punim seminarik ne proceduren kontestimore

Universiteti AAB

Fakulteti juridik

Drejtimi I përgjithshëm

Punim seminarik

Lënda : E drejta procedurale civile

Tema : Roli i dëshmitarëve në procedurën kontestimore

Mentor : Punoi :

Prof.Dr.iur. Iset Morina Donikë Mjaki

Prishtinë, Maj 2014

2 | Roli i dëshmitarëve në procedurën kontestimore

Përmbajtja

Hyrje

1.Dëshmitarët dhe thëniet e tyre si mjet provues..............................................4

1.1.0.Dhënia e dëshmisë – detyrim I përgjithëshëm qytetar.................................................4

1.1.1.Zotësia për të qenë dëshmitar.............................................................................5

1.1.2.Përjashtimi nga detyra e dëshmimit..................................................................5

1.1.3.E drejta e mosdhënies së dëshmisë....................................................................6

1.1.4.E drejta e mosdhënies së përgjigjes në pyetjet e caktuara......................................6

1.1.5.Thirrja e dëshmitarëve....................................................................................8

2.Procedura dhe mënyra e marrjes së provës me dëgjimin e dëshmitarëve........8

2.1.0.Ballafaqimi I dëshmitarëve...............................................................................10

2.1.1.Të drejtat e dëshmitarit.................................................................................11

3.Vlerësimi I provave........................................................................................12

Konkluzion

Bibliografia


Hyrje

Në këtë punim seminarik do të trajtoj disa çështje që kanë të bëjnë me dëshmitarët , aftësinë e

tyre për të dëshmuar , procesin e marrjes së provës me dëgjimin e dëshmitarëve , dhe vlerësimin

e provave.

Tema për të cilën kam vendosur të shkruaj punimin seminarik , më ka zgjuar një interesim të

veçantë për disa arye. Fillimisht si student në fakultetin juridik - niveli bachelor , duhet që të

aftësohemi profesionalisht për situatat dhe rastet të cilat mund të na paraqiten në të ardhmen.

Shpesh herë në jetën e përditëshme ndodh që mund të shohim , te dëgjojmë , të informohemi ,

me një fjalë të jemi dëshmitarë në ngjarje të caktuara. Por jo çdo herë jemi në gjendje psiqike

dhe fizike të kuptojmë ,apo të përceptojmë atë ngjarje , jo çdo here ndodhemi në vendin tonë ,

dhe jo çdo here do të jemi në të njejtën moshë.

Duke u nisur nga këto rrethana që I cekëm më lart ne mund të ftohemi në cilësinë e dëshmitarit ,

që të dëshmojmë pranë ndonjë gjykate , mirëpo qfarë te drejta dhe obligime kemi për të dhënë

dëshmi na e përcakton Ligji mbi procedurën kontestimore .Gjithashtu duhet të dimë se qfarë te

drejte kemi të ftojmë ndonjë person për të dëshmuar , në cilat raste , dhe qfarë obligimesh kemi

ndaj tij.

Është e rëndësishme të dimë se cili është roli i dëshmitarit në procedurën kontestimore , sa është

e rëndësishme deklarata e dhënë , në marrjen e vendimit nga ana e gjykatës.

Por ligjvënësi nuk mund të ofrojë shtjellime dhe spjegime për përmbajtjen e një norme të

caktuar brenda për brenda tekstit ligjor. Sepse ligji urdhëron , ndalon, apo autorizon , nuk

shtjellon.

Prandaj për këtë arsye është e kam parë të nevojshme dhe të aryeshme që të hulumtoj , dhe të

fitoj njohuri profesionale në lëminë e fushës juridike civile , për të kuptuar pjesën e cila përmban

dispozitat me të cilat rregullohet çështja e dëshmitarëve ne procedurën kontestimore.

Zbatimi I I drejtë dhe adekuat I normës juridike siguron stabilitet , qëndrueshmëri dhe

konsistencë juridike. Por kjo është e mundur nëse vetë përmbajtja e normës kuptohet dhe

zbatohet drejtë.

Hapat e shpejtë të reformimit dhe ndërtimit të sistemit juridik në Kosovë nuk kanë mundur të

përcillen nga teoria juridike. Për këtë arsye si burim kryesor për punimin e kësaj teme e kemi

shfrytëzuar Komentarin e Ligjit për procedurën kontestimore të Republikës Kosovës, I hartuar

nga Dr. Iset Morina dhe avokat Selim Nikçi.


1. Dëshmitarët dhe thëniet e tyre si mjet provues

Në procedurën kontestimore në veçanëti vlerësohet te provuarit. Të provuarit është metodë me

ndihmën e së cilës gjykata hulumton dhe konstaton të vërtetën.

Me mjetet provuese nënkuptojmë burimet e njohurive për ekzistimin apo mos ekzistimin e fakteve ,

vërtetimi I të cilave është me rëndësi për vendosjen e qështjes juridike e cila është objekt I kontestit.

Ligji mbi procedurën kontestimore I njeh këto mejte provuese : objektin e këqyrjes , dokumentet ,

dëshmitarët , ekspertët dhe palët.

Dëshmitar është personi fizik I cili I jep gjykatës informata lidhur me faktet kontestuese në të kaluarën.

Sipas burimit të përfitimit provës, dëshmitarët janë provë personale në procedurën kontestimore 1.Thëniet e dëshmitarëve janë njoftime të personave të painteresuar për përfundimin e çështjes, si dhe

mund të jenë provë kryesore kur dëshmitari e ka pare ngjarjen me sytë e tij.

Argumentimin e çdo dëshmitari gjykata e vlerëson dhe e çmon lirisht.2

Dëgjimin e dëshmitarëve si mjet provues gjykata e merr zakonisht kur nuk ka në dispozicion mjete të

tjera , apo kur nga to nuk ka mundur të bindet për saktësinë e ndonjë pretendimi për faktin relevant.

Dëshmitari në deklaratën e tij të cilën e jep në këtë cilësi duhet të kufizohet vetëm në përceptimin e tij

shqisor , duke mos dhënë mendimin e tij mbi faktin e përceptuar. 3

1.1.0. Dhënia e dëshmisë – detyrim I përgjithëshëm qytetar

Çdo person që thirret si dëshmitar ka për detyrë t’I përgjigje t thirrjes , e në qoftë se me këtë ligj nuk

është përcaktuar ndryshe , ka për detyrë edhe të dëshmoj.4 Ky detyrim vlen si për shtetasit e Republikës

së Kosovës , poashtu edhe për shtetasit e huaj dhe për personat pa shtetësi. Personat që gëzojnë

imunitet diplomatik nuk mund të detyrohen që të dëshmojnë në gjykatën vendore , mirëpo nëse ata

pranojnë të dëshmojnë , do të merret deklarata e tyre.

Marrjen e provës me dëgjimin e dëshmitarit , gjykata e cakton me aktvendim të veçantë. Aktvendimi për

caktimin e dëgjimit të dëshmitarit duhet të përmbajë edhe urdhëresën për dërgimin e thirrjes personit I

cili do të dëgjohet , kurse urdhëresa duhet t’I përmbajë të dhënat personale për dëshmitarin si dhe

adresën e tij5

Detyra e dëshmimit në gjykatë nënkupton detyrën e paraqitjes sipas thirrjes në gjykatë, atë të dhënies

së dëshmisë , si dhe detyrën e thënies së vërtetës. Për dëshmi të rreme dëshmitari përgjigjet penalisht 6.

1 Prof dr Faik Brestovci / E drejta procedural civile 1 , fq 244 2 Prof dr Osman Kadriu / Hyrje në të drejtën civile , fq 440 3 Iset Morina, Selim Nikçi / Komentar – Ligji për procedurën kontestimore , fq 607 4 Neni 339.1 i LPK 5 Neni 346 i LPK 6 Neni 392 i KPK


Nëse dëshmitari nuk I përgjigjet thirrjes së gjykatës , ose pa ndonjë shkak të arsyeshëm refuzon të

dëshmojë , gjykata do t’I ndërmerr masat ndëshkuese në pajtim me nenin 292 par. 1 dhe 2 të LPK.

1.1.1. Zotësia për të qenë dëshmitar

Nuk parashihen kushte strikte lidhur me mundësinë që një person të dëgjohet si dëshmitar. I vetmi

kriter është që personi të jetë në gjendje të jep informacione për faktet të cilat janë objekt I të provuarit.

Kësisoj dëshmitar mund të jetë çdo person :

- Pavarësisht nga mosha ( të mitur , të rritur dhe të moshuar)

- Pavarësisht nga gjendja shpirtërore (persona të cilëve u është marrë aftësia e veprimit ,

personat të cilëve u ështe vazhduar kujdesi prindëror dhe personat e vënë nën kujdestari)

- Pavarësisht nga aftësitë e kufizuara që I kanë (të verbër , shurdhmemec etj)

- Pavarësisht se si ka ardhur deri te informacioni për faktet kontestuese (në mënyrë direkte apo

indirekte , rastësisht apo është ftuar të marrë pjesë me rastin e lidhjes së ndonjë pune juridike)

- Pavarësisht nga interesimi I tij për fatin e kontestit

Nuk mund të dëgjohet si dëshmitar personi I cili për shkak të gjendjes së rëndë psikike , fizike , apo

shpirtërore , në të cilat ka qenë në kohën e kur ka ndodhë ngjarja apo rasti për të cilën duhet të

dëshmojë , nuk ka pasur mundësi që ta vërej ndodhjen e ngjarjes , apo ta mbaj mend atë dhe I cili nuk

është ne gjendje që gjykatës t’I jape informacione në momentin kur duhet të dëshmojë. Si dëshmitar

mund të pyeten vetëm personat që kanë aftësi të japing informata mbi faktet që duhen provuar. 7

Të miturit nën moshën katërmbëdhjetë vjeçare nëse thirren për të dëshmuar , gjykata do të vlerësojë

nëse dëshmia personit është e nevojshme për vendosjen e çështjes dhe varësisht nga bindja krijuar do

të vendosë a do të lejojë dhënien e dëshmisë nga personi I tillë. Por në rastin e vlerësimit të provave

duhet të kihen parasysh një sere faktorësh psikologjik të fëmijëve sikurse janë , prirjet e tyre për fantazi

të tepruar , mundësia e ndikimit me fjalë nga më të vjetrit , munges e përvojës për të kapur tiparet

thelbësore të fenomenit apo ngjarjes etj.

Pala e cila propozon që personi caktuar të pyetet si dëshmitarë duhet më parë të tregojë se për qfarë

duhet të dëshmojë ai , si dhe t’a tregoj emrin , mbiemrin , vendbanimin etj. 8

1.1.2. Përjashtimi nga detyra e dëshmimit

Nuk mund të dëgjohet si dëshmitar personi I cili me thëniet e tij do ta cenonte detyrën e ruajtjes së

sekretit zyrtar apo ushtarak , derisa organi kompetent të mos e lirojë nga kjo detyrë. 9 Ruajta e sekretit

ushtarak dhe atij zyrtar është interes shtetëror dhe public , prandaj është detyrë e secilit qytetar që t’I

7 Neni 339.2 i LPK 8 Neni 340 i LPK 9 Neni 341 i LPK


ruajë ato. Kodi penal I Kosovës zbulimin e sekretit zyrtar e ka sanksionuar si vepër penale .10 Ndërsa

sekreti ushtarak nuk është sanksionuar.

Gjykata nuk do të dëgjojë dëshmitarin edhe nëse ai dëshiron të dëshmojë lidhur me faktet të cilat

përbëjnë sekret ushtarak dhe dhe sekret zyrtar.

Ligji I Procedurës Kontestimore nuk përmban dispozita shprehimore sipas të cilave dhënia deklaratës

nga dëshmitari në kundërshtim me dispozitat e këtij neni dhe mbështetja e vendimit në faktet e

vërtetuara me deklaratë të tillë do të përbënte shkelje esenciale të dispozitave të procedures. 11

1.1.3. E drejta e mosdhënies së dëshmisë

Qytetarët e caktuar për shkak të profesionit apo aktivitetit të cilin e ushtrojnë , kanë të drejtë që most ë

dëshmojnë për faktet me të cilat janë njoftuar gjatë punës së tyre. Të tillë janë personat të cilët mund ta

kryejnë me sukses veprimtarinë e caktuar vetëm kur ekziston besimi I ndërsjellë mes tyre dhe

shfrytëzuesve të shërbimeve të tilla .12 Zbulimi I fakteve të tilla konsiderohet shkelje detyrimit të ruajtjes

së sekretit professional , ndërkohë që ajo në disa raste përfaqëson vepër penale. 13

Në qoftëse personi I cili ka të drejtë të refuzojë dhënien e dëshmisë , vendos të dëshmojë për faktet e

caktuara , gjykata nuk mund t’ia mohojë këtë mundësi , dhe mund ta bazoj vendimin e vet në deklratën

e tillë.

Dëshmitari mund të refuzojë të dëshmojë :

Mbi atë që pala ndërgjygjëse i aka besuar si përfaqësuesit të vet me procure

Mbi atë që pala ose personi tjetër ia ka treguar dëshmitarit si rrëfyesit të vetë

Mbi faktet që I ka marrë në dijeni dëshmitari si avokat , si mjek ose në ushtrimin e ndonjë profesioni apo

veprimtarie tjetër , po që se ekziston detyrimi që të ruhet si sekret ajo që merr në dijeni gjatë ushtrimit

të profesionit apo veprimtarisë së vetë

Personat e till[ gjykata I njofton me të drejtën e refuzimit të dhënies së deklaratës së dëshmitarit,

mirëpo nëse gjykata nuk ka vepruar në këtë mënyr[ . kurse dëshmitari e ka dhënë deklaratën e tij , nuk

ekziston shkelje esenciale e dispozitave të procedurës , dëshmia e tij mund të shërbej për vërtetimin e

faktve vendimtare.

1.1.4. E drejta e mosdhënies së përgjigjes në pyetjet e caktuara

Dëshmitari mund të refuzojë përgjigjen në pyetjet e caktuara , në qoftë se për këto ekzistojnë arsye të

rëndësishme , e sidomos në qoftë se me përgjigjen në këto pyetje , do t’I ekspozonte përgjegjësinë

penale vetes , apo të afërmit të tij të gjinisë së gjakut në vijë vertikale deri në cilën do shkallë të tretë

10 Neni 132 I KPK 11 Iset Morina, Selim Nikçi / Komentar – Ligji për procedurën kontestimore, fq 610 12 Prof dr Faik Brestovci / E drejta procedural civile 1, fq 260 13 Neni 203 I KPK


përfundimisht , bashkëshortin e vet ose të afërmit e gjinisë së krushqisë deri në shkallë të dytë

përfundimisht , edhe po që se ka pushuar martesa , personin me të cilin jeton në bashkësi

jashtëmartesore , apo kujdestarin e vet , ose personin nën kujdestarinëe tij, adoptuesin apo të

adoptuerin e vet.14 Si arsye e theksuar për refuzimin e përgjigjjes në pyetje të caktuar është ekspozimi I

përgjegjësisë penale I dëshmitarit dhe të afërmve të tij , mirëpo mund të ketë edhe në situata dhe raste

të tjera.

Se cilat arsye do të jenë të rëndësishme , për të cilat dëshmitari do të mund të refuzonte tu përgjigjet

pyetjeve , në çdo rast konkret e vlerëson gjykata duke pasur parasysh natyrën e kontestit, botëkuptimet

morale të mjedisit shoqëror , normat e etikës profesionale si dhe të gjitha rrethanat e rastit. Gjithashtu ,

me rastin e vlerësimit gjykata duhet të ketë parasysh edhe faktin se afria gjinore dhe disa obligime

morale që ekzistojnë midis rrethit të caktuar të njerëzve , kanë ndikim të drejtpërdrejtë në kufizimin e

gatishmërisë për dhënien e përgjigjes në pyetjet e caktuara. Ndër situate të tilla , mund të përmenden

rastet që kanë të bëjnë me rrezikun për ekspozim ndaj turpit të madh të vet dëshmitari t apo të afërmve

të tij, si dhe me rrezikun e pësimit të dëmit të pakompensueshëm material të këtyre personave , me

përjashtim të rasteve të parapara me nenin 344 të LPK.

Dëshmitari nuk ka të drejtë që, për shkak të rrezikut nga pësimi i dëmit pasuror, të refuzojë dëshmimin

lidhur me veprimet juridike të krijuara në praninë e tij si dëshmitar i ftuar, me veprimet që në pikëpamje

të raportit kontestues i ka kryer me cilësinë e paraardhësit juridik, apo të përfaqësuesit të njërës nga

palët ndërgjyqësore, me faktet që kanë të bëjnë me raportet pasurore të kushtëzuara me lidhjen

familjare apo martesore, me faktet që kanë të bëjnë me lindjen, vdekjen apo lidhjen e martesës, si dhe

kur me dispozita të posaçme ka për detyrë të jep deklaratë apo të bëjë njoftime. 15

Dëshmitari nuk mund të refuzojë të jape dëshmi në qoftë se duhet të dëshmoj për punë juridike , me

rastin e lidhjes së të cilave ka qenë I pranishëm si dëshmitar I ftuar , psh : me rastin e lidhjes së kontratës

për shitblerje , të kontratës për mbajtje të përjetëshme , me rastin e përpilimit të testamentit etj. Në këto

raste zakonisht dëshmitari merr mbi vete rrezikun , që në kontestin I cili mund të ndodhë eventualisht ,

të dëshmojë lidhur me kushtet , rrethanat dhe faktet me rëndësi për vërtetimin e vlefshmërisë së punës

juridike si dhe për detyrimet dhe të drejtat që I kanë marrë palët mbi vete me rastin e lidhjes së punës

juridike.16

Dëshmitari nuk mund të refuzojë dhënien e dëshmisë as atëherë kur duhet të dëshmojë lidhur me faktet

të cilat kanë të bëjnë me mardhëniet pasurore të kushtëzuara nga lidhjet martesore dhe familjare. Këtu

hyn rastet kur duhet të vërtetohet mardhënia pasurore në mes bashkëshortëve , kur nga raporti palëve

varet zbatimi I dispozitave të Ligjit mbi Trashëgiminë , ose kur nga dëshmia e dëshmitarit varet detyrimi

mbajtes midis të afërmve dhe bashkëshortëve , psh: lidhur me gjendjen pasurore të bashkëshortit ,

lidhur me pasurinë e veçantë , raportet të cilat mund të jenë me rëndësi për caktimin e lartësisë për

mbajtje.

14 Neni 343.1 i LPK 15 Neni 344 i LPK 16 Iset Morina, Selim Nikçi / Komentar – Ligji për procedurën kontestimore, fq 614


Dëshmitari nuk mund të refuzojë dhënien e dëshmisë lidhur me faktet që kanë të bëjnë me lindjen ,

lidhjen e martesës , vdekjen , edhe nëse me dhënien e dëshmisë ekziston rreziku për ndonjë dëm për të

, psh : vërtetimi apo mohimi atësisë , vërtetimi ekzistimit të martesës mes palëve ndërgjygjëse etj.

Justifikueshmërinë e arsyeve për refuzimin e dëshmisë, apo të përgjigjes në pyetjet konkrete, e çmon

gjykata në të cilën dëshmitari duhet të dëgjohet. Kur është nevoja lidhur me këtë me parë mund të

dëgjohen palët ndërgjyqëse.17

Kundër aktvendimit me të cilin gjykata vendos lidhur me arsyeshmërinë e shkaqeve për refuzimin e

dëshmitarit për dhënien e dëshmisë ose përgjigjes në pyetjet e caktuara palët nuk kanë të drejtë ankimi

të veçantë, kurse dëshmitari këtë aktvendim mund ta sulmoj vetëm me anë të ankesës së paraqitur

kundër aktvendimit me të cilin është dënuar me gjobë, ose me burgim, nga shkaku se ka refuzuar të

dëshmojë ose të japë përgjigje në pyetjet konkrete ( neni 292 paragrafi 2 i këtij ligji).

1.1.5. Thirrja e dëshmitarëve

Thirrja e dëshmitarit bëhet me anë të letërthirrjes në të cilën tregohet emri, mbiemri, profesioni, vendi

dhe koha e ardhjes, lënda lidhur me të cilën thirret, dhe theksimi se thirret në cilësinë e dëshmitarit. Në

letërthirrje dëshmitari paralajmërohet për pasojat e mosardhjes në gjykatë pa arsye, si dhe për të

drejtën që t’i paguhen shpenzimet.18

Si rregull dëshmitari thirret me thirrje në formë të shkruar.

Thirrja e dëshmitarit me moshe nën katërmbëdhjetë vjeç behet nëpërmjet prindërve ose kujd estarit

ligjor. Kjo bëhet me qëllim që prindit apo kujdestarit ti mundësohet që të miturit tia shpjegojë arsyen

dhe rëndësinë e thirrjes , detyrimin dhe përgjegjësinë që ka ai si dëshmitar I ftuar , mënyrën se si duhet

sillet në gjykatë etj.

Dëshmitarët të cilët për shkak të moshës së shtyrë, sëmundjes ose të metave fizike nuk mund të vijnë në

gjykatë, do të dëgjohen në banesën e tyre apo në lokalet tjera në të cilat ndodhen.

2. Procedura dhe mënyra e marrjes së provës me dëgjimin e dëshmitarëve

Pyetja e dëshmitarëve fillon me pyetje të përgjithëshme mbi identitetit të tyre

(emir,atësia,mbiemri,datëlindja,vendlindja,arsimimi , profesioni , raporti me palën ndërgjygjese) , këto

të dhëna janë me rëndësi për vërtetimin e identitetit , prandaj dhënia e tyre përbën pjesë të deklaratës,

lidhur me të cilën vlen detyrimi I dëshmitarit për dhënien e përgjigjeve të sakta. Me marrjen e

përgjigjeve nga dëshmitari për pyetjet e përgjithëshme , do të sigurohen edhe të dhënat me rëndësi për

dëshmitarin si dhe për raportin e tij me palët dhe objektin e qështjes. Nga përgjigjet e dëshmitarit në

17 Neni 345 i LPK 18 Neni 346 i LPK


pyetjet e përgjithëshme , gjykata në të shumtën e rasteve do të mund të konstatojë nëse kemi të bëjmë

me personin që është I aftë për të dëshmuar , nëse ekzistojnë pengesa li gjore për të cilat dëshmitari nuk

mund të dëgjohet lidhur me faktet që duhet vërtetohen , apo të mos u përgjigjet pyetjeve të caktuara.

Dëshmitarët dëgjohen veç e veç , pa prezencën e dëshmitarëve të cilët do të dëgjohen më vonë. Kjo

mënyrë e dëgjimit do të pamundësonte arritjen e marrëveshjes midis dëshmitarëve për faktin se si do të

deklarohen si dhe do të pamundësohet që ata të ndikojnë tek njëri tjetri me anë të deklaratave. Kjo

njëkohësisht do të sigurojë që dëshmia e dëshmitarëve të jetë sa më e besueshme.

Dëshmitari ka për detyrë që përgjigjet ti japë gojarisht. Përjashtim nga kjo rregull bën vetëm kur

dëshmitari është memec ose nuk mund të flasë për shkaqe të tjera , kjo do të thotë se dëshmitari

deklaratën a përgjigjen në pyetje nuk mund ta japë në formë të shkruar apo duke lexuar tekstin e

përgatitur më parë , sepse do të ndikonte në besueshmërinë e deklaratës. Mirëpo dëshmitari mund të

shfrytëzojë shënime në formë të shkruar kur ka të bëjë me llogari e shifra të shumta , matje , data etj që

është e vështirë të mbahen mend19

Para se t’I bëhen pyetje dëshmitarit , duhet t’I tërheqet vërejtja se ka për detyrë që të flasë të vërtetën

dhe se asgjë nuk guxon të mbetet në heshtje lidhur me faktet që I din dhe për të cilat I bëhen pyetje.

Gjithashtu gjykata e paralajmëron dëshmitarin për pasojat e deklaratës së rreme.

Duke u nisur nga parimi sipas së cilit palët kanë për detyrë që vetë ti nxjerrin provat ,është paraparë se

pas pyetjeve të përgjithshme, fillimisht dëshmitarit i bënë pyetje pala që e ka propozuar thirrjen e tij, e

pas kësaj pala kundërshtare. Po që se pala kërkon, dëshmitari i pranishëm, që është pyetur më parë,

mund të merret përsëri në pyetje në të njëjtën seancë, kur një gjë të këtillë e lejon gjyqtari i çështjes. 20

Duke u nisur nga parimi shqyrtues dhe duke pasur parasysh rregullën sipas së cilës barra e të provuarit

bie kryesisht mbi palët dhe se gjykata më nuk ka për detyrë që të hulumtojë vetë të vërtetën , ligji ka

lënë në diskrecion të palëve mënyrën e marrjes në pyetje të dëshmitarit. Kjo është e logjikshme sepse ,

me qenë se palët ne kontestin konkret kanë interesa të caktuara , të cilat kryesisht kundërshtohen mes

tyre , është e drejtë e secilës pale që edhe perms dëshmitarit t’I provojnë ato fakte të cilat I konsiderojnë

të nevojshme për realizimin e pretendimeve të tyre , që kanë të bëjnë me qështjen konkrete

kontestuese.

Nëse pala e ka personin e autorizuar , I cili është I pranishëm në seancën për shqyrtim kryesor , atëher

ajo mund t’I bëjë pyetje vetëm nëpërmjet të autorizuarit të saj.21

Gjytari qështjes apo kryetari trupit gjykues mund t’I bëjë pyetje dëshmitarit në çdo kohë, mirëpo , pasi

që ligji në themel ka vënë parimin shqyrtues , gjytari apo kryetari trupit gjykues do t’I bëjnë kryesisht ato

pyetje që kanë të bëjnë me zbatimin e nenit 3.3 të këtij ligji , si dhe me vërtetimin e fakteve të cilat kanë

të bëjnë me ruajtjen dhe kujdesin e fëmijëve të mitur dhe të fakteve të tjera, për vërtetimin e të cilave

gjykata kujdeset kryesisht.

19 Neni 353 i LPK 20 Neni 434.2 i LPK 21 Neni 85.2 i LKP

1 0 | Roli i dëshmitarëve në procedurën kontestimore

Dëshmitari duhet të pyetet qdo herë se si I ka marrë në dijeni gjërat për të cilat dëshmon. Kjo ëshë me

rëndësi , sepse sa më I largët të jetë burimi I marrjes në dijeni të fakteve nga dëshmitari , për të cilën

dëshmon para gjykatës, edhe vërtetësia e asaj dëshmie do të jetë më pak e besueshme.

Pas mbarimit të dëshmisë dëshmitari mund të largohet me leje të gjykatës. Në rast nevoje të marrjes

prapë në pyetje, atëherë gjykata urdhëron që ai të qëndrojë në sallë pa kontaktuar me dëshmitarët e

tjerë22. Dëshmitari që largohet nga gjykata pa lejen e gjyqtarit dhe komunikon me dëshmitarët e tjerë ,

para se ata të merren në pyetje , gjykata mund ta dënojë në pajtim me dispozitat e nenit 292 të LPK.

Pala që ka kërkuar thirrjen e një dëshmitari mund të kërkojë që ai të mos pyetet. Kërkesa merret

parasysh në rast se pala tjetër është dakord dhe kur gjykata çmon se pyetja e tij nuk do të jetë e

nevojshme për sqarimin e çështjes.23

Kur gjatë gjykimit të çështjes rezultojnë të sqaruara faktet dhe pretendimet e palëve, gjykata vetë ose

me kërkesën e tyre, mund të heqë dorë nga pyetja e dëshmitarëve të tjerë të thirrur për këtë qëllim.24

2.1.0. Ballafaqimi I dëshmitarëve

Kur ndërmjet thënieve të dëshmitarëve ka mospërputhje të tilla që krijojnë vështirësi lidhur me

konstatimin e fakteve të rëndësishme, gjykata vetë, ose me kërkesë n e palëve, bënë ballafaqimin e

dëshmitarëve të pyetur më parë. Te ballafaquarit do të pyeten për secilën rrethanë për të cilën nuk kanë

dhënë deklarata të njëjta, dhe përgjigjet e dhëna futën në procesverbal. 25

Si rregull ballafaqimi dëshmitarëve nuk është I detyrueshëm. Vendimin për ballafaqimin e palëve gjykata

do ta marrë vetëm në rast kur vlerëson se me ballafqim do të mund të sqaroheshin faktet të cilat janë

kontestuese mes palëve. Me ballafaqimin e dëshmitarëve gjykata shpesh herë të marrë informatat e

rëndësishme lidhur me faktet që provohen , të cilat dëshmitarët nuk I kanë theksuar gjatë marrjes në

pyetje, gjithashtu mund të zbulohet se deklarata e ndonjë dëshmitari të mos ketë qenë e vërtetë dhe do

mësohet edhe për shkakun e dhënies së deklaratës së tillë.

Ballafaqimi bëhet lidhur me secilën rrethanë për të cilën dëshmitarët kanë dhenë deklarata a përgjigje

të ndryshme, dhe përgjigjet e tyre shënohen në prosecverbal.

Ndonjëhere dëshmitari nuk e ka thënë të vërtetën nga frika e përgjegjësisë penale dhe nga situate e

krijuar e balalfaqitmit ( tensionet dhe acarimet mes dëshmitarëve), mund të ndryshojë deklaratën e

dhënë më pare , ta plotësojë atë , ose ta pranojë në tërësi apo pjesërisht pavërtetësinë e deklaratës së

dhënë. Gjykata gjatë ballafaqimit ka mundësi të vërejë sjelljet e dy dëshmitarëve dhe në këtë mënyrë të

krijojë bindjen për vlefshmërinë provuese dhe besueshmërinë e deklaratave të dhëna në të dyja rastet

para ballafaqimit dhe gjatë tij.

22 Neni 350 i LPk 23 Neni 351 i LPK 24 Neni 352 i LPK 25 Neni 349 I LPK


Kundër aktvendimit për ballafaqimin e dëshmitarëve nuk është e lejuar ankesa e veçantë.26

2.1.1. Të drejtat e dëshmitarit

Dëshmitari që nuk e dinë gjuhën në të cilën zhvillohet procedura pyetet me anë të përkthyesit.

Në qoftë se dëshmitari është i shurdhër, pyetjet i bëhen me shkrim, e në qoftë se është memec, do te

ftohet që përgjigjet t’i japë me shkrim. Po që se pyetja e dëshmitarit nuk mund të bëhet në këtë mënyre,

do të ftohet interpreti i cili mund të merret vesh me dëshmitarin.

Gjykata e njofton interpretin për detyrën e transmetimit të saktë të pyetjeve që i bëhen dëshmitarit dhe

të përgjigjeve që do t’i japë dëshmitari. Në qoftë se përkthyesi apo interpreti e shkelin këtë detyrim ndaj

tyre mund të ndërmerren masat që mund të ndërmerren kundër ekspertit sipas dispozitave të neneve

293 e 360 të LPK.

E drejta ne kompensim të shpenzimve I takon dëshmitarit I cili I është përgjigjur thirrjes në gjykatë. E

drejta në kompensim I takon edhe dëshmitarit I cili është paraqitur në gjykatë sipas thirrjes por nuk

është dëgjuar pa fajin e tij , psh : për shkak të shtyerjes së seancës, për shkak se palët kanë hequr dorë

nga dëgjimi dëshmitarit. Nuk ka të drejtë kompensimi të shpenzimeve dëshmitari I cili është vonuar në

seancë dhe ka ndikuar në shtyerjen e senacës. Gjithashtu nuk I takon e drejta e kompensimit ,

dëshmitarit I cili është paraqitur në gjykatë, pork a refuzuar të dëshmojë pa ndonjë arsye të

justifikueshme.27

Dëshmitari ka të drejtë kompensimi të shpenzimeve të udhëtimit, ushqimit e të fjetjes, si dhe për

kompensimin e fitimit të humbur.

Dëshmitari duhet ta kërkojë kompensimin menjëherë pasi të pyetet, në të kundërtën e humbë të

drejtën e kompensimit. Gjykata ka për detyrë ta njoftojë dëshmitarin për pasojën e këtillë.

Në aktvendimin me të cilin caktohen shpenzimet e dëshmitarit, caktohet edhe shuma e të hol lave që

paguhen nga paradhënia e depozituar nga palët, e po që se paradhënia nuk është bërë, urdhërohet pala

që dëshmitarit t’ia paguajë shumën e caktuar brenda afatit prej shtatë (7) ditësh. Pala ka të drejtë

anekese kundër aktvendimit mirëpo ankesa nuk e ndalon ekzekutimin e aktvendimit.

Shpenzimet e paguara për ardhjen e dëshmitarit në gjykatë , hynë në shpenzimet e detyrusheme të

procedurës , prandaj ato përfundimisht bëhen barrë e pales e cila humb kontestin, nëse pala

kundërshtare I ka depozituar ato paraprakisht.

Dëshmitari ka të drejtë që të respektohet dinjiteti I tij nga pjesmarrësit në procedure.28Dëshmitari është

I mbrojtur nga fyerjet e të tjerëve.

26 Neni 435.2 i LPK 27 Iset Morina, Selim Nikçi / Komentar – Ligji për procedurën kontestimore , fq 624 28 Kodi etikës profesionale të avokatit neni 52 , Kodi etikës dhe sjell jes profesionale për gjyqtar , Kodi etikës dhe

sjell jes profesionale për prokurorët.


3. Vlerësimi I provave

Në thëniet e dëshmitarëve para gjykatës dhe për pasojë edhe në vlerësimin e ty re si mjet provues ,

ndikojnë një sere faktorësh objektivë dhe subjektivë të cilat duhet t’I ketë parasysh trupi gjykues. Të tillë

janë niveli kulturor I dëshmitarit , cilësitë e tij morale , shkalla e mundësisë së përceptimit të ngjarjve

dhe fenomeneve nga ana e tij , mosha e dëshmitarit , kujtesa , aftësia e riprodhimit të asaj çka është

përceptuar më pare, profesioni , ambienti I jashtëm në të cilën dëshmitari përcepton ngjarjen apo

sendin apo personin, koha që ka kaluar nga momenti I ndodhjes së ngjarje s apo shfaqjes së fenomenit

deri ne çastin e dëshmisë para gjykatës etj. Prandaj nuk është I drejtë nxitimi në arritjen e përfundimit se

sa herë që thëniet e dëshmitarit nuk përputhen plotësisht me të vërtetën ai gënjen. Gjytari apo kryetari

trupit gjykues duhet të përpiqet sa më tepër të dallojë atë që dëshmitari nuk e thotë saktësisht me fajin

e tij dhe atë që ai nuk e thotë në mënyrë të saktë nën ndikimin e faktorëve të jashtëm.Nuk duhet

harruar faktin se dëshmitari , në intresin personal të pales apo personit të tretë , herë here jep dëshmi

të rrejshme , përkundër rrezikut nga ndjekja penale.29

29 Prof dr Faik Brestovci / E drejta procedural civile 1 , fq 264


Konkluzion

Në bazë të matrialit të shtjelluar , kemi arritur që të kuptojmë disa kushte dhe parime të cilat duhet

respektuar gjatë procedurës se provuarit , kur si mjet provues thirret dëshmitari të dëshmoje lidhur me

disa fakte te caktuara për të cilat ka njohuri.

Lidhur me aftësinë për të qenë dëshmitarë në procedurën kontestimore nuk kërkohen kushtet formale

strikte , I vetmi kriter është që personi të jetë në gjendje të jepë informacion për faktet të cilat janë

objekt I të provuarit.

Rëndësi të veçantë I kushtohet personave të cilët janë të përjashtuar nga dhënia e dëshmisë për të

ruajtur interesin shtetëror, personave të cilët për shkak te ushtrimit të profesionit kanë mësuar për disa

njohuri .

Si një ndër arsyet të cilat dëshmitari ka të drejtë të refuzojë të përgjigjet është e theksuar rreziku nga

ekspozimi I përgjegjësisë penale të vetë dëshmitarit dhe të afërmve të tij. Por për shkak se disa individ

mund të thirren në disa arsye , për të refuzur të japë deklaratë , ligji I ka përcaktuar në nenin 344 disa

raste kur dëshmitari nuk ka të drejtë të refuzojë dhënien e dëshmisë.

Afatet dhe kushtet për ankesat kundër aktvendimeve janë te rregulluara në pajtim me standartet

ndërkombëtare me të drejtat e njeriut , meqë sipas nenit 6 paragrafi 1 , të Konventës Evropiane për të

Drejtat e Njeriut , qytetarëve u garantohet e drejta për gjykim korrekt brenda kohës së arsyeshme.

Qëllimi është që të mbrohen qytetarët nga zvarritjet e zgjedhjes së kontesteve civile.

Pyetja e dëshmitarëve fillon me pyetje të përgjithëshme mbi identitetin nga gjykata, pastaj fillimisht

palët që kanë propozuar dëshmitarin kanë të drejtë t’i bëjnë pyetje , pastaj pala kundërshtare, duke u

bazuar ne parimin e shqyrtimit. Por edhe gjykata ka të drejtë të bëjë pyetje në çdo kohë.

Dëshmitarët kanë të drejtën e kompensimit si dhe që të respketohet dinjiteti tyre gjatë procedurës.

Mirëpo se sa zbatohet ligji në praktikë , situata në Kosovë nuk është shumë shpresdhënëse , sepe ka një

numër jashtzakonisht të madh të lëndëve civile që presin për tu zgjidhur.

Raporti i OSCE – misioni në Kosovë,thekson mangësitë në kryerjen e procedurës së provave në rastet

civile, veçanërisht në pjesën e dëgjimit të dëshmitarit, shqyrtimit të provave materiale dhe dëshmisë së

ekspertëve, dhe gjen zbrazësi ndërmjet asaj që parashihet në kornizën ligjore dhe zbatimit të saj në

praktikë.


Bibliografia

Burimet bazë

“Komentar – Ligji për procedurën kontestimore “/ Dr. Iset Morina dhe Selim Nikçi

LIGJI Nr. 03/L-006 – Ligji për procedurën kontestimore

“E drejta procedurale civile I “ / Prof Dr. Faik Brestovci

Burimet shtesë

“Hyrje në të drejtën civile “ / Prof Dr. Osman Kadriu

Kodi Nr. 04/L-082 – Kodi penal i Republikës së Kosovës

Kodi etikës profesionale të avokatit

Kodi etikës dhe sjelljes profesionale për prokurorët

Kodi etikës dhe sjelljes profesionale për gjyqtarët

Raporti i OSCE – “Mangësite në kryerjen e procedurës së provave në rastet civile "(09.11.2011)

punim seminarik ne proceduren kontestimore

Law