rewitalizacja obszarów śródmiejskich w bydgoszczy
TRANSCRIPT
Rewitalizacja obszarów
śródmiejskich w Bydgoszczy
realizacja i plany
Anna Rembowicz-Dziekciowska Dyrektor Miejskiej Pracowni Urbanistycznej
Maj 2015
Lokalny program rewitalizacji dla miasta Bydgoszczy na lata 2007-2015 (Uchwała Nr XLIX/728/09 z dnia 24 czerwca 2009 r)
Postępująca degradacja Śródmieścia i Starego Miasta, w latach 1998-2011 spadek liczby ludności śródmieścia o przeszło 30%
0
5
10
15
20
25
30
35
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
%
Procentowy spadek liczby ludności w latach 1998-2011
Śródmieście Bydgoszcz
Ul. Długa wytyczona w połowie XIV w,
najdłuższa ulica miasta lokacyjnego, najważniejsza pod względem
historycznym i funkcjonalnym ulica Starego Miasta (650 m).
październik 2011r: w parterach kamienic 26 lokali
usługowych zamkniętych, wiele kamienic całkowicie
opuszczonych, nie remontowanych od lat…
Październik 2011 r: nie objęte LPR-em kamienice ulica Długa - główna ulica Starego Miasta w Bydgoszczy
Uchwała Nr XXI/396/12 Rady Miasta Bydgoszczy, z dnia 25 stycznia 2012 r w sprawie przyjęcia do realizacji „Kierunków działań służących rewitalizacji przestrzeni publicznych Starego Miasta w Bydgoszczy”
cel opracowania - ożywienie przestrzeni publicznych granice opracowania - teren ograniczony ul. Bernardyńską, Zbożowym Rynkiem, Wałami Jagiellońskimi,
Wełnianym Rynkiem, ul. Poznańską, ul. Świętej Trójcy, rzeką Brdą, ul. Marszałka Focha, ul. Pocztową i ul. Stary Port (miasto lokacyjne, Wenecja Bydgoska…)
Rewitalizacja przestrzeni publicznych Starego Miasta Bydgoszczy
Cel :
ożywienie
przestrzeni publicznych
Starego Miasta
poprawa
bezpieczeństwa
zieleń
w przestrzeni publicznej
działania planistyczne
i realizacyjne
programy pomocowe
mała architektura,
reklama,
system informacji
miejskiej
kultura i sztuka
w przestrzeni publicznej
gastronomia. preferowane
kierunki
promocja i informacja
Cel :
ożywienie
przestrzeni publicznych
Starego Miasta
poprawa
bezpieczeństwa
zieleń
w przestrzeni publicznej
działania planistyczne
i realizacyjne
programy pomocowe
mała architektura,
reklama,
system informacji
miejskiej
kultura i sztuka
w przestrzeni publicznej
gastronomia. preferowane
kierunki
promocja i informacja
Rewitalizacja przestrzeni publicznych Starego Miasta Bydgoszczy
Działania planistyczne w rejonie Starego Miasta
- działania planistyczne - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego „Stare Miasto” w Bydgoszczy (Uchwała Rady Miasta Bydgoszczy Nr XXI/397/12 z dnia 25 stycznia 2012r.),
- obszar objęty planem - Stare Miasto z Wyspą Młyńską i tereny położone po południowej stronie ul. Wały Jagiellońskie wraz z krawędzią skarpy południowej.
Główne założenia MPZP „Stare Miasto” w Bydgoszczy:
realizacja nowych inwestycji, aktywizujących obszar staromiejski,
ochrona wartości kulturowych, rewaloryzacja historycznego zespołu zabudowy,
wprowadzenie ograniczeń dla ruchu samochodowego oraz priorytetu dla ruchu pieszych i transportu publicznego,
podniesienie jakości przestrzeni publicznych, podkreślenie tożsamości miasta i wykreowanie jego wizerunku
- Preferencje dla ruchu pieszego, stworzenie przyjaznych przestrzeni publicznych, (
- wyremontowano, ul.: Długą, Podwale, Magdzińskiego, Krętą, Mostową, Grodzką, Batorego, Trybunalską, Niedzwiedzia, Jezuicką, Ku Młynom, Farną Spichlerną
- Wyremontowano trzy mosty: Ku Młynom, Tamka, Staromiejski)
Działania realizacyjne - remonty staromiejskich ulic i placów
Anna Rembowicz-Dziekciowska – Dyrektor MPU w Bydgoszczy
Działania realizacyjne - remonty staromiejskich ulic i placów
Remonty kamienic – remonty budynków gminnych, prywatnych i wspólnot mieszkaniowych (2012-2014 r)
Odnowa istniejących kamienic, modernizacja techniczna, wprowadzenie nowych funkcji Remonty budynków będących własnością gminy (7), Remonty budynków będących własnością wspólnot mieszkaniowych (26), Nakłady ADM tylko w tym obszarze - 4.571.363 zł (Długa 2,3,8,13,15,17,43, Zbożowy Rynek 2, Stary
Port 1 i 3)
ul. Długa 17 - Stan z września 2011 r
Wykorzystanie gminnych lokali użytkowych
ul. Długa 17 - Stan z 13 lutego 2015 r
preferencyjne zasady najmu lokali (wysokość czynszu) przeznaczonych na działalność artystyczną i kulturotwórczą (użytkowych (galerie sztuki, pracownie artystyczne i rękodzielnicze, drobne rzemiosło, gastronomia itp.), - prowadzenie regularnej działalności artystycznej - koncerty, warsztaty, itp, - prowadzenie działalności w przestrzeni publicznej (cyklicznie),
Stan z 13 grudnia 2011 r - „tu będzie sklep z używaną odzieżą”
Wykorzystanie gminnych lokali użytkowych
Stan z 15 maja 2013 r – inicjatywa prywatnych przedsiębiorców
Wykorzystanie gminnych lokali użytkowych
wrzesień 2013r Prowadzenie działalności również w przestrzeni publicznej (uwolnionej od ruchu kołowego)
Od 2012 r ADM zawarło umowy najmu dotyczące m. innymi:
pracowni artystycznych (Nowy Rynek 1, Stary Rynek 1, Batorego 1),
Galerii i salonów antykwarycznych (4 lokale na ul. Poznańskiej 14)
Handlem wyrobami artystycznymi (ul. Długa 19),
Kawiarni połączonych z działalnością artystyczną (ul Batorego 1, Św. Trójcy 15)
Cel :
ożywienie
przestrzeni publicznych
Starego Miasta
poprawa
bezpieczeństwa
zieleń
w przestrzeni publicznej
działania planistyczne
i realizacyjne
programy pomocowe
mała architektura,
reklama,
system informacji
miejskiej
kultura i sztuka
w przestrzeni publicznej
gastronomia. preferowane
kierunki
promocja i informacja
Rewitalizacja przestrzeni publicznych Starego Miasta Bydgoszczy
Działania realizacyjne – refundacja części kosztów remontu budynków objętych ochroną konserwatorską
Podstawa prawna udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków: - art. 81 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, - brak możliwości wsparcia dla obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zabytków
Programy pomocowe – dotacje Konserwatora Zabytków w latach 2012 - 2014
łączna wartość dotacji w latach 2012 – 2014 wyniosła 934.ooo zł dotacje objęły 11 obiektów w granicach Starego Miasta m.in. budynki przy ul. Długiej, Stary
Port, Pod Blankami, Podwale, Stary Rynek Uchwała Nr XXXV/719/12 z listopada 2012 r – obniżenie opłat za zajęcie pasa drogowego
Stary Rynek
Nakazy PINB (podst. Art. 66 prawa Budowlanego) 2013-2014 r objęły 32 budynki ze Starego Miasta (w tym 20 z ul. Długiej)
ul. Długa 2
ul. Długa 22
ul. Stary Port 1-3 ul. Podwale 13
Efekt -remonty istniejących kamienic – remonty budynków gminnych, wspólnot mieszkaniowych (w latach 2012-2014)
Niedźwiedzia 3 Niedźwiedzia 3 Wełniany Rynek 9 Wełniany Rynek 9 Podwale 11 Podwale 11
Efekt - remonty istniejących kamienic – remonty budynków gminnych, wspólnot mieszkaniowych (w latach 2012-2014)
Efekt - remonty istniejących kamienic – remonty budynków gminnych, wspólnot mieszkaniowych (w latach 2012-2015)
ul. Długa 2
ul. Długa 22
ul. Stary Port 1-3 ul. Podwale 13
ul. Niedźwiedzia , 2011 rok ul. Niedźwiedzia , 2015 rok
Efekt - remonty istniejących kamienic – remonty budynków gminnych, wspólnot mieszkaniowych (w latach 2012-2015)
ul. Długa 2
ul. Długa 22
ul. Stary Port 1-3 ul. Podwale 13
Długa 1-3, 2011 rok Długa 1-3, 2015 rok
Efekt -remonty istniejących kamienic – remonty budynków gminnych, wspólnot mieszkaniowych (w latach 2012-2015)
Długa 39 Długa 39
Długa 2 Długa 2
Długa 33 Długa 33 Długa 1 Długa 1
Remonty istniejących kamienic – remonty budynków gminnych, wspólnot mieszkaniowych (w latach 2012-2015)
Długa 14 Długa 16 Długa 14 Długa 16
Remonty istniejących kamienic – remonty budynków gminnych, wspólnot mieszkaniowych (w latach 2012-2015)
Długa 43 Długa 43
Efekt -remonty istniejących kamienic – remonty budynków gminnych, wspólnot mieszkaniowych (w latach 2012-2015)
Cel :
ożywienie
przestrzeni publicznych
Starego Miasta
poprawa
bezpieczeństwa
zieleń
w przestrzeni publicznej
działania planistyczne
i realizacyjne
programy pomocowe
mała architektura,
reklama,
system informacji
miejskiej
kultura i sztuka
w przestrzeni publicznej
gastronomia. preferowane
kierunki
promocja i informacja
Rewitalizacja przestrzeni publicznych Starego Miasta Bydgoszczy
Szyldy, reklamy
przykłady z ul. Mostowej i Długiej
Eliminacja reklam (plan miejscowy) Szyldy nawiązujące stylistyką do staromiejskiej architektury, 2012r- konkurs na najlepszy szyld w mieście 2014 r- konkurs na najpiękniejszy wystrój świąteczno-noworoczny
Mała architektura – nawiązanie do tradycji i historii miasta
Rzeźba Łuczniczki z 1903 r Autor: Ferdynand Lepcke
Rzeźba Łuczniczki Nova” z 2013 r Autor: Maciej Jagodziński Jagenmeer
Mała architektura, detal architektoniczny, wnętrza urbanistyczne (ul. Pod Blankam 6- stan z 2011 i 2015 r)
Cel :
ożywienie
przestrzeni publicznych
Starego Miasta
poprawa
bezpieczeństwa
zieleń
w przestrzeni publicznej
działania planistyczne
i realizacyjne
programy pomocowe
mała architektura,
reklama,
system informacji
miejskiej
kultura i sztuka
w przestrzeni publicznej
gastronomia. preferowane
kierunki
promocja i informacja
Rewitalizacja przestrzeni publicznych Starego Miasta Bydgoszczy
Zieleń w przestrzeni ulic i placów
czerwiec 2013 r - akcja rozdawania kwiatów doniczkowych (1000 doniczek) od maja 2013 r- akcja Bydgoskiej Organizacji Turystycznej oraz „Stowarzyszenia
Bydgoska Starówka” „DŁUGA W KWIATACH”
Wprowadzanie indywidualnych form zieleni, zaangażowanie właścicieli i najemców lokali użytkowych włączenie do działań właścicieli i najemców lokali użytkowych wprowadzenie oryginalnych form zieleni w wąskie uliczki i podwórka zazielenienie ścian budynków, ogrodzeń, murów, w niedługim okresie czasu (pnącza), podniesienie walorów estetycznych przestrzeni,
Rewitalizacja przestrzeni publicznych
Cel :
ożywienie
przestrzeni publicznych
Starego Miasta
poprawa
bezpieczeństwa
zieleń
w przestrzeni publicznej
działania planistyczne
i realizacyjne
programy pomocowe
mała architektura,
reklama,
system informacji
miejskiej
kultura i sztuka
w przestrzeni publicznej
gastronomia, preferowane
kierunki
promocja i informacja
Przestrzeń publiczna Starego Miasta- przestrzenią środowisk twórczych, przestrzenią dla twórców i artystów:
tworzenie ulicznych galerii sztuki, promocja i sprzedaż prac artystycznych, aranżowanie koncertów, występów amatorskich grup teatralnych, organizowanie ogólnodostępnych warsztatów, happeningów, wykładów, spektakli ulicznych, organizowanie plenerów malarskich współpraca właścicieli i najemców nieruchomości ( w tym lokali gastronomicznych) z twórcami i
kreatorami działań artystycznych
Działalność twórcza, kultura i sztuka w przestrzeni publicznej Starego Miasta
Kultura i sztuka w przestrzeni publicznej
Bydgoskie imprezy cykliczne w przestrzeni publicznej (Bydgoski Festiwal Operowy, Bydgoskie Impresje Muzyczne, Festiwal Sztuki Reportażu „Camera Obscura”, Festiwal „Camerimage”, Ster na Bydgoszcz i inne)
Przestrzeń publiczna Starego Miasta - przestrzenią środowisk twórczych, przestrzenią dla twórców i artystów Organizacja koncertów, spektakli ulicznych oraz na wodzie
Cel :
ożywienie
przestrzeni publicznych
Starego Miasta
poprawa
bezpieczeństwa
zieleń
w przestrzeni publicznej
działania planistyczne
i realizacyjne
programy pomocowe
mała architektura,
reklama,
system informacji
miejskiej
kultura i sztuka
w przestrzeni publicznej
gastronomia preferowane
kierunki
promocja i informacja
Rewitalizacja przestrzeni publicznych Starego Miasta Bydgoszczy
lokalizacja lokali w strefie staromiejskiej – spełnieniem oczekiwań mieszkańców, lokale gastronomiczne jako przestrzeń działań artystycznych, zalecane łączenie funkcji (gastronomia + kultura) – nawiązanie współpracy
środowisk twórczych z właścicielami lokali gastronomicznych aranżacja wystroju lokali w nawiązaniu do towarzyszącej działalności artystycznej,
Lokale gastronomiczne – preferowane kierunki przekształceń : łączenie funkcji
Z inicjatywy prywatnych przedsiębiorców powstały nowe lokale (StreFa, Kamienica 12-ta, Widzimisię, Wysoki Zamek…)
Zagospodarowanie wnętrz urbanistycznych i podwórek, Lokalizacja ogródków gastronomicznych w przestrzeni publicznej
Lokale gastronomiczne – preferowane kierunki przekształceń : ogródki w przestrzeni publicznej
Zagospodarowanie wnętrz urbanistycznych i podwórek, Lokalizacja ogródków gastronomicznych w przestrzeni publicznej
ul. Niedźwiedzia 3- stan z 2008 r ul. Niedźwiedzia 3- stan z 2013 r
Lokale gastronomiczne – preferowane kierunki przekształceń : ogródki w przestrzeni publicznej
Lokalizacja ogródków gastronomicznych w przestrzeni publicznej
ul. Grodzka – sierpień 2008 r ul. Grodzka – sierpień 2013 r
Lokale gastronomiczne – preferowane kierunki przekształceń : ogródki w przestrzeni publicznej
lokalizacja lokali w strefie staromiejskiej wyspecjalizowanych lokali gastronomicznych (winiarni, kawiarni, restauracji oferujących tradycyjne jadło),
lokale gastronomiczne jako przestrzeń działań artystycznych, aranżacja wystroju lokali w nawiązaniu do towarzyszącej działalności artystycznej
Kawiarnia Artystyczna "Czytelnia Czekolady" w Radomiu
Lokale gastronomiczne – preferowane kierunki przekształceń : prowadzenie działalności w przestrzeni publicznej (obniżenie opłat
za zajęcie pasa drogowego)
Zagospodarowanie podwórek
Wnętrze kwartału- Pod Blankami 6 – 2011r. Radomiu
Wnętrze kwartału- Pod Blankami 6 - 2014r.
Lokale gastronomiczne – preferowane kierunki przekształceń : zagospodarowanie podwórek
Cel :
ożywienie
przestrzeni publicznych
Starego Miasta
poprawa
bezpieczeństwa
zieleń
w przestrzeni publicznej
działania planistyczne
i realizacyjne
programy pomocowe
mała architektura,
reklama,
system informacji
miejskiej
kultura i sztuka
w przestrzeni publicznej
gastronomia. preferowane
kierunki
promocja i informacja
Rewitalizacja przestrzeni publicznych Starego Miasta Bydgoszczy
Rozpowszechnianie informacji o planowanych wydarzeniach
w siedzibie Bydgoskiego Centrum Informacji,
na stronie internetowej www.bydgoszcz.pl,
poprzez wydawnictwo Bydgoskiego Informatora Kulturalnego oraz stronę www.bik.bydgoszcz.pl,
poprzez informacje podawane w lokalnej prasie, radiu i telewizji,
na słupach ogłoszeniowych, plakatach itp.
Cel :
ożywienie
przestrzeni publicznych
Starego Miasta
poprawa
bezpieczeństwa
zieleń
w przestrzeni publicznej
działania planistyczne
i realizacyjne
programy pomocowe
mała architektura,
reklama,
system informacji
miejskiej
kultura i sztuka
w przestrzeni publicznej
gastronomia. preferowane
kierunki
promocja i informacja
Rewitalizacja przestrzeni publicznych Starego Miasta Bydgoszczy
Poprawa bezpieczeństwa
w 2014r. w zakresie monitoringu wizyjnego zostało zainstalowanych łącznie 5 kamer na ul. Długiej, Batorego i Zaułek
wykonano modernizację łączności dla wcześniej funkcjonujących 6 kamer
Jaz Farny został wyposażony w radiotelefon Radiowej Sieci Współdziałania Służ Ratowniczych „Gopło” oraz w koło ratunkowe i rzutkę ratowniczą
zakup kolejnych 2 kół ratunkowych i instalacja na Rybim Rynku oraz Wyspie Młyńskiej
każdego roku miasto finansuje dodatkowe służby patrolowe Policji (w 2014 r- 230.000 zł)
Uczestnicy procesu :
ożywienie
przestrzeni publicznych
Starego Miasta
Właściciele nieruchomości,
Inwestorzy
Historycy, archiwiści konserwatorzy
zabytków, pisarze…).
W.O.K.,
M.O.K, Opera,
Teatr, instytucje
kultury
Urząd Miasta,
A.D.M, Z.D.M. i K.P,
inne służby podległe Prezydentowi
Artyści (malarze, muzycy, pisarze,
graficy, filmowcy…)
Stowarzyszenia,
Fundacje i Organizacje społeczne
Właściciele
i najemcy lokali gastronomicznych
Media publiczne:
Prasa, radio, telewizja,
przewodnicy,
Rewitalizacja przestrzeni publicznych Starego Miasta Bydgoszczy
STARE
MIASTO
STARY
FORDON
Kierunki działań służących
rewitalizacji przestrzeni
publicznych Starego Miasta
w Bydgoszczy
Uchwała Nr XXI/396/12 Rady
Miasta Bydgoszczy z dnia 25
stycznia 2012 roku
Stary Fordon – rewitalizacja
funkcjonalno-przestrzenna
Uchwała Nr XLVIII/1047/13 Rady
Miasta Bydgoszczy z dnia 27
listopada 2013 roku
• Strategia Rozwoju Terenów Zieleni
Miasta Bydgoszczy
Uchwała Nr XVIII/348/11 Rady
Miasta Bydgoszczy z dnia 7 grudnia
2011 roku
• Tereny wypoczynku i rekreacji w
Bydgoszczy diagnoza stanu
istniejącego i kierunki rozwoju
Uchwała Nr XXXV/731/12 Rady
Miasta Bydgoszczy z 28 listopada
2012 roku
rzeka główną
osią rekreacji w
mieście
2012
3,1
km
zrewitalizowanych
bulwarów
2014
4,8
km
Zrewitalizowanych
bulwarów
+ 1,7 km
Tereny nadrzeczne – główną osią rekreacji
Konsekwencja w działaniu - plany…. 1998 rok
„Przywracanie Brdy miastu” (1998 r) - odcinek od Mostu Królowej Jadwigi do mostu Bernardyńskiego - Wyspa Młyńska, Stare Miasto, bulwary, połączenia piesze…
Konsekwencja w działaniu – plany… 2000 rok
„Program przywrócenia miastu rzeki Brdy” przyjęty przez Radę Miasta Bydgoszczy Uchwałą Nr XXIV/722/2000 z dnia 26 czerwca 2000 r
Podział na północno- zachodni odcinek Brdy, rejon Brdy śródmiejskiej (od mostów kolejowych do Alei Stefana Kardynała Wyszyńskiego), odcinek wschodni
Wyznaczenie kierunków: poprawa czystości wód, budowa czytelnego systemu rekreacyjnego (ciągi piesze i rowerowe), tworzenie wielofunkcyjnych, atrakcyjnych przestrzeni publicznych, (Wyspa Młyńska, bulwary…) podniesienie walorów architektonicznych obiektów…)
Konsekwencja w działaniu – plany… 2004 rok – „Bydgoski Węzeł Wodny”
opracowanie W.S.G., Instytutu Gospodarki Regionalnej i Lokalnej, zespół autorski pod kierownictwem Dominiki Muszyńskiej
historyczne uwarunkowania rozwoju BWW,
charakterystyka BWW,
ocena wykorzystania wód i urządzeń wodnych dla celów transportowych, turystycznych i rekreacyjnych,
uwarunkowania prawne, planistyczne i programowe rozwoju BWW,
kierunki rozwoju BWW,
propozycje promocji BWW
Konsekwencja w działaniu – plany… 2006 rok
„Program rewitalizacji i rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego” Uchwała Nr LXXIV/1420/06 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 25 października 2006 r
2013/2014 Koncepcja budowy trasy pieszo-rowerowej wzdłuż nabrzeży Brdy i Wisły na odcinku: Mosty Dworcowe – Stare Miasto – Brdyujście – Stary Fordon w Bydgoszczy.
Stare Miasto
Stary Fordon
- 2013 „Stary Fordon –
Rewitalizacja funkcjonalno-przestrzenna”
Wyszogród
Brdyujście
Tereny nadrzeczne – główną osią rekreacji
DROGI DLA ROWERÓW
STAN NA 1.01.2012
56,1
km
dróg dla
rowerów
STAN NA 30.06.2014
80,6
km
dróg dla
rowerów
+ 24,5 km
Tereny nadrzeczne – główną osią rekreacji
Stary Fordon – rewitalizacja funkcjonalno-przestrzenna (Uchwała Nr XLVIII/1047/13 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 27 listopada 2013 r)
Stary Fordon – rewitalizacja funkcjonalno-przestrzenna (Uchwała Nr XLVIII/1047/13 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 27 listopada 2013 r)
Skwer przy ul. Ordynackiej i Cierpickiej
Targowisko
Synagoga
Kościół
rzymskokatolicki
Kościół
poewangelicki
Bulwar – strefa
kontemplacji natury Bulwar – strefa
imprez i wydarzeń
Stary Fordon – rewitalizacja funkcjonalno-przestrzenna (Uchwała Nr XLVIII/1047/13 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 27 listopada 2013 r)
Stary Fordon – rewitalizacja funkcjonalno-przestrzenna (Uchwała Nr XLVIII/1047/13 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 27 listopada 2013 r)
Stary Fordon – rewitalizacja funkcjonalno-przestrzenna (Uchwała Nr XLVIII/1047/13 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 27 listopada 2013 r)
Stary Fordon – rewitalizacja funkcjonalno-przestrzenna (Uchwała Nr XLVIII/1047/13 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 27 listopada 2013 r)
ul.
Patrolowa ul. Góralska ul. Piekary
Stary Fordon – rewitalizacja funkcjonalno-przestrzenna (Uchwała Nr XLVIII/1047/13 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 27 listopada 2013 r)
Aktywizacja mieszkańców Starego Fordonu (Fundacja UKW, Cafe Rynek, Stowarzyszenie przyjaciół Starego Fordonu, Lider-Rafael Prętki)
Stary Fordon – rewitalizacja funkcjonalno-przestrzenna (Uchwała Nr XLVIII/1047/13 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 27 listopada 2013 r)