proje ÇaliŞmasi derecelİ puanlama anahtari...kullanımı daha pratik olan proje değerlendirme...

FİZİK PROJE ÇALIŞMASI (Danışman: M. Rabuş)

1

Fizik dersi proje çalışması kapsamında olası 43 proje ilerleyen sayfalara eklenmiştir. 9.sınıf temel fizik(10 proje), 10.sınıf temel fizik(10 proje), 11.sınıf ileri fizik(13 proje), 12.sınıf ileri fizik(10 proje). MEB Ders kitaplarında önerilen proje değerlendirme tablosu “Dereceli Puanlama Anahtarı”na (Rubric Ölçeği) bir örnek aşağıda alıntılanmıştır. Kullanımı daha pratik olan proje değerlendirme yöntemi; “100 Üzerinden Puanlama Anahtarı” ise bir sonraki sayfadadır. “100 Üzerinden Puanlama Anahtarı” dereceli puanlama anahtarının ölçütlerini esas almakla beraber daha kullanışlı-sürdürülebilir ve objektif olması amacıyla hazırlanmıştır.

PROJE ÇALIŞMASI DERECELİ PUANLAMA (RUBRIC) ANAHTARI

PERFORMANS DÜZEYİ ÖLÇÜT TANIMLAMALARI

4

Bir çalışma planı yapılmıştır. Çok farklı ve güvenilir bilgi kaynaklarından faydalanılmıştır.

Sınamak için hipotez kurulmuştur. Hipotezi sınamak için yapılacak tasarıma yönelik çözümler önermiştir.

En uygun çözümü belirleyip gerekçelerini açıklamıştır. Seçtiği çözümü çizerek mükemmel bir şekilde somutlaştırmıştır.

Tasarım sınıfta mükemmel bir şekilde sunulmuştur. Çalışma zamanında teslim edilmiştir.

3

Bir çalışma planı yapılmıştır. Çok farklı ve güvenilir bilgi kaynaklarından faydalanılmıştır.


En uygun çözümü belirleyip gerekçelerini açıklamamıştır. Seçtiği çözümü çizerek mükemmel bir şekilde somutlaştırmıştır.

Tasarım sınıfta mükemmel bir şekilde sunulmuştur. Çalışma zamanında teslim edilmiştir.

2

Bir çalışma planı yapılmıştır. Farklı ve güvenilir bilgi kaynaklarından faydalanılmıştır.


En uygun çözümü belirleyip gerekçelerini açıklamamıştır. Seçtiği çözümü somutlaştırmamıştır.

Tasarım sınıfta sunulmuştur. Çalışma zamanında teslim edilmiştir.

1

Bir çalışma planı yapılmamıştır. Çok az ve güvenilir olmayan bilgi kaynaklarından faydalanılmıştır.

Sınamak için hipotez kurulmamıştır. Hipotezi sınamak için yapılacak tasarıma yönelik çözümler önermemiştir.

Tek bir çözümü belirleyip gerekçelerini açıklamamıştır. Seçtiği çözümü somutlaştırmamıştır

Tasarım sınıfta sunulmuştur. Çalışma zamanında teslim edilmemiştir.


2

FİZİK PROJE ÇALIŞMASI DEĞERLENDİRME FORMU

AD SOYAD:

ÖĞRENCİ N0: SINIF:

PROJE KONUSU:

ARAŞTIRMA GÖREVİ DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ

YÜZDE (%)

KATKI

ALDIĞI PUAN

(100/100)

ETKİN KATKI

a) Kaynak zenginliği (En az üç kaynak: Bilimsel geçerliliği olan ders ve araştırma kitaplarının yanında; edu, gov, org uzantılı internet siteleri ve wikipedia kullanılabilir.)

%20

b) Çalışmanın Doyuruculuğu, Yeterliliği. %20

c) Teknik Yetkinlik; kavram, tanım ve formüllerin ifadesi. (Bunun için öğrenci sözlü sınava çağrılabilir).

%20

d) Kuramsal Yetkinlik; teknolojik, gündelik tasarımlar sunabilme. (Bunun için öğrenci sözlü sınava çağrılabilir).

%20

e) Zamanlama ve planlama (Öğretmen tarafından belirtilen tarihlerde ödevin taslaklarını getirerek araştırmada hangi aşamada olduğunu ortaya koymakla öğrenci kendi sorumlu olacak).

%20

ARAŞTIRMA PUANI: %100

DENEY GÖREVİ DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ

YÜZDE (%)

KATKI

ALDIĞI PUAN

(100/100)

ETKİN KATKI

a) Araştırma (Teorik ve malzeme). %20

b) Deney sonuçlarının tutarlılığı. %20

c) Teknik Yetkinlik; deney tasarımı ve materyal seçimi-kullanımında amaca uygunluk. %20

d) Kuramsal Yetkinlik; deney sonuçlarını açıklama ve yorumlama, deney hatalarının sebeplerini açıklayabilme. (Bunun için öğrenci sözlü sınava çağrılabilir).

%20

e) Zamanlama ve planlama (Öğretmen tarafından belirtilen tarihlerde deneyde ve araştırmada hangi aşamada olduğunu ortaya koymakla öğrenci kendi sorumlu olacak).

%20

DENEY PUANI: %100

PROJE NOTU=

𝐀𝐑𝐀Ş𝐓𝐈𝐑𝐌𝐀 𝐏𝐔𝐀𝐍𝐈+𝐃𝐄𝐍𝐄𝐘 𝐏𝐔𝐀𝐍𝐈

𝟐=


3

9-HACİM KÜTLE İLİŞKİSİ:

1)

a Kütle ve ağırlık arasındaki fark nedir?

b Özkütle nedir?

c Nasıl hesaplanır?

2)

a Özkütle farklılığının günlük yaşam ve doğa da gözlemlerine örnekler?

b Özkütle farkından teknolojide yararlanılan alanlar?

3)

Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup saflık derecesi yüksek bir maddeden yapılı cismin özkütlesini hesaplayarak

maddenin adını bulun.

Ölçüm

numarası

(n)

FORMÜL

(hacim hesabı için kullandığın geometri

formülünü buraya yaz MR)

dCİSİM

(g/cm3)

(cismin yapıldığı maddenin adı ve

kayıtlı özkütle değeri)

VCİSİM

(cm3)

(geometri formülünden ulaştığın hacim

değerlerini buraya yaz)

mhesap = dCİSİM.VCİSİM

(g)

(cismin kütlesi; deney

verilerine göre hesaplanan MR)

mGERÇEK

(g)

(cismin tartılan

kütlesi MR)

FARKI

YORUMLA

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm

MR

3. Ölçüm

MR

4. Ölçüm

MR

5. Ölçüm

MR

Değerlendirme ve görüşleriniz:

1) Beş farklı saf maddeden yapılmış, geometrisi belirli (küp-silindir-küre…MR

vb) hacim formüllerini tabloya yaz MR

2) Kayıtlı özkütlelerini araştır ve tabloya yaz (dCİSİM) MR

3) Geometri formüllerinden yararlanıp hacimlerini hesapla (VCİSİM) MR

4) Özkütle formülü ile kütlelerini hesapla (mHESAP) MR

5) Cismlerin kütlesini tartı ile ölç ve tabloya yaz.(mGERÇEK)

6) Farkları yorumla MR


4

9-GEOMETRİ VE KÜTLE KULLANARAK ÖZKÜTLE HESABI:

1)


b Özkütle nedir?


2)



3)



Ölçüm

numarası

(n)

FORMÜL

(kullandığın geometri formülünü buraya

yaz)

mCİSİM

(g)

(cismin tartılan

kütlesi MR)

VCİSİM

(cm3)

(geometri formülünden

ulaştığın hacim değerlerini buraya yaz)

𝐝𝐇𝐄𝐒𝐀𝐏 =𝐦𝐂İ𝐒İ𝐌

𝐕𝐂İ𝐒İ𝐌

(g/cm3)

(cismin özkütlesi;

deney verilerine göre hesaplanan)

dGERÇEK

(g/cm3)

(cismin yapıldığı

maddenin adı ve kayıtlı özkütle değeri MR)

FARKI YORUMLA

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR


1) Beş farklı saf maddeden yapılmış, geometrisi belirli (küp-silindir-küre…vb)

geometri formüllerini tabloya yaz.

2) Cismin kütlesini tartı ile ölç (mCİSİM) MR

3) Geometri formüllerinden yararlanıp hacimlerini hesapla (VCİSİM) MR

4) Özkütle formülü ile özkütlelerini hesapla (dHESAP).

5) Cisimlerin kayıtlı özkütlelerini araştır ve tabloya yaz (dGERÇEK).

6) Farkları yorumla MR


5

9-BATAN CİSİM HACMİ VE ÖZKÜTLE KULLANARAK KÜTLE HESABI:

1)


b Özkütle nedir?


2)



3)

Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup saflık derecesi yüksek bir maddeden yapılı cismin özkütlesini

hesaplayarak maddenin adını bulun.

Ölçüm

numarası

(n)

d

(g/cm3)

(cismin özkütle

tablosunda MR belirtilen özkütlesi)

m

(g)

(cismin tartılan kütlesi)

VİLK

(cm3)

(cisim

atılmadan önce dereceli

silindirdeki hacim)

VSON

(cm3)

(cisim atıldıktan sonra

dereceli silindirdeki

hacim MR)

𝚫𝐕 = 𝑽𝑺𝑶𝑵 − 𝑽𝑰𝑳𝑲

(cm3)

(cismin hacmi)

mı = d.Δv

(g)

(cismin kütlesi

deney verilerine göre hesaplanan)

𝐡𝐚𝐭𝐚 =𝐦 − 𝐦ı

𝐦

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR


VİLK

1) Beş farklı maddeden yapılmış saf cismin kütlesini tartı ile ölç (m).

2) Dereceli silindire belirli hacimde su koy (VİLK) MR

3) Dereceli silindire cismi bırak ve son hacim değerini ölç (VSON). (Bunu

her bir cisim için ayrı ayrı tekrarla)

4) Bulduğun değerleri aşağıdaki tabloya işle MR

VSON

dereceli silindir MR

su

cisim


6

9-BATAN CİSMİN ÖZKÜTLESİNİN HESAPLANMASI (KRALIN TACI VE ARCHIMEDES):

1)


b Özkütle nedir?


2)



3)



Ölçüm

numarası

(n)

m

(g)

(cismin

kütlesi)

VİLK

(cm3)

(cisim atılmadan MR

önce dereceli

silindirdeki hacim)

VSON

(cm3)

(cisim atıldıktan

sonra dereceli MR

silindirdeki hacim)

ΔV= VSON - VİLK

(cm3)

(cismin hacmi)

d= 𝐦

𝚫𝐕

(g/cm3)

(cismin özkütlesi- deney

verilerine göre hesaplanan)

d´

(g/cm3)

(cismin yapıldığı

maddenin adı ve

kayıtlı özkütle

değeri MR)

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

DEĞERLENDİRME

VİLK

1) Beş farklı maddeden yapılmış saf cismin kütlesini tartı ile ölç (m) MR

2) Dereceli silindire belirli hacimde su koy (VİLK).

3) Dereceli silindire cismi bırak ve son hacim değerini ölç (VSON). (Bunu

her bir cisim için ayrı ayrı tekrarla) MR

4) Bulduğun değerleri aşağıdaki tabloya işle.

VSON

dereceli silindir MR

su

Cisim MR


7

9-DAYANIKLILIK: MR

1) a Cisimlerin kesit alanlarını ve hacimlerini veren belli başlı geometri formüllerini yazın ve açıklayın?

2)

a Cisimlerin hacimleri ve kesit alanları arasındaki oran nasıl değişir?

b Cisimlerin hacim ve kesit alanı oranı teknik ve mühendislikte nasıl uygulamalara, sonuçlara yol açar?

c Canlıların hacim ve kesit alanı oranı tıp, biyoloji ve günlük yaşamda nasıl uygulamalara, sonuçlara yol açar?

3) Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup istenilen değerleri hesapla ve sonuçları aşağıdaki tabloya işle.

ÖLÇÜM

mSOMUN

(g)

(1 adet

somunun

kütlesi)

𝚺m=NSOMUNmSOMUN

(g)

(kırılma sınırındaki toplam somun kütlesi)

ΔG = 𝚺m.g

(N)

(kırılma sınırındaki toplam somun

ağırlığı)

SONUÇLARI YORUMLAYIN MR

1 MRSPAGETTİ

2 MRSPAGETTİ

3 MRSPAGETTİ

4 MRSPAGETTİ

5 MRSPAGETTİ

1) En az 15 adet özdeş spagetti, 1-2 avuç iri ve özdeş metal vida somunu edinin. 2) Somunları topluca tartarak bir adet somunun kütlesini hesaplayın. (mSOMUN) 3) Sırası ile; 1 adet, 2 adet, 3 adet, 4 adet, 5 adet ten oluşan spagetti demetleri yapın. 4) Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi, spagetti teli kırılana kadar demete somun ağırlıklardan birer birer ekleyin. Kırılma gerçekleştiğinde

somunların toplam kütlesini aşağıdaki tabloya işleyin. Bunu her bir demet için tekrarlayın. (𝚺m1 𝚺m2 𝚺m3 𝚺m4 𝚺m5) 5) Her bir demetin dayanabildiği maksimum ağırlığı hesaplayın ve aşağıdaki tabloya işleyin. (ΔG1 ΔG2 ΔG3 ΔG4 ΔG5) 6) Spagetti sayısı ve dayanabildiği maksimum ağırlık ilişkisini yorumlayın.

İri somunlardan birkaç tane MR

ip

1 adet Spagetti

Kitap, şişe vb destek

sütunu

İri somunlardan birkaç tane

daha

ip

2 adet Spagetti

Kitap, şişe vb destek

sütunu ……… MR


8

9-HACİM VE YÜZEY İLİŞKİSİ:

1) a Cisimlerin yüzey alanlarını ve hacimlerini veren belli başlı geometri formüllerini yazın ve açıklayın?

2)

a Cisimlerin hacimleri ve yüzey alanları arasındaki oran nasıl değişir? b Cisimlerin hacim ve yüzey alanı oranı teknik ve mühendislikte nasıl uygulamalara, sonuçlara yol açar? c Canlıların hacim ve yüzey alanı oranı tıp, biyoloji ve günlük yaşamda nasıl uygulamalara, sonuçlara yol açar?


mKONTROL

(5 özdeş

kurşun kalemin

toplam kütlesi)

mTEKLİ

(Kalın iple tek-tek

sıkı ve teksıra sarmalanmış

kalemlerin toplam

kütlesi)

mGRUP

(Kalın iple grup

olarak sıkı ve teksıra sarmalanmış MR

kalemlerin toplam

kütlesi)

Δm1 = mTEKLİ - mKONTROL Δm2 =mGRUP -mKONTROL Δm3 = mGRUP - mTEKLİ

𝐲𝐮𝐳𝐞𝐲

𝐡𝐚𝐜𝐢𝐦= 𝐧𝐞 𝐢𝐟𝐚𝐝𝐞 𝐞𝐝𝐞𝐫? 𝐲𝐮𝐤𝐚𝐫𝐢𝐝𝐚 𝐲𝐚𝐩𝐭𝐢𝐠𝐢𝐧 𝐡𝐞𝐬𝐚𝐩𝐥𝐚𝐦𝐚𝐥𝐚𝐫𝐥𝐚 𝐢𝐥𝐢𝐬𝐤𝐢𝐬𝐢𝐧𝐢 𝐤𝐮𝐫 MR

SONUÇLARI YORUMLAYIN:

1) 15 adet özdeş kurşunkalem edinin. 2) İlk beşini kontrol grubu olarak ayırın ve hepsini birlikte tartın MR (mKONTROL) 3) Bir diğer beşliyi sıkı ve tek sıra olacak şekilde teker teker iple sarmalayın. (kalemin uçlarında ipi sıkıca düğümle veya yapıştır ki açılmasın) Hepsini birlikte tartın MR(mTEKLİ) 4) Bir diğer beşliyi sıkı ve grup-demet olarak iple sarmalayın

MR(kalemlerin uçlarında ipi sıkıca düğümle veya yapıştır ki açılmasın) Hepsini birlikte tartın MR (mGRUP) 5) Bulduğunuz değerleri aşağıdaki tabloya işleyerek istenen hesaplamaları yapın MR

5 özdeş kurşun kalem

Kalın iple tek-tek sıkı ve teksıra sarmalanmış kalemler MR

Kalın iple grup olarak sıkı ve teksıra sarmalanmış kalemler


9

9-ADEZYON KUVVETİ:

1)

a Adezyon olgusunu tanımlayın? b Adezyon kuvvetinin oluşumunu açıklayın?

2)

a Adezyon olgusunun gözlemlendiği doğa ve yaşam örnekleri bulun? b Adezyon olgusunun gündelik uygulamaları, teknoloji ve mühendislik uygulamalarını araştırın?


Ölçüm

numarası

(n)

m

(kg)

Vantuzla tutulan küçük camın kütlesi

A

(m2)

Vantuzla tutulan küçük camın yüzeyalanı

FMAX

(N) Vantuz

ayrılmadan önce dinamometrede

okunana en büyük değer

FADEZYON = FMAX – GCAM = FMAX – mg

(N) Camlar arasındaki net adezyon

kuvvetinin net değeri

SONUÇLARI DEĞERLENDİREREK

GÖRÜŞLERİNİZİ BELİRTİN MR

1.ölçüm MR

2.ölçüm MR

3.ölçüm MR

4.ölçüm MR

5.ölçüm MR

1) Yaklaşık 15-20 cm ebatlarında bir cam levha,

yaklaşık 5-6 cm ebatlarında bir diğer cam levha, bir cam-pencere vantuzu, bir dijital dinamometre edinin.

2) Küçük cam levhayı tartıp kütlesini aşağıdaki

tabloya işleyin. (m) MR

3) Küçük cam levhanın kenar uzunluklarını

milimetrik duyarlılıkta ölçüp yüzey alanını

aşağıdaki tabloda hesaplayın. (A)

4) Küçük cam levhaya bir vantuz yapıştırıp iple

bir elektronik dinamometreye bağlayın ve ıslatıp büyük üzerine yerleştirin MR

5) Dinamometreyi yere dik, düşeyde yukarı

doğru yavaş yavaş çekin. Ta ki ıslak cam levha alttaki sabitlenmiş cam levhadan ayrılsın. Tam bu sırada dinamometrede okunana en büyük kuvvet

değerini not alın. MR (FMAX)

6) Beşinci aşamadaki işlemi toplamda 5 kez

yaparak elde ettiğiniz değerleri alttaki tabloda istenen yerlere kaydedin ve istenilen hesaplamaları yapın MR

Masaya sabitlenmiş cam levha MR

Islak cam levha MR

Islak cam levhaya vantuzla tutturulmuş dinamometre MR

……


10

9-YÜZEY GERİLİM BÜYÜKLÜĞÜNÜN ÖLÇÜLMESİ:

1)

a Yüzey gerilimini tanımlayın? b Yüzey geriliminin oluşum mekanizmasını açıklayın.

2)

a Yüzey gerilimi olgusuna doğa ve yaşam örnekleri bulun? b Yüzey gerilimi olgusunun gündelik uygulamaları, teknoloji ve mühendislik uygulamalarını araştırın?


Ölçüm

numarası

(n)

m

(kg)

Tel Halkanın kütlesi

L=2𝜋r

(m)

Tel Halkanın çevresi

FMAX

(N) Tel halka sudan ayrılmadan önce dinamometrede

okunana en büyük değer

FADEZYON = FMAX – GHALKA = FMAX – mg

(N) Yüzey gerilim kuvvetinin net değeri

SONUÇLARI DEĞERLENDİREREK

GÖRÜŞLERİNİZİ BELİRTİN MR

1.ölçüm MR

2.ölçüm MR

3.ölçüm MR

4.ölçüm MR

5.ölçüm MR

Su dolu kap MR

Tel halka MR

Tel halkaya İple bağlı

dinamometre MR

……… Newton

su MR

1) Yaklaşık 10 cm çapında tel halka, bir dijital

dinamometre edinin. 2) Tel halkayı tartıp kütlesini aşağıdaki tabloya

işleyin. (m) MR 3) Tel halkanın çapını milimetrik duyarlılıkta ölçüp

çevresini aşağıdaki tabloda hesaplayın. (L) 4) Tel halkayı iple bir elektronik dinamometreye

bağlayın halka tam yatay olacak şekilde su içerisine batırın MR 5) Dinamometreyi yere dik, düşeyde yukarı doğru

yavaş yavaş çekin. Ta ki halka alttaki su yüzeyinden zorlanarak ayrılsın. Tam bu sırada dinamometrede

okunana en büyük kuvvet değerini not alın. MR (FMAX

)

6) Beşinci aşamadaki işlemi toplamda 5 kez yaparak

elde ettiğiniz değerleri alttaki tabloda istenen yerlere kaydedin ve istenilen hesaplamaları yapın MR


11

9-SÜRTÜNME KUVVETİ İLE YÜZEYE DİK KUVVET İLİŞKİSİ: (GUILLLAUME AMONTOS DENEYİ)

1)

a Sürtünme kuvveti nedir? Neden kaynaklanır?

b Nasıl formüle edilir?

2)

a Sürtünme kuvvetinin etkilerinin günlük yaşamda gözlemlenmesine örnekler?

b Olumsuz sonuçları? Teknolojik bir problem olarak sürtünme?

c Olumlu sonuçları? Sürtünme olmasaydı gündelik ve teknolojik sonuçları ne olurdu?

3) Aşağıdaki gibi bir düzenek ile seçeceğiniz iki tür malzeme arasındaki sürtünme katsayısını bulun.

hafif

platform

üzerinde

bulunan

cisim

adedi

m

(kg) özdeş

cisimlerin her

birinin kütlesi

MR

𝝨m

(kg) Üst üste koyulan

cisimlerin toplam kütlesi

MR

hİLK

(m)

Yayın

ilk boyu

hSON

(m)

Yayın son

boyu

𝞓h= hSON- hİLK

(metre)

Yayın boy değişimi

Kullandığınız cisimlerin toplam kütlesi ile

ölçümlediğiniz yay uzama miktarını

aşağıdaki tabloya işleyerek grafiğini çizin.

1 cisim MR

2 cisim MR

3 cisim MR

4 cisim MR

5 cisim MR

Görüş ve değerlendirmelerinizi aşağıda özetleyin. MR

𝞓h (m)

𝝨m (kg) MR

0

1) Özdeş cisimlerden birisinin kütlesini tartarak

bulun (m).

2) Deneyde kullanacağınız yayın gerilmediği

halde, serbest halde iken uzunluğunu ölç.(hİLK)

MR 3) Yayın bir ucunu hafif bir sert platforma bağlaR

4) Platform üzerine özdeş cisimlerden birisini

koyarak yayı hafif hafif çekin. Ta ki sistem hareket etme sınırına ulaşsın. Tam hareket etme sınırında yayın esnemesi sonucu oluşan son boyunu ölç ve bu değeri 1cisim için ayrılan yere

kaydet. (hson)

5) Platform üzerine özdeş cisimlerden birisini

daha koyarak yayı hafif hafif çekin. Ta ki sistem hareket etme sınırına ulaşsın. Tam hareket etme sınırında yayın esnemesi sonucu oluşan son boyunu ölç. Bu işlemi 2-3-4-5cisim için ayrı ayrı yaparak elde ettiğiniz değerleri 2-3-4-5cisim için

ayrılan yerlere kaydedin. (hson) MR

6) Elde ettiğiniz değerleri aşağıdaki tabloda

istenen hesaplamaları yapmakta kullanın ve grafiğe yerleştirerek grafiği çizin.

cisim

hafif platform MR

F

hson

hİLK

cisim

cisim MR

MR


12

9-DOĞRUSAL GENLEŞME:

1)

a Isıl genleşmeyi tanımla?

b Isıl genleşme denklemlerini yaz?

c Genleşme katsayısı maddenin hangi özelliklerine bağlıdır?

2)

a Genleşmenin günlük yaşamda gözlenen örnekleri nelerdir?

b Genleşmenin günlük yaşam ve endüstride olumlu-olumsuz sonuçları nedir?

c Genleşmenin teknolojik ve endüstriyel kullanımına örnekler verin?


Ölçüm

numarası

(n)

r

(metre)

(iğnenin yarıçapı)

𝓁0

(metre)

(Al boru uzunluğu)

TİLK

(0C)

(Al boru ilk sıcaklığı)

TSON

(0C)

(Al boru son sıcaklığı MR)

ΔT = TSON - TİLK

(0C)

(sıcaklık farkı)

∆𝓵 =𝛑𝐫𝛉

𝟗𝟎 ⇒ 𝛌 =

𝚫𝐋

𝓵𝟎𝚫𝐭

(𝜋 =3,14)

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

Ortamla 𝛌𝐨𝐫𝐭 =𝚺𝛌

𝟓=


kıskaç

Al-boru

mumlar deste kMR

iğne

pipet

Sondalı sıcaklık ölçer MR

TİLK

200C

1) Al borunun bir ucunu kıskaç ile sabitledikten sonra altına mumların yerleştirilmesine olanak tanıyacak bir şekilde diğer ucunu destek üzerine yerleştir MR 2)Serbest ucunun altına bir iğne koy ve iğnenin ucunu bir pipete sapla. (pipet saat 12 yi göstersin) 3) Al borunun 𝓁0 boyunu ölçtükten sonra, Al borunun serbest ucuna bir sonda sokarak ilk sıcaklığı (TİLK) ölç. 4) Mumları yakarak pipetin saat 3 e kadar dönmesine izin ver. Ve son sıcaklığı (TSON) ölçerek not al MR 5) Mumları söndürdükten sonra 5 dakika bekleyerek sistemin soğumasını bekle. Pipeti tekrar 12 ye getirerek

ilk sıcaklığı (TİLK) tekrar ölç ve Al borunun 𝓁0 boyunu tekrar ölçerek not al. Ve hesaplamaları tekrarla. 6) Bu işlemleri 5 kez tekrarlayarak sonuçları aşağıdaki tabloya işle MR


13

10-SIVI KALDIRMA KUVVETİ KULLANARAK KÜTLE HESABI:

1)

a Sıvılarda kaldırma kuvvetini açıklayın?

b Nasıl hesaplanır?

2)

a Sıvı kaldırma kuvvetinin doğa olayları üzerinde etkili olduğu örnekler bulun?

b Sıvı kaldırma kuvvetinin mühendislik-teknik alanda kullanımına örnekler bulun?

c Sıvı kaldırma kuvvetinin kullanımına yönelik bir mühendislik-teknik tasarım yapın.

3)

Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup terazi kullanmadan cismin kütlesini bulun. Bulduğunuz değeri gerçek değer ile

karşılaştırın.

Ölçüm

numarası

(n)

m

(g)

(enjektör ve içindeki paranın toplam

kütlesi MR)

VBATAN

(cm3)

(yüzen enjektörün

batan hacmi)

ml = dSU. VBATAN

(gr)

(cismin hesaplanan kütlesi)

𝐇𝐚𝐭𝐚 =|𝐦−𝐦ı|

𝐦

(cismin terazide ölçülen kütlesi ile hesaplanan kütlesi arasındaki farkın

ölçülen kütleye oran MR)

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

GÖRÜŞLERİNİZ ve DEĞERLENDİRME:

1) 10ml enjektörün iğne takılan kısmını erit veya kesip yapıştırıcı

ile kapat. Öyle ki bu kısım iptal edilip su sızdırmaz bir şekilde düzleşsin.

2) 4 adet 5 kuruş parayı 10ml enjektöre koyduktan sonra toplam

kütleyi hassas terazide ölç:(m).

3) Saydam bir kaba belirli hacimde sıvı koy. MR

4) İçinde madeni para olan enjektörü sıvı içerisine şekildeki gibi

koy ve batan hacmi enjektörün üzerindeki derecelendirilmiş

yüzeyden oku:(VBATAN).

5) Her seferinde enjektöre 3 adet 5 kuruş madeni para ekleyerek

2, 3, ve 4. adımları tekrarla. Bu şekilde toplam beş ölçüm yapıp bunu alttaki tabloda istenilen bölgelere yaz. MR

10 ml hacimli enjektör MR

5

5 kuruş

Madeni

Para

(4+3+3+3+3 adet)MR

MR saydam

kap

sıvı


14

10-SIVI KALDIRMA KUVVETİ KULLANARAK SIVININ ÖZKÜTLE HESABI:

1)

a Sıvılarda kaldırma kuvvetini açıklayın?

b Nasıl hesaplanır?

2)

a Sıvı kaldırma kuvvetinin doğa olayları üzerinde etkili olduğu örnekler bulun?

b Sıvı kaldırma kuvvetinin mühendislik-teknik alanda kullanımına örnekler bulun?

c Sıvı kaldırma kuvvetinin kullanımına yönelik bir mühendislik-teknik tasarım yapın.

3)

Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup terazi kullanmadan cismin kütlesini bulun. Bulduğunuz değeri gerçek değer

ile karşılaştırın.

Ölçüm

numarası

(n)

m

(g)

(enjektör ve içindeki paranın toplam

kütlesi MR)

VBATAN

(cm3)

(yüzen enjektörün batan

hacmi)

Yüzen Cisimde: G = FKALDIRMA ⇒ mg = (dSIVI . VBATAN)g ⇒

𝐝𝐒𝐈𝐕𝐈 =𝐦

𝐕𝐁𝐀𝐓𝐀𝐍

(gr/cm3)

(sıvının hesaplanan özkütlesi)

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

GÖRÜŞLERİNİZ ve DEĞERLENDİRME:

1) 10ml enjektörün iğne takılan kısmını erit veya kesip yapıştırıcı

ile kapat. Öyle ki bu kısım iptal edilip su sızdırmaz bir şekilde düzleşsin.

2) 4 adet 5 kuruş parayı 10ml enjektöre koyduktan sonra toplam

kütleyi hassas terazide ölç:(m).

3) Saydam bir kaba belirli hacimde sıvı koy. MR

4) İçinde madeni para olan enjektörü sıvı içerisine şekildeki gibi

koy ve batan hacmi enjektörün üzerindeki derecelendirilmiş

yüzeyden oku:(VBATAN).

5) Her seferinde enjektöre 3 adet 5 kuruş madeni para ekleyerek

2, 3, ve 4. adımları tekrarla. Bu şekilde toplam beş ölçüm yapıp bunu alttaki tabloda istenilen bölgelere yaz. MR

10 ml hacimli enjektör MR

5

5 kuruş

Madeni

Para

(4+3+3+3+3 adet)MR

MR saydam

kap

sıvı


15

10-ELEKTROSKOP İLE YÜK BELİRLENMESİ:

1)

a Elektriksel, statik yükün kaynağı nedir?

b Kaç tür elektriksel yüklenme yöntemi vardır?

c Yüklenme sırasında nasıl bir mekanizma gerçekleşir, yüklenme sırasında ne oluyor açıklayın?

2)

a Statik elektriklenme günlük yaşamda ve doğada nasıl gözlenir?

b Ne gibi olumlu ve olumsuz sonuçlara sebep olabilir?

c Statik elektriklenme endüstride ve mühendislik uygulamalarında nasıl kullanılır?

3)

Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup basit bir elektroskop yaparak tabloda belirtilen malzemelerin doğal

yüklenme eğilimlerini belirleyin.

Yükü belirlenmek

istenen malzeme: MR

Ebonit tarak

ile yüklenmiş

elektroskopun

yükü: MR

Yüklenmiş malzemenin yaklaşması ile

yapraklar kapanmış ise malzeme pozitif

(+) yüklenmiştir: MR

Yüklenmiş malzemenin yaklaşması ile

yapraklar açılmış ise malzeme negatif (-)

yüklenmiştir: MR

Cam

(-)

Plastik kalem

Tahta kalem

Saç tarağı

Çivi

Beklenen sonuçları elde edebildiniz mi?

Sonuçlar üzerine kısa bir değerlendirme yapın MR

1) “metal küreyi” topraklayarak “metal yaprakların”

kapanmasını sağlayın MR (musluğa veya kalorifer peteğinin boyasız metal parçasına temas ile bunu sağlayabilirsiniz.)

2) Bir ebonit (plastik) tarak ile saçını iyice taradıktan sonra

tarağı “metal küreye” iyice yaklaştır. Tarak topuza değmesizin yakın tutulduğu sırada elektroskop topuzuna

dokun. Önce elini çek sonra tarağı uzaklaştırMR (Bu

işlemlerin sonucunda yapraklar açılarak öyle

kalmalılar)

3) Bir “cam çubuğu”, “plastik kalemi”, “tahta kalemi”, “saç

tarağı”, “metal çubuğu” önce bir yün kumaşa iyice sürttükten sonra metal küreye yaklaştırın.

4) Her bir malzemenin yaklaşması sonucunda yaprakların

kapanmasını ve ya açılmasını gözlemleyerek gözleminizi aşağıdaki tabloya işleyin MR

İletken metal küre

Yalıtkan, plastik, izolatör tıpa

İletken metal çubuk

İletken metal yapraklar

(alüminyum folyodan

olabilir) MR

Cam kap


16

10-AKIM VE LİMON DA ELEKTRİKSEL YÜKLERİN İLİŞKİSİ:

1)

a Elektrik akımı nedir?

b Nasıl oluşur?

c Temel parametreler cinsinden ve devre elemanları cinsinden nasıl formüllendirilir? Formüllerini açıklayın?

2)

a Pil hangi bileşenlerden oluşur?

b Nasıl çalışır?

c Kaç tür pil vardır?

d Kullanım alanları neresidir?


Ölçüm

numarası

(n)

𝚰 Limondan elde edilen akım (A) MR

t = 1 saniye ⟹ limonda transfer edilen iyonik molekül adedi nİYON; MR

𝚰 =𝐪

𝐭⤍ 𝚰 = 𝐪 ⟹ 𝐧𝐢𝐲𝐨𝐧 =

𝐪

𝐪𝐞−=

𝐪

𝟏, 𝟔. 𝟏𝟎−𝟏𝟗

1.Ölçüm MR

2.Ölçüm MR

3.Ölçüm MR

4.Ölçüm MR

5.Ölçüm MR

Zn MR

1) Bir limona iki elektrot sok MR (çinko ve bakır metal çubuklar olabilir)

2) Elektrotlardan birer kablo ile ampermetreye bağlantı sağla MR

3) Ampermetredeki değerleri 30saniye aralıklarla ölçerek grafikte not al.

4) Tablodaki verileri kullanarak aşağıdaki 𝚰-t(akım-zaman) grafiğini oluştur.

A

Cu

(ampermetre)

(bağlantı kabloları)

(limon)

(elektrotlar MR)

I (A)

t (s) 0 30 60 90 120 150 180


17

10-AKIM VE ÇÖZELTİ DE ELEKTRİKSEL YÜKLERİN İLİŞKİSİ:

1)

a Elektrik akımı nedir?

b Nasıl oluşur?

c Temel parametreler cinsinden ve devre elemanları cinsinden nasıl formüllendirilir? Formüllerini açıklayın?

2)

a Pil hangi bileşenlerden oluşur?

b Nasıl çalışır?

c Kaç tür pil vardır?

d Kullanım alanları neresidir?


Ölçüm

numarası

(n)

𝚰 devreden elde edilen akım (A)

t = 1 saniye ⟹ çözeltide transfer edilen iyonik molekül adedi nİYON

𝚰 =𝐪

𝐭⤍ 𝚰 = 𝐪 ⟹ 𝐧𝐢𝐲𝐨𝐧 =

𝐪

𝐪𝐞−=

𝐪

𝟏, 𝟔. 𝟏𝟎−𝟏𝟗

1.ölçüm

2.ölçüm

3.ölçüm

4.ölçüm

5.ölçüm

1) Bir elektrolit çözeltisine iki elektrot sok. (çinko ve bakır metal çubuklar olabilir)

2) Elektrotlardan birer kablo ile ampermetreye bağlantı sağla MR

3) Ampermetredeki değerleri 1 dakika aralıklarla ölçerek grafikte not al. MR

4) Tablodaki verileri kullanarak aşağıdaki 𝚰-t(akım-zaman) grafiğini oluştur.

A

Cu Zn MR

(ampermetre)

(bağlantı kabloları)

(çözelti) MR

(elektrotlar)

I (A)

t (s) 0 1 2 3 4 5 6 7 8


18

10-UZUNLUK İLE DİRENÇ İLİŞKİSİ:

1)

a Elektrik akımı nedir? b Nasıl oluşur? c Temel parametreler cinsinden ve devre elemanları cinsinden nasıl formüllendirilir (formülleri açıkla)?

2)

a Elektriksel direncin sebepleri nedir? b Doğal iletken ve dirençlerin günlük kullanımına örnekler bulun? c En iyi doğal iletkenlik ve en büyük doğal direnç gösteren materyalleri araştırın?

d Yarı iletkenlik ve süper iletkenlik nedir? Ne işe yarar, hayatımızdaki etkileri (teknolojik uygulama alanları)

nedir?


ε

(volt-V)

(doğru akım kaynağının üzerinde

yazan gerilim değeri)

𝚰1

(Amper-A)

(çubuk devre dışı iken

ampermetrede okunan değer)

∑𝐫 =𝛆

𝚰𝟏

(ohm-Ω)

(toplam iç

direnci) MR

Direncin

uzunluğu

(Δ𝓁)

𝚰2

(Amper-A)

(“metal çubuk”

üzerinde “L” MR ucu

gezdirilirken ampermetrede okunan değer)

∑(𝐑 + 𝐫) = 𝐑𝐜𝐮𝐛𝐮𝐤 + ∑𝐫

=𝛆

𝚰𝟐

(ohm-Ω)

(tüm iç dirençler ve çubuğun kısmi veya bütün direncinin toplamı)

Rcubuk = ∑(R+r) - ∑r

(ohm-Ω)

(çubuğun kısmi direnci)

𝐑𝐜𝐮𝐛𝐮𝐤

=𝐑𝐜𝐮𝐛𝐮𝐤

𝚫𝓵

(ohm-Ω)

(çubuğun tüm direnci)

𝓵

𝟒

𝓵

𝟐

𝟑𝓵

𝟒

𝓁

DEĞERLENDİRME

1) Bir lamba ve düzgün simetriye sahip iletkenliği düşük bir

metal-grafit rezistans(≈10cm) kullanarak şekildeki gibi basit

elektrik devresi kurun.

2) Elektrik hattının “L” ucunu “K” noktasına getirerek

ampermetredeki değeri okuyun(𝚰1). (Böylece lambanın iç

direncini hesaplayabilirsiniz. [rlamba]) 3) Elektrik hattının “L” ucunu hareket ettirerek sırası ile;

“𝓁/4”, “𝓁/2”, “3𝓁/4”, “𝓁 ” kadar kısmın üzerinden akım

geçmesini sağlayın.

4) Her kademede ampermetrede okunan değeri aşağıdaki

tabloya işleyin. (𝚰2)

𝓁

(rezistans çubuk) MR

ε

+ -

A

(ampermetre)

L MR

I

(lamba) K M

I


19

10-YAY DALGALARINDA SES FREKANSI İLE KUVVET İLİŞKİSİ:

1)

a Dalgayı tanımla?

b Dalgaların sınıflandırması nasıldır?

c Dalga özelliği gösteren olguları sınıflandırarak yazın?

d Frekans ve periyodu tanımla?

e Dalga hızı, dalga boyu ve frekans arasındaki ilişkiyi veren bağıntıyı yazarak açıklayın?

2)

a Ses dalgalarının farklı ortamlardaki yayılma hızlarını karşılaştırmalı olarak yazın ve hız farkının neden

kaynaklandığını açıklayın?

b Ses dalgalarının günlük yaşamda uygulamalarını araştırın?

c Endüstride uygulamalarını araştırın?

d Tıpta uygulamalarını araştırın?

e Askeri alanda uygulamalarını araştırın?

f Notalar ve frekans arasındaki ilişkiyi araştırın?


Ölçüm

numarası

(n)

m

(kg)

(her bir telin

kütlesi)

𝓁

(m)

(her bir telin

uzunluğu)

𝛍 =𝐦

𝓵

(kg/m)

(telin uzunluk

yoğunluğu)

𝐕 = √𝐅

𝛍= √

𝐦𝐠

𝛍

(m/s)

(dalga hızı) MR

λ

(m)

(dalga boyu)

𝐟 =𝐕

𝛌

(hertz)

(frekans)

NOTA

(işitilen

frekansa karşı

gelen işitilen

nota) MR

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

değerlendirme

1) 5 özdeş teli şekildeki gibi 5 farklı kütle ile gerin.

2) Dalga boyunu determine edebilmek için telleri

titreştirirken yatay düzleme paralel olan kısımlarının tam

ortasından yukarı gererek bırakın MR (böylece yatay kısmın

uzunluğu bir tepe ve ardından bir çukur oluşturarak yarım

dalga boyu elde etmiş olursunuz)

3) 1 numaralı telden “do” notasını çıkarana dek “m1” kütlesini

değiştirin MR (artırın veya azaltın)

4) Aynı şekilde diğer tellerden de “re”, “mi”, “fa”, “sol”

notalarını elde etmek için kütleleri ayarlayın.

5) Aşağıdaki tabloda istenilenleri girerek gerekli

hesaplamaları yapın ve frekans ile notalar arası ilişkiyi açığa

çıkarın MR

m2

m1

m5

MR

m4

MR

m3

MR

tel

λ/2


20

10-YAY DALGALARINDA SES FREKANSI İLE UZUNLUK İLİŞKİSİ:

1)

a Dalgayı tanımla?

b Dalgaların sınıflandırması nasıldır?

c Dalga özelliği gösteren olguları sınıflandırarak yazın?

d Frekans ve periyodu tanımla?

e Dalga hızı, dalga boyu ve frekans arasındaki ilişkiyi veren bağıntıyı yazarak açıklayın?

2)

a Ses dalgalarının farklı ortamlardaki yayılma hızlarını karşılaştırmalı olarak yazın ve hız farkının neden

kaynaklandığını açıklayın?

b Ses dalgalarının günlük yaşamda uygulamalarını araştırın?

c Endüstride uygulamalarını araştırın?

d Tıpta uygulamalarını araştırın?

e Askeri alanda uygulamalarını araştırın?

f Notalar ve frekans arasındaki ilişkiyi araştırın?


Ölçüm

numarası

(n)

𝛍 =𝐦

𝓵

(kg/m)

(telin uzunluk yoğunluğu)

𝓁

(m)

(her bir telin MR uzunluğu)

𝐕 = √𝐅

𝛍

(m/s)

(dalga hızı) (F=basit bir dinamometre ile

ölçülebilir)

λ

(m)

(dalga boyu)

𝐟 =𝐕

𝛌

(hertz)

(frekans)

NOTA

(işitilen frekansa karşı gelen

işitilen MR nota)

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

değerlendirme

1) 5 özdeş teli şekildeki gibi 5 farklı uzunlukta, eşit gerginlikte gerin.

2) Dalga boyunu determine edebilmek için telleri titreştirirken yatay

düzleme paralel olan kısımlarının tam ortasından yukarı gererek

bırakın MR (böylece yatay kısmın uzunluğu bir tepe ve ardından bir

çukur oluşturarak yarım dalga boyu elde etmiş olursunuz)

3) Aşağıdaki tabloda istenilenleri girerek gerekli MR hesaplamaları

yapın ve frekans ile notalar arası ilişkiyi açığa çıkarın.

tel

λ/2

Kelebek somun, vida MR


21

10-KÜRESEL AYNALARDA ODAK ve MERKEZ MESAFESİNİN BELİRLENMESİ:

1)

a Küresel aynaların geometrisi ile özel noktalar arasındaki ilişkiyi çizimle gösterin? b Küresel aynalarda özel ışınlar aynanın hangi temel büyüklüklerini ortaya çıkarır?

2)

a Küresel aynaların özellikleriyle ilişkilendirilen doğa olaylarına ve biyolojik olgulara örnekler bulun?

b

Küresel aynaların özelliklerinden faydalanan günlük yaşam ve mühendislıik-teknik uygulamalara örnekler

verin.?

3) Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup istenilen değerleri ölçüp hesapla ve sonuçları aşağıdaki tabloya işle.

Ölçüm

Sayısı

Odak Mesafesi

f

(mm)

Merkez Mesafesi

M

(mm)

Merkez / Odak

1.ölçüm MR

2.ölçüm MR

3.ölçüm MR

Merkez/Odak oranını göz önünde bulundurarak sonuçları yorumlayın, değerlendirin: MR

Şekil-1 1) Büyük boy bir çorba kaşığını düşey olarak

yataya dik konumlandırın ve küresel kısmını tam ortadan (tepe) kesen yatay bir beyaz kağıt yerleştirin.MR

2) Kaşığın iç yüzeyine kağıda-yere paralel bir

lazer ışını yollayın. Işığın kağıda ulaştığı noktayı yani odak (f) noktasını işaretleyin.

3) Kağıda ve yere paralel olacak şekilde lazer

ışını göndererek toplamda 3 ölçüm yapın. MR (cetvel ile mm mertebesinde ölçün)

Şekil-2 1) Büyük boy bir çorba kaşığını düşey olarak

yataya dik konumlandırın ve küresel kısmını tam ortadan (tepe) kesen yatay bir beyaz kağıt yerleştirin.

2) Kaşığın iç yüzeyine öylesine bir lazer ışını

yollayın ki ışın kendi üzerinden geri çıkış noktasına dönsün. Kağıt üzerinde bu merkez (M) noktasını işaretleyin. MR

3) Bu şekilde toplamda 3 ölçüm yapın. (cetvel ile

mm mertebesinde ölçün)

tepe MR

odak

metal ço rba kaşığı MR

kırmızı lazer

kırmızı lazer

merkez f M

Şekil-1 Şekil-2


22

10- MERCEKLERDE ODAK ve MERKEZ MESAFESİNİN BELİRLENMESİ:

1)

a Merceklerin geometrisi ile özel noktalar arasındaki ilişkiyi çizimle gösterin? b Merceklerde özel ışınlar aynanın hangi temel büyüklüklerini ortaya çıkarır?

2)

a Mercek özellikleriyle ilişkilendirilen doğa olaylarına ve biyolojik olgulara örnekler bulun?

b Mercek özelliklerinden faydalanan günlük yaşam ve mühendislıik-teknik uygulamalara örnekler verin.?

3) Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup istenilen değerleri ölçüp hesapla ve sonuçları aşağıdaki tabloya işle.

Ölçüm

Sayısı

Odak Mesafesi

f

(mm)

Merkez Mesafesi

M

(mm)

Merkez / Odak

1.ölçüm MR

2.ölçüm MR

3.ölçüm MR

Merkez/Odak oranını göz önünde bulundurarak sonuçları yorumlayın, değerlendirin: MR

Şekil-1 1) Merceği düşey olarak yataya dik

konumlandırın ve optik kısmı tam ortadan (tepe) kesen yatay bir beyaz kağıt yerleştirin.MR

2) Merceğe doğru, kağıda-yere paralel bir lazer

ışını yollayın. Işının karşı tarafta kağıda ulaştığı noktayı yani odak (f) noktasını işaretleyin.

3) Kağıda ve yere paralel olacak şekilde lazer

ışını göndererek toplamda 3 ölçüm yapın. MR (cetvel ile mm mertebesinde ölçün)

Şekil-2 1) Merceği düşey olarak yataya dik

konumlandırın ve optik kısmı tam ortadan (tepe) kesen yatay bir beyaz kağıt yerleştirin.

2) Merceğe öylesine bir lazer ışını yollayın ki ışın

lazerin merceğe yatay uzaklığına eşit uzaklıktaki bir noktaya karşı tarafta ulaşsın. Kağıt üzerinde bu merkez (M) noktasını işaretleyin. MR

3) Bu şekilde toplamda 3 ölçüm yapın. (cetvel ile

mm mertebesinde ölçün)

asal eksen MR

odak

basit ince kenarlıMR ı

mercek

kırmızı lazer

kırmızı lazer

merkez f M

Şekil-1 Şekil-2


23

11-KÜTLEÇEKİM KUVVETİ KULLANARAK YAY ESNEKLİK KATSAYISI BULUNMASI: (HOOK YASASI)

1)

a “Hook Yasası” nedir?


2)

a “Hook Yasası”nın doğada ve biyolojik yaşamda gözlemine dair örnekler?

b Teknolojide, mühendislikte ve gündelik kullanımda uygulanmasına örnekler?

3)

Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup Newton yasalarını kullanarak alttaki tabloda istenilenleri hesaplayın ve

sonuçları yorumlayın.

Ölçüm

numarası

(n)

Δh

(m)

(her bir ölçüm için yayın

uzama miktarı)

G = ∑m.g

(N) (m kütlelerinin toplam ağırlığı)

FYAY = G ⟹

k.Δh = ∑m.g

k = 𝐦𝐠

𝚫𝐡 : yay esneklik katsayısı (N/m)

𝐤𝐨𝐫𝐭 =∑𝐤

𝟓

(N/m) (k için ortalama değer

ve görüşleriniz) MR

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

Dengede Δh kadar uzayan yayda depolanan yay potansiyel enerjisi: EP-YAY ile Δh kadar yere yaklaşan m kütlesinin kaybettiği enerji EP-

ÇEKİM arasında bir uyumsuzluk var mı? Varsa nedir? Neden kaynaklanır?

(𝐄𝐏−𝐘𝐀𝐘 =𝟏

𝟐𝐤𝐨𝐫𝐭. 𝚫𝐱𝟐) < (𝐄𝐏−Ç𝐄𝐊İ𝐌 = 𝐦. 𝐠. 𝐡) ⟹ 𝐄𝐏−Ç𝐄𝐊İ𝐌 − 𝐄𝐏−𝐘𝐀𝐘 =?

m

yay

MR Δh

m

Ağırlıksızken

denge konumu

1-Yayı sabit bir yere astıktan sonra alt

ucunun bulunduğu noktayı işaretle MR

(Ağırlıksızken denge konumu)

2-Önce m kütlesini koyarak ilk denge

noktasından ne kadar aşağı (Δh)

indiğini ölç.

3-Bu ölçümleri her defasında birer m

kütlesi ekleyerek 5 kez tekrarla MR

4-Elde ettiğin sonuçları aşağıdaki

tabloya işle.


24

11-ATWOOD ALETİ İLE SİSTEM İVMESİNİN ÖLÇÜLMESİ:

1)

a Newton un hareket yasaları nelerdir?

b Nasıl formüle edilirler?

2)

a “Dinamiğin Temel Yasası”nın günlük yaşamda gözlemine dair örnekler?

b Doğada gözlemine örnekler?

c Teknolojide ve mühendislik uygulamalarında kullanımına örnekler?

3)



Ölçüm

numarası

(n)

mSİSTEM

(m1+m2) (kg)

(pet şişelerin toplam kütlesi)

Δh

(m)

(kütlelerin yer

değiştirmesi)

Δm=m1-m2

(kg)

(sistemi hareket ettiren kütle)

FNET = ΔG = Δmg

(N) (sistemi hareket ettiren kuvvet)

Δt

(s)

(şişenin yere

ulaşma süresi)

a´ =

𝚫𝐡

𝚫𝐭𝟐

(m/s2)

(sistemin ivmesi-deney verilerine dayanan hesap)

a =

𝐅𝐍𝐄𝐓

𝐦𝐒İ𝐒𝐓𝐄𝐌

(m/s2)

(sistemin ivmesi-teorik hesap)

𝐡𝐚𝐭𝐚 =𝐚 − 𝐚,

𝐚

(deneysel ve teorik ivme

hesaplarının karşılaştırılması)

1.Ölçüm.

2. Ölçüm.

3. Ölçüm.

4. Ölçüm.

5. Ölçüm.

1) Su dolu pet şişelerin kütlesini tartarak bulun (m1, m2)

2) Sisteme şekildeki gibi iki farklı kütlede (m1 ve m2) iki pet şişe

bağlayın. MR Böylece sistem kütle farkının yol açtığı net kuvvetin (FNET)

etkisi ile ivmeli hareket yapabilsin.

3) Şişeler arasını olabildiğince açarak yukarıdaki şişenin alt kısmının

yerden yüksekliğini işaretleyin ve ölçün (Δh).

4) Sistemi serbest bırakın. Ve aynı anda kronometreyi çalıştırın. m1

yere temas ettiği anda ise kronometreyi durdurun (Δt) MR [Bu ölçümü

beş kez tekrarlayın.]

5) Eğer sistem çok hızlı hareket ediyor ve zamanı ölçmek zor

oluyorsa; a) Kütleler arası farkı küçültebilirsiniz (Δm=m1-m2) b) Δh

mesafesini artırabilirsiniz MR

6) Elde ettiğiniz değerleri aşağıdaki tabloda işleyin.

m1 = 500 gr

Δh = 100 cm

20 cm MR

m2 = 400 gr MR


25

11-YAVAŞLATILMIŞ İVMELİ HAREKETTE DİNAMİĞİN TEMEL YASASININ KULLANIMI:

1)

a Newton un hareket yasaları nelerdir?

b Nasıl formüle edilirler?

2)

a “Dinamiğin Temel Yasası”nın günlük yaşamda gözlemine dair örnekler?

b Doğada gözlemine örnekler?

c Teknoloji ve mühendislik uygulamalarında kullanımına örnekler?

3)



Ölçüm

numarası

(n)

mCİSİM

(kg)

ΔX=Δh

(m)

(cismin aldığı

mesafe)

𝚺mMİSKET

(kg)

(sepetteki

kütle-misket lerin MR sayısını

da yazın)

Δt

(s)

(sepetin

yere ulaşma süresi)

a =

𝟐𝚫𝐗

𝚫𝐭𝟐

(m/s2)

(sistemin ivmesi-deney verilerine MR dayanan hesap)

FNET = mCİSİM.a

(N)

(Cisme etkiyen net kuvvet)

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

Ortalama ivme ve kuvvet:

DEĞERLENDİRMENİZ:

ΔX=Δh

1) Cismin kütlesini tartarak bulun (mCİSİM).

2) Cismi olabildiğince geriye alarak sepetin alt

kısmının yüksekliğini işaretleyin ve not alın

(ΔX=Δh) MR

3) Ağırlığı ile sistemi hareket ettirecek kadar

misketi teker teker ekleyin. Sistem hafif bir hızlanan harekete geçtiğinde kütle eklemeyi keserek misketleri tartarak kütlesini ölçün. MR

(𝚺mMİSKET)

4) Sistemi serbest bırakın. Ve aynı anda

kronometreyi çalıştırın. Sepet yere temas ettiği anda ise kronometreyi durdurun ve bu ölçümü beş

kez tekrarlayın.(Δt)

5) Eğer sistem çok hızlı hareket ediyor ve zamanı

ölçmek zor oluyorsa; a) daha az misket

kullanabilirsiniz. b) cismin kütlesini mCİSİSM

artırabilirsiniz. c) ΔX=Δh mesafesini

artırabilirsiniz MR

6) Elde ettiğiniz değerleri aşağıdaki tabloda

istenen hesaplamaları yapmakta kullanın.

MR G = 𝚺mMİSKET.g

Δh

Misket veya

iri somun vb MR

mCİSİM


26

11-EĞİK DÜZLEMDE SÜRTÜNME KUVVETİ:

1)

a Sürtünme kuvveti nedir? Neden kaynaklanır? MR

b Nasıl formüle edilir? MR

2)

a Sürtünme kuvvetinin etkilerinin günlük yaşamda gözlemlenmesine örnekler? MR

b Olumsuz sonuçları? Teknolojik bir problem olarak sürtünme? MR

c Olumlu sonuçları? Sürtünme olmasaydı gündelik ve teknolojik sonuçları ne olurdu? MR

3) Aşağıdaki gibi bir düzenek ile seçeceğiniz iki tür malzeme arasındaki sürtünme katsayısını bulun. MR

Ölçüm

numarası

(n)

Θ

(derece)

(eğik düzlemin

yatayla yaptığı açı)

F = Fs ⟹

mgk.cosθ = mg.sinθ

𝐤 =𝐬𝐢𝐧𝛉

𝐜𝐨𝐬𝛉= 𝐭𝐠𝛉

(sürtünme katsayısı)


𝟓

(k için ortalama değer ve görüşleriniz MR)

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. ÖlçümMR

FS = mgk.cosθ

F = mg.sinθ

G = mg

θ

m

malzeme-1

(eğik düzlem)

malzeme-2

(kayan cisim)

açıölçer

MR

1) Eğik düzlem üzerine m kütleli cismi koyduktan sonra

kayma-hareketlenme sınırına ulaşıncaya kadar yavaş yavaş

eğik düzlemin bir ucunu kaldırarak “θ” açısını artırın. (Bu

sırada cisme hafif hafif vurarak ilk hareket için

cesaretlendirin)

2) Cisim sabit hızla (!) kaymaya başladığı an eğik düzlemi

sabitleyerek yatayla yaptığı “θ” açısını açıölçer ile ölçün.

3) Sistemi yatay konuma getirerek aynı işlemleri “5” kez

tekrarlayın ve sonuçları aşağıdaki tabloya işleyin MR

yatay


27

11-YATAYDA SÜRTÜNME KUVVETİ:

1)



2)





Ölçüm

numarası

(n)

m2

(Kg)

(toplam misket kütlesi)

G2 = m2.g (N)

(toplam misket ağırlığı)

m1

(Kg)

(malzeme-b kütlesi)

G = FS = ∑m1gk ⟹

𝐤 = 𝐆

∑𝐦𝟏. 𝐠



𝟓

(k için ortalama değer ve görüşlerinizMR)

1.ÖlçümMR

2. ÖlçümMR

3. ÖlçümMR

4. ÖlçümMR

5. ÖlçümMR

FS

k

malzeme-a

malzeme-b

1-Malzeme-b çok hafif ise üzerine m

kütlesi koyduktan sonra kovaya yavaş

yavaş misket veya iri somun vb koyMR

2-Malzeme-b hareket etme, kayma

sınırına ulaşınca misket koymayı

keserek kovadaki misketleri(m2) tartMR

(malzeme-b ye hafif-hafif vurarak ilk

hareket için cesaretlendir)

3-Aynı işlemi her defasında kovayı

boşalttıktan sonra 5 kez tekrarlaMR

4-Elde ettiğin sonuçları aşağıdaki

tabloya işleMR

G2 = m2.g

Misket veya

iri somun vbMR

m1


28

11-ÇİFT YÜZEYDE SÜRTÜNME KUVVETİ:

1)



2)





Ölçüm

numarası

(n)

Θ

(derece)

(eğik düzlemler arası açı)

𝐤 = 𝐭𝐠𝛉

𝟐



𝟓

(k için ortalama değer ve görüşleriniz MR)

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm

MR

3. Ölçüm

MR

4. Ölçüm

MR

5. Ölçüm

MR

F

açıölçer

1) Özdeş eğik düzlemler arasına küresel bir cisim

yerleştirin MR

2) Eğik düzlemlerin bitişik kenarlarını sabit tutarken

ayrık kenarlarını sıkıştırarak küresel cismin

ilerlemesini sağlayın MR

3) Belirli bir açıdan sonra cisim tüm baskıya rağmen

ilerleyemez. Bu durumda düzlemsel malzemeler

arasındaki açıyı (θ) ölç MR

4) Sistemi bozarak yeniden aynı işlemleri baştan

tekrarla ve stabil durumdaki açıyı tekrar ölç MR Bu

işlemleri “5” kez tekrarlayarak aşağıdaki tabloya işle

ve gerekli hesaplamaları yap MR FI

malzeme-1

(iki düzlemde

özdeştir MR)

malzeme-2

(cam, metal

vb küresel

cisim MR)


29

11-ENERJİ KORUNUM YASALARI KULLANILARAK AKIŞKAN HIZININ BELİRLENMESİ:

1)

a Enerji nedir?

b Kinetik enerji nedir?

c Potansiyel enerji nedir?

d) Kinetik enerji ve potansiyel enerji arasındaki ilişki nedir?

2)

a Potansiyel ve kinetik enerji arasındaki dönüşüme günlük yaşantıdan.

b Doğadan örnekler verin.

c Teknolojik ve mühendislik uygulamalarından örnekler verin.

3)

Aşağıdaki gibi bir düzenek kurarak düzgün doğrusal hareket formülü(deneysel) ve enerji dönüşümü-korunumu

formülü(teorik) kullanarak iki ayrı yoldan VO ve VO

I değerlerini bularak yorumlayın.

Ölçüm

numarası

(n)

ΔtUÇUŞ=√𝟐𝐡𝐚𝐭ı𝐬

𝐠

(s)

(pipetten çıkan suyun yere ulaşma

süresi)

ΔXMAX

(m)

(suyun ulaştığı

maximum uzaklık)

V0= 𝚫𝐗𝐦𝐚𝐱

𝚫𝐭𝐮𝐜𝐮𝐬

(m/s)

(hareket bağıntıları yardımıyla suyun

pipetten çıkış hızının hesabı MR

[deney verilerine dayanarak])

EP=EK →

𝟏

𝟐𝐦𝐯𝐨

,𝟐 = 𝐦𝐠𝐡𝐬𝐮

𝐕𝐨´ = √𝟐𝐠𝐡𝐬𝐮

(m/s) MR

(enerji korunumu yasası bağıntıları yardımıyla suyun pipetten çıkış hızının hesabı MR [teorik, matematiksel hesap])

𝐕𝐎

𝐕𝐨´

=?

(teorik hesap (𝐕𝐨ı ) ile

deneysel verilere dayanan

hesabın (VO) oranı-

karşılaştırılması)

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

ortalamalar

∑𝚫𝐗𝐦𝐚𝐱

𝟓=

∑𝐕𝐎

𝟓=

hSU

hATIŞ MR

VO

ΔXMAX

ΔtUÇUŞ MR

1-Bir pet şişenin dip yanından bir pipet girecek

kadar delik aç MR Deliğe kısa bir pipet parçası sokup

kenarlarını sıvı yapıştırıcı ile izole et. Pipetin ağzını

geçici olarak kapat. (Şişenin kapağı deney

süresince açık bırakılacak MR)

2-Şişeyi yeterince doldurup üst seviyeyi bir kalem

ile işaretledikten sonra su yüksekliğini (hSU) ölç. Ve

belirli bir yüksekliğe şişeyi yerleştirip bu yüksekliği

de (hATIŞ) ölç.

3-Su seviyesini işaretli noktaya kadar tamamlayıp

pipetin ağzını açarak suyun ulaşabileceği maximum

uzaklığı (ΔXMAX) ölç MR Bu işlemi her seferinde su

seviyesini tamamlayarak beş kez tekrarla ve

sonuçları aşağıdaki tabloya ekle.


30

11-AKIŞKANLARDA HAREKET:

1)

a Atmosferde serbest düşüş hareketi yapan bir cisim üzerinde etkili olan kuvvetler nelerdir?

b Nasıl formüle edilirler? Limit hıza ulaşan bir cismin hız formülünü türeterek bulunuşunu göster?

2)

a Vizkos ortam hareket dinamiklerinin etkili olduğu günlük yaşam ve doğa olayları gözlemine dair örnekler?

b Teknolojide kullanımına örnekler?

3) Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup alttaki tabloda istenilenleri hesaplayın ve sonuçları yorumlayın.

ÖLÇÜM

m

(g)

(kürelerin

kütlesi)

r

(cm)

(kürelerin yarıçapları)

V = (4/3)𝝅r3

(cm3)

(kürelerin hesaplanan hacimleri) MR

FNET = G – FKALDIRMA

FNET = mg – dSIVI.VBATAN.g

(N) MR

(Kürelere etkiyen hesaplanabilen net

kuvvet.) MR

Δt

(s)

(kürlerin aşağı düşme süreleri-bu süreyi her bir küre için en az 3 kez ölçerek yaz)

𝐚 =𝟐𝚫𝐡

𝚫𝐭𝟐

(m/s2)

(Kürelerin reel ortalama ivmesi)

FI

NET = m.a

(N)

(Kürelere etkiyen reel ortalama kuvvet) MR

UFAK

CAM

KÜRE

İRİ

CAM

KÜRE

Kürelere etkiyen hesaplanabilen net kuvvet (FNET) ile düşme sürelerin kullanılarak elde edilen

reel ortalama kuvvet (FI

NET) değerleri arasındaki farkı karşılaştırarak sonuçları yorumla MR

Renkli cam küreler MR

1şişe Saydam

sıvı sabun

Kürlerin düşme sürelerini ayrı ayrı ölçerek aşağıdaki tabloya işle MR

Δh

1) Sıvı saydam sabunu saydam ve düzgün silindirik bir şişeye doldur. 2) İki ufak renkli cam küre ve iki iri renkli cam küre edin. MR (birer tanesi kontrol grubu olarak ayrılacak) 3) Kürelerin yarıçaplarını ölç ve aşağıdaki tabloya işle MR (rUFAK, rİRİ) 4) Kürelerin kütlelerini ölç ve aşağıdaki tabloya işle. (mUFAK, mİRİ) 5) Kürelerin düşme mesafesi olarak şişenin taban ve tavan arasını ölç MR (Δh) 6) Kürelerin birer tanesini şişeye şekildeki koyup kapağını sıkıca kapatın ve aniden-hızlıca şekildeki gibi ters çevirin. 7) Kürelerin düşme sürelerini her biri için ayrı ayrı kronometre ile en az 3 kez ölç ve aşağıdaki tabloya işle. (Δt) 8) Elindeki verilerle aşağıda istenenleri hesapla ve yorumla.

1şişe Saydam

sıvı sabun


31

11-VIZKOS ORTAMDA YAVAŞLATILMIŞ İVMELİ HAREKETTE DİNAMİĞİN TEMEL YASASININ KULLANIMI:

1)

a Atmosferde serbest düşüş hareketi yapan bir cisim üzerinde etkili olan kuvvetler nelerdir?

b Nasıl formüle edilirler? Limit hıza ulaşan bir cismin hız formülünü türeterek bulunuşunu göster?

2)

a Vizkos ortam hareket dinamiklerinin etkili olduğu günlük yaşam ve doğa olayları gözlemine dair örnekler?

b Teknolojide kullanımına örnekler?

3) Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup alttaki tabloda istenilenleri hesaplayın ve sonuçları yorumlayın.

ÖLÇÜM

r

(cm)

(kürelerin yarıçapları)

m

(Kg)

(kürelerin

kütlesi)

Δh

(m)

(kürelerin düşme

mesafesi)

Δt

(s)

(kürlerin aşağı düşme süreleri MR bu süreyi her bir küre için en az

3 kez ölçerek yaz)

𝐚 =𝟐𝚫𝐡

𝚫𝐭𝟐

(m/s2)

(Kürelerin ortalama ivmesi)

FNET = m.a

(N)

(Kürelere etkiyen ortalama kuvvet) MR

UFAK CAM

KÜRE

İRİ CAM

KÜRE

Kürelere etkiyen net kuvvet, ivme ve yarıçaplarını karşılaştırarak sonuçları yorumla MR

Renkli cam küreler MR

1şişe Saydam

sıvı sabun

Kürlerin düşme sürelerini ayrı ayrı ölçerek aşağıdaki tabloya işle MR

Δh

MR

1) 1litre sıvı saydam sabunu saydam ve düzgün silindirik bir şişeye doldur. 2) İki ufak renkli cam küre ve iki iri renkli cam küre edin MR (birer tanesi kontrol grubu olarak ayrılacak) 3) Kürelerin yarıçaplarını ölç ve aşağıdaki tabloya işle. (rUFAK, rİRİ) 4) Kürelerin kütlelerini ölç ve aşağıdaki tabloya işle. (mUFAK, mİRİ) 5) Kürelerin düşme mesafesi olarak şişenin taban ve tavan arasını ölç MR (Δh) 6) Kürelerin birer tanesini şişeye şekildeki koyup kapağını sıkıca kapatın ve aniden-hızlıca şekildeki gibi ters çevirin. 7) Kürelerin düşme sürelerini her biri için ayrı ayrı kronometre ile en az 3 kez ölç ve aşağıdaki tabloya işle. (Δt) 8) Elindeki verilerle aşağıda istenenleri hesapla ve yorumla MR

1şişe Saydam

sıvı sabun


32

11-KÜTLEÇEKİM KUVVETİNDEN YARARLANARAK MAGNETİK KUTUP ŞİDDETİNİN BULUNMASI:

1)

a Magnetizmayı tanımla?

b Kaç tür magnetiklik vardır?

c Magnetik kuvvet formülünü yazarak bileşenlerini açıkla?

2)

a Doğada manyetizmanın etkileri, sonuçları?

b Magnetizmanın günlük yaşamda kullanımı?

c Magnetizmanın endüstride kullanımı?

d Magnetizmanın askeri alanda kullanımı?


Ölçüm

numarası

(n)

K

(N/A2)

(boşluğun magnetik

geçirgenliği ile orantılı

sabit)

g

(m/s2)

(yerçekim şiddeti-ivmesi)

m

(kg)

(özdeş

mıknatıslardan birisinin kütlesi)

G = mg

(N)

(havada asılı duran

mıknatısın ağırlığı)

d

(m)

(mıknatıslar arasındaki MR

düşey uzaklık)

𝐅𝐦𝐚𝐠 = 𝐊.𝐌𝟏. 𝐌𝟐

𝐝𝟐

M1 = M2 = M ve

𝐅𝐦𝐚𝐠 = 𝐆 ⇒ 𝐊.𝐌𝟐

𝐝𝟐= 𝐦𝐠 ⇒

𝐌 = √𝐝𝟐. 𝐦𝐠

𝐊

(A.m)=(Tesla)

(magnetik kutup şiddeti)

1.Ölçüm MR

10-7

9,84

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

Magnetik kutup şiddetinin ortamda değeri MR 𝐌𝐎𝐑𝐓

∑𝐌

𝟓=

1) Özdeş iki mıknatısı (M1=M2) şekildeki gibi pipete geçir. (Aynı

kutuplar birbirine baksın)

2) Sağlanan denge durumu bozulmadan bir kalemle birinci ve

ikinci mıknatısın düşey konumlarını işaretle MR

3) İşaretlenmiş olan mıknatıslar arasındaki düşey uzaklığı(d) ölç.

4) Sistemi serbest bıraktıktan sonra tekrar denge sağlayarak

yukarıdaki işlemleri ve ölçümleri “5” kez tekrarlayarak verileri

aşağıdaki tabloya işle, istenilenleri hesapla.

MR d


𝐝𝟐

G = mg

Halka magnet

Halka magnet

Pipet veya çöp şiş

N

MR M1

S

N M2

S


33

11-İKİ BOYUTTA KÜTLEÇEKİM KUVVETİNDEN YARARLANARAK MAGNETİK KUTUP ŞİDDETİNİN BULUNMASI:

1)

a Magnetizmayı tanımla?

b Kaç tür magnetiklik vardır?

c Magnetik kuvvet formülünü yazarak bileşenlerini açıkla?

2)

a Doğada manyetizmanın etkileri, sonuçları?

b Magnetizmanın günlük yaşamda kullanımı?

c Magnetizmanın endüstride kullanımı?

d Magnetizmanın askeri alanda kullanımı?


Ölçüm

numarası

(n)

K

(N/A2)

(boşluğun magnetik

geçirgenliği ile orantılı

sabit)

g

(m/s2)

(yerçekim şiddeti-

ivmesi MR)

m

(kg)

(özdeş

mıknatısların kütlesi)

G = mg

(N)

(ipte sarkan

mıknatısın ağırlığı)

d

(m)

(mıknatıslar arasındaki

yatay uzaklık)


𝐝𝟐

M1 = M2 = M ⟹

𝐅𝐦𝐚𝐠 = 𝐊.𝐌𝟐

𝐝𝟐

(N)

(mıknatıslar arası magnetik çekim

kuvveti) MR

𝐭𝐠𝛉 =𝐅𝐦𝐚𝐠

𝐆

𝐭𝐠𝛉 =𝐊.

𝐌𝟐

𝐝𝟐

𝐦𝐠

𝐌 = √𝐝𝟐. 𝐦𝐠. 𝐭𝐠𝛉

𝐊

(A.m)

(magnetik kutup şiddeti) MR

1.Ölçüm MR

10-7

9,84

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

DEĞERLENDİRME: Magnetik kutup şiddetinin ortalama değeri

𝐌𝐎𝐑𝐓 =∑𝐌

𝟓=

1) Bir karton (A4 büyüklüğü yeterli olabilir) üzerine şekildeki

gibi “düşey” ve “yatay” eksenleri çiz. Daha sonra bir

“açıölçeri” şekildeki gibi “düşey” eksen üzerine sabitle.

2) Özdeş iki mıknatıstan (M1=M2) birisini şekildeki gibi bir ip

ile düşeyde sarkıt.

3) Diğer mıknatısı elinizde tutarak sadece yatay kuvvet

oluşturacak şekilde ipteki mıknatısa yaklaştırıp şekildekine

benzer bir konumda dengelenmesini sağla.

4) Sağlanan denge durumu bozulmadan önce; a) bir kalemle

ipin düşeyle açısını işaretle. b) bir kalemle birinci ve ikinci

mıknatısın yatay konumlarını işaretle. (dikkat! Mıknatıslar

düşeyde eşit yükseklikte bulunmalılar.)

5) Sistemi serbest bıraktıktan sonra işaretlenmiş ola ip

açısını(θ) oku, işaretlenmiş olan mıknatısların konumları

arasındaki yatay uzaklığı(d) hesapla.

6) Sistemi serbest bıraktıktan sonra tekrar denge sağlayarak

yukarıdaki işlemleri ve ölçümleri “5” kez tekrarlayarak

verileri aşağıdaki tabloya işle, istenilenleri hesapla.

d

ü

ş

e

y

θ

yatay

N S S N

d

G = mg


𝐝𝟐

ip

M1

M2

Düşey konumlandırılmış karton fon

MR

Kartona sabitlenmiş açıölçerMR


34

11-NEWTON YASALARI KULLANILARAK ELEKTRİK MOTORUNUN GÜCÜNÜN BELİRLENMESİ:

1)

a İş tanımı, güç tanımı?

b İş-güç nasıl formüle edilir?

2)

a İş-gücün günlük yaşamımızdaki yeri?

b İnsan gücü ile doğa olaylarının gücü arasında karşılaştırma yapabileceğimiz örnek durum ve olaylar?

c Teknolojik araçların gücü ile insan gücü karşılaştırması?

3)

Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup elektrik enerjisini hareket enerjisine çeviren bir elektrik motorunun gücünü

beş kez deneyerek hesapla ve sonuçları aşağıdaki tabloya işle.

Ölçüm

numarası

(n)

Δh

(m)

(cismin yerden

yükselme miktarı)

m

(kg)

(cismin kütlesi)

F = G = mg

(NEWTON)

(motorun cismi yükseltmek için MR

uyguladığı kuvvet)

W = F . Δh

(JOULE)

(yapılan iş)

Δt

(SANİYE)

(cismin Δh

yolunu alma süresi)

P = 𝐖

𝚫𝐭

(WATT)

(motorun ölçülebilen gücü) MR

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

Ortalama

güç

ve

yorum

∑𝐏𝐧

𝟓=

1) Bir elektrik motorunu masa üzerinde öyle sabitle

ki; MR motorun dişli çarkı dönmeye başlayınca çarka

dolanan ip sepeti yukarı çeksin.

2) Sepetin yerden yükselme miktarını ifade eden bir

Δh yüksekliği belirle ve burayı işaretle MR

3) Sepete m kütlesi koyarak motoru çalıştır ve daha

önce belirlediğin Δh yüksekliğine kadar çıkması için

geçen süreyi kronometre ile ölç (Δt). (koyduğun

kütlenin miktarını öyle bir ayarla ki sepet sabit hızla

hareket etsin) MR

4) Aynı ölçümleri beş kez tekrarla ve sonuçları

aşağıdaki tabloya işle.

G

Elektrik

Motoru

m

Δh MR

pil MR

F=G


35

11-ELEKTRİK MOTORUNUN GÜCÜNÜN ELEKTRİKSEL PARAMETRELER ÜZERİNDEN BELİRLENMESİ:

1)

a İş tanımı, güç tanımı?

b İş-güç nasıl formüle edilir?

2)

a İş-gücün günlük yaşamımızdaki yeri?

b İnsan gücü ile doğa olaylarının gücü arasında karşılaştırma yapabileceğimiz örnek durum ve olaylar?

c Teknolojik araçların gücü ile insan gücü karşılaştırması?

3)

Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup elektrik enerjisini hareket enerjisine çeviren bir elektrik motorunun gücünü

beş kez deneyerek hesapla ve sonuçları aşağıdaki tabloya işle.

Ölçüm

numarası

(n)

N

(sarım sayısı)

V

(VOLT)

(voltmetreden okunan maksimum değer) MR

I (AMPER)

(ampermetreden okunan maksimum

değer)

P = I.V

(WATT)

(üretecin ölçülebilen gücü)

1. Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

Ortalama güç

ve

değerlendirme

∑𝐏𝐧

𝟓=

1) 5-6 cm çaplı boş bir plastik silindiri 7-8 cm

eninde kes.

2) Silindirin ortasına karşılıklı iki delik aç.

3) Deliklerden her birine 2-3 cm uzunlukta

pipetleri şekildeki gibi karşılıklı tak. (gerekiyorsa

biraz yapıştırıcı ile sabitle) MR

4) 0,35 lik emaye kaplı bakır teli, pipetlerin

etrafından çapraz geçecek şekilde 1000 tur dola.

(100 tur sağa çapraz, 100 tur sola çapraz olacak

şekilde toplamda 1000 tur sarana dek devam edin)

5) Bakır teli sarmadan önce ilk 10-15 cm lik ucunu

açıkta bırakın. Aynı şekilde 1000 tur sarımın

ardından 10-15 cm lik son ucu açıkta bırakın.

Açıktaki uçların emaye kaplamasını 2-3 cm kadar

kazıyın. (Geri kalanını saydam koli bandı veya

streç film ile sararak bakır tel sarımlarının

dağılmasının önüne geçin MR)

MR Çelik tel

Plastik silindir (içi boş)

pipet pipet magnet

magnet

1000 tur çapraz sarılmış emaye kaplı 0,35 bakır tel MR

A

0,35 bakır telin açıkta kalan iki ucu ampermetreye ve voltmetreye bağlanarak maksimum değerler ölçülür MR V

6) Çelik teli pipetlerden geçirip magnetleri şekildeki gibi konumlandırın. (zıt kutuplar bir birine bakınca kendiliğinden

yapışacaktır) MR

7) Açık uçları voltmetreye bağladıktan sonra çelik teli maksimum devirde döndürün. Voltmetredeki maksimum değeri

not alın. (aynı işlemi 5 kez tekrarlayın) MR

8) Açık uçları ampermetreye bağlayın ve çelik teli maksimum devirde döndürün. Ampermetredeki maksimum değeri

not alın. (aynı işlemi 5 kez tekrarlayın)


36

12-ÇEMBERSEL HAREKETTE MERKEZCİL KUVVET:

1)

a Düzgün çembersel harekette, merkezcil kuvvet bağıntılarını yazın ve açıklayın?

b Merkezcil kuvvet ile merkezkaç kuvveti açıklayın?

2)

a Merkezcil kuvvet ile ilişkilendirilebilecek doğa olayları ve biyolojik mekanizmaları araştırın?

b Merkezcil kuvvetin kullanıldığı teknik-mühendislik uygulamalarına örnekler bulup açıklayın?

3) Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup istenilen değerleri hesapla ve sonuçları aşağıdaki tabloya işleyin.

ALTTA

SARKAN

SOMUN

ADEDİ

m

(g)

1 somunu

n kütlesi

𝝨m

(g)

Altta sarkan

somunların toplam kütlesi

60 f

Dakikadaki Tur

Sayısı MR

𝐟 =𝟔𝟎𝐟

𝟔𝟎

(s-1=Hz)

Saniyedeki Tur Sayısı (frekans)

r

(m) Altta sarkan

kütleler dengeye

ulaştığında dönme yarıçapı

𝐟ı =𝟏

𝟐𝛑√

𝚺𝐦𝐠

𝐦𝐫

(s-1=Hz) Kuramsal frekans MR

(g=10m/s2)

𝐇𝐚𝐭𝐚 =|𝐟 − 𝐟𝚤|

𝐟

1 Somun MR

2 Somun MR

3 Somun MR

4 Somun MR

5 Somun MR

Bulduğunuz değerler ile kuramsal değerler arasındaki hata oranını nasıl açıklarsınız?

Genel bir değerlendirmede bulunun.MR

1) Düzgün silindirik bir plastik kalemin içini boşalt. İçerisinden sürtünmesi düşük bir ip

geçir MR

2) Kalemin içerisinden geçen ipin her iki ucuna birer tane özdeş vida somunu bağla.

(Bu somunlardan en az 6 tane edinmelisiniz. Ve her biri enaz10 gramlık olsun)MR

3) Kalemden tutarak somunlardan birisini iple birlikte çember bir yörüngede döndürün..

Diğeri düşey de sarkıyor olsun. Üstteki somunun dönme hızını öylesine bir ayarlayın ki altta sarkan somun sabit kalsın. (aşağı da inmesin, yukarı da çıkmasın)

4) Altta sarkan somun sabit iken üstteki somunun dakikada kaç tur döndürmekte

olduğunuzu sayın. Ve bu değeri tabloda ilgili (60 f) yere not edin.

5) Frekansı not aldıktan sonra; dönmekte olan somunun bağlı olduğu ipin uzunluğunu

ölçün. (kütle merkezinden pipetin üst ucu arası: dönme yarıçapı=r)

6) Her seferinde alttaki somuna +1 somun ekledikten sonra 3, 4 ve 5. İşlemleri

tekrarlayın ve değerlerinizi aşağıda tabloda işleyin. MR

Vida somunu MR

(1+1+1+1+1)

Vida somunu 1 tane

İçi boşaltılmış plastik kalem MR

Somunun çember yörüngesiR

MR


37

12-ÇEMBERSEL HAREKETTE MERKEZCİL KUVVET (WALL OF DEATH):

1)

a Düzgün çembersel harekette, merkezcil kuvvet bağıntılarını yazın ve açıklayın?

b Merkezcil kuvvet ile merkezkaç kuvveti açıklayın?

2)

a Merkezcil kuvvet ile ilişkilendirilebilecek doğa olayları ve biyolojik mekanizmaları araştırın?

b Merkezcil kuvvetin kullanıldığı teknik-mühendislik uygulamalarına örnekler bulup açıklayın?

3) Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup istenilen değerleri hesapla ve sonuçları aşağıdaki tabloya işleyin.

DENEY

MATERYALİ

OLARAK

KULLANILAN

BALON TÜRÜ

r

ekvator yarıçapı

(m)

f = 60f/60

(s-1=Hz)

5 kuruş frekansı

f = 60f/60

(s-1=Hz)

25 kuruş frekansı

f = 60f/60

(s-1=Hz)

50 kuruş frekansı

𝐟ı =𝟏

𝟐𝝅√

𝐠

𝐫𝐤 : Hesaplanan frekans (s-1=Hz)

g=10 m/s2

k=sürtünme katsayısı (tahmini bir değer araştır)

ORTA BALON MR

X X

BÜYÜK BALON MR

DEV BALON MR

Bulduğunuz değerleri karşılaştırdığınızda ne gibi bir sonuç elde edebiliriz?

Bulduğunuz değerler ile kuramsal değerler (fı) arasındaki farkı nasıl açıklarsınız?

Genel bir değerlendirmede bulunun.MR

1) 1 orta balon, 3 büyük balon ve 3 dev balon edininMR

2) Orta balon içerisine 1 adet 5 kuruş sokun. 3büyük

balondan birine 5kuruş, birine 25kuruş ve bir diğerine de 50kuruş sokun. Aynı şekilde 3 dev balondan birine 5kuruş, birine 25kuruş ve bir diğerine de 50kuruş sokun.MR

3) Balonları iyice gerginleşene kadar şişirerek ağızlarını

düğümleyin.

4) Herbir balonun ekvator çaplarını ölçerek yarıçap

büyüklüklerini alttaki tabloda istenilen yere kaydedin.(r)

5) Herbir balonu ayrı ayrı çembersel hareket yapmaya

zorlayın. Öyle ki içerisindeki para balonun ekvator hattında dik pozisyonda yuvarlanarak yatayda çembersel hareket yapıyor olsun ancak minimum hızda dönsün.

6) Para minimum hızda kararlı bir şekilde ekvator

hattında yuvarlanarak yatayda çember hareket yapmaya başladığında 1dakika da kaç tur attığını sayın ve alttaki

tabloda istenilen yere kaydedin. MR (60f)

7) 4. ve 6. adımlarda istenilen değerleri tüm balonlar

(toplam 7 balon) için ölçüp kaydettikten sonra tabloda istenilen hesaplamalar ve değerlendirmeleri tamamlayın.MR

orta balonun (su balonu) MR

ekvator çemberinin hemen altında

5 kuruş döndürün normal balonun ekvator çemberinin

hemen altında 5 kuruş döndürün

25 kuruş döndürün 50 kuruş döndürün

dev balonun ekvator çemberinin

hemen altında 5 kuruş döndürün

25 kuruş döndürün 50 kuruş döndürün

MR

MR


38

12-BASİT SARKAÇ KULLANARAK YERÇEKİM ŞİDDETİNİN BELİRLENMESİ:

1)

a Yerçekim şiddeti nedir?


2)

a Yerçekim şiddeti gezegenin heryerinde sabitmidir, neden?

b Bu durumun günlük yaşamdaki sonuçlarına örnekler verin?

c Bu durumun teknoloji ve mühendislik uygulamarındaki sonuçlarına örnekler verin?

3)

Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup bulunduğunuz lokasyon için yerçekim şiddetine bir değer bul ve sonuçları

aşağıdaki tabloya işle.

Ölçüm numarası

(n)

L

(m)

(ip uzunluğu)

T

(s)

(bir salınım süresi-periyot)

𝐓 = 𝟐𝛑√𝐋

𝐠 →

g = (𝟐𝛑

𝐓)𝟐. 𝐋 (m/s

2)

(yerin çekim şiddeti MR deney verilerine göre)

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

Ortalama çekim şiddeti: 𝐪𝐨𝐫𝐭𝐚𝐥𝐚𝐦𝐚 =∑𝐠𝐧

𝟓=

DEĞERLENDİRME

1) L uzunluğunda bir ipin ucuna yeterince

ağır küresel bir cisim bağlayarak uygun bir

yere as MR

2) Cismi belirli bir “θ” (00 < θ < 10

0) açısı

kadar çekip bırakın ve aynı anda

kronometreyi çalıştırın MR Cismin ilk hareket

ettiği noktaya geri dönme süresine bir

periyot (T) denir. Beşinci geri dönüşünde

kronometreyi durdurun MR

3) Kronometrenin gösterdiği değeri beşe

bölerek periyot (T) için bir değer bulun.

4) Aynı işlemleri beş kez tekrarlayarak elde

ettiğiniz değerleri aşağıdaki tabloya işleyin

L

T

MR cisim

θ θ


39

12-HARMONİK SALINICIDA YERÇEKİM ŞİDDETİNİN BELİRLENMESİ

1)

a Harmonik hareket nedir?

b Harmonik hareket kaynakları?

c Belli başlı harmonik hareket salınıcılarının periyot formülleri?

2)

a Harmonik salınıcıların günlük yaşam ve doğada gözlemlenmesine örnekler?

b Harmonik salınıcıların gündelik hayatta kullanıldığı aletler ve endüstriyel alanda uygulamalarına örnekler?

3) Aşağıdaki gibi bir düzenek ile yay harmonik hareketi ile kütle hesabı yapın.

Ölçüm numarası

(n)

L

(metre)

(ip uzunluğu)

T

(saniye)

(bir salınım

süresi-periyot)

𝐓 = 𝟐𝛑√𝐋

𝐠 ⇒

𝐠ı = (𝟐𝛑

𝐓)𝟐. 𝐋

(m/s2) MR

(yerin çekim şiddeti-deney verilerine göre)

1.Ölçüm MR

2. Ölçüm MR

3. Ölçüm MR

4. Ölçüm MR

5. Ölçüm MR

Ortalama çekim şiddeti: 𝐠ı𝐨𝐫𝐭𝐚𝐥𝐚𝐦𝐚

=∑𝐠ı

𝐧

𝟓=

Hata: 𝐇 =𝐠−𝐠ı

𝐠=

DEĞERLENDİRME

1) L uzunluğunda bir ipin ucuna yeterince ağır küresel bir

cisim bağlayarak uygun bir yere as.

2) Cismi belirli bir “θ” (00 < θ < 10

0) açısı kadar çekip bırakın

ve aynı anda kronometreyi çalıştırınMR Cismin ilk hareket

ettiği noktaya geri dönme süresine bir periyot (T) denir.

Beşinci geri dönüşünde kronometreyi durdurun.

3) Kronometrenin gösterdiği değeri beşe bölerek periyot (T)

için bir değer bulun MR

4) Aynı işlemleri beş kez tekrarlayarak elde ettiğiniz

değerleri aşağıdaki tabloya işleyin

L

T

MR cisim

θ θ


40

12-YAY HARMONİK HAREKETİNDE KÜTLE HESABI:

1)

a Harmonik hareket nedir?

b Harmonik hareket kaynakları?

c Belli başlı harmonik hareket salınıcılarının periyot formülleri?

2)

a Harmonik salınıcıların günlük yaşam ve doğada gözlemlenmesine örnekler?

b Harmonik salınıcıların gündelik hayatta kullanıldığı aletler ve endüstriyel alanda uygulamalarına örnekler?

3) Aşağıdaki gibi bir düzenek ile yay harmonik hareketi ile kütle hesabı yapın.

Ölçüm

numarası

(N)

m

(kg)

(ölçülen cisim

kütlesi)

h0

(metre)

(ağırlıksız iken yayın

boyu)

h

(metre)

(ağırlıkla yayın boyu)

Δh

(metre)

(yayın elle esnetilme miktarı)

5 T

(saniye)

(kronometre ile ölçülen 5 turluk

süre)

𝑻 = 𝟐𝛑 √𝐦ı

𝐤

⇒

𝒎𝚤 = 𝐤 (𝐓

𝟐𝛑)

𝟐

(hesaplanan cisim kütlesi)

𝐡𝐚𝐭𝐚 =|𝐦−𝐦ı|

𝐦

(hata kaynağı hakkındaki görüşleriniz)

1.Ölçüm MR

𝐓 =𝟓𝐓

𝟓=

2. Ölçüm MR

𝐓 =𝟓𝐓

𝟓=

3. Ölçüm MR

𝐓 =𝟓𝐓

𝟓=

4. Ölçüm MR

𝐓 =𝟓𝐓

𝟓=

5. Ölçüm MR

𝐓 =𝟓𝐓

𝟓=

m

yay

1-Yayı sabit bir yere astıktan sonra alt ucunun bulunduğu

noktayı işaretle (Ağırlıksızken denge konumu) (h0)

2-Önce m kütlesini koyarak dengeledikten sonra yayın son

boyunu (h) ölç MR

3-Yayı Δh kadar aşağı çektikten sonra dikkatlice serbest

bırak MR Yayın serbest bırakıldığı alt noktaya 5 kez gidip

gelmesi sonunda geçen süreyi (5T) kronometre ile ölç ve

alttaki tabloya işle.

4-Yayı farklı Δh miktarlarında çekerek üçüncü aşamayı 5

kez tekrarla sonuçları tabloya işle.

5-Ölçümlerinizi tabloya işleyerek m kütlesini yay periyodu

üzerinden hesaplayın (mı).

h0 h

Δh

MR

çekilir

(Çekme sonucu)

ağırlık yok

ağırlık var


41

12-ELEKTRİKSEL ALANDA YÜKLÜ CİSMİN YÜK BÜYÜKLÜĞÜNÜN BELİRLENMESİ:

1)

a Coulomb yasasını ifade eden denklemi basitçe açıkla?

b Yüklü levhalar arasında ki yüklü parçacığın hareketini tanımlayan kuvvet denklemlerinin voltaja ve elektriksel

alana bağlı olarak ifadesini bul?

2)

a Milikan yağ damlası deneyini kısaca anlat?

b Milikan yağ damlası deneyinin amacını açıkla?

3)

Aşağıdaki gibi bir düzenek kurup Milikan yağ damlası deneyinin basitleştirilmiş bir versiyonunu simüle ederek

istenilen değerleri hesapla ve sonuçları aşağıdaki tabloya işle.

Ölçüm

numarası

(n)

m

(kg)

(cismin kütlesi)

d

(m)

(levhalar

arası uzaklık)

V

(volt)

(doğru akım kaynağından

okunana gerilim değeri) MR

𝐆 = 𝐅

⟹ 𝐦𝐠 =𝐪𝐕

𝐝

⟹ 𝐪 =𝐦𝐠𝐝

𝐕

(coulomb)

DEĞERLENDİRME

1. Ölçüm

MR

2. Ölçüm

MR

3. Ölçüm

MR

4. Ölçüm

MR

5. Ölçüm

MR

Ortalama yük: 𝐪𝐨𝐫𝐭 =∑𝐪𝐧

𝟓=

1) Kapalı ve izole bir cam kutu içerisinde taban ve tavana birer iletken

levha sabitleyerek bunları bir doğru akım kaynağına bağla.

2) İletken, hafif, ortası delik, simetrik yapılı (küre, disk vb) bir cisim bul.

3) Levhalar arasına düşey konumlandırılmış yalıtkan bir ip ger. İpin

levhalara bağlandığı alt ve üst noktalarda yalıtkan mini tamponlar bulunsun MR (ipi germeden önce ortası delik iletkeni ipten geçirmeyi unutma)

4) Sistemi kurduktan sonra; cismi bir statik elektrik kaynağı ile şarj et.

5) Doğru akım kaynağını kullanarak levhalar arası gerilimi kademeli

olarak artır. Cisim ip hattı boyunca zeminden ayrılmış durumda boşlukta asılı kalana dek bu süreci devam ettir. MR

6) Cismin boşlukta asılı kaldığı, kritik gerilim değerinde ortaya çıkan

elektrostatik kuvvet, cismin ağırlığına eşit olur. Cismi deşarj ettikten sonra aynı süreci 5 kez tekrarlayarak kritik gerilim değerini ve aşağıdaki tabloda istenen ilgili değerleri hesaplayarak tabloya işle. [NOT: İletken cismi ( parçacığı) şarj edebilmek için Milikan yağ damlası deneyinde olduğu gibi bir ışık kaynağı (x-ray, laser, görünür ışık, kızıl ötesi vb) kullanarak tekrarlayın. Başarılı sonuçlar elde edebildiniz mi? Değerlendirin.] (g=9,84m/s2) MR

MRq yüklü

hareketli

cisim +

-

+ levha

- levha

G=mg

Yalıtkan ip

ve tampon

DC

V MR

F=qV/d

ULUSAL PROJE

ETKİNLİKLERİNDE

SERGİLENMEK

ÜZERE GEÇİCİ BİR

SÜRE İÇİN

PERDELENMİŞTİR


42

12-FOTOELEKTRİK ETKİNİN LED ÜZERİNDE GÖZLEMİ:

1)

a Fotoelektrik etki nedir, nasıl oluşur?

b Fotoelektrik etkiyi ifade eden temel bağıntıları ve grafikleri yazarak açıklayın?

2)

a Fotoelektrik etki ile ilişkilendirilebilecek doğa olayları ve biyolojik mekanizmaları araştırın?

b Fotoelektrik etki mekanizmalarının kullanıldığı teknik-mühendislik uygulamalarına örnekler bulup açıklayın?


Ölçüm

numarası

(n)

V

(milivolt) (Voltmetreden elde edilen enbüyük değer MR)

VORTALAMA

(milivolt) (Voltmetreden elde edilen enbüyük değer için ortalama MR)

1.Ölçüm MR

2.Ölçüm MR

3.Ölçüm MR

4.Ölçüm MR

5.Ölçüm MR

Nasıl olup da ışık altında kalan LED ler elektrik akımı üretebilmektedirler?

Görüş ve değerlendirmelerinizi aşağıda özetleyin.

4 LEDMR

1) 4 adet LED i birbirine paralel bağla.(Uzun bacakların birbirine ve kısa bacakları da

kendi arasında birbirine bağla) MR

2) LED bacaklarından şekildeki gibi voltmetreye bağlantı yapMR

3) Karanlık bir ortamda LED leri şekildeki gibi yakın mesafeden aydınlat.

4) Elfenerini en uygun pozisyona getirerek voltmetredeki en büyük değeri oku.

(Eğer bir değer okunmuyorsa LED ile voltmetrenin bağlantılarını değiştirip ters bağla.)

5) Bu ölçümleri 5 kez tekrarlayıp verileri aşağıdaki tabloya işle. MR

V

(Voltmetre)

bağlantı kablolarıMR

Elfeneri


43

12-FOTOELEKTRİK ETKİNİN LDR ÜZERİNDE GÖZLEMİ:

1)

a Fotoelektrik etki nedir, nasıl oluşur?

b Fotoelektrik etkiyi ifade eden temel bağıntıları ve grafikleri yazarak açıklayın?

2)

a Fotoelektrik etki ile ilişkilendirilebilecek doğa olayları ve biyolojik mekanizmaları araştırın?

b Fotoelektrik etki mekanizmalarının kullanıldığı teknik-mühendislik uygulamalarına örnekler bulup açıklayın?


Ölçüm

numarası

(n)

VMAX

(milivolt) (Voltmetreden elde

edilen enbüyük değer MR)

VORTALAMA

(milivolt) (Voltmetreden elde edilen enbüyük

değer için ortalama MR)

VMİN

(milivolt) (Voltmetreden elde edilen

enküçük değer MR)

VORTALAMA

(milivolt) (Voltmetreden elde edilen

enküçük değer için ortalama MR)

1.Ölçüm MR

2.Ölçüm MR

3.Ölçüm MR

4.Ölçüm MR

5.Ölçüm MR

LDR ler ışığa nasıl tepki vermektedirler?


LDR

10mmMR

1) 1 adet 10 mm LDR (Light Dependent Resistance) fotodirenç , 3 volt pil, bir

voltmetre ve bir mini el feneri temin edin. MR

2) Yan taraftaki devre şemasını kurunMR

3) Karanlık bir ortamda LDR leri şekildeki gibi yakın mesafeden aydınlat.

4) Elfenerini en uygun pozisyona getirerek voltmetredeki en büyük değeri oku. (VMAX)

5) Karanlıkta voltmetrede ki en küçük değeri oku. (VMİN)

6) Bu ölçümleri 5 kez tekrarlayıp verileri aşağıdaki tabloya işle. MR

(Voltmetre)

Elfeneri

V

3volt


44

12-ELEKTROMAGNETİK DALGALARIN ALICI VERİCİ ÜNİTESİ İLE ÖLÇÜMLENMESİ:

1)

a Elektromagnetik dalga nedir? Diğer dalga türlerinden farkı nedir? Nasıl oluşur?

b Elektromagnetik dalga için Maxwell, Hertz ve Einstein tarafından geliştirilen bağıntıları ve sonuçlarını yazın?

2)

a Elektromagnetik dalga olgusu ile ilişkilendirilen biyolojik, doğa ve günlük yaşam örnekleri nelerdir?

b Elektromagnetik dalgaların kullanıldığı endüstriyel, teknolojik, askeri mühendislik uygulamalarını araştırın?


Ölçüm

Uzaklığı

V

(volt) (Voltmetreden elde edilen

kararlı değer MR)

Ölçümlediğiniz voltaj değerleri ile ölçüm mesafenizi aşağıdaki

tabloya işleyerek grafiğini çizin.

0 cm MR

1 cm MR

2 cm MR

3 cm MR

4 cm MR

5 cm


V (Volt)

h (cm) MR 0 1 2 3 4 5 6

Verici (transmitter) MR 0,5 mm bobin teli

İle 4-5 cm çaplı halka

C

B MR

E

3 V (CR2032)

2N222

1) 0,5 mm çaplı emaye kaplı bobin

tellerinden 4-5 cm çaplı birisi 15 sarım, diğeri 31 sarım olmak üzere iki halka yap.

MR 2) 15 sarımlı halkanın açıktaki uçlarındaki

emayeyi sıyırdıktan sonra voltmetreye bağla.MR 3) 31 sarımlı halkanın ortasındaki bir

halkayı şekildeki gibi dışarı çekerek emaye kaplamasını sıyır.

4) Şekildeki devreyi hazırla. 5) Devre çalışır durumda iken

voltmetrenin bağlı olduğu halkayı transistörün bağlı olduğu halkanın üzerine yerleştir. h = 0 cm için voltmetrenin kararlı olarak gösterdiği değeri oku. (V) 6) Bu ölçümleri 1, 2, 3, 4, 5 cm içinde

okuyarak alttaki tabloya işle ve istenilen grafiği çiz. MR

altyarı15 sarım

üstyarı15 sarım

ortadaki uçlar sıyrılıp birleştirilir

Alıcı (receiver) MR 0,5 mm bobin teli İle

15 sarımlı 4-5 cm çaplı halka Voltmetre (alternatif

akım ayarında)

V

0 < h < cm


45

12-FARKLI MATERYALLERİN ELEKTROMAGNETİK DALGA GEÇİRGENLİĞİNİN ÖLÇÜMLENMESİ:

1)

a Elektromagnetik dalga nedir? Diğer dalga türlerinden farkı nedir? Nasıl oluşur?

b Elektromagnetik dalga için Maxwell, Hertz ve Einstein tarafından geliştirilen bağıntıları ve sonuçlarını yazın?

2)

a Elektromagnetik dalga olgusu ile ilişkilendirilen biyolojik, doğa ve günlük yaşam örnekleri nelerdir?

b Elektromagnetik dalgaların kullanıldığı endüstriyel, teknolojik, askeri mühendislik uygulamalarını araştırın?


ARADAKİ

MATERYALİN

TÜRÜ

f (Hz)

Kullanılan transistörün

çalışma frekansı

d

(cm) MR

Materyal Kalınlığı

V

(volt) (Voltmetreden

elde edilen kararlı değer MR)

𝐒𝐄 =𝐕𝐕𝟎

Elektromagnetik kalkanlama etkinliği

Boşluk-Hava

Arada materyal yok MR

d = 0

cm V0 =

𝐕𝐇𝐀𝐕𝐀

𝐕𝟎= 𝟏

CamMR

(Standart pencere camı. Aynı zamanda diğer materyaller için kalınlık belirlemede referans olacak)

𝐕𝐂𝐀𝐌

𝐕𝟎=

Su MR

(Cam ile aynı kalınlıkta balsa ağacından bir levha oluşturun. Suya doyana kadar su içerisinde bekletin.

Su sızmaması için önce buzdolabı poşetine sarıp sonra streç film ile bir katman sarmalayın)

𝐕𝐒𝐔

𝐕𝟎=

Grafit MR

(Cam ile aynı kalınlıkta balsa ağacından bir levha oluşturun. 2B yumuşak kurşun kalemle hertarafını

iyice karalayın. Ortalığa bulaşmasın diye streç film ile bir katman sarmalayın)

𝐕𝐆𝐑𝐀𝐅𝐈𝐓

𝐕𝟎=

AlüminyumMR

(Cam ile aynı kalınlıkta balsa ağacından bir levha oluşturun. Bir yüzeyine, bir katman alüminyum folyo

yağıştırın. MR)

𝐕𝐀𝐥

𝐕𝟎=

Ormecon (Polianilinin)

(Cam ile aynı kalınlıkta polimer bir levha oluşturun MR)

𝐕𝐏𝐨𝐥𝐢𝐦𝐞𝐫

𝐕𝟎=

Materyal türüne göre indüksiyon voltajında oluşan değerlere bakarak görüş ve değerlendirmelerinizi aşağıda özetleyin.

Verici (transmitter) MR 0,5 mm bobin teli

İle 4-5 cm çaplı halka

C

B MR

E

3 V (CR2032)

2N222

1) 0,5 mm çaplı emaye kaplı bobin tellerinden

4-5 cm çaplı birisi 15 sarım, diğeri 31 sarım olmak üzere iki halka yap. MR 2) 15 sarımlı halkanın açıktaki uçlarındaki

emayeyi sıyırdıktan sonra voltmetreye bağla.MR 3) 31 sarımlı halkanın ortasındaki bir halkayı

şekildeki gibi dışarı çekerek emaye kaplamasını sıyır.

4) Şekildeki devreyi hazırla. 5) Devre çalışır durumda iken voltmetrenin

bağlı olduğu halkayı transistörün bağlı olduğu halkanın üzerine yerleştir. h = 0 cm için voltmetrenin kararlı olarak gösterdiği değeri oku. (V) 6) Bu ölçümleri tabloda belirtilen materyaller

için de okuyarak alttaki tabloya işle. (tüm materyallerin aynı kalınlıkta olması gerekmektedir) MR

Altyarı 15 sarım

ortadaki uçlar sıyrılıp birleştirilir

Alıcı (receiver) MR 0,5 mm bobin teli İle

15 sarımlı 4-5 cm çaplı halka Voltmetre (alternatif

akım ayarında)

V

Materyal kalınlığı

Üstyarı 15 sarım

Buraya alttaki tabloda belirtilen materyal gelecek. d

ULUSAL PROJE

ETKİNLİKLERİNDE

SERGİLENMEK

ÜZERE GEÇİCİ BİR

SÜRE İÇİN

PERDELENMİŞTİR

proje ÇaliŞmasi derecelİ puanlama anahtari...kullanımı daha pratik olan proje değerlendirme...

Documents