(Af/U)

^Ui ^Jaii oV&U ^A« ^-l

AAA O^l

CATALOGDB

CODICUM ARABIOORUM

Bibliotheeae Academiae -Lugdnno^Batavae.

CATALOGUS

CODICUM ARABICOBdM

BIBLIOTHECAE ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE.

EDITIO SECUNDA

AOOTOHIBUS

M. J. DE GOEJE et M. TH. HOUTSMA.

VOLUMEN PRIMUM.

LUGDUNI BATAVORUM

apud E. J. BRILL.1888.

PROLOGUS AD EDITIONEM PBIOREM.

»Bibhotheoaa Codicum Orientalium Lugduno-Batavae praestantiainter Belgas exterasque nationes ab aevo summis laudibus celebrataest, eaque ab omnibus eruditis inter maxima hujus Academiae or-namenta merito censetur. Nam licet illam nonnullis illustrissimisBibliothecxs, Parisiensi, Oxoniensi aliisque librorum numero infenorem esse fateamur; at Codicum tamen et Teterum et mudmo-n»=i, et m omni denique disciplinaruni genere smnmo cum Btudiooonquir^rum varietate adeo instructa est, ut hac in parte, quaeutam euperent, nullae, quae aequent, paucae esse videantur" »)

Singnlormn horum Codicum historia deficientibus document*adeo obscura est, ut, quuin plurimorum fata prorsus ignorenturperpauca tantuin, ad unum alterumve Codicem spectantia, enarraripossint. Haec tamen quamvis pauca, maximam partem ex epistolisGohams desumta, pretio suo non prorsus carere arbitror, et gra-tius hterarum Orientalium cultoribus fore suspicor, si fragmentariaquaedam quam si nihil accipiant. De Hebraeis Codicibus in Bibhotheca seorsum positis, non agam; horum euim Catalogum con-ficere nee Hamakero, nee Weijersio, nee mihi propositum fait-quem laborem, absolute reliquorum Orientalium Codicum Catalogodocto Judaeo demandari, quod jam suasit Weijersius, utilissimument J

).

Codices Orientals, in Bibliothecam primi illati, sunt ex Legato

1) Sunt verba Hamakeri initio Praefationis Speoiminis Catalogi

^t:™t viro docti89imo M ' sm°^- c^> * - £.

It

Joaephi 0'nr,ti Bealigeri, qui anno 1609 diem Bupramum obiit. in

pluteia noswiE collooati sunt post Goliauos, emumqw series eel

ii.de a i!.. 212 usque aci n. 268. B.aud -iia i&utioE bosiae uotae liovot

contmot Legatum Scaligerl, qui Codices euos., partim ex Oneim--

,

partim ab aimeiB Europaeis acoepevaL

AooesBeru-at deiude multi praestautet Codioat, a Golio iu Aiiiofc,

Aria, ot CoBfjtautiuopoH coemtL Jacobus Golius '), aauo 159G Ha--

& ae Comituui natue e gente Leidensi aatiuua et nobili "),

Brpe-

uiique instiiulione linguarum Orienfcalium eognifcioue irabutae. Ma

roohium se contulit amjo 1622 una cum legato ab Ordmibue

GenovalibuB 'misso 3), hortante .Erpenio qui, ut verbis -Grouovii

£im

1) Omnia l'eie quae dc vita Golii innntucrnnt, continental oratione, lectu digaii.

„„ntu Jo. Friil. Gronovii, c. t. Laudatio funebm lac. Golii, Lngd. Bat. 1668; es:

quo libel)" pleraque bausta aunt quae de Golio lcguntur iu Baylii DictumnaUe his-

tigv.s et critique, ct in opcre c. i. Biographic universelle (enjus articulus de Golio

°acyuui habet auclorem).

2) ..Priscae siuiplicitatia rhythmua olim canitar," ait Gronovius (p. 6), ^fuiesb

tcuipus indicans, quo salus hujus urbis tribns farniliis ncccpta rcferretuv."

Soo daer met waren de Goolcn , de Cooleu en de Garbijnen

,

De Stadt Leyden die soude verdwijnen.

3) Gronoviuj et Golomies, Melanges Ustorigues .,eujus verba jam citarunt More-

iius et Baylius. In nullo ez libris noatris historicis mentio eat hnjue legations

Marocanae." Eodem quidem anno 1622 Cornelius Pijnaeker, juris professor Gronin-

ganuo (de quo vid. Bffiqiet et vita* projessomm Academiae Groningae, Gron. 1664,

„ 63 sq • Alma Acad. Leid. p. 103 sq.; Fortsetzung und Erganzungen zu Jockers

Gelehrten Lexicon, VI, col. 1083), rib Ordinibus missus est Algerian et Tunetum

(vid RtsolniiSn van Holland, 12 Mei 1622, p. 93, et imprimis Aitsema, Saken

van stael en oorlogh , I, 143 sqq., qui multa et notabilia de bac legatione memo-

riae prodidiU; sed Pijnackerum Golius comitatus non est. Statuit hoc quidem Nobil.

Collot d'Escury (Holland's roem in kumten en wetenschappen, III, Aanteekeningen,

382) aed quominus banc sententiam araplectamur obstant bnec: non apparet,

Golium lllo tempore ant Algerium, aut Tunetum accessisse, nee apparet, Pijnackerum

Marochium adiisse; itaque alter alterum non coinitatus est; certum est praeterea es

Aitzemae accuratissima narrntione, Pijnackerum iD patria fuisse reducem tnense

Aprili anni 1623 (v. Aitzema, p. 150 col. 2), quum contra epistola, ad Golium

data ct a me (Catal. p. 161 sq.) cdita, Golium adhuc die 28 Febroarii anni 1624

in oppido Sam eommorasse ostendat. Dubinin tamen non est quin Golius cum legato

(cuius noinen ignore) Marochium profectus sit; patet hoc ez epistola Arabica quam

infra dabo. [Nomen hujus legati fuisse Albert Ruijl probavit Doct. M. Th. Houtsma

in dissertations utilisaima c. t. Uit de oosterache correspondent ie van Th. Erpenius,

Jac Golius en Uv. Warner. Eene borage tot de gesehiedenis van de beoetenmg

&J Oostersohe letteren in Nederland. (Uitgegeven door de K. Akad. v. Wctenach.

te Amsterdam. 1887), p. 26. d. G.]

HI

utar , sintellexerat unum sibi deesse,quod terras , in quibus Tiget

atque in usu babetur Arabismus, non incoluisset, won aeceBsisset."

GroliuB, »ouin praecipes" (sunt verba Gronovii) set in aula et per

collegia sapionfcum vine congresBus, et ab iiBdem, quod suarum

rerum partim jam egregie ecientem partim belle curiosum vide-

rent, hilare et amanter acueptus, libroBque compliueK adeptnn ivi

Europa nonduin visoB," pierunique degiaae videtur in oppiiso Sail!.,

in lifcore Oceani Atlantic! eiio, »N actus regni et MaroeenaiB <.>:•

F'essani annates antiquois," — librum Ibn-abi-Zeri vult Gronoviue.,

quem, a CI. Tornberg editum , al'Kart&s appellare soleuius cujue-

que exemplar exstat revera inter Oolianoe Codices — sad eorau-

dem translationem animuin adjecit, sirnulque quae posterioruia

temporum esseut, ut Seriforum originem, vitas, res gestas, et in

bis plurima minime antebac eognita collegit adeo diligenter, ut

in magnam niolem exoreverint." Codices illi Marocani, a Golip

suo sumtu collecti et postea pro nostra Bibliotheoa eniti, pretit

sissimis rariuBiniisque quos bic habemus annumerandi sunt, singu-

lyrumque historia illustratur ex fasciculo epistolarum Golianaruei

,

de quo xt^iskius *): sHabuit quoque idem Jo. JELeymamms voluinina

duo 2) epistolarum varii generis, praesertim Turcicarum et Arabi-

carum, quas ad se scriptas Erpeniue et Golius ex Oriente aoce-

perant. Multum laboravi ut eas nanoiscerer. Sed ab hodierno pos-

sessore, qui uti tbesauro suo nequit, impetrare non potui." Hoc

epistolarum volumen, ex Bibl. Schultensiana emtum, nuno Codi-

cibus nostrie Orientalibus adjuncfcum est, numero 1228 insignifcum,

hujus Catalogi (I, p. 161) n. CCLXXVII 3).

Anno 1624 Q-olius in patriam rediit. Erpenio mox pestilentia

eontacto, » Jacobus Golius, confcagionismetu amoto, ex ore dileeti

praeceptoris,quid de imperfectis operibus suis fieri vellefc, excepit;

neque officii quicquam omisit, quod parenti suo praestare quisquam

1) Prodidagmala, p. 233.

2) Nunc unum est volumeu.

3) Epistolaa, qnas speoiminis inatar hio inaeruit Dozy, omiei, quippe denuo cumvorsione et notis editas a Doct. Houtama 1.1. p. 28—88. Ilia quae Bpeciminia hister

data fuit in desoriptionc Codiois 1228 (Catal, I, p. 161, hujus editionifl p. 208)legitur apud Houtama p. 24 seqq. Nomen anotorjs priorum etiamnuao latet, Bed

secundum Houtama p, 33 erat Judaeus Hiapanicus qui in Marochiam refagerat. d. G.

XV'

potuiciset ')." vErpemue inter cuprema mandata ofc cygneas cants-

oners ui unico cathedra bug dig-no successor! Bunragame eat: amiiOLs ordinant

j,niL.il eoutatiouit inierposuerunt, Jacobuui Groiiurx.

Arabicae Linguae P^ofesisoroin doelaranmt i)."

Eeliquerai. ErpGuiur, lib.voc nonnulios , cum arte torn:* maun ext-

ratoe, csioram Catalogue Or-aticni adjunotus est, statin? ab Erpenii

ezbequiib a Gerardo Joanne Yobdk: if auditorio theologieo babitae,

Arabic! Codices nurnevo ea:,nt il , Percici 10, Turcici 5 (quibue*

alii quiat.m libolli aecedunih Myriad 7> Indici, Ckinemee et Ae-

thiopioi 11. Hanc supellectilom literariara Academiae servare cu=

piebat Goliue. CuratoribuR itaque declaravit, Be docendi munerefungi non posse, nisi libria tani arte quam manu exaratie instruc-

turn, ab Erpenio sunimo cum etudio et xnagnis suintibug compara-

tie; inter Erpenii Baprema mandata hoc fuisse uxori datum, ut

Academiae Curatoree reliquis emturip praeferret; addebat, exteroe

mereatoree libroe illos pro Pontificis Bomani ITuntio emere Be Telle.

profeasos ease, verum Erpenii viduam illoB Curatoribus vendere

malle, et 4000 fiorenos poscere, peeuniae summam qua ipse Er-

penius libros aestimaverat quamque ita solvi optabat vidua ut mille

floreni etatim, reliqui deinde, et quidem milleni quotannis per tree

annos continues eolverentur. Ouratores libros emere haudquaquamrecuBarunt, at deerat pecunia. Tandem quum commissi, qui dice-

bantur, consiliarii Ordinum Hollandiae et West-Frisiae timerent

ne libri in exteras deferrerentur regioneB, Curatoribus libroe emendiveniam dederunt, »ut Universitatis splendor ao fama conservare-

tur," statutumque est ut mille floreni statim ex aerario publico

Bolverentur, reliquorum autem 3000 florenorum alteram partem sol-

veret aerarium publicum , alteram Aoademia 3).

1) Sunt verba Ger. Jo. VosBii in Oration© in obitnm Erpenii, Lugd. Bat. 1626.

2) Verba Gronovii.

3) Extract uit de Resomtien van de Heeren Qecommitteerde Baden van de Statmvan Holland ende West-Triesland, van dato den 17 Met 1626 [Codices Erpenianos

non pro nostra Bibliotheca esse eintos, et se nescire cur hoc factum non sit, testatur

Siegenbeek, Oeschiedenu der Leidsche Hoogesehool, II, p. 38. Est annotatio Dozyiin Emend, ad Catal. V

, p. 186 ed. prioris. Quaenam hujus rei fuerit oausa doouit

Hontsma 1.1. p. 11 secundum acta Curatorum, e quibue patet non tantum aotumfuiese de Erpenii CodieibuB, aed imprimU de typographia Erpeniana quam poatea

Putaveris itaque omnes Codices Erpenianos in nostra Bibliotheca

asservari, Grolianis admixtos; sed collate* Catalogo, Vossii orationi

subjuncto, contrarium apparet. Desideramus y. c. duo exemplariaal-Djauharii Lexici

, alterum Bagdadi exaratum anno Hidjrae 673,alterum quatuor (quorum secundum ducirat) voluminibus in 4° con-stans; desideramus porro Beptom volumina Historiae Universalis a

Mirkfeondo conscriptae, versionem Tnrcicam at Tabarli, verbo, om-nes Codices qui alieujuu erant pretii. Noimulli Codices Erpeniaui(si non omnes) in Bibl. Cantabrigiensem. nescio quomodo, iinmigra-runt. In ilia enim asservatur exemplar Dhvani Amro-'l-kaisi, quod,teste Reiskio in Prologo ad Tharapbain (p. xxvi), olim Erpeniifuit; in eadem bibliotheca asservatur exemplar Historiae Ibn Ba-triki, ad cujus calcem adjectus est liber de Siciliae Historia, a

Grregorio editus (cf. de hoc libro auctores laudati a Cdsar Famin,Invasions des Sarrazins e?i Ilalie, I, p. 166 sq.), qui in ErpeniiCatalogo sic describitur: ^Historia Ecclesiastica Saidi fil. Patrici

Patriarchae Alexandrini, k conditu mundi, ad ejus usque tempora;id est annum Chrieti 940. in 4. Cuique annexus esi Ejusdem [fal-

sum est hoc] liber de rebus Siciliae, postquam a Saracenis captaest. 4."

Mox Golius a Curatoribus petiit ut sibi iter in Orientem susci-

pere permitterent. Non tantum data est haec venia, sed praetereastatutum est ut annuum professoris stipendium ei in itinere ver-santi solveretur. Die itaque 13 mensis Novembris anni 1625 vale-dixit Curatoribus et Burgomagistris '), a quibus, Halebi quumesset, veniam petiit libros quosdam Orientales rariores sumtu Uni-versitatis emendi. Sumtibus nimis parcentes 2

) , concosserunt ei

Curatores 1200, aut 1500, aut maximum 2000 florenos libris emendisimpendendos 3

). Unam epistolam inveni, Halebi scriptam, in qua

Elzevieri emerunt. Quum enim cocsturet banc supellectilem in urbe Leidae manau-ram ease, nulla amplius erat causa quare ex aerario publico vel academico magni illi

sumptus essent faciendi. Sed pecunia seniel conccssa mox ex parte Golio data estut in Oriente libros coemeret. d. G,l

1) Resolutien bij Curateuren ends Bwgermeesteren genomen op den 13 Nov. 1626.2) Nescio quomodo Gronovius (p. 16) dicere potuerit: *in libros insignes emendos

opulenius sumptus decretus :" etenim ex documents contrarium patet.

3) Dezelfde Resolution, 10 Aug. 1626.

VI

de normullic Codicibuc Bermo est. Oonscvipta enl a 'O.olio eua. ;uv-

tere neskhi el iii parte aversa exsi.at eodem eharaotsre exaralum

reBpoiiBum r>Qv\\'isohi Ahmed r;

..

Pel- unum eimmn er dhnidium GtoIiuk Haiebi commoi'aiuE eat.

Beinde >• Antioehiam al;m;rme Syriaruin eiviiates- adiia^ couiemplatu;

ei Tm-eavunj ac; versus J'eraais promota castra in MoEonoiamiam us-

que coiiiiti„Lua esL Pbylarcid ei reguli Alburn admieeruiii eum

iamiliaritsi-, el ob medicinae experinienta '•; suspose'-uai-, quorique

merceder reeosarei, dome phirrmie et pyetiouis aiidceiu:;'.

• major!

bus, ul secmn maneret, sollicitarunt s)," Asia minori peragrata,

CoiiBtantinopoii apud Oorueliuni Hagani , Ordinum legatum, con-

sedit; »mcidifc pestilentia: eimul cum legato in Asiam tr-ansiit,

Praefeoto orae Propontidos amoeniBBimos bortos cum ampliBsinia

bibliothsea ei& cedente: in quo secessu in Historicoruui et Greogra-

pboruin Arabuni scripta aut ignorata adbuc aut inovoluta se ingur-

gifcavit." Xn patriatn rediit mense Eovenibri anni i629 4). Die

eaim 21 Novembris CuratoribuB tradidit Cataloguni librorum a se

in Orionte coemtorum. sOptime sane," sunt verba Hugonis Grotii

in cpistola Lutetiae d. 16 Sept. 1630 ad Mcoiauin Peirescium

data 5), »de Uteris Orientis meretur Golius, qui tantam nobis li-

brorum Bupellectilem inde attulit, et laudabili audacia multo plus

impendit, quam fuerat imperatum." Etenim praeter 2000 florenos

quoB impendendoB ei permiserant Curatores, 1195 insuper florenos

et octo stuveros erogaverat; quam pecuniae Bummam ei restitue-

runt Curatores eique insuper, ut bene de literis merito, 1200 flo-

renos dono dederunt 6).

Inter libros a Golio hoc itinere in Oriento et antea in Africa

(hi enim etiam cum roliquis a CuratoribuB emti sunt) ooemtos,

1) Epi8lolam et responsum denno edidit Houtsma p. 48 aeqq. quapropter h. 1. omitti

posse ceneui. d. G.

2) Arti quoquo medicae operam ilederat Golius; cf. Gronov. p. 10.

8) Groaovius p. 17.

4) Galium jam veria tempore rediisse, ooteadit Houlsma, p. 47 aun. 1. d. G.

5) Grolii Epist. p. 90 b. Hunc locum illumque quern infra ex Epistolis Gotham*

ciiabo, debeo beucvolenliae veueraudi senis H. W. Tydeman, viri clariBBiini, qui

patris sui aiinoiationeai ad Saxii Onom. Liter. luecum coniuniuifcuvit.

6) Resolution van Curatoren, 21 Nov. 1629.

m

quorum Catalogue anno 03quenti (163(>) e&dit;, prae caateri* emi,net Jacuti Magnum Lexicon Gteogmpliicam , saape ab ipso (J,,1i«

cum in Lexieo Arabieo turn in wotie arl aWargftntum bunklm,,!et quo sine dubio usuo erat ari e<mipon<ffiduin> Lsxicoii

.,

quod in-

ohoaverat, »geographieum et liintoiic-nm, in quo omnia locorunjet bominum per Oiientem uomina esplicaiontnv *)"; masimo taiawicum dolore hoc addo, huiie libi-uia hie non amplius aBnorvari. Uprimo Catalogo librorum »quoo ez Orient** nuper advcii,. 6 t hipublica Bibliotheca molytas LoydeuaiB Academiae deposuit" G<vlius, nominator (p. I): nTheaaiwun Geographies Jaeuli Alhamavi,.vol. .IV.;" in secundo Golii Catalogo m 39 in folio eat: »(- ^i^Us* o^LJ ^iJdJi, Thesaurus -Geographic™ Jaeoti Jiamataei.tomis 4," et eadem proraus verba leguntnr adbnc in Catalogo Bi~bliotheoae publicae anni 1674, nbi Jacuti opus eat n. 40 in folio.

Sed in Catalogo anni 3 716 hie liber notatus mm est; jam tuncitaque in Bibliotheca nostra deeiderabatur, Ees mira; nam Cura-toreB oerto certius eet librum omnium iilorum qui a Golio eoemtiessent praesfcantissimum, non vendidiaae. Quis itaque hunc Codi-cem, thesauris nostria jam adjunctum, ox Bibliotheca aubripuit

et ubinam terraruin nunc oorvatur? Respondobo quamquam invi-

tus, nam Golii in litems Orientales noBtramque Bibliothecam me-rita maximi facio. Hoc praomonere debeo, ex Catalogo, anno 1674,septem anuis post Golii mortem, edito, non confici posse, Jacutilibrum illo anno adhuc in Bibliotheca noatra adfuisae; nam, ui,

jam monuit 01. Weijera "), Catalogue anni 1674, quantum' adGolianos libros attinet, fere nuda est repetitio Catalogi Goliani;fieri itaque potest ut jam anno 1674 liber deoideraretur, nescienteBootsio, Catalogi auctoro, qui Catalogum Golianum ipais libris

fortasae non inspectis denuo excudi euravit.

Tria exemplaria operis Jacuti in Europa adsunt, HavniensisBibliotheca possidet exemplar d-jobuo spissis voluminibus compac-tum, et Bibliotheca Musei Aciatici Petropolitani habet exemplar

1) Gronov. p. 20 oq.

2 ) Pro /S-4^ legciaduui est j..^}.

3) Orient. I, p. 300.

xm

Bibliotheca Palmiana coemti sunt 29 (1571— 1599), fret tauten-

ex Bibliotheca Sacyana (1603—1605), quoniam Sacyi libri preiii

culnien tenuerunt. Pulcherrimum fuit-donum Beverendi HooykaaK

Herderschee. vei'Bio scilicet Pertsica operi- at-Tabarii, a Bruaiuio

facta, qua aegre carebainue (1612). Addendi denique sunt lib;-:

coemti cum ex Weiiersii Bibliotheca, turn in auctions public;,,

Culeinbuvgi habita mense Sept. anni 1848.

Kumerum Codicum Orientalium nunc 1634 esse dixi; quod, iva

intelligenduni est ut Codex ordine ulrimue illo nuniere Big-aatuL

sit; paucos enim Codices Hebraeos et Occideutales (RusBicoi; v. g,

in Legato Scaligeriauo) , contra morem Arabicis, Persicis, Tur-

ciois oaet. adjunctos, aptiori looo collocari curavi; Bed, ne con-

fusioni locum darem, numeros non mutavi. Pauci praetorea Co-

dices deperditi sunt. Reiskius,qui ab anno 1738 ad 1746 Lugduni

Batavorum eommoratuB est, Catalogo suo adscripsit , deesse n. 181,

1571 in Heymanni Catalogo, ubi sio (inepte quidemt

ut mox\idebimus) describitur: »**<-• ^1 ^I^jJ rr&, Comment, in poemata

Bon Temimi." Codicem deperditum esse censebat cum Hamakerue

turn Weijersius. Teneo profugum, cujus fata enarranda sunt.

Quid Codex contiuuerit, patet quodammodo ex Heymanni Ca-

talogo manu scripto, ubi haeo (Cod. 1372, Vol. I, p. 567): »Liber

admodum bene et cum omnibus vocalibus scriptus, efc ab initio

ad finem usque luculentissimis Bcholiis in margine locupletatus.

Incipit sine besmele hoc modo: kwLil v^> e* m margine additur:

f!**^ (3 c5'« Additur quoque a commentario [sic] in marg. nomenauthoris : irf ^ y^\ y!>\ ^jj> ^ ^ 3jBc ^ <j)JLo ^ ^p&r ^j-j' etc." Haeo tantum Heymannus, ex cujus verbis CI.

Weijers (in annotatione manu scripta ad Reiskii Catalogum), ad

indicem, al-Hamasae editioni Freytagianae adjunctum, provocans,

confecit, deperditum Codicem continuisse Dlwanuin Mazinidarum

,

qui ad Temlmitas pertinebant. Hoc si admittimus , continuisset

Codex collectionem antiquorum poematum, a poetis e tribu Mazin

compoBitorum , librum cujus alterum exemplar in Europa non

adessefc; rectissime itaque dixisset "Weijersius, summopere dolendumesse

, talem librum esse deperditum. Attamen minus recte de libri

argumento judicasse mihi videtur Vir Olarissinms. Etonim nuequain

IX

Lugduni Batavorum quum duplici docendi munere, linguarum

scilicet Orientalium et Matheseos, fuDgeretur Golius, noniiulla

opera, ad hane potissimum disciplinam pertinentia, eibi describi

curavit. Jam in Africa iibros quosdam, unum v. g. de arte me-dica, c. t.

{J^j.,nJiw.l\ ^Lcl}!

,quem possessor vendere nolebat 1

),

describendos curaverat; idem officium Halebi demandaverat oidem

Derwtsoho Ahmed cujub epistolam supra edidimus. Hie in Golii

usum doscripsit librum quintum, sexturn et septimura Tractatus

Apollonii de conis , a Thabit ibn-Corrah Arabice versi; apogra-

phum absolYit, ut ipse in subscriptione testatur (habemus enimillud, numero 14 signatum, in quo Codice hoc opus primumtenet locum), fori a sexta, die 15 mensis Dhu-'l-hiddjah anni 1036,i. e. die 27 mensis Augusti anni 1627

,quo tempore Golium Ha-

lebi commorasse supra vidimus, Amstelodami autem duo erant

Arabes ChrisUani, ar-Rawf (^i—Jl) 8) et Nicolaus, Petri filius,

pnnotura horao nooae. L. B,, apud JoanDem du Vivie, 1696], Patet ex illo, utetiam vidit CI. Gildemeister, qui hac de re ad me literas dedit, quid OAcuti Codioi

aooiderit. Eo scilicet tempore quo Golius diem supreraum obiit , i e. anno 1667,erat in hujus aedibus; msnsit ibi, ipsius Codioibus interraktus, doneo Golii Biblio-

theca, 29 annis post, venderetur, qno tempore et ipse venditus est, nam in Catalogo

modo laudato legitur p. 2, inter Iibros in folio: ^tjJUjI *j£*« yt j,UJI i-jU?,

et turn enumerantnr volrtraen tedium, qnartnm et quintum ejusdem operis. Culpaigitur iucumbit iie qui tunc Bibliothecae praeerant, quique ourare debuissent neliber, qui emtionis jure in nostrara Bibliothecam devenerat, venderetur. Sed tunotemporis nemo in nostra urbe erat, literarum Arabicarum vel mediooriter peritua.

Haec enim studia, inde a Golii morte usque ad adventum Alberti Sohultensii, i.e.

ab anno 1667 nsque ad annum 1729, neglccta jncuerunt [Cf. Siegenbeek, Oeschie-

denis dtsr Leidache Hoogeschool, I, p. 264 sq.]; unde etiam explicandnm, quod exditissima ilia collectione Goliana nihil pro nostra Bibliotheoa emtum sit. Optimi et

rarissimi Codicea Goliani nunc sunt iu Biblioth. Bodleiana, veluti Dfwan al-Famdaki

(p. 10, n° 20), Ibn-Haiyan (p. 14, n° 73), Ibn-Bassftm (p. 11, n° 86), Ibn-CAhibac-Calut (p. 11, n° 84). R. D.

Ceterum Codioem Bodleianum Jftcuti olim Golii fuisse, jam testatur Gagnier in

opusculo de Codd geographicis Bibl. Bodl., Ms. Bodl. 263 (4)' Nio. (Catal. II,

p. 282). Conf. porro de Lao re quae scripsit Doot. Houtsma I.e. p. 64. d. G.

1) Dozy minus recte interpretatus est locum in epistola qnam ipse edidit in

Catal. 1, p. 161 seq , Houtsma p. 28. Nam Codex libri al-Mosta'ini quem Goliusobtinuit, nunc Cod. Arab. 16, est valde antiquus, nisi qnod partes deperditas sup-plevit manus reoentior, jussu, ut probabile est, ipsius Golii. d, G.

2) Dozyum hio errasso luoulenter deraonstravit Houtsma p. SO. Intelligitur enimvir notissimos Christians Ravius (Rau), qui Nicolaum secum ex Oriente Amstelo*damum allexerat promissis quae redux explore non poterat (Houtsma p. 84). d. Q.

b

qiiibus ad iibror desoribendoB uout; eat GroIiuB. Ej: Nicoiai epis--

toliE, "Q-olifti'iaruiB epistolaruin collectioui insertin, apparel, duor=

illop viro-- . ."Kicolaum et ar»R6/wi, infeste satit animo inter ee

fuisse. ]>er,c:.'ibeuduiri iir; tvadidovat G-oliup Apollonii exemplar

(utrura 'apographum a Dorv/iseho Ahmed factum an aliura Oodi-

cem, neticio : at in epistolis Kicoiaus de ar-Rawio queritatur,

mendaciorum aerario, wi.^! Kiijs*- 'sic eum appellat) 1) , Codicem

legere nenoienti, Bed nihilorninus contendonfci, se Nicolao in Co-

dice describendo opem ferre. Ubinam hoc apographum nunc ser-

yetur, nesoio s); sed habemus alia apographa, facta a Nieolao

,

qui saepe Lugdunum Batavorum bo oontulit ut Golium,quo fa-

niiliariter iitebatnr 3)

quique in lingua Latina addiscenda eum

adjuvabat 4), visitaret. Opera, a Nicolao in usum Golii desoripta,

oontinentur Codice 14. Pleraque eorum raathematici sunt argu-

ments, quumque inter ea inveniantur quae unica sunt in Europa,

Golio Codicem unum pluresve commodatoa esse ab Orientali quo-

dam viro suspicor, quoB, quum venales non essent, in Orientem

remiBit. Nicolaus ille, ut epistola dooet, in usum Golii descripsit

etiam librura Arabicum c. t. t^UI K^ssi, quem hie non habemus,

sed Nicoiai apographum servatiir, ni fallor, in Bibliotheca Ultra-

jeotina 5) ; affirmat praeterea Be in Golii usum descripsisse ^^**iaJI,

quem ad-Damtrii librum de animalibus esse suspicor, promittitque

opporfcuno tempore se descripturum (joy3 J.0I KJL^.

Libri Goliani primum locum tenent in nostra Bibliotheca

(1- -211 quibus addendus Cod. 1221 (al-Fihrisf) qui Heymanni

tempore pone reliquos Codices latuisse videtun ; sequuntur Scali-

geriani (212—268) et magna ilia Colleotio, Legatum Warnerianum

dicta (269—1199).

1) Houtama p. 92 vjt>jQj Xit<s»-. d. G.

2) Nunc in Bibliotheca Bodleiaoa (v. Houtoraa p. 85). d. G.

3) Jn epistola quadaia salutem mittit Golii uxori liberisque, Idae, Theodoro et

Matthiae.

4) Petit a Golio Moalimorum hi3tori&m (hn.=*J«vmwXI £n=jJj)j Arabics et Latine

scriptam, ut inde vooabula discat Lutina. Libor ille ELmacini videtur historia, ab

Erpenio cdita.

6) Est ibi Cod. 88 (v. Catal. Leid. la edit. V, 272). d. G.

XI

Levinus "Warner Grolii erat discipulus. Anno 1644 Constanti-

nopolin profectus est *), et quum anno 1655 Ordinmn Generalium

Minister Constantinopolitanus mortmis esset. cui nomen 'Gisberfci,

ei successit Warnerus, »vir docfcus, in ea urbe degens ut linguas

Orientales uddiscerot"'

2), Quo raodo singulos Codicep naotue sit

Warnerus declarare non possum, nam nihil Lac ds re aimotatum

reperi •'); eraiase ilios videtur u bibliopolis Constantinopolitanis

;

qua in re ouit> indofessa diligentia versatuw fuisne, nee BumtibuB

pepercisse o.i exquisitam ot spleudidam supellectilem sibi corupa=

raret, ex ipsa collectioue satis supoique patet, neminemque harurji

lifceraruin peri turn fugit, Optime autem de nostra Bibliotheca et

de Uteris Oriontalibus meritus est vir ille pie semper colendus,

qui omnes Codices suos Orientales Bibliothecae Lugduno-Batavae

reliquit. Libri hie jam aderant ineunte anno 1669 *).

Sic igitur saeculo decimo septimo, sexaginta annorum spatio,

fere mille et ducenta volumina Orientalia, praeter Codices He-

braeos, in Bibliotheoam illata sunt cum Golii diligentia, turn

Scaligeri et Warneri liberalitate , »quos si in tot tantisque the-

sauris Academiae nostrae vindioandis pari studio atque indusfcria

secuti essent posteri; nae ilia, quam aequi harum reruru arbitri

jam inter paucas magnam esse consent , eadem hoc tempore om-

nium omnino Regina Bibliothecarum Orientalium sine ulla dubi-

1) Vide Praefationem ad Wameri opus c. t. Proverbiorum et aententiarum Persx-

carum centuria, anno 1644 editura, quo etiam prodiit Levini Warneri epistola vale-

dictoria in qua inter alia de Stylo Historiae Timuri. Scripta est ad quinqae juve-

nes, qui iu addiscendie Unguis Orientalibus "Warneri opera nsi erant, et libello

adjuncts est «Joannis Schildii ode propemptioa od Levin urn Wornerum, iter Con-

stantinopolitonura ingressurum." Gronovius (p. 24) Golium «Warneri abaentiam

incredibili contention ao labore propugnasse et nullae pro ea aollioitudiues refugisse"

affirmat.

2) Sunt verba Aitzcmae, Saften van staet. en oorlogh, III, p. 1172.

3) Unum et alterum de origine Codicum reperit Doct. Hontsma 1, o. p. 107 aeqq.,

intor alia, nonnnllos oriundos ease e bibliotheca celeberriini bibliographi Httdji-

Khalffa. Plurimos CodiceB olim fui99e e libria J. van Hill, Warneri fere aequalia,

notum est, sed quis hio fuerit et ubi Codices acquisiverit adhue latet. Vid. Juyn-

bollii annotatio od Catal. Codd. Hebr. p. XII seqq. ot Houtema 1.1. Ipsius Warneri

vitain paucis illustravit Doot. W. N. do Rieu in prologo ad »Levini Warneri de

rebus Turcicus epislolae ineditne," quas edidit anno 1883. d. G.

4) Rtsohttiihi van Ouratoren , 1669.

SI)

tatione existimaretur" 3

). Per touum enim saeculum dedmrir oc-

tavum , ad annum 1780 usque, sumerus Codicum ho:j nisi ad

1221 erevit : turn autero , fere e sola Joannie Jacobi Bcbiiitensii

privata bibliotheca, lev ooinLil sul: ut numerue exif-veret 130?.

qui tandem nostra aetate e;- ivmoem recentissimo tempore «'fere

ab anno in tie 1820) diverciF epporjDnitafcibub tain ins-ifriJter auetus

est ut nunc 16S4 Codices Oritmtuiet, praeter Hebraeots ruineren-

tur. Summoperc dolendura ecL praetor tria volumina Lexiei Ei»

ographioi c. t. ai-Mokaffd, quae ipsius auctoris, al-Makrizii, manuexarata sunt efc de quibus alibi 2

) retuli, nihil .em turn esse ex

Bibliotheca Seheidii, amplissima quam homo privatus hisce in

terris poBBederit unqu'am 3), et Sfhultensiana bonorum librorum

copia longe ditiori. Sed temporibus patriae calamitoeie divendita

est, mense scilicet Martii anni 1806, et pecuniae penuria tunc

afflicta fuisBe videtur CJnivereitaB. Postea perpauci libri Scheidiani

ex aliie bibliothecie coemti sunt.

Eeliqui Codices aut emtionis jure aut nonnullorum liberalitate

Bibliothecae nostrae accesBerunt. Sic, ut potiora tanturn enume-

rero, tres (1304—1307) emti sunt ex Bibliotheca G-uilielmi Ouse-

ley; 21 (1314—1334) oriundi Bunt ex Bibliotheca Societatis Indiae

Orientalis; quatuor (1339—1342) dati sunt ab Humberto; sex

(1343—1348) emti sunt ex Bibliotheca Sohroederi; pulcherrimum

Ibn-Khalduni exemplar (1350) Tuneti emtum est anno 1828, Hadji-

Khallfae (1370 et 1371) Constantinopoli;quatuor Codices (1389—

1392) dati sunt a CI. Changuion, Professore in Promontorio Bonae

Spei; ex Hamakeri Bibliotheca omnia fere coemta Bunt quae ali-

oujus sunt momenti. Accesserunt quoque 82 CodioeB, Halebi ool-

leoti a Nobil. TeBta, qui bob Bibliothecae vendidit. Eorum parB

(1435—1454) Halebo missa est anno 1837; reliqui (1508—1569)

mense Aprili anni 1839 Bibliothecae adjuncti sunt. In Mb Codi-

oibus,

quibuB TeBtae nomen adBcripBi , nonnullos esse rarisBimoB

et utilissimos , ex hoc Catalogi volumine satis patere credo. Ex

1) Sunt verba Hamakeri in Praef. ad Spec. Catal.

2) Notices sur quelqtus maniucnts arabes, p. 8 sqq.

8) Hoc minus reote dictum esse, vix opus est ut moneam. Cf. quoque quae scripait

de Jong^ in Praet. ad Catal. Cod. Or. Bibl. Acad, Keg, p. XII. d. G,

VJII

itidem duobus eonsfcans voluminibuB. Utrumque itaque vel ob

'vol.uminum numerum diversum a Goliano esse oeusemlum eoi;:

Petropolitanum praeterea recentisshnum est, anno demum J 809

exaratum 1). Unicum quod restat exemplar est Oxoniense, ei jam

statim animum advertit, hoc, ut G-olianum, quatuor volumimbus

formae maximae constare (Urii Catal. 928, 929, 932 et 983);

sunt nempe quatuor postrema opens volumiua; priinura deesi..

Seriptum est annis 1471 et 1472 p, Chr. Venit in Bibliotheeam

Bodleianam ex Legato Narcissi Marsh, Axchiepiscopi Armacliani 2).

Mars'hto autem exemplar nostrum a Golio esse venditum., quumCodicis pretium a Curatoribus jam aceepisset, statuere non ancle-

rem, nisi in Bibliotheca Bodleiana alios quoque Codices ex Marebii

Legato oriundos vidissem,

qui, at ex adjeota annotations mihi

patuit, antea Golii fuerant 3); neo aliter explioare possum quo

modo Codex Jacuti ex nostra Bibliotheca evanuerit et in Marshii

possessionem devenerit. Quodei anno 1674 adhuo in pluteis nos-

tris aderat, non Golius accusandus est, sed alius, nescio quis;

sed certa mihi est persuasio, Codicem qui nunc Oxonii servatur,

nostrum esse 4),

1) V. Frahn, Ibn-Foszlan's Berichte iiber die Russen (Merer Zeit, p. xlvi sq.

2) De Naroisso Marsh off. loci laudati in Iudice ad secundum volumeu operis

Woodii , c. t. Alhenae Oxonxemes.

8) Goliura omnes suos Codices Bibliotbecae nostrae non vendidisse, patet e.g. exepistola Jobi Ludolfl, literarum Aethiopicaruni studio clarissimi, die 8(18) Martii

anni 1650 ad Jo Ernestum Gcrharduin flam (in Clar. virorum Epist. CXVII e

Bibl. Gothanae auiographis , cum proef. Cypriani), in qua Ludolfus dicit • dclicati-

ores Holkndos libros suob negre ab uliis contracted pati;" quibim addit baec: „DeD. Golio uotum tibi esto, ilium raanuscriptos suos nemini fere commodare eolere.

Ego, quamvis ipsi diu notuB, vix Psalterium Arab. Msb. impetravi: domi tainen

suae libros suos aliis inspiccre permittit. Unde tibi longo tempore et labore, multoetiam cultu et obsequio opus erit, donee librum quendam ab ipso petere audeas."

4) In Emend, nd Catal. V, p. 136 seq. Dozy sequentia annotaviU „Haec de Co-dice Jacuti scribeDS, nondum cognoscebam Catalogum librorum mann scriptorumGolii, qui anno 1696 venditi sunt. Etenim tunc hoc libello rarissimo carebat nostra

Bibliotheca quern demum anno 1866 acquisivit. [Titulus est: Catalogus insigniumin omni facnltate, linguisque. Arabica, Persica, Turcica, Chinensi etc. librorumMSS. quos Doctissimus Clarissirausque Vir D. Jacobus Golius, duiu viveret Matba=sios et Arabicae Linguae in Acad. Lugd. Batav. Professor Ordinarius, ex variis

Regionibus maguo stndio , labore et sumptu, collcgij. Quorum auctio habebitur in

Aedibns Johannis du Vivie, BiBliopolae. Ad diem *w. Octobris SL Maya, ad

XIV

me legere mexnini , auliqua Maziuidarum poematan« unim (orpui;

fuissc collects, o.i ejusmodi collecfio otiam Ha.d|i-Eiia.!?fa?. proreur

incognita fu.it, hi eulur Leiico bibliograpbioo Inistrr; taiem librnii.

quaevis. Praercea , ci verbit, ab Bej'ma,iii.o doee/'imiii , auoto^

indicaretur,

nou Maziaidae, yeu ipse Mazin . a ooo Ma^iuidae

oi'igiuem duoebatiP; earniinum auoici LabeaduG ef«.„, OO'eniH.

vero, nomfcD poeiae a coram entatore contra morem «,. marcim esae

Bcriptum, giuim Aruboo noinina poetarurs , cuorum carmine refe-

rantur, textui muerero Boieant, At iiiis Oodicis verDis non poeta

indicatur, sed tribus genealogia explicatur. Cerfcum milii videtur,

Codioem non coimnoisse Diwanum Hazinidarum, sed al-Ham&sam

cum adjunctis scholiis. Incipiebat enim Codex, Heymanno teste,

a verbis A-wLi. v._jIj,quae primo libro al-Hamasae esse inscripta

notum est. Primus porro versus al-Hamasae obi: q*o—*-£ ^.J

qjU et quae sequuntur; in quibus igitur de ipsa ilia tribu Temi-

mitica M&zin sermo est, cujub genealogia in nota ista marginali

explicatur. Compositus autem est hie versus a quodam poeta ex

Balanbar, i. e. Benu~'l-Anbar , et idem illud in Codice erat scrip-

turn, in cujus margine yjaeh explicabatur per -_*~L»J! ^ ^1; Bic

enim reponendum pro verbis istis, ab Heymanno corruptis, ^j\

j*asJ! (5- Nunc etiam intelligitur quam ob causam in altera nota

marginali cognatio Mazinum inter et al-Anbarum explicetur.

Hoc al-HamaBae exemplar, cui sobolia erant adscripta, inveni,

non inter Golianos collooatum, sed inter Warnerianos, et plane

alio quam oportebat numero signatum. Nimirum Codex 889 in

Heymanni Catalogo , cum edito (ubi est n. 1570) turn manu scripto

(Cod. 1372, t. V, p. 2001), ita descriptus est, ut eo solam al-

Bohtorii Hamdsatn, ab altera ilia quam Abu-Tammam collegit

diversam, contineri, et Codicem ilium 889 uno tantum volumine

oonstare, luculenter appareat et omni dubitatione careat. In plu-

teis vero duo inveni volumina, numero 889 Bignata, quorum pri-

mum (889a), schedula ilia, verba Ex Legato Viri Ampliss. Levini

Warneri exhibente, qualis reliquis Codioibue Warnerianis agglu-

tinata est, carens, continebat Abu-Tammami Hamasam, pcholiis

instructam; alterum, Hamasam al-Bohtorii. Consulo Reiskii Ca-

talogum. En! Abrabami Gronovii manu uni illi Codioi 889 (quern

xv

solum Reiskiue quoque cognitum habebat) additus est alter, or.

duo sic exstiterunt Codices, a ot b, uterque numero 889 sigimtus.

Quid infelici isti 181 accident, sunpicor ex misero quo nunc mlhabitu; rubighie enim situque est obductus, et multa in oo jamnon amplius legi pooouut, dum praeteren primis et ultimir. envoi

foliis, quo fit- ut prima ilia verba, ab Heymauno desoripta, hodampliue in illo exstent, et Codex a versu

bUol ^JjJI ^,5*. a, ®\^M *%&£ vjii^. J t»LjJ nl/,

qui septimus est al-Eamfisae, incipiat. Reiskii tempore pone plu-

teum, in angusto latibulo , latuisse videtur;postea repertus, sed'

numero jam destitutus, Codiei 889 propter tituli similitudinein

adjunctus est. Ego quantocius Golianum ilium Codicem vero et

antiquo buo numero 181 signari curavi; per saeculura, vel quodexcedit, pro deperdito habitus, nunc tandem denuo repertus est

suoque gaudet loco.

Alter Codex, quem deesse suo Catalogo adscripgit Reiekius,est 642, qui duo opera continebat, unum in Heymanni Catalogo659: >y (1. yMs.) ^.i.^ ^ oLj^A) £ vLX-f, Abu Safas

(1. Hafc) Omaris quadruplex Noraocanon rliythmo oxpositus juxtaquatuor Bectas orthodoxas;" alterum in eodem Catalogo 1314:»yUJ! .X_^*J _^ui! j, ^\yj\ , Abdulcadir tract. Grammat. decentum Regentibus." ')

Mense Octobri anni 1817, quo tempore Hamakerus BibliothecaeCodicum Orientalium praefectus est, deerant hi:

59» tornus primus. Vitae Medicorum auctore Ibn-abf-Ocaibiah(Heym. Catal. 831).

73i tomus primus. Classes Schafittarum auctore Ibno-'s-Sobkf.

76, qui est 832 in Heymanni Catalogo. Totum Ibn-abf-Ocai-biae opus nno volumine comprebensum.

1199. In Catalogo ReiBkii confunditur cum n, 1099; verumex erratis, Catalogo edito Bubjunctis (p. 491), apparere videtur,

1) Doot. Hoatsma nnper detexit hoc exemplar opneculi Djordjanti noD deaiderari

,

sea errore olim in serinio oollocatum fnisse inter Cod. 300 et Cod. 301, deindemalennmero 301(a) esse inetructum, ut distingoeretur o 301, qni ideo 801 (b) inseriptuBfnit. Est in ed. nostra n. CL (p. 89V d. G.

XVI

n. 1199 oust alterum volmnen n. 1198 ;

,qui in Catalogo ecn;o

n. 26 Botatue est: »E. T. Syriace 2 voli. anno 1550 a Poaw'It

Tenetias delatum."

1219—1221. In Grronovii ad Cafcalogmn ReiskianuiB sv.ppU>-

mento manu ecripto, 1219 Codex vocatur. 1220 pannus seviceu*.

.

et 1221 Baoc-uf ooriaceue cute syngmphis. «"aic ante nostram aei;a-

tern pro amiasis habiti fuerunt 3 21ft et 1220: -squales tandem

fuerint et quid continuerint," air Ci, WeijerB {Orient I. p. ??('•,,

snunquam rescivi, sacculum vero istum coriaceum cum syngrapMs

,

etiam dudum, ut videbatur, .-.amissum, nuper e latebra producium

recognovi , vidique laceram ipsum situque obductum omnino nihil

continere praeter chartulae per ludum factaB aut magicaB, Turcice

scriptae, et plane indignas quae arnplius eervarentur." Pro his

itaque alios tres Bubstituit Vir CI.

1260, qui quid continuerit nescio.

Sunt inter hos Codices quibuB facillime caremus , Bed tres summi

erant pretii. Quod ad tomum primura n. 73i attinet, fieri potest

ut in funesta ilia clade, qua die 12° Januarii anni 1807 pars

urbis nostrae eversa est, interierit una cum aedibus Ravii, hoc

volumen tunc fortasse studiorum cauBa apud se servantis; quomi-

nus vero idem n. ia 59 et 76 accidisse conjiciamus, obstat, ut jam

monuit CI. "Weijers (Orient. II, p. 178), »quod Sacyus in libro

suo Relation de VEgypte par Abdallatif, anno 1810 edifco, non

tantum (in p. 478 ann. 1) de utroque tomo Codicis 59 ita loqua-

tur, ut certe non appareat, eum solum posteriorem Parisiis Bibi

commodatum habuisse, sed, quod majus est, etiam Codicem 76

(in p. 499 ann. 1) tanquam fontem coramemoret, ex quo in illo

opere vitam Ibn-Djoldjoli edidisset (p. 549—651). Nisi igitur sta-

tuatur Sacyus jam aliquot annis antequam librum suum ad finem

perduxerit et typothetae tradiderit, locos illos e Codicibus nostris,

Parisios ipsi ' missis , descripsisse , hoc quidem argumentum mani-

festo probat, Codicem certe 76, et fortasse etiam priorem alterius

tomum, circa annum 1810 adhuc exstitisse." 1).

1) Weflereii conjectaram, jam par 86 parnm probabilem, falsam fniese, probavit

eventos; vid. Praef. ad edit, eeonndam. d. G.

X.Y1S

Primus Catalogue Codicum Oriwufcalium l)

prodiit anno 1623;

descriptum est in eo legatum Scaiigerianum , Bed libri arte et

manu exarati conjunctim et confuse commemorati ount, Indesque

imperfectuB el mancus eBt. Anno 1630 Golius qui, ut dixinius,

anno proxiuie praecedente ex Oriente redievat , edi permisit Ca~

talogum c. t, : Catalogus rarorum librorum , qnos ex Oriente nuper

advexit,

ei in publico, Bibliothacu inclytae Leydmsis Academiae

deposmt Clariss. ei de bonis ariibus meritiss. Jaeobuu Golius, in

ilia eadem Academia, et Linguarum Orientalium , el Matheseos

Professor insiynis. Parisiis, Excudebat Antonius Yitiay , 1630.

Numeri huic Catalogo nondum sunt additi. Decern annis post

prodiit alter Golii Catalogue, qui cum separatus vendebatur turn

adjungi solebat Catalogo Bibliothecae quern Dan. Heinsius anno

1640 edidit. Titulus est: Libri Mss. Arabici et alii, quos pro

Academia ex Oriente advexit Jacobus Golius. Ubi ex voto Phila-

rabum atque in eorum usum praefiguniur genuini Librorum tituli.

In hoc Catalogo illi libri rursus commemorati sunt, Latinis qui-

dent verbis plerumque iisdem, sed tantum non omnibus proprio

suo nomine Arabicis Uteris praemisso , ac singulis etiam numeroaddito. Nonnulli Codices postea ab Heymanno male desoripti , hie

jam multo • melius descripti inveniuntur. Sic v. c. n. 14 in folio

his verbis in Catalogo Goliano secundo describitur: »Africani cu-

jusdam eruditi epistolae, orationes et carmiua, Item ..„.jt 5LLs».

(£j\j.x>\ Oy&M,. Itinerarium Ibn Saoudi Abderitae,

qui iter insti-

tuit ab Haha in Telmesan et Aegyptum , ad visendos ejus saeculi

clariores viros." Non accurata quidem est haec desoriptio Codicis

qui fragmentum ex Ibno-'l-Khatibi Granatensis epistolarum colleo-

tione et Iter al-Abderii continet, sed longe praeferenda est Hey-mannianae

,qui vir , Arabico titulo non addito simpliciter dixit

numerum 11 (numeri enim Goliani postea mutati sunt; in Hey-manni Catalogo (p. 484) est n. 1846) continere: »Itinerarium 4

sociorum, script Maurit.", quum de quatuor sociis oogitandum nonsit, quumque praeterea HeymannuB primum quod Codioe continetur

opus silentio praeterierit.

1) De Catalogis autiquioribuB jam egit CI. Weijers in Orient. I, p. 297 sqq. lis

quae dixit Vir CI. usus sum; quuedam de meo addidi.

XXYIII

-Quum lnagtuiiceiifcisBimum Wameri Logatum Lugdurium Baiaro-

ram advaniu&et , Tkeodoro Petraeo at Sahin Candij , docto Araionio

Christiano , a Gnratoribun martdatum mi ut Coram Indices (soriil-

ceroni duoc, quorum alter tii.uloti ot aneiorum noniina, ;dtof ok««=

guloium oporotii Emtimam coufcineieL Pro Lac opera ud oontum

Ifcixthaleri ooneessi sunt ')< BoIu.g Sahin Oanclij \.oc opvit deindfe

continuasoe videtux- 8); duas vol tves , nonniuiqnam etian) tiwaiuor

boras quo lidie Legato Warneriano ordinando impandii, a die 28

A-prilia iude usque ad extrenium diem ineriais Maji; ae.oepit ituqufl

a Ouratorihus 250 Morenos- 3). Quatuor annis post Academiao Rec-

tor Magnificus Bootsio 4) mandavit ut omnium Codieum Orientaliuia

Indicem conficeret, qui quum per sex menses huie labor! incu-

buisset, 315 riorenos accepit'-). Hie Bootsii Index adjunctus est

Catalogo Bibliothecae qui anno 1674 auBpioe Frid. Spanhererio edi-

tus est. Quantum ad G-oliauos libros attinet , fere nuda' repetitio

est Catalogi Goliani secandi sed tituli librorum ex Legato War*neri hie primum typiB deseripti sunt.

Heymannus deinde Catalogum confecJt, quo omnes noatros Orien-

tals Codices (Hebraeis tantum exceptie) • descripsit. Eab6WU8 auto-

graphum. Constat sex voluminibus charfcae quadruplicatae,paginis

auieni dimidiatis et crassiore calamo graudioribusque Uteris scrip-

tis 2539. Severe Bed juste de Heyrnanni amplis adversariiB judica-

yit CL "Weijers, »in quibus," ait, qui »praeclaram pro ista aetate

doctrinam, Arabioaeque et reliquarum linguarum aocurata^ cogni-

tionem, judicium porro in locis eligendis, et plus quani modieamin iis describendis exercitationem peritiamque exspeotasset , sane

hunc misere sua spea frustraretur, cum nihil fere quam quo faoil-

lime caruisset, inventurus esBet." Ex hoc ampliore manuscripto

excerptus est Index,

quern Heymannus , adjutore usus Carol©

1) Resolution van Curatoren, 8 Febr< 1669.

2) Vid. Houtsroa 1. c. p. 68. d. G.

3) Resolution van Curatoren, 6 Aug. 1669.

4) N. Boot, Bremensis, vir doctiaaimus et polyglottus. Cf. Houtsma p. 65, qui

ftdait Dozyum errasee, ubi de hujus Catalogo soripait: »Qaantum ad Golianos libros

attinet, fere nuda repetitio eat Catalogi Goliani seeundi." d. G.

6) Resolution van Curatoren , 8 Nov. 1678.

XIX

Schaafio, edidit, Catalogo Bibliothecae publioae adjunctum,qui,

sub auspioiis et opera Wolpherdi Senguerdii et Jaoobi Gronovix

confectus, anno 1716 forma maxima prodiit

Non pejor quidem est. Heymanni Catalogue reliquin qui illis

temporibus editi sunt; atfcamon tarn innumeris Bcatet niendie, ne

de ejus brevitate dicam, ut nostra tempori, in tanta diaeiplmae

luce, nulla ox parte eatisfucere possit. Saeculc praetevko nihil ad

meliorem Catalogum aliquando condendum, factum; Reiskii enim

Index, quem manu ejus scrip turn etiamaunc possidenms, brevi et

imperfecto Heymanni Catalogo ediio multo est, brovior et imper-

fectior. Q.uum vero Hamakerus Bibliotbecae eseet praefectuc, Btatim

de meliore Catalogo conficiendo cogitavit ; manum operi admovit

,

et anno 1820 notiBsimum et praeelarum illud edidit opus c. t. Spe-

cimen Catalogi ^ in quo tamen non plures quam 21 Codicee descripti

Bunt. Plura non edidit; scripsit tantum (uec tamen absolvit) dis-

sertatiunculam de Codice primo, quam totam in hoc volumine

edidi x) ; annotationes porro ad Reiskii Catalogum, numeio quatuor-

dcoim, quarum singulae paucis constant versibus, una et altera

tribus tantum quatuorve. Hae talia continent quae aut nunc non

amplius nova sint, aut Codicem vel leviter inspicienti statim ap-

pareant. Edito Specimine ad alios labores se applicuit Hamakerus

,

i>unde factum est ut post annum 1820 fere nullam amplius de

industria. operam posuerit in cognoscendis universis nostris Msb.

Codicum thesauris detegendisque et corrigendis Catalogi editi er-

roribus 2 )."

Destituerat itaque Catalogum Hamakerus, sed ab anno mde

1830 usque ad annum 1844, quo praematura morte disciplinae

ereptus est, destitutas partes excepit Weijersius, et Catalogi spe-

cimen primo volumini operis, c. t. Orientalia, inseruit, Mortuo

Weijersio ego Catalogi curam suscepi.

Ex iis qua Weijersius in priino Orientalium volumine dixerat,

confeceram , novum Catalogum , cum ipsius , turn Hoogvlieti opera

Meursingiique (quibus viris doctis, nunc jam inortuis, adjutoribus

usub est), jam insignes feciese progreBsus, et ad perfeotionem non

1) In hae altera editione omi9sa est. d. G.

2) SuDt verbs CI. Weijeroii {Orimt. I, p. 298).

XX

iiiei altimam quasi uaanum et liinam deesse. Spe frustrate sum:ad Oatalogum oondendum

,qualero yolebam et oogitabam, bauti

ita muita facta esse inveui. Quod ui pateat,. declarano quid anteme iaofcum sit et quale meum i'uorit consilium.

Duo imprimis volui: pi-hnura, ut ez Catalogo luculentei- pateratquid smguli Oofli(»HB coiitiBerent; alterum , ut dudum incboaStiE

liie et jam ante uiginta anncm proir.issut liber tandem ederetm;quod ui fieri posset, supervaoanea oniittenda eraut; anoqum eiaia

iiOBti-o Catalogo id aacidertd. quod aliavuut bibliothecarmu catalogacciuere veheinenter ctoiemus; ubi enim de catalogo agitur, baudrare oralione tantum benofiei sunt viri docti; stat nominis umbra.

.

Eamakerue in Specimine id potissirouin egit, ut seriptorumvitae ex inedifci6 vulgaret auctoribus , versione et annotationeadjeciis. UtilisQimum sane institutum, quod Hamakerus docte, c.o-

piose, adrairabiliter, ipsorura librorum deseriptione non neglecta,

exsecutuE est, sed Catalogo minus accommodatum,quern biblio-

grapbici, non biographici argument; esse jure postules. Nam vitae

auctorum potius scriptionibus de bistoria literaria reservandae sunt,quarum locum tenere catalogi nee debent nee possunt; nimis enimfrequentee catalogis insertae, locum librorum description praeri-

piimt, quod factum esse dolemus in Hainakeri amplo 250 pagina-rum volumine, quo 21 tantum describuntur opera. Fieri etiam nonpotuit quin in scriptorum vitis ex Codicibus £rabicis edendisHamakerus saepe erraret, quandoquidem pauci tantum iique men-dosi ei ad manum erant Codices. Nunc eaedem illae -vitae, v. g.quae ab Hamakero ex Ibn-Ehallicane descriptae sunt, ab aliis

viriB doctis, totum Ibn-Khallicanis opus publici juris faoientibus,ex longe pluribus ot inter hos melioribus Codicibus editae sunt;quo factum est ut magna pars Speciminis, a viro egregio con-scripti

,jam nunc

, baud ita multis annis elapsis , nullam fere am-plius praebeat utilitatem.

Diversam rationem, eamque Catalogo magis accominodatam

,

sscutus est HamakeruB in soriptione de Codice primo, qua fuseet copiose explicuit quid ipse liber contineat; quam, ut hujusToluminis maximum sit ornamentum, nunc primum edidi. Verumquod de priori ratione valet, valet etiam de hac: egregie, mag-

XXI

nifice praestitisse Hamakerum quae praestare vellet, omnes fate-

buntur; simul vero judicahunt, rafcionem quara in uno Codioe

deseribendo secutus est vir summus, si in omnibus tantae quanta

nostra est Bibliotliecae deseribendis , aut ipse aut alii aecuti essent,

tantum opus, si unquam perfectum fuisset, eerie inter pauoorum

ahnorum spatiurn non poiuisse absolvi. Quid praetei'ea spectator

hac describendi ratione? Utrum , ut libri indoles innotescai, utque

quid in universum contineat, appareatp Huic consilio breviorem

descriptionem non minus sufficere censeo. An vero hoc spectator,

ut omnia memoratu digna et nondum eognita, quae libro aliquo

contineantur, publici juris fiant et exeerpta editionis locum eup-

pleant? Hoc si epectatur, dubito an viri docti consilium, etiamsi

itt Catalogo exsequi posset, probaturi sint, quorum permul'tis integra

editio cujuscumquemodi exoerptis fere semper praeferenda videtur.

Neutram igitur Hamakeri rationem Bequendam judicavit "Weijer-

sius, qui cum in edito Specimine, quod continetur libro secundo

Commentariorum de Oodd. Orient. Bibl. Leid., primo Orientalium

volumini inserto, turn in paucis brevisBimisque annotationibue In-

dici Reiskiano adscriptis (quarum tamen quae majoris sunt mo-

menti jam fere omnes in primo illo Orientalium volumine editae

sunt), nee auctorum vitas descripsit, nee quid singuli Codices con-

tineant fuse indicavit, sed errores infinites , in Heymanni Catalogo

bbvios, corrigere et unde orti essent explicare studuit. Fateor tale

institutum mihi nunquam arrisisse. Quid enim nobis hoc saeculo

cum Heymanno , toto saeculo antequam literae Arabicae in Europa

serio excoli coepissent vivente, homine praeterea ingenio, judicio

ac doctrina aeque destituto ? Quos errores talis homo commiserit

,

aut quo modo in eos incident, sciri parum interest. Hoc constat:

malum eum confecisse Catalogum , meliorem nobis esse conficien-

dum. Quid, quod tanta Weijersii erat religio, ut in libro primo

(quo 18 tantum descripsit Codices, post editum Heymanni Cata-

logum Bibliotheoae adjunctos) verba Abrahami Gronovii, ab anno

1741 ad 1774 Bibliothecae praefecti , ubique descripserit, viri,

quamquam aliarum rerum peritissimi, harum literarum plane ru-

dis. In ipso quoque Catalogo, quern editurus erat, eandem viam

sequendam sibi proposuisse videtur Weijersius, hanc ob causam

XXII

duobue suis adjutoribur. Eoogvlieto Meunsmgioque> inandatt ui

Bingulos Oodicet isjcpieerent et in soiiedifi notareni ui;rum iv Rey-mauuj Cmaiogo Hi/ami; ei auctov bene ooueni- e;icaiti; '

cnioc- dbene esuet iaotmi;

,quidquam addere, pvaetoi; Godicifj piiuit, oi

uluma verba, ii«(;etm{. mm estie.; sin vero error i>.>op(;isi:.t>tM e?sx*«

vem ease noKSiidum, ^usoeperuut brine b.borem aduaoreu. in jpskibbliotbecat, f-.KcbbuN, uubEidiie quaui inaxime nooeiJuariiK cietdituti

;

pleronouf eaiiv- de iiit:i.u>ie Ikeraria Codiceis. ei vol i]«;utu liadi^Eunli-

xae Lexieoij bu>i>oj;rr rmioum, cujvss exigua iautoro t>;ws time odiNerat, quo tamen in Codicibue describendifi nemo carers potest,

oomi servabat Weijersiu^ studiorma suorum instramauta, EineCatalogue, tenuis exilisque epitomes Eadji-Khalffae (Ood. 1371)auxilio, ab adjutoribus confeotue, ita comparatus est ut rariBsime

descriptionem exhibeat ex qua pateat scriptoria consilium , libri

indoles, diyisio caet.; utque difficultates , ubi revera adsunt, raroBolvat. Accedit quod adjutores uon semper satis diligentes f'nerunt.

Hoc vero magis in MeurBingium quain in Hoogvlietuin dictum sit

;

quera tamen ipsum negligentaeculpam non semper effugisae ut

pauoie exemplis confirmem, afferam speciarina, ex primie paginis

Oatalog'i, Hoogvlieti labore conscripti, deeumta. Supra dixi, Codi-cem 11, fragmentum ex Ibno-'l-Ehatfbi epistolis et Iter al-Abderfi

continentem, jam a Golio, in secundo quem edidit Catalogo , satis

bene, iuepte vero deinde descriptum esse ab Heymanno, qui »Iti-

neiariuin quatuor sociorum" Codice illo contineri affirmai QuidHoogvlietus? Eaec tantura: »Ab initio mutilus est; desinit in

verba. „ ,"

; turn ultima describit verba. Igitur nee Codicis argu-mentum oxplicuit, nee animadvertit duo diversa opera uno hooCodice contineri, nee titulum nomenque auctoris seeundi operis (in

ipso Codice notatos) descripsit; verbo, nihil vidit. — Codex 3Cprimo loco continet opera quaedam poetica et prosaica Abu-ZaidiAbdorrahman ibn-Jakhlaftan (hujus Catalog! n. OCCCX i), aecundoNastmo 'g-Qobd auctore Jbn-Eabfb (hujus Cat. n. COOCXXX 2

). FugitHoogvlietum, duo haec esse opera; ex duobus unum effecit, oui

1) Novae edit. n. CCCCLXXIX , 1 p. 284. d. G.2) Novae edit. n. CCCCXCIX, I p. aOli. d G.

XXIII

titulum secundi tribuit. — Codex 67 continet Ibn-Adharii Histo-

riam Africae et Hispaniae, cui titulus al~Baj6,no*l-mogrib,quern

librum toturn edidi. Hoogvlietus nihil praetor haec: »Ab initio et

fine muti'lus, quere et titulum et' auotoris nouiefl ignoro," Ex is-

tiusmodi notis qui Catalogue coniecturus est riulio moclo adjuvari,

Tel me tacente intelligitur, (Jt brevi dioam, adjutorum labor, Hoog-

vlieti notis de Codioibut; Tureicis exceptie, par vam oiibi atfculit

utilitatem, laborernque meum rare sublovavit,

Alium laborem inchoavit Weijersius, ad Catalog uia non prorsus

neeessariuru, euinque Catalogo inserere volebai ȣlovum Catalo-

gue nostrum",.ipsiue Weijersii utor verbis 1

), earn quoque ulilita-

tem perfectissimum in modum afferre" cupiebat, »ut singuli libri

ubinam alibi inveniantur lectorom doceat"; adversaria igitur in

Hadji-Khalifae Lexicon bibliographical!) eomponere nissituit, prae-

clarum et perenne .patientiae et indefessi laboris monurnentum,

cui longe majus tempus quam ipsi Catalogo impendit. Excerpsit

aliarum bibliothecarum catalogos cum editos turn manu scriptos,

et »de quovis ad Arabura, Persarum et Turcarum litteras perti-

nente libro" annotavit »an rovera eum in Europa iuveuiri ex ullo

unquam Indice cornperisset, et, Bi cornperisset, ubinani servare-

iur, uno tantuui in loco au in pluribus, unumne in singulis Bi-

bliothocis an plura exempla 2);" editiones praeterea operuni lo-

cosque, in antbologiis aliisque id genus libris editos, commemo-ravit. Postremum consilium a Catalogo alienum ease arbitror, et

ejusmodi notas bibliothecis Orientalibus,qualem Zenkerus edidit,

reservandas esse censeo. Alterum vero institutum utilissimum est,

sed vereor ut nondum tenipus sit illud faciendi; »perfectissimurn"

certe »in modum" tale institutum perfici non posse, docent doc-

torum editorum multa exempla, quibus, poatquam Codicea libri

edendi summa cum cura conquisiverant. saepe accidit ut, libro

jam edito, Codicem antea in""«-nifjm aut in privata aut in pu-

blica bibliotheca asservari nuntiaretur. Provocare possum ad Cl um

Wiisteufeld, quern, ubi ante hos paueos menses celebratissimum

1) Orient. I, p. 308.

2) Orient. I, p. 805.

XXIV

Ibn-Kotaibae opus ediderat, certiorcm fecit 01ut fteinaud , in Bibl,

Parisiensi asservari Oodicem, de quo exieri certe nihil resc:i' : k-

seatj duobue fere annis ante in Syria comparatum ; sed provoec

potiuB ad ipsum "Weyersium, locos Ibn-Kliacauie de Ibn-Zaiduno

edituram et banc ob causam Codice G-otbano utentem, quuru ev

ipsum, et voro etiam Haoaakerum , latere! , duos Ibn-Elht'catar

Codices in nostra exstare Bibliotbeca: alteram exemplar Leidanss

(illudque pejoris notae) ei non sprhiB in mantis pervenii, cuaic

partes edenda? jam ex Codice Grotbano deBcripserat . et de plo>

risque repetito labore commentatus fuerat;" alterum vero, melim,

illud, opere jam edito invenit. Nonnunquam itaque nescientes an

liber in ipsa nostra Bibliotbeca adsit, de reliquis bibliothecis certi

aliquid pronuutiare nos non posse, cum per se intelligitur, turn

Weijersii docet exemplum;qui, quum extremis vitae temporibuc

cum CI. Valeton at-Thaalibii Syntagma dictorum brevium el acu-

torum ederet, opere jam absoluto a CI. Gottwaldt nuncium ac-

cepit, Codicem hujus operis in Museo Asiatioo Petropolitano as-

servari, »quem," ait, »anfce bos octo menses annotationem illam

de Codice Parisiensi scribens , adhuc plane nesciebam exstare."

Quamdiu igitur probabiles omnium bibliotbecarum, tarn publicarum

quam privatarum, catalogos non possidemus, eed contra excer-

pendi sunt Catalogi , titulos Arabicos aut omittentes aut falso

edentes, aliisque innumeris mendis laborantes, quales sunt Itali-

carum bibliotbecarum, non tantum non vperfectissimum in modum 1 '

varia operis cujusdam exemplaria enumerari possunt, sed manca,

imperfecta, et vitiis plena erit istiusmodi enumeratio, multaque

continebit falsa et veritati contraria. Talem igitur laborem, utpote

nostris temporibus nondum convenientem , non inchoassem; in-

choatum vero , ne Weijersius tempus et oleum perdidissse videre-

tur, continuandum censui. Excerpserat Vir Clarissimus Catalogos

melioris notae, Glotbanum, Bodleianum, Up6aliensem (cum ilium

qui anno 1705 prodiit, turn manu scriptum, a Tornbergio con-

fectum *), Hammerianum , Catalogum Codicum Instituti Regii Neer-

1) Primis plagulis jam typis expressie , accepi novum Tornbergii Catalogum, qaem

in reliquis plagulis citavi.

XXV

landioi, Schulfc'ensianum, Scheidianum, Cataloguin Bibl. Doctissimi

Lee, Dresdensem, Guelferbytanum , Giesensem , Hamakerianum

,

Lipsienseni . Tubingeusem, Atnbrosianum , Oatalogos Codicum re=

ceniissimis temporibus in Bibliothecam cum Parisiensem turn Vin-

dobonenseui iiiatorum, a Fliigelio conf'ectos A.nnalibusque Vindob.

insertos, Esouyiulensem et Catalogue Codicuni Acad. Orient. Vin-

dob. Ego ex corpsi Catalogum Nanianuin, Laurentianuin et Palati-

num (coll. Hauiineri Lett. VI), Yaticanum (coll. Hanimeri Lett. Ill),

Uaes. l'etropolitanum manu scriptum (coll. quatuor Frahnii scrip-

tionibus), Kiimanzovianum. Catal. Oodd. Mus. Asiat. Petrop. manu

scriptum, Caes. Vindobonensem (ilium quem Hammerus anno 1820

edidit et Ivzewuskyanum), Monacensem (ex Frankii libro (1814)

et Fliigelii Catalogo in W. Jahrb., 47), Gbttweihensem (in iisdem

Annal. vol. 110), Ouseleyanum (hi Oodd. nunc in Bibl. Bodl. ser-

vantur), Algeriensoro et Catalogum Cidi Hammoudae , Neapolita-

num (Hammeri Lett. II), Barberinum (ejusdem Lett. V), Bononien-

sem (ejusdem Lett. V), Mutinensem et Parmensem (ejusdem Lett.

VIII), Mantuanum Vioentinum et Venetum (ejuBdem Lett. IX),

Havniensem manu scriptum, Erdmannianum (in Dorpater Jahrb.

Ill) et Radcliffianum (ad calcem libri Fraseri c. t. The History of

Nadir Shah, collato Indice Oxonii a me in ipsa ilia Bibliotheca

facto, in quo etiam Codices Saliani notati sunt). Reliquou libros,

aut a Weijersio aut a me excerptoB, praetermitto ; at restabant

bene multi Catalogi exuerpendi, et inter hos rarissimi, quos,

omni licet diligentia adhibita, videre mihi non contigit; quarun-

dam praeterea bibliothecarum ne Indicem quidem manu Bcriptum

nancisci potui. Plures tamen catalogos excerpere potuiBsem, sed

ingenue fateor, in hoc taedii pleno et immensum sibi tempus

poscente labore dofecisse mihi patientiam, et tantam nonnunquam

obrepsisBe somnolentiam , ut ab inceptiB desiBtendum mihi esset.

Singulis itaque Catalogi mei capitibus absolutis, percucurri non-

dum excerpton Catalogos , ratione tantum habita operum quae in

capite,quod modo absolveram , descripseram , dedique quae inveni

,

bene mihi conscius, me in hac parte operis non omnia dedisse

quae dari potuissent, quaeque tamen cum majori taedii tolerantia

dari potuissent non tanta esse, quanta voluisBem. Initium saltern

'SXVJ

nunc factum est; alii dehinc meliora dabimt. .Monenditm mibi roetafc,,

me .nonnulloram opuuauloi urn. it ouavir fere Bibliotheoa e^xtew

-tium, exempiaria mm onumeraose l)„

Ut igitur Cf/ufciogUB tandem eliquando edi posset, preeter ff.Iam

isfcam, de qua dixj . cxemplarium enumerationem, alls . Bupevvaeanos

quae nrihi nuebai; tur omisi. fieymanmanum et reiiouos antic? uk>-

res Catalogos mm euravi. Auotorum vitas operumve proibdorem

desoriptioneni raro dedi. Opera edita, aut jam satis beae ab aliis

descripta, paucis tantum verbis commemoravi , libros citans in

quibus uberior exstat deocriptio, quo factum eBt ut nihil fere, jamab aliis dictum, repetendum mihi fuerit. De editionibus locisve

singulis editis nihil dixi; cuivis enira vel mediocriter docto talia

plerumque nota sunt, jamque ab aliis sunt commemorata , nee ad

Catalogum pertinere arbitror. Linguarum Orientalium peritis, ver-

sione faoillime carentibus, scribens, locis quos desoripsi versionem

non addidi; scio quidem, alios, Arabice et Persice imperitos, sed

bonarum literarum amantes , Catalogos interdum legere eo oonsilio

ut literarum Orientalium historiam inde percipiant; hi vero a tali

proposito magis dehortandi sunt quam ut eorum utilitati prospi-

ciatur. Nam plerumque ex Catalogis harum literarum falsissimam

sibi informant imaginem, iisque bistoriam literariam, ad omniumcaptum accommodatam , utiliorem fore arbitror. Externum Codicumhabitum raro descripsi ; etenim mihi , exteras bibliothccas visitanti

,

saepe accidit ut ex Catalogi descriptione prorBus falsam imaginemCodicis mihi formassem. Miror virorum doctorum diligentiam, qui

vel tegumenta Codicum, accuratissimene dicam an superstitiose

,

describant; sed laudibus bibliopegarum , aut Orientalium, aut (qui

plerumque laudandi fuissent) Leidensium, celebrandis Catalogum

inservire, ego certe nolui.

Satis igitur ducens annum quo quisque scriptor mortuus sit in-

dicare, id Btudui ut, vera a falsis et suppositions discernens, de

titulo et nomine auctoris oerto conBtaret; qui labor, cum propter

7) Multos deinde catalogos excerpsit Doct. Houtsma et excerpere oontinoat. Idemsedulo feoisse Clar. W. Pertsch, Bibliotheoae Gothanae praefectum, optimi ejus Ca-talogi unaquaeque pagina testatur. d. G.

XXVII

librariorum vel fraudera vel negligentiam, turn propter situs ac

vetustatis injuiiam , longus interduni of difficiliB erat , et imprimis

molestus ubi unus idemqise Codex multa -oomplectebatur fragroeuta„

Rei vero caput mihi visum est, ut., ubi boo ex ipso titulo non

satis paterei,

quain accuratisfihne traderem, ipsius pleruniquc aue-

toris verbis utms, quid singuli Codices con tin event, quid libri eotsot

consilium,quao divisio. Scripiurae genus semper indicavi oi Co-

dex cbaracfcei'e neskhi scriptus non erat; annum, quo Codex exa-

ratus Bit, aunotare non neglexi.

Quod ad ordinem attinet, aliinn socutiis sum quam cum Hama-kero turn "Weibiroio sequendus visus est. Catalogorum, Heymanniano

antiquiorum, scriptores descripserunt Codices eo ordine ut nume=

roruni tanturn,

quibus in pluteis signati sint, rationem haberent.

Heymannus secundum arguments Codices ordinavit, et in fine

cujusque articuli eum adjecit numerum quo Codex in pluteis sig-

natus erat. Hamakerus l

) et Weyersiue s) se in integro Catalogo

Codioum Beriem secuturos esse declaraverunt. Via est longe facil-

lima; quam si secutus fuiBsem, fortasse jam diu antea primum

volumen edere potuissem , et effugissem periculum unum alterumve

Codicem omittendi; quod facillime poterat ubi Catalogum secun-

dum argumenta ordinarem et aliquoties mihi accidisse jam per-

spexi; quae vero omisi non, huic volumini jam adjungens Appen-

dicem, oommemorabo, sed Appendioi, toto operi finito addendo,

reservabo, ne plures sint Appendices utque omnia omissa uno

tenore commemorari possint. Fateor quoque, Catalogum, secundum

argumenta ordinatum, sua habere incommoda. Nam singulis opus-

culis, saepe fortuito, nonnunquam vero consulto uno volumine

conjunotiB, seorsum sua loca sunt assignanda, uniusque corporis

membra inter se divulsa describenda. Nihilominus Catalogus, se-

cundum Codioum seriem dispositus, longe majora incommoda ha-

bere mihi videtur; in ejusmodi enim Catalogo saepe accidit ut

ejusdem operis Codices longo intervallo inter se remoti desoriban-

tur, utque, lioeat mihi hoc exemplo uti, librum, de astronomia

1) Spec. Catal., Praof. p. v et vi.

2) Orient. I, p. 306 aim. a.

XXVIII

aut de arte niedica agentem, sequaiur niatim fabuk Milor-in ampoetici argument! liber, librumv-e de Be; attribute, lascivum ovme-

culum de amorc vinove. Omnia ti:- pfirmiscentur; eeria jocot-.it;

junguntur. A tali oonfusione abborrui. Eano praeterea utr.iiaiem

novum Oataiogum afferre volebam , w ex eo sfcatim et uno obr.uui

appareat, quinp.ro de quovis arguments in Bibliotkeca nostra a?,-

Bteut libri, quot quaiesque uniuB ejusdemque operis LabeamuE Co-dices, quibusnam Oommontariis opera ipse illuntrata smt; verbn ,

ut uno lenore operis quam dicunt literaturam Catalogue ostende-

ret. Heymaunianam seriem sequi nor. poteram, et quod infinitam

librorum copiam non apto collocaverat loco, et quod post Hey-manni tempora multi Codices Bibliothecae acoesserant. Igitur se-

cundum novam seriem Codices desoripsi, ordinem secutus quern,

rationi quam maxime consentaneum , excogitaverunt ipsi Moslimi,

quemque ii9ce temporibue a nonnullis , Catalogum soribentibus

,

observatum esse laetamur. Pauca tamen mutavi; Codices v. g. de

arte grammatica Lexiois, libros geographici argumenti Codicibus

historicis, non postposui, ut facere solent Orientales, sed praeraisi.

In singulis denique capitibus ordinem chronologicum secutus sum.

Nee tamen, Catalogum secundum argumenta ordinans, numerummutavi quern Codices in pluteis gerunt; quo facto, qui WeijerBii

erat metus*), sine dubio magna confusio orta esset , ordoque quo-

vis momento mutandus ubi novus accederet Codex; antiquos nu-meros servavi, numeris meis in parenthesi adjunctos. Eorum an-

tem commodo qui hie Codicibus nostris utuntur et scire cupiunt

ubinam in Catalogo Binguli Codices descripti sint, prospicietur

Indioe, ultimo volumini adjungendo.

Monendum restat, Warneri seripta, quae bene multa htc habe-mus Bed quae pretio, nostro certe tempore , oarent , Appendici esse

reservata, majoremque secundi voluminis partem, opera poetioa,

geographica et historica (Arabica certe) complectentem,

pauoisinterjectis mensibus prodituram.

Caeterum viros doctos enixe rogo ut huno qualemcunque Ca-talogum benevolo aocipiant. Est enim labor, taedii interdum ple-

1) Orient. 1.1.

jis.es;

nus, idemque saepe ingratim. Nam unmn librnm editm-o si h.nic

oraiies ingenii vires confereuti facillimum eat, ovforoe. deto^fwy ia

illi«8 opere, cui permultos divorsiasinaonqno libroit una teno>.r. !•:;!>•

oribere injunctum erai.

Dabam Lugduiii B&tmoiivm , pontodie Noimu Fobrwai'"! ";>ui

MDOOCLI,

E. r= A. Dost.

PMEFAT10 AD EDITIONEM ALTERAM,

Frologuin Dozyi, licet seeuB suasit Eoutsma, redimprimonduuj

curavi dupliceni praesertim ob causam, Continet enim hiatoriam

Oodicain Orientalium Leidensiuin et explicationeni methodi quamDozy cataloguni scripturus sibi .propositi t quamque suocesBores ejus

in munere omneB secuti sunt. Multa igitur hinc aut ipsis aut aliis

verbio in novum prologum transferenda fuissent, si quidem hie et

do Listeria et de methodo contineret quae oportet. Quo facto,

hand scio an contra jus et fas Dozyi magna merita in oompoai-

tione hujus Catalogi quasi obscurarentur. Revera in eo prologo

nonnulli errores Bunt,quorum maximum — iniquum de Gtolio ju-

'uum — ipse Dozy -postea retractavit; porro quaedam aut bre-

.',us dici ant sine magno detrimento omitti possent. Ea verum

•Itertate, qua Oodicum descriptionem ubi opus visum est corresi-

>,.uib, in boo Prologo uti, non licere opinatos sum, Itaque dedi

intactum, erroribus in annotationibus correctis. In Lao igitur Prae-

fafcione ad editionem alteram historia Catalogi ot Oodicum Orien-

talium paucis mihi continuanda est

Postquam Dozy duo Catalog! volumina ediderat , ad munus

Aeadernicum avoeafcus est, Proyincia ejus mandate fuit AbrahamoKuenen, qui hiutoricos Persieos et Turcicos, libros d© arithmetical

algebra et geometrica, et de astronomia, astrologia et oalendario-

graphia (exeeptis Turoicis) vix aut descripserat aut inchoaverat?

qnum sua vice ad munus Aoademicum vocatus, aano 1858 offioiHin

Catalogi eontinuandi Petro de Jong relinquere debuii Cui ego

ann 1858 adjunefcuB gum. Anno 1865 rolnmen tedium ,' samo post

T3T.XI

quartum edidionis, quorum opera Arabica partiru ego descripseramxeliqua simul cum libris Persieis et TurciciH de Jong, qui anno1862 ediderat Catalogue Oodicum Orientalium Bibliothecae Ac«~demiae Eogiae Seientiarum

, oiim a Weijeruio inchoatum, BoJ-ig

deinde anno 1873 edidi -volunion quintum; aextum, Indices (ion-

tinens et paucsa addenda, anno 1877 dedit M. Tii, Houtsma. Oa-talogum Oodicum Hebraeorum anno 1858 ediderat M, BteiuBolmeicier..

Humerus Oodicum, exceptie librin Hebraeia, anno 1851 vmk Ifi?!"-

nunc est 8100, quod augmentum constat imprimis libra 3w<mi>ihet Malaxcis anno 1864 Delphis hue translate, el; collection e qmmSohaikh Amin al-Madanf anno 1883 Amstelodamum attulit vendi-ditque bibliopolae notissimo, hujus quoque Catalogi editor!, E, J,

Brill, a quo earn acquisivit nostra bibliotheca, Debeznus magnifi-cum hoc increinenfcum liberalitati turn nobilis literarum loutoris,viri amplissimi, optime de patria meriti,. tunc Regis Ministri, XHeemskerk, turn duumvirorum qui bibliopolimn Brfflianom tenant,qnique suae utilitatis immemores maluerunt patriae bibliothecaeeedere libros quam accipere pretium majus ab estrone;* proposi-turn. Insuper multoe emtione in variis auctionibus, multos dona-tione obtinuimus libros. Hie tanfcum de Codicibus Arabicis, Persi-eis, Turcicis breviter agam, Ooemti sunt: 1637 e bibliotheca deGayangos (1858); 1646-1678 e bibliotheca van Voorst (1859);1679—1685 ex auotione Parisiis faabita (1860); 1887-1892 e ca-Mogo B. Quaritch (1865); 1893 ab E. J, Brill (1865); 1897—1900o Catalogo K. F. Eohler (1867); 1959, 2018 , 2021 ex auctionMillies (1870); 2068 sumtibus pubMcis OonBtantinopoli est exara-tus; 2097, 2098, 2103, 2104 e bibliotheca T. Roorda (1874);2223*, 2224* ex auotione Perron Parisiis (1876); 2227, 2228, 2271,2272, 2274 Beiruti intercedenfco M, Hartmann ; 2286—2290 in me-tione M. Nijhoff (1881); 2363-3026 sunt collectio Amin; 3026-3034 ex auctione .Dozy; 3040-8049 e libris A. Rutgers; 3051,3052 in auotione Nyhoff (1885); 3074 Aiostelodomi (1887). Aliundehue translati sunt: 1686, 3070-3073 t Museo ethnographieo

;

1783-1785, 1885, 1886 e MWi^Assa Instituti Indici olim Del-phinij 2019, 2277 ex alii© pluteis Bibliothecae Leidensis; 2065-2092 e Bibliotheca Regis Hagace.. J>ono dati aunt: 1636 e Viro

•Illustv, (j'Ohuaon; 1645 ab haorodibue J.. Geel, olim bibliotbecf;-'-'

praefeoti • 1902, i9d(), 194'! a Bob. T, Lyekiama & f; veuoH; 190P

a Doofc. W.. Plevte; t?M. v lob, J, 1\\ 1.. Prince; 1^ -19P5

ori.un.di e bibliotbeca Bokulteueii v Rever. Eoopmaus \cv. Booirore;:..

;

20(>2?

cbsrfcae W„ K. ly.iigelmani), a f'amilia.. -ejus ; 2064, S0R7 a me

;

?"A90 p. lob. PaeMig: 2198 a Yirin .Clar. L. Bocb el. 1, I-ryn: :

2278 a Dozyo et me; 2279 of; 2309 a Dozyo; -233G a Hot, A. W,

vru "V ooi-eu ; S337 a Dont. fL .Tanfcmk; 8055—305" p. OW, P. .T,

Yetk

Codieec 3075- -30% .hoc ipso anno 1888 devononmt in Bi-

blioihecam , miasi ab haeredibus Yiri DociC S. J. E, Bau, anno

superiore niortui, filii Sebaldi Fulc, Jo„ -Ban,, qui anno calami-

tatis Leidensis 1807 Tnterpres legati Warneriani orai Nob, ignorat

lector (v„ Dozyi ProL supra p, XTI at Houtsraa 1. c. p, 53) treo

Codices pretioBos, nenipe exemplar operis Ibn-abi-Ocaibiae. tomum

priorem alterius exemplaris ejusdem et tomum priorem Olassium

Schafieitarum auctore as-Sobki anno 1817 in pluteis defuiBse et

conjecturam propositam esse probabilern, eoe fuisse in domo Inter-

pretis quum baec eversa est, efc simul periiBse. En ciflta Iiavii

aporta, prodierunt fugitivi cum aliis Oodicibus et charfcie, ea con-

ditione qua octoginta annis ante Bumma festinantia maximo e pe-

viculo erepti fworunt, Interprets Rau prope finem anni 1807 diem

./but. Filiue, qui in Uteris Latinis tabernaculum posuerat, — lau»

clafcur inter alia ^orsio ejus Vergilii —, cistaro nunquam aperuisse

yidetur , sed pro cbartie patris liabuisee , quae ut posit ipsius mor-

tem in bibliotheca Leidensi colloearontur, haeredibus praecepit,

Codices in ipsa calamitate aliquid damni perpesoi sunt, eed quale

pro maxima parte restitui potnit.. Praeter tres Codices amisaoe,

ciata inter alia continebat Deocnptionem Syriae auctore Ibn=Schad=

dad ot partem Mokaffai ex autographo Maqrlzti.

Houtfima fere paratum habebat Catalogues Codieum e collections

Atnin, quum comperimus exemplaria Catalogi fere omnia divendita

esse. SuBcepimns igitur novam ejus editionem, in quam einral Oo-

dicmn qui post annum 1877, quo ultima pare Catalogi prodiit,

accesBerunt deacriptio reciperefcnr. Quam editionem non simplioem

iterafcionem prions esse posse, jam dudum inter noa coustab&t,,

Jv-kXiii

Nam — ut hoc taafcum memorem — poBtquam duo volumina Oatalogi a Dozyo edita sunt, multa prodienint eubuidia bibliogmphicaquorum opo quaaalioues apertae Bolvi, en-orac eomgi poBeenfc. Quaeenumerare iiujuo loci non est. Suffioii. nomnuumo Miigel, Bitm.,

Pertock, quibuo quid in bibliograpbia Arabioa, Pcrsica, Turcicadebeamug, nemo barurn rerun; perituo ignorat Laborem \iv, divi.

dimus, ut I-Joutoiiia. aliaruin InbJiotheoaruui catalogon conferret et

inquirerel; quid bine ihictus ad nostrum moliorem faciendum pot*

poseet; ut muororet deocriptionem Codieum recent, aoruusitorum aso lactam et comgerei aut rescriberet quaeeimique corrigenda autreeoribenda inveniret; denique ut bonam cumin impendent dia-

positioni Catalogs Mihi reservayi provinciam revidendi omnia;itaque omnes tifculoB, omnes Iocob laudator denuo diligenter esaminavi, passim dencriptioni datae aliani substitui, In hao re ita

egimus, ut onmia recto dicta conseryaverinniB intaaia (nisi quodnormulla exeerpta ut Iocod de vita IbmZaiduni oraiserimus), com-geuda tacite owondaverimus. Cade factum est ut pronomen primaepernonae plue semel ex editione priore in bane transient; oeteruinnunc aa iloutama, mine ad me referendum eat; ad ufcram, pammattinet; nam ut laborem conjunctim feciinus, sic quoque laus, vi-

quidem aliquantulam meruimua, et culpa, si iniperfectius even.it

opus quam voluinius, ambobus contingit 1).

Dozyi methodum excellentisaiinum in describendo confcinuavimue

aed.in disposition nonnulla mutavimus. Sic in editione prioregrammatici lexicographis praemissi fuerant, nos poutpoBuimus

,quit

a grammafcicis aptius videbatur quam a lexicographis transire adrem metricam tractandam, Praecipua innovatio nostra est, quodCodices in tres partes dividimus, quaram prima Eebraicos, ijaro.a-

ritanos, Syriacos, Copticos, Aethiopieos, Armeniaoos , secrmda

1) B librio quorum Bunc primum tiialos aut anotoris -nomen dateximus 'laudarojuvafc ex.hou.,primo volnmine: C (Cod. 692(1)) p. 62; CLXXXIV (Cod W?)p. 108

;OCX VII (Cod. HO (8)) p. 118; CCCLl (Cod. 670) p. 196; CCGLXXX

(Cod. 442 (1)) p. 218; CCCCLXIV (Cod, 178,(1)) p. 276; DXIX (Cod. 861/2))p. 824; DLXXI (Cod. 824 (8)) p. 350; DCCXXXVII (Cod. 1845 (8)) p. 460- exlie quorum diveraam desoriptionem dedimnB: Y (Codd. 2, 19 278) „ 5 «.„L .

CCUCLXXXV (Cod. 49S) p. 207 seqq.; DXI (Cod. 1) p. SIS Beqq.; DXXl^Cod

"

197) p. 826 P«.qq.'

Ambicou, Persieos,,PurciooD, leH.ia Sauskrifciooo > Javanioots, Ms-

kiooe etc. coafciii6i, jDejiKie non ui aatea .librie Arabicls in umgv-

iit capitibuts su'bju-u:i.imuB Pereicob et "Tureicoe, Bed primum Ooai

cum Aiabicorum. aemde nepatato -volumine iib;:oiu& Pei'Hi«oi-t?/b

ei Purcicomm aoticriptioLaim dabm/ae. In (JateJogo -O'odieum Lih-

bicorum es. Lie fc-uisuuj vereicmee ope:<-\:.s A.Yn.hiQi.imw. receptee Duza;.

.tjiii quoque Eaanm^r-jptc quae opera viroium doatovum ocoidoaia"

iivi.B. tie rehue Oriei -cin continentsseparate eapite ad ouloeru Oata

Jog) tracfcabuni.ur..

JJescnptio Codioam ad partem primam refereudcmim in appen-

dice ad Oatalogum Codicuw Eebraeoruni sequetur. Catalogue Co-

dicim terfciae paf'r.10 praeparatur.

Die 18 moaait, Gcto'ci-h, 1888. M, J. Die Goisje.

A I) D E H i) A,

P. 8S) i, 6 aoqq. ilaee lacuna in opere Ibn-JDoraitii completa

out 11uper c Oodiue Conatanfcinopolitauo (Kopriilu) , mteroedonte

Viro doet„ H, Giefc.

P. 89 L "i pro hOl (a) tuge 642 (2) coil, oupra p. XY ann, I.

P„ 140 1. 4 Oortum est hoc Oodice non continori Coninientarhiin

Ibn-'Waeili nt milii patuit collate exemplari hujus operiB quod

potiuidot E. J'. Brill (JtL).

P. IGO 1, 21 pro 618 logo 530.

P, 285 1. i a f„ Auotorem Layan dinptitatioaifi circa armuni 836

tiGi-lpsionai , diversuM itaqiie gbbo ab 00 cAJa-ad«diii quern Ibn-Hablh

mm 772 obiisee auotor esfcj docuimus p. 468 1, 7—12,