Strona 1 z 222

RAPORT Z INDYWIDUALNYCH KONSULTACJI W RAMACH PROJEKTU „Prawo budowlane dla praktyków” zawierający zestawienie najczęściej poruszanych zagadnień wraz z udzielonymi interpretacjami

Zagadnienie poddane konsultacji

Zakres konsultacji (cele i opis działań)

Czy po złożeniu wniosku o pozwolenie na użytkowanie, w kontroli obowiązkowej może uczestniczyć tylko 1osoba (mąż lub żona) nie mając upoważnienia drugiej osoby (współmałżonka), czy powinny uczestniczyć obydwie osoby, tj. mąż i żona (art.59 c ustawy Prawo budowlane).

Jeśli pomiędzy małżonkami istnieje ustawowa wspólność majątkowa, zastosowanie mają poniższe przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: Art. 36 § 1. Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. § 2. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku. Art. 361. § 1. Małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach działalności zarobkowej. § 2. Sprzeciw jest skuteczny wobec osoby trzeciej, jeżeli mogła się z nim zapoznać przed dokonaniem czynności prawnej. § 3. Przepis art. 39 stosuje się odpowiednio. Uczestniczenie w obowiązkowym odbiorze, o którym mowa w art. 59 c Prawa budowlanego, jest czynnością zarządzania majątkiem wspólnym (art. 36 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). A zatem, jeśli małżonek nie wniesie sprzeciwu przeciwko udziałowi w obowiązkowej kontroli drugiego małżonka, w trybie art. 361 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wspomniany udział wywoła skutki prawne takie, jakby w kontroli uczestniczyli oboje małżonkowie.

Jak należy postąpić i jakich dokumentów wymagać przy zmianie pozwolenia na budowę, w przypadku jeżeli uzyskano milczącą zgodę w procedurze zgłoszenie z projektem? Inwestor złożył zgłoszenie z projektem na budowę sieci i uzyskał zaświadczenie o braku sprzeciwu. Obecnie wykonywał część inwestycji, a kolejna część wymaga zmian w projekcie – chce uzyskać zmianę pozwolenia na budowę. Powinien zatem

uzyskać pozwolenie na budowę i przedstawić projekt: a) całej inwestycji, b) odcinka sieci jeszcze nie wykonanego?

Przebudowa sieci, która nie jest przedsięwzięciem wymagającym przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, a zatem nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę (art. 29 ust. 3 Prawa budowlanego). Przebudowa sieci jest realizowana na podstawie zgłoszenia dokonywanego w trybie art. 30 ust. 1 pkt 2 b Prawa budowlanego. Zgodnie z art. 30 ust. 2 Prawa budowlanego, w zgłoszeniu przebudowy sieci należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie, o którym mowa w art. 32 ust. 4 pkt 2, oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami. Ponieważ przedmiotem zgłoszenia jest przebudowa obiektu budowlanego w postaci sieci, zgłoszenie powinno dotyczyć całego obiektu budowlanego (sieci), a zatem inwestor powinien przedłożyć szkice lub rysunki obejmujące całą sieć. Zakładam, że chodzi o budowę sieci, która nie jest przedsięwzięciem wymagającym

przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko uzyskania, a zatem nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę (art. 29 ust. 3 Prawa budowlanego). Zgodnie z art. 33 ust. 1 Prawa budowlanego, pozwolenie na budowę dotyczy całego zamierzenia budowlanego. W przypadku zamierzenia budowlanego obejmującego więcej niż jeden obiekt, pozwolenie na budowę może, na wniosek inwestora, dotyczyć wybranych obiektów lub zespołu obiektów, mogących samodzielnie funkcjonować zgodnie z przeznaczeniem. Jeżeli pozwolenie na budowę dotyczy wybranych obiektów lub zespołu

Strona 2 z 222

obiektów, inwestor jest obowiązany przedstawić projekt zagospodarowania działki lub terenu, o którym mowa w art. 34 ust. 3 pkt 1, dla całego zamierzenia budowlanego. Z powyższego wynika, że pozwolenie na budowę dotyczy całego zamierzenia budowlanego, a tylko wyjątkowo – poszczególnych obiektów budowlanych tworzących takie zamierzenie. Ponieważ sieć należy traktować jako jeden obiekt budowlany, inwestor, aby uzyskać zamienne pozwolenie na budowę, powinien do wniosku o jego wydanie dołączyć projekt budowlany całej inwestycji, tj. całej sieci, a nie tylko odcinka, który jeszcze nie został wykonany

Czy można wydać pozwolenie na budynek mieszkalny bez przyłączy skoro dopuszczalna jest forma zgłoszenia dla przyłączy?

Budynek mieszkalny może zostać wzniesiony na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast przyłącza mogą zostać wykonane na podstawie zgłoszenia (art. 21 ust. 1 pkt 20 Prawa budowlanego) albo w trybie opisanym w art. 29a Prawa budowlanego.

Jak należy kwalifikować staw – czy podlega on procedurze zgłoszenia czy też pozwolenia na budowę, jeżeli nie służy polepszaniu zdolności produkcyjnej gleby? Staw rybny jako cel sam w sobie, nie służy polepszaniu zdolności produkcyjnej gleby.

W świetle przepisu art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego, zbiorniki zostały zaliczone do budowli, tj. do obiektów budowlanych. Mimo że ustawodawca wśród przykładów budowli wymienia ogólnie "zbiorniki" nie ulega wątpliwości, że wszelkiego rodzaju zbiorniki wodne są też budowlami, jeżeli są efektem robót budowlanych. Zbiornik wodny jest bowiem budowlą hydrotechniczną i ziemną. Z uzyskania pozwolenia na budowę zwolnione zostały jedynie przydomowe baseny i oczka wodne o powierzchni do 50 m2 (art. 29 ust. 1 pkt 15 Prawa budowlanego). Reasumując, budowa stawów o powierzchni powyżej 50 m2 wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Stawy o mniejszej powierzchni mogą być wykonywane na podstawie zgłoszenia w trybie art. 30 Prawa budowlanego, chyba że zbiornik taki położony jest poza terenem zabudowanego gruntu-wtedy również wymagane jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Zgodnie z art. 29 ust. 3 Prawa budowlanego, pozwolenia na budowę wymagają przedsięwzięcia, które wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, oraz przedsięwzięcia wymagające przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar Natura 2000, zgodnie z art. 59 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Z kolei, w myśl art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaga realizacja następujących planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko:

1) planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko; 2) planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1. Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 88 lit. e-f) oraz pkt 105 -106 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się następujące rodzaje przedsięwzięć: - realizację zbiorników wodnych lub stawów, o powierzchni nie mniejszej niż 0,5 ha na terenach gruntów innych niż orne znajdujących się na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-5, 8 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 tej ustawy, - realizację stawów o głębokości nie mniejszej niż 3 m, innej niż wymieniona w lit. e; - chów lub hodowla ryb w stawach typu: a) karpiowego, jeżeli produkcja ryb będzie większa niż 4 t z 1 ha powierzchni użytkowej stawu, b) pstrągowego, jeżeli produkcja ryb będzie większa niż 1 t przy poborze 1 l wody na sekundę w miejscu ujęcia wody; - chów i hodowlę ryb na obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej. Reasumując, stawy spełniające powyższe kryteria mogą być budowane po uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na budowę, jeśli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1 ustawy z dni 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. A zatem nawet jeśli powierzchnia

Strona 3 z 222

takich stawów jest mniejsza niż 50 m2 i nawet jeśli stanowiłyby one „przydomowe oczka wodne”, ich budowa będzie wymagała uzyskania pozwolenia na budowę

Jak należy prawidłowo zakwalifikować reklamę – na zgłoszenie czy pozwolenie? Czy reklama podlegająca procedurze pozwolenia wymaga uzyskania decyzji o warunkach zabudowy?

W przepisach p.b. jest mowa o dwóch rodzajach urządzeń reklamowych: wolnostojących trwale związanych z gruntem (art. 3 pkt 3) i urządzeniach reklamowych, o których mowa w art. 29 ust. 2 pkt 6 p.b. Pierwsze z nich, tj. urządzenia reklamowe wolnostojące, trwale związane z gruntem (art 3 pkt 3) wymagają pozwolenia na budowę. Przepis art. 29 ust. 2 pkt 6 p.b., zwalniający z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę i art. 30 ust. 1 pkt 2 tej ustawy, ma zastosowanie do robót budowlanych polegających na instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych instalowanych na obiektach budowlanych i do wolnostojących, nie związanych trwale z gruntem. Przy tym rozmiar i charakter prac koniecznych dla ustawienia takiej konstrukcji oraz okoliczność, iż na skutek tych prac powstaje "od podstaw" w określonym miejscu obiekt budowlany mogą uzasadniać stanowisko, iż taki obiekt jest budowlą w rozumieniu art. 3 pkt 3 p.b., wymagającą pozwolenia na budowę (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 15 stycznia 2016 r., II SA/Gl 659/15, LEX nr 1984891). Budowa reklamy posadowionej na fundamencie, a zatem trwale z gruntem związanej (art. 3 pkt. 3 Prawa budowlanego) wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę Zgodnie z art. 29 ust. 2 pkt 6 Prawa budowlanego, pozwolenia na budowę nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych, z wyjątkiem usytuowanych na obiektach wpisanych do rejestru zabytków w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz z wyjątkiem reklam świetlnych i podświetlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym. Z kolei w myśl art. 30 ust. 1 lit. 1 b Prawa budowlanego, zgłoszenia organowi administracji architektoniczno-budowlanej wymaga wykonywanie robót budowlanych, o których mowa w art. 29 ust. 2 pkt 6. Fakt, czy reklama posiada własną konstrukcję, czy posadowiona jest na fundamencie nie wpływa na wspomniany obowiązek dokonania zgłoszenia w myśl procedury z art. 30 Prawa budowlanego. Zgodnie z art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zmiana zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego, polegająca na budowie obiektu budowlanego lub wykonaniu innych robót budowlanych, a także zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, z zastrzeżeniem art. 50 ust. 1 i art. 86, wymaga ustalenia, w drodze decyzji, warunków zabudowy. Przepis art. 50 ust. 2 stosuje się odpowiednio. A zatem, jeśli budowa reklamy zmienia zagospodarowanie terenu (osadzenie fundamentu w gruncie taką zmianę, co do zasady, powoduje), należy uzyskać decyzję o warunkach zabudowy.

Pozwolenie na budowę obejmuje kilka obiektów o różnych kategoriach (np. droga i budynek mieszkalny wielorodzinny), każdy z tych obiektów może funkcjonować samodzielnie. Czy po zakończeniu budowy drogi, inwestor powinien wystąpić z wnioskiem o pozwolenie na użytkowanie (na podstawie art.55 ust. 1 pkt. 3 ustawy Prawo budowlane), czy też zawiadomić o zakończeniu budowy drogi?

Przepis art. 55 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego brzmi: Przed przystąpieniem do użytkowania obiektu budowlanego należy uzyskać decyzję o pozwoleniu na użytkowanie, jeżeli przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych. A zatem cytowany przepis dotyczy sytuacji, gdy użytkowanie obiektu budowlanego (nie zaś obiektów budowlanych) ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych. Stąd wspomniany przepis nie znajdzie zastosowania do opisanego stanu faktycznego, bo mowa jest w nim o drodze, będącej obiektem budowlanym, której budowa została już całkowicie zakończona. W takim przypadku należy dokonać zgłoszenia zakończenia robót polegających na budowie drogi, w trybie art. 30 Prawa budowlanego.

Inwestor nie wykonał w terminie obowiązku wynikającego z art. 51 ust.1 pkt. 3 ustawy Prawo budowlane (tj. nie przedłożył projektu budowlanego zamiennego). Czy jest to podstawa do wydania nakazu rozbiórki?

Zgodnie z art. 51 ust. 1-6 Prawa budowlanego: 1. Przed upływem 2 miesięcy od dnia wydania postanowienia, o którym mowa w art. 50 ust 1, organ nadzoru budowlanego w drodze decyzji: 1) nakazuje zaniechanie dalszych robót budowlanych bądź rozbiórkę obiektu budowlanego lub jego części, bądź doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego albo 2) nakłada obowiązek wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem, określając termin ich wykonania, albo 3) w przypadku istotnego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę - nakłada, określając termin wykonania, obowiązek sporządzenia i przedstawienia projektu budowlanego

Strona 4 z 222

zamiennego, uwzględniającego zmiany wynikające z dotychczas wykonanych robót budowlanych oraz - w razie potrzeby - wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem; przepisy dotyczące projektu budowlanego stosuje się odpowiednio do zakresu tych zmian. 1a. W przypadku istotnego odstąpienia od projektu budowlanego z naruszeniem art. 36a ust. 1a, przepisy ust. 1 pkt 3 oraz ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio. 2. W przypadku wydania nakazu, o którym mowa w art. 50a pkt 2, decyzje, o których mowa w ust. 1 pkt 2 lub 3, wydaje się po wykonaniu obowiązku określonego w tym nakazie. 3. Po upływie terminu lub na wniosek inwestora, organ nadzoru budowlanego sprawdza wykonanie obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, i wydaje decyzję: 1) o stwierdzeniu wykonania obowiązku albo 2) w przypadku niewykonania obowiązku - nakazującą zaniechanie dalszych robót budowlanych bądź rozbiórkę obiektu lub jego części, bądź doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego. 4. Po upływie terminu lub na wniosek inwestora, organ nadzoru budowlanego sprawdza wykonanie obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, i wydaje decyzję w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego i pozwolenia na wznowienie robót budowlanych albo - jeżeli budowa została zakończona - o zatwierdzeniu projektu budowlanego zamiennego. W decyzji tej nakłada się obowiązek uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. 5. W przypadku niewykonania w terminie obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, organ nadzoru budowlanego wydaje decyzję nakazującą zaniechanie dalszych robót budowlanych bądź rozbiórkę obiektu lub jego części, bądź doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego. 6. Przepisów ust. 4 i 5 dotyczących pozwolenia na użytkowanie nie stosuje się do robót budowlanych innych niż budowa bądź przebudowa obiektu budowlanego lub jego części. Jak wynika z powyższego, niewykonanie w terminie obowiązku wynikającego z art. 51 ust.1 pkt. 3 Prawa budowlanego (tj. nieprzedłożenie projektu budowlanego zamiennego) jest podstawą do wydania nakazu rozbiórki.

Inwestor przedłożył (w związku z nakazem z art. 51 ust.1 pkt. 3 ustawy Prawo budowlane) projekt budowlany sporządzony niezgodnie z przepisami. Na jakiej podstawie wezwać inwestora do usunięcia nieprawidłowości? Ile razy można ponawiać wezwanie jeżeli projekt zamienny zostanie powtórnie przedłożony i nadal nie będzie sporządzony zgodnie z przepisami?

Zgodnie z art. 51 ust. 1-6 Prawa budowlanego: 1. Przed upływem 2 miesięcy od dnia wydania postanowienia, o którym mowa w art. 50 ust. 1, organ nadzoru budowlanego w drodze decyzji: 1) nakazuje zaniechanie dalszych robót budowlanych bądź rozbiórkę obiektu budowlanego lub jego części, bądź doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego albo 2) nakłada obowiązek wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem, określając termin ich wykonania, albo 3) w przypadku istotnego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę - nakłada, określając termin wykonania, obowiązek sporządzenia i przedstawienia projektu budowlanego zamiennego, uwzględniającego zmiany wynikające z dotychczas wykonanych robót budowlanych oraz - w razie potrzeby - wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych do

stanu zgodnego z prawem; przepisy dotyczące projektu budowlanego stosuje się odpowiednio do zakresu tych zmian. 1a. W przypadku istotnego odstąpienia od projektu budowlanego z naruszeniem art. 36a ust. 1a, przepisy ust. 1 pkt 3 oraz ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio. 2. W przypadku wydania nakazu, o którym mowa w art. 50a pkt 2, decyzje, o których mowa w ust. 1 pkt 2 lub 3, wydaje się po wykonaniu obowiązku określonego w tym nakazie. 3. Po upływie terminu lub na wniosek inwestora, organ nadzoru budowlanego sprawdza wykonanie obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, i wydaje decyzję: 1) o stwierdzeniu wykonania obowiązku albo 2) w przypadku niewykonania obowiązku - nakazującą zaniechanie dalszych robót budowlanych bądź rozbiórkę obiektu lub jego części, bądź doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego. 4. Po upływie terminu lub na wniosek inwestora, organ nadzoru budowlanego sprawdza wykonanie obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, i wydaje decyzję w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego i pozwolenia na wznowienie robót

Strona 5 z 222

budowlanych albo - jeżeli budowa została zakończona - o zatwierdzeniu projektu budowlanego zamiennego. W decyzji tej nakłada się obowiązek uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. 5. W przypadku niewykonania w terminie obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, organ nadzoru budowlanego wydaje decyzję nakazującą zaniechanie dalszych robót budowlanych bądź rozbiórkę obiektu lub jego części, bądź doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego. 6. Przepisów ust. 4 i 5 dotyczących pozwolenia na użytkowanie nie stosuje się do robót budowlanych innych niż budowa bądź przebudowa obiektu budowlanego lub jego części. Jak wynika z powyższego, przepis art. 51 ust.5 Prawa budowlanego nie przewiduje możliwości wzywania inwestora do uzupełnienia projektu budowlanego zamiennego. Należałoby w takim przypadku zastosować przepis art. 64 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, jeśli projekt budowlany posiada braki formalne. Przepisy nie wskazują, ile razy takie wezwanie można ponawiać, jednak względy ekonomiki postępowania administracyjnego, zasada szybkości postępowania wymaga, aby tej instytucji nie nadużywać. Jeśli natomiast przedłożony zamienny projekt budowlany jest merytorycznie wadliwy, pozostaje zastosowanie przepisu art. 51 ust. 5 Prawa budowlanego. Można jednak przyjąć i inną interpretację - do wszelkich wad zamiennego projektu budowlanego zastosować art. 35 ust. 3 Prawa budowlanego.

Jeżeli o wejście na teren działki sąsiedniej wystąpi inwestor, który chce ocieplić budynek (o wys. do 12m) usytuowany w granicy działek, to co powinien organ uczynić? Inwestor wystąpił o ocieplenie garażu usytuowanego, jak opisano wyżej. Znalezione wyroki sądowe w podobnych sprawach twierdzą, że na tym etapie organ nie bada możliwości przeprowadzenia tych robót budowlanych. Jeżeli organ wyda tę decyzję, to będzie obowiązany ją wyegzekwować. W przypadku, kiedy budynek usytuowany jest bezpośrednio przy granicy działek, jakiejkolwiek grubości ocieplenie spowoduje trwałe zajęcie części działki sąsiada. W konsekwencji dojdzie do sytuacji, w której to organ administracji architektoniczno-budowlanej usankcjonuje zabór części działki sąsiedniej. Takie rozstrzygnięcia, co do właściwości zarezerwowane są dla sądów. Organ aa-b rozstrzyga tylko w zakresie czasowego

zajęcia terenu na czas niezbędny do wykonania robót i w niezbędnym zakresie, co do powierzchni. Jednak nie mogą na działce pozostać żadne trwałe ją zajmujące elementy budynku. Co zrobić , aby nie uchybić zasadzie podziału kompetencji pomiędzy sądem i organem administracyjnym?

Wydanie decyzji z art. 47 Prawa budowlanego nie można traktować jako „usankcjonowania” trwałego zajęcia przestrzeni nad gruntem sąsiada. Wspomniana decyzja wydawana jest na okres wykonywania robót budowlanych, nie zaś na okres eksploatacji rezultatu tychże robót (ocieplenia budynku). Osobną kwestią jest akceptacja (milcząca) przez organ administracji architektoniczno-budowlanej zgłoszenia robót polegających na ociepleniu budynku. Jeśli ocieplenie wystaje na grunt sąsiedni, do zgłoszenia robót budowlanych należy dołączyć oświadczenie o posiadaniu prawa do dysponowania na cele budowlane tą częścią nieruchomości sąsiedniej, nad którą będzie znajdowała się warstwa ocieplenia (art. 32 ust. 4 pkt 2 Prawa budowlanego). Zaznaczmy, że decyzja z art. 47 Prawa budowlanego nie zastępuje oświadczenia z art. 32 ust. 4 pkt 2 Prawa budowlanego, tym bardziej, że wydaje się ją po dokonaniu zgłoszenia, czy też uzyskaniu pozwolenia na budowę.

Omówienie możliwości stosowania art. 47 prawa budowlanego: - w jakich przypadkach jest stosowany?, czy dotyczy obiektów istniejących, czy nowo realizowanych? Czy dotyczy stwierdzenia o konieczności wejścia na

Przepis art. 47 Prawa budowlanego jest stosowany w przypadku, gdy inwestor posiadający pozwolenie na budowę lub który dokonał zgłoszenia w trybie art. 30 Prawa budowlanego, aby wykonać prace przygotowawcze lub roboty budowlane musi wejście do sąsiedniego budynku, lokalu lub na teren sąsiedniej nieruchomości. Wspomniane prace przygotowawcze oraz roboty budowlane dotyczą zarówno obiektów istniejących, jak i nowo realizowanych. Organ administracji architektoniczno-budowlanej, wydający decyzję z art. 47 Prawa budowlanego, nie ma obowiązku asystować przy wykonywaniu takiej decyzji. Przywrócenia budynku, lokalu lub terenu sąsiedniej nieruchomości do stanu poprzedniego

Strona 6 z 222

teren sąsiedzki, czy urząd ma obowiązek asystować przy wprowadzeniu i na czas realizacji robót? -kto ma dopilnować przywrócenia do stanu z przed wejścia i kto ponosi konsekwencje za niewykonanie tego obowiązku? - kto podaje do sądu – właściciel nieruchomości czy urząd?

ma dopilnować inwestor, który je zajął. Jeśli inwestor nie wywiązał się z obowiązków wynikających ze wspomnianej decyzji, właściciel, którego budynek, lokal lub teren został zajęty, jest uprawniony wytoczyć powództwo o zapłatę odszkodowania przeciwko inwestorowi.

Czy obiekty kubaturowe realizowane formą zgłoszenia wg art.29 ust 1 i 2 prawa budowlanego mogą być sytuowane w granicy działki?

Co do zasady, tak. Jednakże należy pamiętać, że organ administracji architektoniczno-budowlanej w przypadkach naruszenia przepisów techniczno-budowlanych (także dotyczących odległości inwestycji od granicy sąsiedniego gruntu) powinien wnieść sprzeciw wobec zgłoszenia dokonanego w trybie art. 30 Prawa budowlanego. Może także, na podstawie art. 30 ust. 7 Prawa budowlanego, nałożyć na inwestora obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę, gdy zaistnieją wymienione tamże przesłanki (np. nastąpi wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich).

Czy decyzja o warunkach zabudowy w ramach istniejącej zabudowy zagrodowej może określić warunki zabudowy polegające na m.in.: -rozbudowie i nadbudowie budynku mieszkalnego z przeznaczeniem w części na agroturystykę (budynek szerokości elewacji frontowej do 49 m, try kondygnacje nadziemne i jedna kondygnacja podziemna); -rozbudowie istniejącej stodoły o część rekreacyjno-wypoczynkową i gospodarczą związaną z agroturystyką . Budynek jednokondygnacyjny o szerokości elewacji do 25 m. Jakiej kategorii będą budynki?

W wyroku z dnia 4 grudnia 2008 r. (II OSK 1536/07, LEX nr 477263) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że „zabudowa zagrodowa” to zespół budynków obejmujący wiejski dom mieszkalny i zabudowania gospodarskie, położony w obrębie jednego podwórza. Domy mieszkalne jednorodzinne (budownictwo zagrodowe) wchodzą w skład indywidualnych gospodarstw rolnych, jeśli zamieszkałe są przez rolników i służą obsłudze gospodarstwa rolnego (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 lipca 1998 r., II SA 713/98, LEX nr 41767). A zatem można wydać decyzję o warunkach zabudowy dla opisanych budynków. Jeśli większa część pierwszego z wymienionych budynków przeznaczona jest na cele mieszkalne (nie-agroturystyczne), należy zakwalifikować go do kategorii XIII, jeśli w większej części na agroturystykę-do kategorii XIV. Z kolei drugi z wymienionych budynków należy zakwalifikować do kategorii II, jeśli w większej części służy gospodarce rolnej, jeśli zaś w większej części przeznaczony jest na działalność agroturystyczną – również do kategorii XIV.

Czy wiata o wymiarach 12x4 m może być usytuowana w granicy działki ścianą o długości 12m podlega pozwoleniu czy zgłoszeniu? Dotyczy zabudowy zagrodowej w strefie ochrony konserwatorskiej.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 lit. 2 c Prawa budowlanego, pozwolenia na budowę nie wymaga budowa wiat o powierzchni zabudowy do 50 m2, sytuowanych na działce, na której znajduje się budynek mieszkalny lub przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe, przy czym łączna liczba tych wiat na działce nie może przekraczać dwóch na każde 1000 m2 powierzchni działki. Jeśli wspomniana wiata spełnia w/w kryteria, jej budowa wymaga zgłoszenia w trybie art. 30 Prawa budowlanego, jeśli nie-jej budowa wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Hipoteza § 12 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 ze zm.) obejmuje tylko budynki. Przepis wstępny § 2 ust. 1 powyższego rozporządzenia w zakresie budowli tylko wtedy pozwala na zastosowanie przepisów rozporządzenia do budowli, gdy przepis szczególny omawianego rozporządzenia nie zawęża swego zakresu przedmiotowego do budynków. Z takim szczegółowym unormowaniem mamy do czynienia w przypadku przepisu § 12 rozporządzenia (wyrok NSA w Warszawie z dnia 8 stycznia 2013 r.; II OSK 1642/11, LEX nr 1341558). A zatem przepis § 12 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie nie może być stosowany do wiaty. Stąd też przy budowie wiaty nie obowiązują minimalne odległości od granic nieruchomości sąsiedniej wyznaczone powołanym przepisem, co oznacza, że może być ona budowana w takiej granicy.

Czy można przenieść pozwolenie na budowę na innego inwestora w przypadku zmiany numeracji działki? Np. dz. 484/1 ulega podziałowi na działkę 484/2 i 484/3.

Podział geodezyjny nieruchomości nie ma wpływu na możliwość przeniesienia pozwolenia na budowę.

Czy można realizować nadbudowę 1 kondygnacji budynku mieszkalnego, usytuowanego w odległości

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, budowie i

Strona 7 z 222

2 m od granicy sąsiada?

przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków. Wykonanie opisanej w pytaniu nadbudowy będzie możliwe, jeśli zostaną spełnione przesłanki poniższych przepisów: W myśl § 12 ust. 3 pkt 3 powołanego rozporządzenia, w zabudowie jednorodzinnej, uwzględniając przepisy odrębne oraz zawarte w § 13, 60 i 271-273, dopuszcza się rozbudowę budynku istniejącego, usytuowanego w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 od granicy z sąsiednią działką budowlaną, jeżeli w pasie o szerokości 3 m wzdłuż tej granicy zostaną zachowane jego dotychczasowe wymiary, a także nadbudowę tak usytuowanego budynku o nie więcej niż jedną kondygnację, przy czym w nadbudowanej ścianie, zlokalizowanej w odległości mniejszej niż 4 m od granicy nie może być otworów okiennych lub drzwiowych. Nadbudowa spełniająca powyższe warunki może być lokalizowana jak opisano w pytaniu.

Czy budowa piwnicy całkowicie zagłębionej podlega przepisom prawa budowlanego?

Jeśli piwnicę całkowicie zagłębioną zdefiniujemy jako obiekt budowlany trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiadający fundamenty i dach (art. 3 pkt 2 Prawa budowlanego), to tak, gdyż będzie to budynek całkowicie zagłębiony w gruncie.

Czy budowa budynku rekreacji indywidualnej do 35m² wraz z pełnym podpiwniczeniem i kominem spalinowym jest możliwa na zgłoszenie?

Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 2a Prawa budowlanego, pozwolenia na budowę nie wymaga budowa wolno stojących parterowych budynków rekreacji indywidualnej, rozumianych jako budynki przeznaczone do okresowego wypoczynku, o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać jednego na każde 500 m2 powierzchni działki. Wspomniany przepis nie zabrania, aby był to obiekt podpiwniczony. Z przedstawionego w pytaniu opisu należy wnioskować, że nie znajdzie tu zastosowania przepis art. 29 ust. 3 Prawa budowlanego. Wobec powyższego należy stwierdzić, że opisany budynek będzie mógł zostać zrealizowany na podstawie zgłoszenia dokonanego w trybie art. 30 Prawa budowlanego. Jednakże organ administracji architektoniczno - budowlanej może nałożyć na inwestora obowiązek uzyskania w powyższym przypadku pozwolenia na budowę, jeśli stwierdzi, że realizacja przywołanej inwestycji może spowodować pogorszenie stanu środowiska (art. 30 ust. 7 Prawa budowlanego).

Czy budynki gospodarcze i garażowe realizowane w ramach procedury zgłoszenia robót budowlanych powinny spełniać warunki techniczne w zakresie wysokości oraz wyposażenia w instalacje wewnętrzne (dot. obowiązku wyposażenia budynku garażowego w instalację elektryczną). Wątpliwość wynika z faktu, iż niekiedy przedmiotem zgłoszenia robót budowlanych są budynki gospodarcze bądź garażowe konstrukcji blaszanej, które będą realizowane według projektów gotowych niespełniających wymagań w zakresie minimalnej wysokości oraz wyposażenia w instalację elektryczną, natomiast zgodnie z przepisami Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1422): §102 Garaż do przechowywania i bieżącej, niezawodowej obsługi samochodów osobowych, stanowiący samodzielny obiekt budowlany lub część innego obiektu, będący garażem zamkniętym - z pełną obudową zewnętrzną i zamykanymi otworami, bądź garażem otwartym - bez ścian

Przepis §102 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1422) należy stosować w ramach procedury zgłoszeniowej z art. 30 Prawa budowlanego, gdyż żaden przepis tej ustawy nie wyłącza takiego stosowania. Co istotne, zgodnie z art. 30 ust. 6 pkt 2 Prawa budowlanego, organ administracji architektoniczno-budowlanej wnosi sprzeciw, jeżeli budowa lub wykonywanie robót budowlanych objętych zgłoszeniem narusza ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy, inne akty prawa miejscowego lub inne przepisy. Pod pojęciem „innych przepisów” należy rozumieć w analizowanym przypadku §102 przywołanego Rozporządzenia

Strona 8 z 222

zewnętrznych albo ze ścianami niepełnymi lub ażurowymi, powinien mieć: 1) wysokość w świetle konstrukcji co najmniej 2,2 m i do spodu przewodów i urządzeń instalacyjnych 2 m; (…) 2) elektryczną instalację oświetleniową;

W związku z rozbieżnym orzecznictwem proszę o wyjaśnienie kwestii, w jaki sposób organ może sprawdzić możliwość zabudowy niezabudowanej działki, budynkiem gospodarczym lub garażowym o pow. zabudowy do 35 m2 w ramach procedury zgłoszenia robót budowlanych /zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1332 z późn. zm.), w przypadku braku obowiązującego na tym terenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Budowa budynków niewymagających pozwolenia na budowę jest wyłączona z obowiązku uzyskania decyzji o warunkach zabudowy, a zatem w jaki sposób organ może uzyskać potwierdzenie możliwości zabudowy danej działki, np. czy można zobowiązać inwestora do przedłożenia stanowiska właściwego wójta/burmistrza potwierdzającego przeznaczenie danej działki w celu wyjaśnienia czy działka nie stanowi np. terenu rolnego z wykluczeniem możliwości zabudowy.

Zgodnie z art. 29 ust. 4b Prawa budowlanego, decyzję o warunkach zabudowy należy dołączyć do zgłoszenia, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, czyli: •wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, •wolno stojących parterowych budynków stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m2 oraz •sieci: elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, telekomunikacyjnych Nalży w tym miejscu zwrócić uwagę na następujące przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, które nakładają na inwestora obowiązek uzyskania decyzji o warunkach zabudowy w przypadku dokładnie tych samych inwestycji, o których wspominają cytowane powyżej przepisy Prawa budowlanego: Art. 50 ust. 2a: W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, budowa sieci, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 19a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. Uz 2016 r. poz. 290, 961, 1165, 1250 i 2255), wymaga uzyskania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Art. 59 ust. 2a: W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, budowa obiektów budowlanych, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a i 2b ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, wymaga uzyskania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Reasumując, decyzję o warunkach zabudowy należy dołączyć do zgłoszenia tylko w odniesieniu do inwestycji wskazanych w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, natomiast w przypadku zgłoszenia budowy obiektów opisanych w art. 29 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego nie ma takiego obowiązku.

Dotyczy wyjaśnienia, czy w przypadku budowy budynków niewymagających pozwolenia na budowę, a wymagających zgłoszenia jest wymagane przez inwestora uprzednie uzyskanie decyzji o wyłączeniu gruntów z produkcji rolnej w myśl przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1161). Powyższa wątpliwość wynika z brzmienia art. 11 w/w ustawy, zgodnie z którym wydanie powyższej decyzji następuje przed uzyskaniem pozwolenia na budowę.

Odpowiedź na powyższe pytanie znajdujemy w wyroku WSA w Gdańsku z dnia 12 października 2016 r. (II SA/Gd 198/16, LEX nr 2154262)” „1. To jak grunt rolny ma zostać wykorzystany nie zależy od tego, czy dana inwestycja - zaplanowana na gruncie rolnym przez inwestora - wymaga pozwolenia budowlanego, czy też tylko zgłoszenia, ale od tego, jaki jest charakter tej inwestycji i czy zmieni się wobec tego sposób wykorzystania gruntu rolnego po jej zrealizowaniu. Oznacza to, że także w przypadku niektórych inwestycji wymagających jedynie zgłoszenia, w pewnych sytuacjach identyfikowanych z punktu widzenia wyżej określonego celu ochronnego ustawy, zajdzie konieczność uzyskania przez inwestora przed takim zgłoszeniem decyzji o wyłączeniu gruntów z produkcji rolnej. 2. Organ administracji architektoniczno-budowlanej nie może przyjąć zgłoszenia przedsięwzięcia, które nie jest związane z rolniczym wykorzystywaniem gruntu, jeżeli inwestor nie uzyskał decyzji zezwalającej na wyłączenie gruntów z produkcji. W sytuacji, gdy zamierzenie budowlane realizowane jest na terenach rolnych bądź leśnych, inwestor zobligowany jest uzyskać decyzję o wyłączeniu tych gruntów z produkcji. Jeżeli inwestor taką decyzją nie dysponuje, to organ zobligowany jest do podjęcia decyzji o sprzeciwie.”

Dotyczy wyjaśnienia wątpliwości dotyczących prawidłowego złożenia oświadczenia o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane

Druga z wymienionych decyzji może stanowić prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlanej, jakkolwiek nie jest objęta definicją z art. 3 pkt 11 Prawa budowlanego. Przyjmuje się, że inkorporuje ona w swojej treści pozwolenie na dysponowanie nieruchomością na cele budowlane. „Decyzja oparta o art. 124 u.g.n. stanowi jedynie tytuł do

Strona 9 z 222

w kwestii wskazania właściwego, zgodnego z ustawą Prawo budowlane, tytułu do dysponowania nieruchomością na cele budowalne: - czy dla działek drogowych, dla których właściwy zarządca wydał decyzję zezwalającą na wejście w teren działki drogowej celem wykonania robót prawidłowe jest wskazanie tejże decyzji ( z danymi uszczegółowiającymi tj. nr, data), jeżeli art. 3 pkt 11 w/w ustawy Prawo budowlane zawiera zamknięty katalog tytułów prawnych stanowiących prawo do dysponowania nieruchomością tj. własność, użytkowania wieczystego, zarząd, ograniczone prawa rzeczowe, stosunek zobowiązaniowy, przewidujący uprawnienia do wykonywania robót budowlanych. - podobnie, proszę o wyjaśnienie, czy w przypadku gdy inwestor uzyskał decyzję ograniczającą sposób korzystania z nieruchomości na podstawie art. 124 lub 124 a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 2147 z późn. zm.), prawidłowe jest przedłożenie przez inwestora oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością ze wskazaniem powyższej decyzji jako tytułu stanowiącego prawo do dysponowania nieruchomością

dysponowania nieruchomością na cele budowlane, w rozumieniu art. 3 pkt 11 i art. 32 ust. 4 pkt 2 p.b., tylko w granicach określonych w decyzji ograniczającej sposób korzystania” (wyrok WSA w Warszawie z dnia 8 czerwca 2017 r., II SA/Sz 236/17, LEX nr 2330089). Powyższe orzeczenie należy odnosić także do decyzji, o której mowa w art. 124a ustawy o gospodarce nieruchomościami. Natomiast jeśli chodzi o decyzję zezwalająca na wejście w teren, wydawaną na podstawie art. 47 Prawa budowlanego, to jest ona wydawana po uzyskaniu pozwolenia na budowę albo zgłoszenia robót w trybie art. 30 Prawa budowlanego: „Wydanie zezwolenia, o którym stanowi art. 47 ust. 2 p.b., musi być poprzedzone uzyskaniem pozwolenia na budowę lub dokonaniem zgłoszenia.” (wyrok WSA w Krakowie z dnia 13 września 2016 r., II SA/Kr 441/16, LEX nr 2120589). A zatem nie ma takiej możliwości, aby decyzja z art. 47 Prawa budowlanego stała się prawem do dysponowania nieruchomością na cele budowlane.

Czy do projektu budowlanego instalacji gazowej zewnętrznej wymagane jest sporządzenia projektu zagospodarowania na mapie do celów projektowych (zgodnie z ustawą Prawo budowlane budowa przyłączy wymaga sporządzenia projektu zagospodarowania).

Tak, dla instalacji gazowej zewnętrznej powinno się sporządzać projektu zagospodarowania na mapie do celów projektowych. Słusznie bowiem autor pytania zwraca uwagę, iż taki obowiązek dotyczy przyłączy. Zatem niesporządzanie projektu zagospodarowania na mapie do celów projektowej dla instalacji gazowej zewnętrznej, a sporządzanie go dla przyłącza byłoby zupełnie nielogiczne i nieracjonalne (kłóciłoby się z domniemaniem racjonalności ustawodawcy, ustanawiającego przepisy regulujące powyższe zagadnienie).

W związku z brakiem definicji budynku wolno stojącego, dotyczy wyjaśnienia czy możliwe jest zgłoszenie budowy dwóch budynków gospodarczych, spełniających pozostałe wymagania art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo budowlane, które będą „zbliźniaczone” tzn. posiadające odrębne fundamenty, ściany oraz dachy i nie powiązane ze sobą funkcjonalnie, ale ściana jednego budynku zostanie usytuowana bezpośrednio przy ścianie drugiego budynku z zastosowaniem dylatacji (2-3 cm).

Zgodnie z §207 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1422), budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający w razie pożaru: 1)nośność konstrukcji przez czas wynikający z rozporządzenia, 2)ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu w budynku, 3)ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie budynki, 4)możliwość ewakuacji ludzi, a także uwzględniający bezpieczeństwo ekip ratowniczych. Nie da się wykluczyć, że zaproponowany układ budynków mógłby naruszać powyższe przepisy, ale na ten temat powinien wypowiedzieć się ekspert z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

Czy można wystąpić do ministra o udzielenie organowi administracji architektoniczno-budowlanej upoważnienia do

Odpowiedź na pytanie znajdujemy w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 września 2016 r. (II OSK 3098/14, LEX nr 2167551): „Odstępstwa uzyskane na podstawie § 2 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015

Strona 10 z 222

udzielenia zgody na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych?

r., poz. 1422) dotyczą wyłącznie odstępstw od wymogów związanych z ochroną przeciwpożarową, sanitarną oraz ochroną zabytków. Odstępstwa od pozostałych wymogów wynikających z ww. rozporządzenia mogą być uzyskane tylko na podstawie art. 9 p.b. albo na podstawie § 12 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia.” •A zatem organ administracji architektoniczno-budowlanej powinien sprawdzić, czy rzeczywiście wspomniane w pytaniu ekspertyza techniczna rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz ekspertyza techniczna rzeczoznawcy budowlanego rzeczywiście dotyczą wymogów związanych z ochroną przeciwpożarową, sanitarną oraz ochroną zabytków. Jeśli tak jest, można zastosować przepis § 2 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie bez konieczności stosowania przepisu art. 9 Prawa budowlanego.

Czy nastąpiło istotne odstępstwo od zatwierdzonego projektu budowlanego? Jaką procedurę powinien zastosować w poniższej sprawie PINB? Przeprowadzono kontrolę budowy budynku mieszkalnego z dwoma garażami dla samochodów osobowych. Podczas czynności kontrolnych stwierdzono wprowadzenie następujących odstępstw od projektu budowlanego zatwierdzonego decyzją o pozwoleniu na budowę z 1999 r.: •rezygnacja z segmentu w części południowej (pomieszczenie oznaczone numerem ¼ w dokumentacji projektowej) i segmentu garażu (pomieszczenie oznaczone numerem 1/11 z dokumentacji projektowe; •zmiana układu pomieszczeń w zrealizowanej części budynku (rezygnacja z klatki schodowej w części wschodniej układu pomieszczeń); •zmiana wysokości kondygnacji pierwszego piętra – obecnie jako poddasze (roboty wykończeniowe w toku); •zmiana konstrukcji dachu – wykonano jako naczółkowy; •przesunięcie budynku względem granicy zachodniej;

•budowa tarasu od strony południowej w przybliżeniu do granicy na odległość ok. 0,5m; •zmiana układu otworów okiennych i drzwiowych. Inwestor oświadczył, iż budynek jest nieużytkowany i prowadzone są w nim roboty wykończeniowe.

Z opisanego stanu faktycznego wynika, że inwestor dopuścił się istotnego odstępstwa od zatwierdzonego projektu budowlanego w rozumieniu art. 36a ust. 5 Prawa budowlanego poprzez: •rezygnację z segmentu w części południowej (pomieszczenie oznaczone numerem 1/4 w dokumentacji projektowej) i segmentu garażu (pomieszczenie oznaczone numerem 1/11 z dokumentacji projektowe, ponieważ spowodowało to zmianę kubatury budynku i powierzchni zabudowy, •zmianę układu pomieszczeń w zrealizowanej części budynku (rezygnacja z klatki schodowej w części wschodniej układu pomieszczeń), ponieważ spowodowało to zmianę zamierzonego sposobu użytkowania budynku lub jego części, •zmianę wysokości kondygnacji pierwszego piętra – obecnie jako poddasze (roboty wykończeniowe w toku), ponieważ spowodowało to zmianę wysokości kondygnacji budynku, •przesunięcie budynku względem granicy zachodniej •budowa tarasu od strony południowej w przybliżeniu do granicy na odległość ok. 0,5m, ponieważ spowodowało to zmianę projektu zagospodarowania działki lub terenu. Ze względu na fakt, iż inwestor nie uzyskał zamiennego pozwolenia na budowę dla takich istotnych odstępstw od zatwierdzonego projektu budowlanego, PINB powinien zastosować procedurę opisaną w pkt 50-51 Prawa budowlanego. Przy analizie niniejszej sprawy przez PINB, zapewne, pomocne okażą się „Zasady wykładni prawa w postępowaniu administracyjnym”, stanowiące załącznik do niniejszej karty.

Kiedy zasadne jest wystąpienie do ministra o udzielenie organowi administracji architektoniczno-budowlanej upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych?

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 września 2016 r. (II OSK 3098/14, LEX nr 2167551): „Odstępstwa uzyskane na podstawie § 2 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1422) dotyczą wyłącznie odstępstw od wymogów związanych z ochroną przeciwpożarową, sanitarną oraz ochroną zabytków. Odstępstwa od pozostałych wymogów wynikających z ww. rozporządzenia mogą być uzyskane tylko na podstawie art. 9 p.b. albo na

Strona 11 z 222

Przedmiotowym zamierzeniem inwestycyjnym jest przebudowa, nadbudowa istniejącego budynku mieszkalnego jednorodzinnego usytuowanego w odległości 1 m od działki budowlanej. Do wystąpienia o pozwolenie na budowę inwestor przedłożył w projekcie budowlanym ekspertyzę techniczną rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz ekspertyzę techniczną rzeczoznawcy budowlanego zawierające wytyczne realizacji przedmiotowego zamierzenia budowlanego ze względu na usytuowanie. Czy wymagane jest dodatkowo uzyskanie upoważnienia ministra do udzielenia zgody na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych?

podstawie § 12 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia.” Jak zatem wynika z przytoczonego orzeczenia i przywołanych w nim przepisów, w stanie faktycznym przedstawionym w pytaniu nie będzie już konieczne udzielenie odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych, dokonywane w trybie art. 9 Prawa budowlanego.

Czy w przypadku sieci liniowych przebiegających częściowo przez osuwisko jest wymagana dokumentacja geologiczno-inżynierska dla całości inwestycji? Projekt budowlany obejmuje budowę sieci o długości np. 20 km. Inwestycja częściowo przebiega przez tereny osuwiskowe (np. na dł. 1 km) dla których wymagane jest opracowanie dokumentacji geologiczno-inżynierskiej, pozostała część inwestycji leży poza terenami osuwiskowymi

O tym, czy dla danej inwestycji należy sporządzić dokumentację geologiczno-inżynierską decyduje wyłącznie projektant, organ administracji architektoniczno-budowlanej nie ma kompetencji do weryfikowania takiej decyzji projektanta. Albowiem w myśl wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 stycznia 2017 r. (II OSK 1510/16, LEX nr 2220965): „Zgodnie z art. 34 ust. 3 pkt 4 p.b., projekt budowlany, w zależności od potrzeb, powinien zawierać wyniki badań geologiczno-inżynierskich oraz geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych. To projektant konstrukcji obiektu budowlanego decyduje o tym, czy w danej sprawie występuje potrzeba przeprowadzenia badań geologiczno - inżynierskich, a jeżeli taka potrzeba istnieje, wyniki tych badań dołączane są do projektu budowlanego. Z powyższego przepisu nie wynika, że organ wydający pozwolenie na budowę może nałożyć na wnioskodawcę obowiązek przeprowadzenia ww. badań.”

Czy uzgodnienie branżowe projektu zagospodarowania ma wpływ na wydanie

pozwolenia na budowę? Inwestor złożył wniosek o pozwolenie na budowę budynku usługowo-mieszkalnego, posiada nieruchomość leżącą wg. Zapisów planu na terenie MNR/U- bezpośrednio przyległą do terenów WS -tereny wód powierzchniowych. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustalono elementy kompozycji przestrzennej będące warunkiem zabudowy i zagospodarowania ustalając nieprzekraczalną linię zabudowy od wód śródlądowych w odl. 15 m. Inwestor przedłożył projekt z naniesionym budynkiem w odl. 8 m od wód zaopiniowany pozytywnie przez Zarząd Melioracji – właściciela przedmiotowej rzeki. Nadmienić należy iż inwestor osobnym postępowaniem ustalił linię brzegową. Biegły sądowy w opinii zarzucił, iż należało uwzględnić uzgodnienie o przybliżeniu budynku i na tej podstawie wydać pozwolenie.

Nie jest możliwa modyfikacja przepisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego poprzez uzgodnienie z właścicielem nieruchomości takiej modyfikacji. Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego, aktem prawnym

powszechnie obowiązującym, stąd jego zmiana możliwa jest tylko w trybie przewidzianym przez ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (podjęcie uchwały przez rade gminy w przedmiocie zmiany planu miejscowego).

Strona 12 z 222

Czy Urząd przy rozpatrywaniu spraw może (a może ma obowiązek – na Jakiej podstawie) opiera się na informacjach zawartych na niżej wymienionych stronach internetowych? I wzywać projektantów/ inwestorów do pozyskiwania uzgodnień/opinii od poszczególnych jednostek? Projekt budowlany obejmuje budowę sieci, która przebiega według map zawartych na stronach: - Państwowego Instytutu Geologicznego (http://geoportal .pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO/Wyszukaj3) Internetowy System Ochrony Kraju (http://ww.isok.gov.pl/mapy-zagrozenia-powodziowego-i-mapy-ryzyka-powodziowego) Lokalizacja osuwisk i/lub terenów powodziowych nie zawsze pokrywa się z informacjami zawartymi w MPZP. Jest dużo planów zagospodarowania przestrzennego, które nie zawierają powyższych informacji.

Ponieważ mapy zagrożenia/ ryzyka powodziowego są dokumentami urzędowymi, sporządzanymi zgodnie z ustawą Prawo wodne (art. 88f), organy administracji architektoniczno-budowlanej powinny brać je pod uwagę, wydając decyzje o pozwoleniu na budowę ze względu na zakazy zabudowy występujące na terenach zagrożonych powodzią. W przypadku rozbieżności pomiędzy wspomnianymi mapami a MPZP, należałoby uwzględniać treść map, aby nie doszło do naruszenia zakazów obowiązujących na terenach zagrożenia powodziowego poprzez wydanie pozwolenia na budowę.

Czy odległość od granicy sąsiedniej działki budowlanej dla części podziemnej projektowanego budynku można nie ustalać w oparciu o § 12 ust. 7 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. – w przypadku zaprojektowania bramy wjazdowej do garażu podziemnego prostopadle do tej granicy? Budynek wielorodzinny z garażami podziemnymi zaprojektowano w odległości 4 m. od sąsiednich działek budowlanych. W pasie 4 m zaprojektowano dodatkowo część garażu podziemnego o szerokości 3,4 m położonego w odległości 60 cm od granicy sąsiedniej działki. Nad dodatkową częścią garażu zaprojektowano płytę oraz taras zielony. Brama

garażowa jest cofnięta o 2m w stosunku lica ściany budynku prostopadle do granicy działki sąsiedniej do której jest 60 cm. Wjazd do garażu odbywa się poprzez obniżenie terenu – pochylnię o spadku 15 %

§ 12 ust. 9 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie brzmi następująco: „Odległości podziemnej części budynku, a także budowli podziemnej spełniającej funkcje użytkowe budynku, znajdujących się całkowicie poniżej poziomu otaczającego terenu, od granicy działki budowlanej nie ustala się.” Opisany powyżej stan faktyczny odpowiada hipotezie normy prawnej wywiedzionej z przywołanego powyżej przepisu. Należy bowiem uznać, że wspomniany garaż znajduje się „całkowicie poniżej poziomu otaczającego terenu”, na przeszkodzie takiemu uznaniu nie stoi fakt, iż z jednej strony ów garaż posiada bramę wjazdową, a zatem „nie jest otoczony terenem”. Odwołanie się do literalnego brzmienia przepisu (wykładnia językowa) jest tu niewystarczające, a zatem należy sięgnąć do dalszych rodzajów wykładni, w tym do wykładni systemowej i celowościowej. Niewątpliwie, przepisy § 12 wspomnianego Rozporządzenia służą zapewnieniu bezpieczeństwa przeciwpożarowego, właściwego, zapewnieniu właściwego nasłonecznienia pomieszczeń budynków. Taki też jest cel analizowanego przepisu § 12 ust. 9. Wspomniane cele ustawowe zostaną zrealizowane, jeśli uznamy, jak na wstępie, że opisany garaż znajduje się „całkowicie poniżej poziomu otaczającego terenu”. Reasumując, do wspomnianego garażu można zastosować przepis § 12 ust. 9.

Czy projektant posiadający uprawnienia w specjalności instalacyjnej może opracować i podpisać opinię geotechniczną załączoną do projektu budowlanego sieci (inwestycji liniowej)? Projekt budowlany obejmuje budowę sieci. Instalator opracowujący nin. projekt ma uprawnienia w specjalności instalacyjnej i twierdzi,

Organ administracji architektoniczno-budowlanej powinien zażądać od projektanta, aby wykazał, że posiada uprawnienia do sporządzania dokumentacji, o której mowa w art. 34 ust. 3 pkt 4 Prawa budowlanego. Wprawdzie to projektant decyduje, czy taka dokumentacja powinna być dla inwestycji sporządzona, nie znaczy to jednak, że może ją sporządzić każdy, w szczególności, osoba nie posiadająca wymaganej wiedzy specjalistycznej (nie będąca geotechnikiem) i wymaganych prawem uprawnień budowlanych. Inżynierem geotechnikiem jest osoba, która ukończyła studia wyższe na Wydziale Budownictwa (geotechnik - klasyfikacja zawodów nr 214209 Inżynierowie Budownictwa – zob. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby

Strona 13 z 222

że może sporządzać i podpisywać opinię geotechniczną, jednak niezbędny zakres opinii wskazywałby iż osoba ją sporządzająca powinna legitymować się dokumentem potwierdzającym znajomość tematu. Czy urząd powinien przy uwzględnieniu takiej opinii zażądać dokumentu potwierdzającego?

rynku pracy oraz zakresu jej stosowania). W myśl § 14 Prawa budowlanego w zw. z § 12 i 16 oraz pkt 1 tabeli załącznika nr 2 do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, osoba sporządzająca dokumentację, o której mowa w art. 34 ust. 3 pkt 4 Prawa budowlanego, powinna legitymować się uprawnieniami budowlanymi specjalności konstrukcyjno-budowlanej w specjalizacji geotechnika

Jak rozstrzygnąć sprawę wymiany kotła gazowego prawdopodobnie bez pozwolenia na przebudowę wewnętrznej instalacji gazowej? Komenda Powiatowa Straży Pożarnej zwróciła się do tutejszego organu o rozstrzygnięcie sprawy związanej z wymianą kotła gazowego w budynku Urzędu Skarbowego na kocioł o większej mocy (75 kW) niż był zaprojektowany (53 kW). Zdaniem Komendy należało dostosować kotłownię do wymogów określonych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dn. 12 kwietnia 2002r. Ponadto nie wydzielono kotłowni gazowej poprzez zastosowanie drzwi przeciwpożarowych o odporności ogniowej EI30, rury przechodzące przez ściany również nie posiadają odpowiedniego zabezpieczenia do klasy odporności ogniowej, a także nie zainstalowano urządzeń sygnalizacyjno-odcinających odpływ gazu. Podczas oględzin pracowników nadzoru budowlanego stwierdzono dodatkowo, że wysokość pomieszczenia kotłowni różni się od tej jak jest w projekcie budowlanym przyłącza gazowego z 1996r. (podczas kontroli udostępniono jedynie inwentaryzację powykonawczą budynku), a mianowicie w rzeczywistości wynosi 2,25 m, wysokość projektowa 2,75m. Obecnie zostało wysłane pismo do Izby Administracji Skarbowej w

Rzeszowie o udostępnienie z archiwum dokumentacji dotyczącej pozwolenia, projektu na budowę budynku oraz przebudowę kotłowni.

W myśl § 156 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, instalację gazową zasilaną z sieci gazowej stanowi układ przewodów za kurkiem głównym, prowadzonych na zewnątrz lub wewnątrz budynku, wraz z armaturą, kształtkami i innym wyposażeniem, a także urządzeniami do pomiaru zużycia gazu, urządzeniami gazowymi oraz przewodami spalinowymi lub powietrzno-spalinowymi, jeżeli są one elementem wyposażenia urządzeń gazowych. Co do zasady, przebudowa wewnętrznej instalacji gazowej wymaga uzyskania pozwolenia na budowę, gdyż stanowi ona część budynku-instalację, która „zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem” (art. 3 ust. 1-2 Prawa budowlanego). Przebudowę powołanej instalacji należy traktować jako przebudowę wyposażonego w nią budynku wymagającą uzyskania pozwolenia na budowę (nie występuje w art. 29 Prawa budowlanego). W opisanym stanie faktycznym wymiany kotła gazowego na kocioł o większej mocy niż projektowany nie można uznać za remont instalacji, ale za jej przebudowę (nastąpiła zmiana parametrów technicznych istniejącej instalacji - art. 3 pkt 7a Prawa budowlanego), w efekcie-przebudowę budynku. W przypadku, gdy inwestor nie uzyskał pozwolenia na przebudowę wspomnianej wewnętrznej instalacji gazowej, PINB winien wszcząć procedurę normowaną przepisami art. 48 Prawa budowlanego, w której m.in. oceni, czy istnieje możliwość doprowadzenia wewnętrznej instalacji gazowej do stanu zgodnego z prawem (w tym z przepisami techniczno-budowlanymi zawartymi w przywołanym Rozporządzeniu), celem zalegalizowania samowoli budowlanej.

W wyniku przeprowadzonego postępowania dotyczącego stanu technicznego zabytkowego obiektu (art. 66Pb), po przedłożeniu ekspertyzy ustalono, że należy wykonać określone roboty zabezpieczające (art. 66 ust. 1 pkt 3) lub inne roboty (art. 66 ust. 1 pkt. 4). Czy przed wydaniem decyzji PINB nakładającej obowiązek wykonania określonych robót na należy je uzgodnić z konserwatorem?

Zgodnie z art. 39 Prawa budowlanego: 1. Prowadzenie robót budowlanych przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków lub na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymaga, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, uzyskania pozwolenia na prowadzenie tych robót, wydanego przez właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków. 2. Pozwolenie na rozbiórkę obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków może być wydane po uzyskaniu decyzji Generalnego Konserwatora Zabytków działającego w imieniu ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego o skreśleniu tego obiektu z rejestru zabytków. 3. W stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje organ administracji

Strona 14 z 222

architektoniczno-budowlanej w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. 4. Wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w sprawie wniosku o pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektów budowlanych, o których mowa w ust. 3, w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Niezajęcie stanowiska w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych we wniosku rozwiązań projektowych A zatem, jeśli obiekt budowlany, o którym mowa w pytaniu, wpisany jest do rejestru zabytków albo znajduje się na obszarze wpisanym do rejestru zabytków, należy uzyskać pozwolenie na prowadzenie robót określonych w art. 66 ust. 1 pkt 3-4 Prawa budowlanego, wydane przez właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków. Jeśli natomiast wspomniane roboty mają dotyczyć obiektu budowlanego (także położonego na obszarze niewpisanym do rejestru zabytków) ujętego w gminnej ewidencji zabytków, przed wydaniem pozwolenia na budowę należy dokonać uzgodnienia z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Należy jednak zauważyć, że przepis art. 39 ust. 1 Prawa budowlanego adresowany jest do inwestora, natomiast przepis art. 39 ust. 3 adresowany jest do organu administracji architektoniczno-budowlanej. A zatem adresatem żadnej z tych norm nie jest powiatowy inspektor nadzoru budowlanego. Ponadto, w obu przypadkach mowa jest o pozwoleniu na budowę, nie zaś o robotach wymienionych w art. 66 ust. 1 pkt 3-4 Prawa budowlanego. Przepis art. 39 ust. 1 i 3 oraz art. 66 ust. 1 pkt 3-4 Prawa budowlanego są niespójne, trudno bowiem racjonalnie założyć (domniemanie racjonalności ustawodawcy), że w przypadkach wskazanych w art. 66 ust. 1 pkt 3-4 ustawodawca dopuścił ingerencję w substancję zabytku bez kontroli ze strony konserwatora zabytków. Oznaczałoby to zupełne zanegowanie zasady ochrony konserwatorskiej przewidzianej ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, ale również wspomnianymi przepisami Prawa budowlanego (wykładnia systemowa). Trudno założyć, że celem przepisu art. 66 ust. 1 pkt 3-4 było uczynienie wyłomu we wspomnianej zasadzie (wykładnia celowościowa). Stąd też PINB powinien przed wykonaniem robót wskazanych w art. 66 ust. 1 pkt 3-4 Prawa budowlanego wystąpić o wydanie pozwolenia do wojewódzkiego konserwatora zabytków (art. 39 ust. 1 Prawa budowlanego) albo wystąpić o ich uzgodnienie z takim organem (art. 39 ust. 2). Należy zauważyć, że powyższe nie będzie oznaczać poszerzenie kompetencji PINB (co nie jest dopuszczalne na gruncie konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawa oraz zasady legalizmu), gdyż PINB będzie tylko wnioskował o wydanie pozwolenia przez wojewódzkiego konserwatora zabytków albo będzie uzgadniał z nim wykonywanie powołanych robót, nie rozstrzygając samodzielnie kwestii związanych z ochroną zabytków.

Zawiadomienie o zakończeniu budowy art. 54 ust.1, PINB stwierdza braki i na podstawie art. 57 ust. 4 wzywa do ich uzupełnienia, które inwestor przedkłada w terminie. Jednocześnie inwestor zwraca się o wydanie zaświadczenia o milczącym załatwieniu sprawy z art. 122 kpa. Jak w tym wypadku wskazać termin załatwienia sprawy?

Ponieważ wydanie zaświadczenia o milczącym załatwieniu sprawy następuje w drodze postanowienia (art. 122f § 1 KPA), mamy tu do czynienia z postępowaniem administracyjnym odrębnym od postępowania zakończonego milczącym akceptem. A zatem do takiego postępowania należy stosować odrębnie terminy wskazane w art. 35 KPA.

Pytanie do eksperta: Wniosek o pozwolenie na użytkowanie z art. 55 Pb dotyczący np. jednego z dziesięciu pięter budynku lub jednej z dziesięciu klatek budynku mieszkalnego wielorodzinnego. Czy w ogóle możliwe jest wydanie takiego pozwolenia na użytkowanie, z jakiego przepisu i na jakich warunkach?

Przed przystąpieniem do użytkowania obiektu budowlanego należy uzyskać decyzję o pozwoleniu na użytkowanie, jeżeli przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych (art. 55 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego). Powyższy przepis wyraźnie stanowi, że przedmiotem odbioru powinien być cały budynek, nie zaś jego część (piętro, klatka).Budynek stanowi całość techniczno-użytkową, a zatem jego część, nie mogąc funkcjonować samodzielnie, nie może być samodzielnym przedmiotem odbioru przez organ nadzoru budowlanego.

Pozwolenie na budowę sieci np. kanalizacyjnej wydane przez starostę, sieć wykonana, inwestor złożył zawiadomienie o zakończeniu budowy, zawiadomienie przyjęte bez sprzeciwu. Wojewoda stwierdza nieważność decyzji w części dotyczącej

Jeśli decyzja stwierdzająca nieważność pozwolenia na budowę stała się ostateczna, PINB nie powinien prowadzić postępowania na podstawie zawiadomienia o zakończeniu budowy. Sieć objęta jednym pozwoleniem na budowę stanowi całość techniczno-użytkową i w związku z tym nie może funkcjonować samodzielnie bez odcinka stanowiącego jej część. A skoro tak, to PINB nie jest w stanie określić, czy wspomniany odcinek (a zatem i cała sieć) został wykonany zgodnie z pozwoleniem na budowę i będzie mógł prawidłowo funkcjonować, skoro zostało ono częściowo wyrugowane z obrotu

Strona 15 z 222

jednej działki (przejście przez drogę wojewódzką czy krajową) (art. 156 § 1 pkt 1Kpa). Czy w związku z powyższym PINB prowadzi postępowanie?

prawnego wskutek stwierdzenia nieważności.

Postępowania z art. 48,49b, 50, 51 i 81 c dotyczące obowiązku przedłożenia dokumentów lub wykonania określonych robót. Inwestor zwraca się o przedłużenie terminu. Czy możliwa jest zmiana terminu określonego w postanowieniu czy decyzji i na podstawie jakich przepisów można zmienić termin obowiązku?

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 kwietnia 2009 r. (II OSK 608/08, LEX nr 558432): „Wyznaczony na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 2 p.b. termin ma jedynie charakter procesowy. Może być zatem ustalony stosownie do okoliczności sprawy, może też zostać wydłużony na żądanie stron.” •Podobnie jest z terminem określonym w art. 50 ust. 3 Prawa budowlanego (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 stycznia 2012 r., II OSK 2033/10, LEX nr 1125501). Taki sam charakter mają terminy wskazane w art. 48, 49b oraz 81c Prawa budowlanego, a zatem także i one mogą być przez organ przedłużane. Przedłużając terminy, można powołać się na powyższe orzecznictwo i wskazaną tam argumentację.

Pytanie do eksperta: Postępowanie legalizacyjne z art. 48 i 49b oraz postępowania naprawcze z art. 50 i 51. W Wyniku wszczęcia okazało się, że strona/strony nie żyją. Czy postępowanie zawieszamy i szukamy spadkobierców?

Zgodnie z art. 97 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, organ zawiesza postępowanie w razie śmierci strony, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w sprawie nie jest możliwe. Z taką sytuacją mamy do czynienia wtedy, gdy spadkobiercy nie zostali ustaleni – na podstawie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia. Jeśli zatem organowi uda się ustalić spadkobierców, wzywa ich do udziału w przywołanym w pytaniu postępowaniu administracyjnym ( art. 97 § 1 pkt 1 KPA). Jeśli spadkobierców nie można ustalić w powyższy sposób, powinien zwrócić się do właściwego sądu o ustanowienia kuratora dla osoby nieobecnej, ale żyjącej (art. 34 Kodeku cywilnego). Natomiast w przypadku gdy spadek nie został objęty, jako strony w postępowaniu administracyjnym działają osoby sprawujące zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku – kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu administracji publicznej (art. 30 § 5 Kodeksu postępowania cywilnego).

Czy architekt należący do Izby Architektów i posiadających uprawnienia architektoniczne do kierowania robotami może być kierownikiem budowy? Czy aby kierować robotami powinien należeć do Izby Inżynierów Budownictwa?

W myśl art. 12 ust. 7 Prawa budowlanego, podstawę do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie stanowi wpis, w drodze decyzji, do centralnego rejestru, o którym mowa w art. 88a ust. 1 pkt 3 lit. a, oraz - zgodnie z odrębnymi przepisami - wpis na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego, potwierdzony zaświadczeniem wydanym przez tę izbę, z określonym w nim terminem ważności. Zgodnie z art. 5 ust. 1-2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa: 1. Izba architektów zrzesza osoby, które: 1)posiadają uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej, o której mowa w art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290, 961, 1165 i 1250), zwanej dalej "ustawą - Prawo budowlane"; 2)posiadają uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej do projektowania bez ograniczeń lub uprawnienia w zakresie odpowiadającym zakresowi tej specjalności uzyskane przed dniem wejścia w życie ustawy - Prawo budowlane; 3)są obywatelami państw członkowskich, którzy nabyli kwalifikacje zawodowe do wykonywania działalności w budownictwie, równoznacznej wykonywaniu samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie architektury, odpowiadające wymaganiom określonym w pkt 1 i 2 oraz posiadają odpowiednią decyzję o uznaniu kwalifikacji zawodowych

Postępowanie legalizacyjne z art. 48 i art. 49b. Inwestor przedkłada projekt budowlany obiektu z określoną przez projektanta kategorią obiektu. PINB po sprawdzeniu projektów ma wątpliwość (stwierdza inną kategorię obiektu ). Powyższe ma wpływ na kwotę opłaty legalizacyjnej. Czy PINB ma uprawnienia do zmiany kategorii obiektu?

PINB nie jest związany kategorią obiektu budowlanego wskazaną w pozwoleniu na budowę, a tym bardziej kategorią wskazywaną przez projektanta w przypadku opisanym w pytaniu. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 18 grudnia 2012 r. (II SA/Bk 725/12, LEX nr 1234206) czytamy: Przypisanie budynkowi kategorii obiektu w pozwoleniu na budowę nie ma charakteru konstytutywnego a wyłącznie charakter informacyjny, co oznacza, że organ nadzoru budowlanego nie może być związany tak przypisaną kategorią, zwłaszcza wtedy, gdy rodzaj obiektu i jego parametry w sposób oczywisty nie przystają do przypisanej mu kategorii w decyzji o pozwoleniu na budowę. Skoro wskazana w pozwoleniu na budowę kategoria obiektu budowlanego nie ma charakteru konstytutywnego, jej podważenie

Strona 16 z 222

przez organ nadzoru budowlanego na etapie przystępowania do użytkowania obiektu, nie wymaga zmiany decyzji o pozwoleniu na budowę.

1.Prawda obiektywna- słuszność wydawanych decyzji. 2. Ocena dowodów w sprawie.

Zasady prawdy obiektywnej (art. 7 KPA) W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 18 października 2017 r. IV SA/Po 618/17 Zasada prawdy obiektywnej a aktywność stron postępowania. LEX nr 2383348 Należy też mieć na uwadze, iż zasada prawdy obiektywnej wyrażona w art. 7 k.p.a. oraz zawarty w art. 77 § 1 k.p.a. obowiązek wyczerpującego zebrania przez organ materiału dowodowego nie oznacza nieograniczonego obowiązku poszukiwania przez organ materiałów dowodowych mających potwierdzić okoliczności korzystne dla skarżących. Zasada ta nie zwalnia skarżących z obowiązku dostarczenia takich materiałów, z których wywodzą korzystne dla siebie skutki. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2017 r. VII SA/Wa 2492/16 Rzetelne ustalenie stanu faktycznego. LEX nr 2380127 W pierwszej kolejności należy wskazać, że w postępowaniu administracyjnym wydanie prawidłowej decyzji w każdym przypadku powinno poprzedzać dokładne ustalenie stanu faktycznego istniejącego w sprawie, stosownie do art. 7 k.p.a. i art. 77 § 1 k.p.a. Jako dowolne należy traktować ustalenia faktyczne znajdujące wprawdzie potwierdzenie w materiale dowodowym, ale niekompletnym. Zarzut dowolności wykluczają dopiero ustalenia dokonane w całokształcie materiału dowodowego, zgromadzonego i zbadanego w sposób wyczerpujący, a więc przy podjęciu wszelkich kroków niezbędnych dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, jako warunku niezbędnego wydania decyzji o przekonującej treści. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 29 sierpnia 2017 r. IV SA/Gl 232/17 Ustalenie sytuacji dochodowej i rodzinnej dłużnika alimentacyjnego i ocena tej sytuacji jako przesłanka zastosowania ulgi w postaci umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego. LEX nr 2350183 1. Działanie w ramach uznania administracyjnego nie oznacza jakiejkolwiek dowolności. Wręcz przeciwnie, działanie organu doznaje ograniczenia już w samej normie prawnej, wprowadzającej uznanie poprzez wyznaczenie ram w konkretnej kategorii spraw, a także postanowieniami naczelnych zasad postępowania administracyjnego, w szczególności zasady prawdy obiektywnej, wyrażonej w art. 7 k.p.a., uzupełnionej postanowieniami art. 77 § 1 k.p.a., jak również zasadami i celami określonymi w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Przesłanką zastosowania ulgi w postaci umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego jest każdorazowo ustalenie sytuacji dochodowej i rodzinnej dłużnika alimentacyjnego i ocena tej sytuacji. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 27 lipca 2017 r. II SA/Sz 585/17 Zasada dochodzenia do prawdy materialnej w postępowaniu administracyjnym.

LEX nr 2338298 Zgodnie z treścią art. 7 k.p.a., organ prowadzący postępowanie zobligowany jest przestrzegać zasady dochodzenia do prawdy materialnej, a więc podejmować wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, przy uwzględnieniu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli. Organ ma obowiązek wszechstronnego zgromadzenia i rozpatrzenia materiału dowodowego (art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a.), natomiast poczynione w sprawie ustalenia muszą znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu wydanej w sprawie decyzji, zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 107 § 3 k.p.a. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 25 lipca 2017 r. III SA/Kr 614/17 Ciężar dowodzenia istotnych dla sprawy okoliczności. LEX nr 2333966 Postępowanie administracyjne nie polega na przerzuceniu wyłącznie na stronę ciężaru dowodzenia istotnych dla sprawy okoliczności. Zgodnie z art. 77 § 1 k.p.a. organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i

Strona 17 z 222

rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Przepis ten oznacza, że to organ administracyjny jest "gospodarzem" postępowania dowodowego i to organ ma obowiązek ustalić tzw. prawdę obiektywną tzn. jak naprawdę w sprawie było. Zgodnie bowiem z art. 7 k.p.a. w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Organ administracyjny nie może więc formalistycznie podchodzić do pism składanych przez strony, w szczególności jeżeli z pism tych wynikają, istotne dla sprawy okoliczności. 2. Swobodna ocena dowodów (art. 80 KPA) Organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 5 października 2017 r. III SA/Gd 315/17 Uzasadnienie decyzji jako element realizacji zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej oraz zasady przekonywania stron postępowania administracyjnego. Charakter odpowiedzialności administracyjnej na gruncie u.t.d. LEX nr 2393132 1. Warunkiem prawidłowego ustalenia stanu faktycznego jest zarówno zebranie wszystkich istotnych dla sprawy dowodów, ale także ich prawidłowa ocena. Oceny tej organ dokonuje natomiast na podstawie własnej wiedzy oraz doświadczenia życiowego, a o jej prawidłowości decyduje to, czy wyciągnięte przez organ wnioski mają logiczne uzasadnienie (art. 80 k.p.a.). Przy czym rozpatrzeniu podlegają nie tylko poszczególne dowody odrębnie, lecz wszystkie dowody we wzajemnej łączności. W efekcie, wyniki ustaleń powinny znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu decyzji. To właśnie jest istotny element realizacji zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej (art. 8 k.p.a.). Jest to ponadto istotny element realizacji zasady przekonywania stron postępowania administracyjnego (art. 11 k.p.a.). Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2017 r. VII SA/Wa 2492/16 Rzetelne ustalenie stanu faktycznego. LEX nr 2380127 W pierwszej kolejności należy wskazać, że w postępowaniu administracyjnym wydanie prawidłowej decyzji w każdym przypadku powinno poprzedzać dokładne ustalenie stanu faktycznego istniejącego w sprawie, stosownie do art. 7 k.p.a. i art. 77 § 1 k.p.a. Jako dowolne należy traktować ustalenia faktyczne znajdujące wprawdzie potwierdzenie w materiale dowodowym, ale niekompletnym. Zarzut dowolności wykluczają dopiero ustalenia dokonane w całokształcie materiału dowodowego, zgromadzonego i zbadanego w sposób wyczerpujący, a więc przy podjęciu wszelkich kroków niezbędnych dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, jako warunku niezbędnego wydania decyzji o przekonującej treści. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 8 września 2017 r. II SA/Gl 131/17 Sądowa kontrola decyzji, których przedmiotem jest umorzenie renty planistycznej. LEX nr 2351468 1. Konsekwencją obowiązywania zasady prawdy obiektywnej jest m.in. regulacja zawarta w art. 107 § 1 k.p.a., ustanawiającym obok innych wymogów decyzji obowiązek zawarcia w niej podstawy prawnej i uzasadnienia faktycznego, które w myśl § 3 tego artykułu powinno w szczególności obejmować wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.

Odpowiednie ujawnienie procesu decyzyjnego w sferze podstawy faktycznej rozstrzygnięcia stanowi jedną z gwarancji prawidłowej realizacji zasady swobodnej oceny dowodów z art. 80 k.p.a., rozumianej jako ocena tego materiału na podstawie całokształtu zgromadzonych dowodów. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 27 lipca 2017 r. II SA/Sz 585/17

Strona 18 z 222

Zasada dochodzenia do prawdy materialnej w postępowaniu administracyjnym. LEX nr 2338298 Zgodnie z treścią art. 7 k.p.a., organ prowadzący postępowanie zobligowany jest przestrzegać zasady dochodzenia do prawdy materialnej, a więc podejmować wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, przy uwzględnieniu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli. Organ ma obowiązek wszechstronnego zgromadzenia i rozpatrzenia materiału dowodowego (art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a.), natomiast poczynione w sprawie ustalenia muszą znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu wydanej w sprawie decyzji, zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 107 § 3 k.p.a. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 maja 2017 r. II GSK 5398/16 Przesłanki niewszczynania postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej na podstawie art. 92c ust. 1 u.t.d. Rozkład ciężaru dowodu w postępowaniu administracyjnym. LEX nr 2314767 Co do zasady rozkład ciężaru dowodu wynika z przepisu prawa materialnego, który organ administracji publicznej ma, na podstawie art. 6 k.p.a., obowiązek zastosować w sprawie. Może również zaistnieć sytuacja, w której w świetle przepisu prawa materialnego udowodnienie określonej okoliczności faktycznej obciąża stronę postępowania, nie zaś organ. Jednakże nawet wówczas organ nie jest zwolniony z obowiązku podjęcia wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, wyczerpującego zebrania, rozpatrzenia, całego materiału dowodowego sprawy i oceny przedstawionych w sprawie dowodów (art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a.). Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 23 maja 2017 r. I SA/Bk 132/17 Swobodna ocena dowodów przez organy administracji publicznej. LEX nr 2306767 Organom administracji publicznej przyznano uprawnienie do swobodnej oceny poszczególnych dowodów i do uznania, które z dowodów stanowią wiarygodne źródło twierdzeń o faktach, a które nie. Zarzut dowolnego działania organu można postawić dopiero wówczas, gdy ustalenia faktyczne zostały oparte na dowodach dowolnie wybranych, a zatem takich, których wybór nie został poparty odpowiednią argumentacją. Sytuacja taka nie występuje jednak, gdy organ, wyczerpująco uzasadniając swoje stanowisko, wskazuje, którym dowodom przyznaje moc dowodową, a którym odmawia wiarygodności i z jakich przyczyn. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 17 maja 2017 r. IV SA/Gl 1106/16 Sposób prowadzenia postępowania przez organy administracji. LEX nr 2307458 Przepis art. 7 k.p.a. wskazuje na konieczność podejmowania przez organy administracji wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Przepis art. 77 § 1 k.p.a. nakłada z kolei na organy obowiązek wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego, który zgodnie z art. 80 k.p.a. w całości powinien być podstawą dokonywanej przez organ oceny. W myśl zasady ustalonej w art. 8 k.p.a., organy administracji zobowiązane są przy tym prowadzić postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, co wyraża się m.in. w podejmowaniu czynności zmierzających do dokonania wyczerpującej oceny, w tym w zakresie postępowania odwoławczego także w odniesieniu do okoliczności powoływanych w odwołaniu. Zasada ta wiąże się z zasadą przekonywania sformułowaną w art. 11 k.p.a., zgodnie z którą organy powinny wyjaśniać zasadność przesłanek, jakimi kierują się przy załatwieniu sprawy, do naruszenia której dochodzi w sytuacji braku ustosunkowania się organu do twierdzeń strony wskazywanych przez nią jako istotne. W odniesieniu do tej zasady, jak również zasady wynikającej z art. 8 k.p.a., doniosłą rolę pełni z kolei uzasadnienie decyzji, które nie może być sformułowane ogólnikowo i w przypadku

postępowania odwoławczego powinno służyć przekonaniu strony odwołującej do tego, że jej stanowisko zostało wzięte pod uwagę i rozważone w kontekście wszystkich okoliczności faktycznych sprawy. Powinno ono zatem dokładnie wyjaśniać przyczyny dokonanej przez organ oceny.

Strona 19 z 222

1.Sprzeczne orzecznictwo sądowe. 2. Zacienianie/ przesłanianie dotyczy tylko obiektów istniejących, czy należy brać pod uwagę także planowane budowy obiektów. 3.Zagadnienie dotyczy instalacji wewnątrz budynku. Ustawodawca utrzymuje stanowisko, że temat dotyczy również instalacji na zewnątrz budynku.

1. Wykładnia prawa „Wykładnia prawa to zespół czynności zmierzających do ustalenia znaczenia i zakresu wyrażeń języka prawnego.” „Celem wykładni jest ustalenie znaczenia określonego przepisu prawnego lub fragmentu zgodnie z prawem i w oparciu o przyjęte w orzecznictwie i doktrynie dyrektywy wykładni prawa”. „Zasady i reguły wykładni przepisów prawnych to specyficzne dyrektywy interpretacyjne, których zastosowanie pozwala na odtworzenie z przepisu prawnego wysłowionej w nim normy postępowania. Są one bardzo różnorodne. Różna jest geneza, niejednakowy stopień formalizacji i precyzji, w różnym zakresie wiążą się w praktyce, wypełniają różne zadania. Prawnik poznaje je przez wieloletnie studiowanie doktrynalnych objaśnień do tekstów prawnych i orzecznictwa (uczy się z nich korzystać, podążając w ślad za rozumowaniami innych). Reguły te są bowiem w praktyce najczęściej ukrytymi założeniami konkretnych rozumowań, prowadzących do ustalenia jednoznacznego znaczenia normy. Niektóre z nich są stosowane powszechnie, są wyraźnie powoływane w uzasadnieniach orzeczeń i decyzji. Jedne uważa się za bezsporne, inne są dyskusyjne. Prawnicy stosują je w swoich rozumowaniach automatycznie, często na podobnej zasadzie, jak rozsądny człowiek stosuje, na ogół bezwiednie, w swoich operacjach myślowych schematy innych rozumowań, np. redukcyjnych. To automatyczne zastosowanie zasad i reguł wykładni jest jednak w tym przypadku efektem profesjonalnych umiejętności. Właściwe posługiwanie się nimi wymaga odpowiedniej kultury prawnej i pewnego doświadczenia.” Wykładnia a zasada państwa prawnego „Zasady stabilności i pewności prawa w praworządnie i rozsądnie rządzonym państwie odnoszą się nie tylko do treści przepisów prawa pozytywnego, lecz także do ich interpretacji, która nie powinna dawać nawet powodów do podejrzeń, iż poddawana jest zabiegom płynącym z przesłanek temporalnych lub koniunkturalnych. Stanowisko SN w tym zakresie było zresztą i jest wyraźne (zob. orzeczenie SN z dnia 5 sierpnia 1992 r. w sprawie I PA 5/92” (postanowienie SN z dnia 11 października 1995 r., I PRN 28/95, OSNAP 1996/11/163). Dyrektywy wykładni „Uzasadnienie decyzji interpretacyjnej polega na przytaczaniu argumentów, które przemawiają za tym lub przeciwko temu, że norma lub jej fragment ma takie, a nie inne znaczenie. Argumenty te przyjęło się nazywać dyrektywami interpretacyjnymi lub też dyrektywami wykładni. Większość z tych dyrektyw to wytwór wielowiekowej tradycji i kultury prawniczej, której rodowód sięga często jeszcze czasów prawa rzymskiego. Zapewne, z tego powodu większość z tych reguł ma charakter nieomal uniwersalny. Badania prawno-porównawcze dowodzą, że w większości przypadków są to dyrektywy wspólne dla wszystkich krajów należących do kultury Zachodu to zarówno krajów należących do kultury prawnej civil law, jak i common law. Fakt ten można wyjaśnić zarówno wpływami prawa rzymskiego, jak i wspólnotą losów cywilizacyjnych krajów Zachodu. Mówi się w związku z tym nawet o istnieniu międzynarodowej teorii interpretacji tekstów prawnych, co nie oznacza oczywiście, że nie ma w tej kwestii żadnych różnic miedzy poszczególnymi krajami. Klasyfikacja dyrektyw interpretacyjnych budzi wiele kontrowersji, różne są typologie wspomnianych dyrektyw. „W Polsce szczególną popularność zdobył sobie podział zaproponowany przez J. Wróblewskiego, który wychodząc z założenia że znaczenie przepisu zależy nie tylko od jego językowego sformułowania (kontekst językowy), ale także od treści innych

przepisów (kontekst systemowy) oraz całego szeregu wyznaczników pozajęzykowych, takich jak na przykład cele, funkcje regulacji prawnej, przekonania moralne, sytuacja społeczna oraz różne czynniki kulturowe (kontekst funkcjonalny), zaproponował podział wszystkich dyrektyw wykładni na następujące kategorie: - wykładnia językowa, - wykładnia systemowa, - wykładnia funkcjonalna.” Podobieństwa i różnice w stosowaniu prawa przez sądy i administrację „Postępowania administracyjne, jak i sądowe są co najmniej dwuinstancyjne; w fazie postepowania rozpoznawczego prowadzone jest postępowanie dowodowe, ustalenie stanu faktycznego konkretnej sprawy opiera się na zasadzie prawdy materialnej, konieczne jest ustalenie, jakie obowiązujące normy pozwalają na rozstrzygnięcie sprawy, dokonuje się kwalifikacji normatywnej faktu uznanego za udowodniony, to znaczy stwierdza się, że udowodniony fakt jest jednym z przypadków, do którego odnosi się określenie „norma prawna’. W końcu formułuje się decyzję stosowania prawa, która

Strona 20 z 222

może być skontrolowana w drugiej instancji. Decyzja stosowania prawa ma charakter decyzji jednostkowej. Różnice polegają na tym, że: - po pierwsze, organ administracji nie tylko decyduje, ale jest na ogół także „stroną” w sprawie, a w postępowaniu dowodowym strony są równorzędne, sąd nie jest stroną i stoi ponad nimi, - po drugie, administracja realizuje politykę państwa, sąd działa często wyłącznie w ochronie interesu prywatnego, - po trzecie, organ administracji podlega kierownictwu i nadzorowi organów nadrzędnych, działa w systemie organizacyjnego i służbowego podporządkowania – sąd jest niezawisły, w zakresie orzekania podlega tylko prawu, - po czwarte, postepowanie administracyjne, w odróżnieniu od sądowego, nie ma charakteru kontradyktoryjnego (spornego – spór równoprawnych stron przed obiektywnym sądem).” 2. Zacienianie/ przesłanianie dotyczy obiektów istniejących. Zgodnie z art.13 i 60 Prawa budowlanego analizy nasłonecznienia dokonuje strona, która planuje budowę. Do obowiązków projektanta planującego budowę należy określenie obszaru oddziaływania obiektu. Jeżeli obszar oddziaływania zostanie określony nieprawidłowo, budowa może zostać wstrzymana, a budynek niedopuszczony do użytkowania. Może się tak zdarzyć w przypadku gdy niepowiadomieni wcześniej jako strona sąsiedzi udowodnią błąd w ustaleniu granic tego obszaru. 3. Wykładnia a zasada państwa prawnego Zasady stabilności i pewności prawa w praworządnie i rozsądnie rządzonym państwie odnoszą się nie tylko do treści przepisów prawa pozytywnego, lecz także do ich interpretacji, która nie powinna dawać nawet powodów do podejrzeń, iż poddawana jest zabiegom płynącym z przesłanek temporalnych lub koniunkturalnych. Stanowisko SN w tym zakresie było zresztą i jest wyraźne (zob. orzeczenie SN z dnia 5 sierpnia 1992 r. w sprawie I PA 5/92” (postanowienie SN z dnia 11 października 1995 r., I PRN 28/95, OSNAP 1996/11/163). Dyrektywy wykładni „Uzasadnienie decyzji interpretacyjnej polega na przytaczaniu argumentów, które przemawiają za tym lub przeciwko temu, że norma lub jej fragment ma takie, a nie inne znaczenie. Argumenty te przyjęło się nazywać dyrektywami interpretacyjnymi lub też dyrektywami wykładni. Większość z tych dyrektyw to wytwór wielowiekowej tradycji i kultury prawniczej, której rodowód sięga często jeszcze czasów prawa rzymskiego. Zapewne, z tego powodu większość z tych reguł ma charakter nieomal uniwersalny. Badania prawno-porównawcze dowodzą, że w większości przypadków są to dyrektywy wspólne dla wszystkich krajów należących do kultury Zachodu to zarówno krajów należących do kultury prawnej civil law, jak i common law. Fakt ten można wyjaśnić zarówno wpływami prawa rzymskiego, jak i wspólnotą losów cywilizacyjnych krajów Zachodu. Mówi się w związku z tym nawet o istnieniu międzynarodowej teorii interpretacji tekstów prawnych, co nie oznacza oczywiście, że nie ma w tej kwestii żadnych różnic miedzy poszczególnymi krajami. Klasyfikacja dyrektyw interpretacyjnych budzi wiele kontrowersji, różne są typologie wspomnianych dyrektyw. „W Polsce szczególną popularność zdobył sobie podział zaproponowany przez J. Wróblewskiego, który wychodząc z założenia że znaczenie przepisu zależy nie tylko od jego językowego sformułowania (kontekst językowy), ale także od treści innych przepisów (kontekst systemowy) oraz całego szeregu wyznaczników pozajęzykowych, takich jak na przykład cele, funkcje regulacji prawnej, przekonania moralne, sytuacja społeczna oraz różne czynniki kulturowe (kontekst funkcjonalny), zaproponował podział wszystkich dyrektyw wykładni na następujące kategorie: - wykładnia językowa, - wykładnia systemowa, - wykładnia funkcjonalna.” „Wykładnia językowa obejmuje bardzo zróżnicowany zespół reguł, których wspólną cechą jest to, że odwołują się do szeroko rozumianego kontekstu językowego normy, a więc języka, w którym norma została sformułowana, jego różnych odmian (języka potocznego, prawnego, prawniczego, czy specjalnego), a następnie do właściwych dla danego języka

reguł znaczeniowych (reguł semantycznych), reguł składni (reguł syntaktycznych, gramatycznych), a także reguł użycia wyrażeń danego języka (reguł gramatycznych). Reguły tego rodzaju są powszechnie używane w interpretacji wszelkiego rodzaju tekstów (literackich, filozoficznych, teologicznych etc.)” Istnieje wiele różnych reguł wykładni językowej, poniżej zostaną zaprezentowane najważniejsze z nich powszechnie uznawane w piśmiennictwie prawniczym i orzecznictwie.

Strona 21 z 222

1.1.Dyrektywy wykładni językowej A. Dyrektywa języka potocznego „Normie prawnej należy przypisać takie znaczenie, jakie ma ona w języku potocznym, chyba że ważne względy przemawiają za odstąpieniem od tego znaczenia.” Wyrok NSA z dnia 3 grudnia 1995 r. (SA/Ka 2160/94, M. Podat. 1996/11/345) „Bez uzasadnionych powodów nie należy przypisywać intepretowanym zwrotom znaczenia różnego od tego, jakie mają równokształtne terminy w naturalnym języku potocznym.” B. Dyrektywa języka prawnego „Jeżeli prawodawca nadał określonym wyrażeniom swoiste znaczenie prawne, to należy je rozumieć właśnie w takim znaczeniu” Wyrok SN z dnia 15 stycznia 1993 r. (III ARN 89/92, LEX nr 36965) „Uznaną, regułą wykładni jest odstępowanie od potocznego znaczenia słów i pojęć, gdy prawodawca te słowa lub pojęcia (terminy) definiuje w języku prawnym, tworząc tzw. definicje normatywne. W § 9 powołanego już rozporządzenia Ministra Finansów z 12 grudnia 1990 r. jest właśnie taka normatywna definicja prawidłowości formalnej (niewadliwości) oraz prawidłowości materialnej (rzetelności) podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Nie tylko więc nie ma podstaw do używania tych pojęć w rozumieniu języka potocznego, lecz jest to po prostu niedopuszczalne łamanie reguł wykładni prawa.” Uchwała SN z dnia 14 kwietnia 1994 r. (III CZP 46/94, LEX nr 4057) „Jeśli wolą ustawodawcy jest konkretne rozumienie jakiegoś pojęcia, to definiuje je w sposób wyraźny, tworząc tzw. słownik ustawowy i wyłączając tym samym posługiwanie się przy jego określaniu definicjami zawartymi w przepisach ogólnych, albo znaczeniem przyjętym w potocznym rozumieniu. W takim wypadku określone pojęcie, użyte w akcie prawnym, oznacza ściśle to, co zdefiniował ustawodawca, nawet jeżeli definicja ta nie jest w całości lub w części zgodna z językiem potocznym.” C. Zakaz wykładni synonimicznej „Różnym zwrotom nie należy nadawać tego samego znaczenia” Wyrok TK z dnia 23 lutego 1999 r. (K 25/98, OTK 1999/2/23) „…skoro konstytucja używa rozdzielnie pojęć "poprawka" i "inicjatywa ustawodawcza", to zakłada ona, że pojęcia te znaczą coś innego, a wykładnia konstytucji musi temu założeniu dawać wyraz w formułowaniu szczególnych pojęć i definicji.” D. Zakaz wykładni homonimicznej „Tym samym zwrotom nie należy nadawać różnych znaczeń” Uchwała SN z dnia 17 grudnia 1988 r. (VI KZP 9/88, OSNKW 1989/1-2/1) „…nie sposób nadawać różne znaczenie identycznym wyrazom w ramach przynajmniej tego samego aktu prawnego…” E. Zakaz wykładni per non est „Nie wolno jest intepretować przepisów prawnych tak, aby pewne ich fragmenty okazały się zbędne.” Uchwała SN z dnia 16 marca 2000, I KZP 53/99, LEX nr 39499) „…niedopuszczalne jest takie ustalenie znaczenia przepisu, przy którym pewne jego zwroty traktowane są jako nie mające znaczenia, a więc są wręcz zbędne (J. Wróblewski: Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988, s. 134).” F. Lege non distinguente „Lege non distinguente nec nostrum est distinguere (“tam gdzie rozróżnień nie wprowadza sam prawodawca, tam nie jest wolno ich wprowadzać interpretatorowi”).” Uchwała SN z dnia 29 maja 2000 (III CZP 10/00, LEX nr 40101)

„…pożytki i inne przychody z nieruchomości wspólnej służą pokrywaniu wydatków związanych z jej utrzymaniem, a w części przekraczającej te potrzeby przypadają właścicielom lokali w stosunku do ich udziałów. W takim samym stosunku właściciele lokali ponoszą wydatki i ciężary związane z utrzymaniem nieruchomości wspólnej. Pojęcie wydatków i ciężarów lege non distinguente obejmuje wszelkie obciążenia, zarówno cywilnoprawne, jak i publicznoprawne. Jest ono

Strona 22 z 222

tożsame z pojęciem wydatków i ciężarów zawartym w art. 207 k.c. i obejmuje rzeczywiste oraz bezpośrednie koszty utrzymania wspólnej nieruchomości.” 2.Wykładnia systemowa „…tłumaczenie systematyczne polega na tym, że tłumacz poznaje treść przepisu prawnego przez określenie miejsca, które dany przepis zajmuje i wypełnia w systemie, względnie, w grupie przepisów, do których należy.” Uchwała SN z dnia 165 marca 2000 r. (I KZP 53/99, LEX nr 39499) „…ustalając znaczenie przepisu prawnego interpretator powinien brać pod uwagę systematykę wewnętrzną aktu prawnego, w którym przepis ten się mieści, i powinien przyjmować, że system prawa jest w jakimś sensie całością "jednolitą" i "harmonijną" (J. Wróblewski: op. cit. s. 139)” Uchwała NSA z dnia 29 maja 2000 r. (FPS 2/00, LEX nr 40426) „Żadnego przepisu ustawy (…) nie można interpretować w oderwaniu od jej pozostałych przepisów.”

1.Zmiana stanu prawnego między wydaniem decyzji organu I instancji a rozpatrzeniem odwołania. 2.Uzasadnienie decyzji administracyjnej.

1. Zmiana stanu prawnego między wydaniem decyzji organu I instancji a rozpatrzeniem odwołania. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 lutego 2017 r. II OSK 172/16 Zmiana stanu prawnego między wydaniem decyzji organu I instancji a rozpatrzeniem odwołania. LEX nr 2267796 W przypadku zmiany stanu prawnego, która następuje między wydaniem decyzji organu I instancji a rozpatrzeniem odwołania przez organ odwoławczy, zasada dwuinstancyjności, w braku odpowiednich przepisów intertemporalnych, nakłada na organ II instancji obowiązek rozpatrzenia sprawy i wydania rozstrzygnięcia z uwzględnieniem nowych bądź znowelizowanych przepisów. 2. Uzasadnienie decyzji administracyjnej Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa. Wyrok: Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 17 sierpnia 2017 r. III SA/Łd 280/17 Obowiązek organu ustosunkowania się w uzasadnieniu decyzji do wszystkich zarzutów podnoszonych przez stronę w trakcie toczącego się postępowania. LEX nr 2353883 Obowiązkiem organu przy sporządzaniu uzasadnienia decyzji jest ustosunkowanie się do wszystkich zarzutów podnoszonych przez stronę w trakcie toczącego się postępowania, w tym odpowiednie odniesienie się do nich w ramach przepisów prawa materialnego, które znajdują zastosowanie w sprawie lub na które strona się powołuje. Nie wykonanie tego obowiązku stanowi naruszenie prawa procesowego w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 lipca 2017 r. VII SA/Wa 2060/16

Obowiązki organu nadzoru budowlanego. LEX nr 2347086 W toku postępowania organy administracji stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli (art. 7 k.p.a.). Organ nadzoru budowlanego jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy (art. 77 § 1 k.p.a.) i dopiero na podstawie całokształtu materiału dowodowego ocenia, czy dana okoliczność została udowodniona (art. 80 k.p.a.), co powinno znaleźć swoje odzwierciedlenie w uzasadnieniu skonstruowanym stosownie do wymagań określonych w art. 107 § 3 k.p.a. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 20 lipca 2017 r. I SA/Ke 304/17 Uzasadnienie decyzji. LEX nr 2336399

Strona 23 z 222

Bez prawidłowego uzasadnienia decyzji strona nie ma możliwości obrony swoich słusznych interesów. Uzasadnienie decyzji poza wskazaniem i wyjaśnieniem podstawy prawnej rozstrzygnięcia ma być dla strony źródłem informacji o sposobie rozumowania organu podejmującego decyzję i przyjętych przez niego założeniach, stanowiących podstawę rozstrzygnięcia. To z uzasadnienia decyzji strona czerpie informacje o ustalonym i przyjętym przez organ do rozpoznania stanie faktycznym oraz o swojej sytuacji prawnej. Decyzje nakładające określone obowiązki prawne powinny być przekonująco i jasno uzasadnione, zarówno co do faktów, jak i co do prawa, tak, aby nie było wątpliwości, że wszystkie okoliczności istotne dla sprawy zostały wszechstronnie rozważone i ocenione, a ostateczne rozstrzygnięcie jest ich logiczną konsekwencją. Z decyzji musi wynikać zatem, że organ nie pozostawił poza swoimi rozważaniami argumentów podnoszonych przez stronę, nie pominął istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy materiałów dowodowych oraz dokonał oceny tych materiałów. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 2017 r. II SA/Rz 359/17 Znaczenie uzasadnienia prawnego i faktycznego decyzji administracyjnej. LEX nr 2335224 Właściwe uzasadnienie prawne i faktyczne stanowi ważny element każdej decyzji administracyjnej, jest jej integralną częścią i jego zadaniem jest wyjaśnienie rozstrzygnięcia stanowiącego dyspozytywną część decyzji. Motywy decyzji powinny więc odzwierciedlać rację decyzyjną i wyjaśniać tok rozumowania prowadzący do zastosowania konkretnego przepisu prawa materialnego do rzeczywistej sytuacji faktycznej. Ponadto, obowiązek sporządzenia uzasadnienia decyzji odpowiadającego wymogom określonym w art. 107 § 3 k.p.a. stanowi realizację w postępowaniu administracyjnym zasady przekonywania, określonej w art. 11 k.p.a. Prawidłowo sporządzone uzasadnienie daje również możliwość pełnej i merytorycznej weryfikacji decyzji w postępowaniu sądowym, w toku którego nie jest możliwe uzupełnienie przeprowadzonego postępowania administracyjnego o stosowną argumentację prawną, i wyręczanie w ten sposób organów administracji w dokonaniu oceny w kwestii spełnienia przesłanek ustawowych, uzasadniających wydanie konkretnej decyzji. Formalna strona uzasadnienia nie realizuje zasady z art. 11 k.p.a., które dla strony ma być obiektywnie zrozumiałe, co nie oznacza, że strona zaakceptuje treść decyzji. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 6 czerwca 2017 r. II SA/Op 121/17 Decyzja o odmowie nałożenia obowiązków wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia do stanu zgodnego z prawem. Uzasadnienie decyzji. LEX nr 2314297 1. Wydanie przez organ nadzoru budowlanego decyzji o odmowie nałożenia obowiązków wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia do stanu zgodnego z prawem jest właściwym sposobem zakończenia postępowania prowadzonego w trybie art. 51 p.b. w sytuacji, gdy w toku postępowania obowiązki te zostały już wykonane. 2. Uzasadnienie stanowi integralny składnik decyzji, którego zadaniem jest wyjaśnienie rozstrzygnięcia, stanowiącego dyspozycyjną część decyzji. Powinno więc zawierać ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, dokonaną przez organ wykładnię zastosowanych przepisów oraz ocenę przyjętego stanu faktycznego w świetle obowiązującego prawa. Motywy rozstrzygnięcia muszą być tak ujęte, aby strona zainteresowana mogła zrozumieć i w miarę możliwości zaakceptować zasadność przesłanek faktycznych i prawnych, którymi kierował się organ przy jego wydaniu. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 25 maja 2017 r. II SA/Gl 1198/16 Uzasadnienie decyzji a zasada prawdy obiektywnej oraz swobodnej oceny dowodów w postępowaniu administracyjnym.

LEX nr 2301075 Konsekwencją obowiązywania zasady prawdy obiektywnej jest m.in. regulacja zawarta w art. 107 § 1 k.p.a., ustanawiającym obok innych wymogów decyzji, obowiązek zawarcia w niej podstawy prawnej i uzasadnienia faktycznego. Odpowiednie ujawnienie procesu decyzyjnego w sferze podstawy faktycznej rozstrzygnięcia stanowi jedną z

Strona 24 z 222

gwarancji prawidłowej realizacji zasady swobodnej oceny dowodów z art. 80 k.p.a., rozumianej jako ocena tego materiału na podstawie całokształtu zgromadzonych dowodów. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 maja 2017 r. VII SA/Wa 1449/16 Uzasadnienie faktyczne decyzji. LEX nr 2360096 Zgodnie z art. 107 § 3 k.p.a., uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa. Dokonane ustalenia stanu faktycznego, stanowiące podstawę podjętego w sprawie rozstrzygnięcia winny zaś znaleźć wyraz w uzasadnieniu decyzji. Oznacza to, że uzasadnienie powinno zawierać umotywowaną ocenę stanu faktycznego w świetle podstawy prawnej rozstrzygnięcia oraz wskazywać związek między tą oceną a rozstrzygnięciem, bowiem zadaniem uzasadnienia jest przekonanie strony o prawidłowości decyzji. Jednocześnie też uzasadnienie powinno umożliwiać zarówno organom nadzoru jak również sądom administracyjnym sprawdzenie, czy w sprawie dokonano wszystkich koniecznych ustaleń okoliczności faktycznych, a także rozważenie toku rozumowania organu wydającego decyzję oraz sprawdzenie motywów rozstrzygnięcia.

Czy do wniosku o pozwolenie na budowę (przebudowę)drogi, zrid bądź do zgłoszenia przebudowy lub remontu drogi należy dołączyć zatwierdzony projekt organizacji ruchu lub opinię geometrii drogi? Opis: § 2 ust 1a i §3 ust. 1 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonania nadzoru nad tym zarządzeniem.

Zatwierdzony projekt organizacji ruchu inwestor jest zobowiązany dołączyć do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę, na mocy art. 33 ust. 2 pkt 1 Prawa budowlanego w zw. z § 2 ust 1a przywołanego rozporządzenia. W myśl wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 czerwca 2006 r. (VII SA/Wa 444/06, LEX nr 213991): „Zatwierdzony projekt organizacji ruchu jako integralna część dokumentacji budowy stanowi zatem podstawę faktyczną określającą zamiar inwestora (zarządcy drogi) w zakresie realizacji określonego przedsięwzięcia budowlanego w granicach jego własności (pasa drogowego). Dopiero na podstawie takiego zatwierdzonego projektu organizacji ruchu następuje opracowanie projektu budowlanego, który jest przedmiotem zatwierdzenia przez właściwy organ architektoniczno-budowlany.” Podobnie, na mocy art. 33 ust. 2 pkt 1 Prawa budowlanego w zw. z §3 ust. 1 pkt 6 przywołanego rozporządzenia, do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę należy dołączyć zaopiniowaną geometrię drogi zawartą w projekcie budowlanym.

Jak powinna być szerokość drogi dojazdowej bądź służebności gruntowej, aby spełnione były warunki rozdziału 2 warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w przypadku dostępu do działki budowlanej? Opis: Starosta ma obowiązek m.in. zbadać zgodność projektu zagospodarowania działki z przepisami warunków technicznych, zaś projekt zagospodarowania działki winien m.in. przedstawiać układ komunikacji wewnętrznej przedstawiony w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej komunikacji zewnętrznej.

Szerokość jezdni stanowiącej dojazd nie może być mniejsza niż 3 m (§ 14 ust. 1 przywołanego Rozporządzenia). Dopuszcza się zastosowanie dojścia i dojazdu do działek budowlanych w postaci ciągu pieszo-jezdnego, pod warunkiem że ma on szerokość nie mniejszą niż 5 m, umożliwiającą ruch pieszy oraz ruch i postój pojazdów (§ 14 ust. 2).

Czy ciąg komunikacyjny pieszo-jezdny można zakwalifikować jako drogę wewnętrzną zgodnie z ustawą o drogach?

„Droga wewnętrzna" została w art. 8 ust. 1 u.d.p. zdefiniowana jako "obiekt budowlany". Ustawodawca nie zastosował analogii do "dróg publicznych" i nie odniósł do dróg wewnętrznych pojęcia "pasa drogowego". A zatem "droga wewnętrzna" to tylko budowla, a nie pas gruntu wyznaczony przez granice geodezyjne. W świetle u.d.p. drogi

Strona 25 z 222

Inwestor wybudował ciąg komunikacyjny o szerokości ok. 5m i długości ok. 253m. Nawierzchnia wykonana z asfaltu na podbudowie umożliwiającej poruszanie się samochodów osobowych i ciężarowych . Inwestor wybudował ten ciąg na niezabudowanych działkach. Z racji, że teren na którym wybudowany jest ciąg nie jest objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego inwestor otrzymał decyzję o warunkach zabudowy dla inwestycji pod nazwą: „budowa deptaka (chodnika rekreacyjnego)”wraz z niezbędną infrastrukturą towarzyszącą dla potrzeb Ośrodka Wypoczynkowego „Harnaś”. Ciąg o powierzchni asfaltowej jest wyposażony w oświetlenie uliczne, a także połączony jest z drogą publiczną krajową. Inwestor wykonał zjazd z tej drogi na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę i włączono go w układ komunikacyjny nieruchomości, na której znajduje się budynek hotelowy. Organ zakwalifikował budowę powyższego ciągu jako budowę drogi wewnętrznej, odpowiadającej przepisom ustawy o drogach. Organ uważa, że powstała budowa o której mowa w art. 3 pkt 3 Prawa Budowlanego, a nie urządzenie budowlane „dojścia i dojazdy”.

wewnętrzne (w tym parkingi i place) rozumiane są jako budowle, urządzenia wyraźnie widoczne na gruncie. Z kolei regulacja zamieszczona w u.g.n. oraz w u.p.z.p. utożsamia drogę wewnętrzną z działką gruntu. Już sama działka o kształcie pasa drogowego przeznaczona pod szlak komunikacyjny traktowana jest jako droga wewnętrzna.” (K. Świderski, Charakter prawny dróg wewnętrznych, CASUS 2013/1/21-35). Pojęcie „ciąg komunikacyjny pieszo-jezdny” nie posiada ustawowej definicji, jest wytworem praktyki. Ciągi te stanowią rodzaj drogi służącej do przemieszczania się pieszych i pojazdów. Występują one, przede wszystkim, poza drogami publicznymi - przeważnie na drogach wewnętrznych lub w strefach zamieszkania. A zatem, tak, ciąg komunikacyjny pieszo-jezdny można zakwalifikować jako drogę wewnętrzną zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych: Drogi, drogi rowerowe, parkingi oraz place przeznaczone do ruchu pojazdów, niezaliczone do żadnej z kategorii dróg publicznych i niezlokalizowane w pasie drogowym tych dróg są drogami wewnętrznymi. „Nie każda droga spełniająca funkcję ciągu komunikacyjnego może być uznana za drogę publiczną. By zyskała taki status, musi zostać zaliczona w trybie przewidzianym ustawą z 1985 r. o drogach publicznych do jednej z kategorii dróg wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 1 - 4 tej ustawy i jednocześnie spełniać warunek możliwości powszechnego korzystania z niej” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 czerwca 2008 r.; I SA/Wa 383/08, LEX nr 496206).

W jaki sposób doprowadzić do skutecznego przeprowadzenia kontroli terenowej, która wymaga wejścia pracowników PINB na posesję prywatną i do obiektu budowlanego (własność osoby/ osób fizycznych), w celu dokonania niezbędnych czynności w zakresie przypisanych zadań i kompetencji (art. 81 ust. 4, art. 81a ust. 1 ustawy- Prawo budowlane), w sytuacji gdy właściciel,

pomimo wielokrotnego doręczenia mu pisemnych zawiadomień o kontroli uporczywie nie wyraża zgody na przeprowadzenie takiej kontroli (na pisemne zawiadomienie PINB o terminie i przedmiocie kontroli rutynowo wysyła do PINB pismo, w którym nie wyraża zgody na kontrolę). Zachodzi konieczność przeprowadzenia przez PINB kontroli terenowej, która wymaga wejścia pracowników PINB na posesję prywatną i do obiektu budowlanego (własność osoby/ osób fizycznych), w celu dokonania niezbędnych

Pytanie dotyczy nie tyle interpretacji przepisów prawa, co ich skutecznego stosowania. Zarysowane w pytaniu problemy trudno rozwiązać na podstawie istniejących przepisów, gdyż jak słusznie zauważono, nie są one zbyt efektywne. Zastosowanie powołanych przepisów karnych jest prawidłowe. Trudno podać ogólną formułę, której zastosowanie zmieniłoby linię orzeczniczą sądów. Takie przypadki należy analizować ad casum, jednak bez zmiany przepisów prawa trudno spodziewać się, że problem nieefektywności wzmiankowanych przepisów Prawa budowlanego da się rozwiązać w drodze ich wykładni.

Strona 26 z 222

czynności w zakresie przypisanych zadań i kompetencji (art. 81 ust. 4, art. 81a ust. 1 ustawy- Prawo budowlane). Właściciel, pomimo wielokrotnego doręczenia mu pisemnych zawiadomień o kontroli uporczywie nie wyraża zgody na przeprowadzenie takiej kontroli (na pisemne zawiadomienie PINB o terminie i przedmiocie kontroli rutynowo wysyła do PINB pismo, w którym nie wyraża zgody na kontrolę). PINB kilkakrotnie wyjaśniał (w tym na piśmie) podstawy prawne do przeprowadzenia kontroli oraz okoliczności faktyczne (merytoryczne) skutkujące uzasadnioną potrzebę przeprowadzenia kontroli. Pomimo przybycia pracowników PINB na miejsce wyznaczonej kontroli, albo nieruchomość jest zamknięta (posesja ogrodzona) albo ewentualnie wychodzi z budynku do pracowników PINB osoba, która wypowiada się, że nie zgadza się na przeprowadzenie kontroli. Sytuacja taka powtarza się wielokrotnie w takim jak wyżej lub podobnym scenariuszu. PINB próbował przeprowadzić kontrolę w asyście funkcjonariusza Policji, jednak bez rezultatu (pracownicy nie zostali wpuszczeni na nieruchomość). Wyjaśnia się, że asysta Policji nie zapewnia pracownikom PINB możliwości wejścia na nieruchomość lecz jedynie ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom PINB. Wcześniejsze doświadczenia PINB w podobnych sytuacjach wskazują na możliwość wystąpienia trudności zastosowania przepisów karnych ustawy- Prawo budowlane z tytułu udaremniania czynności organu (art. 91 ust 1 pkt 1) lub utrudniania czynności organu (art. 92 ust. 1 pkt 3), gdyż obserwuje się swego rodzaju „tendencję”, że w ocenie Sądu władnego do ewentualnego ukarania obwinionych, zaistniałe okoliczności nie wyczerpują znamion czynów, o których mowa w przywołanych wyżej przepisach karnych ustawy- Prawo budowlane . W szczególności np. Sąd przez udaremnienie czynności organu rozumie taką hipotetyczną okoliczność (sytuację) kiedy w wyniku działania

obwinionego przeprowadzenie kontroli (czynności ) byłoby całkowicie wykluczone (niemożliwe do zrealizowania) kiedykolwiek w przyszłości w dowolnym innym terminie (np. według takiej

Strona 27 z 222

interpretacji udaremnieniem byłoby całkowite zniszczenie przedmiotu kontroli- co w istocie definitywnie wykluczałoby możliwość przeprowadzenia takiej kontroli kiedykolwiek). Czy są jakieś inne (niż przepisy karne- art. 91 ust 1 pkt 1 oraz art. 92 ust. 1 pkt 3 ustawy- Prawo budowlane) możliwości formalno-prawne wyegzekwowania prawa skutecznego wejścia pracowników PINB na nieruchomość, która ma być skontrolowana (art. 81 ust 4, art. 81a ust 1 ustawy- Prawo budowlane)?

Jakie dokumenty powinien dołączyć inwestor do wniosku o wydanie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego oparciu o przepisy art. 42 ust. 1 i art. 41 ust. 2 ustawy z dnia 24 października 1974r.- Prawo budowlane (Dz. U. z 1974r. Nr 38, poz. 229 ze zm.) w związku z art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994r.- Prawo budowlane (j.t.: Dz. U. z 2016r., poz 290 ze zm.), w związku z innymi znajdującymi zastosowanie przepisami wykonawczymi- np. art. 59 ust. 1i 3 Rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z 20 lutego 1975r. w sprawie Nadzoru urbanistyczno-budowlanego (j.t.: Dz. U. z 1975 nr 8 poz. 48 ze zm.)? Obiekt budowlany (np. budynek) został wzniesiony jako samowola budowlana przed wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994r.- Prawo budowlane (Dz. U. z 1994r. Nr 89, poz. 414). W związku z działaniem przepisu art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994r.- Prawo budowlane

(j.t.: Dz. U. z 2016r., poz. 290 ze zm.) przy legalizacji takich obiektów zastosowanie znajdują odpowiednie przepisy (art. 40 albo art. 37) ustawy z dnia 24 października 1974r.- Prawo budowlane (Dz. U. z 1974r. Nr 38, poz. 229 ze zm.). W dalszej konsekwencji, przy wydaniu pozwolenia na użytkowanie związanego z legalizacją takich obiektów zastosowanie znajdą przepisy art. 42 ust. 1 i art. 41 ust. 2 ustawy z dnia 24 października 1974r.- Prawo budowlane (Dz. U. z 1974r. Nr 38, poz. 229 ze zm.).

Rozpoczynając od usystematyzowania interesujących nas przepisów, zgodnie z art. 40 Prawa budowlanego z 1974 roku: W wypadku wybudowania obiektu budowlanego niezgodnie z przepisami, jeżeli nie zachodzą okoliczności określone w art. 37, właściwy terenowy organ administracji państwowej wyda inwestorowi, właścicielowi lub zarządcy decyzję nakazującą wykonanie w oznaczonym terminie zmian lub przeróbek, niezbędnych do doprowadzenia obiektu budowlanego, terenu nieruchomości lub strefy ochronnej do stanu zgodnego z przepisami. Na podstawie natomiast art. 37 Prawa budowlanego z 1974 roku: 1. Obiekty budowlane lub ich części, będące w budowie lub wybudowane niezgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie ich budowy, podlegają przymusowej rozbiórce albo przejęciu na własność Państwa bez odszkodowania i w stanie wolnym od obciążeń, gdy terenowy organ administracji państwowej stopnia powiatowego stwierdzi, że obiekt budowlany lub jego część:

1) znajduje się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod zabudowę albo przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę, lub 2) powoduje bądź w razie wybudowania spowodowałby niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia.

2. Terenowy organ administracji państwowej stopnia powiatowego może wydać decyzję o przymusowej rozbiórce albo o przejęciu na własność Państwa bez odszkodowania i w stanie wolnym od obciążeń obiektu budowlanego lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego niezgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie jego budowy, jeżeli jest to uzasadnione innymi ważnymi przyczynami poza wymienionymi w ust. 1. 3. Wraz z przejęciem na własność Państwa obiektu budowlanego lub jego części, określonych w ust. 1 i 2, podlega przejęciu na własność Państwa również działka, na której obiekt jest położony - o obszarze niezbędnym do właściwego

użytkowania obiektu. Przejęcie działki następuje za odszkodowaniem płatnym według przepisów o wywłaszczaniu nieruchomości. Jeżeli obiekt jest położony na terenie oddanym w użytkowanie wieczyste, umowa użytkowania wieczystego ulega rozwiązaniu. 4. Przejęcie prawa własności obiektu budowlanego wraz z działką następuje z dniem, w którym decyzja o przejęciu obiektu i działki na własność Państwa stała się ostateczna. Z tym dniem ulega rozwiązaniu umowa użytkowania wieczystego, jeżeli obiekt jest położony na terenie oddanym w użytkowanie wieczyste. Decyzja ta stanowi podstawę do ujawnienia w księdze wieczystej objętych nią praw rzeczowych. 5. Z przyczyn określonych w ust. 1 i 2 obiekty budowlane i urządzenia, określone w art. 28 ust. 3, podlegają przymusowej rozbiórce. Zgodnie z art. 41 Prawa budowlanego z 1974 roku: 1. Inwestor lub osoba działająca z jego upoważnienia, oddając do użytku obiekt budowlany, przekazuje właścicielowi lub zarządcy obiektu plan realizacyjny i projekt z wszystkimi

Strona 28 z 222

Zgodnie z art.42 ust. 1, 3 i 4 ustawy z dnia 24 października 1974r.- Prawo budowlane (j.t.: Dz. U. z 1974r. Nr 38, poz. 229 ze zm.), - cyt.: „1. Inwestor, właściciel lub zarządca może przystąpić do użytkowania obiektu budowlanego, co do którego wydano przewidziany w art. 40 nakaz dokonania zmian lub przeróbek, dopiero po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie, wydanego przez właściwy terenowy organ administracji państwowej. (…) 3. Podstawą do wydania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego jest stwierdzenie zdatności do użytku wykonanego obiektu. 4. Minister Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska określi w drodze rozporządzenia zakres i tryb zawiadamiania o oddaniu do użytku obiektu budowlanego, zasady stwierdzania zdatności do użytku wykonanego obiektu oraz rodzaje obiektów budowlanych nie wymagające zawiadomienia właściwych terenowych organów administracji państwowej o oddaniu do użytku.” Zgodnie z art. 59 ust. 1 i 3 Rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z 20 lutego 1975r. w sprawie Nadzoru urbanistyczno-budowlanego (j.t.: Dz. U. z 1975 nr 8 poz. 48 ze zm.), - cyt.: „1. W wypadkach określonych w art. 42 inwestor występuje o udzielenie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego po wykonaniu w całości robót budowlanych, zamierzonych i nakazanych, po przeprowadzeniu wymaganych przepisami badań i sprawdzeń oraz po doprowadzeniu terenu działki do stanu zgodnego z przepisami, dołączając do wniosku dokumenty budowy wymagane przez właściwy organ.

3. Zdatność do użytku wykonanego obiektu stwierdza właściwy organ, korzystając w miarę potrzeby z uprawnień przewidzianych w art. 56.”

rysunkami zamiennymi lub naniesionymi zmianami, wprowadzonymi w toku wykonywania robót budowlanych. Przekazaniu podlegają również dziennik budowy i protokoły badań i sprawdzeń wymagane przepisami oraz w razie potrzeby instrukcja obsługi i eksploatacji obiektu bądź instalacji i urządzeń związanych z obiektem. 2. Inwestor lub osoba działająca z jego upoważnienia zawiadamia właściwy terenowy organ administracji państwowej o oddaniu obiektu do użytku. Do zawiadomienia powinny być załączone dokumenty wymagane przepisami oraz oświadczenie osoby kierującej budową, że obiekt budowlany lub roboty budowlane zostały wykonane zgodnie z pozwoleniem na budowę oraz że doprowadzono do należytego stanu i porządku teren, a także ulicę, sąsiednią nieruchomość, budynek, mieszkanie lub lokal, w razie korzystania z nich. Przy oddawaniu obiektów budowlanych, których użytkowanie może ujemnie wpływać na środowisko, do zawiadomienia powinno być załączone również oświadczenie inwestora o rodzaju wykonanych urządzeń chroniących środowisko i stanie gotowości tych urządzeń do eksploatacji. Zgodnie z art. 42 Prawa Budowlanego z 1974 roku: 1. Inwestor, właściciel lub zarządca może przystąpić do użytkowania obiektu budowlanego, co do którego wydano przewidziany w art. 40 nakaz dokonania zmian lub przeróbek, dopiero po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie, wydanego przez właściwy terenowy organ administracji państwowej. 2. Poza wypadkiem określonym w ust. 1 właściwy terenowy organ administracji państwowej może nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie wybudowanego obiektu budowlanego, gdy jest to uzasadnione względami bezpieczeństwa ludzi lub mienia, ochrony środowiska albo innymi względami interesu społecznego. 3. Podstawą do wydania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego jest stwierdzenie zdatności do użytku wykonanego obiektu. 4. Minister Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska określi w drodze rozporządzenia zakres i tryb zawiadamiania o oddaniu do użytku obiektu budowlanego, zasady stwierdzania zdatności do użytku wykonanego obiektu oraz rodzaje obiektów budowlanych nie wymagające zawiadomienia właściwych terenowych organów administracji państwowej o oddaniu do użytku. Zgodnie z art. 103 Prawa budowlanego 1. Do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy, a niezakończonych decyzją ostateczną, stosuje się przepisy ustawy, z zastrzeżeniem ust. 2. 2. Przepisu art. 48 nie stosuje się do obiektów, których budowa została zakończona przed dniem wejścia w życie ustawy lub w stosunku do których przed tym dniem zostało wszczęte postępowanie administracyjne. Do takich obiektów stosuje się przepisy dotychczasowe. 3. Właściwość organów do załatwiania spraw, o których mowa w ust. 1, określa się na podstawie przepisów ustawy. Zgodnie z § 59 rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z 20 lutego 1975r. w sprawie nadzoru urbanistyczno-budowlanego (t.j.: Dz. U. z 1975 nr 8 poz. 48 ze zm.), w wypadkach określonych w art. 42 inwestor występuje o udzielenie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego po wykonaniu w całości robót budowlanych, zamierzonych i nakazanych, po przeprowadzeniu wymaganych przepisami badań i sprawdzeń oraz po doprowadzeniu terenu działki do stanu zgodnego z przepisami, dołączając do wniosku dokumenty budowy wymagane przez właściwy organ. 2.Właściwy organ może w uzasadnionych wypadkach wyrazić zgodę na wykonanie robót w częściach, ustalając warunki i terminy wykonania całości robót.

3.Zdatność do użytku wykonanego obiektu stwierdza właściwy organ, korzystając w miarę potrzeby z uprawnień przewidzianych w art. 56. Zgodnie natomiast z § 56 ww. rozporządzenia 1.Instalacje elektryczne i piorunochronne oraz gazowe w obiektach

Strona 29 z 222

W przedstawionych wyżej okolicznościach faktycznych i prawnych zachodzi potrzeba jednoznacznego (wiążącego) ustalenia przez organ PINB (wraz z uzasadnieniem przyjmowanego w wydawanych rozstrzygnięciach stanowiska)-jakie konkretnie dokumenty powinien dołączyć inwestor do wniosku o wydanie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego w oparciu o przepisy art. 42 ust 1 i art. 41 ust. 2 ustawy z dnia 24 października 1974r.- Prawo budowlane (Dz. U. z 1974r. Nr 38, poz. 229 ze zm.) w związku z art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994r.- Prawo budowlane (j.t.: Dz. U. z 2016r., poz. 290 ze zm.), w związku z innymi znajdującymi zastosowanie przepisami wykonawczymi- np. art. 59 ust. 1 i 3 Rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z 20 lutego 1975r. w sprawie nadzoru urbanistyczno- budowlanego (j.t.: Dz. U. z 1975 nr 8 poz. 48 ze zm.). Przywołane wyżej przepisy nie wskazują jednak enumeratywnie (nie podaja wyczerpująco katalogu) jakie dokumenty powinien dołączyć inwestor do wniosku o wydanie pozwolenia na użytkowanie obiektu.

budowlanych powinny być w czasie ich użytkowania poddawane co najmniej raz na 8 lat przeglądowi polegającemu na badaniu stanu sprawności technicznej połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, rezystancji (oporności) izolacji przewodów i uziemień instalacji i aparatów lub - odpowiednio - szczelności przewodów i aparatów gazowych. 2.Badania stanu technicznego instalacji, o których mowa w ust. 1, należy powierzać osobom posiadającym kwalifikacje wymagane od osób wykonujących dozór lub usługi w zakresie naprawy i konserwacji odpowiednich urządzeń energetycznych. 3.Protokoły z przeglądów instalacji elektrycznych, piorunochronnych i gazowych, o których mowa w ust. 1, powinny być przechowywane przez właściciela (zarządcę) obiektu budowlanego i udostępniane organom i jednostkom upoważnionym do kontroli przestrzegania przepisów w budownictwie. 4.Właściwy organ może nakazać ze względu na bezpieczeństwo ludzi lub mienia przeprowadzenie w wyznaczonym terminie przeglądu stanu technicznego obiektu budowlanego lub jego części. Postępowanie o którym mowa w zapytaniu samowolnie wybudowanego w okresie przed wejściem w życie obecnie obowiązującej ustawy Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994r. obiektu budowlanego. Zgodnie z art. 103 ust. 2 tej ustawy do takich obiektów budowlanych nie stosuje się obecnie obowiązujących przepisów w zakresie rozbiórki, lecz przepisy ustawy Prawo budowlane z dnia 24 października 1974 r. Według tej ustawy, prowadząc postępowanie wobec obiektów wybudowanych w warunkach samowoli budowlanej przed 1 stycznia 1995 r. organ orzekający dysponuje wyłącznie dwoma instrumentami prawnymi, a mianowicie: - wydaniem nakazu przymusowej rozbiórki obiektu na podstawie art. 37 ust. 1 Prawa budowlanego albo - legalizacją samowolnej budowy, przez wydanie zezwolenia na jej użytkowanie, na podstawie art. 42 Prawa budowlanego. Zastosowanie każdego z tych przepisów wynika ze ściśle określonych przesłanek. Zastosowanie nakazu rozbiórki możliwe jest jedynie wówczas, gdy zachodzą przesłanki określone w art. 37 ust. 1 pkt 1 lub 2 Prawa budowlanego, tj. gdy obiekt został wzniesiony na terenie, który w świetle obowiązujących przepisów prawa nie jest przewidziany pod zabudowę lub jest przeznaczony pod zabudowę innego rodzaju, bądź gdy obiekt ten powoduje niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia. Jeżeli w sprawie nie zostanie stwierdzone, że zachodzą wymienione wyżej okoliczności uzasadniające wydanie nakazu rozbiórki takiego obiektu, to organ orzekający nie ma podstaw do wydania nakazu jego rozbiórki. Pozostaje wówczas do zastosowania druga możliwość tj. legalizacja takiego obiektu. Z opisu sprawy nie wynika, aby zachodziła którakolwiek ze wskazanych przesłanek z art. 37 ust. 1 Prawa budowlanego. Na terenie, na którym został wzniesiony sporny budynek, taka budowa była dopuszczalna, tak przynajmniej zakładamy. Art. 42 cytowanej ustawy nie odwołuje się do kwestii własnościowych, co oznacza, iż organ nadzoru budowlanego, prowadzący postępowanie w przedmiocie obiektu budowlanego wybudowanego przed 1 stycznia 1995r. bez wymaganego pozwolenia na budowę nie ma podstaw do badania, czy inwestorowi przysługiwało prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Organ zobowiązany jest kierować się jedynie przesłankami wskazanymi w tej ustawie, a w szczególności w art. 37 ust.1 pkt 1 i 2, a jeżeli te nie zachodzą stosuje art. 42, przewidujący legalizację wzniesionego samowolnie obiektu poprzez udzielenie inwestorowi pozwolenia na jego użytkowanie. Zgodnie z ust. 3 tego artykułu podstawą do wydania pozwolenia na użytkowanie

takiego obiektu budowlanego jest - oczywiście z zastrzeżeniem art. 37 - wyłącznie stwierdzenie jego zdatności do użytkowania. W świetle przepisów prawa budowlanego, w tym przepisów techniczno-budowlanych dany obiekt może być użytkowany

Strona 30 z 222

jeśli nie narusza praw właściciela gruntu, wynikających z przepisów odrębnych. Przepis art. 42 Prawa budowlanego podlegał zastosowaniu w sprawach dotyczących obiektów budowlanych wzniesionych samowolnie przed wejściem w życie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r.- Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2006 r., Nr 156, poz. 1118, ze zm.) – z mocy art.103 § 2 tej ustawy. Art. 42 Prawa budowlanego z 1974r. stanowi w ustępie 1, że inwestor, właściciel lub zarządca może przystąpić do użytkowania obiektu budowlanego, co do którego wydano przewidziany w art. 40 nakaz dokonania zmian lub przeróbek, dopiero po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie, wydanego przez właściwy terenowy organ administracji państwowej. Zgodnie z art. 42 ust. 3 podstawą do wydania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego jest stwierdzenie zdatności do użytku wykonanego obiektu. Wydanie decyzji opartej na przepisie art. 42 Prawa budowlanego z 1974r. stanowi zatem konsekwencję stwierdzenia przez właściwy organ, że w odniesieniu do danego obiektu budowlanego wydano na podstawie art. 40 Prawa budowlanego z 1974r. nakaz dokonania zmian lub przeróbek, tego, że inwestor nakazane zmiany lub przeróbki wykonał oraz tego, że obiekt jest zdatny do użytku (art. 42 ust. 3) . Natomiast już przepis art. 40 ustawy Prawo budowlane z 1974r. stanowi, że w wypadku wybudowania obiektu budowlanego niezgodnie z przepisami, jeżeli nie zachodzą okoliczności określone w art. 37, właściwy organ wyda inwestorowi, właścicielowi lub zarządcy decyzję nakazującą wykonanie w oznaczonym terminie zmian lub przeróbek, niezbędnych do doprowadzenia obiektu budowlanego, terenu nieruchomości lub strefy ochronnej do stanu zgodnego z przepisami. Zatem wydanie ostatecznej decyzji w oparciu o art. 40 przesądza, że nie zachodzą przesłanki orzeczenia rozbiórki samowolnie wzniesionego obiektu określone w art. 37 Prawa budowlanego z 1974r. Wobec tego, celem doprowadzenia budowy do stanu zgodnego z prawem (usunięcia skutków samowoli), należy skorzystać z dyspozycji art. 56 ust. 1 P.b. z 1974 r. i zobowiązać inwestora do przedłożenia dokumentów wskazujących, czy samowola nie stwarza zagrożenia bezpieczeństwa dla ludzi, mienia oraz otoczenia lub czy w celu eliminacji ewentualnych nieprawidłowości wymaga zmian lub przeróbek, o których mowa w art. 40. Jeżeli byłyby wątpliwości co do stanu kominów, to należałoby nakazać przedłożenie aktualnego badania przewodów kominowych wykonane przez osobę posiadającą stosowne kwalifikacje. Ponadto inwestor oprócz opinii rzeczoznawcy ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych winien przedłożyć ocenę techniczną dotyczącą przedmiotowej budowy, z której winno wynikać czy obiekt jest w dobrym stanie technicznym. Autor oceny winien wskazać czy są do wykonania jakieś roboty mające na celu doprowadzenie obiektu do stanu zgodnego z przepisami. Ponadto rzeczoznawca ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych winien stwierdzić, czy obiekt, jak również jego lokalizacja, jest zgodna z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej. Jeśli takich przeciwskazań nie będzie, to nie będzie podstaw do nakazywania inwestorowi wykonania zmian lub przeróbek, niezbędnych do doprowadzenia obiektu budowlanego do stanu zgodnego z prawem (art. 40 P.b. z 1974 r.). Zgodnie z przyjętym orzecznictwem, każde postępowanie w sprawie samowoli powstałej pod rządami Prawa budowlanego z 1974 r. winno zakończyć się decyzją o pozwoleniu na użytkowanie lub też w przypadku braku możliwości legalizacji decyzją o rozbiórce obiektu. Przy czym, samo stwierdzenie niezgodności wybudowanego obiektu z przepisami (usytuowanie niezgodne z ustawą o drogach publicznych) nie jest podstawą do zastosowania art. 37 ustawy (nakaz rozbiórki). Skutkiem naruszenia tych przepisów muszą być okoliczności wymienione w tym przepisie, tj. niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla

otoczenia. Wystąpienie jednego z wymienionych wyżej stanów musi być wykazane w sposób nie budzący wątpliwości. Nie wystarczy podanie, że wystąpiło samo zagrożenie, lecz należy je ściśle określić i podać, w jakich okolicznościach organ to zagrożenie upatruje. Zagrożenie musi być realne, a nie tylko teoretyczne (wyrok WSA w Kielcach z 8.07.2010 r., II SA/Ke 325/10).

Strona 31 z 222

Winno się przeprowadzić oględziny przedmiotowej budowy, podczas których sprawdzić należy, czy obiekt jest w dobrym stanie technicznym oraz czy budowa nie powoduje uciążliwości (przytoczonych m.in. w wyroku WSA w Gliwicach z 31.01.2013 r., II SA/GI 894/12) związanych z ograniczeniem dojazdu (dojścia) do drogi publicznej, pozbawieniem lub ograniczeniem możliwości korzystania z wody, kanalizacji, energii elektrycznej, cieplnej, środków łączności, dopływu światła dziennego oraz uciążliwości powodowanych przez hałas, wibracje, zakłócenia elektryczne albo zanieczyszczenia powietrza, wody lub gleby. Zgodnie z dyspozycją art. 42 ust. 3 P.b. z 1974 r., podstawą do wydania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego jest stwierdzenie zdatności do użytku wykonanego obiektu. Zgromadzone dokumenty powinny potwierdzić, że inwestycja jest zgodna z przepisami o zagospodarowaniu przestrzennym oraz nie powoduje niebezpieczeństwa dla ludzi i mienia, ani niedopuszczalnego pogorszenia warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia, a obiekt jest w dobrym stanie technicznym, co potwierdza ocena techniczna, opinia rzeczoznawcy ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, i ewentualnie protokół badania przewodów kominowych i ustalenia kontroli organu. W procedurze legalizacji samowoli budowlanej w oparciu o przepisy Prawa budowlanego z 1974 r. nie ma podstaw do żądania od inwestora okazania się prawem do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, co potwierdzają wyroki sądów administracyjnych (np. SA/Wa 657/07, II SA/Sz 883/09). O I instancji winien zebrać wyczerpujący materiał dowodowy, który wyjaśni wątpliwości co do daty zakończenia budowy, ustalając, że budowa budynku została zakończona w stopniu umożliwiającym użytkowanie przed wejściem w życie obowiązujących przepisów. Zgodnie z art. 28 ust. 1 P.b. z 1974 r., które obowiązywało w okresie dokonywania budowy, roboty budowlane, z wyjątkiem rozbiórek, można rozpocząć po uzyskaniu pozwolenia na budowę. Zakładamy, że inwestor nie legitymuje się decyzją właściwego organu o pozwoleniu na budowę, co w konsekwencji oznacza, iż naruszył przepisy prawa. Budowa (odbudowa, rozbudowa, nadbudowa) obiektu bez wymaganego pozwolenia na budowę obliguje organ do wszczęcia postępowania legalizacyjnego zgodnie z dyspozycją art. 48 P.b., jednakże stosownie do treści art. 103 ust. 2, przepisu art. 48 nie stosuje się do obiektów, których budowa została zakończona przed dniem wejścia w życie ustawy lub w stosunku do których przed tym dniem zostało wszczęte postępowanie administracyjne. Do takich obiektów stosuje się przepisy dotychczasowe. W związku z powyższym organ I instancji powinien przyjąć za podstawy rozstrzygnięcia art. 103 ust. 3 P.b. w zw. z art. 42 ust. 3 P.b. z 1974 r., zgodnie z którym podstawą do wydania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego jest stwierdzenie zdatności do użytku wykonanego obiektu. Natomiast, jak wynika z § 59 ust. 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 20.02.1975 r. w sprawie nadzoru urbanistyczno-budowlanego (Dz.U. Nr 8, poz. 45 ze zm.), zdatność do użytku wykonanego obiektu stwierdza właściwy organ, korzystając w miarę potrzeby z uprawnień przewidzianych w art. 56. W związku z powyższym organ nadzoru budowlanego winien zobowiązać inwestora postanowieniem do przedłożenia dokumentów niezbędnych do oceny zdatności do użytkowania obiektu, a następnie przeprowadzić kontrolę w terenie, która jednoznacznie potwierdzi, że budynek jest zdatny do użytkowania zgodnie z przeznaczeniem.

Przed rozstrzygnięciem sprawy organ I instancji winien dokonać wnikliwej analizy zebranego materiału dowodowego i ustalić, że istnieje możliwość legalizacji obiektu budowlanego wybudowanego bez pozwolenia na budowę. Zgodnie z art. 37 ust. 1 P.b. z 1974 r. ustawodawca przewidział taką ewentualność, jeżeli obiekt lub jego część nie znajduje się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod zabudowę albo przeznaczony

Strona 32 z 222

jest pod innego rodzaju zabudowę lub nie powoduje niebezpieczeństwa dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalnego pogorszenia warunków zdrowotnych lub użytkowych otoczenia. Można to stwierdzić uzyskują stosowne pismo tut. Urzędu Miasta, że np. położenie budynku jest zgodne z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W skład materiału dowodowego należy włączyć inwentaryzację i ocenę techniczną stanu technicznego sporządzoną przez projektanta oraz ustalenia z kontroli terenowej gdzie organ stwierdzi, czy budowa powodowała niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenia warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia. Przy tym, wystąpienie jednego z wymienionych wyżej stanów musi być wykazane w sposób nie budzący wątpliwości. Nie wystarczy podanie, że wystąpiło samo zagrożenie, lecz należy je ściśle określić i podać, w jakich okolicznościach organ to zagrożenie upatruje. Zagrożenie musi być realne, a nie tylko teoretyczne. Nadto, z treści inwentaryzacji jak i oceny technicznej musi wynikać, czy owa budowa wymaga jakichkolwiek zmian lub przeróbek celem doprowadzenia do stanu zgodnego z przepisami. Jeśli nie, to w takiej sytuacji organ nadzoru budowlanego nie ma podstaw prawnych, aby nakazać inwestorowi budynku wykonanie zmian lub przeróbek niezbędnych do doprowadzenia obiektu do stanu zgodnego z przepisami, w oparciu o art. 40 P.b. z 1974 r. Ponadto, przepisy ustawy Prawo budowlane z 1974 r., według których prowadzone jest postępowanie naprawcze, nie przewidują obowiązku przedłożenia przez inwestora oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Oznacza to, że organ prowadząc postępowanie legalizacyjne nie ma podstaw do żądania wykazania się tym prawem. Jak przyjmuje się powszechnie w orzecznictwie sądów administracyjnych, zakończenie budowy obiektu budowlanego w rozumieniu art. 103 ust. 2 p.b. polega na doprowadzeniu budowy już do stanu, w którym - chociażby nawet częściowo - jest możliwe przystąpienie do użytkowania takiego obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. O uznaniu budowy za zakończoną nie powinien przeszkadzać częściowy brak wykonania robót wykończeniowych, wyposażeniowych lub innych o podobnym charakterze, które mogą być wykonywane w użytkowanym obiekcie nawet po dniu [...].01.199[...] r. (vide wyroki WSA w Krakowie z 13.06.2011 r., II SA/Kr 360/11, LEX nr 1297760, w Opolu z 6.09.2011 r., II SA/Op 242/11, LEX nr 899084, w Warszawie z 27.01.2009 r., II SA/Wa 1843/08, LEX nr 569243, NSA z 30.04.2010 r., II OSK 205/10, LEX nr 597482). W tym zakresie organy winny ustalić, że budowa budynku mieszkalnego zlokalizowanego na danej nieruchomości znajduje się w stanie umożliwiającym przystąpienie do użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. Można tu posiłkować się zeznaniami świadków, że budowa powstała w określonych latach. Można tu także posiłkować się fotografiami czy filmami. Skoro budowa powstała przed 1.01.1995 r., organy prawidłowo winny zastosowałć przepis 103 ust. 2 P.b., zgodnie z którym "Przepisu art. 48 nie stosuje się do obiektów, których budowa została zakończona przed dniem wejścia w życie ustawy lub w stosunku do których przed tym dniem zostało wszczęte postępowanie administracyjne. Do takich obiektów stosuje się przepisy dotychczasowe". Tym samym organy winny nie stosować art. 48 P.b., zgodnie z którym właściwy organ nakazuje, z zastrzeżeniem ust. 2, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę.

Należy ponownie zacytować tu § 59 ust. 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 20 lutego 1975 r. w sprawie nadzoru urbanistyczno-budowlanego, w myśl którego zdatność do użytku wykonanego obiektu stwierdza właściwy organ, korzystając w miarę potrzeby z uprawnień przewidzianych w art. 56 P.b. z 1974 r. Powołany przepis stanowi, że:

Strona 33 z 222

"1. Terenowy organ administracji państwowej przy wykonywaniu zadań określonych ustawą może żądać od inwestora, właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego oraz od wykonawcy robót budowlanych lub producenta materiałów budowlanych informacji i udostępnienia dokumentów związanych z prowadzeniem robót, przekazaniem obiektu budowlanego do użytku lub utrzymaniem obiektu, opracowania instrukcji eksploatacyjnej dla obiektu lub jego części, dostarczenia technicznych ekspertyz dotyczących projektu, materiałów, robót, a także stanu technicznego obiektu budowlanego, oraz określić termin ich dostarczenia. 2. Koszty ekspertyz ponosi inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego albo wykonawca robót budowlanych lub producent materiałów budowlanych. 3. W razie niedostarczenia w wyznaczonym terminie żądanych ekspertyz lub w razie dostarczenia ekspertyz, które niedostatecznie wyjaśniają sprawę będącą przedmiotem ekspertyzy, właściwy terenowy organ administracji państwowej może zlecić wykonanie tych ekspertyz na koszt inwestora, właściciela lub zarządcy obiektu, wykonawcy robót budowlanych albo producenta materiałów budowlanych." Organ I instancji winien zastosować ww. przepis i zobowiązać inwestora do przedłożenia ekspertyz dotyczących stanu technicznego obiektu budowlanego. Nie będzie przy tym podstaw do zakwestionowania przedłożonej przez inwestora dokumentacji, jeśli została ona sporządzona przez uprawnione do jej sporządzenia osoby, a jej treść nie budzi wątpliwości i dostatecznie wyjaśnia sprawę w rozumieniu cyt. wyżej ust. 3 art. 56 P.b. z 1974 r. Wykładając art. 37 ust. 1 pkt 1 P.b. z 1974 r. organy nadzoru budowlanego winny uznać, że oceny zgodności budowy obiektu budowlanego z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym należy dokonać w oparciu o przepisy o zagospodarowaniu przestrzennym, w tym przepisy planu miejscowego, obowiązujące w dacie orzekania, a nie w oparciu o tego rodzaju przepisy obowiązujące w dacie jego budowy. Zgodnie z aktualną linią orzeczniczą Naczelnego Sadu Administracyjnego nieracjonalne byłoby bowiem nakazywanie rozbiórki obiektów budowlanych tylko dlatego, że zbudowano je przed laty wbrew wówczas obowiązującym ograniczeniom w zagospodarowaniu terenu, jeśli obecnie takie ograniczenia zabudowy zostały zniesione. Wykładając omawiany przepis powinno się także brać pod uwagę użyty w nim czas teraźniejszy (por. m.in. wyroki NSA z 7.10.2007 r., II OSK 1318/06, Lex nr 347963, z 6.11.2007 r., II OSK 1454/06, Lex nr 425375). Reasumując, orzeczenie nakazu rozbiórki stosuje się jedynie wówczas, gdy zachodzą przesłanki określone w art. 37 ust. 1 pkt 1 lub 2 P.b. z 1974 r., tj. gdy obiekt został wzniesiony na terenie, który w świetle obowiązujących przepisów prawa nie jest przewidziany pod zabudowę lub jest przeznaczony pod zabudowę innego rodzaju, bądź gdy obiekt ten powoduje niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia. Jeżeli w sprawie nie zostanie stwierdzone, że zachodzą wymienione wyżej okoliczności uzasadniające wydanie nakazu rozbiórki takiego obiektu, to organ orzekający nie ma podstaw do wydania nakazu jego rozbiórki. Pozostaje wówczas do zastosowania druga możliwość tj. legalizacja takiego obiektu. Z informacji przedłożonych w pytaniu nie wynika bowiem, aby zachodziła którakolwiek ze wskazanych przesłanek z art. 37 ust. 1 pkt 1. Nie wystąpiła przy tym również żadna z przesłanek opisana w pkt 2 cyt. przepisu, tj. budowa nie powoduje niebezpieczeństwa dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalnego pogorszenia warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia.

Co do konieczności posiadania prawa do dysponowania terenem na cele budowlane. Warunek taki nie wynika z Prawa budowlanego z 1974 r. Z art. 29 ust. 5 cyt. ustawy wynika, że wykazanie prawa do dysponowania nieruchomością wymagane było jedynie w postępowaniu o wydanie pozwolenia na budowę. Kwestie własnościowe i spory wynikłe na tym tle w odniesieniu do obiektów budowlanych nie mogą być rozstrzygane przez organy administracji publicznej, lecz przez

Strona 34 z 222

sądy powszechne. Decyzja stwierdzać ma jedynie, że w świetle przepisów prawa budowlanego, w tym przepisów techniczno-budowlanych, dany obiekt może być użytkowany, co nie narusza praw właściciela gruntu wynikających z przepisów odrębnych. Również art. 42 P.b. z 1974 r. nie odwołuje się do kwestii własnościowych, co oznacza, że organ nadzoru budowlanego, nie ma podstaw, a zatem i obowiązku badania i dokonywania ustaleń, czy inwestorowi przysługiwało prawo do dysponowania na cele budowlane nieruchomością, na której taka samowola została popełniona. Organ zobowiązany jest kierować się jedynie przesłankami wskazanymi w tej ustawie, a w szczególności w art. 37 ust. 1 pkt 1 i 2, a jeżeli te nie zachodzą, stosuje art. 42 przewidujący legalizację wzniesionego samowolnie obiektu poprzez udzielenie inwestorowi pozwolenia na jego użytkowanie. Zgodnie z ust. 3 tego artykułu, podstawą do wydania pozwolenia na użytkowanie takiego obiektu budowlanego jest - oczywiście z zastrzeżeniem art. 37 - wyłącznie stwierdzenie jego zdatności do użytkowania. Stanowisko takie zostało wielokrotnie potwierdzone w orzecznictwie sądów administracyjnych dotyczącym obiektów budowlanych wybudowanych samowolnie przed wejściem w życie ustawy Prawo budowlane z 1994 r. (zob. wyrok NSA z 17.04.1989 r., VII SA/Wa 244/05). Podkreślić należy, że obiekty budowlane powinny być projektowane, budowane i utrzymane w sposób zapewniający ochronę uzasadnionych interesów osób trzecich, jak nakazywał art. 5 ust. 1 pkt 6 P.b. z 1974 r. W przepisie tym wskazano, że ochrona uzasadnionych interesów osób trzecich obejmuje w szczególności zgodność z przepisami techniczno-budowlanymi i normami. O naruszeniu uzasadnionych interesów osób trzecich w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 6 można mówić jednak tylko wtedy, kiedy naruszone są w tym względzie konkretne przepisy, warunki techniczne lub normy obowiązujące w budownictwie (por. wyrok NSA z 10.07.2007 r., II OSK 1032/06, LEX nr 368207). Wskazana w art. 5 ust. 1 pkt 6 i ust. 2 ochrona uzasadnionego interesu osoby trzeciej, na którą można się powołać przy zastosowaniu przepisu art. 37 ust. 2 P.b. z 1974 r., obejmuje przede wszystkim kwestie: zapewnienia dojazdu (dojścia) do drogi publicznej, ochronę przed pozbawieniem lub ograniczeniem możliwości korzystania z wody, kanalizacji, energii elektrycznej cieplnej, środków łączności, dopływu światła dziennego oraz uciążliwości powodowanych przez hałas, wibracje, zakłócenia elektryczne albo zanieczyszczenia powietrza, wody lub gleby.

Czy jest możliwa zmiana terminu uzupełnienia zgłoszenia na wezwanie z art. 30 ust. 5c Prawa budowlanego? W terminie wezwania, z art. 30 ust. 5c Prawa budowlanego, do uzupełnienia zgłoszenia w związku z niemożliwością wywiązania się z nałożonego obowiązku, inwestor wystąpił do organu o zmianę (wydłużenie) terminu

uzupełnienia dokumentów – zgłoszenia. Czy obowiązujące przepisy prawa umożliwiają organowi dokonać zmiany terminu na przyjęcie zgłoszenia i ewentualnie w jakim trybie?

Wspomniany termin przed jego upływem organ może przedłużyć postanowieniem właśnie na mocy art. 30 ust. 5c Prawa budowlanego.

Czy jest możliwa zmiana terminu uzupełnienia braków formalnych przy wniosku o pozwolenie na budowę w trybie wezwania z art. 64 KPA? W terminie wezwania, z art. 64 .2 KPA, inwestor wystąpił do organu o zmianę (wydłużenie) terminu uzupełnienia braków formalnych.

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 14 czerwca 2017 r. (II SAB/Po 26/17), określony w art. 64 § 2 k.p.a. termin siedmiodniowy jest terminem ustawowym i nie może być skrócony, ani przedłużony może być zaś przywrócony na zasadach i w trybie określonym w art. 58-59 k.p.a. Termin z art. 30 ust. 5 p.b. ma charakter terminu prawa materialnego, który nie podlega przedłużeniu, a jego upływ powoduje utratę przez właściwy organ kompetencji do wydania decyzji wnoszącej sprzeciw (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 16 kwietnia 2014 r.; II SA/Gl 1462/13).

Strona 35 z 222

Czy obowiązujące przepisy prawa umożliwiają organowi dokonać zmiany terminu na przyjęcie zgłoszenia?

Który organ jest kompetentny do wydania odstępstwa (rozpatrzenia wniosku) od przepisów techniczno budowlanych w sprawie lokalizacji policznikowej instalacji, zasilającej anteny telefonii komórkowej, zlokalizowanej na terenie drogi serwisowej w pasie autostrady? Inwestor chce zlokalizować policznikową instalację elektryczną mającą na celu zasilać anteny telefonii komórkowej (wieże antenowe zlokalizowane poza pasem autostrady). Ww. instalacja ma zostać zlokalizowana na terenie drogi serwisowej w pasie drogowym autostrady. Przed uzyskaniem pozwolenia na budowę inwestor musi uzyskać zgodę na odstępstwo od przepisów techniczno budowlanych. Który organ jest kompetentny do wydania odstępstwa a następnie przyjęcia wniosku o pozwolenie na budowę w sprawie lokalizacji ww. kabla na obszarze drogi serwisowej w pasie autostrady? (Starosta czy Wojewoda)

Zdaniem sporządzającego opinię, właściwym organem do rozpatrzenia wniosku o pozwolenie na budowę policznikowej instalacji elektrycznej mającą na celu zasilać anteny telefonii komórkowej (wieże antenowe zlokalizowane poza pasem autostrady) będzie właściwy miejscowo starosta, o ile inwestycja nie będzie wiązała się z uzbrojeniem terenu w pasie drogowym. Organy administracji publicznej są zobowiązane przestrzegać z urzędu swojej właściwości (rzeczowej, miejscowej i instancyjnej - art. 19 k.p.a.). Jeśli organ administracji, do którego podanie skierowano, nie dysponuje zdolnością prawną do załatwienia sprawy stanowiącej jego przedmiot, nie może skutecznie wszcząć i prowadzić postępowania. W przypadku rozparzenia merytorycznego takiego wniosku naraziłby się na zarzut nieważnościową wynikający z art. 156 § 1 pkt 1 kpa. Właściwość rzeczową i instancyjną organów administracji architektoniczno-budowlanej ustawodawca określił w art. 82 ustawy z 7 lipca 1994 r. prawo budowlane. Zgodnie z art. 82 ust. 2 pr.bud., organem administracji architektoniczno-budowlanej pierwszej instancji, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, jest starosta. Natomiast w myśl art. 82 ust. 3 pkt 3 prawa budowlanego wojewoda jest organem administracji architektoniczno-budowlanej wyższego stopnia w stosunku do starosty oraz organem pierwszej instancji w sprawach obiektów i robót budowlanych w zakresie dróg publicznych krajowych i wojewódzkich wraz z obiektami i urządzeniami służącymi do utrzymania tych dróg i transportu drogowego oraz sytuowanymi w granicach pasa drogowego sieciami uzbrojenia terenu - niezwiązanymi z użytkowaniem drogi, a w odniesieniu do dróg ekspresowych i autostrad - wraz z obiektami i urządzeniami obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek. Z kolei zgodnie z § 1 pkt 2 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 25 listopada 2010 r. w sprawie obiektów i robót budowlanych, w sprawach których organem pierwszej instancji jest wojewoda (Dz.U. z 2010 r. nr 235 poz. 1539)., wojewoda jest organem administracji architektoniczno-budowlanej pierwszej instancji, między innymi, w sprawach dotyczących następujących obiektów i robót budowlanych, innych niż wymienione w art. 82 ust. 3 Prawa budowlanego.: sieci uzbrojenia terenu sytuowanych poza pasem drogowym drogi krajowej lub wojewódzkiej, jeżeli konieczność ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy tej drogi, a także - drogowych obiektów inżynierskich sytuowanych w granicach pasa drogowego drogi krajowej lub wojewódzkiej, niezwiązanych z tymi drogami. Zgodnie zaś z art. 4 pkt 1 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych - pas drogowy to wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą. Z wyżej wskazanych przepisów prawa wynika, iż sama lokalizacja obiektu budowlanego w pasie drogi czy mamy do czynienia z obiektami i urządzeniami służącymi do utrzymania drogi wojewódzkiej i transportu drogowego, ewentualnie

czy planowana inwestycja stanowi formę uzbrojenia terenu. W przedmiotowym stanie faktycznym, nie zachodzi przypadek inwestycji polegającej na realizacji obiektu lub też urządzenia służącego do utrzymania drogi wojewódzkiej i transportu drogowego. Opis zaprezentowany w zapytaniu nie wskazuje również, aby doszło do uzbrojenia terenu (autor opinii nie wyklucza, iż tak może być). Jeżeli zatem przedmiotowe roboty nie będą polegać na uzbrojeniu terenu w myśl wytycznych zawartych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U.2015.1422 t.j. z dnia 2015.09.18 ze zm.), właściwym do rozpoznania wniosku będzie starosta, natomiast w sytuacji dodatkowego uzbrojenia terenu nawet niezwiązanego z użytkowaniem drogi, tak jak ma to miejsce z zaprezentowanym stanie faktycznym, właściwym do przeprowadzenia postępowania w przedmiocie wydania pozwolenia na budowę będzie wojewoda. W związku z powyższym, w zależności od stanu faktycznego, z wnioskiem o zwrócenie się o odstępstwo o którym mowa w art. 9 Prawa budowlanego, może wystąpić organ prowadzący postępowania z art. 28 Prawa budowlanego, którym w niektórych sytuacjach będzie starosta, a niekiedy wojewoda.

Strona 36 z 222

W przypadku niejasności w zakresie stanu faktycznego, sugeruje się wystąpić z organem powiatowym w spór kompetencyjny z art. 4 ustawy o postepowaniu przed sądami administracyjnymi do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Jak wyliczać terminy w sprawach dotyczących gazociągu? Czy termin na doręczenie zawiadomienia o wszczęciu postępowania w przypadku gazociągów to również 14 dni, czy strony mają również 14 dni aby złożyć swoje uwagi? Czas na wydanie decyzji w przypadku gazociągów to 1 miesiąc (ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2302)). Oznaczałoby to, iż organ ma tylko 2 dni na rozpatrywanie wniosku i projektu. Pozostały czas należy zarezerwować na okres 28 dni na wnoszenie uwag. Czy można jakoś skrócić procedurę zawiadomienia o wszczęciu postępowania?

W przedmiotowej sprawie, objętej inwestycjami reglamentowanymi specustawą z dnia z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2302), kluczowe znaczenie ma art. 7 ww. ustawy, który stanowi, iż ,,decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu wydaje się w terminie miesiąca od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w art. 6 ust. 1. W przypadku niewydania decyzji w terminie wskazanym w zdaniu pierwszym, minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa wymierza wojewodzie, w drodze postanowienia, co do którego przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, karę w wysokości 1000 zł za każdy dzień zwłoki. Wpływy z kar stanowią dochód budżetu państwa.”. Jednocześnie Zgodnie z ust. 3 ww. przepisu ,,Do terminu, o którym mowa w ust. 1, nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa do dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony, albo z przyczyn niezależnych od organu.”. Zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy Wojewoda zawiadamia o wszczęciu postępowania o ustalenie lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu pozostałe strony, w drodze obwieszczenia w urzędzie wojewódzkim i urzędach gmin właściwych ze względu na lokalizację inwestycji w zakresie terminalu, na stronach internetowych urzędu wojewódzkiego, a także w prasie o zasięgu ogólnopolskim; w obwieszczeniu zamieszcza się oznaczenia nieruchomości objętych wnioskiem według katastru nieruchomości oraz numery ksiąg wieczystych, które zgodnie z danymi zawartymi w ich dziale pierwszym są prowadzone dla tych nieruchomości, a także informację o miejscu, w którym strony mogą zapoznać się z aktami sprawy. Przepis ten stanowi podstawę prawną do przeprowadzenia obwieszczenia w trybie art. 49 k.p.a. W pierwszej kolejności należy wyraźnie wskazać, iż termin 14 dniowy o którym mowa w art. 49 k.p.a., to przykład terminów przewidzianych w przepisach prawa do dokonania określonych czynności, który nie wlicza się do terminu na załatwienie sprawy (1 miesiąc), wbrew temu co zostało zaprezentowane w opisie stanu faktycznego. To termin na wypowiedzenie się stron, który w tym obwieszczeniu wyznacza organ prowadzący postępowanie wlicza się do terminów na załatwienie sprawy. Podkreślenia wymaga, iż art. 7 ust. 3 specustawy, jest odpowiednikiem art. 35 ust. 8 Prawa budowlanego, na gruncie którego to przepisu wskazano w orzecznictwie, że termin na zapoznanie się z aktami sprawy jest zaliczany do terminu na przeprowadzenie postępowania (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 lutego 2012 r. VII SA/Wa 2282/11). Odpowiadając na zadane pytanie, należy stwierdzić, iż nie można zmodyfikować terminu przewidzianego w art. 49 k.p.a. Doręczenie zawiadomienia o wszczęciu postępowania otwiera możliwość prowadzenia postępowania z czynnym udziałem strony. W przypadku strony zawiadamianej o wszczęciu postępowania indywidualnie, w formie pisemnej, skutek

doręczenia powstaje po pokwitowaniu odbioru pisma przez adresata lub z upływem terminu czternastu dni od dnia pierwszego awizowania możliwości odbioru pisma. Natomiast w przypadku stron zawiadamianych o wszczęciu postępowania w drodze obwieszczenia skutek doręczenia zawiadomienia powstaje po upływie czternastu dni od dnia, w którym obwieszczenie ukazało się po raz pierwszy. Zgodnie z zasadą określoną w art. 10 § 1 ustawy z k.p.a. organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Sam obowiązek o którym mowa w tym artykule w postępowaniu, ,,obejmuje fazę wszczęcia postępowania, fazę postępowania wyjaśniającego, fazę między zakończeniem postępowania wyjaśniającego a wydaniem decyzji oraz fazę podejmowania decyzji. W fazie wszczęcia postępowania z urzędu strona ma prawo uzyskania zawiadomienia o tym fakcie". Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu, w zakresie zagwarantowania stronom możliwości wzięcia udziału już w początkowym stadium postępowania, została

Strona 37 z 222

uszczegółowiona w art. 61 § 4 k.p.a., który stanowi, że o wszczęciu postępowania (z urzędu lub na żądanie jednej ze stron) należy zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie. Zgodnie z obowiązującą na gruncie k.p.a. zasadą pisemności oraz przepisami art. 39-48 k.p.a. określającymi kwestię doręczeń, każda ze stron powinna zostać indywidualnie powiadomiona o wszczęciu postępowania w formie pisemnej. Ustawodawca przewidział jednakże wyjątki od powyższej reguły. W myśl art. 49 § 1 k.p.a., jeżeli przepis szczególny tak stanowi, zawiadomienie stron o decyzjach i innych czynnościach organu administracji publicznej (czyli także o wszczęciu postępowania) może nastąpić w formie publicznego obwieszczenia, w innej formie publicznego ogłoszenia zwyczajowo przyjętej w danej miejscowości lub przez udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej właściwego organu administracji publicznej. Dzień, w którym nastąpiło publiczne obwieszczenie, inne publiczne ogłoszenie lub udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej wskazuje się w treści tego obwieszczenia, ogłoszenia lub w Biuletynie Informacji Publicznej. Zawiadomienie uważa się za dokonane po upływie czternastu dni od dnia, w którym nastąpiło publiczne obwieszczenie, inne publiczne ogłoszenie lub udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej (art. 49 § 2 k.p.a.). skutek doręczenia zawiadomienia o wszczęciu postępowania przez obwieszczenie następuje, zgodnie z powołanym wyżej art. 49 k.p.a., w piętnastym dniu po ukazaniu się obwieszczenia. Dzień, w którym ukazało się obwieszczenie po raz pierwszy należy bowiem traktować jako dzień rozpoczęcia biegu terminu czternastu dni, którego upływ skutkuje dokonaniem doręczenia (por. wyrok WSA w Warszawie z 21.09.2016 r., VIII SA/Wa 1016/15). Należy zatem zauważyć, że wydanie decyzji przed skutecznym zawiadomieniem strony (we właściwym trybie) o wszczęciu postępowania pozbawia stronę możliwości wzięcia udziału w postępowaniu, a tym samym stanowi ewidentne naruszenie art. 10 § 1 k.p.a. Naruszenie tej zasady może spowodować, że decyzja będzie wadliwa (art. 145 par. 1 pkt 4 k.p.a.)Nie ma zatem możliwości wydania decyzji przed upływem 15 dni od dnia zawiadomienia. Jedyną możliwością zmodyfikowania procedury obwieszczenia z art. 49 k.p.a. odnosi się tylko i wyłącznie do terminu jaki organ wyznacza na zapoznanie się z aktami i wypowiedzeniem co do zgromadzonego materiału dowodowego i wnoszenie uwag. Termin ten niekoniecznie jak sugeruje autor pytania, musi wynosić 14 dni. Organ może wyznaczyć termin krótszy, np. 7 dni.

Czy w przypadku lokalizacji budynku (spełniającego wymogi pożarowe określone w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie) w odległości 4 m od granicy działki i o wysokości do 8 m, sąsiednia działka budowlana objęta jest obszarem oddziaływania w rozumieniu art. 3 pkt 20 Prawa budowlanego?

O obszarze oddziaływania obiektu decyduje stopień intensywności immisji wytwarzanych przez ten obiekt. Samo planowane położenie obiektu nie może o tym przesądzać. Aby odpowiedzieć na to pytanie, konieczna jest analiza akt sprawy.

Czy przy wydawaniu pozwoleń na rozbudowę i przebudowę budynku istniejącego zlokalizowanego ścianą z istniejącymi w niej otworami okiennymi lub drzwiowymi w odległości 1,5 m od granicy z sąsiednią działką budowlaną, należy żądać od inwestora projektu budowlanego, z którego będzie wynikać, że otwory te zostaną „zamurowane” (ściana bez otworów okiennych i drzwiowych), mając na uwadze przepisy § 12 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie?

Nie, jeśli przebudowa nie obejmuje wspomnianej ściany z otworami okiennymi lub drzwiowymi. Jeśli budynek uzyskał pozwolenie na budowę i pozwolenie na użytkowanie w warunkach obowiązywania przepisów, które zezwalały na opisaną lokalizację, to ponowne badanie zgodności tej lokalizacji z nowymi, obecnie obowiązującymi przepisami oznaczałoby kwestionowanie wspomnianych ostatecznych decyzji administracyjnych. Innymi słowy, dochodziłoby niejako do ponownego rozpatrzenia już raz rozstrzygniętej sprawy administracyjnej.

Strona 38 z 222

W jakiej odległości od granicy z sąsiednią działką budowlaną niezabudowaną powinien być usytuowany budynek, którego ściany mają być wykonane z elementów drewnianych, mając na uwadze przepis § 12 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie?

Wspomniany przepis nie uzależnia odległości budynku od granicy działki od tego, czy jego ściany są wykonane z drewna, czy też nie. A zatem budynek, którego ściany wykonane są z drewna należy sytuować w tych samych odległościach od granicy działki, co budynki wykonane z innych materiałów. Przepisy rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie nie przewidują różnych odległości od granicy działki dla budynków drewnianych i budowanych z innych materiałów. Paragraf 2 wspomnianego rozporządzenia ma zastosowanie tylko do nadbudowy, rozbudowy i przebudowy oraz zmiany sposobu użytkowania, nie zaś do wznoszenia budynku od podstaw.

Jak odnieść się do zgłoszenia wykonania robót budowlanych polegających na budowie tymczasowego mostu na podstawie art. 29 ust. 1 pkt. 12 Prawa budowlanego? Most stały usytuowany jest w ciągu drogi wojewódzkiej. Inwestor przeprowadzi przebudowę mostu stałego po uzyskaniu decyzji zrid. na zadanie „rozbudowa/przebudowa drogi wojewódzkiej”. W trakcie przebudowy drogi wojewódzkiej, ruch pojazdów będzie obsługiwany przez most tymczasowy.

Co do zasady, most jest obiektem trwale z gruntem związanym, a zatem nie może zostać uznany za obiekt tymczasowy w rozumieniu art. 29 ust. 1 pkt. 12 Prawa budowlanego, stąd nie podlega zgłoszeniu w trybie art. 30 (zob. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 1 czerwca 2017 r., VII SA/Wa 1519/16, LEX nr 2359988: „Co do zasady budowa tymczasowych obiektów budowlanych jest zwolniona od obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę, tylko wymaga zgłoszenia. Dotyczy to jednak wyłącznie tymczasowych obiektów budowlanych, niepołączonych trwale z gruntem i przewidzianych do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 30 ust. 1 p.b., ale nie później niż przed upływem 120 dni od dnia rozpoczęcia budowy określone w zgłoszeniu.” „Cecha "trwałego związania z gruntem" sprowadza się do posadowienia obiektu na tyle trwale, by zapewnić mu stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym mogącym go zniszczyć lub spowodować przesunięcie czy przemieszczenie na inne miejsce (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 maja 2012 r., II OSK 323/11, LEX nr 1223296).

Czy przy wydawaniu pozwoleń na nadbudowę, rozbudowę, przebudowę i zmianę sposobu użytkowania budynków istniejących, zlokalizowanych ścianą z istniejącymi w niej otworami okiennymi lub drzwiowymi o odległości mniejszej niż 4 m od granicy z sąsiednią działką budowlaną, otwory te powinny ulec likwidacji, mimo, iż w ścianie tej nie są planowane żadne roboty budowlane, mając na uwadze ustalenia § 2 w związku § 12 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie?

W przypadku, gdy budynek uzyskał pozwolenie na budowę i pozwolenie na użytkowanie w warunkach obowiązywania przepisów, które zezwalały na opisaną lokalizację, to ponowne badanie zgodności tej lokalizacji z nowymi, obecnie obowiązującymi przepisami oznaczałoby kwestionowanie wspomnianych ostatecznych decyzji administracyjnych. Innymi słowy, dochodziłoby niejako do ponownego rozpatrzenia już raz rozstrzygniętej sprawy administracyjnej.

Jakie działania w toku postępowania administracyjnego w sprawie pozwolenia na budowę powinien podjąć organ administracji architektoniczno-budowlanej, który w toku tego postępowania otrzyma ewidentnie wadliwą decyzję o warunkach zabudowy, a organ właściwy do ewentualnego skontrolowania jej legalności z urzędu (SKO), na wyraźne sugestie organu AB w tej materii, nie chce podjąć stosownego postępowania z urzędu, twierdząc iż organ AB nie

Ostateczna decyzja administracyjna obowiązuje dopóki w trybie przewidzianym przez przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego nie zostanie wyrugowana z obrotu prawnego. A zatem póki to nie nastąpi wiąże organy administracji publicznej. Stąd też w opisanym przypadku organ administracji architektoniczno-budowlanej musi traktować wspomnianą decyzję o warunkach zabudowy jako obowiązującą i ocenić zgodność projektu budowlanego z taką decyzją. Organ administracji architektoniczno-budowlanej nie jest kompetentny oceniać, czy wspomniana decyzja jest wadliwa, czy też nie.

Strona 39 z 222

ma przymiotu strony w kwestionowaniu decyzji wz - wydać pozwolenie na budowę w oparciu o wadliwą decyzję wz, mając na uwadze ustalenia art. 55 w związku z art. 64 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym czy odmówić wydania tego pozwolenia, ale z jakiej podstawy?

Czy nakaz rozbiórki z art. 67 PB lub ewentualnie niezbędnych zabezpieczeń (usunięcia nieprawidłowości) z art. 66 PG można nałożyć na Skarb Państwa czy na Gminę (ewentualna komunalizacja działki) czy na spadkobierców? Czy konieczne jest ustalenie pozostałych spadkobierców, dzieci zmarłych dzieci nie są znani z miejsca pobytu (część przebywa poza granicami kraju)? Na działce istnieje stary, drewniany budynek mieszkalny, nieużytkowany od wielu lat. Budynek jest w bardzo złym stanie technicznym, mogącym stwarzać zagrożenie (usytuowanie ok. 1,5 m od granicy). Działka została decyzją Naczelnika Gminy przejęta w 1978r. na rzecz Skarbu Państwa, z wyłączeniem budynku (w zamian za emeryturę).W księdze wieczystej, jako właściciel działki widnieje Skarb Państwa , brak zapisu o odrębnej własności budynku. Była właścicielka budynku i działki nie żyje (obecnie miałaby 122 lata). Posiadała ona 7 dzieci, czwórka już nieżyjąca, trójka żyje (znana z miejsca pobytu).

W analogicznym stanie prawnym NSA stwierdził, że z uzasadnienia powyższego wyroku jednoznacznie wynika, że nakaz rozbiórki obiektu budowlanego powinien być nałożony na właściciela działki, na której obiekt ten został zrealizowany, co w tym przypadku oznacza, że nakaz rozbiórki powinien być skierowany do Skarbu Państwa reprezentowanego przez Starostę Mławskiego, który w tamtej sprawie (II OSK 625/16 - Wyrok NSA) był właścicielem działki. Skoro w zadanym pytaniu chodzi o właściciela nieruchomości, którą jest Skarb Państwa, jak wynika z treści art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102 poz. 651 ze zm.), organem reprezentującym Skarb Państwa w sprawach gospodarowania nieruchomościami jest starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Jeśli zatem nakaz rozbiórki spornego obiektu miał być nałożony na właściciela działki, na której obiekt ten został zrealizowany, winien być on skierowany do Skarbu Państwa reprezentowanego przez Starostę. W warunkach niniejszej sprawy adresatem nakazu rozbiórki winien być właściciel działki. Wybór adresata decyzji rozbiórkowej, jest uzależniony nie tylko od kolejności podmiotów wymienionych m.in. w art. 52 Prawa budowlanego, ale również od możliwości realizacji obowiązków nałożonych na dany podmiot. W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że w pierwszej kolejności obowiązkiem rozbiórki obiektu powinien być obciążony inwestor, jednakże pod warunkiem, że posiada on w dacie orzekania uprawnienia do władania obiektem budowlanym, które pozwoliłyby mu na wykonanie nakazu. Nie można natomiast, co do zasady, orzec nakazu rozbiórki adresując go wyłącznie do inwestora, który nie legitymuje się żadnym tytułem prawnym do obiektu, bowiem nałożenie na niego obowiązku doprowadzenia obiektu budowlanego do stanu zgodnego z prawem mogłoby okazać się niewykonalne. Skoro przedmiotowa działka, na której znajduje się sporny obiekt, stanowi własność Skarbu Państwa, biorąc pod uwagę, że art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami stanowi, iż organem reprezentującym Skarb Państwa w sprawach gospodarowania nieruchomościami jest starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, to nakaz rozbiórki spornego obiektu winien być zatem nałożony na Skarb Państwa reprezentowany przez Starostę, jako właściciela działki, na której obiekt ten został zrealizowany. Odrębną kwestię, aczkolwiek nie wpływającą na ww. rozstrzygnięcie, stanowi natomiast ustalenie kręgu spadkobierców oraz fakt kto jest właścicielem budynku. Skoro w księdze wieczystej jako właściciel nieruchomości figuruje Skarb Państwa, to SP jest właścicielem zarówno nieruchomości, jak i wszystkich znajdujących się na niej rzeczy, budynków, budowli i innych rzeczy. Skoro nie ma

wyodrębnienia własności budynku jako odrębnej nieruchomości, to zgodnie z zasadą superficies solo cedit, to właściciel gruntu jest właścicielem budynku. To, co jest na powierzchni, przypada gruntowi jest to rzymska zasada prawna odnosząca się do związania własności budynku (oraz innych rzeczy połączonych z gruntem) wzniesionego na gruncie z własnością tego gruntu, tj. co do zasady częścią składową gruntu są wszystkie rzeczy, a także rośliny, trwale złączone z tą nieruchomością ziemską. W polskim porządku prawnym zasada uregulowana jest w art. 48 i 191 kc, aczkolwiek ta nie ma charakteru bezwzględnie obowiązującego - w pewnych warunkach nieruchomości wzniesione na cudzym gruncie nie są związane z własnością gruntu (np. obiekty wybudowane na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste, rodzinne ogrody działkowe). W tej sprawie nie mamy takich informacji. Należałoby się zastanowić, czy faktycznie własność budynku stanowiła odrębną własność. Jeśli tak, to czy nie wchodzi w grę zasiedzenie przez SP nienależącego do niego fragmentu nieruchomości. Na dzień dzisiejszy mamy w księdze wieczystej tylko jednego właściciela i dopóki nie będzie wszczęte i prawomocnie zakończone postępowanie o ustalenie zgodności zapisu w Kw z rzeczywistym stanem prawnym to organ nadzoru budowlanego nie może kierować zobowiązań

Strona 40 z 222

do innego niż SP podmiotu. Chyba, że któryś ze spadkobierców ujawni się jako zarządca obiektu z art. 67 ust. 1 PB, wtedy do niego można by kierować zobowiązania. Jeżeli natomiast się nie ujawni, to organ nadzoru winien zwrócić się do starosty bądź prezydenta miasta na prawach powiatu.

A Art. 29 ust. 1 pkt 12 PB jak należy interpretować pojęcie „Przeniesienie w inne miejsce” tymczasowego obiektu budowlanego? Czy inwestor może dokonać przeniesienia obiektu w obrębie tej samej działki np. o 10 cm? Czy pojęcie „Przeniesienie w inne miejsce” należy rozumieć jako inna nieruchomość?

Zgodnie do art. 29 ust. 1 pkt 12 pr. bud. pozwolenia na budowę nie wymaga budowa tymczasowych obiektów budowlanych niepołączonych trwale z gruntem i przewidzianych do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 30 ust. 1, ale nie później niż przed upływem 120 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu. Tego typu inwestycja, z zastrzeżeniem art. 29 ust. 3 i 4, będzie wymagała zgłoszenia (art. 30 ust. 1 pkt 1). Definicja tymczasowych obiektów budowlanych została zawarta w art. 3 pkt 5. Stanowi ona, iż tymczasowy obiekt budowlany jest przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także jest niepołączony trwale z gruntem (np. strzelnica, kiosk uliczny, pawilon sprzedaży ulicznej i wystawowej, przekrycie namiotowe i powłoka pneumatyczna, urządzenie rozrywkowe, barakowóz, obiekt kontenerowy). Wyliczenie tych obiektów ma jednak charakter przykładowy. Do tego rodzaju obiektów mogą być zatem zaliczane także inne obiekty budowlane o analogicznych właściwościach. (…) Miejscem usytuowania wskazanych wyżej obiektów przeznaczonych do czasowego użytkowania co do zasady powinien być teren nieruchomości (działki), na którym mają być wykonywane roboty budowlane, badania geologiczne lub pomiary geodezyjne. Przez teren budowy, zgodnie z art. 3 pkt 10, należy rozumieć przestrzeń, w której prowadzone są roboty budowlane, wraz z przestrzenią zajmowaną przez urządzenia zaplecza budowy. Przez teren budowy należy rozumieć nie tylko działkę, na której realizowana jest inwestycja, lecz także tereny przyległe bądź inne, których inwestor jest właścicielem bądź co do których ma zgodę właściciela. W wielu bowiem przypadkach ze względu na powierzchnię działki, rozmiary obiektu lub zakres prac budowlanych nie jest nawet możliwe lokalizowanie zaplecza na terenie działki przeznaczonej pod zabudowę (por. wyrok NSA z dnia 20 marca 2003 r., IV SA 2276/01, CBOSA). (…) Usytuowanie obiektu przeznaczonego do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych (art. 29 ust. 1 pkt 24) przed uzyskaniem przez decyzję o pozwoleniu na budowę przymiotu ostateczności będzie wymagało uzyskania, także i na ten obiekt, pozwolenia na budowę. Obiekty zyskują bowiem swój charakter najwcześniej z dniem uprawomocnienia się decyzji o pozwoleniu na budowę lub dokonania skutecznego zgłoszenia w odniesieniu do innych robót budowlanych (por. wyrok NSA z dnia 17 marca 1999 r., SA/Bk 1672/97, ONSA 2000, nr 1, poz. 38). (Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. II; Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. II Opublikowano: WK 2016) Jak stwierdził NSA w istocie więc, zgłoszenie właściwemu organowi zamiaru przeniesienia tymczasowego obiektu budowlanego będzie stanowiło zgłoszenie jego budowy, a więc wzniesienia w konkretnie wskazanym miejscu. Rzecz jasna musi być to miejsce inne niż miejsce, w którym obiekt ten już się znajduje, albowiem w przeciwnym wypadku zgłoszenie będzie dotyczyło wykonania fikcyjnego działania, polegającego na przeniesieniu istniejącego obiektu z miejsca, w którym

jest posadowiony w to samo miejsce. (II OSK 2959/15 - Wyrok NSA). Obiekty muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby nie stwarzały niedopuszczalnego ryzyka wypadków lub szkód w użytkowaniu lub w eksploatacji. Chodzi o to aby obiekty budowlane były projektowane i wykonywane właśnie w taki sposób, aby nie było możliwe "ich przemieszczanie" i aby "zapewnić im stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym, mogącym je zniszczyć lub spowodować przesunięcie czy przemieszczenie w inne miejsce". I tu jest sens tego sformułowania, w związku z tym nie chodzi o przesunięcie o 10 cm, tylko o jakiekolwiek przesunięcie i trwałość połączenia obiektu z gruntem. Warunek nośności i stateczności konstrukcji, czyli przeciwdziałanie czynnikom zewnętrznym mogącym zniszczyć, przesunąć lub przemieścić obiekt w inne miejsce, może być realizowane różnorako, w zależności od cech konstrukcyjnych obiektu i jego przeznaczenia. Dlatego też za trwale związane z gruntem należałoby uznać obiekty budowlane, dla których

Strona 41 z 222

w toku projektowania i budowy tegoż obiektu taki trwały związek został zapewniony (stworzony) poprzez wykonanie badań gruntu, wykonanie obliczeń geotechnicznych warunków posadowienia oraz takie ukształtowanie konstrukcji obiektu (fundamentów), aby takowe założenia geotechniczne spełniały, przy czym takie obiekty winny być posadowione za pomocą fundamentu przekazującego obciążenia od konstrukcji obiektu na nośne warstwy gruntu, realizowane z użyciem specjalistycznego sprzętu budowlanego i wykonaniem prac ziemnych, a których demontaż wiąże się z użyciem ciężkiego sprzętu budowlanego i zazwyczaj zniszczeniem elementów konstrukcyjnych podczas demontażu. Natomiast za nietrwale związane z gruntem winny być uznane obiekty budowlane posadowione za pomocą elementów konstrukcyjnych, których posadowienie nie wymaga wykonania badań geotechnicznych i obliczeń statycznych przeniesienia obciążeń z konstrukcji obiektu na grunt, realizowanych zazwyczaj na wierzchnią warstwę gruntu (a nie na warstwy nośne), zaprojektowanych do użytkowania w jednym miejscu na okres krótszy, realizowanych bez użycia specjalistycznego sprzętu budowlanego, którego demontaż nie prowadzi do uszkodzenia elementów obiektu budowlanego przekazujących obciążenie na grunt, i które są wielokrotnie wykorzystywane w innych miejscach. Obiekt stabilnie posadowiony na gruncie (rozumiany jako bezpieczny), nie musi oznaczać, że połączenie z gruntem będzie trwałe. O tym czy dany obiekt budowlany jest trwale połączony (związany) z gruntem czy też nie, decyduje nie tyle sposób i metoda związania z gruntem, technologia wykonania fundamentu i możliwości techniczne przeniesienia tego obiektu budowlanego w inne miejsce, ale to czy wielkość tego urządzenia, jego konstrukcja, przeznaczenie i względy bezpieczeństwa wymagają takiego trwałego związania (tak Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 1 czerwca 2017 r., sygn. II OSK 2471/15, wyrok dostępny na stronie https://orzeczenia.nas.gov.pl; zob. także wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie /dotyczący takiego rozumienia cechy trwałego związania z gruntem obiektu budowalnego/ z dnia 13 kwietnia 2017 r., sygn. VII SA/Wa 1099/16, LEX nr 2289694). Istotą więc zadanego pytania jest to, czy możliwe jest przesunięcie obiektu w inne miejsce, bez uszkodzenia całości konstrukcji, a nie jakiekolwiek przesunięcie obiektu. Dla stwierdzenia trwałego związania obiektu budowlanego z gruntem nie ma znaczenia okoliczność posiadania przez ten obiekt fundamentów czy wielkość zagłębienia w gruncie. Istotne jest, czy posadowienie obiektu jest na tyle trwałe, żeby zapewnić mu stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym, mogącym go zniszczyć lub spowodować przesunięcie czy przemieszczenie na inne miejsce (por. wyrok WSA w Łodzi z dnia 18.04.2014 r. sygn. akt II SA/Łd 2015/13). Trwale związane z gruntem są również budowle posadowione na powierzchni gruntu, jednakże w sposób uniemożliwiający ich przemieszczanie. A zatem cecha "trwałego związania z gruntem" sprowadza się do posadowienia obiektu na tyle trwale, by zapewnić mu stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym, mogącym go zniszczyć lub spowodować przesunięcie czy przemieszczenie w inne miejsce. Na tej podstawie można więc sformułować konkluzję, że o trwałym związaniu obiektu budowlanego z gruntem przesądzają przede wszystkim jego cechy konstrukcyjne, wskazujące, że nie jest on przeznaczony do przenoszenia. Naczelny Sąd Administracyjny wielokrotnie i kategorycznie wypowiedział się, że cecha "trwałego związania z gruntem" sprowadza się do posadowienia obiektu na tyle trwale, by zapewnić mu stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym, mogącym go zniszczyć lub spowodować przesunięcie czy przemieszczenie na inne miejsce. Zwracał również uwagę, że o tym, czy urządzenie reklamowe jest trwale związane z gruntem, nie decyduje metoda i sposób związania z gruntem, ale to czy wielkość konkretnego urządzenia, jego konstrukcja, przeznaczenie i względy bezpieczeństwa wymagają takiego trwałego związania z gruntem (por. wyroki NSA: z 23 czerwca 2006 r., II OSK 923/05; z 25 maja 2007 r., II OSK 1509/06; z 11 września 2008 r., II OSK 982/07; z 20 czerwca 2008 r., II OSK

680/07; z 10 marca 2008 r., II OSK 186/07; z 3 września 2009 r., II OSK 1331/08; z 1 października 2009 r., II OSK 1461/08; z 5 stycznia 2011 r., II OSK 25/10 i inne w nich powołane). O tym, że budowa tymczasowych obiektów budowlanych niepołączonych trwale z gruntem i przewidzianych do rozbiórki

Strona 42 z 222

lub przeniesienia w inne miejsce, opisanych w art. 29 ust. 1 pkt 12 pr. bud., została zwolniona z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę, zadecydowało to, że obiekty te mogą być użytkowane nie dłużej niż 120 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu. Termin rozbiórki lub przeniesienia takiego obiektu w inne miejsce, nie dłuższy jednak niż 120 dni, wynika zatem ze zgłoszenia dokonanego przez inwestora; jest to jednocześnie samozobowiązanie się inwestora do usunięcia obiektu z danego miejsca w przewidzianym terminie, bez konieczności ingerencji właściwych organów. Po upływie przewidzianego w zgłoszeniu terminu nierozebrany lub nieprzeniesiony w inne miejsce obiekt tymczasowy przestaje być obiektem legalnym, staje się samowolą budowlaną z wszelkimi tego konsekwencjami, jednak w takich przypadkach nie wydaje się nakazu rozbiórki na podstawie art. 48 lub art. 49b pr. bud., gdyż termin rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce takiego obiektu został określony przez inwestora w zgłoszeniu, co jest niezbędnym elementem zgłoszenia. W związku z tym obowiązek rozbiórki jest obowiązkiem wynikającym bezpośrednio z przepisu prawa w rozumieniu art. 3 § 1 u.p.e.a. Przepisy prawa budowlanego nie przewidują w takiej sytuacji wydawania decyzji o nakazie rozbiórki, a organem właściwym do wyegzekwowania rozbiórki obiektu lub przeniesienia go w inne miejsce w drodze egzekucji administracyjnej jest organ administracji architektoniczno-budowlanej, któremu doręczono zgłoszenie i który nie wniósł sprzeciwu. Podobne zasady obowiązują w sytuacji, gdy tymczasowy obiekt budowlany został wzniesiony na podstawie pozwolenia na budowę i inwestor nie dokonuje jego rozbiórki mimo upływu terminu użytkowania obiektu określonego w pozwoleniu na budowę (art. 36 ust. 1 pkt 3 lit. b pr. bud.) – zob. postanowienia NSA: z dnia 26 lutego 2010 r., II OW 84/09, LEX nr 628931; z dnia 26 lutego 2008 r., II OW 76/07, LEX nr 471303; z dnia 27 czerwca 2007 r., II OW 23/07, LEX nr 339941; z dnia 18 maja 2012 r., II OW 48/12, LEX nr 1219181; wyrok NSA z dnia 28 grudnia 2007 r., II OSK 1746/06, LEX nr 426919. Przywołane orzeczenia są również przykładem, że niekiedy w sprawach rozbiórki tymczasowych obiektów budowlanych pomiędzy organami administracji architektoniczno-budowlanej a organami nadzoru budowlanego dochodzi do sporów kompetencyjnych rozstrzyganych przez Naczelny Sąd Administracyjny. Jak wynika z doświadczenia, tymczasowe obiekty budowlane są najtrwalsze i organy mają największe problemy z ich rozbiórką lub z usunięciem z miejsca, w którym zostały posadowione. (Gliniecki Andrzej (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Gliniecki Andrzej (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Opublikowano: WK 2016).

A Art. 30 ust. 4 PB budowę obiektów małej architektury w miejscach publicznych należy przedstawić na projekcie zagospodarowania działki. Czy projekt zagospodarowania terenu powinien być sporządzony na kopii mapy do celów projektowych?

Zgodnie z art. 30 ust. 4 PB W zgłoszeniu budowy, o której mowa w ust. 1 pkt 4, należy ponadto przedstawić projekt zagospodarowania działki lub terenu, wykonany przez projektanta posiadającego wymagane uprawnienia budowlane. 7 października 2015 r. została opublikowana zmiana rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego. § 8 ust. 1 ww. rozporządzenia stanowi, iż: Projekt zagospodarowania działki lub terenu powinien zawierać część opisową oraz część rysunkową sporządzoną na kopii mapy do celów projektowych poświadczonej za zgodność z oryginałem przez projektanta. § 10 ww. rozporządzenia stanowi, iż: Projekt zagospodarowania działki lub terenu powinien być sporządzony na kopii mapy do celów projektowych o której

mowa w § 8 ust. 1, w skali dostosowanej do rodzaju i wielkości obiektu lub zamierzenia budowlanego i zapewniającej jego czytelność. Do kompetencji organów architektoniczno-budowlanych należy obowiązek kontroli, czy przedkładany projekt zagospodarowania działki jest sporządzony na aktualnej mapie. Tylko bowiem sporządzenie projektu zagospodarowania działki na aktualnej mapie gwarantuje, że ocena dopuszczalności wykonania zaplanowanych prac budowlanych w kontekście obowiązujących przepisów Prawa budowlanego zostanie dokonana na podstawie rzeczywistego stanu zagospodarowania terenu wokół i samej nieruchomości, na której zaplanowano inwestycję. Co więcej nie dość, że projekt zagospodarowania terenu został sporządzony na nieaktualnej mapie, to jeszcze nie został sporządzony na jej oryginale, bądź potwierdzonej za zgodność z oryginałem kopii przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Nie został również opatrzony klauzulą, stwierdzającą przydatność mapy dla celów projektowych. Wymogu tego nie spełnia bowiem kserokopia pieczątki zawierającej taką klauzulę. Projekt budowlany powinien zawierać projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporządzony na aktualnej mapie, co

Strona 43 z 222

wynika z art. 34 ust. 3 pkt 1 ustawy z 7.07.1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. z 2016 r. poz. 290). Stosownie zaś do treści § 8 ust. 1 rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z 25.04.2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. z 2012 r. poz. 462) projekt zagospodarowania działki lub terenu powinien zawierać część opisową oraz część rysunkową sporządzoną na kopii mapy do celów projektowych poświadczonej za zgodność z oryginałem przez projektanta. Dopuszczalne jest zatem wykorzystanie w projekcie budowlanym wydruku z elektronicznej wersji mapy do celów projektowych pod warunkiem jednak, że została ona sporządzona zgodnie z wymogami prawa, co z kolei oznacza, że nie wystarczające zamieszczenie przez projektanta swojego oryginalnego podpisu na projekcie budowlanym, lecz niezbędne jest dodatkowo otrzymanie identyfikatora ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Wobec tego możliwe jest wykorzystanie w projekcie budowlanym wydruku z elektronicznej wersji mapy do celów projektowych pod warunkiem, że została ona sporządzona zgodnie z wymogami prawa, otrzymała identyfikator ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Warto wskazać nieco historycznie, że już rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (Dz. U. Nr 263, poz. 1572), które w § 50 odsyła do "mapy do celów projektowych, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 43 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane". Oznacza to więc odesłanie do rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie (Dz. U. Nr 25, poz. 133). Z przepisów § 5 w związku z § 4 tego rozporządzenia wynika, że mapą do celów projektowych jest mapa zasadnicza, a w braku mapy zasadniczej w odpowiedniej skali – mapa jednostkowa. Zasadą jest, że projekt zagospodarowania działki lub terenu należy sporządzić na kopii aktualnej mapy zasadniczej (§ 4 ust. 1 ww. rozporządzenia). Nawiązując do powyższego, Przepis § 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie (Dz. U. z 1995 r., Nr 25, poz. 133) stanowi, iż opracowania geodezyjno-kartograficzne do celów projektowych obejmują przygotowanie dokumentacji geodezyjnej niezbędnej do wykonania projektu budowlanego zaś § 9 wymaga, aby treść mapy do celów projektowych, poza elementami stanowiącymi treść mapy zasadniczej łącznie z granicami władania (własności) nieruchomości (działek), zawierała dane wskazane w punktach 1-3 ustępu 1 § 3 rozporządzenia. Jednocześnie podkreślić należy, iż według § 5 tego rozporządzenia "mapami do celów projektowych" zwane są mapy, o których mowa w § 4, i mapy te powinny obejmować również obszar otaczający teren inwestycji w pasie co najmniej 30 m, a w razie konieczności ustalenia strefy ochronnej - także teren tej strefy. Przepis zaś § 4 ust. 1 rozporządzenia jednoznacznie stanowi, iż projekt zagospodarowania działki lub terenu należy sporządzić na kopii aktualnej mapy zasadniczej. Dopuszcza się dwukrotne pomniejszenie lub powiększenie tej mapy. A zatem, według przepisów § 4 - § 6 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie (Dz. U. z 1995 r., Nr 25, poz. 133) za mapę do celów projektowych uznaje się wyłącznie mapę sporządzoną na kopii aktualnej mapy zasadniczej. Przez mapę zasadniczą rozumie się zaś wielkoskalowe opracowanie kartograficzne, zawierające informacje o przestrzennym usytuowaniu: punktów osnowy geodezyjnej, działek ewidencyjnych, budynków, konturów użytków gruntowych, konturów klasyfikacyjnych, sieci uzbrojenia terenu, budowli i urządzeń budowlanych oraz innych obiektów topograficznych, a także wybrane informacje opisowe dotyczące tych obiektów – art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 520).

Zgodnie z wyrokiem WSA w Warszawie z roku 2013 (VII SA/Wa 841/13), który to wyrok pozostaje aktualny w obecnym stanie prawnym, projekt zagospodarowania terenu jest to opracowanie, które stanowi integralną część projektu budowlanego i jest niezbędne do uzyskania pozwolenia na budowę. Zgodnie z treścią art. 34 ust. 3 pkt 1 ustawy Prawo budowlane projekt budowlany powinien zawierać projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporządzony na aktualnej

Strona 44 z 222

mapie, obejmujący określenie granic działki lub terenu, usytuowanie, obrys i układy istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, sieci uzbrojenia terenu, sposób odprowadzania lub oczyszczania ścieków, układ komunikacyjny i układ zieleni, ze wskazaniem charakterystycznych elementów, wymiarów i wzajemnych odległości obiektów, w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej zabudowy terenów sąsiednich. Szczegółowe wymagania dotyczące projektu zagospodarowania działki lub terenu zawarte są w § 7, § 8 i § 10 wspomnianego rozporządzenia. Projekt zagospodarowania działki lub terenu to "plansza zbiorcza" zawierająca wszystkie informacje o tym, jak będzie wyglądała działka po zakończeniu prac budowlanych. Dotyczy to zarówno prac naziemnych, jak i instalacji podziemnych. Mapa powinna być czytelna i nie powinna pozostawiać żadnych niedomówień formalnych. Projekt zagospodarowania działki lub terenu jest jednym z podstawowych dokumentów niezbędnych do lokalizacji obiektu w terenie. Stanowi podstawę zasadniczych prac geodezyjnych: wykonania projektu osnowy realizacyjnej, przygotowania niektórych danych geodezyjnych potrzebnych do wyznaczenia w terenie projektowanych budowli i urządzeń, wyznaczenia danych geodezyjnych niezbędnych do wytyczenia w terenie osi głównej inwestycji albo też punktów bazowych lokalizujących w terenie osnowę realizacyjną. Projekt zagospodarowania działki lub terenu należy opracować geodezyjnie, w celu określenia danych liczbowych potrzebnych do wytyczenia w terenie położenia poszczególnych elementów projektowanych obiektów budowlanych. (…) Plan zagospodarowania terenu powinien zostać sporządzony na oryginalnej kopii aktualnej mapy zasadniczej, przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (…). Oznacza to, że plan zagospodarowania terenu powinien zostać wrysowany bezpośrednio na kopii mapy zasadniczej. (…). Zgodnie z wyjaśnieniami Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego GK-III.7220.35.2016.4 z 6.10.2016 r. Projekt zagospodarowania działki lub terenu należy sporządzić na kopii aktualnej mapy zasadniczej przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego kartograficznego i jest to generalna zasada, od której ustawodawca nie przewidział wyjątków. Wynika to wprost z art. 29a i 34 ust. 3 pkt 1 ustawa PB oraz § 4 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opracowań g-k w bud.. Poniżej pęlne brzmienie przywołanych szczegółowych przepisów: 2 „Art. 29a. 1. Budowa przyłączy, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 20, wymaga sporządzenia planu sytuacyjnego na kopii aktualnej mapy zasadniczej lub mapy jednostkowej przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.” „Art. 34.1.. Projekt budowlany powinien spełniać wymagania określone w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, lub w pozwoleniach, o których mowa w art. 23 ust. 1 i art. 26 ust. 1, oraz decyzji, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej, jeżeli są one wymagane. 2. Zakres i treść projektu budowlanego powinny być dostosowane do specyfiki i charakteru obiektu oraz stopnia skomplikowania robót budowlanych. 3. Projekt budowlany powinien zawierać: 1) projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporządzony na aktualnej mapie, obejmujący: określenie granic działki lub terenu, usytuowanie, obrys i układy istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, sieci uzbrojenia terenu, sposób odprowadzania lub oczyszczania ścieków, układ komunikacyjny i układ zieleni, ze wskazaniem charakterystycznych elementów, wymiarów, rzędnych i wzajemnych odległości obiektów, w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej zabudowy terenów sąsiednich;.” „§ 4. 1. Projekt zagospodarowania działki lub terenu należy sporządzić na kopii aktualnej mapy zasadniczej. Dopuszcza się dwukrotne pomniejszenie lub powiększenie tej mapy. 2. W razie braku mapy zasadniczej w odpowiedniej skali, projekt sporządza się na mapie jednostkowej, przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. 3. W razie budowy pojedynczych obiektów o prostej konstrukcji, usytuowanych w granicach jednej nieruchomości, dopuszcza się wykonanie mapy jednostkowej, o której mowa w ust. 2, w układzie lokalnym dla danej inwestycji.”

Z Art. 36a ust. 1 a PB: Jak powinien wyglądać projekt budowlany w przypadku istotnego odstąpienia od projektu budowlanego złożonego wraz ze zgłoszeniem budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b, 9a. Czy inwestor składa wniosek o pozwoleniu na budowę wraz z nową dokumentacją? Czy w projekcie budowlanym

Zadane pytanie dotyczy Art. 36a Prawa Budowlanego, który stanowi: Ust. 1. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę wydanej przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. Ust. 1a. Istotne odstąpienie od projektu budowlanego złożonego wraz ze zgłoszeniem budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, lub przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b, wobec którego organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wniósł sprzeciwu, jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na

Strona 45 z 222

projektant opisuje co już zostało zrealizowane? Czy jest wymagana aktualna mapa do celów projektowych?

budowę dotyczącej całego zamierzenia budowlanego. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę wydanej przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. Istotne odstąpienie od projektu budowlanego złożonego wraz ze zgłoszeniem budowy: wolnostojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, wolno stojących parterowych budynków stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m2, sieci: elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, telekomunikacyjnych lub przebudowy budynków mieszkalnych jednorodzinnych, wobec którego organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wniósł sprzeciwu, jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na budowę dotyczącej całego zamierzenia budowlanego. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę stanowi odstąpienie w zakresie: 1) projektu zagospodarowania działki lub terenu; 2) charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji obiektu budowlanego, z zastrzeżeniem ust. 5a; 3) zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne; 4) zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części; 5) ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, innych aktów prawa miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu; 6) wymagającym uzyskania lub zmiany opinii, uzgodnień i pozwoleń, które są wymagane do uzyskania pozwolenia na budowę lub do dokonania zgłoszenia: a) budowy: wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, wolno stojących parterowych budynków rekreacji indywidualnej, rozumianych jako budynki przeznaczone do okresowego wypoczynku, o powierzchni zabudowy do 35m2, sieci: elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, telekomunikacyjnych lub przebudowy budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie prowadzi do zwiększenia dotychczasowego obszaru oddziaływania. (5a) Nie jest istotnym odstąpieniem od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę zmiana wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego niebędącego obiektem liniowym, jeżeli odstąpienie łącznie spełnia następujące warunki: 1) nie przekracza 2% wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego określonych w projekcie budowlanym; 2) nie zwiększa obszaru oddziaływania obiektu; 3) nie mieści się w zakresie odstępstw, o których mowa w ust. 5 pkt 3–6, z wyjątkiem odstępstwa od projektowanych warunków ochrony przeciwpożarowej, jeżeli odstępstwo zostało uzgodnione z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych; 4) nie narusza przepisów techniczno-budowlanych. Projektant dokonuje kwalifikacji zamierzonego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę, a w przypadku uznania, że jest ono nieistotne, obowiązany jest zamieścić w projekcie budowlanym odpowiednie informacje (rysunek i opis) dotyczące tego odstąpienia. Nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę.

Doprecyzowano art. 36a ust. 5, dotyczący instytucji istotnego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę. Ponadto przesądzono, że w szczególności nie jest istotnym odstąpieniem od projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę zmiana wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego niebędącego obiektem liniowym, jeżeli odstąpienie nie przekracza 2% i spełnia inne oczywiste warunki (nie

Strona 46 z 222

zwiększa zakresu obszaru oddziaływania obiektu, nie mieści się w zakresie odstępstw, o których mowa w ust. 5 pkt 3 – 6, z wyjątkiem odstępstwa od projektowanych warunków ochrony przeciwpożarowej, jeżeli odstępstwo zostało uzgodnione z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz nie narusza przepisów techniczno-budowlanych). Nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. Obowiązująca od 1 stycznia 1995 r. ustawa Prawo budowlane wyróżnia istotne oraz nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę. I tak zgodnie z art. 36a ust. 1 ww. ustawy istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. W art. 36a ust. 5 ww. tejże ustawy określono nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę, które nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę i jest dopuszczalne, o ile nie dotyczy: zakresu objętego projektem zagospodarowania działki lub terenu, charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji, [...]; zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z tego obiektu przez osoby niepełnosprawne; zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części; ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz nie wymaga uzyskania opinii, uzgodnień, pozwoleń i innych dokumentów, wymaganych przepisami szczególnymi. Zatem ustalenia wskazujące na odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę w zakresie ww. pkt. 1-7 oznaczają, iż dokonano istotnego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę. Dokonanie odstępstw jest dopuszczalne po uzyskaniu przez inwestora decyzji o zmianie pozwolenia na budowę, a w przypadku bez wymaganego pozwolenia - skutkuje wstrzymaniem robót budowlanych i przeprowadzeniem postępowania naprawczego w trybie art. 50 i 51 ustawy z dnia 07.07.1994 r. Prawo budowlane oraz uchyleniem decyzji o pozwoleniu na budowę zgodnie z treścią art. 36a ust. 2 ww. ustawy. Obowiązkiem inwestora jest rozpoczęcie robót budowlanych przy budowie obiektu budowlanego na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę (tak w art. 28 ust. 1 ww. ustawy) oraz prowadzenie tych robót w okresie ważności pozwolenia i zgodnie z ustaleniami i warunkami tego pozwolenia oraz projektem budowlanym. Według treści przepisu art. 51 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7.07.1994 r. Prawo budowlane organ w drodze decyzji w przypadku istotnego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę -nakłada, określając termin wykonania, obowiązek sporządzenia i przedstawienia projektu budowlanego zamiennego, uwzględniającego zmiany wynikające z dotychczas wykonanych robót budowlanych oraz - w razie potrzeby - wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem; przepisy dotyczące projektu budowlanego stosuje się odpowiednio do zakresu tych zmian. Wykonanie projektu budowlanego zamiennego jest niezbędnym elementem trybu określonego w art. 51 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 07.07.1994 r. Prawo budowlane, a w tym przepisie ustawodawca wprost nie wyjaśnia, co projekt zamienny winien zawierać. Z funkcji tej regulacji wynika, że projekt zamienny powinien zawierać przedstawienie robót budowlanych, które należy wykonać, aby doprowadzić obiekt do zgodności z prawem. Ponadto projekt zamienny winien odpowiadać projektowi budowlanemu - odpowiednio do zakresu zmian jakich dopuścił się inwestor, czyli jak dalece odstąpił od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę (tak np. w wyroku WSA w Gdańsku z dnia 24.03.2011 r., w sprawie sygn. akt II SA/Gd 747/10). Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę jest natomiast dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę (art. 36a ust. 1 ustawy Prawo budowlane). Brak takiej decyzji obliguje organ nadzoru budowlanego do wszczęcia postępowania w trybie przepisu art. 50 i 51

powołanej ustawy. W przypadku gdy roboty budowlane przy obiekcie zostały zakończone zastosowanie znajduje tryb postępowania przewidziany art. 51 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane. (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 grudnia 2011r., sygn. akt II OSK 1715/10, z dnia 7 stycznia 2009 r., sygn. akt II OSK 1723/07 i z dnia 8 stycznia 2010 r., sygn. akt II OSK 15/09 dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów

Strona 47 z 222

Administracyjnych na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Przepis ten przewiduje, że w przypadku istotnego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę właściwy organ w drodze decyzji nakłada obowiązek sporządzenia i przedstawienia projektu budowlanego zamiennego uwzględniającego zmiany wynikające z dotychczas wykowywanych robót budowlanych, oraz – w razie potrzeby – wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robót do stanu zgodnego z prawem. Projekt budowlany zamienny winien spełniać wszystkie wymagania dotyczącego projektu budowlanego, które szczegółowo omawia rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego. Rozporządzenie to w § 8 stwierdza, że projekt zagospodarowania działki lub terenu powinien zawierać część opisową oraz część rysunkową sporządzoną na kopii mapy do celów projektowych poświadczonej za zgodność z oryginałem przez projektanta. W sytuacji projektu budowlanego zamiennego zasadnym będzie uzupełnienie projektu, w szczególności z uwzględnieniem projektu zagospodarowania działki, sporządzonego na aktualnej mapie do celów projektowych. Nie stoi też nic na przeszkodzie, by po uzupełnieniu przygotowanego projektu zamiennego w oczekiwanym przez organy kierunku – po dołączeniu brakującego projektu zagospodarowania działki na aktualnej do celów projektowych mapie, skarżący wystąpił o jego zatwierdzenie. Zauważyć trzeba, że w art. 36a ust. 1 Prawa budowlanego ustawodawca wskazując zakres przedmiotowy jego zastosowania określił, że dotyczy on " zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę". Zgodnie natomiast z art. 35 ust. 3 pkt 1 tej ustawy, projekt budowlany między innymi powinien zawierać "projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporządzony na aktualnej mapie, obejmujący: określenie granic działki lub terenu, usytuowanie, obrys i układy istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, sieci uzbrojenia terenu, sposób odprowadzania lub oczyszczania ścieków, układ komunikacyjny i układ zieleni, ze wskazaniem charakterystycznych elementów, wymiarów, rzędnych i wzajemnych odległości obiektów, w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej zabudowy terenów sąsiednich". Z cytowanego przepisu wynika zatem, że usytuowanie projektowanego budynku na działce stanowi obowiązkowy, a więc istotny element "projektu zagospodarowania działki", który z kolei jest obligatoryjnym, a więc także istotnym składnikiem projektu budowlanego. Z pełnej treści art. 36a nie wynika natomiast aby ustawodawca wyłączył spod zakresu użytego w ust. 1 pojęcia "zatwierdzony projekt budowlany" usytuowanie projektowanego budynku na działce. Przy sporządzaniu zamiennego projektu budowlanego, który powinien uwzględniać zmiany wynikające z wykonanych już robót budowlanych, nie ma przeszkód, by możliwe było wykorzystanie wcześniejszej dokumentacji technicznej w zakresie, w jakim w dalszym ciągu jest ona aktualna i jakim nie naruszy to uprawnień jej autorów. Do wniosku o zmianę pozwolenia na budowę dołącza się: 4 egzemplarze zamiennego projektu budowlanego, oświadczenie projektanta o sporządzeniu projektu zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej, aktualne zaświadczenie o przynależności projektanta do izby samorządu zawodowego, opinie, uzgodnienia i pozwolenia wymagane przepisami szczególnymi, gdy zmiany wykraczają poza ustalenia pierwotnej decyzji o warunkach zabudowy – nową ostateczną decyzję o warunkach zabudowy, jeśli minęły ponad 3 lata od wydania pozwolenia na budowę – dziennik budowy. Inwestor zobowiązany jest złożyć dokumentację projektową w czterech egzemplarzach, opracowanych zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy (jeżeli jest wymagana) i przepisami szczegółowymi. Projekt powinien być dostosowany zakresem i treścią do specyfiki obiektu i skomplikowania robót budowlanych. Ponadto powinien on zawierać:

projekt zagospodarowania działki lub terenu sporządzony na aktualnej mapie; projekt architektoniczno – budowlany z określeniem funkcji, formy i konstrukcji obiektu budowlanego (także

rozwiązania materiałowe i techniczne, dostępność dla niepełnosprawnych); stosownie do potrzeb – w przypadku drogi krajowej lub wojewódzkiej, oświadczenie właściwego zarządcy drogi

o możliwości połączenia działki z drogą, zgodnie z przepisami o drogach publicznych; w przypadku niektórych inwestycji wyniki badań geologicznych i geotechniczne warunki posadowienia obiektów

Strona 48 z 222

budowlanych; informację o obszarze oddziaływania obiektu.

Projekt zagospodarowania działki lub terenu nie jest wymagany do projektu budowlanego zamiennego przebudowy lub montażu obiektu budowlanego, dla którego nie jest wymagane ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Projekt architektoniczno-budowlany, o którym mowa w art. 34 ust 3 pkt 2 ustawy Prawo budowlane, nie jest wymagany do projektu budowlanego zamiennego dotyczącego budowy lub przebudowy urządzeń budowlanych, bądź podziemnych sieci uzbrojenia, jeżeli całość problematyki może być przedstawiona w projekcie zagospodarowania działki lub terenu. Do wniosku o wydanie decyzji o zmianie pozwolenia na budowę powinny być dołączone cztery egzemplarze projektu budowlanego wraz z opiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami i innymi dokumentami wymaganymi przepisami szczególnymi (dokumenty te wymienione są jako załączniki we wzorze wniosku), a także z oświadczeniem autora i sprawdzającego projekt o jego wykonaniu zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej, nie dotyczy to uzgodnienia i opiniowania przeprowadzanego w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko albo oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000. Zaświadczenie o wpisaniu autora projektu na listę członków przez właściwą izbę samorządu zawodowego (wydane przez właściwą izbę samorządu zawodowego) powinno być aktualne w czasie sporządzania projektu. Decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dołącza się jeśli planowane odstępstwo od zatwierdzonego projektu lub innych warunków pozwolenia na budowę dotyczy materii uregulowanej decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Informację uzupełniającą do wniosku o pozwolenie na budowę i pozwolenia na rozbiórkę oraz zgłoszenia budowy i przebudowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego (PB-5), dołącza się w przypadku, gdy informacje dotyczące inwestorów lub pełnomocników (jeżeli jest ich więcej) nie zmieściły się we wniosku lub zgłoszeniu. Specjalistyczną opinię wydaną przez osobę fizyczną lub jednostkę organizacyjną wskazaną przez właściwego ministra należy dołączyć do wniosku dotyczącego obiektów budowlanych, których wykonanie lub użytkowanie może stwarzać poważne zagrożenie dla użytkowników (np. obiekty energetyki jądrowej, rafinerie, zakłady chemiczne, zapory wodne), a także obiektów, które będą wykonane w nowych technologiach (nie objętych polskimi przepisami i normami). Decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach należy dołączyć do wniosku o zmianę pozwolenie na budowę, jeżeli wymagane jest jej uzyskanie na podstawie przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (art. 72 ust. 3 wspomnianej ustawy). Nie wymaga uzyskania nowej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zmiana pozwolenia na budowę, która nie powoduje zmian uwarunkowań określonych w wydanej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Warunkiem uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę jest zebranie wszystkich wymaganych opinii, pozwoleń i uzgodnień. Od rodzaju i miejsca inwestycji zależy, jakie dokumenty są wymagane do złożenia kompletnego wniosku. Tworząc projekty budowlane należy przestrzegać przepisów wynikających z następujących rozporządzeń (zgodnie z art. 7 ustawy Prawo budowlane):

rozporządzenie Ministra Łączności z dnia 21 kwietnia 1995 r. w sprawie warunków technicznych zasilania energią elektryczną obiektów budowlanych łączności;

rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 października 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać telekomunikacyjne obiekty budowlane i ich usytuowanie;

rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 26 lutego 1996 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych z drogami publicznymi i ich usytuowanie;

rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 września 1998 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie;

rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 sierpnia 1996 r. w sprawie warunków technicznych jakim

powinny odpowiadać obiekty budowlane nie będące budynkami, służące obronności Państwa oraz ich usytuowanie;

rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 października 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać strzelnice garnizonowe oraz ich usytuowanie;

Strona 49 z 222

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie;

rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 1 czerwca 1998 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać morskie budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie;

obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 sierpnia 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie;

rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 31 sierpnia 1998 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dla lotnisk cywilnych;

rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie;

rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie;

rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 16 stycznia 2002 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących autostrad płatnych;

rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie;

rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie;

rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie;

rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 czerwca 2011 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane metra i ich usytuowanie.

Zgodnie z art. 34 ust. 6 pkt 1 ustawy Prawo budowlane, projekt budowlany powinien być sporządzony zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 27 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego.

Inwestor złożył wniosek o pozwolenie na budowę dla zamierzenia budowlanego obejmującego rozbudowę i przebudowę istniejącego budynku gospodarczego wraz ze zmianą sposobu użytkowania i przeznaczeniem na budynek: mieszkalny jednorodzinny z wykonaniem

wewnętrznych instalacji w tym gazowej i z podziemnym odcinkiem instalacji elektroenergetycznej oraz na budynek gospodarczo-garażowy wraz z wykonaniem wewnętrznej instalacji elektrycznej, w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej. Istniejący budynek gospodarczy zlokalizowany 0,9-1,1m od granicy działki własnej i następuje zmiana funkcji (zmiana sposobu użytkowania) oraz całkowita przebudowa tej części, czy w związku z powyższym wymaga to uzyskania odstępstwa od

Zgodnie z § 2 rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 207 ust. 2. 2. Przy nadbudowie, rozbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania: 1)budynków o powierzchni użytkowej nieprzekraczającej 1000 m2 ,

2)budynków o powierzchni użytkowej przekraczającej 1000 m2 , o których mowa w art. 5 ust. 7 pkt 1-4 i 6 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane - wymagania, o których mowa w § 1, mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy. 3a. Przy nadbudowie, rozbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania budynków istniejących o powierzchni użytkowej przekraczającej 1000 m2 wymagania, o których mowa w § 1, z wyłączeniem wymagań charakterystyki energetycznej, mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań, o których mowa w ust. 2, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy. 4. Dla budynków i terenów wpisanych do rejestru zabytków lub obszarów objętych ochroną konserwatorską na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ekspertyza, o której mowa

Strona 50 z 222

warunków technicznych (od §12 Warunków

technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie) w zakresie usytuowania z uwagi, iż powstaje nowy obiekt budowlany budynek mieszkalny jednorodzinny, nadmieniam że

rozbudowa zlokalizowana w odległości większej niż 4m od granicy swojej działki. Dodatkowa informacja, budynek ma ścianę oddzielenia pożarowego i jak twierdzi projektant warunki pożarowe są zachowane, czy więc można lub trzeba skorzystać z uprawnień, które daje § 2

warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

w ust. 2, podlega również uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. 5. Przepisy rozporządzenia odnoszące się do budynku o określonym przeznaczeniu stosuje się także do każdej części budynku o tym przeznaczeniu. Zgodnie z § 12 warunków technicznych, jeżeli z przepisów § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271-273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować od granicy tej działki w odległości nie mniejszej niż: 1) 4 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą z oknami lub drzwiami w stronę tej granicy; 2) 3 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą bez okien i drzwi w stronę tej granicy. 2. Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli plan miejscowy przewiduje taką możliwość. 3. Dopuszcza się, uwzględniając przepisy odrębne oraz przepisy § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271-273, sytuowanie budynku bezpośrednio przy granicy działki budowlanej, jeżeli będzie on przylegał swoją ścianą do ściany budynku istniejącego na sąsiedniej działce oraz jego wysokość będzie zgodna z obowiązującym na danym terenie planem miejscowym lub decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. 4. W zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej, uwzględniając przepisy odrębne oraz przepisy § 13, 19, 23, 36, 40, 60 i 271-273, dopuszcza się: 1) budowę budynku ścianą bez okien i drzwi bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 pkt 2, lecz nie mniejszej niż 1,5 m, na działce budowlanej o szerokości 16 m lub mniejszej; 2) nadbudowę budynku istniejącego, usytuowanego w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 od granicy tej działki budowlanej, o nie więcej niż jedną kondygnację, przy czym w nadbudowanej ścianie, zlokalizowanej w odległości mniejszej niż 4 m od granicy, nie może być okien i drzwi; 3) budowę budynku gospodarczego lub garażu o długości nie większej niż 6,5 m i wysokości nie większej niż 3 m bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości nie mniejszej niż 1,5 m ścianą bez okien i drzwi. 5. Usytuowanie budynku na działce budowlanej w sposób, o którym mowa w ust. 2-4, powoduje objęcie sąsiedniej działki obszarem oddziaływania obiektu w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane. 6. Odległość od granicy działki budowlanej nie może być mniejsza niż: 1) 1,5 m do okapu lub gzymsu zwróconego w stronę tej granicy, a także do balkonu, daszku nad wejściem, galerii, tarasu, schodów zewnętrznych, rampy lub pochylni - z wyjątkiem pochylni przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych; 2) 4 m do okna umieszczonego w dachu zwróconego w stronę tej granicy. 7. W przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 4, dopuszcza się zmniejszenie odległości okapu zwróconego w stronę granicy działki budowlanej do 1 m. 8. Budynek inwentarski lub budynek gospodarczy, uwzględniając przepisy odrębne oraz zawarte w § 13, 60 i 271-273, nie może być sytuowany ścianą z oknami lub drzwiami w odległości mniejszej niż 8 m od ściany istniejącego na sąsiedniej działce budowlanej budynku mieszkalnego, budynku zamieszkania zbiorowego lub budynku użyteczności publicznej, lub takiego, dla którego istnieje ostateczna decyzja o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem ust. 4 pkt 3. 9. Odległości podziemnej części budynku, a także budowli podziemnej spełniającej funkcje użytkowe budynku, znajdujących się całkowicie poniżej poziomu otaczającego terenu, od granicy działki budowlanej nie ustala się. 10. Zachowanie odległości, o których mowa w ust. 1-9, nie jest wymagane w przypadku, gdy sąsiednia działka jest działką drogową. Stosownie do § 272 i 273 warunków technicznych: Odległość ściany zewnętrznej wznoszonego budynku od granicy sąsiedniej niezabudowanej działki budowlanej powinna wynosić co najmniej połowę odległości określonej w § 271 ust. 1-7, przyjmując, że na działce niezabudowanej będzie usytuowany budynek o przeznaczeniu określonym w miejscowym

planie zagospodarowania przestrzennego, przy czym dla budynków PM należy przyjmować, że będzie on miał gęstość obciążenia ogniowego strefy pożarowej Q większą od 1000 MJ/m2, lecz nie większą niż 4000 MJ/m2, a w przypadku braku takiego planu - budynek ZL ze ścianą zewnętrzną, o której mowa w § 271 ust. 1. 2. Budynki mieszkalne jednorodzinne, rekreacji indywidualnej oraz budynki mieszkalne zagrodowe i gospodarcze, ze ścianami i dachami z

Strona 51 z 222

przekryciami nierozprzestrzeniającymi ognia, powinny być sytuowane w odległości nie mniejszej od granicy sąsiedniej, niezabudowanej działki, niż jest to określone w § 12. 3. Budynek usytuowany bezpośrednio przy granicy działki powinien mieć od strony sąsiedniej działki ścianę oddzielenia przeciwpożarowego o klasie odporności ogniowej określonej w § 232 ust. 4 i 5. § 273. Odległości między ścianami zewnętrznymi budynków położonych na jednej działce budowlanej nie ustala się, z zastrzeżeniem § 249 ust. 6, jeżeli łączna powierzchnia wewnętrzna tych budynków nie przekracza najmniejszej dopuszczalnej powierzchni strefy pożarowej wymaganej dla każdego ze znajdujących się na tej działce rodzajów budynków. 2. Odległość zbiornika naziemnego oleju opałowego zasilającego kotłownię od budynku ZL powinna wynosić co najmniej 10 m. 3. Dopuszcza się zmniejszenie odległości, o których mowa w ust. 2, do 3 m, pod warunkiem wykonania ściany zewnętrznej budynku od strony zbiornika jako ściany oddzielenia przeciwpożarowego o klasie odporności ogniowej co najmniej R E I 120 lub wykonania takiej ściany pomiędzy budynkiem a zbiornikiem. 4. Zbiorniki, o których mowa w ust. 3, powinny być wykonane jako stalowe dwupłaszczowe lub być lokalizowane na terenie ukształtowanym w formie niecki, o pojemności większej od pojemności zbiornika, z izolacją uniemożliwiającą przedostawanie się oleju do gruntu. 5. Odległość budynku ZL od zbiornika podziemnego oleju opałowego, przykrytego warstwą ziemi o grubości nie mniejszej niż 0,5 m, powinna wynosić co najmniej 3 m, a od urządzenia spustowego, oddechowego i pomiarowego tego zbiornika - co najmniej 10 m. 6. Odległości budynków PM i IN wykonanych z materiałów niepalnych od zbiorników i ich urządzeń, o których mowa w ust. 5, powinny wynosić co najmniej 3 m. Zgodnie z art. 9 Prawa budowlanego w przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, o których mowa w art. 7. Odstępstwo nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia, a w stosunku do obiektów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4 - ograniczenia dostępności dla osób niepełnosprawnych oraz nie powinno powodować pogorszenia warunków zdrowotno-sanitarnych i użytkowych, a także stanu środowiska, po spełnieniu określonych warunków zamiennych. 2. Organ administracji architektoniczno-budowlanej, po uzyskaniu upoważnienia ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane, w drodze postanowienia, udziela bądź odmawia zgody na odstępstwo. 3. Wniosek do ministra, o którym mowa w ust. 2, w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo organ administracji architektoniczno-budowlanej składa przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę. Wniosek powinien zawierać: 1) charakterystykę obiektu oraz, w miarę potrzeby, projekt zagospodarowania działki lub terenu, a jeżeli odstępstwo mogłoby mieć wpływ na środowisko lub nieruchomości sąsiednie - również projekty zagospodarowania tych nieruchomości, z uwzględnieniem istniejącej i projektowanej zabudowy; 2) szczegółowe uzasadnienie konieczności wprowadzenia odstępstwa; 3) propozycje rozwiązań zamiennych; 4) pozytywną opinię wojewódzkiego konserwatora zabytków w odniesieniu do obiektów budowlanych wpisanych do rejestru zabytków oraz innych obiektów budowlanych usytuowanych na obszarach objętych ochroną konserwatorską; 5) w zależności od potrzeb - pozytywną opinię innych zainteresowanych organów. 4. Minister, o którym mowa w ust. 2, może uzależnić upoważnienie do wyrażenia zgody na odstępstwo od spełnienia dodatkowych warunków. W przedmiotowej sprawie obie działki są własnością inwestora, to zaś tworzy specyficzną sytuację prawną, przemawiająca za odrzuceniem zastosowania w sprawie jedynie wykładni językowej wskazanego przepisu § 12 rozporządzenia. Celem tego przepisu jest bowiem to, żeby usytuowanie budynku na działce nie naruszało uzasadnionych interesów osób trzecich. Ta regulacja prawna jest skorelowana z przepisem art. 5 ustawy Prawo budowlane (w tym z ust. 1 pkt 8 i 9 tego artykułu) i należy ją interpretować za pomocą wykładni systemowej zgodnie z tym przepisem

ustawowym. W wyroku z dnia 13 stycznia 2006 r., sygn. akt II OSK 1275/05, Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, iż ograniczenia wynikające z tego przepisu podyktowane są przesłankami dwojakiej natury. Po pierwsze, otwory okienne lub drzwiowe w ścianie budynku usytuowanej w odległości mniejszej od 4 m od granicy działki, naruszałyby intymność i spokój właściciela sąsiedniej działki. Po drugie zaś, ograniczenia te wynikają z bezpieczeństwa pożarowego i zagrożenia z

Strona 52 z 222

tym związanego dla obiektów budowlanych znajdujących się na sąsiedniej działce. W konsekwencji, stwierdzić należy, iż przeznaczenie sąsiadującej działki budowlanej, a tym samym istniejący lub też możliwy sposób jej zabudowy, ma w każdym przypadku istotne znaczenie dla oceny, czy planowane usytuowanie budynku na działce budowlanej jest w warunkach określonej sprawy dopuszczalne, ewentualnie, czy usytuowanie na działce już istniejącego budynku można uznać za rażąco sprzeczne z tym przepisem. Inwestor uważa działki budowlane należące do niego za jedną nieruchomość, którą jak wskazują zamierzają zabudować, w tym kierunku podejmując stosowne działania. Pojawiają się takie poglądy, że organ winien rozważyć, czy w tym przypadku nie traktować tych nieruchomości w całości jako działki budowlanej w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Nieruchomość gruntowa może się wszak składać z kilku działek, bowiem te działki są własnością skarżących i mogą być przez nich zabudowane w sposób spójny i połączony. Inne podejście w oderwaniu od sytuacji prawnej rzeczonych działek może powodować ograniczenie wolności zagospodarowania własnych nieruchomości, co jest przecież fundamentalnym ustawowym prawem właścicieli takich gruntów. Ponadto wskazać należy, że z uwagi na okoliczność, że jedna nieruchomość może składać się z kilku działek, przyjąć trzeba, że przepisy prawa budowlanego odnoszą się do usytuowania obiektu budowlanego na nieruchomości. Istotne z punktu widzenia tych przepisów jest usytuowanie obiektu względem nieruchomości sąsiednich. Natomiast położenie obiektu budowlanego w stosunku do innych działek może być pozbawione znaczenia prawnego, bowiem te działki mogą stanowić jedną nieruchomość (por. Prawo budowlane, Komentarz pod redakcją Z.Niewiadomskiego, 4. Wydanie, Wydawnictwo C.H.Beck, str. 130). Niestety możemy spotkać się też z odmiennym podejściem do kwestii dwóch różnych działek jednego inwestora. Trzeba dodatkowo sprawdzić plan miejscowy jeśli jest i sprawdzić, czy jego zapisy umożliwiają wskazaną w problemie odległość od granicy działki, bowiem w myśl art. 35 Prawa budowlanego, organ architektoniczno-budowlany, przed wydaniem pozwolenia na budowę (tu: przebudowę) dokonuje sprawdzenia zgodności projektu z ustaleniami planu miejscowego lub decyzją o warunkach zabudowy z wymaganiami ochrony środowiska oraz zgodności projektu z przepisami techniczno-budowlanymi. Jeśli chodzi o odległość dzielącą sporny budynek gospodarczy od granicy z drugą działką, to należy zauważyć, że nie jest to budynek nowowybudowany, do którego mogłyby mieć zastosowanie przepisy § 12 rozporządzenia, ale budynek istniejący od wielu lat, legalnie wybudowany według przepisów obowiązujących w okresie jego wznoszenia. Nadto jak wynika z opisu przedstawionego przez zadających pytanie, budynek posiada zabezpieczenia przeciwpożarowe. Wobec powyższego, zgodnie z art. 35 ust. 4 Prawa budowlanego organ nie może odmówić wydania decyzji o pozwoleniu na budowę (tu: przebudowę) jeśli zostały spełnione warunki z tego przepisu, to jest w razie spełnienia wymagań określonych w ust. 1 oraz w art. 32 ust. 4, organ administracji architektoniczno-budowlanej nie może odmówić wydania decyzji o pozwoleniu na budowę. Jednakże, w odniesieniu do potencjalnego upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo, jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w swoim wyroku z 14 grudnia 2011 r. w sprawie II SA/Bd 1025/11 nie można mówić o szczególnie uzasadnionym przypadku w rozumieniu art. 9 Prawa budowlanego, gdy inwestor mógł zaplanować budowę obiektu o mniejszych rozmiarach, który spełniałby wymagania przepisów techniczno – budowlanych, co inwestor musi mieć na uwadze w sytuacji gdy organ zdecyduje się na wystąpienie do ministra. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w swoim wyroku z 20 lutego 2014 r. w sprawie II OSK 2253/12, postanowienie wydawane na podstawie art. 9 p.b. odnosząc się do przypadków nie tylko uzasadnionych, lecz szczególnie uzasadnionych, powinno zawierać uzasadnienie odpowiadające dyspozycji tej normy ponieważ obowiązek ten wynika wprost z treści tej właśnie normy prawa materialnego. Nie sposób bowiem wykazać zaistnienia szczególnie uzasadnionego przypadku inaczej niż przez

uzasadnienie jego zastosowana w konkretnej sprawie. W przypadku uzyskania przez inwestora zgody na odstępstwo, dokonując oceny złożonego projektu budowlanego organ winien w pierwszej kolejności sprawdzić, czy projekt ten nie narusza miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Strona 53 z 222

Systematyka ustawy Prawo budowlane wskazuje, że wszystkie działania zarówno organów architektoniczno-budowlanych jak i nadzoru budowlanego mają za zadanie podejmowanie wszelkich czynności, aby realizowane lub zrealizowane obiekty budowlane nie naruszały przepisów prawa. Konsekwencją powyższej zasady jest twierdzenie, że nie jest dopuszczalne dokonywanie jakichkolwiek zmian takich jak przebudowa czy zmiana sposobu użytkowania w obiekcie, który wymaga doprowadzenia do stanu zgodnego z prawem. Adaptacja budynku gospodarczego na cele mieszkalne jest dopuszczalna przez prawo, jednak na początku należy sprawdzić w planie miejscowym, czy na danym terenie może być umiejscowiony budynek mieszkalny. Przepis z § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wskazuje, że budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy z sąsiednią działką budowlaną nie mniejszej niż: 4 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymi w stronę tej granicy i 3 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych w stronę tej granicy. Równocześnie ust. 2 powyższego paragrafu dopuszcza sytuowanie budynku w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli wynika to z ustaleń planu miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Oznacza to, że o ile zasadą jest, że na działkach, sytuowanych w granicach z inną działką budowlaną możliwe jest lokalizowanie obiektów w odległościach określonych w § 12 ust. 1 powołanego powyżej rozporządzenia, to jednakże gmina może zezwolić na lokalizację budynku w odległości mniejszej, w drodze planu miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy. Cała procedura uregulowana w art. 9 prawa budowlanego, związana z udzieleniem upoważnienia przez Ministra, a następnie wydania postanowienia przez właściwy organ, nie jest prowadzona w toku jakiegoś odrębnego postępowania, ale ma miejsce w ramach prowadzonego postępowania o udzielenie pozwolenia. Przepis § 12 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych (...) dopuszcza w zabudowie jednorodzinnej sytuowanie budynku ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych bezpośrednio przy granicy z sąsiednią działką budowlaną lub w odległości mniejszej niż 3 m, lecz nie mniejszej niż 1,5 m, na działce budowlanej o szerokości mniejszej niż 16 m. W uzasadnieniu wyroku z dnia 11 maja 1999 r. sygn. akt P 9/98 Trybunał Konstytucyjny trafnie zwrócił uwagę, że właściciel nieruchomości, będący inwestorem może być ograniczony w pełnym i nieskrępowanym wykorzystaniu jej dla celu realizowania inwestycji budowlanej, niezależnie od treści miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz różnych ustawowych ograniczeń, także ze względu na to, że obiekt budowlany ponad dopuszczalną miarę utrudnia korzystanie z prawa własności nieruchomości sąsiedniej. Podobnie prawo własności właściciela nieruchomości sąsiedniej, w zakresie korzystania z niej, podlegać może ograniczeniom ze względu na takie lub inne korzystanie z nieruchomości przez dysponującego prawem własności inwestora. Takie ograniczenia są efektem wzajemnego oddziaływania praw własności (innych praw majątkowych) różnych osób, a przez to konieczności znoszenia tychże oddziaływań w granicach dopuszczalnych prawem. W tego typu sytuacjach istnieje konflikt interesów prawnych osób dysponujących prawem własności, którego efektem muszą być odstępstwa od zasady nieograniczonego korzystania z tych praw, aby dysponujący prawem własności właściciele sąsiednich nieruchomości mogli ze swoich praw optymalnie korzystać. Optymalne korzystanie z praw o jednakowym charakterze, przy konflikcie interesów prawnych właścicieli, wiąże się z reguły z

wprowadzeniem ograniczeń w korzystaniu z jednej z tych nieruchomości albo obu. W przedmiotowej sytuacji możliwe jest, aby działka własna inwestora została w przyszłości sprzedana, toteż należy dochować szczególnej ostrożności aby nie naruszyć interesów prawnych potencjalnego nabywcy. Możliwa jest też procedura scaleniowa, ale to jest uwaga na przyszłość dla inwestora.

Strona 54 z 222

Czy dopuszczalne jest prowadzenie postępowania w sytuacji gdy inwestor dołączył do wniosku decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, której nadano rygor natychmiastowej wykonalności. W sytuacji, w której wymagana jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach inwestor dołącza ją do wniosku. Decyzja ma nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Organ wzywa o decyzje ostateczną. Inwestor upiera się i domaga wszczęcia postępowania, a następnie wydania pozwolenia na budowę. Dotyczy to postępowań prowadzonych w trybie tzw. Specustaw: drogowej oraz w zakresie budowli przeciwpowodziowych.

Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, którego zwieńczeniem jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia, służy ocenie, na wstępnym etapie, wszystkich potencjalnych zagrożeń dla środowiska, co powinno prowadzić do podjęcia próby wypracowania rozwiązań eliminujących lub maksymalnie minimalizujących negatywne skutki oddziaływania na środowisko. Te rozwiązania natomiast powinny być wykorzystane na dalszych etapach postępowania administracyjnego. Dlatego też, aby usunąć wątpliwości związane z kolejnością przeprowadzania postępowań w sprawie „zezwoleń” upoważniających do realizacji przedsięwzięcia, ustawodawca w art. 72 ust. 1 ustawy wprowadził zamknięty katalog decyzji, których wydanie musi być poprzedzone uzyskaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (oczywiście odnosi się to tylko do przedsięwzięć wymienionych w art. 71 ust. 2 ustawy). Decyzja ta będzie więc wymagana, w sytuacji gdy przedsięwzięcie zostanie zaliczone do jednej z grup wymienionych w art. 71 ustawy, czyli gdy jego realizacja wymaga uzyskania którejś z decyzji wymienionych w art. 72 ust. 1ustawy. W poważny sposób zakres przedmiotowy przedsięwzięć, których realizacja musi być poprzedzona określeniem uwarunkowań środowiskowych, został zmodyfikowany przez postanowienia dodanego art. 72 ust. 1a ustawy, który przewiduje, że „Wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach następuje także przed dokonaniem zgłoszenia budowy lub wykonania robót budowlanych oraz zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane”, obowiązek taki w obecnym stanie prawnym będzie więc rozszerzony również na przedsięwzięcia, które mogą być realizowane tylko na podstawie zgłoszenia wykonanego na podstawie art. 30 ust. 1 prawa budowlanego. Zmiana ta stanowi powrót do rozwiązań, które wcześniej znajdowały się w art. 46a prawa ochrony środowiska, a które rodziły olbrzymie kontrowersje.( Gruszecki Krzysztof, Udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie, udział społeczeństwa w ochronie środowiska oraz oceny oddziaływania na środowisko. Komentarz, wyd. II Opublikowano: LEX/el. 2013). Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 maja 2016 r. II OSK 1066/15 1. Co do zasady nie ma przeszkód by nieostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nadać rygor natychmiastowej wykonalności. 2. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności nieostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach umożliwia inwestorowi ubieganie się o uzyskanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji. Poza tym to, że nieostateczna decyzja środowiskowa nie podlega egzekucji administracyjnej nie oznacza, że nie można takiej decyzji nadać rygoru natychmiastowej wykonalności. 3. Można w odniesieniu do nieostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zaopatrzonej w rygor natychmiastowej wykonalności mówić o możliwości jej wykonania w znaczeniu szerokim, co należy utożsamiać z mocą prawną pozwalającą na wywoływanie wszystkich skutków związanych z jej pozostawaniem w obrocie prawnym i wywoływaniem skutków prawnych.

Zgodnie natomiast z nieco odmiennym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 22 lutego 2011 r. II SA/Kr 880/10 Niedopuszczalne jest rozstrzygnięcie sprawy o zatwierdzenie projektu budowlanego i udzielenie pozwolenia na budowę na podstawie nieostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody, zaopatrzonej jedynie rygorem natychmiastowej wykonalności. Instytucja rygoru natychmiastowej wykonalności uregulowana została w art. 108 § 1 i 2 k.p.a. Istotą natychmiastowej wykonalności decyzji administracyjnych jest to, że decyzja staje się wykonalna i stanowi tytuł egzekucyjny, mimo że nie jest ostateczna. Z dyspozycji ww. normy wynika, że rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany z urzędu lub na wniosek strony jedynie decyzji, od której służy odwołanie, czyli od decyzji nieostatecznej. Wykonanie decyzji nieostatecznej ma charakter wyjątkowy, dlatego też przesłanki nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności nie mogą być interpretowane rozszerzająco, lecz ścieśniająco. Nie budzi wątpliwości, że organ z urzędu nadaje decyzji rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli natychmiastowe wykonanie decyzji jest niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia

Strona 55 z 222

gospodarstwa przed ciężkimi stratami, bądź też ze względu na inny interes społeczny. Z kolei nadanie na wniosek strony decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności następuje w sytuacji, gdy natychmiastowe wykonanie decyzji jest niezbędne ze względu na wyjątkowo ważny interes strony. Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji zarówno w chwili jej wydania, wówczas stanowi on składnik decyzji, ale może to nastąpić już po jej wydaniu. Rozstrzygnięcie organu administracji publicznej o nadaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności po jej wydaniu przybiera postać postanowienia, które podlega zaskarżeniu. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację dla przedsięwzięcia uzasadnia się często zarówno ważnym interesem strony, jak i ważnym interesem społecznym. Generalnie w orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, iż co do zasady nie ma przeszkód by nieostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nadać rygor natychmiastowej wykonalności (patrz wyroki: NSA z dnia 8 grudnia 2011 r. sygn. akt II OSK 2169/11, WSA we Wrocławiu z dnia 19 lutego 2014 r. sygn. akt II SA/Wr 851/13, publikowane CBOSA). Przesłanki zastosowania ochrony tymczasowej ostatecznej decyzji środowiskowej jaką przewiduje art. 61 § 3 p.p.s.a. nie mogą być automatycznie przenoszone na kwestie związaną z nadaniem w trybie art. 108 k.p.a. nieostatecznej decyzji środowiskowej rygoru natychmiastowej wykonalności. Odmienność tych regulacji w zakresie przesłanek ich zastosowania nie pozwala na wyprowadzenie tezy o braku wykonalności decyzji środowiskowej. Natomiast co do zasady należy podnieść, iż zgodnie z art. 86 ustawy z dnia 3 października 2008 r., decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach wiąże organ wydający m.in. decyzję o pozwoleniu na budowę oraz decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności nieostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach umożliwia inwestorowi ubieganie się o uzyskanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Poza tym to, że nieostateczna decyzja środowiskowa nie podlega egzekucji administracyjnej, nie oznacza, że nie można takiej decyzji nadać rygoru natychmiastowej wykonalności. Niewątpliwie skutkiem nadania nieostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach rygoru natychmiastowej wykonalności nie będzie obowiązek wykonania tej decyzji, polegającej na realizacji nałożonych obowiązków, gdyż obowiązek ten będzie się realizował po uzyskaniu ostatecznego zezwolenia inwestycyjnego ale nieostateczna decyzja środowiskowa posiadając przedmiotowy rygor będzie mogła zostać załączona do kolejnej decyzji administracyjnej lub też konwalidować brak takiego rozstrzygnięcia, wskutek eliminacji z obrotu prawego poprzedniej decyzji środowiskowej, w sytuacji gdy w obrocie prawnym będzie ostateczne, lecz nieprawomocne zezwolenie na realizację inwestycji. Dlatego też można w odniesieniu do nieostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zaopatrzonej w rygor natychmiastowej wykonalności mówić o możliwości jej wykonania w znaczeniu szerokim, co należy utożsamiać z mocą prawną pozwalającą na wywoływanie wszystkich skutków związanych z jej pozostawaniem w obrocie prawnym i wywoływaniem skutków prawnych. Natomiast według nieco odmiennego poglądu (II SA/Kr 880/10), stosownie do treści art. 35 ust. 1 pkt 1, 2) i 3) ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) organ architektoniczno-budowlany przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę winien m.in. sprawdzić, czy przedłożony przez inwestora projekt budowlany jest zgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, wymaganiami ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, a także zgodność projektu zagospodarowania terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi oraz kompletność projektu budowlanego. W myśl powołanego wyżej przepisu art. 71 ust. 1 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach określa środowiskowe uwarunkowania realizacji przedsięwzięcia. Skoro według przepisu art. 72 ust. 3 tej ustawy decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dołącza się do wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na

budowę, a złożenie wniosku powinno nastąpić w terminie 4 lat od dnia, w którym decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach stała się ostateczna, z regulacji tej wynika, że do wniosku inwestor zobowiązany jest przedłożyć ostateczną decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach. Jeżeli zatem inwestor winien dysponować decyzją ostateczną o środowiskowych uwarunkowaniach już w momencie

Strona 56 z 222

złożenia wniosku o pozwolenie na budowę, to tym bardziej w dacie wydawania decyzji o pozwoleniu na budowę, decyzja środowiskowa musi mieć przymiot ostateczności. Dopuszczalne jest wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę zanim decyzja środowiskowa uzyska walor ostateczności, ponieważ decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedmiotowego przedsięwzięcia zaopatrzona została rygorem natychmiastowej wykonalności. Dla rozstrzygnięcia tego problemu koniecznym jest określenie charakteru prawnego decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody oraz wyjaśnienie pojęcia "wykonalności decyzji". Stosownie do treści art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody określa rodzaj i miejsce realizacji planowanego przedsięwzięcia, warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji i eksploatacji lub użytkowania przedsięwzięcia, wymagania dotyczące ochrony środowiska konieczne do uwzględnienia w dokumentacji wymaganej do wydania decyzji, o których mowa w art. 72 ust. 1, w szczególności w projekcie budowlanym, wymogi w zakresie przeciwdziałania skutkom awarii przemysłowych, wymogi w zakresie ograniczania transgranicznego oddziaływania na środowisko. Z powyższego wynika, że decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach określa jedynie warunki i wymogi podyktowane względami ochrony środowiska, jakie powinny zostać zachowane przy realizacji inwestycji. "Wykonalność decyzji" oznacza taką cechę decyzji, która powoduje, że decyzja nadaje się do wykonania. Zgodnie z poglądem Tadeusza Wosia (Komentarz. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) wykonanie decyzji polega na spowodowaniu, w sposób dobrowolny lub przymusowy, takiego stanu w rzeczywistości, który jest zgodny z jej treścią. Stan ten, którego wystąpienie nakazuje decyzja stanowi zatem przedmiot jej wykonania. Przedmiotem wykonania decyzji jest więc każde zachowanie się adresata decyzji, polegające na działaniu, zaniechaniu określonego działania, znoszeniu zachowań innych podmiotów, a nawet świadczeniu w rozumieniu prawa cywilnego. "Akt administracyjny zostaje wykonany, gdy rzeczywisty stan stosunków społecznych odpowiadać będzie stanowi określonemu w niej jako powinny". Tak więc decyzja wtedy ma cechę "wykonalności", jeżeli ze względu na zawartą w niej treść nadaje się do wykonania. Oznacza to, że atrybut "wykonalności" decyzji immanentnie łączy się z treścią samej decyzji, a nie szeroko rozumianych następstw tej decyzji. Ze względu na swoją treść decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody nie nadaje się do wykonania. Skoro decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody nie nakłada na jej adresata ani obowiązku określonego działania, ani zaniechania określonego działania, ani też znoszenia zachowań innych podmiotów, czyli w żaden sposób nie może spowodować zmiany stanu w rzeczywistości, oznacza to, że nie ma cechy "wykonalności". Zaznaczyć nadto należy, że czym innym od "wykonania decyzji" są jej możliwe następstwa. Okoliczność, że decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody stanowi podstawę do wydania decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę (o ile zostanie przez inwestora złożony wniosek) nie może stanowić o tym, że nadaje się do wykonania. Obowiązek oparcia decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę na decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody, czyli jej "wykorzystanie" w tym postępowaniu, jest jedynie szeroko rozumianym następstwem tej decyzji, a nie jej wykonaniem. Czym innym zatem jest wykonalność decyzji od jej ostateczności. Analiza przepisu art. 72 ust. 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko wskazuje, że organ architektoniczno-budowlany może oprzeć decyzję o zatwierdzeniu projektu budowlanego i udzieleniu pozwolenia na budowę inwestycji jedynie na ostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody. Jeżeli bowiem decyzja środowiskowa ma określać wymagania dotyczące ochrony środowiska konieczne do uwzględnienia w projekcie budowlanym, oczywistym jest, że dokumentacja projektowa winna być opracowana na podstawie ostatecznej decyzji

środowiskowej. Powyższe prowadzi do wniosku, że niedopuszczalne jest rozstrzygnięcie sprawy o zatwierdzenie projektu budowlanego i udzielenie pozwolenia na budowę na podstawie nieostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody, zaopatrzonej jedynie rygorem natychmiastowej wykonalności.

Strona 57 z 222

Należy pamiętać, że zasadniczo wykonalne są dopiero decyzje ostateczne i tylko takie nakładają na organy lub na podmioty prywatne wiążące obowiązki. Rygor natychmiastowej wykonalności jest wyjątkiem od tej zasady i dlatego też nadaje się go tylko w ściśle określonych w ustawie przypadkach. Dzięki niemu obowiązki lub prawa określone w decyzji mogą być skutecznie egzekwowane bez względu na to, czy wniesiono od niej odwołanie. Analiza brzmienia przepisu art. 72 ust. 3 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku (…) wskazuje, że właściwy organ może oprzeć decyzję o zatwierdzeniu projektu budowlanego i udzieleniu pozwolenia na budowę jedynie na ostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Zgodnie z przytoczonym przepisem decyzję środowiskową dołącza się do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę w terminie 6 lat od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna. Inwestor zobowiązany jest więc do przedłożenia ostatecznej, a nie jedynie natychmiast wykonalnej decyzji środowiskowej, albowiem – jak wspomniano na wstępie – samo nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności nie oznacza, że decyzja zyskuje walor ostateczności. Podsumowując, dopuszczalne choć kontrowersyjne jest prowadzenie postępowania w sytuacji gdy inwestor dołączył do wniosku decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, której nadano rygor natychmiastowej wykonalności, natomiast nie jest dopuszczalne wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę. A co do drugiego pytania, to organ ma prawo domagać się decyzji ostatecznej przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, ponieważ natychmiastowa wykonalność umożliwia wykorzystanie nieostatecznej decyzji w postępowaniu administracyjnym, natomiast nie umożliwia wydanie decyzji.

Otoczenie prawne definicji elewacji frontowej z uwzględnieniem w usytuowaniu obiektu w kolejnych liniach zabudowy.

Linia zabudowy – w projektowaniu urbanistycznym linia określająca obszar dopuszczalnego lub wymaganego położenia budynków. Rodzaj linii regulacyjnej stosowany w urbanistyce. Linia zabudowy należy do grupy parametrów i wskaźników kształtowania zabudowy, określanych obowiązkowo w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Mimo obowiązku stosowania, brak jest definicji legalnej linii zabudowy. W tym przypadku, zgodnie z zasadami techniki prawodawczej, dokładne znaczenie tego pojęcia jest każdorazowo ustalane w danym akcie prawnym (planie miejscowym), zazwyczaj na początku. Najczęściej stosowanymi w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego rodzajami linii zabudowy są: obowiązująca linia zabudowy (czasem określana jako nakazana lub obligatoryjna) – linia wyznaczająca położenie lica ściany frontowej budynków, nieprzekraczalna linia zabudowy (czasem określana jako maksymalna nieprzekraczalna) – linia ograniczająca obszar, na którym dopuszcza się wznoszenie budynków. Istnieje istotna różnica między obowiązującą linią nowej zabudowy i nieprzekraczalną linią nowej zabudowy, przy czym w rozporządzeniu mowa jedynie o obowiązującej linii zabudowy, która oznacza konkretne umiejscowienie wnioskowanej zabudowy na działce budowlanej wyznaczonej jako przedłużenie linii istniejącej zabudowy na działkach sąsiednich,

podczas gdy linia nieprzekraczalnej zabudowy pozwala na zróżnicowane usytuowanie zabudowy na działce pod warunkiem, że nie zostanie przekroczona linia wyznaczona jako linia nieprzekraczalnej zabudowy. Pojęcie linii zabudowy pojawia się w kilku aktach prawnych z zakresu planowania przestrzennego. W pierwszej kolejności wskazać należy na przepisy ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. w Dz. U. z 2012 r. poz. 647 ze zm.) - dalej u.p.z.p. Ustawa ta przewiduje wymóg wskazania linii zabudowy zarówno w planie miejscowym, jak i w decyzji o warunkach zabudowy, która wydawana jest w razie braku planu miejscowego. Zgodnie z art. 15 ust. 2 pkt 1 u.p.z.p., w planie miejscowym określa się obowiązkowo przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania. Z kolei art. 15 ust. 2 pkt 6 u.p.z.p., do obligatoryjnych elementów treści planu miejscowego, zalicza także określenie zasad kształtowania zabudowy oraz wskaźników zagospodarowania terenu, w tym maksymalną i minimalną intensywność zabudowy jako wskaźnik powierzchni całkowitej zabudowy w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, maksymalną wysokość zabudowy,

Strona 58 z 222

minimalną liczbę miejsc do parkowania i sposób ich realizacji oraz linie zabudowy i gabaryty obiektów.Doprecyzowaniem powyższych norm są przepisy szczególne w postaci rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. z 2003 r., Nr 164, poz. 1587). Zgodnie z art. 15 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w ust. 2. W planie miejscowym określa się obowiązkowo: 1)przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania; 2)zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego; 3)zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu; 3a)zasady kształtowania krajobrazu; 4)zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków, w tym krajobrazów kulturowych, oraz dóbr kultury współczesnej; 5)wymagania wynikające z potrzeb kształtowania przestrzeni publicznych; 6)zasady kształtowania zabudowy oraz wskaźniki zagospodarowania terenu, maksymalną i minimalną intensywność zabudowy jako wskaźnik powierzchni całkowitej zabudowy w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, maksymalną wysokość zabudowy, minimalną liczbę miejsc do parkowania w tym miejsca przeznaczone na parkowanie pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową i sposób ich realizacji oraz linie zabudowy i gabaryty obiektów;(…). Rozporządzenie ministra infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobu ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego stanowi: § 1. Rozporządzenie określa sposób ustalania w decyzji o warunkach zabudowy wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w tym wymagania dotyczące ustalania: 1) linii zabudowy; 2) (…) § 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: 1) (…) 3) cechach zabudowy i zagospodarowania terenu - należy przez to rozumieć w szczególności gabaryty, formę architektoniczną obiektów budowlanych, usytuowanie linii zabudowy oraz intensywność wykorzystania terenu; § 4. 1. Obowiązującą linię nowej zabudowy na działce objętej wnioskiem wyznacza się jako przedłużenie linii istniejącej zabudowy na działkach sąsiednich. 2. W przypadku niezgodności linii istniejącej zabudowy na działce sąsiedniej z przepisami odrębnymi, obowiązującą linię nowej zabudowy należy ustalić zgodnie z tymi przepisami. 3. Jeżeli linia istniejącej zabudowy na działkach sąsiednich przebiega tworząc uskok, wówczas obowiązującą linię nowej zabudowy ustala się jako kontynuację linii zabudowy tego budynku, który znajduje się w większej odległości od pasa drogowego. 4. Dopuszcza się inne wyznaczenie obowiązującej linii nowej zabudowy, jeżeli wynika to z analizy, o której mowa w § 3 ust. 1.

Jednym z podstawowych elementów treści miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest obowiązek ustalenia linii zabudowy wynikający art. 15 ust. 2 pkt 6 u.p.z.p. i § 7 pkt 8 rozporządzenia z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Dla terenów przyległych do dróg publicznych o usytuowaniu obiektów w odniesieniu do przebiegu drogi rozstrzyga art. 43 ustawy z dnia 21 marca

Strona 59 z 222

1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 460 z późn. zm.) ustalający wymagania w zakresie odległości, w jakiej obiekty mogą być sytuowane od krawędzi drogi. Wymagania zawarte w tym uregulowaniu w istocie wyznaczają linię zabudowy na terenach przebiegu dróg publicznych. Niewątpliwie wyznaczenie linii zabudowy dla spełnienia wymagań art. 35 ust. 2 i art. 43 ustawy o drogach publicznych będzie niezbędne w przypadku przewidywania w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego przeznaczenia terenu pod realizację nowych dróg, bowiem będzie konieczne nie tylko wyznaczenie terenu niezbędnego pod realizację samej drogi, lecz także ukształtowanie takiej przyszłej zabudowy, która będzie spełniała wymagania ładu przestrzennego. Wyznaczenie linii zabudowy może mieć więc dwojaką funkcję. W ujęciu art. 15 ust. 2 pkt 6 linia zabudowy stanowi niewątpliwie element kształtujący zabudowę i zagospodarowanie terenu, a jej wyznaczenie powinno uwzględniać zasady sformułowane w art. 1 ust. 2 u.p.z.p., w szczególności służyć zachowaniu ładu przestrzennego oraz uwzględnienia w inwestycyjnym zagospodarowaniu terenów uzyskania odpowiednich walorów urbanistyczno-architektonicznych. W ujęciu zaś przepisów ustawy o drogach publicznych linia zabudowy jest istotnym elementem dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Oznacza to, że nie ma podstaw prawnych do ustalania w planie miejscowym linii zabudowy od innych niż drogi publiczne terenów planistycznych, w szczególności od sąsiednich terenów planistycznych. Kwestia usytuowania obiektów budowlanych na działkach sąsiednich będzie bowiem reglamentowana przepisami prawa budowlanego (por. wyroki NSA z dnia 18 marca 2010 r., II OSK 1524/09, LEX nr 597316, i z dnia 12 września 2012 r., II OSK 1422/12, LEX nr 1971169).Podzielić także należy stanowisko, jakie zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9 maja 2008 r., II OSK 45/08, LEX nr 497582, iż linia zabudowy nie jest tożsama z liniami rozgraniczającymi, o jakich mowa w art. 15 ust. 2 pkt 1 u.p.z.p., bowiem te ostatnie linie wyznaczają wyłącznie rozgraniczenie terenów o różnym ich przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania. Za linie zabudowy w rozumieniu art. 15 ust. 2 pkt 6 u.p.z.p. nie można również uznać linii rozgraniczających, o jakich mowa w § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 124), gdyż linie te wyodrębniają tylko teren pod inwestycję o charakterze drogi publicznej. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego zwrócić trzeba przy tym uwagę, że stosownie do treści art. 35 ust. 2 ustawy o drogach publicznych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego wyznaczenie terenu pod przyszłą budowę dróg powinno obejmować pas terenu o szerokości uwzględniającej ochronę użytkowników dróg i terenu przyległego przed ujemnym niekorzystnym oddziaływaniem i jeśli linia rozgraniczająca uwzględnia zarazem wymagania art. 43 tej ustawy, to należy przyjąć, iż tak wyznaczona linia rozgraniczająca w wyjątkowych sytuacjach będzie spełniała zarazem funkcję linii zabudowy. (Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz aktualizowany Opublikowano: LEX/el. 2018) W przepisach brak jest definicji pojęć "zabudowa", czy też "nieprzekraczalna linia zabudowy". Niemniej jednak w przepisach rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) – dalej r.w.t. pojawiają się pojęcia, "zabudowy jednorodzinnej", czy "zabudowy zagrodowej". Jeśli chodzi o elewację frontową w pierwszej kolejności wyjaśnić należy, co w istocie, będzie stanowić elewację frontową przy zaprojektowanym budynku. Gdy obowiązuje miejscowy plan, to najczęściej będzie on zawierał definicję elewacji frontowej i najczęściej będzie przez elewację frontową budynku nakazywał rozumieć zewnętrzną powierzchnię ściany budynku z wszystkimi znajdującymi się na niej elementami, zwróconą w kierunku ulicy, drogi wewnętrznej lub placu, w której najczęściej umieszczone jest główne wejście do budynku. Taki zapis wskazuje, że elewacją zewnętrzną budynku nie jest wyłącznie ta jego część, która zawiera główne wejście do budynku, lecz cała powierzchnia tejże ściany. Pojęcie "elewacji frontowej budynku" nie zostało zdefiniowane w przepisach prawa powszechnie obowiązującego, zatem należy przyjąć jego znaczenie powszechne. Często można spotkać się z takim stanowiskiem, że niedopuszczalnym jest przyjęcie,

iż elewacją frontową jest tylko ta część ściany budynku, w której usytuowano wejście główne, natomiast pozostała jej część z wjazdem do garażu wystaje tylko z elewacji frontowej. Zgodnie z tym poglądem elewację frontową w danym budynku stanowi ściana widoczna od frontu działki, począwszy od narożnika części garażowej tego budynku, przez uskok, aż do końca ściany zawierającej wejście główne do budynku.

Strona 60 z 222

Zgodnie z art. 61 ust 6 i 7 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym 6. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego. 7. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 6, należy określić wymagania dotyczące ustalania: 1)linii zabudowy; 2)wielkości powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki albo terenu; 3)szerokości elewacji frontowej; 4)wysokości górnej krawędzi elewacji frontowej, jej gzymsu lub attyki; 5)geometrii dachu (kąta nachylenia, wysokości kalenicy i układu połaci dachowych). W przepisach art. 61 ust. 6 i 7 zawarto delegację do wydania rozporządzenia normującego sposób ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego (ust. 6) oraz wskazano zakres regulacji (ust. 7). Unormowanie zawarte w rozporządzeniu ma zagwarantować prawidłowe stosowanie zasady dobrego sąsiedztwa (podobieństwa), określonej w art. 61 ust. 1 pkt 1. Realizując upoważnienie ustawowe, Minister Infrastruktury wydał rozporządzenie z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobu ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. Nr 164, poz. 1588). W przepisie § 1 rozporządzenia stanowi się, że określa ono sposób ustalania w decyzji o warunkach zabudowy wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w tym wymagania dotyczące ustalania: linii zabudowy, wielkości powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki albo terenu, szerokości elewacji frontowej, wysokości górnej krawędzi elewacji frontowej, jej gzymsu lub attyki, geometrii dachu (kąta nachylenia, wysokości kalenicy i układu połaci dachowych). W § 2 omawianego rozporządzenia zamieszczono wyjaśnienie znaczenia użytych w tym akcie normatywnym pojęć, które nie występują w komentowanej ustawie. Pod pojęciem funkcji zabudowy i zagospodarowania terenu rozumie się sposób użytkowania obiektów budowlanych oraz zagospodarowania terenu, ale tylko taki, który jest zgodny z przepisami odrębnymi (§ 2 pkt 2). W oparciu o niniejszą definicję można stwierdzić, że podstawę do ustalenia funkcji zabudowy stanowią budynki użytkowane. Jednocześnie pod uwagę może być brane tylko użytkowanie legalne, zgodne z przepisami. W konsekwencji budynki nieużytkowane od kilku lat nie mogą stanowić podstawy do wyznaczania funkcji zagospodarowania terenu (zob. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 3 grudnia 2010 r., II SA/Gl 893/10, LEX nr 752990). Cechy zabudowy i zagospodarowania terenu to w szczególności gabaryty, forma architektoniczna obiektów budowlanych, usytuowanie linii zabudowy oraz intensywność wykorzystania terenu (§ 2 pkt 3). Obszar analizowany oznacza teren określony i wyznaczony granicami, którego funkcję zabudowy i zagospodarowania oraz cechy zabudowy i zagospodarowania analizuje się w celu ustalenia wymagań dla nowej zabudowy i zagospodarowania (§ 2 pkt 4). Przez pojęcie frontu działki należ rozumieć tę część działki budowlanej, która przylega do drogi, z której odbywa się główny wjazd lub wejście na działkę (§ 2 pkt 5). W § 3 ust. 1 rozporządzenia ustalono sposób wyznaczania obszaru analizowanego. Obszar ten ma być wyznaczony wokół działki budowlanej, której dotyczy wniosek o ustalenie warunków zabudowy. Również metoda wyznaczania granic obszaru analizowanego stanowi kwestię pozostającą w kompetencji organu wydającego decyzję o warunkach zabudowy. To, czy organ przyjmie linię prostą, linię łamaną, czy też linię po okręgu, będzie przede wszystkim zależało od specyfiki danego terenu. Także problem, czy cała działka zabudowana powinna znaleźć się w obszarze analizowanym, czy tylko faktyczna zabudowa, to kwestia do rozważenia w każdym indywidualnym przypadku. Nie sposób zastosować tu jakiejś generalnej zasady przy ustalaniu obszaru analizowanego

poza wymienionymi w komentowanym rozporządzeniu. Organ prowadzący postępowanie w przedmiocie warunków zabudowy sam musi podjąć decyzję o zakresie i granicach obszaru analizowanego, przy czym wydaje się, że powinien on obejmować całe działki wyodrębnione geodezyjnie, a nie ich części, chociaż odstępstwa w tym zakresie będą się zdarzać, np. w przypadku dużych działek (wyrok NSA z dnia 8 sierpnia 2008 r., II OSK 919/07, LEX nr 488144). Stosownie do § 3

Strona 61 z 222

ust. 2 rozporządzenia z dnia 26 sierpnia 2003 r. granice obszaru analizowanego mają być wyznaczone w odległości nie mniejszej niż trzykrotna szerokość frontu działki objętej wnioskiem o ustalenie warunków zabudowy, z tym że odległość ta nie może być mniejsza niż 50 m. Komentowany przepis ustala dwie minimalne odległości granic obszaru analizowanego. Pierwsza to trzykrotna szerokość frontu działki (szerokość frontu działki pomnożona przez 3). Jeżeli tak ustalona wielkość jest mniejsza niż 50 m, wówczas minimalna odległość granic obszaru analizowanego musi wynosić przynajmniej 50 m. Należy zwrócić uwagę, że komentowany przepis wyraźnie stanowi o minimalnej odległości granic obszaru analizowanego. Znaczy to, że granice te nie mogą zostać wyznaczone w mniejszej odległości, co nie stoi na przeszkodzie ustalenia w konkretnym przypadku granic obszaru analizowanego w odległości większej od minimalnej. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 5 marca 2013 r., II OSK 2097/11, LEX nr 1340186, stwierdził, że przepis ten należy rozumieć w ten sposób, że wskazane w nim parametry stanowią podstawowe kryteria dla określenia obszaru analizowanego w postępowaniu o wydanie decyzji o warunkach zabudowy, ustalając minimalne odległości, jakie należy uwzględnić, wytyczając granice analizowanego obszaru. Mając na uwadze cel przyjętych w przepisach tego rozporządzenia rozwiązań, jak również uwzględniając wymogi określone w art. 61 ust. 1 u.p.z.p., podkreślić należy, że organ w trosce o ochronę i kształtowanie ładu przestrzennego obowiązany jest czuwać nad kontynuacją zabudowy danego obszaru tworzącego urbanistyczną całość. Stąd też określenie w decyzji o warunkach zabudowy wymagań stawianych nowej zabudowie powinno nastąpić po uwzględnieniu istniejącego już sposobu zagospodarowania działek sąsiednich. Wyznaczając zatem obszar analizowany, organ każdorazowo powinien uwzględnić charakter i specyfikę istniejącej zabudowy na danym terenie, biorąc w szczególności pod rozwagę rodzaj planowanej inwestycji. Dokonany zaś w tym względzie wybór przyjętych granic powinien zostać przez organ uzasadniony, jako że przyjęcie do analizy obszaru w innych granicach może prowadzić do odmiennych wyników. Nie sposób zatem przyjąć, że ustalone w § 3 ust. 2 ww. rozporządzenia wartości stanowią górną granicę rozmiarów obszaru analizowanego. Należy również zauważyć, iż w orzecznictwie pojawił się pogląd, że obszar analizowany ma być wyznaczony w taki sposób, aby minimalna odległość pomiędzy granicami obszaru analizowanego nie była mniejsza niż trzykrotna szerokość frontu działki objętej wnioskiem o ustalenie warunków zabudowy (tj. aby od granicy do granicy obszaru analizowanego odległość nie była mniejsza niż trzykrotna szerokość fronty działki objętej wnioskiem) – nie mniej jednak niż 50 metrów. Obszar analizowany musi więc stanowić minimum trzykrotną szerokość frontu działki objętej wnioskiem o ustalenie warunków zabudowy (por. wyroki NSA: z dnia 10 września 2010 r., II OSK 1334/09, LEX nr 741383; z dnia 26 maja 2011 r., II OSK 910/10, LEX nr 1081949; z dnia 7 lipca 2011 r., II OSK 172/11, LEX nr 1083623; z dnia 15 lutego 2012 r., II OSK 2167/11, LEX nr 1145568). Z poglądem tym nie sposób się zgodzić. Przedmiotowe rozporządzenie reguluje bowiem minimalne parametry obszaru analizowanego, który należy wyznaczyć wokół działki (terenu) objętej wnioskiem inwestora i poddać analizie. Użyte natomiast przez ustawodawcę sformułowanie „wokół” nakazuje uznać, że granice obszaru analizowanego należy wytyczyć w odległości co najmniej trzykrotnej szerokości frontu działki bądź terenu objętego wnioskiem od granic tej działki lub terenu z każdej strony (ze wszystkich stron). Przepis § 4 rozporządzenia z dnia 26 sierpnia 2003 r. normuje sposób ustalania linii zabudowy. W § 4 ust. 1 posłużono się pojęciem „obowiązująca linia zabudowy”. Terminem tym nie posługuje się komentowana ustawa, gdyż mówi się w niej tylko o „linii zabudowy”. O linii zabudowy mowa jest również w art. 61 ust. 7 u.p.z.p., co mogłoby sugerować, że doszło do przekroczenia zakresu delegacji ustawowej. Pojęcie „obowiązująca linia zabudowy” można rozumieć w ten sposób, że ustalona w decyzji o warunkach linia zabudowy jest linią obowiązującą w tym sensie, że wiąże ona organ architektoniczno-budowlany wydający na kolejnym etapie procesu inwestycyjnego decyzje o pozwoleniu na budowę (por. A. Plucińska-Filipowicz, Sposób ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Komentarz, LEX/el., 2011). Przepis § 4 rozporządzenia z dnia 26 sierpnia 2003 r. zawiera następujące wskazania co do sposobu ustalania linii zabudowy:

1) zasadniczo linię zabudowy wyznacza się jako przedłużenie linii zabudowy na działkach sąsiednich (§ 4 ust. 1), 2) linię zabudowy należy ustalić zgodnie z obowiązującymi przepisami odrębnymi, jeżeli istniejąca na działce sąsiedniej linia

Strona 62 z 222

zabudowy jest niezgodna z tymi przepisami (§ 4 ust. 2), 3) linię zabudowy ustala się jako kontynuację linii zabudowy budynku, który znajduje się w większej odległości od pasa drogowego, jeżeli linia istniejącej zabudowy na działkach sąsiednich przebiega, tworząc uskok (§ 4 ust. 3), 4) jeżeli z analizy urbanistycznej, o której mowa w § 3 ust. 1, wynika dopuszczalność ustalenia linii zabudowy innej, niż wynika to z przedstawionych wyżej sposobów, to dopuszczalne jest inne ustalenie linii zabudowy (§ 4 ust. 4). Na gruncie § 4 ust. 1–4 rozporządzenia z dnia 26 sierpnia 2003 r. oraz przepisów komentowanej ustawy brak jest podstaw prawnych, aby różnicować pojęcie „linii zabudowy” i wprowadzać pojęcia typu: „nieprzekraczalna linia zabudowy”, „linia w głębi zabudowy”. Trzeba mieć na względzie, że ustalana jest tylko jedna linia zabudowy i jest to linia od strony drogi publicznej. Chodzi tutaj o linię zabudowy ustalaną od frontu działki, a więc na tej jej części, która przylega do drogi, z której odbywa się główny wjazd lub wejście na działkę. Ustalenie linii zabudowy po pierwsze, służy zachowaniu odpowiedniego odstępu od drogi publicznej celem zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego, po wtóre, ma za zadanie zapewnienie walorów ładu przestrzennego. Oczywiste wobec tego jest, że linię zabudowy ustala się w tym celu, aby określić, od którego miejsca na działce, patrząc od strony drogi publicznej, możliwa jest nowa zabudowa. Siłą rzeczy taka linia zabudowy jest linią nieprzekraczalną, ale wynika to z samej jej istoty, a nie z terminologii, którą bywa określana. Wyznaczenie linii nowej zabudowy nie oznacza konieczności zlokalizowania wszystkich planowanych obiektów wzdłuż tej linii. Wyznaczenie tej linii oznacza wytyczenie potencjalnego terenu inwestycji, stanowiącego część nieruchomości inwestora, znajdującą się po przeciwnej stronie linii zabudowy niż pas drogowy. Prawem inwestora jest natomiast wybór miejsca planowanej inwestycji na tym terenie (wyrok NSA z dnia 23 czerwca 2010 r., II OSK 1025/09, LEX nr 706910). Użyte w § 4 rozporządzenia z dnia 26 sierpnia 2003 r. pojęcie „działka sąsiednia” oznacza bliskie sąsiedztwo. Chodzi tutaj przede wszystkim o działki bezpośrednio graniczące z działką (terenem) objętą wnioskiem o ustalenie warunków zabudowy, a także o działki położone w niedalekiej odległości, pozwalające na ustalenie istniejącej linii zabudowy. (Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz aktualizowany Opublikowano: LEX/el. 2018).

W jaki sposób interpretować dopuszczalną i obowiązującą linię zabudowy. Jakie obiekty można sytuować przed linią zabudowy.

Linia zabudowy – w projektowaniu urbanistycznym linia określająca obszar dopuszczalnego lub wymaganego położenia budynków. Rodzaj linii regulacyjnej stosowany w urbanistyce. Linia zabudowy należy do grupy parametrów i wskaźników kształtowania zabudowy, określanych obowiązkowo w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Mimo obowiązku stosowania, brak jest definicji legalnej linii zabudowy. W tym przypadku, zgodnie z zasadami techniki prawodawczej, dokładne znaczenie tego pojęcia jest każdorazowo ustalane w danym akcie prawnym (planie miejscowym), zazwyczaj na początku. Najczęściej stosowanymi w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego rodzajami linii zabudowy są: obowiązująca linia zabudowy (czasem określana jako nakazana lub obligatoryjna) – linia wyznaczająca położenie lica

ściany frontowej budynków, nieprzekraczalna linia zabudowy (czasem określana jako maksymalna nieprzekraczalna) – linia ograniczająca obszar, na którym dopuszcza się wznoszenie budynków. Istnieje istotna różnica między obowiązującą linią nowej zabudowy i nieprzekraczalną linią nowej zabudowy, przy czym w rozporządzeniu mowa jedynie o obowiązującej linii zabudowy, która oznacza konkretne umiejscowienie wnioskowanej zabudowy na działce budowlanej wyznaczonej jako przedłużenie linii istniejącej zabudowy na działkach sąsiednich, podczas gdy linia nieprzekraczalnej zabudowy pozwala na zróżnicowane usytuowanie zabudowy na działce pod warunkiem, że nie zostanie przekroczona linia wyznaczona jako linia nieprzekraczalnej zabudowy. Pojęcie linii zabudowy pojawia się w kilku aktach prawnych z zakresu planowania przestrzennego. W pierwszej kolejności wskazać należy na przepisy ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. w Dz. U. z 2012 r. poz. 647 ze zm.) - dalej u.p.z.p. Ustawa ta przewiduje wymóg wskazania linii zabudowy zarówno w planie miejscowym, jak i w decyzji o warunkach zabudowy, która wydawana jest w razie braku planu miejscowego.

Strona 63 z 222

Zgodnie z art. 15 ust. 2 pkt 1 u.p.z.p., w planie miejscowym określa się obowiązkowo przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania. Z kolei art. 15 ust. 2 pkt 6 u.p.z.p., do obligatoryjnych elementów treści planu miejscowego, zalicza także określenie zasad kształtowania zabudowy oraz wskaźników zagospodarowania terenu, w tym maksymalną i minimalną intensywność zabudowy jako wskaźnik powierzchni całkowitej zabudowy w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, maksymalną wysokość zabudowy, minimalną liczbę miejsc do parkowania i sposób ich realizacji oraz linie zabudowy i gabaryty obiektów. Doprecyzowaniem powyższych norm są przepisy szczególne w postaci rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. z 2003 r., Nr 164, poz. 1587). Zgodnie z art. 15 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w ust. 2. W planie miejscowym określa się obowiązkowo: 1)przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania; 2)zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego; 3)zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu; 3a)zasady kształtowania krajobrazu; 4)zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków, w tym krajobrazów kulturowych, oraz dóbr kultury współczesnej; 5)wymagania wynikające z potrzeb kształtowania przestrzeni publicznych; 6)zasady kształtowania zabudowy oraz wskaźniki zagospodarowania terenu, maksymalną i minimalną intensywność zabudowy jako wskaźnik powierzchni całkowitej zabudowy w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, maksymalną wysokość zabudowy, minimalną liczbę miejsc do parkowania w tym miejsca przeznaczone na parkowanie pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową i sposób ich realizacji oraz linie zabudowy i gabaryty obiektów;(…). Rozporządzenie ministra infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobu ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego stanowi: § 1. Rozporządzenie określa sposób ustalania w decyzji o warunkach zabudowy wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w tym wymagania dotyczące ustalania: 1) linii zabudowy; 2) (…) § 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: 1) (…) 3) cechach zabudowy i zagospodarowania terenu - należy przez to rozumieć w szczególności gabaryty, formę architektoniczną obiektów budowlanych, usytuowanie linii zabudowy oraz intensywność wykorzystania terenu; § 4. 1. Obowiązującą linię nowej zabudowy na działce objętej wnioskiem wyznacza się jako przedłużenie linii istniejącej zabudowy na działkach sąsiednich. 2. W przypadku niezgodności linii istniejącej zabudowy na działce sąsiedniej z przepisami odrębnymi, obowiązującą

linię nowej zabudowy należy ustalić zgodnie z tymi przepisami. 3. Jeżeli linia istniejącej zabudowy na działkach sąsiednich przebiega tworząc uskok, wówczas obowiązującą linię nowej zabudowy ustala się jako kontynuację linii zabudowy tego budynku, który znajduje się w większej odległości od pasa drogowego.

Strona 64 z 222

4. Dopuszcza się inne wyznaczenie obowiązującej linii nowej zabudowy, jeżeli wynika to z analizy, o której mowa w § 3 ust. 1. Jednym z podstawowych elementów treści miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest obowiązek ustalenia linii zabudowy wynikający art. 15 ust. 2 pkt 6 u.p.z.p. i § 7 pkt 8 rozporządzenia z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Dla terenów przyległych do dróg publicznych o usytuowaniu obiektów w odniesieniu do przebiegu drogi rozstrzyga art. 43 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 460 z późn. zm.) ustalający wymagania w zakresie odległości, w jakiej obiekty mogą być sytuowane od krawędzi drogi. Wymagania zawarte w tym uregulowaniu w istocie wyznaczają linię zabudowy na terenach przebiegu dróg publicznych. Niewątpliwie wyznaczenie linii zabudowy dla spełnienia wymagań art. 35 ust. 2 i art. 43 ustawy o drogach publicznych będzie niezbędne w przypadku przewidywania w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego przeznaczenia terenu pod realizację nowych dróg, bowiem będzie konieczne nie tylko wyznaczenie terenu niezbędnego pod realizację samej drogi, lecz także ukształtowanie takiej przyszłej zabudowy, która będzie spełniała wymagania ładu przestrzennego. Wyznaczenie linii zabudowy może mieć więc dwojaką funkcję. W ujęciu art. 15 ust. 2 pkt 6 linia zabudowy stanowi niewątpliwie element kształtujący zabudowę i zagospodarowanie terenu, a jej wyznaczenie powinno uwzględniać zasady sformułowane w art. 1 ust. 2 u.p.z.p., w szczególności służyć zachowaniu ładu przestrzennego oraz uwzględnienia w inwestycyjnym zagospodarowaniu terenów uzyskania odpowiednich walorów urbanistyczno-architektonicznych. W ujęciu zaś przepisów ustawy o drogach publicznych linia zabudowy jest istotnym elementem dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Oznacza to, że nie ma podstaw prawnych do ustalania w planie miejscowym linii zabudowy od innych niż drogi publiczne terenów planistycznych, w szczególności od sąsiednich terenów planistycznych. Kwestia usytuowania obiektów budowlanych na działkach sąsiednich będzie bowiem reglamentowana przepisami prawa budowlanego (por. wyroki NSA z dnia 18 marca 2010 r., II OSK 1524/09, LEX nr 597316, i z dnia 12 września 2012 r., II OSK 1422/12, LEX nr 1971169).Podzielić także należy stanowisko, jakie zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9 maja 2008 r., II OSK 45/08, LEX nr 497582, iż linia zabudowy nie jest tożsama z liniami rozgraniczającymi, o jakich mowa w art. 15 ust. 2 pkt 1 u.p.z.p., bowiem te ostatnie linie wyznaczają wyłącznie rozgraniczenie terenów o różnym ich przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania. Za linie zabudowy w rozumieniu art. 15 ust. 2 pkt 6 u.p.z.p. nie można również uznać linii rozgraniczających, o jakich mowa w § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 124), gdyż linie te wyodrębniają tylko teren pod inwestycję o charakterze drogi publicznej. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego zwrócić trzeba przy tym uwagę, że stosownie do treści art. 35 ust. 2 ustawy o drogach publicznych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego wyznaczenie terenu pod przyszłą budowę dróg powinno obejmować pas terenu o szerokości uwzględniającej ochronę użytkowników dróg i terenu przyległego przed ujemnym niekorzystnym oddziaływaniem i jeśli linia rozgraniczająca uwzględnia zarazem wymagania art. 43 tej ustawy, to należy przyjąć, iż tak wyznaczona linia rozgraniczająca w wyjątkowych sytuacjach będzie spełniała zarazem funkcję linii zabudowy. (Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz aktualizowany Opublikowano: LEX/el. 2018) W przepisach brak jest definicji pojęć "zabudowa", czy też "nieprzekraczalna linia zabudowy". Niemniej jednak w przepisach rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) – dalej r.w.t. pojawiają się pojęcia, "zabudowy jednorodzinnej", czy "zabudowy zagrodowej". Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) – dalej u.p.z.p., w art. 15 ust. 2 pkt 6 u.p.z.p. stanowi, iż w planie miejscowym określa się obowiązkowo m.in. parametry i

wskaźniki kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym linie zabudowy, gabaryty obiektów i wskaźniki intensywności zabudowy. Linia zabudowy jest to odległość w jakiej od granicy działki lub drogi można zbudować budynek. Nieprzekraczalna linia zabudowy oznacza, że budynki nie mogą być usytuowane poza tą linią (por. wyrok NSA z dnia 5 kwietnia 2000 r., sygn. SA/Sz 41/99).

Strona 65 z 222

W kontekście zabudowy mowa jest o budynkach, zespołach budynków, budynkach gospodarczych, czy inwentarskich. W kontekście tych definicji, które wprowadzone zostały w treści r.w.t. (§ 3 pkt 2 i 3 r.w.t.) stwierdzić należy, że zabudowy nie stanowi budowa obiektów innych niż budynki. Możliwość naruszenia nieprzekraczalnej linii zabudowy przez wykusz budynku powinna wynikać z decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a jeżeli decyzja na ten temat milczy, przekroczenie takiej linii nie jest dopuszczalne. Jeżeli w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu pojawi się linia zabudowy obowiązującej – z reguły graficznie przyjmuje ona formę prostej linii z wypełnionymi kolorem trójkątami po jednej stronie – oznacza to, że planowany budynek musi przylegać do tej linii frontową elewacją do strony, po której znajdują się trójkąty. Linia zabudowy nieprzekraczalnej graficznie rożni się od linii zabudowy obowiązującej tym, że trójkąty w przypadku linii nieprzekraczalnej nie są wypełnione kolorem – widoczny jest tylko ich zarys. Jeśli chodzi o różnicę w przepisach, linia zabudowy nieprzekraczalnej wyznacza jedynie miejsce, za którym nie wolno postawić planowanego budynku, nie ma jednak znaczenia w jakiej odległości od tej linii się on znajdzie. Jedynym warunkiem jest aby projekt budynku zakładał, że będzie on zwrócony do linii zabudowy nieprzekraczalnej swoją frontową stroną. Linia ta wyznacza obszar, poza którym nie można już wznosić budynków. W stosunku do zabudowy nieprzekraczalnej używa się również określenia linia zabudowy maksymalna nieprzekraczalna. Balkony lub podobne części budynku mogą czasami przekroczyć linię zabudowy nieprzekraczalnej. Wówczas należy się odwołać do decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – jeżeli w decyzji znajdują się informacje o możliwości utworzenia takich elementów poza linią zabudowy nieprzekraczalnej, inwestor ma prawo tak postąpić, jeśli zaś decyzja na ten temat milczy, nie wolno przekroczyć linii zabudowy. Wynika to z faktu, że linia zabudowy nieprzekraczalnej określa sposób położenia elewacji frontowej z wszystkimi jej elementami – nie ma znaczenia czy jest to wykusz, czy schody do budynku. Oczywiście takie podejście do linii nieprzekraczalnej znajduje odbicie w prawie, na przykład w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku dotyczące warunków technicznych budynków i ich usytuowania. W rozporządzeniu tym pojawia się paragraf 12 omawiający możliwość przekroczenia minimalnej odległości od granicy sąsiedniej działki przez elementy takie jak balkony, wykusze, galerie itp. jednocześnie określając maksymalny wysięg tych elementów. Z przepisów wynika, że to decyzja o warunkach zabudowy i miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego powinny zezwalać lub nie zezwalać na przekroczenie linii zabudowy nieprzekraczalnej.

W jaki sposób należy interpretować wykonanie tarasu w domu jednorodzinnym. W art. 29 PB nie ma mowy o tarasach. W jaki sposób należy interpretować wykonanie tarasu. Czy można podciągnąć taką inwestycję pod

przebudowę lub rozbudowę?

W art. 29 PB nie ma mowy o tarasach. W jaki sposób należy interpretować wykonanie tarasu. Czy można podciągnąć taką inwestycję pod przebudowę lub rozbudowę? Z § 12 ust. 5 pkt 1 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, wynika, że taras stanowi część budynku. Dla wyjaśnienia należy zauważyć, że taras nie posiada definicji legalnej, a w języku potocznym opisywany jest jako

odkryta, płaska część budynku, otoczona balustradą, umieszczona na parterze (częstą połączona schodami z ogrodem), piętrze lub płaskim dachu (por. Słownik języka polskiego pod red. M. Szymczaka, t. III., s. 480, PWN Warszawa 1979); rodzaj dużego balkonu, umieszczonego na parterze, na piętrze lub na płaskim dachu, względnie również określone ukształtowanie terenu (zob. Słownik PWN, http://sjp.pwn.pl). Takie rozumienie tego pojęcia występuje również w przepisach rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690 ze zm.), gdzie § 12 stanowi w ust. 5 pkt 1, że odległość od granicy z sąsiednią działką budowlaną nie może być mniejsza niż: 1) 1,5 m do okapu, gzymsu, balkonu lub daszku nad wejściem, a także do takich części budynku jak galeria, taras, schody zewnętrzne, pochylnia lub rampa. Taras stanowi więc całość funkcjonalno-użytkową z budynkiem mieszkalnym, zapewniając jego obsługę. Jego istnienie rzutuje na podniesienie walorów użytkowych samego budynku, który zyskuje element mogący stanowić miejsce wypoczynku oraz dodatkową możliwość bezpośredniej komunikacje z ogrodem.

Strona 66 z 222

Wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji to przebudowa (art. 3 pkt 7a). Z rozbudową mamy zatem do czynienia w przypadku zmiany, innych poza wysokością, charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego jak kubatura, powierzchna zabudowy, jego długość czy szerokość. Rozbudową będzie zatem powiększenie istniejącego obiektu budowlanego o taki stanowiący charakterystyczny parametr budynku element techniczny, który stanowi (zewnętrzną) część obiektu budowlanego. Jeśli chodzi o wybudowanie tarasu, to działanie takie w swym całokształcie stanowi rozbudowę budynku, skoro wskutek budowy balkonu czy tarasu dochodzi do zwiększenia wymiarów i kubatury budynku. Do takiego wniosku prowadzi analiza przepisu § 3 pkt 24 lit. a rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690 ze zm.), zgodnie z którym, do kubatury brutto budynku wlicza się kubaturę: przejść, prześwitów i przejazdów bramowych, poddaszy nieużytkowych oraz przekrytych części zewnętrznych budynku, takich jak: loggie, podcienia, ganki, krużganki, werandy, a także kubaturę balkonów i tarasów, obliczaną do wysokości balustrady. Odnosząc się do możliwości zakwalifikowania wykonanych robót w postaci budowy tarasu jako realizacji obiektu małej architektury, jest to trop bezpodstawny. Z uwagi na brak definicji ustawowej "taras" należy podać, że według Uniwersalnego słownika języka polskiego pod redakcją prof. Stanisława Dubisza (tom IV str. 24, Warszawa 2008r., PWN) taras to m.in. odkryta, płaska część budynku otoczona balustradą umieszczona na parterze (często połączona schodami z ogrodem), na piętrze lub płaskim dachu. W interesującym ze względu na przedmiot sprawy zakresie należy zatem przyjąć, że pojęcie taras oznacza pewną część budynku. Kwestię tę, na gruncie przepisów prawa (techniczno-budowlanych) przesądza § 3 pkt 24 lit. a wyżej przywołanego rozporządzenia w sprawie warunków technicznych. Zgodnie z art. 3 pkt 1 Prawa budowlanego przez obiekt budowlany należy rozumieć: po pierwsze budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, po drugie budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, po trzecie obiekt małej architektury. Prawo budowlane definiuje budynek jako obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach (art. 3 pkt 2), natomiast przez obiekt małej architektury należy rozumieć niewielkie obiekty, a w szczególności obiekty kultu religijnego (kapliczki, krzyże przydrożne, figury), posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej wreszcie obiekty użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak piaskownice, huśtawki, drabinki, czy śmietnik (art. 3 pkt 4). Budowlą jest z kolei każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury (art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego). Skoro zaś taras jest częścią budynku, jak to już zostało wcześniej wykazane, to zarazem nie może być kwalifikowany jako obiekt małej architektury, którego wykonanie nie wymaga zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 22 Prawa budowlanego pozwolenia na budowę. Co oczywiste, taras należy traktować jako część budynku mieszkalnego. Idąc dalej stwierdzić należy, że w myśl art. 3 pkt 6 i 7 ustawy Prawo budowlane, pod pojęciem budowy należy rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego, natomiast robotami budowlanymi są: budowa, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji to przebudowa (art. 3 pkt 7a). Z rozbudową mamy zatem do czynienia w przypadku zmiany, innych poza wysokością, charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego jak kubatura, powierzchna zabudowy, jego długość czy szerokość. Rozbudową będzie zatem powiększenie istniejącego obiektu budowlanego o taki stanowiący charakterystyczny parametr

budynku element techniczny, który stanowi (zewnętrzną) część obiektu budowlanego. Tak "przebudowa", jak i "rozbudowa" oznaczają też szerszy, niż w przypadku remontu lub adaptacji, zakres ingerencji w substancję budowlaną, która może polegać nie tylko na wymianie elementów konstrukcyjnych, ale także na pewnej zmianie granic budowli. (por. wyrok NSA z dnia 16 czerwca 2000 r. sygn. III SA 1025/99, wyrok NSA z dnia 13 listopada 2001 r., sygn. II SA/Lu

Strona 67 z 222

892/00). W myśl Prawa budowlanego rozbudowa, odbudowa, nadbudowa, a także przebudowa stanowią roboty budowlane, które stosownie do art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego, można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Analiza przepisów prawa jednoznacznie wskazuje, że realizacja tarasu, jako części obiektu budowlanego, stanowi rozbudowę budynku mieszkalnego. Wykonane roboty doprowadzą bowiem do zwiększenia jego długości oraz powierzchni zabudowy (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 3 września 2008r., sygn. akt II SA/Bd 398/08). W naszej sprawie budynek zostanie powiększony o taras. Wykonanie takiego rodzaju robót budowlanych, jaki stanowi budowa (rozbudowa), wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Trochę inna sprawa miałaby miejsce, gdyby w sprawie doszło do remontu czy modernizacji wcześniej istniejącego, legalnie pobudowanego balkonu. Cechą charakterystyczną remontu, wynikającą z jego legalnej definicji, jest odtworzenie stanu pierwotnego (art. 3 pkt 8 Prawa budowlanego). Nie mogą zatem być uznane za remont roboty budowlane, w wyniku których powstają nowe elementy. Prace, które zmierzają zaś do unowocześnienia obiektu, powiązane z przystosowaniem do nowej funkcji, której dotychczas nie pełnił, nie są kwalifikowane do remontu, a do modernizacji (adaptacji). Za odbudowę z kolei, a nie remont, uznaje się roboty budowlane polegające na wykonaniu faktycznie nowego obiektu budowlanego, choć z wykorzystaniem elementów konstrukcyjnych pozostałych po innym obiekcie budowlanym, który uległ zniszczeniu (por. wyrok NSA z dnia 29 marca 2001 r. sygn. SA/Bk 852/00). Wykonane we wskazanym zapytaniu roboty budowlane byłyby rozbudową obiektu budowlanego i nie stanowiłyby, jak to już wykazano, odbudowy, remontu ani modernizacji (adaptacji) uprzednio istniejącego obiektu (jego części). Strona winna więc dysponować pozwoleniem na rozbudowę budynku o taras. Wobec powyższego, uznać należy dobudowanie tarasu za rozbudowę budynku.

Stosowanie przepisów art.40 PB w odniesieniu do tzw. specustaw (realizacja inwestycji przeciwpowodziowych). Zdaniem dotychczasowego adresata decyzji: „prip” Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych- istnieje konieczność przenoszenia decyzji „prip” na wody polskie. Zdaniem Wydziału Infrastruktury Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego, art. 526 ustawy Prawo Wodne, jednoznacznie ustala następstwo prawne, natomiast art.13 ust.1 ustawy o realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych ma zastosowanie nie tylko w

sprawach o wydanie decyzji o pozwoleniu.

Zgodnie z art. 40 PB 1. Organ, który wydał decyzję określoną w art. 28, jest obowiązany, za zgodą strony, na rzecz której decyzja została wydana, do przeniesienia tej decyzji na rzecz innego podmiotu, jeżeli przyjmuje on wszystkie warunki zawarte w tej decyzji oraz złoży oświadczenie, o którym mowa w art. 32 ust. 4 pkt 2. 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych, o której mowa w art. 51 ust. 4. 3. Stronami w postępowaniu o przeniesienie decyzji o pozwoleniu na budowę lub o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych są jedynie podmioty, między którymi ma być dokonane przeniesienie decyzji. 4. Prawa i obowiązki wynikające ze zgłoszenia, wobec którego organ nie wniósł sprzeciwu, mogą być przeniesione na rzecz innej osoby w drodze decyzji. Przepisy ust. 1 i 3 stosuje się odpowiednio. Zgodnie z ww. artykułem ustawodawca przewidział możliwość zmiany inwestora w trakcie wykonywania robót

budowlanych objętych pozwoleniem na budowę, stwierdzając że pozwolenie na budowę może być przeniesione na rzecz innego inwestora, przy czym osoba, na rzecz której pozwolenie ma być przeniesione, musi przyjąć wszystkie warunki zawarte w pozwoleniu oraz złożyć oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Oczywiście na takie przeniesienie musi wyrazić zgodę pierwotny adresat decyzji. Wymaga podkreślenia, że organ administracji architektoniczno-budowlanej, który wydał pozwolenie na budowę, jest zobowiązany do przeniesienia pozwolenia na budowę (nie może odmówić zgody), jeżeli zostaną spełnione wymagania określone w omawianym przepisie. Przepisy te mają zastosowanie również do przeniesienia pozwolenia na wznowienie robót, o którym mowa w art. 51 ust. 4. W ust. 3 omawianego artykułu ustawodawca stwierdził, że stronami w postępowaniu o przeniesienie pozwolenia na budowę są wyłącznie podmioty, między którymi ma być dokonane przeniesienie. Brzmienie tego przepisu sugeruje rozwiązanie szczególne (lex specialis) w stosunku do art. 28 k.p.a., jednakże warto zwrócić uwagę, że również na podstawie tego kodeksowego przepisu nie sposób byłoby wskazać inne podmioty mogące się wykazać interesem prawnym przy przenoszeniu decyzji o pozwoleniu na budowę. Można zatem stwierdzić, że omawiany przepis ma przede

Strona 68 z 222

wszystkim walor informacyjny. Wymaga podkreślenia, że ustawa nie przewiduje natomiast przenoszenia zgłoszenia robót budowlanych niewymagających pozwolenia na budowę. (Dziwiński Robert, Ziemski Paweł, Prawo budowlane. Komentarz, wyd. II Opublikowano: ABC 2006). Zgodnie z art. 526 Prawa wodnego z dniem wejścia w życie ustawy Wody Polskie wykonują zadania dotychczasowego Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, dotychczasowych dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz marszałków województw związane z utrzymaniem wód oraz pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, a także inwestycjami w gospodarce wodnej. Ponadto, art. 534 ust. 5. stanowi, że z dniem wejścia w życie ustawy Wody Polskie przystępują do toczących się postępowań sądowych i administracyjnych, w których stronami są: 1) Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, 2) dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej, 3) marszałkowie województw, 4) kierownicy wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych - dotyczących spraw wynikających z przepisów ustawy uchylanej w art. 573. Zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych 1. W sprawach o wydanie decyzji o pozwoleniu na realizację inwestycji, w zakresie nieuregulowanym w ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, z wyłączeniem art. 28 ust. 2 tej ustawy. 2. W sprawach o wydanie decyzji o pozwoleniu na realizację inwestycji nie stosuje się przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przepisów ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1023, 1529 i 1566). Zgodnie z Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi I SA/Łd 1039/17 1 stycznia 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566; dalej: u.p.w.). Zgodnie z art. 525 ust. 1 pkt 2 u.p.w. z dniem wejścia w życie ustawy znosi się dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej. Tworzy się natomiast B., zwane dalej "B." (art. 525 ust. 2 u.p.w.). W myśl art. 527 u.p.w. z dniem wejścia w życie ustawy należności, zobowiązania, prawa i obowiązki Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej będącego państwową jednostką budżetową oraz regionalnych zarządów gospodarki wodnej będących państwowymi jednostkami budżetowymi stają się odpowiednio należnościami, zobowiązaniami, prawami i obowiązkami Wód Polskich. Stosownie do art. 534 ust. 5 pkt 2 u.p.w. z dniem wejścia jej w życie Wody Polskie przystępują do toczących się postępowań sądowych i administracyjnych, w których stronami są dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej, dotyczących spraw wynikających z przepisów ustawy uchylanej w art. 573. Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy – Prawo wodne z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne: 1. Przepisy przejściowe i dostosowujące zawierają regulacje dotyczące w szczególności następujących aspektów wynikających z przewidywanych zmian ustawowych, obejmujące w szczególności: 1) zniesienie dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz likwidacja regionalnych zarządów gospodarki wodnej; 2) przejęcie przez Wody Polskie dotychczasowych zadań i kompetencji dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej;

3) przejęcie przez Wody Polskie - państwową osobę prawną należności i zobowiązań regionalnych zarządów gospodarki wodnej; 4) przejście wód, gruntów pokrytych wodami oraz pozostałych nieruchomości Skarbu Państwa będących w trwałym zarządzie regionalnych zarządów gospodarki wodnej

Strona 69 z 222

w zarząd Wód Polskich – państwową osobą prawne; 55 5) powierzenie nowoutworzonej państwowej osobie prawnej wykonywania uprawnień właścicielskich Skarbu Państwa w stosunku do wód oraz pozostałego mienia związanego z gospodarką wodną; 6) wstąpienie przez Wody Polskie - państwową osobę prawną w prawa i obowiązki dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej wynikające z zawartych umów i porozumień, według kryterium kompetencyjnego, co oznacza w szczególności, że Wody Polskie – państwowa osoba prawna wstąpi w prawa i obowiązki wynikające z zawartych przez dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej umów w przedmiocie oddania w użytkowanie stanowiących własność Skarbu Państwa gruntów pokrytych wodami oraz z umów i porozumień zawartych przez dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej w zakresie utrzymywania wód oraz prowadzenia inwestycji w gospodarce wodnej, 7) wyposażenie Wód Polskich - państwowej osoby prawnej w lokale, z uwzględnieniem struktury organizacyjnej oraz obszarów działania tych podmiotów; 8) uregulowanie sytuacji prawnej pracowników likwidowanych regionalnych zarządów gospodarki wodnej, 9) określenie sposobu zakończenia postępowań administracyjnych wszczętych w czasie obowiązywania dotychczasowych przepisów i niezakończonych ostatecznie do dnia ich uchylenia oraz sposobu i trybu przekazywania akt tych postępowań, z założeniem, że postępowania administracyjne wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy nowej, zostały zakończone na podstawie przepisów dotychczasowych; 10) określenie sposobu, trybu i terminów przekazania dokumentów w związku ze zmianami w zakresie kompetencji poszczególnych organów; 11) utrzymanie w mocy aktów prawa miejscowego wydanych w czasie obowiązywania dotychczasowych przepisów, przez okres 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nowej oraz rozstrzygnięcie w przedmiocie możliwości dokonywania w nich zmian; 12) utrzymanie w mocy aktów wykonawczych wydanych na podstawie upoważnień określonych w dotychczasowych przepisach, przez okres 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nowej oraz rozstrzygnięcie w przedmiocie możliwości dokonywania w nich zmian. Ponadto, zgodnie z uzasadnieniem do projektu ww. ustawy: 10. Postępowanie administracyjne. 10.1. Prezes Wód Polskich będzie pełnił funkcję organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego w stosunku do dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej Wód Polskich w sprawach określonych w projekcie ustawy. 10.2. Właściwy dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Wód Polskich będzie pełnił funkcję organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego w stosunku do dyrektorów zarządów zlewni Wód Polskich w sprawach określonych w projekcie ustawy.

10.3. Właściwy dyrektor zarządu zlewni Wód Polskich będzie pełnił funkcję organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego w stosunku do kierowników nadzorów wodnych Wód Polskich w sprawach określonych w projekcie ustawy. 10.4. W sprawach należących do zakresu działania Wód Polskich organem właściwym, w rozumieniu przepisów ustawy z

Strona 70 z 222

dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego, będzie: 1) dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Wód Polskich w sprawach decyzji, o których mowa w art. 76 ust. 2, art. 77 ust. 3, 7, 8, 10 i 13, art. 80, art. 127 ust. 1 i 2, art. 135 ust. 1 pkt 1 i ust. 3, art. 175, art. 176 ust. 4 i 9, art. 182 ust. 1, art. 188 ust. 3 i 5, art. 191 ust. 1 i 3, art. 199 ust. 4, art. 201 ust. 1, art. 202 ust. 1, art. 206, art. 226 ust. 4, art. 237 ust. 3 oraz w art. 342 ust. 1, 3 i 6; 2) dyrektor zarządu zlewni Wód Polskich w sprawach decyzji, o których mowa w art. 80, art. 132, art. 135 ust. 1 pkt 1 i ust. 3, art. 136, art. 188 ust. 3 i 5, art. 190 ust. 2, 13 i 14, art. 191 ust. 1 i 3, art. 226 ust. 4, art. 237 ust. 3, art. 274 ust. 7, art. 275 ust. 18, art. 276 ust. 6, art. 277 ust. 7 oraz art. 467 ust. 3; 3) kierownik nadzoru wodnego Wód Polskich w sprawach decyzji, o których mowa w art. 232 ust. 4, art. 393 ust. 2, w art. 422 ust. 1 oraz art. 441 ust. 8 i 9. 10.5. W sprawach należących do zakresu działania Wód Polskich w zakresie zgód wodnoprawnych organem właściwym, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego, jest: 1) dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w sprawach: a) pozwoleń wodnoprawnych, o których mowa w art. 387 ust. 1 pkt 1: – jeżeli korzystanie z usług wodnych, wykonywanie urządzeń wodnych lub eksploatacja instalacji lub urządzeń wodnych są związane z przedsięwzięciami lub instalacjami, o których mowa w art. 378 ust. 2a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, – na wykonanie budowli przeciwpowodziowych, – na przerzuty wody i wykonanie niezbędnych do tego urządzeń wodnych, – na wprowadzanie do wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów, – działania związane z rekultywacją wód powierzchniowych lub wód podziemnych, – wydobywanie z wód powierzchniowych, w tym z morskich wód wewnętrznych wraz z wodami wewnętrznymi Zatoki Gdańskiej oraz wód morza terytorialnego, kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów, a także wycinanie roślin z wód lub brzegu, – na wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska określone w przepisach wydanych na podstawie art. 100 ust. 1 pochodzących z eksploatacji instalacji związanej z przedsięwzięciami, o których mowa w art. 378 ust. 2a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, – jeżeli korzystanie z usług wodnych lub wykonywanie urządzeń wodnych odbywa się w całości lub w części na terenach zamkniętych w rozumieniu art. 3 pkt 40 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, b) ocen wodnoprawnych, o których mowa w art. 387 ust. 1 pkt 3, c) pozwoleń wodnoprawnych, o których mowa w art. 388, wymaganych dla przedsięwzięcia, jeżeli jest organem właściwym do wydania jednej ze zgód, d) pozwoleń wodnoprawnych, o których mowa w art. 388, jeżeli dotyczą korzystania z wód i wykonywania urządzeń wodnych w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na śródlądowych wodach płynących, będących przedsięwzięciem mogącym zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, e) decyzji, o których mowa w art. 77 ust. 3 i 8 oraz w art. 176 ust. 4; 2) dyrektor zarządu zlewni Wód Polskich w sprawach pozwoleń wodnoprawnych, o których mowa w art. 387 ust. 1 pkt 1, niewymienionych w pkt 1 lit. a, c i lit. d; 3) kierownik nadzoru Wód Polskich w sprawach zgłoszeń wodnoprawnych.

Powyższe potwierdzają informację zawarte na stronie internetowej Polskich Wód (http://www.kzgw.gov.pl/index.php/pl/zalatw-sprawe/wydanie-decyzji-o-srodowiskowych-uwarunkowaniach): Właściwości organów PGW WP w sprawach o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (po 1 stycznia 2018 r., w związku z wejściem w życie nowej ustawy Prawo wodne oraz zmian ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i

Strona 71 z 222

jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko) 1. Określenie właściwego organu Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (PGW WP) Określenie właściwego kompetencyjnie organu PGW WP w postępowaniach ooś jest niezbędne do prawidłowego skierowania wniosku przez organ właściwy do przeprowadzenia postępowania ooś. Właściwość jednostek organizacyjnych PGW WP w postępowaniach ooś określają przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t. j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1405 z późn. zm.) zwanej dalej ustawą ooś. O właściwości tej decydują ustawowe uprawnienia organów PGW WP do wydawania ocen wodnoprawnych, które wynikają z art. 397 ust. 5 oraz ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy Prawo wodne. Zgodnie z powyższymi zapisami: 1) dyrektor rzgw PGW WP jest organem właściwym w przypadkach: a) o których mowa w art. 70 ust. 1 pkt 4 i art. 77 ust. 1 pkt 4 ustawy ooś, jeżeli rodzaj przedsięwzięcia lub korzystania z wód, zgodnie z art. 397 ust. 3 pkt 1 ppkt a, c, d ustawy Prawo wodne: – zalicza się do katalogu przedsięwzięć, instalacji mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko (określone w § 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2016 r., poz. 71), z uwagi na przypisanie dyrektorowi rzgw PGW WP uprawnień do wydawania pozwoleń wodnoprawnych jeżeli korzystanie z usług wodnych, wykonywanie urządzeń wodnych lub eksploatacja instalacji lub urządzeń wodnych są związane z przedsięwzięciami lub instalacjami, o których mowa w art. 378 ust. 2a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t. j. Dz. U. z 2017 r., poz. 519); – dotyczy pozwoleń wodnoprawnych: na wykonanie budowli przeciwpowodziowych, na wykonanie budowli przeciwpowodziowych, na przerzuty wody i wykonanie niezbędnych do tego urządzeń wodnych, na wprowadzanie do wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów, na działania związane z rekultywacją wód powierzchniowych lub wód podziemnych, na wydobywanie z wód powierzchniowych, kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów, a także na wycinanie roślin z wód lub brzegu, na wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 100 ust. 1 ustawy Prawo wodne, pochodzących z eksploatacji instalacji związanej z przedsięwzięciami mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, obejmujących w części zakres, dla którego organem właściwym do wydania pozwolenia wodnoprawnego jest dyrektor rzgw, dotyczących korzystania z wód i wykonywania urządzeń wodnych w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na śródlądowych wodach płynących, będących przedsięwzięciem mogącym zawsze znacząco oddziaływać na środowisko.

b) o których mowa w art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy ooś tylko dla przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli korzystanie z usług wodnych lub wykonywanie urządzeń wodnych odbywa się w całości lub w części na terenach zamkniętych w rozumieniu art. 3 pkt 40 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska;

Strona 72 z 222

2) dyrektor zarządu zlewni PGW WP, jest organem właściwym w przypadkach, o których mowa w art. 64 ust. 1 pkt 4 i art. 77 ustawy ooś, jeżeli rodzaj przedsięwzięcia lub korzystania z wód, zgodnie z art. 397 ust. 3 pkt 2 ustawy Prawo wodne: W ramach określonych w ustawie ooś procedur dyrektor rzgw: a) wydaje w terminie 14 dni opinię do postanowienia określającego zakres raportu oddziaływania na środowisko (70 ust. 1 pkt 4 ustawy ooś), na podstawie karty informacyjnej przedsięwzięcia; b) wydaje w terminie 30 dni postanowienie, w którym: – uzgadnia, na podstawie raportu oddziaływania przedsięwzięcia, warunki realizacji przedsięwzięcia (art. 77 ust. 1 pkt 4 ustawy ooś), c) przeprowadza procedury ooś, przypisane w pkt. 3 dyrektorowi zarządu zlewni, w przypadkach dotyczących przedsięwzięć zlokalizowanych na terenach zamkniętych. W ramach określonych w ustawie ooś procedur dyrektor zarządu zlewni: a) wydaje w terminie 14 dni w zakresie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko: – opinię (w przypadku gdy nie stwierdzi potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko z uwagi na brak wpływu na stan wód - art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy ooś), z ewentualnym wskazaniem konieczności określenia w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dodatkowych warunków lub wymagań (art. 64 ust. 3a ustawy ooś) lub, – uzgodnienie w formie postanowienia (w przypadku gdy stwierdzi konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko z uwagi na możliwość naruszenia celów środowiskowych - art. 64 ust. 1c ustawy ooś) wraz z określeniem zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (art. 64 ust. 3 ustawy ooś); b) wydaje w terminie 30 dni postanowienie, w którym: – uzgadnia warunki realizacji przedsięwzięcia, jeżeli stwierdził uprzednio potrzebę przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko (art. 77 ust.1 pkt 4 ustawy ooś), – odmawia uzgodnienia realizacji przedsięwzięcia (art. 77 ust 5a ustawy ooś), jeżeli naruszane są cele środowiskowe a nie zostaną spełnione przesłanki do derogacji, o których mowa w art. 68 pkt 1, 3 i 4 ustawy Prawo wodne. W przypadkach gdy obszar przedsięwzięcia wykracza poza właściwość jednego organu, poszczególni dyrektorzy opiniują/uzgadniają indywidualnie odnosząc się do właściwego im obszaru. W powyższej sytuacji organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach powinien wystąpić o opinie/uzgodnienia do właściwych terytorialnie dyrektorów organów PGW WP.

Wobec powyższego, Stanowisko Wydziału Infrastruktury Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego, jest jak najbardziej uzasadnione w świetle obowiązujących przepisów.

Strona 73 z 222

W trakcie postępowania w sprawie udzielenia pozwolenia na budowę inwestycji, dla której wydana była decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, z wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu na prawach strony wystąpiła organizacja ekologiczna. Z uwagi na fakt, iż prowadzone postępowanie nie wymagało udziału społeczeństwa, organ wydał postanowienie odmowne, na które organizacja się zażaliła. Organ przesłał zażalenie z aktami sprawy do organu II instancji. Czy organ I instancji jest uprawniony/ zobowiązany do kontynuowania i zakończenia postępowania- wydania decyzji w sprawie pozwolenia na budowę, nie czekając na rozstrzygnięcie organu II instancji w sprawie dopuszczenia organizacji do udziału w postępowaniu? Czy postanowienie w odmowie przyznania uprawnień może być traktowane jako postanowienie posiadające cechę wykonalności i czy podlega w związku z tym regulacji art. 143Kpa? Czy kwestia ta ma znaczenie w omawianym przypadku?

Stosownie do art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a. organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. Przy czym, ograniczenie tej ogólnej zasady dotyczącej możliwości udziału organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym na prawach strony, zawiera art. 28 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Zapis art. 28 w ustępie trzecim zawiera bowiem regulację wyłączającą stosowanie w postępowaniu zmierzającym do wydania pozwolenia na budowę art. 31 k.p.a. Brzmienie tego przepisu zostało nadane ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 80, poz. 718). Ww. art. 28 Prawa budowlanego został następnie po raz kolejny zmieniony, tj. na mocy art. 140 pkt 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.), dodano do art. 28, ustęp czwarty, który stanowi że przepisów ust. 2 i 3 nie stosuje się w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę wymagającym udziału społeczeństwa zgodnie z przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. W takim przypadku stosuje się art. 44 ww. ustawy. Zasadą jest wyłączenie udziału organizacji społecznych ze wszystkich postępowań prowadzonych w sprawie pozwolenia na budowę (art. 28 ust. 2 i 3 Prawa budowlanego), za wyjątkiem postępowań w tym przedmiocie wymagających udziału społeczeństwa. Dodać przy tym trzeba, iż znajdujący wówczas zastosowanie art. 44 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko dotyczy jedynie organizacji ekologicznych. Należy przy tym dostrzec, iż stosownie do treści art. 3 pkt 10 ww. ustawy, ilekroć jest w niej mowa o organizacji ekologicznej rozumie się przez to organizację społeczną, której statutowym celem jest ochrona środowiska. Nadto, w kontekście omawianych przepisów, zauważyć również trzeba, iż obowiązuje przepisy wyraźnie sprecyzowały sytuacje, w których możliwy jest udział w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę organizacji społecznej - warunkiem tego udziału jest ustalenie, że postępowanie to wymaga udziału społeczeństwa. Postępowaniem wymagającym udziału społeczeństwa jest zaś tylko takie postępowanie, co do którego wymóg zapewnienia udziału społeczeństwa jest przewidziany konkretnym przepisem administracyjnego prawa materialnego. Wskazać zatem należy, iż z ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku (...) wynika, że w postępowaniu w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę udział społeczeństwa jest wymagany wyłącznie w sytuacji ponownego przeprowadzania oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, która jest dokonywana w ściśle określonych przypadkach. Zgodnie z art. 61 ust. 1 pkt 2 i art. 88 ust. 1 pkt 1 i 2 tej ustawy, ponowną ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko w ramach postępowania w sprawie wydania pozwolenia na budowę przeprowadza się, jeżeli konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko została stwierdzona przez organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach bądź na wniosek podmiotu planującego podjęcie realizacji przedsięwzięcia, złożony do organu właściwego do wydania decyzji lub jeżeli organ właściwy do wydania decyzji stwierdzi, że we wniosku o wydanie decyzji zostały dokonane zmiany w stosunku do wymagań określonych w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Kierując się powyższym, stwierdzić zatem trzeba, że dopuszczenie organizacji społecznej w powyżej przywołanym porządku prawnym zostało uzależnione od ustalenia, czy zaistniała w sprawie przynajmniej jedna z ww. sytuacji wymagająca przeprowadzenia ponownej oceny oddziaływania na środowisko, przy jednoczesnym ustaleniu, że domagająca się udziału w sprawie organizacja jest organizacją ekologiczną w rozumieniu cyt. powyżej przepisu. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 1 lutego 2012 r. sygn. akt II OSK 2580/11 (Lex nr 1138184), nie do zaakceptowania jest taki pogląd, iż dopuszczenie do udziału w postępowaniu organizacji ekologicznej zależy tylko od tego czy organ wydający decyzję o pozwoleniu na budowę należycie wykona obowiązek wynikający z art. 35 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego w zakresie kontroli zgodności z wymaganiami środowiska, a

następnie przeprowadzi ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę zgodnie z art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku. Organ prowadząc postępowanie wpadkowe, jakim jest postępowanie o dopuszczenie organizacji do udziału w postępowaniu głównym o wydanie pozwolenia na budowę, ma obowiązek (wobec obowiązującego stanu prawnego)

Strona 74 z 222

ustalić m. in., czy we wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę nie zostały dokonane zmiany w stosunku do wymagań określonych w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Wyłączenie organizacji społecznych z postępowania o wydanie pozwolenia na budowę nie ma charakteru absolutnego z tej przyczyny, że organizacje te mogą brać udział w postępowaniu na podstawie przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i ustawy Prawo ochrony środowiska. Organizacja społeczna korzysta z prawa strony w rozumieniu art. 10 kpa od chwili wydania postanowienia o dopuszczeniu jej do udziału w postępowaniu na podstawie art. 31 § 2 kpa (por. wyrok NSA z 4 czerwca 1998 r, sygn. IV SA 1180/96, wyrok NSA z 20 stycznia 2005 r., sygn. OSK 1755/04). Zwrócić, przy tym należy również uwagę, że udział organizacji społecznych w postępowaniach administracyjnych ma na celu umożliwianie tym organizacjom prezentowanie własnego stanowiska w kwestiach, które mają znaczenie dla sposobu załatwienia sprawy. W samym założeniu więc celem udziału organizacji społecznej w postępowaniu jest nie tyle wspieranie strony, której interesu prawnego sprawa dotyczy, co przedstawianie własnego stanowiska odnośnie rozpoznawanej sprawy, z wykorzystaniem środków procesowych przysługujących stronie (por. uchwała NSA z 12 grudnia 2005 r., sygn. II OPS 4/05). Zgodnie ze zdaniem pierwszym powołanego art. 44 ustawy organizacje ekologiczne, które powołują się na swoje cele statutowe, mogą zgłosić swój udział do postępowania wymagającego udziału społeczeństwa. Analiza powyższego przepisu wskazuje, że dla wzięcia udziału organizacji ekologicznej w postępowaniu dotyczącym decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia pozwoleniu na budowę niezbędne jest ustalenie, że dane postępowanie jest zakwalifikowane jako postępowanie, wymagające udziału społeczeństwa. W powyższym celu niezbędne jest odwołanie się do przepisów prawa materialnego, zawartych w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Możliwość udziału społeczeństwa, w tym także organizacji ekologicznej zagwarantowana jest w postępowaniu w którym dokonywana jest ocena oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia ( art. 3 ust.1 pkt. 8 lit. c ustawy). Organizacja ekologiczna na gruncie polskiego prawa może uzyskać prawa strony w postępowaniu, w których stwierdzono brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, o ile wcześniej wystąpi z wnioskiem o wszczęcie takiego postępowania lub o dopuszczenie do udziału w postępowaniu w trybie art. 31 § 1 k.p.a., a organ administracji wyda w tym zakresie pozytywne postanowienie. Odmowa wszczęcia postępowania na wniosek organizacji społecznej lub odmowa dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu podlega kontroli instancyjnej i sądowej. Zgodnie z art. 143 k.p.a. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednakże organ administracji publicznej, który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione. Powyższy przepis normuje w sposób całościowy kwestię tzw. względnej suspensywności zażalenia, co oznacza, że do postanowień nie ma odpowiedniego zastosowania przepis art. 130. Inaczej niż w przypadku odwołania, wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, a zatem przed upływem terminu do wniesienia zażalenia postanowienie podlega wykonaniu. Nie jest jasne, czy uprawnienie organu administracji publicznej, który wydał postanowienie, do wstrzymania wykonania postanowienia jest uprawnieniem procesowym tego organu, które aktualizuje się w związku z postępowaniem zażaleniowym, czy też służy ono organowi administracji publicznej niezależnie od tego, czy zostało wniesione zażalenie na postanowienie. Z wykładni systemowej komentowanego przepisu wynika, że organ administracji publicznej może wstrzymać wykonanie tylko własnego postanowienia i tylko postanowienia zaskarżonego w drodze zażalenia oraz że uprawnienie to nie służy organowi właściwemu do rozpatrzenia zażalenia (organowi drugiej instancji). Ocena, czy wstrzymanie wykonania zaskarżonego postanowienia jest uzasadnione, należy do uznania organu administracji publicznej, który wydał postanowienie. Należy przyjąć, że organ administracji publicznej może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia na wniosek wnoszącego zażalenie albo z urzędu oraz że o wstrzymaniu wykonania postanowienia lub o odmowie wstrzymania wykonania postanowienia organ administracji publicznej orzeka w formie

postanowienia, na które nie służy zażalenie. Postanowieniom nie można nadawać rygoru natychmiastowej wykonalności (art. 126). (Jaśkowska Małgorzata, Wróbel Andrzej, Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego Opublikowano: LEX/el. 2016) W niniejszej sprawie jest jeszcze jedna istotna kwestia. Organ I instancji nie dysponuje aktami sprawy, które zostały

Strona 75 z 222

przesłane do organu II instancji więc jak mógłby wydać decyzję bez akt. Będzie to mógł zrobić dopiero, gdy akta wrócą z organu II instancji. Przy czym okres od przesłania zażalenia wraz z aktami do momentu powrotu kompletnych akt nie będzie liczył się do 65 terminu do wydania pozwolenia na budowę, bowiem wniesienie zażalenia nie jest w gestii organu a organ musi się podporządkować przepisom procesowym w tym zakresie. Tak więc nie ma zagrożenia, aby organ I instancji ukarany został karą za niewydanie decyzji w terminie 65 dni. W sytuacji złożenia przez organizację społeczną wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu na podstawie art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a., uprawnienie tej organizacji do dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu na prawach strony (art. 31 § 3 k.p.a.) nie wygasa wskutek wydania decyzji kończącej to postępowanie nawet wówczas, gdy nabyła ona cechę formalnej ostateczności wobec niewniesienia odwołania. Wniosek ten nadal podlega merytorycznemu rozpatrzeniu, a w razie pozytywnego jego załatwienia decyzja ta traci powyższą cechę i podlega doręczeniu tej organizacji stosownie do art. 109 § 1 w zw. z art. 31 § 3 k.p.a."

1. Co sprawdza Inspektor w projekcie budowlanym dot. przebudowy lokalu, gdy są niezgodności z przepisami, np. niska wysokość pomieszczenia? 2. Co w dokumentacji projektowej ma być podpisane w oryginale? 3. W przypadku projektu Zespołu budynków, czy należy żądać osobnej dokumentacji dla każdego budynku? 4. Czy można przedłużać terminy na uzupełnienie wniosku lub postanowienie o poprawie zgłoszenia?

Ad. 1 Co sprawdza Inspektor w projekcie budowlanym dot. przebudowy lokalu, gdy są niezgodności z przepisami, np. niska wysokość pomieszczenia?

Zgodnie z art. 35 ust 1-5 Prawa Budowlanego Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza: 1) zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu, a także wymaganiami ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; 2) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi; 3) kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń oraz informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, oraz zaświadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 7; 4) wykonanie - w przypadku obowiązku sprawdzenia projektu, o którym mowa w art. 20 ust. 2, także sprawdzenie projektu - przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia budowlane i legitymującą się aktualnym na dzień opracowania projektu - lub jego sprawdzenia - zaświadczeniem, o którym mowa w art. 12 ust. 7; 5) 7 spełnienie wymagań określonych w art. 60 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości (Dz. U. poz. 1529) - w przypadku inwestycji na nieruchomości wchodzącej w skład Zasobu Nieruchomości, o którym mowa w tej ustawie, oddanej w użytkowanie wieczyste lub sprzedanej w trybie określonym w art. 53 ust. 1 lub 2 tej ustawy, przeznaczonej na wynajem o czynszu najmu określonym zgodnie z przepisami rozdziału 7 tej ustawy, zwanej dalej "inwestycją KZN".

2. (uchylony). 3. W razie stwierdzenia naruszeń, w zakresie określonym w ust. 1, organ administracji architektoniczno-budowlanej nakłada postanowieniem obowiązek usunięcia wskazanych nieprawidłowości, określając termin ich usunięcia, a po jego bezskutecznym upływie wydaje decyzję o odmowie zatwierdzenia projektu i udzielenia pozwolenia na budowę. 4. W razie spełnienia wymagań określonych w ust. 1 oraz w art. 32 ust. 4, organ administracji architektoniczno-budowlanej nie może odmówić wydania decyzji o pozwoleniu na budowę. 5. Organ administracji architektoniczno-budowlanej wydaje decyzję o odmowie zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę, jeżeli na terenie, którego dotyczy projekt zagospodarowania działki lub terenu, znajduje się obiekt budowlany, w stosunku do którego orzeczono nakaz rozbiórki. Zgodnie z Art. 20 Pb 2. Projektant ma obowiązek zapewnić sprawdzenie projektu architektoniczno-budowlanego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do

Strona 76 z 222

projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności. 3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy: 1) zakresu objętego sprawdzaniem i opiniowaniem na podstawie przepisów szczególnych; 2) projektów obiektów budowlanych o prostej konstrukcji, jak: budynki mieszkalne jednorodzinne, niewielkie obiekty gospodarcze, inwentarskie i składowe. 4. Projektant, a także sprawdzający, o którym mowa w ust. 2, do projektu budowlanego dołącza oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego, zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Organ administracji architektoniczno-budowlanej nie jest uprawniony do sprawdzania zgodności projektu budowlanego z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej, natomiast jest upoważniony do uznania, że zgodność tę gwarantuje stosowne oświadczenie projektanta i ewentualnie osób sprawdzających, o których mowa w art. 20 ust. 2 wskazywanej powyżej ustawy – Prawo budowlane Podstawą prawną obowiązku sprawdzenia projektu budowlanego przez organ administracji architektoniczno – budowlanej jest art. 35 ust. 1 i 3 Pb Organ administracji architektoniczno – budowlanej sprawdza zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji WZ, w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Organ dokonuje tez sprawdzenia projektu budowlanego z wymogami ochrony środowiska, sprawdzenia kompletności projektu budowlanego i posiadania wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń oraz informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, oraz zaświadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 7. Ostatnią kwestią, którą organ musi wziąć pod uwagę czy projekt budowlany został wykonany – w przypadku obowiązku sprawdzenia projektu, o którym mowa w art. 20 ust. 2, także sprawdzony – przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia budowlane i legitymującą się aktualnym na dzień opracowania projektu lub jego sprawdzenia zaświadczeniem. Sprawdzeniu podlega cały projekt budowlany tzn. zarówno projekt zagosp. działki lub terenu – pod kątem zgodności z zapisami planu miejscowego lub decyzji o w.z.i z.t., jak i projekt architektoniczno-budowlany – np. co do zapewnienia dostępu dla osób niepełnosprawnych. Organ powinien brać pod uwagę zarówno część tekstową, jak i graficzną projektu weryfikując, czy przedłożony projekt jest kompletny (m.in. czy określa obszar oddziaływania obiektu, zawiera analizę efektywności energetycznej obiektu), czy spełnia wymagania co do formy, wymagań ochrony środowiska, jest podpisany przez uprawnionego projektanta. Organ powyższy, nie może obecnie badać zgodności projektu arch.-bud. z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi i obowiązującymi Polskimi Normami, albowiem przewidujący taką możliwość przepis art.. 35 ust. 2 został uchylony ustawą z dnia 27 marca 2003r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz zmianie niektórych ustaw; Jedynie w postępowaniach nadzwyczajnych, istnieje obowiązek organu badania merytorycznego całego projektu

budowlanego.

Ad. 2 Co w dokumentacji projektowej ma być podpisane w oryginale?

Strona 77 z 222

Prawo budowlane wymaga, aby za każdy projekt budowlany był odpowiedzialny projektant konkretnego obiektu budowlanego (osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia do projektowania oraz do wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie). Osoba, która złożyła podpis na stronie tytułowej projektu bud. odpowiada za jego zawartość, także za załączone do projektu dokumenty. Ponadto projektant do projektu bud. dołącza oświadczenie o sporządzeniu projektu, zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej (art. 20 ust.4). W związku z powyższym podpis projektanta na pierwszej stronie każdego projektu jest dla wiarygodności zawartych w nim dokumentów wystarczający. Zgodnie z art. 20 Prawa Budowlanego 1. Do podstawowych obowiązków projektanta należy: 1)opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy, ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej; 1a)zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu osób posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności oraz wzajemne skoordynowanie techniczne wykonanych przez te osoby opracowań projektowych, zapewniające uwzględnienie zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie budowy, z uwzględnieniem specyfiki projektowanego obiektu budowlanego; 1b)sporządzenie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ze względu na specyfikę projektowanego obiektu budowlanego, uwzględnianej w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia; 1c)określenie obszaru oddziaływania obiektu; 2)uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych w zakresie wynikającym z przepisów; 3)wyjaśnianie wątpliwości dotyczących projektu i zawartych w nim rozwiązań; 3a)sporządzanie lub uzgadnianie indywidualnej dokumentacji technicznej, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1570); 4)sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub organu administracji architektoniczno-budowlanej w zakresie: a)stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji z projektem, b)uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego. 2. Projektant ma obowiązek zapewnić sprawdzenie projektu architektoniczno-budowlanego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności. 3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy: 1)zakresu objętego sprawdzaniem i opiniowaniem na podstawie przepisów szczególnych; 2)projektów obiektów budowlanych o prostej konstrukcji, jak: budynki mieszkalne jednorodzinne, niewielkie obiekty gospodarcze, inwentarskie i składowe. 4. Projektant, a także sprawdzający, o którym mowa w ust. 2, do projektu budowlanego dołącza oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego, zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. „Projektant, a także sprawdzający, o którym mowa w ust. 2, do projektu budowlanego dołącza oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego, zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej”. Wskazany przepis jest więc wyrazem tendencji przenoszenia odpowiedzialności za zgodność projektu budowlanego z przepisami z organów administracji architektoniczno-budowlanej na osoby uprawnione do jego sporządzenia. Nowelizacją z 2003 r. uchylono bowiem art. 35 ust. 2, który pozwalał organowi administracji architektoniczno-budowlanej na badanie zgodności projektu architektoniczno-budowlanego z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, i obowiązującymi Polskimi

Normami. Złożenie takiego oświadczenia przez projektanta wraz z projektem budowlanym nieodpowiadającym wymaganiom co do jego zgodności z prawem, w szczególności poprzez zaprojektowanie budynku niezgodnie z przepisami prawa miejscowego odnośnie do zabudowy jednorodzinnej, powinno zostać zakwalifikowane jako złożenie fałszywego oświadczenia. W związku z powyższym nie jest wykluczona odpowiedzialność karna projektanta za złożenie fałszywego

Strona 78 z 222

oświadczenia na podstawie art. 233 kodeksu karnego. W świetle powyższych rozważań uzasadniony jest wniosek, że oświadczenie projektanta o zgodności projektu z prawem, jest czynnością o znacznej doniosłości prawnej. Powoduje to z jednej strony, że projektant nie może bezkrytycznie ulegać oczekiwaniom inwestora, z drugiej zaś, że niedopełnienie ustawowych obowiązków w omawianym zakresie rodzić może dla projektanta dotkliwe skutki. Co więcej, negatywne konsekwencje dla architekta w zakresie wadliwego projektowania nie będzie, co do zasady, niwelował fakt zatwierdzenia projektu budowlanego przez właściwy organ budowlany. W grę wchodzi bowiem odpowiedzialność zawodowa, odpowiedzialność kontraktowa, a także odpowiedzialność karna. (Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Prawo budowlane. Komentarz aktualizowany Opublikowano: LEX/el. 2018). Z powyższego wynika, że w dokumentacji projektowej projekt musi być podpisany w oryginale, oświadczenie o sporządzeniu projektu, zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej a także oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, które jest załączane do akt sprawy. To samo dotyczy oświadczenia projektanta sprawdzającego.

Ad. 3 W przypadku projektu Zespołu budynków, czy należy żądać osobnej dokumentacji dla każdego budynku? Zgodnie z art. 6 PB Dla działek budowlanych lub terenów, na których jest przewidziana budowa obiektów budowlanych lub funkcjonalnie powiązanych zespołów obiektów budowlanych, należy zaprojektować odpowiednie zagospodarowanie, zgodnie z wymaganiami art. 5 ust. 1-2b, zrealizować je przed oddaniem tych obiektów (zespołów) do użytkowania oraz zapewnić utrzymanie tego zagospodarowania we właściwym stanie techniczno-użytkowym przez okres istnienia obiektów (zespołów) budowlanych. Zgodnie natomiast z art. 33 ust. 1 PB Pozwolenie na budowę dotyczy całego zamierzenia budowlanego. W przypadku zamierzenia budowlanego obejmującego więcej niż jeden obiekt, pozwolenie na budowę może, na wniosek inwestora, dotyczyć wybranych obiektów lub zespołu obiektów, mogących samodzielnie funkcjonować zgodnie z przeznaczeniem. Jeżeli pozwolenie na budowę dotyczy wybranych obiektów lub zespołu obiektów, inwestor jest obowiązany przedstawić projekt zagospodarowania działki lub terenu, o którym mowa w art. 34 ust. 3 pkt 1, dla całego zamierzenia budowlanego. Mimo rozbudowania treści art. 33 ust. 1 ustawodawca w żaden sposób nie odniósł się już do przypadku opisanego w zdaniu drugim i trzecim tego przepisu w unormowaniach dotyczących dokumentów dołączonych do wniosku o pozwolenie na budowę. Należy mieć także na względzie, że ustawodawca w powyższych zdaniach uzależnił dopuszczalność udzielenia pozwolenia na budowę obiektów od tego, czy mogą one samodzielnie funkcjonować zgodnie z przeznaczeniem. Założył zatem możliwość, że przedsięwzięcie budowlane w części nieobjętej decyzją o pozwoleniu na budowę nie będzie realizowane, i wprowadził takie mechanizmy łagodzące skutki omawianego stanu rzeczy, jakie uznał za wystarczające. Wprowadzenie dalej idących zastrzeżeń, w szczególności dotyczących praw do nieruchomości, na których miałyby powstać pozostałe składniki zamierzenia budowlanego, wymagałoby więc wyraźnej regulacji, a takiej w ustawie – Prawo budowlane nie ma. Poza tym regulacje objęte zdaniem drugim i trzecim art. 33 ust. 1 wprowadzono w celu ułatwienia procesu inwestycyjnego, dopuszczając możliwość realizacji inwestycji etapami. Z punktu widzenia elementów ekonomicznych procesu inwestycyjnego nie można zatem pomijać tego, że całkowicie nieracjonalne byłoby narzucanie inwestorom obowiązku nabywania gruntów pozwalających na realizację całości zamierzenia już przy pierwszym czy kolejnym etapie budowy. Względy ekonomiczne powodowałyby, że korzyść z tytułu wprowadzenia omawianych regulacji byłaby ograniczona do zmniejszenia wydatków na prace projektowe (por. wyrok NSA z dnia 18 kwietnia 2002 r., II SA/Po 4738/01, LEX nr 683367; podobny pogląd zaprezentował również NSA w wyroku z dnia 19 listopada 2013 r., II OSK

2180/12, LEX nr 683367). Ponadto uznanie, że w przypadku etapowania inwestycji budowlanej inwestor powinien legitymować się oświadczeniem o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane dla wszystkich działek (wszystkich etapów inwestycji) objętych projektem zagospodarowania działki lub terenu, narusza konstytucyjnie chronione prawo własności inwestora (art. 31 ust. 3 i art. 64 Konstytucji RP), gdyż uzależnia wydanie pozwolenia na

Strona 79 z 222

budowę od spełnienia przez niego nieprzewidzianych prawem obowiązków. (Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Prawo budowlane. Komentarz aktualizowany Opublikowano: LEX/el. 2018)

Ad. 4 Czy można przedłużać terminy na uzupełnienie wniosku lub postanowienie o poprawie zgłoszenia? Zgodnie z art. 30 ust 5c PB W razie konieczności uzupełnienia zgłoszenia organ administracji architektoniczno-budowlanej nakłada na zgłaszającego, w drodze postanowienia, obowiązek uzupełnienia, w określonym terminie, brakujących dokumentów, a w przypadku ich nieuzupełnienia - wnosi sprzeciw w drodze decyzji. Zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych w sytuacji złożenia niekompletnego zgłoszenia, w zależności od rodzaju braków organ stosuje art. 64 § 2 k.p.a. lub art. 30 ust. 2 p.b. Jeżeli wniosek jest niekompletny pod względem formalno-prawnym, organ winien wezwać do jego uzupełnienia w trybie art. 64 § 2 k.p.a., natomiast w przypadku braków materialno-prawnych powinien zastosować art. 30 ust. 5c (dawniej ust. 2) p.b. (WSA w Warszawie, dn. 22.01.2010 r., sygn. akt: VII SA/Wa 2009/09). Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 30 ust. 2 p.b. w zgłoszeniu inwestor winien określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia; nadto do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie, o którym mowa w art. 32 ust. 4 pkt 2, oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami. Zgodnie zaś z art. 30 ust. 5c p.b. w razie konieczności uzupełnienia zgłoszenia właściwy organ nakłada na zgłaszającego, w drodze postanowienia, obowiązek uzupełnienia, w określonym terminie, brakujących dokumentów, a w przypadku ich nieuzupełnienia - wnosi sprzeciw w drodze decyzji. Jednakże powyższa procedura, określona w art. 30 ust. 5c p.b., może mieć miejsce jedynie "w razie konieczności uzupełnienia"; zatem w sytuacji uznania przez organ, że niezbędnym jest, z punktu widzenia przepisów odrębnych, dołączenie wskazanych w art. 30 ust. 2 p.b. dokumentów. Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane pozwolenia na budowę nie wymaga budowa wolno stojących parterowych budynków gospodarczych, garaży, wiat lub przydomowych ganków i oranżerii (ogrodów zimowych) o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki. Budowa tego typu obiektów wymaga zgłoszenia (art. 30 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 29 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego). W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie, o którym mowa w art. 32 ust. 4 pkt 2, oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami (art. 30 ust. 2 Prawa budowlanego). Zgłoszenia należy dokonać przed terminem zamierzonego rozpoczęcia robót budowlanych. Właściwy organ, w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia może, w drodze decyzji, wnieść sprzeciw. Do wykonywania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli organ nie wniósł sprzeciwu w tym terminie (art. 30 ust. 5 Prawa budowlanego w brzmieniu obowiązującym do 1 stycznia 2017 r.). Stosownie do art. 30 ust. 5c Prawa budowlanego - w razie konieczności uzupełnienia zgłoszenia właściwy organ nakłada na zgłaszającego, w drodze postanowienia, obowiązek uzupełnienia, w określonym terminie, brakujących dokumentów, a w przypadku ich nieuzupełnienia - wnosi sprzeciw w drodze decyzji. Nałożenie obowiązku, o którym mowa w ust. 5c, przerywa bieg terminu, o którym mowa w ust. 5 (art. 30 ust. 5d Prawa budowlanego). Trzeba podkreślić, że jak wynika z treści art. 30 ust. 5c Prawa budowlanego określona w tym przepisie procedura uzupełnienia zgłoszenia może mieć miejsce "w razie konieczności". Nie można nie zauważać, że celem działania organów w odniesieniu do zgłoszenia jest ustalenie, czy objęta nim budowa lub roboty budowlane są zgodne z wymogami prawa. Z regulacji przedstawionej na wstępie wynika przede wszystkim, że organ ma obowiązek wnieść sprzeciw do złożonego zgłoszenia, gdy osoba zgłaszająca nie uzupełni, na wezwanie, dokonanego zgłoszenia o brakujące dokumenty. Z treści

powołanego art. 30 ust. 2 Prawa budowlanego wypływa również, że ewentualne nałożenie postanowieniem obowiązku uzupełnienia zgłoszenia musi być rezultatem nie tylko właściwie uzasadnionej potrzeby, ale przede wszystkim znajdować oparcie w obowiązujących przepisach prawa. Możliwość wniesienia sprzeciwu z uwagi na niepełne zgłoszenie, którego braków nie uzupełniono w terminie jest zatem możliwe jedynie w sytuacji, gdy dokumenty, których przedłożenia żąda

Strona 80 z 222

organ, stanowią dokumenty wymagane przepisami ustawy Prawo budowlane lub ustaw szczegółowych, o ile mają one zastosowanie w sprawie (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 października 2017 r. sygn. akt II OSK 2612/16, publ. w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych dostępnej poprzez stronę internetową http://orzeczenia.nsa.gov.pl/). Nałożenie przez organ, w okresie 30 dni od dnia złożenia zgłoszenia, obowiązku uzupełnienia brakujących dokumentów, nie powoduje wadliwości zgłoszenia w zakresie wskazania przewidywanego terminu rozpoczęcia robót. W takim przypadku tj. kiedy wskutek konieczności uzupełnienia zgłoszenia rozpoczęcie robót budowlanych w terminie wskazanym przez inwestora byłoby sprzeczne z treścią art. 30 ust. 5 Prawa budowlanego - roboty budowlane będzie można rozpocząć w terminie obliczonym zgodnie z ww. przepisem, liczonym od dnia otrzymania kompletnego zgłoszenia. Termin rozpoczęcia robót budowlanych podawany w zgłoszeniu służy ocenie przez organ możliwości zgodnego z prawem przeprowadzenia inwestycji, a nie kontroli wiedzy inwestora o treści art. 30 ust. 5 Prawa budowlanego. Zgłoszenie jest odstępstwem od zasady wyrażonej w art. 28 ust. 1 ustawy Prawo budowlane, która wskazuje, że roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę. Zgłoszenie nie jest wnioskiem (podaniem) w rozumieniu art. 61 k.p.a., który wymaga załatwienia przez organ jako sprawy administracyjnej. Jest to w istocie oświadczenie woli inwestora o zamiarze przystąpienia do realizacji konkretnej inwestycji budowlanej, a jego milczące przyjęcie przez właściwy organ jest zwykłą czynnością materialno-techniczną. Niezgłoszenie sprzeciwu przez właściwy organ powoduje zaś, że uprawnienie inwestora do uruchomienia procesu budowlanego powstaje bezpośrednio z mocy prawa, a nie w wyniku konkretyzacji normy prawnej przez wydanie aktu administracyjnego. Do zgłoszenia mają zastosowanie tylko reguły określone w ustawie Prawo budowlane, a jedynym postępowaniem administracyjnym prowadzonym przez organ po jego dokonaniu jest postępowanie w sprawie sprzeciwu, które podejmuje z urzędu, i to tylko wtedy, gdy dojdzie do przekonania, że zachodzą ustawowe przesłanki jego wydania. W tej sytuacji, milczenie organu, czyli niewyrażenie sprzeciwu w formie decyzji, uprawnia do podjęcia robót budowlanych - oczywiście przy założeniu, że chodzi o inwestycję podlegającą tej formie reglamentacji, a nie pozwoleniu na budowę. Jeżeli natomiast organ zdecyduje się wnieść sprzeciw (w trybie np. art. 30 ust. 5c lub ust. 6 ustawy), to nastąpi wszczęcie z urzędu postępowania regulowanego przepisami k.p.a. Do czasu wszczęcia tego postępowania, badanie zgłoszenia po jego wniesieniu (a przed ewentualnym sprzeciwem organu) odbywa się w oparciu o niesformalizowane zasady (por. NSA w wyroku z dnia 4 listopada 2011 r., sygn. akt II OSK 1685/11, dostępny na stronie internetowej Centralnej bazy Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem orzeczeniansa.gov.pl). Nie zmienia to jednak faktu, że zgłoszenie, podobnie jak wniosek o pozwolenie na budowę, musi dla swej skuteczności spełniać (chociaż w sposób uproszczony) określone warunki formalne i materialno-prawne. Z przedstawionej regulacji wynika przede wszystkim, że organ ma obowiązek wnieść sprzeciw do złożonego zgłoszenia, gdy osoba zgłaszająca nie uzupełni, na wezwanie, zgłoszenia o brakujące dokumenty. Z treści powołanego art. 30 ust. 2ustawy Prawo budowlane wypływa również, że ewentualne nałożenie postanowieniem obowiązku uzupełnienia zgłoszenia musi być rezultatem nie tylko właściwie uzasadnionej potrzeby, ale przede wszystkim znajdować oparcie w obowiązujących przepisach prawa. Z przepisów tych musi wynikać obciążający inwestora obowiązek przedłożenia wraz ze zgłoszeniem określonych dokumentów, wymienionych przykładowo w art. 30 ust. 2 ustawy Prawo budowlane. Dodatkowe, odpowiednie w zależności od potrzeb, szkice lub rysunki, pozwolenia, uzgodnienia i opinie powinny zatem znajdować oparcie w odpowiednich przepisach. W razie niekompletności zgłoszenia co do wymaganej dokumentacji, właściwy organ nakłada na inwestora w drodze postanowienia, obowiązek uzupełnienia zgłoszenia o niezbędne dokumenty w określonym terminie. Ponieważ kompletność zgłoszenia jest podstawowym warunkiem, od spełnienia którego ustawodawca uzależnił możliwość skorzystania z uproszczonej procedury realizacji robót budowlanych, nieuzupełnienie przez inwestora braków zgłoszenia obliguje właściwy organ do wniesienia sprzeciwu w drodze decyzji

(art. 30 ust. 5c tej ustawy). Użycie przez ustawodawcę w art. 30 ust. 5c i ust. 6 ustawy kategorycznego zwrotu "wnosi sprzeciw" oznacza, że wydanie decyzji w tym przedmiocie nie jest pozostawione uznaniu organu lecz ma on obowiązek wnieść sprzeciw w każdym przypadku, gdy w wyniku ustalenia okoliczności konkretnej sprawy, wystąpi którakolwiek z okoliczności wymienionych w

Strona 81 z 222

tych przepisach.

Czy należy zawiesić postępowanie z urzędu po wniosku strony? W granicy działki budowlanej, w styku z istniejącym budynkiem, złożono wniosek o pozwolenie na budowę budynku. Wydano decyzję o pozwoleniu na budowę. Inwestor złożył wniosek o zmianę decyzji. W toku postępowania, jedna ze stron wystąpiła z wnioskiem o jego zawieszenie, do czasu wyjaśnienia, kto jest spadkobiercą (współwłaścicielem) sąsiedniego budynku. Ujawnionych jest kilku współwłaścicieli, wszystkich potencjalnych organ traktuje jako strony.

Omawiana sprawa wymaga wyjaśnienia kilku kwestii, to jest kwestii zawieszenia postępowania na wniosek oraz z urzędu, kwestię tego kto jest spadkobiercą i jakie z tego tytułu płyną konsekwencję, kwestię współwłasności w kontekście tego, kogo można traktować za stronę postępowania. Odnośnie zawieszenia postępowania, kwestię tę reguluje art. 97 i 98 k.p.a., zgodnie z którymi Art. 97. § 1. Organ administracji publicznej zawiesza postępowanie: 1) w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105); 2) w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony; 3) w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych; 4) gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd; 5) na wniosek Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, w przypadku gdy stroną postępowania jest podmiot w restrukturyzacji, o którym mowa w art. 2 pkt 44 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. poz. 996 i 1997 oraz z 2017 r. poz. 791). § 2. Gdy ustąpią przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania, o których mowa w § 1 pkt 1-4, organ administracji publicznej podejmie postępowanie z urzędu lub na żądanie strony. § 3. Organ administracji publicznej podejmie postępowanie, o którym mowa w § 1 pkt 5, na wniosek Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Art. 98. § 1. Organ administracji publicznej może zawiesić postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu. § 2. Jeżeli w okresie trzech lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane. Zgodnie z art. 97 § 1 pkt. 1 Kpa., organ administracji publicznej zawiesza postępowanie w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105). Przepis ten koreluje z art. 30 Kpa, zgodnie z którym w sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni.

Uznaje się, że zawieszenie postępowania na podstawie art. 97 pkt. 1 Kpa, uzależnione jest od łącznego wystąpienia następujących przesłanek: 1) śmierć strony miała miejsce po wszczęciu postępowania, w jego toku; 2) śmierć strony nie czyni postępowania bezprzedmiotowym (art. 105 § 1 KPA); 3) brak jest możliwości wezwania spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu; 4) nie zachodzi okoliczność z art. 30 § 5 KPA. Jak stwierdził Naczelny Sad Administracyjny w wyroku sygn. II OSK 1353/13 z dnia 19 grudnia 2014r., spadkobranie nie jest kategorią prawa administracyjnego, dlatego też organ administracji prowadzący postępowanie administracyjne ma obowiązek żądać udokumentowania następstwa prawnego w prawie przysługującym do nieruchomości. Z art. 1025 § 2 kc wynika domniemanie prawne, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą. Następstwo prawne ze spadkobrania nie może zatem być przedmiotem oświadczenia, ponieważ na skutki prawne z tego wynikające może powoływać się jedynie osoba, za którą przemawia domniemanie prawne określone

Strona 82 z 222

w powołanym art. 1025 § 2 kc. Następstwo prawne ze spadkobrania – dla wywołania jakichkolwiek skutków prawnych – nie może zatem wynikać z domniemania faktycznego, lecz z ustawowo określonego domniemania prawnego. Jedynie sąd powszechny jest uprawniony do stwierdzenia nabycia praw do spadku przez spadkobierców i dokonuje tego w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym wymienia wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wielkość ich udziałów (art. 677 § 1 kpc). Jeżeli ustalenie takie nie jest możliwe konieczne jest zawieszenie przez organ postępowania administracyjnego, na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., do czasu ustalenia kręgu osób uprawnionych do udziału w sprawie. Jedynie osoby, które wylegitymują się postanowieniem sądu powszechnego o stwierdzeniu nabycia spadku po właścicielach nieruchomości, będą miały przymiot strony. W określonych okolicznościach przerwanie toku postępowania może okazać się nieuniknione. Sytuacje, w których zachodzi konieczność wydania takiego rozstrzygnięcia zostały uregulowane w art. 97 k.p.a., a jedną z nich jest - zgodnie z art. 97 § 1 pkt 1 k.p.a. - śmierć strony, jeżeli wezwanie spadkobierców do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności przewidziane w art. 30 § 5, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe. Elementem koniecznym każdego postępowania administracyjnego są jego podmioty, zatem organ administracji publicznej oraz strony. Jednym z podstawowych obowiązków organu administracji publicznej prowadzącego postępowanie administracyjne w danej sprawie - zgodnie z zasadą ogólną unormowaną w art. 10 k.p.a. - jest zapewnienie czynnego udziału stronom w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwienie wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Obowiązek ten organ powinien realizować od momentu wszczęcia postępowania administracyjnego przez zawiadomienie wszystkich stron o wskazanej czynności (art. 61 § 4 k.p.a.). Uniemożliwienie stronie czynnego udziału w postępowaniu stanowi przesłankę do jego wznowienia na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. (strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu), a zarazem podstawę do uchylenia decyzji kontrolowanej w postępowaniu odwoławczym niezależnie od zaistnienia innych naruszeń przepisów postępowania administracyjnego. Z powyższego wynika, iż obowiązkiem organu administracji publicznej prowadzącego postępowanie w sprawie zmiany decyzji ostatecznej winno być każdorazowo ustalenie kręgu stron postępowania, a zatem podmiotów, które wykażą istnienie interesu prawnego, wynikającego z możliwości zastosowania wobec nich normy prawa materialnego. Zawieszenie prowadzonego postępowania administracyjnego, ze względu na śmierć strony może nastąpić tylko w przypadku gdy strona zmarła w czasie tego postępowania. Skoro ustawodawca przewidział obligatoryjne zawieszenie postępowania administracyjnego wyłącznie w przypadku śmierci strony, która nastąpiła w toku postępowania i to tylko w sytuacji gdy wezwanie spadkobierców nie jest możliwe, znaczy to, że w pozostałych przypadkach nie ma podstaw do wstrzymywania biegu postępowania, a rolą organu jest podjęcie próby ustalenia spadkobierców zmarłej strony i to bez względu czy krąg spadkobierców został już wyznaczony na podstawie orzeczenia sądu bądź innego organu (zobacz wyroki: Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 marca 2009, w spr. II OSK 315/08 i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych w : Warszawie z dnia 22 marca 2006 roku, w spr. VII SA/Wa 1605/05 i z dnia 21 marca 2012 roku, w spr. VII SA/Wa 2398/11, Krakowie z dnia 29 października 2007 roku, w spr. II SA/Kr 801/06 i z dnia 29 marca 2010, w spr. II SA/Kr 1695/09, w Lublinie z dnia 15 marca 2012 roku, w spr. II SA/Lu 841/11, Poznaniu z dnia 3 lipca 2012 roku, w spr. II SA/Po 1025/11 i z dnia 5 października 2012 roku w spr. II SA/Po 661/12, publ. Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, www.nsa.gov.pl, Barbara Adamiak/ Janusz Borkowski Kodeks postępowania administracyjnego Komentarz, C.H. Beck,11 wydanie str. 97 uwaga 8 ). Faktycznie organ nie może być bezczynny i biernie oczekiwać na działania innych osób, skoro jedną z podstawowych zasad postępowania administracyjnego jest wyrażona w art. 12 k.p.a., zasada szybkości postępowania. W świetle wykładni przepisów art. 97 § 1 pkt 4 i art. 30 § 4 k.p.a. organy prowadzące przedmiotowe postępowanie administracyjne

władne są do rozstrzygnięcia kto jest spadkobiercą tych osób. Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku jest postępowaniem wszczynanym przez sąd powszechny na wniosek spadkobiercy lub innej osoby zainteresowanej, tj. takiej której praw dotyczy wynik postępowania spadkowego (art. 506 i 510 § 1 k.p.c.) Organ administracji publicznej nie spełnia tych wymogów, a zatem nie ma uprawnień by skutecznie wystąpić do sądu spadku z takim wnioskiem (wyrok

Strona 83 z 222

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 lutego 2007 roku, w spr. l SA/Wa 1444/2006). Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 1 czerwca 2000 roku, w spr. IV CKN 470/00, opub. w LEX nr 52484 wyraził pogląd, że "przyznanie zbyt szerokiemu kręgowi osób uprawnienia do składania wniosków o zmianę postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku pociągałoby za sobą dopuszczenie do ingerowania w układy rodzinno-osobiste i majątkowe osób trzecich - obcych, bez należytego usprawiedliwienia w kategoriach obiektywnego interesu. Takie uprawnienie procesowe służy w obecnym stanie prawnym prokuratorowi, jako strażnikowi porządku prawnego". Jednak dla przyjęcia tego, kto jest następcą prawnym zmarłego w postępowaniu administracyjnym, nie jest potrzebne oficjalne tego stwierdzenie postanowieniem o nabyciu spadku lub notarialnym poświadczeniem dziedziczenia (choć oczywiście jest to najwłaściwsze). Stwierdzić należy dlatego, że brak postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia po zmarłych nie uniemożliwia organowi prowadzenia postępowania. Organ może poczynić ustalenia czy osobami uprawnionymi do uczestniczenia w postępowaniu, jako następcy prawni wymienionych zmarłych są osoby zajmujące się ich nieruchomościami, aktualnie jako zarządcy masy spadkowej, albo kuratorzy (art. 30 § 5 k.p.a.) ewentualni posiadacze nieruchomości. Wskazań osób, które organ może uznać za następców prawnych, mogą udzielić inne przykładowo osoby uczestniczące jako strony w postępowaniu. Gdyby okazało się, iż organ administracji dokonał niewłaściwych ustaleń, wskutek czego spadkobiercy nie braliby czynnego udziału w postępowaniu w sprawie w charakterze stron bez własnej winy, to przysługiwałoby im uprawnienie (a nie obowiązek) do złożenia (w terminie zakreślonym w art. 148 § 2 k.p.a.) wniosku o wznowienie postępowania w oparciu o art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 października 2013 roku, w spr. II OSK 1113/12 i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 15 marca 2012 roku, w spr. II SA/Lu 841/11, publ. Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, www.nsa.gov.pl). Skoro ustawodawca wyraźnie wskazał w art. 97 § 1 pkt 1 K.p.a. jako podstawę zawieszenia postępowania śmierć strony i brak możliwości wezwania do udziału spadkobierców zmarłej osoby, to niewątpliwie ustawodawca zdawał sobie sprawę, że jest instytucja stwierdzenia nabycia spadku. Gdyby to miało być potraktowane jako zagadnienie prejudycjalne, to zbędnym byłby art. 97 § 1 pkt 1 K.p.a. Taki bowiem przypadek uregulowany byłby właśnie w art. 97 § 1 pkt 4 K.p.a. Jeszcze jest i inna okoliczność. Otóż w przypadku zawieszenia postępowania na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 K.p.a., organ prowadzący postępowanie ma obowiązek wystąpić do właściwego organu lub sądu o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego albo wezwać stronę do wystąpienia o to w oznaczonym terminie, chyba że strona wykaże, że już zwróciła się w tej sprawie do właściwego organu lub sądu. Organ prowadzący postępowanie nie jest uprawnionym do wszczynania postępowania sądowego w sprawie stwierdzenia nabycia spadku. Także organ ten nie mógłby skutecznie zobowiązać innej osoby, nie będącej nawet potencjalnie spadkobiercą lub uprawnioną do zachowku (także zapisobiorcą, nabywcą spadku) do skutecznego wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nabycia spadku. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6 lutego 2008 r., sygn. akt II CSK 433/07, opub. w LEX nr 497677 wyraził stanowisko, że "to okoliczności faktyczne każdej konkretnej sprawy decydują o przyjęciu, czy wnioskodawca jest "zainteresowanym", w rozumieniu art. 679 K.p.c., czy też nie, oraz że prawo, o którym mowa w tym przepisie, musi być skonkretyzowane i realne, a wpływ na nie wyniku postępowania spadkowego rzeczywisty. Zawsze zatem uzasadnieniem legitymacji do złożenia wniosku z art. 679 K.p.c. jest istnienie rzeczywistego, o charakterze obiektywnym interesu prawnego". Tym samym należałoby stwierdzić, że wykładnia art. 1025 K.c. wraz z art. 669 K.p.c. prowadzi do wniosku, że wnioskodawcą w postępowaniu w sprawie stwierdzenia nabycia spadku może być każda osoba, która może wchodzić w rachubę jako spadkobierca ustawowy bądź testamentowy oraz osoba, która ma możliwość uzyskania określonych uprawnień wynikających z otwarcia spadku (np. zapisobiorca).

W toku postępowania administracyjnego dopuszczalnym jest ustalanie przez organ spadkobierców zmarłej strony również w inny sposób, niż tylko poprzez sądowe stwierdzenie nabycia spadku (notarialny akt dziedziczenia). Zgodnie z art. 97 § 1 pkt 1 K.p.a. organ administracji publicznej zawiesza postępowanie w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą

Strona 84 z 222

okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5 K.p.a., a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe. Artykuł 97 § 1 pkt 1 K.p.a. nakazuje organowi administracyjnemu w pierwszej kolejności stwierdzenie faktu śmierci strony, a potem wezwania spadkobierców osoby zmarłej do udziału w postępowaniu. Dopiero wtedy, gdy wezwanie spadkobierców zmarłej strony nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności określone w art. 30 § 5 K.p.a. lub postępowanie nie może być umorzone jako bezprzedmiotowe - organ administracji zawiesza postępowanie. Tym samym zawieszenie postępowania na podstawie art. 97 § 1 pkt 1 K.p.a. jest obligatoryjne wtedy, gdy ustalenie spadkobierców zmarłej strony przez organ nastręcza trudności i osób tych nie można zawiadomić o toczącym się postępowaniu. Takie stanowisko także jest prezentowane w orzecznictwie sądowym np. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 7 czerwca 2000 r., sygn. akt I SA 972/99, opub. w LEX nr 55748 zawarł tezę, zgodnie z którą "śmierć strony w świetle postanowień art. 97 § 1 pkt 1 K.p.a. nie nakłada na organ administracyjny bezwzględnego obowiązku zawieszenia postępowania w każdym przypadku. Dopiero wtedy gdy wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5 K.p.a. (w sprawach dotyczących spadków nie objętych jako strony działają osoby sprawujące zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku - kurator), a postępowanie nie stało się wobec śmierci strony bezprzedmiotowe, organ administracyjny zawiesza postępowanie. Zatem zawieszenie postępowania z przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt 1 K.p.a. jest obligatoryjne tylko wówczas, gdy ustalenie spadkobierców zmarłej strony nastręcza trudności i osób tych nie można powiadomić o toczącym się postępowaniu.". Analogiczne stanowisko zaprezentował Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 24 marca 2011 r., sygn. akt II SA/Kr 14/11, opub. w LEX nr 993229; Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 19 stycznia 2007 r., sygn. akt I SA/Wa 2317/05, opub. w LEX nr 342689; Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 19 sierpnia 2005 r., sygn. akt I SA/Wa 653/04, opub. w LEX nr 2206071; Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 sierpnia 2010 r., sygn. akt I SA/Wa 1621/09, opub. w LEX nr 750701. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 8 grudnia 2010 r., sygn. akt II SA/Kr 1088/09, opub. w LEX nr 753406 wyraził pogląd, że "każda zmiana po stronie uprawnionych do nieruchomości, na które rozciąga się wpływ wnioskowanej inwestycji, wpływać będzie również na krąg podmiotów, którym przysługuje przymiot strony w sprawie ustalania warunków zabudowy. W razie następstwa prawnego będącego wynikiem śmierci strony w toczącym się postępowaniu administracyjnym organ administracji publicznej powinien zawiadomić o toczącym się postępowaniu spadkobierców zmarłej strony, a w sytuacji, gdy ich ustalenie jest niemożliwe, organ powinien zawiesić to postępowanie". W rozpoznawanej sprawie należało zatem zastosować art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. i stosownie do poczynionych w sprawie ustaleń, ewentualnie zastosować art. 100 § 1 Kpa, poprzez wezwanie zainteresowanej strony (np. inwestora lub ewentualnie odnalezionych najbliższych krewnych zmarłych osób), do wystąpienia ze stosownym wnioskiem do sądu powszechnego. Rozpoznając sprawę organ będzie również obowiązany szczegółowo uzasadnić, dlaczego zmarłe osoby zostały uznane za strony postępowania (i dlaczego ich nieruchomości znajdują się w obszarze oddziaływania obiektu) oraz na jakich dokumentach oparł swoje ustalenia. Wniosek strony należy wobec tego traktować jako informację dla organu aby mógł zawiesić postępowanie administracyjne z urzędu.

Czy parking (stanowiska postojowe oraz dojazdy do nich) mogą mieć nawierzchnie z Geokrat, czy mogą być zaliczone do powierzchni biologiczne czynnej?

W 2009 roku weszła w życie nowelizacja rozporządzenia o warunkach technicznych. Nowelizacja ta dotyczyła miedzy innymi definicji powierzchni biologicznie czynnej. Definicja ta została zmieniona w sposób bardzo istotny. Obecnie w §3 pkt. 22 mowa jest o terenie biologicznie czynnym. Ustawodawca odszedł więc od nazwy „powierzchnia terenu biologicznie czynna”. Zgodnie z § 3 pkt 22 rozporządzenia o warunkach technicznych przez teren biologicznie czynny - należy przez to rozumieć teren o nawierzchni urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych, a także 50% powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią oraz innych powierzchni zapewniających naturalną wegetację roślin, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m2, oraz wodę powierzchniową na tym terenie. Powyższa definicja wskazuje, że najważniejszym kryterium przy ocenie, czy część ziemi będzie mogła być uznana za biologicznie czynną będzie możliwość naturalnej wegetacji roślinności. Decydować o tym powinna nie kwestia tego jak

Strona 85 z 222

ziemia będzie ułożona i czym podtrzymywana (np. geokratą), ale sposób urządzenia danej powierzchni. Jeżeli podbudowę ma stanowić np. piasek lub żwir, które są podłożami w pełni przepuszczalnymi, to odpowiedź na zadane pytanie powinna być twierdząca. Organy wydając decyzję o pozwoleniu na budowę, przy wątpliwościach związanych z powierzchnią biologicznie czynną, winny brać pod uwagę przede wszystkim opis sposobu posadowienia geokraty na gruncie, tj. rodzaje i warstwy jej podbudowy. Jeżeli podbudowa zapewnia roślinom naturalną wegetację, to mamy powierzchnię biologicznie czynną. W rozporządzeniu Ministerstwa Infrastruktury zawarte są określone wymogi dotyczące powierzchni terenu biologicznie czynnego. I tak, zgodnie z §39, powierzchnia terenu biologicznie czynnego musi wynosić przynajmniej 25% powierzchni działki, jeżeli jest to działka przeznaczona pod zabudowę wielorodzinną, budynki opieki zdrowotnej (z wyjątkiem przychodni) oraz oświaty i wychowania. Inny procent (większy) może wynikać z ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z §40 rozporządzenia, place zabaw dla dzieci i miejsca rekreacyjne dostępne dla osób niepełnosprawnych powinny w co najmniej w 30% znajdować się na terenie biologicznie czynnym – ten wymóg dotyczy zespołu budynków wielorodzinnych, objętych jednym pozwoleniem na budowę. Należy zwrócić jednakże uwagę, że podstawę odmowy zatwierdzenia projektu budowlanego mogłoby stanowić ustalenie przez organ, iż projekt jest sprzeczny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego w części dotyczącej wielkości powierzchni biologicznej czynnej i zastosowanej w projekcie geokraty. Stosownie do art. 35 ust. 1 Prawa budowlanego - przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego właściwy organ sprawdza: 1) zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu, a także wymaganiami ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; 2) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi; 3) kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń oraz informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, oraz zaświadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 7; 4) wykonanie - w przypadku obowiązku sprawdzenia projektu, o którym mowa w art. 20 ust. 2, także sprawdzenie projektu - przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia budowlane i legitymującą się aktualnym na dzień opracowania projektu - lub jego sprawdzenia - zaświadczeniem, o którym mowa w art. 12 ust. 7.

Przepis ten zakreśla kompetencje organów administracji architektoniczno-budowlanej, które przy zatwierdzaniu projektu budowlanego i udzielaniu pozwoleń na budowę mają prawo i obowiązek dokonywania pełnej kontroli, w zakres której wchodzi badanie zgodności projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy.

Strona 86 z 222

A zatem, jednym z obowiązków organu jest ustalenie czy przedłożony projekt jest zgodny z obowiązującym dla terenu inwestycji miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Zazwyczaj, stosownie do zapisów planów miejscowych pod pojęciem powierzchni biologicznie czynnej rozumie się te powierzchnie działki na gruncie rodzimym, które pozostają niezabudowane powierzchniowo lub kubaturowo w głąb gruntu jak i na nim oraz nad nim; nie stanowiące nawierzchni dojazdów i dojść pieszych, pokryte stałą roślinnością. W szczególności za powierzchnię biologicznie czynną nie uznaje się: zieleni projektowanej na dachach i ścianach budynków oraz budowli naziemnych i podziemnych, nawierzchni żwirowych, grysowych i ażurowych. Istotne jest także, że na miejscach postojowych można zastosować warstwę humusu gr 5 cm z całkowicie zagłębioną konstrukcją stabilizującą podłoże gruntowe z polimerowych geosyntetyków komórkowych – geokraty. Często jest tak, że plany miejscowe stanowią, że ustala się obowiązek stosowania nawierzchni półprzepuszczalnych przy budowie ścieżek rowerowych, dojść i dojazdów, miejsc parkingowo-postojowych lokalizowanych w granicach działek budowlanych, a takie rozwiązanie (jeżeli stanowić będzie nawierzchnię półprzepuszczalną) może być zastosowane, natomiast mając na uwadze pojęcie powierzchni biologicznie czynnej, często niedopuszczalne jest zaliczenie całej powierzchni przeznaczonej pod miejsca postojowe do powierzchni biologicznie czynnej. Samo zestawienie definicji powierzchni biologicznie czynnej zawartej w planach miejscowych wskazuje, że teren na którym zastosowano geokratę nie może stanowić powierzchni biologicznie czynnej. Inwestor ma możliwość wskazania dokumentu, np. atestu zastosowanej w projekcie geokraty, z którego wynikałoby, że zastosowana geokrata nie jest nawierzchnią ażurową (ponieważ z planu może wynikać zakaz ich stosowania) i może stanowić w 100% powierzchnię biologicznie czynną. Przy czym z informacji uzyskanych ze stron internetowych producentów tych produktów wynika, że nie jest to możliwe. Musimy zatem ustalić czy powierzchnia przeznaczona pod miejsca postojowe jako powierzchnie wykonane w systemie pokrytym geokratą można zaliczyć do powierzchni biologicznej czynnej. Zgodnie z § 3 pkt 22 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie przez teren biologicznie czynny należy rozumieć teren z nawierzchnią ziemną urządzoną w sposób zapewniający naturalną wegetację, a także 50% powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią, nie mniej jednak niż 10 m2, oraz wodę powierzchniową na tym terenie. Zatem przed dokonaniem oceny czy powierzchnię przeznaczoną pod miejsca postojowe można zaliczyć do powierzchni biologicznej czynnej w pierwszej kolejności należy ustalić czy system w jakim zostaną one wykonane zapewnia naturalną wegetację roślin. Organ powinien dokonać analizy i omówienia powyższych kwestii. Z projektu powinno wynikać, czy zastosowanie przy urządzaniu miejsc postojowych kratki trawnikowej geokraty jako elementu stabilizującego podłoże oraz wykonanie na niej nawierzchni trawiastej będącej powierzchnią biologicznie czynną

w rozumieniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie wyklucza potraktowania tak zaprojekowanej powierzchni jako powierzchni biologicznie czynnej w rozumieniu ww. § 3 pkt 22 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Strona 87 z 222

Powyższe dopuszcza również orzecznictwo sądowoadministracyjne, w którym wskazuje się, że teren wyłożony geokratą może być uznany za teren umożliwiający naturalną wegetację, jak wymaga tego warunek zawarty w definicji terenu biologicznie czynnego (zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 23 lipca 2013 r., sygn. akt VII SA/Wa 920/13 oraz wyrok NSA z dnia 24 października 2014 r., sygn. akt II OSK 929/13, publ: www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Do przesądzenia kwestii naturalnej wegetacji roślin posadowionych na terenie wyłożonym geokratą istotne jest więc ustalenie jak ten panel trawnikowy ma być umieszczony na gruncie. Tylko krata trawnikowa na odpowiednim gruncie może zapewnić naturalną wegetację roślin. O tym czy dany teren pokryty kratą trawnikową może być zaliczony do terenu biologicznie czynnego przesądza jedynie sposób urządzenia danej nawierzchni. (zob. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 19 grudnia 2012 r., sygn. akt II SA/GD 528/12, publ: www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Powyższe oznacza, że organ mając wątpliwość czy projektowaną powierzchnię tak urządzonych miejsc postojowych i powierzchni do składowania śniegu można zaliczyć do powierzchni biologicznej czynnej winien w pierwszym rzędzie dokonać szczegółowej analizy uzupełnionego przez inwestora materiału dowodowego poprzez analizę sposobu posadowienia geokraty na gruncie, tj. czy sposób posadowienia tej kraty będzie zapewniać naturalną wegetację. W projekcie powinna być informacja, czy geokrata całkowicie zagłębiona w warstwie humusu i porośnięta trawą w żaden sposób nie klasyfikuje się do nawierzchni żwirowych, grysowych czy ażurowych wyłączonych spod pojęcia powierzchni biologicznie czynnej. Organ winien dokonać wnikliwej oceny zgromadzonego materiału dowodowego w tym projektu budowlanego uzupełnionego ewentualnie przez inwestora o dodatkowy opis i rysunek geokraty i sposobu jej zastosowania, i skonfrontować go z pozostałym materiałem dowodowym oraz z przepisami rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, bowiem w przeciwnym razie narazi się na zarzut uchybienia wymogowi prawidłowego wyjaśnienia sprawy, po zgromadzeniu pełnego materiału dowodowego (art. 7 i art. 77 § 1, art. 80 k.p.a.), co powinno znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu orzeczenia (art. 107 § 3 k.p.a.), i może podlegać kontroli instancyjnej dotyczącej naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Organ, mając na uwadze w szczególności zawarty w projekcie budowlanym schemat układania panelu trawnikowego geokraty, w powiązaniu z dołączonym rysunkiem znajdującym się w projekcie powinien dokonać oceny czy sposób wykonania miejsc postojowych pozwala na zaliczenie tej powierzchni do powierzchni biologicznie czynnej, przy jednoczesnym uwzględnieniu, że projekt sporządził wykwalifikowany specjalista posiadający stosowne uprawnienia do jego sporządzenia. Organy winny zatem przeanalizować projekt budowlany w kontekście zapisów uchwały o miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego przy jednoczesnym uwzględnieniu nadrzędności przepisów rozporządzenia w sprawie warunków technicznych i zawartej tam definicji powierzchni biologicznie czynnej, dając wyraz swojej ocenie w należycie sporządzonym, w oparciu o art. 107 § 3 k.p.a. - uzasadnieniu. W przypadku ewentualnych dalszych wątpliwości organ winien zobowiązać inwestora do dostarczenia atestu geokraty czy dodatkowych opinii jej producenta. Potwierdza to wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 8 września 2011r. (VIII SA/Wa 1024/10): „Zdaniem Sądu inwestor prawidłowo zaliczył do powierzchni biologicznie czynnej teren nasypu nad garażem podziemnym. Teren ten można zaliczyć w 50% za biologicznie czynny. Teren będzie miał formę trawnika, który będzie rósł na naturalnej

ziemi i będzie miał zapewnioną naturalną wegetację. Fakt, że trawnik będzie usytuowany na podziemnej części garażu nie może eliminować go z możliwości zaliczenia jej jako powierzchni biologicznie czynnej. Powierzchnia biologiczna czynna na działce stanowi 31,1 % powierzchni całej działki co spełnia wymagania § 39 rozporządzenia mówiącego, że co najmniej 25% powierzchni działki budowlanej pod zabudowę wielorodzinną winno być urządzone jako powierzchnia

Strona 88 z 222

biologicznie czynna.” Projektowana nawierzchnia ziemna z zastosowaniem geokraty na podłożu zapewniającym infiltrację wody spełnia warunek zapewnienia naturalnej wegetacji roślin. Geokrata pozwala na uzyskanie terenu pokrytego trawnikiem. Trawnik urządzony na drodze dojazdowej czy też miejscach postojowych, wykonany przy użyciu geokraty, stanowi powierzchnię biologicznie czynną.

Czy odległość miejsc postojowych od okien budynku liczy się w poziomie terenu? Czy do najbliższego okna np. na I piętrze (po skosie)?

Zgodnie z treścią § 19 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) 1. Odległość stanowisk postojowych, w tym również zadaszonych, oraz otwartych garaży wielopoziomowych od: placu zabaw dla dzieci, boiska dla dzieci i młodzieży, okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynku opieki zdrowotnej, w budynku oświaty i wychowania, w budynku mieszkalnym, w budynku zamieszkania zbiorowego, z wyjątkiem: hotelu, motelu, pensjonatu, domu wypoczynkowego, domu wycieczkowego, schroniska młodzieżowego i schroniska, nie może być mniejsza niż:

1) dla samochodów osobowych: a) 7 m - w przypadku parkingu do 10 stanowisk postojowych włącznie, b) 10 m - w przypadku parkingu od 11 do 60 stanowisk postojowych włącznie, c) 20 m - w przypadku parkingu powyżej 60 stanowisk postojowych;

2) dla samochodów innych niż samochody osobowe: a) 10 m - w przypadku parkingu do 4 stanowisk postojowych włącznie, b) 20 m - w przypadku parkingu powyżej 4 stanowisk postojowych.

2. Stanowiska postojowe, w tym również zadaszone, oraz otwarte garaże wielopoziomowe należy sytuować na działce budowlanej w odległości od granicy tej działki nie mniejszej niż:

1) dla samochodów osobowych: a) 3 m - w przypadku parkingu do 10 stanowisk postojowych włącznie, b) 6 m - w przypadku parkingu od 11 do 60 stanowisk postojowych włącznie, c) 16 m - w przypadku parkingu powyżej 60 stanowisk postojowych;

2) dla samochodów innych niż samochody osobowe: a) 6 m - w przypadku parkingu do 4 stanowisk postojowych włącznie, b) 16 m - w przypadku parkingu powyżej 4 stanowisk postojowych.

3. Odległości, o których mowa w ust. 1 i 2, stosuje się do sytuowania wjazdów do zamkniętego garażu w stosunku do okien budynku opieki zdrowotnej, budynku oświaty i wychowania, a także placów zabaw i boisk dla dzieci i młodzieży. 4. Zachowanie odległości, o których mowa w ust. 1 i 2, nie jest wymagane przy sytuowaniu parkingów między liniami rozgraniczającymi ulicę. 5. Zachowanie odległości, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, nie jest wymagane w przypadku parkingów

niezadaszonych składających się z jednego albo dwóch stanowisk postojowych dla samochodów osobowych przypadających na jeden lokal mieszkalny w budynku mieszkalnym jednorodzinnym, zlokalizowanych przy tym budynku. 6. Zachowanie odległości, o których mowa w ust. 2 pkt 1 lit. a, nie jest wymagane w przypadku niezadaszonych parkingów składających się z jednego albo dwóch stanowisk postojowych dla samochodów osobowych w zabudowie jednorodzinnej oraz w zabudowie zagrodowej, jeżeli stykają się one z niezadaszonymi parkingami dla samochodów osobowych na sąsiedniej działce. 7. Zachowanie odległości, o których mowa w ust. 2, nie jest wymagane w przypadku, gdy sąsiednia działka jest działką drogową. W przepisie tym jest mowa wyraźnie o "odległości wydzielonych miejsc postojowych od okien pomieszczeń". W treści powołanego § 9 ust. 3 warunków technicznych mowa jest o odległości budynków od innych budynków, urządzeń budowlanych lub granicy działki budowlanej, podczas gdy powyższy przepis odnosi się do konkretnie okien pomieszczeń,

Strona 89 z 222

a zatem nie ścian, urządzeń budowlanych, czy granicy działki. Jest to zasadnicza różnica, a redakcja § 19 ust. 1 warunków technicznych nie pozwala na obliczanie tej odległości jako najmniejsza odległość do ściany w której zlokalizowane zostało okno. Przepis § 19 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim muszą odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690) nakłada na inwestora obowiązek posadowienia miejsc postojowych w określonej odległości od wskazanych tym przepisem obiektów - literalnie - nie zamykając warunku spełnienia tego wymogu wyłącznie do granic działki objętej pozwoleniem na budowę. Mając powyższe na uwadze dokonując interpretacji powołanych przepisów przy użyciu samych tylko dyrektyw językowych nie można nie zauważyć, że 19 rozporządzenia nakłada na inwestora obowiązek posadowienia miejsc postojowych w określonej odległości od wskazanych tym przepisem obiektów - literalnie - nie zamykając warunku spełnienia tego wymogu wyłącznie do granic działki objętej pozwoleniem na budowę. Obie normy, tj. zarówno z § 19 ust. 1 oraz z § 19 ust. 2 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690), trzeba rozpatrywać łącznie. Nie sposób przyjąć, że w zakresie zachowania wymaganych prawem odległości zaplanowana liczba miejsc postojowych nie tworzy zwartej grupy w zakresie odległości od okien budynku i jednocześnie tworzy zwartą grupę w zakresie badania odległości od granic działki. Dokonując analizy powyższych unormowań wskazać należy, że § 19 zarówno w ust. 1 jak i w ust. 2 rozporządzenia, co do zasad ustalania odległości, posługuje się określeniem "wydzielonych miejsc postojowych", nie zaś jedynie "miejsc postojowych". Zgodnie z powszechnie przyjętym na gruncie reguł języka polskiego rozumieniem słowa "wydzielić" oznacza ono "oddzielić coś, co wchodziło w skład większej całości" (Uniwersalny słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, źródło: sjp.pwn.pl). Powyższe oznacza, że w przepisie § 19 ust. 1 i 2 rozporządzenia nie określono zasad ustalania odległości od wszystkich miejsc postojowych związanych z określoną inwestycją, ale od wyodrębnionych ich grup lub zespołów, jeżeli zostały one w sposób wyraźny względem siebie wydzielone. Tak na marginesie, o ile możliwa byłaby próba polemiki, ile jest grup zaplanowanych miejsc postojowych, czy tylko dwie, czy może jest ich więcej, to nie ulega jednak wątpliwości, że nie można wszystkich miejsc postojowych uznać za znajdujące się w odległości niespełniającej norm o odległości miejsc postojowych od strony okien pomieszczeń mieszkalnych oraz od granicy działki budowlanej. Z uwagi zatem na oddzielenie poszczególnych rzędów miejsc postojowych względem siebie i okoliczność umiejscowienia pomiędzy nimi a budynkiem mieszkalnym, uznać należy, że projektowane miejsca postojowe nie tworzą łącznie zwartej grupy miejsc postojowych, usytuowanych od okien budynku mieszkalnego, ale co najmniej 2 lub więcej grup wydzielonych miejsc, co do których odrębnie zastosowanie mają przepisy § 19 ust. 1 i 2 rozporządzenia. W wyroku z dnia 30 maja 2012 r., sygn. II OSK 438/11, dokonując wykładni § 19 ust. 2 rozporządzenia w odniesieniu do przedstawionego w skardze kasacyjnej zarzutu, że przy ustalaniu odległości miejsc postojowych od granic działki pod uwagę w usytuowaniu ich od granic działki bierze się nie ogólną liczbę miejsc składających się na cały parking, lecz konkretną liczbę stanowisk postojowych wydzielonych w danej grupie (szeregu, zespole) przy granicy działki budowlanej, Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że przyjęcie wykładni § 19 ust. 2 rozporządzenia proponowanej w skardze kasacyjnej byłoby możliwe w przypadku, gdyby miejsca postojowe w odrębnych grupach były rzeczywiście usytuowane po różnych stronach budynku.

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 27 września 2012 r. II SA/Wr 427/12 Jednakże hipotetycznie zakładając, że do przedmiotowych miejsc parkingowych należy przyjąć odległość określoną w § 19 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia, czyli 7 metrów od okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynku

Strona 90 z 222

mieszkalnym, to nie wykazane zostało, by w przypadku każdego miejsca postojowego ta odległość została zachowana, jako, że nie można zdaniem Sądu liczyć tej odległości - a jak uczyniły organy - po skosie, zamiast na poziomie terenu (gruntu). Analogicznie Naczelny Sąd Administracyjny: zakładając, że do przedmiotowych miejsc parkingowych należy przyjąć odległość określoną w § 19 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia, czyli 7 metrów od okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynku mieszkalnym, to nie wykazane zostało, by w przypadku każdego miejsca postojowego ta odległość została zachowana, jako, że nie można zdaniem Sądu liczyć tej odległości - a jak uczyniły organy - po skosie, zamiast na poziomie terenu (gruntu). (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 lipca 2013 r. II OSK 70/13). Powyższe wynika również z faktu, że jak mówi Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, w §.9 .3. Określone w rozporządzeniu odległości budynków od innych budynków, urządzeń budowlanych lub granicy działki budowlanej mierzy się w poziomie w miejscu ich najmniejszego oddalenia. Z powyższych zapisów wynika, że odległość miejsc postojowych od okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi winna być mierzona w poziomie, bez uwzględniania trzeciego wymiaru, w miejscu ich najmniejszego oddalenia od okien (ale nie od ściany z oknami).

Czy w BIP należy zamieszczać informację o zgłoszeniu z projektowanych inwestycji na działce terenu zamkniętego. W Rejestrze Wniosków, Decyzji i Zgłoszeń nie zamieszcza się wniosków o pozwolenie na budowę inwestycji projektowanych na terenach zamkniętych.

Rejestr Wniosków, Decyzji i Zgłoszeń jest dostępny na stronie Biuletynu Informacji Publicznej - Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego. Rejestr w postaci wyszukiwarki publicznej umożliwia przeszukiwanie rejestrów wniosków o pozwolenie na budowę, decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszeń budowy. W rejestrze upubliczniane są tylko te informacje, które dotyczą wniosków o pozwolenie na budowę i zgłoszeń budowy składanych do organów administracji architektoniczno-budowlanej po 1 stycznia 2016r. oraz decyzji o pozwoleniu na budowę wydanych po tej dacie. Rejestr zawiera dane (wprowadzone po 01.01.2016 r.) dot. wniosków o pozwolenie na budowę i decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszeń dotyczących budowy wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub na działkach, na których zostały zaprojektowane, wolno stojących parterowych budynków stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m2oraz sieci: elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych i telekomunikacyjnych. Rejestr zawiera wyłącznie rozstrzygnięcia (decyzje administracyjne), które są rozstrzygnięciami wydanymi przez właściwy organ w I instancji. Rejestr nie zawiera informacji dot. inwestycji realizowanych na terenach zamkniętych. Pojęcie terenów zamkniętych definiuje prawo geodezyjne i kartograficzne w art. 2 ust. 9. Definicja ta stanowi że terenami zamkniętymi są tereny o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, określone przez właściwych ministrów. Pojęcie terenów zamkniętych występuje także w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawie o ochronie informacji niejawnych. Prawo geodezyjne stanowi że, dla terenów zamkniętych

nie zakłada się mapy zasadniczej, natomiast sporządzane są mapy odrębne. Prace na trenie zamkniętym mogą być wykonywane na zlecenie organów które zdecydowały o zamknięciu terenu lub za ich zgodą. Dotychczas decyzje o ustaleniu terenów zamkniętych podjęły następujące resorty: Obrony Narodowej, Infrastruktury, Gospodarki, Spraw Zagranicznych, Spraw Wewnętrznych i Administracji, Komenda Główna Policji, Straż Graniczna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Kancelaria Prezydenta. Na koniec 2009 roku w Polsce mieliśmy razem 1237 kompleksów terenów zamkniętych, z czego tylko 153 miało klauzulę niejawności. Organy administracji architektoniczno-budowlanej prowadzą także w formie elektronicznej rejestry wniosków o pozwolenie na budowę i decyzji o pozwoleniu na budowę (art. 82b PrBud). Rejestry te powinny być prowadzone w sposób uniemożliwiający zmianę dokonanych wpisów i zawierać następujące dane:

identyfikację organu prowadzącego rejestr; pochodzić ze złożonych wniosków i wydanych decyzji, zawierać dane osobowe inwestora oraz dane adresowe

zamierzenia budowlanego;

Strona 91 z 222

w przypadku terenów zamkniętych – zawierać przepis prawny, na podstawie którego teren został uznany za zamknięty.

Wojewoda jako organ administracji architektoniczno-budowlanej I instancji jest właściwy w sprawach obiektów i robót budowlanych:

hydrotechnicznych piętrzących, upustowych, regulacyjnych, melioracji podstawowych oraz kanałów i innych obiektów służących kształtowaniu zasobów wodnych i korzystaniu z nich, wraz z obiektami towarzyszącymi;

dróg publicznych krajowych i wojewódzkich wraz z obiektami i urządzeniami służącymi do utrzymania tych dróg i transportu drogowego oraz sytuowanymi w granicach pasa drogowego sieciami uzbrojenia terenu - niezwiązanymi z użytkowaniem drogi, a w odniesieniu do dróg ekspresowych i autostrad - wraz z obiektami i urządzeniami obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek;

dróg gminnych lub powiatowych, jeżeli konieczność ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy drogi krajowej lub wojewódzkiej;

drogowych obiektów inżynierskich sytuowanych w granicach pasa drogowego drogi krajowej lub wojewódzkiej, niezwiązanych z tymi drogami;

zjazdów z dróg krajowych i wojewódzkich; sieci uzbrojenia terenu, sytuowanych poza pasem drogowym drogi krajowej lub wojewódzkiej, jeżeli konieczność

ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy tej drogi; regionalnych sieci szerokopasmowych; sieci przesyłowych; strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych; rurociągów przesyłowych dalekosiężnych służących do transportu ropy naftowej i produktów naftowych; inwestycji w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu; linii kolejowych lub poszczególnych odcinków tych linii oraz wszystkich obiektów związanych z jej budową,

przebudową i rozbudową; usytuowanych na obszarze kolejowym; lotnisk cywilnych wraz z obiektami i urządzeniami towarzyszącymi; usytuowanych na terenach zamkniętych; elektrowni wiatrowych; budowli przeciwpowodziowych metra wraz ze związanymi z nimi urządzeniami budowlanymi oraz sieciami uzbrojenia terenu, jeżeli konieczność

ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy metra. Wydaje się, że odpowiedź na zadane pytanie jest twierdząca, szczególnie w zakresie terenów kolejowych i innych nie związanych z obronności kraju. Potwierdza to praktyka Urzędów Wojewódzkich, por. http://bip.lodzkie.eu/page/3752,wykaz-zgloszen-na-podstawie-ustawy-z-dnia-07-lipca-1994-r-prawo-budowlane.html, gdzie zostały zamieszczone analogiczne zgłoszenia. Wyodrębnienie terenów zamkniętych determinuje cel, jakiemu mają one służyć, a jest to obronność i bezpieczeństwo państwa, inne przeznaczenie terenu nie pozwala na nadanie danemu obszarowi statusu terenu zamkniętego. Nie jest istotne przy tym, czy faktycznie tego rodzaju działalność jest tam wykonywana, czy też nie. Wystarczające jest przeznaczenie tych terenów na ten cel, bez konieczności podejmowania jakiejkolwiek aktywności w tym zakresie. Dodatkowo tereny te mają być określone jako zamknięte przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych zawiadujących sferą obronności, bądź bezpieczeństwa. Forma prawna ustalenia terenu zamkniętego to decyzja. Nie jest to jednak decyzja administracyjna. [...] Nie kształtuje ona w sposób władczy statusu prawnego konkretnych podmiotów

zewnętrznych, nie przewiduje się również możliwości weryfikacyjnych takiego rozstrzygnięcia. Brak jest zatem [...] legitymacji do wniesienia odwołania. Prace geodezyjne na terenach zamkniętych mogą być wykonywane jedynie przez wykonawców działających na zlecenie organów wydających decyzję o zamknięciu terenu, lub za ich zgodą. Podmioty prowadzące prace geodezyjne na terenach zamkniętych muszą się [...] legitymować stosownym oświadczeniem woli

Strona 92 z 222

organu administracji rządowej zamykającego teren, mającym postać zgody, bądź zlecenia.(Karpiuk Mirosław, Tereny zamknięte ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa ustanawiane przez organy administracji rządowej Karpiuk Mirosław, Tereny zamknięte ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa ustanawiane przez organy administracji rządowej Opublikowano: Ius.Novum 2016/4/196-207). Terenem zamkniętym jest teren o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa. Granice terenu określają właściwi ministrowie i kierownicy urzędów centralnych. Prace geodezyjne na takich terenach mogą być wykonywane, zgodnie z art. 13 ust. 3, tylko przez wykonawców działających na zlecenie organów, które wydały decyzje o zamknięciu terenu lub za ich zgodą. Artykuł 3 pkt 15 ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) w dawniej obowiązującym brzmieniu zawierał szerszą i bardziej dla potrzeb praktyki przydatną definicję pojęcia „teren zamknięty”. Stanowił, że jest to teren, a w szczególnych wypadkach obiekt budowlany lub jego część, dostępny wyłącznie dla osób uprawnionych oraz wyznaczony w sposób określony w przepisach Prawa geodezyjnego i kartograficznego, niezbędny na cele: 1) obronności i bezpieczeństwa państwa, będący w dyspozycji jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej, Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministrowi Spraw Zagranicznych; 2) bezpośredniego wydobywania kopaliny ze złoża, będący w dyspozycji zakładu górniczego. Artykuł 3 pkt 15 pr.bud. w obecnie obowiązującym brzmieniu odsyła do art. 2 pkt 9 Prawa geodezyjnego i kartograficznego. Sposobowi ustalania terenu zamkniętego, sporządzaniu map obejmujących taki teren, ochronie informacji niejawnych dotyczących położonych tam obiektów, a wreszcie przekazaniu dokumentacji po utracie przez dany teren charakteru terenu zamkniętego poświęcone są ustępy 2-2c art. 4 ustawy. Terenów zamkniętych dotyczą również: rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 18 lipca 2003 r. w sprawie terenów zamkniętych niezbędnych dla obronności państwa (Dz. U. Nr 141, poz. 1368), rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 22 maja 2003 r. w sprawie nadzoru nad pracami geodezyjnymi i kartograficznymi na terenach zamkniętych (Dz. U. Nr 101, poz. 939) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z 17 lipca 2001 r. w sprawie wykazywania w ewidencji gruntów i budynków danych odnoszących się do gruntów, budynków i lokali, znajdujących się na terenach zamkniętych (Dz. U. Nr 84, poz. 911).( Durzyńska Magdalena i in., Prawo geodezyjne i kartograficzne. Komentarz Opublikowano: LexisNexis 2013). Rozwiewając powstałe na gruncie art. 2 pkt 9 wątpliwości dotyczące pojęcia terenów zamkniętych jako terenów „zastrzeżonych ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa”, WSA w Warszawie w wyroku z 28.03.2007 r., IV SA/Wa 256/07, LEX nr 326595, wyjaśnił, iż nie są to tereny „zamknięte” dla inwestycji. Jak bowiem wskazał: „Nie ma przepisów prawa, które by wprowadzały wprost zakazy realizacji określonych inwestycji na terenach zamkniętych. Ponieważ tereny takie są tworzone ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy organ winien więc dokonać, oceny czy realizacja określonej inwestycji nie będzie godzić w cel, dla którego strefa została ustanowiona”. (Lang Jacek (red.), Maćkowiak Jarosław (red.), Myśliński Tomasz (red.), Stefańska Ewa (red.), Prawo geodezyjne i kartograficzne. Komentarz, wyd. II Opublikowano: WKP 2018). Próbując odpowiedzieć na zadane pytanie, i dokonując analizy wszystkich dostępnych przepisów powszechnie obowiązujących, sięgamy do rozporządzenia ministra obrony narodowej z dnia 18 lipca 2003 r. w sprawie terenów zamkniętych niezbędnych dla obronności państwa. Na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2000 r. Nr 100,

poz. 1086, z późn. zm.1)) zarządza się, co następuje: § 1. Rozporządzenie określa tereny zamknięte niezbędne dla obronności państwa, na których Minister Obrony Narodowej nadzoruje prace geodezyjne i kartograficzne. § 2. Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:

Strona 93 z 222

1) ustawa - ustawę z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne; 2) tereny zamknięte - tereny, o których mowa w art. 2 pkt 9 ustawy.

§ 3. Za tereny zamknięte niezbędne dla obronności państwa, na których Minister Obrony Narodowej nadzoruje prace geodezyjne i kartograficzne, uznaje się:

1) tereny zajęte pod: a) stanowiska kierowania państwem i stanowiska dowodzenia Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej w stanie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny, b) obiekty rozpoznania i walki radioelektronicznej oraz obrony powietrznej i przeciwlotniczej kraju, c) obiekty telekomunikacyjne służące do przekazywania informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową, d) porty wojenne i urządzenia Marynarki Wojennej, e) lotniska wojskowe, f) składy i magazyny amunicji, uzbrojenia oraz materiałów pędnych i smarów, g) obiekty przeznaczone do produkcji materiałów i środków służących do celów obrony kraju;

2) tereny zamknięte przeznaczone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na cele, o których mowa w pkt 1.

Ww. rozporządzenie jednakże tylko wskazuje jakie rodzaje terenów uznaje się za zamknięte na cele obronności. Z kolei rozporządzenie ministra obrony narodowej z dnia 22 maja 2003 r. w sprawie nadzoru nad pracami geodezyjnymi i kartograficznymi na terenach zamkniętych określa jedynie: 1) rodzaje prac geodezyjnych i kartograficznych; 2) zakres i tryb sprawowania nadzoru nad pracami, o których mowa w pkt 1 - na terenach zamkniętych niezbędnych dla obronności państwa. Z kolei rozporządzenie rady ministrów z dnia 17 lipca 2001 r. w sprawie wykazywania w ewidencji gruntów i budynków danych odnoszących się do gruntów, budynków i lokali, znajdujących się na terenach zamkniętych określa tylko sposób wykazywania w ewidencji gruntów i budynków danych odnoszących się do gruntów, budynków i lokali, znajdujących się na terenach zamkniętych, a w szczególności: 1) dane przekazywane do ewidencji gruntów i budynków, zwanej dalej "ewidencją", 2) tryb przekazywania zmian danych, o których mowa w pkt 1, 3) sposób postępowania z dokumentacją geodezyjną i kartograficzną w przypadku ustalenia terenu zamkniętego lub utraty przez teren charakteru zamkniętego. Biorąc pod uwagę powyższe, w przepisach nie ma regulacji tego zagadnienia. Z pewnością wytyczną musi być tu obronność państwa i kwestie związane z ochroną tajemnic z tym związanych. Natomiast co do terenów kolejowych, wydaje się, że nie ma przeciwskazań do zamieszczania takich informacji, analogicznie do tego jak zrobił to wojewoda łódzki.

W jaki sposób należy rozstrzygnąć kwestię rozbieżności między oznaczeniem gruntu w ewidencji jako Ls, jednocześnie w planie miejscowym działka znajduje się w obszarze zabudowy mieszkaniowej. Czy należy wówczas uznać, że jest możliwa budowa domu mieszkalnego jednorodzinnego? Co w sytuacji, gdy działka sąsiednia jest oznaczona jako Ls, czy ma zastosowanie §271 ust.8 warunków technicznych, jeśli na tej działce w rzeczywistości nie ma lasu?

Zgodnie z art. 26 ustawy prawo geodezyjne i kartograficzne minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi, określi, w drodze rozporządzenia, sposób zakładania i prowadzenia ewidencji gruntów i budynków oraz szczegółowy zakres informacji objętych tą ewidencją, sposób i terminy sporządzania powiatowych, wojewódzkich i krajowych zestawień zbiorczych danych objętych tą ewidencją, a także rodzaje budynków i lokali, które nie będą wykazywane w ewidencji, oraz zakres informacji objętych rejestrem cen i wartości nieruchomości, zapewniając informację o gruntach, budynkach, lokalach, ich właścicielach oraz o innych osobach fizycznych lub prawnych, władających tymi gruntami, budynkami i lokalami, a także szczegółowe zasady wymiany danych ewidencyjnych. Zgodnie z rozporządzeniem ministra rozwoju regionalnego i budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków działkę ewidencyjną stanowi ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego obrębu,

Strona 94 z 222

jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia za pomocą linii granicznych. Rejestr gruntów jest raportem sporządzonym na podstawie danych ewidencyjnych, dotyczących wszystkich działek ewidencyjnych w granicach obrębu, zestawionych według przynależności tych działek do poszczególnych jednostek rejestrowych gruntów. Treść mapy ewidencyjnej stanowią następujące elementy:

1) granice: państwa, jednostek zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, jednostek ewidencyjnych, obrębów, działek ewidencyjnych; 2) oznaczenia punktów granicznych, z wyróżnieniem punktów, których położenie określone zostało w odpowiednim trybie i z wymaganą dokładnością, a spośród nich - punktów trwale stabilizowanych w terenie; 3) kontury użytków gruntowych i ich oznaczenia; 4) kontury klas bonitacyjnych, ustalone w wyniku gleboznawczej klasyfikacji gruntów, zwane dalej "konturami klasyfikacyjnymi", i ich oznaczenia; 5) kontury budynków i bloki budynków; 6) numery działek ewidencyjnych; 7) (uchylony); 8) dane opisowo-informacyjne, a w szczególności:

Wykaz gruntów jest spisem danych o ogólnej powierzchni i wartości gruntów położonych w granicach jednostki ewidencyjnej, zestawionych według ich przynależności do poszczególnych grup i podgrup rejestrowych z jednoczesnym podziałem na użytki gruntowe. Źródłami danych ewidencyjnych niezbędnych do założenia ewidencji są:

1) materiały i informacje zgromadzone w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym; 2) wyniki pomiarów fotogrametrycznych; 3) wyniki terenowych pomiarów geodezyjnych; 4) dane zawarte w innych ewidencjach i rejestrach, prowadzonych na podstawie odrębnych przepisów przez: sądy, organy administracji publicznej oraz państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne; 5) dane zawarte w dokumentach udostępnionych przez zainteresowane osoby, organy i jednostki organizacyjne; 6) dane zawarte w dokumentacji architektoniczno-budowlanej gromadzonej i przechowywanej przez organy administracji publicznej; 7) wyniki oględzin.

Zgodnie z rozporządzeniem grunty leśne dzielą się m.in. na lasy, oznaczone symbolem – Ls. Zgodnie z załącznikiem do ww. rozporządzenia Lasy – Ls: Do lasów zalicza się grunty określone jako "las" w ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2015 r. poz. 2100 oraz z 2016 r. poz. 422, 586, 903 i 1020). Stosownie do ustawy o lasach, lasem w rozumieniu ustawy jest grunt:

1) o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony:

a) przeznaczony do produkcji leśnej lub b) stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo c) wpisany do rejestru zabytków;

2) związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne.

W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się ustalenia planów urządzenia lasu dotyczące granic i powierzchni lasów, w tym lasów ochronnych. W ewidencji gruntów i budynków uwzględnia się ustalenia planów

urządzenia lasu i uproszczonych planów urządzenia lasu dotyczące granic i powierzchni lasu. Zgodnie z ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych gruntami leśnymi, w rozumieniu ustawy, są grunty:

Strona 95 z 222

1) określone jako lasy w przepisach o lasach; 2) zrekultywowane dla potrzeb gospodarki leśnej; 3) pod drogami dojazdowymi do gruntów leśnych. W przedmiotowym pytaniu mamy taką sytuację, że organ I instancji ustalił na podstawie wpisu w ewidencji gruntów, że część nieruchomości objętej postępowaniem stanowi las. To w ocenie organu, zgodnie z unormowaniami ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych skutkuje niemożnością uznania nieruchomości do zdatnej do zabudowy domem jednorodzinnym. Trafnie zadający pytanie kwestionuje ograniczenie ustaleń faktycznych co do charakteru gruntu jedynie do zapisu w ewidencji gruntu zwłaszcza w sytuacji, gdy strona kwestionuje zgodność tego zapisu z prawem. Przypomnieć należy, że stosownie do treści art. 2 ust. 2 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, "gruntami leśnymi, w rozumieniu ustawy, są grunty: 1) określone jako lasy w przepisach o lasach; 2) zrekultywowane dla potrzeb gospodarki leśnej; 3) pod drogami dojazdowymi do gruntów leśnych." Przytoczony zapis wyraźnie wskazuje, że jedyną definicją lasu jest ta, zawarta w ustawie o lasach. Zaś według art. 3 ustawy z dnia 28 września 1991r. Lasy (Dz.U.2014.1153) "lasem w rozumieniu ustawy jest grunt: 1) o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony: a) przeznaczony do produkcji leśnej lub b) stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo c) wpisany do rejestru zabytków; 2) związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne." Jak wynika z przytoczonej definicji lasu, w żadnym jej elemencie ustawodawca nie odwołuje się do zapisów zawartych w ewidencji gruntów. Co ważne, nie czyni tego również ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych, odwołując jedyne do definicji przytoczonej powyżej. To istotna różnica w porównaniu z definicją zawartą w poprzednim stanie prawnym. Bowiem według art. 2 ust.2 ustawy z dnia z dnia 26 marca 1982r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych Dz.U.1982.11.79 ze zm.), "gruntami leśnymi są grunty: 1) określone w ewidencji gruntów jako lasy, 2) znajdujące się pod uprawą leśną, 3) pod budynkami mieszkalnymi i gospodarczymi, urządzeniami melioracji wodnych i innymi urządzeniami wykorzystywanymi dla potrzeb gospodarki leśnej, 4) parków dendrologicznych i parków leśnych, 5) zrekultywowane na cele leśne." Tak więc w poprzednio obowiązującym stanie prawnym zapis w ewidencji gruntu miał znaczenie decydujące dla przyjęcia, iż dany grunt jest gruntem leśnym, stanowił bowiem element definicji gruntu leśnego. W obecnym stanie prawnym brak podstaw do tak zdecydowanego wniosku. Co więcej, porównanie treści obydwu definicji ustawowych wyraźnie wskazuje, że ustawodawca świadomie zrezygnował z postrzegania gruntu leśnego jako gruntu o takim przeznaczeniu ujawnionego w ewidencji gruntów, a zamiast tego uzależnił jego ocenę od warunków faktycznych (zagospodarowania nieruchomości i przeznaczenia), określonych w art. 3 ustawy o lasach. Wobec tego zapis w ewidencji gruntów nie ma charakteru

konstytutywnego. Oceniając prawne znaczenie wpisu w ewidencji gruntów, należy odwołać się do definicji ustawowych.. W art. 2 pkt 8 ustawy 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U.2015.520 j.t.) definiuje się ewidencję gruntów jako

Strona 96 z 222

"system informacyjny zapewniający gromadzenie, aktualizację oraz udostępnianie, w sposób jednolity dla kraju, informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych podmiotach władających lub gospodarujących tymi gruntami, budynkami lub lokalami". Z tego unormowania trudno byłoby wywieźć konstytutywny charakter wpisu w ewidencji gruntu. Z kolei zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy Prawo kartograficzne, podstawę planowania gospodarczego, planowania przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Zatem szczególne znaczenie wpisu w ewidencji gruntów w danym postępowaniu ustawodawca przewidział wprost w ustawie. Stanowisko to potwierdza też część orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych i Naczelnego Sądu Administracyjnego. I tak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z dnia 30 lipca 2014r. (II SA/Gl 335/14, LEX nr 1519827) stwierdził, ze z żadnego przepisu prawa nie wynika, aby wpis w ewidencji gruntów dotyczący rodzaju użytku gruntowego był rozstrzygający w postepowaniu w przedmiocie ustalenia warunków zabudowy. Podobnie w wyroku z dnia 15 maja 2014 I OSK 2566/12 NSA (LEX nr 1586061) wskazał na informacyjny i deklaratoryjny charakter zapisu w ewidencji gruntów i budynków. W wyroku z dnia 5 czerwca 2014r. (II FEK 1581/12, LEX nr 148 3996) NSA potwierdził możliwość przeprowadzenia w postepowaniu podatkowym przeciwdowodu w celu wykazania, że dane z ewidencji gruntów i budynków nie są zgodne z stanem rzeczywistym. Jednocześnie za wadliwą uznał NSA interpretację art. 194 § 3 ordynacji podatkowej uznająca, ze jedynym sposobem wykazania nieprawidłowości wpisów w ewidencji będzie doprowadzenie do ich zmiany w innym niż podatkowe postępowaniu. To ostatnie orzeczenie odnosi się wprawdzie do postępowania podatkowego, ale tym bardziej znajduje zastosowanie w sprawach o ustalenie warunków zabudowy. Jak bowiem wynika z wcześniejszych rozważań, to właśnie w sprawach podatkowych ustawodawca przyznał wpisom w ewidencji gruntów i budynków mocniejszą pozycję dowodową, niż w postępowaniach o ustalenie warunków zabudowy, co wywieźć należy z treści art. 21 Prawa kartograficznego. Reasumując - skoro ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych przyjmuje definiuje grunt leśny jako las rozumieniu ustawy o lasach, ta zaś nie łączy definicji lasu z zapisem w ewidencji gruntów, dodatkowo z ustawy Prawo kartograficzne wynika, że wpis w ewidencji gruntów ma charakter informacyjny, a ustawodawca wskazał wyraźnie sytuacje, w których przede wszystkim wpis stanowi podstawę ustaleń organu, to brak podstaw do odmowy ustalenia charakteru gruntu na podstawie innych niż wpis dokumentów w toku postępowania o warunki zabudowy. Ta sama uwaga dotyczy zapisów planu miejscowego. Tym samym nieuprawnione jest stwierdzenie, że wobec wpisu w ewidencji gruntu ustalanie faktycznego stanu na gruncie pozostaje bez znaczenia. Należy przyjąć, ze w obecnym stanie prawnym (w świetle przytoczonych wyżej unormowań dot. definicji lasu i odesłania do niej przez ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych) inwestor słusznie domaga się ustalenia charakteru jego gruntu. Zgodnie natomiast z § 271 ust. 8 rozporządzenia o warunkach technicznych najmniejszą odległość budynków ZL, PM, IN od granicy (konturu) lasu, rozumianego jako grunt leśny (Ls) określony na mapie ewidencyjnej lub teren przeznaczony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako leśny, przyjmuje się jako odległość ścian tych budynków od ściany budynku ZL z przekryciem dachu rozprzestrzeniającym ogień. 8a. Najmniejsza odległość budynków wymienionych

w § 213, wykonanych z elementów nierozprzestrzeniających ognia, niezawierających pomieszczeń zagrożonych wybuchem oraz posiadających klasę odporności pożarowej wyższą niż wymagana zgodnie z § 212, od granicy (konturu) lasu zlokalizowanej na: 1) sąsiedniej działce - wynosi 4 m,

Strona 97 z 222

2) działce, na której sytuuje się budynek - nie określa się – jeżeli teren, na którym znajduje się granica (kontur) lasu, przeznaczony jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę niezwiązaną z produkcją leśną, a w przypadku braku planu miejscowego - grunty leśne są objęte zgodą na zmianę przeznaczenia na cele nieleśne uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc na podstawie art. 1 lit. a ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. poz. 1804) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1073 i 1566). Wobec powyższego, w sytuacji, gdy działka sąsiednia jest oznaczona jako Ls, ma zastosowanie §271 ust.8 warunków technicznych, pomimo, że na tej działce w rzeczywistości nie ma lasu, paragraf 271 ust. 8 rozporządzenia posługuje się bowiem alternatywą rozłączną i samo oznaczenie Ls wystarczy dla przyjęcia ww. działki jako lasu. W sytuacji natomiast, gdy wystąpi rozbieżność pomiędzy zapisem ewidencji, a zapisami planu miejscowego czy warunków zabudowy, będą aktualne uwagi dotyczące pierwszej części niniejszej odpowiedzi.

Czy jest możliwe wydanie pozwolenia na budowę drogi, gdy prawo do dysponowania wynika ze służebności? Wniosek o pozwolenie na budowę został złożony przez inwestora, który jest właścicielem działki, której dostęp do drogi publicznej odbywa się przez służebność ustanowioną na działce sąsiedniej. Wniosek obejmuje również zamiar budowy drogi na działce sąsiedniej obciążonej służebnością. Budowa drogi ma zapewnić odpowiedni dostęp do drogi publicznej dla działki inwestora na której planuje budowę kompleksu budynków.

Zgodnie z § 14 warunków technicznych do działek budowlanych oraz do budynków i urządzeń z nimi związanych należy zapewnić dojście i dojazd umożliwiający dostęp do drogi publicznej, odpowiednie do przeznaczenia i sposobu ich użytkowania oraz wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej, określonych w przepisach odrębnych. Szerokość jezdni stanowiącej dojazd nie może być mniejsza niż 3 m. Dopuszcza się zastosowanie dojścia i dojazdu do działek budowlanych w postaci ciągu pieszo-jezdnego, pod warunkiem że ma on szerokość nie mniejszą niż 5 m, umożliwiającą ruch pieszy oraz ruch i postój pojazdów. Do budynku i urządzeń z nim związanych, wymagających dojazdów, funkcję tę mogą spełniać dojścia, pod warunkiem że ich szerokość nie będzie mniejsza niż 4,5 m. Dojścia i dojazdy do budynków, z wyjątkiem jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej, powinny mieć zainstalowane oświetlenie elektryczne, zapewniające bezpieczne ich użytkowanie po zapadnięciu zmroku. W danym stanie faktycznym, niezbędne będzie dla inwestora poszukiwanie dostępu do drogi publicznej przez jedną z sąsiednich działek. Uzyskanie dostępu może nastąpić na drodze ustanowienia służebności gruntowej notarialnie, bądź sądownie, na podstawie przepisu z art. 145 k.c. Zgodnie z art. 145 k.c. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna). Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe,

przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy. Prawidłowy kierunek wykładni pojęcia odpowiedniego dostępu natomiast zawiera orzeczenie SN z dnia 13 marca 1975 r., III CRN 488/74, Gazeta Prawnicza 1976, nr 10, s. 6, według którego "właściciel, którego nieruchomość przylega do drogi publicznej, ale który tak zabudowuje swoją nieruchomość, że zamyka sobie dojazd do dalej od drogi położonych części nieruchomości, nie może żądać od sąsiadów ustanowienia służebności drogowej dla uzyskania dojazdu do tych części swej nieruchomości, nie wolno też uczestnikowi postępowania sądowego przez stwarzanie - szczególnie w toku postępowania sądowego - faktów dokonanych zmierzać do uzyskania korzystnych dla siebie rozstrzygnięć sądowych". "Odpowiedniość" dostępu do drogi publicznej jest pojęciem relatywnym i ocennym. Decydujące znaczenie mają okoliczności faktyczne w konkretnej sprawie. Tytułem przykładu można wskazać stan faktyczny sprawy rozstrzygniętej postanowieniem SN z dnia 31 stycznia 2007 r., II CSK 421/06, LEX nr 255595. (Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny.

Strona 98 z 222

Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, wyd. II Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, wyd. II Opublikowano: WK 2016). Zasadniczą kwestią w niniejszej sprawie jest zagadnienie związane z zapewnieniem przez Inwestora możliwości korzystania przez z ustanowionej na działce sąsiedniej służebności. Z przepisu art. 145 § 1 i 2 k.c. wynika, że służebność drogi koniecznej ustanawia się jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej, a przeprowadzenie drogi koniecznej następuje z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Służebność drogi koniecznej może być więc ustanowiona nie tylko wtedy, gdy dana nieruchomość nie ma w ogóle dostępu do drogi publicznej, ale prawo takie właścicielowi nieruchomości władnącej przysługuje również wówczas, gdy istniejący dostęp jest "nieodpowiedni". Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia "odpowiedni dostęp" (do drogi publicznej) jednakże za taki przyjąć trzeba, że chodzi o potoczne rozumienie tego pojęcia. W tym zaś ujęciu "odpowiedni" to "odpowiadający przeznaczeniu", "spełniający wymagane warunki". O tym, czy istniejący dostęp jest odpowiedni, decydują więc każdorazowo okoliczności konkretnej sprawy (tak m.in. SN z postanowieniu z dnia 20 września 2012 r., sygn. akt IV CSK 34/12, Lex 1230155). Prawomocne postanowienie sądu o ustanowieniu służebności drogi koniecznej ma charakter prawotwórczy, ponieważ tworzy nowy stosunek prawnorzeczowy pomiędzy każdoczesnym właścicielem nieruchomości władnącej a każdoczesnym właścicielem nieruchomości obciążonej. Orzeczenie to nie stwarza obowiązku określonego świadczenia, tylko ustanawia służebność i określa jej zakres oraz sposób wykonywania. Z ustanowienia służebności drogi koniecznej wynika dla właściciela nieruchomości władnącej roszczenie do właściciela nieruchomości obciążonej, którego treścią jest możność żądania od właściciela nieruchomości obciążonej określonego zachowania odpowiadającego ustanowionemu prawu. Ustanowienie służebności drogi koniecznej daje prawo do korzystania z drogi w celu posiadania dostępu do drogi publicznej z tej nieruchomości, która z różnych przyczyn została tego dostępu pozbawiona, a rozsądnie rozumując taki dostęp mieć musi (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2015 r. sygn. akt II CSK 624/14, LEX nr 1844079). Właściciel obciążonej nieruchomości zobligowany jest więc do powstrzymania się od takich działań, które ograniczałyby ustanowione prawo lub wręcz czyniły niemożliwym jego wykonywanie. Takie ograniczone prawo rzeczowe jest prawem bezwzględnie obowiązującym nie tylko w sferze stosunków cywilnoprawnych. Przechodząc do analizy przepisów Prawa budowlanego wskazać trzeba, że art. 33 ust. 2 p.b. wskazuje niezbędne dokumenty jakie należy przedłożyć wraz w wnioskiem o pozwolenie na budowę w tym w pkt 2 oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Prawo takie może być ograniczone innymi prawami rzeczowym. Takim prawem w niniejszej sprawie jest niewątpliwie służebność drogi koniecznej ustanowiona na działce sąsiadów. Jednocześnie wskazać należy, że z art. 5 ust. 1 pkt 9 p.b. wynika, że obiekt budowlany należy projektować i budować z poszanowaniem występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym z zapewnieniem dostępu do drogi publicznej. Obowiązek zapewnienia dostępu do drogi publicznej należy rozumieć w ten sposób, że organy administracji wydające pozwolenie na budowę winny uwzględniać istniejący stan prawny na gruncie np. istniejącą służebność drogi koniecznej. W sentencji postanowienia ustanawiającego służebność sąd stwierdza rodzaj służebności (jako drogi koniecznej) i oznacza wymieniony w postanowieniu szlak drogowy z powołaniem się na mapę sporządzoną przez biegłego sądowego

według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księgach wieczystych (por. S. Rudnicki [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom 2. Własność i inne prawa rzeczowe, (red.) Jacek Gudowski, LEX/el). Zwrócić należy uwagę na regulację zawartą w § 14 rozporządzenia. Z przepisu tego wynika, że do działek budowlanych

Strona 99 z 222

oraz do budynków i urządzeń z nimi związanych należy zapewnić dojście i dojazd umożliwiający dostęp do drogi publicznej, odpowiednie do przeznaczenia i sposobu ich użytkowania oraz wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej, określonych w przepisach odrębnych. Szerokość jezdni nie może być mniejsza niż 3 m. Dojazd do drogi publicznej j powinien być więc odpowiedni do sposobu użytkowania nieruchomości. Tym samym dokonując oceny czy projektowany obiekt budowlany nie narusza uzasadnionych interesów osób trzecich organ powinien przede wszystkim wziąć pod wagę czy przyjęte rozwiązania techniczne pozwalają na dalsze korzystanie z ustanowionej służebności zgodnie z celem jaki został dla niej wskazany. Prowadząc więc postępowanie rolą organu będzie dokonanie wykładni aktu ustanawiającego służebność drogi koniecznej w zakresie zbadania celu na jaki została ona ustanowiona oraz w zakresie zbadania czy budowa drogi nie będzie naruszać uzasadnionych interesów osób trzecich. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 9 ustawy obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowalnych oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej zapewniając poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej. Z kolei § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) nakłada obowiązek zapewnienia dla działek budowlanych oraz budynków i urządzeń z nim związanych dostępu do drogi publicznej, odpowiednio do przeznaczenia i sposobu ich użytkowania. Zgodnie z art. 32 ust. 4 pkt 2 ustawy pozwolenie na budowę może być wydane wyłącznie temu kto złożył oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej, o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Odnosząc wskazane wyżej normy do zadanego pytania, prowadząc postępowanie odwoławcze organ II instancji będzie musiał dokonać sprawdzenia przewidzianych wyżej wymogów w zakresie zgodność projektu budowlanego z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi oraz sprawdzenia czy inwestor posiada prawo do dysponowania nieruchomością pozwalające na jej zabudowanie, tu akurat drogą. Co do istniejącej służebności wskażmy na regulacje wynikające z treści przepisów kodeksu cywilnego tj. art. 285 § 1 k.c. i art. 288 k.c. dochodząc do konkluzji, że ewentualne roszczenia z tytułu ich naruszenia należy dochodzić w toku postępowania cywilnego. Rolą organu będzie także wykazanie, czy zaprojektowana droga, a w szczególności jej umiejscowienie uwzględnia uzasadniony służebnością drogi interes osób trzecich w postaci m.in. dostępu do drogi publicznej zgodnie z potrzebami wynikającymi ze sposobu użytkowania powstających budynków, a w szczególności czy w ogóle dopuszczalne jest zabudowanie drogą nieruchomości w całości stanowiącej służebność drogową. Obowiązek zapewnienia dostępu do drogi publicznej należy rozumieć w ten sposób, że organy administracji wydające pozwolenie na budowę lub przyjmujące zgłoszenie, a także organy prowadzące postępowanie kontrolne, winny uwzględniać istniejący stan prawny na gruncie istniejącej służebności drogi koniecznej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego wielokrotnie już wskazywano, że w celu oceny, czy nie zostały naruszone interesy osób trzecich w rozumieniu art. 5 Prawa budowlanego, konieczne jest ustalenie, czy wzniesienie danego obiektu budowlanego odpowiada warunkom techniczno - budowlanym i czy nie powoduje uciążliwości dla otoczenia. Sąd podkreślił, iż podstawową przesłanką ustanowienia służebności przejazdu jest brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Chodzi więc nie tylko o sytuację całkowitego braku takiego dostępu, ale także o taką, gdy nieruchomość ma wprawdzie dostęp do drogi, ale nieodpowiedni z punktu widzenia zgodnego z przeznaczeniem

korzystania z tej nieruchomości. Chodzi więc o to, by połączenie z drogą publiczną zapewniało wszelką niezbędną - ze społeczno-gospodarczego punktu widzenia - łączność z tą drogą, umożliwiając normalne, gospodarcze korzystanie z nieruchomości. Organ administracji powinien dokładnie rozważyć wszystkie okoliczności konkretnej sprawy, w celu stwierdzenia, czy planowana inwestycja nie narusza uzasadnionych interesów osób trzecich.

Strona 100 z 222

Zasady postępowania administracyjnego nakazują równe traktowanie stron. Wiąże się to z możliwością prawidłowego korzystania z nieruchomości zarówno przez właściciela działki jak i osoby, którym przysługuje służebność przejazdu. Wyważenie interesów właściciela nieruchomości i inwestora który ma prawo przejazdu przez sąsiednią działkę na podstawie służebności powinno nastąpić w oparciu o przepisy prawa, w tym między innymi warunki techniczne przewidziane w przepisach rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, ale przede wszystkim w oparciu o przepisy Prawa budowlanego. Na marginesie warto zaznaczyć, że ani organy administracji publicznej, ani też sądy administracyjne nie są powołane do rozstrzygania sporów sąsiedzkich, a taki charakter ma spór dotyczący sposobu korzystania ze służebności dojazdu. Ustanowienie służebności drogi koniecznej oznacza obciążenie nieruchomości ograniczonym prawem rzeczowym, do którego ochrony stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności. Oznacza to, że właściciel obciążonej nieruchomości zobligowany jest do powstrzymania się od takich działań, które ograniczałyby ustanowione prawo lub wręcz czyniły niemożliwym jego wykonywanie. Takie ograniczone prawo rzeczowe jest prawem bezwzględnie obowiązującym nie tylko w sferze stosunków cywilnoprawnych. W przeciwnym razie korzyści wynikające z ustanowienia omawianej służebności mogłyby być iluzoryczne. W takiej sytuacji inwestor, który zamierza inwestować w nieruchomość obciążoną ograniczonym prawem rzeczowym mógłby, działając w zgodzie z zapisami prawa budowlanego, zabudować ją, co czyniłoby możliwym korzystanie ze służebności. Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 9 ustawy - Prawo budowlane obiekt budowlany wraz z związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy budować (...) zapewniając poszanowanie występujących w obszarze oddziaływania obiektu uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej. Ustawodawca wprost zatem wskazał na konieczność takiego zaprojektowania obiektu, aby nie ograniczał on innym podmiotom dostępu do drogi publicznej. Chodzi tu także o właścicieli działki na której ustanowiona jest służebność. W konsekwencji musi zostać wyjaśnione przez organy administracji czy zaprojektowana droga nie narusza uzasadnionego interesu osób trzecich. Jeśli właściciele działki na której znajduje się służebność twierdzą, że służebność na działce jest zbędna to w tym zakresie w drodze umowy lub powództwa cywilnego winni uregulować zakres wykonywania tej służebności lub w ogóle służebność tę znieść. Ta kwestia (zbędność służebności) nie może być przedmiotem oceny organu architektoniczno - budowlanego. Ustanowienie służebności drogowej nie oznacza, że niedopuszczalne jest zabudowanie nieruchomości drogą i związanymi z nią obiektami. Konstytucyjna zasada ochrony prawa własności wskazuje, że własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności. A zatem wszelkie ograniczenia tego prawa w tym również poprzez ustanowienie na nieruchomości ograniczonego prawa rzeczowego muszą pozostawać w zgodzie z ww. zasadą. Ustanowienie służebności nie uniemożliwia inwestorom zabudowanie nieruchomości obciążonej drogą, a jedynie powinni

tak zaplanować inwestycję, żeby nie kolidowała z ustanowionym prawem np. poprzez inny sposób zagospodarowania terenu niż przeznaczenie służebności. Organ architektoniczno budowlany w tym zakresie związany jest złożonym wnioskiem jednakże art. 35 ust. 3 Prawa budowlanego pozwala na wezwanie do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości. Należy przypomnieć, że zgodnie z treścią art. 35 ust. 1 pkt 2 tej ustawy przed wydaniem decyzji o

Strona 101 z 222

pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego właściwy organ sprawdza zgodność projekcie zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi. A zatem sprawdzeniu podlega projekt zagospodarowania terenu nie tylko z punktu widzenia jego zgodności z warunkami techniczno - budowlanymi, ale również z przepisami w ogólności.

Czy zamierzenie budowlane, które dotyczy budowy domku jednorodzinnego wraz z instalacją gazową i wentylacją mechaniczną wymaga uzyskania pozwolenia na budowę czy można dokumentację złożyć na zgłoszenie?

Zgodnie z art. 29 Prawa budowlanego 1. Pozwolenia na budowę nie wymaga budowa: 1) obiektów gospodarczych związanych z produkcją rolną i uzupełniających zabudowę zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej:

a) parterowych budynków gospodarczych o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, b) płyt do składowania obornika, c) szczelnych zbiorników na gnojówkę lub gnojowicę o pojemności do 25 m3, d) naziemnych silosów na materiały sypkie o pojemności do 30 m3 i wysokości nie większej niż 7 m, e) suszarni kontenerowych o powierzchni zabudowy do 21 m2;

1a) wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane; 2) wolno stojących parterowych budynków gospodarczych, garaży, wiat lub przydomowych ganków i oranżerii (ogrodów zimowych) o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki; 2a) wolno stojących parterowych budynków rekreacji indywidualnej, rozumianych jako budynki przeznaczone do okresowego wypoczynku, o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać jednego na każde 500 m2 powierzchni działki; 2b) wolno stojących parterowych budynków stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m2; 2c) wiat o powierzchni zabudowy do 50 m2, sytuowanych na działce, na której znajduje się budynek mieszkalny lub przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe, przy czym łączna liczba tych wiat na działce nie może przekraczać dwóch na każde 1000 m2 powierzchni działki; 2d) wolno stojących altan o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki; 3) przydomowych oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,50 m3 na dobę; 3a) zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m3; 4) altan działkowych i obiektów gospodarczych, o których mowa w ustawie z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 40, 2015 r. poz. 528 oraz z 2016 r. poz. 2260); 5) wiat przystankowych i peronowych;

6) parterowych budynków o powierzchni zabudowy do 35 m2, służących jako zaplecze do bieżącego utrzymania linii kolejowych, położonych na terenach stanowiących własność Skarbu Państwa; 7) wolno stojących kabin telefonicznych, szaf i słupków telekomunikacyjnych; 8) parkometrów z własnym zasilaniem; 8a) 2 stacji ładowania w rozumieniu art. 2 pkt 27 ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz. U. poz. 317) oraz punktów ładowania w rozumieniu art. 2 pkt 17 tej ustawy, z wyłączeniem infrastruktury ładowania drogowego transportu publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 3 tej ustawy; 9) boisk szkolnych oraz boisk, kortów tenisowych, bieżni służących do rekreacji; 10) miejsc postojowych dla samochodów osobowych do 10 stanowisk włącznie; 11) zjazdów z dróg krajowych i wojewódzkich oraz zatok parkingowych na tych drogach; 11a) zjazdów z dróg powiatowych i gminnych oraz zatok parkingowych na tych drogach; 11b) przepustów o średnicy do 100 cm;

Strona 102 z 222

11c) 3 urządzeń instalowanych w pasie drogowym dróg publicznych, wraz z fundamentami, konstrukcjami wsporczymi oraz przynależnymi elementami wyposażenia:

a) służących do zarządzania drogami, w tym do wdrażania inteligentnych systemów transportowych, b) służących do zarządzania ruchem drogowym, w tym urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego, c) o których mowa w art. 13o ust. 1 i art. 20g ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2222 oraz z 2018 r. poz. 12);

12) tymczasowych obiektów budowlanych, niepołączonych trwale z gruntem i przewidzianych do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 30 ust. 1, ale nie później niż przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu; 13) gospodarczych obiektów budowlanych o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, przeznaczonych wyłącznie na cele gospodarki leśnej i położonych na gruntach leśnych Skarbu Państwa; 14) obiektów budowlanych piętrzących wodę i upustowych o wysokości piętrzenia poniżej 1 m poza rzekami żeglownymi oraz poza obszarem parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz ich otulin; 15) przydomowych basenów i oczek wodnych o powierzchni do 50 m2; 16) pomostów o długości całkowitej do 25 m i wysokości, liczonej od korony pomostu do dna akwenu, do 2,50 m, służących do:

a) cumowania niewielkich jednostek pływających, jak łodzie, kajaki, jachty, b) uprawiania wędkarstwa, c) rekreacji;

17) opasek brzegowych oraz innych sztucznych, powierzchniowych lub liniowych umocnień brzegów rzek i potoków górskich oraz brzegu morskiego, brzegu morskich wód wewnętrznych, niestanowiących konstrukcji oporowych; 18) pochylni przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych; 19) instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m3, przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych; 19a) sieci:

a) elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV, b) wodociągowych, c) kanalizacyjnych, d) cieplnych, e) telekomunikacyjnych;

20) przyłączy: elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i telekomunikacyjnych; 20a) telekomunikacyjnych linii kablowych; 20b) kanalizacji kablowej; 21) urządzeń pomiarowych, wraz z ogrodzeniami i drogami wewnętrznymi, państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej i państwowej służby hydrogeologicznej:

a) posterunków: wodowskazowych, meteorologicznych, opadowych oraz wód podziemnych, b) punktów: obserwacyjnych stanów wód podziemnych oraz monitoringu jakości wód podziemnych, c) piezometrów obserwacyjnych i obudowanych źródeł;

22) obiektów małej architektury; 23) ogrodzeń; 24) obiektów przeznaczonych do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych, położonych na

terenie budowy, oraz ustawianie barakowozów używanych przy wykonywaniu robót budowlanych, badaniach geologicznych i pomiarach geodezyjnych; 25) tymczasowych obiektów budowlanych stanowiących wyłącznie eksponaty wystawowe, niepełniących jakichkolwiek funkcji użytkowych, usytuowanych na terenach przeznaczonych na ten cel;

Strona 103 z 222

26) znaków geodezyjnych, a także obiektów triangulacyjnych, poza obszarem parków narodowych i rezerwatów przyrody; 27) instalacji elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, klimatyzacyjnych i telekomunikacyjnych wewnątrz użytkowanego budynku; 28) obiektów budowlanych służących bezpośrednio do wykonywania działalności regulowanej ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2016 r. poz. 1131, 1991 oraz z 2017 r. poz. 60 i 202) w zakresie poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów; 29) poligonowych obiektów budowlanych, w szczególności: stanowisk obronnych, przepraw, budowli ziemnych, budowli fortyfikacyjnych, instalacji tymczasowych oraz obiektów kontenerowych, lokalizowanych na terenach zamkniętych wyznaczonych przez Ministra Obrony Narodowej do prowadzenia ćwiczeń wojskowych z wykorzystaniem obozowisk polowych oraz umocnień terenu do pozoracji bezpośredniego prowadzenia walki.

2. Pozwolenia na budowę nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających na: 1) remoncie obiektów budowlanych; 1a) przebudowie obiektów, o których mowa w ust. 1; 1aa) 4 przebudowie budynków, innych niż budynki, o których mowa w ust. 1, z wyłączeniem ich przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych, a także z wyłączeniem przebudowy, której projekt budowlany wymaga uzgodnienia pod względem ochrony przeciwpożarowej; 1b) przebudowie przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie prowadzi ona do zwiększenia dotychczasowego obszaru oddziaływania tych budynków; 1c) remoncie lub przebudowie urządzeń budowlanych; 2) (uchylony); 3) (uchylony); 4) dociepleniu budynków o wysokości do 25 m; 5) utwardzeniu powierzchni gruntu na działkach budowlanych; 6) instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych, z wyjątkiem usytuowanych na obiektach wpisanych do rejestru zabytków w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz z wyjątkiem reklam świetlnych i podświetlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym; 7) (uchylony); 8) (uchylony); 9) wykonywaniu i przebudowie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych; 10) wykonywaniu obudowy ujęć wód podziemnych; 11) przebudowie sieci gazowych oraz elektroenergetycznych innych niż wymienione w ust. 1 pkt 19a lit. a; 12) przebudowie dróg, torów i urządzeń kolejowych; 12a) budowie kanałów technologicznych, w rozumieniu art. 4 pkt 15a ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1440, 1920, 1948 i 2255 oraz z 2017 r. poz. 191), w pasie drogowym w ramach przebudowy tej drogi; 13) (uchylony); 14) instalowaniu krat na obiektach budowlanych; 15) instalowaniu urządzeń, w tym antenowych konstrukcji wsporczych i instalacji radiokomunikacyjnych, na obiektach budowlanych; 16) montażu pomp ciepła, urządzeń fotowoltaicznych o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kW oraz wolno stojących kolektorów słonecznych.

Zarówno rozpoczęcie, jak i prowadzenie robót budowlanych jest co do zasady możliwe jedynie na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę. Obowiązek ten wynika z art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego. Od zasady tej istnieją jednak wyjątki, bowiem niektóre z nich nie wymagają żadnych działań inwestora i organu, do innych robót budowlanych zwolnionych z

Strona 104 z 222

obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę istnieje wymóg dokonania, przed przystąpieniem do realizacji inwestycji, zgłoszenia właściwemu organowi. Obowiązek zgłoszenia określa art. 30 ust. 1 Prawa budowlanego. Tak na przyszłość. Dokonanie zgłoszenia i brak sprzeciwu właściwego organu, powoduje, że inwestorowi, który wykonał roboty objęte takim zgłoszeniem, nie można postawić zarzutu dokonania samowoli budowlanej (por. wyrok NSA z 20 kwietnia 2011 r. sygn. akt II OSK 734/10). Jak stwierdził w zbliżonej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 22 listopada 2017 r. II SA/Bd 588/17 W ocenie Sądu, do budowy odnośnej stacji bazowej nie znajduje zastosowania przepis art. 29 ust. 2 pkt 15 P.b., zgodnie z którym pozwolenia na budowę nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu urządzeń, w tym antenowych konstrukcji wsporczych i instalacji radiokomunikacyjnych, na obiektach budowlanych, ani art. 30 ust. 1 pkt 3 lit. b P.b., w myśl którego wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu urządzeń o wysokości powyżej 3 m na obiektach budowlanych wymaga zgłoszenia. O instalacji czy też montażu urządzenia można mówić wówczas, gdy na dachu budynku istnieje już nośnik (konstrukcja wsparcia), na którym zainstalowane zostaną anteny i inne urządzenia wyposażenia stacji. Występujący w powołanych przepisach zwrot "na obiektach budowlanych" utwierdza w przekonaniu, że chodzi w nim wyłącznie o roboty wykonywane na obiektach, które już istnieją i które służą za nośnik urządzenia. Stacja bazowa nie jest też urządzeniem budowlanym w rozumieniu art. 3 pkt 9 P.b. W orzecznictwie wskazuje się - i Sąd orzekający w niniejszej sprawie stanowisko to podziela - że urządzenie budowlane to urządzenie łącznie spełniające następujące warunki: a) jest to urządzenie techniczne związane z obiektem budowlanym; b) urządzenie to zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Stacja bazowa nie spełnia tego drugiego warunku. Celem budowy tej stacji nie jest bowiem zapewnienie samej możliwości użytkowania budynku mieszkalnego zgodnie z jego przeznaczeniem. Stacja ta nie jest elementem wyposażenia budynku mieszkalnego ani też nie jest urządzeniem związanym funkcjonalnie z takim budynkiem. Stanowi ona odrębny od budynku obiekt budowlany, składający się z urządzenia przekaźnikowego, wież antenowych i anten. Tworzy ona samodzielną i odrębną w stosunku do budynku całość techniczno-użytkową, składającą się z szeregu poszczególnych elementów, połączonych w taki sposób, aby zgodnie z wymogami techniki nadawały się do określonego użytku. Jakkolwiek brak jest regulacji prawnej zawierającej definicję instalacji kanalizacji deszczowej to ww. definicję można zastosować odpowiednio do takiej instalacji na działce inwestora, a tym samym nie jest to sieć ani przyłącze, które nie wymagają pozwolenia na budowę bądź wymagają tylko zgłoszenia (art. 29 ust. 1 pkt 19a i 20 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 1Prawa budowlanego). Ponadto z pewnością jest to instalacja zewnętrzna, a tym samym nie obejmuje jej zwolnienie z uzyskania pozwolenia na budowę (art. 29 ust. pkt 27 Prawa budowlanego). (II SA/Sz 152/18 - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie). Rozważania zatem wymaga odnośnie zadanego pytania, czy zastosowanie może mieć np. przepis art. 29 ust. 1 pkt 27 ustawy. Dokonane w zapytaniu zgłoszenie dotyczy budowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego wolnostojącego. Zgodnie z art. 3 pkt 6 Prawa budowlanego, budowa to wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu. Przy czym budowa kwalifikowana jest także jako roboty budowlane. Z kolei według art. 3 pkt 1 ww. ustawy, obiekt budowlany to budynek, budowla lub obiekt małej architektury wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych; Przez budynek ustawa rozumie taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach (art. 3 pkt 2). Skoro ustawodawca kwalifikuje budynek jako obiekt budowlany musi on

posiadać instalacje zapewaniające możliwość jego użytkowania. Takie instalacje stanowią niezbędną część budynku. Z obiektem budowlanym związane są także urządzenia budowlane, przez które należy rozumieć urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia,

Strona 105 z 222

place postojowe i place pod śmietniki. Z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę zwolnione są roboty budowlane polegające na budowie wolnostojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych (obiektów budowlanych). Skoro zaś instalacje wewnętrzne zapewniające możliwość użytkowania budynku są z nim związane (co jest cechą obiektu budowalnego) i stanowią jego część, to przyjąć należy, że omawiane zwolnienie obejmuje również te instalacje. W takiej sytuacji zwolnienie o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy, obejmujące budowę instalacji elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych i telekomunikacyjnych, nie dotyczy instalacji zapewniających użytkowanie budowanego budynku które razem z nim tworzą obiekt budowlany, gdyż stanowiąc część budynku objęte są one zwolnieniem z pkt 1a. Wraz z budynkiem o którym mowa w art. 29 ust. 1a poddane są one obowiązkowi zgłoszenia (art. 30 ust. 1 pkt 1) i wszelkim rygorom jakie ustawodawca w związku z obowiązkiem zgłoszenia tego rodzaju inwestycji wprowadził. Zwolnienie z art. 29 ust. 1 pkt 27 Prawa budowlanego dotyczy sytuacji, kiedy w ramach przedsięwzięcia budowlanego wykonywane są wyłącznie roboty polegające na budowie instalacji wewnątrz już istniejącego budynku. Od 1 stycznia 2017 r. przepis ten uzyskał nowe brzmienie - doprecyzowano w nim, że z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę i zgłoszenia zwolnione są instalacje wykonywane w użytkowanych budynkach a nie w nowo budowanych. Na marginesie, w sprawie wypowiedział się GUNB (opublikowano: www.gunb.gov.pl) pismem w sprawie konieczności dołączania decyzji o warunkach zabudowy do zgłoszenia, o którym mowa w art. 30 ustawy – Prawo budowlane - Pismo wydane przez: Główny Urząd Nadzoru Budowlanego z dnia 16 sierpnia 2016 r.GUNB wskazał, że w związku z pojawiającymi się wątpliwościami dotyczącymi konieczności dołączania decyzji o warunkach zabudowy do zgłoszenia, o którym mowa w art. 30 ustawy - Prawo budowlane, Główny Urząd Nadzoru Budowlanego przedstawia następujące wyjaśnienia. Zgodnie z art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290 z późn. zm.), w zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami. Przepisy ustawy - Prawo budowlane nie nakładają na inwestora obowiązku dołączania decyzji o warunkach zabudowy do zgłoszenia budowy lub robót budowlanych, o których mowa w art. 30 ustawy - Prawo budowlane. Wyjątki w tym zakresie przewidziane są jednak w art. 30 ust. 4b ustawy - Prawo budowlane. Zgodnie z art. 30 ust. 4b w zw. z art. 33 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a ustawy - Prawo budowlane, do zgłoszenia budowy wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, wolno stojących parterowych budynków stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m2 oraz sieci: elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, telekomunikacyjnych należy dołączyć decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Należy ponadto zaznaczyć, że zgodnie z art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2016 r. poz. 778 z późn. zm.), zmiana zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego, polegająca na budowie obiektu budowlanego lub wykonaniu innych robót budowlanych, a także zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, z zastrzeżeniem art. 50 ust. 1 i art. 86, wymaga ustalenia, w drodze decyzji, warunków zabudowy; przepis art. 50 ust. 2 stosuje się odpowiednio. Tym samym stosując odpowiednio przepis art. 50 ust. 2 pkt 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, należy stwierdzić, że nie wymagają wydania decyzji o warunkach zabudowy roboty budowlane niewymagające pozwolenia na budowę. Ww. ustawa przewiduje jednak pewne wyjątki (zob. art. 50 ust. 2a i art. 59 ust. 2a ww. ustawy), które dotyczą budowy wolno stojących budynków mieszkalnych

jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, wolno stojących parterowych budynków stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m2 oraz sieci: elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, telekomunikacyjnych. W omawianych

Strona 106 z 222

sytuacjach w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wymagane jest uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy. Reasumując powyższe wymóg ustalenia warunków zabudowy w drodze decyzji może dotyczyć wyłącznie sytuacji, gdy planowana inwestycja będzie realizowana w trybie pozwolenia na budowę lub zgłoszenia, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b oraz 19a ustawy - Prawo budowlane. Tym samym w przypadku zgłoszenia zamiaru wykonania robót budowlanych innych niż wymienione powyżej, organ administracji architektoniczno-budowlanej nie może żądać dostarczenia omawianej decyzji. Natomiast w przypadku większych inwestycji w infrastrukturę, wykładnia przepisów art. 29 ust. 1 pkt 19a lit. a w zw. z art. 29 ust. 2 pkt 11 Prawa budowlanego prowadzi do wniosku, że np. budowa czy przebudowa fragmentu linii elektroenergetycznej o napięciu znamionowym 110 kV wymaga uzyskania pozwolenia na budowę, a tym samym w świetle art. 50 ust. 2 pkt 2 u.p.z.p. podlegała obowiązkowi uzyskania decyzji ustalającej lokalizację inwestycji celu publicznego.

Czy instalacja wentylacji mechanicznej w budynku podlega okresowej kontroli zgodnie z art. 62 prawa budowlanego? Zarządca budynku wielorodzinnego z mechaniczną wentylacją wyciągową powołując się na art. 62 prawa budowlanego przeprowadza co roczny przegląd instalacji wentylacji wyciągowej. Przegląd ten przeprowadza mistrz kominiarski.

Zarządca budynku wielorodzinnego z mechaniczną wentylacją wyciągową powołując się na art. 62 prawa budowlanego przeprowadza co roczny przegląd instalacji wentylacji wyciągowej. Przegląd ten przeprowadza mistrz kominiarski. Zgodnie z art. 62 Prawa budowlanego 1. Obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli:

1) okresowej, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego: a) elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu, b) instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska, c) instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych);

2) okresowej, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; kontrolą tą powinno być objęte również badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów; 3) okresowej w zakresie, o którym mowa w pkt 1, co najmniej dwa razy w roku, w terminach do 31 maja oraz do 30 listopada, w przypadku budynków o powierzchni zabudowy przekraczającej 2000 m2 oraz innych obiektów budowlanych o powierzchni dachu przekraczającej 1000 m2; osoba dokonująca kontroli jest obowiązana bezzwłocznie pisemnie zawiadomić organ nadzoru budowlanego o przeprowadzonej kontroli; 4) bezpiecznego użytkowania obiektu każdorazowo w przypadku wystąpienia okoliczności, o których mowa w art. 61 pkt 2; 4a) w przypadku zgłoszenia przez osoby zamieszkujące lokal mieszkalny znajdujący się w obiekcie budowlanym o dokonaniu nieuzasadnionych względami technicznymi lub użytkowymi ingerencji lub naruszeń, powodujących, że nie

są spełnione warunki określone w art. 5 ust. 2. 5) (uchylony); 6) (uchylony).

1a. W trakcie kontroli, o której mowa w ust. 1, należy dokonać sprawdzenia wykonania zaleceń z poprzedniej kontroli. 6. Kontrolę stanu technicznego przewodów kominowych, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. c, powinny przeprowadzać:

1) osoby posiadające kwalifikacje mistrza w rzemiośle kominiarskim - w odniesieniu do przewodów dymowych oraz grawitacyjnych przewodów spalinowych i wentylacyjnych; 2) osoby posiadające uprawnienia budowlane odpowiedniej specjalności - w odniesieniu do przewodów kominowych, o których mowa w pkt 1, oraz do kominów przemysłowych, kominów wolno stojących oraz kominów lub przewodów kominowych, w których ciąg kominowy jest wymuszony pracą urządzeń mechanicznych.

6a. Kontrolę stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa budowli piętrzących mogą przeprowadzać także upoważnieni

Strona 107 z 222

pracownicy państwowej służby do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących. Zgodnie z art. 61 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5 ust. 2 zapewniając m.in. bezpieczeństwo użytkowania i bezpieczeństwo pożarowe. Obowiązki te polegają głównie na przeprowadzaniu w czasie użytkowania obiektu, okresowych przeglądów i ocen jego stanu technicznego oraz podejmowaniem działań związanych z wykonywaniem niezbędnych robót konserwacyjnych. W rozpatrywanej sprawie takie przeglądy okresowe były wykonane. Należy nadmienić, że przepis art. 61 Prawa budowlanego odnosi się do obiektów budowlanych, a nie do lokali. Z kolei art. 62 Prawa budowlanego przewiduje, że obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcą kontroli m.in. okresowej, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzaniu stanu technicznego m.in. instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych). Kontrolę stanu technicznego przewodów kominowych powinny przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje mistrza w rzemiośle kominiarskim - w odniesieniu do przewodów dymowych oraz grawitacyjnych przewodów spalinowych i wentylacyjnych. Natomiast uprawnienie organu nadzoru budowlanego określone w art. 66 Prawa budowlanego dotyczą stanu i użytkowania obiektu budowlanego jako całości. Zgodnie z tymi unormowaniami, w przypadku stwierdzenia, że obiekt budowlany: 1) może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu mienia bądź środowiska albo 2) jest użytkowany w sposób zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu mienia lub środowisku, albo 3) jest w nieodpowiednim stanie technicznym, albo 4) powoduje swym wyglądem oszpecenie otoczenia - właściwy organ nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, określając termin wykonania tego obowiązku. W decyzji, o której mowa w ust. 1 pkt 1 - 3, właściwy organ może zakazać użytkowania obiektu budowlanego lub jego części do czasu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości. Zgodnie z art. 3 pkt 1 Prawa budowlanego przez obiekt budowlany należy rozumieć budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, budowlę stanowiącą całość techniczno użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami oraz obiekty małej architektury. Zasadą jest, że przepis art. 66 dotyczy wad samego budynku. Ewentualne obowiązki nałożone na poszczególnych właścicieli muszą zmierzać do utrzymania w należytym stanie budynku jako całości. Należy podzielić pogląd wypowiadany już w orzecznictwie, że "nakaz usunięcia nieodpowiedniego stanu technicznego części budynku, stanowiącego lokal mieszkalny, może dotyczyć wyłącznie stanu samego obiektu budowlanego (budynku). Nie może wkraczać w to, co mieści się wewnątrz lokalu i jest regulowane przepisami prawa cywilnego, lokalowego lub

spółdzielczego (wyrok NSA z 4 marca 2002 r. sygn. IV SA 908/00 Lex nr 81731). Decyzję swoją organ adresuje do właścicieli (współwłaścicieli) obiektu budowlanego, którzy w rozpatrywanej sprawie są reprezentowani przez wspólnotę mieszkaniową.

Strona 108 z 222

Nawiązując do przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) należy podnieść, że przepisy te stosuje się przy - projektowaniu, - budowie (odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie) oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków. Dotyczą one w przeważającej części obiektów nowo budowanych, a nie budynków starszych, lokalizowanych wiele lat temu. Chodzi tu np. o przepisy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16 sierpnia 1989 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz. U. Nr 74, poz. 836 z późn. zm.). Istotne znaczenie w sprawie może mieć to, czy wkład kominkowy podłączony jest przepisowo, a ciąg grawitacyjny przewodu kominowego odpowiada wymogom Polskiej Normy. Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem o warunkach technicznych (§ 90-93) mieszkanie w budynku wielorodzinnym powinno spełniać wymagania dotyczące pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi. Mieszkanie, z wyjątkiem jedno- i dwupokojowego, powinno być przewietrzane na przestrzał lub narożnikowo. Nie dotyczy to mieszkania w budynku podlegającym przebudowie, a także mieszkania wyposażonego w wentylację mechaniczną o działaniu ciągłym wywiewną lub nawiewno-wywiewną. Mieszkanie, oprócz pomieszczeń mieszkalnych, powinno mieć kuchnię lub aneks kuchenny, łazienkę, ustęp wydzielony lub miskę ustępową w łazience, przestrzeń składowania, miejsce umożliwiające zainstalowanie automatycznej pralki domowej oraz przestrzeń komunikacji wewnętrznej. W budynku mieszkalnym wielorodzinnym w łazienkach powinno być możliwe zainstalowanie wanny lub kabiny natryskowej, umywalki, miski ustępowej (jeżeli nie ma ustępu wydzielonego). Sposób zagospodarowania i rozmieszczenia urządzeń sanitarnych powinien zapewniać do nich dogodny dostęp. Ustęp wydzielony należy wyposażyć w umywalkę. Pomieszczenie mieszkalne, kuchnia oraz aneks kuchenny powinny mieć bezpośrednie oświetlenie światłem dziennym. W mieszkaniu jednopokojowym dopuszcza się stosowanie kuchni bez okien lub aneksu kuchennego połączonego z przedpokojem pod warunkiem zastosowania co najmniej wentylacji: 1)grawitacyjnej - w przypadku kuchni elektrycznej; 2)mechanicznej wywiewnej - w przypadku kuchni gazowej. W mieszkaniu jednopokojowym dopuszcza się stosowanie aneksu kuchennego połączonego z pokojem pod warunkiem zastosowania w tym aneksie wentylacji i kuchni elektrycznej. W mieszkaniu wielopokojowym dopuszcza się stosowanie aneksu kuchennego w pokoju przeznaczonym na pobyt dzienny pod warunkiem zastosowania w tym aneksie wentylacji. W przypadku zastosowania okapu kuchennego w kuchni lub w aneksie kuchennym, należy zapewnić podłączenie tego okapu do odrębnego przewodu kominowego. Materialnoprawną podstawą do wydania decyzji, w przypadku, w którym organ nadzoru budowlanego powinien nakazać właścicielowi lub użytkownikowi, w formie decyzji administracyjnej, doprowadzenie niewłaściwie użytkowanego obiektu budowlanego do odpowiedniego stanu technicznego jest przepis art. 66 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.). Stosownie do jego treści w przypadku stwierdzenia, że obiekt budowlany: 1)jest w nieodpowiednim stanie technicznym albo 2)jest użytkowany w sposób zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi, środowisku lub bezpieczeństwa mienia, albo 3)powoduje swym wyglądem oszpecenie otoczenia - właściwy organ nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie stwierdzonych

nieprawidłowości, określając termin wykonania obowiązku. Przepis ten daje organowi administracji możliwość zapewnienia użytkowania obiektu zgodnie z dyspozycją wyrażoną w art. 61 cyt. ustawy, w myśl której właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5 ust. 2. W związku z tym, art. 61 ustawy Prawa budowlanego nakłada określone obowiązki w zakresie

Strona 109 z 222

utrzymywania obiektu budowlanego i jego użytkowania na właściciela lub zarządcę. W konsekwencji, również art. 66 Prawa budowlanego stanowiący podstawę wydawania nakazów, mających na celu usunięcie nieprawidłowości, odnosi się do wszelkich obiektów budowlanych, a same nakazy mogą być adresowane do właściciela lub zarządcy. Finalnie, PINB może nakazać, wobec stwierdzonych nieprawidłowości świadczących o wysoce niewłaściwym stanie technicznym budynku, współwłaścicielom obiektu przeprowadzenie kontroli obiektu (przegląd roczny i 5-letni) oraz sporządzenie ekspertyzy technicznej obejmującej stan techniczny budynku.

Czy przebudowa instalacji wentylacji naturalnej grawitacyjnej wymaga pozwolenia na budowę? Z uwagi na fakt, iż prawo budowlane wyłącza z postępowania o pozwolenie na budowę tylko instalacje wody, kanalizacji, CO i klimatyzacji w istniejących budynkach (wentylacja i gaz pozostają w trybie postępowania na budowę).

Zgodnie z art. 29 Prawa budowlanego 1. Pozwolenia na budowę nie wymaga budowa: 1) obiektów gospodarczych związanych z produkcją rolną i uzupełniających zabudowę zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej:

a) parterowych budynków gospodarczych o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, b) płyt do składowania obornika, c) szczelnych zbiorników na gnojówkę lub gnojowicę o pojemności do 25 m3, d) naziemnych silosów na materiały sypkie o pojemności do 30 m3 i wysokości nie większej niż 7 m, e) suszarni kontenerowych o powierzchni zabudowy do 21 m2;

1a) wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane; 2) wolno stojących parterowych budynków gospodarczych, garaży, wiat lub przydomowych ganków i oranżerii (ogrodów zimowych) o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki; 2a) wolno stojących parterowych budynków rekreacji indywidualnej, rozumianych jako budynki przeznaczone do okresowego wypoczynku, o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać jednego na każde 500 m2 powierzchni działki; 2b) wolno stojących parterowych budynków stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m2; 2c) wiat o powierzchni zabudowy do 50 m2, sytuowanych na działce, na której znajduje się budynek mieszkalny lub przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe, przy czym łączna liczba tych wiat na działce nie może przekraczać dwóch na każde 1000 m2 powierzchni działki; 2d) wolno stojących altan o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki; 3) przydomowych oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,50 m3 na dobę; 3a) zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m3;

4) altan działkowych i obiektów gospodarczych, o których mowa w ustawie z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 40, 2015 r. poz. 528 oraz z 2016 r. poz. 2260); 5) wiat przystankowych i peronowych; 6) parterowych budynków o powierzchni zabudowy do 35 m2, służących jako zaplecze do bieżącego utrzymania linii kolejowych, położonych na terenach stanowiących własność Skarbu Państwa; 7) wolno stojących kabin telefonicznych, szaf i słupków telekomunikacyjnych; 8) parkometrów z własnym zasilaniem; 8a) 2 stacji ładowania w rozumieniu art. 2 pkt 27 ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz. U. poz. 317) oraz punktów ładowania w rozumieniu art. 2 pkt 17 tej ustawy, z wyłączeniem infrastruktury ładowania drogowego transportu publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 3 tej ustawy; 9) boisk szkolnych oraz boisk, kortów tenisowych, bieżni służących do rekreacji; 10) miejsc postojowych dla samochodów osobowych do 10 stanowisk włącznie;

Strona 110 z 222

11) zjazdów z dróg krajowych i wojewódzkich oraz zatok parkingowych na tych drogach; 11a) zjazdów z dróg powiatowych i gminnych oraz zatok parkingowych na tych drogach; 11b) przepustów o średnicy do 100 cm; 11c) 3 urządzeń instalowanych w pasie drogowym dróg publicznych, wraz z fundamentami, konstrukcjami wsporczymi oraz przynależnymi elementami wyposażenia:

a) służących do zarządzania drogami, w tym do wdrażania inteligentnych systemów transportowych, b) służących do zarządzania ruchem drogowym, w tym urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego, c) o których mowa w art. 13o ust. 1 i art. 20g ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2222 oraz z 2018 r. poz. 12);

12) tymczasowych obiektów budowlanych, niepołączonych trwale z gruntem i przewidzianych do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 30 ust. 1, ale nie później niż przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu; 13) gospodarczych obiektów budowlanych o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, przeznaczonych wyłącznie na cele gospodarki leśnej i położonych na gruntach leśnych Skarbu Państwa; 14) obiektów budowlanych piętrzących wodę i upustowych o wysokości piętrzenia poniżej 1 m poza rzekami żeglownymi oraz poza obszarem parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz ich otulin; 15) przydomowych basenów i oczek wodnych o powierzchni do 50 m2; 16) pomostów o długości całkowitej do 25 m i wysokości, liczonej od korony pomostu do dna akwenu, do 2,50 m, służących do:

a) cumowania niewielkich jednostek pływających, jak łodzie, kajaki, jachty, b) uprawiania wędkarstwa, c) rekreacji;

17) opasek brzegowych oraz innych sztucznych, powierzchniowych lub liniowych umocnień brzegów rzek i potoków górskich oraz brzegu morskiego, brzegu morskich wód wewnętrznych, niestanowiących konstrukcji oporowych; 18) pochylni przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych; 19) instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m3, przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych; 19a) sieci:

a) elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV, b) wodociągowych, c) kanalizacyjnych, d) cieplnych, e) telekomunikacyjnych;

20) przyłączy: elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i telekomunikacyjnych; 20a) telekomunikacyjnych linii kablowych; 20b) kanalizacji kablowej; 21) urządzeń pomiarowych, wraz z ogrodzeniami i drogami wewnętrznymi, państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej i państwowej służby hydrogeologicznej:

a) posterunków: wodowskazowych, meteorologicznych, opadowych oraz wód podziemnych, b) punktów: obserwacyjnych stanów wód podziemnych oraz monitoringu jakości wód podziemnych, c) piezometrów obserwacyjnych i obudowanych źródeł;

22) obiektów małej architektury; 23) ogrodzeń; 24) obiektów przeznaczonych do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych, położonych na terenie budowy, oraz ustawianie barakowozów używanych przy wykonywaniu robót budowlanych, badaniach

Strona 111 z 222

geologicznych i pomiarach geodezyjnych; 25) tymczasowych obiektów budowlanych stanowiących wyłącznie eksponaty wystawowe, niepełniących jakichkolwiek funkcji użytkowych, usytuowanych na terenach przeznaczonych na ten cel; 26) znaków geodezyjnych, a także obiektów triangulacyjnych, poza obszarem parków narodowych i rezerwatów przyrody; 27) instalacji elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, klimatyzacyjnych i telekomunikacyjnych wewnątrz użytkowanego budynku; 28) obiektów budowlanych służących bezpośrednio do wykonywania działalności regulowanej ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2016 r. poz. 1131, 1991 oraz z 2017 r. poz. 60 i 202) w zakresie poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów; 29) poligonowych obiektów budowlanych, w szczególności: stanowisk obronnych, przepraw, budowli ziemnych, budowli fortyfikacyjnych, instalacji tymczasowych oraz obiektów kontenerowych, lokalizowanych na terenach zamkniętych wyznaczonych przez Ministra Obrony Narodowej do prowadzenia ćwiczeń wojskowych z wykorzystaniem obozowisk polowych oraz umocnień terenu do pozoracji bezpośredniego prowadzenia walki.

2. Pozwolenia na budowę nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających na: 1) remoncie obiektów budowlanych; 1a) przebudowie obiektów, o których mowa w ust. 1; 1aa) 4 przebudowie budynków, innych niż budynki, o których mowa w ust. 1, z wyłączeniem ich przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych, a także z wyłączeniem przebudowy, której projekt budowlany wymaga uzgodnienia pod względem ochrony przeciwpożarowej; 1b) przebudowie przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie prowadzi ona do zwiększenia dotychczasowego obszaru oddziaływania tych budynków; 1c) remoncie lub przebudowie urządzeń budowlanych; 2) (uchylony); 3) (uchylony); 4) dociepleniu budynków o wysokości do 25 m; 5) utwardzeniu powierzchni gruntu na działkach budowlanych; 6) instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych, z wyjątkiem usytuowanych na obiektach wpisanych do rejestru zabytków w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz z wyjątkiem reklam świetlnych i podświetlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym; 7) (uchylony); 8) (uchylony); 9) wykonywaniu i przebudowie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych; 10) wykonywaniu obudowy ujęć wód podziemnych; 11) przebudowie sieci gazowych oraz elektroenergetycznych innych niż wymienione w ust. 1 pkt 19a lit. a; 12) przebudowie dróg, torów i urządzeń kolejowych; 12a) budowie kanałów technologicznych, w rozumieniu art. 4 pkt 15a ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1440, 1920, 1948 i 2255 oraz z 2017 r. poz. 191), w pasie drogowym w ramach przebudowy tej drogi; 13) (uchylony); 14) instalowaniu krat na obiektach budowlanych; 15) instalowaniu urządzeń, w tym antenowych konstrukcji wsporczych i instalacji radiokomunikacyjnych, na

obiektach budowlanych; 16) montażu pomp ciepła, urządzeń fotowoltaicznych o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kW oraz wolno stojących kolektorów słonecznych.

Strona 112 z 222

Zarówno rozpoczęcie, jak i prowadzenie robót budowlanych jest co do zasady możliwe jedynie na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę. Obowiązek ten wynika z art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego. Od zasady tej istnieją jednak wyjątki, bowiem niektóre z nich nie wymagają żadnych działań inwestora i organu, do innych robót budowlanych zwolnionych z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę istnieje wymóg dokonania, przed przystąpieniem do realizacji inwestycji, zgłoszenia właściwemu organowi. Obowiązek zgłoszenia określa art. 30 ust. 1 Prawa budowlanego. Wentylacja i klimatyzacja powinny zapewniać odpowiednią jakość środowiska wewnętrznego, w tym wielkość wymiany powietrza, jego czystość, temperaturę, wilgotność względną, prędkość ruchu w pomieszczeniu, przy zachowaniu przepisów odrębnych i wymagań Polskich Norm dotyczących wentylacji, a także warunków bezpieczeństwa pożarowego i wymagań akustycznych określonych w rozporządzeniu. Wentylację mechaniczną lub grawitacyjną należy zapewnić w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, w pomieszczeniach bez otwieranych okien, a także w innych pomieszczeniach, w których ze względów zdrowotnych, technologicznych lub bezpieczeństwa konieczne jest zapewnienie wymiany powietrza. Wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną należy stosować w budynkach wysokich i wysokościowych oraz w innych budynkach, w których zapewnienie odpowiedniej wymiany powietrza nie jest możliwe za pomocą wentylacji grawitacyjnej lub wentylacji hybrydowej. W pozostałych budynkach może być stosowana wentylacja grawitacyjna lub wentylacja hybrydowa. W pomieszczeniu, w którym jest zastosowana wentylacja mechaniczna lub klimatyzacja, nie można stosować wentylacji grawitacyjnej ani wentylacji hybrydowej. Wymaganie to nie dotyczy pomieszczeń z urządzeniami klimatyzacyjnymi niepobierającymi powietrza zewnętrznego. W przypadku zastosowania w budynku przepływu powietrza wentylacyjnego między pomieszczeniami lub strefami wentylacyjnymi, w pomieszczeniu należy zapewnić kierunek przepływu od pomieszczenia o mniejszym do pomieszczenia o większym stopniu zanieczyszczenia powietrza. Przepływ powietrza wentylacyjnego w mieszkaniach powinien odbywać się z pokoi do kuchni lub aneksu kuchennego oraz do pomieszczeń higienicznosanitarnych. W pomieszczeniu z paleniskami na paliwo stałe, płynne lub z urządzeniami gazowymi pobierającymi powietrze do spalania z pomieszczenia i z grawitacyjnym odprowadzeniem spalin przewodem od urządzenia stosowanie mechanicznej wentylacji wyciągowej jest zabronione. Wyrzutnie powietrza w instalacjach wentylacji i klimatyzacji powinny być zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi i działaniem wiatru oraz być zlokalizowane w miejscach umożliwiających odprowadzenie wywiewanego powietrza bez powodowania zagrożenia zdrowia użytkowników budynku i ludzi w jego otoczeniu oraz wywierania szkodliwego wpływu na budynek. Przewody i urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby zminimalizować odkładanie się zanieczyszczeń na ich powierzchniach wewnętrznych kontaktujących się z powietrzem wentylacyjnym. Przewody powinny mieć przekrój poprzeczny właściwy dla przewidywanych przepływów powietrza oraz konstrukcję przystosowaną do maksymalnego ciśnienia i wymaganej szczelności instalacji, z uwzględnieniem Polskich Norm dotyczących wytrzymałości i szczelności przewodów. Właściwości materiałów przewodów lub sposób zabezpieczania ich powierzchni powinny być dobrane odpowiednio do parametrów przepływającego powietrza oraz do warunków występujących w miejscu ich zamontowania. Urządzenia i elementy wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być stosowane w sposób umożliwiający uzyskanie zakładanej jakości środowiska w pomieszczeniu przy racjonalnym zużyciu energii do ogrzewania i chłodzenia oraz energii elektrycznej. Instalacje wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być wyposażone w przepustnice zlokalizowane w

miejscach umożliwiających regulację instalacji, a także odcięcie dopływu powietrza zewnętrznego i wypływu powietrza wewnętrznego. Wymaganie to nie dotyczy instalacji mechanicznej wywiewnej, przewidzianej do okresowej pracy jako wentylacja grawitacyjna.

Strona 113 z 222

Podsumowując, od 1 stycznia 2017 r. przebudowa instalacji wentylacji naturalnej grawitacyjnej w użytkowanym istniejącym budynku nie wymaga pozwolenia na budowę ani zgłoszenia. Przebudowa wewnętrznej instalacji gazowej lub wentylacji mechanicznej w użytkowanym budynku mieszkalnym jednorodzinnym wymaga uzyskania pozwolenia na budowę, natomiast budowa innych instalacji wewnętrznych wymienionych w przepisie art. 29 ust. 1 pkt 27 w użytkowanych budynkach nie wymaga ani uzyskania pozwolenia na budowę ani zgłoszenia właściwemu organowi.

Czy projektant, który wykonując projekt budowlany nie przestrzega bezpieczeństwa pożarowego podlega odpowiedzialności karnej zgodnie z prawem budowlanym i czy w ramach nadzoru autorskiego jest zobligowany na wykonanie projektu zamiennego zgodnie z przepisami? W trakcie realizacji inwestycji zgodnie z projektem okazało się, że dokumentacja jest niezgodna z przepisami. Została uzgodniona z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń ppoż. pomimo, że budynek nie posiada drogi ppoż. zgodnie z rozporządzeniem w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych. Inwestor nie otrzyma decyzji pozwolenia na użytkowanie. Projektant ma nadzór autorski. Czy Inwestor zgodnie z prawem budowlanym może żądać wykonania przez projektanta niezbędnych uzgodnień i zmian projektowych w celu dostosowania budynku do przepisów ppoż.?

Za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie uważa się działalność związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych, a w szczególności działalność obejmującą:

1) projektowanie, sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i sprawowanie nadzoru autorskiego; 2) kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi; 3) kierowanie wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych oraz nadzór i kontrolę techniczną wytwarzania tych elementów; 4) wykonywanie nadzoru inwestorskiego; 5) sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych;

Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, dostosowane do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności i innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją, stwierdzone decyzją, zwaną dalej "uprawnieniami budowlanymi", wydaną przez organ samorządu zawodowego. Rozporządzenie ministra infrastruktury i rozwoju z dnia 11 września 2014 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie określa: 1) rodzaje i zakres przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie: a) kierunki studiów wyższych odpowiednie lub pokrewne dla danej specjalności, b) wykaz zawodów związanych z budownictwem, c) wykaz specjalizacji wyodrębnionych w ramach poszczególnych specjalności; 2) sposób stwierdzania posiadania przygotowania zawodowego i jego weryfikacji, w tym sposób: a) dokumentowania i weryfikacji posiadanego wykształcenia, a także kwalifikowania, b) stwierdzania przygotowania zawodowego oraz jego dokumentowania do uzyskania specjalizacji techniczno-budowlanej, c) dokumentowania i odbywania praktyki, a także kryteria uznawania praktyki, d) przeprowadzania egzaminu ze znajomości procesu budowlanego oraz umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy technicznej;

3) ograniczenia zakresu uprawnień budowlanych. Projektant, który przy projektowaniu w sposób rażący nie przestrzega przepisów art. 5 ustawy Prawo budowlane, a przez to powoduje zagrożenie:

bezpieczeństwa konstrukcji, bezpieczeństwa pożarowego, bezpieczeństwa użytkowania, warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska, ochrony przed hałasem i drganiami, oszczędności energii i odpowiedniej izolacji cieplnej przegród,

może odpowiadać za przestępstwo.

Strona 114 z 222

Oceny zdarzenia powodującego naruszenie przepisów karnych, wymienionych w art. 91 ust. 1 pkt 2 oraz art. 92 pkt 1 ustawy Prawo budowlane, dokonuje sąd na wniosek prokuratora lub osoby, która zawiadomiła o podejrzeniu popełnienia czynu zabronionego przez projektanta. Interesujące nas przepisy Prawa budowlanego to Art. 90. Kto, w przypadkach określonych w art. 48, art. 49b, art. 50 ust. 1 pkt 1 lub art. 50 ust. 1 pkt 2, wykonuje roboty budowlane, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art. 91. [Naruszenie przepisów prawa budowlanego] 1. Kto: 1) udaremnia określone ustawą czynności organów administracji architektoniczno-budowlanej lub nadzoru budowlanego, 2) wykonuje samodzielną funkcję techniczną w budownictwie, nie posiadając odpowiednich uprawnień budowlanych lub prawa wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 2. (uchylony). Art. 91a. [Naruszenie obowiązku utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie] Kto nie spełnia, określonego w art. 61, obowiązku utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie technicznym, użytkuje obiekt w sposób niezgodny z przepisami lub nie zapewnia bezpieczeństwa użytkowania obiektu budowlanego, podlega grzywnie nie mniejszej niż 100 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Co do art. 90 PB W art. 90 Prawa budowlanego została wpisana najwyższa kara, jaka może być orzeczona w związku z naruszeniem przepisów tej ustawy. Górna granica - za przestępstwa będące samowolą budowlaną polegającą na budowaniu lub wybudowaniu obiektu budowlanego lub jego części, bez wymaganego pozwolenia na budowę lub bez zgłoszenia, lub mimo sprzeciwu właściwego organu, lub też za wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego bez pozwolenia, zgłoszenia lub mimo sprzeciwu właściwego organu - to dwa lata pozbawienia wolności. Taką samą karą zagrożone jest wykonywanie robót budowlanych w sposób mogący spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia bądź zagrożenie środowiska. O wysokości wymierzonej kary decyduje oczywiście sąd. Kara 2 lat pozbawienia wolności jest najwyższym wymiarem kary za te przestępstwa, a możliwe jest jeszcze za wymienione wyżej czyny nałożenie kary ograniczenia wolności albo kary grzywny. Organ prowadzący postępowanie w sprawie samowoli budowlanej jest zobligowany do powiadomienia prokuratora o prowadzeniu takiego postępowania oraz w stosunku do kogo to postępowanie jest prowadzone. Niedopełnienie tego obowiązku może spowodować pociągnięcie do odpowiedzialności osobę, która nie dopełniła tego obowiązku. Postępowanie karne jest postępowaniem niezależnym od postępowania administracyjnego, jednak jest z nim ściśle związane. Przede wszystkim to właśnie w postępowaniu administracyjnym następuje ustalenie, czy popełniono czyn zabroniony, czyli ustala się fakt popełnienia samowoli budowlanej czy innego czynu zabronionego, oraz następuje ustalenie, kto tego czynu dokonał. Do obowiązków organu nadzoru budowlanego należy również powiadomienie prokuratora o popełnieniu takiego czynu. Powiadomienie powinno

nastąpić wraz ze wszczęciem postępowania w sprawie samowoli budowlanej, gdyż w tym momencie wiadome już jest organowi, kto i jakiego rodzaju naruszenia prawa się dopuścił. Zakończenie postępowania administracyjnego w sprawie samowoli budowlanej, czyli wydanie decyzji ostatecznej, powinno stanowić podstawę do przygotowania przez prokuratora aktu oskarżenia. Wcześniejsze działania w tym zakresie, ze strony prokuratury, mogą być przedwczesne, gdyż może się

Strona 115 z 222

okazać, że postępowanie w sprawie samowoli budowlanej zostanie umorzone, gdyż w wyniku przeprowadzonego przez organ nadzoru budowlanego postępowania wyjaśniającego ustalono, że nie było samowoli budowlanej. W takim przypadku również postępowanie prokuratorskie staje się bezprzedmiotowe. W Prawie budowlanym adresatem decyzji wydawanych na podstawie art. 48, 49b i 51 ust. 1 pkt 1 i 2 jest wyłącznie inwestor. Postępowanie karne prowadzone na podstawie art. 90 tej ustawy może mieć o wiele szerszy zasięg, gdyż może być prowadzone nie tylko przeciwko inwestorowi, ale także innym osobom, które uczestniczyły w popełnieniu przestępstwa. Zatem mogą być tu również postawione zarzuty osobom, które pomagały popełnić przestępstwo, uczestniczyły w jego popełnieniu lub podżegały do jego popełnienia. W tej grupie mogą znaleźć się uczestnicy procesu budowlanego wykonujący samodzielne funkcje techniczne na tej budowie, może to być wykonawca robót budowlanych itp. Jednak komu, jakie i za co zostaną postawione zarzuty w postępowaniu karnym, zadecyduje prokurator w wyniku przeprowadzonego przez siebie postępowania wyjaśniającego. Należy również pamiętać, że kara, o której mowa w art. 90, jest karą za popełnienie czynu zabronionego i nie może być utożsamiana z konsekwencjami wynikającymi z orzeczeń zapadłych w postępowaniu administracyjnym. Oznacza to, że jeżeli w wyniku przeprowadzonego postępowania administracyjnego zostanie orzeczony nakaz rozbiórki samowolnie wybudowanego obiektu budowlanego lub jego części, nie może to być traktowane jako kara za popełnienie czynu zakazanego. Nakaz rozbiórki stanowi w tym przypadku jedynie przywrócenie porządku prawnego, a kara za naruszenie prawa jest wymierzana w odrębnym postępowaniu karnym. (Dziwiński Robert, Ziemski Paweł, Prawo budowlane. Komentarz, wyd. II Opublikowano: ABC 2006). Co do art. 91 PB 1. Art. 91 pkt 1 pr. bud. nie wymienia przepisów prawa budowlanego, których naruszenie powinno być uważane za udaremnianie czynności „właściwych organów”, czyli uwzględniając art. 3 pkt 17 pr. bud. – organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego, stosownie do ich właściwości określonej w rozdziale 8. Prawo budowlane zawiera wiele przepisów, które upoważniają - szczególnie organy państwowego nadzoru budowlanego - do określonego działania. Art. 91 pkt 1 pr. bud. więc może być zastosowany do każdego z tych przepisów, jeżeli z oceny stanu faktycznego wyniknie, że określony podmiot uniemożliwia podjęcie czynności określonych prawem budowlanym lub skutecznie im przeszkadza. 2. Wyraźnym udaremnieniem czynności organu nadzoru budowlanego może być utrudnianie lub uniemożliwianie przedstawicielom tych organów wykonywania czynności kontrolnych, o których mowa w przepisach rozdziału 8, albo realizacji przez wymienione organy uprawnień przewidzianych w tych przepisach. 3. Kary przewidziane w art. 91 pkt 2 dotyczą tych wszystkich osób, które naruszą przepisy o obowiązku wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (projektant, kierownik budowy, kierownik robót, inspektor nadzoru inwestorskiego itp.) wyłącznie przez osoby mające uprawnienia budowlane oraz zgodnie z zakresem i rodzajem tych uprawnień. 4. Omawiany przepis dotyczy także rzeczoznawców budowlanych, którzy w swojej działalności wykroczyliby w szczególności poza specjalność techniczno-budowlaną wynikającą z posiadanych uprawnień.(Radziszewski Edward, Prawo budowlane. Przepisy i komentarz Opublikowano: LexisNexis 2006). Co do art. 91a PB Wprawdzie komentowany przepis wskazuje jako jego adresata każdego, kto nie spełnia obowiązku określonego w art. 61, jednak w istocie może to być tylko taki podmiot, którego właśnie dotyczą obowiązki wymienione w art. 61 pkt 1. W

kwestii tego, jakie to są podmioty, zob. komentarz do art. 61. Komentowany przepis de facto penalizuje kilka występków, a mianowicie: a) nieprzestrzeganie przez zobowiązanego do tego nakazanego w art. 61 obowiązku utrzymania obiektu budowlanego w

Strona 116 z 222

należytym stanie technicznym; b) użytkowanie obiektu w sposób niezgodny z przepisami; c) niezapewnienie bezpieczeństwa użytkowania obiektu budowlanego. Wszystkie te czyny mogą być popełnione łącznie lub rozłącznie. Powyższe czyny mogą być popełnione przez działanie, ale także, co być może będzie miało miejsce najczęściej, przez zaniechanie podjęcia działań odpowiednich do wykonania wymienionych wyżej obowiązków, przykładowo niewykonanie obowiązkowych w zakresie okresowych kontroli lub koniecznych napraw albo usunięcia braków. Pewne problemy może rodzić interpretacja komentowanego przepisu w kontekście powiązania obowiązków wskazanych w art. 61 z art. 5 ust. 2, wymagającym takiego użytkowania obiektu budowlanego, który jest zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska, a także utrzymywania go w należytym stanie technicznym i estetycznym, niedopuszczania do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności w zakresie związanym z wymaganiami, o których mowa w art. 5 ust. 2, wraz z odwołaniem się do ust. 1 pkt 1–7 tego artykułu. Skomplikowany sposób sformułowania tej regulacji i związana zwłaszcza z tym niejasność przepisu karnego może powodować określone komplikacje i zarzuty związane z tym, że zwłaszcza w przypadku formułowania przepisów karnych wymagany jest wysoki stopień konkretności i jasności.(Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Prawo budowlane. Komentarz aktualizowany. Opublikowano: LEX/el. 2018). Aktualnie obowiązujące przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej nie określają czasu odpowiedzialności projektantów i rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych za nieprawidłowości popełnione w ich działalności w zakresie, o którym mowa w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej. Organy PSP, zgodnie z przepisami przedmiotowego rozporządzenia, podejmują działania w tego typu sprawach w momencie ujawnienia nieprawidłowości, tj. w trakcie czynności kontrolno-rozpoznawczych związanych z przekazywaniem obiektu do użytkowania lub czynności prowadzonych okresowo w ramach nadzoru nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych, jak również w przypadku ustalania przyczyn powstania i rozprzestrzeniania się pożaru powstałego w obiekcie. Zgodnie z ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez: 1) zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia; 2) zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia; 3) prowadzenie działań ratowniczych. Zgodnie z rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej: § 1. Rozporządzenie określa:

1) rodzaje obiektów budowlanych istotnych ze względu na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem, których projekty budowlane

wymagają uzgodnienia pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, zwanego dalej "uzgodnieniem"; 2) podstawowe dane dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego, które powinny stanowić podstawę uzgodnienia;

Strona 117 z 222

3) szczegółowy sposób dokonywania uzgodnień projektu budowlanego; 4) wzór pieczęci potwierdzającej uzgodnienie projektu budowlanego obiektu budowlanego; 5) sposób i zakres zawiadomienia o uzgodnieniu projektu budowlanego.

§ 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: 1) kategorii zagrożenia ludzi, strefie pożarowej, kondygnacji, grupie wysokości - należy przez to rozumieć odpowiednio kategorię zagrożenia ludzi, strefę pożarową, kondygnację lub grupę wysokości w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie; 2) zagrożeniu wybuchem, technicznych środkach zabezpieczenia przeciwpożarowego - należy przez to rozumieć odpowiednio zagrożenie wybuchem lub techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego w rozumieniu przepisów w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów; 3) scenariuszu pożarowym - należy przez to rozumieć opis sekwencji możliwych zdarzeń w czasie pożaru, reprezentatywnego dla danego miejsca jego wystąpienia lub obszaru oddziaływania, w szczególności dla strefy pożarowej lub strefy dymowej, uwzględniający przede wszystkim:

a) sposób funkcjonowania urządzeń przeciwpożarowych, innych technicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego, urządzeń użytkowych lub technologicznych, oraz ich współdziałanie i oddziaływanie na siebie, b) rozwiązania organizacyjne niezbędne do właściwego funkcjonowania projektowanych zabezpieczeń.

§ 3. 1. Obiektami budowlanymi istotnymi ze względu na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem, których projekty budowlane wymagają uzgodnienia, są:

1) budynek zawierający strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II lub ZL V; 2) budynek należący do grupy wysokości średniowysokie, wysokie lub wysokościowe, zawierający strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III lub ZL IV; 3) budynek niski zawierający strefę pożarową o powierzchni przekraczającej 1000 m2, zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III, obejmującą kondygnację nadziemną inną niż pierwsza; 4) obiekt budowlany inny niż budynek, przeznaczony do użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego, w którym przewiduje się możliwość jednoczesnego przebywania w strefie pożarowej ponad 50 osób na powierzchni do 2000 m2; 5) obiekt budowlany zawierający strefę pożarową PM, wolno stojące urządzenie technologiczne lub zbiornik poza budynkami, silos, oraz plac składowy albo wiata, jeżeli zachodzi co najmniej jeden z następujących warunków:

a) strefa pożarowa PM ma powierzchnię przekraczającą 5000 m2, b) strefa pożarowa PM ma powierzchnię przekraczającą 1000 m2 i gęstość obciążenia ogniowego przekraczającą 500 MJ/m2, c) powierzchnia wewnętrzna obiektu budowlanego przekracza 2000 m2 i gęstość obciążenia ogniowego przekracza 500 MJ/m2, d) występuje zagrożenie wybuchem;

6) garaż wielokondygnacyjny, garaż zamknięty jednokondygnacyjny wymagający zastosowania samoczynnego urządzenia oddymiającego lub stałego samoczynnego urządzenia gaśniczego wodnego oraz garaż ze stanowiskami postojowymi wielopoziomowymi o więcej niż 10 stanowiskach postojowych; 7) obiekt budowlany objęty obowiązkiem stosowania systemu sygnalizacji pożarowej, stałych urządzeń gaśniczych lub dźwiękowego systemu ostrzegawczego, na podstawie przepisów w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków,

innych obiektów budowlanych i terenów; 8) stanowisko postojowe dla pojazdu przewożącego towary niebezpieczne oraz parking, na który jest usuwany pojazd przewożący towary niebezpieczne; 9) sieć wodociągowa przeciwpożarowa z hydrantami zewnętrznymi przeciwpożarowymi, przeciwpożarowy zbiornik

Strona 118 z 222

wodny oraz stanowisko czerpania wody do celów przeciwpożarowych; 10) tunel o długości ponad 100 m; 11) obiekt jądrowy, o którym mowa w art. 3 pkt 17 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo atomowe (Dz. U. z 2014 r. poz. 1512 oraz z 2015 r. poz. 1505 i 1893).

2. W przypadku odbudowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego, a także zapewnienia drogi pożarowej do obiektu budowlanego, gdy ze względu na charakter lub rozmiar robót niezbędne jest sporządzenie projektu budowlanego, którego rozwiązania projektowe dotyczą warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego, o którym mowa w ust. 1, uzgodnienie jest wymagane. § 4. 1. Podstawę uzgodnienia stanowią dane niezbędne do stwierdzenia zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego, zależne od przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, sposobu magazynowania lub składowania, występujących w obiekcie budowlanym zagrożeń pożarowych oraz warunków technicznych obiektu budowlanego, obejmujące w szczególności:

1) informacje o powierzchni, wysokości i liczbie kondygnacji; 2) charakterystykę zagrożenia pożarowego, w tym parametry pożarowe materiałów niebezpiecznych pożarowo, zagrożenia wynikające z procesów technologicznych oraz w zależności od potrzeb charakterystykę pożarów przyjętych do celów projektowych; 3) informacje o kategorii zagrożenia ludzi oraz przewidywanej liczbie osób na każdej kondygnacji i w pomieszczeniach, których drzwi ewakuacyjne powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczeń; 4) informacje o przewidywanej gęstości obciążenia ogniowego; 5) ocenę zagrożenia wybuchem pomieszczeń oraz przestrzeni zewnętrznych; 6) informacje o klasie odporności pożarowej oraz klasie odporności ogniowej i stopniu rozprzestrzeniania ognia elementów budowlanych; 7) informacje o podziale na strefy pożarowe oraz strefy dymowe; 8) informacje o usytuowaniu z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe, w tym o odległości od obiektów sąsiadujących; 9) informacje o warunkach i strategii ewakuacji ludzi lub ich uratowania w inny sposób; 10) informacje o sposobie zabezpieczenia przeciwpożarowego instalacji użytkowych, a w szczególności wentylacyjnej, ogrzewczej, gazowej, elektrycznej, teletechnicznej i piorunochronnej; 11) informacje o doborze urządzeń przeciwpożarowych i innych urządzeń służących bezpieczeństwu pożarowemu, dostosowanym do wymagań wynikających z przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej i przyjętych scenariuszy pożarowych, z podstawową charakterystyką tych urządzeń; 12) informacje o wyposażeniu w gaśnice; 13) informacje o przygotowaniu obiektu budowlanego i terenu do prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych, a w szczególności informacje o drogach pożarowych, zaopatrzeniu w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru oraz o sprzęcie służącym do tych działań.

2. Dane dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej przedstawia się w projekcie budowlanym w całości lub w części, w zależności od rodzaju rozwiązania zasadniczych elementów wyposażenia budowlano-instalacyjnego i od zakresu ich występowania w obiekcie budowlanym. § 5. 1. Uzgodnienia projektu budowlanego dokonuje się w toku wzajemnej współpracy projektanta z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych w trakcie sporządzania przez projektanta projektu budowlanego polegającej na:

1) konsultacji rozwiązań projektowych w zakresie oceny ich zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej;

2) wymianie uwag i stanowisk w zakresie projektowanych technicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego; 3) opracowaniu scenariusza pożarowego dla obiektu budowlanego objętego obowiązkiem stosowania systemu sygnalizacji pożarowej.

Strona 119 z 222

Prowadzenie robót budowlanych zgodnie z przepisami i zasadami bhp ma znaczenie nie tylko ze względu na zmniejszenie ryzyka zdarzeń wypadków, a więc poprawę bezpieczeństwa pracowników. Realizowanie wymagań prawnych zawartych w powyższych przepisach pozwala również uczestnikom procesu budowlanego na uniknąć odpowiedzialności karnej. Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 220 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) – dalej k.k., kto, będąc odpowiedzialnym za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Karalne jest również nieumyślne popełnienie tego przestępstwa. W takim przypadku sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Zwolniona z odpowiedzialności karnej będzie osoba, która dobrowolnie uchyli grożące niebezpieczeństwo. (…). W przypadku prowadzenia robót budowlanych lub rozbiórkowych do odpowiedzialności z tego przepisu może zostać pociągnięty również inwestor czy kierownik budowy. Ścigane z oskarżenia publicznego przestępstwo, o którym mowa w art. 220 k.k., polega na niedopełnieniu obowiązków wynikających z przepisów bhp, wskutek czego dochodzi do narażenia pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Jak wskazał w wyroku z dnia 6 maja 2002 r. Sąd Najwyższy (IV KKN 352/98, Lex nr 543390), warunkiem koniecznym do powstania odpowiedzialności karnej będzie zaistnienie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy niedopełnieniem przez sprawcę obowiązków z zakresu bhp a stanem konkretnego zagrożenia dla pracownika. Istotne jest również to, że omawiane przestępstwo ma charakter materialny (skutkowy). Skutkiem zachowania sprawcy jest bowiem narażenie pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (w szczególności pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, inne ciężkie kalectwo, ciężka nieuleczalna lub długotrwała choroba, całkowita albo znaczna trwała niezdolność do pracy w zawodzie lub trwałe, istotne zeszpecenia lub zniekształcenie ciała). Powyższego przestępstwa można dopuścić się zarówno przez zaniechanie (np. niezapewnienie pracowników środków ochrony indywidualnej), jak i przez działanie (np. niewłaściwe zabezpieczenie prowadzonych prac). (http://www.bhp.abc.com.pl/czytaj/-/artykul/na-kim-spoczywa-obowiazek-dbalosci-o-stan-bhp-podczas-robot-budowlanych?refererPlid=5267565). Co do drugiej części pytania, to warunkiem orzeczenia kary jest udowodnienie projektantowi winy, za którą poczytuje się lekkomyślność przy sporządzaniu (opracowywaniu) projektu lub w czasie pełnienia przez autora projektu funkcji nadzoru autorskiego. Osoba pełniąca funkcję nadzoru autorskiego, nie będąca autorem projektu budowlanego lub jego części, do której zgłoszono zastrzeżenia, może zwolnić się z odpowiedzialności za błędy w projekcie, jeżeli w umowie o nadzór autorski zastrzegła, że nie odpowiada za błędy w projekcie, których nie mogła wykryć przy dołożeniu należytej staranności. Nadzór autorski pełniony przez autora projektu jest „przedłużeniem projektowania”, a przez to taka umowa ma również charakter umowy o dzieło, a odpowiedzialność za wady projektu nie podlega ograniczeniu. Umowa o pełnienie nadzoru autorskiego przez osobę nie będącą autorem projektu ma charakter umowy zlecenia, w której odpowiedzialność jest ograniczona do „należytej staranności”, co oznacza, że taka osoba może zwolnić się z odpowiedzialności, jeżeli wykaże staranność w wykonaniu zlecenia, a wada projektu mogła się ujawnić tylko w wyniku wykonania robót budowlanych. W przypadku, gdy z przepisów Prawa budowlanego wynika obowiązek sprawdzenia poprawności wykonania projektu, odpowiedzialnym za wady projektu powodujące odpowiedzialność karną będzie również sprawdzający. (https://www.bzg.pl/node/1267).

Jakie projekty podlegają uzgodnieniu z rzeczoznawca do spraw higieniczno-sanitarnych? Na jakiej podstawie wydział architektury może żądać uzgodnienia projektu z rzeczoznawcą do spraw higieniczno-sanitarnych (wykładnia prawa). Jaka jest różnica instalacji sanitarnych w budynku

Zagadnienie uzgodnienia dokumentacji projektowej pod względem wymagań sanitarno-higienicznych ujęte zostało w poniższych podstawach prawnych: - ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, - ustawie z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, - rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych. Zgodnie z art. 5 ust. 1 Prawa budowlanego obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi

Strona 120 z 222

jednorodzinnym, a jaka w wielorodzinnym.

należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając spełnienie wymagań podstawowych dotyczących m.in.: odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska. Ponadto przepisy prawa budowlanego nakazują uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych (m.in. potwierdzających zapewnienie właściwych warunków higienicznych i zdrowotnych) w zakresie wynikającym z przepisów odrębnych. Wskazać należy także na zapis art. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, zgodnie z którym do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy między innymi uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczącej: - budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych, - nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem w produkcji lub budownictwie. Uzgodnienie w zakresie wymagań higieniczno-sanitarnych obejmuje dokumentację projektową w częściach: technologicznej, architektoniczno-budowlanej, w tym plan zagospodarowania terenu oraz instalacji sanitarnych. Możliwe jest uzgodnienie pod względem spełnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych projektu adaptacji lokalu z przeznaczeniem dla określonej działalności. Sporządzony i poprawnie uzgodniony projekt ułatwia wykonanie prac adaptacyjnych i uzyskanie pozytywnej opinii potwierdzającej spełnienie wymagań sanitarno-higienicznych. Dokumentacja projektowa obiektu/lokalu powinna uwzględniać wymagania obowiązujących przepisów m.in.: - Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. - Prawo budowlane - Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego - oraz przepisów szczegółowych związanych z przedmiotem planowanej działalności. Zaopiniowanie dokumentacji projektowej może być przeprowadzone przez osoby prywatne, posiadające stosowną wiedzę oraz uprawnienia nadane na mocy Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie rzeczoznawców do spraw sanitarno-higienicznych. Wniosek o uzgodnienie dokumentacji projektowej składany do właściwej jednostki PIS powinien czynić zadość wymaganiom określonym w przepisach prawa. Zgodnie z zapisami art. 35 oraz 36 k.p.a., sprawy związane z uzgodnieniem dokumentacji projektowej są rozpatrywane bez zbędnej zwłoki, jednak biorąc pod uwagę fakt, iż wymagają one prowadzenia postępowania wyjaśniającego (konieczność szczegółowej analizy przedłożonych materiałów) termin ten nie może być dłuższy niż 30 dni.

Procedura uzgodnienia dokumentacji projektowej, choć nie jest zawsze bezwzględnie obowiązkowa, niesie ze sobą nieocenioną korzyść dla inwestora. Jak wiadomo, każde zamierzenie inwestycyjne (budowa nowego obiektu, adaptacja istniejących pomieszczeń do nowej funkcji, modernizacja i dostosowanie w związku ze zwiększeniem zakresu działalności) powoduje przeznaczenie określonych nakładów finansowych przez podmiot planujący owe zamierzenie. Opracowanie

Strona 121 z 222

dokumentacji (technologicznej) ujmującej w sposób możliwie wyczerpujący założeń, funkcji obiektu (lub poszczególnych pomieszczeń), a następnie uzyskanie pozytywnej opinii organów opiniujących, daje gwarancję, iż wydatkowanie środków będzie celowe, a użytkowanie obiektów będzie prowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz wymogami higieniczno-sanitarnymi. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych. Wykonywanie zadań określonych w art. 1 polega na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska, a także na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej. Zgodnie z art. 3 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy w szczególności: 1) opiniowanie projektów planów zagospodarowania przestrzennego województwa, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy; 1a) uzgadnianie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych; 2) uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących: a) budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych, b) nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem w produkcji lub budownictwie; 3) uczestniczenie w dopuszczeniu do użytku obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych oraz środków komunikacji lądowej; 4) inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie zapobiegania negatywnym wpływom czynników i zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie ludzi. Niniejszy przepis definiuje pojęcie „zapobiegawczego nadzoru sanitarnego” poprzez wyliczenie zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w tym aspekcie. Co istotne, wyliczenie tych zadań ma charakter przykładowy (zob. zwrot „w szczególności”), co w praktyce oznacza, że przepisy odrębne mogą nakładać na organy tej Inspekcji jeszcze inne zadania mieszczące się w tym nadzorze. Zadania te muszą jednak wynikać wyraźnie z przepisów innych ustaw. Od zadań w tym zakresie należy odróżnić kompetencje organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej realizowane w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego. Kompetencje przyznają bowiem upoważnienia organom Inspekcji do realizacji w sposób wiążący określonych czynności, np. wydawania aktów administracyjnych (zob. np. art. 27 ust. 1, art. 27a ust. 1 oraz art. 27c ust. 1u.PIS), czy też zaleceń pokontrolnych (zob. art. 31 ust. 1 u.PIS).( Kaczocha Mateusz, Ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Komentarz Opublikowano: LEX/el. 2017). ww. art. 3 ustawy nie daje nam odpowiedzi na zadane na wstępie pytanie. Być może wynika to z faktu, że o ile w systemie prawnym występują tego typu normy, to ich eliminacja z systemu prawnego jest bez wątpienia pożądana z punktu widzenia zasad prawidłowej legislacji, niemniej jednak jest ona powinnością ustawodawcy (zob. np. wyroki Trybunału Konstytucyjnego: z dnia 30 października 2006 r. sygn. P 10/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 128; z dnia 19 września 2008 r. sygn. K 5/07, OTK ZU nr 7/A/2008, poz. 124). Musimy natomiast, dokonując wykładni prawa, zakładać racjonalność ustawodawcy, a w konsekwencji przyjąć, że nie tworzy się norm pustych, na przyszłość, "na wszelki

wypadek". Innymi słowy, o ile dostępne metody wykładni prawa na to pozwalają, to jesteśmy zobowiązani tak odczytywać określony przepis, aby "odnaleźć" w nim treść normatywną. Z tych właśnie względów normie prawnej zawartej w art. 3 pkt 1a u. P.I.S. należy przypisać charakter samodzielnej podstawy prawnej dla organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej do dokonywania uzgodnień pod względem warunków higienicznych i zdrowotnych.

Strona 122 z 222

Przepisy o zakresie działania określają jedynie ogólny katalog przypisanych określonym organom zadań i funkcji administracyjnych oraz lub sfer działania, w których powyższe zadania i funkcje są realizowane za pomocą określonych form działania. W tym sensie przepisy te mają charakter ustrojowy i nie wykazują bezpośredniego powiązania z przepisami prawa materialnego. Dopiero szczegółowe przepisy prawa materialnego statuują kompetencje organów do załatwiania określonych rodzajów spraw administracyjnych albo współdziałania w ich załatwianiu (m.in. poprzez wyrażanie zgody, uzgadnianie, opiniowanie). Przykładowo przepis art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest dopiero konkretyzowany przez przepisy kompetencyjne wynikające z art. 11 pkt 6 lit. m i art. 17 pkt 6 lit. a titret 7 u.p.z.p. Powyższe znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych (zob. np. wyrok WSA w Krakowie z dnia 29 stycznia 2013 r., III SA/Kr 480/12, LEX nr 1274774: "Artykuł 3 ustawy z 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej sam w sobie nie stanowi katalogu kompetencji, lecz określa jedynie sfery działalności Inspekcji Sanitarnej. Nie jest on, więc samodzielnym źródłem kompetencji, a co najwyżej, jako element rekonstrukcji właściwej normy prawnej, stanowi jeden z przepisów współtworzących kompetencje"; wyrok WSA w Poznaniu z dnia 9 czerwca 2016 r., II SA/Po 295/16, LEX nr 2087436: "1. Przepis art. 3 ustawy z 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, określając zakres zadań Inspekcji jest przepisem z zakresu ustroju administracji publicznej. Te zaś nie mogą stanowić podstawy ustalania obowiązków publicznoprawnych dla stron postępowania, w tym dla inwestorów. 2. Za przyjęciem, iż art. 3 pkt 1a ustawy o o Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie stanowi samodzielnej podstawy dla uzgadniania przez organy Inspekcji warunków zabudowy dotyczących konkretnych inwestycji przemawia nadto sposób sformułowania tego przepisu, który nie określa jakichkolwiek kategorii zamierzeń inwestycyjnych, dla których uzyskanie tego rodzaju uzgodnień byłoby wymagane. 3. Dla ustalenia, iż zachodzi obowiązek uzgodnienia treści decyzji z organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej niezbędnym jest odnalezienie przepisu prawa materialnego nakładającego tego rodzaju obowiązek na organ orzekający w sprawie i będącego swego rodzaju pozytywnym normatywnym odzwierciedleniem przepisu o charakterze ustrojowym, jakim jest art. 3 pkt 1a ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 3 marca 2009 r. II SA/Kr 64/09 1. "Nadzór zapobiegawczy" nie jest wykonywany poprzez kontrolę stanów istniejących, lecz ocenę planów i zamierzeń, a wynikiem tej oceny może być jedynie opinia czy stanowisko, a nie nakaz lub zakaz (względnie inna sankcja). W istocie więc kompetencje realizowane w ramach tego nadzoru nie są kompetencjami nadzorczymi w ścisłym tego słowa znaczeniu. Nie zmienia tego fakt, że zarówno dla kontroli, jak i dla oceny ustawodawca przyjmuje to samo kryterium "wymagań higienicznych i zdrowotnych". 2. Art. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851) sam w sobie nie stanowi katalogu kompetencji, lecz określa jedynie sfery działalności Inspekcji Sanitarnej. Nie jest on więc samodzielnym źródłem kompetencji, a co najwyżej, jako element rekonstrukcji właściwej normy prawnej, stanowi jeden z przepisów współtworzących kompetencje. 3. Wydanie postanowienia o uzgodnieniu środowiskowych uwarunkowań jest formą działania organu realizującego nadzór zapobiegawczy, a nie "inną czynnością". 4. To, że w przepisie art. 36 ust. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie skonkretyzowano o jakie "inne czynności" chodzi nie oznacza, że pod nazwą tą kryją się wszystkie działania wszystkich osób zatrudnionych w stacji, jak również zadania orzecznicze organu. Tak dowolne rozumienie przepisu oznaczać by musiało konieczność pobierania opłat za każde działanie organu, w tym np. za sporządzenie pisma przekazującego organowi II instancji zażalenie strony na postanowienie uzgadniające, lub też za "samo wydanie" decyzji administracyjnej na podstawie art. 27 ustawy o

Państwowej Inspekcji Sanitarnej. To, czy określona działalność powinna być zaliczona do sanitarnego nadzoru zapobiegawczego (art. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Dz.U. z 1998 r. Nr 90, poz. 575 ze zm.), nie jest zależne od tego, czy

Strona 123 z 222

działalność ta jest wykonywana wyłącznie w ramach samodzielnych uprawnień organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej do załatwienia konkretnej sprawy, czy też jest wykonywana w trybie art. 106 K.p.a. w ramach współdziałania z innym organem, uprawnionym do załatwienia sprawy. Sprawowanie nadzoru bieżącego i zapobiegawczego jest zadaniem z zakresu administracji publicznej. Zakres działań jakie mogą podejmować organy Inspekcji Sanitarnej w ramach nadzoru bieżącego określa przepis art. 4 ustawy, zaś przepis art. 3 ustawy wymienia działania Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie nadzoru zapobiegawczego, stanowiąc, iż w szczególności należą do nich: 1) uzgadnianie projektów planów zagospodarowania przestrzennego województwa, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych, 2) uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących: a) budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych, b) nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem w produkcji lub budownictwie, 3) uczestniczenie w dopuszczeniu do użytku obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych oraz środków komunikacji lądowej, 4) inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie zapobiegania negatywnym wpływom czynników i zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie ludzi. Przytoczony katalog działań z zakresu nadzoru zapobiegawczego nie jest wyczerpujący, gdyż wskazuje na to użyte w cytowanym przepisie sformułowanie "w szczególności". Prowadzi to do wniosku, że czynnościami nadzoru zapobiegawczego będą jeszcze inne czynności organu Inspekcji Sanitarnej, przy czym czynności te, muszą mieć charakter i znaczenie prawne równorzędne do wskazanych w tymże art. 3 ustawy. Zgodnie z art. 28 ustawy o PIS Państwowemu inspektorowi sanitarnemu przysługuje prawo zgłoszenia sprzeciwu przeciwko uruchomieniu wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy lub innego obiektu budowlanego, wprowadzeniu nowych technologii lub zmian w technologii, dopuszczeniu do obrotu materiałów stosowanych w budownictwie lub innych wyrobów mogących mieć wpływ na zdrowie ludzi - jeżeli w toku wykonywanych czynności stwierdzi, że z powodu nieuwzględnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych określonych w obowiązujących przepisach mogłoby nastąpić zagrożenie życia lub zdrowia ludzi. Zgłoszenie sprzeciwu wstrzymuje dalsze działania w sprawach, o których mowa w ust. 1, do czasu wydania decyzji przez państwowego inspektora sanitarnego wyższego stopnia. Stosownie do art. 28 ust. 1 przedmiotowego przepisu, w przypadku gdy państwowy inspektor sanitarny w toku wykonywanych czynności stwierdzi, że z powodu nieuwzględnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych określonych w obowiązujących przepisach mogłoby nastąpić zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, przysługuje mu prawo zgłoszenia sprzeciwu przeciwko uruchomieniu wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy lub innego obiektu budowlanego, wprowadzeniu nowych technologii lub zmian w technologii, dopuszczeniu do obrotu materiałów stosowanych w

budownictwie lub innych wyrobów mogących mieć wpływ na zdrowie ludzi. Użyty w tym przepisie zwrot „przysługuje prawo” oznacza, że państwowy inspektor sanitarny działa w zakresie uznania administracyjnego, co oznacza, iż nawet jeżeli hipoteza komentowanej normy zostanie spełniona, państwowy inspektor sanitarny wybiera między równorzędnymi rozwiązaniami – zagasza sprzeciw albo go nie zgłasza. Oczywiście swoboda w tym zakresie jest ograniczona przez zasady

Strona 124 z 222

prawne, zwłaszcza te zawarte w art. 7 i art. 8 k.p.a. oraz art. 32 Konstytucji RP. Z kolei sformułowanie „w obowiązujących przepisach” jest dość pojemne, gdyż zawiera przepisy zawarte w ustawach i rozporządzeniach m.in. z zakresu prawa sanitarnego, prawa budowlanego czy prawa pracy. Pewnym mankamentem omawianej regulacji jest to, że ustawodawca nie wskazał expressis verbis, w jakiej formie państwowy inspektor sanitarny przedmiotowy sprzeciw wnosi, co jest istotną kwestią z punktu widzenia podmiotu (i jego praw), którego ten sprzeciw dotyczy. W doktrynie prawa administracyjnego wskazuje się, że sam sprzeciw jest zasadniczo aktem administracyjnym i powinien przyjmować formę decyzji administracyjnej 32 . Stosując zatem domniemanie decyzji administracyjnej, można przyjąć, że sprzeciw, o którym mowa w niniejszej regulacji, jest wydawany w formie decyzji administracyjnej. Koresponduje to z tezą zawartą w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 31.12.2003 r.) w Warszawie z 19.01.1988 r., IV SA 865/87, OSP 1990/7, poz. 284, zgodnie z którą przysługujące organom Państwowej Inspekcji Sanitarnej na podstawie art. 28 ust. 1 u.PIS prawo zgłoszenia sprzeciwu przeciwko działaniom wymienionym w tym przepisie, podejmowanym w sprawach indywidualnych, powinno być realizowane w formie decyzji administracyjnej. Niemniej słabością tego poglądu jest to, że zazwyczaj jeżeli na gruncie ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ustawodawca ma na myśli decyzję, wyraźnie zaznacza to przez użycie zwrotu „w drodze decyzji” (np. art. 27 i art. 27c). Ponadto ust. 2 przedmiotowej regulacji stanowi, że zgłoszenie sprzeciwu wstrzymuje dalsze działania w powyższych sprawach do czasu wydania decyzji przez państwowego inspektora sanitarnego wyższego stopnia. Zatem sam sprzeciw nie rozstrzyga indywidualnej sprawy administracyjnej, jak typowa decyzja administracyjna. Dlatego też można przyjąć, że niniejszy sprzeciw ma formę czynności materialno-technicznej. W literaturze podkreśla się, że sprzeciw, o którym mowa w art. 28 ust. 1 u.PIS, należy zaliczyć do czynności materialno-technicznych służących egzekwowaniu obowiązków płynących wprost z przepisów prawa. Artykuł 28 ust. 1 u.PIS dopuszcza zgłoszenie sprzeciwu w sytuacji potencjalnego zagrożenia dóbr chronionych i nadaje sprzeciwowi charakter o czynności o ograniczonym skutku 33 . Można też bronić poglądu, że omawiany sprzeciw jest wydawany w formie postanowienia 34 , co znajduje uzasadnienie choćby w tym, iż dotyczy on de facto kwestii wpadkowej, a – jak już powyżej zostało podniesione – nie załatwia on sprawy administracyjnej. Warto też zauważyć, że w toku postępowania organ administracji publicznej wydaje postanowienia, które dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz z reguły nie rozstrzygają o istocie spraw (zob. art. 123 k.p.a.). (Kaczocha Mateusz, Ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Komentarz Opublikowano: LEX/el. 2017). Co ważne, zgodnie z art. 34 ust. 1 u.p.i.s., Główny Inspektor Sanitarny może osobie posiadającej wymagane kwalifikacje nadać w określonym zakresie oraz cofnąć uprawnienie rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych do uzgadniania w imieniu państwowego inspektora sanitarnego dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych. Biorąc pod uwagę powyższe, stwierdzić należy, że najwięcej wskazówek co do tego, skąd czerpać wiedzę o potencjalnie wymaganych uzgodnieniach daje nam rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych. § 1. Rozporządzenie określa:

1) kwalifikacje rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych; 2) warunki, zakres i tryb przyznawania i cofania uprawnienia rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych; 3) wysokość opłat ponoszonych w związku z przyznaniem uprawnienia rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych; 4) warunki i tryb działania oraz wynagradzania Komisji Kwalifikacyjnej do spraw oceny kwalifikacji kandydata na rzeczoznawcę do spraw sanitarnohigienicznych, o której mowa w art. 34 ust. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o

Państwowej Inspekcji Sanitarnej, zwanej dalej "Komisją"; 5) warunki i tryb uzgadniania przez rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych dokumentacji projektowej.

§ 3. 1. Uprawnienie rzeczoznawcy może być przyznane w następujących zakresach:

Strona 125 z 222

1) budownictwo przemysłowe; 2) budownictwo ogólne bez obiektów ochrony zdrowia; 3) budownictwo ogólne z obiektami ochrony zdrowia; 4) bez ograniczeń.

2. Z zastrzeżeniem § 4, zakresy uprawnień, o których mowa w ust. 1, obejmują: 1) budownictwo przemysłowe: zakłady przemysłowe i usługowe wraz z zakładami pracy chronionej, w tym:

a) zakłady gospodarki rolno-spożywczej i przetwórstwa w tym zakresie, b) stacje paliw, obiekty obsługi samochodów i transportu, c) warsztaty produkcyjno-usługowe, d) obiekty hodowlane oraz związane z obsługą rolnictwa, e) obiekty weterynaryjne, f) magazyny i hurtownie, g) obiekty gospodarki komunalnej, w tym budynki stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków, h) stołówki, mieszkania służbowe, pomieszczenia badań lekarskich, jeżeli ich funkcja jest związana z funkcją podstawową obiektu przemysłowego, z wyłączeniem przychodni lekarskich;

2) budownictwo ogólne bez obiektów ochrony zdrowia: a) obiekty budownictwa mieszkaniowego, w tym zamieszkania zbiorowego, b) obiekty użyteczności publicznej określone w przepisach o warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, z wyłączeniem obiektów ochrony zdrowia wraz z zespołami obsługi technicznej, c) pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne, w tym pomieszczenia badań lekarskich i pielęgniarskich, jeżeli ich funkcja jest związana z funkcją podstawową obiektu użyteczności publicznej, z wyłączeniem przychodni lekarskich, d) magazyny i hurtownie, e) zakłady usługowe nieprodukcyjne, f) obiekty weterynaryjne, g) domy pomocy społecznej;

3) budownictwo ogólne z obiektami ochrony zdrowia: a) budownictwo, o którym mowa w pkt 2, b) zakłady opieki zdrowotnej, w tym żłobki, c) pomieszczenia, w których wykonywana jest indywidualna, indywidualna specjalistyczna lub grupowa praktyka lekarzy, pielęgniarek lub położnych, d) sanatoria, zakłady przyrodolecznicze, e) apteki;

4) bez ograniczeń: budownictwo, o którym mowa w pkt 1 i 3. § 4. Uprawnienie rzeczoznawcy nie dotyczy uzgadniania:

1) warunków zabudowy i zagospodarowania terenu inwestycji, wskazań lokalizacyjnych oraz lokalizacji autostrad i dróg ekspresowych; 2) wpływu inwestycji na środowisko i zdrowie ludzi, w szczególności raportów oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i analiz uciążliwości; 3) ujęć do zbiorowego zaopatrzenia w wodę, w szczególności ich lokalizacji i stref ochronnych, oraz stacji

uzdatniania wody do picia i dla potrzeb gospodarczych w zakresie technologii, a także operatów wodnoprawnych, wymaganych na podstawie odrębnych przepisów; 4) rozwiązań gospodarki ściekowej w zakresie technologii oczyszczania ścieków, z wyjątkiem lokalnych urządzeń do ich gromadzenia, osadników gnilnych z drenażem, urządzeń do mechanicznego i chemicznego oczyszczania ścieków

Strona 126 z 222

na terenach uzbrojonych; 5) zewnętrznych sieci wodociągowych i kanalizacyjnych usytuowanych na terenach dróg (ulic), z wyjątkiem przyłączy do sieci wodociągowych i kanalizacyjnych; 6) obiektów budowlanych lub zakładów, które będą wytwarzały promieniowanie niejonizujące - w zakresie zabezpieczenia ludzi i środowiska przed wpływem tego promieniowania; 7) obiektów jądrowych i składowisk odpadów promieniotwórczych - w zakresie zabezpieczenia ludzi i środowiska przed wpływem promieniowania jonizującego; 8) obiektów budowlanych dla odzysku lub unieszkodliwiania odpadów - w zakresie technologii postępowania z odpadami oraz ich wpływu na środowisko i zdrowie ludzi; 9) wyrobów i systemów budowlano-instalacyjnych dopuszczonych do obrotu i powszechnego stosowania w budownictwie; 10) projektów obiektów budowlanych zalecanych do powtarzania; 11) dokumentacji projektowej wykonanej przez samego rzeczoznawcę; 12) dokumentacji projektowej obiektów uzgadnianych przez Wojskową Inspekcję Sanitarną lub Inspekcję Sanitarną Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

I jeszcze tak na koniec. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane., obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając spełnienie podstawowych wymagań dotyczących odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych. Co ważne, zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy, do podstawowych obowiązków projektanta należy uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych w zakresie wynikającym z przepisów. Bez wątpienia jednym z wymaganych w art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy uzgodnień projektu budowlanego jest uzgodnienie go pod względem warunków higienicznych i zdrowotnych.

Inwestor odstąpił w sposób istotny od warunków pozwolenia na budowę, wydanego na podstawie decyzji o warunkach zabudowy. Decyzja o warunkach zabudowy została wydana przed 2003 r. i miała okres obowiązywania 2 lata. Oczywistym jest że została skonsumowana w pozwoleniu na budowę i jest obowiązująca dla robót wykonanych zgodnie z pozwoleniem na budowę. Czy w postępowaniu naprawczym w sprawie istotnego

odstąpienia należy oceniać wykonane roboty na podstawie decyzji o warunkach zabudowy wydanej przez 2003 r., która miała okres obowiązywania i jest nieważna czy należy żądać nowej decyzji o warunkach zabudowy? Czy projekt budowlany należy oceniać na podstawie starej czy nowej decyzji o warunkach zabudowy, a jeżeli na podstawie nowej to jaka byłaby podstawa prawna żądania tej decyzji.

Decyzja o warunkach zabudowy wydana a w oparciu o ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1999 r. poz. 139, z późn. zm.), która była decyzją terminową nie może być podstawą do oceny zgodności z szeroko rozumianymi przepisami planistycznymi, inwestycji w stosunku do której organ nadzoru budowlanego prowadzi obecnie postępowanie naprawcze z art. 51 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego. W przypadku braku planu miejscowego organ powinien całość inwestycji ocenić przez pryzmat nowej decyzji o warunkach zabudowy. Zgodnie z treścią art. 51 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane – dalej p.b. organ nadzoru budowlanego w drodze decyzji w przypadku istotnego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę - nakłada, określając termin wykonania, obowiązek sporządzenia i przedstawienia

projektu budowlanego zamiennego, uwzględniającego zmiany wynikające z dotychczas wykonanych robót budowlanych oraz - w razie potrzeby - wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem; przepisy dotyczące projektu budowlanego stosuje się odpowiednio do zakresu tych zmian. Konsekwencją wydania decyzji z art. 51 ust. 1 pkt 3 p.b. jest konieczność uchylenia przez organ architektury decyzji o pierwotnym pozwoleniu na budowę (art. 36a p.b.). Co ważne, projekt zamienny nie jest uzupełnieniem projektu pierwotnego, lecz wchodzi w miejsce dotychczasowego projektu budowlanego, co oznacza, że w obrocie prawnym nie mogą istnieć równolegle dwa projekty dotyczące tej samej inwestycji. Organ nadzoru na tym etapie przejmuję kompetencję organu administracji architektoniczno-budowlanej, a sam projekt zamienny winien zbadać przez pryzmat art. 35 ust. 1 pkt 1 p.b. Zgodnie z tym przepisem projekt budowlany powinien być zgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu. Zgodność z miejscowym planem czy też decyzją o warunkach zabudowy powinna zachodzić w

Strona 127 z 222

chwili wydawania decyzji zatwierdzającej projekt budowlany, a zatem taka sama zasada obowiązuje w odniesieniu do projektu budowlanego zamiennego. Istotą postępowania w sprawie istotnego odstępstwa jest doprowadzenie inwestycji do stanu zgodnego z prawem, zaś stan prawny musi być oceniany według daty wydania decyzji dotyczącej samowoli budowlanej (art. 51 ust. 4 p.b.). że przywrócenie porządku w zakresie zagospodarowania przestrzeni może nastąpić tylko do obecnie istniejącego stanu prawnego [wyrok NSA z dnia 17 maja 2010 r., II OSK 878/09, wyrok WSA w Szczecinie z dnia 13 maja 2010 r., II SA/Sz 119/10, wyrok NSA z dnia 12 maja 2010 r., II OSK 812/09. Przeprowadzając zatem postępowanie w sprawie samowoli budowlanej polegającej na istotnym odstępstwie od projektu budowlanego organ nadzoru budowlanego może zalegalizować taką inwestycję pod warunkiem jej zgodności z obecnie obowiązującymi przepisami prawa. Skoro w sprawie, na terenie objętym postępowaniem nie ma planu miejscowego, należy zbadać zgodność inwestycji z aktualną decyzją o warunkach zabudowy. Celem wyegzekwowania od inwestora (lub innych podmiotów o których mowa w art. 52 Prawa budowlanego) decyzji o warunkach zabudowy, organ prowadzący postępowanie naprawcze powinien, oczywiście gdy nie ma na danym obszarze miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zawiesić postępowanie na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 kpa do czasu uzyskania ostatecznej decyzji w tym przedmiocie i jednocześnie na podstawie art. 100 1 kpa zobligować inwestora do wystąpienia o wystąpienie do właściwego Wójta/Burmistrza/Prezydenta Miasta w oznaczonym terminie o wydanie decyzji o warunkach zabudowy. W przypadku braku wystąpienia przez podmiot zobowiązany z wnioskiem wydanie decyzji w przedmiocie warunków zabudowy, wówczas organ nie może zatwierdzić projektu zamiennego (art. 51 ust. 4 p.b.). Konsekwencją takiego skanu faktycznego jest nałożenie obowiązków z art. 51 ust. 5 Prawa budowlanego.

Jakie dokumenty musi przedłożyć inwestor będący rolnikiem by potwierdzić swój status rolnika zgodnie z art. 6 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2196 ze zm.) w celu uzyskania pozwolenia na budowę w ramach zabudowy zagrodowej? Wniosek o pozwolenie na budowę obejmuje budynek mieszkalny jednorodzinny z garażem w ramach zabudowy zagrodowej, która jest dopuszczalna na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Działka obecnie jest niezabudowana. Jak w tej sytuacji inwestor ma wykazać, że jest rolnikiem, jakie

dokumenty mogą być wymagane przez urząd i w oparciu o jakie przepisy. Jakie dokumenty może lub musi wydać gmina aby potwierdzić status rolnika, którym rzekomo jest inwestor. Podkreślić należy, że zgodnie z art. 4a przepisy ww. ustawy stosuje się odpowiednio do nabycia gospodarstwa rolnego.

W pierwszym rzędzie należy wskazać, iż definicja pojęcia ,,zabudowa zagrodowa” została częściowo sformułowana w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 lutego 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U.2015.1422 t.j. z dnia 2015.09.18 z późn. zm.)– dalej r.w.t. w § 3 pkt 3 stanowiąc, że należy przez to rozumieć w szczególności budynki mieszkalne, budynki gospodarcze lub inwentarskie w rodzinnych gospodarstwach rolnych, hodowlanych lub ogrodniczych oraz w gospodarstwach leśnych. Sformułowanie ,,w szczególności” powoduje, iż ww. definicja jest sformułowana w sposób ogólnikowy, a co za tym idzie jest doprecyzowywana w orzecznictwie sądowy. Zgodnie z wyrokami sądów przez zabudowę zagrodową należy rozumieć "zespół budynków obejmujący wiejski dom mieszkalny i zabudowania gospodarskie, położony w obrębie jednego podwórza" (tak wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 grudnia 2008 r., II OSK 1536/07), czy "ogół zabudowań z domem mieszkalnym (wiejskim), znajdujących się na podwórzu należącym do jednego rolnika" (tak wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 sierpnia 2007 r., II OSK 1118/06) lub też "miejsce o charakterze kameralnym czy prywatnym, w którym posadowiony jest dom mieszkalny i zabudowania gospodarskie i w którym koncentrują się czynności życiowe rolnika i jego rodziny i zaspokajane elementarne potrzeby życiowe" (tak wyrok Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego we Wrocławiu z 21 października 2009 r., II SA/Wr 215/09). Dodatkowo zabudowa zagrodowa, czyli inaczej siedlisko, to funkcjonalnie zorganizowane w ramach jednego podwórka zabudowania o charakterze gospodarczym (w tym produkcyjnym), a także mieszkaniowym, służące prowadzeniu gospodarstwa rolnego (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 lutego 2014 r., II OSK 2333/12 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 10 listopada 2015 r., II SA/Gd 360/15). W orzecznictwie można rozróżnić dwa poglądy, które są istotne z punktu widzenia zadanego w poradzie pytania. I. Pierwszy pogląd wskazuje, iż zabudowę na działce zagrodowej/siedliskowej może realizować tylko pomiot będący rolnikiem w myśl ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego - dalej u.k.u.r.. Przy realizacji inwestycji polegającej na budowie siedliska (czyli domu mieszkalnego w ramach zabudowy zagrodowej), inwestor powinien złożyć dokumenty potwierdzające jego rolnicze kwalifikacje. Jak wynika z przepisów ustawy z 11.04.2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, posiadanie statusu rolnika jest niezbędne, by prowadzić gospodarstwo

Strona 128 z 222

rolne, a tym samym by realizować zabudowę związaną z funkcjonowaniem tego gospodarstwa. Zgodnie z przepisami powyższej ustawy, za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo. Ustawa doprecyzowuje również, co to znaczy prowadzić osobiście gospodarstwo rolne, jak się udowadnia staż pracy w gospodarstwie rolnym oraz czym są kwalifikacje rolnicze. Jeśli inwestor powyższych przesłanek nie spełnia, nie może być uznany za rolnika, nie może prowadzić gospodarstwa rolnego i w konsekwencji nie może też zrealizować zabudowy zagrodowej. Odnajduje to potwierdzenie również w orzecznictwie (WSA w Krakowie z dnia 11 lipca 2013 r., II SA/Kr 583/13), który stwierdził, że istotą siedliska (zabudowy zagrodowej) jest to, iż ma ona służyć trwale prowadzonemu gospodarstwu rolnemu o stosunkowo dużej powierzchni. Ustawodawca dopuścił wyjątkowo możliwość zabudowy na terenach rolnych właśnie w tym celu – by umożliwić rolnikom posiadającym relatywnie duże gospodarstwa rolne, wydzielenie obszaru przeznaczonego na miejsce zamieszkania oraz bazę i zaplecze gospodarstwa (wyrok WSA w Gdańsku z dnia 10 listopada 2015 r., II SA/Gd 360/15). Skoro zabudowa siedliskowa/zagrodowa istnieje, gdy powstające budynki związane są z prowadzonym gospodarstwem rolnym, to realizacja tej zabudowy jest możliwa wyłącznie dla potrzeb rolnika. Legitymowanie się statusem rolnika jest więc niezbędne, by móc wybudować dom w ramach zabudowy siedliskowej. W takim przypadku podstawą prawna żądania stosownych dokumentów będzie:

1) W procedurze zgłoszeniowej, o której mowa w art. 30 Prawa budowlanego- postanowienie dowodowe z art. 30 ust. 5c Prawa budowlanego

2) W procedurze pozwolenia na budowę- wezwanie do uzupełnienia braków formalnych- art. 64 par 2 k.p.a. w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 2 i art. 33 ust. 6 Prawa budowlanego oraz art. 6 ust. 2 u.k.u.r.

Co do dokumentów, które mogą poświadczyć status rolnika, należy wspomnieć że kluczowym dokumentem w tym zakresie jest w szczególności o oświadczenie o którym mowa w art. 7 ust. 1 u.k.u.r., poświadczenie to może sporządzić upoważniony pracownik urzędu gminy (na podstawie art. 268a kpa). Z reguły w postępowaniach o udzielenie pozwolenia na budowę powyższe oświadczenie jest wystarczające dla potwierdzenia statusu rolnika. Jeśli organ administracji architektoniczno-budowlanej uzna przedłożone dokumenty za niewystarczające to wezwie inwestora do okazania wybranych przez siebie dokumentów, którymi mogą być dokumenty potwierdzające: uzyskała:

1) wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, średnie lub wyższe lub 2) tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza w zawodzie przydatnym do prowadzenia

działalności rolniczej i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub 3) wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie albo wykształcenie

wyższe inne niż rolnicze i ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem, albo wykształcenie średnie inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub

4) wykształcenie podstawowe, gimnazjalne lub zasadnicze zawodowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie.

Co do samej formy dokumentów to należy w odnieść się do przepisów rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie kwalifikacji rolniczych posiadanych przez osoby wykonujące działalność rolniczą (Dz.U.2012.109 z dnia 2012.01.27Z późn. zm.). W szczególności § 6 i 7 ww. rozporządzenia, to przepisy, które poświęcone są dowodom potwierdzającym posiadanie kwalifikacji rolniczych. Ramy niniejszej porady nie uzasadniają cytowania dokumentacji o której mowa w powyższych przepisach. Należy pamiętać, iż dokumentacja o której tam mowa może być złożona w odpisach poświadczonych przed odpowiednie osoby

(radca prawny, adwokat, notariusz, ale również pracownik administracji publicznej w trybie art. 268a kpa) II. Drugi pogląd, który zaczyna przebijać się w orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje, iż na gruncie przepisów prawa budowlanego, organ administracji architektoniczno-budowlanej w postępowaniu o wydanie pozwolenia na

Strona 129 z 222

budowę/przyjęcia zgłoszenia w trybie art. 30 prawa budowlanego, nie jest uprawniony do badania kwalifikacji rolniczych inwestora, bowiem w postępowaniu tym nie mają zastosowania przepisy powołanej przez organ ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (wyrok WSA w Poznaniu z dnia 10 sierpnia 2016 r. II SA/Po 330/16, wyrok WSA w Lublinie z dnia 13 grudnia 2011 r. II SA/Lu 778/11, wyrok NSA w Warszawie z dnia 18 października 2017 r. II OSK 2612/16). W wyrokach tych zwrócono uwagę, iż organ architektury powinien skupić się na art. 35 ust. 1 pkt 1 pr.bud., który nakazuje przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza m.in. zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W konsekwencji powyższego, wydanie pozwolenia na budowę zabudowy zagrodowej, w związku z jej charakterem, wymaga zbadania w postępowaniu administracyjnym, czy wskazana we wniosku inwestycja ma cechy zabudowy zagrodowej, w sytuacji kiedy teren inwestycji leży zgodnie z zapisem planu zagospodarowania przestrzennego na terenach przeznaczonych tylko pod zabudowę zagrodową. Powyższa funkcja projektowanej zabudowy powinna jednoznacznie wynikać z przedłożonego do zatwierdzenia projektu budowlanego (wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 29 listopada 2012 r., II SA/Wr 594/12.). Mając na uwadze definicję zabudowy zagrodowej, która jest nieprecyzyjna, na etapie prowadzonego postępowania można zobowiązać inwestora do wyjaśnień, lub przedłożenia stosownej dokumentacji dodatkowej, potwierdzającej charakter zabudowy na podstawie art. 50 kpa, ewentualnie w drodze postanowienia z art. 35 ust. 3 w zw. z ust. 1 pkt 1 Pr. Bud. W zależności od rezultatów postepowania dowodowego należy udzielić pozwolenia na budowę lub wydać decyzję odmowną z art. 35 ust. 3 Prawa budowlanego, uprzednio pouczając w zawiadomieniu z art. 10 kpa o konsekwencjach płynących z art. 79a kpa

Jak przeprowadzić postępowanie o pozwolenie na budowę w przypadku gdy stroną w postępowaniu jest osoba zmarła przed wszczęciem postępowania. Jak wezwać inwestora o uzupełnienie? Czy odmowa wszczęcia czy zawieszenie. Co w przypadku braku danych adresowych ewidencji gruntów w organach podatkowych oraz ewidencji ludnośći?

Zgodnie z art. Art. 97 k.p.a. § 1. Organ administracji publicznej zawiesza postępowanie: 1) w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105); 2) w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony; 3) w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych; 4) gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd; 5) na wniosek Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, w przypadku gdy stroną postępowania jest podmiot w restrukturyzacji, o którym mowa w art. 2 pkt 44 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. poz. 996 i 1997 oraz z 2017 r. poz. 791). § 2. Gdy ustąpią przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania, o których mowa w § 1 pkt 1-4, organ administracji publicznej podejmie postępowanie z urzędu lub na żądanie strony.

W myśl przepisu art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. organ administracji publicznej zawiesza postępowanie, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Zawieszenie postępowania na podstawie wyżej powołanego przepisu uzależnione jest więc od wystąpienia łącznie trzech przesłanek: 1) postępowanie administracyjne jest w toku, 2) zagadnienie wstępne nie zostało jeszcze rozstrzygnięte, 3) rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Pojęcie zagadnienia wstępnego nie zostało określone w przepisach k.p.a.. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym przyjmuje się, że przez zagadnienie wstępne należy rozumieć zagadnienie prawne o charakterze materialnym, które wyłoniło się w toku postępowania w sprawie administracyjnej, i do którego rozstrzygnięcia nie jest właściwy organ prowadzący postępowanie, ale inny organ lub sąd i rozstrzygnięcie tego zagadnienia jest koniecznym warunkiem wydania decyzji przez organ administracji. Treść rozstrzygnięcia innego organu lub sądu, do którego kompetencji należy wydanie takiego rozstrzygnięcia jest koniecznym elementem podstawy rozpatrzenia sprawy i wydania decyzji przez organ administracji (wyrok WSA w Olsztynie z dnia 9 marca 2010 r., sygn.

Strona 130 z 222

akt II SA/Ol 1060/2009, publ. LexPolonica nr 2265523). Rozstrzygnięcie to może dotyczyć uprawnienia lub obowiązku, stosunku lub zdarzenia prawnego albo innych jeszcze okoliczności mających znaczenie prawne, zarówno o charakterze materialnym, jak i procesowym (zob. P. Przybysz, Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, Wydanie 4, LexisNexis, Warszawa 2007). Zależność między uprzednim rozstrzygnięciem zagadnienia wstępnego a rozpatrzeniem sprawy i wydaniem decyzji określana jest jako istnienie związku przyczynowego między rozstrzygnięciem sprawy a zagadnieniem wstępnym, z zastrzeżeniem, że ustalenie tego związku należy do organu administracji publicznej (zob. uzasadnienia wyroków NSA: z dnia 7 marca 2001 r., sygn. akt III SA 32/00, dostępne na stronie internetowej: orzeczenia.nsa.gov.pl; z dnia 2 kwietnia 1999 r., sygn. akt III SA 2307/98, niepubl.; z dnia 19 maja 1998 r., sygn. akt I SA 1874/97, niepubl.). Organ administracji publicznej musi wobec tego ustalić związek przyczynowy pomiędzy rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej a zagadnieniem wstępnym. W zapytaniu zachodzi związek między jej rozpatrzeniem i wydaniem decyzji, a zagadnieniem wstępnym, jakim jest ustalenie spadkobierców współwłaściciela nieruchomości oznaczonej jako działka gruntu o określonym numerze ewidencyjnym. Od uprzedniego ustalenia spadkobierców współwłaścicielki nieruchomości, która znajduje się w obszarze oddziaływania inwestycji objętej wnioskiem o udzielenie pozwolenie na budowę, uzależnione jest bowiem zarówno prawidłowe prowadzenie postępowania jak i wydanie stosownej decyzji. Wobec powyższego w rozpatrywanym przypadku ustalenie spadkobierców właścicieli nieruchomości sąsiedniej, jest zagadnieniem wstępnym w rozumieniu art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. Instytucją, która pozwala spadkobiercy na wylegitymowanie się swoim statusem przed organami administracji publicznej, jest sądowe stwierdzenie nabycia spadku lub zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia. W postępowaniu w sprawie wydania pozwolenia na budowę organ zobowiązany jest ustalić krąg stron postępowania oraz zapewnić im czynny udział w postępowaniu (art. 10 k.p.a.). W tym stanie rzeczy osoba wywodząca swoje uprawnienia (interes prawny) z następstwa prawnego powinna legitymować się dokumentem potwierdzającym jej status (wyrok NSA w Warszawie z dnia 14 maja 2008 r., sygn. alt II FSK 386/07, publ. LEX nr 505347), bowiem ustalenia kręgu spadkobierców nie może dokonać organ administracji (wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 24 września 2008 r., sygn. akt II SA/Bd 510/08, publ. LEX nr 560157). Organ nie ma również kompetencji, aby wskazać spadkobierców gdyż prawo polskie zna dwa tytuły powołania do spadku: ustawę i testament (art. 926 § 1 kodeksu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 121)), a testamentowy tytuł powołania do dziedziczenia ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem z ustawy. Z ust inwestora nie może paść skuteczny argument, że inwestor nie ma interesu prawnego do wszczęcia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Kodeks cywilny zakreśla krąg osób uprawnionych do wszczęcia postępowania stosunkowo szeroko. Osobą taką będzie każdy, kto ma interes w powstaniu skutków prawnych związanych z wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po określonym spadkodawcy (art. 1025 k.c.). Faktycznie więc wskazane byłoby zobowiązanie inwestora do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku przez spadkobierców sąsiada. Stronami postępowania w sprawie pozwolenia na budowę są co do zasady, oprócz inwestora, właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości, którzy wykażą lub co do których organ ustali, że projektowany obiekt może wprowadzić wynikające z istnienia tego obiektu ograniczenia w zagospodarowaniu ich nieruchomości. Zgodnie bowiem z przepisem art. 28 ust. 2 Prawa budowlanego stroną postępowania w sprawie pozwolenia są inwestor oraz właściciele lub

użytkownicy wieczyści nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu. Przy czym, tylko ograniczenia w zagospodarowaniu nieruchomości wynikające z konkretnego przepisu prawa dają podstawę do uczestnictwa w przedmiotowym postępowaniu w charakterze strony (vide: m.in. wyrok WSA w Łodzi z dnia 30 listopada 2010 r., sygn. akt II SA/Łd 430/10).

Strona 131 z 222

Wobec tego stosownym będzie wydanie postanowienia, wydanego na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., zgodnie z którym organ administracji publicznej zawiesza postępowanie, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym przyjmuje się, że zagadnieniem wstępnym jest tylko taka kwestia, która uniemożliwia wydanie rozstrzygnięcia w danej sprawie. Natomiast to, że wynik innego postępowania może mieć wpływ na treść decyzji, nie przesądza o istnieniu zagadnienia wstępnego. Jest to zagadnienie odrębne od sprawy, na której tle wystąpiło, które wyłoniło się w toku postępowania w sprawie administracyjnej, i do którego rozstrzygnięcia nie jest właściwy organ prowadzący postępowanie, ale inny organ lub sąd i rozstrzygnięcie tego zagadnienia jest koniecznym warunkiem wydania decyzji przez organ administracji. Treść rozstrzygnięcia innego organu lub sądu, do którego kompetencji należy wydanie takiego rozstrzygnięcia, jest koniecznym elementem podstawy rozpatrzenia sprawy i wydania decyzji przez organ administracji. Rozstrzygnięcie to może dotyczyć uprawnienia lub obowiązku, stosunku lub zdarzenia prawnego albo innych jeszcze okoliczności mających znaczenie prawne, zarówno o charakterze materialnym, jak i procesowym (zob. P. Przybysz, Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, Wydanie 4, LexisNexis, Warszawa 2007). W zadanym pytaniu zagadnieniem wstępnym jest ustalenie spadkobierców współwłaściciela nieruchomości sąsiedniej. Od uprzedniego ustalenia spadkobierców właścicieli nieruchomości, która znajduje się w obszarze oddziaływania inwestycji objętej wnioskiem o udzielenie pozwolenie na budowę, uzależnione jest bowiem zarówno prawidłowe prowadzenie postępowania jak i wydanie stosownej decyzji. Należy zgodzić się ze stanowiskiem, że następstwo prawne praw dziedzicznych, które wchodzą w skład spadku po osobie zmarłej, powinno być wykazane według przepisów prawa cywilnego (wyrok NSA w Warszawie z dnia 16 stycznia 2002 r., sygn. akt I SA 1421/00, publ. ONSA 2003, nr 2, poz. 64). Ustalenie kręgu spadkobierców nie należy bowiem do właściwości organów administracji publicznej, lecz wyłącznie do sądów powszechnych (art. 28 k.p.a. w zw. z art. 1025 § 2 k.c.) (A. Kidyba (red.), E. Niezbecka, Komentarz do art.1025 Kodeksu cywilnego, publ. Lex). Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć osoba mająca w tym interes, tj. interes w uzyskaniu stwierdzenia (art. 1025 § 1 k.c.). Krąg osób uprawnionych do wszczęcia postępowania ustawa zakreśla stosunkowo szeroko, osobą taką będzie każdy, kto ma interes w powstaniu skutków prawnych związanych z wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po określonym spadkodawcy przez osoby wymienione w orzeczeniu sądu. Termin "interes" należy więc interpretować stosunkowo szeroko, nie zawsze musi to być interes prawny, chodzi o jakikolwiek interes, o charakterze osobistym czy majątkowym. Skoro w świetle art. 1025 § 1 k.c. wniosek powyższy może złożyć każdy, kto ma w tym interes, to osobą taką może być każda osoba, która jest zainteresowana w wywołaniu skutków prawnych związanych z prawomocnym stwierdzeniem nabycia spadku, w szczególności skutków określonych w art. 1025 § 2 i art. 1027 k.c. Interes prawny pełni w tym wypadku funkcję legitymacyjną, a ściśle uprawnienia do wszczęcia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Chodzi przy tym o obiektywny interes prawny, czyli obiektywną potrzebę wszczęcia postępowania (postanowienie SN z dnia 28 stycznia 2009 r., sygn. akt IV CSK 361/08, publ. OSNC-ZD 2010, nr 1, poz. 9). Zakres pojęcia użytego w art. 1025 k.c. "osoby mającej interes do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku" pokrywa się z zakresem "zainteresowanego" z art. 679 § 2 k.p.c., który może złożyć wniosek o zmianę prawomocnego postanowienia w tym przedmiocie (postanowienie SN z dnia 6 lutego 2008 r., sygn. akt II CSK 433/07, publ. Lex nr

497677). Jednakże organ administracji publicznej (...) nie jest osobą, której praw dotyczy wynik postępowania, stąd też nie ma uprawnień, by skutecznie wystąpić do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku (wyrok WSA w Krakowie z dnia 27 lutego 2008 r., sygn. akt II SA/Kr 1227/07, publ. Lex nr 480124).

Strona 132 z 222

Zgodnie art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.). stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu. Przez obszar oddziaływania obiektu należy rozumieć - zgodnie z art. 3 pkt 20 Prawa budowlanego - teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu tego terenu. Jak wskazał WSA we Wrocławiu w wyroku w sprawie II SA/Wr 5/12 - analizując treść cyt. wyżej art. 3 pkt 20 Prawa budowlanego zauważyć należy, że przepis ten nie definiuje wprost pojęcia obszaru oddziaływania obiektu, lecz odsyła do bliżej nieokreślonej grupy przepisów odrębnych, wprowadzających ograniczenia w zagospodarowaniu terenu. Oznacza to, że organ I-wszej instancji ustalając strony postępowania, obowiązany jest wyznaczyć obszar oddziaływania w otoczeniu potencjalnego obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu tego terenu. Istotne jest przy tym, że wyznaczenie takiego obszaru winno nastąpić z uwzględnieniem funkcji, formy, konstrukcji projektowanego obiektu oraz sposobu zagospodarowania terenu znajdującego się w otoczeniu projektowanej inwestycji, a także oddziaływania na środowisko. Decydują tu zatem indywidualne cechy obiektu budowlanego, powiązane z analizą jego przeznaczenia i sposobu zagospodarowania terenu oraz wpływu na sąsiednie nieruchomości. Dopiero po wyznaczeniu takiego obszaru oddziaływania można przystąpić do analizy związanej z naruszeniem interesu prawnego osób trzecich przy czym należy uwzględnić postanowienia cyt. wyżej art. 28 ust. 2 Prawa budowlanego zawężające krąg podmiotów jedynie do inwestora oraz właścicieli, użytkowników wieczystych lub zarządców nieruchomości, przy czym nie wystarczy jedynie legitymować się określonym wyżej prawem do sąsiedniej nieruchomości. Właściciele, użytkownicy wieczyści i zarządcy nieruchomości sąsiadujących z projektowaną budową, aby uzyskać status strony w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę muszą wskazać przepis, przewidujący w konkretnej sytuacji ograniczenie w zagospodarowaniu ich nieruchomości, wprowadzone ze względu na powstanie w sąsiedztwie przedmiotowego obiektu budowlanego. Aby móc stwierdzić prawidłowe zastosowanie w niniejszej sprawie przepisu art. 28 ust. 2 Prawa budowlanego, organ I-wszej instancji winien wyznaczyć w myśl art. 3 pkt 20 Prawa budowlanego - obszar oddziaływania w otoczeniu zamierzonego obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu terenu, a następnie realizując postanowienie art. 61 § 4 k.p.a. - zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie o wszczęciu postępowania. Wobec powyższego zaniechania w tej materii mogą potencjalnie dotyczyć kwestii związanychz m.in. niewykazaniem ustalenia kręgu stron postępowania zgodnie z art. 28 ust. 2 w związku z art. 3 pkt 20 Prawa budowlanego. Niewłaściwym byłoby wysyłanie korespondencji na adres nieżyjącej już osoby i kierowanie korespondencji do takiej osoby bez ustalenia, czy aktualni właściciele czyli spadkobiercy uczestniczą w postępowaniu jako strony. Wobec powyższego, stwierdzić należy, że organ I-wszej instancji zobowiązany będzie do zawiadomienia wszystkich osób będących stronami w niniejszej sprawie o wszczęciu postępowania, w tym także następców prawnych zmarłej strony, temu zaś ma posłużyć zawieszenie postępowania. Należy bowiem podkreślić, że przepis art. 97 § 1 pkt 1 k.p.a. może być podstawą zawieszenia postepowania administracyjnego w razie śmierci strony lub jednej ze stron, ale gdy fakt ten wydarzy się w trakcie toczącego się postępowania, albowiem przepis ten stanowi, że organ administracji publicznej zawiesza postępowanie w razie śmierci strony. Ponieważ w niniejszej sprawie właściciel działki sąsiedniej zmarł przed wszczęciem postępowania administracyjnego, wobec czego organ powinien zawiesić postępowanie na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., uznając, że ustalenie kręgu stron postępowania zależy od rozstrzygnięcia sądu powszechnego w

przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku. Orzecznictwo sądowe jest zgodne co do tego, że organ administracji nie może sam ustalić kręgu spadkobierców, albowiem art. 28 ust. 2 Prawa budowlanego wymaga od strony postępowania wylegitymowania się tytułem prawnym; ustalenie przez organ stanu faktycznego w przedmiocie faktycznego dzierżenia przez określoną osobę nieruchomości pozostawionej przez spadkodawcę nie spełnia wymogu przytoczonego przepisu

Strona 133 z 222

(por. wyroki NSA z dnia 5 stycznia 2012 r., sygn. akt I OSK 148/11, publ. Lex nr 1120598 oraz z dnia 4 stycznia 2012 r., sygn. akt II OSK 1977/10, publ. Lex nr 1108403; wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 24 września 2008 r., sygn. akt II SA/Bd 510/08, publ. Lex nr 560157; wyrok WSA w Warszawie z dnia 5 marca 2012 r., sygn. akt IV SA/Wa 42/12 i podane tam orzecznictwo). Analogicznie do powyższego wskazano w wyroku NSA II OSK 2933/14 - Wyrok NSA z 2016-08-31, gdzie wskazano, że w analogicznej sprawie administracyjnej zachodzi związek między jej rozpatrzeniem i wydaniem decyzji, a zagadnieniem wstępnym, jakim jest ustalenie spadkobierców współwłaścicielki nieruchomości oznaczonej jako działka gruntu o nr ewid. [...], obręb [...]. To właśnie od uprzedniego ustalenia spadkobierców współwłaścicielki nieruchomości, która znajduje się w obszarze oddziaływania inwestycji objętej wnioskiem o udzielenie pozwolenia na budowę, uzależnione jest bowiem zarówno prawidłowe prowadzenie postępowania jak i wydanie stosownej decyzji. Wobec powyższego stwierdzić należy, że w rozpatrywanej sprawie ustalenie spadkobierców G. R. jest zagadnieniem wstępnym w rozumieniu art. 97 § 1 pkt 4 K.p.a. Jest to także konsekwencja nakazu uwzględnienia zasady ogólnej czynnego udziału strony w postępowaniu, nie może wszak w nim brać udziału osoba zmarła, albowiem jej zdolność prawna wygasła. Oznacza to, że nie można orzec wobec osoby zmarłej o jej prawach oraz obowiązkach w postępowaniu administracyjnym. Tym samym charakter strony, przysługujący osobie fizycznej wygasa wraz z jej śmiercią, a więc nie tylko nie można wszcząć ani wydać w stosunku do osoby zmarłej decyzji, ale także nie może ona z powodu braku możliwości fizycznego doręczenia takiej decyzji, wywołać odpowiednich skutków prawnych (por. wyrok NSA z dnia 11 marca 2008 r., sygn. akt I OSK 1959/06; wyrok NSA z dnia 30 września 2009 r., sygn. akt I OSK 1429/08 wraz z powołanym tam orzecznictwem; wyrok NSA z dnia 29 czerwca 2010 r., sygn. akt II OSK 1071/09, wyrok z dnia 26 października 2011 r., I OSK 1875/10 - wszystkie publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl). W literaturze trafnie wskazuje się na cztery istotne elementy składające się na konstrukcję zagadnienia wstępnego: po pierwsze, zagadnienie to wyłania się w toku postępowania administracyjnego; po wtóre, jego rozstrzygniecie należy do innego organu lub sądu; po trzecie, wymaga ono "uprzedniego" rozstrzygnięcia, tzn. musi poprzedzać rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji; po czwarte, istnieje zależność między uprzednim rozstrzygnięciem zagadnienia wstępnego a rozpatrzeniem sprawy i wydaniem decyzji (por. G. Łaszczyca, Zawieszenie ogólnego postępowania administracyjnego, Zakamycze 2005, s. 89). Jeśli poczyniliśmy powyższe ustalenia, to kwestia związana z ustaleniem adresów nie będzie już tak paląca dla organu i w zasadzie będzie przerzucona na stronę, która w postępowaniu cywilnym będzie musiała stwierdzić nabycie spadku. Poniżej wskazówki dla podmiotów w zakresie pozyskania danych osobowych. Art. 44h ust. 2 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych stanowi, że dane ze zbioru PESEL są udostępniane osobom i jednostkom – jeżeli wykażą w tym interes prawny. Jednostka ma interes prawny jeżeli na podstawie obowiązujących przepisów prawa ubiega się o konkretyzację uprawnienia lub wobec jednostki organ administracji publicznej podejmuje władczą ingerencję ograniczenia (cofnięcia) uprawnienia lub nałożenia obowiązku publicznoprawnego. Zarówno w doktrynie prawa administracyjnego jak i w orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że interes prawny powinien być sprawdzalny obiektywnie, indywidualny, konkretny, a także aktualny. Artykuł 44h ust. 2 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych stanowi o wykazaniu przez osobę lub jednostkę organizacyjną interesu prawnego. Nałożenie na osobę lub jednostkę organizacyjną obowiązku wykazania oznacza, że żądający dla skuteczności złożonego żądania udostępnienia informacji ze zbioru PESEL musi udowodnić w sposób sprawdzalny przez fakty, własny interes prawny w ujawnieniu konkretnych danych z tego zbioru.

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego pierwszą i obligatoryjną czynnością, jaką powinien podjąć wierzyciel w celu odzyskania należności od ustawowych spadkobierców zmarłego dłużnika, jest ustalenie, że na daną osobę, będącą spadkobiercą ustawowym, przeszły prawa i obowiązki majątkowe zmarłego.

Strona 134 z 222

Ustalenie też czasem przez organ legitymacji strony do wystąpienia z określonym powództwem sądowym jest niezbędne do oceny, czy interes prawny, który strona wywodzi z zamiaru wytoczenia powództwa, ma realny i aktualny charakter. Na wnioskodawcy sprawy spadkowej spoczywa obowiązek oznaczenia strony przeciwnej poprzez wskazanie jej adresu zamieszkania w przypadku zainicjowania postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Wskazany przepis nie stanowi jednak o wymogu wskazywania numeru PESEL uczestników. Strona musi wykazać przy pozyskaniu adresów z ewidencji ludności, że poszukiwane osoby są spadkobiercami. Strona w oparciu o tak uzyskane dane adresowe potencjalnych spadkobierców jest uprawniona do wszczęcia postępowania spadkowego w celu definitywnego ustalenia na kogo przeszły jej prawa i obowiązki. Śmierć sąsiada jest zdarzeniem, z którym przepisy prawa cywilnego (art. 922 § 1, art. 924, art. 925 k.c.) łączą skutek w postaci przejścia na jego spadkobierców praw i obowiązków zmarłego podlegających dziedziczeniu a nabycie spadku przez spadkobiercę następuje z mocy prawa z chwilą otwarcia spadku (art. 925 k.c.), nie zwalnia to jednak podmiotów mających interes prawny od wykazania, że to właśnie ten potencjalny spadkobierca nabył spadek po zmarłym dłużniku. Fakt ten może potwierdzić właśnie postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku przez konkretną osobę. Czym innym jest bowiem chwila nabycia spadku przez spadkobiercę, a czym innym potwierdzenie w sposób prawem przewidziany, że to właśnie dana osoba nabyła spadek po zmarłym dłużniku. Dysponowanie przez stronę postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku umożliwia więc ustalenie biernej legitymacji procesowej pozwanych jako następców prawnych nieżyjącej strony. Analogicznie do powyższego w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 5 marca 2008 r. sygn. akt II SA/Bd 67/08, który zapadł w sprawie gdzie przedmiotem udostępnienia były wyłącznie dane adresowe, zaś celem ubiegania się o ich udostępnienie był zamiar wszczęcia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, dlatego Sąd wywodził interes prawny wierzyciela do udostępnienia tych danych z istnienia wierzytelności oraz faktu przejścia w drodze sukcesji uniwersalnej praw i obowiązków zmarłego na jego spadkobierców ustawowych.

Czy sprawdzeniu podlega projekt budowlany na budowę sieci? (zgodnie z art. 20 ustawy PB)

Zgodnie z art. 20 Prawa budowlanego 1. Do podstawowych obowiązków projektanta należy: 1) opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy, ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej; 1a) zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu osób posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności oraz wzajemne skoordynowanie techniczne wykonanych przez te osoby

opracowań projektowych, zapewniające uwzględnienie zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie budowy, z uwzględnieniem specyfiki projektowanego obiektu budowlanego; 1b) sporządzenie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ze względu na specyfikę projektowanego obiektu budowlanego, uwzględnianej w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia; 1c) określenie obszaru oddziaływania obiektu; 2) uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych w zakresie wynikającym z przepisów; 3) wyjaśnianie wątpliwości dotyczących projektu i zawartych w nim rozwiązań; 3a) sporządzanie lub uzgadnianie indywidualnej dokumentacji technicznej, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1570 oraz z 2018 r. poz. 650); 4) sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub organu administracji architektoniczno-budowlanej w zakresie: a) stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji z projektem,

Strona 135 z 222

b) uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego. 2. Projektant ma obowiązek zapewnić sprawdzenie projektu architektoniczno-budowlanego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności. 3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy: 1) zakresu objętego sprawdzaniem i opiniowaniem na podstawie przepisów szczególnych; 2) projektów obiektów budowlanych o prostej konstrukcji, jak: budynki mieszkalne jednorodzinne, niewielkie obiekty gospodarcze, inwentarskie i składowe. 4. Projektant, a także sprawdzający, o którym mowa w ust. 2, do projektu budowlanego dołącza oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego, zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Zawód architekta (projektanta) należy do zawodów szczegółowo regulowanych przepisami prawa publicznego. Ustawa nakłada na projektanta obowiązek zdobycia odpowiedniego wykształcenia technicznego oraz odbycia praktyki zawodowej stosownie do rodzaju, stopnia i skomplikowania wykonywanej funkcji (art. 12 ust. 2 p.bud.). Ponadto architekt musi uzyskać uprawnienia budowlane, wydane w formie decyzji przez właściwy organ samorządu budowlanego, po zdaniu uprzednio egzaminu ze znajomości procesu budowalnego oraz umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy technicznej. Zgodnie zaś z ustawą z 15.12.2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa (Dz.U. z 2016 r. poz. 1725) prawo wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie przysługuje wyłącznie osobom wpisanym na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego (art. 6 u.s.z.a.). Zgodnie z art. 2 ust. 1 u.s.z.a. wykonywanie zawodu architekta polega na współtworzeniu kultury przez projektowanie architektoniczne obiektów budowlanych, ich przestrzennego otoczenia oraz ich realizację, na nadzorze nad procesem ich powstawania oraz na edukacji architektonicznej. Do podstawowych funkcji uczestników procesu, w tym projektanta, należy odpowiedzialne działanie zgodnie z zasadami i przepisami wiedzy technicznej oraz dokładanie wszelkich starań w wykonywaniu pracy. Stosownie do art. 13 i nast. p.bud. uprawnienia budowlane mogą być udzielane do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi. Uprawnienia budowlane nadawane decyzją przez organ samorządu zawodowego wskazują również specjalność i ewentualną specjalizację techniczno-budowlaną oraz zakres prac projektowych lub robót budowlanych objętych danym uprawnieniem. Projektant może otrzymać uprawnienia budowlane w specjalnościach: architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej, inżynieryjnej (drogowej, mostowej, kolejowej, hydrotechnicznej, wyburzeniowej), instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń (telekomunikacyjnych, cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych, elektrycznych i elektroenergetycznych). Uprawnienia do projektowania na wyżej wymienione specjalności mogą być wydane bez ograniczeń i upoważniać do sprawdzania projektów architektoniczno-budowlanych, jak również z ograniczeniami. (Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Opublikowano: WKP 2018). Obowiązek zapewnienia sprawdzenia projektu architektoniczno-budowlanego nie jest generalny. Spod tego obowiązku są wyłączone przypadki sprawdzenia i opiniowania nieobjęte prawem budowlanym, tj. wynikające z przepisów szczególnych (art. 20 ust. 3 pkt 1). Także obowiązek sprawdzenia projektu architektoniczno-budowlanego nie dotyczy projektów obiektów budowlanych o prostej konstrukcji, takich jak budynki mieszkalne jednorodzinne, niewielkie obiekty gospodarcze, inwentarskie i składowe (art. 20 ust. 3 pkt 2). Ten przepis nie jest jednoznaczny i może powodować pewne problemy interpretacyjne. Brak wyraźnie (jednoznacznie) sprecyzowanej definicji domu jednorodzinnego, a także zastosowanie określenia „niewielkie” obiekty gospodarcze, inwentarskie i składowe w konkretnych przypadkach rodzą

wątpliwość, czy projekt architektoniczno-budowlany podlega obowiązkowi sprawdzenia czy też jest zwolniony z tego obowiązku. W przepisie jest mowa o projektach obiektów budowlanych o prostej konstrukcji, nie każdy zaś budynek traktowany jako jednorodzinny będzie miał prostą konstrukcję. Może to dotyczyć również innych wymienionych w tym przepisie przykładowo obiektów. Konsekwencją takiej regulacji jest to, że w istocie w każdym przypadku konieczna

Strona 136 z 222

będzie analiza dotycząca istnienia obowiązku sprawdzenia, względnie zwolnienia z takowego obowiązku. Kwestia taka pojawia się przykładowo przy dostosowaniu do wymagań lokalnych projektów powtarzalnych, traktowanych jako typowe. Nie można tu postawić znaku równości w odniesieniu do wszystkich czynności i efektów takiego dostosowania. Dostosowanie do warunków lokalnych może bowiem prowadzić do powstania obiektu o bardziej skomplikowanej konstrukcji lub też zachowywać konstrukcję prostą. W związku z tym nie sposób uniknąć każdorazowej analizy, czy dany projekt wymaga zapewnienia przez projektanta sprawdzenia, o którym mowa w art. 20 ust. 2. Warto zauważyć, że nieskorzystanie ze stanowiska sprawdzającego może powodować pewne niekorzystne skutki w zakresie odpowiedzialności (Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Prawo budowlane. Komentarz aktualizowany Opublikowano: LEX/el. 2018). Nałożony na projektanta w art. 20 ust. 1 pkt 2 obowiązek uzyskania wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych w zakresie wynikającym z przepisów ma charakter powinności zawodowej, z niedopełnieniem której wiąże się sankcja w zakresie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie (art. 95 pkt 4). Przepis ten nie stwarza dla projektanta żadnych uprawnień w postępowaniu administracyjnym w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę. Zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 2 to inwestor jest obowiązany do uzyskania wymaganych przez prawo uzgodnień lub opinii innych organów, przez co należy rozumieć również opinie i uzgodnienia dokumentacji projektowej wymienione w art. 20 ust. 1 pkt 2 (tak też A. Ostrowska, Pozwolenie na budowę, Warszawa 2009, s. 125). Obowiązek nałożony na projektanta w art. 20 ust. 2 dotyczy tylko części projektu budowlanego, mianowicie projektu architektoniczno-budowlanego. Obowiązek ten nie dotyczy zatem projektu zagospodarowania działki lub terenu. Przepis ten został zmieniony ustawą o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych, która weszła w życie z dniem 10 sierpnia 2014 r., w ten sposób, że usunięto z niego możliwość sprawdzenia projektu przez rzeczoznawcę budowlanego. Wynika to z tego, że tą samą ustawą rzeczoznawstwo budowlane przestało być uznawane za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie. Przepis mówiący o tym, że projektant i sprawdzający projekt mają obowiązek dołączyć do projektu oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej, został dodany do prawa budowlanego ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane. Wcześniej, bo nowelizacją z 2003 r., uchylono art. 35 ust. 2, który pozwalał organowi administracji architektoniczno-budowlanej na badanie zgodności projektu architektoniczno-budowlanego z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, i obowiązującymi Polskimi Normami. W przypadku gdy z uwagi na obszerność lub skomplikowany charakter projektu budowlanego wykonuje go większa liczba projektantów, każdy z nich powinien złożyć oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej, przy czym każdy z projektantów powinien złożyć takie oświadczenie w odniesieniu do zakresu swego opracowania. Organ administracji architektoniczno-budowlanej bada spełnienie tego wymogu w ramach badania kompletności projektu budowlanego (art. 35 ust. 1 pkt 3) i w razie braku stosownego oświadczenia wzywa inwestora do jego uzupełnienia, w przypadku zaś niewykonania tego wezwania może z tego powodu odmówić udzielenia pozwolenia na budowę (M. Łaczmańska (w:) Prawo budowlane..., red. H. Kisilowska, s. 126).(Gliniecki Andrzej (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Opublikowano: WK 2016). Stosownie do znowelizowanego ustawą z dnia 20 lutego 2015r. (Dz.U.2015.443) przepisu art. 29 Prawa budowlanego (obowiązującego od 28 czerwca 2015r.) nie wymaga pozwolenia na budowę budowa sieci elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, telekomunikacyjnych. W orzecznictwie prezentowany jest pogląd (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18.02.2013r. sygn. II OSK 896/12, wyrok WSA w Gliwicach z dnia 21.05.2014r. sygn. II SA/Gi 1700/13), że "przyłącza

nie muszą być objęte decyzją o pozwoleniu na budowę zasadniczego obiektu", a "realizując przyłącze inwestor może wybrać tryb jego realizacji, a mianowicie, dokonać zgłoszenia w trybie art. 30 prawa budowlanego, bądź też skorzystać z trybu, wskazanego w art. 29 a ust. 1 ustawy. Jednak taki uproszczony tryb realizacji inwestycji dotyczy wyłącznie przyłączy. Budowa sieci nie została bowiem zwolniona od wymogu uzyskania .

Strona 137 z 222

Ustalenia wymaga, czy dla zapewnienia dostawy np. energii elektrycznej czy gazu do projektowanej inwestycji wystarczająca jest budowa przyłącza, czy też konieczna jest budowa sieci. Okoliczność ta winna być ustalona przez organ budowlany. Po ustaleniu tego faktu rzeczą organu jest dokonanie oceny, czy zgodne z art. 33 ust. 1 Prawa budowlanego było nieobjęcie wnioskiem budowy linii energetycznej oraz czy projektowana inwestycja może funkcjonować samodzielnie bez energii elektrycznej. To samo dotyczy przyłączy wodnych i kanalizacyjnych. Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego właściwy organ sprawdza: (1) zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu, a także wymaganiami ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; (2) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi; (3) kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń oraz informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, oraz zaświadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 7; (4) wykonanie - w przypadku obowiązku sprawdzenia projektu, o którym mowa w art. 20 ust. 2, także sprawdzenie projektu - przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia budowlane i legitymującą się aktualnym na dzień opracowania projektu - lub jego sprawdzenia - zaświadczeniem, o którym mowa w art. 12 ust. 7 (ust. 1). W razie stwierdzenia naruszeń, w zakresie określonym w ust. 1, właściwy organ nakłada postanowieniem obowiązek usunięcia wskazanych nieprawidłowości, określając termin ich usunięcia, a po jego bezskutecznym upływie wydaje decyzję o odmowie zatwierdzenia projektu i udzielenia pozwolenia na budowę (ust.3). Na marginesie warto wspomnieć, że budowa sieci kanalizacyjnej, pociąga za sobą zmianę zagospodarowania terenu. Zgodnie bowiem z art. 59 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 199 ze zm., dalej: u.p.z.p.) zmiana zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego, polegająca na budowie obiektu budowlanego lub wykonaniu innych robót budowlanych, a także zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, z zastrzeżeniem art. 50 ust. 1 i art. 86, wymaga ustalenia, w drodze decyzji, warunków zabudowy. Przepis art. 50 ust. 2 stosuje się odpowiednio. Przepis ust. 1 stosuje się również do zmiany zagospodarowania terenu, która nie wymaga pozwolenia na budowę (art. 59 ust. 2 u.p.z.p.). Realizacja sieci kanalizacyjnej stanowi budowę, co wynika wprost z art. 29 ust. 1 pkt 19a Prawa budowlanego, a zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 1 i ust. 4b w zw. z art. 33 ust. 2 pkt 3 Prawa budowlanego dla takiej inwestycji decyzja o warunkach zabudowy jest wymagana. Gdyby przyjąć, że budowa sieci kanalizacyjnej nie wpływa na zmianę zagospodarowania terenu, to wówczas tego typu instalacja nie stanowiłaby elementu projektu zagospodarowania terenu. Stosownie natomiast do art. 34 ust. 3 Prawa budowlanego projekt budowlany powinien zawierać projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporządzony na aktualnej mapie, obejmujący: określenie granic działki lub terenu, usytuowanie, obrys i układy istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, sieci uzbrojenia terenu, sposób odprowadzania lub oczyszczania ścieków, układ komunikacyjny i układ zieleni, ze wskazaniem charakterystycznych elementów, wymiarów, rzędnych i wzajemnych odległości obiektów, w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej zabudowy terenów sąsiednich. Wyliczenie zawarte w art. 20 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane nie ma charakteru wyczerpującego, o czym świadczy użyty zwrot "jak". Powyższy zwrot potwierdza, że mamy do czynienia z przykładowym

wyliczeniem przesłanek określonych w omawianym przepisie, co daje pewien luz decyzyjny organom administracji architektoniczno-budowlanej. Organy dokonują więc oceny, czy w konkretnym przypadku mamy do czynienia z projektem obiektów budowlanych o prostej konstrukcji, jak: budynki mieszkalne jednorodzinne, niewielkie obiekty gospodarcze, inwentarskie i składowe, czy też nie. W przypadku projektu instalacji wewnętrznych i zewnętrznych ocenie

Strona 138 z 222

będzie podlegał charakter obiektu, który jak wynika z wcześniejszych rozważań, nie musi być literalnie wskazany w omawianym przepisie. Organ administracji architektoniczno-budowlanej nie ma całkowitej swobody w zakresie stawiania wymogów, które nie znajdują bezpośredniego potwierdzenia w przepisie powszechnie obowiązującym.

Czy wymagana jest zgoda wszystkich współwłaścicieli nieruchomości w przypadku gdy z wnioskiem występuje tylko jeden (np. zgłoszenie z projektem)

Odpowiadając na powyższe pytanie w pierwszej kolejności rozważmy sytuację, w której współwłasność nieruchomości należy do wielu współwłaścicieli i jest ustanowiona wspólnota mieszkaniowa. Zajęcie przez członka wspólnoty części gruntu, stanowiącego nieruchomość wspólną, w celu wykonania robót budowlanych polegających na wykonaniu np. zadaszenia – wiaty należy do czynności przekraczających zwykły zarząd, zatem na ich wykonanie wymagana jest zgoda wspólnoty wyrażona w formie uchwały. Wobec tego wraz z oświadczeniem o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane inwestor winien dostarczyć organowi przyjmującemu zgłoszenie zgodę wspólnoty na realizację zaplanowanej przez niego inwestycji, wyrażoną w formie uchwały podjętej zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 22-23 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Jeśli członkowie wspólnoty wyrażą zgodę na realizację przedsięwzięcia, bądź też wstrzymają się od głosu, nie jest to wystarczające do uznania, że inwestor był uprawniony do dysponowania częścią wspólną nieruchomości i do wykonania robót budowlanych polegających na budowie tak jak w przykładzie zadaszenia – wiaty wolnostojącej. Podpisy muszą być czytelne, na ich podstawie bowiem trzeba zidentyfikować osobę, która go złożyła, oraz to czy osoba ta była uprawniona do złożenia podpisu. Wobec tego niezbędnym obowiązkiem inwestora będzie przedłożenie oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane sporządzonego zgodnie z obowiązującym wzorem, określonym w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie wzorów: wniosku o pozwolenie na budowę, oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane i decyzji o pozwoleniu na budowę (Dz. U. z 2003 r., nr 120, poz. 1127 ze zm.). Prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane w przypadku współwłasności winno być wykazane zgodnie ze wzorem oświadczenia. Przy tytule wymaga wskazania wszystkich współwłaścicieli z podaniem imienia i nazwiska (w przypadku osób fizycznych) lub nazwy (w przypadku osób prawnych) oraz adresu. Jeśli że zgłoszone roboty budowlane realizowane mają być na części wspólnej nieruchomości, oprócz wpisanej księgi wieczystej potwierdzającej, że inwestor jest jednym ze współwłaścicieli przedmiotowej nieruchomości, należy wskazać dokument (uchwałę), z treści którego będzie wynikała zgoda pozostałych współwłaścicieli nieruchomości, na dysponowanie nieruchomością wspólną na cel budowlany wskazany w zgłoszeniu. Zgoda taka winna być wyrażona przez wszystkich współwłaścicieli w formie uchwały (art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali). Poza tym inwestor powinien określić rodzaj robót budowlanych, które inwestor zamierza wykonać. Ogół właścicieli, których lokale wchodzą w skład określonej nieruchomości, tworzy wspólnotę mieszkaniową. Z art. 6 i 21 ustawy o własności lokali wynika, iż w sprawach dotyczących nieruchomości wspólnej podmiotem praw i obowiązków jest wspólnota, gdyż to ona działa za członków wspólnoty, a więc w ich interesie. Zgodnie zaś z treścią art. 20 ust. 1 tej ustawy jeżeli lokali wyodrębnionych, wraz z lokalami niewyodrębnionymi, jest więcej niż siedem, właściciele lokali są obowiązani podjąć uchwałę o wyborze jednoosobowego lub kilkuosobowego zarządu. Właściciele ci tworzą tzw. dużą wspólnotę, w której zarząd kieruje sprawami wspólnoty i reprezentuje ją na zewnątrz oraz w stosunkach między wspólnotą a poszczególnymi

właścicielami lokali (art. 21 ust. 1). Jeżeli sposobu zarządu nie określono w umowie albo w uchwale, obowiązują zasady zarządu określone w rozdziale IV ustawy. Wybrany zarząd może samodzielnie wykonywać czynności zwykłego zarządu. Jednakże do podjęcia przez zarząd czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu w dużej wspólnocie potrzebna jest uchwała właścicieli lokali wyrażająca zgodę na dokonanie tej czynności oraz udzielająca zarządowi pełnomocnictwa do dokonania czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu. (art. 22 ust 1 i 2 ustawy ). Uchwała taka w dużej wspólnocie zapada większością głosów właścicieli lokali, liczoną według wielkości udziałów, chyba, że w umowie lub w uchwale podjętej w tym trybie postanowiono, że w określonej sprawie na każdego właściciela przypada jeden głos (art. 23 ust. 2 ustawy). Wśród czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ustawa wymienia zmianę przeznaczenia części nieruchomości wspólnej ( art. 22 ust. 3 pkt 4 ustawy ). Zajęcie przez członka wspólnoty części gruntu, stanowiącego nieruchomość wspólną, w celu wykonania robót budowlanych polegających na wykonaniu robót podlegających zgłoszeniu bez wątpienia należy do czynności przekraczających zwykły zarząd, zatem na ich wykonanie wymagana jest zgoda wspólnoty wyrażona w formie uchwały. Zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r.

Strona 139 z 222

o własności lokali "do podjęcia przez zarząd czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu potrzebna jest uchwała właścicieli lokali wyrażająca zgodę na dokonanie tej czynności oraz udzielająca zarządowi pełnomocnictwa do zawierania umów stanowiących czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu w formie prawem przewidzianej". Uwzględniając zatem brzmienie tego przepisu, przyjąć należy, że istnieje konieczność uzyskania zgody przez wszystkich współwłaścicieli. Inwestor musi także dopełnić obowiązku dotyczącego określenia rodzaju robót budowlanych, które inwestor zamierza wykonać. Teraz co do zgłoszeń (na przykładzie rozbiórki dla zróżnicowania przykładowego stanu faktycznego) w przypadku współwłaścicieli w zwykłych sytuacjach, bez konieczności ustalania czy i w jakiej formie zarząd rzeczą wspólną jest wieloosobowy. Zgodnie z art. 30 Prawa budowlanego, w którym uregulowana została instytucja zgłoszenia zamiaru wykonania robót budowlanych. Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego rozpoczęcie robót budowlanych może nastąpić jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem art. 29-31. Przepisy te na zasadzie wyjątku dopuszczają bowiem prowadzenie robót budowlanych po dokonaniu zgłoszenia właściwemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej. Na zasadzie wyjątku od ogólnej reguły art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego, przepis art. 31 Prawa budowlanego stanowi, że 1. Pozwolenia nie wymaga rozbiórka: 1) budynków i budowli - niewpisanych do rejestru zabytków oraz nieobjętych ochroną konserwatorską - o wysokości poniżej 8 m, jeżeli ich odległość od granicy działki jest nie mniejsza niż połowa wysokości; 2) obiektów i urządzeń budowlanych, na budowę których nie jest wymagane pozwolenie na budowę, jeżeli nie podlegają ochronie jako zabytki. 2. Rozbiórka obiektów budowlanych, o których mowa w ust. 1 pkt 1, wymaga uprzedniego zgłoszenia organowi administracji architektoniczno-budowlanej, w którym należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania tych robót. Przepisy art. 30 ust. 5, 5aa, 5c, 5d i 6a stosuje się odpowiednio. 2a. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi wzór zgłoszenia, o którym mowa w ust. 2, w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2017 r. poz. 570 oraz z 2018 r. poz. 1000). 3. Organ administracji architektoniczno-budowlanej może nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na rozbiórkę obiektów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli rozbiórka tych obiektów: 1) może wpłynąć na pogorszenie stosunków wodnych, warunków sanitarnych oraz stanu środowiska lub 2) wymaga zachowania warunków, od których spełnienia może być uzależnione prowadzenie robót związanych z rozbiórką. 4. Organ administracji architektoniczno-budowlanej może żądać, ze względu na bezpieczeństwo ludzi lub mienia, przedstawienia danych o obiekcie budowlanym lub dotyczących prowadzenia robót rozbiórkowych. 5. Roboty zabezpieczające i rozbiórkowe można rozpocząć przed uzyskaniem pozwolenia na rozbiórkę lub przed ich zgłoszeniem, jeżeli mają one na celu usunięcie bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia. Rozpoczęcie takich robót nie zwalnia od obowiązku bezzwłocznego uzyskania pozwolenia na rozbiórkę lub zgłoszenia o zamierzonej rozbiórce obiektu budowlanego. Rozbiórka obiektów budowlanych, o których mowa w ust. 1 pkt 1, wymaga uprzedniego zgłoszenia właściwemu organowi, w którym należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania tych robót. Zgodnie z art. 31 ust. 2 Prawa budowalnego przepis art. 30 ust. 5 stosuje się odpowiednio, co oznacza, że zgłoszenia robót budowalnych należy dokonać

przed terminem zamierzonego rozpoczęcia robót budowlanych. Właściwy organ, w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia, może, w drodze decyzji, wnieść sprzeciw. Do wykonywania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli organ nie wniósł sprzeciwu w tym terminie. W naszej przykładowej sprawie obiekty objęte zgłoszeniem rozbiórki spełniały warunki uzasadniające skorzystanie z

Strona 140 z 222

uproszonej procedury zgłoszenia robót budowlanych. Brzmienie art. 32 ust. 1 i ust. 4 Prawa budowlanego nie pozostawia wątpliwości, że w odniesieniu do rozbiórki nie obowiązuje wymóg złożenia oświadczenia o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowalne. Przepis art. 32 ust. 4 Prawa budowlanego odnosi się bowiem wyłącznie do pozwolenia na budowę określając wymogi jego udzielenia, podczas, gdy przepis art. 32 ust. 1 Prawa budowlanego ma zastosowanie zarówno do pozwoleń na budowę, jak i do pozwoleń na rozbiórkę obiektów budowlanych. Zakładając racjonalność ustawodawcy z takiego brzmienia dwóch odrębnych jednostek redakcyjnych tego samego artykułu należy wywieść, że celowo ustalenia ust. 1 odnoszą się do pozwoleń na budowę i pozwoleń na rozbiórkę, a ust. 4 odnosi się wyłącznie do pozwoleń na rozbiórkę. Gdyby ustawodawca chciał tą kwestię uregulować tożsamo również w ust. 4 wymieniłby pozwolenie na rozbiórkę, czego nie uczynił. Konsekwentnie zatem, wymogu z art. 32 ust. 4 pkt 2 Prawa budowalnego nie stosujemy w przypadku rozbiórki. Nie uszczupla to jednak mechanizmów ochrony własności, albowiem przepis art. 33 ust. 4 pkt 1 Prawa budowalnego, zabezpiecza interesy prawne właścicieli nieruchomości, na której roboty rozbiórkowe mają zostać przeprowadzone. Przepis ten stanowi, że do wniosku o pozwolenie na rozbiórkę należy dołączyć zgodę właściciela obiektu. W przypadku natomiast braku takiej zgody współwłaścicieli nieruchomości zastosowanie winny znaleźć reguły cywilistyczne postępowania przy zarządzie przedmiotem współwłasności określone m.in. w art. 199 kodeksu cywilnego, który stanowi, że do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli. Przyjmijmy, że jeden współwłaściciel działki sprzeciwia się planom rozbiórkowym. Nasz inicjator rozbiórki powinien więc podjąć próbę uzyskania sądowego orzeczenia, które w myśl art. 199 Kodeksu cywilnego zastąpiłoby brakującą zgodę drugiego współwłaściciela na rozbiórkę obiektów położonych na nieruchomości wspólnej. Jeśli sąd się nie zgodzi to oznacza, że w naszej sprawie inicjator rozbiórki nie uzyskał zgody współwłaściciela na planowaną przez siebie rozbiórkę obiektów zlokalizowanych na nieruchomości wspólnej. Zgodnie z dyspozycją art. 30 ust. 6 pkt 2 Prawa budowlanego właściwy organ wnosi sprzeciw, jeżeli budowa lub wykonywanie robót budowlanych objętych zgłoszeniem narusza ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy, inne akty prawa miejscowego lub inne przepisy. Powyższa regulacja nie budzi wątpliwości interpretacyjnych. Wynika z niej, że jeśli w ocenie organu uprawnionego do przyjęcia zgłoszenia przedsięwzięcie budowlane narusza obowiązujące przepisy – organ zobowiązany jest do wniesienia sprzeciwu. W naszej sprawie inicjator rozbiórki bez zgody drugiego współwłaściciela zainicjował działania zmierzające do rozbiórki obiektów znajdujących się na wspólnej działce, które stanowią czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu rzeczą wspólną i dla swojej dopuszczalności wymagają zgody wszystkich współwłaścicieli. Brak tej zgody uniemożliwia przeprowadzenie legalnej rozbiórki. Przyjmijmy sobie jeszcze trzecią sytuację. Załóżmy, że objęte zgłoszeniem zamierzenie inwestycyjne miało być realizowane na nieruchomości stanowiącej współwłasność skarżącej i jej małżonka oraz kolejnych kilkudziesięciu osób. Składająca oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, będąc współwłaścicielem niewielkiego udziału nie uzupełniła oświadczenia w sposób prawidłowy to jest nie podała wszystkich współwłaścicieli przedmiotowej nieruchomości oraz nie wskazała dokumentu, z którego wynikałoby, iż wszyscy współwłaściciele nieruchomości wyrazili zgodę na budowę planowanych budynków. Starostwo ma w przedmiotowej sprawie podstawy do żądania uzupełnienia przez skarżącą oświadczenia, o którym mowa w art. 32 ust. 4 pkt 2 Prawa budowlanego, bowiem realizacja zamierzenia inwestycyjnego objętego zgłoszeniem wymagała posiadania przez skarżącą prawa do dysponowania oznaczoną nieruchomością na cele budowlane. Zgodnie z zasadą ogólną, wyrażoną w art. 4 Prawa budowlanego, każdy ma prawo zabudowy nieruchomości

gruntowej, jeżeli wykaże prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Podkreślić trzeba, że przepis art. 30 ust. 2 Prawa budowlanego stanowiący o obowiązku dołączenia do zgłoszenia omawianego oświadczenia, nie przewiduje żadnych wyjątków, a zatem dotyczy wszystkich robót budowlanych objętych dyspozycją art. 30 ust. 1 Prawa budowlanego. W sytuacji gdy budowa obiektów została zaplanowana na nieruchomości, będącej współwłasnością

Strona 141 z 222

skarżącej i innych osób, to brak zgody pozostałych współwłaścicieli na realizację przedmiotowej inwestycji był równoznaczny z brakiem po stronie inwestora prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Utrwalony jest w orzecznictwie pogląd, zgodnie z którym prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane należy oceniać według prawa cywilnego. Zaliczyć trzeba przy tym budowę obiektów takich jak np. budynki gospodarcze do czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu, dla której w myśl art. 199 k.c., wymagana jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. Nie jest uzasadnione twierdzenie, że tylko wówczas, gdyby roboty budowlane były związane z koniecznością uzyskania pozwolenia na budowę, to takie zamierzenie należałoby traktować jako czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu. Należy bowiem przyjąć, że głównie sam charakter zaplanowanych przez inwestora robót budowlanych i w konsekwencji ich kwalifikacja na gruncie prawa budowlanego, jako budowa budynku np. gospodarczego, determinuje ocenę dokonywaną w kontekście art. 199 i 201 k.c. Nie jest natomiast decydujące to, czy budowa obiektu budowlanego wymagała pozwolenia na budowę, czy też zgłoszenia. Nie może też mieć znaczenia okoliczność, że na przedmiotowej nieruchomości wybudowane zostałyby podobne obiekty bez uprzedniej zgody wszystkich współwłaścicieli, a nawet bez zgłoszenia. Fakt ewentualnego istnienia takich obiektów budowlanych na nieruchomości nie oznacza, że powstały legalnie, a wręcz może wskazywać na samowolę budowlaną. Nie jest zasadnym twierdzenie, że strona ma w przykładowej sprawie prawo do wyłącznego użytkowania wydzielonej ewentualnie dla siebie części działki, na której zaplanowano zlokalizowanie nowych budynków, bowiem wydzielenie np. ogródka przydomowego do bieżącego użytku nie zmienia stosunków własnościowych. Uregulowane korzystanie z wydzielonej części gruntu, w następstwie nabycia udziału w prawie własności nieruchomości, nie jest równoznaczne z prawem dysponowania terenem na cele budowlane, w rozumieniu art. 3 pkt 11 Prawa budowlanego. W przedstawionej przeze mnie przykładowo sytuacji, oceniając, czy w sprawie występuje konieczność uzyskania zgody wszystkich współwłaścicieli nieruchomości, nie stosujemy wprost przepisów ustawy o własności lokali, bowiem w tym zakresie zastosowanie mają przepisy art. 199 i 201 k.c. Z faktu uchwalenia w planie zagospodarowania przestrzennego prawa do określonej zabudowy oznaczonej nieruchomości nie wynika, że tym samym współwłaściciele wyrażają zgodę na taką zabudowę i nie ma potrzeby, aby każdy z osobna składał oświadczenia w tym zakresie.

Jak należy postąpić w przypadku robót Budowlanych podlegających zgłoszeniu (brak wymogu decyzji o warunkach zabudowy itp.) na obszarze Natura 2000. Na podstawie jakich przepisów można żądać uzgodnienia z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska?

Materialnoprawną podstawę rozstrzygnięć w przedmiocie zgody lub odmowy zgody na realizacje przedsięwzięcia stanowią m.in. przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235, z późn. zm.; w skrócie "u.u.i.ś."). Zgodnie z art. 71 tej ustawy, decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach – o której wydanie wystąpił Inwestor określa środowiskowe uwarunkowania realizacji przedsięwzięcia (ust. 1), a jej uzyskanie jest wymagane dla dwóch kategorii planowanych przedsięwzięć: (1) mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko oraz (2) mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (ust. 2). Rodzaje przedsięwzięć zaliczanych do każdej z ww. kategorii zostały

wyszczególnione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397 z późn. zm.). W świetle art. 59 ust. 1 u.u.i.ś. przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko obowiązkowo przeprowadza się ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (w skrócie: "OOŚ") – czyli zgodnie z definicją legalną tego terminu z art. 3 ust. 1 pkt 8 u.u.i.ś.: "postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia, obejmujące w szczególności: (a) weryfikację raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, (b) uzyskanie wymaganych ustawą opinii i uzgodnień, (c) zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu" – natomiast w odniesieniu do planowanych przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko taką ocenę przeprowadza się jedynie wówczas, jeżeli obowiązek jej przeprowadzenia został uprzednio stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1 u.u.i.ś. Zgodnie z tym ostatnim przepisem obowiązek przeprowadzenia OOŚ dla planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko stwierdza, w drodze postanowienia, organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach,

Strona 142 z 222

uwzględniając łącznie uwarunkowania określone w pkt 1–3 tego przepisu, tj.: (1) rodzaj i charakterystykę przedsięwzięcia (z uwzględnieniem m.in. powiązań z innymi przedsięwzięciami, w szczególności kumulowania się oddziaływań przedsięwzięć znajdujących się na obszarze, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie – lit. b); (2) usytuowanie przedsięwzięcia, z uwzględnieniem możliwego zagrożenia dla środowiska, w szczególności przy istniejącym użytkowaniu terenu, zdolności samooczyszczania się środowiska i odnawiania się zasobów naturalnych, walorów przyrodniczych i krajobrazowych oraz uwarunkowań miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (uwzględniające m.in. obszary wymagające specjalnej ochrony ze względu na występowanie gatunków roślin i zwierząt lub ich siedlisk lub siedlisk przyrodniczych objętych ochroną, w tym obszary Natura 2000 oraz pozostałe formy ochrony przyrody – lit. e); (3) rodzaj i skalę możliwego oddziaływania rozważanego w odniesieniu do uwarunkowań wymienionych w pkt 1 i 2 (wynikające m.in. z prawdopodobieństwa oddziaływania – lit. d). Przykładowe przedsięwzięcie należy bezspornie do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 71 ust. 2 pkt 2 u.u.i.ś., o jakim mowa w § 3 pkt 103 (a także w pkt 102) rozporządzenia z 09.11.2010 r. W taki też sposób, i z powołaniem się na ww. przepisy rozporządzenia przedmiotowe przedsięwzięcie a także każde inne powinno zostać sklasyfikowane. W odniesieniu do przykładowej inwestycji organ I instancji, postanowieniem powinien stwierdzić obowiązek przeprowadzenia OOŚ – które to postanowienie, jak wiadomo (zob. art. 63 ust. 1 i art. 59 ust. 1 pkt 2 u.u.i.ś.), wydaje się tylko wobec przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Organ może odmówić zgody na realizację przedsięwzięcia jedynie w przypadkach określonych w ustawie. Należą do nich w szczególności: – wynikający z art. 80 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 77 ust. 1 u.u.i.ś przypadek, gdy wskazany w tym ostatnim przepisie organ uzgadniający warunki realizacji przedsięwzięcia (właściwy regionalny dyrektor ochrony środowiska albo dyrektor urzędu morskiego) odmówi wymaganego uzgodnienia. Negatywne stanowisko organu uzgadniającego skutkuje bowiem niemożnością wydania decyzji pozytywnej – decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (por. wyrok WSA z 30.06.2011 r., IV SA/Po 1027/10, Centralna Bazia Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl, w skrócie: "CBOSA"); – przewidziany w art. 81 ust. 2 u.u.i.ś. przypadek, gdy z OOŚ wynika, że przedsięwzięcie może znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, a nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651 z późn. zm.; w skrócie: "u.o.p."). W myśl przywołanego art. 34 ust. 1 u.o.p., jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych, właściwy miejscowo regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na obszarach morskich – dyrektor właściwego urzędu morskiego, może zezwolić na realizację planu lub działań, mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 lub obszary znajdujące się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt 1, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000. Jednakże – jak stanowi art. 34 ust. 2 u.o.p. – w przypadku gdy znaczące negatywne oddziaływanie dotyczy siedlisk i gatunków priorytetowych, zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, może zostać udzielone wyłącznie w celu: (1) ochrony zdrowia i życia ludzi; (2) zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego; (3) uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego; (4) wynikającym z koniecznych wymogów nadrzędnego

interesu publicznego, po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej. W naszej przykładowej sytuacji wystąpiły obie ww. przesłanki uzasadniające odmowę zgody na realizację przedsięwzięcia.

Strona 143 z 222

Nie ulega wątpliwości, że właściwy w sprawie organ uzgadniający – Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu – odmówi postanowieniem uzgodnienia warunków realizacji przedmiotowego przedsięwzięcia, w sytuacji gdy przedsięwzięcie to byłoby zlokalizowane np. na obszarze chronionego krajobrazu oraz w niewielkiej odległości od dwóch obszarów Natura 2000. Oddziaływanie przykładowej inwestycji związane byłoby z możliwością przedostania się zwierząt do środowiska i wywierania presji na lokalne populacje fauny, w tym populacje gatunków stanowiących przedmioty ochrony ww. obszarów Natura 2000. Pod uwagę należy wziąć takie okoliczności jako lokalizacja inwestycji w stosunku do strumieni, stawów, rowów i innych cieków wodnych połączonych z wodami wchodzącymi w skład obszarów Natura 2000. Pod uwagę należy wziąć wpływ naszej przykładowej hodowli na ochronę gatunków zwierząt stanowiących przedmiot ochrony obszaru Natura 2000. Z powyższych względów RDOŚ przeanalizuje ryzyko przedostania się zwierząt do środowiska, zabezpieczenia użyte celem zapobieżenia tym migracjom, możliwości sporadycznych wypadków wpływu inwestycji na obszar Natura 2000 oraz długotrwały i nieodwracalny charakter oddziaływania. RDOŚ przeanalizuje, czy nie można wykluczyć znaczącego negatywnego oddziaływania przedmiotowego przedsięwzięcia na gatunki będące przedmiotami ochrony ww. obszarów Natura 2000, a także wpływu na populacje gatunków chronionych i ww. weźmie pod uwagę uzgadniając bądź odmawiając uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia. Należy podkreślić, że, jak wynika z art. 77 ust. 7 u.u.i.ś. (wyłączającego w omawianym zakresie stosowanie art. 106 § 5 k.p.a.), na postanowienie organu uzgadniającego nie przysługuje zażalenie. Wobec tego, zgodnie z podstawową regułą z art. 142 k.p.a., takie postanowienie strona może zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji. RDOŚ – jako organ administracji wyspecjalizowany w dziedzinie ochrony środowiska ("organ ochrony środowiska", zob. art. 376 pkt 6 ustawy z dnia 27.04.2001 r. - Prawo ochrony środowiska; obecnie: Dz. U. z 2016 r. poz. 672, z późn. zm.), którego pracownicy dysponują wiedzą specjalistyczną – wszechstronnie i wnikliwie rozpatrzy możliwy negatywny wpływ planowanej inwestycji na środowisko, uwzględniając przy tym w szczególności ustalenia literatury fachowej oraz odnosząc te ustalenia w sposób precyzyjny i logiczny do konkretnych okoliczności rozpoznawanej sprawy. Należy podkreślić, że to właśnie owe konkretne, specyficzne okoliczności tej sprawy – związane zwłaszcza z miejscem lokalizacji planowanej inwestycji (w granicach obszaru chronionego krajobrazu oraz w bliskim sąsiedztwie innych form ochrony przyrody: takich jak obszary Natura 2000), a także z charakterystyką terenów położonych w jego otoczeniu przesądzą o konieczności uzgodnienia lub odmowy przez RDOŚ uzgodnienia warunków przedmiotowego przedsięwzięcia. Takie uzgodnienie bądź odmowa musi zostać przez RDOŚ należycie i przekonująco uzasadniona. Przez wzgląd na treść przepisu art. 81 ust. 2 u.u.i.ś., zgodnie z którym jeżeli z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynika, że przedsięwzięcie może znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach odmawia zgody na realizację przedsięwzięcia, o ile nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 34 u.o.p.

Dla zastosowania przepisu art. 81 ust. 2 u.u.i.ś. nie jest wymagane "wykazanie znaczącego negatywnego oddziaływania" przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, a jedynie stwierdzenie "możliwości" wystąpienia takiego oddziaływania. Spójne z analizowaną regulacją art. 81 ust. 2 u.u.i.ś. pozostaje unormowanie art. 33 ust. 1 u.o.p., zgodnie z którym

Strona 144 z 222

zabrania się, z zastrzeżeniem art. 34, podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności: (1) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub (2) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub (3) pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami. Należy zauważyć, że z cytowanego art. 33 ust. 1 u.o.p. pośrednio wynika, iż oceny oddziaływania danego przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 należy dokonywać także w powiązaniu z innymi (już istniejącymi) przedsięwzięciami, tj. uwzględniać możliwość ewentualnego kumulowania się oddziaływań pochodzących od tych przedsięwzięć. Na gruncie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku wyraźnie potwierdza to przepis art. 62 ust. 2, zgodnie z którym w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 określa się, analizuje oraz ocenia oddziaływanie przedsięwzięć na obszary Natura 2000, biorąc pod uwagę także skumulowane oddziaływanie przedsięwzięcia z innymi przedsięwzięciami. Kwalifikacji dokonuje się bezpośrednio na podstawie przepisów § 3 ust. 1 pkt 102 i 103 ww. rozporządzenia, natomiast podstawę prawną uwzględniania wpływu skumulowanego na obszary Natura 2000 stwarzają wyżej przywołane przepisy ustaw: o udostępnianiu informacji o środowisku oraz o ochronie przyrody. Własność nie jest prawem absolutnym. Korzystanie z niej może podlegać niezbędnym ustawowym ograniczeniom, dopuszczonym wyraźnie w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP przez wzgląd na dobra prawne w tym przepisie wskazane, a w szczególności – dla ochrony środowiska. Taki właśnie charakter i uzasadnienie mają przepisy ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku określające przypadki, w których możliwa jest odmowa zgody na realizację planowanego przedsięwzięcia. Wynikające z tych unormowań ograniczenia inwestycyjne nie naruszają przy tym istoty prawa własności, gdyż nie wyłączają możliwości korzystania z danej nieruchomości przez Inwestora na inne cele, niż wskazane we wniosku, ani rozporządzania jego nieruchomością.

Czy przy sytuowaniu budynku ścianą bez otworów w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy granicy (dopuszczone decyzją o warunkach zabudowy), organ administracji architektoniczno-budowlanej ma obowiązek sprawdzić w trybie art. 35 ust. 1 pkt 2 PB zachowanie wymagań wynikających z § 13 i § 271 - 273 warunków technicznych, w stosunku tylko do obiektów

istniejących na sąsiedniej działce czy również przewidując jej ewentualną przyszłą hipotetyczną zabudowę (np. 4 m od tej granicy), mając na uwadze konstytucyjny obowiązek równego traktowania stron i ochrony własności, na co wskazuje treść art. 5 ust. 1 pkt 9 Prawa budowlanego i art. 144 Kodeksu cywilnego?

Organ administracji architektoniczno-budowlanej, oceniając projekt budowalny w trybie art. 35 ust. 1 pkt 2 PB w kontekście wymagań wynikających z § 13 i § 271 - 273 warunków technicznych, ma możliwość dokonywania oceny skutków zacieniania tylko w stosunku do obiektów istniejących na sąsiedniej działce. Zastosowanie w takim przypadku będzie mieć zasada uprzywilejowania pierwszego inwestora. Zasada ta polega na tym, iż inwestując w sąsiedztwie niezabudowanej nieruchomości inwestor nie będzie ograniczony wymogami stawianymi w § 13 ww. rozporządzenia, lecz tylko wymogami stawianymi, co do odległości budynku od granicy nieruchomości (§ 12 rozporządzenia). W konsekwencji właściciel nieruchomości sąsiedniej, budując później, nie będzie mógł zbudować w takiej samej odległości, zgodnej z wymogami § 12 ww. rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków

technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ( tj. z dnia 17 lipca 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1422 ze zm.), od granicy nieruchomości, jak jego sąsiad, gdyż jego, jako budującego w sąsiedztwie nieruchomości zabudowanej, będą dotyczyć dalej idące ograniczenia z § 13 cyt. rozporządzenia. Zgodnie ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyrok z dnia 25 czerwca 2009 r., sygn. akt II OSK 1277/08) przepis § 13 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U nr 75, poz. 690 z późn. zm.) reguluje wzajemne usytuowanie obiektów budowlanych i określa sposób ustalania odległości budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi od innych obiektów. Odległość budynku mającego pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi od innych obiektów powinna umożliwiać naturalne oświetlenie tych pomieszczeń. Wykładnia gramatyczna § 13 ww. rozporządzenia wskazuje, że może on mieć zastosowanie tylko wówczas, gdy jedna z nieruchomości jest już zabudowana. Tym samym, jeśli działka sąsiednia jest niezabudowana, ograniczenia zawarte w § 13 powyższego

Strona 145 z 222

rozporządzenia nie mają zastosowania. Jednakże ten rodzaj wykładni, nie uwzględnia zasady równej ochrony prawa własności. Preferuje ona bowiem tego z właścicieli, który pierwszy z dwóch niezabudowanych sąsiednich nieruchomości przystąpi do inwestowania. Podobne stanowisko zostało zaprezentowane w następujących wyrokach sądów: NSA z dnia 30 maja 2014 r. II OSK 3105/12 ,, Przepis § 13 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 ze zm.) może mieć zastosowanie tylko do istniejącej zabudowy. Wynika to wprost z treści tego przepisu, który umożliwia przeprowadzenie konkretnych obliczeń w odniesieniu do konkretnie istniejącego okna zabudowy przeznaczonej na pobyt ludzi. Bez tego koniecznego elementu nie można zatem wyznaczyć odległości projektowanego budynku od "innego budynku" Brak możliwości zastosowania w sprawie § 13 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 ze zm.) nie ma natomiast wpływu na możliwość dokonania przez organ architektoniczno-budowlany oceny wpływu planowanej inwestycji na teren sąsiedniej nieruchomości pod kątem możliwego jej zagospodarowania z punktu widzenia treści art. 5 ust. 1 pkt 9 p.b. w ramach "uzasadnionych interesów osób trzecich” NSA z dnia 9 maja 2017 r. II OSK 2183/15 ,, Przepisu § 13 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim muszą odpowiadać budynki i ich usytuowanie, nie można zastosować, skoro na działkach sąsiednich nie znajduje się jakakolwiek zabudowa. Nie sposób odnosić szczegółowych rozwiązań projektowanego przedsięwzięcia do zabudowy jeszcze nieistniejącej. Każdy inwestor planując zabudowę musi uwzględniać zabudowę już istniejącą w sąsiedztwie” NSA z dnia 3 listopada 2016 r. II OSK 191/15 ,, Obowiązkiem właściwego organu jest nie tylko zbadanie, czy osoby uprawnione uczestniczyły w przygotowaniu projektu, lecz także, czy rzeczywiście załączone rysunki mogą posłużyć dla oceny oświetlenia i nasłonecznienia sąsiednich, istniejących budynków, a nadto dokonać stosownych obliczeń, które ewentualne twierdzenia inwestora pozwalają aprobować, bądź merytorycznie zakwestionować. Przed wydaniem decyzji strony mają prawo zapoznać się z materiałem dowodowym, w tym wynikami analizy zacienienia, wnieść doń uwagi i zastrzeżenia” W orzecznictwie występują również tezy odmienne: Wyrok NSA z dnia 28 lutego 2017 r. II OSK 1629/15 ,,Obowiązek sprawdzenia projektu zagospodarowania działki w zakresie odległości pomiędzy obiektem przewidzianym przez inwestora do realizacji a zabudową projektowaną na działce sąsiedniej aktualizuje się w szczególności wówczas, gdy właściciele nieruchomości sąsiedniej zgłaszają konkretne zastrzeżenia w związku z posiadaną decyzją o warunkach zabudowy.W związku z tym, że własność i inne prawa majątkowe podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej, każdy właściciel nieruchomości ma prawo dokonać budowy, rozbudowy w taki sposób, by nie utrudniać właścicielom nieruchomości sąsiednich takich samych działań w stosownym, wybranym przez nich czasie. Zatem inwestor, który pierwszy zabudowuje swoją działkę, nie ma tylko z tego tytułu dodatkowych, większych uprawnień”. Należy uznać, iż mając na względzie zasadę swobody zabudowy z art. 4 Prawa budowlanego, nie można ograniczać dopuszczalności zabudowy nieruchomości w stosunku do obiektu, który hipotetycznie może być posadowiony na nieruchomości sąsiedniej. Oczywiście nie zwalnia to organu z ocen inwestycji przez pryzmat par. 12 warunków technicznych. Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości sąsiedniej, planujący inwestycję w odległości mniejszej niż ust. 1 ww. paragrafu będzie stroną postępowania o udzielenie pozwolenia na budowę, gdyż nieruchomość sąsiednia będzie objęta obszarem oddziaływania obiektu w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane

Należy podkreślić, iż zasada równej ochrony prawa własności wymaga, aby każdy właściciel nieruchomości w procesie inwestycyjnym w miarę możliwości miał takie same prawa. Odstępstwo od ww. stanowiska, będzie miało zastosowanie do obiektów wyższych niż 35 metrów. Wówczas kwestia braku zabudowy na nieruchomości sąsiedniej nie będzie miała

Strona 146 z 222

znaczenia. W związku z tym, należy przyjąć, że w przypadku, gdy chodzi o projekt budowy budynku wyższego niż 35 m, § 13 powyższego rozporządzenia ma zastosowanie także wtedy, gdy sąsiednia nieruchomość jest jeszcze niezabudowana i nawet wtedy, gdy jej właściciel nie ma sprecyzowanych planów inwestycyjnych. Organy administracji architektoniczno-budowlanej, stosujące § 13 ww. rozporządzenia, są zobowiązane ocenić, czy właściciel sąsiedniej niezabudowanej nieruchomości będzie mógł zabudować swoją nieruchomość z zachowaniem takich samych odległości od granicy, jak właściciel nieruchomości, który pierwszy podjął inwestycję.

Czy możliwe jest w zgodzie z warunkami technicznymi usytuowanie ściany zlokalizowanej w odległości mniejszej niż 4 m od granicy z sąsiednią działką budowlaną, w której zaprojektowano otwory zarówno okienne jak i drzwiowe, umieszczone w cofniętych na całej jej wysokości częściach ściany (takich wnękach), w taki sposób, iż odległość tej cofniętej części ściany od granicy wynosi 4 m, mając na uwadze ustalenia § 9 ust. 3 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie?

Zdaniem sporządzającego opinię nie ma prawnej możliwości usytuowania budynku w odległości mniejszej niż 4 metry od granicy z działką sąsiednią, pomimo iż same okna, są zlokalizowane w odległości 4 metrów od granicy z nieruchomości wewnętrznej (we wnęce). Oczywiście należy pamiętać, że § 12 rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 lutego 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U.2015.1422 t.j. z dnia 2015.09.18 z późn. zm.)– dalej: rozporządzenie, stanowi również inne przypadki, które mogą uzasadniać lokalizację w odległości bliższej niż 4 metry od nieruchomości sąsiedniej, natomiast zasadą jest to co zostało unormowane w § 12 ust. 1 rozporządzenia. Brak możliwości sytuowania ściany z otworami okiennymi lub drzwiowymi w odległości mniejszej niż 4 m ma na celu nie tylko zapewnienie ochrony przeciwpożarowej, ale także zapewnienie ochrony interesów osób trzecich. Obiekt budowlany należy projektować i budować w taki sposób, aby zapewnić poszanowanie występujących w obszarze oddziaływania obiektu uzasadnionych interesów osób trzecich (wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 grudnia 2016 r. VII SA/Wa 326/16). Chociażby z tego wyroku wynika, iż intencją prawodawcy było usankcjonowanie nie samego okna od granicy, ale ściany w której to okno się znajduje. Nie bez znaczenia w takiej interpretacji prawa ma również § 9 ust. 3 rozporządzenia ,,określone w rozporządzeniu odległości budynków od innych budynków, urządzeń budowlanych lub granicy działki budowlanej mierzy się w poziomie w miejscu ich najmniejszego oddalenia”. Lokalizacja obiektu w odległości mniejszej niż 4 metry, ścianą z otworami okiennymi oddalonymi o 4 metry, narusza zatem § 12 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Warto w tym zakresie powołać się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 8.06.2017 r., II SA/Wr 155/17, w którym to orzeczeniu sąd opisał kwestię mierzenia odległości od ,,okna” co prawda w kontekście par. 19 rozporządzenia, co jednak można odnieść również do innych przepisów odległościowych. W orzeczeniu tym sąd stwierdził ,,zgodnie z § 9 ust. 3 r.w.t. określone w r.w.t. odległości (budynków od innych budynków, urządzeń budowlanych lub granicy działki budowlanej) mierzy się w poziomie w miejscu ich najmniejszego oddalenia. W § 19 ust. 1 pkt 1 normodawca posłużył się natomiast pewnym niefortunnym uproszczeniem wprowadzając terminy "miejsce postojowe" i "okno". Logiczne jest, że aby liczyć odległość od okna, to musi być ono umieszczone się w ścianie budynku. W tym miejscu zaznaczyć należy, że znaczenie decydujące ma nie znaczenie słowne aktu lecz określony cel regulacji prawnej. Celem zaś jest ochrona uzasadnionych interesów osób trzecich przed uciążliwym działaniem – w niniejszej sprawie "miejsca postojowego". Taki sam cel został przypisany (ochrona uzasadnionych interesów osób trzecich)

przepisowi § 9 ust. 3 r.w.t. Zatem dokonując wykładni funkcjonalnej, należy przyjąć że wolą normodawcy było aby sposób dokonywania pomiarów objętych r.w.t. był taki sam, tj. mierzenie w poziomie w miejscu najmniejszego oddalenia budynków od budynków (w każdym budynku są bowiem okna), urządzeń budowlanych (np. parkingi) lub granicy działki budowlanej"

Od którego momentu liczony jest termin, wynikający z art. 35 ust. 6 prawa budowlanego, do naliczania kary? Czy okres 65 dni liczymy od dnia, w którym wpłynął wniosek, odliczając okresy opóźnień wynikające z winy strony, czy od daty uzupełnienia

Tryb usuwania braków wniosku o pozwolenie na budowę określony w art. 64 § 2 ustawy z 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego – dalej k.p.a. dotyczy braków formalnych tego wniosku. Zgodnie z art. 64 § 2 k.p.a. jeżeli podanie nie spełnia innych wymagań ustalonych w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż siedem dni, z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania. Przepis art. 33 ust. 66 ustawy z 7 lipca 1994 r. prawo budowlane - dalej p.bud. stanowi zaś dodatkowo, że wezwanie wnoszącego do usunięcia braków nie powinno nastąpić później niż po upływie 14 dni od dni wpływu wniosku. Termin wyznaczony na podstawie obecnie obowiązującego art. 64 § 2 k.p.a. jako termin

Strona 147 z 222

braków formalnych? Czy sytuacje, w których inwestor uzupełni braki formalne: a) w odpowiedzi na wezwanie z art. 64 §2 KPA, b) bez wezwania, są analogiczne?

procesowy podlegać może wydłużeniu lub skróceniu. Podkreślenia wymaga, iż w art. 36 ust. 6 p. bud. użyto słów „od dnia złożenia wniosku o wydanie takiej decyzji”. Aby mówić o skutecznym rozpoczęciu biegu terminu 65 dni, należy złożyć kompletny wniosek o pozwolenie na budowę, czyli taki, który spełnia wymagania określone w przepisach zarówno k.p.a. i Prawa budowlanego, ponieważ tylko taki powoduje wszczęcie postępowania. Wykładnia przepisu art. 61 § 3 k.p.a. nie prowadzi do wniosku, że każde podanie wszczyna z automatu postępowanie w sprawie o pozwolenie na budowę, nawet jeśli zawiera ewidentne braki formalne (wyrok NSA z 12.09.2008 r., II OSK 1012/07). Wniosek inwestora niespełniający wymagań prawnych umożliwiających przystąpienie do rozważania jego zasadności, czyli pozbawiony istotnych elementów formalnych przewidzianych w k.p.a. lub prawie budowlanym (uzupełniany na podstawie art. 64 § 2 k.p.a. w zw. z art. 33 ust. 2–3 p.bud.) czy to materialnych wymagających usunięcia na podstawie art. 35 ust. 3 p.bud., nie wszczyna postępowania administracyjnego w sprawie pozwolenia na budowę, (por.: A. Plucińska-Filipowicz, Komentarz – Prawo budowlane – system prawniczy LEX 2018 r.) Jeżeli więc wniosek nie spełnia wymagań ustalonych w przepisach prawa, to termin, o którym mowa w art. 35 ust. 6, należy liczyć od daty usunięcia braków formalnych. Okres, jaki upłynął od daty złożenia wniosku do dnia jego uzupełnienia przez wnioskodawcę, niezależnie od tego, czy uzupełnienie było dokonywane na podstawie art. 35 ust. 3 p.bud., czy też art. 64 § 2 k.p.a., należy zakwalifikować do „okresów opóźnień spowodowanych z winy strony, albo z przyczyn niezależnych od organu” w rozumieniu art. 35 ust. 8 p.bud. Za powyższym poglądem przemawia również to, że z chwilą wszczęcia postępowania ciążą na organie określone obowiązki, np. zawiadomienie o wszczęciu postępowania (art. 61 § 4 w zw. z art. 10 § 1 k.p.a.), ustalenie właściwości miejscowej i rzeczowej ( art. 20, 21, 65 i 66 k.p.a.), a trudno oczekiwać, aby organ mógł je realizować, skoro wniesione podanie nie spełnia wymogów formalnych określonych w przepisach (por. wyroki NSA z dnia 13.01.2009 r.: II OSK 1794/07; II OSK 1777/07). Podobne zapatrywania znajdują potwierdzenie w wyrokach sądów administracyjnych. NSA w Warszawie w wyroku z dnia 30 stycznia 2018 r. II OSK 1577/17 stwierdził, iż ,,Termin 65 dni na wydanie decyzji liczony jest od dnia złożenia wniosku o wydanie decyzji w sprawie pozwolenia na budowę, jednakże musi to być wniosek prawidłowy pod względem formalnym. Tylko taki skutkuje wszczęciem postępowania administracyjnego. Jeżeli zatem podanie złożone do właściwego organu administracji architektoniczno-budowalnej dotknięte jest brakiem formalnym, obowiązkiem tego organu jest wezwanie wnoszącego podanie w trybie art. 64 § 2 k.p.a. do usunięcia braków w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.”. Do czynności o jakich mowa w art. 35 ust. 8 p.bud., nie można zaliczyć zwykłych czynności procesowych, takich jak okresy oczekiwania na doręczenie korespondencji, zawiadomienia stron o wszczęciu postępowania, czy też czasu danego stronom na zapoznanie się z aktami sprawy, gdyż są to zwykłe czynności postępowania administracyjnego nie wstrzymujące biegu terminu z art. 35 ust. 6 p.bud. Podsumowując, tylko zgodny pod względem formalnym wniosek o pozwolenie na budowę wszczyna okres 65 dni na okres do rozpatrzenia wniosku o pozwolenia na budowę. W przypadku wezwania w trybie art. 64 § 2 k.p.a., kiedy to inwestor nie uzupełni żądanych braków, procedura powinna zostać zakończona pismem o pozostawieniu sprawy bez rozpoznania. W przypadku skutecznego uzupełnienia braków formalnych, nawet z naruszeniem terminu na ich uzupełnienie, należy przeprowadzić postępowanie administracyjne, nie mniej jednak termin rozpoczęcia terminu 65 dni biegnie od dnia skutecznego uzupełnienia braków formalnych wniosku.

Czy kara 500 zł za każdy dzień zwłoki jest zgodna z konstytucjonalnością organów i Państwa polskiego?

Zgodnie z art. 6 k.p.a. organy administracji publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Każdy akt normatywny, wprowadzony do powszechnego obowiązywania korzysta z domniemania zgodności z Konstytucją. Domniemanie konstytucyjności ustawy oznacza, iż należy ustawę tak długo uznawać za zgodną z Konstytucją, aż ewentualnie niekonstytucyjność nie zostanie stwierdzona w odpowiednim trybie. Domniemanie konstytucyjności jest zatem regułom i nie wymaga jej wykazywania. W polskim systemie prawnym, organem umocowanym do badania zgodności aktów prawnych z Konstytucją jest Trybunał

Strona 148 z 222

Konstytucyjny (art. 188 Konstytucji). Formom stwierdzenia niekonstytucyjności przepisu prawa jest orzeczenie Trybunału (art. 190 Konstytucji), które może przyjąć formę wyroku lub też postanowienia. Konfrontując powyższe z zapytaniem odnośnie trybu przewidzianego w art. 35 ust. 6-8 Prawa budowlanego, do dnia dzisiejszego nie stwierdzono, aby przepisy umożliwiające nakładanie na organy administracji architektoniczno-budowlane kary w wysokości 500 zł za każdy dzień zwłoki ponad terminy ustawowe do załatwienia sprawy (65 dni lub też 45 dni). Przepisy te zatem korzystają z domniemania zgodności z Konstytucją. Wymierzenie w drodze postanowienia kary organowi, który nie wydał w terminie decyzji w sprawie pozwolenia na budowę na podstawie art. 35 ust. 6 pr. bud., jest rozstrzygnięciem kwestii wynikającej w toku postępowania, a co za tym idzie jest to postanowienie, które dotyczy poszczególnej kwestii (terminu załatwienia sprawy) wynikającej z toku postępowania (w sprawie pozwolenia na budowę), a nie rozstrzyga o jej istocie (gdyż istotą jest udzielenie albo odmowa udzielenia pozwolenia na budowę). Postanowienie o nałożeniu kary jest postanowieniem zaskarżalnym, na które służy zażalenie. Od rozstrzygnięcia organu II instancji przysługuje skarga do sądu administracyjnego. W przypadku gdyby przepisy o trybie wymierzeniu kary z tytułu przekroczenia ustawowych terminów na wydanie pozwolenia na budowę zostały poddane kontroli ich konstytucyjności i trybunał wydał w tym zakresie wyrok o stwierdzeniu ich niekonstytucyjności, wówczas organ na którego nałożono postanowieniem karę może wznowić postępowanie w przedmiocie wymierzenia grzywny na podstawie art. 145a w zw. z art. 126 kpa. Należy pamiętać o terminach warunkujących możliwość wydania postanowienia o wznowieniu postępowania ( skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego) oraz termin przedawnienia (do uchylenia postanowienia nie dojść z ww. przesłanki, jeżeli upłynęło 5 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia).

Jaki tryb należy zastosować zmieniając decyzję zobowiązującą do przedłożenia projektu zamiennego w kwestii terminu wykonania zobowiązania? Strona zobowiązana do przedłożenia projektu zamiennego wystąpiła do organu z prośbą o wydłużenie terminu wykonania zobowiązania (bez dołączania zgód pozostałych stron postępowania). W formie jakiego aktu administracyjnego należy się do w/w wniosku ustosunkować?

W przypadku wydania przez organ nadzoru budowlanego decyzji o której mowa w art. 51 ust. 1 pkt 3 pr. Bud., organ ten nakłada stosowny obowiązek przedłożenia projektu zamiennego i określonym terminie. Dominującym stanowiskiem do tej pory było, iż ww. decyzja w zakresie terminu może być zmieniona w trybie art. 155 k.p.a. Na podstawie art. 155 k.p.a. decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. Przeprowadzenie tego trybu jest zatem obwarowane pewnymi warunkami. Decyzja organu administracyjnego oparta o przepis art. 155 k.p.a. jest decyzją uznaniową, przez co rozumie się takie uregulowanie kompetencji organu administracji, że organ ten może rozstrzygnąć sprawę w różny sposób przy tym samym stanie faktycznym i każde rozstrzygnięcie sprawy jest legalne. Uznanie administracyjne oznacza wobec tego przewidziane obowiązującymi przepisami uprawnienie organu administracji wydającego decyzję do wyboru rozstrzygnięcia. Zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 21.04.2006 r. (sygn. akt II OSK 770/05) ,,Organ zgodnie z dyspozycją art. 155 Kpa może w każdym czasie uchylić lub zmienić decyzję, na mocy której strona nabyła prawo, jest to jednak prawo organu, a nie

obowiązek, co podlega indywidualnej ocenie organu w każdej sprawie ... Organ powinien wziąć pod uwagę przesłanki zmiany decyzji wymienione w art. 155 Kpa. Postępowanie wszczęte na podstawie tego przepisu, nie może zmierzać do ponownego merytorycznego rozpatrzenia sprawy zakończonej decyzją ostateczną, lecz jego celem jest sprawdzenie czy w ustalonym stanie faktycznym i prawnym istnieją szczególne przesłanki, które przemawiałyby za zmianą lub uchyleniem decyzji”. Dokonanie zmiany lub uchylenia decyzji w trybie art. 155 k.p.a. może zaistnieć, po uprzednim wystąpieniu czterech przesłanek wyraźnie w tym przepisie wskazanych. Brak którejkolwiek z nich powoduje, iż organ administracji nie może rozpatrzyć wniosku, a co za tym idzie decyzja będąca przedmiotem wniosku zostaje utrzymana w obrocie prawnym. Przesłankami uwarunkowującymi zastosowanie art. 155 k.p.a. są:

1. postępowanie dotyczy decyzji ostatecznej, na mocy której strona lub strony nabyły prawo, 2. za uchyleniem lub zmianą decyzji przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony, 3. na zmianę lub uchylenie decyzji muszą wyrazić zgodę wszystkie strony,

Strona 149 z 222

4. żaden przepis szczególny nie sprzeciwia się zmianie lub uchyleniu decyzji. Istotne jest, że zmiana decyzji w trybie art. 155 k.p.a. jest dopuszczalna tylko wówczas gdy wszystkie strony w sprawie, w której została wydana decyzja, której zmiany żąda wnioskodawca, wyrażą na to zgodę. Brak takiej zgody skutkować powinien wydaniem decyzji odmawiającej zmiany decyzji ostatecznej. Nie budzi wątpliwości, że ostateczna decyzja wydana w trybie art. 51 ust. 1 pkt 3 pr. bud. jest decyzją, na mocy której strona nabywa prawa. Dopuszczalna jest zatem zmiana tej decyzji w części dotyczącej terminu nałożonego obowiązku o sporządzenie i przedłożenie projektu budowlanego zamiennego. Analogiczny stan faktyczny był oceniany w wyroku WSA w Kielcach z 7.04.2009 r., II SA/Ke 102/09. Jeżeli decyzja jest źródłem nabycia prawa, to zmiana takiej decyzji ostatecznej, w trybie art. 155 k.p.a., wymaga zgody osób, które były stronami w sprawie zakończonej tą decyzją, bez względu na to, jakie prawa nabyła każda z tych stron. Wymóg zgody strony na zmianę decyzji ostatecznej nie jest uzależniony od tego czego ma dotyczyć zmiana decyzji, a inaczej mówiąc każda zmiana takiej decyzji wymaga zgody stron, z których udziałem została wydana decyzja ostateczna (wyrok NSA z dnia 7 marca 2007 r. II OSK 1465/05). Zgoda stron postępowania powinna być wyrażona w sposób wyraźny, a nie dorozumiany ( wyrok NSA z 25 października 1999 r., IV SA 1714/97, wyrok NSA z 15 lipca 1999 r., I SA 314/99; wyrok NSA z 24 listopada 1998 r., I SA 380/98; wyrok SN z 14 marca 1991 r., III ARN 32/90). Brak zgody chociażby jednej ze stron powoduje konieczność wydania decyzji o odmowie zmiany decyzji w trybie art. 51 ust. 1 pkt 3 pr.bud. w zakresie terminu wykonania obowiązku. Obecnie można zauważyć tendencję w orzecznictwie, iż termin w decyzji z art. 51 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego jest terminem procesowym (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25.01.2012 r., II OSK 2113/10, wyroki Wojewódzkich Sądów Administracyjnych w Kielcach z 16.01.2013 r., II SA/Ke 845/12, i Rzeszowie z 19.06.2013 r., II SA/Rz 387/13). Z art. 51 ust. 1 pkt 3 pr. bud. wynika, że organ nadzoru budowlanego nakłada obowiązki, określając termin ich wykonania. W treści tego przepisu ustawodawca nie określił jednak zakresu i biegu terminu. Oznacza to, że określenie konkretnego terminu wykonania obowiązków pozostawił do wyłącznej decyzji organu nadzoru budowlanego. To ten organ, w celu zapewnienia realizacji obowiązków, określa termin w zależności od realiów konkretnej sprawy. Skoro termin ten ma charakter procesowy to przyjmuje się, że jeśli zajdzie taka potrzeba, na wniosek strony termin ten może być przedłużony, aby umożliwić wykonanie nałożonych obowiązków, bądź przywrócony - stosownie do art. 58 k.p.a. Skoro zaś omawiany termin ma charakter procesowy, to nie stanowi materialnoprawnego elementu rozstrzygnięcia (wyznaczenie terminu procesowego w szczególności nie rozstrzyga o nabyciu przez stronę jakiegokolwiek prawa). Mając na względzie powyższe w przedmiotowej sprawie brak jest podstaw do uruchomienia trybu z art. 154, bądź art. 155 k.p.a. Trzeba mieć bowiem na względzie to, że są to tryby nadzwyczajne, a przedłużenie terminu o charakterze procesowym nie wymaga uruchomienia trybu nadzwyczajnego. Zgodnie z art. 123 § 1 k.p.a., w toku postępowania organ administracji publicznej wydaje postanowienia. Dotyczą one poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy (§ 2). Przedłużenie terminu do wykonania obowiązków nałożonych na inwestora na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 3 pr. bud., jako kwestia wynikła w toku postępowania naprawczego, powinno zatem nastąpić w drodze wskazanego postanowienia – kwestia przedłużenia terminu nie stanowi rozstrzygnięcia o istocie sprawy (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 23.09.2016 r., II SA/Rz 1758/15,). Podsumowując, zdaniem sporządzającego poradę, należy przyjąć iż decyzja z art. 51 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego ma charakter dowodowy, a termin jest terminem procesowym. Należy uznać zatem, że zmiana tego terminu powinna nastąpić w formie niezaskarżalnego postanowienia (art. 123 kpa), a co za tym idzie na zmianę powyższą nie jest wymagana zgoda pozostałych stron postępowania, a rozstrzygnięcie w tym zakresie zależy od uznania administracyjnego

organu prowadzącego postępowania (wyroki: WSA w Krakowie z 27 lipca 2017 r. II SA/Kr 655/17, WSA w Szczecinie z dnia 18 maja 2017 r. II SA/Sz 1487/16, WSA w Bydgoszczy z dnia 20 września 2017 r. II SAB/Bd 64/17). Samo postanowienie może być zaskarżone dopiero na etapie odwołania od decyzji kończącej postępowanie w sprawie (art. 142 k.p.a.)

Strona 150 z 222

Które przepisy prawa materialnego stanowią podstawę oceny zdarzeń prawnych w przypadku regulacji art. 103 ust.2 ustawy Prawo budowlane? Przepis art. 103 ust. 2 ustawy Prawo budowlane odnosi się wyłącznie do sytuacji objętych hipotezą art. 48 ustawy Prawo budowlane, czyli budowy bez wymaganego pozwolenia na budowę. Ocenę zdarzenia prawnego – wykonania robót budowlanych- dokonujemy w dacie ich realizacji, tj. czy wtedy było wymagane pozwolenie na budowę i wypełnia to przypadek określony w art. 48 ustawy Prawo budowlane, czy też w dacie orzekania oceniamy, czy dana inwestycja wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę. Może się zdarzyć, że realizacja robót budowlanych objęta była zgłoszeniem w dacie realizacji, a dzisiaj wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę bądź sytuacja odwrotna.

Zgodnie z art. 103 ust. 2 Prawa budowlanego do spraw wszczętych przed dniem 1 stycznia 1995 r., a niezakończonych decyzją ostateczną, stosuje się przepisy Prawa budowlanego z 1994 r. Wyjątek od powyższej zasady wskazano w art. 103 ust. 2, zgodnie z którym przepisu art. 48 ustawy Prawo budowlane nie stosuje się do obiektów, których budowa została zakończona przed dniem wejścia w życie ustawy lub w stosunku do których przed tym dniem zostało wszczęte postępowanie administracyjne. Do takich obiektów stosuje się przepisy dotychczasowe, tj. przepisy ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 38, poz. 229, z późn. zm.). W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazano, iż art. 103 ust. 2 ustawy Prawo budowlane nie można interpretować rozszerzająco, to nie może mieć on zastosowania do sytuacji wskazanych w innych przepisach p.b. z 1994 r. a w szczególności wynikających z art. 49b tej ustawy (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 13 czerwca 2012 r. II SA/Gl 985/11). Kluczowym zagadnieniem zadanym w pytaniu jest jednak ocena danego założenia inwestycyjnego przez pryzmat zmian legislacyjnych, które polegają na liberalizacji założeń inwestycyjnych, polegających na złagodzeniu wymogów formalnoprawnych dla danej inwestycji, poprzez zwolnienie danej inwestycji z wymogu uzyskania pozwolenia na budowę na rzecz przyjętego zgłoszenia, a co za tym idzie możliwości zastosowania innej procedury legalizacyjnej (art. 48 lub art. 49b Prawa budowlanego z 1994 r.), co ma niebagatelne znaczenia w kontekście skutków pranych, o których mowa w art. 103 ust. 2 Prawa budowlanego z 1994 r. Przykładem takiej zmiany jest np. obiekt garażu do powierzchni zabudowy 35 m2 , które od dnia 28 czerwca 2015 r. jest reglamentowane tylko zgłoszeniem (art. 29 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego). Przed wejście w życie ww. opisywanej nowelizacji nie podlegało jakimkolwiek wątpliwościom, iż do garaży zrealizowanych przed dniem wejścia w życie obecnie obowiązującej ustawy prawo budowlane (1 stycznia 1995 r.) w stosunku do których nie było prowadzone żadne postępowanie legalizacyjne, należy zastawać tryb naprawczy z art. 37-42 Prawa budowlanego z 1974 r. (wyrok WSA w Poznaniu z dnia 24 marca 2009 r. II SA/Po 924/08). Należy skupić się zatem nad interpretacją art. 103 ust. 2 Prawa budowlanego z 1994 r. Zdaniem sporządzającego opinię art. 103 ust. 2 p.b., przepisu art. 48 nie stosuje się do obiektów, których budowa została zakończona przed dniem wejścia w życie ustawy lub w stosunku do których przed tym dniem zostało wszczęte postępowanie administracyjne. Do takich obiektów stosuje się przepisy dotychczasowe. Przepis art. 103 ust. 2 p.b. odnosi się do stanów zastanych w dniu wejścia w życie ustawy, które wypełniały hipotezę art. 48 tej ustawy. Jest to bowiem przepis o charakterze intertemporalnym, odnoszący się do obiektów, których budowa została zakończona przed dniem wejścia w życie ustawy lub w stosunku do których przed tym dniem zostało wszczęte postępowanie administracyjne. Do takich obiektów stosuje się przepisy dotychczasowe, tj. p.b. z 1974 r., nie zaś art. 48 obecnie obowiązującej ustawy (wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 czerwca 2017 r. VII SA/Wa 1678/16). Zgodnie z treścią art. 48 Prawa budowlanego w brzmieniu z dnia 1 stycznia 1995 r. ,,Właściwy organ nakazuje, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę albo zgłoszenia, bądź też pomimo wniesienia

sprzeciwu przez właściwy organ.”. W tym miejscu należy wskazać, iż wówczas obowiązująca treść art. 29-30 Prawa budowlanego reglamentowała zgłoszeniem budowlanym znacznie mniejszą grupę obiektów budowlanych, które były co do zasady reglamentowane pozwoleniem na budowę. Podobne stanowisko zostało zaprezentowane również w innych orzeczeniach np. wyrok WSA w Warszawie z dnia 11 lipca 2017 r. VII SA/Wa 1973/16 ,,Nie ma podstaw prawnych, aby do stanu faktycznego zaistniałego pod rządami p.b. z 1974 r.,, dla ustalenia, czy ma miejsce samowola budowlana, stosować obecny reżim prawny. Skoro przepisy obowiązujące w dacie realizacji obiektu nakładały obowiązek uzyskania dla tego rodzaju obiektów pozwolenia na budowę, to postępowanie legalizacyjne winno być prowadzone w oparciu o p.b. z 1974 r. tj. z zastosowaniem przepisu intertemporalnego art. 103 ust. 2 p.b.” Należy zaznaczyć, że treść art. 103 ust. 2 nie odpowiada zmianom wprowadzonym z dniem 11 lipca 2003 r. To, co do tej daty objęte było art. 48, obecnie zamieszczone jest bowiem w art. 48 i art. 49b cyt. ustawy. Jednak pomimo niedostosowania tej regulacji do ww. zmiany z 2003 r., okoliczność ta winna być uwzględniana przy stosowaniu art. 103 ust. 2 gdyż wprowadzony prawem budowlanym z 1994 r. reżim (w przypadku

Strona 151 z 222

legalizacji samowoli) jest mniej korzystny od poprzedniego, stąd wykładnia tego przepisu winna być dokonywana z uwzględnieniem i tego aspektu. Podobnie NSA w Warszawie w wyroku z dnia 12 marca 2014 r. II OSK 2480/12 ,,Przepis art. 103 ust. 2 p.b. odnosi się do stanów zastanych w dniu wejścia w życie ustawy, które wypełniły hipotezę art. 48 tej ustawy. Jest to bowiem przepis o charakterze intertemporalnym, odnoszący się do obiektów, których budowa została zakończona przed dniem wejścia w życie ustawy lub w stosunku do których przed tym dniem zostało wszczęte postępowanie administracyjne. Do takich obiektów stosuje się przepisy dotychczasowe, tj. przepisy p.b. z 1974 r., nie zaś art. 48 obecnie obowiązującej ustawy.” Podsumowując, w przypadku ,,starych samowól” badamy:

1) Czy obiekt powstał przed 1 stycznia 1995 r, 2) Czy w dacie budowy był reglamentowany przepisami prawa budowlanego? 3) Czy w dacie wejścia w życie nowej ustawy prawo budowlane, podlegał hipotezie normy z art. 48 Prawa

budowlanego i czy nie zachodzą w stosunku do tego obiekty przypadki opisane w art. 103 ust. 1 Prawa budowlanego?

W przypadku pozytywnej odpowiedzi na powyższe pytania, należy wdrożyć tryb z art. 37-42 Prawa budowlanego. W tym miejscu należy podkreślić, iż w przypadku samowolnego zrealizowania robót budowlanych, samowolnej zmiany sposobu użytkowania czy dokonania istotnego odstępstwa od zatwierdzonego projektu, należy stosować procedury przewidziane w ustawie prawo budowlane z 1994 r., gdyż te czynności reglamentowane prawem budowlanym nie podlegają normie art. 103 ust.2 Prawa budowlanego.

Charakter prawny dziennika budowy. Zgodnie z art. 3 pkt 13) Prawa budowlanego pod pojęciem dokumentacji budowy - należy przez to rozumieć pozwolenie na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym, dziennik budowy, protokoły odbiorów częściowych i końcowych, w miarę potrzeby, rysunki i opisy służące realizacji obiektu, operaty geodezyjne i książkę obmiarów, a w przypadku realizacji obiektów metodą montażu - także dziennik montażu. Dokumentacja budowy to wymienione w art. 3 pkt 13 dokumenty: pozwolenie na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym, dziennik budowy, protokoły odbiorów częściowych i końcowych, w miarę potrzeby rysunki i opisy służące realizacji obiektu, operaty geodezyjne i książka obmiarów, w przypadku realizacji obiektów metodą montażu – dziennik montażu. W art. 3 pkt 13 została zawarta definicja ustawowa dokumentacji budowy. Wymienione w niej zostały w sposób enumeratywny poszczególne dokumenty sporządzane na potrzeby procesu inwestycyjno-budowlanego uregulowanego w prawie budowlanym. Do dokumentacji budowy zaliczone zostało pozwolenie na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym, będącym głównym dokumentem dołączanym do wniosku o pozwolenie na budowę. W art. 34 ust. 2 ustawodawca zastrzegł, że zakres i treść projektu budowlanego powinny być dostosowane do specyfiki i charakteru obiektu oraz stopnia skomplikowania robót budowlanych. O elementach składowych projektu budowlanego stanowi art. 34 ust. 3 oraz rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w

sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. poz. 462 z późn. zm.). Do dokumentacji budowy nie należy natomiast zatwierdzony odrębną decyzją projekt budowlany, o którym stanowi art. 34 ust. 5. W obrębie analizowanego pojęcia mieszczą się ponadto inne dokumenty, których celem jest utrwalenie realizacji procesu inwestycyjno-budowlanego. Dokumentację powykonawczą stanowi natomiast – zgodnie z art. 3 pkt 14 – dokumentacja budowy z naniesionymi zmianami dokonanymi w toku wykonywania robót oraz geodezyjnymi pomiarami powykonawczymi. Umożliwia ona dokonanie oceny zgodności wykonywanych robót budowlanych z prawem budowlanym, w tym także tego, czy nie zostały naruszone usprawiedliwione interesy osób trzecich w obszarze oddziaływania obiektu.(Gliniecki Andrzej (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Opublikowano: WK 2016). Zgodnie z art. 42 Prawa budowlanego 1. Inwestor jest obowiązany zapewnić: objęcie kierownictwa budowy (rozbiórki) lub określonych robót budowlanych oraz nadzór nad robotami przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności.

Strona 152 z 222

2. Kierownik budowy (robót) jest obowiązany: 1) prowadzić dziennik budowy lub rozbiórki; 2) umieścić na budowie lub rozbiórce, w widocznym miejscu, tablicę informacyjną oraz ogłoszenie zawierające dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia; nie dotyczy to budowy obiektów służących obronności i bezpieczeństwu państwa oraz obiektów liniowych; 3) odpowiednio zabezpieczyć teren budowy (rozbiórki). 3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do budowy lub rozbiórki obiektów, dla których nie jest wymagane pozwolenie na budowę, z wyjątkiem budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b, 19 i 19a. Organ administracji architektoniczno-budowlanej może wyłączyć, w drodze decyzji, stosowanie tych przepisów również w stosunku do innych obiektów, jeżeli jest to uzasadnione nieznacznym stopniem skomplikowania robót budowlanych lub innymi ważnymi względami. 3a. Ogłoszenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, stosuje się do budowy lub rozbiórki, na której przewiduje się prowadzenie robót budowlanych trwających dłużej niż 30 dni roboczych i jednoczesne zatrudnienie co najmniej 20 pracowników albo na których planowany zakres robót przekracza 500 osobodni. 4. Przy prowadzeniu robót budowlanych, do kierowania którymi jest wymagane przygotowanie zawodowe w specjalności techniczno-budowlanej innej niż posiada kierownik budowy, inwestor jest obowiązany zapewnić ustanowienie kierownika robót w danej specjalności. Zgodnie z art. 45 Prawa budowlanego: 1. Dziennik budowy stanowi urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania robót i jest wydawany odpłatnie przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. 2. Przed rozpoczęciem robót budowlanych należy dokonać w dzienniku budowy wpisu osób, którym zostało powierzone kierownictwo, nadzór i kontrola techniczna robót budowlanych. Osoby te są obowiązane potwierdzić podpisem przyjęcie powierzonych im funkcji. 3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do prowadzenia dzienników: montażu i rozbiórki. 4. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia dzienników budowy, montażu i rozbiórki oraz osoby upoważnione do dokonywania w nich wpisów, a także dane, jakie powinna zawierać tablica informacyjna oraz ogłoszenie zawierające dane dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. 5. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 4, określa się w szczególności: 1) kształt i wymiary tablicy informacyjnej oraz napisów na niej umieszczonych; 2) formę ogłoszenia; 3) miejsce umieszczenia tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia; 4) zakres danych osobowych uczestników procesu budowlanego i pełnionych przez nich funkcji w dziedzinie bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia; 5) informacje dotyczące decyzji o pozwoleniu na budowę; 6) informacje dotyczące podmiotów wykonujących roboty budowlane, w tym imię lub imiona i nazwisko lub nazwę i adres; 7) przewidywane terminy rozpoczęcia i zakończenia wykonywania robót budowlanych oraz maksymalną liczbę pracowników zatrudnionych na budowie; 8) informacje dotyczące telefonów alarmowych.

Dla nabycia wiedzy i doświadczenia w określonej dziedzinie konieczne jest pełnienie przez osobę mającą określone kwalifikacje (uprawnienia) danej funkcji w określonym czasie. Żaden przepis p.b. nie wymaga, aby zaistniał trzeci element, tzn. aby dla uznania posiadania doświadczenia niezbędne było pełnienie danej funkcji w oparciu o wpis do dziennika budowy. Taki wpis może służyć tylko do wykazania w sposób pewny, że dana osoba w określonym czasie,

Strona 153 z 222

pełniła wskazaną w nim funkcję. Treści zapisane w dzienniku budowy jak inne dokumenty mogą zostać wzruszone i tym samym prawdziwość zapisanych w nim zdarzeń może zostać obalona. Przepisy p.b. nie nakazują ustanawiania przy realizacji każdej roboty budowlanej kierownika budowy, jak i kierowników robót branżowych. Dlatego za nieuzasadnione należy uznać żądanie, aby wykazywanie pełnienia funkcji kierownika robót następowało wyłącznie za pomocą dziennika robót, wykluczając tym samym możliwość skorzystania przez wykonawców z innych dokumentów związanych z procesem budowlanym. Nie jest do zaakceptowania fakt, że zamawiający wzywa wykonawcę do złożenia wyjaśnień nie wskazując równocześnie czego konkretnie zastrzeżenia zamawiającego dotyczą i jakie dokumenty i w jakim zakresie wymagają wyjaśnienia. Pogląd jakoby ponowna ocena i badanie ofert powodowała, iż dotychczasowe wezwania zamawiającego do uzupełnienia dokumentów lub złożenia wyjaśnień tracą byt i dla potrzeb tego aktualnego badania i oceny ofert zamawiający winien ponownie wzywać do uzupełnienia w trybie art. 26 ust. 3 p.z.p. jest chybiony. Zgodnie z treścią zdania drugiego art. 26 ust. 3 p.z.p. "złożone na wezwanie zamawiającego oświadczenia i dokumenty powinny potwierdzać spełnianie przez wykonawcę warunków udziału w postępowaniu (…)". Wezwanie i związane z tym ograniczenia dotyczą postępowania jako całości, a nie jego określonego etapu, za jaki należy uznać etap badania i oceny ofert.(KIO 1525/12, Dziennik budowy jako dokument potwierdzający spełnianie warunku udziału w postępowaniu. Wezwanie do uzupełnienia dokumentów (oświadczeń) potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu w sytuacji ponownej oceny i badania ofert. - Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej, LEX nr 1385739 - wyrok z dnia 3 sierpnia 2012 r.). Kierownik budowy (robót budowlanych), stosownie do art. 42 ust. 2, obowiązany jest prowadzić dziennik budowy lub rozbiórki. Definicję dokumentacji budowy zawiera art. 3 pkt 13 p.bud. Zgodnie z tym przepisem dokumentacja budowy to decyzja administracyjna zezwalająca na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym, dziennik budowy (w ustawie nazwany dokumentem urzędowym), protokoły odbiorów częściowych i końcowych, w miarę potrzeby, rysunki i opisy służące wykonaniu obiektu, operaty geodezyjne i książka obmiarów, a w przypadku realizacji obiektów metodą montażu – także dziennik montażu, jako dokumenty prywatne. Jednym z najistotniejszych dokumentów budowy jest dziennik budowy. Za znajdowanie się tego dokumentu na terenie budowy oraz jego prawidłowe prowadzenie odpowiada kierownik budowy. Kierownik budowy stosownie do art. 42 ust. 2 jest też obowiązany prowadzić dziennik budowy lub rozbiórki, umieścić na budowie lub rozbiórce, w widocznym miejscu, tablicę informacyjną oraz ogłoszenie zawierające dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, a także odpowiednio zabezpieczyć teren budowy (rozbiórki). Czynnością, która musi być wykonana przed rozpoczęciem robót budowlanych, jest wpisanie do dziennika budowy osób, którym inwestor powierzył kierownictwo, nadzór i kontrolę techniczną nad robotami budowlanymi. Przyjęcie powierzonych funkcji osoby te potwierdzają własnym podpisem w dzienniku budowy. Dziennik budowy jest prywatnym dokumentem, w którym przedstawiony jest w formie rejestrowej przebieg robót budowlanych oraz wszelkich zdarzeń i okoliczności mających znaczenie przy ocenie technicznej prawidłowości wykonania budowy, rozbiórki lub montażu, a także wszelkich zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania robót. Dziennik budowlany nie może być więc prowadzony w sposób nieuporządkowany. Wpisy muszą w nim być dokonywane w taki sposób, aby możliwe było ustalenie kolejności zdarzeń i okoliczności zachodzących na budowie, czuwanie zaś nad tym należy do kierownika budowy. Zasadniczo powinna być podawana data kolejnego zdarzenia lub kolejnej okoliczności, jednak w przypadku gdy dla oceny technicznej prawidłowości wykonania budowy istotne jest dokładniejsze wskazanie momentu wystąpienia danego zdarzenia lub danej okoliczności, wskazane jest poza podaniem daty podanie ponadto godziny zdarzenia lub okoliczności. Obowiązkiem kierownika budowy jest stwierdzenie odpowiednim wpisem w dzienniku budowy faktu zamknięcia dziennika lub jego kontynuowania w następnym, numerowanym według kolejności, tomie. Kierownik budowy jest odpowiedzialny za prowadzenie dziennika budowy w odpowiedniej formie oraz za wprowadzanie na bieżąco

poprawek i skreśleń ze stosownym omówieniem, tak aby możliwe było odczytanie właściwego tekstu.(Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Opublikowano: WKP 2018). Zgodnie z rozporządzeniem ministra infrastruktury z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie dziennika budowy, montażu i

Strona 154 z 222

rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia rozporządzenie określa sposób prowadzenia dziennika budowy, montażu i rozbiórki, osoby upoważnione do dokonywania w nich wpisów, dane, jakie zawiera tablica informacyjna, oraz ogłoszenie zawierające dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o dzienniku budowy - należy przez to rozumieć także dziennik rozbiórki lub montażu. Dziennik budowy jest przeznaczony do rejestracji, w formie wpisów, przebiegu robót budowlanych oraz wszystkich zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku ich wykonywania i mających znaczenie przy ocenie technicznej prawidłowości wykonywania budowy, rozbiórki lub montażu. Dziennik budowy prowadzi się w taki sposób, aby z dokonywanych w nim wpisów wynikała kolejność zdarzeń i okoliczności. Dziennik budowy prowadzi się odrębnie dla obiektu budowlanego, wymagającego pozwolenia na budowę albo zgłoszenia. Dla obiektów liniowych lub sieciowych dziennik budowy prowadzi się odrębnie dla każdego wydzielonego odcinka robót. Przy wykonywaniu obiektu budowlanego metodą montażu dodatkowo prowadzi się dziennik montażu. Jeżeli odrębne przepisy nakładają obowiązek prowadzenia specjalnego dziennika robót, fakt jego prowadzenia odnotowuje się w dzienniku budowy, a po zakończeniu robót specjalny dziennik robót dołącza się do dziennika budowy. Dziennik budowy ma format A-4, ponumerowane strony i jest zabezpieczony przed zdekompletowaniem. Strony dziennika budowy przeznaczone do wpisów są podwójne - oryginał i kopia z perforacją umożliwiającą łatwe jej wyrywanie. Na poszczególne strony dziennika budowy organ wydający dziennik nanosi pieczęcie. Po opieczętowaniu dziennika budowy organ, o którym mowa w ust. 2, wydaje go inwestorowi w terminie 3 dni od dnia:

1) w którym decyzja o pozwoleniu na budowę stała się wykonalna albo 2) w którym inwestor nabył prawo do wykonywania robót budowlanych na podstawie zgłoszenia

- za zwrotem kosztów związanych z jego przygotowaniem. Na stronie tytułowej dziennika budowy organ wydający dziennik budowy zamieszcza:

1) numer, datę wydania oraz liczbę stron dziennika; 2) imię i nazwisko lub nazwę (firmę) inwestora; 3) rodzaj i adres budowy, rozbiórki lub montażu; 4) numer i datę wydania pozwolenia na budowę albo numer i datę zgłoszenia; 5) pouczenie o sposobie prowadzenia dziennika i odpowiedzialności określonej w art. 93 pkt 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.

Na pierwszej stronie dziennika budowy inwestor zamieszcza imię i nazwisko lub nazwę (firmę) wykonawcy lub wykonawców oraz osób sprawujących kierownictwo budowy i robót budowlanych, nadzór autorski i inwestorski, podając ich specjalności i numery uprawnień budowlanych. Osoby te potwierdzają podpisem i datą przyjęcie powierzonych im obowiązków. Kolejne strony dziennika budowy przeznacza się na wpisy dotyczące przebiegu robót budowlanych. Każdy wpis oznacza datą i podpisuje osoba dokonująca wpisu, z podaniem imienia, nazwiska, wykonywanej funkcji i nazwy jednostki organizacyjnej lub organu, który reprezentuje. Jeżeli w trakcie wykonywania robót budowlanych następuje zmiana kierownika budowy, kierownika robót, inspektora nadzoru inwestorskiego lub projektanta sprawującego nadzór autorski, w dzienniku budowy dokonuje się wpisu określającego stan zaawansowania i zabezpieczenia przekazywanej budowy, rozbiórki lub montażu. Wpis ten potwierdza się datą i podpisami osoby przekazującej i przejmującej obowiązki. Pod każdym wpisem w dzienniku budowy osoby, których wpis dotyczy, potwierdzają podpisem i datą zapoznanie się z jego treścią. Kierownik budowy stwierdza wpisem w dzienniku budowy fakt zamknięcia dziennika lub jego kontynuację w następnym, kolejno numerowanym tomie. Wpisów w dzienniku budowy dokonuje się w sposób trwały i czytelny na oryginałach i kopiach stron, zamieszczając je w porządku chronologicznym, w sposób uniemożliwiający dokonanie późniejszych uzupełnień. W razie konieczności wprowadzenia poprawek do dokonanych już wpisów, należy niewłaściwy tekst skreślić w sposób umożliwiający jego odczytanie i

wprowadzić właściwą treść, z uzasadnieniem wprowadzonej zmiany. Skreślenia i poprawki są dokonywane w formie wpisu do dziennika budowy. Dokonywanie wpisów na odwrocie ponumerowanych stron jest zabronione. Protokoły związane z budową lub sporządzane w trakcie wykonywania robót budowlanych wpisuje się do dziennika budowy. Do dokonywania wpisów w dzienniku budowy upoważnieni są:

Strona 155 z 222

1) inwestor; 2) inspektor nadzoru inwestorskiego; 3) projektant; 4) kierownik budowy; 5) kierownik robót budowlanych; 6) osoby wykonujące czynności geodezyjne na terenie budowy; 7) pracownicy organów nadzoru budowlanego i innych organów uprawnionych do kontroli przestrzegania przepisów na budowie - w ramach dokonywanych czynności kontrolnych.

Pracownicy organów nadzoru budowlanego potwierdzają każdorazowo, wpisem do dziennika budowy, swoją obecność na budowie. Dziennik budowy znajduje się na stałe na terenie budowy lub rozbiórki i jest dostępny dla osób upoważnionych. Dziennik budowy należy przechowywać w sposób zapobiegający uszkodzeniu, kradzieży lub zniszczeniu. Za właściwe prowadzenie dziennika budowy, jego stan oraz właściwe przechowywanie na terenie budowy jest odpowiedzialny kierownik budowy. Odstępstwa od ustaleń i warunków określonych w pozwoleniu na budowę bądź w przepisach w kontekście istnienia dziennika budowy. Sam fakt braku dziennika budowy, nie może świadczyć o tym, iż zachodzą okoliczności wskazujące na wykonywanie robót budowlanych w sposób mogący spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia bądź zagrożenie środowiska czy też w sposób istotnie odbiegający od ustaleń i warunków określonych w pozwoleniu na budowę bądź w przepisach. Zgodnie z art. 45 prawa budowlanego, dziennik budowy stanowi urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania robót. Kierownik budowy jest obowiązany prowadzić dziennik budowy (art. 42 ust. 2 pkt 1 prawa budowlanego). W toku postępowania administracyjnego dokumenty urzędowe, jako dowody, stanowią dowód tego, co zostało w nich stwierdzone. Nie wyłącza to jednak możliwości przeprowadzenia dowodu przeciwko treści dokumentów wymienionych w tych przepisach. Taki przeciwdowód jest tym bardziej uzasadniony, jeżeli z treści dokumentu urzędowego wynikają sprzeczne wnioski.

Czy można wydać pozwolenie na użytkowanie jeżeli inwestor nie wykonał tynku cienkowarstwowego na elewacji? Czy przedmiotowe roboty mają charakter wykończeniowy, czy są niezgodne z technologią B.S.O.?

Zgodnie z art. 59 Prawa Budowlanego 1. Organ nadzoru budowlanego wydaje decyzję w sprawie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego po przeprowadzeniu obowiązkowej kontroli, o której mowa w art. 59a. 2. Organ nadzoru budowlanego może w pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego określić warunki użytkowania tego obiektu albo uzależnić jego użytkowanie od wykonania, w oznaczonym terminie, określonych robót budowlanych. 3. Jeżeli organ nadzoru budowlanego stwierdzi, że obiekt budowlany spełnia warunki, określone w ust. 1, pomimo niewykonania części robót wykończeniowych lub innych robót budowlanych związanych z obiektem, w wydanym

pozwoleniu na użytkowanie może określić termin wykonania tych robót. 4. Przepisu ust. 3 nie stosuje się do instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska. 4a. Inwestor jest obowiązany zawiadomić organ nadzoru budowlanego o zakończeniu robót budowlanych prowadzonych, po przystąpieniu do użytkowania obiektu budowlanego, na podstawie pozwolenia na użytkowanie. 5. Organ nadzoru budowlanego, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, odmawia wydania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego w przypadku niespełnienia wymagań określonych w ust. 1 i w art. 57 ust. 1-4. Przepisy art. 51 stosuje się odpowiednio. 6. Decyzję o pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego organ nadzoru budowlanego przesyła niezwłocznie organowi, który wydał decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu lub pozwolenia, o których mowa w art. 23 ust. 1 i art. 26 ust. 1, oraz decyzji, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej. 6a. W przypadku inwestycji KZN organ nadzoru budowlanego przesyła niezwłocznie Prezesowi Krajowego Zasobu

Strona 156 z 222

Nieruchomości decyzję o pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego albo decyzję o odmowie wydania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego. 7. Stroną w postępowaniu w sprawie pozwolenia na użytkowanie jest wyłącznie inwestor, a w przypadku inwestycji KZN - inwestor i Prezes Krajowego Zasobu Nieruchomości. Używając w art. 59 ust. 3 określenia „warunki, określone w ust. 1”, prawodawca miał na myśli możliwość wydania pozwolenia na użytkowanie obiektu pomimo niewykonania części robót wykończeniowych lub innych robót budowlanych związanych z obiektem. Wówczas w pozwoleniu na użytkowanie organ może określić termin wykonania tych robót. Konstrukcja komentowanego ustępu nie daje podstaw do przyjęcia tezy, że w tym przypadku mamy do czynienia z decyzją o pozwoleniu na użytkowanie opatrzoną warunkiem – zdarzeniem przyszłym niepewnym. Zatem w odniesieniu do konstrukcji zawartej w ust. 3 należy przyjąć, że niewypełnienie obowiązku wskazanego w decyzji jest zagrożone karami egzekucyjnymi – zgodnie z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgodnie z ust. 4 wydanie pozwolenia na użytkowanie i jednoczesne określenie terminu wykonania robót wykończeniowych lub innych robót budowlanych związanych z obiektem nie ma zastosowania do instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska. Oznacza to, że przedmiotowe instalacje i urządzenia muszą być wykonane w dacie udzielania pozwolenia na użytkowanie. (Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Opublikowano: WKP 2018). W ustawie Prawo budowlane brak jest definicji zakończenia budowy, zaś kryteria oceny tego stanu zostały wypracowane przez doktrynę oraz orzecznictwo. Powszechnie uważa się, że w sensie techniczno-budowlanym można mówić o zakończeniu budowy obiektu budowlanego, gdy budowla została doprowadzona do takiego stanu, w którym przynajmniej w części będzie możliwe przystąpienie do użytkowania obiektu zgodnie z przeznaczeniem, gdy mógłby zostać przeprowadzony odbiór obiektu, bowiem odpowiada on warunkom, jakie przewiduje prawo budowlane wobec legalnej budowy przy zawiadomieniu o zakończeniu budowy. Uznaniu budowy za zakończoną nie przeszkadza częściowy brak wykonania robót wykończeniowych, wyposażeniowych lub innych o podobnym charakterze, które mogą być wykonane w użytkowanym obiekcie budowlanym (porównaj wyrok NSA: z 21 sierpnia 1997 r. sygn. akt II SA/Kr 998/96; z 7 maja 1997 r. sygn. akt SA/Rz 583/95; z 20 marca 1997 r. sygn. akt SA/Ka 2178/95, por. też Z. Niewiadomski: "Prawo budowlane. Komentarz", Warszawa 2006, s. 548). Trzeba bowiem uwzględnić, że ustawodawca w art. 59 ust. 3 ustawy Prawo budowlane dopuścił możliwość wydania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego pomimo niewykonania części robót wykończeniowych lub innych robót związanych z obiektem (za wyjątkiem ust. 4 tego przepisu). Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 2003.12.31) w Krakowie z dnia 21 sierpnia 1997 r. II SA/Kr 998/96 Za zakończenie budowy obiektu budowlanego w rozumieniu art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 1994 r. Nr 89, poz. 414 z późn. zm.) przyjmuje się już doprowadzenie budowy do stanu, w którym - chociażby nawet częściowo - jest możliwe przystąpienie do użytkowania takiego obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Uznaniu budowy za zakończoną nie powinien przeszkadzać częściowy brak wykonania robót wykończeniowych, wyposażeniowych lub innych o podobnym charakterze, które mogą być wykonywane w użytkowanym obiekcie nawet po dniu 1 stycznia 1995 r. Za zakończenie budowy należy uznać stan "w którym przynajmniej w części będzie możliwe przystąpienie do użytkowania danego obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.

Zgodnie z wyrokiem SA/Ka 2178/95 - Wyrok NSA oz. w Katowicach z 1997-03-20 Przepisy prawa budowlanego /ustawa z dnia 24 października 1974 r. - Dz.U. nr 38 poz. 229 ze zm. i ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Dz.U. nr 89 poz. 414 ze zm./ nie zawierają ustaleń ani wskazań, co należy uznać za zakończenie budowy obiektu wcześniej wzniesionego poza obowiązującym porządkiem prawnym. Można zatem przyjąć, że za zakończenie budowy obiektu budowlanego może być

Strona 157 z 222

uznane doprowadzenie budowy do stanu, w którym - przynajmniej w części - będzie możliwe przystąpienie do użytkowania obiektu zgodnie z przeznaczeniem. Uznaniu budowy za zakończoną nie przeszkadza częściowy brak wykonania robót wykończeniowych, wyposażeniowych lub innych o podobnym charakterze, które mogą być wykonywane w użytkowanym obiekcie budowlanym. Możliwość nałożenia w decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obowiązku wykonania określonych robót budowlanych wynika z dyspozycji art. 59 ust. 3 Prawa budowlanego, zgodnie z którym jeżeli organ nadzoru budowlanego stwierdzi, że obiekt budowlany spełnia warunki określone w ust. 1 pomimo niewykonania części robót wykończeniowych lub innych robót budowlanych związanych z obiektem, w wydanym pozwoleniu na użytkowanie może określić termin wykonania tych robót. Kwestia konieczności, ale i możliwości uzyskania pozwolenia na użytkowanie budynku mieszkalnego jest konsekwencją przeprowadzonego postępowania określonego w art. 59 ust. 3 i 5 Prawa budowlanego i może być zakończona poprzez: wydanie pozwolenia na użytkowanie z określeniem w nim terminu wykonania robót wykończeniowych lub innych robót budowlanych związanych z obiektem, jeśli właściwy organ stwierdzi, że obiekt budowlany spełnia warunki, określone w ust. 1 (dotyczące przeprowadzenia obowiązkowej kontroli, o jakiej mowa w art. 59a ust. 1 i 2 Prawa budowlanego), pomimo niewykonania tych wykończeniowych lub innych robót, albo też odmowa wydania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego w przypadku niespełnienia wymagań określonych w ust. 1 i w art. 57 ust. 1-4. Ten ostatni przepis określa wymogi wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie, w tym w szczególności rodzaje dokumentów, jakie należy dołączyć do wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie.

Czy dodatkowe utwardzenie terenu można zakwalifikować jako zmiana nieistotna?

Dla prawidłowego rozpatrzenia niniejszego pytania musimy wyjść od kwestii związanych z powierzchnią biologicznie czynną jako elementem projektu zagospodarowania działki. W 2009 roku weszła w życie nowelizacja rozporządzenia o warunkach technicznych. Nowelizacja ta dotyczyła miedzy innymi definicji powierzchni biologicznie czynnej. Definicja ta została zmieniona w sposób bardzo istotny. Obecnie w §3 pkt. 22 mowa jest o terenie biologicznie czynnym. Ustawodawca odszedł więc od nazwy „powierzchnia terenu biologicznie czynna”. Zgodnie z § 3 pkt 22 rozporządzenia o warunkach technicznych przez teren biologicznie czynny - należy przez to rozumieć teren o nawierzchni urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych, a także 50% powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią oraz innych powierzchni zapewniających naturalną wegetację roślin, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m2, oraz wodę powierzchniową na tym terenie. Powyższa definicja wskazuje, że najważniejszym kryterium przy ocenie, czy część ziemi będzie mogła być uznana za biologicznie czynną będzie możliwość naturalnej wegetacji roślinności. Decydować o tym powinna nie kwestia tego jak

ziemia będzie ułożona i czym podtrzymywana (np. geokratą lub utwardzonym miejscem parkingowym), ale sposób urządzenia danej powierzchni. Jeżeli podbudowę ma stanowić np. piasek lub żwir, które są podłożami w pełni przepuszczalnymi, to odpowiedź na zadane pytanie powinna być twierdząca. Organy wydając decyzję o pozwoleniu na budowę, przy wątpliwościach związanych z powierzchnią biologicznie czynną, winny brać pod uwagę przede wszystkim opis sposobu posadowienia geokraty na gruncie, tj. rodzaje i warstwy jej podbudowy. Jeżeli podbudowa zapewnia roślinom naturalną wegetację, to mamy powierzchnię biologicznie czynną. W rozporządzeniu Ministerstwa Infrastruktury zawarte są określone wymogi dotyczące powierzchni terenu biologicznie czynnego. I tak, zgodnie z §39, powierzchnia terenu biologicznie czynnego musi wynosić przynajmniej 25% powierzchni działki, jeżeli jest to działka przeznaczona pod zabudowę wielorodzinną, budynki opieki zdrowotnej (z wyjątkiem przychodni) oraz oświaty i wychowania. Inny procent (większy) może wynikać z ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z §40 rozporządzenia, place zabaw dla dzieci i miejsca rekreacyjne dostępne dla osób niepełnosprawnych

Strona 158 z 222

powinny w co najmniej w 30% znajdować się na terenie biologicznie czynnym – ten wymóg dotyczy zespołu budynków wielorodzinnych, objętych jednym pozwoleniem na budowę. Należy zwrócić jednakże uwagę, że podstawę odmowy zatwierdzenia projektu budowlanego mogłoby stanowić ustalenie przez organ, iż projekt jest sprzeczny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego w części dotyczącej wielkości powierzchni biologicznej czynnej i zastosowanej w projekcie geokraty czy wprowadzenia dodatkowego utwardzenia terenu. Stosownie do art. 35 ust. 1 Prawa budowlanego - przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego właściwy organ sprawdza: 1) zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu, a także wymaganiami ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; 2) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi; 3) kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń oraz informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, oraz zaświadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 7; 4) wykonanie - w przypadku obowiązku sprawdzenia projektu, o którym mowa w art. 20 ust. 2, także sprawdzenie projektu - przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia budowlane i legitymującą się aktualnym na dzień opracowania projektu - lub jego sprawdzenia - zaświadczeniem, o którym mowa w art. 12 ust. 7. Przepis ten zakreśla kompetencje organów administracji architektoniczno-budowlanej, które przy zatwierdzaniu projektu budowlanego i udzielaniu pozwoleń na budowę mają prawo i obowiązek dokonywania pełnej kontroli, w zakres której wchodzi badanie zgodności projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy. A zatem, jednym z obowiązków organu jest ustalenie czy przedłożony projekt jest zgodny z obowiązującym dla terenu inwestycji miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Zazwyczaj, stosownie do zapisów planów miejscowych pod pojęciem powierzchni biologicznie czynnej rozumie się te powierzchnie działki na gruncie rodzimym, które pozostają niezabudowane powierzchniowo lub kubaturowo w głąb gruntu jak i na nim oraz nad nim; nie stanowiące nawierzchni dojazdów i dojść pieszych, pokryte stałą roślinnością. W szczególności za powierzchnię biologicznie czynną nie uznaje się: zieleni projektowanej na dachach i ścianach budynków oraz budowli naziemnych i podziemnych, nawierzchni żwirowych, grysowych i ażurowych. Często jest tak, że plany miejscowe stanowią, że ustala się obowiązek stosowania nawierzchni półprzepuszczalnych przy budowie ścieżek rowerowych, dojść i dojazdów, miejsc parkingowo-postojowych lokalizowanych w granicach działek budowlanych, a takie rozwiązanie (jeżeli stanowić będzie nawierzchnię półprzepuszczalną) może być zastosowane, natomiast mając na uwadze pojęcie powierzchni biologicznie czynnej, często niedopuszczalne jest zaliczenie całej powierzchni przeznaczonej pod miejsca postojowe do powierzchni biologicznie czynnej. Zgodnie z § 3 pkt 22 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych

jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie przez teren biologicznie czynny należy rozumieć teren z nawierzchnią ziemną urządzoną w sposób zapewniający naturalną wegetację, a także 50% powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią, nie mniej jednak niż 10 m2, oraz wodę powierzchniową na tym terenie. Zatem przed dokonaniem oceny czy powierzchnię przeznaczoną pod miejsca postojowe można zaliczyć do powierzchni

Strona 159 z 222

biologicznej czynnej w pierwszej kolejności należy ustalić czy system w jakim zostaną one wykonane zapewnia naturalną wegetację roślin. Z projektu powinno wynikać, czy zastosowanie przy urządzaniu miejsc postojowych kratki trawnikowej geokraty jako elementu stabilizującego podłoże oraz wykonanie na niej nawierzchni trawiastej będącej powierzchnią biologicznie czynną w rozumieniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie wyklucza potraktowania tak zaprojekowanej powierzchni jako powierzchni biologicznie czynnej w rozumieniu ww. § 3 pkt 22 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Potwierdza to wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 8 września 2011r. (VIII SA/Wa 1024/10): „Zdaniem Sądu inwestor prawidłowo zaliczył do powierzchni biologicznie czynnej teren nasypu nad garażem podziemnym. Teren ten można zaliczyć w 50% za biologicznie czynny. Teren będzie miał formę trawnika, który będzie rósł na naturalnej ziemi i będzie miał zapewnioną naturalną wegetację. Fakt, że trawnik będzie usytuowany na podziemnej części garażu nie może eliminować go z możliwości zaliczenia jej jako powierzchni biologicznie czynnej. Projektowana nawierzchnia ziemna z zastosowaniem geokraty na podłożu zapewniającym infiltrację wody spełnia warunek zapewnienia naturalnej wegetacji roślin. Geokrata pozwala na uzyskanie terenu pokrytego trawnikiem. Trawnik urządzony na drodze dojazdowej czy też miejscach postojowych, wykonany przy użyciu geokraty, stanowi powierzchnię biologicznie czynną. Teraz kiedy już wiemy czy przygotowując miejsca postojowe (i wiedząc gdzie jest granica pomiędzy miejscami przepuszczalnymi a nieprzepuszczalnymi - utwardzonymi) zmieniamy wielkość powierzchni biologicznie czynnej możemy przejść do dalszych rozważań. Zgodnie z art. 36a ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane 1. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę wydanej przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. 1a. Istotne odstąpienie od projektu budowlanego złożonego wraz ze zgłoszeniem budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, lub przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b, wobec którego organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wniósł sprzeciwu, jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na budowę dotyczącej całego zamierzenia budowlanego. 2. Organ administracji architektoniczno-budowlanej uchyla decyzje o pozwoleniu na budowę, w przypadku wydania decyzji, o której mowa w art. 51 ust. 1 pkt 3. 3. W postępowaniu w sprawie zmiany decyzji o pozwoleniu na budowę, przepisy art. 32-35 stosuje się odpowiednio do zakresu tej zmiany. 4. (uchylony). 5. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę stanowi odstąpienie w zakresie:

1) projektu zagospodarowania działki lub terenu; 2) charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji obiektu budowlanego, z zastrzeżeniem ust. 5a; 3) zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne; 4) zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części; 5) ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, innych aktów prawa miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu; 6) wymagającym uzyskania lub zmiany opinii, uzgodnień i pozwoleń, które są wymagane do uzyskania pozwolenia

na budowę lub do dokonania zgłoszenia: a) budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, lub b) przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b.

5a. Nie jest istotnym odstąpieniem od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na

Strona 160 z 222

budowę zmiana wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego niebędącego obiektem liniowym, jeżeli odstąpienie łącznie spełnia następujące warunki:

1) nie przekracza 2% wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego określonych w projekcie budowlanym; 2) nie zwiększa obszaru oddziaływania obiektu; 3) nie mieści się w zakresie odstępstw, o których mowa w ust. 5 pkt 3-6, z wyjątkiem odstępstwa od projektowanych warunków ochrony przeciwpożarowej, jeżeli odstępstwo zostało uzgodnione z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych; 4) nie narusza przepisów techniczno-budowlanych.

6. Projektant dokonuje kwalifikacji zamierzonego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę, a w przypadku uznania, że jest ono nieistotne, obowiązany jest zamieścić w projekcie budowlanym odpowiednie informacje (rysunek i opis) dotyczące tego odstąpienia. Nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. Zakres ten został ogólnie określony w art. 34 ust. 3 pkt 1 pr. bud., zgodnie z którym projekt budowlany powinien zawierać: projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporządzony na aktualnej mapie, obejmujący: określenie granic działki lub terenu, usytuowanie, obrys i układy istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, sieci uzbrojenia terenu, sposób odprowadzania lub oczyszczania ścieków, układ komunikacyjny i układ zieleni, ze wskazaniem charakterystycznych elementów, wymiarów, rzędnych i wzajemnych odległości obiektów, w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej zabudowy terenów sąsiednich. Zgodnie z § 8 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego część rysunkowa projektu, sporządzona na mapie, powinna określać m.in.: 1) orientację położenia działki lub terenu w stosunku do sąsiednich terenów i stron świata; 2) granice działki budowlanej lub terenu, usytuowanie, obrys i układ istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, w tym urządzeń budowlanych z nimi związanych, z oznaczeniem wejść i wjazdów oraz liczby kondygnacji, charakterystycznych rzędnych, wymiarów i wzajemnych odległości obiektów budowlanych i urządzeń budowlanych oraz ich przeznaczenia, w nawiązaniu do istniejącej zabudowy terenów sąsiednich, rodzaj i zasięg uciążliwości, zasięg obszaru ograniczonego użytkowania, układ komunikacji wewnętrznej przedstawiony w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej komunikacji zewnętrznej, określający układ dróg wewnętrznych, dojazdów, bocznic kolejowych, parkingów, placów i chodników, w miarę potrzeby przekroje oraz profile elementów tego układu, charakterystyczne rzędne i wymiary, a także oznaczenie przebiegu dróg pożarowych oraz dojść łączących wyjścia z obiektów budowlanych z drogą pożarową; 3) ukształtowanie terenu, z oznaczeniem zmian w stosunku do stanu istniejącego, a w razie potrzeby charakterystyczne rzędne i przekroje pionowe terenu; 4) ukształtowanie zieleni, z oznaczeniem istniejącego zadrzewienia podlegającego adaptacji lub likwidacji, oraz układ projektowanej zieleni wysokiej i niskiej, a w razie potrzeby charakterystyczne rzędne i przekroje pionowe terenu. Wobec ww. przepisów oraz faktu, że ustawodawca rygorystycznie potraktował odstępstwa od zatwierdzonego projektu budowlanego, nie pozostawiając możliwości kwalifikacji w zależności od skali odstępstw (np. poprzez wprowadzenie klauzuli "zmian o niewielkim zakresie") i traktując wszelkie zmiany wymienione w art. 36a ust. 5 pr. bud. za odstępstwa istotne należy stwierdzić, że wprowadzanie dodatkowych utwardzeń na działce w stosunku do określonych w

zatwierdzonym projekcie zagospodarowania działki lub terenu jest istotnym odstępstwem od zatwierdzonego projektu budowlanego. Nieistotnymi natomiast według prawa budowlanego za zmiany nieistotne w projekcie uznaje się przykładowo zmiany:

rodzaju materiału, z którego będzie wykonany dach;

Strona 161 z 222

rodzaju materiału, z którego stawiamy ściany (jeśli nie powodują zmiany wielkości domu); przebiegu instalacji energetycznej, wodociągowej, grzewczej, miejsca usytuowania kotła ogrzewającego dom; przeznaczenia pomieszczeń, na przykład w miejscu sypialni ma powstać kolejna łazienka, a w miejscu

pomieszczenia gospodarczego – sypialnia itp.; liczby okien, wielkości i kształtu otworów okiennych, liczby drzwi; elewacji domu; kąta nachylenia dachu, wysokości kalenicy oraz układu połaci dachowych (pod warunkiem że nie wpłyną na

zmianę kubatury budynku i będą zgodne z wymaganiami planu miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy). Przykładowo zmiana kąta nachylenia z 40 na 45°, gdy plan miejscowy dopuszcza dachy o nachyleniu od 30 do 50°, będzie nieistotna.(https://muratordom.pl/prawo/formalnosci-budowlane/zmiany-istotne-i-nieistotne-odstepstwo-projektu-budowlanego-aa-AtXv-AoXn-Zvmu.html).

Czy udostępnienie projektu budowlanego w ramach dostępu do informacji publicznej dotyczy każdego projektu budowlanego znajdującego się w organie. Informacja w trybie dostępu do informacji publicznej. Realizacja inwestycji celu publicznego- informacja w trybie dostępu do informacji publicznej. Czy mamy wyroki sądów potwierdzających, że informacja publiczna dotyczy tylko dla takich inwestycji (np. żądanie projektu budowlanego). Czy jest informacją publiczną żądanie projektu budowlanego dla domku jednorodzinnego, realizowanych ze środków własnych inwestora.

Dla traktowania informacji jako publicznej decydujące znaczenie ma nie samo jej wytworzenie, lecz fakt, że została uzyskana i przetworzona w celu realizacji zadań publicznych. Przy takim szerokim ujmowaniu informacji publicznych nie można ich sprowadzać tylko do dokumentów urzędowych. Różnica pomiędzy dokumentem urzędowym a prywatnym w kontekście dostępu do informacji publicznej sprowadzać się będzie do tego, że w przypadku dokumentu urzędowego mamy do czynienia z dostępem - z zastrzeżeniem art. 5 u.d.i.p. - do treści i postaci dokumentu (art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a u.d.i.p.), podczas, gdy w przypadku dokumentu prywatnego dostęp do informacji publicznej ogranicza się wyłącznie do treści. Adresat wniosku nie jest więc bezwzględnie zobowiązany do umożliwienia zapoznania się przez wnioskującego z formą informacji. Udostępnienie dokumentu prywatnego wymaga bowiem większej dbałości o zapewnienie właściwej ochrony danych osobowych. (WSA w Poznaniu, dn. 22.10.2015 r., sygn. akt. IV SAB/Po 114/15). Orzecznictwo w zakresie ochrony praw autorskich w zakresie projektu budowlanego jest rozbieżne. Co do zasady uznaje się, że w drodze informacji publicznej możliwym jest przekazanie informacji o decyzji o pozwoleniu na budowę i zatwierdzeniu projektu budowlanego (po jej anonimizacji), ale projekt już w tym zakresie się nie mieści. Tym sposobem sam projekt nie stanowi informacji publicznej i jako taki nie może zostać udostępniony. WSA we Wrocławiu z dnia 19.11.2014, sygn. akt IV SAB/Wr 220/14. Pojawiają się także inne poglądy, zgodnie z którymi możliwym jest udostępnienie projektu (zatwierdzonego) jako integralnej części decyzji administracyjnej. Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 21.11.2012, sygn. akt II SAD/Go 41/12. Ustawa o ochronie danych osobowych w sytuacji, gdy w treści informacji publicznej są zawarte dane osobowe, jest lex

specialis w stosunku do ustawy o dostępie do informacji publicznej. Zawarte w art. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej sformułowanie "nie naruszają" należy rozumieć, że przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej nie mogą naruszać i winny uwzględniać ograniczenia przetwarzania danych wynikające z lex specialis - ustawy o ochronie danych osobowych. Treść art. 18 ust. 3 ustawy o ochronie danych osobowych nie przesądza ani o właściwości, ani też o braku właściwości organu. Artykuł 18 ust. 3 ustawy o ochronie danych osobowych stanowi, iż "w przypadku, gdy przepisy innych ustaw regulują odrębne wykonywanie czynności, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy tych ustaw". Zawarte w tym przepisie sformułowanie "czynności, o których mowa w ust. 1" odnosi się do katalogu nakazów, które organ może wydać. Analiza art. 18 ust. 3 ustawy o ochronie danych osobowych prowadzi więc do wniosku, że katalog nakazów nie jest katalogiem zamkniętym i może zostać rozszerzony w oparciu o art. 18 ust. 3 w zw. z art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych, na podstawie odrębnych przepisów, np. Prawa bankowego, który przewiduje bardziej rygorystyczne ograniczenia (WSA w Warszawie, dn. 13.06.2006 r. sygn. akt: II SA/Wa 2016/05).

Strona 162 z 222

Zgodnie z ustawą z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w niniejszej ustawie. Przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi, pod warunkiem że nie ograniczają obowiązków przekazywania informacji publicznej do centralnego repozytorium informacji publicznej. Każdemu przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej. Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia m.in. do:

1) uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego; 2) wglądu do dokumentów urzędowych.

Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do niezwłocznego uzyskania informacji publicznej zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności organy władzy publicznej. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są podmioty będące w posiadaniu takich informacji. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa. Nie można ograniczać dostępu do informacji o sprawach rozstrzyganych w postępowaniu przed organami państwa, w szczególności w postępowaniu administracyjnym, ze względu na ochronę interesu strony, jeżeli postępowanie dotyczy władz publicznych lub innych podmiotów wykonujących zadania publiczne albo osób pełniących funkcje publiczne - w zakresie tych zadań lub funkcji. Udostępnieniu podlega informacja publiczna, m.in.o danych publicznych, w tym:

a) treść i postać dokumentów urzędowych, w szczególności: – treść aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć, – dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia, stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających, – treść orzeczeń sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, sądów administracyjnych, sądów wojskowych, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, b) stanowiska w sprawach publicznych zajęte przez organy władzy publicznej i przez funkcjonariuszy publicznych w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, c) treść innych wystąpień i ocen dokonywanych przez organy władzy publicznej, d) informacja o stanie państwa, samorządów i ich jednostek organizacyjnych;

Udostępnieniu podlega informacja publiczna o majątku publicznym, w tym o: a) majątku Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych, b) innych prawach majątkowych przysługujących państwu i jego długach, c) majątku jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządów zawodowych i gospodarczych oraz majątku osób prawnych samorządu terytorialnego, d) majątku ww. podmiotów, pochodzącym z zadysponowania majątkiem publicznym.

Dokumentem urzędowym w rozumieniu ustawy jest treść oświadczenia woli lub wiedzy, utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, w ramach jego kompetencji, skierowana do innego podmiotu lub złożona do akt sprawy. A funkcjonariuszem publicznym jest m.in. osoba

będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych. Informacja publiczna, która może być niezwłocznie udostępniona, jest udostępniana w formie ustnej lub pisemnej bez pisemnego wniosku. Podmiot udostępniający informację publiczną jest obowiązany zapewnić możliwość:

Strona 163 z 222

1) kopiowania informacji publicznej albo jej wydruk lub 2) przesłania informacji publicznej albo przeniesienia jej na odpowiedni, powszechnie stosowany nośnik informacji.

Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w terminie określonym powyżej, podmiot obowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku. Odmowa udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenie postępowania o udostępnienie informacji następują w drodze decyzji. Do decyzji tych stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, z tym że odwołanie od decyzji rozpoznaje się w terminie 14 dni. W doktrynie i orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, zgodnie z którym treść decyzji administracyjnych po ich uprzedniej anonimizacji podlega udostępnieniu w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej jako informacja prosta (wyrok WSA w Krakowie z dnia 30 stycznia 2009 sygn. akt II SA/Kr 1258/08, por. wyrok NSA w Łodzi z dnia 17 października 2006 r. sygn. akt I OSK 1347/05, wyrok WSA w Poznaniu z dnia 18 lutego 2010 r. sygn. akt IV SAB/Po 71/09). Z kolei w odniesieniu do projektu budowlanego (tu: tytułowej strony projektu) w orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalony jest pogląd, wedle którego informacją publiczną są nie tylko dokumenty bezpośrednio zredagowane i technicznie wytworzone przez organ administracji publicznej, ale również takie, które organ używa do zrealizowania powierzonych prawem zadań nawet, gdy prawa autorskie należą do innego podmiotu. Przykładem dokumentu, który stanowi informację publiczną jest projekt budowlany sporządzony przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane, który następnie właściwy organ używa przy wydaniu decyzji o pozwoleniu na budowę i zatwierdzeniu projektu budowlanego (zob.: WSA w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z dnia 6 grudnia 2007 r. sygn. akt II SA/Go 595/07, WSA w Rzeszowie w wyroku z dnia 17 stycznia 2013 r. sygn. akt II SAB/Rz 48/12). Analiza stanowiska judykatury prowadzi do wniosku, że skoro projekt budowlany jest zatwierdzany w decyzji o pozwoleniu na budowę i jest integralną częścią tej decyzji, a decyzja administracyjna jest informacją publiczną podlegającą udostępnieniu, to również zatwierdzony projekt budowlany podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Niemniej jednak w sytuacji gdy do organu złożono by wniosek o udostępnienie informacji publicznej w postaci projektu budowlanego, będącego załącznikiem do decyzji, organ winien mieć na względzie art. 5 ust. 1 i 2 u.d.i.p., który przewiduje ograniczenie prawa do informacji publicznej m.in. ze względu na prywatność osoby fizycznej. W orzecznictwie podkreśla się, że szczegółowe rozwiązania architektoniczno - budowlane zawarte w projekcie budowlanym sporządzonym na zlecenie osób fizycznych, stanowią uprawnienia przysługujące jedynie inwestorowi i są opracowywane według jego zamysłów, koncepcji i możliwości finansowych, zatwierdzane wszak przez organ architektoniczno-budowlany, i podlegają ochronie ze względu na prywatność osoby fizycznej (WSA w Łodzi w wyroku z dnia 9 lipca 2013 r. sygn. akt II SA/Łd 475/13). (http://www.budownictwo.abc.com.pl/czytaj/-/artykul/decyzje-o-pozwoleniu-na-budowe-podlegaja-udostepnieniu). Informacja o decyzjach administracyjnych i same decyzje administracyjne stanowią informację publiczną w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z późn. zm.). Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy - Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do uzyskania informacji publicznej, w tym informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego. Rozstrzygające jest zatem to, czy decyzja administracyjna, z której - zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych - wykreślono dane osobowe stron i innych uczestników postępowania administracyjnego, jest informacją "przetworzoną", czy też nie. Z kolei uznanie takiej decyzji za informację "przetworzoną" uzasadniałoby analizę tego, czy mamy do czynienia z sytuacją "szczególnie istotną dla interesu publicznego". Wtedy dopiero kwestia interesu publicznego

musiałaby zostać przeanalizowana. „Przetworzenie" informacji, o jakim mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy polega na dokonaniu zmian w jej treści, a nie na odjęciu z jakiegoś dokumentu elementów niezwiązanych z jego treścią. W tej sytuacji należy przyjąć, że tzw. anonimizacja decyzji, polegająca na wykreśleniu z niej niektórych elementów formalnych, dotyczących danych osobowych stron bez naruszenia samego rozstrzygnięcia administracyjnego, nie jest przetworzeniem

Strona 164 z 222

informacji. Skoro tak, decyzja w ten sposób przygotowana do ujawnienia jest informacją publiczną nieprzetworzoną, która powinna być ujawniona bez żadnych dodatkowych warunków. Informacja publiczna przetworzona to taka informacja, na którą składa się pewna suma tak zwanej informacji publicznej prostej, dostępnej bez wykazywania przesłanki interesu publicznego. Ze względu jednak na treść żądania, udostępnienie wnioskodawcy konkretnej informacji publicznej nawet o wspomnianym wyżej prostym charakterze, wiązać się może z potrzebą przeprowadzenia odpowiednich analiz, zestawień, wyciągów, usuwania danych chronionych prawem. Takie zabiegi czynią zatem takie informacje proste, informacją przetworzoną, której udzielenie skorelowane jest z potrzebą wykazania przesłanki interesu publicznego. Prawo dostępu do informacji publicznej ma charakter powszechny, bowiem jest przyznane każdemu (art. 2 ust. 1 ustawy). Nie wymaga się równocześnie od osoby wykonującej to prawo wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Podkreślić należy również, że akta sprawy administracyjnej, jako odnoszące się do działania podmiotów publicznych, stanowią informację publiczną (wyrok NSA z dnia 11 maja 2006 r. sygn. OSK 812/05, Lex 236465, wyrok NSA z dnia 16 listopada 2007 r. sygn. II OSK 1523/06, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2003 r. sygn. III RN 95/02, dostępne na stronie internetowej NSA). Inną natomiast kwestią jest dostęp do niektórych danych w nich zawartych. A zatem, jeżeli jakaś informacja nie może zostać udostępniona, to organ musi ustalić, jakie informacje podlegają ochronie ze względu na to, że są objęte tajemnicą bądź podlegają ochronie ze względu na prywatność. Musi więc wskazać, czy dane te objęte są tajemnicą ze względu na ochronę danych osobowych w nich zawartych, czy też ze względu na prawo do prywatności lub tajemnicę państwową, służbową, skarbową, czy też statystyczną (wspomniany wyrok NSA z dnia 11 maja 2006 r. sygn. II OSK 812/05). Nie tylko żądana treść decyzji o warunkach zabudowy jest informacją publiczną ale i akta sprawy administracyjnej stanowią informację publiczną. Opiniujący podziela pogląd wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 30 października 2003 r. sygn. II SA 1956/02 (publ. "Monitor Prawniczy" 2002 nr 23, s. 1059), zgodnie z którym niedopuszczalne jest uznanie "z góry" akt administracyjnych w całości za niepodlegające udostępnieniu, bez żadnych ustaleń, tzn. bez nadania im charakteru tajemnicy służbowej i nie opatrzeniu zgodnie z ustawą o ochronie informacji niejawnych klauzulą poufne, bądź też wykazania, że dotyczą one prawnie chronionej tajemnicy, prawa prywatności itp. Zróżnicować zatem należy kwestię dostępu do zawartych w takich aktach danych osobowych czy informacji stanowiących prawnie chronioną tajemnicę bądź ochronę prawa prywatności. Organ, odmawiając udostępnienia informacji, musi konsekwentnie wskazać dokumenty bądź dane podlegające wyłączeniu ze względu na ochronę powołanych dóbr. Informacją publiczną są nie tylko dokumenty bezpośrednio zredagowane i technicznie wytworzone przez organ administracji publicznej, ale przymiot taki będą posiadać także te, które organ używa do zrealizowania powierzonych prawem zadań nawet, gdy prawa autorskie należą do innego podmiotu. Bez znaczenia wówczas jest to, w jaki sposób znalazły się one w posiadaniu organu i jakiej sprawy dotyczą. Ważne natomiast jest to, by dokumenty te służyły realizowaniu zadań publicznych przez organ i odnosiły się do niego bezpośrednio. Dokumentami takimi będą więc np. projekt budowlany sporządzony przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane, który następnie organ architektoniczne - budowlany używa przy wydaniu decyzji o pozwoleniu na budowę i zatwierdzeniu projektu budowlanego, czy też operat szacunkowy sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego na potrzeby ustalenia wysokości tzw. renty planistycznej.

W sytuacji, gdy w treści informacji publicznej zawarte są dane osobowe (lista zawiera nazwiska oraz miejsca zamieszkania osób, które listę podpisały), prawo skarżącej do informacji publicznej podlega ograniczeniu. Oznacza to, iż organ władający informacją publiczną w takiej sytuacji powinien dokonać oceny wniosku o udzielenie informacji publicznej w oparciu o przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101,

Strona 165 z 222

poz. 926 ze zm.). Wydawane przez organ architektoniczno-budowlany decyzje o pozwoleniu na budowę stanowią informację publiczną. Informacja o rozstrzyganych przez organy administracji publicznej sprawach administracyjnych jest informacją o działalności organów publicznych. Prawo dostępu do informacji o sprawach rozstrzyganych przed organami państwa, w szczególności w postępowaniu administracyjnym, potwierdza przepis art. 5 ust. 3 u.d.i.p. Decyzje rozstrzygają sprawy administracyjne i jako akty administracyjne indywidualne stanowią dokumenty urzędowe w rozumieniu art. 6 pkt 4 lit. a u.d.i.p. Projekt budowlany podlegający zatwierdzeniu w drodze decyzji organu budowlanego stanowi informacje publiczną w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a u.d.i.p. Przymiot informacji publicznej posiadają także te dokumenty, których organ używa do zrealizowania powierzonych prawem zadań, nawet gdy prawa autorskie do tych dokumentów należą do innego podmiotu. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 61 ust. 1 stanowi, że obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu (ust. 2). Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego Państwa (ust. 3). Rozważenia wymaga, czy dostęp do informacji publicznej w postaci dokumentacji projektowo - technicznej budynku, będącej załącznikiem do decyzji o pozwoleniu na jego budowę, podlega ograniczeniu na podstawie art. 5 ust. 2 ww. ustawy, ze względu na prywatność osoby fizycznej, w sytuacji, gdy osoba ta nie pełni funkcji publicznej ani nie ma związku z pełnieniem takiej funkcji, jak również dokumentacja ta nie dotyczy sfery publicznej. Ze względu na treść przywołanych przepisów, każdorazowo organ, udostępniając informację publiczną, która w sposób bezpośredni lub pośredni dotyczy osoby fizycznej, zobligowany jest do wyważenie jej prawa do prywatności względem wartości publicznej w postaci dostępu do informacji publicznej. Legalność udostępniania takich informacji poddał analizie Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie o sygn. akt K 17/05 (publ. "Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego - Zbiór Urzędowy" 2006, seria A, Nr 30, poz. 3). Zgodnie z tym wyrokiem, wskazane informacje podlegają udostępnieniu, o ile nie wychodzą poza niezbędność określoną potrzebą transparentności życia publicznego, ocenianą zgodnie ze standardami przyjętymi w demokratycznym Państwie prawnym, jak również są to informacje mające znaczenie dla oceny funkcjonowania instytucji oraz osób pełniących funkcje publiczne. Wreszcie, nie mogą to być informacje - co do swej natury i zakresu - przekreślające sens (istotę) ochrony prawa do życia prywatnego. Nie może dochodzić zarazem do naruszenia prywatności osób trzecich, chyba że osoba, której żądana informacja publiczna dotyczy, wyrazi na to zgodę. Tym samym brak zgody osoby, której żądana informacja publiczna dotyczy, uniemożliwia udostępnienie dokumentów, w których zawarte są prywatne dane dotyczące tej osoby.

Sprzeciw „Pozytywny”. Jak powinien postąpić organ administracji architektoniczno-budowlanej w sytuacji dokonania zgłoszenia budowy lub robót budowlanych, których z mocy prawa art. 29 w związku z art. 30 nie

Zgodnie z art. 30 Prawa budowlanego 1. Zgłoszenia organowi administracji architektoniczno-budowlanej wymaga, z zastrzeżeniem art. 29 ust. 3 i 4: 1) budowa, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1 lit. b-d, pkt 1a-2b, 3, 3a, 9, 11, 12, 14, 16, 19, 19a, 20b oraz 28; 1a) budowa, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 20, oraz budowa stacji ładowania w rozumieniu art. 2 pkt 27 ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych, z zastrzeżeniem art. 29a;

Strona 166 z 222

wymaga pozwolenia ani nie wymaga zgłoszenia robót budowlanych. Zgodnie z art. 30.5 organ administracji architektoniczno-budowlanej może przyjąć zgłoszenie lub wnieść sprzeciw na bazie art. 30.6.2, gdyż takie zgłoszenie narusza inne przepisy. Jest to notoryczne działanie w konfliktowych sytuacjach osób narażonych na konflikty sąsiedzkie. Działanie nagminne, w dużej ilości, powodujące wzmożenie przeciążenia urzędnika, a potwierdzające tylko, że „białe jest białe”. Wymagane np. w sytuacjach środków unijnych.

1b) budowa obiektów, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 6, 10 i 13, sytuowanych na obszarze Natura 2000; 2) wykonywanie robót budowlanych, o których mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b, 6, 9 oraz 11-12a; 2a) wykonywanie remontu, o którym mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1, dotyczącego: a) budowli, których budowa wymaga uzyskania pozwolenia na budowę, b) przegród zewnętrznych albo elementów konstrukcyjnych budynków, których budowa wymaga uzyskania pozwolenia na budowę; 2b) wykonywanie przebudowy obiektów, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1 lit. b-d oraz pkt 2b, 3, 3a, 11, 12, 14, 16, 19, 19a, 20b i 28; 2c) docieplenie budynków o wysokości powyżej 12 m i nie wyższych niż 25 m; 3) budowa ogrodzeń o wysokości powyżej 2,20 m i wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu: a) krat na budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego oraz obiektach wpisanych do rejestru zabytków, b) urządzeń o wysokości powyżej 3 m na obiektach budowlanych; c) (uchylona); 4) budowa obiektów małej architektury w miejscach publicznych. 1a. Inwestor zamiast dokonania zgłoszenia dotyczącego robót budowlanych, o których mowa w ust. 1, może wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę. 2. W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie, o którym mowa w art. 32 ust. 4 pkt 2, oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami. 3. Do zgłoszenia budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 19 i 20, należy ponadto dołączyć projekt zagospodarowania działki lub terenu wraz z opisem technicznym instalacji, wykonany przez projektanta posiadającego odpowiednie uprawnienia budowlane. Projekt zagospodarowania działki lub terenu, w przypadku budowy instalacji gazowej, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 19, powinien być uzgodniony z podmiotem właściwym do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych. 4. W zgłoszeniu budowy, o której mowa w ust. 1 pkt 4, należy ponadto przedstawić projekt zagospodarowania działki lub terenu, wykonany przez projektanta posiadającego wymagane uprawnienia budowlane. 4a. W zgłoszeniu przebudowy drogi w transeuropejskiej sieci drogowej należy ponadto przedstawić: 1) wynik audytu bezpieczeństwa ruchu drogowego, o którym mowa w art. 24l ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych; 2) uzasadnienie zarządcy drogi, o którym mowa w art. 24l ust. 4 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. 4b. Do zgłoszenia budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a należy dołączyć dokumenty, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 1-4. Przepis art. 35 ust. 1 stosuje się odpowiednio. 4c. Do zgłoszenia przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b, należy dołączyć dokumenty, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 1, 2 i 4. Przepis art. 35 ust. 1 stosuje się odpowiednio. 5. Zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, należy dokonać przed terminem zamierzonego rozpoczęcia robót budowlanych. Organ administracji architektoniczno-budowlanej, w terminie 21 dni od dnia doręczenia zgłoszenia, może, w drodze decyzji, wnieść sprzeciw. Do wykonywania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wniósł sprzeciwu w tym terminie. 5a. (uchylony). 5aa. Organ administracji architektoniczno-budowlanej może z urzędu, przed upływem terminu, o którym mowa w ust. 5,

wydać zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu. Wydanie zaświadczenia wyłącza możliwość wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w ust. 6 i 7, oraz uprawnia inwestora do rozpoczęcia robót budowlanych. Przepis ust. 5e stosuje się odpowiednio. 5b. W przypadku nierozpoczęcia wykonywania robót budowlanych przed upływem 3 lat od określonego w zgłoszeniu

Strona 167 z 222

terminu ich rozpoczęcia, rozpoczęcie tych robót może nastąpić po dokonaniu ponownego zgłoszenia. 5c. W razie konieczności uzupełnienia zgłoszenia organ administracji architektoniczno-budowlanej nakłada na zgłaszającego, w drodze postanowienia, obowiązek uzupełnienia, w określonym terminie, brakujących dokumentów, a w przypadku ich nieuzupełnienia - wnosi sprzeciw w drodze decyzji. 5d. Nałożenie obowiązku, o którym mowa w ust. 5c, przerywa bieg terminu, o którym mowa w ust. 5. 5e. W przypadku gdy organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wniósł sprzeciwu, projekt budowlany dotyczący budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, oraz przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b, podlega ostemplowaniu. Organ administracji architektoniczno-budowlanej dokonuje ostemplowania niezwłocznie po upływie terminu na wniesienie sprzeciwu. 6. Organ administracji architektoniczno-budowlanej wnosi sprzeciw, jeżeli: 1) zgłoszenie dotyczy budowy lub wykonywania robót budowlanych objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę; 2) budowa lub wykonywanie robót budowlanych objętych zgłoszeniem narusza ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy, inne akty prawa miejscowego lub inne przepisy; 3) zgłoszenie dotyczy budowy tymczasowego obiektu budowlanego, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 12, w miejscu, w którym taki obiekt istnieje. 6a. Za dzień wniesienia sprzeciwu uznaje się dzień nadania decyzji w placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu art. 3 pkt 13 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1481 oraz z 2018 r. poz. 106, 138 i 650) albo w przypadku, o którym mowa w art. 391 Kodeksu postępowania administracyjnego, dzień wprowadzenia do systemu teleinformatycznego. 7. Organ administracji architektoniczno-budowlanej może nałożyć, w drodze decyzji, o której mowa w ust. 5, obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, jeżeli ich realizacja może naruszać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy lub spowodować: 1) zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia; 2) pogorszenie stanu środowiska lub stanu zachowania zabytków; 3) pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych; 4) wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich. Na temat charakteru prawnego zgłoszenia, o którym mowa w art. 30 ustawy Prawo budowlane, w piśmiennictwie i orzecznictwie odnaleźć można stwierdzenia, że zgłoszenie, o którym mowa w omawianym przepisie, nie jest wnioskiem (podaniem) w rozumieniu art. 61 k.p.a., który wymagałby załatwienia przez organ jako sprawy administracyjnej. Jest to w istocie oświadczenie woli inwestora o zamiarze przystąpienia do realizacji konkretnej inwestycji budowlanej, a jego milczące przyjęcie przez właściwy organ jest zwykłą czynnością materialno-techniczną (por. A. Kosicki w komentarzu do art. 30 Prawa budowlanego w: "Prawo budowlane. Komentarz", pod red. A. Plucińska-Filipowicz, wyd. Wolter Kluwer Polska; wyrok WSA w Poznaniu z dnia 2 kwietnia 2014 r., sygn. akt IV SA/Po 1074/13). Istnieją również poglądy, wedle których instytucja zgłoszenia stanowi swego rodzaju substytut pozwolenia na budowę, a samo zgłoszenie jest odpowiednikiem wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę. Zgłoszenie zaś, o którym mowa w art. 30 ustawy Prawo budowlane, inicjuje postępowanie administracyjne. Znajduje w nim zastosowanie regulacja ogólna z art. 61 § 1 k.p.a., zgodnie z którą, datą wszczęcia postępowania jest dzień doręczenia żądania organowi administracji

publicznej. Toczące się postępowanie administracyjnej będzie jednak postępowaniem w pewnym sensie "uproszczonym": gdyż nie zawsze wymaga wydania rozstrzygnięcia w formie aktu administracyjnego. Istnieje bowiem domniemanie wydania decyzji pozytywnej w stosunku do zamiaru objętego zgłoszeniem w sytuacji, gdy bezskutecznie upłynie zawity termin, o którym mowa w art. 30 ust. 5 ustawy Prawo budowlane. Tym samym regulacje kodeksowe ulegają stosownej

Strona 168 z 222

modyfikacji, gdyż niektóre z nich nie znajdują pełnego, a inne jakiegokolwiek zastosowania (por. komentarz do art. 30 J. Dessoulavy-Śliwiński w: "Prawo budowlane. Komentarz", pod red. Z. Niewiadomskiego, wyd. C.H. Beck, 2013, s. 384 i nast., wyrok WSA w Krakowie z dnia 21 stycznia 2008 r., sygn. akt II SA/Kr 911/08). Nie powinno budzić wątpliwości, że złożenie właściwemu organowi zgłoszenia zamiaru wykonania robót budowlanych niewątpliwie inicjuje określone działania organu administracji architektoniczno-budowalnej. Organ ten ma obowiązek zweryfikować zgłoszenie według określonych kryteriów. Udzielenie pozwolenia na budowę lub kwestia dopuszczalności zrealizowania przedsięwzięcia na podstawie zgłoszenia są rozpatrywane w ramach realizacji przez organ administracji określonych, powierzonych mu obowiązków. Złożone zgłoszenie musi spełniać określone wymogi stawiane mu zarówno przez przepisy prawa materialnego ale również podstawowe wymogi formalne, o których mowa w art. 61 k.p.a., takie jak wskazanie osoby, od której pochodzi, powinno zostać także przez nią podpisane. Zasady wydawania postanowienia określone w art. 30 ustawy Prawo budowlane stanowią lex specialis wobec ogólnych zasad postępowania administracyjnego przewidzianych w art. 64 § 2 k.p.a., gdzie rygorem nieusunięcia braków podania, wniosku w terminie 7 dni, jest pozostawienie go bez rozpoznania. Postanowienie wydane na podstawie art. 30 ustawy Prawo budowlane ma rygor wniesienia sprzeciwu, co do którego ustawodawca przewidział termin 30 dniowy (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 marca 2009 r., sygn. akt VII SA/Wa 2114/08). Przy rozpatrywaniu tych konkretnych spraw, nie może jednak ujść uwadze, że art. 64 § 2 k.p.a. służy uzupełnieniu braków formalnych podania, przez które należy rozumieć braki wskazane w art. 63 § 2 i 3 k.p.a., tj. określenie żądania, podpis strony, dołączenie pełnomocnictwa, oraz wymagania określone w przepisach szczególnych. W sytuacji złożenia niekompletnego zgłoszenia, to w zależności od rodzaju braków organ stosuje art. 64 § 2 k.p.a. lub art. 30 ustawy Prawo budowlane. Jeżeli wniosek jest niekompletny pod względem formalnoprawnym, organ winien wezwać do jego uzupełnienia w trybie art. 64 § 2 k.p.a., natomiast w przypadku braków materiaInoprawnych powinien zastosować art. 30 ustawy Prawo budowlane (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 stycznia 2010 r., sygn. akt VII SA/Wa 2009/09). Zatem, innymi słowy, jeśli zgłoszenie posiada braki formalne, które w istocie uniemożliwiają mu nadanie biegu, takie jak brak podpisu osób zgłaszających zamiar budowy obiekty lub wykonania robót budowlanych, organ winien wezwać inwestora do uzupełnienia zgłoszenia, pod rygorem pozostawienia go bez rozpoznania, odpowiednio stosując tu art. 64 § 2 k.p.a. Jeżeli natomiast braki zgłoszenia dotyczą kwestii określonych przez art. 30 ustawy Prawo budowlane, wówczas organ skierować powinien zobowiązanie do inwestorów do jego uzupełnienia w trybie art. 30 ustawy Prawo budowlane, pod rygorem wniesienia sprzeciwu. Nawet, gdyby przyjąć, jak wskazuje się w części orzecznictwa, że złożenie zgłoszenia nie stanowi podania w rozumieniu art. 61 k.p.a., a więc żądania wszczynającego postępowanie administracyjne, lecz jest oświadczeniem woli, określanym niekiedy mianem czynności materialno-technicznej, to niewątpliwie zgłoszenie takie także musi być podpisane. Aby można było stwierdzić, że zgłoszenie pochodzi od osób w nim wskazanych powinno być podpisane przez podmiot zgłaszający zamiar zrealizowania danego obiektu budowalnego lub wykonania robót budowlanych. Nie można zaakceptować stanowiska, wedle którego organ miałby przedsięwziąć jakiekolwiek czynności weryfikujące merytorycznie złożone zgłoszenie, jeżeli nie posiadałoby ono wskazania inwestora (zgłaszającego) lub jego podpisu pod zgłoszeniem. Tak jak każde podanie w rozumieniu art. 61 k.p.a. dla wywarcia jakichkolwiek skutków procesowych powinno być podpisane, tak samo zgłoszenie powinno być podpisane przez osoby składające zgłoszenie (lub osoby przez nie do tej

czynności odpowiednio umocowane) – zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 28 stycznia 2015 r., sygn. akt II SA/Sz 1041/14. Zgłoszenie budowy nie powoduje wszczęcia postępowania administracyjnego, nie stanowi bowiem wniosku (podania)

Strona 169 z 222

zainteresowanego podmiotu, który w myśl k.p.a. wymagałby załatwienia przez organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawy administracyjnej. Do dnia wydania decyzji o sprzeciwie w sprawie zgłoszenia nie toczy się postępowanie administracyjne w zakresie regulowanym przepisami k.p.a., mają natomiast zastosowanie reguły formalne określone w p.b. (np. wydanie postanowienia wzywającego do uzupełnienia zgłoszenia). Postępowaniem administracyjnym prowadzonym przez organ architektoniczno-budowlany po dokonaniu zgłoszenia budowy jest dopiero postępowanie w sprawie sprzeciwu (wszczynane w istocie decyzją o sprzeciwie) będącego decyzją administracyjną wydawaną z urzędu i to tylko wówczas, gdy organ dojdzie do przekonania, że zachodzą ustawowe przesłanki do wydania takiej decyzji. Postępowanie w przedmiocie zgłoszenia sprzeciwu oraz przesłanki materialnoprawne obligujące organ administracji architektoniczno-budowlanej do jego wniesienia określone zostały w art. 30 p.b. Inwestor dokonując zgłoszenia chce mieć pewność, że planowane roboty budowlane będą zgodne z prawem, a sam ich zakres w przekonaniu inwestora zbieżny z treścią art. 30 ust. 1 p.b. obliguje do wystąpienia ze zgłoszeniem. Zgodnie z art. 30 p.b. w zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami. W razie konieczności uzupełnienia zgłoszenia właściwy organ nakłada, w drodze postanowienia, na zgłaszającego obowiązek uzupełnienia, w określonym terminie, brakujących dokumentów, a w przypadku ich nieuzupełnienia - wnosi sprzeciw, w drodze decyzji. Zgłoszenie spełniające wszystkie wymogi formalne pod względem treści i kompletności załączonych dokumentów, niewymagające uzupełnienia, pozwala właściwemu organowi do którego wpłynęło, na jego merytoryczną ocenę (A. Gliniecki, w: red. A. Gliniecki, Prawo budowlane. Komentarz, Warszawa 2012 r., str. 254). Przede wszystkim trzeba podkreślić, że to inwestor w dokonanym zgłoszeniu wskazuje zakres i granice robót budowlanych albo budowy, jeżeli zgłoszenie dotyczy budowy. Jeżeli opis przedmiotu zgłoszenia, zawarty w zgłoszeniu, jest niejasny czy niepełny, to obowiązkiem organu jest wezwanie do sprecyzowania zgłoszenia. Tym bardziej organ ma taki obowiązek jeżeli z projektu budowlanego wynika inny zamiar inwestora niż ten opisany w zgłoszeniu. Zgodnie z art. 30 ust. 5 p.b. zgłoszenia należy dokonać przed terminem zamierzonego rozpoczęcia robót budowlanych. Do wykonywania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie, w drodze decyzji, sprzeciwu. Termin, wskazany w art. 30 p.b. jest terminem prawa materialnego. Rozpoczyna swój bieg następnego dnia po dniu, w którym zgłoszenie wpłynęło do siedziby organu administracji, a w razie nałożenia obowiązku uzupełnienia zgłoszenia, dzień po dniu, w którym zgłoszenie zostało uzupełnione lub dzień po dniu, w którym bezskutecznie minął termin wskazany w postanowieniu. Zagadnieniem spornym jest kwestia co należy rozumieć przez pojęcie "wniesienie przez organ sprzeciwu". Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie sądowym zarysowały się trzy stanowiska: według pierwszego z nich do zachowania terminu konieczne jest doręczenie sprzeciwu stronie w ciągu 30 dni (czy 21 wg nowych przepisów) od daty zgłoszenia (por. np. wyrok NSA z dnia 14 marca 2012 r., II OSK 2471/10). Zgodnie z drugim stanowiskiem organ administracji ma 30 dni (czy 21 wg nowych przepisów) na wniesienie sprzeciwu w drodze decyzji, a więc na wydanie decyzji o sprzeciwie (por. np. wyrok NSA z dnia 25 lipca 2012 r., II OSK 808/11). Podzielić należy jednak trzecie stanowisko, zgodnie z którym dla zachowania 30-dniowego terminu (czy 21 wg nowych przepisów) od daty zgłoszenia robót budowlanych konieczne jest sporządzenie decyzji o sprzeciwie i nadanie jej w placówce pocztowej,

zgodnie z art. 57 § 5 k.p.a. (por. np. wyrok NSA z dnia 28 lutego 2012 r., II OSK 2425/10). Zgłoszenie, uregulowane w art. 30 p.b., stanowi jednostronną czynność prawną, jaką dokonuje inwestor. Brak jest jednakże legalnej definicji inwestora. Należy przyjąć, że dla wykładni tego pojęcia istotny jest aspekt woli danego

Strona 170 z 222

podmiotu w inicjowaniu, rozpoczęciu i kontynuowaniu procesu budowlanego. W tym rozumieniu inwestorem byłby zawsze podmiot, bez którego woli i aktywności dany proces budowlany nie mógłby się rozpocząć ani być kontynuowany. Stroną jest oznaczony we wniosku inwestor, nie zaś odrębnie każda z osób, których zamiarem jest wspólne zrealizowanie wnioskowanej inwestycji. Do wykonywania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni (21*) od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie, w drodze decyzji, sprzeciwu i nie później niż po upływie 2 lat od określonego w zgłoszeniu terminu ich rozpoczęcia. Jak podkreśla się w doktrynie, upływ terminu (30 dni) (21*), oznacza dla inwestora (zgłaszającego) prawo do rozpoczęcia budowy lub robót budowlanych, o zamiarze wykonywania których informował organ w zgłoszeniu. Dla organu administracji architektoniczno-budowlanej upływ tego terminu oznacza koniec terminu, w którym powinien merytorycznie ocenić zgłoszenie, ewentualnie wezwać inwestora do uzupełnienia zgłoszenia, oraz utratę kompetencji do wydania decyzji wnoszącej sprzeciw (por. A.Gliniecki w: Prawo budowlane. Komentarz. pod red. A.Glinieckiego, LexisNexis, wyd. 2, s. 366). Jeśli zgłoszenie posiada braki formalne, które w istocie uniemożliwiają mu nadanie biegu, takie jak brak podpisu osób zgłaszających zamiar budowy obiekty lub wykonania robót budowlanych, organ winien wezwać do uzupełnienia zgłoszenia, pod rygorem pozostawienia go bez rozpoznania, odpowiednio stosując tu art. 64 § 2 k.p.a. Jeżeli natomiast braki zgłoszenia dotyczą kwestii określonych przez art. 30 ustawy Prawo budowlane, wówczas organ skierować powinien zobowiązanie do inwestorów do jego uzupełnienia w trybie art. 30 Prawa budowlanego, pod rygorem wniesienia sprzeciwu. Podobne stanowisko zajął WSA w Opolu w wyroku z dnia 2 czerwca 2011 r., sygn. akt II SA/Op 103/11 oraz WSA w Warszawie z dnia 22 stycznia 2010 r., sygn. akt VII SA/Wa 2009/09. Pogląd ten nie stoi w sprzeczności z tezą, że zasady wydawania postanowienia określone w art. 30 ustawy Prawo budowlane stanowią lex specialis wobec ogólnych zasad postępowania administracyjnego przewidzianego w art. 64 § 2 k.p.a., gdzie rygorem nieusunięcia braków podania (wniosku) w terminie 7 dni, jest pozostawienie go bez rozpoznania. W przypadku wniesienia zgłoszenia, nieuzupełnienie braków o których mowa w art. 30 ustawy Prawo budowlane, przybiera formę sprzeciwu organu, nie zaś pozostawienia zgłoszenia bez rozpoznania. Podsumowując i odpowiadając jeszcze raz na zadane pytania, możemy powiedzieć, że organ może wnieść sprzeciw po zgłoszeniu lub pozostawić zgłoszenie bez rozpoznania informując wnioskodawcę, że dane zamierzenie inwestycyjne nie podlega ani zgłoszeniu ani nie jest objęte obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę. Pozostawienie pisma bez rozpoznania, o którym mowa w art. 64 § 2 k.p.a. to czynność materialno-techniczna, o której należy zawiadomić stronę pismem (wyrok NSA z dnia 21 marca 2013 r., sygn. II OSK 2266/11, „pismo organu I instancji o pozostawieniu podania bez rozpoznania nie jest decyzją administracyjną ani postanowieniem. Jest zawiadomieniem o pozostawieniu podania bez rozpoznania. Sama czynność organu ma charakter materialno-techniczny, znajdujący oparcie w treści art. 64 § 2 k.p.a.). Formalnie sprzeczność objętego zgłoszeniem zamiaru realizacji jakiegokolwiek zamierzenia inwestycyjnego z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, uprawnia organ do zgłoszenia sprzeciwu wobec tego zgłoszenia. Kwestia możliwości zgłoszenia legalnego, tj. zgodnego z obowiązującym prawem sprzeciwu, wymaga uwzględnienia szerszego kontekstu, mianowicie, czy formalnie sprzeczne z zapisami planu miejscowego zamierzenie inwestycyjne jest dozwolone wprost przepisami rangi wyżej niż tzw. prawo miejscowe. Przewidziany w art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8

marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j.Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) tryb orzekania o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego w trybie skarg na uchwały, nie wyklucza możliwości niezastosowania postanowień planu sprzecznych z prawem, w trybie kontroli decyzji administracyjnej. Wniosek taki wynika z nakazu kontroli przez Sąd zgodności decyzji z prawem, a w przypadku sprzeczności norm prawnych,

Strona 171 z 222

zastosowania obowiązujących w tym zakresie reguł kolizyjnych. Dokonując oceny legalność decyzji, która organ zgłasza sprzeciw do zamiaru wykonania robót budowlanych, sąd ma obowiązek badania nie tylko jej formalnej strony (czy była formalna podstaw do zgłoszenia sprzeciwu), ale merytorycznie ocenia, czy podstawa prawna sprzeciwu nie jest sprzeczna z przepisem hierarchicznie wyższym. Jeżeli kontrola dokonana w tym zakresie wykaże, że zachodzi sprzeczność pomiędzy zapisami planu miejscowego a unormowaniem ustawowym, obowiązkiem sądu jest wydać orzeczenie w oparciu o zapis rango wyższej - ustawowej. W przeciwnym razie kontrola ta nie miałaby merytorycznego a jedynie formalny charakter. Ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, mimo że należą do źródeł prawa powszechnie obowiązującego na terenie działania organów gminy, które je ustanowiły, nie są jednak jedynymi przepisami prawa, które należy uwzględniać przy ocenie legalności robót budowlanych objętych zgłoszeniem. Do takich przepisów - według art. 30 ust. 6 pkt 2 p.b.- należą także regulacje zawarte w aktach prawa powszechnie obowiązującego (zarówno w ustawach, jak i rozporządzeniach wykonawczych do tych ustaw) ograniczające możliwość prowadzenia w danym miejscu budowy lub wykonywania określonych robót budowlanych. Tymi przepisami bez wątpienia są przepisy p.b. oraz wydanych na jej podstawie rozporządzeń.

Rozbiórka obiektu tymczasowego. W jakim terminie musi być rozebrany oraz kto odpowiada za rozbiórkę (nadzór budowlany czy Starostwo). Wyrok NSA z 25.02.2014 akt II OSK 2303/12 w trybie art. 48-51 PB

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 25 lutego 2014 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 21 czerwca 2012 r. sygn. akt IV SA/Po 248/12 w sprawie ze skargi na decyzję Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Poznaniu w przedmiocie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego oddalił skargę kasacyjną. Poniżej treść uzasadnienia wyroku. Uzasadnienie faktyczne Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 21 czerwca 2012 r., w sprawie sygn. akt IV SA/Po 248/12, oddalił skargę S. N. na decyzję Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia (...) stycznia 2012 r. nr (...) w przedmiocie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego. W uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd wskazał, że w dniu 3 marca 2008 r. S. N. (dalej powoływany też jako inwestor) zwrócił się do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania o wydanie pozwolenia na użytkowanie na czas nieokreślony, stanowiącego jego własność, pawilonu wystawienniczego dla samochodów osobowych na nieruchomości położonej w Poznaniu przy ul. (...) (działka nr (...), arkusz nr (...), obręb (...)). Wskazał on, że pawilon został wybudowany na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę wydanej przez Prezydenta Miasta Poznania w dniu (...) czerwca 2001 r. Pawilon został dopuszczony do użytkowania na podstawie decyzji Prezydenta Miasta Poznania z dnia (...)

kwietnia 2002 r. o pozwoleniu na użytkowanie, w której określono trzyletni termin tego użytkowania. Decyzją z dnia (...) listopada 2011 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania (dalej: PINB) - działając na podstawie art. 59 ust. 5 w zw. z art. 36 ust. 1 pkt 2-3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.; dalej: Prawo budowlane) - odmówił wydania pozwolenia na użytkowanie pawilonu. W uzasadnieniu organ I instancji wskazał, że wniosek inwestora nie może zostać uwzględniony, ponieważ w obrocie prawnym jest ostateczna decyzja z dnia (...) czerwca 2001 r. zezwalająca na wybudowanie przedmiotowego obiektu budowlanego, w której organ administracji architektoniczno-budowlanej, zgodnie z art. 36 ust. 1 Prawa budowlanego określił ten obiekt jako tymczasowy, ustalając czas jego użytkowania na okres 3 lat. Decyzja ta i wynikający z niej termin użytkowania wiążą strony oraz organy administracji publicznej. Inwestor podejmował bezskuteczne próby wzruszenia tej decyzji. PINB podkreślił, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądów administracyjnych, umieszczenie w decyzji o pozwoleniu na budowę terminów, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 2-3

Strona 172 z 222

Prawa budowlanego, skutkuje powstaniem obowiązku rozbiórki takiego obiektu budowlanego z mocy prawa. W świetle powyższego nie można uwzględnić wniosku Inwestora o wydanie pozwolenia na dalsze użytkowanie przedmiotowego obiektu budowlanego, gdyż jego sytuacja prawna w zakresie dalszego użytkowania jest uregulowana i klarowna - obiekt podlega obowiązkowi rozbiórki. Organ I instancji nadmienił, że z akt sprawy wynika, iż Prezydent Miasta Poznania prowadzi postępowanie egzekucyjne zmierzające do wykonania obowiązku rozbiórki przedmiotowego pawilonu, na podstawie tytułu wykonawczego nr (...) z dnia (...) września 2007 r. Inwestor złożył odwołanie od powyższej decyzji, zarzucając naruszenie obowiązku zebrania pełnego materiału dowodowego tj. naruszenie art. 7 art. 8 i art. 77 § 1 k.p.a. W uzasadnieniu m.in. wskazał, że decyzją nr (...) z dnia (...) grudnia 2006 r. ustalającą warunki zabudowy, Prezydent Miasta zmienił sposób użytkowania przedmiotowego pawilonu z okresu tymczasowego na okres stały. Decyzja ta jest ostateczna i pozostaje w obrocie prawnym. Skarżący podkreślił, że zamieszczenie w decyzji o pozwoleniu na budowę postanowienia o tymczasowym charakterze budynku było podyktowane wyłącznie ustaleniami ówcześnie obowiązującego planu miejscowego, który utracił moc z dniem 31 grudnia 2003 r. Nadto należy uwzględnić to, że przedmiotowy obiekt został wybudowany na podstawie pozwolenia na budowę, stąd inwestor nie powinien być gorzej traktowany niż osoba, która dopuszcza się samowoli budowlanej, i która może następnie ubiegać się o legalizację takiej samowoli. Skarżący wskazał, że w okolicznościach sprawy rozbiórka pawilonu, który nigdy nie był "tymczasowym obiektem budowlanym" w rozumieniu art. 3 ust. 5 p.b., byłaby aktem godzącym w konstytucyjnie chronione prawo własności oraz w zasadę zaufania do Państwa i tworzonego przezeń prawa (art. 2 Konstytucji RP). Decyzją z dnia (...) stycznia 2012 r. Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję PINB wyjaśniając w jej uzasadnieniu, że w decyzji o pozwoleniu na budowę pawilonu wystawienniczego określono czas użytkowania tymczasowego tego obiektu na okres 3 lat. Następnie decyzją z dnia (...) maja 2007 r. Prezydent miasta Poznania odmówił zmiany decyzji o pozwoleniu na budowę Rozstrzygnięcie to zostało ostatecznie zaakceptowane przez Wojewodę Wielkopolskiego, który decyzją z dnia (...) maja 2011 r. - utrzymaną w mocy przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego decyzją z dnia (...) sierpnia 2011 r. - odmówił stwierdzenia nieważności ww. decyzji Prezydenta Miasta z dnia (...) maja 2007 r. W rezultacie decyzja o pozwoleniu na budowę nadal pozostaje w obrocie prawnym, wiążąc zarówno strony, jak i organy administracji publicznej. W ocenie organu odwoławczego, PINB słusznie zauważył, że umieszczenie w pozwoleniu na budowę terminów przewidzianych art. 36 ust. 1 pkt 2 i 3 p.b. skutkuje powstaniem obowiązku rozbiórki danego obiektu po ich upływie. Przedmiotowy obiekt budowlany podlega więc przewidzianemu w decyzji o pozwoleniu na budowę nakazowi rozbiórki. Nie jest natomiast możliwe wydanie pozwolenia na użytkowanie obiektu podlegającego takiemu nakazowi. Odnosząc się do zarzutów odwołania organ odwoławczy wskazał, że decyzja o warunkach zabudowy, wydawana w oparciu o przepisy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zawiera ustalenia wiążące organ wydający decyzję o pozwoleniu na budowę lub decyzję zmieniającą decyzję o pozwoleniu na budowę. Decyzja ustalająca warunki zabudowy nie zobowiązuje natomiast organu nadzoru budowlanego do wydania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, na ww. decyzję organu odwoławczego, S. N. zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj.: art. 7, art. 8, art. 11, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a i art. 107 § 3 k.p.a. Podniósł, że organy nie zebrały całego materiału dowodowego, gdyż pominęły decyzję z dnia (...) października 2006 r.,

stwierdzającą nieważność decyzji o pozwolenia na użytkowanie przedmiotowego pawilonu na okres 3 lat. W powołanej decyzji organ wskazał, że przepisy Prawa budowlanego nie przewidywały i nadal nie przewidują wydania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie na okres tymczasowy. Zdaniem skarżącego, skoro wyłączną przyczyną stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na użytkowanie było zawarcie w niej zastrzeżenia, iż została wydana "na okres 3 lat",

Strona 173 z 222

to uprawnione jest twierdzenie, że została ona następnie wyeliminowana z obrotu jedynie w tej części, w jakiej zawierała zapis o 3-letnim okresie. Dalej skarżący zarzucił, że organ II instancji, rozpatrując sprawę ponownie, dokonał ustaleń sprzecznych z treścią materiału dowodowego. Przyjął bowiem, że w decyzji o pozwoleniu na budowę zostały określone - zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 2 oraz pkt 3 Prawa budowlanego. - terminy: czasu użytkowania przedmiotowego obiektu na okres 3 lat oraz jego rozbiórki. Tymczasem w decyzji tej, w części określającej warunki pozwolenia na budowę, w punkcie 2 ("czas użytkowania tymczasowych obiektów budowlanych") oraz w punkcie 3 lit. b ("termin rozbiórki tymczasowych obiektów budowlanych") wpisano: "nie dotyczy". Wprawdzie w pkt 6 tej decyzji zapisano, że po upływie okresu tymczasowości, należy obiekt rozebrać własnym staraniem i na własny koszt, a teren uporządkować i zagospodarować zielenią, jednakże zapisu tej treści nie można uznać za ustalenie terminu rozbiórki, skoro nie określa on początkowego terminu, od którego należy liczyć okres "upływu tymczasowości", w szczególności w sytuacji, gdy walory techniczne obiektu spełniają wszelkie wymogi właściwe dla obiektów o przeznaczeniu na długotrwałe użytkowanie. W odpowiedzi na skargę organ administracji wniósł o jej oddalenie, powtarzając argumenty zawarte w zaskarżonej decyzji i wskazując, że z akt wszystkich organów badających sprawę przedmiotowego obiektu wynika jasno, że inwestorowi udzielono pozwolenia na budowę tymczasowego obiektu na okres 3 lat, zatem rozbiórka winna być przeprowadzona po upływie okresu tymczasowości, czyli po upływie 3 lat, na które zostało udzielone pozwolenie na budowę. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm., dalej jako p.p.s.a.) oddalił skargę. Uzasadnienie prawne W ocenie Sądu, organy administracji w dostatecznym stopniu zebrały i rozważyły materiał dowodowy niezbędny do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Stwierdził, że istotne dla sprawy okoliczności faktyczne nie są pomiędzy stronami sporne. Rozbieżności dotyczą jedynie interpretacji tych faktów, w szczególności oceny skutków prawnych zapadłych w sprawie decyzji administracyjnych. Sąd podkreślił, że w obrocie prawnym pozostaje decyzja zatwierdzająca projekt budowlany i udzielająca skarżącemu pozwolenia na budowę "tymczasowego pawilonu wystawienniczego samochodów osobowych na okres 3 lat". W świetle tak jednoznacznego sformułowania decyzji, wywody skargi dotyczące braku odrębnego wypełnienia przez organ administracji niektórych rubryk (punktów) tej decyzji - tj. punktu 2 ("czas użytkowania tymczasowych obiektów budowlanych") oraz punktu 3 lit. b ("termin rozbiórki tymczasowych obiektów budowlanych") - są bezzasadne. Sąd stwierdził, że użycie przez organ sformułowania "nie dotyczy" oznacza wyłącznie wolę odstąpienia przez organ od wpisu treści do konkretnej rubryki sentencji decyzji. Nie oznacza zaś wyeliminowania czasowości decyzji. Wyraźnym potwierdzeniem takiej woli organu administracji jest zamieszczenie w ostatnim punkcie sentencji decyzji (tekst jedn.: w punkcie 6) postanowienia, że po upływie okresu tymczasowości, należy obiekt rozebrać własnym staraniem i na własny koszt, a teren uporządkować i zagospodarować zielenią. Sąd podkreślił, że nawet bez tego postanowienia intencja organu byłaby jednoznaczna i nie budziłaby wątpliwości, że zostało wydane pozwolenie na budowę obiektu tymczasowego. W sprawie nie mogły również odnieść skutku celowościowe argumenty skargi, dotyczące wysokich walorów technicznych wybudowanego obiektu dlatego, że dotyczy ona kontroli decyzji odmownie załatwiającej wniosek o wydanie pozwolenia na użytkowanie - z powodu tymczasowości, a nie z powodu jego stanu technicznego. Zdaniem Sądu, organy administracji

trafnie wskazały, że określenie w pozwoleniu na budowę terminu, na jaki ma zostać wzniesiony dany obiekt budowlany, skutkuje po upływie tego terminu, powstaniem obowiązku jego rozbiórki. Sąd powołując się na orzecznictwo sądów administracyjnych, wyraził pogląd, że obiekty budowlane wzniesione na okres czasowy podlegają rozbiórce z mocy prawa, ze względu na upływ czasu oznaczony w pozwoleniu na budowę. Dopóki zaś obiekt budowlany objęty jest

Strona 174 z 222

nakazem rozbiórki (na podstawie decyzji albo z mocy prawa) - lub choćby prowadzone jest postępowanie w sprawie o rozbiórkę - niedopuszczalne jest udzielenie pozwolenia na użytkowanie takiego obiektu. W niniejszej sprawie decyzja o pozwoleniu na budowę została wydana w 2001 r., na okres 3 lat. Z akt sprawy wynika, że budowa przedmiotowego pawilonu została zakończona w 2002 r. W tym samym roku wydana została także decyzja o pozwoleniu na użytkowanie tego pawilonu, udzielona również na okres 3 lat, przy czym dywagacje strony skarżącej, jakoby decyzja ta została wyeliminowana z obrotu prawnego jedynie w części dotyczącej określenia terminu, są całkowicie nieuprawnione, a to wobec dostatecznie jasnego sformułowania rozstrzygnięcia decyzji wojewódzkiego organu nadzoru budowlanego z dnia (...) października 2006 r., stwierdzającej nieważność decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. W ocenie Sądu, w konsekwencji jest poza sporem, że wskazany w decyzji o pozwoleniu na budowę, jak i w decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, trzyletni okres "tymczasowości" już dawno upłynął. W tym stanie faktycznym nie ma zatem podstaw prawnych do wydania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie przedmiotowego pawilonu. Z powyższych względów, Sąd nie dopatrzył się w obu wydanych w sprawie decyzjach istotnych uchybień, które uzasadniałyby ich wyeliminowanie z obrotu prawnego. Skargę kasacyjną od wyroku wniósł S. N. zarzucając: - naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit.c p.p.s.a. w zw. z art. 7,9,77 § 1,art. 80 k.p.a. i art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. oraz art. 151 p.p.s.a., poprzez uznanie, że organy w dostatecznym stopniu zebrały i rozważyły materiał dowodowy, gdy tymczasem pominęły dowód w postaci decyzji Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia (...).10.2006 r., mocą której stwierdzono nieważność decyzji Prezydenta Miasta Poznania z dnia (...) kwietnia o pozwoleniu na użytkowanie na okres 3 lat przedmiotowego pawilonu wystawienniczego, co skarżący podnosił w skardze, - naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a. i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 9, art. 77 § 1, art. 80 k.p.a. i art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. w zw. z art. 55 pkt 1 i art. 36 ust. 1 pkt 5 ustawy Prawo budowlane z 1994 r. oraz art. 151 p.p.s.a., poprzez niedokonanie oceny skutków prawnych ww. decyzji z dnia (...).10.2006 r. stwierdzającej nieważność decyzji z dnia z dnia (...).04.2002 r. o pozwoleniu na użytkowanie na okres 3 lat pawilonu wystawienniczego, w tym w szczególności w kontekście nałożonego w pozwoleniu na budowę obowiązku uzyskania przez inwestora pozwolenia na użytkowanie tego obiektu, - naruszenie art. 106 § 5 w zw. z art. 106 § 3 p.p.s.a. w zw. z art. 233 k.p.c. w zw. z art. 36 ust. 1 pkt 2 i 3 lit. b ustawy Prawo budowlane z 1994 r., art. 141 § 4 i art. 145 § 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1, art. 80 k.p.a. oraz art. 151 p.p.s.a. przez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów polegające na przyjęciu, że decyzja zatwierdzająca projekt budowlany i udzielająca pozwolenia na budowę tymczasowego pawilonu wystawienniczego samochodów osobowych na okres 3 lat określa w sposób jednoznaczny trzyletni okres "tymczasowości" tego obiektu, - naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 36 ust. 1 pkt 2 i 3 lit.b ustawy Prawo budowlane z 1994 r. polegającą na przyjęciu, że w przypadku udzielenia pozwolenia na budowę obiektu tymczasowego od woli organu zależy określenie w tej decyzji czasu użytkowania i terminu rozbiórki tymczasowego obiektu budowlanego. Przytaczając takie podstawy kasacyjne skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej przede wszystkim akcentowano, że wobec unieważnienia decyzji z dnia (...) kwietnia 2002 r. o pozwoleniu na użytkowanie pawilonu wystawienniczego na okres 3 lat, do rozpatrzenia pozostał wniosek inwestora zawarty w piśmie z dnia 29 stycznia 2002 r., w którym zawiadamiał organ o zakończeniu budowy i wnosił o

Strona 175 z 222

wydanie pozwolenia na użytkowanie pawilonu wystawienniczego. Zdaniem skarżącego, Sąd nie ocenił skutków prawnych stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, zwłaszcza wpływu stwierdzenia nieważności tej decyzji na realizację nałożonego w pkt 5 decyzji o pozwoleniu na budowę - obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie. Powyższe naruszenie ma wpływ na wynik sprawy, gdyż nierozważenie tych kwestii doprowadziło do uznania przez organy i Sąd, że brak jest podstaw prawnych do uzyskania przez inwestora pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego. Zdaniem skarżącego treść decyzji o pozwoleniu na budowę nie daje podstaw do przyjęcia, że został w niej określony w sposób jednoznaczny okres "tymczasowości" pawilonu wystawienniczego, ponieważ w decyzji tej, w części dotyczącej czasu użytkowania tymczasowych obiektów budowlanych oraz w części dotyczącej terminu rozbiórki organ wpisał wyrazy "nie dotyczy". Zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 2 i 3 Prawa budowlanego organ miał obowiązek określić w decyzji czas użytkowania obiektu tymczasowego i termin rozbiórki tego obiektu. Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje: Stosownie do art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, z urzędu biorąc pod uwagę jedynie nieważność postępowania. W niniejszej sprawie żadna z przesłanek wymienionych w art. 183 § 2 p.p.s.a. nie wystąpiła, stąd też kontrola instancyjna ograniczała się do zbadania zasadności zarzutów podniesionych w skardze kasacyjnej. Badając sprawę w takim zakresie należało uznać, że skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw, ponieważ wbrew jej twierdzeniom, zaskarżonemu wyrokowi nie można zarzucić naruszenia wskazanych w skardze przepisów postępowania ani przepisów prawa materialnego. Istotą tej sprawy było wyjaśnienie skutków prawnych decyzji zatwierdzającej projekt budowlany i udzielającej skarżącemu pozwolenia na budowę tymczasowego pawilonu wystawienniczego na okres 3 lat. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sąd pierwszej instancji trafnie uznał, że organy administracji publicznej w dostatecznym stopniu zebrały i rozpatrzyły materiał niezbędny do rozstrzygnięcia sprawy dokonując jego trafnej oceny prawnej. Z akt sprawy wynika, że na żądanie Sądu pierwszej instancji, inwestor przedłożył poświadczoną za zgodność z oryginałem przez jego pełnomocnika - radcę prawnego - kserokopię decyzji Prezydenta Miasta Poznania z dnia (...) czerwca 2001 r. o zatwierdzeniu projektu budowlanego i udzieleniu Stanisławowi Niedźwieckiemu pozwolenia na budowę tymczasowego pawilonu wystawienniczego samochodów osobowych na okres 3 lat w P. przy ul. (...). Decyzja ta została wydana na podstawie art. 28, art. 33 ust. 1,art. 34 ust. 4 i art. 36 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126 z późn. zm., dalej jako Prawo budowlane). Z treści tej decyzji wynikało także, że po upływie "okresu tymczasowości", należy obiekt rozebrać własnym staraniem i na własny koszt. Sąd pierwszej instancji uznał, że takie sformułowanie decyzji o pozwoleniu na budowę nie budzi wątpliwości co do tego, że zostało wydane pozwolenie na budowę obiektu budowlanego tymczasowego, a określenie w tej decyzji terminu na jaki ma być wzniesiony obiekt budowlany, jak trafnie to przyjęły organy - skutkuje po upływie tego terminu - powstaniem obowiązku rozbiórki tego obiektu budowlanego.

Pogląd Sądu pierwszej instancji jest trafny. Przepis art. 36 Prawa budowlanego wymienia elementy, jakie powinna zawierać decyzja o pozwoleniu na budowę.

Strona 176 z 222

W brzmieniu z daty wydania decyzji o pozwoleniu na budowę przedmiotowego pawilonu wystawienniczego, stanowił on w ustępie pierwszym, że w decyzji o pozwoleniu na budowę właściwy organ, w razie potrzeby: 1) określa szczególne warunki zabezpieczenia terenu budowy i prowadzenia robót budowlanych, 2) określa czas użytkowana tymczasowych obiektów budowlanych, 3) określa terminy rozbiórki: a) istniejących obiektów budowlanych nie przewidzianych do dalszego użytkowania, b) tymczasowych obiektów budowlanych, 4) określa szczegółowe wymagania dotyczące nadzoru na budowie, 5) nakłada obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie, jeżeli jest to uzasadnione względami bezpieczeństwa ludzi lub mienia bądź ochrony środowiska. W decyzji z dnia (...) czerwca 2001 r. o pozwoleniu na budowę tymczasowego pawilonu wystawienniczego organ, zgodnie z powyższym przepisem, określił czas użytkowania tego obiektu na 3 lata i zobowiązał inwestora do rozbiórki tego obiektu po upływie tego terminu. Sąd pierwszej instancji, w związku z taką treścią decyzji o pozwoleniu na budowę, trafnie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wywiódł, wbrew zarzutowi podnoszonemu w skardze kasacyjnej, że brak odrębnego wypełnienia przez organ architektoniczno - budowlany niektórych rubryk w tej decyzji tj. pkt 2 i 3 lit. b, nie oznacza woli organu w postaci nieokreślenia czasu użytkowania tymczasowego pawilonu. Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, że oceniając decyzję administracyjną, należy również wziąć pod uwagę to, że nie forma decyzji, a jej treść decyduje o podjętych w niej, na podstawie obowiązujących przepisów prawa, rozwiązaniach. Te w rozpoznawanej sprawie nie budzą wątpliwości, co do tego, że decyzja z dnia (...) czerwca 2001 r. dotyczy budowy tymczasowego obiektu budowlanego i określa czas jego użytkowania na 3 lata. W orzecznictwie sądów administracyjnych, zgodnie podkreśla się, że obiekty budowlane wzniesione na okres czasowy podlegają rozbiórce z mocy prawa ze względu na upływ terminu oznaczonego w pozwoleniu na budowę. W tej sytuacji, skoro decyzja o pozwoleniu na budowę z dnia (...) czerwca 2001 r. pozostaje w obrocie prawnym i upłynął już określony w niej termin użytkowania obiektu budowlanego, to jej skutkiem jest powstanie z mocy prawa po stronie inwestora

obowiązku rozbiórki pawilonu wystawienniczego. Trafnie Sąd pierwszej instancji wskazał, że dopóki obiekt budowlany objęty jest nakazem rozbiórki, czy to na podstawie ostatecznej decyzji, czy z mocy prawa lub prowadzone jest postępowanie w sprawie o rozbiórkę - niedopuszczalne jest udzielenie pozwolenia na użytkowanie takiego obiektu, dlatego zaskarżona decyzja odmawiająca udzielenia pozwolenia na użytkowanie pawilonu wystawienniczego jest zgodna z

Strona 177 z 222

prawem. Skarżący kasacyjnie podnosił również, że w decyzji o pozwoleniu na budowę z dnia (...) czerwca 2001 r. w pkt 5, nałożono na niego obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie pawilonu wystawienniczego. Wskazywał, że w piśmie z dnia 29 stycznia 2002 r. zawiadamiając organ o zakończeniu budowy pawilonu, wniósł o wydanie pozwolenia na jego użytkowanie i uzyskał je, jako że Prezydent Miasta Poznania decyzją z dnia (...) kwietnia 2002 r. udzielił pozwolenia na użytkowanie przedmiotowego pawilonu wystawienniczego na 3 lata. Decyzja ta została jednak wyeliminowana z obrotu prawnego w dniu (...) października 2006 r. przez Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego, który stwierdził jej nieważność. W skardze kasacyjnej, zarzucono, że przy rozpoznawaniu sprawy Sąd pierwszej instancji nie ocenił skutków prawnych, jakie wywołała powyższa decyzja Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z (...) października 2006 r. Zdaniem skarżącego unieważnienie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie spowodowało, że pozostał do rozpoznania wniosek inwestora z dnia (...) stycznia 2002 r. Stanowisko skarżącego nie zasługuje na aprobatę. Wbrew jego zarzutom, Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku odniósł się do tych okoliczności sprawy. Trafnie zauważył, że budowa przedmiotowego pawilonu została zakończona w 2002 r. - co przecież podkreślał także sam skarżący w skardze kasacyjnej twierdząc, że już w styczniu 2002 r. zawiadamiał organ o zakończeniu budowy - i w tym samym roku została wydana decyzja o pozwoleniu na użytkowanie tego obiektu na 3 lata. Zatem okres użytkowania tymczasowego pawilonu wystawienniczego, zarówno ten określony w pozwoleniu na budowę jak i w decyzji o pozwoleniu na użytkowanie (unieważnionej w 2006 r.) już upłynął. Wniosek o wydanie pozwolenia na użytkowanie przedmiotowego pawilonu złożony po zakończeniu jego budowy, został wobec tego zrealizowany, a z uwagi na upływ oznaczonego w decyzji o pozwoleniu na budowę terminu użytkowania tego obiektu, na inwestorze spoczywa obowiązek jego rozbiórki, co wyklucza uzyskanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie tego obiektu. Z przedstawionych wyżej względów, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. oddalił skargę kasacyjną uznając jej zarzuty za nieuzasadnione. Obowiązek rozbiórki obiektu budowlanego wzniesionego na czas oznaczony powstaje z mocy prawa z upływem terminu określonego w pozwoleniu na jego budowę. W takiej sytuacji wydawanie decyzji o rozbiórce obiektu jest nie tylko zbędne, lecz wręcz niedopuszczalne (por. wyrok NSA z dnia 24 lutego 1987 r., sygn. akt IV SA 900/86, wyrok NSA z dnia 5 września 1998 r., sygn. akt IV SA 644/88). Zaznaczyć trzeba, że rozbiórka obiektów tymczasowych wskazanych w pozwoleniu na budowę jest niepieniężnym obowiązkiem inwestora, którego źródłem jest pozwolenie na budowę, określające termin rozbiórki. O tym natomiast, jaki organ jest właściwy do zastosowania środków służących realizacji obowiązków niepieniężnych, decydują przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgodnie bowiem z zasadą obowiązku prowadzenia egzekucji zawartą w art. 6 u.p.e.a. wierzyciel musi podejmować czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych, a organ egzekucyjny stosować środki egzekucyjne przewidziane w ustawie, aby wyegzekwować niewykonany jeszcze obowiązek.

W myśl art. 1a pkt 13 u.p.e.a. wierzycielem jest podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązków w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym, z kolei przepis art. 2 § 1 pkt 10 u.p.e.a. stanowi, że egzekucji administracyjnej podlegają obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego.

Strona 178 z 222

Zgodnie z art. 3 § 1 u.p.e.a. egzekucję administracyjną stosuje się do obowiązków określonych w art. 2, gdy wynikają one z decyzji lub postanowień właściwych organów, albo - w zakresie administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego - bezpośrednio z przepisu prawa, chyba że przepis szczególny zastrzega dla tych obowiązków tryb egzekucji sądowej. Organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym (art. 20 § 1 u.p.e.a.) jest m.in. właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych, zadań zleconych i zadań z zakresu administracji rządowej oraz obowiązków wynikających z decyzji i postanowień z zakresu administracji publicznej wydawanych przez samorządowe jednostki organizacyjne oraz kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w zakresie swojej właściwości decyzji postanowień. Przepisy Prawa budowlanego wyraźnie określają przypadki kiedy organ nadzoru budowlanego może wydać decyzje o nakazie rozbiórki i te decyzje egzekwować w drodze egzekucji administracyjnej. Nakaz rozbiórki obiektu budowlanego w formie decyzji administracyjnej, wydanej przez powiatowego inspektora nadzoru budowlanego, przewidziano w przepisach art. 48, 49 lit. b, art. 51 i art. 67 Prawa budowlanego. Jednak żaden z tych przepisów nie może mieć zastosowania w przypadku, gdy nie ma samowoli budowlanej w rozumieniu przepisów art. 48, czy też art. 49 lit. b. Poza tym zadania i kompetencje powiatowego inspektora nadzoru budowlanego, zostały ściśle określone w art. 83 ust. 1 Prawa budowlanego, natomiast zgodnie z art. 82 ust. 1 tej ustawy do właściwości organów administracji architektoniczno-budowlanej należą sprawy określone w ustawie i niezastrzeżone do właściwości innych organów. W obecnym stanie prawnym, wydawanie decyzji o pozwoleniu na budowę, w tym obejmujących określenie czasu użytkowania tymczasowych obiektów budowlanych i terminu ich rozbiórki (art. 36 ust. 1 pkt 2 i 3 lit. b ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.), należy w świetle przepisów powołanej ustawy do organów administracji architektoniczno-budowlanej. W konsekwencji, także egzekucja obowiązku rozbiórki obiektu budowlanego, wynikającego z tych decyzji powinna być prowadzona przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. Zasadą przewidzianą w art. 28 ust. 1 ustawy Prawo budowlane jest, że roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Wyjątki od tej reguły zawarto w art. 29-31 tej ustawy. W myśl art. 29 ust. 1 pkt 12 ustawy Prawo budowlane pozwolenia na budowę nie wymaga budowa tymczasowych obiektów budowlanych, niepołączonych trwale z gruntem i przewidzianych do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 30 ust. 1, ale nie później niż przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu. Jednakże, nawet tymczasowy obiekt budowlany postawiony zgodnie z warunkami określonymi w art. 29 ust. 1 pkt 12 ustawy - Prawo budowlane, lecz nie rozebrany lub nie przeniesiony w inne miejsce przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu, przestaje być obiektem budowlanym, którego budowa nie wymagała pozwolenia na budowę. Taki obiekt budowlany należy uznać za postawiony bez wymaganego pozwolenia na budowę (zob. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 25 lipca 2008 r., sygn. akt II SA/Po 121/08, LEX nr 510201). W orzecznictwie sądowoadministracyjnym wyrażany jest bowiem pogląd, że montaż obiektu tymczasowego jest budową w rozumieniu art. 3 pkt 6 ustawy Prawo budowlane. Zgodnie z tym przepisem budową jest wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, przy czym wykonywanie obiektu w określonym miejscu może polegać na usytuowaniu obiektu, którego konstrukcja została wykonana poza miejscem budowy co może dotyczyć w szczególności

kontenerów, barakowozów, itp. (zob. wyroki NSA z dnia 9 grudnia 2008 r., sygn. akt II OSK 1545/07, z dnia 13 marca 2008 r., sygn. akt II OSK 216/07). Stosownie zaś do art. 48 ust. 1 ustawy Prawo budowlane właściwy organ nakazuje, z zastrzeżeniem ust. 2, w drodze

Strona 179 z 222

decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę. W orzecznictwie sądów administracyjnych nakaz rozbiórki obiektu budowlanego oceniany jest jako najsurowszy sposób likwidacji skutków samowoli budowlanej, który powinien mieć zastosowanie, w sytuacjach gdy niemożliwe jest przywrócenie stanu zgodnego z prawem. Zanim ta sankcja za naruszenie przepisów Prawa budowlanego zostanie zastosowana organ administracji winien uprzednio rozważyć inne przewidziane przez prawo możliwości i w pierwszej kolejności sięgać do łagodniejszych form reagowania na samowolę budowlaną. W szczególności we sytuacji gdy inwestor nie jest właścicielem nieruchomości, na której przedmiotowy obiekt został posadowiony i nie jest też właścicielem samego obiektu, organ winien umożliwić wypowiedzenie się właścicielowi (właścicielom) obiektu, czy jest zainteresowany jego legalizacją. Jakkolwiek z art. 52 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawa budowlanego (Dz. U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126 z późn. zm.) wynika, że decyzja nakazująca rozbiórkę obiektu budowlanego może być skierowana do inwestora, właścicieli lub zarządcy obiektu budowlanego, to stwierdzić należy, iż nawet wówczas, gdy decyzja taka ma być skierowana do inwestora, to stronami postępowania są wszyscy współwłaściciele nieruchomości, na której obiekt ten stoi. Decyzja o rozbiórce dotyczy, bowiem ich interesu prawnego, wynikającego z prawa własności nieruchomości, które co do zasady rozciąga się na budynki na niej wzniesione (art. 47 i art. 48 k.c.). Osobną kwestią jest okoliczność kto w przedmiotowej sprawie powinien być adresatem decyzji o rozbiórce przedmiotowego kontenera, przy założeniu, iż jego właściciel nie będzie zainteresowany legalizacją tego obiektu. Niewątpliwie w sytuacji gdy postępowanie legalizacyjne dotyczy obiektu, od którego posadowienia upłynął już znaczny okres, a inwestor nie jest już z tym obiektem powiązany, ani nie jest zainteresowany jego legalizacją, należy rozważyć skierowanie decyzji o rozbiórce obiektu do jego właściciela. Byłoby to tym bardziej zasadne gdyby właściciel obiektu (nieruchomości) nie wyraził zgody na udostępnienie nieruchomości w celu wykonania czynności rozbiórkowych. Ustawodawca w art. 52 p.b. przewidział jednak sytuacje, gdy decyzja taka może zostać skierowana do innych podmiotów, w tym do inwestora. W orzecznictwie sądów administracyjnych nie kwestionuje się możliwości skierowania nakazu rozbiórki do inwestora niebędącego właścicielem działki na której zrealizowano określoną inwestycję, (por. wyrok NSA z 21 listopada 2001 r. SA/Rz 597/00, Lex Polonica nr 354876). W takiej jednak sytuacji obowiązkiem organu rozstrzygającego sprawę nakazu rozbiórki jest ustalenie przed wydaniem decyzji czy właściciel nieruchomości wyraża zgodę na udostępnienie inwestorowi swojej nieruchomości w celu wykonania czynności rozbiórkowych. W orzecznictwie sądów administracyjnych podkreśla się, że nakaz rozbiórki powinien być skierowany w pierwszej kolejności do inwestora, który w istocie jest sprawcą samowoli budowlanej (por. wyrok NSA z 11 kwietnia 2000 r., II SA/Ka 2059/98, niepubl.). Z ustawowej definicji wynika, ze można rozróżnić dwa rodzaje tymczasowych obiektów budowlanych. Pierwszy to obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej i przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki; drugi to obiekt niepołączony trwale z gruntem. Jeżeli zatem obiekt budowlany nie jest połączony trwale z gruntem, to jest tymczasowym obiektem budowlanym niezależnie od tego, czy jest przeznaczony do użytkowania w czasie krótszym od jego trwałości technicznej oraz czy przewiduje się jego przeniesienie lub rozbiórkę. Z drugiej strony tymczasowym obiektem budowlanym jest obiekt, który jest trwale połączony z gruntem, jednakże jest przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej i przewidziany

do przeniesienia w inne miejsce lub do rozbiórki (Z. Kostka, Prawo budowlane. Komentarz, Gdańsk 2007, s. 18). Stosownie do przepisu art. 28 ust. 1 prawa budowlanego roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem art. 29-31. W art. 29 prawa budowlanego określono

Strona 180 z 222

wyjątki od powyższej zasady. Jednym z nich jest wyjątek określony w pkt 12 przepisu, zgodnie z którym pozwolenia na budowę nie wymaga budowa tymczasowych obiektów budowlanych, niepołączonych trwale z gruntem i przewidzianych do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 30 ust. 1, ale nie później niż przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu. Budowa tego rodzaju obiektu wymaga jedynie zgłoszeniu właściwemu organowi (art. 30 ust. 1 pkt 1 prawa budowlanego). A contrario tymczasowy obiekt budowlany postawiony zgodnie z warunkami określonymi w art. 29 ust. 1 pkt 12, jednak nierozebrany lub przeniesiony w inne miejsce przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu, przestaje być obiektem budowlanym, którego budowa nie wymagała pozwolenia na budowę. Taki obiekt budowlany należy uznać za postawiony bez wymaganego pozwolenia na budowę (Z. Kostka, Prawo budowlane, Komentarz, Gdańsk 2007, s. 87). Zaprezentowane stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowoadministracyjnym. W wyroku z dnia 30 listopada 2000 r., SA/Sz 2010/98, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że jeżeli tymczasowy obiekt budowlany będzie użytkowany w miejscu ustawienia (montażu) w okresie dłuższym niż 120 dni, to budowa takiego obiektu wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę (cyt. za Prawo budowlane. Orzecznictwo sądów administracyjnych pod red. A. Glinieckiego, Warszawa 2007, s. 157).

Inwestor dokonał skutecznego zgłoszenia budowy stawu ziemnego o głębokości 2,95 m, posiadając operat wodno prawny, decyzję o warunkach zabudowy, pozwolenie wodno prawne. Wykonał staw głębszy, gdyż na zaprojektowanej głębokości nie było wody tylko niżej. Rzeczywisty poziom wody jest głębiej, niż projektowany poziom dna. Czy w związku z tym na podstawie art. 50, 51 ustawy Prawo budowlane można nakazać zasypanie stawu do poziomu zgodnego ze zgłoszeniem, czy też należałoby nakazać likwidację stawu?

Do wykonania zbiornika wodnego, w tym m.in. stawu czy basenu o powierzchni powyżej 50 mkw., wymagane jest pozwolenie na budowę. Dla robót poniżej tej granicy wystarczy zgłoszenie. Pozwolenia na budowę ani pozwolenia wodnoprawnego nie wymagają oczka wodne i przydomowe baseny o powierzchni do 50 mkw. (poprzednio do 30 mkw.). Roboty budowlane wymagają jedynie zgłoszenia. Wyjątkiem są zbiorniki powstające poza terenem zabudowanej działki. Tu pozwolenie jest potrzebne, niezależnie od ich powierzchni. Zgodnie z art. 29 Prawa budowlanego pozwolenia na budowę nie wymaga budowa przydomowych basenów i oczek wodnych o powierzchni do 50 m2. Budowa przydomowych basenów i oczek wodnych o powierzchni do 50 m2 zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 15 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 1 wymaga zgłoszenia. Są to obiekty budowlane zaliczone do budowli (art. 3 pkt 3), określane w tym przepisie jako budowle ziemne – zbiorniki, które niekiedy występują w orzecznictwie też jako stawy. Przepis art. 29 ust. 1 pkt 15 został zmieniony przez art. 1 pkt 7 lit. a tiret ósme u.z.p.b. z 2015 r. Przed zmianą nie wymagały pozwolenia na budowę przydomowe baseny i oczka wodne o powierzchni do 30 m2. Mówiąc o budowie oczek wodnych w art. 29 ust. 1 pkt 15, ustawodawca miał oczywiście na myśli sztuczne oczka wodne, które nie mają nic wspólnego z tymi, o których mowa w art. 4 pkt 10 u.o.g.r.l. W rozumieniu tego przepisu „oczka wodne” to naturalne śródpolne i śródleśne zbiorniki wodne o powierzchni do 1 ha, niepodlegające klasyfikacji glebowej. Kryterium decydującym o tym, czy wymagane jest zgłoszenie, czy też pozwolenie na budowę, jest powierzchnia takiego zbiornika. Jeżeli powierzchnia przekracza 50 m2, wymagane

jest pozwolenie na budowę niezależnie od tego, jak inwestor nazwie dane zamierzenie budowlane (wyroki WSA w Gdańsku z dnia 4 kwietnia 2007 r., II SA/Gd 81/07, LEX nr 1025768, oraz z dnia 17 czerwca 2009 r., II SA/Gd 184/09, LEX nr 563647; wyrok NSA z dnia 8 października 2013 r., II OSK 1077/12, LEX nr 1413935). Ograniczenia wynikające z art. 29 ust. 1 pkt 15 pr. bud. są zapewne też związane z przepisami ustawy – Prawo wodne, które zaliczają zbiorniki i niektóre stawy do urządzeń wodnych (art. 9 ust. 1 pkt 19 pr. wod.), wymagających pozwolenia wodnoprawnego (art. 122 ust. 1 pkt 3 pr. wod.). Poza tym budowa zbiornika (stawu, basenu, oczka wodnego) może niekiedy spowodować zmianę stanu wody na gruncie, co może szkodliwie wpływać na grunty sąsiednie (art. 29 pr. wod.). Pamiętać jednak należy, że ustawa – Prawo wodne zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 2 pr. bud. jest zaliczana do przepisów odrębnych, które w odniesieniu do urządzeń wodnych mają pierwszeństwo przed przepisami prawa budowlanego, jako lex specialis.(Gliniecki Andrzej (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Opublikowano: WK 2016). Stosownie do treści art. 41 ustawy Prawo budowlane rozpoczęcie budowy następuje z chwilą podjęcia prac

Strona 181 z 222

przygotowawczych na terenie budowy. Pracami przygotowawczymi są: - wytyczenie geodezyjne obiektów w terenie - wykonanie niwelacji terenu - zagospodarowanie terenu budowy wraz z budową tymczasowych obiektów - wykonanie przyłączy do sieci infrastruktury technicznej na potrzeby budowy. Zaś prace przygotowawcze mogą być wykonane tylko na terenie objętym pozwoleniem na budowę lub zgłoszeniem. Staw, jako zbiornik wodny, jest obiektem budowlanym w rozumieniu ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 156, z 2006 r., poz. 1118 ze zm.) oraz że co do zasady jego budowa wymaga pozwolenia na budowę. Można jedynie dodać, że wynika to z art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego, gdzie wprost pośród różnych budowli, będących, jak z kolei wynika z art. 3 pkt 1 powołanej ustawy, obiektami budowlanymi, wymienia się zbiorniki. Natomiast obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę zbiornika wynika z art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego, w którym ustalono zasadę, że roboty budowlane, a za takie uważa się budowę, przebudowę, montaż, remont i rozbiórkę obiektu budowlanego (art. 3 pkt 7 Prawa budowlanego), można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Wyjątki od tej zasady zawarte są w art. 29 i 30 Prawa budowlanego, gdzie jedynie (w zakresie, który jest związany z rozpoznawaną sprawą) jako zwolnione z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę, ale nie zgłoszenia właściwemu organowi, wymienia się budowę takich zbiorników, jak przydomowe baseny i oczka wodne o powierzchni do 50 m2 (art. 29 ust. 1 pkt 15), co też dodatkowo potwierdza, że budowa zbiornika o większej powierzchni albo przebudowa zbiornika o powierzchni do 50 m2, polegająca na zwiększeniu jego powierzchni ponad ta granicę, wymaga pozwolenia na budowę. Głębokość stawu nie powinna mieć w kontekście prawa budowlanego znaczenia. Tylko bowiem w razie zwiększenia powierzchni zbiornika wodnego można by przyjąć, że doszło do robót budowlanych polegających na rozbudowie istniejącego obiektu budowlanego - rozbudowie, która też wymaga pozwolenia (zgłoszenia) na budowę, gdyż jest to jedna z postaci budowy (art. 3 pkt 6 Prawa budowlanego). Zaznaczyć przy tym należy, że wyjaśnienie, czy i jakiej wielkości na działce powstanie zbiornik wodny, jest istotne z jeszcze jednego powodu. Otóż nakazanie zasypania całego zbiornika, gdyby zaś się okazało, że wprawdzie bez wody, ale zbiornik powstał zgodnie ze zgłoszeniem nie byłoby zasadne. Z przepisów art. 50 i 51 prawa budowlanego wynika, że Art. 50. 1. W przypadkach innych niż określone w art. 48 ust. 1 lub w art. 49b ust. 1 organ nadzoru budowlanego wstrzymuje postanowieniem prowadzenie robót budowlanych wykonywanych:

1) bez wymaganego pozwolenia na budowę albo zgłoszenia lub 2) w sposób mogący spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia bądź zagrożenie środowiska, lub 3) na podstawie zgłoszenia z naruszeniem art. 30 ust. 1, lub 4) w sposób istotnie odbiegający od ustaleń i warunków określonych w pozwoleniu na budowę, projekcie budowlanym lub w przepisach.

2. W postanowieniu o wstrzymaniu robót budowlanych należy: 1) podać przyczynę wstrzymania robót; 2) ustalić wymagania dotyczące niezbędnych zabezpieczeń.

3. W postanowieniu o wstrzymaniu robót budowlanych można nałożyć obowiązek przedstawienia, w terminie 30 dni od

Strona 182 z 222

dnia doręczenia postanowienia, inwentaryzacji wykonanych robót budowlanych lub odpowiednich ocen technicznych bądź ekspertyz. 4. Postanowienie o wstrzymaniu robót budowlanych traci ważność po upływie 2 miesięcy od dnia doręczenia, chyba że w tym terminie zostanie wydana decyzja, o której mowa w art. 50a pkt 2 albo w art. 51 ust. 1. 5. Na postanowienie o wstrzymaniu robót budowlanych służy zażalenie. Art. 50a. Organ nadzoru budowlanego w przypadku wykonywania robót budowlanych - pomimo wstrzymania ich wykonywania postanowieniem:

1) o którym mowa w art. 48 ust. 2 oraz w art. 49b ust. 2 - nakazuje, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego lub jego części; 2) o którym mowa w art. 50 ust. 1 - nakazuje, w drodze decyzji, rozbiórkę części obiektu budowlanego wykonanego po doręczeniu postanowienia albo doprowadzenie obiektu budowlanego do stanu poprzedniego.

Art. 51. 1. Przed upływem 2 miesięcy od dnia wydania postanowienia, o którym mowa w art. 50 ust. 1, organ nadzoru budowlanego w drodze decyzji:

1) nakazuje zaniechanie dalszych robót budowlanych bądź rozbiórkę obiektu budowlanego lub jego części, bądź doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego albo 2) nakłada obowiązek wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem, określając termin ich wykonania, albo 3) w przypadku istotnego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę - nakłada, określając termin wykonania, obowiązek sporządzenia i przedstawienia projektu budowlanego zamiennego, uwzględniającego zmiany wynikające z dotychczas wykonanych robót budowlanych oraz - w razie potrzeby - wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem; przepisy dotyczące projektu budowlanego stosuje się odpowiednio do zakresu tych zmian.

1a. W przypadku istotnego odstąpienia od projektu budowlanego z naruszeniem art. 36a ust. 1a, przepisy ust. 1 pkt 3 oraz ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio. 2. W przypadku wydania nakazu, o którym mowa w art. 50a pkt 2, decyzje, o których mowa w ust. 1 pkt 2 lub 3, wydaje się po wykonaniu obowiązku określonego w tym nakazie. 3. Po upływie terminu lub na wniosek inwestora, organ nadzoru budowlanego sprawdza wykonanie obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, i wydaje decyzję:

1) o stwierdzeniu wykonania obowiązku albo 2) w przypadku niewykonania obowiązku - nakazującą zaniechanie dalszych robót budowlanych bądź rozbiórkę obiektu lub jego części, bądź doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego.

4. Po upływie terminu lub na wniosek inwestora, organ nadzoru budowlanego sprawdza wykonanie obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, i wydaje decyzję w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego i pozwolenia na wznowienie robót budowlanych albo - jeżeli budowa została zakończona - o zatwierdzeniu projektu budowlanego zamiennego. W decyzji tej nakłada się obowiązek uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. 5. W przypadku niewykonania w terminie obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, organ nadzoru budowlanego

wydaje decyzję nakazującą zaniechanie dalszych robót budowlanych bądź rozbiórkę obiektu lub jego części, bądź doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego. 6. Przepisów ust. 4 i 5 dotyczących pozwolenia na użytkowanie nie stosuje się do robót budowlanych innych niż budowa bądź przebudowa obiektu budowlanego lub jego części.

Strona 183 z 222

7. Przepisy ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 stosuje się odpowiednio, jeżeli roboty budowlane, w przypadkach innych niż określone w art. 48 albo w art. 49b, zostały wykonane w sposób, o którym mowa w art. 50 ust. 1. Przedmiotem naszych rozważań w niniejszej sprawie jest decyzja nakazująca dokonanie rozbiórki obiektu budowlanego - oczka wodnego, wybudowanego bez wymaganego prawem zgłoszenia lub pozwolenia na budowę, wydana w trybie przepisów art. 48 ust. 1 w zw. z art. 49 ust. 3 ustawy - Prawo budowlane, wobec wykonania oczka wodnego głębszego niż w zgłoszeniu. W związku z powyższym należy mieć na względzie określony w ten sposób przedmiot sprawy administracyjnej, ograniczony do konsekwencji prawnych wynikających z zachowania inwestora, który nie zaniechał robót na głębokości 2.95 m i wykopał staw głębszy. Fakt zrealizowania przez inwestora na działce zbiornika wodnego nawet bez wody, będzie miało dla inwestora znaczenie przy ponownym zgłoszeniu prac na wykonanie stawu głębszego, którego głębokość będzie wystarczająca do dotarcia do wód gruntowych. Abstrahując nawet od precyzyjnego określenia rozmiaru przeprowadzonego przedsięwzięcia, samo jego rozpoczęcie uwarunkowane będzie podjęciem stosownych czynności prawnych, na co słusznie zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny O/Z w Gdańsku, który w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 maja 2003 r. sygn. akt II SA/Gd 2351/00 stwierdził, "że zarówno budowa jak i remont oczka wodnego, traktowanego jako obiekt małej architektury wymaga zgłoszenia właściwemu organowi i że zarzut skarżącej, iż modernizacja takiego obiektu nie wymaga zgłoszenia jest bezzasadny. Modernizacja czyli unowocześnienie, rozumiana przez skarżącą jako zmiana, przekształcenie, ulepszenie stanowi w zależności od swego zakresu bądź budowę nowego obiektu budowlanego bądź remont poprzedniego. W każdym z tych przypadków wymagane jest zgłoszenie robót przed ich rozpoczęciem bądź uzyskanie pozwolenia na budową". W sytuacji gdyby inwestor samowolnie wykopał staw głębszy niż 2,95 m, to ustalenie, że sporny obiekt wymagał zgłoszenia na 2,95 m, a takowego nie posiadał, skutkowałoby obowiązkiem wstrzymania robót i wezwaniem do przedłożenia stosownych dokumentów na podstawie art. 48 ust. 2 i 3. Trzeba by wtedy ustalić obowiązek wniesienia opłaty legalizacyjnej. Prawidłową reakcją na niespełnienie nałożonego obowiązku było więc, w świetle art. 49 ust. 3 in fine ustawy - Prawo budowlane, nakazanie rozbiórki. Stwierdzenie nielegalności określonej zabudowy, w kontekście regulacji art. 48 ust. 1 ustawy - Prawo budowlane, powoduje daleko idące skutki, stanowiąc podstawę do orzeczenia nakazu rozbiórki. Ten rygoryzm prawny został jednak przez ustawodawcę złagodzony poprzez umożliwienie przeprowadzenia postępowania legalizacyjnego. Jak stanowi bowiem przepis art. 48 ust. 2 pkt 1 cyt. ustawy, w wypadku wybudowania obiektu budowlanego bez pozwolenia na budowę, lecz zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i bez naruszenia przepisów, w tym techniczno - budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem, właściwy organ wyda inwestorowi, właścicielowi lub zarządcy decyzję nakazującą wykonanie określonych obowiązków umożliwiających zalegalizowanie inwestycji. Procedura naprawcza stanowi więc co do zasady regułę w przypadku wybudowania obiektu niezgodnie z przepisami, jednakże z zadanego pytania wynika, że ww. procedura nie mogłaby zostać przeprowadzona, bowiem naruszone zostałyby m.in. przepisy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Niezgodność zabudowy z przepisami obowiązującymi w czasie jej realizacji (brak pozwolenia na budowę), przy równoczesnym braku zamiaru zalegalizowania wzniesionego obiektu przez zainteresowanego, wypełnia dyspozycję art.

48 ust. 1 ustawy - Prawo budowlane, implikując konieczność orzeczenia rozbiórki wobec tego obiektu. Organ nadzoru budowlanego nie ma więc żadnych możliwości prawnych do zalegalizowania takiej samowoli i zobowiązany będzie natomiast nakazać rozbiórkę obiektu.

Strona 184 z 222

Budowa przedmiotowego stawu wymagała wcześniejszego zgłoszenia. Ponieważ roboty budowlane związane z budową stawu wykonane zostały z przekroczeniem głębokości ustalonej m.in. w zgłoszeniu należałoby uznać, że należy to traktować jako samowolę budowlaną. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego winien wstrzymać prowadzenie robót budowlanych związanych z budową przedmiotowego stawu. Skoro inwestor wykonał zbiornik wodny w warunkach samowoli budowlanej, tym samym winien się liczyć z ewentualnymi negatywnymi konsekwencjami swojego bezprawnego działania. Legalizacja przewidziana przepisami prawa budowlanego jest uprawnieniem inwestora, a nie obowiązkiem. Organy nadzoru budowlanego prowadząc postępowanie legalizacyjne umożliwiają jedynie inwestorowi doprowadzenie inwestycji do stanu zgodnego z przepisami. Natomiast od inwestora zależy czy z tej drogi skorzysta czy nie. Odnosząc się do kwestii podania w zgłoszeniu danych dotyczących głębokości przedmiotowego zbiornika wodnego, trzeba stwierdzić, że przepisy Prawa budowlanego wymagają dokonania zgłoszenia lub uzyskania pozwolenia na budowę zbiornika wodnego niezależnie od jego głębokości, chyba że w zgłoszeniu podano głębokość, a dodatkowo wynika ona z innych decyzji i przepisów. Podstawą materialnoprawną rozstrzygnięć organów nadzoru stanowić będzie w niniejszej sprawie art. 48 ust. 1 ustawy Prawo budowlane, zgodnie z którym właściwy organ nakazuje, z zastrzeżeniem ust. 2, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę. Stosownie do postanowień art. 48 ust. 2 ustawy, legalizacja stwierdzonej samowoli budowlanej jest możliwa, jeżeli budowa jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a także nie narusza przepisów, w tym przepisów techniczno-budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu lub jego części do stanu zgodnego z prawem. Art. 28 ust. 1 ustawy Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. stanowi, iż roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Nie ulega wątpliwości, że sporny staw jest budowlą w rozumieniu ustawy Prawo budowlane i jego realizacja wymagała uprzedniego uzyskania pozwolenia na budowę. Z zastrzeżeniem oczywiście możliwości zgłoszenia w przypadku mniejszych zbiorników wodnych. Jeśli wymóg ten nie został spełniony to przedmiotowy zbiornik został wykonany w warunkach samowoli budowlanej. Zgodnie z art. 48 ust. 2 i ust. 3 ustawy Prawo budowlane, właściwy organ stwierdzając możliwość zalegalizowania obiektu budowlanego będącego w budowie lub wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę, jest zobowiązany wydać postanowienie, w którym winien nałożyć na inwestora obowiązek przedstawienia w wyznaczonym terminie niezbędnych do załatwienia sprawy dokumentów, określonych w art. 48 ust. 3 pkt 1 i 2 powołanej ustawy. Takimi dokumentami będzie np. zaświadczenie o zgodności budowy z ustaleniami ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego czy dokumentów, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 1, 2 ustawy Prawo budowlane; dodatkowych egzemplarzy projektu budowlanego wraz z opiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami i innymi dokumentami wymaganymi przepisami szczególnymi; oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Jeśli inwestor nie wypełni tych obowiązków nałożonych postanowieniem, to jedynym możliwym rozstrzygnięciem jakie może wydać

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego jest wydanie nakazu rozbiórki samowolnej budowy. Urządzony staw stosownie do art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) jest budowlą. Zgodnie z dyspozycją tej normy Prawa budowlanego ilekroć w ustawie jest

Strona 185 z 222

mowa o budowli - należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową. Zacytowana definicja nie jest definicją zamkniętą. Choć nie wymieniono w niej wprost stawów, to jednak użyto określeń ogólniejszych - "zbiorniki" i "budowle ziemne". To zaś pozwala na stwierdzenie, że staw o którym wspomniano w pytaniu, będący przecież "zbiornikiem", mieści się w pojęciu budowli. Natomiast taki rodzaj budowli nie jest wyłączony spod regulacji ustawy Prawo budowlane i dla jego urządzenia - budowy wymagane jest niewątpliwie pozwolenie na budowę. Wyjątki od tej reguły określono przepisami art. 29-30 ww. ustawy. Wśród nich znajdują się np. przydomowe baseny i oczka wodne o powierzchni do 50 m2, dla których przewidziano zgłoszenie jako sposób uzyskania akceptacji właściwego organu. Taki staw nie jest co prawda "oczkiem wodnym", ale - ze względu na rozmiary, stanowi z pewnością przedsięwzięcie znacznie bardziej skomplikowane i poważniej ingerujące w istniejący stan zagospodarowania działki. Poza tym, jak wynika z utrwalonych poglądów w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, budowa zbiornika wodnego (stawu) jest budowlą, której realizacja bez wymaganego pozwolenia na budowę jest tzw. samowolą budowlaną w świetle art. 48 (porównaj wyrok NSA z dnia 31 października 2001 r., sygn. akt SA/Bk 889/01, publikowany: Prawo budowlane - orzecznictwo sądów administracyjnych pod redakcja A. Glinieckiego, LexisNexis Warszawa 2007 r., str. 47). Prace związane z utworzeniem stawu niewątpliwie związane są generalnie z robotami budowlanymi o jakich mowa w art. 3 pkt 7 ustawy Prawo budowlane. Odpowiadając na pytanie zadane na wstępie, co do rozbiórki całości stawu, czy rozbiórki (zasypania) stawu na głębokości przekraczającej 2,95 m należy przychylić się do poglądu, zgodnie z którym jeśli tylko istnieje taka możliwość, to należy stosować przepisy względniejsze dla inwestora, nawet jeśli jego inwestycja (staw) będzie przez to pozbawiony wody. W przeciwnym razie narazilibyśmy się na zarzut naruszenia art. 48 ust. 1 w zw. z art. 48 ust. 4 ustawy Prawo budowlane poprzez wadliwe rozumienie pojęcia: "część obiektu budowlanego". Organ powinien ustalić, w jakim zakresie zostały wykonane roboty budowlane bez wymaganego pozwolenia na budowę (głębiej niż 2,95 m) i tylko w takiej części winien nakazać rozbiórkę. Rozbiórka powinna zatem w tym przypadku dotyczyć głębokości ponad normę objętą zgłoszeniem. Każda decyzja o rozbiórce obiektu budowlanego lub jego części powinna być wykonalna nie tylko prawnie, ale również technicznie. Nakaz rozbiórki może bowiem obejmować cały obiekt lub jego część, jednakże nakaz rozbiórki części obiektu jest dopuszczalny wyłącznie w sytuacji, gdy jest to część obiektu na tyle samodzielna, że może być rozebrana bez istotnej ingerencji w pozostałą część obiektu budowlanego. Orzekając rozbiórkę (zasypanie) części zbiornika wodnego należy zatem brać pod uwagę wykonalność decyzji z punktu widzenia warunków technicznych, to jest możliwości dokonania rozbiórki bez istotnej ingerencji i zagrożenia bezpieczeństwa pozostałej części obiektu, która została wykonana zgodnie z prawem lub ewentualnie stanowi przedmiot odrębnego postępowania naprawczego. Nie sposób zatem zawsze przyjąć, że bez względu na możliwości techniczne, orzeczony nakaz rozbiórki winien dotyczyć ponadnormatywnej głębokości obiektu, która zdecydowała o konieczności złożenia zgłoszenia. Organ nadzoru winien więc ocenić, czy fakt napełnienia stawu wodą na głębokości nie większej, niż 2,95 m jest niezbędny dla bezpieczeństwa funkcjonowania tego obiektu. Jeśli brak wody nie będzie miał wpływu na bezpieczeństwo tego obiektu, to ryzyko inwestycji leży po stronie inwestora i organ nadzoru nie powinien w to ingerować. Sprawą inwestora jest bowiem użyteczność obiektu i ewentualne

późniejsze starania o pogłębienie stawu po uzyskaniu odpowiednich zezwoleń i uzgodnień oraz w zgodzie z przepisami prawa, w tym aktami prawa miejscowego.

Strona 186 z 222

Czy w przypadku naniesienia przez projektanta w projekcie zmian nieistotnych, zmiany te powinny być podpisane również przez sprawdzającego, gdy projekt nie jest zwolniony z tej procedury?

Zgodnie z art. 20 ust. 2 i 3 Pb 2. Projektant ma obowiązek zapewnić sprawdzenie projektu architektoniczno-budowlanego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności. 3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy: 1) zakresu objętego sprawdzaniem i opiniowaniem na podstawie przepisów szczególnych; 2) projektów obiektów budowlanych o prostej konstrukcji, jak: budynki mieszkalne jednorodzinne, niewielkie obiekty gospodarcze, inwentarskie i składowe. 4. Projektant, a także sprawdzający, o którym mowa w ust. 2, do projektu budowlanego dołącza oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego, zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Do obowiązków projektanta należy zapewnienie sprawdzenia projektu architektoniczno-budowlanego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności lub rzeczoznawcę budowlanego. Obowiązek zapewnienia sprawdzenia projektu architektoniczno-budowlanego nie jest generalny. Spod tego obowiązku są wyłączone przypadki sprawdzenia i opiniowania nieobjęte prawem budowlanym, tj. wynikające z przepisów szczególnych. Także obowiązek sprawdzenia projektu architektoniczno-budowlanego nie dotyczy projektów obiektów budowlanych o prostej konstrukcji, takich jak budynki mieszkalne jednorodzinne, niewielkie obiekty gospodarcze, inwentarskie i składowe (art. 20 ust. 3 pkt 2). Z przyjętych regulacji ustawowych wynika jednoznacznie, że organ administracji architektoniczno-budowlanej nie jest uprawniony do sprawdzania zgodności projektu budowlanego z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej, natomiast jest upoważniony do uznania, że zgodność tę gwarantuje stosowne oświadczenie projektanta i ewentualnie osób sprawdzających, o których mowa w art. 20 ust. 2 wskazywanej powyżej ustawy – Prawo budowlane Projektant wykonujący projekt, ale także projektant sprawdzający mają obowiązek złożyć oświadczenie o sporządzeniu projektu zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Zgodnie z art. 36a Prawa budowlanego 1. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę wydanej przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. 1a. Istotne odstąpienie od projektu budowlanego złożonego wraz ze zgłoszeniem budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, lub przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b, wobec którego organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wniósł sprzeciwu, jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na budowę dotyczącej całego zamierzenia budowlanego. 2. Organ administracji architektoniczno-budowlanej uchyla decyzje o pozwoleniu na budowę, w przypadku wydania decyzji, o której mowa w art. 51 ust. 1 pkt 3. 3. W postępowaniu w sprawie zmiany decyzji o pozwoleniu na budowę, przepisy art. 32-35 stosuje się odpowiednio do zakresu tej zmiany. 4. (uchylony).

5. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę stanowi odstąpienie w zakresie:

1) projektu zagospodarowania działki lub terenu; 2) charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości,

Strona 187 z 222

szerokości i liczby kondygnacji obiektu budowlanego, z zastrzeżeniem ust. 5a; 3) zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne; 4) zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części; 5) ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, innych aktów prawa miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu; 6) wymagającym uzyskania lub zmiany opinii, uzgodnień i pozwoleń, które są wymagane do uzyskania pozwolenia na budowę lub do dokonania zgłoszenia:

a) budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, lub b) przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b.

5a. Nie jest istotnym odstąpieniem od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę zmiana wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego niebędącego obiektem liniowym, jeżeli odstąpienie łącznie spełnia następujące warunki:

1) nie przekracza 2% wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego określonych w projekcie budowlanym; 2) nie zwiększa obszaru oddziaływania obiektu; 3) nie mieści się w zakresie odstępstw, o których mowa w ust. 5 pkt 3-6, z wyjątkiem odstępstwa od projektowanych warunków ochrony przeciwpożarowej, jeżeli odstępstwo zostało uzgodnione z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych; 4) nie narusza przepisów techniczno-budowlanych.

6. Projektant dokonuje kwalifikacji zamierzonego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę, a w przypadku uznania, że jest ono nieistotne, obowiązany jest zamieścić w projekcie budowlanym odpowiednie informacje (rysunek i opis) dotyczące tego odstąpienia. Nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. W wyniku zmiany art. 35 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane przez art. 1 pkt 28 lit. b ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 80, poz. 718), która weszła w życie z dniem 11 lipca 2003 r. do ustawy Prawo budowlane wprowadzono zasadę wyłącznej odpowiedzialności za projekt architektoniczno-budowlany projektanta oraz osoby sprawdzającej. Uprawnienia kontrolne organu administracji architektoniczno-budowlanej, który prowadzi postępowanie w sprawie o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę, ewentualnie o wydanie decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego na podstawie art. 35 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane zostały ograniczone wyłącznie do kompetencji obejmującej sprawdzenie zgodności projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu, a także wymaganiami ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Sprawdzanie zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, zostało natomiast ograniczone do projektu zagospodarowania działki (art. 35 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo budowlane). Zgodnie z art. 34 ustawy Prawo budowlane projekt budowlany składa się z projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego. Projekt architektoniczno-budowlany dotyczy bezpośrednio obiektu budowlanego: jego formy, konstrukcji oraz funkcji, a także wskazuje m.in. proponowane niezbędne rozwiązania techniczne, materiałowe i zasady nawiązania do otoczenia. Organ nie jest uprawniony do badania zgodności projektu architektoniczno-budowlanego z przepisami techniczno-budowlanymi lub innymi przepisami prawa, poza przepisami określającymi wymogi ochrony środowiska. Rozszerzająca interpretacja uprawnień organu w zakresie kontroli na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy Prawo budowlane

oznaczałaby w istocie przywrócenie uchylonej zasady oceny materialnych rozwiązań projektu budowlanego przez organ i stanowiłaby naruszenie zasady związania organów administracji publicznej prawem (art. 7 K.p.a.). Powyższe przepisy korespondują z przewidzianą w ustawie Prawo budowlane szeroką odpowiedzialnością projektanta. Zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 1, ust. 2 i 4, tej ustawy do podstawowych obowiązków projektanta należy opracowanie projektu budowlanego w

Strona 188 z 222

sposób zgodny z ustaleniami określonymi w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a także z wymaganiami ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, z ze zm.), lub w pozwoleniu, o którym mowa w art. 23 i 23a ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502, ze zm.), wymaganiami ustawy, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Projektant ma obowiązek zapewnić sprawdzenie projektu architektoniczno-budowlanego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności lub rzeczoznawcę budowlanego. Projektant, a także sprawdzający do projektu budowlanego dołączają oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Tym samym w odniesieniu do projektu architektoniczno-budowlanego organ prowadzący postępowanie zmierzające do wydania decyzji o pozwoleniu na budowę bada więc, czy zostało złożone stosowne oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej (art. 20 ust. 4 w związku z art. 35 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego). Organ sprawdza również, czy dołączono zaświadczenie o wpisie projektanta (projektantów) na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego, ważne na dzień opracowania projektu (A. Ostrowska, Ustawa Prawo budowlane. Komentarz pod red. A. Glinieckiego, Warszawa 2013, str. 334.) Przepis mówiący o tym, że projektant i sprawdzający projekt mają obowiązek dołączyć do projektu oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej, został dodany do prawa budowlanego ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane. Wcześniej, bo nowelizacją z 2003 r., uchylono art. 35 ust. 2, który pozwalał organowi administracji architektoniczno-budowlanej na badanie zgodności projektu architektoniczno-budowlanego z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, i obowiązującymi Polskimi Normami. Komentowany przepis jest więc wyrazem tendencji przenoszenia odpowiedzialności za zgodność projektu budowlanego z przepisami z organów administracji architektoniczno-budowlanej na osoby uprawnione do jego sporządzenia. W przypadku gdy z uwagi na obszerność lub skomplikowany charakter projektu budowlanego wykonuje go większa liczba projektantów, każdy z nich powinien złożyć oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej, przy czym każdy z projektantów powinien złożyć takie oświadczenie w odniesieniu do zakresu swego opracowania.(Gliniecki Andrzej (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Opublikowano: WK 2016). Zakres sprawdzenia obejmuje zgodność rozwiązań przyjętych w projekcie z przepisami (wszelkimi, które mają z tą kwestią związek), w tym z przepisami techniczno-budowlanymi. Osoba, która będzie pełniła funkcję sprawdzającego projekt, nie jest uczestnikiem procesu budowlanego w rozumieniu Prawa budowlanego, lecz ma do wykonania jedno tylko zadanie, tj. sprawdzenie konkretnego projektu architektoniczno-budowlanego. Rola, jaką odgrywa sprawdzający, nie jest jednak bagatelna, skoro w art. 20 ust. 4 zapisane jest, że zarówno projektant (uczestnik procesu budowlanego), jak i sprawdzający dołączają do projektu budowlanego oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Sprawdzający jest swojego rodzaju rzeczoznawcą (biegłym), którego oświadczenie jest opinią co do zgodności projektu z wymaganiami w danym zakresie. Dobór osoby, której zostanie powierzona funkcja sprawdzającego projekt architektoniczno-budowlany, jak się wydaje, należy do projektanta (projektant ma bowiem zapewnić sprawdzenie). (Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Opublikowano: WKP 2018).

Z powyższych regulacji wynika więc, choć wprost nie jest to nigdzie sformułowane, że w przypadku naniesienia przez projektanta w projekcie zmian nieistotnych, zmiany te powinny być podpisane również przez sprawdzającego, w sytuacji gdy projekt nie jest zwolniony z tej procedury.

Strona 189 z 222

Czy każda zmiana nieistotna powinna być również zaopiniowana przez PSP i PIS, gdy projekt podlegał opiniowaniu przez te służby, czy też jest jakieś kryterium, którego spełnienie stwarza dopiero ten obowiązek? Kiedy taka zmiana staje się istotna, bo „wymaga opinii” zgodnie z wyliczeniem zawartym w art. 36a Prawa budowlanego.

Zgodnie z art. 36a Prawa budowlanego 1. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę wydanej przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. 1a. Istotne odstąpienie od projektu budowlanego złożonego wraz ze zgłoszeniem budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, lub przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b, wobec którego organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wniósł sprzeciwu, jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na budowę dotyczącej całego zamierzenia budowlanego. 2. Organ administracji architektoniczno-budowlanej uchyla decyzje o pozwoleniu na budowę, w przypadku wydania decyzji, o której mowa w art. 51 ust. 1 pkt 3. 3. W postępowaniu w sprawie zmiany decyzji o pozwoleniu na budowę, przepisy art. 32-35 stosuje się odpowiednio do zakresu tej zmiany. 4. (uchylony). 5. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę stanowi odstąpienie w zakresie:

1) projektu zagospodarowania działki lub terenu; 2) charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji obiektu budowlanego, z zastrzeżeniem ust. 5a; 3) zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne; 4) zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części; 5) ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, innych aktów prawa miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu; 6) wymagającym uzyskania lub zmiany opinii, uzgodnień i pozwoleń, które są wymagane do uzyskania pozwolenia na budowę lub do dokonania zgłoszenia:

a) budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, lub b) przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b.

5a. Nie jest istotnym odstąpieniem od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę zmiana wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego niebędącego obiektem liniowym, jeżeli odstąpienie łącznie spełnia następujące warunki:

1) nie przekracza 2% wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego określonych w projekcie budowlanym; 2) nie zwiększa obszaru oddziaływania obiektu; 3) nie mieści się w zakresie odstępstw, o których mowa w ust. 5 pkt 3-6, z wyjątkiem odstępstwa od projektowanych warunków ochrony przeciwpożarowej, jeżeli odstępstwo zostało uzgodnione z rzeczoznawcą do

spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych; 4) nie narusza przepisów techniczno-budowlanych.

6. Projektant dokonuje kwalifikacji zamierzonego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę, a w przypadku uznania, że jest ono nieistotne, obowiązany jest zamieścić w projekcie budowlanym odpowiednie informacje (rysunek i opis) dotyczące tego odstąpienia. Nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. Pojęcie "istotnych odstępstw od projektu budowlanego" nie posiada precyzyjnej, ustawowej definicji, ale jest charakteryzowane przez wskazanie parametrów inwestycji, których naruszenie lub powiększenie wpływa na możliwość zakwalifikowania odstępstw jako istotnych bądź nieistotnych.

Strona 190 z 222

W orzecznictwie sądów administracyjnych dotyczącym stanów faktycznych sprzed daty 1 stycznia 2017 r., w której to dacie nastąpiła zmiana przepisu art. 36a ust. 5 i dodanie ust. 5a p.b. (de facto doprecyzowanie pojęcia istotnych odstępstw od projektu budowlanego), dla zakwalifikowania odstępstw jako istotnych zalecano rozważenie całokształtu okoliczności danego przypadku oraz uwzględnienie charakteru inwestycji (vide wyroki z dnia 16 lutego 2017 r., II OSK 1451/15; 13 lipca 2016 r., II SA/Gl 95/16, CBOSA). Odnośnie przykładowo kwalifikacji wykonania dodatkowych otworów okiennych wskazywano, że dopuszcza się niezakwalifikowanie tej samowoli jako istotnego odstąpienia od projektu, ale wyłącznie gdy nie zagraża to bezpieczeństwu pożarowemu oraz gdy następuje to w warunkach, na które inwestor uzyskałby pozwolenie na budowę np. w ścianie znajdującej się w odległości wymaganej w § 12 ust. 1 warunków technicznych (tak w wyroku z dnia 12 lipca 2016 r., II SA/Rz 1546/15, CBOSA). Także niektóre sądy wywodziły, że nadmiernym rygoryzmem byłoby kwalifikowanie wykonania otworu okiennego w ścianie budynku zbliżonej do granicy działki na odległość mniejszą niż wynika to z § 12 ust. 1 warunków technicznych (vide np. wyrok z dnia 13 kwietnia 2017 r., II SA/Ke 52/17, CBOSA). Jeżeli jednak mamy do czynienia z przypadkiem odmiennym od ww i przykładowo wykonano dodatkowo trzy otwory okienne w ścianie zbliżonej na odległość 1,66 m do granicy działki sąsiedniej, co można potraktować jako stwarzające zagrożenie przeciwpożarowe i wymagające uzgodnienia z właściwym rzeczoznawcą do spraw ochrony przeciwpożarowej, to okoliczności sprawy nie uprawniają zatem do zakwalifikowania realizacji tych okien inaczej jak istotnego odstępstwa od projektu budowlanego, wymagającego uprzedniego uzyskania zmiany pozwolenia budowlanego. Wobec tego, jeżeli doszłoby do istotnego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego, co wymagało uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę, którego nie przedstawiono (art. 36a ust. 1 p.b.), to w takiej sytuacji zastosowanie znajduje, art. 51 ust. 1 pkt 3 p.b., zgodnie z którym w przypadku istotnego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę organ nadzoru budowlanego nakłada, określając termin wykonania, obowiązek sporządzenia i przedstawienia projektu budowlanego zamiennego, uwzględniającego zmiany wynikające z dotychczas wykonanych robót budowlanych oraz - w razie potrzeby - wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem; przepisy dotyczące projektu budowlanego stosuje się odpowiednio do zakresu tych zmian. Aktualnie obowiązujące przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej nie określają czasu odpowiedzialności projektantów i rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych za nieprawidłowości popełnione w ich działalności w zakresie, o którym mowa w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej. Organy PSP, zgodnie z przepisami przedmiotowego rozporządzenia, podejmują działania w tego typu sprawach w momencie ujawnienia nieprawidłowości, tj. w trakcie czynności kontrolno-rozpoznawczych związanych z przekazywaniem obiektu do użytkowania lub czynności prowadzonych okresowo w ramach nadzoru nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych, jak również w przypadku ustalania przyczyn powstania i rozprzestrzeniania się pożaru powstałego w obiekcie. Zgodnie z ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez: 1) zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego

zagrożenia; 2) zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia; 3) prowadzenie działań ratowniczych.

Strona 191 z 222

Zgodnie z rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej: § 1. Rozporządzenie określa:

1) rodzaje obiektów budowlanych istotnych ze względu na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem, których projekty budowlane wymagają uzgodnienia pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, zwanego dalej "uzgodnieniem"; 2) podstawowe dane dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego, które powinny stanowić podstawę uzgodnienia; 3) szczegółowy sposób dokonywania uzgodnień projektu budowlanego; 4) wzór pieczęci potwierdzającej uzgodnienie projektu budowlanego obiektu budowlanego; 5) sposób i zakres zawiadomienia o uzgodnieniu projektu budowlanego.

§ 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: 1) kategorii zagrożenia ludzi, strefie pożarowej, kondygnacji, grupie wysokości - należy przez to rozumieć odpowiednio kategorię zagrożenia ludzi, strefę pożarową, kondygnację lub grupę wysokości w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie; 2) zagrożeniu wybuchem, technicznych środkach zabezpieczenia przeciwpożarowego - należy przez to rozumieć odpowiednio zagrożenie wybuchem lub techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego w rozumieniu przepisów w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów; 3) scenariuszu pożarowym - należy przez to rozumieć opis sekwencji możliwych zdarzeń w czasie pożaru, reprezentatywnego dla danego miejsca jego wystąpienia lub obszaru oddziaływania, w szczególności dla strefy pożarowej lub strefy dymowej, uwzględniający przede wszystkim:

a) sposób funkcjonowania urządzeń przeciwpożarowych, innych technicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego, urządzeń użytkowych lub technologicznych, oraz ich współdziałanie i oddziaływanie na siebie, b) rozwiązania organizacyjne niezbędne do właściwego funkcjonowania projektowanych zabezpieczeń.

§ 3. 1. Obiektami budowlanymi istotnymi ze względu na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem, których projekty budowlane wymagają uzgodnienia, są:

1) budynek zawierający strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II lub ZL V; 2) budynek należący do grupy wysokości średniowysokie, wysokie lub wysokościowe, zawierający strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III lub ZL IV; 3) budynek niski zawierający strefę pożarową o powierzchni przekraczającej 1000 m2, zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III, obejmującą kondygnację nadziemną inną niż pierwsza; 4) obiekt budowlany inny niż budynek, przeznaczony do użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego, w którym przewiduje się możliwość jednoczesnego przebywania w strefie pożarowej ponad 50 osób na powierzchni do 2000 m2; 5) obiekt budowlany zawierający strefę pożarową PM, wolno stojące urządzenie technologiczne lub zbiornik poza budynkami, silos, oraz plac składowy albo wiata, jeżeli zachodzi co najmniej jeden z następujących warunków:

a) strefa pożarowa PM ma powierzchnię przekraczającą 5000 m2, b) strefa pożarowa PM ma powierzchnię przekraczającą 1000 m2 i gęstość obciążenia ogniowego przekraczającą

500 MJ/m2, c) powierzchnia wewnętrzna obiektu budowlanego przekracza 2000 m2 i gęstość obciążenia ogniowego przekracza 500 MJ/m2, d) występuje zagrożenie wybuchem;

Strona 192 z 222

6) garaż wielokondygnacyjny, garaż zamknięty jednokondygnacyjny wymagający zastosowania samoczynnego urządzenia oddymiającego lub stałego samoczynnego urządzenia gaśniczego wodnego oraz garaż ze stanowiskami postojowymi wielopoziomowymi o więcej niż 10 stanowiskach postojowych; 7) obiekt budowlany objęty obowiązkiem stosowania systemu sygnalizacji pożarowej, stałych urządzeń gaśniczych lub dźwiękowego systemu ostrzegawczego, na podstawie przepisów w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów; 8) stanowisko postojowe dla pojazdu przewożącego towary niebezpieczne oraz parking, na który jest usuwany pojazd przewożący towary niebezpieczne; 9) sieć wodociągowa przeciwpożarowa z hydrantami zewnętrznymi przeciwpożarowymi, przeciwpożarowy zbiornik wodny oraz stanowisko czerpania wody do celów przeciwpożarowych; 10) tunel o długości ponad 100 m; 11) obiekt jądrowy, o którym mowa w art. 3 pkt 17 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo atomowe (Dz. U. z 2014 r. poz. 1512 oraz z 2015 r. poz. 1505 i 1893).

2. W przypadku odbudowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego, a także zapewnienia drogi pożarowej do obiektu budowlanego, gdy ze względu na charakter lub rozmiar robót niezbędne jest sporządzenie projektu budowlanego, którego rozwiązania projektowe dotyczą warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego, o którym mowa w ust. 1, uzgodnienie jest wymagane. § 4. 1. Podstawę uzgodnienia stanowią dane niezbędne do stwierdzenia zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego, zależne od przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, sposobu magazynowania lub składowania, występujących w obiekcie budowlanym zagrożeń pożarowych oraz warunków technicznych obiektu budowlanego, obejmujące w szczególności:

1) informacje o powierzchni, wysokości i liczbie kondygnacji; 2) charakterystykę zagrożenia pożarowego, w tym parametry pożarowe materiałów niebezpiecznych pożarowo, zagrożenia wynikające z procesów technologicznych oraz w zależności od potrzeb charakterystykę pożarów przyjętych do celów projektowych; 3) informacje o kategorii zagrożenia ludzi oraz przewidywanej liczbie osób na każdej kondygnacji i w pomieszczeniach, których drzwi ewakuacyjne powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczeń; 4) informacje o przewidywanej gęstości obciążenia ogniowego; 5) ocenę zagrożenia wybuchem pomieszczeń oraz przestrzeni zewnętrznych; 6) informacje o klasie odporności pożarowej oraz klasie odporności ogniowej i stopniu rozprzestrzeniania ognia elementów budowlanych; 7) informacje o podziale na strefy pożarowe oraz strefy dymowe; 8) informacje o usytuowaniu z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe, w tym o odległości od obiektów sąsiadujących; 9) informacje o warunkach i strategii ewakuacji ludzi lub ich uratowania w inny sposób; 10) informacje o sposobie zabezpieczenia przeciwpożarowego instalacji użytkowych, a w szczególności wentylacyjnej, ogrzewczej, gazowej, elektrycznej, teletechnicznej i piorunochronnej; 11) informacje o doborze urządzeń przeciwpożarowych i innych urządzeń służących bezpieczeństwu pożarowemu, dostosowanym do wymagań wynikających z przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej i przyjętych scenariuszy pożarowych, z podstawową charakterystyką tych urządzeń; 12) informacje o wyposażeniu w gaśnice; 13) informacje o przygotowaniu obiektu budowlanego i terenu do prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych, a w

szczególności informacje o drogach pożarowych, zaopatrzeniu w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru oraz o sprzęcie służącym do tych działań.

2. Dane dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej przedstawia się w projekcie budowlanym w całości lub w części, w zależności od rodzaju rozwiązania zasadniczych elementów wyposażenia budowlano-instalacyjnego i od zakresu ich

Strona 193 z 222

występowania w obiekcie budowlanym. § 5. 1. Uzgodnienia projektu budowlanego dokonuje się w toku wzajemnej współpracy projektanta z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych w trakcie sporządzania przez projektanta projektu budowlanego polegającej na:

1) konsultacji rozwiązań projektowych w zakresie oceny ich zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej; 2) wymianie uwag i stanowisk w zakresie projektowanych technicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego; 3) opracowaniu scenariusza pożarowego dla obiektu budowlanego objętego obowiązkiem stosowania systemu sygnalizacji pożarowej.

O ile potrzeba opiniowania przez PSP nie nastręcza aż takich trudności, to trudniej jest organom ustalić, kiedy jest potrzeba uzgodnień dokonanych z inspekcją sanitarną. Zagadnienie uzgodnienia dokumentacji projektowej pod względem wymagań sanitarno-higienicznych ujęte zostało w poniższych podstawach prawnych: - ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, - ustawie z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, - rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych. Zgodnie z art. 5 ust. 1 Prawa budowlanego obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając spełnienie wymagań podstawowych dotyczących m.in.: odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska. Ponadto przepisy prawa budowlanego nakazują uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych (m.in. potwierdzających zapewnienie właściwych warunków higienicznych i zdrowotnych) w zakresie wynikającym z przepisów odrębnych. Wskazać należy także na zapis art. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, zgodnie z którym do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy między innymi uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczącej: - budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych, - nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem w produkcji lub budownictwie. Uzgodnienie w zakresie wymagań higieniczno-sanitarnych obejmuje dokumentację projektową w częściach: technologicznej, architektoniczno-budowlanej, w tym plan zagospodarowania terenu oraz instalacji sanitarnych. Możliwe jest uzgodnienie pod względem spełnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych projektu adaptacji lokalu z przeznaczeniem dla określonej działalności. Sporządzony i poprawnie uzgodniony projekt ułatwia wykonanie prac adaptacyjnych i uzyskanie pozytywnej opinii potwierdzającej spełnienie wymagań sanitarno-higienicznych. Dokumentacja projektowa obiektu/lokalu powinna uwzględniać wymagania obowiązujących przepisów m.in.: - Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. - Prawo budowlane - Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny

odpowiadać budynki i ich usytuowanie - Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie

Strona 194 z 222

szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego - oraz przepisów szczegółowych związanych z przedmiotem planowanej działalności. Zaopiniowanie dokumentacji projektowej może być przeprowadzone przez osoby prywatne, posiadające stosowną wiedzę oraz uprawnienia nadane na mocy Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie rzeczoznawców do spraw sanitarno-higienicznych. Wniosek o uzgodnienie dokumentacji projektowej składany do właściwej jednostki PIS powinien czynić zadość wymaganiom określonym w przepisach prawa. Zgodnie z zapisami art. 35 oraz 36 k.p.a., sprawy związane z uzgodnieniem dokumentacji projektowej są rozpatrywane bez zbędnej zwłoki, jednak biorąc pod uwagę fakt, iż wymagają one prowadzenia postępowania wyjaśniającego (konieczność szczegółowej analizy przedłożonych materiałów) termin ten nie może być dłuższy niż 30 dni. Procedura uzgodnienia dokumentacji projektowej, choć nie jest zawsze bezwzględnie obowiązkowa, niesie ze sobą nieocenioną korzyść dla inwestora. Jak wiadomo, każde zamierzenie inwestycyjne (budowa nowego obiektu, adaptacja istniejących pomieszczeń do nowej funkcji, modernizacja i dostosowanie w związku ze zwiększeniem zakresu działalności) powoduje przeznaczenie określonych nakładów finansowych przez podmiot planujący owe zamierzenie. Opracowanie dokumentacji (technologicznej) ujmującej w sposób możliwie wyczerpujący założeń, funkcji obiektu (lub poszczególnych pomieszczeń), a następnie uzyskanie pozytywnej opinii organów opiniujących, daje gwarancję, iż wydatkowanie środków będzie celowe, a użytkowanie obiektów będzie prowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz wymogami higieniczno-sanitarnymi. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych. Wykonywanie zadań określonych w art. 1 polega na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska, a także na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej. Zgodnie z art. 3 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy w szczególności: 1) opiniowanie projektów planów zagospodarowania przestrzennego województwa, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy; 1a) uzgadnianie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych; 2) uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących: a) budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych, b) nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem w produkcji lub budownictwie; 3) uczestniczenie w dopuszczeniu do użytku obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych oraz środków komunikacji lądowej; 4) inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie zapobiegania negatywnym wpływom czynników i

zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie ludzi. Niniejszy przepis definiuje pojęcie „zapobiegawczego nadzoru sanitarnego” poprzez wyliczenie zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w tym aspekcie. Co istotne, wyliczenie tych zadań ma charakter przykładowy (zob. zwrot „w

Strona 195 z 222

szczególności”), co w praktyce oznacza, że przepisy odrębne mogą nakładać na organy tej Inspekcji jeszcze inne zadania mieszczące się w tym nadzorze. Zadania te muszą jednak wynikać wyraźnie z przepisów innych ustaw. Od zadań w tym zakresie należy odróżnić kompetencje organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej realizowane w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego. Kompetencje przyznają bowiem upoważnienia organom Inspekcji do realizacji w sposób wiążący określonych czynności, np. wydawania aktów administracyjnych (zob. np. art. 27 ust. 1, art. 27a ust. 1 oraz art. 27c ust. 1u.PIS), czy też zaleceń pokontrolnych (zob. art. 31 ust. 1 u.PIS).( Kaczocha Mateusz, Ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Komentarz Opublikowano: LEX/el. 2017). ww. art. 3 ustawy nie daje nam odpowiedzi na zadane na wstępie pytanie. Być może wynika to z faktu, że o ile w systemie prawnym występują tego typu normy, to ich eliminacja z systemu prawnego jest bez wątpienia pożądana z punktu widzenia zasad prawidłowej legislacji, niemniej jednak jest ona powinnością ustawodawcy (zob. np. wyroki Trybunału Konstytucyjnego: z dnia 30 października 2006 r. sygn. P 10/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 128; z dnia 19 września 2008 r. sygn. K 5/07, OTK ZU nr 7/A/2008, poz. 124). Musimy natomiast, dokonując wykładni prawa, zakładać racjonalność ustawodawcy, a w konsekwencji przyjąć, że nie tworzy się norm pustych, na przyszłość, "na wszelki wypadek". Innymi słowy, o ile dostępne metody wykładni prawa na to pozwalają, to jesteśmy zobowiązani tak odczytywać określony przepis, aby "odnaleźć" w nim treść normatywną. Z tych właśnie względów normie prawnej zawartej w art. 3 pkt 1a u. P.I.S. należy przypisać charakter samodzielnej podstawy prawnej dla organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej do dokonywania uzgodnień pod względem warunków higienicznych i zdrowotnych. Przepisy o zakresie działania określają jedynie ogólny katalog przypisanych określonym organom zadań i funkcji administracyjnych oraz lub sfer działania, w których powyższe zadania i funkcje są realizowane za pomocą określonych form działania. W tym sensie przepisy te mają charakter ustrojowy i nie wykazują bezpośredniego powiązania z przepisami prawa materialnego. Dopiero szczegółowe przepisy prawa materialnego statuują kompetencje organów do załatwiania określonych rodzajów spraw administracyjnych albo współdziałania w ich załatwianiu (m.in. poprzez wyrażanie zgody, uzgadnianie, opiniowanie). Przykładowo przepis art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest dopiero konkretyzowany przez przepisy kompetencyjne wynikające z art. 11 pkt 6 lit. m i art. 17 pkt 6 lit. a titret 7 u.p.z.p. Powyższe znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych (zob. np. wyrok WSA w Krakowie z dnia 29 stycznia 2013 r., III SA/Kr 480/12, LEX nr 1274774: "Artykuł 3 ustawy z 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej sam w sobie nie stanowi katalogu kompetencji, lecz określa jedynie sfery działalności Inspekcji Sanitarnej. Nie jest on, więc samodzielnym źródłem kompetencji, a co najwyżej, jako element rekonstrukcji właściwej normy prawnej, stanowi jeden z przepisów współtworzących kompetencje"; wyrok WSA w Poznaniu z dnia 9 czerwca 2016 r., II SA/Po 295/16, LEX nr 2087436: "1. Przepis art. 3 ustawy z 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, określając zakres zadań Inspekcji jest przepisem z zakresu ustroju administracji publicznej. Te zaś nie mogą stanowić podstawy ustalania obowiązków publicznoprawnych dla stron postępowania, w tym dla inwestorów. 2. Za przyjęciem, iż art. 3 pkt 1a ustawy o o Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie stanowi samodzielnej podstawy dla uzgadniania przez organy Inspekcji warunków zabudowy dotyczących konkretnych inwestycji przemawia nadto sposób sformułowania tego przepisu, który nie określa jakichkolwiek kategorii zamierzeń inwestycyjnych, dla których uzyskanie tego rodzaju uzgodnień byłoby wymagane. 3. Dla ustalenia, iż zachodzi obowiązek uzgodnienia treści decyzji z organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej niezbędnym jest odnalezienie przepisu prawa materialnego nakładającego tego rodzaju obowiązek na organ orzekający w sprawie i będącego swego rodzaju pozytywnym normatywnym odzwierciedleniem przepisu o charakterze ustrojowym, jakim jest art. 3 pkt 1a ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 3 marca 2009 r. II SA/Kr 64/09 1. "Nadzór zapobiegawczy" nie jest wykonywany poprzez kontrolę stanów istniejących, lecz ocenę planów i zamierzeń, a wynikiem tej oceny może być jedynie opinia czy stanowisko, a nie nakaz lub zakaz (względnie inna sankcja). W istocie

Strona 196 z 222

więc kompetencje realizowane w ramach tego nadzoru nie są kompetencjami nadzorczymi w ścisłym tego słowa znaczeniu. Nie zmienia tego fakt, że zarówno dla kontroli, jak i dla oceny ustawodawca przyjmuje to samo kryterium "wymagań higienicznych i zdrowotnych". 2. Art. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851) sam w sobie nie stanowi katalogu kompetencji, lecz określa jedynie sfery działalności Inspekcji Sanitarnej. Nie jest on więc samodzielnym źródłem kompetencji, a co najwyżej, jako element rekonstrukcji właściwej normy prawnej, stanowi jeden z przepisów współtworzących kompetencje. 3. Wydanie postanowienia o uzgodnieniu środowiskowych uwarunkowań jest formą działania organu realizującego nadzór zapobiegawczy, a nie "inną czynnością". 4. To, że w przepisie art. 36 ust. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie skonkretyzowano o jakie "inne czynności" chodzi nie oznacza, że pod nazwą tą kryją się wszystkie działania wszystkich osób zatrudnionych w stacji, jak również zadania orzecznicze organu. Tak dowolne rozumienie przepisu oznaczać by musiało konieczność pobierania opłat za każde działanie organu, w tym np. za sporządzenie pisma przekazującego organowi II instancji zażalenie strony na postanowienie uzgadniające, lub też za "samo wydanie" decyzji administracyjnej na podstawie art. 27 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. To, czy określona działalność powinna być zaliczona do sanitarnego nadzoru zapobiegawczego (art. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Dz.U. z 1998 r. Nr 90, poz. 575 ze zm.), nie jest zależne od tego, czy działalność ta jest wykonywana wyłącznie w ramach samodzielnych uprawnień organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej do załatwienia konkretnej sprawy, czy też jest wykonywana w trybie art. 106 K.p.a. w ramach współdziałania z innym organem, uprawnionym do załatwienia sprawy. Sprawowanie nadzoru bieżącego i zapobiegawczego jest zadaniem z zakresu administracji publicznej. Zakres działań jakie mogą podejmować organy Inspekcji Sanitarnej w ramach nadzoru bieżącego określa przepis art. 4 ustawy, zaś przepis art. 3 ustawy wymienia działania Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie nadzoru zapobiegawczego, stanowiąc, iż w szczególności należą do nich: 1) uzgadnianie projektów planów zagospodarowania przestrzennego województwa, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych, 2) uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących: a) budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych, b) nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem w produkcji lub budownictwie, 3) uczestniczenie w dopuszczeniu do użytku obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych oraz środków komunikacji lądowej, 4) inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie zapobiegania negatywnym wpływom czynników i zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie ludzi.

Przytoczony katalog działań z zakresu nadzoru zapobiegawczego nie jest wyczerpujący, gdyż wskazuje na to użyte w cytowanym przepisie sformułowanie "w szczególności". Prowadzi to do wniosku, że czynnościami nadzoru zapobiegawczego będą jeszcze inne czynności organu Inspekcji Sanitarnej, przy czym czynności te, muszą mieć charakter i znaczenie prawne równorzędne do wskazanych w tymże art. 3 ustawy.

Strona 197 z 222

Zgodnie z art. 28 ustawy o PIS Państwowemu inspektorowi sanitarnemu przysługuje prawo zgłoszenia sprzeciwu przeciwko uruchomieniu wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy lub innego obiektu budowlanego, wprowadzeniu nowych technologii lub zmian w technologii, dopuszczeniu do obrotu materiałów stosowanych w budownictwie lub innych wyrobów mogących mieć wpływ na zdrowie ludzi - jeżeli w toku wykonywanych czynności stwierdzi, że z powodu nieuwzględnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych określonych w obowiązujących przepisach mogłoby nastąpić zagrożenie życia lub zdrowia ludzi. Zgłoszenie sprzeciwu wstrzymuje dalsze działania w sprawach, o których mowa w ust. 1, do czasu wydania decyzji przez państwowego inspektora sanitarnego wyższego stopnia. Stosownie do art. 28 ust. 1 przedmiotowego przepisu, w przypadku gdy państwowy inspektor sanitarny w toku wykonywanych czynności stwierdzi, że z powodu nieuwzględnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych określonych w obowiązujących przepisach mogłoby nastąpić zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, przysługuje mu prawo zgłoszenia sprzeciwu przeciwko uruchomieniu wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy lub innego obiektu budowlanego, wprowadzeniu nowych technologii lub zmian w technologii, dopuszczeniu do obrotu materiałów stosowanych w budownictwie lub innych wyrobów mogących mieć wpływ na zdrowie ludzi. Użyty w tym przepisie zwrot „przysługuje prawo” oznacza, że państwowy inspektor sanitarny działa w zakresie uznania administracyjnego, co oznacza, iż nawet jeżeli hipoteza komentowanej normy zostanie spełniona, państwowy inspektor sanitarny wybiera między równorzędnymi rozwiązaniami – zagasza sprzeciw albo go nie zgłasza. Oczywiście swoboda w tym zakresie jest ograniczona przez zasady prawne, zwłaszcza te zawarte w art. 7 i art. 8 k.p.a. oraz art. 32 Konstytucji RP. Z kolei sformułowanie „w obowiązujących przepisach” jest dość pojemne, gdyż zawiera przepisy zawarte w ustawach i rozporządzeniach m.in. z zakresu prawa sanitarnego, prawa budowlanego czy prawa pracy. Pewnym mankamentem omawianej regulacji jest to, że ustawodawca nie wskazał expressis verbis, w jakiej formie państwowy inspektor sanitarny przedmiotowy sprzeciw wnosi, co jest istotną kwestią z punktu widzenia podmiotu (i jego praw), którego ten sprzeciw dotyczy. W doktrynie prawa administracyjnego wskazuje się, że sam sprzeciw jest zasadniczo aktem administracyjnym i powinien przyjmować formę decyzji administracyjnej 32 . Stosując zatem domniemanie decyzji administracyjnej, można przyjąć, że sprzeciw, o którym mowa w niniejszej regulacji, jest wydawany w formie decyzji administracyjnej. Koresponduje to z tezą zawartą w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 31.12.2003 r.) w Warszawie z 19.01.1988 r., IV SA 865/87, OSP 1990/7, poz. 284, zgodnie z którą przysługujące organom Państwowej Inspekcji Sanitarnej na podstawie art. 28 ust. 1 u.PIS prawo zgłoszenia sprzeciwu przeciwko działaniom wymienionym w tym przepisie, podejmowanym w sprawach indywidualnych, powinno być realizowane w formie decyzji administracyjnej. Niemniej słabością tego poglądu jest to, że zazwyczaj jeżeli na gruncie ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ustawodawca ma na myśli decyzję, wyraźnie zaznacza to przez użycie zwrotu „w drodze decyzji” (np. art. 27 i art. 27c). Ponadto ust. 2 przedmiotowej regulacji stanowi, że zgłoszenie sprzeciwu wstrzymuje dalsze działania w powyższych sprawach do czasu wydania decyzji przez państwowego inspektora sanitarnego wyższego stopnia. Zatem sam sprzeciw nie rozstrzyga indywidualnej sprawy administracyjnej, jak typowa decyzja administracyjna. Dlatego też można przyjąć, że niniejszy sprzeciw ma formę czynności materialno-technicznej. W literaturze podkreśla się, że sprzeciw, o którym mowa w art. 28 ust. 1 u.PIS, należy zaliczyć do czynności materialno-technicznych służących egzekwowaniu obowiązków płynących wprost z przepisów prawa. Artykuł 28 ust. 1 u.PIS dopuszcza zgłoszenie sprzeciwu w sytuacji potencjalnego zagrożenia dóbr chronionych i nadaje sprzeciwowi charakter o czynności o ograniczonym skutku 33 . Można też bronić poglądu, że omawiany sprzeciw jest wydawany w formie postanowienia 34 , co znajduje uzasadnienie choćby w tym, iż dotyczy on de facto kwestii wpadkowej, a – jak już powyżej zostało podniesione – nie załatwia on sprawy administracyjnej. Warto też zauważyć, że w toku postępowania organ administracji publicznej wydaje postanowienia, które dotyczą poszczególnych kwestii

wynikających w toku postępowania, lecz z reguły nie rozstrzygają o istocie spraw (zob. art. 123 k.p.a.). (Kaczocha Mateusz, Ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Komentarz Opublikowano: LEX/el. 2017). Co ważne, zgodnie z art. 34 ust. 1 u.p.i.s., Główny Inspektor Sanitarny może osobie posiadającej wymagane kwalifikacje nadać w określonym zakresie oraz cofnąć uprawnienie rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych do uzgadniania w

Strona 198 z 222

imieniu państwowego inspektora sanitarnego dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych. Biorąc pod uwagę powyższe, stwierdzić należy, że najwięcej wskazówek co do tego, skąd czerpać wiedzę o potencjalnie wymaganych uzgodnieniach daje nam rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych. § 1. Rozporządzenie określa:

1) kwalifikacje rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych; 2) warunki, zakres i tryb przyznawania i cofania uprawnienia rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych; 3) wysokość opłat ponoszonych w związku z przyznaniem uprawnienia rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych; 4) warunki i tryb działania oraz wynagradzania Komisji Kwalifikacyjnej do spraw oceny kwalifikacji kandydata na rzeczoznawcę do spraw sanitarnohigienicznych, o której mowa w art. 34 ust. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, zwanej dalej "Komisją"; 5) warunki i tryb uzgadniania przez rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych dokumentacji projektowej.

§ 3. 1. Uprawnienie rzeczoznawcy może być przyznane w następujących zakresach:

1) budownictwo przemysłowe; 2) budownictwo ogólne bez obiektów ochrony zdrowia; 3) budownictwo ogólne z obiektami ochrony zdrowia; 4) bez ograniczeń.

2. Z zastrzeżeniem § 4, zakresy uprawnień, o których mowa w ust. 1, obejmują: 1) budownictwo przemysłowe: zakłady przemysłowe i usługowe wraz z zakładami pracy chronionej, w tym:

a) zakłady gospodarki rolno-spożywczej i przetwórstwa w tym zakresie, b) stacje paliw, obiekty obsługi samochodów i transportu, c) warsztaty produkcyjno-usługowe, d) obiekty hodowlane oraz związane z obsługą rolnictwa, e) obiekty weterynaryjne, f) magazyny i hurtownie, g) obiekty gospodarki komunalnej, w tym budynki stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków, h) stołówki, mieszkania służbowe, pomieszczenia badań lekarskich, jeżeli ich funkcja jest związana z funkcją podstawową obiektu przemysłowego, z wyłączeniem przychodni lekarskich;

2) budownictwo ogólne bez obiektów ochrony zdrowia: a) obiekty budownictwa mieszkaniowego, w tym zamieszkania zbiorowego, b) obiekty użyteczności publicznej określone w przepisach o warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, z wyłączeniem obiektów ochrony zdrowia wraz z zespołami obsługi technicznej, c) pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne, w tym pomieszczenia badań lekarskich i pielęgniarskich, jeżeli ich funkcja jest związana z funkcją podstawową obiektu użyteczności publicznej, z wyłączeniem przychodni lekarskich, d) magazyny i hurtownie, e) zakłady usługowe nieprodukcyjne,

f) obiekty weterynaryjne, g) domy pomocy społecznej;

3) budownictwo ogólne z obiektami ochrony zdrowia: a) budownictwo, o którym mowa w pkt 2,

Strona 199 z 222

b) zakłady opieki zdrowotnej, w tym żłobki, c) pomieszczenia, w których wykonywana jest indywidualna, indywidualna specjalistyczna lub grupowa praktyka lekarzy, pielęgniarek lub położnych, d) sanatoria, zakłady przyrodolecznicze, e) apteki;

4) bez ograniczeń: budownictwo, o którym mowa w pkt 1 i 3. § 4. Uprawnienie rzeczoznawcy nie dotyczy uzgadniania:

1) warunków zabudowy i zagospodarowania terenu inwestycji, wskazań lokalizacyjnych oraz lokalizacji autostrad i dróg ekspresowych; 2) wpływu inwestycji na środowisko i zdrowie ludzi, w szczególności raportów oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i analiz uciążliwości; 3) ujęć do zbiorowego zaopatrzenia w wodę, w szczególności ich lokalizacji i stref ochronnych, oraz stacji uzdatniania wody do picia i dla potrzeb gospodarczych w zakresie technologii, a także operatów wodnoprawnych, wymaganych na podstawie odrębnych przepisów; 4) rozwiązań gospodarki ściekowej w zakresie technologii oczyszczania ścieków, z wyjątkiem lokalnych urządzeń do ich gromadzenia, osadników gnilnych z drenażem, urządzeń do mechanicznego i chemicznego oczyszczania ścieków na terenach uzbrojonych; 5) zewnętrznych sieci wodociągowych i kanalizacyjnych usytuowanych na terenach dróg (ulic), z wyjątkiem przyłączy do sieci wodociągowych i kanalizacyjnych; 6) obiektów budowlanych lub zakładów, które będą wytwarzały promieniowanie niejonizujące - w zakresie zabezpieczenia ludzi i środowiska przed wpływem tego promieniowania; 7) obiektów jądrowych i składowisk odpadów promieniotwórczych - w zakresie zabezpieczenia ludzi i środowiska przed wpływem promieniowania jonizującego; 8) obiektów budowlanych dla odzysku lub unieszkodliwiania odpadów - w zakresie technologii postępowania z odpadami oraz ich wpływu na środowisko i zdrowie ludzi; 9) wyrobów i systemów budowlano-instalacyjnych dopuszczonych do obrotu i powszechnego stosowania w budownictwie; 10) projektów obiektów budowlanych zalecanych do powtarzania; 11) dokumentacji projektowej wykonanej przez samego rzeczoznawcę; 12) dokumentacji projektowej obiektów uzgadnianych przez Wojskową Inspekcję Sanitarną lub Inspekcję Sanitarną Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane., obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając spełnienie podstawowych wymagań dotyczących odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych. Co ważne, zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy, do podstawowych obowiązków projektanta należy uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych w zakresie wynikającym z przepisów. Bez wątpienia jednym z wymaganych w art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy uzgodnień projektu budowlanego jest uzgodnienie go pod względem warunków higienicznych i zdrowotnych. Odpowiadając na zadane na wstępie pytanie, to nie każda zmiana nieistotna powinna być zaopiniowana przez PSP i PIS, o

tym decyduje projektant. Dokonanie kwalifikacji przez projektanta nie ma charakteru wiążącego ani dla organów administracji architektoniczno-budowlanej, ani dla nadzoru budowlanego. Błędne uznanie przez projektanta, iż odstąpienie ma charakter nieistotny, nie wyklucza możliwości podjęcia przez organy budowlane przewidzianych prawem działań, a ewentualne szkody poniesione na skutek takiej nieprawidłowej kwalifikacji odstąpienia mogą stać się podstawą

Strona 200 z 222

do ewentualnych roszczeń cywilnoprawnych inwestora wobec projektanta. Kryterium, którego spełnienie stwarza ten obowiązek jest podane wprost w ustawie, czyli wtedy, gdy zajdzie taka okoliczność, że dokonane zostaną odstępstwa od projektowanych warunków ochrony przeciwpożarowej nieuzgodnione (albo uzgodnione negatywnie) z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych i właśnie w takiej sytuacji zmiana staje się istotna, właśnie dlatego, że wymaga uzgodnienia z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych. W każdej sprawie organy winny w szczególności ustalić ponad wszelką wątpliwość w jakim zakresie zmieniły się parametry zrealizowanej inwestycji, nie ograniczając się do ogólnikowego stwierdzenia, że doszło do zakresu zmian.

Inwestor buduje przykładowo budynek mieszkalny jednorodzinny z jedną kondygnacją nadziemną, z dachem dwuspadowym bez lukarn według zatwierdzonego projektu budowlanego. W trakcie budowy wykonuje w dachu np. 2 lukarny nie naruszając warunków określonych w art. 36a ust. 5a ustawy- Prawo budowlane. Czy wykonanie takich lukarn w opisanej sytuacji należy traktować jako zmianę nieistotną od zatwierdzonego projektu? Czy jednak istotną ze względu na naruszenie warunków zawartych w art. 36a ust 5 pkt. 2 Prawa budowlanego, a więc charakterystycznych parametrów obiektu: kubatury?

Zgodnie z art. 36a Prawa budowlanego 1. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę wydanej przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. 1a. Istotne odstąpienie od projektu budowlanego złożonego wraz ze zgłoszeniem budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, lub przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b, wobec którego organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wniósł sprzeciwu, jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na budowę dotyczącej całego zamierzenia budowlanego. 2. Organ administracji architektoniczno-budowlanej uchyla decyzje o pozwoleniu na budowę, w przypadku wydania decyzji, o której mowa w art. 51 ust. 1 pkt 3. 3. W postępowaniu w sprawie zmiany decyzji o pozwoleniu na budowę, przepisy art. 32-35 stosuje się odpowiednio do zakresu tej zmiany. 4. (uchylony). 5. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę stanowi odstąpienie w zakresie:

1) projektu zagospodarowania działki lub terenu; 2) charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji obiektu budowlanego, z zastrzeżeniem ust. 5a; 3) zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne; 4) zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części; 5) ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, innych aktów prawa miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu; 6) wymagającym uzyskania lub zmiany opinii, uzgodnień i pozwoleń, które są wymagane do uzyskania pozwolenia na budowę lub do dokonania zgłoszenia:

a) budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, lub b) przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b.

5a. Nie jest istotnym odstąpieniem od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę zmiana wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego niebędącego obiektem liniowym, jeżeli odstąpienie łącznie spełnia następujące warunki:

1) nie przekracza 2% wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego określonych w projekcie budowlanym; 2) nie zwiększa obszaru oddziaływania obiektu; 3) nie mieści się w zakresie odstępstw, o których mowa w ust. 5 pkt 3-6, z wyjątkiem odstępstwa od projektowanych warunków ochrony przeciwpożarowej, jeżeli odstępstwo zostało uzgodnione z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych; 4) nie narusza przepisów techniczno-budowlanych.

6. Projektant dokonuje kwalifikacji zamierzonego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę, a w przypadku uznania, że jest ono nieistotne, obowiązany jest zamieścić w projekcie budowlanym odpowiednie informacje (rysunek i opis) dotyczące tego odstąpienia. Nieistotne odstąpienie od

Strona 201 z 222

zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. Zgodnie z treścią art. 36a ust. 1 Prawa budowlanego, istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. Przepis ust. 5 art. 36a stanowi natomiast, iż nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę i jest dopuszczalne, o ile nie dotyczy: - zakresu objętego projektem zagospodarowania działki lub terenu, - charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji, - zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z tego obiektu przez osoby niepełnosprawne, - zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, - ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz nie wymaga uzyskania opinii, uzgodnień, pozwoleń i innych dokumentów, wymaganych przepisami szczególnymi. Zauważyć trzeba, że w orzecznictwie sądowoadministracyjnym, jak i w doktrynie, prezentowany jest pogląd, iż stwierdzenie przez organ odstępstwa od zatwierdzonego projektu budowlanego dotyczącego wymienionych wyżej parametrów nie musi zostać uznane automatycznie za "istotne odstąpienie" w rozumieniu tego przepisu. Podkreśla się, że to, czy w danym wypadku odstępstwo, mimo, że dotyczy jednego z parametrów wymienionych w ust. 5 art. 36a, ma charakter istotny, zależy od okoliczności danej sprawy. Wskazuje się też w orzecznictwie, iż z uwagi na szeroki zakres znaczeniowy przesłanek określonych w art. 36a ust. 5 Prawa budowlanego oraz związane z tym różne możliwości interpretacyjne, okoliczność, czy w danej sytuacji dokonane przez inwestora odstąpienie zostanie uznane za istotne czy nieistotne, wymaga wnikliwej i wszechstronnej oceny organu, przy uwzględnieniu charakteru inwestycji oraz wartości wyrażonych w art. 4 i art. 5 Prawa budowlanego, w tym zasady poszanowania, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich (art. 5 ust. 1 pkt 9). Za takim rozumieniem tego przepisu - pozostawiającym organom pewien margines uznaniowości - przemawia wykładnia celowościowa tego artykułu (por. wyroki: Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 listopada 2012 r., sygn. II OSK 1375/11, z dnia 13 marca 2012 r., sygn. II OSK 2527/10, Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 28 czerwca 2011 r., sygn. II SA/Kr 535/11 Lex nr 993335). Orzekając w przedmiocie istnienia istotnych odstępstw organ nie może poprzestać wyłącznie na ustaleniu jednej z okoliczności wskazanych przez ustawodawcę w art. 36a ust. 5 Prawa budowlanego. O tym, czy dane odstępstwo ma charakter istotny winien bowiem decydować całokształt okoliczności konkretnego przypadku. Obowiązkiem organu jest przeprowadzenie szczegółowych rozważań celem ustalenia, czy stwierdzone odstępstwo ma w realiach rozpoznawanego przypadku charakter istotny. Cecha ta winna znajdować uzasadnienie w dodatkowych jeszcze okolicznościach, rzutujących na charakter stwierdzonej zmiany. W podanej sprawie organy winny zatem w szczególności ustalić ponad wszelką wątpliwość, czy i w jakim zakresie zmieniły się parametry realizowanego przez skarżących budynku, na skutek zmiany polegającej na zainstalowaniu 2 lukarn i ewentualnemu powiększeniu fragmentu połaci dachowej nad lukarną. Nie można bowiem zgodzić się ze

stanowiskiem, że automatycznie każda zmiana, nawet najmniejsza, któregokolwiek z podstawowych parametrów wymienionych w art. 36a ust. 5 pkt 2 stanowić będzie odstępstwo istotne, niezależnie od układu konkretnych okoliczności faktycznych zaistniałych w rozpoznawanej przez organ sprawie. W każdym przypadku charakter danego odstąpienia winien być wnikliwie oceniony przez organ prowadzący postępowanie, inaczej bowiem może zostać ocenione konkretne

Strona 202 z 222

odstąpienie w zależności od m.in. charakteru obiektu budowlanego i jego całkowitych rozmiarów. Należy sprawdzić, czy zatwierdzony projekt budowlany przewidywał także zmianę gabarytów budynku w części dachowej. Zbadania wymaga także czy przyjęte w projekcie opisane rozwiązanie nie narusza także § 28 ust. 2 rozporządzenia. Przepis ten nakazuje odprowadzanie wód opadowych na własny teren, tymczasem zmiana konstrukcji połaci dachowej może powodować zsuwanie się śniegu z dachu budynku w inny sposób niż dotychczas planowany. Należy sprawdzić, czy zatwierdzony projekt budowlany nie narusza ustaleń zamieszczonych w decyzji o warunkach zabudowy dla tej inwestycji i to zarówno w zakresie wysokości kalenicy głównej, jak i geometrii dachu. Organ musi dokonać porównania kubatury obiektu przed zmianą i po zmianie, prawidłowo wyliczając kubaturę poddasza i uwzględniając fakt, że zgodnie z treścią § 3 pkt 24 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690 ze zm.), kubaturę brutto budynku tworzy suma kubatury brutto wszystkich kondygnacji, stanowiąca iloczyn powierzchni całkowitej, mierzonej po zewnętrznym obrysie przegród zewnętrznych i wysokości kondygnacji brutto, albo między podłogą na stropie lub warstwą wyrównawczą na gruncie a górną powierzchnią podłogi bądź warstwy osłaniającej izolację cieplną stropu nad najwyższą kondygnacją, przy czym do kubatury brutto budynku: a) wlicza się kubaturę przejść, prześwitów i przejazdów bramowych, poddaszy nieużytkowych oraz przekrytych części zewnętrznych budynku, takich jak: loggie, podcienia, ganki, krużganki, werandy, a także kubaturę balkonów i tarasów, obliczaną do wysokości balustrady, b) nie wlicza się kubatury ław i stóp fundamentowych, kanałów i studzienek instalacyjnych, studzienek przy oknach piwnicznych, zewnętrznych schodów, ramp i pochylni, gzymsów, daszków i osłon oraz kominów i attyk ponad płaszczyzną dachu. Kubatura balkonu do wysokości balustrady winna być zatem zaliczona do kubatury obiektu, dotyczy to przy tym zarówno obiektu projektowanego jak i realizowanego. Nie do zaakceptowania jest natomiast praktyka porównywania tych samych parametrów, ustalonych (wyliczonych) w odmienny sposób. Dotyczy to zarówno wskazanego wyżej pominięcia określonego elementu (kubatury balkonu w projekcie), jak również odmiennego liczenia wysokości elementów porównywanych np. ściany bocznej (w przypadku obiektu projektowanego – do krokwi, w przypadku zrealizowanego – do murłaty). Krokiew i murłata są dwoma różnymi punktami konstrukcyjnymi obiektu. Nieprawidłowe jest zatem porównywanie wartości odmiennie wyliczonych. Decyzja organu nadzoru musi zawierać przyczyny, dla których organ uznał stwierdzone przez siebie zmiany parametrów obiektu za istotne odstępstwo od zatwierdzonego projektu budowlanego. Organ nie może poprzestać na wyliczeniu parametrów obiektu i prostej konstatacji, iż są to odstępstwa istotne. Nie każda zmiana parametrów obiektu, stanowi istotne odstępstwo w rozumieniu art. 36 a ustawy Prawo budowlane. Oznacza to, że uznanie takie wymaga wnikliwej i wszechstronnej oceny organu, przy uwzględnieniu charakteru inwestycji oraz wartości wyrażonych w art. 4 i 5 ustawy Prawo budowlane, w tym zasady poszanowania, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich. Stwierdzenie czy nastąpiło istotne odstępstwo, wymaga zatem

porównania funkcji, formy i konstrukcji obiektu budowlanego, rozwiązań technicznych, zamierzonego sposobu użytkowania, zawartych w projekcie budowlanym z rzeczywistym stanem wykonywanych robót etc. Jak podkreśla się w orzecznictwie, nie musi istnieć absolutna tożsamość obiektu projektowanego i realizowanego. Inwestor na każdym etapie procesu budowlanego może dokonywać określonych zmian, ze względu na koszty, zmianę planów etc. (por. np. wyrok

Strona 203 z 222

Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 sierpnia 2011r., sygn.akt II OSK 1269/10, dostępny w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie internetowej http://orzeczenia. nsa.gov.pl). Rolą organu jest natomiast ocena tychże odstępstw w kontekście wskazanych wyżej istotnych okoliczności danej sprawy. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 31 sierpnia 2010r., w sprawie II SA/Łd 583/10 sformułował pogląd, że z decyzji wydanej na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo budowlane powinien jasno wynikać zakres czynności, zmierzających do doprowadzenia obiektu do stanu zgodnego z prawem. Organ powinien określić czynności jakie należy wykonać. Zastosowanie wskazanego wyżej przepisu nie może bowiem ograniczać się do zacytowania jego treści. Jeśli kwestia lukarn pojawiłaby się przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, to wyjaśnić należy, że obowiązek weryfikacji zgodności projektu budowlanego z obowiązującym w obrębie zainwestowanego terenu m.p.z.p. został nałożony na organy architektoniczno-budowlane w art. 35 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm., dalej jako "u.p.b."). W myśl tego przepisu właściwy organ, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, sprawdza m.in. zgodność projektu budowlanego z ustaleniami m.p.z.p. Oznacza to, że w przypadku, gdy na terenie objętym wnioskiem o udzielenie pozwolenia na budowę obowiązuje m.p.z.p., organ udzielający pozwolenia na budowę ma obowiązek sprawdzenia zgodności rozwiązań przyjętych w projekcie budowlanym z ustaleniami tego planu. Badanie zgodności z ustaleniami planu miejscowego dotyczy zarówno projektu zagospodarowania działki, jak i projektu architektoniczno-budowlanego i polegać powinno na dokładnej analizie postanowień obowiązującego na danym obszarze planu miejscowego, a w szczególności jego ustaleń dotyczących terenu przewidzianego do zainwestowania oraz dopuszczonych tym planem warunków i sposobów jego zabudowy. W razie stwierdzenia naruszeń w tym zakresie organ nakłada na inwestora w drodze postanowienia obowiązek usunięcia wskazanych nieprawidłowości, określając termin ich usunięcia, a po jego bezskutecznym upływie wydaje decyzję o odmowie zatwierdzenia projektu i udzielenia pozwolenia na budowę (art. 35 ust. 3 u.p.b.). Organ architektoniczno-budowlany ma obowiązek orzeczenia o odmowie udzielenia pozwolenia na budowę każdorazowo, gdy tylko projekt budowlany nie jest zgodny z treścią planu miejscowego, a inwestor niezgodności tej w wyznaczonym przez ten organ terminie nie usunie. Podkreślić w tym miejscy wypada, że ustawodawca określając w art. 35 ust. 1 pkt 1 u.p.b. wymaganą relację pomiędzy projektem budowlanym, a ustaleniami m.p.z.p., posługuje się pojęciem "zgodności", co oznacza związek znacznie silniejszy niż tylko "spójność", czy też "brak sprzeczności". Nie można zatem w tym zakresie stosować jakiejkolwiek wykładni rozszerzającej. Twierdzenie to wzmacnia okoliczność, że m.p.z.p. jest aktem normatywnym, powszechnie obowiązującym, który zawiera ustalenia wiążące na obszarze, na którym obowiązuje, tak długo dopóki nie zostanie stwierdzona jego nieważność, bądź nie zostanie uchylony. Postanowienia miejscowego planu wiążą nie tylko właścicieli nieruchomości gruntowych położonych na jego obszarze, ale i organy gminy oraz inne organy państwa, we właściwości których pozostaje wypowiadanie się w kwestii praw i obowiązków właściciela nieruchomości, na podstawie przepisów odrębnych. Trzeba zbadać, czy bez względu na niewielki w stosunku do połaci całego dachu charakter i zakres planowanej zmiany inwestycji nie narusza ona ustalenia m.p.z.p. Sądy administracyjne uznają, że dopuszczalna jest ocena stopnia odstąpienia od projektu budowlanego i weryfikacja przez organ, czy wprowadzone przeróbki są znaczące i z tego względu wymagają dokonania zmiany projektu, czy też ich zakres i charakter w żaden sposób nie zaszkodzi zrealizowanej już częściowo inwestycji (wyrok WSA w Warszawie, z dnia

19 grudnia 2014 r., sygn. akt VII SA/Wa 1386/14). Zdaniem sądów w każdym przypadku charakter odstąpienia winien być oceniony przez organ prowadzący postępowanie. O tym, czy dane odstępstwo ma charakter istotny winien decydować całokształt okoliczności konkretnego przypadku. Obowiązkiem organu jest przeprowadzenie szczegółowych rozważań celem ustalenia, czy stwierdzone odstępstwo ma w realiach rozpoznawanego przypadku charakter istotny (tak:

Strona 204 z 222

wyrok WSA w Gliwicach z dnia 21 września 2016 r., sygn. akt II SA/Gl 562/16, wyrok WSA w Gliwicach z dnia 13 lipca 2016 r., sygn. akt II SA/Gl 95/16, wyrok WSA w Krakowie z dnia 11 grudnia 2013 r., sygn. akt II SA/Kr 1112/13, wyrok WSA w Warszawie z dnia 17 stycznia 2013 r., sygn. akt VII SA/Wa 2069/12). Z całą pewnością dokonując oceny istotności odstąpienia od projektu budowlanego organ powinien kierować się zasadą poszanowania, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich (wyrok NSA z dnia 28 listopada 2012 r., sygn. akt II OSK 1375/11). Implementując powyższe zasady sądy nie uznały przykładowo za istotne odstępstwa polegającego na podwyższeniu ściany szczytowej (wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 marca 2004 r., sygn. akt IV SA 3274/2002), czy też zwiększeniu kubatury na skutek powiększenia lukarny (wyrok WSA w Warszawie z dnia 17 stycznia 2013 r., sygn. akt VII SA/Wa 2069/12) tylko z tego powodu, że mieszczą się w hipotezie przepisu art. 36a ust. 5 p.b. Zatem nawet zmiana podstawowych parametrów obiektu budowlanego nie zamyka inwestorowi drogi do kontynuowania robót bez konieczności uzyskania zamiennego pozwolenia na budowę, jeżeli w określonych okolicznościach sprawy odstępstwo takie mogłoby zostać uznane za nieistotne.(http://millercanfield.pl/wp-content/uploads/2016/12/PMR-Construction-Insight-Poland-Miesiecznik-Nr-12-189-16-12-01.pdf). Zastosowanie lukarny może stanowić zmianę parametrów charakterystycznych obiektu w sytuacji, gdy zmianie ulegnie jednocześnie kubatura obiektu lub wysokość najwyższej kondygnacji. Kolejną przesłanką, która hipotetycznie może stanowić podstawę do uznania odstąpienia za istotne, jest ewentualna niezgodność tego typu ukształtowania dachu z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy. Można zatem założyć, że budowa lukarny będzie stanowić istotne odstępstwo w przypadku zmiany kubatury lub wysokości kondygnacji, a także w przypadku niezgodności z uregulowaniami przestrzennymi (plan miejscowy, decyzja o warunkach zabudowy).(http://www.budownictwo.abc.com.pl/czytaj/-/artykul/budowa-lukarny-moze-stanowic-istotne-odstepstwo-od-zatwierdzonego-projektu-budowlanego.

Czy zjazdy, utwardzenie działki (pod dojście i dojazd), miejsca postojowe, place utwardzone pod śmietniki (ujete na planie zagospodarowania terenu) wymagają geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej? Zgodnie z art. 43 ust. 1 Prawa budowlanego obiekty budowlane wymagające pozwolenia na budowę oraz obiekty, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a-20b, podlegają geodezyjnemu wyznaczeniu w terenie, a po ich

wybudowaniu- geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, obejmującej położenie na gruncie. Budynki mieszkalne jednorodzinne po ich wybudowaniu wymagają geodezyjnej inwentaryzacji. W projekcie budowlanym plan zagospodarowania terenu oprócz budynku mieszkalnego również obejmuje m.in. zjazd, miejsca postojowe, utwardzone ciągi komunikacyjne i drogi dojazdowe do miejsc postojowych lub garażu.

Zgodnie z art. 43 Prawa budowlanego 1. Obiekty budowlane wymagające pozwolenia na budowę, obiekty, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a-20b, oraz stacje ładowania w rozumieniu art. 2 pkt 27 ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych, podlegają geodezyjnemu wyznaczeniu w terenie, a po ich wybudowaniu - geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, obejmującej ich położenie na gruncie. 1a. Obowiązkowi geodezyjnego wyznaczenia, o którym mowa w ust. 1, nie podlega:

1) przyłącze, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 20, jeżeli jego połączenie z siecią znajduje się na tej samej działce co przyłącze lub na działce do niej przyległej; 2) stacja ładowania w rozumieniu art. 2 pkt 27 ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych.

1b. Zapewnienie wykonania obowiązków, o których mowa w ust. 1, należy do kierownika budowy, a w przypadku gdy

kierownik budowy nie zostanie ustanowiony - do inwestora. 2. Organ administracji architektoniczno-budowlanej może nałożyć obowiązek stosowania przepisu ust. 1 również w stosunku do obiektów budowlanych wymagających zgłoszenia. 3. Obiekty lub elementy obiektów budowlanych, ulegające zakryciu, wymagające inwentaryzacji, o której mowa w ust. 1, podlegają inwentaryzacji przed ich zakryciem. 4. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje i zakres opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie. W przepisach art. 43 pr. bud. określono obowiązek geodezyjnego wyznaczenia w terenie obiektów budowlanych przed rozpoczęciem ich budowy oraz obowiązek geodezyjnego zinwentaryzowania wybudowanego obiektu budowlanego. Obowiązki te spoczywają na – jak wynika z art. 43 ust. 1b – kierowniku budowy. Przepis ust. 1b został dodany

Strona 205 z 222

nowelizacją z dnia 20 lutego 2015 r. i jest, jak się wydaje, wynikiem uchylenia w ustawie – Prawo geodezyjne i kartograficzne przepisów, z których wynikało, że obowiązek ten spoczywa na inwestorze. W przepisach prawa budowlanego na kierownika budowy nałożono obowiązek zapewnienia geodezyjnego wytyczenia obiektu budowlanego także w art. 22 pkt 3 (zob. komentarz do tego przepisu). Geodezyjnemu wyznaczeniu w terenie oraz geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej podlegają obiekty budowlane wymagające pozwolenia na budowę oraz niektóre obiekty budowlane, które mogą być realizowane na podstawie zgłoszenia. Lista obiektów budowlanych, realizowanych na podstawie zgłoszenia i wymagających geodezyjnego wyznaczenia oraz geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, zawarta w art. 43 ust. 1 pr. bud., została zwiększona na skutek nowelizacji z dnia 20 lutego 2015 r., która weszła w życie z dniem 28 czerwca 2015 r. Niezależnie od powyższego ustawodawca przewidział w art. 43 ust. 2 możliwość nałożenia obowiązku geodezyjnego wyznaczenia w terenie oraz sporządzenia geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej w odniesieniu do innych obiektów budowlanych wymagających zgłoszenia. Przewidując taką możliwość ustawodawca nie wyjaśnił jednakże trybu nałożenia tego obowiązku. W innych przypadkach rozszerzenia ustawowych obowiązków (art. 19 ust. 1) lub ich ograniczenia (art. 42 ust. 3 zdanie drugie) ustawodawca wyraźnie wskazuje, że powinno nastąpić to w drodze decyzji. W tym przypadku takiej regulacji brak. Delegacja zawarta w art. 43 ust. 4 została wykonana przez Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa, który w dniu 21 lutego 1995 r. wydał rozporządzenie w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie (Dz. U. Nr 25, poz. 133). W wypadku budowy pojedynczych obiektów o prostej konstrukcji, usytuowanych w granicach jednej nieruchomości, dane liczbowe potrzebne do wytyczenia mogą być wyznaczone tylko w stosunku do trwałych szczegółów sytuacyjnych uwidocznionych na mapie. (Gliniecki Andrzej (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Opublikowano: WK 2016) Zgodnie z rozporządzeniem ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa z dnia 21 lutego 1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie. Po zakończeniu budowy poszczególnych obiektów budowlanych należy sporządzić geodezyjną inwentaryzację powykonawczą w celu zebrania aktualnych danych o przestrzennym rozmieszczeniu elementów zagospodarowania działki lub terenu. Zgodnie z art. 43 ust. 1 Prawa budowlanego obiekty budowlane wymagające pozwolenia na budowę oraz obiekty, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 20, podlegają geodezyjnemu wyznaczeniu w terenie, a po ich wybudowaniu - geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, obejmującej położenie ich na gruncie. Wytyczeniu w terenie i utrwaleniu na gruncie podlegają elementy określające usytuowanie w poziomie oraz posadowienie wysokościowe, wznoszonego obiektu, stosownie do wymagań projektu budowlanego, a więc i projektu zagospodarowania działki. Wytyczeniu w terenie i utrwaleniu na gruncie podlegają elementy określające usytuowanie w poziomie oraz posadowienie wysokościowe, wznoszonego obiektu, stosownie do wymagań projektu budowlanego, a więc i projektu zagospodarowania działki. Ten ostatni projekt określa między innymi granice działki. Oznacza to, że wytyczenie obiektu w terenie zapewnia zachowanie przewidzianych w projekcie odległości od granic działki. W wyniku delegacji ustawowej zawartej w art. 43 ust. 4 Prawa budowlanego Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa wydał rozporządzenie z dnia 21 lutego 1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie. Zgodnie z § 8 niniejszego rozporządzenia projekt zagospodarowania działki lub terenu należy opracować geodezyjnie w celu określenia danych liczbowych potrzebnych do wytyczenia w terenie położenia poszczególnych elementów projektowanych obiektów budowlanych. W § 8 określone zostały wymogi dotyczące takiego opracowania geodezyjnego projektu zagospodarowania działki lub terenu, które jest potrzebne do wytyczenia w terenie

poszczególnych elementów projektowanych obiektów budowlanych. Geodezyjne wytyczenie obiektów budowlanych w terenie służy przestrzennemu usytuowaniu obiektów zgodnie z projektem budowlanym, a w szczególności zachowaniu przewidzianego w projekcie położenia wyznaczonych obiektów względem obiektów istniejących i wznoszonych oraz granic nieruchomości (§ 10 ust. 1 rozporządzenia). Przepis został sformułowany tak, jak gdyby miał znaczenie wyłącznie

Strona 206 z 222

informacyjne, jednakże można się w nim doczytać tego, że w istocie nakazuje on takie geodezyjne wytyczenie obiektów, które zapewnia zachowanie rozwiązań projektowych dotyczących usytuowania obiektu na gruncie. W art. 43 dwukrotnie mówi się o obowiązku sporządzenia inwentaryzacji: raz, gdy chodzi o geodezyjną inwentaryzację powykonawczą, która należy do dokumentacji geodezyjno-kartograficznej (ust. 1), którą należy sporządzić po zakończeniu robót budowlanych, zaś drugi raz w ust. 3, w odniesieniu do obiektów lub ich elementów ulegających zakryciu. Inwentaryzacja taka musi być dokonana w toku budowy, przed zakryciem obiektów lub ich elementów. Takie unormowanie niewątpliwie ma na celu zabezpieczenie odpowiedniej dokumentacji, w szczególności w celu włączenia jej do zbiorów geodezyjno-kartograficznych. Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa wydał na powyższej podstawie prawnej rozporządzenie z 21.02.1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie (Dz.U. poz. 133). Zakres zastosowania tego rozporządzenia określa jego § 1 zawarty w przepisach ogólnych. Wskazuje się w tym przepisie, iż dotyczy ono rodzajów i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych i czynności geodezyjnych obowiązujących podczas projektowania, budowy, remontu i utrzymywania obiektów budowlanych, dla których jest wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę. Nie dotyczy ono zasadniczo obiektów budowlanych realizowanych zgodnie ze zgłoszeniem, chyba że została wydana decyzja na podstawie art. 43 ust. 2, rozciągająca wymienione obowiązki również na obiekty objęte zgłoszeniem. Przedmiotowe opracowania geodezyjno-kartograficzne oraz czynności geodezyjne objęte powyższym rozporządzeniem dotyczą faz projektowania, budowy, remontu i utrzymywania obiektów budowlanych. W związku z zawartą w art. 3 pkt 6 p.bud. definicją budowy, przez którą należy rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę i nadbudowę obiektu budowlanego, wypada przyjąć, że przez fazę dotyczącą budowy obiektu budowlanego w rozumieniu § 1 r.s.r.z.o. należy rozumieć także odbudowę i nadbudowę obiektu budowlanego, czyli tylko te etapy budowy, które zachodzą na gruncie. Ponieważ nadbudowa zasadniczo nie styka się z gruntem, nie zachodzi potrzeba objęcia tej fazy budowy obowiązkami wiążącymi się z wykonywaniem opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych. Przepis § 2 ust. 1 r.s.r.z.o. stanowi, że opracowania i czynności geodezyjne, o których mowa w rozporządzeniu, wykonują podmioty posiadające niezbędne uprawnienia zawodowe w tym zakresie, zgodnie z art. 43 p.g.k. Kwestie dotyczące opracowania i czynności geodezyjnych związanych z realizacją sieci uzbrojenia terenu regulują odrębne przepisy (§ 2 ust. 2 r.s.r.z.o.). W rozdziale 2 rozporządzenia, określającym kwestie wiążące się z opracowaniami geodezyjno-kartograficznymi do celów projektowych, przede wszystkim wskazuje się, że opracowania te obejmują przygotowanie dokumentacji geodezyjnej niezbędnej do wykonania projektu budowlanego. Przygotowywany w ramach prac projektowych projekt zagospodarowania działki lub terenu powinien być sporządzony na kopii aktualnej mapy zasadniczej, określanej w rozporządzeniu jako „mapa do celów projektowych”, przy czym dopuszcza się jedynie dwukrotne pomniejszenie lub powiększenie tej mapy. Oznacza to, że podstawę podjęcia prac projektowych stanowi kopia mapy zasadniczej pochodzącej z państwowego zasobu geodezyjnego, która ponadto ma być aktualna. Nie jest dopuszczalne posłużenie się zdezaktualizowaną mapą zasadniczą, gdyż może to stanowić wadę dokumentacji projektowej. Projekt zagospodarowania działki lub terenu przygotowany na podstawie nieaktualnej mapy zasadniczej nie powinien generalnie stanowić podstawy do wydania decyzji o pozwoleniu na budowę. Wadliwa dokumentacja zastosowana do wydania pozwolenia na budowę, w razie wydania pomimo to decyzji o pozwoleniu na budowę, stanowiłaby podstawę do uchylenia pozwolenia na budowę w instancyjnym postępowaniu administracyjnym oraz ewentualnie uwzględnienia skargi w postępowaniu sądowoadministracyjnym w przypadku, gdyby taka wadliwość mapy miała istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, gdyż wadliwość w tym zakresie miałaby charakter procesowy. Dopuszczenie pomniejszenia lub powiększenia mapy zasadniczej oznacza, że można wyjątkowo posłużyć się taką pomniejszoną, względnie powiększoną mapą, jednakże powinno to być uzasadnione specyfiką danej sprawy. Przepis § 4

ust. 2 r.s.r.z.o. gwarantuje możliwość zastosowania do sporządzenia projektu zagospodarowania działki lub terenu mapy jednostkowej, czyli opracowanej na użytek danego (konkretnego) projektu, jednakże tylko w razie spełnienia następujących warunków: brak jest w zasobach geodezyjnych aktualnej mapy zasadniczej; mapa jednostkowa musi być uprzednio przyjęta do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, co następuje decyzją administracyjną.

Strona 207 z 222

Szerzej na temat zob. T. Filipowicz, A. Plucińska-Filipowicz, Zgłoszenie wykonania prac geodezyjnych oraz wniosek o przyjęcie wykonanej pracy do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, LEX/el. 2013. Geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza stanowi podstawę dokumentacji geodezyjno-kartograficznej, a zatem powinna zawierać dane umożliwiające wniesienie zmian na mapę zasadniczą wchodzącą do zasobu geodezyjno-kartograficznego, a także zmian wprowadzanych do ewidencji gruntów i budynków oraz do ewidencji sieci uzbrojenia terenu. (Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Opublikowano: WKP 2018). Zgodnie z r rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego na potrzeby przygotowania inwestycji budowlanych, oprócz geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych związanych z opracowaniem mapy do celów projektowych, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 43 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm), na wniosek uczestników procesu budowlanego wykonuje się geodezyjne pomiary sytuacyjne i wysokościowe, mające na celu:

1) opracowanie przekrojów istniejących lub projektowanych tras, cieków lub zbiorników; 2) obliczenie przemieszczeń mas ziemnych; 3) ustalenie wielkości strzałki zwisu przewodów i prześwitu pod nimi; 4) szczegółową inwentaryzację obiektów budowlanych planowanych do remontu, obejmującą w szczególności:

a) elewacje budowli, b) rzuty poziome i pionowe pomieszczeń i elementów konstrukcyjnych obiektów budowlanych, c) rozmieszczenie urządzeń wewnątrz pomieszczeń;

5) określenie wysokości charakterystycznych punktów obiektów budowlanych oraz terenu. Pomiary mające na celu geodezyjne wyznaczenie obiektów budowlanych w terenie, geodezyjną obsługę budowy i montażu obiektów budowlanych, pomiaru przemieszczeń i odkształceń obiektów budowlanych oraz geodezyjną inwentaryzację powykonawczą obiektów lub elementów obiektów budowlanych wykonuje się w oparciu o osnowę geodezyjną, pomiarową lub realizacyjną. Geodezyjną inwentaryzację powykonawczą wykonuje się w celu:

1) ustalenia danych: a) określających położenie i kształt wybudowanych obiektów budowlanych w państwowym systemie odniesień przestrzennych, b) niezbędnych do wprowadzenia zmian w: – bazie danych ewidencji gruntów i budynków - w zakresie użytków gruntowych oraz budynków, – bazie danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu - w zakresie sieci uzbrojenia terenu, – bazie danych, o której mowa w art. 4 ust. 1b ustawy - w zakresie budowli;

2) sporządzenia operatu geodezyjnego, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 43 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, w szczególności:

a) mapy obrazującej położenie i kształt obiektów budowlanych oraz sposób zagospodarowania i ukształtowania terenu po zakończeniu procesu budowlanego, b) dokumentacji określającej stan wyjściowy obiektów, które zgodnie z projektem budowlanym podlegają w trakcie ich użytkowania okresowym badaniom przemieszczeń i odkształceń.

Uczestnicy procesu budowlanego mogą rozszerzyć zakres geodezyjnych pomiarów powykonawczych, w szczególności dotyczących pionowości elementów konstrukcyjnych i trzonów windowych oraz stanu wyjściowego obiektów wymagających w trakcie użytkowania okresowego badania przemieszczeń obiektu i podłoża i odkształceń obiektu.

Jeżeli inwestycja wymagała uzyskania pozwolenia na budowę, to wymaga ona także sporządzenia inwentaryzacji geodezyjnej powykonawczej. Budowa utwardzonych miejsc parkingowych i utwardzonych miejsc pod kontenery na odpady, przy czym jeśli mówimy o parkingu o większej liczbie stanowisk postojowych (lub przeznaczonych dla innych

Strona 208 z 222

pojazdów niż samochody osobowe) wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Warto przy tym zwrócić uwagę, że w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego O/Z w Katowicach z dnia 3 czerwca 2003 r., sygn. akt II SA/Ka 1741/01, LEX nr 681660, podkreślono, iż parking terenowy – wybetonowany, wyasfaltowany bądź wyłożony warstwą kamienno-żużlową związaną betonem, stanowi budowlę w rozumieniu art. 3 pkt 3 pr. bud. i jako budowla – wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. (http://www.budownictwo.abc.com.pl/czytaj/-/artykul/czy-wymagana-jest-inwentaryzacja-geodezyjna-powykonawcza-do-pozwolenia-na-uzytkowanie-w-przypadku-robot-budowlanych-w-istniejacym-obiekcie?refererPlid=2).

Jakie działania może podjąć organ w przypadku uchylania się zobowiązanego od wykonania oceny technicznej lub ekspertyzy nałożonej na podstawie art. 81c ust. 2? Czy są inne możliwości niż przewiduje art. 81c ust.4 ustawy Prawo budowlane?

Zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane – dalej pr. bud., a konkretnie art. 81c ust. 2, wynika, iż organy zarówno nadzoru budowlanego jak i architektury może nałożyć obowiązek przedstawienia ocen technicznych lub ekspertyz. Zgodnie treścią tego przepisu organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego, w razie powstania uzasadnionych wątpliwości co do jakości wyrobów budowlanych lub robót budowlanych, a także stanu technicznego obiektu budowlanego, mogą nałożyć, w drodze postanowienia, na uczestników procesu budowlanego, właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego, obowiązek dostarczenia w określonym terminie odpowiednich ocen technicznych lub ekspertyz. W razie niedostarczenia w wyznaczonym terminie żądanych ocen lub ekspertyz albo w razie dostarczenia ocen lub ekspertyz, które niedostatecznie wyjaśniają sprawę będącą ich przedmiotem, organ administracji architektoniczno-budowlanej lub nadzoru budowlanego może zlecić wykonanie tych ocen lub ekspertyz albo wykonanie dodatkowych ocen lub ekspertyz na koszt osoby zobowiązanej do ich dostarczenia (art. 81 c ust. 4 pr. bud.). Zgodnie z przeważającym stanowiskiem w orzecznictwie Postanowienie organu administracji architektoniczno-budowlanej i postanowienie organu nadzoru budowlanego, wydane na podstawie art. 81c ust. 2 p.b., nakładające na właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego, a także na dostawcę wyrobów budowlanych, obowiązek dostarczenia w określonym terminie odpowiednich ocen technicznych lub ekspertyz nie może stanowić tytułu egzekucyjnego uprawniającego do wszczęcia i prowadzenia egzekucji administracyjnej (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 13 kwietnia 2018 r. II SA/Gl 122/18, wyrok WSA w Kielcach z dnia 22 grudnia 2010 r. II SA/Ke 613/10,). Są jednak również wyroki przeciwne, np. wyrok WSA w Krakowie z dnia 6 kwietnia 2013 r. II SA/Kr 722/13 w którym to orzeczeniu sąd stwierdził ,, Nie jest właściwe stanowisko, jakoby obowiązek przedłożenia ekspertyzy nie był objęty postępowaniem egzekucyjnym. Skoro obowiązek przedłożenia ekspertyzy został nałożony w trybie postępowania administracyjnego przez właściwy organ, to co do zasady także egzekucja takiego obowiązku jest możliwa w toku postępowania egzekucyjnego niezależnie od tego, czemu ma służyć wykonanie takiego obowiązku w kolejnym postępowaniu lub kolejnym etapie tego samego postępowania.”. Należy podkreślić, iż do tego typu postępowań wpadkowych, nie ma zastosowania tryb egzekucji administracyjnej. Dodatkowo podkreślenia wymaga, iż organ prowadzący postępowanie, pomimo iż występuje taka praktyka, nie może

żądać zaliczki na koszty postępowania w trybie art. art. 262 § 2 k.p.a. Zarówno art. 262 § 2 k.pa. jak i art. 81c ust. 4 p.bud. jest samodzielną podstawą rozstrzygnięcia i może być stosowany fakultatywnie, niezależnie od siebie (wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 czerwca 2005 r. VII SA/Wa 1202/04). Koszty zlecenia ekspertyzy powinien zatem ponieść wstępnie organ żądający dostarczenia ekspertyzy Niezależnie zatem od treści art. 262 k.p.a. w zw. z art. 265 k.p.a. i tego, że zaliczka stanowi część kosztów postępowania, na dłużniku nie spoczywa obowiązek jej uprzedniego wpłacenia (wyrok WSA w Warszawie z dnia 8 grudnia 2009 r. V SA/Wa 1339/09). Tryb zaliczki na koszty postępowania z art. 262 k.p.a. miałby zastosowanie, gdyby organ działając w ramach gromadzenia postępowania dowodowego zlecił przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego. Niezrealizowanie lub nienależyte wykonanie postanowienia o nałożeniu obowiązku dokonania ekspertyzy skutkuje sankcją wykonania zastępczego przewidzianą w art. 81c ust. 4. Organy administracji architektoniczno-budowlanej lub nadzoru budowlanego mogą zlecić dokonanie tych ocen lub ekspertyz albo dodatkowych ocen lub ekspertyz na koszt osoby zobowiązanej do ich dostarczenia. Zlecenie sporządzenia ocen lub ekspertyz następuje w drodze umowy zawartej przez

Strona 209 z 222

właściwy organ z rzeczoznawcą budowlanym. W celu umożliwienia egzekucji administracyjnej tych kosztów, właściwy organ powinien ponadto wydać postanowienie zobowiązujące wskazaną osobę do pokrycia kosztów sporządzenia ocen technicznych/ekspertyz. Może być ona bowiem stosowana do obowiązków pieniężnych wynikających z decyzji lub postanowień właściwych organów. Skoro przepis art. 81c ust. 4 pr. bud. nie może stanowić bezpośredniej podstawy egzekucji administracyjnej, wskazany w nim bowiem obowiązek pokrycia kosztów sporządzenia ocen lub ekspertyzy nie wynika z niego wprost, ale wymaga konkretyzacji w formie aktu administracyjnego, w zależności od wystąpienia pewnych przesłanek. Przepis ten stanowi podstawę do wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie obciążenia kosztami wykonania ocen lub ekspertyz właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego (wyr. NSA w Gdańsku z 13.12.2001 r., II SA/Gd 2020/99) Koszty sporządzenia ocen lub ekspertyz, o których mowa w art. 81c ust. 4 pr. bud. są to więc co do zasady koszty dodatkowych czynności postępowania dowodowego prowadzonego w interesie strony lub na jej żądanie. Sporządzanie ocen technicznych lub ekspertyz, o których mowa art. 81c ust. 4 pr. bud. następuje natomiast w ramach wykonywania z urzędu ustawowych obowiązków organów administracji architektoniczno-budowlanej albo organów nadzoru budowlanego określonych w art. 81 i 84 pr. bud. W celu wyegzekwowania obowiązku z art. 81c ust. 2 pr. bud. w inny sposób, niż wskazano powyżej, należy uznać, że niespełnienie ww. obowiązku jest sankcjonowane wykroczeniem z art. 92 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego ,,Kto utrudnia, określone ustawą, czynności organów administracji architektoniczno-budowlanej lub nadzoru budowlanego, podlega karze aresztu albo karze ograniczenia wolności, albo karze grzywny.”. Postanowienie z art. 81 c ust. 2 Prawa budowlanego jest postanowieniem dowodowym, gromadzonym zgodnie z wytycznymi z art. 7 i art. 77 k.p.a. Utrudnianie gromadzenia postępowania dowodowego, nie tylko poprzez niedoręczenie postanowienia z art. 81c ust. 2 pr. bud., ale również postanowienia z art. 62 ust. 3 pr. dowodowego podlega sankcji wykroczeniowej z ww. przepisu. Celem ukarania zobowiązanego, organ powinien skierować wniosek o ukaranie do właściwego miejscowo sądu powszechnego, właściwego przez wzgląd na siedzibę organu, z wnioskiem o ukaranie w trybie postępowania w sprawach o wykroczenia. Organ administracji publicznej staje się wówczas oskarżycielem publicznym w postępowaniu wykroczeniowym, z prawem do czynnego udziału w tymże postępowaniu, w tym z możliwością składania wszelkich środków dowodowych oraz środków zaskarżenia. Sugeruje się również po wydaniu postanowienia o zwrocie kosztów sporządzenia ekspertyzy w trybie zastępczym na podstawie art. 81 c ust. 4 pr. budowlanego, skierowanie do postępowania egzekucyjnego w administracji wniosku o egzekucję o charakterze pieniężnym.

Czy zasadnym jest nałożenie obowiązku wykonania

oceny technicznej lub ekspertyzy na podstawie art. 81c ust. 2 na dwa podmioty w przypadku opisanym poniżej? Przedmiotem postępowanie jest kładka dla pieszych zlokalizowana w kolejności: nad drogą gminną zlokalizowaną na działkach będących własnością Gminy, dalej nad działką będącą w użytkowaniu wieczystym PKP S.A. na której znajduje się nieużytkowany dworzec PKP, następnie nad działką również będącą w użytkowaniu wieczystym PKP S.A. lecz na której

Przy analizie opisanego stanu faktycznego, bardzo przydatnym byłoby dokonać oceny materiału dowodowego

zlokalizowanego w atach sprawy, w tym protokołu z oględzin oraz szkicu sytuacyjnego (ewentualnie zdjęć obiektu), celem zweryfikowania czy opisany obiekt jest faktycznie i funkcjonalnie ze sobą związany i stanowi całość. W zapytaniu nie wskazano również na powody, dla których GINB uchylił decyzję nakładającą stosowne nakazy na PKP. Jeżeli kładka częściowo znajduje się nad drogami publicznymi, obowiązek ich konserwacji ciąży na zarządcach drogi. Zgodnie art. 4 pkt 1 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych - pas drogowy to wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą. Na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz.U. z 2000 r. nr 63 poz. 735) - dalej r.w.t.o.i. obiekty mostowe zalicza się do drogowych obiektów inżynierskich. Obiekt mostowy został zdefiniowany przez ustawodawcę jako budowla przeznaczona do przeprowadzenia drogi, samodzielnego ciągu pieszego lub pieszo-rowerowego, szlaku wędrówek zwierząt dziko żyjących lub innego

Strona 210 z 222

znajdują się tory kolejowe i zejście na peron oraz nad działkami będącymi własnością Gminy lecz na których zlokalizowana jest droga krajowa. Z uwagi na fakt uchylenia dotychczasowej decyzji ŚWINB przez organ II instancji (z powodu niewłaściwego adresata decyzji, którym było PKP S.A.) istnieje konieczność nałożenia na podmiot (lub podmioty) obowiązku wykonania ekspertyzy lub oceny technicznej stanu technicznego przedmiotowej kładki. Dodatkowo wyjaśniam, że z dotychczasowych ustaleń wynika, że kładka została wybudowana w latach 70 i obecnie nikt się do niej nie przyznaje, natomiast jej fragment znajdujący się nad droga krajową został wybudowany i jest utrzymywany przez Gminę.

rodzaju komunikacji gospodarczej, nad przeszkodą terenową, a szczególności: most, wiadukt, estakada, kładka (art. 4 pkt 13 u.d.p.). Przeszkodę terenową, o której wyżej mowa, stanowi zaś, między innymi, droga (§ 3 pkt 10 lit. b ww. rozporządzenia). Zgodnie z art. 4 pkt 12 u.d.p. drogowym obiektem inżynierskim jest obiekt mostowy, tunel, przepust i konstrukcja oporowa. W związku z tym należy przyjąć, że kładka jako obiekt mostowy jest drogowym obiektem inżynierskim i stanowi część drogi w rozumieniu art. 4 pkt 3 u.d.p. Z powyższego należałoby wywieść, iż odpowiedzialnym za elementy kładki nad drogami będą Gmina. W tym miejscu należy również podnieć, iż w przypadku obiektów kolejowych, za które również można uznać kładkę znajdują się tory kolejowe i zejście na peron, obowiązki przewidziane w art. 61 Prawa budowlanego, należałoby nałożyć na PKP jako użytkownika wieczystego nieruchomości. Na podstawie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" grunty będące własnością Skarbu Państwa, znajdujące się w dniu 5 grudnia 1990 r. w posiadaniu PKP, co do których PKP nie legitymowało się dokumentami o przekazaniu mu tych gruntów w formie prawem przewidzianej i nie legitymuje się nimi do dnia wykreślenia z rejestru przedsiębiorstw państwowych, stają się z dniem wejścia w życie ustawy, z mocy prawa, przedmiotem użytkowania wieczystego PKP (wyrok WSA w Warszawie z dnia z dnia 1 września 2011 r. VII SA/Wa 495/11). Zgodnie z przepisem art. 5 ustawy Prawo budowlane obiekt budowlany musi spełniać określone w obowiązujących przepisach wymagania zarówno na etapie projektowania i budowy (art. 5 ust. 1), jak i na etapie użytkowania (art. 5 ust. 2). Stosownie do przepisu art. 61 tej ustawy właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa w jej art. 5 ust. 2, a art. 66 określa sytuacje, w których organ administracji, w drodze decyzji, nakłada obowiązek usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, określając termin jego wykonania. Właściwe organy administracji są zobowiązane do nałożenia obowiązku przywrócenia obiektu budowlanego do stanu zgodnego z prawem w razie stwierdzenia wystąpienia jednej z przesłanek określonych w art. 66 ust. 1 Prawa budowlanego. Celem umożliwienia wydania przez organy nadzoru budowlanego nakazu z art. 66 prawa budowlanego, organ może na właściciele lub zarządcę nałożyć obowiązek przedłożenia ekspertyzy z art. 81 c ust. 2 Prawa budowlanego. Odnosząc się do zapytania przedstawionego w treści wniosku, nie sposób odpowiedzieć na pytanie w sposób wiążący bez dokładnej analizy obiektu. Jeżeli jest to obiekt stanowiący funkcjonalną całość, wówczas obowiązek z art. 81 c ust. 2 prawa budowlanego powinien być kierowany na jego właściciela lub też zarządcę. Jeżeli składa się z kilku niezależnych segmentów, wówczas można zastanowić się nad nałożeniem niezależnie od siebie kilku postanowień na konkretne podmioty, zarządzające (lub podmioty na których ciąży prawny obowiązek utrzymania obiektu w stanie zgodnym z prawem). Z przedstawionego stanu faktycznego nie sposób przesądzić, który podmiot będzie właściwy, nie mniej jednak sporządzający poradę wyklucza możliwość nałożenia w oparciu o jedno postanowienie z art. 81 c ust. 2 prawa budowlanego na kilka podmiotów w sytuacji, kiedy to nie została wyjaśniona kwestia który podmiot w jakim zakresie opowiada za utrzymanie obiektu (jego części) w odpowiednim stanie technicznym.

Czy przepisy § 12 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz. U. z 2015r. poz. 1422 z późn.zm. ) w zakresie odległości okapu od granicy z sąsiednią działką budowlaną (tj. § 12 ust. 6 pkt 1 i ust. 7 rozporządzenia) mają zastosowanie do wiat zwolnionych z uzyskania pozwolenia na budowę

Kwestie lokalizacji obiektów na działce budowlanej wynikają z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zgodnie z treścią § 12 ust. 1 warunków technicznych jeżeli z przepisów § 13, 60 i 271-273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy z sąsiednią działką budowlaną nie mniejszej niż: 1) 4 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymi w stronę tej granicy, 2) 3 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych w stronę tej granicy. Ww. przepis dotyczy tylko i wyłącznie budynków lokalizowanych na działce budowlanej. Wiata jako obiekt niebędący budynkiem nie jest objęta zatem dyspozycją powyższego przepisu, a co za tym idzie nie dotyczą jej obostrzenia w

Strona 211 z 222

oraz dokonania zgłoszenia (w myśl art. 29 ust. 1 pkt 2c Prawa budowlanego) ?

zakresie odległości, które należy zachować w stosunku do sąsiedniej działki budowlanej. Potwierdzenie to znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądowym: wyrok WSA w Warszawie z dnia 12 stycznia 2018 r. VII SA/Wa 628/17 ,,Przepis § 12 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r., w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1422), odnosi się wyłącznie do budynków a nie do budowli.”; wyrok WSA w Gdańsku z dnia 22 września 2010 r. II SA/Gd 388/10. Natomiast w przypadku, kiedy to wiata pełni funkcję użytkową budynku, przez wzgląd na jej przeznaczenie np. wiata składowa, czy magazynowa, należy stosować wobec takiego obiektu przepisy ww. rozporządzenia (wyrok NSA z dnia 21 listopada 2017 r. II OSK 512/16). Jeżeli zatem wiata nie spełnia funkcji budynku, nie mają do niej zastosowania przepisy odległościowe z ww. rozporządzenia. W sytuacji w której to wiata jest zakotwiona przy budynku, i jest funkcjionalnie z nim związane, należy taką konstrukcję potraktować jako rozbudowę o której w art. 3 pkt 6 pr. budowlanego, a nie jako wiatę o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 2 c pr. bud. Wówczas do tego typu ,,wiat” należy stosować przepisy odległościowe, zaś sama wiata będzie prawdopodobnie stanowić dach nad wejściem do budynku, co będzie skutkowało oceną takiej konstrukcji przez pryzmat § 12 ust. 6 pkt 1 ww. warunków technicznych.

Czy w przypadku legalizacji budynku usytuowanego w granicy działki, w sytuacji gdy wydana została decyzja o warunkach zabudowy dla przedmiotowego budynku, organ nadzoru budowlanego obowiązany jest badać zgodność tego budynku z warunkami technicznymi określającymi usytuowanie budynku względem sąsiedniej działki budowlanej (§ 12) ?

Organ nadzoru budowlanego prowadzący postępowania legalizacyjne (art. 48 i art. 49 b pr. bud.) oraz postępowania naprawcze (art. 51 ust. 1 pkt 2 lub art. 51 ust. 1 pkt 3 pr. budowlanego) jest zobligowany do każdorazowego zbadania inwestycji budowlanej przez pryzmat wytycznych zawartych w § 12 ww. rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ( tj. z dnia 17 lipca 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1422 ze zm.). Z samej decyzji o warunkach zabudowy mogą wynikać odstępstwa od przepisów odległościowych. Decyzja o warunkach zabudowy jest dla organów nadzoru budowlanego wiążąca, co jednak nie zwalnia organu z analizy ww. rozporządzenia. Należy wyraźnie wskazać, iż budowa przy granicy nieruchomości lub też w zbliżeniu do granicy, może być uznana za legalną wyłącznie wyjątkowo, gdy istnieją po temu szczególnie uzasadnione przyczyny. Pozytywnie można rozstrzygać sprawę tej strony, która wykaże, iż budowa przy granicy z nieruchomością sąsiednią, lub w zbliżeniu do tej granicy, nie narusza zasad współżycia społecznego jak też nie zakłóca korzystania z sąsiedniej nieruchomości ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości, a także w zależności od konkretnej sprawy, wynika z zasady równości wobec prawa określonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Samo zaś związanie organu wydającego pozwolenie na budowę decyzją (lub prowadzącego postępowanie legalizacyjne) o warunkach zabudowy oznacza, iż organ ten nie może tych warunków kształtować odmiennie, ale tylko w zakresie podstawowych parametrów dotyczących zmiany zagospodarowania terenu. A więc decyzja o warunkach zabudowy nie przesądza o warunkach technicznych czy budowlanych, jakie musi spełniać planowana inwestycja, lecz przesądza jedynie o tym, czy w świetle występującej na danym terenie zabudowy jej realizacja będzie stanowić kontynuację zarówno owej zabudowy, jak i funkcji. Decyzja ustalająca warunki zabudowy nie musi, co do zasady, określać miejsca usytuowania obiektu na działce,

lecz jedynie dopuszczalność jego wykonania na określonej działce. W tym miejscu należy wskazać, iż w brzmieniu sprzed nowelizacji ww. rozporządzenia § 12 ust. 1 ww. rozporządzenia ,,Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w § 12 ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli wynika to: z ustaleń planu miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.” W obecnym brzmieniu ww. przepisu wyeliminowano możliwość lokalizacji obiektu w granicy w oparciu o decyzję o warunkach zabudowy, nie mnie jednak nowelizacja ww. warunków zabudowy (rozporządzenie Ministra Infrastruktury I Budownictwa z 14 listopada 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie- Dz.U.2017.2285 z dnia 2017.12.08) w § 2 ust. 2 pkt 1, która stanowi, iż ,,W przypadku zamierzenia budowlanego, wobec którego przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia została wydana decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz dla którego przed dniem 1 stycznia 2020 r.: 1) został złożony wniosek o pozwolenie na budowę, odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego, wniosek o

Strona 212 z 222

zmianę pozwolenia na budowę lub wniosek o zatwierdzenie zamiennego projektu budowlanego, 2) zostało dokonane zgłoszenie budowy lub wykonania robót budowlanych w przypadku, gdy nie jest wymagane uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę, 3) została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę lub odrębna decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego - na wniosek inwestora stosuje się § 12 ust. 2 rozporządzenia, o którym mowa w § 1, w brzmieniu dotychczasowym.”, powoduje iż z odstępstwem od przepisów odległościowych będziemy mogli prowadzić postępowania legalizacyjne/naprawcze o ile jest w obrocie prawnym decyzja o warunkach zabudowy, która to umożliwia i została wydana przed 1 stycznia 2018 r. Proszę również pamiętać, że instytucja odstępstwa od odległości od granicy z działka sąsiednią, przewidziana w § 12 ust. 2 warunków technicznych, jest instytucją nienależną od instytucji przewidzianych w § 12 ust. 3 i ust 4 warunków technicznych, które mogą być stosowane w sposób autonomiczny.

Czy w sytuacji gdy organ wydał decyzję zatwierdzającą projekt budowlany zamienny i udzielił pozwolenia na wznowienie robót zgodnie z zatwierdzonym projektem budowlanym (przy czym zatwierdzony projekt przewiduje odsunięcie budynku od granicy działki na odległość 3m) a inwestor dokonał podziału działki w ten sposób, że obecnie działka na której znajduje się przedmiotowy budynek ma szerokość mniejszą niż 16 m, organ jest uprawniony do wygaszenia swojej decyzji na wniosek inwestora na podstawie art. 162 Kpa? Czy w przypadku ewentualnego wygaszenia decyzję na dokończenie budowy wydaje organ nadzoru budowlanego czy organ aab?

Na samym wstępie należy podkreślić, iż opis stanu faktycznego jest nieprecyzyjny, co uniemożliwia jednoznaczne udzielenie odpowiedzi na przedmiotowe pytanie. Nie wskazano w jaki sposób podzielono nieruchomość, czy właścicielem nowopowstałych działek jest inwestor, czy wydzielone nieruchomości mają charakter działek budowlanych i jako takie mogą być zbyte ( Na gruncie art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym za działkę budowlaną należy uznać nieruchomość gruntową lub działkę gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej spełniają wymogi realizacji obiektów budowlanych wynikające z odrębnych przepisów i aktów prawa miejscowego. Natomiast na podstawie art. 4 pkt 3a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami za działkę budowlaną należy rozumieć zabudowaną działkę gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej umożliwiają prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków i urządzeń położonych na tej działce.), czy w związku z wydzieleniem nowych działek zmniejszyła się odległość budynku, zatwierdzonego w projekcie zamiennym, od ,,nowych granic”, na jakim etapie jest zrealizowany obiekt. Odpowiedź będzie zatem mocno teoretyczna, oderwana od stanu faktycznego danej sprawy. I W tym miejscu należy pokreślić, iż w sytuacji w której w związku ze zmianą granic nieruchomości, decyzja organu nadzoru budowlanego stała się niewykonalna, a co za tym inwestor nie może realizować uprawnienia wynikającego z decyzji o zatwierdzeniu projektu zamiennego i udzielnie pozwolenia na wznowienia robót, zdaniem sporządzającego poradę istnieje możliwość przeprowadzenia postępowania w przedmiocie wygaszenia decyzji z art. 51 ust. 4 Prawa budowlanego w trybie art. 162 par. 1 pkt 1 k.p.a. Zgodnie z orzecznictwem sądowym do stwierdzenia wygaśnięcia decyzji na podstawie art. 162 § 1 pkt 1 k.p.a. konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek. Po pierwsze decyzja musi stać się bezprzedmiotowa, a po drugie stwierdzenie wygaśnięcia tej decyzji musi nakazywać przepis prawa, bądź

stwierdzenie jej wygaśnięcia leży w interesie społecznym lub w interesie strony (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedzibą w Gorzowie Wlkp. z dnia 24 marca 2010 r. II SA/Go 120/10). O bezprzedmiotowości decyzji można mówić, wówczas gdy wynika ona z ustania prawnego bytu elementu stosunku materialnoprawnego nawiązanego na podstawie decyzji administracyjnej, a to z powodu zgaśnięcia podmiotu, zniszczenia lub przekształcenia rzeczy, rezygnacji z uprawnień przez stronę, czy też na skutek zmiany stanu faktycznego uniemożliwiającego wykonanie decyzji albo z powodu zmiany w stanie prawnym. Właściwym organem do stwierdzenia wygaszenia decyzji będzie organ który w pierwszej instancji wydał decyzje o której mowa w art. 51 ust. 4 Prawa budowlanego. W dalszej kolejności procedurę kontynuować powinny organy nadzoru budowlanego, gdyż w obiegu prawnym pozostaje decyzja o przedstawieniu projektu zamiennego (art. 51 ust. 1 pkt 3 prawa budowlanego). Organ powinien, o ile inwestor nie zrobił tego uprzednio z własnej inicjatywy, zawezwać postanowieniem z art. 35 ust. 3 Prawa budowlanego do skorygowania uprzednio złożonego projektu budowlanego zamiennego, dostoswanego do aktualnego stanu faktycznego i prawnego, i po ocenie przedłożonych dokumentów wydać ponownie decyzję z art. 51 ust. 4 Prawa budowlanego.

Strona 213 z 222

II Natomiast w sytuacji kiedy to zmiany w opisywanym stanie faktycznym w zakresie zatwierdzonym uprzednio decyzją z art. 51 ust. 4 prawa budowlanego nie powodują, iż decyzja ta staje się bezprzedmiotowa, a inwestor chce dokonać zmian w zatwierdzonym projekcie zamiennym w związku ze zmianą granic nieruchomości, można zastosować do tejże decyzji z art. 51 ust. 4 Prawa budowlanego tryb zmiany decyzji z art. 155 k.p.a. Decyzji, którą wydaje organ na podstawie art. 51 ust. 4 prawa budowlanego, nie można uznać za decyzję "związaną", a tym samym istnieje możliwość jej zmiany na podstawie art. 155 k.p.a. w razie spełnienia wszystkich wymienionych w tym przepisie przesłanek. Organ w postępowaniu naprawczym zobowiązany jest do oceny przedłożonego projektu zamiennego i nie ma przeszkód do zmiany decyzji wydanej w oparciu o art. 51 ust. 4 pr. bud. na podstawie art. 155 k.p.a. Aby decyzja w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego i pozwolenia na wznowienie robót budowanych mogła być zmieniona w powyższym trybie, potrzebna jest zgoda wszystkich stron postępowania. Zmiana decyzji administracyjnej w trybie art. 155 k.p.a. wymaga zgody wszystkich osób, które były stronami w sprawie zakończonej tą decyzją bez względu na to, jakie prawa nabyła każda z tych stron – wyrok WSA z 8.07.2009 r., IV SA/Po 266/09. Podobnie stwierdził NSA w wyroku z 12.05.2010 r., II OSK 787/09 - zgoda na zmianę decyzji w trybie art. 155 k.p.a. musi być wyrażona przez wszystkie strony, a nie tylko tę, która nabyła na podstawie rozstrzygnięcia prawa. Zatem wymagana będzie zgoda wszystkich podmiotów, które odpowiadają przesłankom z art. 28 k.p.a. Decyzja organu administracyjnego oparta o przepis art. 155 k.p.a. jest decyzją uznaniową, przez co rozumie się takie uregulowanie kompetencji organu administracji, że organ ten może rozstrzygnąć sprawę w różny sposób przy tym samym stanie faktycznym i każde rozstrzygnięcie sprawy jest legalne. Uznanie administracyjne oznacza wobec tego przewidziane obowiązującymi przepisami uprawnienie organu administracji wydającego decyzję do wyboru rozstrzygnięcia. Zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 21.04.2006 r. (sygn. akt II OSK 770/05) ,,Organ zgodnie z dyspozycją art. 155 Kpa może w każdym czasie uchylić lub zmienić decyzję, na mocy której strona nabyła prawo, jest to jednak prawo organu, a nie obowiązek, co podlega indywidualnej ocenie organu w każdej sprawie ... Organ powinien wziąć pod uwagę przesłanki zmiany decyzji wymienione w art. 155 Kpa. Postępowanie wszczęte na podstawie tego przepisu, nie może zmierzać do ponownego merytorycznego rozpatrzenia sprawy zakończonej decyzją ostateczną, lecz jego celem jest sprawdzenie czy w ustalonym stanie faktycznym i prawnym istnieją szczególne przesłanki, które przemawiałyby za zmianą lub uchyleniem decyzji”. Dokonanie zmiany lub uchylenia decyzji w trybie art. 155 k.p.a. może zaistnieć, po uprzednim wystąpieniu czterech przesłanek wyraźnie w tym przepisie wskazanych. Brak którejkolwiek z nich powoduje, iż organ administracji nie może rozpatrzyć wniosku, a co za tym idzie decyzja będąca przedmiotem wniosku zostaje utrzymana w obrocie prawnym. Przesłankami uwarunkowującymi zastosowanie art. 155 k.p.a. są:

1. postępowanie dotyczy decyzji ostatecznej, na mocy której strona lub strony nabyły prawo, 2. za uchyleniem lub zmianą decyzji przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony, 3. na zmianę lub uchylenie decyzji muszą wyrazić zgodę wszystkie strony, 4. żaden przepis szczególny nie sprzeciwia się zmianie lub uchyleniu decyzji.

Organem właściwym w sprawie zmiany decyzji o zatwierdzeniu projektu zamiennego w trybie art. 155 k.p.a. będzie organ nadzoru budowlanego, który orzekał w sprawie w ostatniej instancji. Jeżeli zatem decyzja organu powiatowego o zatwierdzeniu projektu zamiennego i pozwoleniu na wznowienie robót została utrzymana w mocy w postępowaniu odwołaczym przez WINB, wówczas właściwym do zmiany takiej decyzji również będzie organ wojewódzki.

Czy postępowanie prowadzone w sprawie o zasiedzenie części działki, na której znajduje się samowolnie wybudowany budynek stanowi zagadnienie wstępne w postępowaniu legalizacyjnym tego budynku?

Pod pojęciem "zagadnienia wstępnego" rozumie się sytuacje, w których wydanie orzeczenia merytorycznego w sprawie będącej przedmiotem postępowania przed właściwym organem, uwarunkowane jest uprzednim rozstrzygnięciem wstępnego zagadnienia prawnego. Oznacza to, że bez rozstrzygnięcia zagadnienia prejudycjalnego przez inny organ lub sąd wydanie decyzji w danej sprawie jest niemożliwe. A zatem, musi istnieć związek przyczynowy pomiędzy rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej a zagadnieniem wstępnym. Należy jednoznacznie stwierdzić, iż orzeczenie

Strona 214 z 222

sądu powszechnego w sprawie o zasiedzenie nieruchomości, nie jest zagadnieniem wstępnym w postępowaniu administracyjnym w przedmiocie o legalizację samowoli budowlanej, prowadzonego w oparciu o art. 48 ust. 2 lub też art. 49b, czy też art. 51 ust. 1 pkt 2 i 3 Prawa budowlanego, w rozumieniu art. 97 § 1 pkt 4 KPA. Nieprzedłożenie przez wnioskodawcę w wyznaczonym terminie oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane powoduje zastosowanie sankcji w postaci wydania decyzji rozbiórkowej z art. 48 ust. 1, art. 49b ust. 1, art. 51 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego. Brak orzeczenia sądu powszechnego w przedmiocie zasiedzenia nieruchomości nie stanowi zatem zagadnienia wstępnego. Sprawa samowoli budowlanej jest wówczas rozstrzygana w oparciu o stan faktyczny i prawny z chwili rozstrzygania (wyr. NSA z 16.2.2012 r., II OSK 2274/10-,,Nieprzedłożenie przez wnioskodawcę w wyznaczonym terminie oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane powoduje zastosowanie przepisu art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.). Brak orzeczenia sądu powszechnego w przedmiocie zasiedzenia nieruchomości nie stanowi zatem zagadnienia wstępnego. Sprawa samowoli budowlanej jest wówczas rozstrzygana w oparciu o stan faktyczny i prawny z chwili rozstrzygania.”; wyr. WSA w Krakowie z 14.3.2013 r., II SA/Kr 1735/12- ,,Orzeczenie sądu powszechnego w sprawie o zasiedzenie nie jest dla postępowania o legalizację samowoli budowlanej, prowadzonego na podstawie art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.), rozstrzygnięciem zagadnienia wstępnego, w rozumieniu art. 97 § 1 pkt 4 KPA.”, wyr. NSA z 12.7.2017 r., II OSK 2872/15 ,, Wydanie przez organ nadzoru budowlanego decyzji w ramach postępowania naprawczego na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku - Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.), który odnosi się do stanu faktycznego i prawnego z daty wykonywania robót budowlanych, nie jest uzależnione od rozstrzygnięcia w sprawie o zasiedzenie, a tym bardziej sprawy o przywrócenie posiadania nieruchomości, na której inwestor samowolnie zrealizował obiekt budowlany. W momencie przystąpienia do wykonania robót powinien on bowiem dysponować on tytułem prawnym do dysponowania nieruchomością na cele budowlane.”). W tym miejscu należy wskazać, iż zaczynają pojawiać się w orzecznictwie tezy, iż kwestia oceny czy postepowanie zasiedzeniowe ma wpływ na dane postępowanie legalizacyjne, powinno być odniesione do stanu faktycznego danej sprawy, co nie wyklucza, że postępowanie zasiedzeniowe może przybrać charakter zagadnienia wstępnego (wyrok WSA w Poznaniu z 24 września 2015 r. IV SA/Po 363/15). Zgodnie z tym wyrokiem ,, Definicja prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane znajduje się w art. 3 pkt 11 Prawa budowlanego. Zgodnie z art. 32 ust. 4 pkt 2 tej ustawy pozwolenie na budowę może być wydane tylko temu kto wykazał, że posiada prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Oczywiście w tym przypadku ustawodawca ułatwił inwestorowi wykazanie, że posiada to prawo, gdyż nie musi on przedkładać dokumentów, z których wynika jeden z tytułów prawnych wskazanych w art. 3 pkt 11 Prawa budowlanego. Wystarczy, że złoży, pod rygorem odpowiedzialności karnej, oświadczenie według urzędowego wzoru, że takie prawo posiada. W podobny sposób prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane musi wykazać m.in. ten, kto zamierza realizować roboty budowlane, które nie wymagają uzyskania pozwolenia na budowę, lecz jedynie zgłoszenia (art. 30 ust. 2 Prawa budowlanego), ten kto chce uzyskać decyzję o przeniesieniu pozwolenia na budowę lub decyzję o przeniesieniu pozwolenia na wznowienie robót budowlanych (art. 40 ust. 1 i 2 Prawa budowlanego), ten kto zamierza zalegalizować samowolnie wybudowany obiekt budowlany (art. 48 ust. 3 pkt 2 w zw. z art. 33 ust. 2 pkt 2 Prawa budowlanego), ten kto zamierza zmienić sposób użytkowania obiektu budowlanego (art. 71 ust. 2 pkt 3 Prawa budowlanego). Zatem zbadanie czy inwestor posiada prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, jest kwestią z zakresu prawa budowlanego i prawa administracyjnego, a nie tylko prawa cywilnego. Nie ma przy tym znaczenia, że tytuły prawne, z których prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane wynika, są z reguły tytułami cywilnoprawnymi. Organy administracji właściwe w sprawach uregulowanych

w Prawie budowlanym są uprawnione i zobowiązane do badania, czy inwestor realizuje prawo zabudowy, o którym mowa w art. 4 Prawa budowlanego na nieruchomości, do której ma tytuł prawny uprawniający do wykonywania robót budowlanych. Skoro zaś taki tytuł prawny jest z reguły tytułem cywilnoprawnym, to tym samym organy te są uprawnione i zobowiązanie do badania czy inwestor posiada tytuł cywilnoprawny. Nie oznacza to, że organy administracji właściwe w

Strona 215 z 222

sprawach uregulowanych w Prawie budowlanym są właściwe do rozstrzygania sporów dotyczących tego, kto posiada tytuł prawny do określonej nieruchomości. Jeżeli taki spór by się pojawił, to rozstrzygnąć o nim mógłby tylko sąd powszechny. Wówczas jednakże powstaje zagadnienie wstępne, uzasadniające zawieszenie postępowania prowadzonego przez organ administracji na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. Taka właśnie sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie. W wyroku z dnia z dnia 23 lipca 2009 r. sygn. akt II OSK 1234/08 (dostępny na stronie: orzeczenia.nsa.gov.pl) Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że o ile w sprawie dotyczącej nakazu rozbiórki na inwestora może zostać nałożony obowiązek rozbiórki także w sytuacji, gdy nie można w sposób bezsporny ustalić jego prawa do nieruchomości i w tych kategoriach spraw wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości nie można uznać ze zagadnienie wstępne w rozumieniu art. 97 § 1 pkt 4 Kpa, o tyle kwestia wykazania się tytułem prawnym do nieruchomości miałaby znaczenie w postępowaniu legalizacyjnym. Sąd stwierdza, że organ administracji publicznej prowadzący postępowanie główne zobowiązany jest ustalić związek przyczynowy pomiędzy rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, a zagadnieniem wstępnym. Ocena związku przyczynowego opiera się na przepisach materialnych, stanowiących podstawę prawną decyzji administracyjnej.” Należy jednak pamiętać, iż wyżej zaprezentowane orzeczenie nie jest stanowiskiem dominującym w judykaturze. Zasadą jest, że postępowanie o zasiedzenie nieruchomości nie jest zagadnieniem wstępnym w postępowaniu legalizacyjnym/naprawczym w rozumieniu art. 97 § 1 pkt 4 kpa.

Czy kserokopia podpisu pod treścią podania jest brakiem formalnym i należy wezwać odwołującego się do złożenia podpisu (długopisem) pod jego treścią, czy może z uwagi na fakt przyjęcia kserokopii podania (w tym podpisu ksero) przez organ II instancji należy przyjąć, że podanie spełnia wymogi KPA. Co w sytuacji jeżeli wezwie się stronę na podstawie art. 64 KPA do usunięcia braku w postaci złożenia oryginału podpisu lub oryginału podanie (napisanego długopisem), a strona nie uzupełni braku wskazując, że ksero jest oryginałem? Strona odwołująca się składa bezpośrednio do organu II instancji podanie będące odwołaniem. Podanie to jest kserokopią, w tym podpis pod treścią odwołania. Organ przyjmuję kserokopię

odwołania z podpisem ksero (przybija pieczątkę o złożeniu podania bezpośrednio w organie na kserokopii). Kserokopia odwołania zostaje przekazana do organu I instancji celem nadania biegu. W późniejszym czasie okazuje się, że strona odwołująca się nie złożyła oryginału odwołania w organie I instancji (napisanego długopisem).

Kserokopia dokumentu, którego treścią jest odwołanie od decyzji organu I instancji, nie spełnia wymogów formalnych podania, o którym mowa, m.in. w zakresie podpisu pod podaniem. W sytuacji braku podpisu pod podaniem organ powinien w pierwszym rzędzie zastosować instytucję zawezwania do usunięcia braków formalnych podania, poprzez złożenie podpisu pod podaniem własnoręcznie lub złożeniem podania podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Zgodnie z art. 64 § 2 k.p.a. jeżeli podanie nie spełnia innych wymagań ustalonych w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż siedem dni, z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania. Pamiętać należy, że tylko z chwilą złożenia skutecznego podania pod względem formalnoprawnym (treść żądania, określenie osoby od której pochodzi podanie oraz podpis) dochodzi do zainicjowania postępowania i od tego momentu ciążą na organie określone obowiązki, np. zawiadomienie o wszczęciu postępowania (art. 61 § 4 w zw. z art. 10 § 1 k.p.a.), ustalenie właściwości miejscowej i rzeczowej ( art. 20, 21, 65 i 66 k.p.a.) lub rozpatrzenie formalne wniosku z art. 61 a k.p.a., a trudno oczekiwać, aby organ mógł je realizować, skoro wniesione podanie nie spełnia wymogów formalnych określonych w przepisach (por. wyroki NSA z dnia 13.01.2009 r.: II OSK 1794/07; II OSK 1777/07). W przedmiotowej sprawie organ II instancji niezasadnie przekazał sprawę w trybie art. 65 k.p.a. do organu I instancji celem zainicjowania biegu postępowania międzyinstancyjnego. Podanie nie czyniło zadość wymogom formalnym, nie mogło zainicjować czynności z art. 65 k.p.a. (Knysiak-Molczyk Hanna (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz 2015).

W stanie faktycznym przedstawionym w pytaniu, organ powinien pismem pozostawić podanie bez rozpoznania. Jeżeli jednak, tak jak w opisie sprawę przekazano do organu I instancji celem nadanie sprawie biegu, to organ I instancji nie ma żadnych podstaw prawnych do usunięcia braku formalnego w postaci wezwania w trybie art. 64 par. 2 k.p.a. Jeżeli odwołanie ma braki formalne, to zwrócić uwagę należy na kwestię, że podanie jest adresowane do innego organu niż organ I instancji. Pomimo braków, o których mowa powyżej, organ powiatowy przekazujemy sprawę do WINB. To WINB będzie wzywał do uzupełnienia braków formalnych i w zależności na jakie orzecznictwo się powoła, pozostawi sprawę bez rozpoznania (art. 64 par. 2 kpa) lub wyda postanowienie o stwierdzeniu niedopuszczalności odwołania (art. 134 kpa). Poniżej przydatne orzecznictwo:

1. Wyrok WSA w Olsztynie z dnia 1 grudnia 2009 r. II SAB/Ol 52/09 ,, Przepisy art. 131, 132 i 133 k.p.a. przewidują dopuszczalne czynności organu pierwszej instancji podjęte na skutek

Strona 216 z 222

wniesienia odwołania. Przytoczone przepisy nie pozostawiają żadnej wątpliwości, że zarówno badanie dopuszczalności odwołania, terminu jego wniesienia, jak i warunków formalnych jego sporządzenia należy wyłącznie do organu odwoławczego, który stosownie do wyniku podjętej w tym zakresie kontroli jest uprawniony do stwierdzenia niedopuszczalności odwołania lub uchybienia terminu do jego wniesienia (art. 134 k.p.a.) oraz pozostawienia odwołania bez rozpoznania wobec nieuzupełnienia jego braków formalnych (art. 64 § 2 k.p.a.). Organ pierwszej instancji nie jest zatem uprawniony do pozostawienia odwołania bez rozpoznania.”

2. Wyrok WSA w Szczecinie z dnia 18 października 2017 r. II SA/Sz 815/17 W przypadku braku podpisu wnoszącego podanie obowiązkiem organu odwoławczego jest wezwanie, w trybie art. 64 § 2 k.p.a., osoby wskazanej w nagłówku pisma do uzupełnienia braków formalnych wniosku o przywrócenie terminu poprzez jego podpisanie.

3. Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 24 stycznia 2018 r. I SA/Po 1064/17 W sytuacji, gdy organ stwierdza, że odwołanie zostało podpisane niezgodnie ze sposobem reprezentacji spółki, powinien według art. 64 § 2 k.p.a. wezwać do uzupełnienia braku formalnego, w terminie nie krótszym niż 7 dni.

4. Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 9 kwietnia 2018 r.IV SA/Gl 819/17 Uzupełnienie braku podpisu odwołania nie musi polegać na złożeniu podpisanego egzemplarza wniesionego wcześniej odwołania. Jeżeli pismo potwierdzające i podtrzymujące wniesione wcześniej odwołanie pochodzi od pełnomocnika strony, który załączył pełnomocnictwo potwierdzające jego umocowanie w sprawie, to tym samym stanowi ono skuteczne uzupełnienie braku podpisu na odwołaniu wniesionym wcześniej przez stronę i czyni zadość wezwaniu organu. Umożliwia bowiem stwierdzenie, że odwołanie pochodzi od strony uprawnionej do jego wniesienia oraz że zostało wniesione zgodnie z wolą tej osoby.

Czy do wiat o pow. zabudowy do 35 m2 i 50m2 stosujemy warunki techniczne w tym § 12 WT?

Lokalizacja obiektów budowlanych na działce budowlanej wynikają z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zgodnie z treścią § 12 ust. 1 warunków technicznych jeżeli z przepisów § 13, 60 i 271-273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy z sąsiednią działką budowlaną nie mniejszej niż: 1) 4 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymi w stronę tej granicy, 2) 3 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych w stronę tej granicy. Ww. przepis dotyczy tylko i wyłącznie budynków lokalizowanych na działce budowlanej. Wiata jako obiekt niebędący budynkiem nie jest objęta zatem dyspozycją powyższego przepisu, a co za tym idzie nie dotyczą jej obostrzenia w zakresie odległości, które należy zachować w stosunku do sąsiedniej działki budowlanej. Potwierdzenie to znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądowym: wyrok WSA w Warszawie z dnia 12 stycznia 2018 r. VII SA/Wa 628/17

,,Przepis § 12 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r., w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1422), odnosi się wyłącznie do budynków a nie do budowli.”; wyrok WSA w Gdańsku z dnia 22 września 2010 r. II SA/Gd 388/10. Podobnie orzekł WSA w Białymstoku w wyroku z dnia 23 października 2008 r. II SA/Bk 243/08 ,,Do usytuowania wiaty nie znajdują zastosowania odległości sytuowania budynków na działce budowlanej od granicy z sąsiednią działką budowlaną, określone w § 12 czy też § 19 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 ze zm.). Okoliczność usytuowania wiaty w odległości 1,95 m od ogrodzenia działki sąsiedniej nie może zatem stanowić podstawy do interwencji organu nadzoru budowlanego w trybie postępowania administracyjnego. Organ nadzoru jako organ administracji publicznej może ingerować w kwestie usytuowania obiektów budowlanych, jedynie w sytuacji naruszenia przepisów prawa publicznego.”

Strona 217 z 222

Natomiast w przypadku, kiedy to wiata pełni funkcję użytkową budynku, przez wzgląd na jej przeznaczenie np. wiata składowa, czy magazynowa, należy stosować wobec takiego obiektu przepisy ww. rozporządzenia (wyrok NSA z dnia 21 listopada 2017 r. II OSK 512/16). Jeżeli zatem wiata spełnia funkcję budynku, np. wiata garażowa, wówczas organ powinien odnieść do wytycznych z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Jednocześnie należy pamiętać o uchwale NSA z dnia 3 października 2016 r. II OPS 1/16, ,, Do robót budowlanych i obiektów budowlanych, które nie wymagają uzyskania pozwolenia na budowę i nie są objęte obowiązkiem zgłoszenia, mogą być stosowane przepisy art. 50 ust. 1 pkt 2 lub pkt 4 in fine ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.), a także art. 51 ust. 7 tej ustawy, jeżeli roboty budowlane zostały wykonane w sposób, o którym mowa w art. 50 ust. 1 pkt 2 lub pkt 4 in fine.”. Może zdarzyć się, iż obiekt budowlany, jakim jest wiata, pomimo braku reglamentacji zgłoszeniem lub też pozwoleniem na budowę będzie stwarzał zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia bądź zagrożenie środowiska, albo będzie realizowany z naruszeniem przepisów prawa (np. naruszenie prawa własności nieruchomości osób trzecich). Wówczas należy przeprowadzić postępowanie naprawcze z art. 51 ust. 1 pkt 1 lub 2 Prawa budowlanego i w zależności od tego, jaką funkcję spełnia wiata, zasadnym będzie zastosowanie przepisów odległościowych z rozporządzenia opisywanego powyżej.

Jak mierzyć odległość miejsc od gromadzenia odpadów stałych? Zgodnie z §23 ust.1 pkt 1 WT odległość od okien i drzwi do budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi powinna wynosić co najmniej 10m. Co w przypadku gdy miejsca do gromadzenia odpadów stałych są zorganizowane pod sąsiednią ścianą (za rogiem tego samego budynku) bez okien? Czy należy mierzyć odległość 10m po obwodzie ściany do najbliższego okna za rogiem budynku?

Zgodnie z par. 23 warunków technicznych 1. Odległość miejsc do gromadzenia odpadów stałych, o których mowa w § 22 ust. 2 pkt 1, 3 i 4, powinna wynosić co najmniej: 1) 10 m - od okien i drzwi do budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi; 2) 3 m - od granicy działki budowlanej; 3) 10 m - od placu zabaw dla dzieci, boisk dla dzieci i młodzieży oraz miejsc rekreacyjnych, o których mowa w § 40. 2. Zachowanie odległości, o której mowa w ust. 1 pkt 2, nie jest wymagane, jeżeli miejsca te stykają się z podobnymi miejscami na działce sąsiedniej. 3. W przypadku przebudowy istniejącej zabudowy odległości, o których mowa w ust. 1, mogą być pomniejszone, jednak nie więcej niż o połowę, po uzyskaniu opinii państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. 4. W zabudowie jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej odległości, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, nie określa się. 5. Dojście od najdalszego wejścia do obsługiwanego budynku mieszkalnego wielorodzinnego, zamieszkania zbiorowego lub użyteczności publicznej do miejsca do gromadzenia odpadów stałych, o których mowa w § 22 ust. 2 pkt

1, 3 i 4, wynosi nie więcej niż 80 m. Wymaganie to nie dotyczy budynków na terenach zamkniętych. Zgodnie z § 22 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) przez "miejsca na pojemniki służące do czasowego gromadzenia odpadów stałych" należy rozumieć również zadaszone osłony lub pomieszczenia ze ścianami pełnymi bądź ażurowymi. Przepis ten dotyczy zatem także obiektów budowlanych, które należą do kategorii "obiektów małej architektury" (śmietniki zaliczono wprost do tej kategorii - art. 3 pkt 1 lit. c w zw. z art. 3 pkt 4 lit. c Prawa budowlanego) (tak NSA w wyroku z13 października 2009 r. II OSK 1583/08 opubl. w CBOSA). § 23 ust. 1 stanowi natomiast, ze odległość miejsc na pojemniki i kontenery na odpady stałe, o których mowa w § 22 ust. 2 pkt 1 i 3, powinna wynosić co najmniej 10 m od okien i drzwi do budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz co najmniej 3 m od granicy z sąsiednią działką. Zachowanie odległości od granicy działki nie jest wymagane, jeżeli osłony lub pomieszczenia stykają się z podobnymi urządzeniami na działce sąsiedniej. Przepis ten

Strona 218 z 222

określa zasady usytuowania miejsc, w którym gromadzone są stałe odpady komunalne, a nie pojemników przeznaczonych na czasowe przechowywanie odpadów. Stąd nie ma znaczenia, czy miejscem takim jest plac, na którym usytuowane zostają pojemniki lub kontenery, bez znaczenia pozostaje także, czy na nim ustawiony jest sam pojemnik na śmieci. Już sama logika zaś podpowiada, że przy pojemniku na odpady nie wykonuje się żadnych robót budowlanych. Te zaś prowadzone są w stosunku do miejsca jego usytuowania. Zgodnie z przepisem § 22 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.) na działkach budowlanych należy przewidzieć miejsca na pojemniki służące do czasowego gromadzenia odpadów stałych z uwzględnieniem możliwości ich segregacji. Jednocześnie w myśl § 23 ust. 1 tego rozporządzenia odległość tych miejsc na pojemniki i kontenery na odpady stałe powinna wynosić, co najmniej 10 m. od okien i drzwi do budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz co najmniej 3 m od granicy z sąsiednią działką. Wymóg ten nie ma zastosowania w przypadku, gdy na sąsiedniej działce znajdują się podobne urządzenia, przy czym mają się one ze sobą stykać. Stosownie do przepisu § 9 ust. 3 tego samego rozporządzenia określone w rozporządzeniu odległości między budynkami i terenowymi urządzeniami budowlanymi mierzy się w miejscu ich najmniejszego oddalenia, przy czym dopuszczalne jest pominiecie grubości tynków i okładzin zewnętrznych. Żaden inny przepis nie określa sposobu dokonywania pomiaru. Istotą regulacji zawartej w przepisach § 22 i 23 powołanego rozporządzenia jest ochrona uzasadnionych interesów osób trzecich w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 9 ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2003 r. nr 207, poz. 2016 z późn. zm.) przed ujemnymi konsekwencjami sąsiedztwa śmietnika". Zgodnie z par. 9 ust. 3 rozporządenia o warunkach technicznych określone w rozporządzeniu odległości budynków od innych budynków, urządzeń budowlanych lub granicy działki budowlanej mierzy się w poziomie w miejscu ich najmniejszego oddalenia. Przeanalizujmy orzecznictwo na przykładzie wyroku II SA/Gl 686/16 - Wyrok WSA w Gliwicach. Strona podniosła, że jej mieszkanie jest pierwszym, którego okna znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie śmietnika. Został on usytuowany na bocznej ścianie budynku ale odległość mierzona od okien mieszkania zdaniem odwołującej się nie wynosi aż 10 metrów. Ponadto nie jest zachowana również wymagana odległość od sąsiedniej działki. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego wskazał, że zgodnie z § 23 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie "Odległość miejsc na pojemniki i kontenery na odpady stałe, o których mowa w § 22 ust. 2 pkt 1 i 3, powinna wynosić co najmniej 10 m od okien i drzwi do budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz co najmniej 3 m od granicy z sąsiednią działką. Zachowanie odległości od granicy działki nie jest wymagane, jeżeli osłony lub pomieszczenia stykają się z podobnymi urządzeniami na działce sąsiedniej". Strona podniosła, że lokalizacja śmietnika narusza jej interes prawny, gdyż zdaniem skarżącej nie respektuje przepisów wynikających z Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Odległość miejsca gromadzenia odpadów stałych od jej okna usytuowanego bezpośrednio za narożem z przodu budynku wynosi jej zdaniem 8,40 m. Wskazała w tej mierze, że pomiaru dokonała samodzielnie, w sposób nieprofesjonalny i może on zawierać pewną granicę błędu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach stwierdził, że w czasie oględzin PINB ustalił dokonując stosownych

pomiarów, że przedmiotowy śmietnik znajduje się na terenie działki o nr 1 w pobliżu granicy z działką drogową o nr 2. Odległość od ściany szczytowej budynku mieszkalnego wielorodzinnego zlokalizowanego na tej samej działce wyniosła 6,9 m. W ścianie tej nie wykonano żadnych otworów okiennych i drzwiowych. Odległość zaś od okien i drzwi wejściowych wyniosła odpowiednio 11,0 m i 14,0 m. Zgodnie z § 23 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia

Strona 219 z 222

2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, odległość miejsc na pojemniki i kontenery na odpady stałe powinna wynosić co najmniej 10 m od okien i drzwi do budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi. W konsekwencji lokalizacja tego obiektu nie narusza praw skarżącej, w związku z czym nie posiada ona w tym zakresie interesu prawnego. Kwestionuje rzetelność poczynionych przez organ pomiarów, strona nie przedstawiła żadnych w tej mierze przeciwdowodów. Jedynym bowiem argumentem skarżącej jest jej twierdzenie, iż według jej samodzielnych pomiarów, dokonanych jak sama przyznaje w skardze "nieprofesjonalnie", odległość śmietnika od okien wynosi nie 11 m, a jedynie 8,4 m. Z powyższego wynika, że organ nadzoru prawidłowo dokonał pomiaru z uwzględnieniem bryły budynku, i jakby po jej obrysie, a nie na wskroś przez budynek i to spotkało się z akceptacją sądu.

Czy należy zobowiązać inwestora do załączenia do zawiadomienia o zakończeniu robót budowlanych, polegających na nadbudowie obiektu budowlanego, dokumentacji geodezyjnej, zawierającej wyniki geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej oraz informację o zgodności usytuowania obiektu budowlanego z projektem zagospodarowania działki lub terenu lub odstępstwach od tego projektu, sporządzonej przez osobę wykonującą samodzielnie funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii oraz posiadającą odpowiednie uprawnienia zawodowe? Inwestor dokonał nadbudowy budynku mieszkalnego w taki sposób, że w miejsce strychu powstała kondygnacja mieszkalna. Wykonanie robót budowlanych nie spowodowało powiększenia powierzchni zabudowy budynku, natomiast powiększeniu uległa kubatura budynku. Jest to zmiana, która powinna być ujawniona w ewidencji gruntów i budynków-zmiana ilości kondygnacji naziemnych.

Zgodnie z art. 57 Prawa budowlanego 1. Do zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie inwestor jest obowiązany dołączyć:

1) oryginał dziennika budowy; 2) oświadczenie kierownika budowy:

a) o zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym lub warunkami pozwolenia na budowę oraz przepisami, b) o doprowadzeniu do należytego stanu i porządku terenu budowy, a także - w razie korzystania - drogi, ulicy, sąsiedniej nieruchomości, budynku lub lokalu;

3) oświadczenie o właściwym zagospodarowaniu terenów przyległych, jeżeli eksploatacja wybudowanego obiektu jest uzależniona od ich odpowiedniego zagospodarowania; 4) protokoły badań i sprawdzeń; 5) dokumentację geodezyjną, zawierającą wyniki geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej oraz informację o zgodności usytuowania obiektu budowlanego z projektem zagospodarowania działki lub terenu lub odstępstwach od tego projektu, sporządzoną przez osobę wykonującą samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii oraz posiadającą odpowiednie uprawnienia zawodowe;

Nowelizacją z dnia 20 lutego 2015 r. zmieniono art. 57 ust. 1 pkt 5 w ten sposób, że dotychczasowy obowiązek inwestora dołączenia do zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie inwentaryzacji geodezyjnej powykonawczej zastąpiono dwoma obowiązkami. Po pierwsze, obowiązkiem dołączenia dokumentacji geodezyjnej, zawierającej wyniki geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, po drugie, obowiązkiem dołączenia informacji o zgodności usytuowania obiektu budowlanego z projektem zagospodarowania działki lub terenu lub odstępstwach od tego projektu, sporządzoną przez osobę wykonującą samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii oraz posiadającą odpowiednie uprawnienia zawodowe. Pierwszy ze wskazanych obowiązków nie różni się

istotnie – jak się wydaje – od obowiązującego poprzednio. Wykonanie obowiązku załączenia dokumentacji geodezyjnej, zawierającej wyniki geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej jest równoznaczne ze złożeniem samej takiej inwentaryzacji. Zauważyć też należy, że mimo zmiany komentowanego przepisu nie zostało zmienione rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie (Dz. U. Nr 25, poz. 133), w której określono zawartość geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej. Jeżeli natomiast chodzi o drugi obowiązek, to zmiana jest istotna, gdyż wynika z niej nowy obowiązek inwestora, polegający na uzyskaniu od osoby wykonującej samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii oraz posiadającej odpowiednie uprawnienia zawodowe informacji o tym, czy obiekt budowlany został w zakresie usytuowania wykonany zgodnie z projektem zagospodarowania działki lub terenu. Przepisy tego wyraźnie nie stanowią, ale wydaje się, że informację tę powinna udzielić ta sama osoba, która sporządzała (albo była odpowiedzialna za sporządzenie) geodezyjną inwentaryzację powykonawczą. Ze stanowiska Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii, uzgodnionego z Głównym Inspektorem Nadzoru Budowlanego, opublikowanego

Strona 220 z 222

na stronie internetowej Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego (http://www.gunb.gov.pl/dziala/pliki/stanowiski_wspoln_gugik.pdf, dostęp: 9 lipca 2016 r.), wynika, że informacja ta może mieć postać adnotacji zamieszczonej na mapie geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej w polu niezajętym przez rysunek mapy albo, w razie stwierdzenia, że obiekt budowlany nie został usytuowany zgodnie z projektem zagospodarowania działki lub terenu, załącznika do mapy. W powołanym stanowisku zwarto też szczegółowe techniczne warunki stwierdzenia, czy obiekt budowlany jest usytuowany zgodnie z projektem zagospodarowania działki lub terenu, w tym dopuszczalne granice odchyleń. Nie kwestionując przydatności dla praktyki stosowania prawa wskazanego stanowiska, należy zaznaczyć, że nie jest ono źródłem obowiązującego prawa. (Gliniecki Andrzej (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Opublikowano: WK 2016). W art. 43 ust. 2 zawarta jest norma prawna upoważniająca właściwy organ do nałożenia obowiązku stosowania przepisu ust. 1, dotyczącego obiektów, na budowę których wymagane jest pozwolenie, także w stosunku do takich, których budowa wymaga zgłoszenia. Pojawia się w związku z tym problem, w jakiej formie powinien być nałożony przedmiotowy obowiązek. Nie może budzić wątpliwości, że w powyższych kwestiach powinien decydować organ architektoniczno-budowlany, ten, który jest właściwy do przyjęcia zgłoszenia. Oczywiste jest, że dany obowiązek musiałby być nałożony jeszcze przed terminem rozpoczęcia robót na podstawie zgłoszenia, skoro wyznaczenie geodezyjne należy do czynności przygotowawczych. Jedyną w istocie formą nałożenia takiego obowiązku może być decyzja administracyjna. Wydaje się zatem, iż przepis art. 43 ust. 2 stanowi lex specialis w stosunku do regulacji art. 30 p.bud., określającego kwestie dotyczące instytucji zgłoszenia budowy. Po otrzymaniu zgłoszenia i jeszcze przed upływem terminu do wniesienia sprzeciwu organ właściwy w tej sprawie może decyzją administracyjną nałożyć obowiązek zastosowania ust. 1. Wydanie takiej decyzji po upływie terminu do wniesienia sprzeciwu jest już bezprzedmiotowe, skoro w istocie inwestor może wybudować obiekt objęty zgłoszeniem bez konieczności wyznaczenia go geodezyjnie. Organ rozważający, czy wskazane jest dokonanie wyznaczenia geodezyjnego obiektu ze względu na uwarunkowania wynikające ze stanu faktycznego wiążącego się ze zgłoszeniem, może też dojść do przekonania, że zachodzi przesłanka fakultatywnego wydania decyzji o sprzeciwie, budowa obiektu bowiem powinna być poprzedzona pozwoleniem na nią. W takiej sytuacji wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę w wyniku sprzeciwu wniesionego wobec zgłoszenia skutkowałoby zastosowaniem art. 43 ust. 1. Wprost bowiem obiekt budowlany, co do którego wniesiono sprzeciw wobec zgłoszenia ze wskazaniem konieczności uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, powinien być traktowany jako taki, który wymaga pozwolenia na budowę w rozumieniu art. 43 ust. 1. W art. 43 dwukrotnie mówi się o obowiązku sporządzenia inwentaryzacji: raz, gdy chodzi o geodezyjną inwentaryzację powykonawczą, która należy do dokumentacji geodezyjno-kartograficznej (ust. 1), którą należy sporządzić po zakończeniu robót budowlanych, zaś drugi raz w ust. 3, w odniesieniu do obiektów lub ich elementów ulegających zakryciu. Inwentaryzacja taka musi być dokonana w toku budowy, przed zakryciem obiektów lub ich elementów. Takie unormowanie niewątpliwie ma na celu zabezpieczenie odpowiedniej dokumentacji, w szczególności w celu włączenia jej do zbiorów geodezyjno-kartograficznych. Wykorzystanie do sporządzenia dokumentacji projektowej mapy jednostkowej jest także możliwe w sytuacji, gdy chodzi o budowę pojedynczych obiektów o prostej konstrukcji, usytuowanych w granicach jednej nieruchomości (§ 4 ust. 3). Mapa jednostkowa jest wówczas opracowywana w układzie lokalnym tylko dla danej inwestycji. Takie wyjątkowe zastosowanie mapy jednostkowej zostało obwarowane warunkami, z których jeden, tj. odnoszący się do konieczności znajdowania się obiektu na jednej nieruchomości, nie budzi wątpliwości. Drugi zaś warunek w istocie pokrywa się z uznaniem administracyjnym w takiej kwestii, że chodzi o obiekt budowlany prostej konstrukcji. Istotnym uregulowaniem jest zobowiązanie do tego, aby mapa dla celów projektowych obejmowała nie tylko teren samej projektowanej inwestycji, lecz także obszar otaczający teren inwestycji w pasie co najmniej 30 m, a w razie konieczności

ustalenia strefy ochronnej – także teren tej strefy (§ 5 r.s.r.z.o.). Objęcie dokumentacją geodezyjną również obszaru znajdującego się poza terenem inwestycji jest uzasadnione w szczególności potrzebą określenia wpływu projektowanej inwestycji na tereny sąsiednie, a także czytelności tej dokumentacji oraz możliwością korzystania z niej z chwilą włączenia do zasobów geodezyjnych. W zasadzie byłoby wskazane, żeby ustalenie takie następowało jeszcze przed

Strona 221 z 222

skutecznym złożeniem wniosku przez inwestora o wydanie decyzji udzielającej pozwolenia na budowę, skoro wniosek powinien zawierać odpowiednio przygotowaną dokumentację projektową. Jednak, jak się wydaje, brak jest możliwości – zarówno faktycznych, jak i prawnych – podjęcia czynności w tym zakresie na etapie powierzenia przez inwestora zadania projektantowi co do przygotowania odpowiedniej dokumentacji niezbędnej do wystąpienia z wnioskiem o pozwolenie na budowę do organu. Jedynym w istocie momentem do skorzystania przez organ z kompetencji określonej w § 6 ust. 3 r.s.r.z.o. jest ten, kiedy wniosek wpłynął już do organu, organ zaś po wstępnym zapoznaniu się z treścią wniosku, w tym ze wskazanym obszarem i skalą mapy do celów projektowych (§ 5 r.s.r.z.o.), dojdzie do przekonania, że w przypadku danej inwestycji zachodzi potrzeba skorzystania z § 6 ust. 3 r.s.r.z.o., i postanowieniem wezwie inwestora do stosownego uzupełnienia dokumentacji we wskazanym zakresie. Po zakończeniu prac budowlanych, dotyczących poszczególnych obiektów budowlanych, stosownie do § 17 r.s.r.z.o., należy sporządzić geodezyjną inwentaryzację powykonawczą w celu zgromadzenia aktualnych danych o przestrzennym rozmieszczeniu elementów zagospodarowania działki lub terenu. Odpowiednio zaś do § 18 ust. 1 r.s.r.z.o. po zakończeniu prac budowlanych, a przed oddaniem obiektu do użytkowania należy wykonać pomiar stanu wyjściowego obiektów wymagających w trakcie użytkowania okresowego badania przemieszczeń i odkształceń, co wiąże się z zapewnieniem bezpieczeństwa utrzymania obiektu. Czynność ta ma charakter jednorazowy, wykonywana jest bowiem „po zakończeniu prac budowlanych”, ale zanim jeszcze doszło do prawnego zakończenia budowy (oddania obiektu budowlanego do użytkowania). Po prawnym zakończeniu budowy są ponadto wykonywane okresowe pomiary geodezyjne przemieszczeń i odkształceń, ale tylko wówczas, gdy przewiduje to projekt budowlany, względnie o dokonanie takich pomiarów zwróci się do osoby posiadającej odpowiednie uprawnienia „zainteresowany podmiot”. W rozporządzeniu brak jest przy tym definicji określenia „zainteresowany podmiot”. (Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III Opublikowano: WKP 2018). Główny Urząd Geodezji i Kartografii uważa również, że informacja o zgodności usytuowania obiektu budowlanego (obiektów budowlanych) z projektem zagospodarowania działki lub terenu, powinna mieć formę adnotacji zamieszczonej na mapie geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej w polu niezajętym na rysunek mapy. Przepisy prawa nie określają treści takiej adnotacji.Mając jednakże na uwadze brzmienie przywołanego przepisu Prawa budowlanego oraz normy ISO z zakresu pomiarów geodezyjnych na potrzeby budownictwa proponuje się, aby z jej treści wynikała informacja, że geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza obiektu budowlanego, przedstawionego na tej mapie, wykazała zgodność, w granicach dopuszczalnych odchyleń, usytuowania tego obiektu z projektem zagospodarowania działki. Treść adnotacji powinna także zawierać dane umożliwiające identyfikację projektu budowlanego, na podstawie którego wybudowany został obiekt budowlany objęty geodezyjna inwentaryzacją - wyjaśnia GUGiK. I dodaje, że w sytuacji, gdy wykonujący dokumentację geodeta stwierdzi odstępstwa od projektu zagospodarowania działki lub terenu w zakresie usytuowania obiektu budowlanego objętego tą inwentaryzacją, to informację o tych odstępstwach powinien także zamieścić, w formie odpowiedniej adnotacji, na mapie geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej w polu niezajętym na rysunek mapy albo w załączniku do tej mapy. Jeżeli natomiast informacje o odstępstwach zawiera załącznik do mapy geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, na mapie tej powinno być odesłanie do tego załącznika. Załącznik ten może składać się z części graficznej, przedstawiającej położenie charakterystycznych punktów obiektu budowlanego oraz z części tabelarycznej. (http://www.rp.pl/Nieruchomosci/303259996-Jak-geodeta-ma-mierzyc-przed-oddaniem-budynku-do-uzytku.html). Zgodnie z art. 57 ust. 1 pkt 5 ustawy Prawo budowlane do zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego inwestor jest obowiązany dołączyć dokumentację geodezyjną, zawierającą wyniki geodezyjnej inwentaryzacji

powykonawczej oraz informację o zgodności usytuowania obiektu budowlanego z projektem zagospodarowania działki lub terenu lub odstępstwach od tego projektu, sporządzoną przez osobę wykonującą samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii oraz posiadającą odpowiednie uprawnienia zawodowe. Obiekty budowlane wymagające pozwolenia na budowę podlegają geodezyjnemu wyznaczeniu w terenie, a po ich wybudowaniu - geodezyjnej inwentaryzacji

Strona 222 z 222

powykonawczej, obejmującej ich położenie na gruncie - art. 43 ust. 1 ww. ustawy. Wyznaczenie obiektu budowlanego w terenie oraz inwentaryzacja powykonawcza są wykonywane według zasad określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z 21 lutego 1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie (Dz. U. Nr 25, poz. 133, dalej: r.o.g.k.). Kwestią łączącą się z zakończeniem budowy jest sporządzenie operatu geodezyjnego (§ 19 ust. 1 r.o.g.k.), który wchodzi w skład dokumentacji budowy. Powinien on zawierać całą dokumentację geodezyjną sporządzoną na poszczególnych etapach budowy, a w szczególności szkice tyczenia i kontroli położenia poszczególnych elementów obiektu budowlanego. Geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza stanowi podstawę dokumentacji geodezyjno-kartograficznej i powinna zawierać dane umożliwiające wniesienie zmian na mapę zasadniczą wchodząca do zasobu geodezyjno-kartograficznego, a także zmian wprowadzanych do ewidencji gruntów i budynków oraz do ewidencji sieci uzbrojenia terenu (§ 20 r.o.g.k.). Wykonawca prac geodezyjnych zgodnie z § 21 r.o.g.k. zobowiązany jest do przekazania do ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej oryginału dokumentacji, o której mowa w § 20, w formie i zakresie przewidzianym odrębnymi przepisami. Wobec powyższego należy stwierdzić, że należy zobowiązać inwestora do załączenia do zawiadomienia o zakończeniu robót budowlanych, polegających na nadbudowie obiektu budowlanego, dokumentacji geodezyjnej, zawierającej wyniki geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej oraz informację o zgodności usytuowania obiektu budowlanego z projektem zagospodarowania działki lub terenu lub odstępstwach od tego projektu, sporządzonej przez osobę wykonującą samodzielnie funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii oraz posiadającą odpowiednie uprawnienia zawodowe.