qartuliƒ¥ართული-3... · txroba, masze azris gamotqma, piradi damok-idebulebis...

3qarTuli

maswavleblis wigni

nino gordelaZeTinaTin kuxianiZenaTia nafetvariZe

Tea gabisonia

grifminiWebulia saqarTvelos

ganaTlebisa da mecnierebis

saministros mier 2018 wels.

qarTuli 3

maswavleblis wigni

Tbilisi, 2018

avtorebi: nino gordelaZe, TinaTin kuxianiZe

naTia nafetvariZe, Tea gabisonia

redaqtori rusudan gorgaZe

teqnikuri dizaineri lado lomsaZe

© bakur sulakauris gamomcemloba, 2018

yvela ufleba daculia.

Sps `bakur sulakauris gamomcemloba~

aRmaSeneblis 150, Tbilisi 0112

tel.: 2910954, 2911165

elfosta: [email protected]

ISBN 978-9941-30-011-0

Georgian 3

Teacher’s Book

© Sulakauri Publishing, 2018

All rights reserved.

Tbilisi, Georgia

www.sulakauri.ge

sarCevi

1. zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb ................................................... 5

2. Sesavali

sagnis swavlebis mizani ........................................................................................................... 6

3. erovnuli saswavlo gegma ............................................................................................. 11

III klasi – safexurebrivi standartis Sedegebi da

maTi Sefasebis indikatorebi .............................................................................................. 12

4. saxelmZRvanelos Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan ................ 19

5. saxelmZRvanelos komponentebi da struqtura ................................................ 27

6. rekomendaciebi SefasebaSi

amonaridi erovnuli saswavlo gegmidan ......................................................................... 31

dakvirveba ................................................................................................................................. 35

ganmaviTarebeli Sefaseba .................................................................................................... 36

7. praqtikuli nawili – gakveTilebis gegmebi da scenarebi,

mosasmeni teqstebi ........................................................................................................... 41

7.1. Semajamebeli savarjiSoebi ............................................................................... 148

8. damatebiTi rekomendaciebi ...................................................................................... 149

8.1. kiTxvis xelSewyoba ................................................................................................ 150

8.2. dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi ........... 154

8.3. Sefasebis rubrikebis nimuSebi ....................................................................... 166

8.4. inkluziuri ganaTleba ......................................................................................... 172

5

1. zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb

Tqven winaSea dawyebiT safexurze qarTuli enisa da literaturis swavlebis kargad gaazre-

buli kursi, romelic wlebis ganmavlobaSi iqmneboda da ixveweboda avtorTa mier. muSaobis pro-

cesSi SesaZlebloba gvqonda, Segvemowmebina Cven mier Sedgenili gakveTilebi saklaso garemoSi,

gansxvavebuli unar-Cvevebis mqone moswavleebTan. Sesabamisad, aqtivobebi Sedgenilia saSualo

monacemebze dayrdnobiT. maswavlebels advilad SeuZlia moargos isini sakuTar garemoebebs,

moswavleTa SesaZleblobebsa Tu skolis materialur-teqnikur bazas.

SevecadeT, mravalferovani TemebiTa da aqtivobebiT dagvekmayofilebina erovnuli saswavlo

gegmisa da sagnis swavlebis standartis yvela moTxovna. magram Cveni mTavari mizania, SevayvaroT

bavSvebs mSobliuri ena, gavuRvivoT interesi gramatikisa da literaturisadmi, gavxadoT Semoq-

medebiTi procesis Tanamonawileebi da iniciatorebi. amitom SevecadeT, mSobliuri enisa da lite-

raturis samyaro warmogveCina moswavleebisTvis saintereso kuTxiT, migvewodebina maTTvis ara

mxolod klasikuri, aramed Tanamedrove teqstebi da mniSvnelovani Teoriuli masala, romelic

gauzrdida cnobismoyvareobasa da interess sagnisadmi.

maswavleblisTvis gakveTilebis scenarebi gawerilia detalurad (zog SemTxvevaSi mocemulia

mxolod gakveTilis gegma) da Seicavs srul informacias gakveTilze moswavleebisTvis misawode-

beli Teoriuli codnisa da praqtikuli samuSaos Sesaxeb. maswavlebels SeuZlia sityvasityviT

misdios scenarSi aRweril gakveTilis msvlelobas, an scenari gamoiyenos, rogorc sabazo resur-

si an idea da sakuTari TvalTaxedviT SearCios sasaubro Tu sailustracio masala. wignSi aseve

mocemulia codnis gasamyarebeli, saazrovno unarebis ganmaviTarebeli aqtivobebi.

moswavleTa aqtivobebi Sedgenilia asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT, miwodebulia

gasagebi formiT, xSirad TamaSebisa da SemoqmedebiTi eqsperimentebis saxiT. damoukideblad

gakeTebuli aRmoCena (magaliTad, gramatikis kursSi, romelic am seriis mniSvnelovani nawilia)

gansakuTrebiT dasamaxsovrebels gaxdis TiToeul gakveTils. aRsaniSnavia, rom saxelmZRvanelo

Tavebad dayofilia ara misaRwevi Sedegebis, aramed Temebis mixedviT, rac muSaobas gauadvilebs

rogorc pedagogebs, aseve moswavleebs. bavSvebi SeZleben, erTi Temis farglebSi gaecnon sxvadasxva

tipis teqsts. garda amisa, kursis masala xels Seuwyobs moswavleebSi komunikaciis, TanamSromlo-

bis, organizebulobis, analizis, interpretaciis, Sefasebisa da refleqsiis unarebis formirebas.

dRevandeli sazogadoebisTvis Zalian mniSvnelovania iseTi momavali Taobis aRzrda, rome-

lic orientirebuli iqneba izrunos ara mxolod ekonomikur winsvlaze, aramed demokratiuli

sazogadoebis Seqmnasa Tu ekologiuri problemebis aRmofxvraze. ra Tqma unda, am mimarTulebas

verc erovnuli saswavlo gegma auvlis gverds. amitom didi yuradReba eqceva saswavlo masalaSi

(nebismieri sagnobrivi mimarTulebiT) am sakiTxebze koncentrirebas. mdgradi ganviTarebis mizne-

bi moicavs mdgradi ganviTarebis sam ganzomilebas: ekonomikuri zrda, socialuri inkluzia da

garemos dacva. saxelmZRvaneloSi mocemuli teqstebi da davalebebi SesaniSnav saSualebas iZleva,

dawyebiTi klasebis moswavleebs ganuviTaros azrovneba TiToeuli mimarTulebiT; maga liTad,

Tavebis, „kargi da cudi“ da „Zala erTobaSia“, `cxovelebi wignebSi~, `Cven da buneba~ swavlebis

dros maswavlebeli yuradRebas gaumaxvilebs tolerantobaze, kacTmoyvareobaze, sakuTari mov-

aleobebis Segnebaze, adamianTa urTierTdamokidebulebaze, bunebis siyvarulze da a.S.

dawvrilebiTi informacia mdgrad ganviTarebasa da mis principebze maswavlebels SeuZlia

miiRos Sesabamisi literaturidan; mag.: tpdc.ge/ptk_files/_ckuploaded/747850.pdfhttp://www.ungeorgia.ge/geo/sutainable_development_goals#.WuRY-DNRXMw da sxv.

6

sagnis swavlebis mizani

asakobriv Taviseburebebze saubrisas

gamoye nebulia manana meliqiSvilis `Sua

bavSvoba~ (umcrosi saskolo asakis bavSvis

ganviTarebis Taviseburebebi)

bavSvis ganviTarebis

Taviseburebebi

sxvadasxva sferos mixedviT

swavla codnis agebis procesia, amitomac

mniSvnelovania masSi moswavle aqtiurad iyos

CarTuli. man sakuTar codnasa da gamocdile-

baze dafuZnebiT unda aRmoaCinos da daamuSa-

vos axali sakiTxebi. ase ukeT gaiazrebs axal-

SeZenil codnas. maswavlebelma unda miawodos

mxolod aucilebeli masala, dasvas mimaniSne-

beli kiTxvebi da misces saSualeba daakvird-

nen, gamoTqvan mosazrebebi. maswavlebelma

unda gamoiyenos mravalferovani formebi:

diskusia, literaturasTan muSaoba, empiri-

uli informaciis Segroveba da sxv. myarde-

ba kavSiri cxovrebiseul gamocdilebasTan.

muSaobis sxvadasxva formisa Tu strategi-

is gamoyeneba xels uwyobs sxvadasxva saWiro

unaris ganviTarebas.

Sedegis misaRwevad mniSvnelovania ara

mxolod davamaxsovrebinoT moswavles miRe-

buli informacia, aramed davexmaroT am

informaciis myar da funqciur codnad gar-

daqmnaSi. amgvari codnis miReba ki SesaZle-

belia mxolod gaRrmavebuli swavlebiT, rac

gulisxmobs saswavlo masalis etapo-

brivad da mravalmxrivad damuSavebas,

axali sakiTxebis, cnebebis safuZvlianad da

gansxvavebul konteqstebSi ganxilvas, aTvise-

buli codnis ganmtkicebas, saganTaSorisi

kavSirebis gamovlenasa da saerTo aspeqtebis

damuSavebas.

swavla-swavlebis procesis efeqturad

warsamarTavad aucilebelia gaviTvalis-

winoT motivaciis roli. amitom, saswavlo geg-

mis Sedgenisas, maswavlebeli unda dafiqrdes

motivebze da gaiazros, risi gakeTebaa saW-

iro, rom moswavleebs swavlis survili gauR-

viZos; rogor ganuviTaros da aumaRlos maT

motivacia saswavlo gegmis farglebSi. upir-

veles yovlisa, bavSvebs unda gauCndeT winsv-

lis SegrZneba. amisaTvis TiToeul moswavles,

miuxedavad maTi akademiuri miRwevebisa, unda

mivceT etapobrivi progresirebis saSualeba

sakuTar SesaZleblobebsa da codnaze dayrd-

nobiT. amdenad, aucilebelia, TiToeuli

moswavlisaTvis sworad SeirCes davalebaTa

sirTulis done. Tu moswavles mivcemT zedme-

tad rTul, misTvis dauZlevel davalebebs, is

winsvlis imeds dakargavs.

sasurveli Sedegis misaRwevad mniSvnelo-

vania asakobrivi Taviseburebebis gaTvalis-

wineba. saxelmZRvanelos Sedgenisas swored

es iyo CvenTvis amosavali. umcrosi saskolo

asakis bavSvi fizikurad aqtiuria. aqvs Warbi

energia, romelic fizikuri aqtivobis safuZ-

vels warmoadgens. uyvars Tavgadasavlebi,

STabeWdilebebi, fizikuri varjiSi. am asakis

bavSvi Zalianaa dakavebuli Tavisi yoveldRi-

uri TavgadasavlebiT. amitom aucilebelia

misTvis mravalferovani aqtivobebis SeTava-

zeba, raTa saswavlo procesi uintereso ar

gaxdes.

umcrosi saskolo asakis moswavleebis

aRqma arasakmarisad aris danawevrebuli da

ganisazRvreba obieqtis maxasiaTeblebiT.

bavSvebi saganSi xSirad amCneven ara mTavars,

mniSvnelovans, aramed sagnis TvalSisacem,

mkveTr Tvisebebs. amitom mniSvnelovania

gamoviyenoT iseTi aqtivobebi, romlebic

ganuviTarebT maT dakvirvebis unars. xat-

va, ilustraciebis Seqmna, suraTebis daT-

valiereba-Tanmimdevrulad dalageba, aRw-

era, msgavseba-gansxvavebis povna, zRaprebis,

leqsebis, moTxrobebis mosmena da SeTxzva,

gamocanebis gamocnoba da sxv. exmareba moswav-

les obieqturi masalis gardaqmnasa da sagnis

obieqturi Tvisebebis aRqmaSi.

umcrosi saskolo asakis moswavleebSi sus-

tad aris ganviTarebuli nebismieri yuraReba,

2. Sesavali

7

samagierod, kargad aris ganviTarebuli une-

blie yuradReba. yvelaferi axali, moulod-

neli, saintereso, naTeli ainteresebs. SeiZle-

ba ar SeaCeros yuradReba saswavlo masalaSi

arsebiT detalebze da SeaCeros araarsebi-

Tze, imitom, rom maT miizidon.

garda amisa, bavSvis yuradReba mWidrodaa

dakavSirebuli azrovnebasTan. mas uWirs

yuradRebis koncentracia misTvis gaugebar,

bundovan masalaze. mniSvnelovania yoveli

gakveTili moswavleTa momzadebis donis Ses-

abamisad warimarTos. Cvens saxelmZRvaneloSi

Tematika isea SerCeuli da dalagebuli, rom

axali masala moswavlis codnasa da gamoc-

dilebas eyrdnoba da mis bunebriv gagrZele-

bas warmoadgens. ufro metic, yoveli axali

Tema efuZneba wina klasSi naswavls. moswav-

leebi ara mxolod axal nawarmoebebs ecnobi-

an, aramed maT xSirad gasul wlebSi ganvlili

masalis Tematikur WrilSic ganixilaven da

amiT erTgvarad amTlianeben codnas.

6-8 wlis asakis bavSvi damkvirvebelia.

9-11 wlis bavSvi mkvlevaria.

am asakis bavSvic aseve kargi damkvirvebe-

lia, magram ufro yuradRebiT akvirdeba da

logikurad azrovnebs. svams bevr kiTxvas da

SeuZlia TviTon ipovos maTze pasuxi.

umcrosi saskolo asakis moswavleebs uCn-

debaT logikuri azrovnebis niSnebi, romel-

ic jer kidev mxolod konkretulia. bavSvis

msjeloba, rogorc wesi, emyareba konkretul

magaliTebsa da pirad gamocdilebas. amitom,

axsnisas upiratesoba unda mivaniWoT konk-

retuli magaliTebis gamoyenebas.

unda gvaxsovdes, rom bavSvs ar SeuZlia

kargad gaigos Teoriuli codna, romelic mas

eZleva gamzadebuli saxiT. namdvil gagebas

adgili eqneba mxolod obieqtebze aqtivobis

ganxorcielebis Sedegad – transformacia,

gadaadgileba, dakavSireba, kombinacia.

unda aRiniSnos, rom azrovnebis yvela

zemoT CamoTvlili maxasiaTebeli ar aRmo-

cendeba erTdroulad (`erT mSvenier dRes~).

bavSvs sWirdeba ramdenime weliwadi, raTa

SeZlos azrovnebis aRniSnuli maxasiaTe-

blebis gamoyeneba problemis gadasawyvetad.

maswavlebelma unda ganaviTaros bavSvebSi

cnebiTi da logikuri azrovneba, msjeloba,

daskvnis gakeTebis unari.

davalebebisa da sagakveTilo scenarebis

Sedgenisas Cven es principebi maqsimalurad

gaviTvaliswineT, danarCeni ki maswavleb-

lis ostatobazea damokidebuli. Cvens yovel

rekomendacias maswavlebeli SemoqmedebiTad

unda miudges. wignSi mocemul masalaSi Cven

ganvsazRvravT muSaobis mimarTulebas, miznis

miRwevis SesaZlo gzebs. saukeTeso varianti ki

maswavlebelma TviTon unda SearCios. ra Tqma

unda, maswavlebels SeeZleba gadaaadgilos

gakveTilSi mocemuli davalebebi, saWiroe-

bis mixedviT, da amisTvis SeuZlia sarezervo

saaTebi gamoiyenos.

dawyebiT safexurze qarTuli enisa da lit-

eraturis swavlebis procesSi gansakuTrebu-

li yuradReba unda gamaxvildes aucilebe-

li enobrivi unar-Cvevebis Camoyalibebaze

zepirmetyvelebis, kiTxvisa da weris mimar-

TulebiT. amave dros, es procesi gulisxmobs

im minimaluri lingvisturi kompetenciis

formirebas, romelic enis praqtikuli gam-

oyenebis TvalsazrisiT aris aqtualuri da

Seesabameba moswavlis inteleqtualur Sesa-

Zleblobebsa da interesebs.

mSobliuri enisa da literaturis swavle-

ba dawyebiT safexurze efuZneba mdidar teqs-

tur korpuss - sxvadasxva saxis mxatvrul da

aramxatvrul, aseve multimediur teqstebs.

teqstebis nairsaxeoba qmnis im aucileb-

el Tematur garemos, romlis gacnobac

moswavles SesZens cxovrebiseuli urTier-

TobebisaTvis saWiro gamocdilebas. moswav-

leebi unda daeuflon mxatvruli, sainfor-

macio-SemecnebiTi da pragmatuli teqstebis

aRqmis, gagebis, gamoyenebisa da Seqmnis, aseve

informaciis mopovebisa da damuSavebis saba-

ziso unar-Cvevebs. saTanado yuradReba unda

mieqces aseve moswavleTa SemoqmedebiTi

unarebis ganviTarebas. moswavleebma unda

SeZlon miRebuli codnisa Tu enobrivi gamoc-

dilebis safuZvelze axali teqstebis Seqmna

da TviTgamoxatva.

moswavleTa asakobrivi Taviseburebebis

gaTvaliswinebiT, I-IV klasebis standartis

moTxovnebis Sesrulebisas ZiriTadi aqcen-

ti unda gakeTdes moswavleTa bunebrivi

8

enobrivi unarebis koreqciasa da Semdgom

ganviTarebaze, leqsikuri maragis gamdidre-

baze; zepirmetyvelebis, kiTxvisa da weris

kulturis gamomuSavebaze (sawyis doneze).

muSaoba unda warimarTos im mimarTulebi-

Tac, rom moswavleebs CamouyalibdeT pozi-

tiuri damokidebuleba kiTxvisa da, zogadad,

swavlis mimarT, ganuviTardeT metakognitu-

ri unarebi sawyis doneze (sakuTar swavlis

procesze dakvirveba, damoukideblad muSao-

ba, saswavlo saqmianobis organizeba da sxv.).

swavla-swavlebis procesSi moswavle-

Ta zepirmetyvelebis unarebis ganviTare-

bas sistemuri da Tanamimdevruli xasiaTi

unda mieces. mosmenilis zepirad gadmocema/

Txroba, masze azris gamoTqma, piradi damok-

idebulebis gamoxatva da sxva xels uwyobs

gageba-gaazrebis procesebs. swavlebis pro-

cesSi mosmenili teqstobrivi masalis eno-

briv-gamomsaxvelobiTi saSualebebisa da Ses-

wavlili sityvebis aqtiurad gamoyenebiT ki

TandaTanobiT mdidrdeba moswavleTa leqsi-

kuri maragi, ixveweba maTi metyveleba.

kiTxvis swavlebis saboloo mizania wakiTx-

ulis gaazreba, rac gulisxmobs mkiTxvelis

aqtiur monawileobas kiTxvis procesis samive

etapze: kiTxvis dawyebamde, kiTxvis drosa da

kiTxvis Semdeg. kiTxvis teqnikis TandaTano-

biT srulyofa saSualebas miscems moswav-

leebs, gaxdnen gawafuli mkiTxvelebi, gaigon

da gaiazron wakiTxuli.

wakiTxulis gageba-gaazreba mniSvnelo-

vanwiladaa damokidebuli leqsikur maragze

- rac ufro mdidaria moswavlis leqsikuri

maragi, miT ufro warmatebulia igi, rogorc

mkiTxveli. amdenad, leqsikuri maragis Sevse-

ba-gamdidrebaze zrunvas swavlebis sawyis

etapzeve sagangebo yuradReba unda mieqces.

zepiri da beWduri verbaluri teqstebis gar-

da, muSaoba unda warimarTos aseve multime-

diuri teqstebis kiTxva-gagebis mimarTuleb-

iTac, rac xels Seuwyobs moswavleebSi zogadi

wignierebis unar-Cvevebis ganviTarebas.

sxvadasxva saxisa da tipis teqstebis Sed-

genaze muSaoba Tavdapirvelad unda warimar-

Tos maswavleblis xelmZRvanelobiT, sayrden-

ebis/miniSnebebis gamoyenebiT Tu modelis

mixedviT. mkafio da gasagebi instruqciebis

TanxlebiT, mravalferovani da Sinaarsiani

konteqstis mqone weriTi davalebebis Ses-

rulebis gziT moswavleebi TandaTan daxvewen

kaligrafias, gaiwafebian weraSi da Seiqmnian

garkveul warmodgenas weris procesze, rac

gulisxmobs moswavleTa aqtiur monawileobas

weris samive etapze: weris dawyebamde, weris

procesSi, weris Semdeg.

saxelmZRvanelos agebis mTavari principi

swored am sami mimarTulebis (weris, kiTxvis,

zepirmetyvelebis) integrirebulad swavle-

baa.

mniSvnelovania sagnis swavlebisas yur-

adReba gamaxvildes gamWoli kompetenciebis

ganviTarebazec: saocrad swrafad cvalebad

msoflioSi warmatebis misaRwevad moswav-

leebs unda SeswevdeT informaciis mikvle-

visa da imis gadawyvetis unari, Tu ra aris

mniSvnelovani am informaciidan da ra – ara.

maT unda SeeZloT informaciis daxarisxeba,

damuSaveba da gamoyeneba. amdenad, dRevan-

deli xedviT, codnas marto maSin aqvs fasi,

rodesac mas sargebloba moaqvs. dRes sarge-

bloba mxolod im codnas moaqvs, romelic

konceptualurad aris gaazrebuli da Sesa-

Zlebelia misi praqtikuli, SemoqmedebiTi da

kritikuli gamoyeneba.

amitom Cveni erT-erTi mTavari amocanaa,

movamzadoT moswavle SemoqmedebiTi da kri-

tikuli azrovnebisTvis, raTa man SeZlos

informaciis mopoveba, gaanalizeba, kritiku-

li gansja, Sefaseba da gamoyeneba Tavisi amo-

canebis gansaxorcieleblad.

Cven mier Seqmnili saxelmZRvanelo xels

Seuwyobs moswavleebSi rogorc sagnobrivi

codnis SeZenasa da gaRrmavebas, ise sxvadasxva

saswavlo-socialuri unar-Cvevis ganviTare-

bas. wignSi mocemulia ara marto mravalfero-

vani literaturuli teqstebi, aramed aRwer-

iTi da sainformacio xasiaTis masalac, rac

daexmareba maswavlebels ganuviTaros moswav-

leebs kiTxvis unar-Cvevebi da Camouyalibos

literaturuli gemovneba. saxelmZRvanelo

gaTvlilia yvela tipis moswavleze da iTval-

iswinebs maT aqtiur CarTvas saswavlo pro-

cesSi.

teqstebs darTuli aqvs savarjiSoebi, rom-

lebic gansazRvravs muSobis ZiriTad specifi-

kas.

9

saxelmZRvaneloSi mocemuli SekiTxvebi

gadis yvela saazrovno doneze. maRali saaz-

rovno donis SekiTxvebze winaswar gansaz-

Rvruli swori pasuxebi xSirad ar arsebobs,

maTi daniSnulebaa moswavleebSi Rrma da kri-

tikuli azrovnebis unaris ganviTareba. kiTx-

vebs Soris zogjer gvxvdeba dabali saazrov-

no donis, anu mexsierebaze orientirebuli

kiTxvebic. maTi pasuxebi advili mosaZebnia

TviT teqstSi. kiTxvis dasmisa da masze rea-

girebis xerxebis codna metad mniSvnelovania

efeqturi swavlebisTvis.

saswavlo procesSi udidesi mniSvneloba

aqvs saswavlo garemos mowyobas, gansakuTre-

biT ki dawyebiT klasebSi, maTi asakobrivi Tav-

iseburebebidan gamomdinare. saswavlo garemo

ise unda iyos mowyobili, rom xels uwyobdes

saswavlo procesis efeqturobis amaRlebas,

moswavleTa damoukidebel da SemoqmedebiT

muSaobas, swavlebis organizacias da sagni-

sadmi interesis gaRvivebas.

es sakmaod rTuli, kompleqsuri sistemaa

da moicavs, rogorc saklaso oTaxis fizikur

maxasiaTeblebs (mag; ganaTeba, temperatura,

saswavlo aveji da sxv.), ise swavlebisaTvis

saWiro sxvadasxva saxis resursebs (mag; sap-

rezentacio da saeqspozicio masalebs, mowyo-

bilobebs, saswavlo-meTodur kompleqtebs da

sxv.).

saswavlo garemosa da swored SerCeuli

resursebis saSualebiT maswavlebelma unda

SeZlos moswavleSi aRZras sagnisadmi intere-

si, gaaRvivos kvlevis survili da Seuqmnas

mas iseTi mimzidveli da praqtikuli garemo,

sadac is SeZlebs muSaobasa da swavlas. klasSi

unda arsebobdes individualuri da jgufuri

muSaobisaTvis, kvlevisaTvis, dasvenebisa da

TamaSisaTvis saWiro pirobebi.

saswavlo resursebi saswavlo procesSi

unda iZleodes stimuls, aadvilebdes klas-

Si muSaobas da saswavlo process ufro din-

amiursa da interaqtiuls xdides. resurse-

bis gulisyuriT SerCevas, Sesabamisi saxiT

wardgenas da maT miznobriv gamoyenebasgan-

sakuTrebuli mniSvneloba aqvs bunebisme-

tyvelebis swavlebis procesSi.

sxvadasxva saxis saswavlo resursi is

sakomunikacio saSualebaa, romelmac moswav-

leebSi unda ganaviTaros azrovneba, Semoq-

medebiToba, dakvirveba, kvleva, esTetiuri

gemovneba da sxv. aseve xeli unda Seuwyos mos-

wavleebSi informaciis vizualurad miRebasa

da gagebas, swavlis, analizis, kvlevis da sxva

unar-Cvevebis Camoyalibebasa ganviTarebas.

damxmare saSualebebis, masalebisa da

resursebis saWiroebisamebr gamoyeneba imazea

damokidebuli, Tu ramdenad Seesabameba is

gakveTilis mizans. amitom maswavlebelma

gakveTilis dagegmvis dros pirvel rigSi unda

gaiTvaliswinos, Tu ra saxis resursebi sWird-

eba da rogor gamoiyenos isini miznobrivad da

efeqtianad.

saganmanaTleblo resursebis Sesafaseb-

lad metad mniSvnelovania iseTi kriteriume-

bis gaTvaliswineba, rogorebicaa: saWiroeba

(ra resursebis saWiro saswavlo procesis

uzrunvelsayofad?), xelmisawvdomoba (ra

resursebia xelmisawvdomi saklaso oTaxSi,

skolaSi, sazogadoebaSi?), Senaxvis uzrunve-

lyofa (rogor inaxeba resursebi da ramde-

nadaa isini daculi saklaso oTaxSi, skola-

Si?), maTi usafrTxo maxmareba (usafrTxoebis

ra zomebis dacvaa saWiro) da daxmareba (ra

saxis daxmarebaa saWiro?).

informaciis moZiebis dros mniSvnelovania

maswavlebelma miuTiTos konkretuli ele-

qtronuli Tu beWduri resursebi, raTa mos-

wavlem SeZlos swori da Rirebuli masalis

mopoveba.

warmatebuli da Sedegze orientirebuli

swavlebisaTvis gamosayenebeli saganmanaT-

leblo resursebis efeqtianobis Sesamow-

meblad mniSvnelovania, rom maswavlebelma

gaiTvaliswinos ramdenime faqtori, kerZod

ramdenad SesaZlebelia maTi daxmarebiT:

1. gavuRvivoT moswavleebs swavlis sur-

vili (ra aris resursebSi iseTi, rac

xels Seuwyobs moswavlebSi motivacias,

interess?);

2. moswavleebma SeZlon swavla keTebiT

(ra aris resursebSi iseTi, rac xels Seu-

wyobs swavlas gamocdilebis safuZvel-

ze, praqtikiT);

3. moswavleebma SeZlon ukugeba ( rogori

iqneba am resursebis gamoyenebisas

ukugeba anu gaacnobiereben Tu ara mos-

wavleebi, rogor mimdinareobs swavlebis

10

procesi klasSi, ra iswavles erTmaneTis-

gan da maswavleblisgan?);

4. moswavleebma SeZlon masalis aTviseba

(Seuwyobs Tu ara es resursi naswavlis

ufro ukeT gaazreba-gagebas?).

saswavlo garemosa da resursebis Seqmnis

procesSi metad mniSvnelovania Tavad moswav-

leebis CarTvac.

Cven mier SemoTavazebuli gakveTilebis

gegmebi/scenarebi upiratesad samfaziani

gakveTilis modelzea awyobili. maswav-

leblebs vTavazobT, erTi mxriv, konkretul

gakveTilze morgebul, zedmiwevniT, nabij-

nabij gaweril scenarebs, meore mxriv, geg-

mebs, romlebic, marTalia, aRwers am Tu im

meTodis mimdinareobas saxelmZRvaneloSi

mocemuli nawarmoebebis safuZvelze, Tumca

maswavlebels SeuZlia maTi modificireba da

sxva TemisTvis gamoyeneba miznis Sesabamisad.

am tipis gakveTilebis aRwerisas Cven Segnebu-

lad miveciT maswavleblebs meti Tavisufle-

ba, ar mivuTiTeT dro da xSirad alternati-

uli aqtivobebi SevTavazeT.

rogorc ukve giTxariT, Cven maswavleb-

els vTavazobT saxelmZRvaneloSi mocemu-

li teqstebis damuSavebisa da kritikulad

gaazrebis ramdenime efeqtur meTods, xolo

pedagogma TavisiT unda gadawyvitos, romel

SemTxvevaSi gakveTilis romeli meTodiT

Catareba iqneba umjobesi. es meTodebi, sasur-

velia, maswavlebelma gamoiyenos erTmaneTis

monacvleobiT, raTa bavSvebisTvis swavla

mosabezrebeli ar gaxdes. bunebrivia, peda-

gogs SeuZlia zogjer teqstis damuSavebis

tradiciuli xerxebic gamoiyenos an Semoq-

medebiTad gaamdidros.

rac Seexeba moswavleTa Sefasebas, Cven

gegmebis bolos miTiTebuli gvaqvs krite-

riumebi, Tumca maswavlebels aqac SeuZlia,

saWiroebidan gamomdinare, Seafasos yvela

kriteriumis mixedviT, an mocemulidan Sear-

Cios. maswavleblis wignSi mocemulia CaSlili

Sefasebis rubrikebic.

maswavlebels saxelmZRvanelos Sinaarsi-

dan gamomdinare rCeba sarezervo dro, romel-

sac sxvadasxva aqtivobisa da damoukidebeli

samuSaosTvis gamoiyenebs.

sagakveTilo procesis gasamravalferovne-

blad, maswavlebels SeuZlia isargeblos sxva-

dasxva eleqtronuli Tu beWduri damxmare

resursiT. eleqtronuli resursebis wyarod

SesaZlebelia gamoiyenos Semdegi vebgverdebi:

tpdc.ge/ptk_files/_ckuploaded/747850.pdf

http://mastsavlebeli.ge/?p=12760



aseve, maswavlebels SeuZlia Seswavlil

masalasTan dakavSirebiT arsebuli video

resursebis/filmebisa/naxatebis gamoyeneba,

romelTa moZiebac sakmaod martivia saZie-

bo sistemebis meSveobiT. Tumca, zogierTi

gakveTilis aRweraSi Cven Tavad vTavazobT

maswavlebels ist-is gamoyenebis nimuSebs.

rac Seexeba beWdur resursebs, SegiZli-

aT moswavleebs SesTavazoT asakis Sesabamisi

sakiTxavi literatura, magaliTad: qarTuli

xalxuri da/an msoflios xalxTa zRaprebi,

qarTvel sabavSvo mweralTa (iakob gogebaS-

vilis, revaz inaniSvilis, ekaterine gabaSvi-

lis, nodar dumbaZis, goderZi Coxelis, arCil

sulakauris, vaJa-fSavelas, Tedo razikaSvi-

lis...) nawarmoebebi, Sarl peros, hans qristian

andersenis, Zmebi grimebis zRaparTa krebule-

bi, ane-katerine vestlis Txzulebebi, astrid

lindgrenis teqstebi, donald bisetis „yve-

laferi yiramala“, jeims meTiu baris „piter

peni“, Carlz dikensis „oliver tvisti“, luis

kerolis „elisi saocrebaTa qveyanaSi“, mark

tvenis „tom soieris Tavgadasavali “ „hekl-

beri finis Tavgadasavali“ da a.S.

saxelmZRvanelos Sinaarsi Seesabameba

erov nuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebul

misaRwev Sedegebsa da indikatorebs.

11

qarTuli ena da literatura (standarti)

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:

zepirmetyveleba kiTxva wera

ქართ.დაწყ.(I).1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო სამეტყველო ქცევის გამოვლენა ნაცნობ საკომუნიკაციო სიტუაციაში.

ქართ.დაწყ.(I).2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მოსმენა, გაგება-გააზრება და გადმოცემა.

ქართ.დაწყ.(I).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა ტექსტის თემის, მასში განხილული საკითხების მიმართ; მხატვრული ნაწარმოების პერსონაჟ(ებ)ის, მისი/მათი ქცევის შეფასება და საკუთარი თვალსაზრისის ახსნა.

ქართ.დაწყ.(I).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკისა და ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციების სათანადოდ გამოყენება; მართლმეტყველებისა და სამეტყველო ეტიკეტის საბაზისო ნორმების დაცვა.

ქართ.დაწყ.(I).5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

ქართ.დაწყ.(I).6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს გაწაფულად კითხვა.

ქართ.დაწყ.(I).7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების წაკითხვა და გაგება-გააზრება; ტექსტში ვერბალური და არავერბალური ფორმით მოწოდებული ინფორმაციის (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის) ურთიერთდაკავშირება.

ქართ.დაწყ.(I).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მცირე ზომის მხატვრული ტექსტების ინტერპრეტირება ვერბალური და არავერბალური გზით; ვერბალური ინფორმაციის ვიზუალურად გარდაქმნა და/ან პირიქით.

ქართ.დაწყ.(I).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტის მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; ტექსტის თემის და/ან მასში განხილული კონკრეტული საკითხების შეფასება.

ქართ.დაწყ.(I).10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტე ბის მაორგანიზებელი ელემენტების, სტრუქტურული და კომპოზიციური მახასიათებლების ამოცნობა.

ქართ.დაწყ.(I).11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების ლექსიკურ და სემანტიკურ მხარეზე, ენობრივ ფორმებზე დაკვირვება.

ქართ.დაწყ.(I).12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

ქართ.დაწყ.(I).13. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის მარტივი ტექსტების შექმნა ნაცნობ თემატიკაზე.

ქართ.დაწყ.(I).14. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციებისა და სტუქტურული ელემენტების ადეკვატურად გამოყენება; კალიგრაფიისა და მართლწერის საბაზისო ნორმების დაცვა.

ქართ.დაწყ.(I).15. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

3. erovnuli saswavlo gegma

12

III klasi – საფეხურებრივი სტანდარტის შედეგები და

მათი შეფასების ინდიკატორები

mimarTuleba: zepirmetyveleba

ქართ.დაწყ.(I).1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო სამეტყველო ქცევის გამოვლენა ნაცნობ

საკომუნიკაციო სიტუაციაში.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• მიზნისა და სამეტყველო სიტუაციის ადრესატის გათვალისწინებით ირჩევს შესაბამის

არავერბალურ საშუალებებს (ჟესტს, მიმიკას, ინტონაციას);

• ადეკვატურად რეაგირებს ნაცნობ სამეტყველო სიტუაციაში;

• ადეკვატურად აღიქვამს ინფორმაციას;

• გადმოსცემს ინფორმაციას ნანახის, განცდილის შესახებ;

• ჰყვება ამბავს პირადი გამოცდილებიდან.

ქართ.დაწყ.(I).2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების

მოსმენა, გაგება-გააზრება და გადმოცემა.


• ისმენს და ამოიცნობს პრაგმატული ტექსტების ადრესატს (მაგ., ვისთვისაა განკუთვნილი

რეკლამა - დიდებისთვის თუ პატარებისთვის) და მიზანს (გაფრთხილება, რჩევის მიცემა,

აკრძალვა, ინტერესის/სურვილის აღძვრა და სხვ.);

• ამოიცნობს ტექსტის თემას;

• ასახელებს ტექსტში ასახულ ფაქტებს, პერსონაჟებს;

• საკუთარი სიტყვებით, თანამიმდევრულობისა და აზრობრივი შესაბამისობის დაცვით

გადმოსცემს ტექსტის შინაარსს;

• ამოიცნობს ტექსტის შინაარსს სათაურის მიხედვით.

ქართ.დაწყ.(I).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა ტექსტის თემის,

მასში განხილული საკითხების მიმართ; მხატვრული ნაწარმოების პერსონაჟ(ებ)ის, მისი/მათი ქცევის

შეფასება და საკუთარი თვალსაზრისის ახსნა.


• აღწერს და ახასიათებს პერსონაჟებს თვალსაჩინო ნიშნების მიხედვით;

• ავლებს პარალელს მოსმენილ ტექსტში ასახულ ამბავსა და პირად/ლიტერატურულ

გამოცდილებას შორის;

• მარტივი გამოთქმებით („მომწონს / არ მომწონს“, „საინტერესოა / უინტერესოა“, „ვეთანხმები/

არ ვეთანხმები“, „ერთგულია / მოღალატეა“, „მამაცია / მხდალია“ და ა. შ.) აფასებს

ნაწარმოებს, პერსონაჟებს, მათს საქციელს და ცდილობს საკუთარი მოსაზრების ახსნას („არ

ვეთანხმები იმიტომ, რომ...“, „საინტერესოა იმით, რომ...“ და ა. შ.).

ქართ.დაწყ.(I).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკისა და ენობრივ-სინტაქსური

კონსტრუქციების სათანადოდ გამოყენება; მართლმეტყველებისა და სამეტყველო ეტიკეტის საბაზისო

ნორმების დაცვა.


• სასაუბრო თემებისათვის (მაგ., „წელიწადის დროები“, „ცხოველები“, „ქალაქი“, „სოფელი“ და ა.

შ.) იყენებს სპეციალურ ლექსიკას;

• სიტყვათა შესაკავშირებლად გააზრებულად იყენებს კავშირებსა და სიტყვა-კავშირებს (ან, თუ,

ვინც, რაც, როგორც, როცა / როდესაც...);

• სწორად იყენებს პირის, ჩვენებით, კითხვით და უარყოფით ნაცვალსახელებს;

13

• სათანადო კონტექსტში სწორად იყენებს სიტყვებს: ყველა, ზოგი (ზოგიერთი), არცერთი და

სხვ.;

• მართებულად სვამს კითხვებს (ვინ...? რა...? როგორი...? რომელი...? რამდენი...?) და კითხვით

წინადადებაში მახვილს სვამს კითხვით სიტყვებზე;

• სწორად უხამებს ზმნას სახელს პირსა და რიცხვში;

• მიზნისა და სამეტყველო სიტუაციის ადრესატის გათვალისწინებით ირჩევს შესაბამის

სამეტყველო სტილს;

• განარჩევს და სწორად იყენებს ჩვეულებრივ და თავაზიანობის გამომხატველ ზმნურ ფორმებს

(„მოდი – მობრძანდით“; „აიღე –ინებეთ“, „დაჯექი – დაბრძანდით“ და სხვ.)..

ქართ.დაწყ.(I).5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება

მიზნის შესაბამისად.


• იყენებს საყრდენებს/მინიშნებებს (მაგ., შეთავაზებული მარტივი გრაფიკული

მაორგანიზებლების) ინფორმაციის დასახარისხებლად;

• იყენებს ნიმუშებს, საყრდენებს საკომუნიკაციო სიტუაციის შესაბამისი სამეტყველო ქცევის

წარსამართავად.

დავალებათა / აქტივობათა ნიმუშები:

• ჯგუფური აქტივობები, სიტუაციური თამაშები (ადრესანტის ცვლილებით);

• მოსმენილი წიგნის/მოთხრობის შესახებ თანაკლასელებისთვის შთაბეჭდილების გაზიარება;

• წაკითხული ან მოსმენილი ტექსტის შესახებ მინიდისკუსიის მოწყობა;

• სარითმო სიტყვების ამოცნობა ლექსებში;

• სხვადასხვა მოდალობის წინადადების შედგენა და გამოთქმა შესაბამისი ინტონაციით;

• მრავალფუნქციური ზეპირი საკომუნიკაციო სიტუაციის (მაგ., ინტერვიუ ცნობილ პოეტთან,

მსახიობთან) მომზადება და იმიტირება;

• ტექსტის როლური ინსცენირება შესაბამისი ინტონაციისა და მიმიკის გამოყენებით;

• მინიდიალოგების გათამაშება ერთსა და იმავე თემაზე/საკითხზე განსხვავებული

სამეტყველო სიტუაციების შეთავაზებით (მაგ., სხვადასხვა ადრესატთან - მასწავლებელთან,

თანაკლასელთან, მშობელთან, ოჯახის წევრთან, ნაწარმოების პერსონაჟთან);

• მინიპრეზენტაციები (მაგ., პრეზენტაცია „ფოტოს მოყოლილი ამბავი“ - მოსწავლეები

წარადგენენ საოჯახო ალბომიდან შერჩეულ ფოტოსურათს და ჰყვებიან მასთან

დაკავშირებულ ამბავს);

• საუბარი/თხრობა საყვარელი წიგნის, ფილმის, მულტფილმის შესახებ (მასწავლებლის მიერ

წინასწარ შეთავაზებულ მარტივ საორიენტაციო შეკითხვებზე დაყრდნობით ან ცოცხალი

ინტერაქციის გზით;

• სასწავლო მასალასთან დაკავშირებული სახალისო ვიქტორინები;

• თამაში ლექსიკური ერთეულებით: ორ- ან მეტცნებიან კომპოზიტებში ფუძეთა გამოყოფა (მაგ.,

გონებაწართმეული, უსახლკარო, თავგზააბნეული, ხელფეხშეკრული) და სხვა.

მიმართულება: კითხვა



• თავისუფლად კითხულობს ნაცნობ და უცნობ სიტყვებს, ცდილობს დაიცვას სათანადო ტემპი;

• ხმამაღლა, თავისუფლად კითხულობს მასწავლებლის მიერ მითითებულ ეპიზოდს, მცირე

ზომის ტექსტებს;

• ხმამაღლა კითხვისას იცავს პაუზას სასვენ ნიშნებთან.

14


წაკითხვა და გაგება-გააზრება; ტექსტში ვერბალური და არავერბალური ფორმით მოწოდებული

ინფორმაციის (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის) ურთიერთდაკავშირება.


• ამოიცნობს ტექსტის თემას, წვდება დედააზრს (მთავარ იდეას);

• ტექსტში ეძებს და პოულობს კონკრეტულ ინფორმაციას (როდის, სად, რამდენი, როგორი,

რამდენ ხანს, რამდენჯერ და სხვ.);

• აკავშირებს ერთმანეთთან ექსპლიციტურად მოცემულ ფაქტებს, მოვლენებს, მოქმედებებს;

• ამოიცნობს ტექსტში მოცემულ სხვადასხვა ინფორმაციას შორის არსებულ მიზეზშედეგობრივ

კავშირებს, გამოაქვს სათანადო დასკვნა;

• აჯგუფებს ინფორმაციას კონკრეტული (მაგ., მსგავსება-განსხვავების) ნიშნით;

• საკუთარი სიტყვებით გადმოსცემს ტექსტის შინაარსს, ტექსტის ცალკეული მონაკვეთის

არსებით ინფორმაციას;

• განსაზღვრავს მოქმედებათა დროსა და ადგილს;

• განსაზღვრავს, რა იცის / რა არ იცის ცალკეულმა პერსონაჟმა;

• ამოიცნობს პერსონაჟების მოქმედებებს, გრძნობებს, ემოციებს;

• ამოიცნობს, რა ტიპის ურთიერთობა აქვთ პერსონაჟებს ერთმანეთთან (ნათესაური, მტრული,

მეგობრული და სხვ.);

• გამოყოფს სიუჟეტის განვითარების საფეხურებს (დასაწყისს, ამბის შუა ნაწილს, დასასრულს);

• განსაზღვრავს რეპლიკის ავტორს, ადრესატსა და მიზანს (რჩევის მიცემა, ინფორმირება, ახსნა,

საკუთარი დამოკიდებულების გამოხატვა და სხვ.);

• აკვირდება მხატვრული ტექსტების ენას, მწერლისეულ ლექსიკას;

• ეძებს და პოულობს, რომელ რუბრიკას / ქვესათაურს უკავშირდება ილუსტრაცია, წარწერა.

ქართ.დაწყ.(I).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მცირე ზომის მხატვრული ტექსტების ინტერპრეტირება

ვერბალური და არავერბალური გზით; ვერბალური ინფორმაციის ვიზუალურად გარდაქმნა და/ან

პირიქით.


• წაკითხული ნაწარმოებიდან მიღებული შთაბეჭდილებით ქმნის ილუსტრაციებს;

• აფასებს სხვების მიერ შექმნილ ილუსტრაციებს (რამდენად ასახავს ილუსტრაცია ტექსტის

შინაარსს);

• ჯგუფის წევრებთან ერთად დგამს ნაწარმოებში ასახულ სცენებს.

ქართ.დაწყ.(I).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტის მიმართ პირადი დამოკიდებულების

გამოხატვა და ახსნა; ტექსტის თემის და/ან მასში განხილული კონკრეტული საკითხების შეფასება.


• გამოხატავს წაკითხული ტექსტით აღძრულ ემოციებს, განცდებს;

• ტექსტში მოცემულ ინფორმაციას აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან და გამოაქვს დასკვნა;

• ასახელებს საყვარელ პერსონაჟს და ხსნის საკუთარ არჩევანს;

• ასახელებს ნაწარმოების გმირების მოქმედების მოტივს (რატომ მოიქცა ასე) და აფასებს მათს

საქციელს;

• ასახელებს მულტფილმებს, სურათებს, ნახატებს, მოსმენილ და წაკითხულ ნაწარმოებებს,

რომლებიც გაახსენდა ტექსტის კითხვის დროს; მსჯელობს მათ შორის, მსგავსება-განსხვავებაზე.

ქართ.დაწყ.(I).10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტე-

ბის მაორგანიზებელი ელემენტების, სტრუქტურული და კომპოზიციური მახასიათებლების ამოცნობა.


• მთლიანობაში აკვირდება ტექსტის სტრუქტურას, მის სიტყვიერ და არასიტყვიერ

15

მაორგანიზებელ ელემენტებს (სათაურს, რუბრიკას, ილუსტრაციას, წარწერას, აბზაცს, სვეტს,

ლოგოს, ტიპოგრაფიულ მახასიათებლებს, მაგ., მსხვილ შრიფტსა და სხვ.) ინფორმაციის

ამოკრების მიზნით;

• ასახელებს ტექსტის კომპოზიციურ მახასიათებლებს (სათაურს, ილუსტრაციას, წარწერას,

პირობით ნიშანს, რუბრიკას, აბზაცების რაოდენობას, სქემასა და სხვ.);

• ამოიცნობს, რომელ რუბრიკაში, ტექსტის რომელ ნაწილში უნდა ეძებოს ესა თუ ის

ინფორმაცია (მაგ., რას ჭამს ზღარბი? . . . - რუბრიკაში „საკვები“);


ლექსიკურ და სემანტიკურ მხარეზე, ენობრივ ფორმებზე დაკვირვება.


• ამოიცნობს სასვენი ნიშნების (წერტილის, მძიმის, ორწერტილის, ბრჭყალების, კითხვისა და

ძახილის ნიშნების) ფუნქციას;

• ამოიცნობს პირდაპირ ნათქვამს;

• კითხვების (რა? ვინ? როგორი? რამდენი? რას აკეთებს?) გამოყენებით განასხვავებს შესაბამის

მეტყველების ნაწილებს.

ქართ.დაწყ.(I).12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის

შესაბამისად.


• ცდილობს უცნობი სიტყვების ახსნას კონტექსტის გათვალისწინებით;

• ილუსტრაციებზე, სათაურზე დაყრდნობით გამოთქვამს ვარაუდს ტექსტის შინაარსის შესახებ;

• წაკითხული შინაარსის უკეთ გაგების მიზნით გონებაში, წარმოსახვაში აცოცხლებს მას;

• კონკრეტული ინფორმაციის მოძიებისას საყრდენებად იყენებს ტექსტის სიტყვიერ და

არასიტყვიერ მაორგანიზებელ ელემენტებს, სტრუქტურულ მახასიათებლებს;

• აღწერს, რა ხერხს მიმართა დასმულ კითხვაზე პასუხის გასაცემად;

• დასმულ კითხვებზე პასუხის გაცემის შემდეგ აზუსტებს, რამდენადაა პასუხის სისწორეში

დარწმუნებული („დარწმუნებული ვარ“, „თითქმის დარწმუნებული ვარ“, „არა ვარ

დარწმუნებული“);

• განსაზღვრავს და პოულობს ტექსტის იმ მონაკვეთს, რომელსაც უნდა მიუბრუნდეს პასუხის

დასაზუსტებლად;

• მასწავლებლის დახმარებით ადგენს ტექსტის მარტივ გეგმას მისთვის სასურველი ფორმით

(სიტყვიერად ან ნახატებით).


• წინადადებაში გამოტოვებულ ადგილას მართებული სიტყვის შერჩევა და ჩასმა კონტექსტის

მიხედვით;

• ტექსტში გადმოცემულ მოქმედებათა დროისა და ადგილის გრაფიკულ სქემაში ასახვა /

ქრონოლოგიური სქემის შედგენა;

• როლებში კითხვა/მკითხველის თეატრი;

• საყვარელი ნაწარმოების/ეპიზოდის წაკითხვა თანაკლასელებისთვის;

• ხმამაღალი კითხვის ჩანაწერის მოსმენა და კორექტირება;

• ინფორმაციის კატეგორიზაცია თემატურად;

• აზრობრივი რუკების / სქემების შექმნა;

• პერსონაჟის დამახასიათებელი სიტყვების/ფრაზების/წინადადებების/ეპიზოდების მოძიება და

ამოწერა;

• მოვლენათა შორის მიზეზშედეგობრივი კავშირების სქემის სახით გადმოცემა;

• მოკლედ გადმოცემული ამბის გავრცობა საყრდენების/მინიშნებების გამოყენებით;

16

• ტექსტის სიუჟეტის ან მხოლოდ დასასრულის შეცვლა;

• პერსონაჟის ალტერნატიული საქციელის მოფიქრება;

• საყვარელი ნაწარმოებების დასურათების კონკურსი - გამოფენა;

• საყვარელი ნაწარმოების /ზღაპრის მიხედვით წიგნის შექმნა;

• წაკითხული ნაწარმოების მიხედვით დიორამების შექმნა;

• ტექსტის დაყოფა კომპოზიციური და სტრუქტურული მახასიათებლების მიხედვით;

• ნაცნობი და უცნობი ლექსიკის აქტივაცია - მათი გამოყენებით ახალი წინადადებების შექმნა;

• მსგავსი და განსხვავებული მნიშვნელობის სიტყვების დაჯგუფება;

• ვარაუდების სქემის გამოყენება;

• ტექსტთან დაკავშირებით მოსწავლეების მიერ ერთმანეთისთვის კითხვების დასმა;

• ტექსტის მონაკვეთებად დაყოფა და დასათაურება, გეგმის შედგენა

• და სხვა.

მიმართულება: წერა

ქართ.დაწყ.(I).13. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე

ზომის მარტივი ტექსტების შექმნა ნაცნობ თემატიკაზე.


• წერს ინსტრუქციებს, გასაგებად წარმოადგენს საჭირო ინფორმაციას;

• აღწერს კონკრეტულ საგანს/ნივთს (მცენარეს, ცხოველს, მოვლენას), წარმოაჩენს მათ

დამახასიათებელ ნიშან-თვისებებს;

• გადმოსცემს კონკრეტულ ფაქტს/მოვლენას საკუთარი ცხოვრებიდან;

• ადგენს მარტივ დიალოგებს;

• თანამიდევრულობის დაცვით გადმოსცემს ინფორმაციას;

• თანამიმდევრულობის დაცვით გადმოსცემს ნაცნობი ტექსტის/ტექსტის ეპიზოდის შინაარსს;

• თანამიმდევრულად აგებს თხრობას;

• ცდილობს ახლად შესწავლილი სიტყვების, ფრაზების გამოყენებას (მაგ., საინფორმაციო

ტექსტების შედგენისას).

ქართ.დაწყ.(I).14. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ენობრივ-სინტაქსური

კონსტრუქციებისა და სტუქტურული ელემენტების ადეკვატურად გამოყენება; კალიგრაფიისა და

მართლწერის საბაზისო ნორმების დაცვა.


• იყენებს ზმნას სათანადო პირისა და რიცხვის ფორმით;

• სწორად იყენებს კავშირებს (და, თუ, მაგრამ, ან) რთული და შერწყმული წინადადებების

ნაწილების დასაკავშირებლად;

• სათანადოდ იყენებს პირის, ჩვენებით („ეს / ის კაცი მოვიდა - ეს / ის მოვიდა“...) და კითხვით

(რომელი? როგორი?) ნაცვალსახელებს;

• სათანადო კონტექსტში სწორად ხმარობს სიტყვებს: ყველა, ზოგი (ზოგიერთი), არცერთი;

• სწორად უხამებს ზმნას სახელს პირსა და რიცხვში, სწორად ათანხმებს რიცხვით და / ან

ზედსართავ სახელსა და არსებით სახელს ბრუნვასა და რიცხვში;

• მსგავსი მნიშვნელობის ლექსიკური ერთეულებიდან შეარჩევს მოცემული კონტექსტისთვის

შესაფერის / მართებულ სიტყვას;

• იყენებს დიალოგის გაფორმებისთვის საჭირო ენობრივ-გრამატიკულ საშუალებებს (ზმნის II

პირის ფორმებს, პუნქტუაციის ნიშნებს);

• სწორად დამარცვლავს სიტყვებს და გადააქვს სტრიქონიდან სტრიქონზე;

• სათანადოდ იყენებს სასვენ ნიშნებს (წერტილს, მძიმეს, ორწერტილს, ბრჭყალებს, კითხვისა

და ძახილის ნიშნებს);

17

• სათანადოდ აფორმებს მარტივ დიალოგებს;

• საჭიროებისამებრ ყოფს ნამუშევარს აბზაცებად თანამიმდევრულობის დაცვით.

ქართ.დაწყ.(I).15. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის



• საჭიროებისამებრ იყენებს საყრდენებს ( მოდელს, მითითებებს, მარტივ გრაფიკულ სქემებს,

გეგმას და სხვ.);

• ითვალისწინებს მიზანსა და აუდიტორიას მარტივი პრაგმატული ტექსტის (მაგ., მოსაწვევი

ბარათის) შედგენისას;

• გადაიკითხავს და ჩაასწორებს საკუთარ ნაწერს, ჩაამატებს, ამოშლის ან გადასვამს ტექსტში

სასურველ სიტყვას ან წინადადებას;

• კარნახით ნაწერ ტექსტს უდარებს დედანს (ჩასწორების მიზნით);

• ამოწმებს და ჩაასწორებს საკუთარ და/ან სხვის ნაწერში მისთვის ნაცნობ სასვენ ნიშნებს.


• მარტივი ინსტრუქციების შედგენა ნაცნობ თემატიკაზე (მაგ., როგორ უნდა მოვიქცეთ ქუჩის

გადასასვლელებზე, როგორ მოვუაროთ შინაურ ცხოველებს, როგორ გავუფრთხილდეთ

სასკოლო ნივთებს);

• წერილის დაწერა ნაწარმოების პერსონაჟის/კომიქსის, მულტფილმის გმირის მიმართ;

• მცირე ზომის მარტივი ინფორმაციული ტექსტის შედგენა სხვადასხვა საგანში შეძენილი

ცოდნის საფუძველზე (მაგ., ,,შემოდგომა”, ”შინაური ცხოველები”, ”ჩვენი დედაქალაქი”);

• მცირე ზომის აღწერითი ტექსტის შედგენა (მაგ., სურათის/ილუსტრაციის აღწერა);

• კონკრეტული ცხოვრებისული გამოცდილების ამსახველი მცირე ზომის ტექსტის შედგენა;

• თვითშეფასების სქემის შევსება წერილობითი ნამუშევრის შესაფასებლად;

• პერსონაჟის დახასიათება მარტივი გრაფიკული სქემების გამოყენებით;

• წერითი ნამუშევრის შეფასების კრიტერიუმების შედგენა

• და სხვა.

პროგრამის შინაარსი

შედეგების მიღწევა შესაძლებელია მოცემული შინაარსის საფუძველზე:

1. ინფორმაციის გაგება, ანალიზი და შეფასება

ძირითადი თემატიკა:

ლექსიკოლოგიური ასპექტი: აქტიური ლექსიკური ფონდი; სიტყვათა დაჯგუფება-განსხვავება

შინაარსობრივი და ექსპრესიული თვალსაზრისით; ხატოვანი გამონათქვამები და მარტივი

ფრაზეოლოგიზმები.

გრამატიკული ასპექტი: წინადადების ძირითადი წევრები: ზმნა-შემასმენელი და მასთან

დაკავშირებული მოქმედი პირი (სუბიექტი); ზმნა და საგარემოებო სიტყვები; კავშირები წინადადებაში.

სახელის სხვადასხვა ბრუნვის ფორმებს შორის ფუნქციური სხვაობა; ზმნური და სახელური

ფორმაცვალება; ტიპობრივი ორთოგრაფიული შეცდომების გასწორების წესები; ძირითადი სასვენი

ნიშნები (წერტილი, მძიმე, კითხვისა და ძახილის ნიშნები, ბრჭყალები, ორწერტილი, ტირე).

18

4

2. ენის კომუნიკაციური ასპექტები

ძირითადი თემატიკა: საკომუნიკაციო ამოცანა და მიზანი; მიზნობრივი ტექსტის დანიშნულება და

ადრესატი; საუბრისა და კამათის თემა; ჯგუფური აქტივობა, სიტუაციური თამაში და კონკრეტული

როლი; საბავშვო ბიბლიოთეკით სარგებლობის წესები; კითხვის სტრატეგიები (თემა, მთავარი და

მეორეხარისხოვანი გმირები, სათაურისა და ტექსტის აზრობრივი მიმართება). ტექსტის ტიპები:

მიზნობრივი ტექსტები (რეცეპტი, სამახსოვრო წესები, აბრა, რეკლამა, განცხადება); ტექსტის

ჩასწორების მარტივი ხერხები.

3.მხატვრული ტექსტის გაგება და თვითგამოხატვა

ძირითადი თემატიკა: თანატოლების ცხოვრება, სათავგადასავლო, იუმორისტული ნაწარმოებები,

დიდაქტიკური ხასიათის თხზულებები.

საკითხავი მასალა: ქართული და მსოფლიოს ხალხთა ზღაპრები, თქმულებები, ლეგენდები, მითები;

ადაპტირებული ლიტერატურული ტექსტები, ლირიკული და სიუჟეტიანი ლექსები, პროზაული

თხზულებები (მცირე ზომის) დასრულებული ამბით, საინტერესო სიუჟეტით, მკაფიოდ და ნათლად

გამოხატული სათქმელით.

19ga

kv

eT

il

eb

is

a

da

Te

me

bi

s d

a-

sa

xe

le

ba

saswavlo drois xangrZlivoba (sT)

ze

pi

rm

et

yv

el

eb

ak

iT

xv

aw

er

a

1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო სამეტყველო ქცევის

გამოვლენა ნაცნობ საკომუნიკაციო სიტუაციაში.

2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული

სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მოსმენა, გაგება-გააზრება და

გადმოცემა.

3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს პირადი დამოკიდებულების

გამოხატვა ტექსტის თემის, მასში განხილული საკითხების

მიმართ; მხატვრული ნაწარმოების პერსონაჟ(ებ)ის, მისი/მათი

ქცევის შეფასება და საკუთარი თვალსაზრისის ახსნა.

4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკისა და ენობრივ-

სინტაქსური კონსტრუქციების სათანადოდ გამოყენება;

მართლმეტყველებისა და სამეტყველო ეტიკეტის საბაზისო


5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი

სტრატეგიების გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს გაწაფულად კითხვა.


სხვადასხვა ტიპის ტექსტების წაკითხვა და გაგება-

გააზრება; ტექსტში ვერბალური და არავერბალური ფორმით

მოწოდებული ინფორმაციის (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის)

ურთიერთდაკავშირება.

8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მცირე ზომის მხატვრული

ტექსტების ინტერპრეტირება ვერბალური და არავერბალური

გზით; ვერბალური ინფორმაციის ვიზუალურად გარდაქმნა და/ან


9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტის მიმართ

პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; ტექსტის თემის

და/ან მასში განხილული კონკრეტული საკითხების შეფასება.


სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მაორგანიზებელი ელემენტების,

სტრუქტურული და კომპოზიციური მახასიათებლების

ამოცნობა.


სხვადასხვა ტიპის ტექსტების ლექსიკურ და სემანტიკურ

მხარეზე, ენობრივ ფორმებზე დაკვირვება.

12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების

გამოყენება მიზნის შესაბამისად.


სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის მარტივი ტექსტების შექმნა

ნაცნობ თემატიკაზე.

14. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი

ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული

ელემენტების ადეკვატურად გამოყენება; კალიგრაფიისა და

მართლწერის საბაზისო ნორმების დაცვა.

15. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების

გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

Ta

vi

1. w

ig

ni

18

Te

or

ia

. gam

oc

ana

***

(Te

Tr

i x

nu

li,

S

avi

Te

sl

i)

***

(ue

no

a, m

agr

am

ux

mo

d

wig

ni

vis

ek

uT

vn

is?

qar

Tu

li

anb

ani4. s

ax

el

mZ

Rv

an

el

os

Se

sa

ba

mi

so

ba

er

ov

nu

l s

as

wa

vl

o g

eg

ma

sT

an

20

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

gr

am

at

ik

a.

aso

da

bg

er

a

Zv

irf

asi

yu

Ti

Te

or

ia

. po

et

i, l

e-

qs

i, r

iTm

a, w

ign

eb

i

mo

sa

sm

en

i: i

kar

os

i d

a d

ed

alo

si.

r

og

or

sw

avl

ob

da

go

Wi

fr

en

as

de

da

we

rt

ili

da

Sv

ili

we

rt

ili

gr

am

at

ik

a.

sit

yv

a d

a w

inad

ade

ba

Ta

vi

2. c

xo

ve

-l

eb

i w

ig

ne

bS

i

24

we

ro

da

me

la

Te

or

ia

. ab

zac

i,

igav

i

sam

i m

ge

li

gr

am

at

ik

a. s

i-t

yv

is m

arc

val

i

daT

vi

da

me

lia

gr

am

at

ik

a. z

mn

a

da

ar

se

biT

i s

axe

li

mar

to

Wam

ia d

aTv

i d

a m

el

a

gr

am

at

ik

a.

su

lie

ri

da

us

ul

o

ars

eb

iTi

sax

el

eb

i

mT

aSi

mo

su

la

zam

-T

ari

21

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

gr

am

at

ik

a. s

i-t

yv

is g

adat

ana

saT

agu

ri

gr

am

at

ik

a. v

in?

T

u r

a?

ke

Til

i b

eb

er

i b

ue

bi

arw

ivi

Te

or

ia

. fs

ev

do

ni-

mi

fu

Ru

ro

gr

am

at

ik

a.

mx

ol

ob

iTi

da

mr

av-

lo

biT

i

mo

sa

sm

en

i: r

og

or

g

aCn

da

Rv

ino

Wk

via

ni

ZaR

le

bi

Wk

via

ni

bas

ara

Ta

vi

3. Z

al

a e

r-

To

ba

Si

a1

2

gv

rit

i

gr

am

at

ik

a.

gas

ul

ier

eb

a

mo

sa

sm

en

i: n

a-d

irT

a Z

mo

ba

Zal

a e

rT

ob

aSia

gr

am

at

ik

a. a

r-

se

biT

i s

axe

li

da

ric

xv

iTi

sax

el

i

sp

ilo

da

Wia

n-

Wv

eal

eb

i

Con

gu

ri

Te

or

ia

. st

ro

fi

22

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

Ta

vi

4. T

qm

ul

e-

be

bi

da

mi

Te

bi

18

amir

ani

lax

tia

ni

ko

pal

a

gr

am

at

ik

a. a

rs

eb

i-T

i s

axe

lis

br

un

eb

a

aria

dn

es

Zaf

i

mo

sa

sm

en

i: d

aviT

i d

a g

ol

iaT

i

gr

am

at

ik

a. a

rs

eb

i-T

i s

axe

lis

ku

mS

va

Ta

vi

5. C

ve

n d

a

bu

ne

ba

30

ym

awv

ili

da

pe

pe

la

ty

e d

a m

isi

did

i m

niS

vn

el

ob

a

gr

am

at

ik

a. a

rs

eb

i-T

i s

axe

lis

kv

ec

a

mo

sa

sm

en

i: t

yis

m

cv

el

i f

rin

ve

le

bi

be

Tan

iis

gz

aze

***

(at

yd

a q

ux

ili)

me

xi

(mo

go

ne

ba)

mo

sa

sm

en

i: k

om

et

a

bu

ne

ba

vaJ

a-f

Sav

e-

las

le

qs

eb

Si

mo

sa

sm

en

i: r

ato

m

civ

a m

TaS

i d

a r

ato

m

Tb

ila

bar

Si

gio

rg

ob

isT

vis

dR

e

mo

sa

sm

en

i: h

aer

i d

a m

isi

mo

Zr

aob

a

23

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

gr

am

at

ik

a. m

i-m

arT

va

zR

ve

bi

rat

om

ar

iv

se

ba

da

nap

ire

-b

idan

ar

gad

mo

dis

gr

am

at

ik

a. b

ev

ri

Tu

co

ta?

qar

Tl

is g

zaz

e

mo

sa

sm

en

i: n

oe

s

kid

ob

ani

naZ

vis

cr

em

le

bi

Ta

vi

6.

sa

mS

o-

bl

o1

2

ge

rb

i, d

ro

Sa

da

him

ni

xat

is w

in

saq

arT

ve

lo

da

mis

i n

awil

eb

i

sim

Re

ra

gaz

afx

ul

i

gr

am

at

ik

a. e

rT

-m

ane

Tis

mo

nac

vl

e

zm

ne

bi

pat

ara

be

du

inis

s

izm

ari

gr

am

at

ik

a. z

ed

-s

arT

avi

sax

el

i

mo

sa

sm

en

i: s

amas

i T

avd

ade

bu

li

gl

ex

i

gal

akt

ion

tab

iZis

l

eq

se

bid

an

Ta

vi

7. k

ar

gi

da

c

ud

i1

8

or

i am

xan

agi

24

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

kar

gi

oin

i

gr

am

at

ik

a. n

a-c

val

sax

el

i

or

i am

bav

i al

eq

san

-d

re

mak

ed

on

el

is

cx

ov

re

bid

an

mo

sa

sm

en

i: s

ol

o-

mo

n b

rZ

en

i

gr

am

at

ik

a.

nac

val

sax

el

i m

rav

-l

ob

iT r

icx

vS

i

Te

Tr

i q

alaq

i

mo

sa

sm

en

i: t

yis

d

Re

gr

am

at

ik

a.

mx

ol

ob

iTi

da

mr

av-

lo

biT

i

day

ve

dr

eb

a t

yv

eo

-b

aze

uar

es

ia

gu

lw

rf

el

i p

asu

xi

bu

tia

s k

er

Zi

tk

-b

ilia

Ta

vi

8. s

axal

iso

am

beb

i

18

yiy

ina

saf

os

to

y

uT

i

bu

lb

ul

i d

a y

iyin

a

gr

am

at

ik

a. z

mn

a d

a d

ro

mo

mav

ali

dr

o

mar

gal

iti

Te

or

ia

. iu

mo

ri

wv

eu

le

ba

25

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

daT

vis

wv

eu

le

ba

mo

sa

sm

en

i: m

el

ias

k

ud

i m

ow

me

d

Te

or

ia

. iu

mo

ri

xa-

to

van

gam

oT

qm

eb

Si

amp

art

avan

i n

ot

i s

i

Ta

vi

9. s

aq

me

12

er

Ti

man

eT

is S

ov

na

mo

sa

sm

en

i: o

ri

sax

nis

i

gr

am

at

ik

a. T

ava-

zia

ni

sau

bar

i

Wr

iWin

a d

a W

ian

Wv

e-

la

gr

am

at

ik

a. p

ir-

ve

li

pir

i d

a m

eo

re

p

iri

sik

eT

is u

kv

dav

eb

a

and

aze

bi

Ta

vi

10

. oj

ax

i1

2

Cxik

vT

a q

or

wi l

i

Te

or

ia

. pe

rs

on

aJi

gr

am

at

ik

a. C

amo

T-

vl

a

gr

am

at

ik

a. z

mn

a d

a as

o `

h~

de

da

Cit

i

um

cr

os

i d

a

26

12

34

56

78

91

01

11

21

31

41

5

gr

am

at

ik

a. s

ax-

el

iT m

imar

Tv

a

pap

a d

a S

vil

iSv

ili

mo

sa

sm

en

i: v

ano

gr

am

at

ik

a. T

xr

o-

biT

i d

a k

iTx

viT

i w

inad

ade

be

bi

Ta

vi

11

. er

Ti

k

ac

is

Ta

vg

ad

a-

sa

va

li

12

na c

ar q

e q

ia

mo

sa

sm

en

i: x

uT

-k

un

Wu

la

gr

am

at

ik

a.

br

Zan

eb

iTi

win

a-d

ade

ba

gr

am

at

ik

a. w

er

ti-

li,

or

we

rt

ili,

sam

i w

er

til

i

co

t n

e d

a di a

ni

gr

am

at

ik

a. b

rW

y-

ale

bi

27

5. saxelmZRvanelos komponentebi da struqtura

saxelmZRvanelo ramdenime komponentisagan Sedgeba:

moswavlis wigni (or nawilad)maswavleblis wignimoswavlis rveuli

moswavlis wigni da misi struqtura

moswavlis wigni mesame klasis saxelmZRvanelos ZiriTadi komponentia. saxelmZRvanelos agebis safuZveli, iseve rogorc wina klasebSi, amjeradac masalis Tematuri mowesrigebaa, rac imas niSnavs, rom saxelmZRvanelos yoveli Tavi (sul 11 Tavia) erTi konkretuli Temis da am Temaze Seqmnili sxvadasxva tipis nawarmoebebis (SemecnebiTi da mxatvruli) Seswavlas eTmoba. sul 11 Temaa, zog Temas ori kvira EeTmoba, zogs – sami, oTxi an xuTi; jamurad – 34 kvira (igulisxmeba, rom Temebis raodenoba odnav naklebia saswavlo dReebis mTlian maqsi-malur raodenobaze, raTa maswavlebels ramdenime saaTi TadariGgSi hqondes).

Temebis ganawileba Tavebisa da kvirebis mixedviT aseTia:

Tavi 1 wigni 3 kvira (18 saaTi) Tavi 2 cxovelebi wignebSi 4 kvira (24 saaTi)Tavi 3 Zala erTobaSia 2 kvira (12 saaTi)Tavi 4 Tqmulebebi da miTebi 3 kvira (18 saaTi)Tavi 5 Cven da buneba 5 kvira (30 saaTi)Tavi 6 samSoblo 2 kvira (12 saaTi)Tavi 7 kargi da cudi 3 kvira (18 saaTi)Tavi 8 saxaliso ambebi 3 kvira (18 saaTi)Tavi 9 saqme 2 kvira (12 saaTi)Tavi 10 ojaxi 2 kvira (12 saaTi)Tavi 11 erTi kacis Tavgadasavali 2 kvira (12 saaTi)

saxelmZRvanelos mixedviT, pirvel TavSi mocemuli gakveTilebis raodenoba ar emTxveva pirveli TavisTvis cxrilSi mocemuli saaTebis odenobas, Tumca unda gaviTvaliswinoT, rom saswavlo wlis dasawyisSi maswavlebels wigniT muSaobis dawyebamde Casatarebeli aqvs Sesavali mecadineoba, da, garda amisa, mas sWirdeba dro moswavlis rveulze samuSaod. igive SeiZleba iTqvas danarCeni Tavebis Sesaxebac.

SeniSvna: moswavlis wigni gayofilia or nawilad. meore nawili danomrilia orgvarad. sarCevSi gverdebi miTiTebulia pirveli, msxvili SriftiT mocemuli numeraciis mixedviT. meore, mkrTali da patara SriftiT dabeWdili numeracia gulisxmobs pirveli wignis gagr-Zelebas, rac datovebulia specialurad. es maswavlebels gauadvilebs, iolad ipovos is gverdi, romlis nomeric zogierT SemTxvevaSi maswavleblis wignSia miTiTebuli (savar-jiSoebis pasuxebi, konkretuli savarjiSos an davalebis miTiTeba da a.S.).

yoveli Tavis dasawyisSi calke gverdze moTavsebulia Tavis nomeri, saTauri da saTana-

do naxati. es gverdi erTgvari Sesavali saubrisaTvis gamoiyeneba. aqve CamoTvlilia, ra Seiswavleba am TavSi. yoveli Tavi moicavs teqstebs, gramatikul da Teoriul sakiTxebs.

teqstebisaxelmZRvaneloSi Setanilia moTxrobebi, zRaprebi, miTebi, legendebi, igav-arakebi,

leqsebi, enciklopediur-SemecnebiTi xasiaTis teqstebi.

28

saxelmZRvanelos teqstebi SerCeulia ramdenime niSniT: 1) Seesabamebodes Temas; 2) gaaCndes mxatvruli (an – SemecnebiTi) Rirebuleba; 3) Seesabamebodes moswavleTa asakobriv Taviseburebebs; 4) asaxuli iyos is enobriv-gramatikuli momentebi, romlebic Sesabamis TavSi Seiswavleba.

yovel teqsts mosdevs davalebaTa bloki. ZiriTadad sami tipis davaleba gvxvdeba: 1) upasuxe SekiTxvebs – teqstTan dakavSirebuli SekiTxvebi. SekiTxvebi isea SerCeuli,

rom maswavlebeli iolad mixvdes, rogor gaiges moswavleebma teqsti;2) dawere – werilobiT davalebaTagan zogi klasSive unda Seasrulos moswavlem samuSao

rveulSi, zogi ki – saSinao davalebad. 3) imsjele – zog SemTxvevaSi moswavleebs dasmul sakiTxebze TavianTi azris gadmocema

moeTxovebaT. zogierTi savarjiSo jgufuri muSaobisTvisaa gansazRvruli. jgufur muSao-bas sul ramdenime wuTi eTmoba. TiToeul jgufSi 3-5 moswavle unda iyos.

aqve unda aRiniSnos, rom me-3 klasSi moswavleebi e.w. calxazian rveulSi iwyeben weras. wignSi mocemuli weriTi davalebebi sruldeba amisaTvis specialurad gamoyofil calxaz-ian rveulebSi. amas garda, saxelmZRvanelos erT-erTi komponenti rveulicaa (mis Sesaxeb ix. qvemoT).

yvela teqsti ilustrirebulia feradad, bavSvisaTvis gasagebi, saxaliso suraTebiT. teqstebi specialurad SerCeuli, advilad aRsaqmeli, kargad sakiTxavi SriftiTaa awyobili.

iseve, rogorc wina klasebis saxelmZRvaneloebSi, aqac uzarmazari roli eniWeba leqsika-ze muSaobas. savaraudod, ucnobi leqsikuri erTeulebi teqstebTanve, arSiebzea ganmartebu-li. es ar niSnavs, rom sxva sityvebze yuradReba ar gamaxvildes. leqsikuri savarjiSoebi uxvadaa davalebaTa blokebSic. wina klasebisagan erTi mcire gansxvaveba isaa, rom amjerad meti yuradReba eTmoba zmnas.

Teoriuli sakiTxebiyovel TavSi Setanilia garkveuli Teoriuli masala. cxadia, mizani is ki ar aris, rom

bavSvebs es mcire Teoriuli teqstebi davazuTxinoT, aramed is, rom moswavles SeeZlos, SeZenili codna praqtikulad gamoiyenos. magaliTad, me-10 TavSi Semodis personaJis cneba. ar aris aucilebeli Sesabamisi teqstualuri masalis zepirad an Tundac TxrobiT daswavla. mTavaria, moswavlem SeZlos wakiTxulis gaazreba, Semdeg ki savarjiSoebis Sesruleba da SekiTxvebze pasuxis gacema.

gramatikaswavlebis mizania, moswavleebs Seuqmnas aucilebeli baza mSobliuri enis gramatikis

dasaufleblad. amasTanave swavlebis procesSi mudmivad unda iqnas gaTvaliswinebuli mos-wavlis asakobrivi fsiqikuri Taviseburebani. amitomac aucilebelia masalis miwodeba garkveuli TanamimdevrobiT. SerCeuli masala emyareba im codnas, romelic moswavles, rogorc enis praqtikul momxmarebels, ukve aqvs.

8-9 wlis bavSvs ukve gavlili aqvs mSobliuri enis aTvisebis adreuli da skolamdeli eta-pebi, mocemuli asakisTvis flobs (ra Tqma unda, met-naklebi SezRudvebiT) enobriv siste-mas: ZiriTadad sworad iyenebs (fonetika-fonologiur, morfologiur, sintaqsur) enobriv erTeulebs; aqvs garkveuli leqsika da praqtikulad dauflebulia semantikur aspeqtebs – iyenebs analogias, akeTebs martiv etimologiebs, flobs sityvaTSeTanxmebis modelebs. swavlebis mizania am codnis gamovlena – gacnobiereba, misi obieqtivacia. amgvari midgoma gaaadvilebs ara mxolod gramatikuli masalis aTvisebas, aramed Tavidan agvacilebs zed-met sirTuleebs, romlebic swavlebisas SeiZleba gaCndes. Cven SevecadeT mecnieruli gramatikis rTuli cnebiTi sistemis erTgvarad gamartivebiT bavSvi migveaxlovebina grama-tikuli faqtis gacnobierebasTan.

imis gamo, rom calkeuli sityvebi maTi formacvalebadobis SeswavlaSi arafris momcemia

29

bavSvebisTvis, maT sityvebi eZlevaT winadadebaSi, raTa semantika daexmaros maT enis for-maluri niSnebis aRmoCenasa da dauflebaSi. jerjerobiT moswavleebs ar vacnobT yvela gramatikul termins. magaliTad, saxelis brunebis gacnobisas maswavlebeli savarjiSodan iRebs jer pirvel winadadebas, qveS miuwers meore winadadebas da a. S. rodesac Svidive wina-dadeba daiwereba, bavSvebi Tavidan bolomde CaikiTxaven maT. maT unda aRiqvan sistema mTlianad da yuradReba miaqcion brunvis niSnebis cvalebadobas.

gramatikis swavlebis saxelmZRvaneloSi aRwerili midgoma agrZelebs wina klasis saxelmZRvanelos tradicias, rac imaSi mdgomareobs, rom wina planze wamoweulia praqtiku-li gramatikis sakiTxebi. magaliTad, rodesac vaswavliT arsebiTi saxelis brunebas, amas vakeTebT ara abstraqtulad, aramed winadadebis konteqstSi. aseTi midgomiT moswavle praqtikulad eufleba saxelis brunebas, mas SeuZlia konkretuli saxelis Casma yvela brun-vaSi, magram jerjerobiT ar vaswavliT brunvaTa dasaxelebebs (es me-4 klasis saqmea).

gramatikuli masala yovelTvis calke gverdzea moTavsebuli. gverds zeda zolze miTiTebuli aqvs rubrika `gramatika~ da Sesabamisi sakiTxis saTauri.

araviTar SemTxvevaSi ar SeiZleba gramatikis gverdze mocemuli Teoriuli masalis mice-ma bavSvebisaTvis dasaswavlad. amis rols specialuri savarjiSoebi asrulebs.

mosasmeni teqstebi

wignis yovel TavSi specialuri niSniT gamoyofilia teqstis saTauri. es teqstebi mas-wavleblis wignSia mocemuli Sesabamisi Tavis gakveTilebis aRweris bolos. isini saswavlo procesSi ramdenime daniSnulebiT SegviZlia CavrToT:

a. rogorc mosasmeni teqsti: maswavlebeli ukiTxavs teqsts, romelic moswavlis wignSi ar weria. Semdeg usvams SinaarsTan dakavSirebul SekiTxvebs, aZlevs dasaxats an weriT davalebas.

b. rogorc ucxo teqsti: maswavlebeli akeTebs teqstis asls da Seaqvs klasSi rogorc ucxo teqsti. moswavleebi kiTxuloben mas. Semdeg ki pedagogi usvams SinaarsTan dakavSire-bul SekiTxvebs, aZlevs dasaxats an weriT davalebas (zogjer aseTi davalebebi Tavad teqstebsac axlavs).

g. karnaxiT wera swored am teqstebiT ivarjiSeben moswavleebi karnaxiT weraSi.

moawyveT Cveneba

ekranis logoTi aRniSnulia nawarmoebebi, romelzec gadaRebulia asakisTvis Sesabamisi filmi an multfilmi, an saerToa (emTxveva) personaJi da Tema (magaliTad, „Svlis nukris naambobi“ da „bembi“) an filmi exeba Temas, romelic gaSlilia Sesaswavl TavSi da a.S.

Tu moswavlis wignSi nawarmoebis saTaurTan mocemulia miTiTebuli niSani, es imas niS-navs, rom saxelmZRvanelos avtorebis rekomendaciiT, maswavlebelma, sasurvelia, moiZios miTiTebuli videomasala, mokle informacia filmis gamoSvebis wlis, reJisoris Tu sxva mniSvnelovan ambebisa da pirovnebebis Sesaxeb da am nawarmoebis Seswavlis Semdeg aCvenos moswavleebs klasSi. Cveneba SeiZleba 2 sagakveTilo saaTsac gagrZeldes. qvemoT mocemulia videomasalis damuSavebisas sagakveTilo procesSi dasmuli SekiTxvebisa da gansaxorcie-lebeli aqtivobebis nimuSebi:

• sad gawyda filmis Cveneba? ra iyo pirvel nawyvetSi? igulisxmeba Sinaarsi;• emTxveva Tu ara nawarmoebisa da ekranizaciis saTauri? da Tu aris gansxvaveba, ims-

jelon, romeli versia moswonT da ratom;• videomasalaSi (filmSi, multfilmSi...) ra aris mocemuli gansxvavebulad? damatebu-

lia an aklia personaJi Tu ambavi; Secvlilia finali... aqve gaimarTeba msjeloba reJisoris fantaziiT Seqmnil masalaze;

• SesaZlebelia Sefasdes kostiumebi da daisvas kiTxvebi, romel personaJs ra tipis tansacmeli ufro mouxdeboda da ratom;

30

• Seiqmnas filmis afiSa;• Seiqmnas filmis reklama: moswavleebis CarTulobiT daiweros scenari romelSic Caer-

Tveba bavSvebis mier xmaTa umravlesobiT arCeuli musika. maswavlebelma saboloo pro-duqti videoze aRbeWdos. an: gakeTdes sareklamo plakati CanaxatebiTa da slogane biT.

• daidgas kostiumirebuli speqtakli am nawarmoebis mixedviT. sasurvelia, am kostiume-bis mxatvrebi Tavad moswavleebi iyvnen. magaliTad, Cveulebrivi tansacmeli qaRald-is elementebiT iyos SefuTuli.

moswavlis rveuli

saxelmZRvanelos axlavs specialurad Seqmnili rveuli. rveulis sawyisi gverdebi bavSvebisaTvis axali, e.w. calxaziani badis dauflebas eTmoba. momdevno gverdebze moTavse-bulia damatebiT savarjiSoTa mTeli sistema, rac gaRrmavebuli swavlebisTvisaa gankuT-vnili. aqve aris Semajamebeli testebic. maTi daxmarebiT wlis bolos SegviZlia SevamowmoT, ramdenad kargad aiTvises moswavleebma ganvlili masala.

didaqtikuri TamaSebi

kiTxvis, werisa da zepirmetyvelebis ganviTarebisaTvis

aqve gTavazobT ramdenime didaqtikur TamaSs, romelTa gamoyenebac gakveTilze Zalian sasargeblo iqneba rogorc saswavlo Sedegebis misaRwevad, aseve imisaTvis, rom saswavlo procesi saxaliso da Zaldautanebeli gaxdes.

1. sityvebis moZebnamaswavlebeli aZlevs klass 3 wuTs da moswavleebma unda moZebnon saxelmZRvaneloSi

garkveuli raodenobis oTxasoiani (xuTasoiani da a.S.) sityva.

2. sityvebis Sedgenamaswavlebeli dafaze wers sityvas da moswavleebma furclebze damoukideblad unda

SeZlon, rac SeiZleba, meti sityvis mofiqreba dawerili sityvis asoebis gamoyenebiT.

3. grZeli sityvamaswavlebeli dafaze dawers asoebs da moswavleebma am asoebis gamoyenebiT unda

moifiqron, rac SeiZleba, grZeli sityva.

4. marcvlebisgan sityvis Sedgenamaswavlebeli dafaze wers marcvlebs da moswavleebma maTi gamoyenebiT unda Seadginon,

rac SeiZleba, meti sityva.

5. `gamoicani sityva!~dafaze daiwereba romelime sityvis pirveli da bolo asoebi, xolo Sua asoebis nacvlad

tireebi (magaliTad, sityvis `saxli~ nacvlad iqneba s---i). moswavleebma rigrigobiT unda gamoicnon, romeli asoebi aklia. asaxeleben jer erT asos. Tu sworad gamoicno, tires adg-ilas iwereba aso, Tu vera – Aaxali aso unda daasaxelos sxva moswavlem da a.S.

6. amoSlili sityvebiukve Seswavlili teqstidan maswavlebeli amoSlis yovel me-5 sityvas. bavSvebma unda

gamoicnon, romeli sityvebia amoSlili.

7. amoSlili marcvlebiukve Seswavlili teqstidan maswavlebeli amoSlis yoveli sityvis bolo marcvals.

bavSvebma unda gamoicnon, romeli marcvlebia amoSlili.

31

6. rekomendaciebi SefasebaSi

moswavlis Sefasebis sistema

moswavlis Sefasebis mizani, principebi da amocanebi

1. moswavlis Sefasebis mTavari mizania swavla-swavlebis xarisxis marTva, rac gulisxmobs, erTi mxriv, swavlis xarisxis gaumjobesebaze zrunvas da, meore mxriv, swavla-swavlebis xarisxis monitorings. Sefaseba unda iZleodes informacias mos-wavlis individualuri progresis Sesaxeb.

2. moswavlis Sefaseba aris swavla-swavlebis ganuyofeli nawili. Tanamimdevruli saganmanaTleblo procesis uzrunvelsayofad, moswavlis Sefaseba unda daefuZnos swavlis konstruqtivistul principebs.

3. moswavlis Sefasebis ZiriTad amocanebs warmoadgens:

a) aCvenos rogor mimdinareobs moswavlis codnis konstruirebis procesi da mex-sierebaSi codnaTa urTierTdakavSireba;

b) axali saswavlo sakiTxis/Temis dawyebamde daadginos moswavlis winare codna da warmodgenebi;

g) gamoavlinos, ramdenad axerxebs moswavle sakuTari Zlieri da susti mxareebis da-moukideblad Sefasebas, aseve ramdenad gaazrebul da efeqtian nabijebs dgams igi sakuTari winsvlis xelSesawyobad;

d) moicvas samive kategoriis codna;

e) aCvenos, ramdenad axerxebs moswavle codnis erTobliobaTa funqciurad gamoy-enebas Sinaarsian konteqstebSi.

4. ZiriTadi amocanebis gadasaWrelad moswavlis SefasebaSi prioriteti mieniWeba kompleqsur, konteqstis mqone davalebebs, romelTa Sesruleba moswavles ubiZgebs codnis sxvadasxva komponentis interaqtiulad da Tanadroulad gamoyenebisken.

ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli Sefaseba

1. Sefaseba SeiZleba iyos: ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli.

2. ganmsazRvreli Sefaseba adgens moswavlis miRwevis dones sagnobrivi saswavlo ge-gmis SedegebTan mimarTebaSi.

3. ganmaviTarebeli Sefaseba adgens TiToeuli moswavlis ganviTarebis dinamikas da mimarTulia swavlis xarisxis gaumjobesebaze.

amonaridi „erovnuli saswavlo gegmidan“

32

ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli Sefasebebis aRweriloba

ganmaviTarebeli ganmsazRvreli

miznebi swavlis xarisxis gaum-jobeseba;

moswavlis winsvlisa da ganviTarebis xelSewyo-ba.

moswavlis akademiuri miRwevis donis dadgena sagnobrivi saswavlo ge-gmis SedegebTan mimarTe-baSi.

amocanebi codnis konstruirebisa da codnaTa urTierT-dakavSirebis procesis Sefaseba;

winare codnis/warmod-genebis dadgena;

moswavlis mier Tavisive Zlieri da susti mxa-reebis dadgenis unaris Sefaseba;

moswavlis mier sakuTari winsvlis xelSesawyobad gaazrebuli nabijebis gadadgmis unaris Se-faseba;

codnis samive katego-riis aTvisebis procesis Sefaseba;

codnis erTobliobaTa funqciurad gamoyenebis unaris Sefaseba.

codnaTa urTierTdakav-Sirebis unaris Sefaseba;

codnis samive katego-riis gamoyenebis unaris Sefaseba;

codnis erTobliobaTa funqciurad gamoyenebis unaris Sefaseba.

warmatebis kriteriumi ganxorcielebuli wins-vla winare SedegebTan/ winare donesTan Sedare-biT.

miRwevis done sagno-brivi saswavlo gegmis moTxovnebTan SedarebiT

Semfasebeli da Sefase-bis formebi

maswavlebeli: zepirsi-tyvieri an werilobiTi ukukavSiri, wamaxalise-beli miTiTebebi, sim-boluri niSnebi da a.S.

moswavleebi: TviTSe-fasebiT; urTierTSe-fasebiT.

maswavlebeli: qula (Sei-Zleba axldes komentari Zlieri da susti mxaree-bis aRweriT, xarvezebis gamosasworebeli mi-TiTebebiT).

33

Sefaseba dawyebiT, sabazo da saSualo safexurebze

1. I-IV klasebsa da V klasis pirvel semestrSi mxolod ganmaviTarebeli Sefase-ba gamoiyeneba. wlis bolos sagnis maswavleblebma unda daweron moswavlis mok-le werilobiTi Sefaseba, romelSic daaxasiaTeben moswavles, aRniSnaven mis warmatebebs da miuTiTeben, raSi sWirdeba moswavles daxmareba sakuTari Ses-aZleblobebis ukeT gamosavlenad. klasis damrigebelma, sakuTari da sxva mas-wavleblebisagan miRebuli informaciis safuZvelze, IV klasis bolos unda daw-eros Semajamebeli werilobiTi Sefaseba.

2. V klasis meore semestrsa da VI-XII klasebSi ganmaviTarebeli da ganmsazRvre-li Sefaseba gamoiyeneba. moswavle fasdeba aTquliani sistemiT, yvelaze dabali qula aris 1, xolo yvelaze maRali – 10.

3. V-XII klasebSi sportis sagnobriv jgufSi gaerTianebul sagnebSi, saganSi „sag-zao niSnebi da moZraobis usafrTxoeba“ da arCeviT sagnebSi moswavle fasdeba CaTvlis sistemiT: CaeTvala/ar CaeTvala.

moswavlis Sefasebis komponentebi

1. semestris ganmavlobaSi moswavleebi fasdebian Semdegi sami komponentis mixedviT:

a) mimdinare saSinao davaleba;

b) mimdinare saklaso davaleba;

g) Semajamebeli davaleba.

2. maswavlebels SeuZlia semestris ganmavlobaSi ganmaviTarebeli Sefaseba ga-moiyenos nebismier komponentSi.

3. semestris ganmavlobaSi ganmsazRvreli SefasebiT moswavleebi fasdebian Sem-deg komponentebSi:

a) mimdinare saklaso davaleba (V klasis meore semestri, VI-XII klasebi),

b) mimdinare saSinao davaleba (VII-XII klasebi),

g) Semajamebeli davaleba (V klasis meore semestri, VI-XII klasebi).

4. am muxlis me-3 punqtiT gansazRvrul komponentebs erTnairi SefasebiTi Ri-rebuleba gaaCnia.

5. I-VI klasebSi saSinao davalebis komponentSi gamoiyeneba mxolod ganmaviTare-beli Sefaseba.

6. I-IV klasebsa da V klasis pirvel semestrSi saklaso da Semajamebel davaleba-Ta komponentebSi gamoiyeneba mxolod ganmaviTarebeli Sefaseba.

7. V klasis meore semestrsa da VI-XII klasebSi saklaso da Semajamebel davale-baTa komponentebSi gamoiyeneba rogorc ganmsazRvreli, aseve ganmaviTarebeli Sefaseba.

34

I-IV klasebi da V klasis pirveli

semestri

V klasis meore semestri da VI

klasi

sabaziso da saSualo safexurebi

mimdinare saSinao davaleba

ganmaviTarebeli Sefaseba



ganmsazRvreli Sefaseba

mimdinare saklaso davaleba






Semajamebeli davaleba






8. Semajamebeli davalebis komponentSi savaldebuloa kompleqsuri, konteqstis mqone davalebebis gamoyeneba (mag., eses dawera, proeqtis momzadeba, laboratoriuli kvlevis Catareba, referatis dawera, amocanis amoxsna, saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis ni-muSis Seqmna, moTxrobis SeTxzva, monacemTa bazis Seqmna, konkretuli problemis gad-aWra, savele-gasvliTi samuSaos an saswavlo eqskursiis angariSis momzadeba da sxv.). amgvar davalebaSi Sesrulebuli samuSaos mravalmxrivi SefasebisaTvis pedagogma unda SeimuSaos moswavleebis Sefasebis kriteriumebi.

9. erovnuli saswavlo gegma V klasis meore semestris, VI klasis da sabaziso-saSualo safexurebis TiToeuli sagnisaTvis gansazRvravs semestris ganmavlobaSi Casatarebe-li Semajamebeli davalebebis savaldebulo minimalur raodenobas.

10. moswavle valdebulia Seasrulos klasSi Catarebuli yvela Semajamebeli davaleba (erovnuli saswavlo gegmiT dadgenili savaldebulo minimumi da skolis mier damatebiT dadgenili, am ukanasknelis arsebobis SemTxvevaSi).

11. Tu moswavle ar Seasrulebs romelime Semajamebel davalebas gacdenis gamo, skola valdebulia, misces mas gacdenili Semajamebeli davalebebis aRdgenis saSualeba. Sema-jamebeli davalebebis aRdgenis vadebi da misi Catarebis forma ganisazRvreba saskolo saswavlo gegmiT.

12. TiToeuli maswavlebeli valdebulia, kaTedras warudginos mis mier klasSi Catare-buli Semajamebeli davalebebis dokumentacia. aRniSnul dokumentaciaSi warmodgenili unda iyos: Semajamebeli davalebis nomeri, Semajamebeli davalebis piroba, sagnis stan-dartis is Sedegi/Sedegebi, romlis Sefasebasac emsaxureba konkretuli Semajamebeli davaleba; kriteriumebi, romlebiTac Sefasdeba es davalebebi; aseve, moswavleebis mier Sesrulebuli da maswavleblis mier Sefasebuli Semajamebeli davalebis ramdenime ni-muSi an Sesrulebuli Semajamebeli davalebis amsaxveli vizualuri masala.

35

dakvirveba

maswavleblisaTvis moswavleebze dakvirveba Sefasebis erT-erTi yvelaze xelmisaw-

vdomi formaa. maswavleblebi dakvirvebas awarmoeben rogorc formalur (gakveTilis

dros), ise araformalur garemoSi (bavSvebTan yoveldRiuri urTierTobisa da Tama-

Sisas). dakvirvebisas maswavlebeli cdilobs, gaarkvios bavSvis interesebis sferoebi.

mas aseve SeuZlia gaarkvios, rogor amyarebs bavSvi urTierTobas ufrosebTan da Tana-

tolebTan, rogor swavlobs. Tuki uecrad bavSvi cvlis Cveul qcevas, maswavlebels

ZaluZs, SeamCnios es cvlileba da ecados, Sesabamisi reagireba moaxdinos masze.

arsebobs dakvirvebis dokumentirebis mravali gza. SesaZlebelia, maswavleblebs

gamoadgeT maT mierve Sedgenili sqemebi, romlebSic gamoyofilia dakvirvebisaTvis

saintereso qceva.

klasze dakvirvebis sqema

maswavlebeli irCEevs qcevis tipebs, romlebsac romelime konkretuli gakveTilis

ganmavlobaSi daakvirdeba, maT gaswvriv ki wers bavSvebis saxelebs. qvemoT mocemulia

magaliTi mxolod oTxi saxeliT. gakveTilis ganmavlobaSi maswavlebeli qcevas aRniS-

navs Sesabamis grafaSi, qvemoT warmodgenili pirobiTi aRniSvnebiT:

y = yovelTvis

x = xandaxan

i = iSviaTad

a = arasodes

daTo mariami ana giorgi

iRebs monawileobas diskusiebSi

teqstTan dakavSirebiT gamoTqvams winaswar varaudebs

adasturebs an uaryofs wina varaudebs

iyenebs tqsts, raTa daasabuTos varaudebi

kiTxulobs gamarTuUlad

iyenebs konteqsts sityvis mniSvnelobis gamosacnobad

SeuZlia sakuTari sityvebiT teqstis Sinaarsis gadmocema

SeuZlia davalebebis keTeba sxvebTan erTad

36


ყველა მასწავლებელი აცნობიერებს კავშირს სწავლებასა და შემაჯამებელ ტესტირებას შორის.

როგორც წესი, ეფექტურ სწავლებას მოსწავლეთა კარგი შედეგები მოსდევს შემაჯამებელ ტესტებში.

თუმცა არ უნდა გამოვტოვოთ მნიშვნელოვანი ელემენტი – როგორ ამოწმებს მასწავლებელი მოსწავლეთა

მოსწრებას არა მხოლოდ სასწავლო პროცესის ბოლოს, არამედ უშუალოდ სწავლის პროცესში. რაც უფრო

ხშირად ამოწმებს მასწავლებელი სწავლას, მით უფრო ეფექტურია სწავლება.

განმავითარებელი შეფასების დანიშნულებაა მოსწავლის სწავლის მონიტორინგი და მუდმივი

უკუკავშირი, რაც ეხმარება მასწავლებლებს სწავლების, ხოლო მოსწავლეებს _ სწავლის გაუმჯობესებაში.

განმავითარებელი შეფასება არის მოსწავლეების სწავლაზე მუდმივი დაკვირვების, აღრიცხვისა და

ანალიზის პროცესი. მაგალითად, თუ მასწავლებელი შეამჩნევს, რომ რამდენიმე მოსწავლეს უჭირს

გრძელი სიტყვების წაკითხვა ან პერსონაჟის ქცევების დახასიათება, მას შეუძლია შეცვალოს აქტივობები,

დავალებები, სასწავლო რესურსები და ამგვარად დაეხმაროს მოსწავლეებს.

მოცემულ შემთხვევებში მასწავლებელს შეუძლია გამოიყენოს სიტყვების სკივრი ან მოიტანოს

ცხოვრებისეული მაგალითები პერსონაჟის თვისებების გამოსაკვეთად. განმავითარებელი შეფასების

შედეგები მასწავლებელს აჩვენებს, რამდენად ეფექტურად წარმართავს იგი სწავლების პროცესს და საჭიროა

თუ არა მისი მხრიდან მიდგომების, სტრატეგიების, რესურსების შეცვლა.

განმავითარებელი შეფასება მოიცავს მიმდინარე შემოწმებას, დაკვირვებას, შეჯამებებსა და

განხილვებს, რომლებიც მასწავლებელს საჭირო ინფორმაციას აწვდის სწავლების პროცესში და რომელთა

საფუძველზეც მოსწავლეები რეგულარულად იღებენ კონსტრუქციულ უკუკავშირს.

განმავითარებელი შეფასება უმნიშვნელოვანეს როლს ასრულებს დიფერენცირებულ საკლასო

ოთახშიც, სადაც ერთმანეთის გვერდიგვერდ სხედან განსხვავებული მზაობისა და მიღწევების მქონე

მოსწავლეები. რეგულარული განმავითარებელი შეფასების, ანუ ათვისების შემოწმების გარეშე მასწავლებელი

ვერ გაიგებს, თუ რა სჭირდება თითოეულ მოსწავლეს სტანდარტებით გათვალისწინებული წარმატების

მისაღწევად.

როგორც წესი, მასწავლებლები უფრო აქტიურად იყენებენ საკონტროლო და შემაჯამებელ შეფასებას

იმის დასადგენად, თუ რა ოდენობის მასალა აითვისეს მოსწავლეებმა დროის გარკვეულ მომენტამდე.

ნასწავლის შეფასების ასეთი ფორმის გამოყენებით ვრწმუნდებით, რამდენად მიაღწიეს მოსწავლეებმა

დასახულ სასწავლო მიზნებს სახელმძღვანელოს ერთი თავის გავლის ან დროის გარკვეული მონაკვეთის

გასვლის შემდეგ. ნასწავლის განმსაზღვრელი შეფასება მნიშვნელოვანია ანგარიშგების მიზნით, ოღონდ

მასწავლებელმა ყურადღება უნდა გაამახვილოს განმავითარებელ შეფასებაზეც, რომელიც აუმჯობესებს

მოსწავლეთა სწავლას უშუალოდ სასწავლო პროცესის მიმდინარეობისას.

მიუხედავად განმავითარებელი შეფასების მნიშვნელოვანი როლისა, სულაც არაა საჭირო მისთვის

ზედმეტი დროის დათმობა. მნიშვნელოვანია, რომ პროექტებისა და თხზულებების გარდა არსებობს

განმავითარებელი შეფასების ბევრი ინსტრუმენტი, რომლებიც სწრაფად და იოლად გამოიყენება

ყოველდღიურ პრაქტიკაში.

რატომ უნდა გამოვიყენოთ განმავითარებელი შეფასება?

1. განმავითარებელი შეფასება აძლიერებს მოსწავლის რეფლექსიას სწავლის პროცესის ძლიერი

და სუსტი მხარეების შესახებ. ამით ის ხელს უწყობს მოსწავლეთა გააქტიურებასა და თვითმონიტორინგს.

2. განმავითარებელი შეფასებისას მოსწავლეთა აზროვნებისა და შემეცნების პროცესები

უფრო თვალსაჩინო ხდება როგორც თვით მოსწავლეებისათვის, ისე მასწავლებლისათვის. ეს ეხმარება

მასწავლებელს ადეკვატური მეთოდებისა და სასწავლო რესურსების შერჩევაში.

3. განმავითარებელი შეფასება მოსწავლეებს ეხმარება იმის გაცნობიერებაში, თუ რას სწავლობენ და

რამდენად კარგად ეუფლებიან ცოდნას.

37

4. განმავითარებელი შეფასება გვეხმარება იმის განსაზღვრაში, თუ რამდენად მზადაა ბავშვი, რომ ცოდნა

და უნარები ახალ სიტუაციებში გამოიყენოს.

5. განმავითარებელი შეფასება გვეხმარება სწავლების დიფერენცირებაში, ჯგუფების სწორად

დაკომპლექტებაში და მოსწავლეებისთვის ადეკვატური დავალებების შერჩევაში.

6. მოსწავლეთა განმავითარებელი შეფასებით მიღებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით მასწავლებელს

შეუძლია შეაფასოს ჩატარებული გაკვეთილის ეფექტურობა.

7. განმავითარებელი შეფასება ხელს უწყობს მოსწავლეთა თვითშეფასებისა და ურთიერთშეფასების

უნარების განვითარებას.

8. განმავითარებელი შეფასება ეხმარება სასწავლო პროცესის მონაწილეებს კონსტრუქციული

უკუკავშირის გაცემასა და გამოყენებაში (მასწავლებელი-მოსწავლე, მოსწავლე-მოსწავლე, მოსწავლე-

მასწავლებელი).

9. განმავითარებელი შეფასების მეშვეობით მასწავლებელი ღებულობს ინფორმაციას და გა-

11. განმავითარებელი შეფასება კომფორტს უქმნის და თავდაჯერებას მატებს მოსწავლეს

მოსაზრებების საჯაროდ გამოხატვისას.

კვირის განმავლობაშიმრავალფეროვანიგანმავითარებელი შეფასების გამოყენებით მასწავლებელი

მიიღებს რეალურ სურათს იმის შესახებ, თუ რა აქვთ ათვისებული და კიდევ რის ათვისება სჭირდებათ

მოსწავლეებს საბოლოო მიზნის მისაღწევად. ყოველდღიურად, სულ მცირე, თითო ტიპის განმავითარებელი

შეფასების გამოყენებით მასწავლებელს ეძლევა საშუალება, შეაფასოს სწავლის პროცესი და მიიღოს პასუხი

საკვანძო კითხვებზე: როგორ ვითარდება თითოეული მოსწავლის ცოდნა და უნარები? რით შემიძლია

დავეხმარო მოსწავლეებს ამა თუ იმ დავალების შესრულებასა თუ უნარის გაწაფვაში?

ეფექტურ საკლასო ოთახში განმავითარებელი შეფასება სასწავლო პროცესის განუყოფელი ნაწილია.

კარგი მასწავლებლები:

- მუდმივად იყენებენ განმავითარებელ შეფასებას, როგორც ინფორმაციის მნიშვნელოვან წყაროს;

- შეაქვთ ადეკვატური ცვლილება-დამატებები სწავლების პროცესში მიღებულ ინფორმაციაზე

დაყრდნობით;

- სწრაფად რეაგირებენ ცალკეულ მოსწავლეთა შეფერხებებზე და სთავაზობენ მათ ადეკვატურ

დახმარებას (სკაფოლდინგი); აძლევენ ამ მოსწავლეებს ხელახლა მოსინჯვისა და წარმატების მიღწევის შანსს;

- ადეკვატურ აქტივობებში ჩართვითა და სათანადო სირთულის დავალებების მიცემით

შემდგომი განვითარების შესაძლებლობას აძლევენ წარმატებულ მოსწავლეებს.

მოსწავლეთა მიერ საკითხის/უნარის ათვისების გადამოწმების შემდეგ მასწავლებელი სვამს ისეთ

შეკითხვებს, როგორებიცაა:

• ვის სჭირდება ახლა ჩემი ყურადღება?

• რომელი მოსწავლეები საჭიროებენ სწავლების სხვაგვარ მიდგომებს?

• რომელი მოსწავლეები ვერ ახერხებენ ახალი ცოდნის დაუფლებას?

• რა შემიძლია გავაკეთო იმისთვის, რომ თითოეულმა მოსწავლემ გადადგას ნაბიჯი ახალი უნარების

გამოყენების მიმართულებით?

სწავლისა და ათვისების შემოწმება მოითხოვს მასწავლებლის დიდ ძალისხმევასა და ერთგულებას.

მასწავლებელმა უნდა გაისიგრძეგანოს, რომ მოსწავლეებს აქვთ განსხვავებული საჭიროებები, რომლებსაც

უნდა მოვარგოთ სწავლების მეთოდები და ტემპი. ზოგიერთი მოსწავლე მყისიერად იგებს ახალ საკითხს

და ამიტომ შედარებით რთული დავალებები სჭირდება განვითარებისთვის. ზოგიერთი მოსწავლისთვის კი

განმეორებითი სწავლება და ნაბიჯ-ნაბიჯ დახმარებაა აუცილებელი.

ეფექტური აქტივობები და ინსტრუმენტები განმავითარებელი შეფასებისთვის არსებობს

განმავითარებელი შეფასების ინსტრუმენტთა ვრცელი ნაირსახეობა. ეს ინსტრუმენტები (შემაჯამებელი

შეკითხვები – დროგამოშვებით მასწავლებელი აძლევს მოსწავლეებს წერილობით დავალებას და სთხოვს,

ფურცლის/ბარათის ერთ მხარეს დაწერონ დამუშავებული ტექსტის მთავარი აზრი მაქსიმუმ სამი წინადადებით;

38

ფურცლის მეორე მხარეს კი დასვან შეკითხვა ტექსტის იმ ნაწილის შესახებ, რომელიც კარგად ვერ გაიგეს;12-

სიტყვიანი რეზიუმე (შეჯამება) – გაკვეთილის დასრულებისას მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, დაწერონ

რეზიუმე (შეჯამება), რომლისთვისაც მხოლოდ 12 სიტყვას გამოიყენებენ. ეს ეხმარება მასწავლებელს იმის

დადგენაში, თუ რამდენად აითვისეს მოსწავლეებმა გაკვეთილის მასალა და მისი ძირითადი კომპონენტები.

სიტყვების რაოდენობის შეზღუდვა `აიძულებს~ მოსწავლეებს, ყველაზე მნიშვნელოვან აზრებს მოუყარონ თავი.

შესაძლებელია სიტყვების ნაცვლად წინადადებების რაოდენობის შეზღუდვაც (მაგალითად, დაწერონ რეზიუმე

ორი ან სამი წინადადებით); ერთწუთიანი ესეი – სწრაფი წერილობითი რეაგირება კონკრეტულ შეკითხვაზე;

ცნების/გონებრივი რუკა – მასწავლებელი სთავაზობს მოსწავლეებს, შეავსონ სხვადასხვა ვიზუალური სქემა/

გრაფიკული ორგანიზატორი. შევსებული სქემების/ფორმების გადამოწმებით მასწავლებელი დაადგენს, თუ

როგორ გაიაზრეს მოსწავლეებმა კავშირები და მიმართებები ცნებებს, მოვლენებს, იდეებს შორის. და ა.შ.)

გვეხმარება, სწრაფად გადავამოწმოთ მიმდინარე სასწავლო სიტუაციის ეფექტურობა. მათი გამოყენებით

შეგვიძლია სწრაფად გავიგოთ, თუ როგორ მოგვყვებიან მოსწავლეები, რას ითვისებენ და რაში სჭირდებათ

დამატებითი დახმარება.

კონსტრუქციული უკუკავშირი

უკუკავშირი არის რეაგირება იმაზე, თუ როგორ ასრულებს მოსწავლე ამა თუ იმ დავალებას და როგორ

იყენებს ცოდნას/უნარებს მისი შესრულების დროს. როგორც წესი, უკუკავშირს ზეპირი ან წერილობითი

კომენტარის სახე აქვს და მოიცავს შეფასებას, წახალისებას და რჩევებს. უკუკავშირი სწავლის შეფასების

არსებითი ნაწილია. სწავლის შეფასება განსხვავდება ნასწავლის შეფასებისგან. მისი საშუალებით

შეგროვებული ინფორმაცია კონკრეტული მიზნით გამოიყენება – დავეხმაროთ მოსწავლეებს აკადემიური

მოსწრების გაუმჯობესებაში უშუალოდ სწავლის პროცესში, ანუ მანამდე, სანამ შემაჯამებელ შეფასებამდე

მივალთ. როგორ ზემოქმედებს უკუკავშირი მოსწავლეთა სწავლის მოტივაციასა და შედეგებზე? მრავალი

კვლევა ადასტურებს უკუკავშირის დიდ გავლენას მოსწრებაზე. აღმოჩნდა, რომ გავლენა შეიძლება იყოს

დადებითიც იყოს და უარყოფითიც. ეს ბევრ ფაქტორზეა დამოკიდებული: უკუკავშირის ტიპზე, მიწოდების

დროსა და ფორმაზე. ამას გარდა, უკუკავშირის სტრუქტურა, ფოკუსი და მოცულობაც მნიშვნელოვნად

განაპირობებს მის ეფექტურობას. უკუკავშირის ზოგიერთი ტიპი, მაგალითად, უხეში ნეგატიური შეფასება,

სხვა მოსწავლეებთან შედარება, საჯაროდ გაკრიტიკება კლასის წინაშე, გამოკვეთილად უარყოფით

ზეგავლენას ახდენს სწავლასა და მოტივაციაზე. ასეთი უკუკავშირი შთააგონებს მოსწავლეებს, რომ ისინი

არასაკმარისად უნარიანები არიან, რაც ამცირებს მათ სწრაფვას წარმატებისკენ. ეფექტური უკუკავშირი

აუცილებლად შეიცავს პასუხს სამ შეკითხვაზე:

1. რა გაკეთდა კარგად?

კომპლიმენტი და შექება აუცილებელია იმისათვის, რომ მოსწავლემ: • უმტკივნეულოდ მიიღოს

კრიტიკული შენიშვნები და დაიწყოს ფიქრი გასაუმჯობესებელ მხარეებზე; • გააცნობიეროს საკუთარი

ძლიერი მხარეები და აქტიურად გამოყენოს ისინი მომავალში; • თავდაჯერებულად და მოტივირებულად

გააგრძელოს სწავლა. მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი შეიცავდეს ერთზე მეტ კომპლიმენტს სამუშაოს

შესრულების სრულიად კონკრეტული ასპექტების შესახებ. უნდა მოვერიდოთ დაუმსახურებელ ქებას.

2. რა საჭიროებს გაუმჯობესებას?

ზოგჯერ აუცილებელია სამუშაოს შესრულების ნეგატიურ ასპექტებზე კონცენტრირება, რათა მოსწავლემ:

• ყურადღება გაამახვილოს გასაუმჯობესებელ მხარეებზე და გააანალიზოს ისინი; • შეგნებულად აარიდოს

თავი ხარვეზების გამეორებას მომავალში. მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი კონკრეტულად აღწერდეს

იმას, თუ რის გაუმჯობესებას მოელიან მოსწავლისგან. ზოგჯერ მეტად სასარგებლოა რეფლექსიური

შეკითხვის დასმა, რათა მოსწავლემ თავად გამოთქვას გასაუმჯობესებელი მხარეები. უნდა მოვერიდოთ

პიროვნების გაკრიტიკებას, მკაცრ ტონს და ისეთ ასპექტებზე საუბარს, რომელთა ფაქტობრივი დასაბუთებაც

გაგვიძნელდება.

39

3. როგორ უნდა გაუმჯობესდეს .............. ?

ეფექტური უკუკავშირი მოსწავლეს აწვდის დეტალურ და კონკრეტულ ინფორმაციას სწავლის

გაუმჯობესების გზების შესახებ. მოსწავლემ აუცილებლად უნდა მიიღოს მკაფიო მითითებები და რჩევები

გაუმჯობესებისთვის საჭირო შემდგომი მოქმედებების შესახებ, რათა მან: • აიღოს პასუხისმგებლობა

გაუმჯობესებაზე; • გადადგას პრაქტიკული, თანმიმდევრული ნაბიჯები სამუშაოს უკეთ შესასრულებლად

და სასწავლო მიზნის მისაღწევად; • გაუძლიერდეს თვითრწმენა და სამუშაოს უკეთ შესრულების მოლოდინი.

მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი კონკრეტულ (არაბუნდოვან და არააბსტრაქტულ) ინფორმაციას

იძლეოდეს იმის შესახებ, თუ რა უნდა გააკეთოს მოსწავლემ უკუკავშირის მიღების შემდეგ. კვლევა და

პრაქტიკა გვეუბნება, რომ უკუკავშირს კონსტრუქციული ეფექტი აქვს, როდესაც ის: – მიბმული და

ფოკუსირებულია დასახულ სასწავლო მიზნებზე/ამოცანებზე. მოსწავლისთვის ნათელი უნდა იყოს, თუ

რის ცოდნას და რომელ უნარს ეხება უკუკავშირი; - არის კონკრეტული. არ არის ზოგადი და ფრაგმენტული.

ფოკუსირებულია სწავლის ერთ ან ორ პრაქტიკულ ასპექტზე. შეიცავს დეტალებსა და ინფორმაციას

კონკრეტული დავალების/აქტივობის შესრულების შესახებ; - იძლევა სასარგებლო, პრაქტიკულ ინფორმაციას

ამა თუ იმ უნარის გაწაფვისათვის ან სტრატეგიის გამოყენებისათვის, ასევე, რჩევებს კონკრეტული ხარვეზის

აღმოსაფხვრელად. რეკომენდაციების განხორციელება შესაძლებელია დროის განსაზღვრულ პერიოდში;

– არის ობიექტური, ეყრდნობა ფაქტობრივ ინფორმაციას და გამყარებულია კონკრეტული მაგალითებით.

აღწერითი ტიპისაა და არ ეხება მოსწავლის პიროვნულ მახასიათებლებს; – ფორმულირებულია მკაფიოდ,

გასაგებად და მეგობრული ტონით. არ შეიცავს უხეშ კრიტიკას და ბუნდოვან, ზოგად მითითებებს. არ არის

ზედმეტად ვრცელი; – არის დროული. მიეწოდება სამუშაოს/დავალების შესრულების პროცესში, სამუშაოს

დასრულებისთანავე ან დასრულებიდან არცთუ დიდი დროის გასვლის შემდეგ. მომდევნო შანსი მოსწავლეს

წუთებისა და საათების შემდეგ მიეცემა და არა – კვირებისა და თვეების შემდეგ; - არის მიმდინარე და უწყვეტი.

მიეწოდება ხშირად და რეგულარულად. მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი კონსტრუქციულად დაიწყოს.

ქვემოთ მოყვანილია უკუკავშირის ტექსტის გახსნითი ფრაზები, რომლებიც დაგეხმარებათ მოსწავლის

საჭიროებებსა და კონკრეტულ სასწავლო მიზნებზე ორიენტირებული უკუკავშირის ჩამოსაყალიბებლად:

• ეს კარგი ნაშრომია, რადგან .......... • შენი ნააზრევიდან გამოჩნდა, რომ .......... • შენ მართლაც კარგად

გააკეთე ორი რამ: .......... და .......... • სასურველია, რომ ამის შემდეგი ნაბიჯი იყოს .......... • იქნებ გეცადა ..........

• საკითხის ახსნისას შენ .......... • კიდევ ერთი რამ, რაც უნდა გააუმჯობესო, არის .......... • შენ გჭირდება

უფრო მეტი ძალისხმევა, რათა .......... • შენ ნაკლებად გჭირდება .......... • შეეცადე, მეტი ყურადღება დაუთმო

.......... • გაიხსენე, როგორ ვაკეთებთ .......... • შემდეგ ჯერზე გამოიყენე .......... სასწავლო მიზნების მისაღწევად

მოსწავლეებს სჭირდებათ უწყვეტი უკუკავშირი. უკუკავშირი ეხმარება მოსწავლეებს, რომ მასწავლებლის

მიერ მიცემული დავალებები აღიქვან, როგორც სწავლისა და განვითარების შესაძლებლობა და არა მათი

გაკრიტიკების საშუალება. ხშირი, ეფექტური უკუკავშირი მოსწავლეებს აწვდის ინფორმაციას იმის შესახებ,

თუ რა წარმატებას მიაღწიეს და, ამასთანავე, როგორ მიაღწიონ უკეთეს შედეგს მომავალში. მთავარია,

რომ უკუკავშირის მიღების შედეგად მოსწავლემ გააცნობიეროს არსებული მდგომარეობა და პრაქტიკული

ნაბიჯები გადადგას სასწავლო მიზნის მისაღწევად.

გამოყენებული წყარო:

http://kargiskola.ge/teacherintro/teacher-resurswignebi-maswavleblebistvis.php

41

7. praqtikuli nawili –

gakveTilebis gegmebi da scenarebi, mosasmeni teqstebi

Tavi I – wigni

gamocana

mizani da mosalodneli Sedegebi (standartis mixedviT)

moswavle daeuflos kiTxvis teqnikas: moZebnos miTiTebuli sityva/monakveTi teqstSi; gai-

gos ucnobi sityva konteqstis gaTvaliswinebiT; miubrundes teqsts pasuxis dasazusteblad;

mTlianobaSi daakvirdes teqstis struqturas.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan


• თავისუფლად კითხულობს ნაცნობ და უცნობ სიტყვებს, ცდილობს, დაიცვას სათანადო ტემპი;

• ხმამაღლა, თავისუფლად კითხულობს მასწავლებლის მიერ მითითებულ ეპიზოდს, მცირე ზომის

ტექსტებს;




რომლებიც გაახსენდა ტექსტის კითხვის დროს; მსჯელობს მათ შორის, მსგავსება-განსხვავებაზე.

ქართ.დაწყ.(I).10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის

ტექსტე ბის მაორგანიზებელი ელემენტების, სტრუქტურული და კომპოზიციური მახასიათებლების






gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. mosmena, kiTxva

misalmebis Semdeg, motivaciis gaCenis mizniT, maswavlebeli moswavleebs `gaumxels~ erT

uCveulo ambavs: maTi saxelmZRvanelos pirveli Tavis pirvelive gakveTili gamocanebiT iwyeba.

moswavleebi miiReben davalebas:

– wignSi ori gamocanaa. winaswar getyviT, rom am gamocanebs erTi da igive pasuxi aqvs. erTad

wavikiTxoT. vinc pasuxs gamoicnobs, ar wamoiZaxos, baraTze (furcelze) daweros da sxvebsac

daelodos.

Semdeg mkafiod waikiTxavs orive teqsts; bavSvebs ki sTxovs, wignSi nawers Tvali gaadevnon.

(maswavlebeli jerjerobiT ar anawevrebs gamocanis mTlian Sinaarss. ar unda gamoikiTxos,

magaliTad, romelime sityvis pirdapiri Tu gadataniTi mniSvneloba; ar SeaCeros yuradReba

42

43

avtorze).

saxelmZRvaneloSi mocemuli gamocanebi:

TeTri xnuli, Savi Tesli,

Tesli mTesvels eubneba.

(wigni)

uenoa, magram uxmod

bevri ram kargis mTqmelia,

sulelis dawunebuli,

Wkvianis sanatrelia.

(wigni)

varianti I: savaraudod, gamocanebi erTmaneTs Seavsebs, bavSvebs saxelmZRvanelos am Tavis

saTauric daexmareba da isini gamoicnoben, rom pasuxia `wigni~. aseve, mosalodnelia, zogma

icodes kidec pirveli – cnobili xalxuri gamocana.

varianti II: bavSvebma pasuxi ver gamoicnes. am SemTxvevaSi maswavlebeli ar arRvevs `TamaSis

wess~ da gamocaniTve miaxvedrebs maT pasuxs:

– is, rac Tqven win devs, am gamocanebis pasuxia.

gakveTilis es monakveTi moicavs moswavlis mier sakuTari gamocdilebisa Tu codnis gamo-

yenebasac. bavSvi codnas uSualod gamoavlens, an zogadad gamocanis specifikis codnasa da

aRqmaSi Tavis gamocdilebas gamoiyenebs.

aqtivoba 2. wakiTxulis gaazreba; metyveleba

viwyebT amocanebis analizs:

a) leqsikur maragze dayrdnobiT:

vamowmebT, ician Tu ara moswavleebma pirveli gamocanis sakvanZo sityvebis (xnuli, Tesli)

mniSvnelobebi.

maswavlebeli ekiTxeba klass:

– am gamocanaSi gvxvdeba xnuli da Tesli; amaTgan romeli sityva ukavSirdeba miwas da rome-

li – mcenares?

Semdeg ki varkvevT am sityvaTa gadataniT mniSvnelobebs.

maswavleblis SekiTxvebi:

– rogor fiqrobT, amaTgan romeli sityva gulisxmobs furcels da romeli – asos?

– waikiTxeT da daakvirdiT, romelma miniSnebam migaxvedraT, rom aq xnuli miwas ki ara, fur-

cels niSnavs, Tesli ki asoebs? (TeTri – Savi).

– Tu Tesli asoebia, sityva mTesveli vis gulisxmobs? (damwers/mkiTxvels; mas, visac asoebis

dawera/wakiTxva SeuZlia).

– daakvirdiT pirvel gamocanas, kidev romeli sityva gvexmareba pasuxis gamocnobaSi? (eub-

neba).

b) kritikuli Sefasebis unarze dayrdnobiT:

vamowmebT, SeuZliaT Tu ara moswavleebs, ufro damoukideblad, naklebi daxmarebis gareSe

gaaanalizon meore gamocana.

maswavlebeli:

– meore gamocanaSi romeli miniSnebebi, romeli sityvebi migvaxvedrebs pasuxs? kargad daak-

virdiT pirvel da meore striqonebs da ipoveT miniSneba!

bavSvebs gamovaTqmevinoT sakuTari versiebi.

mosalodneli pasuxebi: 1. uenoa; 2. uxmod mTqmelia; 3. bevri ram kargis mTqmelia.

– romeli sityvebi migvaniSnebs, rom wigni codnas gvaZlevs? (bevri ram kargis mTqmelia.)

Semdeg sagangebo yuradReba mivaqcioT gamocanis meoTxe striqons (Wkvianis sanatrelia.)

maswavlebeli:

– waikiTxeT meoTxe striqoni da Tqveni sityvebiT axseniT.

sasurvelia, maswavlebelma gamoacxados `fiqris wuTebi~: yvela TavisTvis fiqrobs, rogor

axsnas am striqonis Sinaarsi.

mosalodneli pasuxebi: 1. Wkvians wigni Zalian uyvars; 2. Wkviani bevrs kiTxulobs...

aqtivoba 3. kiTxva

vubrundebiT kiTxvas. gamoiyeneT amorCeviT kiTxvis strategia (erTi romelime fragmentis

moZebna da wakiTxva):

a) sTxoveT romelime moswavles, xmamaRla waikiTxos pirveli gamocanis meore striqoni.

b) sxva moswavles sTxoveT, xmamaRla waikiTxos meore gamocanis meore striqoni.

gamoiyeneT, aseve, strategia – `eqo mkiTxveli~: jer maswavlebeli kiTxulobs pirvel

striqons, Semdeg imaves erTad xmamaRla kiTxuloben bavSvebi (eqo mkiTxvelebi), maswavlebeli

waikiTxavs momdevno striqons, imaves waikiTxaven bavSvebi... kiTxvaSi aseTi varjiSi xels Seu-

wyobs gamocanebis daswavlasac.

Semdeg sTxoveT moswavleebs, wignSi daakvirdnen gamocanebs da upasuxon Tqven mier dasmul

SekiTxvebs:

– romeli gamocanaa leqsad gamoTqmuli? (meore)

– vis moufiqrebia es leqsi-gamocana? (akaki wereTels)

– pirveli gamocanac akaki wereTlis mogonilia? (ara, xalxuria.)

– SegiZliaT, gaixsenoT kidev erTi qarTuli xalxuri gamocana?

Tu gaxseneba gauZneldebaT, Tqven daexmareT.

SeaxseneT gamocanebi:

davkar xmali,

ar daaCnda kvali (wyali).

midis, modis,

iqave dgas (kari).

44

45

aqtivoba 4. metyveleba (5 wuTi)

moswavleebs SeaxseneT moTxroba `Txa da gigo~; rogor undoda gigos wignis kiTxviT Tavis

gamoCena da sinamdvileSi ra SeemTxva mas.

Semdeg sTxoveT bavSvebs, daukavSiron es moTxroba gamocanebs da moamzadon pasuxi SekiTx-

vaze: rogori unda iyos namdvili mkiTxveli? gamoacxadeT `fiqris wuTebi~.

mosalodneli pasuxi: namdvili mkiTxveli wigns siamovnebiT unda kiTxulobdes; bevr wigns

unda kiTxulobdes; yuradRebiT kiTxulobdes; wignidan codnas iZendes...

azrovnebis am process, blumis taqsonomiis mixedviT, misadageba ewodeba. moswavlem mcire

daxmarebis Sedegad unda SeZlos ukve naswavli masalis sxva masalasTan misadageba, Sejereba

da axali azris gamokveTa.

cxrilis nimuSi:

vicodi gavige

aqtivoba 5. kiTxva, wakiTxulis gaazreba

gamoacxadeT `kiTxvis wuTebi~ da sTxoveT moswavleebs, Cumad waikiTxon gverdis bolos

mocemuli teqsti – gamocana. kiTxvis dasrulebis Semdeg dafaze daxazeT mocemuli cxrili.

hkiTxeT moswavleebs, ra ewera teqstSi iseTi, rac maT wakiTxvamde icodnen da pasuxebi

cxrilis marcxena nawilSi CamowereT.

Semdeg daazusteT, ra iyo maTTvis axali, ra gaiges iseTi, rac aqamde ar icodnen. pasuxi

marjvena mxares CawereT.

mosalodneli pasuxebi:

vicodi: 1. gamocanas zogjer leqsad gamoTqvamen. 2. gamocanis pasuxi winaswar unda iyos

Cafiqrebuli.

gavige: gamoTqma – gamocana gergeba!

aqtivoba 6. kiTxva da mosmena

saxaliso TamaSi `gamocana gergeba~!

a) winaswar gaamzadeT eqvsi baraTi; or baraTze erTi da igive gamocana unda eweros. ase rom,

sul sami gamocana dagWirdebaT.

CamowereT dafaze mxolod pasuxebi.

dayaviT klasi eqvs gundad da maTgan or-ors (e. i. erTmaneTis metoqeebs) mieciT erTnairi

baraTebi; gundma swori pasuxi unda SearCios, baraTzeve daweros da maswavlebels gadasces. im

gunds, romelic swori pasuxis Cabarebas metoqes daaswrebs, gamocana ergeba (e. i. is am baraTis

mflobeli xdeba).

SeniSvna: Tu klasi didia da gundebad dayofa xmaurs gamoiwvevs, eqvsi moswavle SearCieT

da klasis winaSe aTamaSeT.

roca bavSvebi sakuTar adgilebTan dasxdebian, waikiTxeT da klasTan erTad ganixileT samive

gamocana, gamoarkvieT, amaTgan romeli icodnen; maTi azriT, romelia Znelad gamosacnobi da a. S.

b) eTamaSeT mTel klass. waukiTxeT maT akaki wereTlis kidev erTi gamocana da gamoavlineT,

vis ergeba is:

(Tu pasuxis gamocnoba gauZneldebaT, teqsti dafaze dawereT da miniSnebebiT daexmareT).

gamocanebi baraTebze:

gareT atlasi,

SigniT aTasi.

(broweuli)

gamocanas mogaxseneb,

didi araferiao,

alag wiTel, alag yviTel, alag alisferiao.

(xaliCa)

wiTeli xaris naZovze

balaxi aRar amodis.

(cecxli)

waukiTxeT gamocana:

TeTri ram Savze daxtoda,

stovebda TeTrsa kvalsao,

kvalSive edga ymawvili,

ar aSorebda Tvalsao.

(dafa da carci)

gakveTilis dasasruls CaaniSnineT moswavleebs wignSi mocemuli weriTi davaleba saxlSi

Sesasruleblad (gamoiyenon sityva wigni da Seadginon ori winadadeba. Seecadon, winadadebaSi

ar iyos 5 sityvaze naklebi. mosw. wigni, gv. 8).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles miTiTebuli sityvebis/frazebis

povna teqstSi, teqstis struqturaze dakvirveba.

46

47

wigni vis ekuTvnis?

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi (standartis mixedviT)

moswavlem SeZlos wakiTxuli teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba, kiTxvebis Camoyalibeba,

arsebiTi saxelebis amocnoba, teqstis Sinaarsis gagebis safuZvelze zedsarTavi saxelebis

misadageba arsebiTi saxelebisTvis.


qarT.dawy.(I).7.moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis

wakiTxva da gageba-gaazreba; teqstSi verbaluri da araverbaluri formiT mowodebuli infor-

maciis (mag., ilustraciisa da teqstis) urTierTadakavSireba.

1. amoicnobs personaJebis moqmedebebs, grZnobebs, emociebs;

2. gansazRvravs replikis avtors, adresatsa da mizans (rCevis micema, informireba, axsna,

sakuTari damokidebulebis gamoxatva da sxv.).

winare codna

moswavleebma ician arsebiTi saxelebi da maTi maxasiaTeblebi, SeuZliaT teqstis gamarTulad

wakiTxva, wakiTxulis Sinaarsis gaazreba.

gakveTilis msvleloba

organizebis formebi: saerTo saklaso, wyviluri, individualuri.

aqtivoba 1. motivacia

motivaciis mizniT, maswavlebeli gakveTils iwyebs saTauris gaazrebiT. svams kiTxvas: vis

SeiZleba ekuTvnodes wigni? moswavleebi gamoTqvamen varaudebs. nebismieri pasuxi SeiZleba

iyos misaRebi. pasuxebs maswavlebeli Camowers dafaze.

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gadaSalon saxelmZRvaneloebi moTxrobaze „wigni vis

ekuTvnis?“.

maswavlebeli sTxovs romelime moswavles xmamaRla, pauzebis dacviTa da Sesabamisi intonaciiT

teqstis wakiTxvas.

aqtivoba 3. kiTxvis dasma

maswavlebeli awyvilebs moswavleebs da sTxovs, moifiqron 2-2 kiTxva teqstis Sesaxeb da

pasuxebis gasacemad gaucvalon erTmaneTs. aqtivobis dasasruls maswavlebeli ramdenime maT-

gans axmamaRla aTqmevinebs kiTxvebs. es daexmareba, gaarkvios, ramdenad gaiges moswavleebma

teqstis Sinaarsi.

SeniSvna: Tu maswavlebeli dainaxavs, rom moswavleebs gauWirdaT msgavsi aqtivobis Sesrule-

ba, SeuZlia Tavad dasvas kiTxvebi, yuradReba gaamaxvilos Zmebis damokidebulebaze wignis

mimarT, Zmebis urTierTobaze, mezoblis replikaze...

aqtivoba 4. enobrivi masalis gaaqtiureba

maswavlebelis sTxovs moswavleebs, amoweron arsebiTi saxelebi da maTi maxasiaTeblebi

(moxuci kaci, modave Zmebi, sasacilo kaci). Tu arsebiT saxels ar uweria maxasiaTebeli, Tavad

moifiqron, teqstidan gamomdinare, da daasabuTon TavianTi mosazreba (magaliTad: Wkviani

mezobeli, radgan daexmara Zmebs Secdomis gaazrebaSi.).

aqtivoba 5. Sejameba

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, amjerad, teqstidan gamomdinare, daweron pasuxi kiTx-

vaze: „wigni vis ekuTvnis?“

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebas: moamzadon teqsti TxrobiT.

Sefaseba

yvela moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad SeuZlia wakiTxuli teqstis Sinaarsis

gageba-gaazreba, kiTxvebis Camoyalibeba, arsebiTi saxelebis amocnoba, teqstis Sinaarsis gagebis

safuZvelze zedsarTavi saxelebis misadageba arsebiTi saxelebisTvis.

48

49

qarTuli anbani


moswavlem unda gaigos, rom anbanSi asoebis Tanamimdevroba winaswar dadgenilia. moswavleebi

SeZleben maswavleblis mier micemuli instruqciebis Sesrulebas.






• თავისუფლად კითხულობს ნაცნობ და უცნობ სიტყვებს, ცდილობს, დაიცვას სათანადო ტემპი.

gakveTilis etapebiaqtivoba 1. mosmena, metyveleba

sTxoveT moswavleebs, gaixsenon, rogor mTavrdeba akaki wereTlis leqsis nawyveti, ra iTqva

bolo striqonSi? (`pirveli aso aris a~).

Semdeg ikiTxeT:

– ra aris am leqsis saTauri? (qarTuli anbani). aRniSneT, rom poeti bolo striqonSi, ra Tqma

unda, anbans gulisxmobs, a qarTuli anbanis pirveli asoa.

dasviT SekiTxva:

– qarTulis garda, kidev romeli anbani iciT?

mosalodnelia, rom bavSvebi romelime ucxo enis anbans gaixseneben. sTxoveT maTgan erT-

erTs, gamovides dafasTan da gverdiT miuweros qarTul a-s Sesabamisi aso sxva anbanidan da

warmoaCinos, rom isini erTmaneTisagan aSkarad gansxvavdeba.


ganmarteT, rom anbanSi asoebi aucileblad garkveuli TanamimdevrobiT aris dalagebuli: e.

i. asoebs Cvens nebaze ver CamovTvliT, anbanis yvela asos Tavisi adgili aqvs; es Tanamimdevroba

ki sxvadasxva anbanSi sxvadasxvagvaria.

dasviT SekiTxva:

– rogoria asoebis Tanamimdevroba qarTul anbanSi?

am kiTxvaze pasuxis gasacemad gadaaSlevineT moswavleebs wignebi me-11 gverdze (saxaliso

anbani).

dasviT SekiTxvebi:

– romelia qarTuli anbanis pirveli aso; romeli sityviT gagvacnes saxaliso anbanSi pir-

veli aso?

– romelia qarTuli anbanis bolo aso; bolo asoze romeli sityva SearCies? (daazusteT, ician

Tu ara moswavleebma am sityvis – hipopotamis – mniSvneloba. ganumarteT maT, rom hipopotami

igive behemoTia. sasurvelia, es sityvebi dafazec daweroT.).

– meramdene weria sityva `beRura~ saxaliso anbanSi? `kakabi~ romel adgilzea?

– pirvel svetSi ramdeni asoa? meoreSi? mesameSi?

– sul ramdeni asoa qarTul anbanSi?

ganmarteT, rom sxvadasxva anbanSi asoebis raodenoba SeiZleba sxvadasxvagvari iyos. magaliTad,

inglisurSi 26 asoa...

aqtivoba 3. wera, kiTxva

a) TanamimdevrobiT dawereT dafaze qarTuli anbanis ocdacametive aso (umjobesia hori-

zontalurad: a b g d e v z T da a. S.). Semdeg sTxoveT moswavleebs, gadaTvalon dasawyisidan 18

aso da rveulSi Caweron.

SeniSvna: moswavlis rveulSi, romelSic dagegmilia calxazian badeSi asoebis CaweraSi var-

jiSi, am droisaTvis anbanis 18 aso ukve aTvisebuli unda iyos).

b) amuSaveT moswavleebi wyvilebad: daavaleT maT, gacvalon rveulebi da Seumowmon erT-

maneTs naweri: marTlac weria Tu ara weria 18 aso, emTxveva Tu ara asoebis Tanamimdevroba

dafaze mocemuls.


ganmarteT, rom anbanis yovel asos Tavisi sakuTari saxeli aqvs: rigSi pirvels hqvia an-i,

momdevnos – ban-i, Semdegia – gan-i... ukanasknelia hae. es saxelebi dafazec CamowereT.

dasviT SekiTxva:

– rogor fiqrobT, ratom daarqves qarTuli asoebis rigs anbani?

mosalodnelia, rom bavSvebi amoicnoben pirveli da meore asoebis saxelTa naerTs.

Semdeg sTxoveT moswavleebs, ipovon wignis me-8 gverdze teqsti saTauriT – anbani – da

Cumad waikiTxon.

Semdeg gamoiyeneT gagrZelebebiT kiTxvis strategia: mocemuli 3 winadadebis Sesabamisad,

monacvleobiT waakiTxeT teqsti 3 moswavles. danarCenebma ki nawers Tvali gaadevnon.

aqtivoba 5. mosmena

miaqcieT yuradReba mesame winadadebas:

qarTuli anbani yvela sxva anbanisagan Zalian gansxvavdeba. SeaxseneT moswavleebs, rom am

azris dasabuTeba qarTuli anbanis sxva anbanTan SedarebiT SegviZlia. wignSi mocemulia rusu-

li, inglisuri da berZnuli anbanis asoebi. es asoebi ar hgavs qarTuls da erTmaneTisaganac

gansxvavebulia. CamowereT dafaze qarTul, rusul da inglisur anbanTa pirveli sami aso.

waukiTxeT moswavleebs am sami sxvadasxva anbanis asoebi da miaqcevineT yuradReba, rom maTi

Tanamimdevrobac sxvadasxvagvaria: qarTulSi mesamea g, rusulSi В– (ve) , inglisurSi – С (si) .

Semdeg qarTulisa da berZnulis magaliTze anbanTa saxelebsac miaqcieT yuradReba: qarTuls

anbani hqvia, berZnuls ki – alfabeti, radgan alfa da beta berZnuli anbanis pirveli da meore

asoebis saxelebia.

aqtivoba 6. mosmena, kiTxva, metyveleba (10 wuTi)

daubrundiT saxaliso anbans. dausviT moswavleebs SekiTxvebi:

– romeli sityviT gagvacnes anbanis mesame aso?

50

51

– romelia qarTuli anbanis meoTxe aso, romeli sityviT gagvacnes saxaliso anbanSi es aso?

– romelia qarTuli anbanis meeqvse aso, es aso romeli sityviT gagvacnes?

– meramdene weria sityva `Tagvi~ saxaliso anbanSi?

– aso i (dawereT dafaze) romel adgilzea? romeli sityviT gagvacnes es aso?

– axseniT, ratom aris sityva `lomi~ meTerTmete? (moswavlem unda ganmartos: imitom, rom

qarTuli anbanis rigSi aso, romliTac es sityva iwyeba, meTerTmetea.).

– `mimino~ romel adgilzea?

– axseniT, ratom aris sityva `niangi~ mecamete?

– meTxuTmete adgilze romeli cxoveli moxvda?

– saxaliso anbanSi spilosa da YJirafs Soris romeli ro melze adre gvxvdeba? focxversa da

turas Soris? qorsa da yanCas Soris? werosa da SaSvs Soris? Zerasa da xvliks Soris?

sagangebod CamowereT dafaze sityvebi: 1. SaSvi da wero; 2. Zera da xvliki. sityvaSi `SaSvi~

pirvel asos xazi gausviT da dasviT SekiTxva: meramdenea SaSvi saxaliso anbanSi? sityvaSi

`wero~ pirvel asos xazi gausviT da dasviT SekiTxva: `wero~ meramdenea anbanSi? analogiurad

daamuSaveT Z – x asoebis Sesabamisi sityvebic.


a) mieciT moswavleebs weriTi davaleba:

– amoiwereT anbanis meoTxe, mexuTe, meeqvse da mecxre asoebi; ra sityva gamogvivida? (devi).

b) SeamowmeT moswavleTa leqsikuri maragi: gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia; sTxoveT

bavSvebs, dakvirvebiT waikiTxon saxaliso anbani anidan haemde da aRniSnon, xom ar aris Camona-

TvalSi iseTi sityva, romlis mniSvnelobac ar ician.

SesaZlebelia, ucnob sityvaTa ricxvSi aRmoCndes: erkemali (mamali cxvari), raSi (mSvenieri

da swrafi cxeni, gvxvdeba qarTul zRaprebSi), ulayi (mamali cxeni).

gakveTilis dasaruls CaaniSnineT moswavleebs wignSi mocemuli weriTi davaleba saxlSi

Sesasruleblad (mosw. wigni, gv. 10): amoiwere anbanis mexuTe, meSvide da meToTxmete asoebi).

garda amisa, daavaleT maT, Seasrulon moswavlis rveulSi mocemuli davaleba: calxazian badeSi

t, u, f, q, R, y asoebis Cawera (mosw. rveuli, gv. 4).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles gaeazrebinaT miwodebuli masala,

maswaveblis mier micemuli instruqciebis Sesruleba.

gramatika – aso da bgera


moswavleebma SeZlon aso-bgeris, xmovani-Tanxmovnis garCeva, instruqciis mixedviT

davalebis Sesruleba.


qarT.dawy.(I).6.moswavlem unda SeZlosgawafulad kiTxva.

yy Tavisuflad kiTxulobs nacnob da ucnob sityvebs, cdilobs daicvas saTanado tempi.

qarT.dawy.(I).14.moswavlem unda SeZlos nacnobi leqsikis, enobriv-sintaqsuri konstruqciebi-

sa da stuqturuli elementebis adekvaturad gamoyeneba; kaligrafiisa da marTlweris sabaziso

normebis dacva.

yy msgavsi mniSvnelobis leqsikuri erTeulebidan SearCevs mocemuli konteqstisTvis Ses-

aferis / marTebul sityvas.

winare codna

moswavleebs SeuZliaT gamarTulad kiTxva, maswavleblis micemuli instruqciebis Sesruleba.



aqtivoba 1. Sesavali saubari

Temisa da miznis gacnobis Semdeg maswavlebeli dafaze wers asoebs, romlebsac axmovanebinebs

moswavleebs. atarebs minileqcias, romlis drosac uxsnis gansxvavebas asosa da bgeras Soris,

aqcents akeTebs bgeraze da ambobs, rom arsebobs xmovani da Tanxmovani bgerebi.

aqtivoba 2. xmovani da Tanxmovani bgerebis garCeva

maswavlebeli dafaze Camowers xmovnebs da ramdenime Tanxmovans cal-calke da waakiTxebs

ramdenime moswavles. sTxovs, daakvirdnen, warmoTqmis dros ra gansxvavebas xedaven maT Soris.

savaraudod, moswavleebi ityvian, rom xmovnebi ufro grZelia, ufro xmiania, ufro advilad

warmoiTqmis da a.S. Tanxmovani ki – piriqiT.

maswavlebeli yuradRebas amaxvilebs imaze, rom xmovani aJRerebs sityvas. amisTvis mohyavs

magaliTebi: w. g. n. (wigni); k. l. m. (kalami) ...

aqtivoba 3. masalis ganmtkiceba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs nawyvetebs martivi teqstebidan (SeuZlia gamoiyenos

saxelmZRvanelo an buki) da sTxovs, gaxazon xmovani bgerebi da amoweron sityva, romelSic

yvelaze meti xmovania.

52

53

aqtivoba 4. praqtikuli savarjiSo „gamoicani“

maswavlebeli awyvilebs moswavleebs da aZlevs baraTebze amoweril 3-4-sityvian winadade-

bebs, romlebSic sityvebs aklia xmovnebi da sTxovs, „gaaxmovanon“ winadadebebi (SesaZloa, es

iyos nawyvetebi romelime martivi leqsidan). an sTavazobs Tanxmovnebs, romlebSic SeuZliaT

cvalon xmovnebi ise, rom sxvadasxva sityva miiRon (magaliTad, x. l.: xili, xali, xeli, xula...);

an, saWiroebis mixedviT, orive aqtivoba gamoiyenos.


maswavlebeli kiTxvebis mixedviT ajamebs gakveTils: ra gavigeT axali? ra aris aso? ra aris

bgera? rogor gavarCioT erTmaneTisgan xmovani da Tanxmovani?

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, moifiqron 2-2 sityva, romlebSic:

a) xmovani metia Tanxmovanze; b) xmovanTa da TanxmovanTa raodenoba Tanabaria; b) Tanxmovani

metia xmovanze.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles aso-bgeris, xmovani-Tanxmovnis

garCeva, instruqciis mixedviT davalebis Sesruleba, aqtiurad CarTva muSaobaSi.

Zvirfasi yuTi


moswavlem SeZlos wakiTxuli teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba, ganuviTardebaT teqstSi

arsebuli informaciis daxarisxebis, organizebisa da werilobiT gadmocemis, TanamSromlo-

biTi unar-Cvevebi.





yy teqstSi eZebs da poulobs konkretul informacias (rodis, sad, ramdeni, rogori, ramden

xans, ramdenjer da sxv.);

yy gansazRvravs moqmedebaTa drosa da adgils;

yy amokrebs konkretul informacias (sad, rodis, ramdeni, ramdenjer, rogori, riTi da sxv.);

yy akavSirebs erTmaneTTan eqspliciturad mocemul faqtebs, movlenebs, moqmedebebs da

gamoaqvs saTanado daskvnebi;

yy sakuTari sityvebiT gadmoscems teqstis Sinaarss.

qarT.dawy.(I).13.moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis mcire

zomis martivi teqstebis Seqmna nacnob Tematikaze.

yy Tanamimdevrulobis dacviT gadmoscems nacnobi teqstis/epizodis Sinaarss.

winare codna

moswavleebs SeuZliaT damoukideblad teqstis wakiTxva da Sinaarsis gageba, aqvT grafikuli

maorganizeblebis Sevsebis elementaruli unarebi.


organizebis formebi: saerTo saklaso, individualuri, jgufuri.


maswavlebeli gakveTilis dasawyisSi, gakveTilis miznis gacnobasTan erTad, moswavleebs

esaubreba imaze, rom teqstSi Zalian saintereso da mniSvnelovani istoriuli saxelebi Sex-

vdebaT: aleqsandre makedoneli da homerosi. ekiTxeba moswavleebs, augiaT Tu ara maT Sesaxeb.

moswavleTa pasuxebis Semdeg ki maswavlebeli (sasurvelia prezentaciis da ara minileqciis

saxiT) acnobs ramdenime saintereso faqts maTi cxovrebidan Tu moRvaweobidan.


maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gadaSalon saxelmZRvaneloebi moTxrobaze „Zvirfasi

54

55

yuTi“, individualurad, Cumad waikiTxon teqsti da gaxazon bundovani sityvebi. savaraudod,

es sityvebi iqneba: mTavarsardali, xelqveiTebi, saucxoo... maswavlebeli exmareba maT sityve-

bis ganmartebaSi.

aqtivoba 3. ambis CarCo

maswavlebeli dafaze (an kompiuterSi, internetis saSualebiT gadaugzavnis bukebSi) xazavs

ambis CarCos, romelic warmoadgens xuTsvetian cxrils da sityvierad uxsnis moswavleebs, rogor

Seavson is: grafaSi vin? iwereba moqmedi pirebi? sad? – sad xdeba moqmedeba? da a.S. sasurvelia,

erTi magaliTi TviTon aCvenos. mcire jgufebad dayofili moswavleebi cxrils avseben.

vin? sad? ra gaakeTa? rodis? ratom?

• aleqsandre makedoneli

• xelqveiTebi

• sparseTSi • sparseTze gaimarjva

• yuTi moarTves

• Seinaxa „iliada“

• gamarjvebis Semdeg

• gaimarjva

• yvelaze Zvir-fasad miiCnia

SeniSvna: moswavleebs saSualeba eqnebaT, imsjelon Sesatyvisi pasuxis SesarCevad da teqs-

tidan srulad amokribon saWiro informacia.


ramdenime moswavle waradgens namuSevars, danarCenebi avseben.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, sqemis gamoyenebiT daweron teqstis

mokle Sinaarsi.

Sefaseba

moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad SeuZlia wakiTxuli teqstis Sinaarsis gage-

ba-gaazreba, informaciis organizeba, TanamSromloba.

Teoria – poeti, leqsi, riTma, wignebi

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavle gaiazrebs gansxvavebas leqssa da moTxrobas Soris, riTmis raobas, ganuviTardeba

detalebze dakvirvebisa da logikuri azrovnebis unari.


qarT.dawy.(I).10. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis

maorganizebeli elementebis, struqturuli da kompoziciuri maxasiaTeblebis amocnoba.

• მთლიანობაში აკვირდება ტექსტის სტრუქტურას, მის სიტყვიერ და არასიტყვიერ მაორგანიზებელ

ელემენტებს (სათაურს, რუბრიკას, ილუსტრაციას, წარწერას, აბზაცს, სვეტს, ლოგოს, ტიპოგრაფიულ

მახასიათებლებს, მაგ., მსხვილ შრიფტსა და სხვ.) ინფორმაციის ამოკრების მიზნით;

• ასახელებს ტექსტის კომპოზიციურ მახასიათებლებს (სათაურს, ილუსტრაციას, წარწერას, პირობით

ნიშანს, რუბრიკას, აბზაცების რაოდენობას, სქემასა და სხვ.);


leqsikur da semantikur mxareze, enobriv formebze dakvirveba.

• ამოიცნობს სასვენი ნიშნების (წერტილის, მძიმის, ორწერტილის, ბრჭყალების, კითხვისა და ძახილის

ნიშნების) ფუნქციას;

winare codna

moswavleebma ician kiTxvis zogierTi strategia, icnoben poetur nawarmoebebsa da maT

avtorebs, aqvT leqsis analizis, instruqciis Sesrulebisa da TanamSromlobis elementaruli

unarebi.


organizebis formebi: saerTo saklaso, individualuri, jgufuri.


motivaciis gaCenis mizniT, maswavlebeli gakveTilis dasawyisSi svams kiTxvas: romel poet-

ebs icnobT? moswavleebi asaxeleben. maswavlebeli uzustebs moswavleebs, Tu vin aris poeti:

poetia is, vinc wers leqsebs.

aqtivoba 2. gansxvaveba leqssa da moTxrobas Soris

maswavlebeli aZlevs moswavleebs leqsis erT strofs da nawyvets prozauli teqstidan. mag.:

„turfa gazafxuli mova,

turfa gazafxuli modis!

amas meubneba Tova

da siTeTre tyemlis totis“.

„gazafxulia yvelafris dasabami. gazafxulze iRviZebs buneba, iwyeba sicocxle. gazafxuls

mohyveba mziani dReebi da siTbo. ase unda vTqvaT, asea odiTganve naTqvami, Torem TviTon

gazafxuli mohyveba mzes, mzidan modis siTboc da alersic“.

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, daakvirdnen am or teqsts da imsjelon maT Soris gansx-

56

57

vavebaze. moswavleebi ityvian, rom erTi leqsia, meore – moTxroba, erTSi mokle frazebia,

meoreSi – vrceli aRwera da a.S.

aqtivoba 3. minileqcia

maswavlebeli minileqciis saSualebiT uxsnis moswavleebs leqssa da moTxrobas Soris

msgavseba-gansxvavebas, esaubreba riTmaze.

aqtivoba 4. praqtikuli savarjiSoebi da muSaoba saxelmZRvaneloze

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, ipovon romeli striqonebia gariTmuli mocemul strofSi:

„turfa gazafxuli mova,

turfa gazafxuli modis!

amas meubneba Tova

da siTeTre tyemlis totis“.

Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, individualurad Seasrulon saxelmZRvaneloSi

mocemuli #me-3 savarjiSo.

aqtivoba 6. saWiro sityva

maswavlebeli moswavleebs yofs mcire jgufebad, urigebs baraTze daweril strofebs

leqsidan, romlebsac aklia gariTmuli sityvebi (es adgilebi samwertiliT unda moiniSnos) da

sTxovs, amoarCion swori varianti.

mag.:

daTvma lxini gadixada,

moiwvia mezoblebi;

gareSenic bevri hyavda:

tura, mela, kata, ... (Zvlebi, Tmebi, mglebi, foTlebi)

SeniSvna: am tipis aqtivobis gamoyeneba mniSvnelovania, radgan moswavle ukve ara mxolod

teqstis musikalobas, riTmis siswores miaqcevs yuradRebas, aramed Sinaarsobriv gamarTu-

lobasac, radgan CamonaTvalSi yvela sityva eriTmeba nawyvets).

aqtivoba 7. sityvebiT TamaSi

maswavlebeli moswavleebs (SesaZlebelia, imave jgufebSi) urigebs baraTebze daweril

„daSlil“ leqsebs: Camoweril sityvebs, romlebic leqsebad unda aawyon.

aqtivobis dasasruls moswavleebi waradgenen namuSevrebs.

gakveTilis bolos maswavlebeli isev amaxvilebs yuradRebas imaze, rom riTma ufro musi-

kalurs xdis leqss.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs sTxovs, saxlSi Seasrulon saxelmZRvaneloSi mocemuli #me-4

davaleba (mosw. wigni, gv. 15).

Sefaseba

moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad adekvaturad SeuZliaT axsnili masalis gage-

ba-gaazreba da praqtikulad gamoyeneba, jgufurad muSaoba.

rogor swavlobda goWi frenas


moswavlem SeZlos wakiTxuli teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba, epizodebis dasaTaureba,

wakiTxulis mixedviT dioramebis Seqmna.


qarT. dawy.(I).7.moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis





yy akavSirebs erTmaneTTan eqspliciturad mocemul faqtebs, movlenebs, moqmedebebs;

qarT.dawy.(I).8.moswavlem unda SeZlos mcire zomis mxatvruli teqstebis interpretireba

verbaluri da araverbaluri gziT; verbaluri informaciis vizualurad gardaqmna da/an piriqiT.

yy wakiTxuli nawarmoebidan miRebuli STabeWdilebiT qmnis ilustraciebs;

yy afasebs sxvebis mier Seqmnil ilustraciebs (ramdenad asaxavs ilustracia teqstis

Sinaarss);

qarT.dawy.(I).12.moswavlem unda SeZlos kiTxvis nacnobi strategiebis gamoyeneba miznis

Sesabamisad.

yy maswavleblis daxmarebiT adgens teqstis martiv gegmas misTvis sasurveli formiT

(sityvierad an naxatebiT).

winare codna

moswavleebs SeuZliaT mosmenilis gaazreba, teqstis epizodebisTvis saTaurebis SerCeva,

aqvT maketebis Seqmnis gamocdileba, jgufuri muSaobis unarebi.


organizebis formebi: saerTo saklaso, jgufuri


maswavlebeli gakveTils iwyebs kiTxviT: giocnebiaT Tu ara SeuZlebelze? ramdenime moswav-

les apasuxebinebs. sasurvelia, Tu Tavadac gaumxels bavSvobis ocnebas da logikurad gadadis

Temaze – mokled uyveba miTs ikarosze, romlis safuZvelzec Seqmnilia saxelmZRvaneloSi

mocemuli zRapari (dedalosisa da ikarosis miTi mocemulia am meTodur saxelmZRvaneloSi –

gv. 62, rogorc mosasmeni teqsti. maswavlebels SeuZlia, is gamoiyenos.).

aqtivoba 2. instruqciis gacnoba

maswavlebeli acnobs moswavleebs instruqcias. uxsnis, rom waikiTxavs teqsts epizodebad,

58

59

moswavleebi ki yuradRebiT moismenen, upasuxeben dasmul SekiTxvebs, Semdeg ki miecemaT dro

TiToeuli epizodis dasasaTaureblad.


maswavlebeli yofs teqsts logikur nawilebad; orive Tavi daiyofa 3-3 nawilad (SeniSvna:

maswavlebels SeuZlia, moswavleTa raodenobis gaTvaliswinebiT, teqsti ufro met an nakleb

logikur nawilad dayos):

1. „erTxel erTi goWi... – ...frena viswavloo“.

2. „meore dRes... – ...ra moxdeboda“.

3. `ikarosma frTebi... – mzes uaxlovdeboda“.

4. „goWi da ra goWi!... –...zRvaSi moadina tyapani“.

5. „sabralo ikarosi... – ...mTavari ki es aris“.

6. „imave saRamos... –...ikaros!“.

TiToeuli epizodis wakiTxvis Semdeg maswavlebeli svams martiv SekiTxvebs teqstis Sesax-

eb, raTa darwmundes, kargad gaiges Tu ara moswavleebma wakiTxuli masala, Semdeg ki sTxovs,

daasaTauron monakveTi. yvelaze logikuri da originaluri saTauri iwereba dafaze.

aqtivoba 4. momzadeba dioramis Sesaqmnelad

maswavlebeli moswavleebs yofs imden jgufad, ramden epizodadac dayves teqsti. kenWisy-

riT an sxva romelime principiT aZlevs moswavleebs epizodebs. maswavlebels resursebi winas-

war klasis erT kuTxeSi aqvs Tavmoyrili (SeniSvna: maswavlebels SeuZlia gamoiyenos wyvili

gakveTili an dioramebis Seqmna meore dRisTvis gadados da resursebis moZiebaSi moswavleebic

daixmaros.).

aqtivoba 5. dioramebis/ilustraciebis Seqmna

moswavleebi muSaoben jgufebad dioramebis Seqmnaze.

aqtivoba 6. prezentaciebi

jgufebi epizoduri TanmimdevrobiT waradgenen namuSevrebs.

aqtivoba 7.

moswavleebi aTvaliereben erTmaneTis namuSevrebs da asaxeleben saukeTesos.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, daxaton erTi epizodis ilustracia.

Sefaseba

moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad SeuZlia wakiTxuli teqstis Sinaarsis gage-

ba-gaazreba, epizodebis warmosaxvaSi gacocxleba, dioramis Seqmna.

SeniSvna: sasurvelia, maswavlebelma daixmaros xelovnebis pedagogi da Caataros integri-

rebuli gakveTili.

deda wertili da Svili wertili


moswavlem SeZlos teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba, epizodebis dasaTaureba da wakiTx-

ulis mokle Sinaarsis werilobiT gadmocema; ganumtkicdebaT teqstis redaqtirebis sawyisi

unar-Cvevebi.



mosmena, gageba-gaazreba da gadmocema.

yy asaxelebs mosmenil teqstSi asaxul faqtebs, personaJebs;

yy sakuTari sityvebiT, Tanamimdevrulobisa da azrobrivi Sesabamisobis dacviT, gadmoscems

teqstis Sinaarss;

qarT.dawy.(I).4. moswavlem unda SeZlos nacnobi leqsikisa da enobriv-sintaqsuri kon-

struqciebis saTanadod gamoyeneba; marTlmetyvelebisa da sametyvelo etiketis sabaziso

normebis dacva.

yy sityvaTa SesakavSireblad gaazrebulad iyenebs kavSirebsa da sityva-kavSirebs (an, Tu,

vinc, rac, rogorc, roca/rodesac...);

yy sworad iyenebs piris, CvenebiT, kiTxviT da uaryofiT nacvalsaxelebs;

yy saTanado konteqstSi sworad iyenebs sityvebs: yvela, zogi (zogierTi), arc erTi da sxv.;

yy marTebulad svams kiTxvebs (vin...? ra...? rogori...? romeli...? ramdeni...?) da kiTxviT

winadadebaSi maxvils svams kiTxviT sityvebze;

yy sworad uxamebs zmnas saxels pirsa da ricxvSi;

qarT.dawy.(I).13.moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis mcire

zomis martivi teqstebis Seqmna nacnob Tematikaze.

yy Tanamimdevrulobis dacviT gadmoscems nacnobi teqstis/teqstis epizodis Sinaarss;

qarT.dawy.(I).15.moswavlem unda SeZlos weris nacnobi strategiebis gamoyeneba miznis Sesa-

bamisad.

yy gadaikiTxavs da Caasworebs sakuTar nawers, Caamatebs, amoSlis an gadasvams teqstSi

sasurvel sityvas an winadadebas;

yy amowmebs da Caasworebs sakuTar da/an sxvis nawerSi misTvis nacnob sasven niSnebs.

winare codna

moswavleebs SeuZliaT mosmenilis gaazreba, teqstis epizodebisTvis saTaurebis SerCeva,

aqvT teqstis redaqtirebis elementaruli unarebi.



60

61

aqtivoba 1. winare codnis gaaqtiureba

maswavlebeli gakveTils iwyebs kiTxviT: romeli sasveni niSnebi iciT? rodis gamoiyeneba

wertili? mZime? kiTxvis niSani? da ase gadadis gakveTilis Temaze

aqtivoba 2. instruqciis gacnoba

maswavlebeli acnobs moswavleebs instruqcias. uxsnis, rom waikiTxavs teqsts epizodebad,

moswavleebi ki yuradRebiT moismenen, upasuxeben dasmul SekiTxvebs, Semdeg ki miecemaT dro

epizodis dasasaTaureblad, Sinaarsis 2-3 winadadebiT dasawerad.


maswavlebeli yofs teqsts logikur nawilebad; orive Tavi daiyofa 3-3 nawilad.

(SeniSvna: maswavlebels SeuZlia, gamoiyenos is, rom teqstSi Zalian bevria personaJTa

metyveleba. am tipis Txzulebis mokle Sinaarsis dawera gansakuTrebiT uWirT moswavleebs;

amitom maT am mxriv daexmareba.):

1. „iyo da ara iyo ra... – ...mSvenivrad grZnobdnen“.

2. „ – ra kargia... – ... - rame mainc gveTamaSa“.

3. „Seni TamaSi rogor SeiZleba... – ...tbas gadavcurav“.

4. „deda wertili Seecada... – ... rame gamovides“.

5. „swored am dros... –...pirkatanacemi darCa“.

6. „ – ar itiro... – ...wertili“.

TiToeuli epizodis wakiTxvis Semdeg maswavlebeli svams SekiTxvebs teqstis Sesaxeb, raTa

darwmundes, kargad gaiges Tu ara moswavleebma wakiTxuli masala, Semdeg ki sTxovs imuSaon

rveulebSi: daasaTauron monakveTi da daweron epizodis mokle Sinaarsi (Tuki moswavleebs

gauWirdebaT Sinaarsis damoukideblad dialogebis gareSe dawera, pirveli epizoodis nimuSs

aZlevs maswavlebli: erTxel erTma fanqarma wertilebi didi da patara wertilebi daxata. dids

deda-wertili daarqva, pataras - Svili-wertili.

aqtivoba 4. naSromebis gasworeba

maswavlebeli awyvilebs moswavleebs, sTxovs, gacvalon naSromebi, waikiTxon, erTmaneTs

gausworon Secdomebi da miscen rCevebi. es maT teqstis redaqtirebisa da weriTi metyvelebis

elementarul unar-Cvevebs ganuviTarebs.


maswavlebeli akiTxebs ramdenime moswavles rogorc naSroms, ise megobris SeniSvnebs.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, moamzadon teqsti TxrobiT.

Sefaseba

moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad SeuZlia wakiTxuli teqstis Sinaarsis gageba

da werilobiT gadmocema, dasaTaureba, Secdomebis gasworeba.

gramatika – sityva da winadadeba


moswavleebma SeZlon sityvebisgan winadadebis awyoba, winadadebisgan teqstis awyoba, gage-

ba-gaazreba, ris Sedegadac ganuviTardebaT logikuri azrovnebis unari.


qarT.dawy.(I).12.moswavlem unda SeZlos kiTxvis nacnobi strategiebis gamoyeneba miznis

Sesabamisad.

yy konkretuli informaciis moZiebisas eyrdnoba teqstis sityvier da arasityvier maor-

ganizebel elementebs, struqturul maxasiaTeblebs.

winare codna

moswavleebs SeuZliaT gamarTulad kiTxva, maswavleblis instruqciebis Sesruleba, aqvT

jgufuri muSaobis unarebi.


organizebis formebi: saerTo saklaso, jgufuri.

aqtivoba 1. gamowveva

maswavlebeli dafaze wers:

nino, kino, wasvla nino kinoSi wavida.

giorgi, burTi, TamaSi giorgi burTs TamaSobs.

sTxovs moswavleebs, daasaxelon orive SemTxvevaSi gansxvaveba maT Soris. moswavleebi pasuxo-

ben, rom erT SemTxvevaSi mxolod sityvebia Camowerili uSinaarsod, meores ki Sinaarsi aqvs.


maswavlebeli minileqciis meSveobiT uxsnis gansxvavebas sityvasa da winadadebas Soris,

amaxvilebs yuradRebas imaze, rom winadadeba gamoxatavs dasrulebul azrs, TxrobiTi wina-

dadebis bolos daismis wertili.

aqtivoba 3. masalis ganmtkiceba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs teqstebs (SeuZlia gamoiyenos saxelmZRvanelo an buki); da

sTxovs, daiTvalon, ramdeni winadadebaa da TiToeuli winadadeba ramdeni sityvisgan Sedgeba.

amiT aCvenebs, rom winadadeba SeiZleba sxvadasxva raodenobis sityvebisgan Sedgebodes.

62

63

aqtivoba 4. praqtikuli savarjiSo

maswavlebeli qmnis mcire jgufebs, aZlevs maT webovan baraTebze amoweril sityvebs da

sTxovs, Seadginon winadadebebi (sxvadasxva jgufs aqvs sxvadasxva winadadeba. es unda iyos

nawyvetebi romelime martivi teqstidan, radgan Semdeg aqtivobaSi maT mouwevT mocemuli wina-

dadebebisgan Seadginon moTxroba). miRebul winadadebebs weren dafaze. saWiroebis SemTxvevaSi

maswavlebeli exmareba maT. rodesac yvela winadadeba Camoiwereba dafaze, moswavleebi ubrun-

debian TavianT jgufebs da mocemul winadadebebs alageben Tanmimdevrulad, ise rom miiRon

moTxrobis teqsti. gaimarjvebs is jgufi, romelic yvelaze swrafad da sworad Seasrulebs

davalebas.

SeniSvna: Cven mier SemoTavazebuli meTodi aris „mxiaruli banqos“ modificirebuli vari-

anti. igi agebulia gunduri TamaSis principze. aqtivobis msvlelobas Tu Sejibrebis saxes

mivcemT, es ufro waaxalisebs moswavleebs. aucilebelia vakontroloT dro da xmauri klasSi,

raTa aqtiuri procesi qaosSi ar gadaizardos.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, moifiqron 1, 2, 3 da 4-sityviani TiTo

winadadeba.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad gaiazres sityvisa da winadadebis mniSvne-

loba da funqcia; SeuZlia Tu ara praqtikuli savarjiSoebis swrafad da logikurad Sesruleba.

dedalosi da ikarosi (berZnuli miTis mixedviT)

saqveynod saxelganTqmul mxatvarsa da moqandakes, dedaloss,

erTxel iseTi ram SeemTxva, rom iZulebuli gaxda, samSoblodan

kunZul kretaze gadaxvewiliyo.

iq, kretaze, dedalosma mraval weliwads iSrom-iRvawa; uCveu-

lo sasaxleebiTa da qandakebebiT daamSvena mefe minosis sabrZane-

beli, magram boroti mefe sul ukmayofilo iyo. eSinoda, dedalo-

si ar gameparos da sxva mbrZaneblebisTvis ukeTesi sasaxleebi ar

Seqmnaso. amitom minoss mxatvari damwyvdeuli hyavda da gamudme-

biT Tvalyurs adevnebda.

bolos da bolos, Ddedaloss moswyinda tyveoba da kretidan

gaqceva gadawyvita.

– ikaros! – mimarTa xelovanma Svils, – am kunZuli dan wasvla

SeuZlebelia. Tu gafrindeba aqedan kaci, Torem sxva saSveli ar

Cans!

da Ddedalosma bumbulis, cvilis, gamZle Tokebisa da mtkice

wnelebis momaragebas mihyo xeli. aqve Segaxseneb, Cemo patara msme-

nelo, rom cvili sanTels niSnavs.

Yymawvili ikarosi miCveuli iyo mamis axirebebs da mxolod mxre-

bi aiCeCa.

cota xanSi am mxrebze rom TviTnakeTi frTebi daumagres, di-

dad arc is gahkvirvebia.

– ikaros, kargad momismine! –G gafrenis win kidev erTxel daari-

ga mamam, – xelebi Zlierad iqnie. kvaldakval momyevi. Aarc zRvas mi-

uaxlovde, frTebi rom ar daisvelo, da arc mzisken waxvide, cvili

rom ar daadnos mnaTobis mcxunvarebam. A

mamam da Svilma xelebi daiqnies da sul male Citis safrenidan

gadmoxedes gacofebul mefe minoss, romelic muStebis qneviTa da

fexebis bakuniT uyviroda mcvelebs:

1w

ig

ni

64

65

– xom geubnebodiT, gafrindebian-meTqi!

ifrina mama-Svilma, ifrina, cxra mTa gadaifrina da... moswyin-

da ikaross mamis ukan CanCali. ifiqra, Tu frenaa, frena iyoso, da

mzisken aiWra.

magram... cvili mzem daadno, frTebi qarma gafanta, frTebSemo-

Zarculi ikarosi ki zRvaSi Cavarda da daiRupa.

ucnauri am ambavSi erTi ram aris: ikarosis frTebi, ikarosis

frena – marto es gamonaTqvamebi dagvitova miTma, TiTqos aRar-

avis axsovs, rom frTebi sulac dedalosma gaakeTa. adamianebs

uyvarT frenaze ocneba, meocnebeni da mfrinavebic uyvarT. ami-

tom is daamaxsovrdaT, vinc imaze maRla Seecada frenas, vidre es

im droisaTvis nebadarTuli iyo.

maka miqelaZe

1

wi

gn

i

Tavi II – cxovelebi wignebSi

gramatika – zmna da arsebiTi saxeli


moswavlem SeZlos amoicnos zmnebi da ganasxvavos isini arsebiTi saxelebisgan; gaigos ra

kavSiri SeiZleba iyos zmnasa da arsebiT saxels Soris winadadebaSi.

SeniSvna: mesame klasidan moswavleebi romelime ucxo enis Seswavlas iwyeben. amitomac

gansakuTrebul mniSvnelobas iZens mSobliuri enis gramatikuli masalis magaliTze aTviseba.

moswavlem unda SeZlos zmnisa da arsebiTi saxelis erTmaneTisagan garCeva da gaigos, ra

kavSiri SeiZleba iyos zmna sa da arsebiT saxels Soris winadadebaSi.

strategiebi: 1. dajgufeba msgavsebis aRmoCenis mizniT; 2. Sedareba gansxvavebis aRmosaCenad.


esg: qarT.dawy.(I).11.moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis

teqstebis leqsikur da semantikur mxareze, enobriv formebze dakvirveba.

• akavSirebs erTmaneTTan sagnisa da moqmedebis aRmniSvnel sityvebs;

• adarebs da kiTxvis dasmis saSualebiT ajgufebs sityvebs (saxelebsa da moqmedebis aRm-

niSvnel sityvebs).

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. mosmena, kiTxva, wera

a) auxseniT moswavleebs, rom maT gramatikis gakveTili utardebaT; isaubreT gramatikis

Sesaxeb:

gramatika enis Taviseburebebsa da wesebs Seiswavlis. yovel enas Tavisi wesebi aqvs. enis

Semswavlelebi akvirdebian bgeras, sityvas, winadadebas da enis wesebs aRmoaCenen. enis kargi

codna ki am wesebis dacvas niSnavs.

dRes Cven sityvebs unda davakvirdeT. enis Semswavlelebma anu enaTmecnierebma sityvebi

msgavsebis mixedviT daajgufes, klasebad dayves. magaliTad, sityvebis erT klass zmna ewodeba.

b) dawereT dafaze winadadebebi wina sagakveTilo masalidan:

mela dacunculebda. daTvi daZunZulebda.

dasviT SekiTxvebi:

– ramdeni winadadeba weria dafaze? ramdeni sityvaa TiToeul winadadebaSi?

– romeli sityva gamoxatavs melas moqmedebas? daTvis moqmedebas?

66

67

– ra msgavsebaa am or sityvas Soris: dacunculebda, daZunZulebda (dawereT dafaze), ras

gamoxatavs isini? (moqmedebas).

ganmarteT: sityvas, romelic moqmedebas gamoxatavs, zmna ewodeba (dafaze miuwereT – zmna).

– ras Svreboda mela? daTvi?

g) dawereT dafaze axali teqstis pirveli winadadeba:

bayayma da Tagvma iCxubes.

dasviT SekiTxva: ra qnes bayayma da Tagvma? apovnineT moswavleebs zmna. Semdeg sTxoveT,

winadadeba dafidan rveulSi gadaiweron da zmnas qveS xazi gausvan (bayayma da Tagvma iCxubes.).

Tqven ki gaagrZeleT teqsti dafaze:

qorma Camoiqrola, moCxubrebs klanWebi daavlo da budisaken gaaqana.

dasviT SekiTxva:

– am winadadebaSi ki sami zmnaa. SegiZliaT maTi amocnoba?

sTxoveT moswavleebs, es winadadebac rveulSi Caweron da zmnebs xazi gausvan. gaafrTxileT

bavSvebi, daixmaron SekiTxva: ra qna qorma?

amuSaveT moswavleebi wyvilebad: daavaleT maT, gacvalon rveulebi da Seumowmon erTmaneTs

naweri: marTlac aris Tu ara sworad xazgasmuli samive zmna (Camoiqrola, daavlo, gaaqana).

Semdeg ki Sesamowmeblad dafaze zmnebi Tqvenc gaxazeT.

d) warmoaCineT enaSi zmnis didi roli da mniSvneloba:

zmna winadadebaSi yvelaze mTavaria. zmna iseTi sityvaa, romliTac zogjer erT winadadebas

mTlianad gamoxatav. dawereT dafaze erTsityviani winadadebebi: wvims. civa. Tendeba...

daakvirdiT dafaze daweril teqsts. mas rom zmnebi amovakloT, ambavs mainc gavigebT?

waSaleT dafaze oTxive zmna:

bayayma da Tagvma ... qorma .... moCxubrebs klanWebi ... da budisaken ...

zmnis gareSe winadadebas azri ekargeba.

qarTvelma mweralma ilia WavWavaZem zmnebs xatovnad `enis xerxemali~ uwoda...

aqtivoba 2. wera

SeasrulebineT moswavleebs damoukidebeli samuSao:

a) sTxoveT maT, ipovon wignSi pirveli savarjiSo, yuradRebiT gadaiweron winadadebebi da

zmnebi gaxazon.

mecxvare daTvs gaekida. daTvi gaiqca. melam qoni SeWama.

amuSaveT moswavleebi wyvilebad: daavaleT maT, gacvalon rveulebi da Seumowmon erTmaneTs

naweri: marTlac sworad aris Tu ara xazgasmuli samive zmna. Semowmebis mizniT, SearCieT 3

moswavle, TiTo winadadeba waakiTxeT da daazusteT xazgasmuli zmnebi.

moswavleebTan erTad CamoTvaleT gakveTilze xazgasmuli yvela zmna da dafaze CamowereT:

dacunculebda, daZunZulebda, iCxubes, Camoiqrola, daavlo, gaaqana, gaekida, gaiqca, SeWama.

aqtivoba 3. mosmena, metyveleba, wera

a) dausviT klass SekiTxvebi:

– daakvirdiT winadadebebis Sinaarss; romeli sityvebis moqmedebas gamoxatavs es zmnebi:

– ra dacunculebda? (moswavleTa pasuxis miRebis Semdeg miuwereT `mela~ zmnas `dacun-

culebda~). ra daZunZulebda? (miuwereT `daTvi~).

mela dacunculebda.

daTvi daZunZulebda.

b) SearCieT ori moswavle da individualurad apasuxebineT, romeli sityvebi unda daematos

momdevno or zmnas. pasuxebi dafazec dawereT:

bayayma da Tagvma iCxubes.

qorma Camoiqrola.

moswavleebTan erTad `aRmoaCineT”, rom Semdegi ori zmnac qoris moqmedebas gamoxatavs

(qorma daavlo, gaaqana).

g) ganmarteT: mela, daTvi, bayayi, Tagvi, qori (dafaze gausviT xazi TiToeuls) arsebiTi

saxelebia. zmnam ki arsebiTi saxelis moqmedeba gamoxata.

SearCieT sxva moswavle da axla mas CamoaTvlevineT dafaze Tqven mier xazgasmuli arsebiTi

saxelebi.

d) Semdeg sTxoveT moswavleebs, daakvirdnen rveulSi Caweril winadadebebs:

mecxvare daTvs gaekida.

daTvi gaiqca.

melam qoni SeWama.

ganmarteT: am winadadebebSi sami zmnaa, danarCeni sityvebi ki arsebiTi saxelebia. sTxoveT

moswavleebs, amoiweron oTxi arsebiTi saxeli.

Semowmebis mizniT, dafazec dawereT:

mecxvare, daTvi, mela (melam), qoni.

axseniT: enaTmecnierebma arsebiTi saxelebi im sityvebs uwodes, romlebsac daesmis kiTxvebi:

vin? an ra?

dausviT klass SekiTxvebi:

– vin gaekida daTvs? (mecxvare).

– ra SeWama melam? (qoni).

Sefasebamoswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles zmnebis sworad amocnoba, zmnasa

da arsebiT saxels Soris kavSiris danaxva, praqtikuli savarjiSoebis Sesruleba.

saSinao davaleba gakveTilis dasasruls CaaniSvnineT moswavleebs wignSi mocemuli weriTi davaleba (me-3 da

me-4 savarjiSoebi) saxlSi Sesasruleblad (mosw. wigni, gv. 31).

68

69

martoWamia daTvi da mela


moswavle daeuflos wakiTxulis gaazrebis ZiriTad strategiebs; moZebnos teqstSi konk-

retuli informacia; amoicnos mizezSedegobrivi kavSiri teqstis sxvadasxva informacias

Soris; sakuTari sityvebiT gadmosces epizodis Sinaarsi; gamoicnos personaJTa moqmedebis

motivi, Seafasos maTi saqcieli.



ტექსტების წაკითხვა და გაგება-გააზრება; ტექსტში ვერბალური და არავერბალური ფორმით

მოწოდებული ინფორმაციის (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის) ურთიერთდაკავშირება.

• ამოიცნობს ტექსტის თემას, სწვდება დედააზრს (მთავარ იდეას);

• აკავშირებს ერთმანეთთან ექსპლიციტურად მოცემულ ფაქტებს, მოვლენებს, მოქმედებებს;

• ამოიცნობს ტექსტში მოცემულ სხვადასხვა ინფორმაციას შორის არსებულ მიზეზშედეგობრივ


• აჯგუფებს ინფორმაციას კონკრეტული (მაგ., მსგავსება-განსხვავების) ნიშნით;



• ტექსტში მოცემულ ინფორმაციას აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან და გამოაქვს დასკვნა;


რომლებიც გაახსენდა ტექსტის კითხვის დროს; მსჯელობს მათ შორის არსებულ მსგავსება-

განსხვავებაზე.


ტექსტე ბის მაორგანიზებელი ელემენტების, სტრუქტურული და კომპოზიციური მახასიათებლების






gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. kiTxva da metyveleba

maswavlebeli gakveTils axali teqstis saTaurze yuradRebis gamaxvilebiT iwyebs.

gadaaSlevineT moswavleebs wignebi 32-e gverdze da dasviT SekiTxvebi:

– ra aris am axali teqstis saTauri? (martoWamia daTvi da mela).

– ras gvatyobinebs minaweri saTauris qveS? (is qarTuli xalxuri zRaparia.)

– am saTaurma romeli nacnobi zRapari mogagonaT? (`daTvi da mela~).

– riT gansxvavdeba erTmaneTisagan es ori saTauri? (axal zRaparSi – `martoWamia~).

– rogor fiqrobT, ra moxdeba am zRaparSi?

gamoaTqmevineT bavSvebs sakuTari versiebi da dafaze mokled CamowereT.

maswavlebeli: wavikiTxoT da vnaxoT, ra xdeba am zRaparSi, gavigoT misi Sinaarsi.

I nawili – `daTvi …... – adga da SeWama~;

II nawili – `cota xnis... – gaudga gzas~.

aqtivoba 2. I nawilis wakiTxva, wakiTxulis gaazreba

teqsti pirobiTad gayaviT or nawilad:

a) moaniSnineT moswavleebs pirveli nawili da gamoacxadeT `kiTxvis wuTebi~. gamoiyeneT

Cumi kiTxvis strategia. yvela moswavle damoukideblad, Cumad kiTxulobs.

teqsti Seicavs iseT leqsikur erTeulebs, romlebic bavSvebisTvis kargad nacnobia. amitom

mosalodnelia, rom damoukideblad kiTxvisas maT leqsikuri xasiaTis sirTule ar SeeqmnebaT.

Sesabamisad, didi droc ar dasWirdebaT.

b) kiTxvis dasrulebis Semdeg SeafaseT dafaze Camowerili varaudebi da dasviT SekiTxvebi

wakiTxulis gaazrebis Sesamowmeblad:

– rogor fiqrobT, winaswar gamoTqmuli romeli azri gamarTlda?

– exmareba Tu ara es saTauri mkiTxvels swori azris winaswar gamocnobaSi?

– raze SeTanxmdnen daZmobilebuli mela da daTvi? (mela mwyemsebs gaityuebda da daTvs

cxvars daaWerinebda; daTvi ki Wamas marto ar daiwyebda.)

– rogor moiqca daTvi? (SeTanxmeba daarRvia /piroba ar Seasrula...)

g) Semdeg gamoiyeneT amorCeviT kiTxvis strategia (teqstis erTi romelime fragmentis

moZebna da wakiTxva):

• sTxoveT erT-erT moswavles, ipovos da xmamaRla waikiTxos:

– rogor mimarTa, ra sTxova daTvma melas, roca cxvrebis fara dainaxa?

• SearCieT sxva moswavle da sTxoveT, xmamaRla waikiTxos:

– ra qnes mwyemsebma, roca mela dainaxes?

Dd) bolos sTxoveT yvelas, winaswar gamoicnon, ivaraudon, Semdeg ra moxdeba:

– rogor gagrZeldeba zRapari?

gamoaTqmevineT bavSvebs sakuTari versiebi da dafaze mokled CamowereT.

mosalodnelia, rom azri gaiyofa orad imis mixedviT, sabolood vin darCeba `gamarjvebu-

li~, daTvi Tu mela.

aqtivoba 3. II nawilis wakiTxva, wakiTxulis gaazreba

a) moaZebnineT moswavleebs meore nawilis dasawyisi da gamoacxadeT `kiTxvis wuTebi~.

isev gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia.

b) kiTxvis dasrulebis Semdeg SeafaseT dafaze Camowerili varaudebi da dasviT SekiTxvebi

wakiTxulis gaazrebis Sesamowmeblad:

– rogor fiqrobT, winaswar gamoTqmuli romeli azri gamarTlda?

70

71

– vis daudgams gzaze xafangi?

– am nawilSi sad Cans, rom mela daTvze ufro moxerxebuli da mixvedrilia? (mela mixvda, rom

daTvs qoni namdvilad moundeboda da xafangSi moeqceoda.)

g) Semdeg gamoiyeneT amorCeviT kiTxvis strategia. amjerad kiTxva gamoiyeneT leqsikuri

maragis gasamdidreblad:

• mieciT davaleba moswavleebs, ipovon:

– teqstis is adgili, romelSic daTvi sicrues ambobs.

• sTxoveT moswavles, ipovos da xmamaRla waikiTxos:

– rogor grZeldeba zRapari im adgilidan, sadac weria: `mela ganawyenda, magram ras izamda?~

(gulSi daTvis javri Caido.)

• SearCieT sxva moswavle da sTxoveT, xmamaRla waikiTxos:

– romeli winadadebiT dasrulda zRapari? (kmayofili mela arxeinad gaudga gzas.)

daexmareT moswavleebs, ganmarton gamoTqmebi: 1. gulSi javris Cadeba (ganawyeneba da wyenis

damaxsovreba), 2. arxeinad yofna (udardelad yofna).

aqtivoba 4. metyveleba; ori teqstis Sedareba

amuSaveT moswavleebi ori teqstis Sedarebaze: daTvi da mela (axlaxan naswavli) da mar-

toWamia daTvi da mela.

daexmareT bavSvebs, gaiazron:

a) ra aris saerTo am teqstebSi;

b) ra ganasxvavebs maT erTmaneTisagan.

miznis misaRwevad gamoiyeneT e. w. venis diagrama: SemoxazeT dafaze ori erTmaneTis gadam-

kveTi wre (I da II). saerTo nawilSi CawereT is, rac orive zRapars Seexeba, gansxvaveba ki aRniSneT

Sesabamis nawilebSi.


– SeadareT erTmaneTs es ori nawarmoebi: `daTvi da mela~ da `martoWamia daTvi da mela~; ra

aqvT maT saerTo? (SeecadeT, mxolod minimaluri daxmarebiT misceT gezi pasuxebs.)

I II

oriveSia daTvi

da mela.

mela imar-jvebs.

adamianic monawileobs.

daTvi da mela ver damego-

brdebian.

pataraa.

sxvagvarad

iwyeba.

pirobas daTvi

arRvevs.

daTvi msunagi

da matyuaraa.

ufro

didia.

iyo da ara

iyo ra.

mela

SeTanxmebas

arRvevs.

mela

sastikia.

mosalodneli pasuxebi: 1. orive qarTuli xalxuri zRaparia. 2. oriveSia daTvi da mela. 3.

sabolood mela imarjvebs. / mela daTvze ufro moxerxebulia. 4. adamiani oriveSi Cans. 5. daTvs

da melas damegobreba (daZmobileba) ar SeuZliaT...

– ra gansxvavebaa am zRaprebs Soris?

Tu bavSvebs gansxvavebis SeniSvna gauZneldebaT, daexmareT maT damatebiTi SekiTxvebiT:

– am zRaprebidan romelia ufro didi, vrceli?

– rogor iwyeba pirveli zRapari? meorec ase iwyeba?

– pirvel zRaparSi romeli arRvevs SeTanxmebas, daTvi Tu mela? meore zRaparSic asea?

– riT gansxvavdebian erTmaneTisagan pirveli zRapris daTvi da meore zRapris daTvi, rome-

lia ufro msunagi? matyuara?

– sad ufro sastiki da usamarTloa mela, pirvel zRaparSi Tu meore zRaparSi?


I zRapari – ufro didia; dasawyisia iyo da ara iyo ra; SeTanxmebas mela arRvevs; daTvi ar

msunagobs, ar cruobs; mela sastikia / usamarTloa...

II zRapari – pataraa; sxvagvarad iwyeba; pirobas daTvi arRvevs; daTvi msunagi da matyuaraa;

mela SedarebiT samarTliania...


esaubreT moswavleebs zRapris gamoTqmebis, misi dasawyisisa da dasasrulis Sesaxeb:

– Tqven iciT, rom qarTuli zRapari iwyeba sityvebiT: `iyo da ara iyo ra~. zog zRapars ki

ufro vrceli dasawyisic aqvs: iyo da ara iyo ra. RvTis ukeTesi ra iqneboda. an aseTi: iyo da ara

iyo ra. iyo SaSvi mgalobeli, RmerTi Cveni mwyalobeli.

– zRaparSi xSirad gvxvdeba gamoTqmebi: bevri iara Tu cota iara, an: iara, iara da cxra mTa

gadaiara. aseve, zRapris gamoTqmaa: `sad iyo da sad ara~.

– albaT gaxsovT zRaprebis dasasrulic: `Wiri iqa, lxini aqa, qato iqa, fqvili aqa~.

Semdeg mieciT moswavleebs davaleba:

Cumad gadaavlon Tvali zRapars `martoWamia daTvi da mela~ da daakvirdnen, aris Tu ara

gamoyenebuli romelime gamoTqma am zRaparSic.

(maT unda ipovon – bevri iares Tu cota.)

saSinao davaleba gakveTilis dasasruls CaaniSnineT moswavleebs wignSi mocemuli weriTi davaleba saxlSi

Sesasruleblad (upasuxon savarjiSoebis nawilis pirvel, meore da mesame SekiTxvebs – mosw.

wigni, gv. 32).

rekomendacia: venis diagramis gamoyeneba aseve SesaZlebelia me-4 Tavis masalaze muSaobisas;

gverdebi: 66-78, amiranisa da kopalas Sedareba.

Sefasebamoswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles konkretuli informaciis povna

teqstSi, mizez-Sedegobrivi kavSiris amocnoba, personaJTa Sefaseba.

72

73

gramatika – mxolobiTi da mravlobiTi


moswavlem SeZlos ZiriTadi enobriv-gramatikuli saSualebebis saTanadod gamoyeneba –

sworad Seusabamos zmna saxels pirsa da ricxvSi.


ქართ.დაწყ.(I).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკისა და ენობრივ-სინტაქსური

კონსტრუქციების სათანადოდ გამოყენება; მართლმეტყველებისა და სამეტყველო ეტიკეტის საბაზისო


• სწორად უხამებს ზმნას სახელს პირსა და რიცხვში;

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. mosmena, kiTxva, metyveleba, wera

mizani – naswavlis gameoreba da codnis Semowmeba

SeaxseneT moswavleebs, rom maT axla gramatikis gakveTili utardebaT.

sanam bavSvebs wignis gadaSlas daavalebT, dawereT dafaze ori winadadeba:

Citi tkbilad galobs.

Citebi tkbilad galoben.

mieciT davalebebi moswavleebs:

– Tqven iciT, rom enis Semswavlelebi sityvebs sxvadasxva klasSi ajgufeben. Cven ukve gavi-

caniT sityvaTa ori didi klasi – zmnebi da arsebiTi saxelebi. SegiZliaT winadadebaSi maTi

amocnoba?! gadaiwereT rveulSi pirveli winadadeba da zmnas qveS xazi gausviT (1. Citi tkbilad

galobs).

– galobs zmnaa, ese igi, is arsebiTi saxelis moqmedebas gamoxatavs.

– romelia am winadadebaSi arsebiTi saxeli? ipoveT da axal xazze amowereT! (Citi)

– Citi ras Svreba? (galobs). ra galobs? (Citi).

dausviT moswavleebs SekiTxvebi:

– Citi rogori arsebiTi saxelia, sulieria Tu usulo? miuwereT gverdiT pasuxi! (Citi

sulieria).

Semdeg sTxoveT bavSvebs, Tqven mier dasmul SekiTxvebs swrafad upasuxon. saTiTaod mimar-

TeT 8 moswavles da adgilidanve apasuxebineT:

– sulieria Tu usuloa: bavSvi? burTi? gogona? mindori? pepela? foToli? soko? ZaRli?


axali masalis aTviseba (mxolobiTi da mravlobiTi ricxvi)

strategia: SepirispirebiT gansxvavebis aRmoCena

a) maswavleblis davalebebi da SekiTxvebi klass:

– dafaze meore winadadebac weria. am winadadebidanac amoiwereT arsebiTi saxeli (Citebi).

– pirveli winadadebidan Citi amovwereT, meoridan – Citebi. SegiZliaT, amixsnaT, riTi

gansxvavdeba erTmaneTisagan Citi da Citebi?

mosalodneli pasuxi: Citi erTia, Citebi bevria (ramdenimea / erTze metia / ufro metia /

mravalia...)

mxolobiTi ricxvi

mravlobiTi ricxvi

Citi Citebi

– gamodis, rom Cven arsebiTi saxelis ricxvi gavigeT: Citi mxolod erTia, Citebi ki masze

meti, bevri, mravali. axla sxva saxelebsac CamogiTvliT da swrafad mipasuxeT, mxolod erTia

Tu mravali:

bavSvebi? bavSvi? muxa? muxebi? mTebi? mTa? biWebi? biWi? magidebi? magida?

dauxazeT dafaze cxrili, nimuSic CawereT da klasis pasuxebic Sesabamisad miumateT.

mniSvnelovania, rom bavSvebma jer sasaubro eniT moisminon sityvebi: ricxvi, mxolod erTi,

mravali; gramatikuli terminebi ki maT Semdeg gaacaniT.

sTxoveT moswavleebs, gadaSalon wignebi 47-e gverdze, waikiTxon gakveTilis saTauri da

pirveli-meore rigis naxatebsa da winadadebebs daakvirdnen. SeaqeT isini, uTxariT, rom yve-

lafers sworad mixvdnen; axla ki kargad unda daimaxsovron wignSi mocemuli ori gamoTqma,

romlebiTac enis Semswavlelebma mxolod erTi da mravali gamoxates:

dafaze cxrilSi CawereT da waikiTxeT – mxolobiTi ricxvi da mravlobiTi ricxvi.

– rveulSi Tqven ukve amowereT sityva `Citebi~, axla gverdiT miuwereT mas, romel ricxvSia

(Citebi mravlobiT ricxvSia.).

– axla ki dafasac daakvirdiT da dauxmareblad kidev erTi ram aRmoaCineT! romeli asoebi

emateba arsebiT saxelebs mravlobiT ricxvSi? (eb).

– arsebiT saxelebSi eb mravlobiTi ricxvis niSania!


axali masalis aTviseba (mxolobiTi da mravlobiTi ricxvi zmnebSi)

strategia: SepirispirebiT gansxvavebis aRmoCena

maswavleblis davalebebi da SekiTxvebi:

– gadaiwereT dafidan meore winadadeba. (Citebi tkbilad galoben.).

– SeadareT pirvel winadadebas da daakvirdiT,zmna Tu icvleba ricxvis mixedviT.

– `galobs~ mxolobiTSia Tu mravlobiTSi? `galoben~ romel ricxvSia?

74

75

Semdeg sTxoveT bavSvebs, wignSi Caixedon da meore rigis winadadebebsac daakvirdnen:

– `TamaSoben~ mxolobiTSia Tu mravlobiTSi? `TamaSobs~ romel ricxvSia?

– ras Svreba erTi biWi? biWebi ras Svrebian?

SeamowmeT axali masalis aTviseba analogiuri davalebiT:

gaasufTaveT dafa, dawereT ori axali winadadeba da mieciT weriTi davaleba yvelas, es

winadadebebi mravlobiT ricxvSi gadaiyvanon:

Tqvenc dawereT dafaze mravlobiTis formebi da kidev erTxel daazusteT moswavleebTan

erTad, rom am winadadebebSi sulieri arsebiTi saxelebia.

winadadebebi dafze:

mxolobiTi:

ZaRli yefs.biWi dgas.

mravlobiTi:

ZaRlebi yefen.biWebi dganan.

aqtivoba 5. mosmena, kiTxva, metyveleba

axali masalis aTviseba (zmnis ricxvi usulo arsebiT saxelebTan)

strategia: jer konkretuli magaliTis gacnoba da Semdeg ganzogadeba

•dawereT dafaze winadadeba da sTxoveT moswavleebs, Secdoma aRmoaCinon:

oTaxSi magidebi dganan.

maswavlebeli:

– kargad daakvirdiT: am winadadebaSi Secdomaa, qarTul enaSi ar aris miRebuli ase Tqma.

rogor unda vTqvaT sworad?

Tu bavSvebs Secdomis aRmoCena gauWirdebaT, daexmareT: zmnas qveS xazi gausviT da hkiTxeT

maT, swori iyo Tu ara am winadadebaSi zmnis mravlobiT ricxvSi Casma.

– sworia, iTqvas da daiweros ase: oTaxSi magidebi dgas (gadaxazeT `dganan~ da dawereT `dgas~.).

– daakvirdiT am winadadebas da mizezi erTad aRmovaCinoT: am winadadebaSi rogori arsebiTi

saxeli gvaqvs, sulieri Tu usulo?

– ra Tqma unda, magida, magidebi usulo arsebiTi saxelia.

• dafaze dawereT:

magida dgas. magidebi dgas.

ganmarteT: mravlobiTSi Casmul usulo arsebiT saxelTan zmna mxolobiT ricxvSi rCeba.

• sTxoveT moswavleebs:

a. waikiTxon wignis mesame rigis winadadebebi (mindorSi muxa dgas. mindorSi muxebi dgas.);

b. ipovon da waikiTxon, weria Tu ara wignSi wesi, romelic qarTul enaSi aucileblad unda

davicvaT.

• Semdeg ki dafaze dawereT axali magaliTebi:

bavSvebi gaizardnen. muxebi gaizarda.

ekranze ZaRlebi gamoCndnen. ekranze saxlebi gamoCnda.

da am gakveTilis masala SeajameT, gaamTlianeT:

– mravlobiTSi Casmul sulier arsebiT saxelebTan zmnac mravlobiTSia, usulosTan ki –

mxolobiTSi.

• bolos savarjiSoebiT ganamtkiceT axsnili masala:

dawereT dafaze winadadebebi, gaxazeT mravlobiT ricxvSi mdgari arsebiTi saxelebi da

sTxoveT moswavleebs, zmnebi daasrulon:

a) erT weliwadSi buCqebi gaizard-. (gaizarda).

b) gazafxulze mTebi amwvand-. (amwvanda).

g) Semodgomaze foTlebi gayviTld-. (gayviTlda).

d) wvimis Semdeg sokoebi amovid-. (amovida).

e) baRSi vardebi gaiSal-. (gaiSala).

an: SegiZliaT, dafasTan saTiTaod gamoiyvanoT bavSvebi da davalebebi 5 moswavles indi-

vidualurad SeasrulebinoT.

dasviT SekiTxva:

– am winadadebebSi arsebiTi saxelebi mravlobiTSia, zmne bi ki – mxolobiTSi; ratom? rogoria

es arsebiTi saxelebi? (usulo)

saSinao davaleba gakveTilis dasasruls CaaniSnineT moswavleebs wignSi mocemuli davaleba saxlSi Sesas-

ruleblad (mosw. wigni, gv. 48).

Sefasebamoswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad sworad SeZles saxelisa da zmnis pirsa da

ricxvSi Sesabameba.

76

77

Wkviani ZaRlebi


moswavle daeuflos wakiTxulis gaazrebis ZiriTad strategiebs; daakavSiros erTmaneTTan

teqstSi mocemuli faqtebi, moqmedebebi da gamoitanos saTanado daskvnebi. gaiazros teqstis

struqtura mTlianobaSi, Seadginos gegma (maswavleblis daxmarebiT).





• განსაზღვრავს რეპლიკის ავტორს, ადრესატსა და მიზანს (რჩევის მიცემა, ინფორმირება, ახსნა,

საკუთარი დამოკიდებულების გამოხატვა და სხვ.);

• აკვირდება მხატვრული ტექსტების ენას, მწერლისეულ ლექსიკას;

ქართ.დაწყ.(I).12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის


• მასწავლებლის დახმარებით ადგენს ტექსტის მარტივ გეგმას მისთვის სასურველი ფორმით

(სიტყვიერად ან ნახატებით).

gakveTilis etapebi


gakveTils axali teqstis saTaursa da avtorze yuradRebis gamaxvilebiT iwyebT.

gadaaSlevineT moswavleebs wignebi 50-e gverdze da dasviT SekiTxvebi:

– ra aqvs saTaurad am axal teqsts? (Wkviani ZaRlebi).

– vin aris teqstis avtori? (iakob gogebaSvili).

– ras gvatyobinebs minaweri saTauris qveS? (es namdvili ambavia.).

– ra gansxvavebaa namdvil ambavsa da mxatvrul nawarmoebs Soris?

– rogor fiqrob, ra aris am teqstis avtoris mizani? (kiTxvas pasuxi unda gaeces saTaurze

dayrdnobiT.)

– eTanxmebiT azrs, rom ZaRli Wkviani cxovelia? SegiZlia, Seni pasuxi magaliTiTac daasa-

buTo?

SearCieT pasuxis ori msurveli da aambobineT magaliTebi. sTxoveT bavSvebs, Seafason

mosmenili ambebi: marTlac, damajereblad asabuTebs Tu ara monaTxrobi, rom ZaRli Wkviania

(an, sapirispiro azris SemTxvevaSi, magaliTi asabuTebs Tu ara imas, rom ZaRli ar aris Wkviani

cxoveli.)

– iciT Tu ara, rom ZaRlis Zalian bevri jiSi arsebobs?! romlis dasaxeleba SegiZlia? (mwe-

vari, nagazi, senbernari, buldogi, pudeli da sxva.)


teqsti dayofilia 5 abzacad. cal-calke daamuSaveT abzacebi. Tavdapirvelad gamoiyeneT

Cumi kiTxvis strategia. yoveli abzacis wakiTxvis Semdeg SeaCereT kiTxvis procesi wakiTxulis

gasaanalizeblad.

a) I abzacis dasrulebis Semdeg SeamowmeT, sworad gaiges Tu ara moswavleebma teqstis am

monakveTis yvela sityva da informacia. maT, cxadia, SeuZliaT, Caxedon teqsts da Semdeg upa-

suxon SekiTxvas.

am etapze vamowmebT: 1. teqstSi cxadad mocemuli informaciis gagebasa da aRqmas; 2. moswav-

leTa kiTxvis leqsikons – wakiTxulis Sinaarsis gagebisaTvis sityvaTa mniSvnelobebis codnas

(cnobilia, rom mkvlevrebi gamoyofen 4 saxis leqsikons: smeniT leqsikons, zepir leqsikons,

kiTxvis leqsikonsa da weris leqsikons).


– romeli qveyanaa teqstSi naxsenebi? (Sveicaria).

– ratom aris saxifaTo, saSiSi Sveicariis mTebze gadasvla?

– ra aris namqeri?

Tu am sityvis Sinaarsi ar ician, ganumarteT leqsikonis daxmarebiT.

– Turme ra iwvevs imas, rom mgzavrebs gza xSirad ekargebaT? (namqeri).

– ra iTqva am abzacSi iseTi, rac teqstis saTaurTan dakavSirebulia? (aq mgzavrebis mxsneli

ZaRlebi yofilan.)

b) II abzacidan kiTxvas sxva moswavle agrZelebs.

kiTxvis dasrulebis Semdeg maswavlebeli moswavleebs kvlav SekiTxvebs dausvams:

– ra auSenebiaT Sveicariis mTebSi? (monasteri)

monastris mniSvnelobis axsnisas dagexmarebaT beTaniis foto wignis 81-e gverdze.

– ra ewodebaT im mamakacebs, romlebic monasterSi cxovroben? (berebi).

beris mniSvnelobac ganmarteT leqsikonis daxmarebiT.

– vin patronobs ZaRlebs mTebSi? (berebi)

– am abzacSi ra iTqva iseTi, rac saTaurTan da wina abzacTan dakavSirebulia? (ZaRlebma

adamianebi gadaarCines.)

g) grZeldeba III abzacis kiTxva. Semdeg maswavlebeli kvlav SekiTxvebs svams:

– rogor axerxeben berebi gzaabneuli mgzavrebis Svelas?

– Tqveni azriT, ratom Seabamen xolme yelze ZaRlebs berebi Rvinosa da purs?

– rogor xvdebian gzaabneuli mgzavrebi monasterSi? (win ZaRli miuZRviT).

– ra SevityveT erTi gansakuTrebuli ZaRlis Sesaxeb?

d) IV abzacis wakiTxvis dawyebamde sTxoveT moswavleebs, gamoTqvan varaudi, rogor gaagr-

Zelebs avtori Txrobas: axla sxva ZaRlis ambavs gagvacnobs, Tu am gansakuTrebuli ZaRlis Sesaxeb

ufro mets gvetyvis (amgvari winaswari molodini mkiTxvels interess kidev ufro uRvivebs.).

maswavleblis SekiTxvebi IV abzacis dasrulebis Semdeg:

– romeli winaswar gamoTqmuli azri gamarTlda?

– rogor moiqca ZaRli, roca mixvda, rom bavSvs misi eSinoda?

e) grZeldeba bolo, V abzacis kiTxva.

maswavleblis SekiTxvebi klass:

– ras ambobs avtori ZaRlebis Sesaxeb?

– Senc eTanxmebi bolo abzacSi gamoTqmul azrs?

78

79

Tuki romelime moswavles ZaRli Zalian Wkvian cxovelad ar miaCnda, SeamowmeT, xom ar

Seucvlia mas Tavisi azri am teqstis wakiTxvis Semdeg.

aqtivoba 3. kiTxva da wera

moswavleebma teqstis TiToeul (xuTive) abzacs Sesabamisi saTauri unda SeurCion da rveulSi

mimdevrobiT Camoweron.

maswavlebelma bavSvebs unda urCios, aucileblad waikiTxon abzacebis pirveli winadadebebi;

maT gaaxsendebaT TiToeuli abzacis Sinaarsi da saTaursac advilad SearCeven.

SesaZlebeli varianti: 1. Sveicariis Tovliani mTebi; 2. monasteri da berebi; 3. ZaRlebis

mTebSi gagzavna; 4. mxsneli ZaRli da gulwasuli bavSvi; 5. ZaRli Zalian Wkviani cxovelia.

a) SeaxseneT moswavleebs, rom amgvar dasaTaurebas Txrobis gegmasac uwodeben. gegmis mixed-

viT ambis moyola, Txroba gacilebiT advilia.

b) Semdeg ramdenimes xmamaRla waakiTxeT mis mier Sedgenili gegma da moswavleebTan erTad

ganixileT.

Tu dro dagrCebaT:

g) sasurvelia, dafaze CamoweroT gegmis erTi Sejerebuli varianti.

d) sTxovT moswavleebs, gegmis daxmarebiT Seafason, sad, romel abzacSi, rodis iZabeba

yvelaze metad mkiTxvelis yuradReba.

blumis taqsonomiis mixedviT, Sefaseba, rogorc azrovnebis mniSvnelovani safexuri, war-

moaCens moswavlis unars, mocemuli kriteriumis safuZvelze gamoarCios da gansajos sakiTxi

/problema/situacia.

gegma:

1. Sveicariis Tovliani mTebi;

2. monasteri da berebi;

3. ZaRlebis gagzavna mTebSi;

4. mxsneli ZaRli da gulwasuli bavSvi;

5. ZaRli Zalian Wkviania.


Sesasruleblad (savarjiSoebis nawilis meSvide davaleba – mosw. wigni, gv. 50).

aseve, daavaleT, ivarjiSon `Wkviani ZaRlebis~ Tavisuflad kiTxvaSi.

SeniSvna

momdevno dRes, kiTxvis tempis Semowmebis mizniT, gamoiyeneT xmamaRla, gagrZelebebiT kiTx-

vis strategia: abzacebis mixedviT, monacvleobiT waakiTxeT teqsti xuT moswavles.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, Tu ramdenad SeZles wakiTxulis gaazreba; rogor

daakavSires erTmaneTTan teqstSi mocemuli faqtebi, moqmedebebi da gamoitanes saTanado

daskvnebi. rogor gaiazres teqstis struqtura mTlianobaSi, Seadgines gegma.

rogor gaCnda Rvino – mosasmeni teqsti (e. w. sayofacxovrebo zRaprebis Janridan )


mosmenis unaris gasaviTareblad gaaqtiurdes azrovnebis safexurebi: codna, aRqma, misadageba

(II gamoyeneba), analizi, Sefaseba.



ტექსტების მოსმენა, გაგება-გააზრება და გადმოცემა.

• ამოიცნობს ტექსტის თემას;

ქართ.დაწყ.(I).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა ტექსტის თემის,

მასში განხილული საკითხების მიმართ; მხატვრული ნაწარმოების პერსონაჟ(ებ)ის, მისი/მათი ქცევის

შეფასება და საკუთარი თვალსაზრისის ახსნა.

• აღწერს და ახასიათებს პერსონაჟებს თვალსაჩინო ნიშნების მიხედვით.

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. mosmena, metyveleba

teqstis wakiTxvamde gaacaniT moswavleebs mxolod saTauri da gamoikiTxeT, ra SeiZleba

iyos am nawarmoebis Sinaarsi, ra ician Rvinis Sesaxeb; SeamowmeT maTi leqsikuri maragi:

a) sanam Tematur saubars daiwyebT, dafaze CamowereT Sesabamisi semantikuri velis sityvebi

(SinaarsiT axlos mdgomi sityvebi), SeurieT maT erTi damatebiTi sityva da sTxoveT moswav-

leebs, gamoicnon, romelia zedmeti:

vazi, yurZeni, venaxi, rTveli, yana, mtevani.

radgan II klasSi es sityvebi Seswavlili aqvT, mosalodnelia, rom bavSvebi yanas advilad

gamoricxaven.

b) maswavleblis SekiTxvebi:

– romeli mcenaris nayofisagan mzaddeba Rvino? (vazis)

– ras isxams vazi? (yurZens)

– ra gansxvavebaa marcvalsa da mtevans Soris?

– ras vuwodebT adgils, sadac bevri vazi erTad xarobs? (venaxs)

SesaZlebelia, romelime moswavlem icodes sityva zvaric.

– rodis, weliwadis romel dros, krefen xolme venaxSi yurZens? (Semodgomaze)

– romeli sityva aRniSnavs Semodgomaze venaxebSi yurZnis erTad dakrefas? (rTveli)

– ras niSnavs gamoTqma: yurZnis dawurva?

– axaldawuruli yurZnis wveni ukve Rvinoa?

– ra Tviseba aqvs Rvinos, ras iwvevs bevri Rvinis sma? (Trobas)

auxseniT moswavleebs, rom zrdasruli adamianisTvis Rvinis mcire raodenobiT daleva

80

81

sasargebloc ki aris. Rvinos samkurnalo Tvisebebic aqvs. monasterSic ki berebs ufleba aqvT,

cotaodeni Rvino miirTvan...


maswavlebeli:

– Tqven axla zRapari unda moisminoT. ukve giTxariT, zRap ris saTauria `rogor gaCnda Rvi-

no~. miuxedavad imisa, rom es zRapruli, mogonili ambavia, misi erTi nawili simarTlea. kargad

mousmineT da gamoicaniT, ra SeiZleba iyos marTlac SesaZlebeli?

Semdeg moasmenineT moswavleebs zRapris I monakveTi (sityvebamde: ra davarqvaT, an ra Tviseba

davanaTloTo).

a) dasviT SekiTxvebi:

– rogor fiqrobT, SEesaZlebelia, aseTi ram sinamdvileSic momxdariyo? ra hgavs simarTles?

moswavleebma dasaSvebad unda miiCnion, rom:

1. vazi iqneb Tavdapirvelad marTlac tyeSi xarobda;

2. adamianma ki gadawyvita, ezoSic daergo.

3. roca man vazis nayofs gemo gausinja, Zalian moewona.

4. vazma bevri yurZeni moisxa.

5. kacma mtevnebi dawura da tkbili wveni Tixis WurWelSi Caasxa.

6. cota xnis Semdeg wveni Rvinod iqca...

Tu bavSvebs zemoT aRniSnuli pasuxebis gadmocema gauZneldebaT, mieciT gezi SekiTxvebis

daxmarebiT:

– Tqven albaT iciT, rom arsebobs tyis vaSli da baRis vaSli; tyis vardi da baRis vardi...

dasaSvebia, rom adamians vazi pirvelad tyeSi enaxa da Semdeg ezoSic gaexarebina?

– SesaZlebelia, vazis ramdenime Zirs imdeni yurZeni moesxa, rom erTbaSad ver SeeWamaT da

darCeniliyo?

– sinamdvileSic arsebobs Tixis WurWeli?

– yurZnis axaldawuruli wveni tkbili iqneboda?

– mogvianebiT wveni marTlac Rvinod gadaiqceoda?

– mosmenilidan ra migvaniSnebs imas, rom es ambavi zRaparia da SeuZlebelia, yvelaferi,

marTlac ase momxdariyo?

mosalodnelia, rom bavSvebma yuradReba miaqcies:

1. zRapris dasawyiss: iyo da ara iyo ra.

2. im uCveulo ambavs, rom kacma adamianebTan erTad nadir-frinvelic moiwvia. adamianebi da

nadir-frinvelebi erTmaneTs esaubrebian.

gaamaxvileT yuradReba zRapris dasawyisze: marTlac ra iyo, da ra – ara.

b) Semdeg kidev erTxel moasmenineT moswavleebs es monakveTi da SeamowmeT smeniTi leqsikoni

(WaSnikze miiwvia; gaimarTa bWoba):

– xom ar gaxsovT, rodis iTqva zRaparSi sityva WaSniki, `WaSnikze miwveva~? ratom miiwvia

kacma xelmeored stumrebi? sasmelis gemos gasasinjad miwvevas ra ewodeba?!

– ris Sesaxeb unda gamoeTqvaT TavianTi azri erTad Sekrebil adamianebsa da nadir-frin-

velebs? ra gamarTes maT gemrieli sasmelisTvis saxelis SesarCevad? ras niSnavs `bWoba~?!...


a) waukiTxeT zRapris gagrZeleba (II monakveTi, lxinis RmerTis sityvebis CaTvliT).

b) dasviT SekiTxvebi:

– zRapris mixedviT, romeli frinveli da cxoveli bWobda adamianebTan erTad?

pasuxi dafaze dawereT:

bulbuli, lomi, WriWina, ZaRli, bati, Rori.

moswavleebTan erTad gaixseneT jamebis raodenobac da dafaze CamowereT: 3, 5, 7, 9,12 da meti.

(sasurvelia, bavSvebs aCvenoT an dauxatoT Rvinis sasmeli jami – zomieri fiala.)

Semdeg saTiTaod gamoikiTxeT eqvsive Tvisebis Sesaxeb:

– romelma ra daanaTla sasmels?

gamoiyeneT wyvilebad muSaobis strategia. daunawileT es eqvsi davaleba sxvadasxva wyvils

da sTxoveT, gaixsenon mosmenili da Camoayalibon pasuxi.

– Tqveni azriT, kargad, ostaturad SeurCia mezRaprem frinvel-cxovelebs Tvisebebi?

Seefereba bulbuls, loms, WriWinas, ZaRls, batsa da Rors is, rac aq aris CamoTvlili?

– saxeli rogor daerqva sasmels? (lxinis RmerTma – Rvinom Tavisi saxeli daarqva).


waukiTxeT moswavleebs zRapris bolo, mesame nawili. SeamowmeT, aRmoCnda Tu ara swori is,

rac maT meore nawilidan daumaxsovrebiaT (am nawilSi erTxel kidev CamoTvlilia yvela Tviseba).

dasviT SekiTxvebi zRapris mTavari azris amosacnobad:

– ori sasmisis zemoT, mesame jamidan, Rvino adamianze Tavis Zalas avlens. zRapris mixed-

viT, adamiani TandaTanobiT sxvadasxva Tvisebas iZens. SeafaseT, romelia amaTgan SedarebiT

mosawoni da romeli – ara?

mosalodnelia, rom bavSvebi bulbulis Tvisebas – simReris survilis gaCenas moiwoneben;

SedarebiT dadebiTad Seafaseben lomis Tvisebasac, danarCens ki – kritikulad, uaryofiTad.

saSinao davaleba

gakveTilis dasasruls mieciT moswavleebs weriTi davaleba saxlSi Sesasruleblad: rogor

unda moiqcnen mamakacebi, maTi lxini rom mosawoni iyos? dafaze dawereT da CaawerineT dasawyisi:

lxini rom mosawoni iyos, ...

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, Tu ramdenad saTanadod SeZles mosmenili teqstis

gageba-gaazreba, kiTxvebze pasuxis gacema.

82

83

rogor gaCnda Rvino

iyo da ara iyo ra, amqveynad ra ar yofila! odesRac iseTi droc iyo,

roca xalxi vazs ar icnobda da arc Rvinis dayeneba icoda. vazi maSin

tyeSi izrdeboda da yurZens Citebi kenkavdnen.

erTxel erTma kacma tyidan vazis nergi wamoiRo da Tavis ezoSi dar-

go. vazma, ra Tqma unda, yurZeni daisxa. kacma SeWama yurZeni, moewona da

meore weliwads kidev dargo ramdenime Ziri.

vazi male mTel ezos moedo. kaci yovel Semodgomaze rTvels marTa-

vda, moiwvevda mezoblebs – xalxs, nadir-frinvels – da gemrieli nay-

ofiT umaspinZldeboda.

erT weliwads vazma didZali nayofi gamoiRo. kacma Cveulebriv moi-

wvia mezoblebi, magram naxevaric ver SeWames. darCenili mtevnebi kacma

dawura da tkbili wveni Tixis WurWelSi Caasxa.

gavida cota xani, kacma wvens gemo gausinja, moewona da WaSnikze isev

moiwvia xalxi da nadir-frinveli. yvelam gasinja wveni da yvelas moe-

wona misi surneli da gemo. gaimarTa bWoba: ra davarqvaT, an ra Tviseba

davanaTloTo?

mofrinda bulbuli, Seavso Tixis jami da Tqva:

– vinc sami jami dalios, CemsaviT tkbilad amRerdeso! – dalia jami da

dadga.

movida lomi, Seavso jami da Tqva:

– vinc xuTi jami dalios, CemsaviT Ronieri da uSiSari gaxdeso!

movida WriWina, Seavso jami da Tqva:

– vinc Svidi jami dalios, CemsaviT momabezreblad aWriWindeso!

movida ZaRli, Seavso jami da Tqva:

– vinc cxra jami dalios, CemsaviT Rrena daiwyoso! – dalia jami da

dadga.

movida bati, Seavso jami da Tqva:

– vinc Tormeti jami dalios, CemsaviT gamotvindeso!

bolos movida Rori, Seavso jami da Tqva:

– vinc Tormet jamze meti dalios, CemsaviT talaxSi igoraoso!

am dros movida lxinis RmerTi, aavso jami da Tqva:

2

cx

ov

el

eb

i w

ig

ne

bS

i

– raki yvela Cemi Zala da unari daanaTleT, maS, saxelic Cemi

erqvaso, da Rvino daarqva.

ase aRmoaCina kacma Rvino. droTa ganmavlobaSi bevri ram

Seicvala. xalxma vazis sul axali da axali jiSebi aRmoaCina da

Rvinoebic sxvadasxvagvari gaCnda, magram is Tavdapirveli Zala da

Tviseba ki dRevandlamde ucvlelad SeinarCuna: axlac, sam jams

rom dalevs kaci, bulbuliviT tkbilad amRerdeba, xuT jamze

lomis Zala da gambedaoba eZleva, Svidjamdaleuli WriWinasaviT

aWriWindeba da yvelas Tavs abezrebs, mecxre jamze ZaRliviT Rre-

nas iwyebs, meTormeteze bativiT gamotvindeba, xolo vinc Tormet

jamze mets dalevs, RoriviT talaxSi Cawveba da goraobasa da

Rrutuns daiwyebs.

qarTuli xalxuri zRapari

2c

xo

ve

le

bi

wi

gn

eb

Si

84

85

Tavi III – Zala erTobaSia

gramatika – arsebiTi saxeli da ricxviTi saxeli


moswavlem SeZlos ZiriTadi enobriv-gramatikuli saSualebebis saTanadod gamoyeneba

– marTebulad dasvas kiTxvebi: vin? ra? ramdeni? Sesabamis konteqstSi sworad gamoiyenos

raodenobiTi ricxviTi saxelebi.





ქართ.დაწყ.(I).15. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების გამოყენება მიზნის

• გადაიკითხავს და ჩაასწორებს საკუთარ ნაწერს, ჩაამატებს, ამოშლის ან გადასვამს ტექსტში

სასურველ სიტყვას ან წინადადებას;

gakveTilis etapebi


axal gakveTils teqstis saTaurze yuradRebis gamaxvilebiT viwyebT.

gadaaSlevineT moswavleebs wignebi 59-e gverdze da sTxoveT, waikiTxon saTauri.

maswavlebeli: – dRes gramatikis gakveTili gvaqvs. ra aris Cveni gakveTilis Tema? (arsebiTi

saxeli da ricxviTi saxeli).

– arsebiTi saxeli Tqven ukve iswavleT. erTxel kidev gavimeoroT, ra viciT mis Sesaxeb;

gavixsenoT, romel sityvebs uwodes enis Semswavlelebma arsebiTi saxelebi.

Semdeg maswavlebeli dafaze wers winadadebebs da bavSvebs sTxovs, rveulebSi gadaiweron.

gamoiyeneT e. w. gonebrivi ieriSis strategia, dausviT SekiTxvebi moswavleebs:

– am winadadebebSi romelia arsebiTi saxelebi? (bavSvebi, wignebi)

– ra kiTxvebi daesmis arsebiT saxelebs? (vin? da ra?)

– amaTgan romelia sulieri da romeli – usulo? (bavSvebi – sulieri, wignebi – usulo)

– romel ricxvSia es arsebiTi saxelebi? (mravlobiTSi)


– gadaiyvaneT winadadebebi mxolobiT ricxvSi da rveulSi CawereT (bavSvi kiTxulobs. wigni

gadaSlilia.)

– ra emateba mravlobiTSi arsebiT saxels? niSans qveS xazi gausviT (-eb)

– TiToeul winadadebaSi ori sityvaa. pirveli arsebiTi saxelia, meore ra aris? (zmna)

winadadebebi dafaze:

bavSvebi kiTxuloben. wignebi gadaSlilia.


axali gramatikuli masalis aTviseba (ricxviTi saxeli)

strategiebi: SepirispirebiT gansxvavebis aRmoCena

maswavlebeli dafaze axal winadadebebs dawers.

– romel ricxvSia arsebiTi saxelebi? (mravlobiTSi)

– SegiZliaT, am winadadebebis mixedviT miTxraT, zustad ramdeni Citi WikWikebs an ramdeni

yvavili gaiSala?

bavSvebi `aRmoaCenen~, rom es SeuZlebelia. Semdeg maswavlebeli sTxovs maT, Caixedon wignSi

da waikiTxon naxatebis qveS rigiT meore winadadebebi.

TviTon ki am winadadebebs dafaze wers: ori bavSvi kiTxulobs. sami Citi WikWikebs.

ori yvavili gaiSala.

winadadebebi dafaze:

Citebi WikWikeben. yvavilebi gaiSala.

maswavlebeli:

– romeli sityvebi daemata win arsebiT saxelebs? (ori, sami, ori)

– axla Cven ukve viciT bavSvebis, Citebisa da yvavilebis raodenoba.

Semdeg sTxovs moswavleebs, gadaiweron es winadadebebi rveulSi da raodenobis aRmniSvnel

sityvebs xazi gausvan.

maswavlebeli:

– Tqven, ra Tqma unda, iciT, rom erTi, ori, sami ... asi ricxvebis saxelebia. enis Semswavlelebma

ki maT ricxviTi saxelebi uwodes.

– ramdeni bavSvi kiTxulobs? ramdeni Citi WikWikebs? ramdeni yvavili gaiSala?

– ra yofila ricxviTi saxelis kiTxva? (ramdeni?)


axali gramatikuli masalis aTviseba (ricxviTi saxeli da arsebiTi saxelis ricxvi)

xerxi: konkretul magaliTebze dakvirvebis Semdeg zogadi wesis Camoyalibeba.

sTxoveT moswavleebs, Caxedon wigns da yuradReba miaqcion gakveTilis Temas – arsebiTi saxe-

li da ricxviTi saxeli. Semdeg maT waakiTxeT pirveli naxatis qveS dawerili orive winadadeba.

winadadebebis es wyvili dafazec dawereT da arsebiT saxelebs qveS xazi gausviT:

bavSvebi kiTxuloben.

ori bavSvi kiTxulobs.

dasviT SekiTxvebi:

– romel ricxvSia arsebiTi saxeli pirvel winadadebaSi? (mravlobiTSi)

– meore winadadebaSi romel ricxvSia arsebiTi saxeli? (mxolobiTSi)

– ra SeniSneT, ricxviTi saxelis gverdiT arsebiTi saxeli romel ricxvSi unda iyos? (mxolo-

biTSi).

– wavikiTxoT da davakvirdeT, sxva winadadebebSic asea? (sami Citi WikWikebs. ori yvavili

gaiSala.)

– qarTul enaSi aseTi wesia : ricxviTi saxelis gverdiT arsebiTi saxeli yovelTvis mxolo-

biT ricxvSia.

86

87


– ipoveT, weria Tu ara wignSi es wesi?

romelime moswavles xmamaRla waakiTxeT.


axali gramatikuli masalis aTviseba (ricxviTi saxeli da zmnis ricxvi)

strategia: analogia (enis wesis migneba analogiis safuZvelze)

maswavlebeli:

– modi, axla am ricxviT saxelian winadadebaSi zmnasac davakvirdeT.

miuTiTeT dafaze winadadeba:

ori bavSvi kiTxulobs.

daelodeT bavSvebis pasuxs. SesaZlebelia, damoukidebladac mixvdnen, rom ricxviTi saxelis

gverdiT, iseve rogorc arsebiTi saxeli, zmnac mxolobiTSi unda iyos.

– romel ricxvSia aq zmna? (mxolobiTSi)

– sxva ricxviTsaxelian winadadebebSic asea?

miuTiTeT dafaze winadadebebi: sami Citi WikWikebs. ori yvavili gaiSala.

– aba, axla Tqven aRmoaCineT kidev erTi wesi!

mosalodneli pasuxi: ricxviTi saxelis gverdiT zmna yovelTvis mxolobiT ricxvSia.

Semdeg gaamTlianeT qarTuli enis es wesebi, dawereT dafaze da bavSvebs sTxoveT, xmamaRla

waikiTxon:

ricxviTi saxelis gverdiT arsebiTi saxeli da zmna mxolobiT ricxvSia.

sasurvelia, ganumartoT moswavleebs, rom yvela enaSi ase ar aris. xSirad enebs sxvadasxvag-

vari wesebi aqvs. qarTulSi ki es wesi aucileblad unda davicvaT.

aqtivoba 5. kiTxva, wera

a) sTxoveT moswavleebs, igavidan `Zala erTobaSia~ gadaiweron pirveli striqoni da ricxviT

saxelebs qveS xazi gausvan.

iyo erTi didebuli mefe. mas ocdaaTi vaYJiSvili hyavda.

(yuradReba miaqcieT ocdaaTis marTlwerasac.)

b) dawereT dafaze winadadebebi SecdomebiT da sTxoveT moswavleebs, ipovon Secdoma:

xuTi winadadebebi Sevadgine. sami mgzavri fexiT midian.

saSinao davaleba


Sesasruleblad (savarjiSoebis nawilis orive savarjiSo – mosw. wigni, gv. 59).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles ZiriTadi enobriv-gramatikuli

saSualebebis saTanadod gamoyeneba.

spilo da WianWvelebi, II nawili


moswavlem SeZlos teqstSi personaJTa replikebis miznis gansazRvra; personaJebis erTma-

neTTan urTierTobis Sefaseba; wakiTxuli teqstiT aRZruli gancdis, emociis gamoxatva.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan:







• ამოიცნობს ტექსტის თემას, წვდება დედააზრს (მთავარ იდეას);



• გამოხატავს წაკითხული ტექსტით აღძრულ ემოციებს, განცდებს;

gakveTilis etapebi


maswavlebeli gakveTils teqstis pirveli nawilis SexsenebiT iwyebs.

SeamowmeT weriTi saSinao davaleba, romelic I nawilis II abzacis gadawerasa da dasaTaurebas

moiTxovda.

mosalodneli variantebi: spilo WianWvelebs budes ungrevs / spilom Zala gamoiCina / spilom

vedreba ar Seismina / umowyalo spilo...

dasviT SekiTxvebi:

– Semdeg ra moxda, daemorCilnen spilos cicqna WianWvelebi?

– ra xerxs mimarTes WianWvelebma?

– sad Sewyda Txroba, ra SevityveT am nawilis bolos?

pasuxebis mosmenis Semdeg uTxariT moswavleebs:

– Tqven iciT, rom es nawarmoebi igav-arakia. SesaZlebelia, meigave cxovelebis Sesaxeb gviam-

bobdes, magram farulad adamianebsac gulisxmobdes. igavi aucileblad raRacas gvaswavlis,

Wkuas gvarigebs. Wkviani mkiTxveli ki amas TviTon unda mixvdes.

dasviT SekiTxva da asarCevi variantebi dafaze dawereT:

– ras gvaswavlis spilosa da WianWvelebis ambavi?

a) spilo uzarmazari da Seubralebeli cxovelia.

b) cicqna WianWvelas mwared kbena SeuZlia.

g) patara sulierebs did ZalasTan SebrZoleba SeuZliaT.

88

89

SeaxseneT moswavleebs, aucileblad waikiTxon samive da mxo lod Semdeg gadawyviton, rome-

lia swori pasuxi. gamoavlineT, vin romels irCevs. moswavleebs, romelTac swori pasuxi (e. i.

g) varianti) SearCies, sTxoveT, axsnan, ratom miaCniaT, rom g) sworia.

daexmareT bavSvebs SekiTxvebiT:

– am samidan romelSia gamoTqmuli azri mxolod spilos Sesaxeb?

– romelia mxolod WianWvelebis Sesaxeb?

– spilosa da WianWvelebis ambavi romelSi Cans?

– rogor fiqrobT, g) pasuxSi gamoTqmuli azri mxolod WianWvelebsa da spilos exeba?

Semdeg gadaaSlevineT moswavleebs wignebi 61-e gverdze da igavis meore nawilis dasawyisi

apovnineT.


a) gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia: teqsti moklea, amitom amjerad kiTxva gzadagza

aRargaawyvetinoT.

b) kiTxvis dasrulebis Semdeg SeamowmeT, sworad gaiges Tu ara moswavleebma teqstis yvela

sityva da informacia. maT, cxadia, SeuZliaT, Caxedon teqsts da Semdeg upasuxon SekiTxvas.

amowmebT: 1. teqstSi cxadad mocemuli informaciis povnasa da gagebas; 2. moswavleTa kiTxvis

leqsikons – wakiTxulis Sinaarsis gagebisaTvis sityvaTa mniSvnelobebis codnas. 3. teqstis

sxvadasxva winadadebas Soris mizez-Sedegobrivi kavSiris danaxvisa da gaazrebis unars.

maswavleblis SekiTxvebi da davalebebi moswavleebs:

– ratom eloda spilos kldeze gadavardnis saSiSroeba?

– ras niSnavs daCoqeba?

– ra uTxra WianWvelebs daCoqebulma spilom?

– mesame abzacSi ipoveT sityva, romelic spilos Seubraleblobas, umowyalobas aRniSnavs.

(gulqvaoba).

– ras gveubneba meigave: rogor Seicvala spilo, rogori gaxda is? (momTmeni, mSvidi, uwyinari)

aqtivoba 3. kiTxva/wakiTxulis gaazreba, wera, metyveleba

axali masalis aTvisebis Semowmeba wignis savarjiSoebis daxmarebiT

a) gamoiyeneT wyvilebSi muSaobis meTodi da sTxoveT bavSvebs, erTad ipovon pasuxi savar-

jiSoebis nawilis I da II davalebaze (I. ra piroba wauyenes spilos WianWvelebma? II. ra uxarodaT

WianWvelebs gansakuTrebiT?).

I da II savarjiSoSi mocemulia kiTxvebi arCeviTi pasuxiT (a. b. g.). amitom SeaxseneT moswav-

leebs: aucileblad waikiTxon samive da mxolod Semdeg gadawyviton, romelia swori; ar iCqaron

pasuxis gacema, teqstSi aucileblad Caixedon.

b) Semdeg gamoavlineT, vin ra varianti airCia. wyvilebs, romelTac swori pasuxebi (I-Si g)

varianti; II-Si b) varianti) SearCies, sTxoveT, wignis mixedviT daasabuTon, daamtkicon, rom es

pasuxebi marTlac sworia.

moswavlem unda SeZlos teqstSi cxadad mocemuli ori informaciis povna: I. me-3 abzacSi:

`araferi ar unda dauSao sxvasac, miT umetes, patarasa da sustsao~. II. me-5 abzacSi: `WianWvelebs

... metad is axarebdaT, rom gulkeTilobiT ajobes uzarmazar spilos~.

g) III savarjiSos SekiTxva e. w. Ria kiTxvaa – mas ar axlavs asarCevi pasuxi. es SekiTxva (Seni

azriT, ram moutana WianWvelebs gamarjveba?) yvelas dausviT. gamoacxadeT `fiqris wuTebi~

da sTxoveT moswavleebs, mofiqrebuli pasuxi rveulSi Caweron. bavSvebTan erTad ganixileT

ramdenime naweri.

bavSvebi unda mixvdnen, rom WianWvelebma spilo erTad daamarcxes. spilos dasamarcxeblad

isini erT gundad Segrovdnen.

d) Semdeg sTxoveT moswavleebs, gaixsenon igavi `Zala erTobaSia~ da am igav-araks daukav-

Siron; axsnan, ra saerToa maT Soris?

SegiZliaT, gamoiyenoT strategia – moswavle maswavleblis rolSi: survilis gaTvalis-

winebiT SearCioT moswavle, romelic klass am SekiTxvis pasuxs ganumartavs.

e) isev miubrundiT uSualod teqsts; gamoiyeneT amorCeviT kiTxvis strategia (teqstis

erTi romelime fragmentis moZebna da wakiTxva). davalebas siswrafeSi Sejibris saxe mieciT:

sTxoveT moswavleebs, swrafad ipovon teqstSi is adgili, romelSic Cans, rom spilo tanjvas

veRar uZlebda.

gakveTilis dasasruls CaaniSnineT moswavleebs wignSi mocemuli meore weriTi davaleba

saxlSi Sesasruleblad (mosw. wigni, gv. 62).

aqtivoba 4. kiTxva/dekodireba

kiTxvis tempis Semowmebis mizniT, gamoiyeneT gagrZelebebiT xmamaRla kiTxvis strategia.

waakiTxeT teqsti xuT moswavles, abzacebis raodenobis Sesabamisad.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, Tu ramdenad SeZles teqstSi personaJTa replikebis

miznis gansazRvra; maTi erTmaneTTan urTierTobis Sefaseba; wakiTxuli teqstiT aRZruli

gancdis, emociis gamoxatva.

90

91

Conguri


moswavlem SeZlos teqstis xmamaRla, Tavisuflad, swori intonaciiT wakiTxva, pauzis dacva

sasven niSnebTan; TxrobiTi teqstisagan gansxvavebuli saxis mqone nawarmoebis (leqsis) Tavise-

burebis gaazreba; wakiTxulis Sinaarsis gaazreba da sakuTari sityvebiT gadmocema.





• ხმამაღლა კითხვისას იცავს პაუზას სასვენ ნიშნებთან.




• საკუთარი სიტყვებით გადმოსცემს ტექსტის შინაარსს, ცალკეული მონაკვეთის არსებით

ინფორმაციას;

gakveTilis etapebi


maswavlebeli gakveTils leqsis formaze, saTaursa da avtorze yuradRebis gamaxvilebiT

iwyebs (akaki wereTeli, `Conguri~).

a) gadaaSlevineT moswavleebs wignebi 61-e gverdze da dasviT SekiTxvebi:

– rogor vxvdebiT erTi SexedviTac ki, rom Cven winaSe leqsia da ara – moTxroba?

daexmareT bavSvebs, maTi codnis farglebSi Camoayalibon pasuxi: moTxrobisagan gansxvavebiT,

leqss ufro mokle striqonebi aqvs. leqss furclis Sua nawilSi weren. mas ara aqvs abzacebi.

– daakvirdiT, am leqsis pirvel striqonSi ramdeni marcvalia? (8)

– rogor fiqrobT, sxva striqonebSic amdenive marcvalia?

xalxuri leqsisa da paolo iaSvilis leqsis magaliTze maT ukve ician, rom leqsis yvela

striqonSi marcvlebis erTnairi raodenobaa.

– ra aris am leqsis saTauri? vin aris misi avtori?

– kidev ra gamoarCevs leqss moTxrobisagan, striqonebis bolos ra aqvs xolme mas? (riTma).

– Cumad waikiTxeT leqsis pirvelive gamoyofili nawili – oTxi striqoni – da ipoveT akaki

wereTlis gariTmuli sityvebi (nelao – delao / nela-nelao – dela-delao).

b) Semdeg sTxoveT bavSvebs, gadaSalon wignebi momdevno gverdze da ipovon teqsti saTauriT

– strofi. waukiTxeT maT es informacia da dasviT SekiTxvebi:

– ras uwodeben Turme leqsis nawilebs? (strofs)

– poetebi ramden striqons aerTianeben xolme erT strofSi? (oTxs)

– daiTvaleT, ramdeni strofisagan Sedgeba es leqsi? (oTxi)

sTxoveT moswavleebs, CamoTvalon oTxi berZnuli sityva, romelic Tqven mier wakiTxul

teqstSi iyo dasaxelebuli. (poeti, leqsi, riTma, strofi).


a) waukiTxeT bavSvebs leqsi mTlianad. Tqveni mizania, moswavleebs leqsis intonaciis sworad

gadmocemis nimuSic aCvenoT. hkiTxeT maT, aris Tu ara es leqsi sasiamovnod mosasmeni, keTilx-

movani?

aucileblad miaqcieT yuradReba imas, Tu rogor unda wavikiTxoT leqsi: yoveli striqonis

sawyisi pirveli sityva SedarebiT xmamaRla unda gamovTqvaT, Semdeg ki xma odnav unda davadab-

loT.

dasviT SekiTxva leqsis mTavari saTqmelis amosacnobad: – gaixseneT, leqsis bolo strofSi

ra Seadara poetma Congurs?

b) Semdeg ki pirveli strofis Sesaswavlad gamoiyeneT strategia `eqo mkiTxveli~ (maswavlebe-

li kiTxulobs pirvel or striqons, imaves erTad xmamaRla kiTxuloben bavSvebi, maswavlebeli

waikiTxavs momdevno or striqons, imaves waikiTxaven bavSvebi).

SeniSvna: saWiroebis SemTxvevaSi, imuSaveT l bgeris warmoTqmaze. auxseniT moswavleebs, rom

am bgeris warmoTqmisas enis wveri Signidan zeda kbilebs unda miebjinos.

dasviT SekiTxvebi:

– SegiZliaT, wignSi, naxatze miCvenoT Conguris simebi da mosamarTavi?

– romeli sityvebiT gamoxata poetma, rom Conguris simebi kargad moumarTavs? (Sevuxmatk-

bile erTmaneTs).

– qarTuli simRerebis romeli misamReria CarTuli am leqsSi? (odela-dela-delao).

g) ganagrZeT meore strofis kiTxva – waikiTxeT iseve rogorc pirveli.

dasviT SekiTxvebi:

– rogor aris ganmartebuli sityva `hangi~ Cvens wignSi, ucnobi sityvebis patara furcelze?

– ris Sesaxeb ambobs poeti, `wkrialebs erTad yvelao~? (Conguris simebis)

– uSlian Tu ara xels erTmaneTs simebi imiT, rom TiToeuls Tavisi hangi aqvs, Tavisi gansa-

kuTrebuli xma aqvs?

– rogor axsniT mesame striqons, ras niSnavs sityvebi: `erTi-meoris TanxmobiT~?

d) ganagrZeT mesame strofis kiTxva.

dasviT SekiTxva:

– Tu erTi romelime simi gawydeba, ra saSiSroeba elis Congurs?

e) ganagrZeT meoTxe strofis kiTxva.

dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gasaazreblad, leqsis ideis amosacnobad:

– poetma mTeli saqarTvelo Congurs Seadara. ras Seadara man saqarTvelos sxvadasxva

kuTxeSi mcxovrebi adamianebi?

– am leqsis mixedviT, ra unda qnan danarCenebma, Tu erTi romelime kuTxe gasaWirSi aRmoCn-

deba?

92

93

– SemaxseneT, ra aris wignis am Tavis saTauri? (Zala erTobaSia)Q

– Tqveni azriT, ratom Seitanes es leqsi swored am TavSi?

aqtivoba 3. kiTxva

a) maswavleblis SekiTxvebi yvelas:

– daakvirdiT, romeli striqoni meordeba leqsSi oTxjer? (odela-dela-delao).

– romel strofSi adarebs akaki wereTeli Congurs saqarTvelos?

auxseniT moswavleebs, rom poetebi xSirad mimarTaven am xerxs – Sedarebas. rac ufro mou-

lodnelia Sedareba, miT ufro sainteresoa leqsi.

b) Semdeg gamoiyeneT jgufurad xmamaRla kiTxvis strategia da bavSvebs erTxmad leqsi

Tavidan bolomde waakiTxeT. SeadareT maTi gaZlierebuli xma Congurs, – TiToeuls Tavisi xma

aqvs, magram maTi `erTi-meoris TanxmobiT~ SeerTebuli xmebi gacilebiT Zlierad ismis.

g) pirveli strofis magaliTze, kidev erTxel auxseniT moswavleebs, leqsi zepirad saxlSi

rogor daiswavlon: jer pirveli ori striqoni waikiTxon da gaizepiron, Semdeg – momdevno ori.

bolos ki gaamTlianon strofi, Tavidan bolomde waikiTxon da zepirad Tqma scadon...

aqtivoba 4. wera

moswavleebma unda Seasrulon savarjiSoebis nawilis (mosw. wigni, gv. 63) me-4 da me-5 weriTi

davalebebi (1. nelao – delao, yvelao – delao, Svelao – delao, yvelao – delao. 2. ra? simebi.

vin? mcxovrebi.)

saSinao davaleba

gakveTilis dasasruls CaaniSnineT moswavleebs wignSi mocemuli mesame weriTi davaleba

saxlSi Sesasruleblad (leqsis pirveli ori strofis gadawera).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, Tu ramdenad SeZles teqstis xmamaRla, Tavisuflad,

swori intonaciiT wakiTxva, pauzis dacva sasven niSnebTan; TxrobiTi teqstisagan gansxvavebu-

li saxis mqone nawarmoebis (leqsis) Taviseburebis gaazreba; wakiTxulis Sinaarsis gaazreba da

sakuTari sityvebiT gadmocema.

94

nadirTa Zmoba

daTvi, mgeli da mela Sexvdnen da erTmaneTs SesCivles: radgan

xSirad didi xnobiT SimSiliT kuWi gvixmeba, modi, davZmobildeT

da amieridan rasac movinadirebT, Zmurad gaviyoT xolmeo. daZmo-

bildnen da Sehfices, erTmaneTisTvis ar eRAalatnaT.

wavidnen samiveni sanadirod. bedad gzad mkvdari Zroxa ipoves,

mwvaneze dasxdnen da gayofas Seudgnen. daTvma Sexeda SimSiliT

kbilebakawkawebul mgels da ubrZana:

– aba, gahyavio!

mgelma Tqva:

– Tavi Sen, rogorc Cvens batonsa da meTaurs, Sua tani me, fexe-

bi ki melas, romelsac cunculi uyvarso.

es ukanaskneli sityvebi jer arc ki gaeTavebina mgels, rom

daTvma ise Ronivrad Cahkra TavSi TaTi, mTebma bani misces. mgeli

RmuiliT gavarda ganze.

daTvi axla melas miubrunda da uTxra:

– Cemo melav, Sen gahyavio!

cbierma melam mowiwebiT warmoTqva:

– Tavi Sen, viTarca Cvens mefes, Sua tani Sen, radganac Cvenze

mudam mamobrivada zrunav, da fexebic Sen, vinaidan Cvenda sa-

keTildReod dadixar yvelganao!

– baraqala, Cemo mela, vin gaswavla egeTi Wkvianuri gayofao? –

hkiTxa mas daTvma.

– Sen rom weRan mgels TavSi Caartyi, Wkuas rogor ver vis-

wavlidio? – miugo melam.

ase dasrulda nadirYTa daZmobileba. mtaceblebis erToba

zRapradac ar Tqmula.


3Z

al

a e

rT

ob

aS

ia

95

Tavi IV – Tqmulebebi da miTebi

gramatika – arsebiTi saxelis bruneba

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi (standartis mixedviT):

moswavlem SeZlos ZiriTadi enobriv-gramatikuli saSualebebis saTanadod gamoyeneba.

moswavlem unda gaigos, rom arsebiTi saxeli daboloebas icvlis – ibrunvis.

strategia: sityvis formacvalebis aRqma winadadebis mTliani Sinaarsis daxmarebiT.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan:





ქართ.დაწყ.(I).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მცირე ზომის მხატვრული ტექსტების ინტერპრეტირება

ვერბალური და არავერბალური გზით; ვერბალური ინფორმაციის ვიზუალურად გარდაქმნა და/ან


• აფასებს სხვების მიერ შექმნილ ილუსტრაციებს (რამდენად ასახავს ილუსტრაცია ტექსტის

შინაარსს).

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. kiTxva

sTxoveT moswavleebs, gadaSalon wignebi 69-e e gverdze da naxatebsa da teqstebs daakvirdnen.

dasviT SekiTxvebi da gamoiyeneT amorCeviT kiTxvis strategia, pasuxi moaZebnineT da waakiTxeT

sxvadasxva moswavles.

a) maswavleblis SekiTxvebi:

– sul ramdeni patara teqstia? (Svidi)

– ras ambobs devi? (moswavlis pasuxi dafazec dawereT: me devi var!)

– yvavi ras natrobs? (dafazec dawereT: netav, devma gaimarjvos!)

– ra ikiTxa bavSvma pirvelad? (dafazec dawereT: kopala devs daamarcxebs?)

– ra upasuxa mas dedam? (dafazec dawereT: devis damarcxeba Znelia!)

– ras ambobs gaocebuli kaci, romelic devisa da kopalas orTabrZolas uyurebs? (dafazec

dawereT: deviT SeSinebul xalxs kopala exmareba!)

– bavSvs ra azri awuxebs? (dafazec dawereT: kopalam rom waagos, devad gadaiqceva?)

– ras eubneba devs kopala? (dafazec dawereT: devo, mifrTxildi!)

b) danomreT dafaze Camowerili 7 winadadeba; SearCieT erT-erTi moswavle da sTxoveT,

Svidive winadadebaSi ipovos da gaxazos arsebiTi saxeli – devi.

SearCieT sxva moswavle da sTxoveT, yvela xazgasmuli sityva TanamimdevrobiT waikiTxos.

(devi, devma, devs, devis, deviT, devad, devo).


a) maswavlebeli:

– Tqven SeniSneT, rom am winadadebebSi arsebiTi saxeli `devi~ daboloebas icvlis (SemoxazeT

Svidive formis daboloeba). saxelis amgvar cvlilebas enis Semswavlelebma bruneba uwodes.

arsebiTi saxeli ibrunvis. rogorc xedavT, qarTulSi Svidi brunvaa. SesaZlebelia, rom brun-

vebis raodenoba sxvadasxva enaSi sxvadasxa iyos. magaliTad: germanul enaSi aris oTxi brunva,

rusulSi – eqvsi, qarTulSi ki Svidia.

kidev erTxel daakvirdiT (gaasufTaveT dafa da axla es nimuSi dawereT):

1. devi SeSinda.

2. devma ukan daixia.

3. devs amirani daedevna.

4. devis gaqcevam Zmebi gaaxara.

5. deviT veravis SeaSineben!

6. devad gadaqcevas vin inatrebs?

7. devo, axia Senze!

b) monacvleobiT waakiTxeT 7 moswavles winadadebebi. Semdeg ki dasviT SekiTxvebi:

– ramdenjer abruneb arsebiT saxels qarTul enaSi?

– romel ricxvSia arsebiTi saxeli `devi~ am winadadebebSi?


sTxoveT moswavleebs, ipovon wignSi pirveli savarjiSo; dasviT SekiTxva:

– arsebiTi saxeli devi rom mravlobiTSi CavsvaT, ra Seicvleba?

daavaleT moswavleebs, gadaSalon rveulebi da wignis weriTi davaleba Seasrulon – wina-

dadebebSi sworad gaanawilon:

devebi, devebma, devebs, devebis, devebiT, devebad, devebo.

SeniSvna: winadadebebi isea Sedgenili, rom arsebiTi saxelis brunebis formaluri Tanamim-

devroba daculia. am etapze Cven miznad ar visaxavT brunvaTa dasaxelebebis Seswavlas; Cveni

mizania, mesameklaseli moswavle praqtikulad daeuflos brunebis sistemas – SeZlos konkret-

uli saxelis yvela brunvaSi Casma.

1. devebi SeSindnen. 2. devebma ukan daixies. 3. devebs amirani daedevna. 4. devebis gaqcevam

Zmebi gaaxara. 5. devebiT veravis SeaSineben. 6. devebad gadaqceva Wiebis natvra iyo. 7. devebo,

axia Tqvenze!

SearCieT Svidi moswavle da winadadebebi monacvleobiT waakiTxeT.

rCeva: miaqcieT yuradReba imasac, rom wignSi winadadebebis CamoTvlisas ricxvebis nacvlad

gamoyenebulia asoebi qarTuli anbanis Sesabamisi TanamimdevrobiT.

aqtivoba 4. wera

SeasrulebineT moswavleebs damoukidebeli samuSao:

96

97

a) sTxoveT bavSvebs, moifiqron komiqsis saTauri da rveulSi Caweron; isargebleT drois am

monakveTiT da dafaze dawereT 7 winadadeba, ise rom arsebiYTi saxeli mze yvelgan gamotovebu-

li iyos. saTauris versiebis gamokiTxvis Semdeg ki sTxoveT bavSvebs, gamoicnon, rogor unda

Caematos sityva `mze~ dafaze Camoweril winadadebebSi da sworad Sevsebuli winadadebebi

rveulSi Caweron.

maswavlebeli: – am winadadebebSi gamotovebulia arsebiTi saxeli mze; waikiTxeT da gamoi-

caniT, rogori daboloeba unda hqondes am sityvas TiToeul winadadebaSi?

1. – amovida.

2. – qveyana gaanaTa.

3. – Rrubeli gadaefara.

4. – sxivma Rrublidan gamoanaTa.

5. – gamTbar wyalSi vibanaveT.

6. – yofnas mTvarec natrobda!

7. –, amodi!

SeniSvna: 8-9 wlis bavSvi ukve flobs mSobliuri enis sistemas; amitomac kvecadi arsebiTi

saxelis (mzis, mziT) formebi mas sirTules ar Seuqmnis; sityvis swori formis amocnobas bavSvis

bunebrivi codna ganapirobebs.

b) SearCieT 7 moswavle da TiTo-TiTo winadadeba waakiTxeT:

1. mze amovida. 2. mzem qveyana gaanaTa. 3. mzes Rrubeli gadaefara. 4. mzis sxivma Rrublidan

gamoanaTa. 5. mziT gamTbar wyalSi vibanaveT. 6. mzed yofnas mTvarec natrobda! 7. mzeo, amodi!

aqtivoba 5. kiTxva

a) sTxoveT moswavleebs, Caixedon wignSi da moZebnon, ra weria komiqsis qveS. gamoiyeneT Cumi

kiTxvis strategia da bavSvebs teqsti waakiTxeT.

b) dasviT SekiTxva:

– ra ecvleba brunebisas arsebiT saxels? (daboloeba)

dawereT dafaze gakveTilis Temis Sesabamisi winadadebebi da sTxoveT moswavleebs, gamoic-

non dausrulebeli sityvis daboloeba:

saxel- ibrunvis.

saxel- daboloeba Seicvala.

saxel- vabruneb.

saxel- bruneba SemiZlia.

gakveTilis dasaruls CaaniSnineT moswavleebs wignSi mocemuli weriTi davaleba saxlSi

Sesasruleblad (4 winadadebis Sedgena sityvebiT: gmiri, gmirma, gmirs, gmiris).

rCeva: komiqsi aseve win uZRvis igav-araks `daTvis wveuleba~. igav-arakis wakiTxvamde komiq-

sis mixedviT moaTxrobineT ambavi moswavleebs, SearCevineT saTauri; Semdeg ki SeadarebineT

TavianTi versia `daTvis wveulebis~ SinaarsTan.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, Tu ramdenad SeZles ZiriTadi enobriv-gramatikuli

saSualebebis saTanadod gamoyeneba.

98

daviTi da goliaTi

erTxel filistimelebma laSqari Sekribes ebraelTa winaaRmdeg

saomrad. israelis mkvidrni moemzadnen brZolisaTvis mefis winamZ-

RolobiT da mowinaaRmdegeebis pirispir ganlagdnen mTaze.

daviTis sami ufrosi Zma mefis jars gahyva sabrZolvelad.

ramdenime dRis Semdeg mamam daviTi gagzavna Zmebis ambis gasage-

bad. roca daviTma ZmebTan miaRwia, dainaxa, rom erTi uzarmazari

filistimeli kaci, saxelad goliaTi, romelsac tanze rkinis

javSani ecva, Tavze muzaradi exura da xelT didi fari da Subi

epyra, ebraelebs dascinoda, maT RmerTs aginebda, mowinaaRmde-

ges orTabrZolaSi iwvevda da ambobda, Tu vinme momereva, filis-

timelebi ebraelTa monebi gaxdebiano. magram goliaTis garegno-

biT damfrTxali meomrebi ver bedavdnen masTan Sebmas.

daviTi mefesTan mivida da sTxova, neba momeci, me SevebrZolo

goliaTso. mefe saulma miugo: Sen ymawvili xar, is ki gamocdili

mebrZolia, iolad dagamarcxebso. maSin daviTi mouyva mefes, ro-

gor exmareboda mas RmerTi lomebTan da daTvebTan WidilSi, roca

cxvars mwyemsavda. saulma es rom moismina, daviTs brZolis neba

darTo, javSani Caacva da muzaradi daaxura. magram daviTi ar iyo

miCveuli amgvar abjars. amitom javSani gaixada, xelSi Tavisi kom-

bali aiRo, mere nakadulidan xuTi sipi qva amoiRo, mecxvaris guda-

Si Cayara da SurduliT xelSi filistimelTan saomrad gavida.

goliaTma rom misken momavali daviTi dainaxa, sicili daayara da

uyvira: ZaRli xom ara var, joxiT rom gamodixar CemTano! daviTma

gasZaxa: Sen xmliT, SubiTa da fariT gamodixar CemTan, me ki ufali

RmerTis saxeliT gamovdivar da ioladac mogerevio! mere gudidan

amoiRo qva, SurdulSi Cado da iseTi ZaliT styorcna goliaTs, rom

Subli Seungria da usulod dasca miwaze.

filistimelebma rom goliaTis sikvdili dainaxes, SeeSindaT da

brZolis velidan gaiqcnen. israelis mxedroba ukan daedevna mters,

daxoca da didi gamarjveba moipova.

bibliuri ambavi

4

Tq

mu

le

be

bi

da

mi

Te

bi

99

Tavi V – Cven da buneba

tye da misi didi mniSvneloba


moswavle daeuflos kiTxvis teqnikas da SeZlos wakiTxulis gaazreba: moswavlem unda

SeZlos teqstSi konkretuli informaciis povna; teqstSi mocemul sxvadasxva informacias

Soris arsebuli mizez-Sedegobrivi kavSirebis amocnoba, daskvnis gamotana; teqstSi mocemuli

informaciis dakavSireba pirad gamocdilebasTan.








• ამოიცნობს ტექსტში მოცემულ სხვადასხვა ინფორმაციას შორის არსებულ მიზეზ-შედეგობრივ




• ასახელებს ნაწარმოების გმირების მოქმედების მოტივს (რატომ მოიქცა ასე) და აფასებს მათ

საქციელს.

gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. kiTxva, metyveleba

a) moswavleebisTvis ganwyobis Sesaqmnelad yuradReba miaqcieT naxats, romelic am gverdze,

saTauris Tavzea. hkiTxeT bavSvebs, ras xedaven am naxatze. mieciT gezi, SeamCnion, rom zog xes

foToli aqvs, zogsac – wiwvi.

hkiTxeT maT: romeli wiwvovani xeebi SeiZleba iyos tyeSi? (naZvi, fiWvi) tyis romel xeebs

aqvs foToli? (muxa, wifeli da sxva.) mosalodnelia, rom am Temaze saubrisas bavSvebi bunebis

gakveTilebze SeZenil codnas gamoiyeneben.

b) Semdeg waukiTxeT maT axali gakveTilis saTauri da teqstis kiTxva daawyebineT:

gamoiyeneT gagrZelebebiT kiTxvis strategia. kiTxvaSi CarTeT rac SeiZleba meti moswavle

(pirveli da meore abzacebi didia da or-orad daiyofa, mesame abzaci erTma waikiTxos, meoTxe

orad gaiyofa, bolo ki erTma waikiTxos). roca erTi kiTxulobs, danarCenebma nawers Tvali

unda gaadevnon da gasagrZeleblad mzad iyvnen.

mieciT moswavleebs ufleba, kiTxvisas ucnobi sityva fanqriT aRniSnon (qveS patara xazi

gausvan). nawyvetis / abzacis wakiTxvis Semdeg ki Tqvan, romeli sityvis mniSvneloba iyo maTTvis

gaugebari.

SeaxseneT bavSvebs, rom araferia saTakilo imaSi, Tu raime ar ici, ar gesmis da ikiTxav, ras

niSnavs. garda amisa, amgvari davalebebiT moswavleebi SekiTxvis dasmaSic gavarjiSdebian.

magaliTad: ras niSnavs gvalva? ra mniSvneloba aqvs am sityvas/gamoTqmas? da a.S.

yoveli ucnobi sityvis ganmartebisas konteqsti daixmareT.

zemoT aRniSnul magaliTs – gvalvas – teqstSi axsnac Tan erTvis – sityva uwvimoba. teqstidan

kargad Cans, ra aris mosavali. aseve ar unda gaWirdes dazogvis ganmartebac: teqstis mixedviT,

roca adamiani wess ar icavs da Zalian bevr xes Wris, es niSnavs, rom tyes dauzogavad Cexs...

miaqcieT yuradReba SinaarsiT axlos mdgom sityvebs: janmrTeli – jansaRi, asneulebda –

aavadebda / avad xdida, kulturis mqone – ganaTlebuli, Semcirdeba – moiklebs;

SinaarsiT sapirispiro sityvebs: cota – uxvad, umaduri – madlieri, ugunureba – goniereba,

(xeebs) rgavs – Cexavs.

g) rogorc wesi, yvela bavSvs surs xolme kiTxvaSi monawileobis miReba da es, ra Tqma unda,

Zalian kargia. amitom SearCieT isini, visac jer ar waukiTxavs da yvelas teqsti erTxel kidev

waakiTxeT. am nawarmoebis SemTxvevaSi xelmeored wakiTxvis aucilebloba teqstis sirTulis

gamoc Cndeba.


a) maswavleblis SekiTxvebi klass:

I. – vin aris am teqstis avtori? (iakob gogebaSvili)

II. – ra aqvs teqsts saTaurad? (tye da misi didi mniSvneloba)

III. Semdeg am sainformacio teqstis specifikis aRsaqmelad da mTlianobaSi gasaazreblad

dasviT SekiTxva da asarCevi pasuxebi dafaze dawereT:

– ra aris avtoris ZiriTadi mizani?

a. mkiTxveli gaarTos.

b. mkiTxvels codna SesZinos.

g. ugunuri adamianebi gakicxos.

SeaxseneT moswavleebs, aucileblad waikiTxon samive da mxolod Semdeg gadawyviton, rome-

lia swori pasuxi. gamoavlineT, vin romels irCevs.

mosalodnelia, rom yvela bavSvi SeZlebs, rogorc mkiTxvelma, gamoiye nos sakuTari gamoc-

dileba, codna: a) varianti advilad gamoricxos. g) varianti marTlac mimzidvelia;

amitom sagangebod auxseniT moswavleebs, ratom ar aris is swori pasuxi:

am sakiTxs teqstSi mxolod ori winadadeba eTmoba, teqsti ki Zalian didia. es erT-erTi

mizani marTlac aris, magram – ara ZiriTadi. garda amisa, avtoris ZiriTadi miznis gamocnobaSi

saTauric unda dagvexmaros. saTaurSi ki aRniSnulia tyis didi mniSvneloba. amitom tyis mniS-

vnelobis axsna ufro mTavari mizania. yvela abzacidan tyis Sesaxeb codnas viZenT...

romelime (an ramdenime) moswavles, romelmac swori pasuxi (b) varianti) SearCia, sTxoveT,

axsnas, ratom aris b) swori.

100

101

IV. dausviT klass SekiTxva:

– ra sikeTe moaqvs tyesTan axlos yofnas adamianebisTvis?

jer mousmineT bavSvebs. mosalodnelia, rom isini ZiriTadad gaixseneben teqstis I, II, III

abzacebSi CamoTvlils. Tu maT raime gamorCebaT, amowureT SesaZlebeli pasuxebi da Camoayal-

ibeT:

1. tyesTan wyalic bevria/uxvad aris; amitom mosavali (xili, bostneuli) ukeT izrdeba/ar

nadgurdeba. 2. tyesTan axlos haeri ufro jansaRia, daavadebebiavadmyofobebi naklebad Cndeba

da adamiani ufro janmrTelia. 3. tyeSi SesaZlebelia zamTrisTvis SeSis Segroveba; xis masalis

mopoveba mSeneblobisTvis, avejisa da WurWlis dasamzadeblad.

bolos ki gamoitaneT zogadi daskvna da dafaze dawereT: tyis wyalobiT gvaqvs sakmarisi

wyali, haeri da xe.

b) isev miubrundiT uSualod teqsts; gamoiyeneT amorCeviT kiTxvis strategia (teqstis

erTi romelime fragmentis moZebna da wakiTxva). davalebas siswrafeSi Sejibris saxe mieciT:

sTxoveT moswavleebs, swrafad ipovon teqstSi is adgili, romelSic avtori gvixsnis, Tu

rogor amravleben tyes.

g) moswavlis wignSi teqsts erTvis iseTi savarjiSoebi, romelTa Sesruleba efeqtiani iqneba

jgufuri muSaobis meTodiT. am mizniT dayaviT klasi oTx jgufad da davalebebi gaanawileT:

1. ra Tviseba aqvs tyis foTolsac da wiwvsac? romel abzacSia am kiTxvaze pasuxi?

2. ra aris mosalodneli, Tu tye ganadgurdeba? daasaxele ori mTavari saSiSroeba.

3. ratom aris uxvad wyali iq, sadac bevri tyea? romel abzacSia am kiTxvaze pasuxi?

4. Seni azriT, tyis bevri sikeTidan romelia yvelaze ufro mniSvnelovani? axseni, ratom

fiqrob ase.

jgufSi moaxvedreT sxvadasxva SesaZleblobis moswavleebi. sasurvelia, maT, vinc nakle-

bad gawafulia, erTad muSaobisas gamocdileba SeiZinon. TiToeul jgufs wignSi moaniSnineT

maTTvis gankuTvnili davalebis nomeri. SeaxseneT yvelas, rom pasuxi aucileblad teqstis

mixedviT unda moamzadon, erTad Camoayalibon, Semdeg SearCion erT-erTi wevri da klasis

winaSe gamosasvlelad gaavarjiSon.


1. ra Tviseba aqvs tyis foTolsac da wiwvsac? romel abzacSia am kiTxvaze pasuxi? am SekiTxvis

pasuxi II abzacSi weria. tyis foToli Tu wiwvi haers wmends, ajansaRebs.

2. ra aris mosalodneli, Tu tye ganadgurdeba? daasaxele ori mTavari saSiSroeba. V abzacSi

avtori ambobs, rom Tu tye ganadgurdeba, wyali moiklebs, yovelgvari mosavali Semcirdeba da

sxvadasxva daavadeba gaZlier deba.

moswavleebma am samidan ori mainc unda daasaxelon.

3. ratom aris uxvad wyali iq, sadac bevri tyea? romel abzacSia am kiTxvaze pasuxi? am SekiTx-

vis pasuxi I abzacSia: radgan tye wvimis wyals qarisa da mzisagan ifaravs, wvimis wyali miwaSi

Cadis da grovdeba. sabolood ki wyaroebi Cndeba.

4. Seni azriT, tyis bevri sikeTidan romelia yvelaze ufro mniSvnelovani? axseni, ratom

fiqrob ase.

sxva SekiTxvebisagan gansxvavebiT, me-4 SekiTxva SedarebiT rTulia, radgan moswavleebma

teqstis sami abzacis Sefaseba unda SeZlon. Tumca, maT, sxva jgufebis wevrebTan SedarebiT,

SekiTxvis pasuxis arCevanSi meti Tavisufleba aqvT; garda amisa, jgufuri muSaobis dawyebamde

xom Tqven SesaZlebeli pasuxebi maTTan erTad ukve CamoayalibeT da daskvna dafazec dawereT.

amitom amjerad umTavresi yuradReba amaTgan yvelaze mniSvnelovnis gamoyofasa da, gansa-

kuTrebiT ki, axsnas unda mieqces.

faqtobrivad, moswavleebma arCevani unda gaakeTon sam SesaZlebel pasuxs Soris. amaTgan ori

ufro mniSvnelovania: esaa wyali, romelic adamians da mosavalsac aucileblad sWirdeba da

jansaRi haeri, romelic adamianis janmrTelobisTvis aucilebelia. mosalodnelia, rom isini

xiT sargeblobas ar daayeneben pirvelsa da meoreze win; alRos auReben, SeniSnaven imas, rom

wignSic tyis mniSvnelobis CamoTvlisas avtoriseuli Tanamimdevroba swored aseTia (wyali,

haeri, xe).

maswavlebelma misaReb pasuxad unda miiCnios rogorc wylis, ise haeris Sesaxeb Camoyalibebu-

li azri.

saSinao davaleba

gakveTilis dasasruls CaaniSnineT moswavleebs wignSi mocemuli weriTi davalebebi saxlSi

Sesasruleblad (savarjiSoebis nawilis bolo ori davaleba – mosw. wigni, gv. 79).

aseve, daavaleT maT, ivarjiSon teqstis Tavisuflad kiTxvaSi.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, Tu ramdenad SeZles teqstSi konkretuli infor-

maciis povna; teqstSi mocemul sxvadasxva informacias Soris arsebuli mizez-Sedegobrivi

kavSirebis amocnoba, daskvnis gamotana; teqstSi mocemuli informaciis dakavSireba pirad

gamocdilebasTan.

102

103

tyis mcveli frinvelebi

Tu adamianebi tyes saTanadod ar ufrTxildebian, samagierod,

frinvelebi uweven mas did samsaxurs. isini tyis mtrebs Jleten. tyis

mteria is sxvadasxva matli da Wia, romelic RrRnis, afuturoebs da

axmobs xeebs. am mxriv gansakuTrebiT gamoirCevian kodala da guguli.

kodala Tavis did niskarts ukakunebs xes da Sig myof matlebs

afrTxobs. dafeTebuli matlebi gareT gamorbian da kodalas niskar-

tis msxverplni xdebian.

kidev ufro did sikeTes uSvreba tyes guguli. tyeSi icis erTgvari

Sxamiani matli, romelic Zlier vnebs xeebs da axmobs. am matls sazog-

adod frinvelebi ver ekarebian, radganac matli wamlavs maT Tavisi

SxamiT da xocavs. mxolod erTaderT frinvelze – gugulze – ar mo-

qmedebs am matlis Sxami. amis gamo guguli uSiSrad iWers maT da amiT

xeebsac icavs gaxmobisagan.

iakob gogebaSvili

upasuxe kiTxvebs

1. moniSne, ras uwoda avtorma `tyis mteri~:

adamians; Wia-matls; kodalas.

2. ra sargebloba moaqvT frinvelebs tyisTvis?

3. riTi aris guguli sxvebisgan gamorCeuli frinveli?

4. kodala rogor iWers matlebs?

imsjele

5. Seni azriT, ra aris avtoris mizani?

dawere

6. ipove teqstSi da amoiwere sami usulo arsebiTi saxeli.

7. amoiwere ori winadadeba, romelic mravlobiT ricxvSia.

8. am sityvebiT Seadgine winadadebebi: tyis, xis, kodalas.

9. dawere patara Txzuleba `tye da guguli~. gamoiyene sityva

vnebs.

5

Cv

en

da

bu

ne

ba

5C

ve

n d

a b

un

eb

a

kometebi

zogjer cis TaRze Cndeba ucnauri kudiani varskvlavebi, rom-

lebsac astronomebi kometebs uwodeben. Zvelad kudiani varskv-

lavebis gamoCena Tavzars scemda adamianebs. miiCnevdnen, rom Tu

caze kudiani varskvlavi gamoCndeboda, ubedureba iyo mosalod-

neli.

axla kudiani varskvlavebis aRaravis eSinia. piriqiT, as-

tronomebi mouTmenlad elian maT gamoCenas, raTa moaswron da

teleskopiT daakvirdnen am sakvirvel movlenas. kometebi xom

mzis sistemis xanmokle stumrebi arian. qarTveli mecnierebi kom-

etebsa da sxva ciur sxeulebs abasTumnis observatoriaSi akvird-

ebian da Seiswavlian.

kometebis Seswavlis Sedegad mecnierebma maTi Sedgenilobac

gaarkvies: kometa yinulis, kosmosuri mtvrisa da kldis namt-

vrevebis uzarmazar burTs warmoadgens.

mecnierTa nawili miiCnevs, rom 65 milioni wlis win dinozavre-

bis gadaSenebis mizezi dedamiwaze kometis Camovardna iyo.

momdevno gverdze mocemuli testis Sefasebis sqema

1. (82) kometebs ----------------------------------------------------------------------------1 qula

2. (70) ubedurebas -------------------------------------------------------------------------1 qula

3. (34) kometebi mzis sistemis xanmokle stumrebi arian (aseve swor

pasuxad CaiTvleba sakuTari sityvebiT gadmocemuli igive azri) --------------1 qula

4. (63) teleskopis saSualebiT ----------------------------------------------------------1 qula

5. (50) a. --------------------------------------------------------------------------------------1 qula

6. (45) g. --------------------------------------------------------------------------------------1 qula

7. (55) g. --------------------------------------------------------------------------------------1 qula

8. (59) a. --------------------------------------------------------------------------------------1 qula

104

105

testi teqstisTvis `kometebi~

1. ras uwodeben astronomebi kudian varskvlavebs?

2. ras ukavSirebdnen Zvelad adamianebi caze kudiani varskvlavebis gamo-

Cenas?

3. ratom unda iCqaron da moaswron astronomebma kometis caze gamoCeni-

sTanave masze dakvirveba?

4. risi saSualebiT akvirdebian qarTveli mecnierebi abasTumnis observa-

toriaSi kometebs?

5. vin fiqrobs, rom dinozavrebis gadaSenebis mizezi dedamiwaze kometis

Camovardna unda yofiliyo?

a. zogi mecnieri;

b. mecnierTa umetesoba;

g. yvela mecnieri.

6. dinozavrebis gadaSenebis mizezi namdvilad dedamiwaze kometis Camo-

vardna iyo?

a. ara;

b. diax;

g. SesaZloa.

7. ra aris am teqstis ZiriTadi Sinaarsi?

a. astronomebis saqmianobis aRwera;

b. dinozavrebis gadaSenebis ambavi;

g. cnobebi kometebis Sesaxeb.

8. ra aris aRwerili am teqstSi?

a. bunebis movlena;

b. istoriuli ambavi;

g. zRapruli ambavi.

5C

ve

n d

a b

un

eb

a

ratom civa mTaSi da ratom Tbila barSi

zafxulis cxeli dRe idga. biWs Zalian scxeloda da saxeze

ofli Camosdioda. uceb man CrdiloeTisken gaixeda da kavkasionis

qedze Tovlis grZeli zoli dainaxa. `netav is Tovli axlos yo-

filiyo, rom gavegrilebine~, – inatra man. mere Cafiqrda am mov-

lenis gamo da Tavis Tavs hkiTxa: `siTbo xom mzidan modis, maRali

mTebis wverebi ki ufro axloa mzesTan, vidre miwa. iq ufro unda

cxelodes, aq ki unda grilodes. magram sinamdvileSi aq, barSi,

cxela, mTebSi ki grila da civa. saocari da gaugebaria es~, – daas-

kvna Wkvianma biWma.

aq gaugebari araferia. am movlenas Tavisi mizezi aqvs:

dedamiwas gars axvevia haeri. roca mzis sxivebi zevidan qvemoT

ecema, jer haerSi unda gamoiaros da mere daeces dedamiwaze. asec

xdeba, magram mzis sinaTle haers ise gamoivlis xolme, rom mis

106

107

5

Cv

en

da

bu

ne

ba

upasuxe kiTxvebs

1. ra movlena agvixsna avtorma? (pasuxis gasacemad saTauri daix-

mare)

2. ras aTbobs mzis sxivebi?

a) haers; b) miwis zedapirs; g) maRali mTebis wverebs.

3. sad ufro civa, mTaSi Tu barSi?

4. ratom cxela barSi ufro metad?

5. rogor wignSi SeiZleba Segvxvdes aseTi teqsti?

a) igavebis krebulSi b) zRaprebis krebulSi

g) moswavlis saxelmZRvaneloSi d) leqsikonSi.

dawere

6. gadaixaze da Seavse cxrili teqstis mixedviT:

usulo arsebiTi

saxeli

sulieri arsebiTi

saxeli

zmna mxolobiT

ricxvSi

1.

2.

3.

1.

1.

2.

3.

4.

7. daixmare SekiTxva: risi? da ipove arsebiTi saxelebi, romlebic

ikveceba:

siTbo, mTa, dro, mze, miwa, dRe, rko, ca, simRera, samyaro.

siTbos haeri ver iTvisebs. aseTia haeris Tviseba. samagier-

od, roca miwaze ecema mzis sinaTle, did siTbos aZlevs mas.

mere ki miwis siTbo maRla adis da haersac aTbobs. ase rom,

haeri siTbos mzidan ki ara, dedamiwidan iRebs. ramdenadac

ufro axloa haeri miwasTan, imdenad ufro Tbilia is. samagi-

erod, rac ufro daSorebulia haeri dedamiwisagan da axloa

mzesTan, miT ufro grilia da civi. mTebi xom maRla, caSia

atyorcnili da didad daSorebulia dedamiwis zedapirs, ami-

tomac iq cxel zafxulSic ki Tovli devs da civa.

iakob gogebaSvili

5C

ve

n d

a b

un

eb

a

haeri da misi moZraoba

biWma fanjara gamoaRo da midamo SeaTvaliera. uecrad man Sei-

grZno, rom weli gaucivda, xolo Tavs ki isev siTboSi grZnob da.

roca ufro kargad daakvirda am movlenas, aSkarad Seam Cnia, rom

fanjris zemo nawilidan Tbili haeri gareT gadioda, qvemo nawi-

lidan ki oTaxSi civi haeri Semoqroda. sruliad rom darwmunebu-

liyo amaSi, dakvirvebulma bavSvma aseTi cda Caatara:

aiRo anTebuli sanTeli da Ria fanjris rafaze dadga. sanTlis

ali maSinve oTaxisken gadmoixara. mere sanTeli maRla aswia da

fanjris TavSi gaaCera. axla ali gareT gadaixara. am cdam daar-

wmuna biWi, rom fanjaraSi da oTaxSi haeris orgvari dena iyo:

qvemodan civi haeri Semodioda, zevidan Tbili haeris nakadi gae-

dineboda.

es marTlac asea. ufro metic. rac oTaxSi xdeba, imasve vxedavT

oTaxis gareTac, bunebaSi. magaliTad, mTaSi civi haeri trialebs,

xolo dablobSi, barSi – Tbili. mTis haeri mirbis barisken, aqaur

Tbilsa da msubuq haers zeviT aativtivebs da mis adgils iWers.

ai, swored maSin vambobT, civi qari qriso.

sakvirveli nivTierebaa haeri, swored rom uCinmaCinis quds

hgavs. Cven is yovelTvis garSemo gvaxvevia, vsunTqavT mas da masSi

ise vcxovrobT, rogorc Tevzi – wyalSi. magram haers ver vxe-

davT. mis arsebobas mxolod maSin vgrZnobT, roca is moZraobs da

niavs an qars aCens.

iakob gogebaSvili

108

109

5

Cv

en

da

bu

ne

baupasuxe kiTxvebs

1. ra igrZno biWma, roca fanjara gamoaRo?

2. ratom Caatara bavSvma cda? ra gamoiyena man?

3. romelia swori azri?

a) civi haeris nakadi ufro mZimea, vidre – Tbili haeris.

b) Tbili haeris nakadi ufro mZimea, vidre – civi haeris.

4. ipove teqstSi winadadeba, romliTac mesame SekiTxvis pasuxs

daasabuTeb.

5. ratom Seadara teqstis avtorma haeri uCinmaCinis quds?

imsjele

6. ra amtkicebs imas, rom bavSvi marTlac dakvirvebuli da mix-

vedrili iyo?

7. rogoria es teqsti – mxatvruli gamonagonia Tu sinamdvilis

amsaxvelia?

dawere

8. daalage siZlieris mixedviT da gadaiwere:

qari, niavi, qariSxali, sio, grigali.

9. teqstis bolo abzaci rveulSi gadaiwere da SeurCie saTauri.

5C

ve

n d

a b

un

eb

a

noes kidobani

mas Semdeg, rac RmerTma samyaro Seqmna, gaiara mravalma sauku-

nem da qveyanaze uamravi xalxi gaCnda – adam da evas STamomaval-

ni. Tvdapirvelad bevrs eSinoda RmerTisa da emsaxureboda mas,

magram Semdeg yvela misi nebis winaaRmdegi gaxda. mxolod noe

darCa Tavisi Semoqmedis erTguli da mis nebas Zveleburad aRas-

rulebda.

erTxelac ufalma dainaxa, rom xalxi gadagvarda da maT gulSi

borotebam da Surma imata. maSin RmerTma gaifiqra: gavanadgureb

kacobriobas, romelic me TviTon Sevqmeni adamianidan pirutyvam-

de, qvewarmavlamde da frinvelamde, radgan axla vnanob maT Seqm-

naso.

mxolod noe Seiwyala RmerTma da uTxra mas: `yoveli xorcie-

lis aRsasrulis Jamma moawia, imitom rom qveyana ZaladobiT aRiv-

so; Sen gaakeTe webovani xisagan didi kidobani, fisiT dafare igi

Signidan da garedan, SediT SigniT Sen da mTeli Seni ojaxi: Seni

Zeebi, Seni coli da Seni Svilebis colebi... amis Semdeg me movav-

len wyaldidobas miwaze da rac ki qveyanaze sulieria, daiRupe-

ba~.

RmerTis es brZaneba rom moismina, noem maSinve kidobnis anu

didi gemis mSenebloba daiwyo. is xSirad eubneboda mezoblebs,

rom male warRvna moxdeboda da mTel qveyanas mospobda. ami-

tomac yvelas urCevda, moenaniebinaT codvebi, borot saqmeebze

xeli aeRoT da RvTisaken moqceuliyvnen, magram aravin usmenda.

noe didxans aSenebda kidobans da, roca mSeneblobas morCa,

ufalma ubrZana mas: `Sedi kidobanSi mTeli Seni ojaxiT, Tan Sei-

yvane yvela cxoveli da frinveli – Svid-Svidi Zu da Svid-Svidi

xvadi, raTa warRvnis Semdegac gamravldnen maTi naSierni. Svi-

di dRis Semdeg wvima wamova da iwvimebs ormoc dResa da ormoc

Rames, mTeli dedamiwa daitboreba da daixoceba yvela, rac ki

Semiqmnia~.

110

111

5

Cv

en

da

bu

ne

ba

noe ise moiqca, rogorc ufalma ubrZana. Sevidnen kidobanSi noe

da misi vaJebi: semi, qami da iafeTi; aseve noes coli da misi vaJeb-

is colebi. Tan Seiyvanes Svid-Svidi wyvili cxoveli da frinveli.

roca yvela Sevida, TviT ufalma daxura kidobnis kari.

Svidi dRis Semdeg daiwyo warRvna da ar Sewyvetila ormoc dResa

da ormoc Rames. wyalma imata da kidobanma mis zedapirze daiwyo

curva. wyaldidoba iseTi Zlieri iyo, rom yvela maRali mTa dai-

fara da yoveli suldgmuli daiRupa xmeleTze. gadarCnen mxolod

noe da mis kidobanSi myofni.

150 dRis Semdeg Sewyda warRvna da wyalma TandaTanobiT iklo.

kidobani araratis mTaze gaCerda. noem gamoaRo kidobnis sarkmeli

da yorani gauSva, raTa gaego, daFSra Tu ara wyali. yorani gafrinda

da maleve ukan mofrinda.

ramdenime dRis Semdeg noem mtredi gauSva, magram mtredma

dasajdomi adgili ver ipova, radganac jer kidev idga wyali miwis

zedapirze da isic ukan dabrunda kidobanSi. Svidi dRis Semdeg

kvlav gauSva noem mtredi kidobnidan. mtredi saRamos mobrunda

da piriT zeTisxilis nedli rto moitana. noe amiT mixvda, rom wya-

li daSra miwaze.

kidev Svidi dRe Seicada noem da kvlav gauSva mtredi. igi ukan

aRar mofrenila. maSin axada noem kidobans sarqveli da dainaxa,

rom miwis zedapiri mSrali iyo. uTxra RmerTma noes: gamodiT

kidobnidan Sen da Seni ojaxi. gamouSvi yvela cxoveli, romelic

TqvenTan erTad iyo kidobanSi... dasaxldiT miwaze da xelaxla gam-

ravldiTo.

bibliuri ambavi

Tavi VI – samSoblo

gramatika – zedsarTavi saxeli


moswavleebma SeZlon zedsarTavi saxelis raobis gageba-gaazreba, misi amocnoba da mar-

Tebulad gamoyeneba.




• kiTxvebis (ra? vin? rogori? ramdeni? ras akeTebs?) gamoyenebiT ganasxvavebs Sesabamis

metyvelebis nawilebs.

winare codna:

moswavleebma ician arsebiTi saxeli, aqvT personaJis daxasiaTebis elementaruli unarebi.

SeuZliaT maswavleblis micemuli instruqciebis Sesruleba, aqvT jgufuri muSaobis unarebi.


organizebis formebi: saerTo saklaso, jgufuri, wyviluri, individualuri.


maswavlebeli gakveTils iwyebs arsebiTi saxelis gaxsenebiT: dafaze wers sam winadadeba

saxelmZRvanelodan: „mcxunvare mze kaSkaSebs“; „didi gemi mocuravs“; TeTri Tolia mofrinda“.

da sTxovs moswavleebs a) daasaxelon romelia arsebiTi saxeli; b) gaixsenon, ra ician arsebiTi

saxelis Sesaxeb: ganmarteba, kiTxvebi...

aqtivoba 2. arsebiTi saxelebis fotoebze muSaoba

maswavlebeli svams moswavleebs mcire jgufebad da urigebs Tabaxze amobeWdil suraTebs

an ugzavnis am suraTebs bukis saSualebiT. SeuZlia, daawyvilos moswavleebi, Tu kontingenti

mcirea, individualurad daarigos. suraTebze gamosaxuli unda iyos martivad dasaxasiaTebeli

arsebiTi saxelebi: biWi, gogo, yvavili, xe, ZaRli, Tevzi, Citi da a. S. maswavlebeli moswavleebs

sTxovs, Camoweron 8-10 sityva, romlebiTac daaxasiaTeben gamosaxulebebs.

aqtivoba 3. prezentacia

moswavleebi waradgenen namuSevrebs.

112

113


maswavlebeli minileqciis meSveobiT uxsnis moswavleebs zedsarTavi saxelis raobas – is

axlavs arsebiT saxels, axasiaTebs mas da daesmis kiTxva `rogori~.

aqtivoba 5. muSaoba saxelmZRvanelosTan

maswavlebeli moswavleebs individualurad aZlevs davalebad saxelmZRvaneloSi mocemul

savarjiSos (saWiroebis mixedviT, orives an erT-erTs). moswavleebi warmoadgenen Sesrulebul

davalebebs.

aqtivoba 6. praqtikuli savarjiSoebi

maswavlebeli moswavleebs urigebs 3-4 winadadebisgan Sedgenil teqsts.

magaliTad:

„...qalaqSi cxovrobda ...biWi. am ... biWs hyavda ... ZaRli. ...ZaRlis SiSiT ... biWs verc erTi ...

arseba verafers ubedavda. da cxovrobdnen ase megobrulad ... biWi da .... ZaRli Zalian didxans“.

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, imuSaon wyvilebad da mravalwertilebis adgilas Casvan

saTanado zedsarTavi saxelebi.

aqtivoba 7. wardgena

ramdenime moswavle waradgenen namuSevrebs. savaraudod,zedsarTavebi iqneba gansxvavebuli.

maswavlebeli moswavleebTan erTad ganixilavs TiToeuls da msjelobs zedsarTavi saxelis

mniSvnelobaze.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, gaixsenon maTi sayvareli personaJi

da ramdenime zedsarTavi saxeliT daaxasiaTon is.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad gaiazres zedsarTavi saxelis mniSvneloba

da funqcia, ramdenad marTebulad Seusabames zedsarTavi saxeli arsebiTs, ramdenad swrafad

da logikurad Seasrules davalebebi, rogor iaqtiures.

samasi Tavdadebuli glexi

orasi wlis winaT saqarTveloSi mefobda mefe erekle. sparse-

Tis xelmwifem mosTxova mas, ecno igi mefeTa-mefed da xarki anu

gadasaxadi eZlia. mefe ereklem civi uari SeuTvala. maSin sparse-

Tis xelmwifem Sekriba didZali jari da swrafad moadga Tbiliss.

mefe ereklem mxolod mcireodeni jaris mogroveba moaswro.

sparselebi erTi ocad metni iyvnen qarTvelebze. qarTvel jarSi

eria erTi razmi, romelic Sesdgeboda samasi fSav-xevsuris da

aragvispireli glexisagan.

omis dawyebis win am razmis meomarT Sehfices erTmaneTs: „Tu

bedma gviRalata da ver davZlieT mtris Zala, Sercxvenili iyos,

vinc Cvengani cocxali TaviT Sin dabrundeso; an gamarjveba

mterze da an sikvdili brZolis velzeo“. es vaJkacuri fici vaJk-

acuradve Seasrules Cvenma razmelebma. roca auareba sparselma

sZlia patara qarTvel jars, arc erTma razmelma mters zurgi ar

uCvena, arc erTi ar SeuSinda sikvdils, yvelani ebrZodnen mters

sisxlis ukanasknel wveTamde da Tavisi gmiruli suli yvelam

brZolis velze dalia. es Tavganwiruli brZola Tbilisis qvemoT,

krwanisis velze gaimarTa.

iakob gogebaSvili

6s

am

So

bl

o

114

115

Tavi VII – kargi da cudi

ori amxanagi


moswavlem SeZlos teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba, personaJis qcevis motivis Sefaseba.




yy amoicnobs teqstis Temas;

qarT.dawy.(I).3. moswavlem unda SeZlos piradi damokidebulebis gamoxatva teqstis Temis,

masSi ganxiluli sakiTxebis mimarT; mxatvruli nawarmoebis personaJ(eb)is, misi/maTi qcevis

Sefaseba dasakuTari Tvalsazrisis axsna.

yy martivi gamoTqmebiT („momwons/ar momwons“, „sainteresoa/uinteresoa“, „veTanxmebi/ar

veTanxmebi“, „erTgulia/moRalatea“, „mamacia/mxdalia“ da a. S.) afasebs nawarmoebs, per-

sonaJebs, maT saqciels da cdilobs sakuTari mosazrebis axsnas („ar veTanxmebi imitom,

rom...“, „sainteresoa imiT, rom...“ da a. S.).

winare codna

moswavleebi icnoben igav-arakuli Janris nawarmoebebs, SeuZliaT teqstis mosmena-gaazreba,

kiTxvebze pasuxis gacema.


organizebis formebi: saerTo saklaso, jgufuri/wyviluri, individualuri.


maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg moswavleebs Tavis saTauris gaazrebas

sTxovs: aCvenebs cnobili personaJebis, magaliTad, kvazimodos, febusis, urCxulis („mzeTu-

naxavi da urCxuli“), fotoebs (Tu bavSvebi ver cnoben personaJebs, uCvenebs nawyvetebs kino

an animaciuri filmidan, an esaubreba maTze mokled) da sTxovs upasuxon kiTxvebs: romelia

kargi da romeli – cudi? ra gansazRvravs sicudesa da sikarges?

– saerTod, Tqveni azriT, ra aris kargi da ra – cudi?

(SeniSvna: mniSvnelovania, maswavlebelma gaaazrebinos , rom zogjer is, rac SeiZleba gveCven-

ebodes garegnulad Zalian kargi, sinamdvileSi aseTi sulac ar iyos.)

moswavleebi gamoTqvamen TavianT mosazrebebs da Tu bolo, zogad kiTxvaze pasuxisas ada-

mianur urTierTobebs ar gaixseneben, maswavlebeli TviTon gaamaxvilebinebs am sakiTxze yur-

adRebas: kargia urTierTgatana, erTguleba, ndoba, siyvaruli...

Semdeg gadadis gakveTilis Temaze („ori amxanagi“) da uxsnis maT, rom mouwevT am Tvalsaz-

risiT Seafason personaJebis saqcieli.


maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Cumad waikiTxon teqsti, moiniSnon gaugebari sityvebi an

monakveTebi da gaxazon an amoweron is monakveTi, romelSic Cans teqstis morali.

aqtivoba 3. bundovani monakveTebis ganmarteba

maswavlebeli ganmartavs bundovan monakveTebs (magaliTad, bavSvebma SeiZleba is monakve-

Ti moniSnon, romelSic aRwerilia, rom daTvma araferi ar dauSava Zirs gawolil adamians.

maswavlebelma bavSvebs unda auxsnas, rom daTvs, sxva cxovelebisagan gansxvavebiT, aqvs erTi

ucnauri Tviseba: ar Wams mkvdar arsebas) usvams kiTxvebs moswavleebs imis gasaanalizeblad,

Tu rogor gaiges moswavleebma teqsti (SeuZlia daixmaros saxelmZRvaneloSi mocemuli kiTx-

vebic). aucileblad gamoikiTxavs, romeli monakveTi moniSnes teqstSi, rogorc igavis morali

da avalebs saxelmZRvaneloSi mocemul #4 savarjiSos Sesrulebas (gadawere andaza, romelSic

igavis moralia mocemuli).

aqtivoba 4. personaJTa qcevis Sefaseba (mcire jgufebad an wyvilebad)

maswavlebeli ajgufebs moswavleebs, sTxovs Seafason megobris saqcieli da miscen mas rCeva:

rogor unda moqceuliyo is im konkretul SemTxvevaSi?

muSaobis dasrulebis Semdeg moswavleebi waradgenen namuSevrebs.


maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daasaxelon „erTi ram, rac vfiqrob, yvelaze mniSvnelo-

vania CemTvis dRevandeli gakveTilidan“. moswavleebi asaxeleben.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, daweron saxelmZRvanelodan #me-5

savarjiSo (mosw. wigni, gv. 108).

Sefaseba

moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad SeuZlia teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba,

moralis amocnoba, sakuTari damokidebulebis gamoxatva, azris naTlad Camoyalibeba.

resursebi

suraTebi (an slaidebi, proeqtori), saxelmZRvanelo.

116

117

solomon brZeni

solomoni israelis saxelganTqmuli mefis, daviTis, vaJi iyo.

daviT mefis gardacvalebis Semdeg samefos swored solomoni

marTavda. erTxel mas ZilSi RmerTi gamoecxada da uTxra: `mTx-

ove, rac ginda, rom mogce.~ solomonma icoda, Tu ra Znelia, iyo

keTili da samarTliani mefe da RmerTs sibrZnis mocema sTxova.

RmerTma marTlac mianiWa mas sibrZne.

erTxel mefe solomonTan ori qali mivida da erTi patara bavS-

vi miuyvana, romelsac orive iCemebda: ara Cemia, ara Cemio. imisT-

vis, rom gaego, romeli marTali iyo da romeli mtyuani, solo-

monma gasaocari ram brZana:

– gaWeriT bavSvi Suaze da naxevari erT modaves mieciT, nax-

evari – meoreso.

ra Tqma unda, mas arc ufiqria bavSvis mokvla. mxolod modave

qalebis gamosacdelad gasca aseTi brZaneba.

maSin erTma qalma Tqva:

– nurc me mergeba, nurc mas, gaWeriT!

meore qalma ki Sehkivla:

– oRond nu moklavT da mas mieciT bavSvi!

amiT mixvda solomoni, rom bavSvis namdvili deda swored es

qali iyo, radgan deda sxvisTvis misacemad ufro Seeleva Svils,

vidre imas Seegueba, rom mouklan.

7

ka

rg

i d

a c

ud

i

upasuxe kiTxvebs

1. vin iyo solomoni?

2. ra sTxova RmerTs solomonma?

3. rogor gamoavlina mefe solomonma, modave qalebs Soris vin iyo namd-

vili deda?

moZebne

4. ipove pirvel abzacSi is adgili, romelSic Cans mizezi, Tu ratom sTx-

ova solomonma RmerTs sibrZnis mocema.

5. ipove teqstSi is sami Tviseba, romlebic saukeTeso mefes unda

hqondes.

dawere

6. pirveli da meore SekiTxvebis pasuxebi mimdevrobiT Cawere rveulSi.

7. teqstis samive abzacs SeurCie saTauri da dawere am moTxrobis gegma.

tyis dRe

kvira dRe iyo. skolis avtobusma bavSvebi daniSnul adgilze

miiyvana. iq ukve gamzadebuli iyo miwa fiWvebis Casargavad da da-

saTesad.

metyevem, Zia sergom, ganumarta bavSvebs, rogor unda daTesva

da dargva. zogs TesliT savse parki misces, zogs – nergi... yve-

lani gulmodgined Seudgnen muSaobas. Tesls kvalSi yridnen.

nergebis Tvis ki ormoebi winaswar iyo amoTxrili.

mxolod patara SoTa ijda Cafiqrebuli.

– ra dagemarTa, SoTa? – SeekiTxa metyeve.

– Zia sergo, ici ra, me ar minda daTesva, iqneb ar amovides. gazr-

dili nergi mirCevnia, – upasuxa dinjad SoTam.

sergos gaecina. aurCia nergi da bavSvs miawoda.

SoTas Tvalebi gaubrwyinda. wamoxta da nergi gamoarTva.

– roca gvalva iqneba, me TviTon amovutan wyals da movrwyav,

oRond gaizardos! – dahpirda SoTa metyeves.

marijani (mariam aleqsiZe)

rCeva: girCevT, ufrosebis daxmarebiT, Tqvenc daawesoT xeeb-

is dargvis dRe.

7k

ar

gi

da

cu

di

118

119

Tavi VIII – saxaliso ambebi

gramatika – zmna da dro


moswavleebma SeZlon zmnis drois raobis gageba-gaazreba, misi marTebulad gamoyeneba.




normebis dacva.



yy sworad uxamebs zmnas saxels pirsa da ricxvSi;



• kiTxvebis (ra? vin? rogori? ramdeni? ras akeTebs?) gamoyenebiT ganasxvavebs Sesabamis

metyvelebis nawilebs.

winare codna moswavleebma ician zmnis raoba, aqvT drois gagebis elementaruli unar-Cvevebi.


organizebis formebi: saerTo saklaso, individualuri.


maswavlebeli gakveTils iwyebs zmnis raobis gaxsenebiT: moswavleebi asaxeleben zmnebs da

paralelurad ixseneben, Tu ra ician zmnis Sesaxeb.

maswavlebeli ajamebs moswavleebis mier gamoTqmul mosazrebebs – zmna gamoxatavs moqmede-

bas da daamatebs, rom amavdroulad is gviCvenebs, rodis xdeba moqmedeba.

aqtivoba 2. moqmedeba da dro

maswavlebeli moswavleebs rigis mixedviT sTxovs, ramdenime winadadebiT aRweron: a) ra

gavakeTe guSin? b) ras vakeTeb axla? g) ras gavakeTeb xval?

maswavlebeli ramdenime moswavles sTxovs, waradginon kiTxvebze pasuxebi. dafaze winaswar

gamzadebul samsvetian cxrilSi (warsuli, awmyo, momavali) maswavlebeli wers bavSvebis mier

dasaxelebuli winadadebebidan Sesabamis zmnebs.


maswavlebeli moswavleebs minileqciis saSualebiT uxsnis zmnis dros.

aqtivoba 4. guSin, dRes, xval – vTamaSobT zmnebiT

maswavlebeli klass yofs or nawilad. erTs hqvia „guSin“ (warsuli) meores – „xval“ (momavali).

maswavlebeli warmoadgens awmyo dros („dRes“). igi asaxelebs zmnebs awmyo droSi da moswavleebs

Sesabamisad gadahyavT isini momavalsa da warsulSi da iweren rveulSi. 5-6 zmnis dasaxelebis

mere maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Seadginon winadadebebi rveulSi Cawerili sityvebis

gamoyenebiT. moswavleebi monacvleobiT kiTxuloben Sesrulebul samuSaos.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, ganvlili masalidan romelime teqstis

erT abzacSi zmnebs Seucvalon drois forma.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, SeuZliaT Tu ara zmnis warsuli, awmyo da momavali

drois formebis marTebulad gamoyeneba.

120

121

melias kudi mowmed

mela erT saqaTmes SeeCvia da qaTmebs sul musri gaavlo. bolos

saqaTmis patronma maxe daugo, daiWira da mokvla daupira. melam

uTxra:

– tyuilad mklav, Tavi ar momikvdeba. me am saqmeSi udanaSaulo

var, saqaTmisTvis erTi variac ar momiklia da fexic ar Semomid-

gams aqao; mxolod wuxelis gamiwyra RmerTi, bnelaSi gza davkarge

da uneblieT aq movexeteo.

– mere magisi mowme gyavs vinmeo? – hkiTxa saqaTmis patronma.

– rogor arao! – upasuxa melam, – erTi iseTi mowme myavs, rom

aTze ufro sarwmunoao.

– vin aris eg mowmeo?

– es Cemi patiosani kudio, – arxeinad miugo melam.

8

sa

xa

li

so

am

be

bi

Tavi IX – saqme

erTi maneTis Sovna

SeniSvna: rekomendebulia, maswavlebelma Caataros wyvili gakveTili an gaanawilos or sas-

wavlo dReze. vinaidan teqstis Sesaswavlad SemoTavazebuli aqtivoba gaxlavT „cxeli skami“,

mniSvnelovania, moswavleebs kargad hqondeT gaazrebuli nawarmoebis Sinaarsi. am aqtivobis

gamoyeneba efeqturia, radgan samive personaJi sakmaod saxasiaToa. „cxeli skami“ gaumartivebs

maT saSinao davalebis Sesrulebas – personaJis daxasiaTebis daweras.


moswavlem SeZlos teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba, personaJis daxasiaTeba; ganuviTardeba

interpretaciis unari.




yy asaxelebs mosmenil teqstSi asaxul faqtebs, personaJebs;



Sefaseba da sakuTari Tvalsazrisis axsna.

yy aRwers da axasiaTebs personaJebs TvalsaCino niSnebis mixedviT;

yy avlebs paralels mosmenil teqstSi asaxul ambavsa da pirad/literaturul gamocdile-

bas Soris;

qarT.dawy.(I).9.moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstis mimarT piradi damokidebulebis

gamoxatva da axsna; teqstis Temis da/an masSi ganxiluli konkretuli sakiTxebis Sefaseba.

yy asaxelebs nawarmoebis gmirebis moqmedebis motivs (ratom moiqca ase) da afasebs maT

saqciels.

winare codna

moswavleebs gaaCniaT teqstis mosmena-gaazrebis, personaJis daxasiaTebisa da kiTxvebis

dasmis elementaruli unarebi.


organizebis formebi: saerTo saklaso, individualuri


Temisa da miznis gacnobis Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs saTauris ganmartebas.


122

123

maswavlebeli kiTxulobs zRapris „erTi maneTis Sovna“ pirvel Tavs monakveTebad:

1. „erT kacs... – ...mamaSens uTxari me viSove-Tqo“.

2. „biWi asec moiqca... – ... dedas es ambavi Zalian ewyina“.

3. „meore dRes xelaxla... – ...Tavisi SromiT naSovni maneTi moutana.“

TiToeuli epizodis wakiTxvis Semdeg svams kiTxvebs imis Sesamowmeblad, ramdenad gaiges

bavSvebma teqstSi zedapirulad, eqspliciturad mocemuli informacia. mag.: ratom gauWirda

ojaxis Senaxva mamas? ra gadawyvita man? da a.S. maswavlebels aseve SeuZlia gamoiyenos saxelmZ-

Rvanelos pirveli Tavis bolos darTuli kiTxvebi da savarjiSoebi.

aqtivoba 3.

meore Tavs moswavleebi kiTxuloben Cumad, individualurad. moniSnaven bundovan adgilebs

da maTTvis saintereso epizodebs. imsjeleben, gamarTlda Tu ara maTi molodini. pasuxoben

maswavleblis kiTxvebs. maswavlebels amjeradac SeuZlia gamoiyenos teqstisTvis darTuli

kiTxvebi.

aqtivoba 4.

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daweron nawarmoebis epizoduri gegma (gegmis Sedgena

maT ukve naswavli aqvT).

aqtivoba 5. (meore gakveTili)

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, CamoTvalon personaJebi da ramdenime sityviT daaxas-

iaTon isini.

aqtivoba 6. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, moifiqron ramdenime SekiTxva, romlebsac

dausvamdnen TiiToeul personaJs.

aqtivoba 7. kenWisyris mixedviT, an maswavleblis an moswavleebis gadawyvetilebiT, irCeva

is, vinc dajdeba cxel skamze da upasuxebs SekiTxvebs erT-erTi personaJis nacvlad.

aqtivoba 8. yvelaze originaluri kiTxvis avtori SeiZleba dajdes morigi personaJis

ampluaSi cxel skamze da a. S.


gakveTilis bolos moswavleebi msjeloben, romeli pasuxi daamaxsovrdaT yvelaze metad,

romeli kiTxva moewonaT, romeli wakiTxuli teqstis ganxilvisas gamoiyenebdnen am aqtivobas

da ratom. ramdenad moewonaT es aqtivoba.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, daweron erT-erTi personaJis daxa-

siaTeba.

Sefaseba

moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad SeuZlia teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba,

ramdenad logikuri da SemoqmedeiTia moswavlis kiTxvebi da pasuxebi.

ori saxnisi

erTi samWedlodan ori erTnairi saxnisi gamovida. erTi

sul miwas xnavda. meore ki uqmad egdo fardulis kuTxeSi.

karga xnis Semdeg saxnisebi erTmaneTs Sexvdnen. erTs lapla-

pi gahqonda. meores ki Jangi mosdeboda.

Jangianma hkiTxa:

– megobaro, egre ram gagamSvenierao?

– Sromamo, – miugo laplapam.

iakob gogebaSvilis `dedaenidan~

upasuxe kiTxvebs

1. ras gvaswavlis saxnisebis magaliTiT mwerali?

2. Seni azriT, ra aris `samWedlo~?

dawere

3. gamoicani sityvebi da gadaiwere winadadebebi:

a. erTi saxnisi sul miwas .

b. karga xnis Semdeg erTmaneTs Sexvdnen.

g. Jangianma saxnisma laplapa hkiTxa: egre ram dagamSvenao?

d. laplapa saxnisi daamSvena.

4. yuradRebiT waikiTxe moTxroba da dawere Sinaarsi.

laplapi gahqonda

brWyvinavda.

farduli

xelsawyoebis Sesanaxi patara Senoba

9s

aq

me

124

125

vinc saqme gaakeTa, puric imana Wamos

iyo da ara iyo ra, RvTis ukeTesi ra iqneboda. iyo erTi biWi,

hyavda deda da erTi xari. xvnis dros xarTan uRelSi xan Svili,

xan deda Seebmebodnen xolme. erTxel xarTan uRelSi deda iyo

Sebmuli. am dros xelmwifem gamoiara.

– biWo, ras Svrebi magas, ra giqnia sacodavi dedakacisaTvis?!

– ra vqna, Seni Wirime, erTi xaris meti ara gvyavs da meti Rone

ara gvaqvs, ase vSveliT xars uRlis gawevaSi!

– maS, Tu agrea, wamodi CemTan da me mogcem erT xars, – uTxra

xelmwifem.

biWs gauxarda da gahyva.

Turme xelmwifes hyavda erTi iseTi giJi xari, rom axlos

aravis ikarebda. daaxvia xelmwifem am xars Tavisi jari da

ris vai-vaglaxiT Seagdes bakSi. biWma uTxra: ramdenime dRes

nurafers aWmevTo. karga xnis Semdeg biWi miuaxlovda naSimSilev

xars da cota Tiva SeaWama, mere gamoaba xars Toki, iRliaSi Tiva

amoido da saxlisaken wavida. xari ukan gahyva. miiyvana biWma Sin,

Seagdo boselSi da kidev oTx dRes araferi aWama. mexuTe dRes

gamoiyvana, Seaba kevrSi Tavis xarTan erTad, deda kevrze dasva,

TviTon Tiva aikida da wavida win. mihyva mSieri xari ukan. erTi

sityviT, male ise moarjula es xari, rom saukeTeso gaxda.

erTxel biWi Tavis xarebs kaloze daaqrolebda. am dros xelm-

wifem gamoiara da biWs hkiTxa:

– visia eg xari?

– Cemia, Seni Wirime, Tqven rom maCuqeT, is xaria, – miugo biWma.

mefes gaukvirda, ase rogor mogirjulebiao, da biWs uTxra:

– wamodi CemTan, erTi qali myavs da Sen unda mogaTxovoo.

– rasa brZaneb, Seni Wirime, me ra Tqveni qalis Rirsi var!

– me Sen gibrZaneb, wamodi da Cemi qaliSvili SeirTeo! – uTxra

xelmwifem.

9

sa

qm

e

biWi kidev Seexvewa, Tavi gamanebeo, magram bolos sxva gza aRar

hqonda, adga da gahyva xelmwifes.

Turme am xelmwifes erTi iseTi zarmaci qali hyolia, rom, rac

dabadebula, loginidan ar amdgara, moaxleebi loginSi acmevdnen,

iqve aWmevdnen da asmevdnen.

mividnen mefe da biWi sasaxleSi. biWma mefis asuli rom dainaxa,

erTxel kidev Seemudara xelmwifes:

– kargi, Seni Wirime, raki aRar meSvebiT, maS, erTi Jangiani xma-

li momeciT, erTi qeciani ZaRli da erTic gaZvaltyavebuli cxeni

– iseTebi, ukve sikvdilis piras rom ariano!

amaze uars vin etyoda? misces, rac iTxova. biWma Camoikida

daJanguli xmali da wamoiyvana xelmwifis qali, qeciani ZaRli da

gaZvaltyavebuli cxeni. modis biWi da zarmacad, zlazvniT misde-

ven yvelani ukan. miubrunda biWi ZaRls da eubneba:

– ZaRlo, Cems nafexurebze daadgi fexi, Torem am xmals xom xe-

dav, sikvdili ar agcdeba!

rasakvirvelia, ZaRli ver ausrulebda brZanebas. moubrunda

biWi ZaRls da mouqnia xmali. momakvdavma ZaRlma suli ganuteva.

biWma axla cxens uTxra:

– cxeno, Cqara iare, fexi Cems nafexurebze daadgi, aqeT-iqiT nu

gadauxvev, Torem am xmals xom xedav, sikvdili ar agcdeba!

cxens ra gaegeboda biWis laparaki, rogor aasrulebda mis

brZanebas! miubrunda biWi, mouqnia imasac xmali da momakvdavi

cxeni sicocxles gamoesalma.

mere qals uTxra:

– qalo, xom xedav am xmals, Cqara iare, fexi Cems nafexurebze

daadgi, Torem Senc ise dagsji, rogorc sxvebsa!

midis biWi, misdevs qali, eSinia, ar CamorCes. rogorc iyo da ar

iyo, mividnen Sin. gauSales logini, Cawva Sig es qali da arc iqiT

iZvris da arc aqeT.

meore dRes deda da Svili samuSaod wavidnen kaloze. mTel

dRes imuSaves da saRamoTi Sin dabrundnen. dedam dauZaxa Svils:

– Svilo! saqme vin gaakeTa?

9s

aq

me

126

127

– me da Sena, – miugo Svilma.

– puri vina Wamos?

– me da Sena.

Wama deda-Svilma puri, qali ki Soridan uyurebs mSier-mwyur-

vali. dawvnen da daiZines. meore dRes isev samuSaod wavidnen. ase

gaatares oTxi dRe, qals mexuTe dRes ise moSivda, rom sul kuWi

ewvoda SimSiliT. Tu ara gavakeTe ra, es xalxi mSiers momklavso,

– gaifiqra qalma, miswvda loginidan cocxs da rasac loginidan

miswvdeboda, Semoigava garSemo. deda da Svili saRamos dabrund-

nen.

– Svilo! saqme vin gaakeTa? – hkiTxa isev dedam.

– me da Sena, – miugo Svilma.

– puri vina Wamos?

– me da Sena.

dasxdnen deda-Svili da Wames puri.

uceb dedam Svils uTxra:

– cota puri amasac movutexoT, Tavis garSemo Semougviao.

moutexes erTi xelisgulisodena puri. cota purma qals ufro

gauRviZa mada. meore diliT, deda da Svili samuSaoze rom wavid-

nen, SimSilma ise Seawuxa es qali, rom adga, aiRo cocxi da naxevari

darbazi Semogava, mere mivida da isev loginSi Cawva. movida de-

da-Svili, Wames puri da naxevari puri qalsac moutexes darbazis

dagvisaTvis.

mesame diliT deda-Svili isev samuSaoze rom wavida, qali adga,

mTeli saxli daalaga, logini dabertya, daago da isev Sig Cawva.

saRamos dedam da Svilma Wames puri da qalsac erTi puri miu-

tanes.

gaTenda Tu ara, deda-Svili Cveulebriv samuSaoze gaeSura. qa-

lma ifiqra: es kargi, erTi puri dResa da xval meyos, mere? Tu ara

gavakeTe ra, es xalxi SimSiliT momklavso. adga, ailaga logini,

daibana piri, dagava, daasufTava saxli, jam-WurWeli darecxa,

daakriala, cecxlze Semodga SeWamandi, moirTo da ise daxvda

dedamTilsa da qmars. deda-Svils gauxarda, gadaexvivnen da gada-

9

sa

qm

e

kocnes. amis Semdeg ise morjulda es qali, rom badali ara hyavda.

erTxel xelmwifem Tqva: modi, waval, gavigeb, rogoraa Cemi

qalio. mivida mefe biWis saxlSi. biWi da dedamisi samuSaod iyvnen

wasulebi, qali ki derefanSi ijda da lobios arCevda. dainaxa qal-

ma mama, gaeqana da gadaexvia. mefes Zalian gauxarda, Tavisi qali ase

gayoCaRebuli rom naxa. qalma uTxra mamas:

– Cemi qmari, vinc saqmes ar gaakeTebs, imas purs ar aWmevs.

abrZandiT banze vezirebTan erTad da bani datkepneTo!

im qalis qmars is-is iyo axali qviTkiris saxli gaekeTebina da

banze miwa iyo dayrili. gaxarebuli mefe vezirebTan erTad avi-

da banze da kargad dautkepna bani. am dros deda-Svilic movida,

gamarTes lxini. mefem daasaCuqra Tavisi siZe da qali da daiwyes

tkbili cxovreba.


9s

aq

me

128

129

Tavi X – ojaxi

CxikvTa qorwili

SeniSvna: rekomendebulia, moswavleebs kargad hqondeT gaazrebuli nawarmoebis Sinaarsi.

am aqtivobis gamoyeneba efeqturia personaJTa mxatvruli saxis gasaazreblad.


moswavlem SeZlos teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba, personaJis daxasiaTeba; ganuviTardeba

interpretaciis unari.


qarT.dawy.(I).1. moswavlem unda SeZlos saTanado sametyvelo qcevis gamovlena nacnob sako-

munikacio situaciaSi.

yy miznisa da sametyvelo situaciis adresatis gaTvaliswinebiT irCevs Sesabamis araver-

balur saSualebebs (Jests, mimikas, intonacias);



Sefaseba dasakuTari Tvalsazrisis axsna.

yy aRwers da axasiaTebs personaJebs TvalsaCino niSnebis mixedviT;



normebis dacva.

yy miznisa da sametyvelo situaciis adresatis gaTvaliswinebiT irCevs Sesabamis sametyve-

lo stils;



maciis (mag., ilustraciisa da teqstis) urTierTdakavSireba.

yy amoicnobs personaJebis moqmedebebs, grZnobebs, emociebs;

yy amoicnobs, ra tipis urTierToba aqvT personaJebs erTmaneTTan (naTesauri, mtruli,

megobruli da sxv.);

qarT.dawy.(I).9.moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstis mimarT piradi damokidebulebis



saqciels;

winare codna

moswavleebma ukve iswavles aqvT vaJa-fSavelas „CxikvTa qorwili“, aqvT Sinaarsis dawerisa

da personaJis daxasiaTebis elementaruli unarebi.


organizebis formebi: saerTo saklaso, jgufuri/individualuri.


maswavlebeli moswavleebs usvams kiTxvebs wakiTxuli teqstis Sesaxeb (SesaZloa, gamoiyenos

saxelmZRvaneloSi dasmuli kiTxvebi), raTa darwmundes, rom bavSvebma kargad ician nawarmoebis

Sinaarsi.

aqtivoba 2. kiTxva-pasuxi

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daasaxelon mTavari personaJebi „CxikvTa qorwilidan“.

moswavleebis pasuxebs maswavlebeli Camowers dafaze.

aqtivoba 3. personaJebis daxasiaTeba

maswavlebeli moswavleebs yofs mcire jgufebad, unawilebs personaJebs (SemTxveviTi Ser-

Cevis principiT: personaJTa saxelebi Camowerili aqvs baraTebze), sTxovs, moZebnon teqstSi

am personaJis maxasiaTebeli epizodebi da Seavson maswavleblis mier winaswar gamzadebuli

cxrili (personaJis ruka). maswavlebelma, SesaZloa, cxrili gaugzavnos bukis meSveobiT an

daurigos winaswar gamzadebuli furclebi.

personaJis saxeli

ras fiqrobs? rogoria?

ras ambobs? rogoria?

ras akeTebs? rogoria?

– maswavlebeli sTxovs bavSvebs, daaxasiaTon personaJi.

erT jgufs avalebs ase imuSaos zaqaras mxatvrul saxeze; meores – qeTevanze; mesames –

arwivze; meoTxes – wruwunaze; mexuTes – yvavze.

aqtivoba 4.

maswavlebeli moswavleTa mier Sevsebul cxrils gamoakravs TvalsaCino adgilas; moswavleebi

asaubroben TavianT namuSevrebze. danarCeni moswavleebi da maswavlebeli avseben maT naTqvams.

aqtivoba 5. maswavlebeli esaubreba moswavleebs imis Sesaxeb, Tu ra mniSvneloba aqvs per-

sonaJis Tvisebebis codnas imis gasagebad, ratom iqceva is ase; da piriqiT, qceviT amovicnobT

mis Tvisebebs.

130

131

aqtivoba 6.

maswavlebeli imave jgufebs sTxovs (moswavleTa SesaZleblobis mixedviT, maswavlebels

SeuZlia es davaleba individualurad misces bavSvebs), personaJis rukisa da gegmis daxmarebiT

daweron ambis mokle Sinaarsi im personaJis piriT, romlis daxasiaTebac hqondaT davalebuli,

da aseve sTxovos, yuradReba gaamaxvilon personaJis qcevis motivze maT mier aRweril TiToeul

epizodSi.

aqtivoba7.

moswavleebi waradgenen namuSevrebs.

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, moiZion informacia im cxovelis an

frinvelis Sesaxeb, romlis mxatvrul saxezec gakveTilis dros imuSava.

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles personaJis daxasiaTeba, teqstis

interpretireba.

vano

vano sabavSvo baRis SesasvlelSi, grZel skamze ijda da Tavis bi-

Wunas eloda. xelebi sawvimris jibeebSi Caewyo da skamis sazurges

miswoloda.

uceb meore sarTulidan skup-skupiT Camovida msuqani, pepelasaviT

morTuli patara gogona, jer Soridan uyurebda vanos, mere balerinas

patara nabijebiT miirbina, win gauCerda da keklucad hkiTxa:

– vin gnebavT?

– mixo, – miugo vanom.

– vin mixo?

– Cemi biWi.

– ra gvaria?

– buWyiaSvili.

– buWyiaSvili? – gaecina gogonas, – eg gvari arc ki gamigonia.

– TviTon ra gvari xar?

– ga-gu-a.

– gagua sjobia buWyiaSvils?

– ki. msaxiobi gagua Cemi biZiaa. elene gagua Cemi mamidaa, abesalom

gaguac Cemi biZiaa. Cemi dediko musikis maswavlebelia, Cemi bebia –

cirkis ufrosi, Cemi mamida – televizorebis ufrosi, abesalom gagua

– univermaRis ufrosi. Cven sul ufrosi naTesavebi gvyavs. Cven yve-

laferi bevri gvaqvs.

– ra yvelaferi gaqvT bevri?

– aveji, tansacmeli, WurWeli...

– rad gindaT bevri aveji da bevri WurWeli?

– aba, stumari rom mogviva?

– mere ra, movides ra!

– aba, Tqven rogor cxovrobT?

– ise, ubralod. erTi didi fardagi gvaqvs, gavSliT Zirs da vkotri-

alobT yvelani – mec, mixoc, mamukac, Cveni dedikoc da, Tu stumari

mogviva, isic. Cven xis jamebi gvaqvs, xis kovzebi – kak-kuk! kak-kuk!

– aveji sul ara gaqvT?

– sul ara gvaqvs. aveji rom gvqondes, rogorRa viTamaSebdiT?!

10T

ar

gm

an

is

xe

lo

vn

eb

a

132

133

– ras veRar iTamaSebdiT?

– frenburTs, daWerobanas...

gogonam funCula xeliT qveda tuCis sresa daiwyo, vano ki ganagrZobda:

– Cven tansacmelic iseTi gvaqvs, sadac ginda Cajeqi, ai, naxe!

vano iatakze Cajda, gogonas gaucina da isev skams daubrunda.

– xom kargia?

– diax, – dauqnia gogonam Tavi da odnavi Seyovnebis Semdeg moridebiT

ikiTxa:

– arc manqana gyavT?

– manqana rad gvinda, Cven sul fexiT davdivarYT. davmwkrivdebiT da

mivdivarT mindor-mindor, tye-tye, mTa-mTa. manqanaSi rom zixar, ra

unda dainaxo? balaxebSi Camalul Tvalebdakusul kalias dainaxav?

vardisfercxviriani patara Taguniebis Widaobas dainaxav? pirdaRebul,

kisergaRanRalebul mwyris bartyebs dainaxav? balaxis yurSi CaZinebul

wvimis wveTs dainaxav?

– Cqara rom midixar?

– Cven arsad ar gveCqareba, Cven iseTi xalxi varT, arsad ar gveCqareba.

gogona mTlad gaSterda, cotac da, moiglejda qveda tuCs. vanom pawia

xelSi xeli mohkida da CamoaRebina:

– ra ginda, ratom awvaleb mag tuCs? rame dagiSava?

am dros mixo gamovarda da Soridanve daiZaxa:

– wavideT, mamaCemo?

– wavideT.

vano wamodga. gogona axla ukve qvemodan Sescqeroda, Tvalebi sevdiT

hqonda savse.

– wamiyvanT TqvenTan?

– ki, rogor ar wagiyvanT, – miugo vanom, – axla maRla adi, xval ki

usaTuod wagiyvanT.

*

gogona didxans gascqeroda gverdigverd mimaval mama-Svils. mamas

mokle, gaxunebuli, boloSemoWmuWnuli sawvimari ecva. maRali iyo,

didi, ganieri beWebiT uZravad mihqonda lamazi Tavi. Svili TeZomdec ki

ver swvdeboda. midiodnen da milaparakobdnen.

revaz inaniSvili

10

Ta

rg

ma

ni

s x

el

ov

ne

ba

Tavi XI – erTi kacis Tavgadasavali

cotne dadiani


moswavleebma SeZlon teqstis damoukideblad wakiTxva-gazreba, adekvaturi kiTxvebis

mofiqreba.




normebis dacva.




wakiTxva da gageba-gaazreba;



winare codna

moswavleebi icnoben kiTxvis sxvadasxva strategias, aqvT wakiTxulis gaazrebisa da kiTxvebis

dasmis elementaruli unar-Cvevebi.


organizebis formebi: individualuri, wyviluri.


maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg moswavleebs ekiTxeba:

rogor esmiT sityva „gmiris“ mniSvneloba? vin aris maTTvis gmiri? ra Tvisebebi unda hqondes

mas? smeniaT Tu ara cotne dadianze?Semdeg gadadis gakveTilis Temaze „cotne dadiani (isto-

riuli ambavi)“.


maswavlebeli moswavleebs uxsnis, rom am teqsts safuZvlad udevs namdvilad momxdari

ambavi, romelic ganviTarda me-13 saukuneSi. esaubreba monRolebze (yuradRebas amaxvilebs

134

135

monRolebis Tvisebebze, imaze, rom monRolebma daipyres TiTqmis mTeli maSindeli civili-

zebuli samyaro, Tumca ganviTarebiT TviTon bevrad CamorCebodnen mas; SesaZloa, esaubros

dRevandel monRoleTzec, rom maSindeli uzarmazari imperiidan TiTqmis aRaraferi darCa.

aseve, yuradRebas amaxvilebs imaze, rom moqmedeba viTardeba mesxeTSi. mimoixilavs am kuTxis

geografiul mdebareobasa da istorias). SesaZleblobis mixedviT, aCvenebs foto an video mas-

alas Temis Sesaxeb da pasuxobs moswavleTa mier dasmul SekiTxvebs.

aqtivoba 3. teqstis wakiTxva-gaazreba kiTxvebis dasmis meTodis gamoyenebiT

maswavlebeli dafaze wers kiTxvebs:

vin?

ra?

sad?

rodis?

ratom?

sTxovs moswavleebs, jer individualurad waikiTxon teqsti da Semdeg wyvilebad moifiqron

kiTxvebi, romlebic iwyeba mocemul kiTxviT sityvebze.

maswavlebeli sTxovs, rom dasvan rac SeiZleba bevri kiTxva; gamarjvebulad gamocxaddeba

is wyvili, romelic yvelaze met kiTxvas dasvams.

aqtivoba 4. wardgena

ramdenime wyvili warmoadgens Tavis kiTxvebs, danarCenebi avseben. maswavlebeli moswav-

leebTan erTad afasebs ramdenad logikuri da adekvaturia kiTxva. saintereso kiTxvebi iwereba

dafaze.

aqtivoba 5. kiTxvebze pasuxis gacema

maswavlebeli sTxovs moswavleebs werilobiT an zepirad gascen kiTxvebze pasuxi.

kiTxvebs, romlebic moiTxovs klasgareSe codnas, maswavlebeli Tavad scems pasuxs; an

mouniSnavs, rogorc davalebas, mag., sad mdebareobs axalcixe, ratom waasxes tyveebi somxeTSi...

saSinao davaleba

maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, daweron saxelmZRvaneloSi mocemuli

#me-7 dame- 8 davaleba (mosw. wigni, gv. 180).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles teqstis gageba-gaazreba, mTavari

informaciis amokreba, marTuli kiTxvebis mofiqreba.

cotne dadiani me-2 Tavi


moswavleebma SeZlon teqstis gageba-gaazreba, analizi; argumentirebuli msjeloba; saku-

Tari damokidebulebis gamoxatva.



wakiTxva da gageba-gaazreba;

yy ajgufebs informacias konkretuli (mag., msgavseba-gansxvavebis) niSniT;

yy amoicnobs personaJebis moqmedebebs, grZnobebs, emociebs;

yy amoicnobs, ra tipis urTierToba aqvT personaJebs erTmaneTTan (naTesauri, mtruli,

megobruli da sxv.);

qarT.dawy.(I).9. moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstis mimarT piradi damokidebulebis


yy gamoxatavs wakiTxuli teqstiT aRZrul emociebs, gancdebs;

yy teqstSi mocemul informacias akavSirebs pirad gamocdilebasTan da gamoaqvs daskvna;

yy asaxelebs sayvarel personaJs da xsnis sakuTar arCevans;


saqciels;

yy asaxelebs multfilmebs, fotosuraTebs, naxatebs, mosmenil da wakiTxul nawarmoebebs,

romlebic gaaxsenda teqstis kiTxvis dros; msjelobs maT Soris arsebul msgavseba-gansx-

vavebaze.

winare codna

moswavleebma ician cotne dadianis 1-li Tavi.


organizebis formebi: individualuri, wyviluri.

aqtivoba 1. saSinao davalebis gamokiTxva

gakveTilis Temisa da miznis gacnobis Semdeg maswavlebeli gamoikiTxavs saSinao davalebas,

ramdenime moswavle kiTxulobs abzacis dasaTaurebebs. maswavlebeli moswavleebTan erTad

gamoavlens saukeTesoebs.

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva da analizi

maswavlebeli ajgufebs moswavleebs da TiToeul jgufs urigebs baraTebs Sesabamisi davale-

bebiT: 1. daaxasiaTe (moswavleebi axasiaTeben personaJebs); 2. Seafase (afaseben teqstSi ganvi-

Tarebul movlenebs); 3. gaixsene (avleben paralelebs); 4. Seadare (adareben erTmaneTs movlenebsa

136

137

Tu pesonaJebs). 5. gamoiyene (ra daskvna gamoitanes teqstidan, ras gamoiyeneben momavalSi).

aqtivoba. 3. wardgena

maswavlebeli sTxovs jgufebs, yuradRebiT mousminon erTmaneTs, CainiSnon kiTxvebi,

komentarebi da bolos Seafason Tanaklaselebis namuSevrebi, gaamaxvilon yuradReba ramdenad

logikuri, argumentirebuli da amomwuravi iyo TiToeulis namuSevari.

xuTive jgufi akeTebs akeTebs prezentacias, TiToeulis Semdeg maswavlebeli sxva jgufebs

aZlevs saSualebas, dasvan kiTxvebi.

aqtivoba 4. urTierTSefaseba

maswavlebeli aZlevs dros jgufebs da sTxovs, TiToeuli jgufidan erTma wevrma waradg-

inos jgufis mier sxva jgufebis Sefaseba.

saSinao davaleba

maswavlebeli Semajamebeli komentaris Semdeg avalebs moswavleebs, Seasrulon saxelmZR-

vaneloSi mocemuli me-7 davaleba (mosw. wigni, gv. 181).

Sefaseba

moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles teqstis gageba-gaazreba, mTavari

informaciis amokreba, argumentirebuli msjeloba.

xuTkunWula (zRapari or nawilad)

nawili pirveli

iyo da ara iyo ra, RvTis ukeTesi ra iqneboda, iyo cxra Zma. Zmebi

iseTi Raribebi iyvnen, xSirad lukmapuric ki enatrebodaT. Zalian

rom gauWirdaT, umcrosma Zmam, romelsac metismeti eSmakobisaTvis

xuTkunWulas eZaxdnen, Zmebs uTxra, modi, wavideT da vinmes mojama-

gireebad davudgeT, iqneb ase mainc viSovoT lukmapurio. daujeres

Zmebma xuTkunWulas da gaudgnen gzas.

bevri iares Tu cota, erT ucxo qveyanas miadgnen. gzaze devi

SemoxvdaT. devi miesalma Zmebs da hkiTxa:

– ratom ayrilxarT ase dedabudianad, an sad midixarTo?

– samuSaos veZebT, gvinda vinmes mojamagireebad davudgeT da

Tavi SevinaxoTo.

– me damideqiTo, – uTxra devma.

– kargio, – daTanxmdnen Zmebi.

waiyvana devma Zmebi da Tavis uzarmazar sasaxleSi miiyvana, sadac

auarebeli saqoneli da cxra mzeTunaxavi qali hyavda.

im Rames devma Zmebs gemrieli vaxSami gauSala. xuTkunWulam sas-

wrafod SeWama saWmeli, sufridan wamodga da sasaxlis yvela ku-

Txe-kunWuli daaTvaliera. bolos devis umcrosi qalis oTaxSic

SeiWyita. devis qals adamianis danaxva eucxova da hkiTxa:

– vina xar, ra sulieri xaro?

– vina var da adamiani, xuTkunWulas meZaxian, cxra ZmaSi me yve-

laze umcrosi varo.

– aq saidan gaCndi, an risTvis mosulxaro?

– Zmebi samuSaos saZebnelad wamovediT, gzaSi mamaSeni Segvxvda da

mojamagireebad dagviyenao.

– kai mojamagireebad ki dauyenebixarTo, – uTxra qalma.

– viTom ratom arao?! – gaukvirda xuTkunWulas.

devis qals Zalian moewona xuTkunWula da uTxra:

– Tu colad miTxov, getyvio.

11e

rT

i k

ac

is

Ta

vg

ad

as

av

al

i

138

139

– giTxovo, – Sehpirda xuTkunWula.

– maS, icode, – uTxra devis qalma, – mamaCemma Tqven SesaWmelad

mogiyvanaT. roca dageZinebaT, cxraves SegWamT, magram Tu ifxizleb

da ar daiZineb, Tavsac ixsni da Zmebsaco.

– sikvdilis molodinSi ra damaZinebso, – Tqva xuTkunWulam da

qals sTxova, miTxari, rogor moviqceo.

qalma daariga, rogor unda moqceuliyo da gamoistumra xuTkun-

Wula. vaxSmis Semdeg devma Zmebi darbazSi gaiyvana dasaZineblad da

TviTon karebSi dawva. Zmebma maSinve xvrinva amouSves, xuTkunWulas

ki ra daaZinebda, sabnidan cali TvaliT iWyiteboda da devs sdara-

jobda.

cota xani rom gavida, devi wamoiwia da SesZaxa:

– Zmebo, gZinavT Tu gRviZavTo?

– mRviZavso, – upasuxa xuTkunWulam.

– ra ar gaZinebso? – hkiTxa devma.

– Seni batebis yiyinio! – miugo xuTkunWulam, rogorc qalisagan

iyo darigebuli.

devi wamoxta da batebi erTianad gadaylapa. mere Tavis adgilze

dawva da cota xnis Semdeg isev SesZaxa:


– mRviZavso, – gamosZaxa xuTkunWulam.

– ra ar gaZinebso?

– Seni Zroxebis fSvinvao.

wamovarda isev devi, daeria Zroxebs da sul saTiTaod gadaylapa.

mere Tavis adgilas dawva da cota xnis Semdeg isev ikiTxa:


– mRviZavso, – upasuxa xuTkunWulam.

– axla raRa ar gaZinebso? – gajavrda devi.

– mindvridan Seni cxenebis Wixvini mesmis da is ar maZinebso, – miu-

go xuTkunWulam.

wamovarda devi da cxenebis SesaWmelad mindorSi gaiqca. xuTkun-

Wulam ki dro ixelTa da devis umcros qalTan Sevarda. qalma xuT-

kunWulas Tavisi tanisamosi Caacva, ZmebisTvis debis tansacmeli

misca da devis dabrunebamde sasaxlidan yvela gaapara.

dabrunda devi da Zmebi rom aRar daxvdnen, mTlad gacecxlda. ga-

11

er

Ti

ka

ci

s T

av

ga

da

sa

va

li

movarda gareT da gamoedevna. irbina, irbina da xids miadga. naxa, rom

Zmebi wyalgaRma iyvnen gasulebi da uaresad gadairia. xidi sasazRv-

ro mdinareze ido, imis iqiT sxva xelmwifis samflobelo iwyeboda

da devi iq ver gadavidoda.

– xuTkunWulav, gadamaswar xidsao? – dauZaxa kbilebis kraWuniT.

– gadagaswar da Tvalebic mogTxareo! – gamosZaxa xuTkunWulam.

raRas izamda devi, dabrunda Sin gawbilebuli. xuTkunWula da

imisi Zmebi ki devis mezobel xelmwifes daudgnen mojamagireebad.

nawili meore

xuTkunWulam didi sibejiTe da gulmodgineba gamoiCina. xelm-

wife xSirad asaCuqrebda. nazir-vezirebs, ra Tqma unda, ar moswon-

daT xelmwifesTan xuTkunWulas aseTi daaxloeba da misi Tavidan

moSoreba moindomes. erT dRes mividnen da xelmwifes moaxsenes:

– didebulo xelmwifev, Seni sasaxle da saxelmwifo yvelafriT

srulia, magram Cvens mezobel devs rom erTi gulTmisani Txa hyavs,

isic rom Seni iyos, ufro mdidari iqnebio.

– mere, vin moiyvans im Txaso?

– vina da, raRa Tqma unda, Tqveni mojamagire xuTkunWulao.

daibara xelmwifem xuTkunWula da ubrZana:

– wadi da Cvens mezobel devs rom gulTmisani Txa hyavs, is momi-

yvane, Torem cocxali ver gadamirCebio.

raRas izamda xuTkunWula, adga da wavida. mivida Cumad devis

sasaxleSi da Seipara umcros qalTan. qalma hkiTxa:

– miTxari, ra gagWirvebiao?

xuTkunWulam uTxra Tavisi gasaWiri.

– eg advili saqmeao, – daamSvida qalma da saRamomde Tavis oTaxSi

damala. Tan isic aswavla, rogor Caegdo xelSi gulTmisani Txa.

saRamos devma moreka cxvari da Sereka gomurSi. xuTkunWulam,

rogorc devis qalisagan iyo darigebuli, Tavi gamoyo da gulTmisan

Txas daenaxva.

– xuTkunWula, xuTkunWulao! – atexa Txam kikini.

wamovarda devi da mTeli sasaxle gadaCxrika, magram xuTkunWula

versad ipova. ras ifiqrebda, Tu misive qalis oTaxSi imaleboda. ga-

11e

rT

i k

ac

is

Ta

vg

ad

as

av

al

i

140

141

brazda devi, me Sen giCveneb xuTkunWulaso, dauyvira Txas da gareT

gamoagdo.

xuTkunWulasac es undoda, gamovida Cumad qalis oTaxidan, wamoi-

yvana Txa da mokurcxla xelmwifis sasaxlisaken.

Suriani nazir-vezirebi cota xanSi isev SeuCndnen xelmwifes:

– im devs erTi jadosnuri xaliCa aqvs da xuTkunWulam isic moi-

tanos, aseTi Zvirfasi nivTi swored Seni sakadrisiao.

daibara xelmwifem xuTkunWula da ubrZana:

– wadi da im devs rom jadosnuri xaliCa aqvs, is momitaneo.

– batoni brZandebio, – uTxra xuTkunWulam da wavida. mivida de-

vis saxlTan, Seipara isev umcrosi qalis oTaxSi da Tavisi gasaWiri

moaxsena. qalma erTi muWa nems-maxaTi misca da daariga:

– Sedi mamaCemis sawol oTaxSi da es nemsebi xaliCas qveSidan gau-

yareo.

Sevida xuTkunWula da is xaliCa sul nems-maxaTiT gaavso. movida

saRamos devi da dajda xaliCaze. dajda da SeerWo nemsebi, iqiT gai-

wia – iqiTac SeerWo, aqeT gamoiwia da kidev uaresi daemarTa. gabraz-

da devi, daavlo xeli xaliCas da fanjridan gadauZaxa.

dastaca xaliCas xeli xuTkunWulam da xelmwifes miurbenina.

nazir-vezirebi mTlad gulze daskdnen. ifiqres, raRac xerxi Tu

ar vixmareT, amas Tavidan ver moviSorebTo, da xelmwifes moaxsenes:

– didebulo xelmwifev, mag Txisa da xaliCis patronic rom aq moi-

yvano da msaxurad daiyeno, yvelafers is ajobebso.

– mere, vin moiyvanso? – ikiTxa xelmwifem.

– vin da, ra Tqma unda, xuTkunWulao. raki Txa da xaliCa moitana,

arc patronis moyvana gauWirdebao.

xelmwifem isev daibara xuTkunWula da ubrZana:

– unda waxvide da Txisa da xaliCis patronic momgvaroo.

daRonda xuTkunWula, vaiTu, amaze devis qali gamiwyres da

cocxali veRar davbrundeo, magram meti ra gza hqonda, adga da wav-

ida. Sevida devis qalTan. qalma daRoneba Seatyo da hkiTxa:

– ra iyo, iseTi ra dagavala Senma xelmwifem, rom Tav-piri Camogti-

riso?

xuTkunWulam uTxra, rac awuxebda.

– ho, eg ki Zneli saqme dauvalebia, – uTxra qalma, – magram nu

11

er

Ti

ka

ci

s T

av

ga

da

sa

va

li

geSinia, magasac moevleba, – Tqva qalma da xuTkunWulas erTi xeli

imeruli tansacmeli da sadurglo iaraRebi gamoutana. Tan daariga,

rogor unda moqceuliyo. xuTkunWulam Caicva imeruli tanisamosi,

daiWira xelSi iaraRebi da, rogorc qalma uTxra, devs tyeSi dauxv-

da.

– vina xar da am Cems tyeSi ras akeTebo? – dasWyivla devma.

– imereli durgali var da tyes vaTvalierebo! – miugo xuTkunWu-

lam.

– Tu marTla imereli xar, kargi xeloba gecodineba, ras gaakeTeb

sakvirvelso? – hkiTxa devma.

– iseT kidobans gavakeTeb, rom Sig Cajde da ficaric ver gaa-

gdebinoo, – uTxra xuTkunWulam.

– aba, gaakeTeo, – ubrZana devma.

xuTkunWulam saCqarod gaakeTa kidobani da devs uTxra:

– aba, Cajeqi da scade, ficars Tu gaagdebinebo.

devi Caxta kidobanSi da xan erT ficars miaWira fexi, xan – meores,

magram Zvrac ver uyo. amasobaSi xuTkunWulam kidobans Tavi daaxura

da dalursma.

– rasa Svrebio? – gamosZaxa devma Signidan, – Tavze rad mafarebo?

– barem zurgze agikideb da Sinamde migiyvan, – uTxra xuTkunWu-

lam, – Tavic swored imitom davlursme, rom gzaze ar gadmovardeo.

devs gauxarda, rom Sinamde fexiT aRar mouwevda misvla da aRa-

raferi Tqva, xuTkunWulam ki wamoikida kidobani da pirdapir xelm-

wifis ezoSi Seitana.

gamobrZanda xelmwife Tavisi nazir-vezirebiT, magram sanam kido-

bans gaxsnidnen, xuTkunWula Cumad gaipara, aiRo uSvelebeli mari-

lis qva da erT maRal xeze avida.

axades Tavi kidobans. amovarda ganrisxebuli devi da xelmwife

Tavis nazir-vezirebianad gadasansla. mere xuTkunWulas dauwyo

Zebna, mixvda, rom es misi oini iyo da piridan sul cecxls yrida. bo-

los dainaxa xis kenweroze Semomjdari da SesZaxa:

– xuTkunWulav, maswavle, mand rogor axvedio.

– ai, es marilis lodi davide gulze da amovfrindio.

– mere, me sad viSovo magisTana qvao? – hkiTxa devma.

– ra Sovna ginda, Sen gulaRma daweqi, me CamovuSveb, dagecema gul-

11e

rT

i k

ac

is

Ta

vg

ad

as

av

al

i

142

143

ze da amoxtebio, – CamosZaxa xuTkunWulam.

dawva devi gulaRma. Camoagdo xuTkunWulam marilis qva, dasca

devs gulze da suli gaafrTxobina.

Camovida xuTkunWula xidan da daepatrona mefis sasaxles. dedo-

flad devis umcrosi qali moiyvana. sxva qalebi Tavis Zmebs SerTo,

Zmebi nazir-vezirebad daayena. devis mTeli simdidrec maT gaunawila

da daiwyes bednierad cxovreba.


11

er

Ti

ka

ci

s T

av

ga

da

sa

va

li

aablabuda – obobas mier mcenaris

totebze an oTaxis kuTxeebSi gab-

muli wvrili Zafebi, obobas qseli

abjari – iaraRi, aRWurviloba, romel-

ic meomars brZolaSi daaqvs.

avtori – laTinuri sityvaa da raime

nawarmoebis Semqmnels niSnavs.

almasi – ufero, gamWvirvale Zvirfasi

qva, romliTac samkaulebs amzade-

ben.

amagi – zrunva da damsaxureba, vinmesT-

vis an ramesTvis gaweuli Sroma,

mzrunveloba, daxmareba.

amala – Tanmxlebi adamianebi, adamian-

Ta jgufi, romelic vinmesTan

erTadaa, vinmes mihyveba, axlavs.

Aamyralebuli – Zalian cudi sunis

mqone

araqaTi gamoecala – Zalian daiRala.

energia, Zal-Rone waerTva.

Aarxeinad – udardelad, laRad, fiqrisa

da wuxilis gareSe, auRelveblad.

askili – eklebiani mcenare, romelic

buCqad izrdeba da isxams mowiTa-

lo nayofs. Aam nayofsac askili

hqvia.

Aauarebeli – Zalian bevri, uTvalavi

aqezebda – agulianebda, raimes gakeT-

ebisken ubiZgebda; urCevda, ase

moqceuliyo.

afuturoebs – guls aclis, RrRnis.

aRviri – cxenisTvis pirSi amosadebad

gakeTebuli mowyobiloba, romel-

ic mxedars uWiravs da misi

saSualebiT imorCilebs bedaurs.

bbardi – ekliani buCqebis an balaxeuli

mcenareebis erTmaneTSi gadax-

larTuli Reroebi.

bawari – msxvili ZafiT moqsovili an

dawnuli Toki.

bucefali – aleqsandre makedonelis

cxenis saxeli. gvxvdeba bukefa-

lis saxeliTac.

ggavarvarebuli – Zalian cxeli, mxur-

vale, Zalian gaxurebuli

gancvifrda – gaocda, ZAalian gaukvir-

da.

ganwiruli – vinc gaimetes, miatoves,

visac ar daexmarnen.

ganjina – kedelSi Seweuli Taro,

kedelSi datanebuli karada

gaCiraRdnebuli – yoveli mxridan

Zlieri SuqiT ganaTebuli

giorgobisTve – noembris Zveli qarTu-

li saxelwodeba

gogdeba – mijiriTobs, cxeni gamalebiT

mihyavs, miaWenebs.

guli daewva – daenana, raRaca ewyina,

raRacis gamo Zalian damwuxrda.

guli mouvida – gabrazda, ganawyenda.

guli moukvda – ewyina, Zalian Sewuxda

raimes gamo.

ddavluri – cekva

dari – amindi

dafraSfraSobdnen – laRad dafrina-

vdnen, haerSi danavardobdnen.

dayvedreba – gakeTebuli sikeTis,

gaweuli daxmarebis Sexseneba, say-

le

qs

ik

on

i

ganmartebiTi leqsikoni

144

145

veduris toniT Tqma

dolabi – wylis wisqvilis erT-erTi

Semadgeneli nawili, farTo,

brtye-li da mrgvali qva, romel-

ic marcvleuls aqucmacebs.

e, venoti – gareuli mtacebeli cxoveli,

Wams rogorc cxovelebs, aseve

mcenareebs.

ewada – undoda, didi survili hqonda.

vnebs – vinmes raimes uSavebs, zians

ayenebs.

TTavzardacemuli – Zalian SeSinebuli,

damfrTxali

TanamoZmeebi – naTesavebi, megobrebi,

mokeTeebi

Toro – Torem (fSaur kiloze)

Tumani – Zveleburi fuli (aTi lari)

i, kimsxverplebs – moklavs, daRupavs.

ifani – xis erT-erTi jiSi

iSviaTi – Znelad mosapovebeli; is,

rac xSiri ar aris, xSirad ar xde-

ba.

kakabi – qaTmis msgavsi gareuli frin-

veli

kariskaci – adamiani, romelic dgas

romelime dawesebulebis

Sesas-vlelSi da Tvalyurs

adevnebs Semsvlel-gamsvlelebs.

keci – cecxlgamZle Tixis tafa,

romelSic mWadsa da purs acxoben.

kuneli – saSualo simaRlis ekliani xe

an buCqi, romlsac aqvs mrgvali,

patara Savi an wiTeli nayofi.

llagami – rkinis naWeri, romelsac cxens

xaxaSi amosdeben, raTa advilad

daimorCilon.

lambavs – nemsiT qsovilSi Zafs

atarebs, raTa Semdeg is adgili

gakeros.

laplapi gahqonda – Zalian brWyvinav-

da, elvarebda.

laCari – mxdali, Zalian mSiSara adami-

ani, visac arafris gabedva ar Seu-

Zlia.

mmaneTi – Zveleburi qaRaldis fuli,

daaxloebiT erTi lari

maxaTi – msxvili nemsi, romliTac sqel

qsovilebs, tyaveuls keraven.

miukerZoebeli – gulwrfeli, samar-

Tliani

molaplape – brWyviala, brwyinvale,

priala, elvare ram

mocvi – dabali buCqi, romelic isxams

Sav, motkbo kenkrovan nayofs.

mocxari – dabali buCqi, romelic is x-

ams wvril, mrgval, wvnian kenk-

rovan na yofs.

moZRvari – mRvdeli, sasuliero piri

muxlmagari – siarulsa da sirbilSi

dauRleli, Zlieri, janiani

mfarveli – damcveli, vinmes sikeTisT-

vis mzrunveli, mfarvelobis gam-

wevi, gasaWirSi mSveleli

mcxunvare – Zalian cxeli, gavarvare-

buli

mxdali – visac yvelafris eSinia,

gaubedavi

mxiaruli yiJina dasca – sixarulisa-

gan, aRtacebisagan yvirili dai-

wyo, Tavisi aRfrTovaneba

xmamaRali SeZaxilebiT gamoxata.

nnametans nu gaibRinZebiT – Zalian nu

gayoyoCdebiT, gametiCrdebiT. nu

iamayebT, sakuTar Tavze didi war-

modgenas nu SeiqmniT.

le

qs

ik

on

i

le

qs

ik

on

inamqeri – qarisgan haerSi atanili da

Semdeg erT adgilas miyrili Tov-

li

naRverdali – erTad Segrovebuli bev-

ri nakverCxali

nergi – dasargavad gankuTvnili norCi

mcenare an misi toti, romlis-

ganac izrdeba xe.

ooboli – udedmamo. zog SemTxvevaSi

martodmartos, erTaderTs niS-

navs.

oxSivari – Zlieri gaxurebis, gacxel-

ebis Sedegad warmoqmnili orTq-

li

p, rpirkatanacemi – gaocebuli, Secb-

unebuli, gawbilebuli

rac dRe daadga – ra gasaWirSic aR moC-

nda, ra siZnelec Sexvda.

raRac unda viRono – rame unda gavake-

To, movaxerxo, gamosavali vipo-

vo.

raSi – 1. zRapruli cxeni, – merani. 2.

gadat. metad mali cxeni, – bedau-

ri.

ssabralobeli – Sesabralebeli, sawya-

li, sacodavi

sagonebelSi Cavarda – ar icoda,

rogor moqceuliyo, ra gza gamoe-

naxa.

sadgisi – xistariani wawvetebuli

liTonis Cxiri tyavis dasaxvre-

tad

samsaxuris gaweva – vinmesTvis raimes

gakeTeba, vinmes daxmareba

sanatoria – igive sanatoriumi, samkur-

nalo da dasasvenebeli saxli

siturfe – garegnuli silamaze, sikox-

tave, momxibvleloba

sixaruliT cas ewia – metismetad gaux-

arda.

sixarulisgan frTaSesxmuli – Zalian

gaxarebuli, bednieri

stviri mzaddeba mcenaris Rerosagan,

romelsac SuaSi carieli Rru

aqvs. ReroSi Caberili haeri

stvirs aJRerebs. zogjer Reros

mimagrebuli aqvs gasaberi gudac,

raTa mestvirem gudidan gamosu-

li haeriT daukras da Tan daamRe-

ros. aseT stvirs guda-stvirsac

uwodeben.

suli dalia – mokvda, gardaicvala.

sulis mosaTqmelad SeCerda – gaCer-

da, raTa daesvenebina.

sufruli SemosZaxes – saqeifo simRe-

ra daiwyes.

uugunureba – sibriyve, sisulele,

uWkuoba

ulayi – mamali cxeni. dedal cxens

faSati hqvia

urCi – vinc aravis emorCileba, ar

ujerebs. daumorCilebeli, Tav-

neba.

ufliscixe – kldeSi nakveTi qalaqi

Sida qarTlSi

uCveulo – ucnauri, araCveulebrivi,

romlis msgavsic ar arsebobs.

uZlureba – Zalis, SesaZleblobis

uqonloba, uRonoba, sisuste

ffarduli – xelsawyoebis Sesanaxad an

raimes gasaSrobad mowyobili

patara Senoba

farulad – Cumad, malulad, ise, rom

aravin dainaxos an gaigos.

facafuci – Cqara, gamalebiT saqmiano-

ba, raimes male gakeTebis mcdelo-

ba

146

147

le

qs

ik

on

i

facxafucxi – igivea, rac facafuci.

ferdobi – mTis, goris gverdi, romel-

ic dablobisaken eSveba.

filTaqva – igive qvasanayi; qva, romli-

Tac rodinSi sakmazs nayaven.

finiki – tropikuli maradmwvane xe,

romelic tkbil nayofs isxams.

ficxi – braziani, mousvenari, vinc

advilad brazdeba

funCula – msuqani, putkuna

futuro – dampali, gulgamoclili xe

fuRuro – xis tanze gaCenili SeRrmave-

ba, sicariele

R, yRawvi – loya

Rvino moekida – daTvra.

yars – Zalian cudi suni aqvs.

yovebo – yvavebo (fSaur kiloze)

yuri aTxova – mousmina.

SSiSis zars scems – yvelas aSinebs.

SiSma Aaitana – Zalian SeeSinda, SeZr-

wunda.

Surduli – qvis sasroli iaraRi _

orad mokecili bawari, romelsac

SuaSi brtyeli nawili aqvs qvis

Casadebad da sasrolad

SurTxi – gareuli frinveli, binad-

robs maRal mTian adgilebSi.

CCagigdavT – CagigdiaT.

Cinebuli mxedari – kargi, cnobili,

sxvebSi gamorCeuli cxenosani

CifCifi – xmadabali, gaurkveveli,

aso-bgerebis damaxinjebiT lapa-

raki

CoCqoli – xmauri, mRelvareba,

aurzauri, aliaqoTi

ZZmobili – ZmasaviT axlobeli megobari

Zunwi – adamiani, romelic yvelafers

inaxavs da vinmesTvis misacemad

arafers imetebs, aravis arafers

aZlevs, aravis arafriT exmareba.

ZRveni – saCuqari, pativiscemis niSnad

mirTmeuli ram

w, Wwminda Zafi – Zalian wvrili Zafi, rom-

liTac rames keraven, qargaven an

qsoven.

Wala – mdinaris piras xeebiT dafaru-

li adgili

Wvretda – xedavda, mofarebuli adgi-

lidan uyurebda.

Wigo – swori, mogrZo toti, romelsac

vazisa da zogierTi bostneuli

mcenaris axlos asoben, raTa es

mcenare mas Semoexvios.

Wixvini – cxenis mrisxanebis xma, – gan-

martebulia `sityvis konaSi~.

xxafangis gamarTva – xafangis gakeTeba,

dageba.

xelada – Tixis viwroyeliani, mrgval-

mucliani WurWeli, doqi.

xerxi ixmara – eSmakoba moifiqra, kar-

gi gamosavali moZebna.

xmiadi – brtyeli, safuaris gareSe

gamomcxvari puri.

hhangi – xma, melodia, raime sakravis

harmoniuli JReradoba

hipopotami – igive behemoTi

homerosi – Zveli berZeni mwerali

148

7.1. Semajamebeli savarjiSoebi

yoveli Tavis Seswavlis dasrulebis Semdeg moswavleebs SeasrulebineT Semajamebeli

savarjiSoebi:

თავი 1 – სთხოვთ მოსწავლეებს, აირჩიონ ერთი ნაწარმოები და გაუზიარონ შთაბეჭდილებები კლასს.

თავი 2 – დააწერინეთ თხზულება (მოსწ. წიგნი, გვ 44, მე-3 სავარჯიშო).

თავი 3 – დაავალეთ: დაწერე პატარა თხზულება სათაურით „ძალა ერთობაშია“.

თავი 4 – დაავალეთ: ამოირჩიე პერსონაჟი, რომელმაც ყველაზე მეტად დაგაინტერესა და მისწერე

წერილი.

თავი 5 – შეასრულებინეთ დავალება სახელმძღვანელოდან (მოსწ. წიგნი, გვ. 93, მე-14 სავარჯიშო)

თავი 6 – დახატინეთ ამ თავში შესწავლილი რომელიმე ტექსტის ილუსტრაცია.

თავი 7 – დაავალეთ: ამოირჩიე, რომელი ამბავი ან პერსონაჟი შეგიძლია დაახასიათო ამ თავიდან

როგორც ყველაზე ცუდი ან კარგი და გაუზიარე შენი მოსაზრება თანაკლასელებს, რატომ

ფიქრობ ასე?

თავი 8 – დაავალეთ: 134-ე გვერდზე მოცემული ილუსტრაციების მიხედვით შეადგინე პატარა მოთხრობა

და წაუკითხე თანაკლასელებს

თავი 9 – შეასრულებინეთ დავალება სახელმძღვანელოდან (მოსწ. წიგნი, გვ. 152, მე-5 სავარჯიშო)

თავი 10 – დააწერინეთ „ჩხიკვთა ქორწილის“ მოკლე შინაარსი რომელიმე პერსონაჟის პირით.

თავი 11 – „ცოტნე დადიანის“ შესწავლის შემდეგ დაყავით მოსწავლეები მცირე ჯგუფებად, თითოეულ

ჯგუფს დაურიგეთ ბარათები შესაბამისი დავალებებით: 1.დაახასიათე (მოსწავლეები

ახასიათებენ „ცოტნე დადიანის“ პერსონაჟებს); 2. შეაფასე (აფასებენ ტექსტში განვითარებულ

მოვლენებს); 3. გაიხსენე (ავლებენ პარალელებს); 4. შეადარე (უდარებენ ერთმანეთს

მოვლენებსა თუ პესონაჟებს). 5. გამოიყენე (რა დასკვნა გამოიტანეს ტექსტიდან, რას

გამოიყენებენ მომავალში).

149

8. damatebiTi rekomendaciebi

150

kiTxvis xelSewyobis strategiebi

kvlevebma daadastura, rom kiTxva interaqtiuli da socialuri procesia. kiTxvisas

partnioris arseboba sasargebloa moswavlis kiTxvis unaris ganviTarebisaTvis. amitomac

kiTxvis swavlebis procesSi xSirad iyeneben xmamaRla wakiTxvis teqnikas, ambis moyolis

teqnikas.

kiTxvis xelSewyobis strategiebis mokle aRwera:

1. xmamaRla wakiTxva (ambis moyola)

mizani: teqstis Seswavlis gareSe ambis mosmenisagan siamovnebis miReba. xels uwyobs enis

struqturisa da kiTxvis procesis gaazrebas.

procedura: maswavleblis mier klasis Sekreba da xmamaRla wakiTxva.

2. „Zvirfasi dro“ (anu „miatove yvelaferi da ikiTxe“)

mizani: gakveTilze moswavleebs eZlevaT dro, ikiTxon maT mier SerCeuli teqstebi.

procedura:

a. yvela, maswavleblis CaTvliT, kiTxulobs;

b. araviTari Careva!

susti mxareebi: „Zvirfasi drois“ dadgomamde saWiroa drois gamonaxva imisaTvis, rom

SeirCes wignebi (saklaso biblioTekis daxmarebiT).

3. sakiTxavi masalis ganawileba („didi wigni“)

mizani: kooperaciuli swavleba.

procedura:

a. wignis garSemo Semokreba (ekranze Cveneba im SemTxvevaSi, Tu didi wignis moZieba

SeuZlebelia);

b. avtoris, wignis Tavfurclis, gamomcemlis (saavtoro uflebis) Sesaxeb saubari;

g. moswavleebi erToblivad kiTxuloben moTxrobas;

d. msjeloben punqtuaciasTan dakavSirebiT.

Zlieri mxare: klasi erTad swavlobs da iRebs informacias wignis (wignebis) Sesaxeb.

susti mxare: SeiZleba garTuldes moswavleTa qcevis marTva.

4. wyvilebSi kiTxva

mizani: gamocdili mkiTxvelis mier susti mkiTxvelisaTvis daxmarebis gaweva.

procedura:

erTdroulad, xmamaRla kiTxva;

an SenacvlebiT kiTxva: pirveli mkiTxveli kiTxulobs raime nawyvets, xolo meore agr-

Zelebs kiTxvas iqidan, sadac pirveli mkiTxveli gaCerda.

Zlieri mxare: socializacia.

8.1. kiTxvis xelSewyoba

151

susti mxare: gamocdilma mkiTxvelma, SesaZloa, dajabnos susti mkiTxveli. sasurvelia,

radikaluri gansxvaveba maT Soris ar iyos.

5. megobruli kiTxva

mizani: ori, erTnairi siZlieris mkiTxvelisTvis ukeTesi Sedegebis miRwevaSi xelSewyoba.

procedura: igive, rac wyvilebSi kiTxvis SemTxvevaSi.

6. teqstis CarCoebi

mizani: teqstis struqturaze muSaoba wakiTxulis gaazrebis mizniT.

dasabuTeba: moswavleebi aRiqvamen teqstis sxvadasxva nawils Soris kavSirs da xedaven

teqstis struqturas, ris Sedegadac maTi gaazrebis procesi ufro gaumjobesebulia da

maT SeuZliaT garkveuli daskvnebis gamotana.

procedura:

1. daavaleT moswavleebs, aiRon furceli da gayon is sam nawilad;

2. furclis TiToeul nawilSi Caxaton naxatebi teqstis dasawyisTan, Sua nawilsa da

bolosTan dakavSirebiT;

3. amis Semdgom TiToeuli naxatis Sesaxeb maT unda moifiqron da daweron winadadebebi

am naxatebis asaxsnelad;

4. bolos moswavleebi erTmaneTs gauziareben azrs teqstis struqturuli nawilebis

Sesaxeb.

Zlieri mxare: moswavleebi met praqtikas iReben teqstis dasawyisis, Sua nawilisa da

bolos identificirebaSi.

7. mkiTxvelebis Teatri

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

`mkiTxvelTa Teatri~ aris meTodi, romelic gulisxmobs moswavleTa mier winaswar SerCeu-

li teqstis rolebSi wakiTxvas. meTodi Zalian efeqturi da Tanac bunebrivi gzaa gawafuli

kiTxvis unaris dasaxvewad, radganac moswavleebi TavianT rolebze muSaobis procesSi var-

jiSoben kiTxvaSi. `mkiTxvelTa Teatri~ saukeTeso efeqts iZleva xSiri gameorebis SemTxveva-

Si. amitomac sasurvelia wlis ganmavlobaSi misi araerTxel ganxorcieleba. meTodis xSirad

gamoyeneba mniSvnelovani unarebis Camoyalibebas uwyobs xels. esenia:

• gamarTulad (gabmulad, swrafad, uSecdomod, intonaciiT) kiTxvis unari;

• yuradRebis koncentrirebis unari;

• mosmenisa da metyvelebis unarebi;

• socialuri, TanamSromlobiTi da interpersonaluri unarebi;

• TviTSefasebis unari.

muSaobis forma: jgufebi.

resursi: teqsti/wigni/ saxelmZRvanelo TiToeuli moswavlisTvis.

msvleloba

• maswavlebeli SearCevs nawarmoebs. sasurvelia, es iyos naratiuli/TxrobiTi saxis teqs-

ti saintereso gmirebiTa da siuJetiT.

• maswavlebeli teqsts daamuSavebs klasSi samfaziani modelis gamoyenebiT;

• mas Semdeg, rac moswavleebi kargad gaiazreben nawarmoebs, maswavlebeli moamzadebs

teqsts `mkiTxvelTa Teatris~ dasadgmelad. pirvel rigSi, igi gansazRvravs saWiro raodeno-

152

bis rolebs;

SeniSvna: Tu rolebis raodenoba zustad ar emTxveva moswavleTa raodenobas klasSi, Ses-

aZlebelia mTxrobelis teqstis danawevreba da gadanawileba moswavleebs Soris.

• maswavlebeli teqsts gadaakeTebs ise, rom miTiTebuli iyos, vin waikiTxavs teqstis Ti-

Toeul monakveTs (piesis teqstis msgavsad);

• maswavlebeli moswavleebs urigebs rolebad danawevrebul teqsts da anawilebs rolebs;

SeniSvna: sasurvelia, Tavdapirvelad vrceli da ufro rTuli monakveTebi SedarebiT

warmatebul mkiTxvelebs daurigdes.

• moswavleebi individualurad, Cumad ecnobian sakuTar monakveTebs da cdiloben war-

moidginon, rogor waikiTxaven teqsts intonaciisa da Jestebis gamoyenebiT;

• individualurad muSaobis Semdeg moswavleebi wyvilSi/jgufSi araerTxel kiTxuloben

teqsts da erTmaneTis daxmarebiT cdiloben, daxvewon gamoTqma, intonacia, Jestebi da a.S.;

SeniSvna: kargi iqneba, Tu moswavleebi Tavadve izruneben sakuTari personaJisTvis saxasia-

To, martivi rekvizitis damzadebazec.

• bolos moswavleebi warmoadgenen `mkiTxvelTa Teatrs;

• aqtivobis Semdeg maswavlebeli gamarTavs Semajamebel diskusias. moswavleebi fiqroben

da msjeloben warmodgenis Zlier da dasaxvew aspeqtebze, sakuTari rolis Sesrulebis efeq-

turobaze. SesaZlebelia, Sejameba sxvagvaradac warimarTos.

kerZod: 1. moswavleebma Seavson TviTSefasebis rubrika, romelic Seicavs Sesatyvis krit-

eriumebsa da maCveneblebs; (nimuSi ix. qvemoT) 2. Tu moswavleebi mimoweris dRiurebs awarmoe-

ben (ix. weris komponenti), sasurvelia, ramdenime Canaweri Catarebuli gakveTilis mimoxilvas

mieZRvnas.

SeniSvna: mravalricxovani klasis SemTxvevaSi SesaZlebelia klasis or Tanabar nawilad

gayofa. aseT dros pirveli jgufi dadgams warmodgenas, xolo meore auditoriis/mayureblis

rols Seasrulebs. Semdeg rolebi Seicvleba.

mkiTxvelTa Teatris Sefaseba

nawarmoebis wakiTxvis dasrulebis Semdeg maswavlebeli gamarTavs Semajamebel diskusias

moswavleTa refleqsiaze orientirebuli SekiTxvebis dasmiT:

• ras grZnobdiT warmodgenis msvlelobisas?

• mogewonaT Tu ara Cveni wamodgena?

• ra mogewonaT yvelaze metad?

• ris gaumjobeseba SeiZleba Semdgomi warmodgenisaTvis?

sasurvelia, maswavlebelma SeimuSaos rubrika Sesatyvisi kriteriumebiT da maCveneblebiT.

pirveli warmodgenis Semdeg moswavleebi gaecnobian rubrikas da imsjeleben imis Sesaxeb, Tu

ramdenad Seesabameboda warmodgena ama Tu im kriteriums.

SesaZloa, diskusiis an Canawerebis gacnobis Sedegad rubrika Seivsos/Caswordes.

qvemoT mocemulia rubrikis nimuSi. igi gamodgeba rogorc calkeuli moswavlis Sesafa-

seblad, ise mTliani procesis Sesajameblad. rogorc ukve aRiniSna, maswavlebels SeuZlia

gadaakeTos an daamatos esa Tu is kriteriumi da Sesabamisi indikatori/maCveneblebi:

154

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT teqstis

(winadadebebis) Sedgena

imisaTvis, rom wera saxaliso procesad iqces, sawerad moswav-

leTaTvis saintereso Tema unda SeirCes. maswavlebels SeuZlia

winaswar SeaTanxmos klasTan, ra Temaze surT maT wera.

weris procesis pirveli etapi sakmaod adreul asakSi iwyeba.

sakmaod didi mniSvneloba aqvs gamocdilebas, romelic moswav-

les ukve aqvs skolaSi misvlamde. amitom maswavlebelma, pirvel

rigSi, moswavlis winare codna unda gaaaqtiuros.

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT teqstis (winadadebis)

Sedgenis meTodi exmareba moswavles konteqstisaTvis adekvatu-

ri erTeulebis SerCevisa da gamoyenebis unaris CamoyalibebaSi;

specifikuri terminologiis SerCeva-gamoyenebaSi; leqsikuri ma-

ragis gamdidrebaSi.

teqstis SedgenaSi igulisxmeba winadadebis Sedgenac.

am meTods SegviZlia mivmarToT pirveli klasis meore naxevri-

dan, mas Semdeg, rac moswavles wera-kiTxva damoukideblad See-

Zleba. meTodi ori sxvadasxva mizniT gamoiyeneba:

leqsikuri erTeulebis konteqstis adekvaturad gamoyeneba;1.

konkretul TemasTan dakavSirebuli sityvebiT mxatvruli an 2.

aramxatvruli teqstis Seqmnisas.

meTods sami varianti aqvs.

am meTodis samive variantis gamoyenebiT moswavleebi SeZleben:

weris procesSi saTanadod gamoiyenon sagnebis, maTi Tvise-•bebisa da moqmedebebis gamomxatveli sityvebi;

aagon martivi winadadebebi maswavleblis mier micemuli •sityvebiT;

daaxasiaTon maTTvis nacnobi adamianebi da movlenebi;•

daakvirdnen sityvebis mniSvnelobas da gamoiyenon kon-•teqstis gaTvaliswinebiT;

teqstis Sedgenisas gamoiyenon axlad Seswavlili sityvebi •da frazebi;

8.2. dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi

155

Tanmimdevrulad gadmoscen faqtebi da movlenebi;•

Sesaferisi leqsikis gamoyenebiT Seadginon martivi dar-•gobrivi teqstebi (klimatis aRwera, geografiuli garemos

aRwera, maTematikuri amocana da sxv.);

informaciuli teqstis Sedgenisas gamoiyenon specialuri •terminologia;

ama Tu im Janris teqstis Seqmnisas gamoiyenon sxvadasxva •mxatvruli xerxi (epiTeti, Sedareba da sxv.);

sxvadasxva saganSi SeZenili codnis safuZvelze Seqmnan •mcire zomis Txzuleba (mag., „Semodgoma“, „Sinauri cxove-

lebi“ da sxv.).

I varianti

leqsikuri erTeulebis gamoyeneba konteqstis adekvaturad

meTodis es varianti gulisxmobs, rom moswavleebma unda Sead-

ginon winadadebebi ukve naswavli da damuSavebuli sityvebiT,

sity vaTSeTanxmebebiT, frazeologizmebiT.

msvleloba:

maswavlebeli dafaze wers moswavleebisaTvis ukve axsnil, nas-1.

wavl leqsikur erTeulebs;

moswavleebma unda Seadginon winadadebebi damoukideblad, 2.

risTvisac eZlevaT garkveuli dro;

weris dasrulebis Semdeg maswavlebeli waakiTxebs moswavleebs 3.

maT mier Sedgenil winadadebebs;

maswavlebeli gaakeTebs komentarebs moswavleebis mier Ses-4.

rulebul samuSaoze.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebeli pirobebi:

am meTodiT muSaoba mizanSewonilia pirvelklaselebTanac,

mag ram mas Semdeg, rac moswavleebi damoukideblad wera-kiTxvas

SeZleben. aucileblad unda gaviTvaliswinoT maTi SesaZleblobe-

bi: daviwyoT martivi davalebebiT (mag., SevadgeninoT erTi-ori

winadadeba) da TandaTan gavarTuloT.

156

dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi

I I varianti

konkretul TemasTan dakavSirebuli sityvebiT mxatvruli an aramx-

atvruli teqstis Seqmna

msvleloba:

weris dawyebamde moswavleebi SearCeven Temas da maswavleblis 1.

daxmarebiT Camoweren dafaze am TemasTan dakavSirebul sity-

vebs (mag., mze _ mcxunvare, cxraTvala, oqrosferi...);

moswavleebi am sityvebis gamoyenebiT weren mxatvrul an in-2.

formaciul teqsts.

informaciuli teqstis Sesaqmnelad maswavlebeli sTxovs, 3.

gaixsenon sxva sagnebSi miRebuli codnac (mag. bunebismetyve-

leba).

mxatvruli teqstis Seqmnisas ki uTiTebs maT, ra tipis teqsti 4.

unda Seqmnan: TxrobiTi, monologuri Tu dialoguri.


meTodis gamoyeneba mizanSewonilia mas Semdeg, rac moswavle-

ebs eqnebaT pirveli variantiT muSaobis gamocdileba. garda ami-

sa, naswavli eqnebaT sxvadasxva tipis teqstebi; SeeZlebaT erTma-

neTisgan ganasxvavon mxatvruli da aramxatvruli teqstebi.

157

qarTuli ena da literatura

I I I varianti

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT ambis Sedgena

leqsikur erTeulebze daydnobiT ambis Sedgena moswavle-

ebs uviTarebs iseT unarebs, rogorebicaa: fantazia, moce-

mul „sakvanZo“ sityvebs Soris kavSirebis damyareba da axali siu-

Jetis Seqmna, sityvebisTvis gramatikuli formis Secvla, saTqme-

lis gasagebad da Tanmimdevrulad gadmocema, koreqtireba, sxvisi

azris mosmena, teqstebis Sedareba.

msvleloba

1. winaswar SerCeuli, moswavlisaTvis ucnobi teqstidan maswav-

lebeli dafaze wers 4-5 „sakvanZo“ sityvas (maT Soris SeiZleba

iyos: arsebiTi saxeli, zedsarTavi saxeli, zmna da sxva);

2. moswavleebi am sityvebiT Seadgenen sakuTar moTxrobas;

3. aucilebelia gamoiyenon „sakvanZo“ sityvebi. Tumca, teqstis

saWiroebidan gamomdinare, moswavleebs SeuZliaT sityvebis

gramatikuli formis Secvla da sityvebis damateba;

4. moswavleebi muSaoben individualurad;

5. moswavleebi wyvildebian da uziareben mewyviles „nawarmoebis“

sakuTar variants;

6. Semdeg maswavlebeli kiTxulobs Tavdapirvel teqsts, saida-

nac aris amokrebili „sakvanZo“ sityvebi;

7. moswavleebi adareben TavianT variantebs ukve arsebul mxat-

vrul teqsts (pouloben msgavseba-gansxvavebas maT Soris).


meTodis gamoyeneba rekomendebuli ar aris dawyebiTi safexu-

ris sawyis etapze (I_II klasSi);

maswavlebelma yuradRebiT unda SearCios sakvanZo sityvebi,

raTa uzrunvelyos ambis erTi qargiT ganviTareba. meTodi kom-

pleqsuria; igi aviTarebs weris, kiTxvis, mosmenis, msjelobis una-

rebs.

158


wera magidis irgvliv

meTodis mizania, ganuviTaros moswavles kritikulad azrovne-

bis, sakuTari azris logikurad da Tanmimdevrulad werilobiT

gadmocemis, aseve TviTSefasebisa da sxvaTa Sefasebis unari.

meTodis mosalodneli Sedegia, rom moswavlem damoukideblad

Seadginos mcire moculobis teqsti nacnobi leqsikiT da gasage-

bad Camoayalibos azri; SeeCvios jgufSi muSaobas, auditoriis wi-

naSe gamosvlasa da drois ganawilebas; sxvaTa naazrevis gaziare-

basa da pativiscemas.

msvleloba:

daajgufeT moswavleebi (4-5 moswavle) da gaacaniT saweri Tema. 1.

(Tema, sasurvelia, SerCeuli iyos moswavleTa interesebidan

gamomdinare).

TiToeul moswavles unda hqondes Tavisi saweri furceli. 2.

winaswar gansazRvrul droSi (3-5 wuTi) moswavleebma unda 3.

moaswron TavinTi mosazrebebis dawera Temis garSemo.

4. drois amowurvisTanave moswavleebi furcels, romelzec maTi

naazrevia dawerili, gadaawodeben marjvniv mjdoms da TviTon,

Sesabamisad, miiReben furcels marcxniv mjdomisagan.

5. moswavleebi waikiTxaven da gaagrZeleben Tanaklaselis naazrevs.

6. furclebi wreSi manam itrialebs, sanam jgufis yvela wevrs

sakuTari ar daubrundeba.

7. nawerebi klasSi ganixileba, saukeTeso naSroms maswavlebeli

SearCevs da saTanadod Seafasebs.


meTodis gamoyeneba rekomendebulia mesame klasidan. gasaT-

valiswinebelia klasSi moswavleTa raodenoba. meTodis gamoye-

neba gansakuTrebiT efeqturia 15-20 bavSvian klasSi. es meTodi

SesaZlebelia gamoyenebul iqnas dawyebiTi safexuris nebismier

saganSi.

159


piramiduli istoria

„piramiduli istoriis“ meTodiT muSaobisas moswavleebi pa-

tara mwerlebis rolSi aRmoCndebian: Seqmnian mcire masStabis

moTxrobas, Semdeg ki erToblivad Seavseben winaswar mocemul

sqemas.

moswavleebi am strategiis gamoyenebisas swavloben: siuJetis

Sedgenas; sakuTari azris gadmocemas; problemebis danaxvasa da

gadaWris gzebis Ziebas; sxvisi azris mosmenasa da pativiscemas.

„piramiduli istoria“ sami etapisagan Sedgeba:

pirveli etapi _ „piramidis“ jgufuri Sevseba; monawileobs •mTeli klasi;

meore etapi _ moswavlis naazrevis gamoxatva individualu-•rad;

mesame etapi _ Sedgenili teqstis erToblivi ganxilva.•gakveTilis dawyebamde dafaze an qaRaldze momzadebulia

Semdegi sqema:

1. ------

2. ---------------

3. -----------------------

4. ---------------------------------

5. -------------------------------------------

6. ------------------------------------------------------

7. -----------------------------------------------------------------

8. -------------------------------------------------------------------------

msvleloba:

pirvel xazze iwereba moTxrobis mTavari gmiris saxeli. meo-1.

re xazze vwerT or sityvas, romelic mTavar gmiris xasiaTs

an garegnobas gamoxatavs.

mesame xazze iwereba sami sityva, romlebic gamoxatavs, sad 2.

xdeba moqmedeba (qveyana, adgili, moqmedebis garemo);

160


meoTxe xazze _ oTxi sityva, romlebic aRwers moTxrobis mTa-3.

var problemas (vTqvaT siRaribe, gzis dakargva, Sexvedra da a. S);

mexuTe xazze _ xuTi sityva, romlebic aRwers moTxrobis im 4.

epizods, saidanac iwyeba problemis gaSla-ganviTareba;

meeqvseze _ eqvsi sityva, romlebic asaxavs movlenebis Semdgom 5.

ganviTarebas moTxrobaSi;

meSvideze _ Svidi sityva, romlebic aRwers axal movlenas, 6.

ambavs, romelic siuJetSi wamoWrili problemis mogvarebas em-

saxureba;

merve xazze _ rva sityva, romlebic gviCvenebs problemis sabo-7.

loo gadaWras;

moswavleebi qmnian piramidis sakuTar variantebs; 8.

moswavleebTan erTad maswavlebeli irCevs moswavleTa na-9.

muSevrebidan erT-erT variants da gadaaqvs dafaze (an didi

formatis qaRaldze);

piramidis Sevsebis Semdeg moswavleebs vTavazobT, am sityvebis 10.

gamoyenebiT individualurad Seadginon moTxrobis sakuTari

varianti (aucilebelia am sityvebis gamoyeneba, magram moswav-

leebs SeuZliaT sityvebis gramatikuli formis Secvla da sxva

sityvebis damateba);

moswavleebi Txzulebaze 10-15 wuTi muSaoben; 11.

msurvelebi (avtorebi) gaacnoben sakuTar Txzulebas audito-12.

rias.


meTodis gamoyeneba rekomendebuli ar aris I-II klasebSi; sa-

survelia, rom „piramiduli istoriis“ weras win uZRodes saTa-

nado literaturuli gamocdileba, anu moswavleebs Seswavlili

hqondeT iseTi nawarmoebi, romelSic naTlad iqneba gamokveTi-

li siuJeturi xazi: problemis gaCena _ problemis kulminacia _

problemis gadaWra.

161


`roli, auditoria, forma, Tema“

wera komunikaciis saSualebaa. naweriT adamiani sxvebs uzi-

arebs Tavis azrs, acnobs informacias da a. S. amitom naweris xa-

siaTi damokidebulia imaze, Tu vin wers, visTvis wers, ra mizniT

wers. moswavles yovelTvis winaswar gansazRvruli unda hqondes

raze wers da visTvis wers. imisaTvis, rom moswavleebs ganuvi-

TardeT weriTi unar-Cvevebi, Semdegi mniSvnelovani principebi

unda gaiTvaliswinoT:

moswavleebs nawerSi Tamamad da Tavisuflad msjelobis saSu-•aleba unda hqondeT;

Tavad unda airCion Tema, forma, auditoria;•

unda hqondeT saSualeba TanatolebTan erTad ganixilon saku-•Tari naweri;

am meTodis mizania moswavleebma iswavlon sxvadasxva forma-

tisa da Sinaarsis mxatvruli Tu aramxatvruli teqstebis Seqmna

(werili, moxseneba, gancxadeba, misaloci baraTi, dRiuri, refera-

ti, sakonferencio Tema, moTxroba, scenari, Canaxati, interviu

da sxva).

msvleloba:

Tavdapirvelad moswavleebTan erTad gansazRvreT saweri Tema 1.

da dawereT dafaze;

sTxoveT moswavleebs airCion roli _ vis rolSi isurvebdnen 2.

yofnas? e. i. vin iqneba werilis adresanti (es SeiZleba iyos:

moswavle, maswavlebeli, mSobeli, megobari, direqtori, minis-

tri, prezidenti, mwerali, Jurnalisti, redaqtori an rome-

lime usulo sagani an sulieri arseba da sxva);

CamowereT maT mier arCeuli rolebi dafaze;3.

sTxoveT SearCion Sesaferisi auditoria _ visTvis undaT 4.

rom daweron? e. i. vin iqneba teqstis adresati (es SeiZleba

iyos: maswavlebeli, megobari, sakuTari Tavi, ojaxis wevrebi,

klaselebi, direqtori, prezidenti, popularuli adamiani,

kedlis gazeTi, Jurnali, nawarmoebis gmiri, avtori da a.S.)

162


dawereT maTi pasuxebi dafaze;5.

sTxoveT moswavleebs SearCion forma _ ra formiT isurve-6.

ben weras? (werili, monologi, piradi dRiuri, moxseneba, Tema,

referati, kedlis gazeTi, Jurnali, wigni, moTxroba, zRapari,

scenari, leqsi, Canaxati, werili momavalSi, interviu, gancxa-

deba, Ria baraTi, Setyobineba, prezentacia da sxva);

yovelive amis Semdeg mieciT moswavleebs dro, weron Tavisuf-7.

lad;

survilis mixedviT gauziaron erTmaneTs TavianTi naSromebi;8.

naSromis wakiTxvamde daasaxelon: 9. Tema, roli, auditoria, for-

ma;

Tavi SeikaveT uaryofiTi komentarebisagan;10.

visac survili aqvs, SeuZlia naSromi klasis kedelze gamo-11.

akras.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebelia:

meTodis gamoyeneba rekomendebulia meore klasidan (moswav-

leTa asakobrivi SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT).

meTodi kompleqsuria; igi aviTarebs weris, kiTxvisa da zepir-

mety velebis unarebs.

Tavdapirvelad Tavad SeurCieT moswavleebs roli, audito-

ria, forma da Tema. Semdeg, roca gaiwafebian, moswavleebi da-

moukideblad SeZleben SerCevas.

163


wera `fantazia~

meTodis mizania, daexmaros moswavleebs warmosaxvisa da fan-

taziis ganviTarebaSi, STabeWdilebebis gadmocemaSi.

msvleloba:

1. winaswar moamzadeT saklaso oTaxi ise, rom moswavleebs da-

moukideblad muSaobaSi, samuSaoze koncentraciaSi xeli ar

SeeSaloT.

2. im Temis irgvliv, razec moswavleebma unda weron, ramdenime

miniSneba gaakeTeT. es SeiZleba iyos dafaze dawerili ramdeni-

me sityva, TvalsaCinoeba, musika an sxva.

3. sTxoveT moswavleebs, micemuli miniSnebebidan gamomdinare,

Caiweron TavianTi azrebi, emociebi da warmodgenebi.

4. werisaTvis gamoyaviT 15-20 wuTi.

5. moswavleebs mieciT dro, rom TavianTi fantaziis nayofi me-

gob rebsac gauziaron.

6. SeagroveT moswavleTa nawerebi.


am meTodis warmatebiT ganxorcielebisaTvis mniSvnelovania Temis

irgvliv miniSnebebis sworad SerCeva. dawyebiTi safexuris maRal

klasebSi miniSnebebis gamoyeneba SesaZlebelia arc iyos aucilebeli da

moswavleebs pirdapir garkveul Tematikaze „Tavisufali Temis“ dawera

daavaloT. dawyebiTi safexuris ufro dabal klasebSi ki moswavlis

fantaziis gasaaqtiureblad damatebiTi stimulatorebis gamoyeneba

xels uwyobs misi motivaciis gazrdas weriTi samuSaosadmi.

164


swavla Secdomebis gasworebiT

es meTodi exmareba moswavleebs sakuTari Secdomebis aRmo-Cenasa da adekvaturad reagirebaSi; xels uwyobs Secdomebis gas-worebis unaris Camoyalibebas, zrdis motivacias da aviTarebs damoukideblad swavlis unar-Cvevebs. uyalibebs Secdomebisadmi adekvatur damokidebulebas (Secdomis daSveba da misi Seswore-ba saswavlo procesis Tanmdevi nawilia). am meTodis meSveobiT moswavle swavlobs aqtiurad, „keTebiT“. amave dros, moswavleebs uviTardebaT socialur-komunikaciuri unarebi: zepiri da weriTi metyveleba, TviTSefaseba, urTierTSefaseba, TanamSromloba.

Secdomebis gasworeba nebismieri weriTi samuSaos Semdeg SeiZ-leba Catardes. mTavaria, zustad gansazRvroT, ra tipis Sec-domebs gaasworeben moswavleebi.

msvleloba:

mieciT instruqcia moswavleebs: waikiTxon maT mier Sesrule-1. buli weriTi davaleba; miaqcion yuradReba sasven niSnebsa da orTografias;

winaswar ganusazRvreT dro;2.

waakiTxeT xmamaRla erT moswavles; moswavlem unda Tqvas, ra 3. Seaswora da ratom;

ikiTxeT, hqonda Tu ara vinmes msgavsi Secdoma;4.

CarTeT msjelobaSi mTeli klasi.5.


meTodi moiTxovs did dros; SesaZlebeli unda iyos rac Sei-Zleba meti moswavlis namuSevris ganxilva.

am meTodis gamoyeneba SesaZlebelia dawyebiTi safexuris yve-la klasSi.

am meTods SeiZleba mTeli gakveTili dasWirdes, amitom sasur-velia wera da Secdomebis gasworeba dawyvilebuli gakveTilebis dros Catardes (Tu weriTi samuSao mcire dros moiTxovs, SesaZ-lebelia, Secdomebis gasworeba imave gakveTilze moeswros).

moswavleebma zustad unda icodnen, risi gasworeba evalebaT

da rogor.

165


SeniSvnebisaTvis ?

166

8.3. Sefasebis rubrikebis nimuSebi

ზეპირმეტყველების შეფასების რუბრიკები

კრიტერიუმები არა იშვიათად ხშირად ყოველთვის

მიზნისა და სამეტყველო სიტუაციის ადრესატის გათვალისწინებით ირჩევს შესაბამის არავერბალურ საშუალებებს (ჟესტს, მიმიკას, ინტონაციას);

შესაბამისი ლექსიკის გამოყენებით, თანამიმდევრულობისა და აზრობრივი შესაბამისობის დაცვით გადმოსცემს სათქმელის შინაარსს

გამოკვეთს მთავარ სათქმელს/ამახვილებს ყურადღებას ყველა მნიშვნელოვან დეტალზე

მოჰყავს პარალელები პირადი გამოცდილებიდან, სხვა ტექსტებიდან თუ კინო/ანიმაციური ფილმებიდან

იცავს ელემენტარულ ენობრივ ნორმებს

იყენებს საყრდენებს შესაბამისად


პირობასთან შესაბამისობა

იცავს დროის ლიმიტს

მიზნის შესაბამისად გადმოსცემს ინფორმაციას

კომუნიკაციური უნარ–ჩვევები

გასაგებად აყალიბებს მოსაზრებას

მოჰყავს შესაბამისი მაგალითები

ენობრივი უნარ–ჩვევები

ადეკვატურად იყენებს არავერბალური კომუნიკაციის ელემენტებს (მაგ. ჟესტიკულაციას, მიმიკას...)

167

პრეზენტაცია

გაკვეთილში ჩართულობის შეფასების რუბრიკა

დისკუსია

კრიტერიუმი დიახ არა ნაწილობრივ რეკომენდაცია

მითითებული გეგმის

მიხედვით

წარმოადგენს

პრეზენტაციას

ყურადღებას ამახვილებს მთავარ საკითხებზე

იყენებს არავერბალური კომუნიკაციის ელემენტებს

საუბრობს

თავისუფლად, გარკვევით

იყენებს შესაბამის

თვალსაჩინოებას (საჭიროების შემთხვევაში)

პასუხობს თემის

ირგვლივ დასმულ

შეკითხვებზე

კრიტერიუმები ყოველთვის ხშირად იშვიათად არ შეესაბამება

ყოველთვის მონაწილეობს და ხშირად წარმართავს კიდეც საკლასო მსჯელობას

გამართულად მეტყველებს, აქვს მდიდარი ლექსიკა და შემოქმედებითად იყენებს ენობრივ–გამომსახველობით საშუალებებს

ყოველთვის დამაჯერებლად და არგუმენტირებულად წარმოადგენს თავის მოსაზრებას

უსმენს სხვებს და საკუთარ მოსაზრებას გამოთქვამს მოსმენილზე დაყრდნობით. კორექტულია და ამჟღავნებს სხვისი აზრის მიმართ პატივისცემას

კრიტერიუმი დიახ არა ნაწილობრივ რეკომენდაცია

აქტიურად მონაწილეობს დისკუსიაში, იცავს მის წესებს

სწორად, თემის შესაბამისად სვამს კითხვებს

დასმულ კითხვაზე სცემს გააზრებულ, დასაბუთებულ პასუხს

ჯგუფურ მუშაობაში მონაწილეობის თვითშეფასების სქემის ნიმუში

ჯგუფური მუშაობის შეფასების რუბრიკა

კითხვის შეფასების რუბრიკები

„მკითხველის თეატრის“ შეფასების რუბრიკა

ჯგუფის წევრების თვითშეფასების რუბრიკა (მეორე ვარიანტი)

კრიტერიუმები ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

ჩემს აზრს ღიად გამოვთქვამ

როცა სხვა ლაპარაკობს, ვუსმენ ყურადღებით

დაკისრებულ მოვალეობას ვასრულებ

ვიცი, რომ კამათი ჩხუბში არ უნდა გადაიზარდოს

ვიცავ დროის ლიმიტს

კრტერიუმები არა იშვიათად ხშირად ყოველთვის

ჯგუფის ყველა წევრი ჩართულია

ჯგუფის წევრები უსმენენ ერთმანეთს

ჯგუფის წევრები თანამშრომლობენ (აზრის გამოხატვის თანაბარი პირობები)

ჯგუფის პრეზენტაცია შეესაბამება მოთხოვნებს (პრეზენტაციის შეფასების რუბრიკას)

ჯგუფი პასუხობს შეკითხვებს

ჯგუფი იცავს დროის ლიმიტს

კრიტერიუმები გასაუმჯობესებელი დამაკმაყოფილებელი საუკეთესო

უშეცდომოდ წაკითხვა შეცდომით წაკითხული სიტყვების რაოდენობა დიდია

შეცდომით წაკითხული სიტყვების რაოდენობა უმნიშვნელოა

უშეცდომოდ კითხულობს ყველა სიტყვას

გამომეტყველებით კითხვა ხმის ტემბრი მონოტონური და ერთგვაროვანია, არ იყენებს მახვილებსა და პაუზებს

ზოგჯერ ცვლის ხმის ტონალობას.ზოგჯერ არ იყენებს მახვილებსა და პაუზებს.

ხშირად ცვლის ხმის ტონალობას. იყენებს მახვილებსა და პაუზებს.

მიმიკისა და ჟესტების გამოყენება სახის გამომეტყველება და სხეულის მოძრაობა უცვლელია.

უმნიშვნელოდ ცვლის სახის გამომეტყველებასა და სხეულის მოძრაობას.

ამდიდრებს გამოთქმულ წინადადებებს ფრაზებს შესატყვისი მიმიკითა და სხეულის მოძრაობით.

კრიტერიუმები კი არა

აქტიურად ვიყავი ჩართული ჯგუფის მუშაობაში

ვიცავდი ჯგუფში მუშაობის წესებს

ჩემი მოსაზრება იყო მნიშვნელოვანი

ვუსმენდი სხვების მოსაზრებებს

ვიცავდი დროის ლიმიტს

169

გაწაფულად კითხვა

წაკითხულის გაგება-გააზრება


კითხულობს ხმამაღლა და გარკვევით.

თავისუფლად კითხულობს ნაცნობ და უცნობ სიტყვებს.

ხმამაღლა კითხვისას იცავს პაუზას სასვენ ნიშნებთან.

კითხულობს სათანადო ინტონაციით, იცავს ტემპს.


ტექსტში ეძებს და პოულობს კონკრეტულ ინფორმაციას (როდის, სად, რამდენი, როგორი, რამდენ ხანს, რამდენჯერ და სხვ.).

აჯგუფებს ტექსტში მოცემულ ინფორმაციას კონკრეტული ნიშნების მიხედვით

ამოიცნობს ტექსტში მოცემულ სხვადასხვა ინფორმაციას შორის არსებულ მიზეზშედეგობრივ კავშირებს, გამოაქვს სათანადო დასკვნა.

ამოიცნობს პერსონაჟების მოქმედებებს, გრძნობებს, ემოციებს;

ამოიცნობს, რა ტიპის ურთიერთობა აქვთ პერსონაჟებს ერთმანეთთან (ნათესაური, მტრული, მეგობრული და სხვ.);

გამოხატავს თავის დამოკიდებულებას ნაწარმოებში გადმოცემული მოვლენისადმი/პერსონაჟისადმი;

გამოყოფს სიუჟეტის განვითარების საფეხურებს (დასაწყისს, ამბის შუა ნაწილს, დასასრულს);

საკუთარი სიტყვებით გადმოსცემს ტექსტის შინაარსს, ტექსტის ცალკეული მონაკვეთის არსებით ინფორმაციას

ამოიცნობს ტექსტის თემას, სწვდება დედააზრს (მთავარ იდეას);

ტექსტის და გასააზრებლად იყენებს მარტივ გრაფიკულ სქემებს

მოჰყავს პარალელები პირადი გამოცდილებიდა, სხვა ტექსტებიდან, კინო/ანიმაციური ფილმებიდან

170

წერა

მცირე ზომის მარტივი თხრობითი ტექსტის შედგენა საყრდენების

(ილუსტრაციის, მოდელის, მასწავლებლის მითითებების და ა.შ.)

გათვალისწინებით

კრიტერიუმები შეესაბამებანაწილობრივ შეესაბამება

არ შეესაბამებაგანმავითარებელი

კომენტარი

საჭიროებისამებრ იყენებს საყრდენებს

შინაარსი შეესაბამება დავალების პირობას

ყურადღება გამახვილებულია არსებით დეტალებზე

აზრები თანმიმდევრულად არის გადმოცემული

იყენებს შესაბამის ლექსიკას

იცავს მართლწერის ელემენტარულ ნორმებს

კითხულობს საკუთარ ნაწერს და ასწორებს შემჩნეულ შეცდომებს

მოკლე შინაარსი

კრიტერიუმები შეესაბამება ნაწილობრივ შეესაბამება

არ შეესაბამება რეკომენდაცია

მოსწავლე თანმიმდევრულობის დაცვით გადმოსცემს ეპიზოდის შინაარსს

სწორად გამოყოფს აბზაცებს

ყურადღებას ამახვილებს ყველა მნიშვნელოვან დეტალზე

ლექსიკა შინაარსის ადეკვატურია იყენებს ახლად შესწავლილ სიტყვებსა და ფრაზებს


171

წერილის დაწერა

თხზულების შეფასების კრიტერიუმები

კრიტერიუმები შეესაბამება ნაკლებად შეესაბამება


ადეკვატურად იყენებს წერილის სტრუქტურულ ელემენტებს (მიმართვა-მისალმება, ძირითადი ნაწილი, დამშვიდობება)

სათქმელს აყალიბებს გასაგებად და თანმიმდევრულად

გამოხატავს საკუთარ თვალსაზრისს, დამოკიდებულებას

იცავს ამ ტიპის ნაწერისთვის დამახასიათებელ ენობრივ სტილს

იცავს მართლწერის საბაზისო ნორმებს

კრიტერიუმები შეესაბამება ნაკლებად შეესაბამება


შინაარსი შეესაბამება დავალების პირობას

აზრები თანმიმდევრულად არის გადმოცემული

აბზაცები სწორადაა გამოყოფილი

ყურადღება გამახვილებულია მნიშვნელოვან დეტალებზე

საკუთარი თვალსაზრისის საილუსტრაციოდ მოსწავლეს მოჰყავს ადეკვატური მაგალითები ტექსტიდან...

იყენებს შესაბამის ლექსიკას


172

inkluziuri ganaTleba

bavSvis uflebebis konvenciis Tanaxmad, ganaTlebis miReba yvela bavSvis fundamen-

turi uflebaa. konvenciaSi gamokveTili TiToeuli ufleba exeba yvela bavSvs yovelg-

vari diskriminaciuli gamonaklisis gareSe. bavSvis uflebaTa amgvar farTo aRiarebas

mxolod Teoriuli safuZveli ar gaaCnia. msoflios TiToeul qveyanaSi bavSvis uflebebi

ganmtkicebulia konkretuli RonisZiebebiT sakanonmdeblo, administraciul da aRmas-

rulebel sferoebSi. bevri bavSvi ganicdis swavlasTan dakavSirebul sirTuleebs, rac

SeiZleba gamowveuli iyos moswavlis fizikuri, inteleqtualuri, socialuri, emociuri,

lingvisturi Tu sxva mdgomareobiT. swavlis procesSi sirTuleebi SeiZleba

SeeqmnaT niWier bavSvebsac, quCis da momuSave bavSvebs, eTnikuri, kulturuli umcireso-

bis da sxva marginaluri jgufis warmomadgenlebs. qveynis saganmanaTleblo sistemis

valdebulebaa, yvela bavSvisTvis moZebnos warmatebiT swavlebis gzebi.

inkluziuri ganaTleba gulixmobs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

moswavlis CarTvas zogadsaganmanaTleblo procesSi TanatolebTan erTad. inkluziuri

ganaTlebis mizania, yvela bavSvs misces Tanabari SesaZlebloba TanatolebTan erTad

swavlisa da xarisxiani ganaTlebis miRebisa sacxovrebel adgilTan axlos.

inkluziuri ganaTleba ar gulisxmobs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

moswavlis saklaso oTaxSi yofnas da TanatolebTan erTad garkveuli drois gatarebas.

inkluziuri ganaTleba moiTxovs mTlianad skolis dauRalav Sromas, raTa gaaZlieros da

ganaviTaros specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis SesaZleblobebi,

gaaumjobesos moswavlis akademiuri da socialuri unar-Cvevebi, moamzados moswavle

damoukidebeli cxovrebisaTvis da aqtiurad Seuwyos xeli moswavlis sazogadoebis

srulfasovan wevrad Camoyalibebas.

inkluziuri ganaTlebis saerTaSoriso modelis mixedviT, specialuri saganmanaTleb-

lo saWiroebis mqone moswavle zogadsaganmanaTleblo skolis da klasis sruluflebi-

ani wevria. is srulad unda monawileobdes saskolo da saklaso aqtivobebSi; skolaSi

mimdinare akademiur (mag. wera, kiTxva) da araakademiur (mag. dasvenebebze TanatolebTan

TamaSi) procesebSi.

inkluziuri ganaTleba aRiarebs mravalferovnebas da gansxvavebulobis aucileblo-

bas moswavleebis swavlebis procesSi. gansxvavebuli saganmanaTleblo SesaZleblobis

da saWiroebis mqone moswavleebis ganaTleba, rasakvirvelia, swavlebis gansxvavebuli

midgomebis, strategiebisa da meTodebis gamoyenebas gulisxmobs. yvelas mimarT swav-

lebisa da qcevis marTvis erTnairi strategiebis gamoyeneba uaryofs bavSvebs Soris

gansxvavebulobas da maT individualobas. gansxvavebuli saganmanaTleblo SesaZleblobis

mqone moswavleebTan swavlebis erTnairi strategiebis gamoyeneba, (msgavsi instruqciebi

masalis axsnisas, identuri saSinao davalebebi, Tanabari dro davalebis Sesasruleblad)

erTi mxriv, araprofesionaluri midgomaa, xolo meore mxriv, ar uzrunvelyofs erTnair

saswavlo Sedegs yvela moswavlisTvis. Sesabamisad, ganaTlebis sistemaSi skola warmateb-

ulad iTvleba, Tu mas Seswevs unari, Sesabamisi ganaTlebiT uzrunvelyos ganurCevlad

yvela moswavle. sworad dagegmili inkluziuri ganaTlebis pirobebSi, yvela moswavles

8.4. inkluziuri ganaTleba

173

eZleva sakuTari potencialis srulad realizebis SesaZlebloba.

inkluziuri ganaTlebis danergva skolisgan garkveuli amocanebis gadaWras moiTxovs:

• skolaSi CarTulma yvela adamianma unda mimarTos erTobliv Zalisxmevas inkluzi-

uri ganaTlebis dasamkvidreblad skolis sivrceSi, inkluziuri ganaTlebis ideas

unda iziarebdes yvela skola;

• inkluziurma garemom unda aRiaros da gaiTvaliswinos moswavlis mravalferovani

saWiroebebi; skolam unda SeZlos swavlis gansxvavebuli stiliT da Sesabamisi

strategiis gamoyenebiT swavlebis uzrunvelyofa;

• skolis garemom unda SeZlos specialuri sagnmanaTleblo saWiroebis mqone bavSve-

bis Sesabamisi mxardaWera; saWiroebis SemTxvevaSi, daaxmaros moswavleebs special-

istebi;

• skola dainteresebuli unda iyos pedagogebis uwyveti profesiuli ganviTarebiT

da momzadebiT specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTaTvis

Sesabamisi mxardaWeris aRmosaCenad;

• skolas unda hyavdes motivirebuli pedagogebi, romlebsac uwyveti urTierToba

eqnebaT specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis mSoblebTan;

skolam xeli unda Seuwyos mSoblebs, aqtiurad CaerTon Svilebis swavlis procesSi.

• skolam unda Seqmnas misawvdomi fizikuri garemo da saWiroebis SemTxvevaSi (komu-

nikaciisTvis, mobilobisTvis), gamoiyenos Sesabamisi teqnologiebi. inkluziuri

ganaTlebis midgomis Tanaxmad, specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

bavSvis zogadsaganmanaTleblo skolasa da mis saswavlo procesSi CarTva umTavresi

prioritetia. moswavleebi specializebul skolebsa da klasebSi unda nawilde-

bodnen gamonaklis SemTxvevebSi da rekomendebulia mxolod maSin, roca zogadsa-

ganmanaTleblo klasSi CarTuloba ver uzrunvelyofs bavSvis saganamanaTleblo

Tu socialur saWiroebebs an roca es aucilebelia am bavSvis an sxva bavSvebis

keTildReobisTvis. am SemTxvevaSi mSoblebs aqvT ufleba, miiRon kvalificiuri

da amomwuravi konsultacia ganaTlebis im formis Sesaxeb, romelic yvelaze metad

Seesabameba maTi Svilebis saWiroebebs, raTa swori arCevani gaakeTon.

skolebi, romlebic iziareben inkluziuri ganaTlebis midgomebs, diskriminaciuli

damokidebulebis winaaRmdeg brZolis, keTilganwyobili garemos Seqmnis yvelaze efeqtu-

ri saSualebaa. inkluziuri ganaTleba inkluziuri sazogadoebis formirebis aucilebeli

winapiroba. swored inkluziuri ganaTlebis konteqstSi xdeba SesaZlebeli specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone pirebma miaRwion progress ganaTlebaSi da socialur

integracias.

specialuri saganmanaTleblo saWiroeba

termini – specialuri saganmanaTleblo saWiroeba - gulisxmobs swavlis sirTuleebs

an SezRudul SesaZleblobas, romelsac awydeba moswavle swavlis procesSi da romlis

daZlevac mas specialuri daxmarebis gareSe uWirs. specialuri saganmanaTleblo saW-

iroebis mqone moswavles eqmneba sirTuleebi da sWirdeba daxmareba Semdeg sferoebSi:

• kiTxva, wera, angariSi

• informaciis gadamuSaveba

• sakuTari azris da Sexedulebebis gamoxatva, sxvebis azris gageba

174

• saSinao da saklaso davalebebis Sesruleba

• qceva

• urTierToba TanatolebTan da pedagogebTan

• mowesrigebuloba

• sxvadasxva saxis sensoruli da fizikuri deficiti, romelic zegavlenas axdens

saswavlo procesze

• grZelvadiani mkurnalobis/hospitalizaciis saWiroeba

• erovnul umciresobaTa warmomadgenloba

• socialuri daucveloba

• swavlasTan dakavSirebuli sirTuleebis gamo saganmanaTleblo procesidan gari-

yvis saSiSroeba

terminis – specialuri saganmanaTleblo saWiroeba – damkvidreba aucilebeli gaxda mas

Semdeg, rac specialistebma aRiares, rom sirTuleebi swavlis procesSi mxolod SezRud-

uli SesaZleblobis mqone bavSvebs ar axasiaTebT. miuxedavad imisa, rom bevr moswavles ar

aReniSneba TvalsaCino dazianeba Tu ganviTarebis darRveva, isini mainc warumatebelni

arian skolaSi.Sesabamisad, gansazRvra imisa, aqvs Tu ara moswavles specialuri saganmanaT-

leblo saWiroeba, damokidebuli unda iyos ara mis samedicino diagnozze an SezRuduli

SesaZleblobis statusze, aramed sirTuleebze swavlis procesSi.

2004 wlamde saqarTvelos ganaTlebis sistema ar icnobda inkluziuri ganaTlebis prin-

cipebs da Sesabamisad, nebismieri SezRuduli SesaZleblobis Tu specialuri saganmanaT-

leblo saWiroebis mqone bavSvis ganaTlebis erTaderT alternativas specializebuli

skola warmoadgenda. bavSvebs, romelTac aReniSnebaT uyuradRebobisa da hiperaqti-

urobis sindromebi, disleqsia, kiTxvis, werisa Tu metyvelebis specifikuri darRvevebi,

SezRuduli SesaZleblobis piris statusi ara aqvT, Tumca ganaTlebis mxriv seriozuli

saWiroebebi udgebaT. samedicino diagnozis Tu SezRuduli SesaZleblobis ararsebobis

gamo ki, maTi swavlisa da qcevis Taviseburebebi arasworadaa interpretirebuli. xSirad

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone bavSvis Seusabamo qceva sizarmaced fas-

deba. es ki, Tavis mxriv, saswavlo procesis araswor dagegmvas, Carevis mcdari strate-

giebisa da araefeqtiani RonisZiebebis ganxorcielebas gulisxmobs. Sesabamisad, naTelia,

rom skolaSi inkluziuri ganaTlebis danergvis procesSi specialuri saganmanaTleblo

saWiroebis mqone moswavleTa gamovlenas didi sifrTxiliT unda movekidoT, raTa Tav-

idan aviciloT rogorc moswavlis qcevis Taviseburebis araswori interpretacia, ise

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis statusis arasworad miniWeba iq, sadac amis

saWiroeba ar arsebobs.

inkluziuri ganaTlebis xelSemwyobi garemo

skolaSi inkluziuri ganaTlebis warmatebiT ganxorcielebisTvis ramdenime aucile-

beli pirobis dacvaa saWiro. esenia: swavlisa da moswavleebisTvis keTilganwyobili

garemos Seqmna; moswavleebis individualuri gansxvavebebisa da saganmanaTleblo saW-

iroebis mimarT gulisxmieri damokidebuleba; yvela moswavlisTvis erTnairi, swavlisa

da ganaTlebis Tanabari pirobebis uzrunvelyofa da Tanamonawileoba mTlian saskolo

saqmianobaSi.

swavlisa da moswavleebisTvis keTilganwyobili garemos Seqmna skolis, rogorc sagan-

manaTleblo dawesebulebis, umTavresi amocanaa. rodesac yvela moswavlis akademiuri

175

da socialuri warmatebebi skolisTvis mTavari Rirebulebaa, maSin yvela, vinc saswavlo

procesSia CarTuli - maswavleblebi, moswavleebi, administracia da mSoblebi, yuradRe-

bas am miznis miRwevisken mimarTavs da Sesabamisad, skolaSi TanamSromlobis, urTierT-

daxmarebisa da pativiscemis garemo iqmneba. inkluziuri ganaTleba Tavisi arsiT swored

aseT damokidebulebas gulisxmobs yvela moswavlis mimarT da aRiarebs, rom miuxedavad

individualuri gansxvavebebisa swavlisa da moswavlis mimarT, keTilganwyobili garemo

ganaTlebis aucilebeli pirobaa.

yvela maswavleblis mizani da amocana moswavlis miRwevebsa da warmatebebze orien-

tirebaa, magram molodini da moswavlisTvis dasaxuli miznebi aucileblad realisturi

da ganxorcielebadi unda iyos. Sesabamisad, nebismieri davaleba, romelsac moswavles

vaZlevT, mis SesaZleblobebs, unarebs da codnis dones unda Seesabamebodes.

moswavleebs Soris individualuri gansxvavebebis miuxedavad, arsebobs maTi mxardaW-

eris da swavlis stimulirebis ramdenime faqtori, romlebic erTnairad mniSvnelovania

yvelasTvis. upirveles yovlisa, es aris moswavlis TviTSefasebis amaRleba, qcevis pozi-

tiuri marTva, swavlisadmi interesis gaRviveba da swavlis motivaciis amaRleba.

inkluziuri ganaTleba skolaSi danergvisTanave am skolis cxovrebis Semadgeneli

nawili xdeba. skolaSi mimdinare yvela procesi gavlenas axdens inkluziur ganaTleba-

ze da piriqiT. Sesabamisad, skolis farglebSi zogadsaganmanaTleblo da inkluziuri

ganaTlebis procesebi skolis marTvis erTian konteqstSi ganixileba. kargad dagegmili

marTvis procesSi skola qmnis yvela aucilebel pirobas imisTvis, rom TiToeuli mos-

wavlis saganmanaTleblo saWiroeba maqsimalurad iyos dakmayofilebuli da yvela mos-

wavles swavlisa da ganviTarebis yvela aucilebeli piroba hqondes Seqmnili. aRniSnulis

miRweva SesaZlebeli xdeba mxolod im SemTxvevebSi, rodesac skola erTi miznis garSemoa

gaerTianebuli da yvela - skolis administracia, maswavleblebi, mSoblebi da moswavlee-

bi – am saerTo miznis miRwevaSia CarTuli. inkluziuri ganaTlebisTvis saerTo mizani da

TanamSromloba gansakuTrebiT mniSvnelovania, rac karg organizebulobasa da marTvas

moiTxovs. zogadsaganmanaTleblo skolis marTvaSi aris ramdenime ZiriTadi principi,

romelTa dacvac uzrunvelyofs mTlianad skolis da inkluziuri ganaTlebis efeqtian

marTvas. aRniSnuli principebia:

• skola uzrunvelyofs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis

zogadi ganaTlebis miRebis uflebas. moswavleebis miRebisas skola ar uSvebs raime

saxis diskriminacias da ar ambobs uars swavlis sirTuleebis mqone bavSvis skolaSi

miRebaze.

• TiToeuli specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlisTvis skolis

administracia da maswavleblebi uzrunvelyofen adekvatur da xarisxian ganaTlebas

misi saganmanaTleblo saWiroebebis gaTvaliswinebiT. amisaTvis skolis adminis-

traciam saministros mier dadgenili wesiT1 unda ganaxorcielos: a) kvalifici-

uri specialistebis mier specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone bavSvis

fsiqikuri, fizikuri da socialuri unarebis ganviTarebis Sefaseba; b) specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis individualuri saganmanaTleblo

saWiroebis gamokveTa da g) Sefasebis Sedegebsa da saganmanaTleblo saWiroebebze

dayrdnobiT, bavSvis mSobelTan da maswavleblebTan erTad misTvis individualuri

1 im SemTxvevaSi, Tu skolas ar hyavs Sesabamisi specialisti specialuri saganmanaTlebo saWiroebis mqone bavSvis gan-viTarebis Sefasebisa da individualuri saswavlo gegmis SemuSavebisTvis, skola valdebulia, mimarTos ganaTlebisa da mecnierebis saministros programebis departemantis inkluziuri ganaTlebis mimarTulebas da/an saganmanaTleb-lo resurs-centrs daxmarebisTvis.

176

saswavlo gegmis (isg) SemuSaveba.

• skolis administracia gamoyofs skolisTvis inkluziuri ganaTlebis koordina-

tors. koordinatori SeiZleba iyos direqciis wevri, maswavlebeli an mSobeli.

sasurvelia, inkluziuri ganaTlebis arCeuli koordinatori skolis sameurveo

sabWos wevric iyos. skolis inkluziuri ganaTlebis koordinatoris funqciaa,

Tvalyuri adevnos inkluziuri ga naTlebis process, moswavleTa daswrebas, sas-

wavlo processa da mTlian saskolo aqtivobebSi maTi CarTulobis xarisxs. koor-

dinatorma sabWos winaSe unda daayenos inkluziur ganaTlebasTan dakavSirebuli

yvela sakiTxi da sabWos wevrebTan erTad problemebis mogvarebis efeqturi gzebi

eZios. maT Soris, sabWos wevrebTan erTad dagegmos inkluziuri ganaTlebisTvis

aucilebeli damatebiTi saxsrebis moZiebis RonisZiebebi. kviris ganmavlobaSi koor-

dinatorTan Sexvedris dReebi winaswar unda iyos gamoyofili, raTa specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis mSoblebma, specialuri saganmanaT-

leblo saWiroebis mqone moswavleebma da am moswavleTa megobrebma SeZlon masTan

gasaubreba garkveul iniciativebze, SesaZlo problemebsa da maTi gadaWris gzebze.

• skola, romelsac hyavs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle,

valdebulia, erovnuli saswavlo gegmis principebze dayrdnobiT, saskolo saswavlo

gegmaSi warmoadginos: specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis

ganaTlebis xelSemwyobi meqanizmebi: individualuri saswavlo gegmebi, modificire-

buli an adaptirebuli saswavlo gegmebi, gansakuTrebuli sagakveTilo ganrigi,

damatebiTi individualuri da jgufuri mecadineobebi, specialuri saganmanaT-

leblo saWiroebis mqone moswavleTaTvis maqsimalurad xelSemwyobi da naklebad

SemzRudveli saswavlo garemos Seqmna (magaliTad, mecadineoba da/ an dasveneba

resursoTaxSi, SemecnebiTi eqskursiebi, damoukidebeli cxovrebis gakveTilebi

da sxva); skolam sistematurad unda Seafasos specialuri saganmanaTleblo saW-

iroebis mqone moswavleTa akademiuri miRwevebi. aseTi Sefasebis principebia: 1. Tu

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle miyveba saskolo saswavlo

gegmas yvela saganSi da damakmayofilebel dones aRwevs, maSin igi yvela danar-

Ceni moswavlis msgavsad fasdeba; 2. Tu specialuri saganmanaTleblo saWiroebis

mqone moswavle swavlobs individualuri saswavlo gegmiT, klasidan klasSi gada-

sasvlelad man unda miaRwios individualuri saswavlo gegmiT gaTvaliswinebul

miznebs da amocanebs. am amocanebis farglebSi ki Sefaseba Cveulebrivi aTquliani

sistemiT moxdeba. magaliTad, VI klasis specialuri saganmanaTleblo saWiroebis

mqone moswavles maTematikis gakveTilze davalebad hqonda, ewarmoebina martivi

gamoTvlebi asis farglebSi. man warmatebiT gaarTva Tavi davalebas. Sesabamisad, mas

maswavlebeli umaRles Sefasebas (10 qulas) uwers. im SemTxvevaSi, Tu specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle misi individualuri saswavlo gegmiT

gaTvaliswinebul davalebebs Tavs aridebs da ar asrulebs, is dabal qulas iRebs.

Aucilebelia, specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone TiToeuli bavSvi

qulebTan (niSnebTan) erTad iRebdes komentars teqstis saxiT, sadac aRwerilia

misi Zlieri da susti mxareebi davalebis Sesrulebisas da mocemulia konkretu-

li rekomendaciebi, Tu rogor SeuZlia specialuri saganmanaTleblo saWiroebis

mqone moswavles sakuTari SesaZleblobebis ukeT gamovlena. 3. Tu specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle ver aRwevs damakmayofilebel dones

romelime konkretul saganSi, misTvis unda SemuSavdes individualuri saswavlo

177

gegma am saganSi. mag. specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle

standartulad sZlevs qarTuls da istorias, xolo maTematikas individualuri

saswavlo gegmiT eufleba. Sesabamisad, qarTulsa da istoriaSi mas standartuli

niSnebi ewereba, xolo maTematikaSi – niSani da Sesabamisi komentari.

• moswavlis skolaSi miiReba da misTvis Sesaferisi swavlis safexuri (klasis) irCe-

va misi akademiuri da socialuri unarebis, asakis da saganmanaTleblo saWiroe-

bebis gaTvaliwinebiT. moswavleTa saganmanaTleblo da socialuri integraciis

interesebis dasacavad, skola mniSvnelovan yuradRebas uTmobs bavSvis asaksa da

misTvis SerCeul swavlis safexurs (klass) Soris Sesabamisobas. dauSvebelia, aTi

wlis moswavle swavlobdes I an II klaselebTan erTad an 14-15 wlis moswavle - III an

IV klaselebTan erTad. dasaSvebi gansxvaveba maqsimum sami welia.

• skola specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis ganaTle-

basTan dakavSirebuli SesaZlo sadavo sakiTxebis, saCivrebis damoukidebeli da

miukerZoebeli ganxilvis efeqtian meqanizms qmnis. specialuri saganmanaTleblo

saWiroebis mqone bavSvis ganaTlebasTan dakavSirebuli saCivrebis ganxilvisas,

skola uflebamosilia, mimarTos saganmanaTleblo resurscentrs da moiTxovos

multidisciplinuri gundis momsaxureba/daxmareba sadavo sakiTxebis miukerZoe-

blad gansaxilvelad.

• skola adgilobriv TemTan erTad gegmavs da axorcielebs sxvadasxva tipis aqtivobas,

raTa xeli Seuwyos specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis

sazogadoebaSi integracias. mag. moawyos moswavleTa namuSevrebis gamofena-gayidva;

saqvelmoqmedo koncertebi, romelTa SemosavlebiTac specialuri saganmanaTleblo

saWiroebis mqone moswavleebi megobrebTan erTad daexmareba mSobelTa mzrunve-

lobas moklebul bavSvebs da sxva.

yvela am principis dacvis SemTxvevaSi, inkluziuri ganaTleba kargad organizebuli

xdeba. specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebi monawileoben saskolo

cxovrebis yvela aspeqtSi, iReben xarisxian da maTi ESesaZleblobebis Sesabamis ganaTlebas,

moswavleTa mSoblebi maswavleblebTan erTad CarTuli arian maTi ganaTlebis procesSi

da skolaSi urTierTpativiscemisa da keTilganwyobis atmosfero sufevs. bunebrivia, am

SemTxvevaSi yvelas, vinc skolis cxovrebaSia CarTuli, garkveuli ufleba-movaleobebi

aqvs.

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa

ganaTleba erovnuli saswavlo gegmis farglebSi

ramdenadac zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis miRwevis ZiriTad saSualebas erovnu-

li saswavlo gegma warmoadgens, xolo specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

moswavleTa ganaTleba igive miznebis miRwevas emsaxureba, aucilebelia maTi swavleba

erovnuli saswavlo gegmis gaTvaliswinebiT xorcieldebodes da amiT saganmanaTleblo

saWiroebis mqone pirebsac TviTrealizaciis Tu warmatebis iseTive pirobebi mieceT,

rogorc saqarTvelos sxva moqalaqeebs.

erovnuli saswavlo gegmis gamoyenebiT saganmanaTleblo sistema SeZlebs specialuri

saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa xarisxiani ganaTlebis miRebis uzrunve-

lyofas, im codnis gadacemas da unar-Cvevebis gamomuSavebas, rac maT sakuTari poten-

178

cialis srul realizebaSi daexmareba da cxovrebis maRali xarisxis gancdas mianiWebs.

erTiani saswavlo gegma aris saukeTeso saSualeba WeSmaritad inkluziuri ganaTlebis

uzrunvelyofisTvis. am midgomis Tanaxmad, yvela sajaro skolis moswavlisTvis unda

arsebobdes erTi gansazRvruli (mizandasaxuli, dokumentirebuli) saswavlo gegma,

romliTac ixelmZRvanelebs pedagogi ganurCevlad yvela moswavlesTan. Sesabamisad,

miuxedavad moswavlis saganmanaTleblo saWiroebisa, pedagogis upirvelesi survili

unda iyos, ganaviTaros da gaaZlieros moswavle im ZiriTad da prioritetul sakiTxebSi,

romlebic erovnuli saganmanaTleblo miznebiT aris gansazRvruli. is unda cdilobdes,

rac SeiZleba metad miuaxlovos moswavle gaTvaliswinebul saswavlo Sedegebs, radgan

sjera, rom dadgenili saswavlo gegma moswavlisTvis yvela mniSvnelovan saswavlo aspeqts

moicavs. Sesabamisad, swavlis unaris darRvevis mqone moswavleTa swavlebisas, maTi sas-

wavlo gegma maqsimalurad unda iyos datvirTuli imgvarive SinaarsiT, rac erovnuli

saswavlo gegmiT aris gaTvaliswinebuli.

arsebuli Tanamedrove midgomiT, erovnuli saswavlo gegmiT swavlebisas maswavlebelma

unda gaiTvaliswinos moswavlis interesebi, misi individualuri SesaZleblobebi, gauwios

angariSi moswavleTa cxovrebiseul gamocdilebas da swavlebisas erovnuli saswavlo

gegmidan maTTvis yvelaze aqtualur saswavlo miznebze gaakeTos aqcenti. maswavlebelma

Tavisi moswavleebis saWiroebis gaTvaliswinebiT unda gaanalizos, ra saswavlo Sedegebis

miRwevaa pirveladi mniSvnelobis

moswavleTa srulad realizebis, damoukidebeli maqsimaluri cxovrebis donis misaRw-

evad. amavdroulad, dasaSvebia, moswavleTa swavlebis procesSi maswavlebelma gadaxedos

saswavlo gegmas da moswavlisTvis da/an moswavleTa gundis Taviseburebebis gaTvalis-

winebiT xelaxla dagegmos is. mTavaria, maswavlebelma sworad gansazRvros, ra saswavlo

mizania am konkretuli moswavlisTvis misi pirovnuli faqtorebis da samomavlo cxovre-

biseuli miznebis gaTvaliswinebiT prioritetuli.

erovnuli saswavlo gegma iZleva saSualebas, maswavlebelma Tavad gansazRvrospirvela-

di, meoreuli, mesameuli mniSvnelobis saswavlo Sedegebi konkretuli saganmanaTleblo

saWiroebis mqone moswavlisTvis da daazustos miznebis Tanmimdevroba saswavlo gegmis

farglebSi. SeiZleba iTqvas, rom erovnuli saswavlo gegmis farglebSi, maswavlebelma

unda gansazRvros, Tu ra iqneba moswavlisTvis yvelaze Sesaferisi saswavlo programa.

maswavlebeli moswavleTa saganmanaTleblo saWiroebis gaTvaliswinebiT azustebs da

erovnuli saswavlo gegmidan irCevs maTTvis aqtualur misaRwev Sedegebs da gansazRvravs

miznis miRwevis (codnis gadacemis, unaris gavarjiSebis) gzebs. dazustebuli saswavlo

gegmis farglebSi detalurad igegmeba maswavleblis swavlebis strategiebi da saswavlo

aqtivobebi (saklaso da saSinao), gamoyenebuli masala, saxelmZRvaneloebi. amavdroulad,

zustdeba dro, romelsac maswavlebeli dauTmobs SerCeul mizans, aqtivobas Tu masalas.

maswavlebeli cdilobs, ufro specifikuri gaxados saswavlo gegma moswavlisTvis da

masSi asaxos yvela mniSvnelovani saswavlo mizani. Tuki moswavlis saganmanaTleblo

procesi am perspeqtividan daigegmeba, es diskretuli da izolirebuli miznebis dasax-

visgan daicavs pedagogs da mis moswavles. mniSvnelovania, maswavlebelma moswavlisTvis

individualuri saswavlo gegmis Sedgenisas, gaiTvaliswinos erovnuli saswavlo gegma,

radgan SeuZlebelia izolirebulad dasaxuli miznebiT inkluziuri saganmanaTleblo

procesis uzrunvelyofa. xSirad moswavlis pirovnuli faqtorebi aucilebels xdis

misTvis, saswavlo programaSi arsebobdes damatebiTi miznebi, romlebic erovnul sas-

wavlo gegmaSi naklebad aris xazgasmuli, magram mniSvnelovania moswavlis pirovnuli gan

179

viTarebisTvis. xSir SemTxvevaSi, swavlis unaris darRvevis mqone moswavleebTan aseTi

miznebi yoveldRiuri unarebis gaumjobesebiT ganisazRvreba.

masala amoRebulia maswavlebelTa gzamkvlevidan „inkluziuri ganaTleba“,

2011, © erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri

qartuliƒ¥ართული-3... · txroba, masze azris gamotqma, piradi damok-idebulebis...

Documents