program wychowania przedszkolnego - pwn · 1 komentarz do podstawy programowej wychowania...

Program wychowania przedszkolnego

Program wychowania przedszkolnego

Zgodny

z obowiązu

jącą

podstawą

programow

ą

SPIS TRE CI

Charakterystyka programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Charakterystyka dziecka w wieku przedszkolnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Tre ci edukacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Zak adany poziom osi gni edukacyjnych dziecka 3-letniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14




W drodze do sukcesu, czyli jak realizowa dzia ania z programem. . . . . . . . . . . . . 136

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

Za czniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

pwn_HOP_do_gory_program_wych_przedszkolnego_001_156.indd 2 31.01.2018 15:01:08

CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Program wychowania przedszkolnego zgodnie z aktualnymi przepisami prawa oświatowego stanowi opis sposobu realizacji celów wychowania oraz treści nauczania ustalonych w podstawie programowej wycho-wania przedszkolnego, określonej w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólne-go dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. z 2017 r. poz. 356). Obejmuje on całość podstawy programowej, jak i w kilku obszarach stanowi jej rozszerzenie. Idea programu jest wypadkową praktycznych doświadczeń w pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym, współczesnych koncepcji pedagogicznych odzwierciedlonych w literaturze pedagogicz-nej oraz obowiązującego prawa.

W preambule podstawy programowej wychowania przedszkolnego zapisano, że „Celem wychowania przedszkolnego jest wsparcie całościowego rozwoju dziecka. Wsparcie to realizowane jest przez proces opieki, wychowania i nauczania – uczenia się, co umożliwia dziecku odkrywanie własnych możliwości, sensu działania oraz gromadzenie doświadczeń na drodze prowadzącej do prawdy, dobra i piękna. W efekcie takiego wsparcia dziecko osiąga dojrzałość do podjęcia nauki na pierwszym etapie edukacji”. Edukacja w przedszkolu nastawiona jest zatem na holistyczny rozwój dziecka. Jej cel zaakcentowany w początkowych zapisach podstawy programowej podkreśla podmiotowość dziecka w procesie edukacji, wyznaczając przedszkolu obowiązek respektowania takiego podejścia1. W związku z powyższym, przy-jęte w programie założenia, treści edukacyjne oraz zaproponowane formy i metody pracy ukierunkowa-no na wszechstronne wspieranie dziecka w zakresie wszystkich obszarów rozwojowych zilustrowanych przez współautorkę podstawy programowej D. Dziamską w kole holizmu. „Koło holizmu, które ilustruje dokładnie obszary rozwoju człowieka, wskazuje jednocześnie na istotne elementy mieszczące się w tych obszarach, na które nauczyciel musi zwrócić uwagę, szczególnie planując pracę z dzieckiem”.2

KOŁO HOLIZMU

Fizj

olog

iaAktyw

ność poznawcza

właściw

aAktywność matematyczna

Aktywność – komunikacja

Moto

ryka d

uża

Motoryka m

ała

Emocje właściwe

Uczucia

Duchow

ość

Dziecko i inte

gracja

z dorosłym

Dziec

ko i i

nteg

racja

z gru

pą

Dzi

ecko

– je

go e

go

OBS

ZAR P

OZNA

WCZY OBSZAR FIZYCZNY

OBSZAR SPOŁECZNY OBS

ZAR EM

OCJO

NAL

NY

1 Komentarz do podstawy programowej wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej, w: Podstawa programowa wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej z komentarzem.

2 D. Dziamska, M. Buchnat, Program wychowania przedszkolnego. Zbieram, poszukuję, badam, Warszawa 2017, Nowa Era, s. 63.


4

Tworząc koncepcję programu przyjęto określoną wizję dziecka, do której zmierza nauczyciel (we współ-pracy z rodzicami wychowanka), kierując się zasadą wspierania dziecka przez tworzenie mu takich warunków rozwoju, aby miało możliwość osiągania sukcesów w działaniu. Poczucie sukcesu to nie tylko szansa na sprawny rozwój dziecka. Sukces przekłada się na to, jak dziecko funkcjonuje w swoim otoczeniu i jak będzie funkcjonowało później w wieku dorosłym. Brak sukcesów dla każdego z nas rodzi negatywne skutki – nie wykorzystujemy w pełni swoich możliwości, zdolności, tracimy motywację do działania.

Ważne stało się więc, poszukiwanie odpowiedzi na pytania…

Jakie warunki sprzyjaj osi gni ciu przez dziecko sukcesu w dzia aniu?

Sukces dziecka w działaniu związany jest niewątpliwie z odpowiednim poziomem jego rozwoju fizyczne-go, poznawczego, emocjonalnego i społecznego pozwalającym na zaspakajanie potrzeby poznawania świata oraz motywacji dziecka do podejmowania wysiłku intelektualnego i nawiązywania kontaktów społecznych. Poziom rozwoju dziecka jest uwarunkowany czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi. Dzięki stymulacji zewnętrznej (kręgu społecznego, przedmiotów, przestrzeni, dźwięków itp.) dziecko wykorzystuje wrodzony mechanizm – własną aktywność ujawniającą się w sferze poznawczej, emocjonal nej i ruchowej.

Co z tego wynika dla przedszkola, nauczyciela, ale te i rodziców/opiekunów dziecka?

Priorytetem w planowaniu rozwoju, tworzeniu programów działań wychowawczo-dydaktyczno-opie-kuńczych, pozyskiwaniu do współpracy rodziców i środowiska, czy też wzbogacaniu bazy przedszkola powinno być tworzenie środowiska wychowawczego sprzyjającego osiąganiu sukcesów przez każdego z wychowanków. Nauczyciele powinni organizować sytuacje edukacyjne w taki sposób, aby maksymal-nie rozwijały własną aktywność dziecka. Należy poświęcić szczególną uwagę na zaspokojenie dziecku potrzeby bezpieczeństwa, akceptacji, uznania, pomagając mu tym samym w adaptacji do nowych wa-runków. Konieczne jest organizowanie środowiska edukacyjnego, sprzyjającego aktywnemu odkrywa-niu przez dziecko siebie i świata w obszarze jego najbliższego rozwoju. Wszystko po to, by maksymalnie ułatwić dzieciom osiąganie sukcesów w przedszkolu, co w najbliższej perspektywie będzie procentować w szkole, a w przyszłości przyniesie szansę na sukcesy w życiu.

Taka koncepcja działań przyświeca idei niniejszego programu, wiąże się to ściśle z podmiotowością dziecka i współczesnymi tendencjami w procesie nauczania i uczenia się. Założyć można, że sukcesy na-szych dzieci (nawet te najmniejsze) dadzą nam i rodzicom poczucie sukcesu wychowawczego, a to sprzy-jać będzie motywacji nas wszystkich do podejmowania kolejnych twórczych działań. Warto podkreślić, że rodzice odgrywają istotną rolę w procesie wspierania całościowego rozwoju dziecka – należy im uświadomić, jak ważne w życiu ich pociech są pierwsze sukcesy, przeżywane już na progu edukacji przedszkolnej oraz, że nie zależą one tylko i wyłącznie od nauczycieli.

Przy tworzeniu programu przyjęto koncepcję rdzeni treściowych, gdzie wyznacznikiem porządkowa-nia treści stały się główne obszary działalności dziecka w drodze do odkrywania i rozumienia świata, jak i osiągania gotowości szkolnej. Określono dziewięć obszarów (od I do IX), których nazwy sformułowano z punktu widzenia dziecka. Każdemu z nich podporządkowano zakresy szczegółowe (A, B, C… itd.) sfor-mułowane w postaci nadrzędnych celów ogólnych, z których wyprowadzono cele etapowe, jakie powinien przyjąć nauczyciel, aby w efekcie organizowanych przez niego sytuacji dziecko zdobyło przewi-dywane umiejętności zawarte w niniejszym programie. Podział ten ma charakter umowny, a jego celem jest przedstawienie treści w taki sposób, aby program był uporządkowany i przejrzysty dla nauczyciela.

W programie wprowadzono cztery poziomy osiągnięć odpowiadające grupom wiekowym dzieci (3-, 4-, 5-, 6-letnich). Przewidywane osiągnięcia dzieci zaproponowane w poszczególnych poziomach mogą być pomocne w dokonywaniu ewaluacji pracy nauczyciela, a także ewaluacji programu. Zastoso-wano w nich zasadę kumulatywności, która oznacza, że poziom dla dziecka starszego obejmuje swym zakresem osiągnięcia z poziomu proponowanego dla dziecka młodszego. Granice w poziomach są umowne, a przypuszczalnych osiągnięć dzieci nie należy traktować jako wymagania konieczne. Zgodnie



5

z humanistyczną koncepcją rozwoju człowieka dziecko może rozwijać się w indywidualnym dla siebie tempie. „Każde dziecko ma indywidualną drogę swojego rozwoju i nie można hamować rozwoju jednego dla zrównania go z innymi lub odwrotnie, należy jedynie wspomagać dziecko w jego wysiłkach, stwarzać takie warunki, w których potencjał dziecka nie zostałby zmarnowany”3. Doświadczenie uczy, że grupa dzieci jednorodna pod względem wieku kalendarzowego, jest niejednokrotnie bardzo zróżnicowana pod względem wieku rozwojowego, co więcej ta „różnorodność” nie musi dotyczyć wszystkich obszarów kompetencji naszych przedszkolaków. Bywa, że różnice rozwojowe mogą sięgać roku, a nawet dwóch szczególnie wówczas, gdy dziecko jest dopiero na progu edukacji przedszkolnej. Ważne, aby dać szansę na sukces wszystkim, gdyż pewne jest, że każdego z naszych wychowanków powinniśmy rozwijać w ob-szarze jego najbliższego rozwoju. W związku z tym ostateczny wybór drogi będzie należał do nauczyciela, stąd tak istotna jest systematyczna diagnoza naszych wychowanków.

ZA O ENIA KONCEPCYJNE PROGRAMU

Program

Wizja dziecka:

Niepowtarzalna osoba z własnymi potrzebami, możliwościami, pragnieniami, potencjałem i zainteresowaniami: aktywna poznawczo, korzystająca z własnych możliwości i przestrzeni dla swojej aktywności, świadoma własnych praw jak i obowiąz-ków, szanująca prawa innych, posiadająca zdolność samoregulacji swoich zachowań na poziomie odpowiednim własnemu rozwojowi emocjonalno-społecznemu, wrażliwa na wartości związane z umiejętnościami i zachowaniami społecznymi.

Zadania nauczycieli i personelu wspomagaj cego: Zadania rodziców/prawnych opiekunów:

Wsp

iera

nie

dzie

cka

w k

ieru

nku

stw

orze

nia

mu

taki

ch w

arun

ków

jego

ca

oci

oweg

o ro

zwoj

u, a

by m

iao

mo

liwo

osi

gani

a su

kces

ów w

dzi

aan

iu

Ukierunkowane na dzieci:• rozwijanie aktywności

dziecka wyrażającej się w trzech formach: po-znawaniu tego, co praw-dziwe; czynieniu dobra i kształtowaniu piękna; wsparcie w pokonywa-niu wszelkich trudności

• elastyczne planowanie procesu edukacyjnego na podstawie wnikliwej obserwacji i diagnozy

• odpowiedni dobór metod i form pracy (uwzględniający potrze -by i możliwości dziecka oraz stosowanie zasad indywidualizacji, przy-stępności, stopniowania trudności i przemien-ności)

• właściwa organizacja pracy grupy

Ukierunkowane na rodzinę:• włączanie rodziców/

prawnych opiekunów do działań na rzecz całościowego rozwoju dziecka przez angażo-wanie do współpracy w procesie diagnozy, edukacji, czy ewentu-alnej terapii

• realizacja różnych form wsparcia wychowaw-czego rodziny

• pozytywna komunikacja

Ukierunkowane na dzieci:• systematyczna obserwa-

cja rozwoju dziecka • poszukiwanie wsparcia

diagnostycznego i specja-listycznego w sytuacjach tego wymagających

• szczególne wspieranie dziecka w okresach adaptacji, otwartość na wsparcie w trudnych sytuacjach

• podtrzymywanie aktyw-ności poznawczej dziecka

• organizowanie środo-wiska sprzyjającego utrwalaniu zdobytych kompetencji

Związane ze współpracą z przedszkolem:• wsparcie personelu

w procesie diagnozy, edukacji lub terapii dziecka przez udzielanie potrzebnych informacji, utrzymywanie stałych kontaktów i zaangażowa-nie w koalicję na rzecz rozwoju dziecka

• realizacja wskazań nauczycieli i personelu wspomagającego ukie-runkowanych na cało-ściowy rozwój dziecka

• aktywne uczestnictwo w formach wsparcia służących rozwojowi własnych umiejętności wychowawczych

3 R. Więckowski, Pedagogika wczesnoszkolna, Warszawa 1995, WSiP, s. 112.



6

Organizacja pracy grupy przedszkolnej określona w ramowym rozkładzie dnia uwzględniającym potrzeby i możliwości dzieci. Zalecenia ujęte w Podstawie programowej w Warunkach i sposobach realizacji.

Obszary i zakresy programu Obszary z podstawy programowej wychowania przedszkolnego

I. Poznaję siebie i współdziałam z innymi

A. Budowanie samoświadomości B. Rozwijanie inteligencji emocjo-

nalnej C. Wychowanie w duchu wartości

II. 1) rozpoznaje i nazywa podstawowe emocje, próbuje radzić sobie z ich przeży-waniem;

II. 2) szanuje emocje swoje i innych osób; II. 3) przeżywa emocje w sposób umożliwiający mu adaptację w nowym otocze-

niu, np. w nowej grupie dzieci, nowej grupie starszych dzieci, a także w no-wej grupie dzieci i osób dorosłych;

II. 4) przedstawia swoje emocje i uczucia, używając charakterystycznych dla dziecka form wyrazu;

II. 5) rozstaje się z rodzicami bez lęku, ma świadomość, że rozstanie takie bywa dłuższe lub krótsze;

II. 6) rozróżnia emocje i uczucia przyjemne i nieprzyjemne, ma świadomość, że odczuwają i przeżywają je wszyscy ludzie;

II. 7) szuka wsparcia w sytuacjach trudnych dla niego emocjonalnie; wdraża swoje własne strategie, wspierane przez osoby dorosłe lub rówieśników;

II. 8) zauważa, że nie wszystkie przeżywane emocje i uczucia mogą być podstawą do podejmowania natychmiastowego działania, panuje nad nieprzyjemną emocją, np. podczas czekania na własną kolej w zabawie lub innej sytuacji;

II. 9) wczuwa się w emocje i uczucia osób z najbliższego otoczenia; III. 1) przejawia poczucie własnej wartości jako osoby, wyraża szacunek wobec innych

osób i przestrzegając tych wartości, nawiązuje relacje rówieśnicze; III. 3) posługuje się swoim imieniem, nazwiskiem, adresem; III. 4) używa zwrotów grzecznościowych podczas powitania, pożegnania, sytuacji

wymagającej przeproszenia i przyjęcia konsekwencji swojego zachowania; III. 5) ocenia swoje zachowanie w kontekście podjętych czynności i zadań oraz

przyjętych norm grupowych; przyjmuje, respektuje i tworzy zasady zabawy w grupie, współdziała z dziećmi w zabawie, pracach użytecznych, podczas odpoczynku;

III. 6) nazywa i rozpoznaje wartości związane z umiejętnościami i zachowaniami społecznymi, np. szacunek do dzieci i dorosłych, szacunek do ojczyzny, życz-liwość okazywana dzieciom i dorosłym – obowiązkowość, przyjaźń, radość;

III. 7) respektuje prawa i obowiązki swoje oraz innych osób, zwracając uwagę na ich indywidualne potrzeby;

III. 8) obdarza uwagą inne dzieci i osoby dorosłe; III. 9) komunikuje się z dziećmi i osobami dorosłymi, wykorzystując komunikaty

werbalne i pozawerbalne; wyraża swoje oczekiwania społeczne wobec innego dziecka, grupy.

II. Jestem samodzielny i dbam o este-tykę otoczenia

A. Kształtowanie sprawności samo-obsługowych, nawyków higienicz-nych i kulturalnych

B. Wdrażanie do dbałości o ład i po-rządek wokół siebie

C. Rozwijanie inicjatywy w działa-niu (dziecko 6-letnie)

I. 1) zgłasza potrzeby fizjologiczne, samodzielnie wykonuje podstawowe czynności higieniczne;

I. 2) wykonuje czynności samoobsługowe: ubieranie się i rozbieranie, w tym czynności precyzyjne, np. zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł;

I. 3) spożywa posiłki z użyciem sztućców, nakrywa do stołu i sprząta po posiłku; I. 7) wykonuje czynności, takie jak: sprzątanie, pakowanie, trzymanie przedmiotów

jedną ręką i oburącz, małych przedmiotów z wykorzystaniem odpowiednio ukształtowanych chwytów dłoni.

III. Jestem sprawny i dbam o zdrowie A. Rozwijanie sprawności fizycznej B. Kształtowanie postaw prozdrowot-

nych

I. 4) komunikuje potrzebę ruchu, odpoczynku itp.; I. 5) uczestniczy w zabawach ruchowych, w tym rytmicznych, muzycznych, naśla-

dowczych, z przyborami lub bez nich; wykonuje różne formy ruchu: bieżne, skoczne, z czworakowaniem, rzutne;

I. 8) wykonuje podstawowe ćwiczenia kształtujące nawyk utrzymania prawidło-wej postawy ciała.



7


IV. Sprawnie się komunikuję i rozwi-jam swój język ojczysty

A. Kształcenie umiejętności komuni-kacyjnych

B. Rozwijanie mowy

IV. 2) wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą języka mówionego, posługuje się językiem polskim w mowie zrozumiałej dla dzieci i osób dorosłych, mówi płynnie, wyraźnie, rytmicznie, poprawnie wypowiada ciche i głośne dźwięki mowy, rozróżnia głoski na początku i końcu w wybranych prostych fonetycznie słowach;

IV. 3) odróżnia elementy świata fikcji od realnej rzeczywistości; byty rzeczywiste od medialnych, byty realistyczne od fikcyjnych;

IV. 5) odpowiada na pytania, opowiada o zdarzeniach z przedszkola, objaśnia kolejność zdarzeń w prostych historyjkach obrazkowych, układa historyjki obrazkowe, recytuje wierszyki, układa i rozwiązuje zagadki;

IV. 6) wykonuje własne eksperymenty językowe, nadaje znaczenie czynnościom, nazywa je, tworzy żarty językowe i sytuacyjne, uważnie słucha i nadaje zna-czenie swym doświadczeniom;

IV. 19) podejmuje samodzielną aktywność poznawczą np. oglądanie książek, zago-spodarowywanie przestrzeni własnymi pomysłami konstrukcyjnymi, korzy-stanie z nowoczesnej technologii itd.

V. Poznaję języki obce A. Przygotowanie do posługiwania

się językiem obcym nowożytnym

IV. 21) rozumie bardzo proste polecenia w języku obcym nowożytnym i reaguje na nie; uczestniczy w zabawach, np. muzycznych, ruchowych, plastycznych, konstrukcyjnych, teatralnych; używa wyrazów i zwrotów mających znacze-nie dla danej zabawy lub innych podejmowanych czynności; powtarza rymo wanki i proste wierszyki, śpiewa piosenki w grupie; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych, gdy są wspierane np. obrazkami, rekwizytami, ruchem, mimiką, gestami.

VI. Przygotowuję się do czytania i pisania

A. Rozwijanie sprawności percepcyjno--motorycznych

B. Rozwijanie zainteresowań czyta-niem i pisaniem

I. 7) wykonuje czynności, takie jak: sprzątanie, pakowanie, trzymanie przedmiotów jedną ręką i oburącz, małych przedmiotów z wykorzystaniem odpowiednio ukształtowanych chwytów dłoni, używa chwytu pisarskiego podczas ryso-wania, kreślenia i pierwszych prób pisania;

I. 9) wykazuje sprawność ciała i koordynację w stopniu pozwalającym na rozpo-częcie systematycznej nauki czynności złożonych, takich jak czytanie i pisanie;

IV. 4) rozpoznaje litery, którymi jest zainteresowane na skutek zabawy i sponta-nicznych odkryć, odczytuje krótkie wyrazy utworzone z poznanych liter w formie napisów drukowanych dotyczące treści znajdujących zastosowanie w codziennej aktywności;

IV. 8) wykonuje własne eksperymenty graficzne farbą, kredką, ołówkiem, maza-kiem itp., tworzy proste i złożone znaki, nadając im znaczenie, odkrywa w nich fragmenty wybranych liter, cyfr, kreśli wybrane litery i cyfry na gładkiej kartce papieru, wyjaśnia sposób powstania wykreślonych, narysowanych lub zapisanych kształtów, przetwarza obraz ruchowy na graficzny i odwrotnie, samodzielnie planuje ruch przed zapisaniem, np. znaku graficznego, litery i innych w przestrzeni sieci kwadratowej lub liniatury, określa kierunki i miej-sca na kartce papieru;

IV. 9) czyta obrazy, wyodrębnia i nazywa ich elementy, nazywa symbole i znaki znajdujące się w otoczeniu, wyjaśnia ich znaczenie.

VII. Doświadczam i eksperymentu-ję w świecie matematyki

A. Kształtowanie dojrzałości do uczenia się matematyki

IV. 11) wyraża ekspresję twórczą podczas czynności konstrukcyjnych i zabawy, za-gospodarowuje przestrzeń, nadając znaczenie umieszczonym w niej przed-miotom, określa ich położenie, liczbę, kształt, wielkość, ciężar, porównuje przedmioty w swoim otoczeniu z uwagi na wybraną cechę;

IV. 12) klasyfikuje przedmioty według: wielkości, kształtu, koloru, przeznaczenia, układa przedmioty w grupy, szeregi, rytmy, odtwarza układy przedmiotów i tworzy własne, nadając im znaczenie, rozróżnia podstawowe figury geome-tryczne (koło, kwadrat, trójkąt, prostokąt);

IV. 13) eksperymentuje, szacuje, przewiduje, dokonuje pomiaru długości przed-miotów, wykorzystując np. dłoń, stopę, but;

IV. 14) określa kierunki i ustala położenie przedmiotów w stosunku do własnej oso-by, a także w stosunku do innych przedmiotów, rozróżnia stronę lewą i prawą;

IV. 15) przelicza elementy zbiorów w czasie zabawy, prac porządkowych, ćwiczeń i wykonywania innych czynności, posługuje się liczebnikami głównymi



8


i porządkowymi, rozpoznaje cyfry oznaczające liczby od 0 do 10, ekspery-mentuje z tworzeniem kolejnych liczb, wykonuje dodawanie i odejmowanie w sytuacji użytkowej, liczy obiekty, odróżnia liczenie błędne od poprawnego;

IV. 16) posługuje się w zabawie i w trakcie wykonywania innych czynności pojęcia-mi dotyczącymi następstwa czasu np. wczoraj, dzisiaj, jutro, rano, wieczo-rem, w tym nazwami pór roku, nazwami dni tygodnia i miesięcy;

IV. 17) rozpoznaje modele monet i banknotów o niskich nominałach, porządkuje je, rozumie, do czego służą pieniądze w gospodarstwie domowym.

VIII. Jestem odbiorcą i twórcą sztuki A. Rozwijanie wrażliwości estetycz-

nej poprzez kontakt ze światem muzyki

B. Rozwijanie wrażliwości estetycz-nej poprzez kontakt ze światem sztuk plastycznych

C. Rozwijanie wrażliwości estetycz-nej poprzez kontakt ze sztuką teatralną i filmową

IV. 1) wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą komunikatów pozawerbalnych: tańca, intencjonalnego ruchu, gestów, impresji plastycznych, technicznych, teatralnych, mimicz-nych, konstrukcji i modeli z tworzyw i materiału naturalnego;

IV. 7) eksperymentuje rytmem, głosem, dźwiękami i ruchem, rozwijając swoją wy-obraźnię muzyczną; słucha, odtwarza i tworzy muzykę, śpiewa piosenki, po-rusza się przy muzyce i do muzyki, dostrzega zmiany charakteru muzyki, np. dynamiki, tempa i wysokości dźwięku oraz wyraża ją ruchem, reaguje na sygnały, muzykuje z użyciem instrumentów oraz innych źródeł dźwięku; śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe; chęt-nie uczestniczy w zbiorowym muzykowaniu; wyraża emocje i zjawiska poza-muzyczne różnymi środkami aktywności muzycznej; aktywnie słucha mu-zyki; wykonuje lub rozpoznaje melodie, piosenki i pieśni, np. ważne dla wszystkich dzieci w przedszkolu, np. hymn przedszkola, charakterystyczne dla uroczystości narodowych (hymn narodowy), potrzebne do organizacji uroczystości np. Dnia Babci i Dziadka, święta przedszkolaka (piosenki okazjo nalne) i inne; w skupieniu słucha muzyki;

IV. 8) wykonuje własne eksperymenty graficzne farbą, kredką, ołówkiem, maza-kiem itp.

IX. Odczuwam więź ze środowiskiem, w którym żyję

A. Budowanie poczucia więzi ze środo-wiskiem społecznym

B. Budowanie poczucia więzi ze środo-wiskiem przyrodniczym

C. Rozwijanie zainteresowań środowi-skiem technicznym

D. Wdrażanie do świadomego unika-nia zagrożeń środowiskowych

I. 6) inicjuje zabawy konstrukcyjne, majsterkuje, buduje, wykorzystując zabawki, materiały użytkowe, w tym materiał naturalny;

II. 10) dostrzega, że zwierzęta posiadają zdolność odczuwania, przejawia w stosun-ku do nich życzliwość i troskę;

II. 11) dostrzega emocjonalną wartość otoczenia przyrodniczego jako źródła satys-fakcji estetycznej;

III. 2) odczuwa i wyjaśnia swoją przynależność do rodziny, narodu, grupy przed-szkolnej, grupy chłopców, grupy dziewczynek oraz innych grup, np. grupy teatralnej, grupy sportowej;

III. 3) posługuje się swoim imieniem, nazwiskiem, adresem; IV. 10) wymienia nazwę swojego kraju i jego stolicy, rozpoznaje symbole narodowe

(godło, flaga, hymn), nazywa wybrane symbole związane z regionami Polski ukryte w podaniach, przysłowiach, legendach, bajkach, np. o Smoku Wawel-skim, orientuje się, że Polska jest jednym z krajów Unii Europejskiej;

IV. 18) posługuje się pojęciami dotyczącymi zjawisk przyrodniczych, np. tęcza, deszcz, burza, opadanie liści z drzew, sezonowa wędrówka ptaków, kwitnienie drzew, zamarzanie wody, dotyczącymi życia zwierząt, roślin, ludzi w środo-wisku przyrodniczym, korzystania z dóbr przyrody, np. grzybów, owoców, ziół;

IV. 20) wskazuje zawody wykonywane przez rodziców i osoby z najbliższego otocze-nia, wyjaśnia, czym zajmuje się osoba wykonująca dany zawód;

IV. 22) reaguje na proste polecenie w języku mniejszości narodowej lub etnicznej, używa wyrazów i zwrotów mających znaczenie w zabawie i innych podejmo-wanych czynnościach: powtarza rymowanki i proste wierszyki, śpiewa pio-senki; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych wspieranych np. obrazkiem, rekwizytem, gestem; zna godło (symbol) swojej wspólnoty narodowej lub etnicznej;

IV. 23) reaguje na proste polecenie w języku regionalnym – kaszubskim, używa wy-razów i zwrotów mających znaczenie w zabawie i innych podejmowanych czynnościach: powtarza rymowanki i proste wierszyki, śpiewa piosenki; rozu mie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych wspie-ranych np. obrazkiem, rekwizytem, gestem, zna godło (symbol) swojej wspólnoty regionalnej – kaszubskiej.



9

Metody i formy pracy: Formy organizacyjne pracy:

Ukierunkowane na dzieci:Podstawowe metody i formy wychowania przedszkolne go (np. wg M. Kwiatkowskiej) – ponadto proponowane:• Dziecięca Matematyka wg

E. Gruszczyk-Kolczyńskiej• ASM wg B. Strauss• Pedagogika zabawy• Gimnastyka twórcza

R. Labana, C. Orffa• Ruch Rozwijający wg

W. Sherborne• Metoda Dobrego Startu• Zabawy Fundamentalne• Kinezjologia edukacyjna

P. Dennisona• Metody aktywizujące

(twór czego rozwiązywania problemów, tworzenia i definiowania pojęć hierar-chizacji, dyskusyjne, pracy we współpracy, ewaluacyj-ne), np. wg J. Krzyżewskiej, w tym metoda projektu

Ukierunkowane na rodzinę:• rozmowy• wywiady• konsultacje • warsztaty• zebrania• uroczystości przedszkolne• zajęcia otwarte• oddziaływanie literaturą• gazetka przedszkolna• współudział w projektach

edukacyjnych

Ukierunkowane na dzieci:• indywidualne, grupo-

we i zespołowe

Ukierunkowane na rodzinę:• indywidualne, grupo-

we i zespołowe



CHARAKTERYSTYKA DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

Rozwój psychiczny dziecka w wieku przedszkolnym jest ściśle związany z jego rozwojem fizycznym, roz-wojem działalności i rozwojem kontaktów społecznych. Istotną rolę oprócz osobistego doświadczenia, odgrywa również naśladownictwo, które sprzyja wytwarzaniu się związków czasowych przy powtarza-niu słów i naśladowaniu czynności dorosłego. Wyróżnia się trzy fazy wieku przedszkolnego:

• od 3 do 4 roku życia (faza pierwsza)• od 4 do 5 roku życia (faza druga) • od 5 do 6 lat (faza trzecia).

Dzieci 3-letnie:

Dziecko 3-letnie jest ruchliwe, charakteryzuje je tzw. „rozrzutność ruchowa” związana z przewagą pro-cesów pobudzania nad procesami hamowania wewnętrznego. Jego ruchom brakuje precyzji i dokładności, są mało ekonomiczne. Dziecko przyswoiło już sobie wszystkie formy ruchu, ale ruchy te są jeszcze w małym stopniu skoordynowane. Nie jest w stanie wykonać czynności łączących w sobie dwie lub więcej podsta-wowych form ruchu4. Dzieci często są jeszcze mało samodzielne i wymagają pomocy dorosłych (np. przy ubieraniu się, korzystaniu z toalety). Chętnie podejmują zabawową działalność manipulacyjną – lubią bawić się w piaskownicy, masą plastyczną, klockami, lubią malować szczególnie palcami i na dużych powierzchniach. Chętnie rysują, chociaż ich chwyt kredki bywa jeszcze dłoniowy i kończą pracę szybko po wykonaniu kilkunastu kresek pionowych i poziomych. Szybko nabywają sprawności i na ich pracach pojawiają się charakterystyczne dla tego okresu „głowonogi”.

Wśród dzieci 3-letnich występują bardzo duże różnice w rozwoju mowy. Spotkamy w grupie zarówno trzylatka, który mówi zrozumiale dużo i swobodnie, jak i takiego, który dopiero zaczyna mówić. Wszyst-kie mają prawo rozwojowe do seplenienia, szeplenienia i nieprawidłowej artykulacji głoski „r”, jednak już w tym wieku warto objąć diagnozą logopedyczną te z wadliwym układem narządów artykulacyjnych lub dużym opóźnieniem rozwoju mowy w stosunku do rówieśników. 3-latki porozumiewają się za pomocą zdań, popełniając jeszcze wiele błędów gramatycznych. Wprawdzie opanowały one już podstawy syste-mu gramatycznego języka ojczystego, ich słownik czynny obejmuje ok. 1000 wyrazów, nie zawsze jednak łatwo porozumieć się z nimi, zwłaszcza w zespole przedszkolnym albo osobom obcym. Lepiej rozumieją polecenia kierowane do nich indywidualnie niż zbiorowe komunikaty wydawane całej grupie. Mowa dzieci jest jeszcze egocentryczna. Wypowiedzi mają związek z tym, co dzieje się wokół, z określoną sytu-acją, stąd mowa dziecka nosi nazwę sytuacyjnej.

Dziecko w wieku 3 lat cechuje duża chwiejność emocjonalna, skłonność do przechodzenia z jednego nastroju w drugi, łatwość fizycznego i psychicznego nużenia się. W związku z tym niektóre dzieci mają trudności z włączeniem się do grupy przedszkolnej, nie potrafią sprostać wymaganiom, które stawia przed nimi nowe środowisko. 3-latek rozwiązuje zadania na płaszczyźnie manipulacyjnej i ruchowo-spostrzeże-niowej, w bezpośrednim kontakcie z przedmiotami, często przy współudziale dorosłych. Jego uwaga i pamięć ma charakter mimowolny. To, co postrzega ujmuje globalnie i synkretycznie, z trudem rezygnuje z własnych planów i dążeń. Jest egocentryczny. Sensem kryzysu trzeciego roku życia jest protest dziecka potrzebującego samodzielności, w którym rodzi się poczucie autonomii i niezależności. Trzylatki są jeszcze indywidualistami, dlatego im są młodsze, tym częściej bawią się obok siebie, rzadko zabierają sobie zabawki. Mają już rozwiniętą wyobraźnię, zaczynają planować zabawy i czasem inicjują zabawy z dziećmi.

Dzieci 4-letnie:

4-latek jest pod względem rozwoju motorycznego sprawniejszy od 3-latka. Jest bardziej zwinny, zręczny, porusza się pewniej i swobodniej. Około 70–75% dzieci w tym wieku osiąga koordynację rąk i nóg5.

4 S. Owczarek, Gimnastyka przedszkolaka, Warszawa 2001, WSiP, s. 23.5 Tamże, s. 25.


11

4-latki są już bardziej samodzielne, zaradniejsze, łatwiej przystosowują się do życia społecznego w grupie rówieśniczej. Podejmowana przez nich działalność zabawowa jest prosta i krótkotrwała, ponie-waż nie potrafią jeszcze koncentrować uwagi przez dłuższy czas, szybko zmieniają przedmiot swoich zainteresowań. Chętniej biorą udział w zabawach zespołowych, ale często popadają w konflikty z rówieśni-kami. Jest to etap, w którym istotną rolę odgrywa gra symboliczna, grupowa, wymagająca współdziała nia. Chcą, aby inni towarzyszyli im w zabawie. W zabawach przyswajają sobie role znane im z życia rodzinne-go, powiązane z własnym doświadczeniem. Charakteryzuje je duża wrażliwość, niestałość nastrojów, zmienność uczuć, a nierzadko egocentryzm.

W toku działania 4-latka pojawiają się początki wyobraźni twórczej. Uzewnętrznia się ona w prostych rysun kach, którym dziecko nadaje określone znaczenia. Dominuje myślenie konkretno-wyobrażeniowe. Język jest prawdziwym środkiem komunikacji, a ich wypowiedzi są za każdym razem coraz dokładniej-sze, bardziej zrozumiałe i rozbudowane. Dzieci w tym wieku potrafią mówić bez ustanku. Opowiadając historie, mieszają rzeczywistość z fikcją. Jest to etap bogaty z punktu widzenia wyobraźni. Podobają im się opowiadania, zwłaszcza te fantastyczne, niedorzeczne, które następnie mogą odtwarzać za każdym razem dodając jakiś nowy szczegół. Pytanie jest dla nich ważnym narzędziem nauki. Ich nieustanne „dlaczego?” wiąże się bardziej z poszukiwaniem celu aniżeli przyczyny. Podobnie jak 3-latki, 4-latki prze-chodzą przez okres wybuchów gniewu i negacji, ale w odróżnieniu od tamtych, potrafią mówić o swojej złości i w większym stopniu kontrolować swoje emocje.

Dzieci 5-letnie:

Okres rozwoju ruchowego 5-latka nazywany jest „złotym wiekiem motoryczności”6. 5-latek ma jeszcze niezbyt twardy kościec i stosunkowo słabe mięśnie dlatego męczy go długotrwałe siedzenie w jednym miejscu, ma zwiększoną potrzebę ruchu. U dzieci w tym wieku obserwujemy znaczny przyrost masy mięśniowej7. Uwaga jest mimowolna, skoncentrowana na silnych i atrakcyjnych bodźcach, jej cechą jest niepodzielność. Dominuje pamięć mimowolna, dziecko zapamiętuje to, co ciekawe a nie to, co obiektyw-nie ważne. Jeśli treści niosą ładunek emocjonalny zostają zapamiętane dłużej.

5-latek wkracza w „wiek pytań”. Rozkwit wyobraźni i fantazji oraz szybkie postępy w dziedzinie mowy i myślenia pozwalają mu na wysuwanie wciąż nowych problemów, na które nie potrafi jeszcze samo zna-leźć odpowiedzi. Próbuje rozwiązywać je przy pomocy dorosłych, zasypując ich mnóstwem pytań o róż-ne sprawy. Pamięć i uwaga przekształcają się z mimowolnej w dowolną. Dziecko dzięki temu zapamiętuje dokładniej zasłyszane treści, chętnie uczy się wierszy i piosenek.

Działalność plastyczna sprawia mu zazwyczaj dużą satysfakcję, podobnie jak udział w zabawach typowych dla okresu przedszkolnego: tematycznych, konstrukcyjnych, dydaktycznych. Jego doświadczenia ruchowe, sensoryczne i umysłowe są coraz szersze, ale poznanie otaczającej rzeczywistości wciąż powierzchowne, bo dziecko nie pojmuje jeszcze istoty faktów i zdarzeń, nie ujmuje wielu związków logicznych, jakie je łączą. Mały zasób doświadczeń, poziom myślenia konkretno-wyobrażeniowego i bogata wyobraźnia przyczyniają się do tego, że dziecko tłumaczy sobie otaczający je świat w swoisty sposób. Określa nieznane przedmioty, obmyśla-jąc dla nich dziwne, tajemnicze nazwy. Nadaje przedmiotom cechy ludzkie, podobnie jak zwierzętom, ptakom, zjawiskom przyrody. Dzieci w tej fazie lepiej przystosowują się w grupie, chętnie biorą udział we wszystkich zabawach zespołowych: tematycznych, dydaktycznych, konstrukcyjnych. Radość sprawiają im gry, w których istotną rolę odgrywa element współrywalizacji, zaczynają rozumieć ich zasady, a także akcep-tować je bez względu na to, przez kogo zostały stworzone. Zwiększa się skala uczuć społecznych: pojawiają się sympatie, antypatie, chęć opiekowania się kimś młodszym lub słabszym oraz zazdrość.

Dzieci 6-letnie:

Organizm 6-latka podlega ciągłemu rozrostowi. Przeciętny wzrost: 6-latek od około 116–118 cm, 7-latek od około 123–126 cm; przeciętna waga: 6-latek 21–22 kg, 7-latek 23–25 kg8. W porównaniu z dotychczasowymi

6 E. Chobocka, Rozwój sprawności ruchowej w: Obserwacja dziecka w przedszkolu, D. Al-Khamisy (red.), Warszawa 2005, Raabe, s. 103.7 Tamże, s. 105.8 B. Janiszewska, Diagnoza dojrzałości szkolnej u progu klasy 1. Karty ćwiczeń, Warszawa 2009, WSiP, s. 11.



12

okresami rozwojowymi, dziecko przybiera wolniej na wadze, nadal jednak dość intensywnie rośnie. Na-turalne krzywizny kręgosłupa nie są jeszcze w pełni wytworzone, jednak kościec wykazuje szybsze tem-po mineralizacji. Rosną stopy, powoli zanika fizjologiczne płaskostopie. Następuje rozwój szczęk i zwią-zane z tym wyrzynanie się zębów stałych9. Ciało 6-latka staje się coraz bardziej smukłe, wymiary stają się bardziej proporcjonalne. Mięśnie stają się coraz silniejsze. Ruchy lokomocyjne ulegają dalszemu dosko-naleniu – poprawia się motoryczność. Dziecko sprawniej porusza się, biega, skacze, utrzymuje równo-wagę. Wzrasta sprawność narządów wewnętrznych (serce, płuca), kształtuje się większa odporność na zmęczenie i choroby. Dzieci w tym wieku są z reguły bardziej ruchliwe, a ich organizm jest bardziej wydajny. Wydłużają się i twardnieją kości kończyn, rozpoczyna się pierwszy etap kostnienia nadgarstka. 6-latek wykonuje sprawniej od swoich młodszych kolegów czynności samoobsługowe, a jego ruchy narzędziowe robią się bardziej precyzyjne i elastyczne. Wzrasta koordynacja wzrokowo-ruchowa. Spraw-niej działa też układ nerwowy.

Następuje wzrost wrażliwości i czułości zmysłowej. W odbieraniu bodźców płynących z otoczenia u dziecka w wieku lat sześciu zaczyna dominować narząd wzroku. Dziecko trafnie rozpoznaje podstawowe barwy, nabywa zdolności rozróżniania odcieni barwnych. Polepsza się także ostrość wzroku, która umożli wia rozróżnianie bogatych w szczegóły przedmiotów. Wzrasta wrażliwość na dźwięki mowy ludz-kiej oraz słuch muzyczny, przejawiający się w tym, że dzieci potrafią już rozróżniać tony, szmery. 6-latki przechodzą od uwagi mimowolnej do dowolnej, co pozwala im się dłużej skupić i obejmować uwagą więcej elementów. Spostrzeżenia dzieci 6-letnich cechuje synkretyzm. Trudność sprawia im nadal wyod-rębnianie elementów spostrzeganego obrazu, rozczłonkowanie go na części pierwsze oraz wiązanie tych części w spójną całość. Percepcję dzieci w tym wieku cechuje słaba wybiórczość. Dominuje myślenie konkretno-wyobrażeniowe, ale zaczynają pojawiać się też zaczątki myślenia abstrakcyjnego. Dziecko wykonuje czynności na poziomie operacji konkretnych. Około 6–8 roku życia dziecko zaczyna rozumieć zasadę stałości ilości i długości. Przeważa pamięć mimowolna zdeprymowana przez dominujące emocje, ale zaczynają się również pojawiać zaczątki pamięci dowolnej. 6-latek posługuje się mową kontekstową. Zasób słownika czynnego 6-latka to ok. 3–4 tys. słów. Dziecko nadal doskonali mowę pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym i składniowym. 6-latek posługuje się swobodnie zdaniami złożonymi współrzędnie i podrzędnie, wśród tych ostatnich zaś notuje się w szczególności wiele zdań przyczynowych, celowych, warunkowych i dopełnieniowych. Wzrasta również liczba zdań wielokrotnie złożonych, chociaż ich struktura jest jeszcze niezbyt zwarta i uporządkowana zwłaszcza przy dłuższych relacjach lub opisach10. Rozwój mowy dziecka podnosi na wyższy poziom wszystkie jego psychiczne funkcje i przyczynia się do rozwoju bardziej poprawnych form myślenia. Pojawia się zdolność do myśle-nia krytycznego. Dzieci próbują uzasadniać swe sądy i decyzje, a także dowodzić swych racji. Pojawia się zdolność wnioskowania na podstawie znanych im faktów11. Pod koniec 6-go roku życia dzieci próbują też stawiać hipotezy, używając niejednokrotnie własnej wyobraźni. Wyobraźnia i fantazja odgry-wa u 6-latka istotną rolę – dziecko zachowuje się niekiedy tak, jakby żyło w innym świecie, ożywia martwe przedmioty (animizm), kształtuje rośliny i zwierzęta na podobieństwo człowieka (antropo-morfizm dziecięcy). 6-latek ma świadomość własnej odrębności. Trwający nadal proces kształtowania się przedniej części kory przedczołowej dzieci 6-letnich sprawia, że poziom niektórych kompe-tencji związanych: z planowaniem działań, ustalaniem ważności i przewidywaniem konsekwencji podjętych czynności, czy wymyślaniem alternatywnych rozwiązań nie pozwala na samodzielnie ich wykorzystywanie12.

Dziecko 6-letnie charakteryzuje się znaczną równowagą emocjonalną w porównaniu do lat poprzed-nich. Na ogół jest pogodne, pozytywnie ustosunkowane do otoczenia. Zaczyna lepiej rozumieć emocje własne i innych ludzi, rozwija się u niego zdolność do empatii oraz umiejętność regulowania ekspresji

9 W. Gniewkowski, K. Wlaźnik, Wychowanie fi zyczne, Warszawa 1985, WSiP, s. 98.10 M. Żebrowska (red.), Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, Warszawa 1986, PWN, s. 462.11 M. Kielar-Turska, Średnie dzieciństwo. Wiek przedszkolny, w: Psychologia rozwoju człowieka. J. Trempała (red.), Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 202–229.12 A. I. Brzezińska, J. Matejczuk, A. Nowotnik, Wspomaganie rozwoju dzieci w wieku od 5 do 7 lat a ich gotowość do radzenia sobie z wyzwaniami szkoły, Edukacja 2012, 1 (117), s. 12.



13

emocji. 6-latek pomimo pewnej stabilizacji uczuciowej wykazuje jednak nadal znaczną wrażliwość naocenę własnej osoby. Obserwuje się wydatny rozwój uczuć wyższych: patriotycznych, estetycznych, humanistycznych. 6-latek znajduje się w okresie moralności heteronomicznej i kieruje się zasadą realizmu moralnego. Dziecko przyjmuje za słuszne i właściwe zasady podawane przez autorytet, a podczas oceny czynów bardziej zwraca uwagę na okoliczności zewnętrzne (fizyczne) czynu niż towa-rzyszące mu intencje. Zabawa wciąż jest jednym z najważniejszych przejawów aktywności dziecka 6-letniego, stanowi podstawowy rodzaj jego działalności. Dzieci 6-letnie wykazują wyraźny postęp w zakresie zabaw zespołowych13.

13 J. Kopała, E. Tokarska, E. Kordos, Program wychowania przedszkolnego, Warszawa 2016, Wydawnictwo Szkolne PWN, s. 97.



TRE

CI E

DU

KA

CYJ

NE

Zak

adan

y p

ozi

om

osi

gn

i e

du

kacy

jnyc

h d

ziec

ka 3

-letn

ieg

o

Ob

sza

r I:

Pozn

aj s

iebi

e i w

spó

dzia

am z

inny

mi

Cele

ogó

lne

(eta

pow

e)Do

wia

dcze

nia

dzie

cka

sprz

yjaj

ce ro

zwoj

owi p

rzew

idyw

anyc

h os

ign

i

Prze

wid

ywan

e os

ign

ici

a (d

ziec

ko)

A. B

UD

OW

AN

IE S

AM

OŚW

IAD

OM

OŚC

I

• ro

zwija

nie

sam

owie

dzy

• ro

zwija

nie

umie

jętn

ości

sam

o-re

gula

cji z

acho

wan

ia

• re

agow

anie

na sw

oje i

mię,

prz

edsta

wian

ie się

swoi

m im

ieniem

• do

świa

dcza

nie m

ożliw

ości

obse

rwow

ania

sieb

ie i i

nnyc

h w

trakc

ie ró

ż-no

rodn

ych

zaba

w or

gani

zowa

nych

prz

ez n

aucz

yciel

a (np

. z w

ykor

zysta

-ni

em pr

osty

ch w

iersz

yków

, pio

sene

k, an

imac

ji m

asko

tkam

i) i c

zynn

ości

codz

ienny

ch:

−za

bawy

z za

kres

u „K

szta

łtowa

nie d

ojrz

ałoś

ci do

ucz

enia

się m

atem

a-ty

ki/K

szta

łtowa

nie ś

wiad

omoś

ci sc

hem

atu

włas

nego

ciał

a” −og

lądan

ie i n

azyw

anie

pods

tawo

wych

częś

ci sw

ojeg

o ub

ioru

−po

dejm

owan

ie pr

ób p

roste

go o

pisu

swoj

ego

wygl

ądu

(na m

iarę s

wo-

ich m

ożliw

ości

kom

unik

acyj

nych

) −po

równ

ywan

ie wy

gląd

u sw

ojeg

o i k

oleg

ów, n

p. p

odcz

as z

abaw

inte

-gr

acyj

nych

typu

„Lud

zie d

o lu

dzi”

– do

strze

gani

e pod

obień

stw i

róż-

nic (

płeć

, wyg

ląd)

• ko

mun

ikow

anie

swoi

ch p

otrz

eb, u

podo

bań

(lubi

ę, ni

e lub

ię), p

ozna

wa-

nie

potrz

eb k

oleg

ów, d

ostrz

egan

ie ko

niec

znoś

ci po

rozu

mien

ia w

sytu

-ac

jach

konf

likto

wych

dot

yczą

cych

rea

lizac

ji po

trzeb

, po

szuk

iwan

ie z d

oros

łym

rozw

iąza

ń sy

tuac

ji tru

dnyc

h (a

kcep

tacja

pot

rzeb

, pod

ejmo-

wani

e pró

b pow

strzy

man

ia si

ę od

naty

chm

iasto

wych

reak

cji, m

ożliw

ość

szuk

ania

wsp

arcia

u d

oros

łego,

usta

lanie

kolej

nośc

i dzia

łań

podc

zas

konk

retn

ego

konf

liktu

)•

pozn

awan

ie ko

deks

u pr

zeds

zkol

aka

– „g

rom

adze

nie”

z n

aucz

yciel

em

wzor

ców

akce

ptow

anyc

h za

chow

ań w

gru

pie

na p

odsta

wie

doty

chcz

a-so

wych

doś

wiad

czeń

(ilu

strac

je pr

zeds

tawi

ające

wła

ściw

e zac

howa

nia)

; ro

zsze

rzan

ie ko

deks

u wg

pot

rzeb

• ud

ział w

zab

awac

h i s

ytua

cjach

cod

zienn

ych

wspo

mag

ający

ch r

ozwó

j sa

mor

egul

acji,

np.

• wi

e, jak

ma n

a im

ię

• ro

zróż

nia p

odsta

wowe

częś

ci sw

ojeg

o cia

ła

• po

dejm

uje p

róbę

pro

stego

opi

su sw

ojeg

o wy

gląd

u

• do

strze

ga p

odob

ieństw

a i ró

żnice

w w

ygląd

zie sw

oim

i ko

legów

• wi

e, jak

iej je

st pł

ci

• ko

mun

ikuj

e swo

je po

trzeb

y •

wie,

że n

ależy

szan

ować

pot

rzeb

y każ

dego

• wi

e, jak

ie za

chow

ania

w g

rupi

e ak

cept

ujem

y/do

strze

ga z

acho

wani

a ni

ewła

ściw

e


15

−po

wstrz

ymyw

anie

się o

d ok

reślo

nych

dzia

łań

zgod

nie

z um

ową

(np.

cie

rpliw

e oc

zeki

wani

e na

swo

ją ko

lej, p

owstr

zym

ywan

ie i k

onty

nu-

owan

ie dz

iała

ń na

um

owny

sygn

ał p

odcz

as p

rosty

ch za

baw

inhi

bicy

j-no

-incy

tacy

jnyc

h) −wy

kony

wani

e pr

osty

ch c

zynn

ości

zgod

nie

z po

lecen

iem, k

rótk

ą in

-str

ukcją

−po

dejm

owan

ie dz

iałań

ukier

unko

wany

ch, z

godn

ych z

przy

jętym

i zas

a-da

mi –

pow

strzy

myw

anie

się o

d ni

ewła

ściw

ych

zach

owań

(rea

lizow

a-ni

e swo

ich p

otrz

eb w

spos

ób, k

tóry

nie

naru

sza d

obra

inny

ch lu

dzi)

−do

kony

wani

e pr

osty

ch w

ybor

ów (

dośw

iadc

zani

e ich

poz

ytyw

nych

i n

egat

ywny

ch sk

utkó

w po

dcza

s syt

uacji

życ

iowy

ch i

zaba

wowy

ch),

pode

jmow

anie

prób

prz

ewid

ywan

ia n

astę

pstw

swoi

ch d

ziała

ń

• po

dejm

uje p

róby

dzia

łań

ukier

unko

wany

ch, r

espe

ktuj

ąc za

warte

um

owy

• do

konu

je pr

osty

ch w

ybor

ów

B. R

OZW

IJA

NIE

INTE

LIG

ENCJ

I EM

OCJ

ON

ALN

EJ

• or

gani

zow

anie

sytu

acji

sprz

yja-

jący

ch p

ozna

wan

iu e

moc

ji i u

czuć

•

rozw

ijani

e um

ieję

tnoś

ci w

yraż

a-ni

a em

ocji

w sp

osób

społ

eczn

ie

akce

ptow

any

• ro

zwija

nie

empa

tii i

zdol

nośc

i m

otyw

owan

ia si

ę do

dzi

ałań

• ud

ział w

sytu

acjac

h do

starc

zając

ych

duże

j daw

ki d

oświ

adcz

eń p

ozyt

yw-

nych

(np.

rado

ści –

pod

czas

eksp

resji

ruch

owej,

muz

yczn

ej, p

lasty

czne

j) or

az u

waln

iając

ych

blok

ady

emoc

jona

lne

(np.

pod

czas

zab

aw a

dapt

a-cy

jnyc

h, in

tegr

acyj

nych

, rela

ksac

yjny

ch, w

ycisz

ający

ch)

• do

świa

dcza

nie r

adoś

ci z o

dczu

wani

a oka

zywa

nych

ucz

uć p

rzez

blis

kich

• do

świa

dcza

nie

atm

osfe

ry b

ezpi

ecze

ństw

a i a

kcep

tacji

ze

stron

y do

ro-

słych

pod

czas

prz

eżyw

ania

różn

orod

nych

ucz

uć i e

moc

ji po

d wp

ływe

m

pojaw

iając

ych

się w

okół

sytu

acji

(roz

mow

y z d

oros

łym

i, kt

órzy

pom

a-ga

ją na

zywa

ć pr

zeży

cia, p

odkr

eślaj

ą pr

awo

każd

ego

do p

rzeż

ywan

ia

wszy

stkich

em

ocji

i ucz

uć, u

wraż

liwiaj

ą na

pot

rzeb

ę an

alizy

zach

owań

–

akce

ptac

ja dz

iecka

/ana

liza

zach

owan

ia, w

spier

ają w

pos

zuki

wani

u sp

osob

ów ra

dzen

ia so

bie w

trud

nej s

ytua

cji),

dostr

zega

nie k

oniec

znoś

ci ak

cept

owan

ia w

szys

tkich

swoi

ch em

ocji,

ucz

uć –

wyr

ażan

ia ic

h w

spo-

sób

kont

rolo

wany

• do

strze

gani

e pr

zeży

wany

ch n

a co

dzie

ń po

dsta

wowy

ch e

moc

ji i u

czuć

u

siebi

e, po

dejm

owan

ie (p

rzy

wspa

rciu

oto

czen

ia) p

rób

ich n

azyw

ania

i k

omun

ikow

ania

oto

czen

iu, n

p. sm

utno

mi,

koch

am m

amę

• ob

serw

owan

ie w

trakc

ie za

baw

i ży

cia c

odzie

nneg

o sw

oich

rea

kcji,

za

chow

ań to

warz

yszą

cych

wyr

ażan

iu ró

żnyc

h em

ocji,

ucz

uć –

doś

wiad

-cz

anie

zach

owań

, któ

re t

owar

zysz

ą ok

reślo

nym

em

ocjo

m u

inn

ych;

ud

ział w

roz

mow

ach

na te

mat

sku

tków

okr

eślo

nych

zac

howa

ń –

do-

strze

gani

e zac

howa

ń ni

ewła

ściw

ych,

poz

nawa

nie p

rawa

do p

rzeż

ywan

ia

wszy

stkich

emoc

ji/uc

zuć i

wyr

ażan

ia ic

h be

z szk

ody d

la sie

bie i

oto

cze-

nia (

zasa

da ak

cept

acji

prze

żyć/

anali

zy za

chow

ań)

• po

szuk

iwan

ie z

nauc

zycie

lem a

kcep

towa

nych

spo

sobó

w wy

raża

nia

emoc

ji na

co d

zień,

np.

prz

ykła

d os

obist

y dz

ieci,

wzor

ce za

chow

ań b

o-ha

teró

w ba

jek, o

powi

adań

; udz

iał w

e ws

półtw

orze

niu

kode

ksu

prze

d-sz

kolak

a:

• do

świa

dcza

sytu

acji

sprz

yjają

cych

eksp

resji

emoc

ji pr

zyjem

nych

• wi

e, że

ma p

rawo

do

prze

żywa

nia w

szys

tkich

emoc

ji i u

czuć

• wi

e, że

jego

emoc

jom

towa

rzys

zą ró

żne z

acho

wani

a, na

któr

e ma w

pływ

• wi

e, że

w sy

tuac

ji tru

dnej

moż

e licz

yć n

a wsp

arcie

oto

czen

ia

• ro

zróż

nia p

odsta

wowe

emoc

je (r

adoś

ć, sm

utek

, gni

ew, s

trach

)•

pode

jmuj

e pró

by k

omun

ikow

ania

tego

, co

czuj

e

• ro

zróż

nia r

eakc

je, za

chow

ania

towa

rzys

zące

pod

stawo

wym

emoc

jom

• wi

e, że

emoc

je/uc

zucia

nale

ży ok

azyw

ać be

z szk

ody d

la sie

bie i

otoc

zeni

a

• wi

e, jak

ie za

chow

ania

pod

czas

prz

eżyw

ania

emoc

ji w

grup

ie ak

cept

u-jem

y, a j

akich

nie

Zak adany poziom osi gni edukacyjnych dziecka 3-letniego


16 TRE CI EDUKACYJNE

Cele

ogó

lne

(eta

pow

e)Do

wia

dcze

nia

dzie

cka

sprz

yjaj

ce ro

zwoj

owi p

rzew

idyw

anyc

h os

ign

i

Prze

wid

ywan

e os

ign

ici

a (d

ziec

ko)

• do

strze

gani

e zwi

ązku

włas

nych

emoc

ji z ok

reślo

nym

i syt

uacja

mi (

np. c

ie-sz

ę się,

gdy k

toś m

nie c

hwali

, jes

t mi p

rzyk

ro, g

dy k

toś m

i dok

ucza

), po

-sz

ukiw

anie

z dor

osły

mi s

poso

bów

radz

enia

sobi

e w sy

tuac

jach

trudn

ych

• ud

ział w

zaba

wach

i syt

uacja

ch d

nia c

odzie

nneg

o poz

walaj

ącyc

h na

roz-

wijan

ie sw

oich

um

iejęt

nośc

i ada

ptac

yjny

ch („

oswa

janie

świat

a”)

• wc

zuwa

nie s

ię w

emoc

je uc

zucia

inny

ch p

odcz

as o

bser

wacji

zach

owań

lu

dzi,

posta

ci ba

jkow

ych

– ro

zum

ienie

potrz

eby

posz

anow

anie

emoc

ji,

uczu

ć każ

dego

, oka

zywa

nia p

omoc

y inn

ym w

pok

onyw

aniu

trud

nośc

i•

dośw

iadc

zani

e ra

dośc

i z d

ziała

nia

i osią

gani

a ce

lu p

rzy

dostr

zega

niu

osiąg

nięć

prze

z dor

osłyc

h (n

p. sa

mod

zieln

ość w

dział

aniu

– sa

moo

bsłu

ga,

doko

ńcze

nie

budo

wli

– gr

atul

acje

doro

słego

) –

pode

jmow

anie

prób

ko

ńcze

nia r

ozpo

częt

ych

dzia

łań

• po

dejm

uje

prób

y ra

dzen

ia s

obie

w sy

tuac

jach

trudn

ych

z po

moc

ą zn

anyc

h m

u sp

osob

ów•

prze

jawia

zach

owan

ia em

paty

czne

• po

dejm

uje p

róby

koń

czen

ia ro

zpoc

zęty

ch d

ziała

ń

• or

gani

zow

anie

różn

ych

form

in

tera

kcji

z dr

ugim

czł

owie

kiem

w

atm

osfe

rze

bezp

iecz

eńst

wa

i akc

epta

cji

• ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci

naw

iązy

wan

ia i

podt

rzym

ywan

ia

zwią

zków

z in

nym

i

• ud

ział w

syt

uacja

ch s

przy

jając

ych

rozw

ijani

u um

iejęt

nośc

i ada

ptac

yj-

nych

(za

jęcia

, pro

gram

y ad

apta

cyjn

e) –

doś

wiad

czan

ie po

zyty

wnyc

h pr

zeży

ć pod

czas

naw

iązyw

ania

nowy

ch re

lacji

nauc

zycie

l – ja

; ja –

koleg

a; ja

– gr

upa

w atm

osfer

ze b

ezpi

ecze

ństw

a, ak

cept

acji,

rado

ści

(zab

awy

integ

racy

jne z

wyk

orzy

stani

em pe

dago

giki

zaba

wy, m

asaż

yki in

tegra

cyjn

e, za

bawy

palu

szko

we, z

abaw

y z za

kres

u Ru

chu

Rozw

ijając

ego W

. She

rbor

ne

itp.)

– wz

ajem

na in

tegra

cja, z

wrac

anie

się d

o sie

bie p

o im

ieniu

:•

dośw

iadc

zani

e sa

tysfa

kcji

i rad

ości

we w

spół

dzia

łani

u z

drug

im c

zło-

wiek

iem p

odcz

as za

baw

i syt

uacji

życia

codz

ienne

go•

pozn

awan

ie wz

orcó

w pr

awid

łowy

ch z

acho

wań

doty

cząc

ych

nawi

ązy-

wani

a i p

odtrz

ymyw

ania

zwi

ązkó

w z

inny

mi p

oprz

ez k

onta

kt z

e św

ia-

tem

baje

k i o

bser

wację

życia

codz

ienne

go –

dos

trzeg

anie

skut

ków

pozy

-ty

wnyc

h i n

egat

ywny

ch z

acho

wań

boha

teró

w w

różn

ych

sytu

acjac

h,

pode

jmow

anie

prób

wcz

uwan

ia si

ę w ic

h pr

zeży

cia•

dośw

iadc

zeni

a z za

kres

u „W

ycho

wani

e w d

uchu

war

tośc

i”, w

tym

szac

u-ne

k dl

a po

trzeb

inny

ch, d

oświ

adcz

anie

dziel

enia

się

z in

nym

i „ws

pól-

nym

dob

rem

”, np.

zaba

wki

• ut

rwala

nie w

iedzy

na t

emat

poz

ytyw

nych

wzo

rców

zach

owań

– w

spół

-tw

orze

nie

kode

ksu

prze

dszk

olak

a (il

ustra

cje p

rzed

stawi

ające

wła

ściw

e za

chow

ania

w k

onte

kście

relac

ji z d

rugi

m cz

łowi

ekiem

): −ob

darz

amy i

nnyc

h uw

agą,

aby z

rozu

mieć

co m

ówią

i cz

ego

ocze

kują

−sz

anuj

emy

potrz

eby

każd

ego,

np.

cier

pliw

ie cz

ekam

y na

swoj

ą ko

lej,

słuch

amy p

olec

eń n

aucz

yciel

a −zg

odni

e baw

imy s

ię, np

. dzie

limy s

ię kl

ocka

mi, n

ie pr

zesz

kadz

amy s

obie

nawz

ajem

, por

usza

my s

ię ta

k, ab

y nik

omu

nie w

yrzą

dzić

szko

dy −sz

anuj

emy

prac

ę ka

żdeg

o, n

p. c

hwali

my

efek

t pra

cy, n

ie ni

szcz

ymy

tego

co k

toś w

ybud

ował

, nar

ysow

ał

• wc

hodz

i bez

zaha

mow

ań w

inte

rakc

je z k

oleg

ami w

grup

ie i p

raco

wni-

kam

i prz

edsz

kola

• ro

zsta

je z b

liski

mi b

ez lę

ku

• do

świa

dcza

poz

ytyw

nych

prz

eżyć

pod

czas

wsp

ółdz

iała

nia

z dr

ugim

cz

łowi

ekiem

• wi

e, jak

ie za

chow

ania

sprz

yjają

dob

rym

relac

jom

z in

nym

i

• ro

zróż

nia a

kcep

towa

ne i n

ieakc

epto

wane

spos

oby z

acho

wań

w gr

upie

• re

spek

tuje

usta

lone

zasa

dy gr

upow

e


17Zak adany poziom osi gni edukacyjnych dziecka 3-letniego

−za

chow

ujem

y się

w s

tosu

nku

do s

iebie

uprz

ejmie,

uży

wam

y fo

rm

grze

czno

ścio

wych

na c

o dz

ień −jes

teśm

y got

owi d

o ni

esien

ia p

omoc

y inn

ym•

pode

jmow

anie

dzia

łań

zwią

zany

ch ze

stos

owan

iem p

rzyj

ętyc

h re

guł z

a-ch

owan

ia w

kon

takt

ach

międ

zylu

dzki

ch –

doś

wiad

czan

ie ra

dośc

i z p

o-ch

wał,

podz

iękow

ań o

d do

rosły

ch•

udzia

ł w s

ytua

cjach

spr

zyjaj

ącyc

h do

skon

aleni

u um

iejęt

nośc

i ada

pta-

cyjn

ych

(now

e int

erak

cje):

−za

bawy

i sy

tuac

je co

dzien

ne, u

łatwi

ające

inte

grac

ję z

drug

im c

zło-

wiek

iem, g

rupą

, np.

zaba

wy in

tegr

acyj

ne p

odcz

as sp

otka

ń z k

oleg

ami

z inn

ych

grup

, zm

iany n

aucz

yciel

a

• po

dejm

uje p

róby

dział

ań u

kier

unko

wany

ch, r

espe

ktuj

ąc u

stalo

ne re

gu-

ły za

chow

ania

w k

onta

ktac

h m

iędzy

ludz

kich

• po

dejm

uje i

nter

akcje

z no

wym

i kol

egam

i i p

raco

wnik

ami p

rzed

szko

la

C. W

YCH

OW

AN

IE W

DU

CHU

WA

RTO

ŚCI

• w

prow

adza

nie

w św

iat n

orm

m

oral

nych

i w

arto

ści

• ro

zwija

nie

wra

żliw

ości

na

war

-to

ści (

dost

rzeg

anie

i pi

elęg

no-

wan

ie)

• od

kryw

anie

znac

zeni

a poj

ęcio

wego

poz

nawa

nych

war

tośc

i: m

iłość

ora

z sz

acun

ek d

o sie

bie

i ot

ocze

nia

(ludz

ie, r

oślin

y, zw

ierzę

ta, o

tocz

enie

fizyc

zne)

pop

rzez

obs

erwa

cję ż

ycia

cod

zienn

ego

i kon

takt

ze

świat

em

bajek

– d

ostrz

egan

ie po

zyty

wnyc

h za

chow

ań b

ohat

erów

różn

ych

sytu

-ac

ji, p

odejm

owan

ie pr

ób w

czuw

ania

się w

ich

prze

życia

, doś

wiad

czan

ie „z

wycię

stwa d

obra

nad

złem

” •

dośw

iadc

zani

e prz

ejawó

w ki

erow

ania

się p

ozna

wany

mi w

arto

ściam

i ze

stron

y inn

ych

– cz

erpa

nie r

adoś

ci z o

dczu

wani

a dow

odów

miło

ści i

sza-

cunk

u na

co d

zień

• po

szuk

iwan

ie ws

póln

ie z

nauc

zycie

lem sp

osob

ów d

bało

ści o

poz

nane

wa

rtośc

i (p

ozna

wani

e wz

orcó

w za

chow

ań),

akce

ptow

anie

potrz

eby

dban

ia o

miło

ść, s

zacu

nek,

w ty

m st

osow

ania

prz

yjęt

ych

norm

i za

sad,

do

świa

dcza

nie

spój

nośc

i prz

yjęt

ych

zasa

d z

kode

ksem

prz

edsz

kolak

a, um

owam

i na c

o dz

ień•

posz

ukiw

anie

w sy

tuac

jach

codz

ienny

ch, p

ozna

wane

j lite

ratu

rze

dzie-

cięce

j, hi

story

jkac

h ob

razk

owyc

h pr

zejaw

ów m

iłośc

i i sz

acun

ku

• po

dejm

owan

ie dz

iała

ń zw

iąza

nych

ze

stoso

wani

em p

rzyj

ętyc

h no

rm

w ró

żnyc

h ob

szar

ach

życia

– d

oświ

adcz

anie

rado

ści z

poc

hwał

, pod

zię-

kowa

ń od

dor

osły

ch

• ro

zpoz

naje

prze

jawy m

iłość

i sza

cunk

u w

świec

ie re

alnym

i bajk

owym

• wi

e, jak

moż

e dba

ć o p

ozna

ne w

arto

ści

• ak

cept

uje

przy

jęte

norm

y po

dejm

ując

pró

by ic

h sto

sowa

nia

na c

o dz

ień

Ob

sza

r II

: Jes

tem

sam

odzi

elny

i db

am o

est

etyk

oto

czen

ia

Cele

ogó

lne

(eta

pow

e)Do

wia

dcze

nia

dzie

cka

sprz

yjaj

ce ro

zwoj

owi p

rzew

idyw

anyc

h os

ign

i

Prze

wid

ywan

e os

ign

ici

a (d

ziec

ko)

A. K

SZTA

ŁTO

WA

NIE

SPR

AWN

OŚC

I SA

MO

OBS

ŁUG

OW

YCH

, NAW

YKÓ

W H

IGIE

NIC

ZNYC

H I

KULT

URA

LNYC

H

• ro

zwija

nie

sam

odzi

elno

ści

w w

ykon

ywan

iu c

odzi

enny

ch

czyn

nośc

i

• zd

obyw

anie

spra

wnoś

ci w

sam

oobs

łudz

e na c

o dz

ień:

−od

suwa

nie i

zasu

wani

e krz

esełk

a prz

y sto

le −wy

ciera

nie b

utów

o w

ycier

aczk

ę

• wy

konu

je cz

ynno

ści s

amoo

bsłu

gowe

na m

iarę s

woich

moż

liwoś

ci


18

Cele

ogó

lne

(eta

pow

e)Do

wia

dcze

nia

dzie

cka

sprz

yjaj

ce ro

zwoj

owi p

rzew

idyw

anyc

h os

ign

i

Prze

wid

ywan

e os

ign

ici

a (d

ziec

ko)

• w

yrab

iani

e na

wyk

ów h

igie

nicz

-ny

ch•

wdr

ażan

ie d

o db

ałoś

ci o

est

etyk

ę w

łasn

ego

wyg

lądu

−sa

mod

zieln

e ro

zbier

anie

się,

pode

jmow

anie

prób

sam

odzie

lneg

o ub

ieran

ia s

ię (p

iżam

a, bu

ty, s

podn

ie, s

pódn

ica, k

urtk

a, sz

alik)

, po-

rząd

kowa

nie w

łasn

ej od

zieży

na

swoi

m k

rzes

ełku,

pół

ce p

o ro

zebr

a-ni

u się

•

naby

wani

e poz

ytyw

nego

stos

unku

do

zabi

egów

hig

ienicz

nych

: −od

kryw

anie

potrz

eby s

toso

wani

a pod

stawo

wych

zasa

d hi

gien

y i d

ba-

łośc

i o cz

ysto

ść ci

ała

(myc

ie zę

bów

po p

osiłk

u, m

ycie

rąk

prze

d i p

o po

siłku

ora

z po

wyj

ściu

z to

alety,

wyc

ieran

ie no

sa, z

asła

nian

ie us

t pr

zy k

ichan

iu it

p.)

popr

zez

kont

akt z

e św

iatem

baje

k i o

bser

wację

ży

cia co

dzien

nego

– d

ostrz

egan

ie po

zyty

wnyc

h za

chow

ań b

ohat

erów

ró

żnyc

h sy

tuac

ji, p

odejm

owan

ie pr

ób w

czuw

ania

się w

ich

prze

życia

, ak

cept

owan

ie pr

zyjęt

ych

zasa

d −na

bywa

nie s

amod

zieln

ości

w wy

kony

wani

u za

bieg

ów h

igien

iczny

ch:

• zg

łasza

nie p

otrz

eb fi

zjolo

gicz

nych

, sam

odzie

lne k

orzy

stani

e z to

alety

• na

bywa

nie s

praw

nośc

i sam

odzie

lneg

o m

ycia

rąk z

prz

estrz

egan

iem

kolej

nych

eta

pów

czyn

nośc

i, ek

onom

iczne

go w

ykor

zysty

wani

a m

ydła

, wła

ściw

ego

korz

ysta

nia z

ręcz

nika

• wł

aściw

e kor

zysta

nie z

chus

tecz

ki d

o no

sa•

wyko

nywa

nie c

zynn

ości

myc

ia zę

bów

z pom

ocą d

oros

łych

(zac

ho-

wani

e po

praw

nej s

trukt

ury

czyn

nośc

i, ek

onom

iczne

uży

cie p

asty

do

zębó

w), p

odejm

owan

ie sa

mod

zieln

ych

prób

myc

ia zę

bów

• po

dejm

owan

ie pr

ób sa

mod

zieln

ego

korz

ysta

nia z

oso

bisty

ch p

rzy-

boró

w to

aleto

wych

(szc

zote

czka

do

zębó

w, k

ubec

zek

do p

łuka

nia

ust,

grze

bień

) •

pode

jmow

anie

dzia

łań

zwią

zany

ch z

e sto

sowa

niem

prz

yjęt

ych

zasa

d hi

gien

y i d

bało

ści o

czy

stość

cia

ła –

doś

wiad

czan

ie ra

dośc

i z p

ochw

ał,

podz

iękow

ań o

d do

rosły

ch, n

abyw

anie

zach

owań

naw

ykow

ych

• wi

e, jak

moż

e dba

ć o h

igien

ę i cz

ysto

ść ci

ała

• ro

zpoz

naje

zach

owan

ia zw

iąza

ne z

dbał

ością

o h

igien

ę

• zg

łasz

a pot

rzeb

y fizj

olog

iczne

• sa

mod

zieln

ie ko

rzys

ta z

toale

ty•

wyko

nuje

sam

odzie

lnie

zabi

egi h

igien

iczne

(m

ycie

rąk,

kor

zysta

nie

z ręc

znik

a, ch

uste

czki

do

nosa

) i p

rzy w

spół

udzia

le do

rosły

ch (m

ycie

zębó

w)•

pode

jmuj

e pró

by sa

mod

zieln

ego

korz

ysta

nia z

oso

bisty

ch p

rzyb

orów

to

aleto

wych

• re

spek

tuje

pozn

ane z

asad

y hig

ieny n

a co

dzień

• w

draż

anie

do

kultu

raln

ego

spoż

ywan

ia p

osiłk

ów•

umiej

ętne

spoż

ywan

ie po

siłkó

w z z

asto

sowa

niem

zasa

d: −do

kład

nego

gryz

ienia

i żu

cia p

okar

mów

(zwł

aszc

za tw

ards

zych

) −pr

óbow

ania

wsz

ystk

ich p

otra

w (p

rzez

wycię

żani

e upr

zedz

eń)

−po

dejm

owan

ia p

rób

spoż

ywan

ia p

osiłk

u do

koń

ca

• sp

ożyw

anie

wspó

lnyc

h po

siłkó

w pr

zy s

tole

z pr

zestr

zega

niem

zas

ad

kultu

raln

ego

zach

owan

ia:

−sp

okoj

ne sp

ożyw

anie

posił

ku z

zam

knięt

ymi u

stam

i, be

z pr

owad

ze-

nia r

ozm

ów z

„pełn

ą buz

ią” −za

chow

ywan

ie po

rząd

ku w

okół

sieb

ie w

trakc

ie jed

zeni

a, ni

eprz

e-sz

kadz

anie

koleg

om

−wł

aściw

e po

sługi

wani

e się

łyżk

ą, ły

żecz

ką, k

ubki

em, p

odejm

owan

ie pr

ób p

osłu

giwa

nia s

ię wi

delce

m i

serw

etką

• um

iejęt

nie s

poży

wa p

osiłk

i na m

iarę s

woich

moż

liwoś

ci

• po

dejm

uje

prób

y sp

ożyw

ania

wsp

ólny

ch p

osiłk

ów p

rzy

stole

z pr

ze-

strze

gani

em p

ozna

nych

zasa

d ku

ltura

lneg

o za

chow

ania

TRE CI EDUKACYJNE


19

B. W

DRA

ŻAN

IE D

O D

BAŁO

ŚCI O

ŁA

D I

PORZ

ĄD

EK W

OKÓ

Ł SI

EBIE

• w

draż

anie

do

zach

owan

ia

ładu

i po

rząd

ku w

naj

bliż

szym

ot

ocze

niu

• do

świa

dcza

nie

skut

ków

niep

orzą

dku

w ot

ocze

niu,

np.

jes

t ba

łaga

n,

doro

śli s

ą ni

ezad

owol

eni,

nie

moż

na z

naleź

ć ok

reślo

nych

rze

czy

– ob

serw

owan

ie sy

tuac

ji w

świec

ie rz

eczy

wisty

m i

fikcy

jnym

(prz

eżyc

ia

boha

teró

w ba

jek, h

istor

yjek

obr

azko

wych

, tea

trzyk

ów)

• po

znaw

anie

zasa

d db

ałoś

ci o

ład

i por

ząde

k w

grup

ie, n

p. za

sada

odk

ła-

dani

a na m

iejsc

e i p

orzą

dkow

ania

zaba

wek/

przy

boró

w, p

orzą

dkow

ania

ub

rani

a po

roze

bran

iu si

ę, ws

uwan

ie kr

zese

łka p

o od

ejściu

od

stolik

a•

wyko

nywa

nie

pros

tych

pra

c po

rząd

kowy

ch p

odcz

as z

abaw

tem

atyc

z-ny

ch, n

p. w

trak

cie za

bawy

„W d

om” i

w tr

akcie

prac

społ

eczn

o-uż

ytec

z-ny

ch n

a rz

ecz g

rupy

– sp

rząt

anie

po sk

ończ

onej

zaba

wie,

ścier

anie

ku-

rzu

na p

ółka

ch, p

orzą

dkow

anie

kącik

ów za

inte

reso

wań,

doś

wiad

czan

ie wy

siłku

wkł

adan

ego

w pr

acę,

dostr

zega

nie p

otrz

eby p

osza

nowa

nia p

racy

os

ób s

przą

tając

ych

w pr

zeds

zkol

u (n

abyw

anie

nawy

ków

: wyc

ieran

ia

butó

w pr

zed

wejśc

iem d

o po

mies

zcze

nia,

wrzu

cani

a śm

ieci d

o ko

sza,

porz

ądko

wani

a ubr

ań p

o ro

zebr

aniu

się i

tp.)

• po

mag

anie

w pr

osty

ch, d

omow

ych

czyn

nośc

iach

por

ządk

owyc

h –

do-

świa

dcza

nie r

adoś

ci z p

ochw

ał, p

odzię

kowa

ń od

dor

osły

ch, n

abyw

anie

zach

owań

naw

ykow

ych

• do

strze

gani

e pot

rzeb

y pos

zano

wani

a wsz

ystk

iego,

co zn

ajduj

e się

w ot

o-cz

eniu

(wcz

uwan

ie się

w „o

dczu

cia” z

abaw

ek p

odcz

as an

imiza

cji p

rzed

-m

iotó

w pr

zez

nauc

zycie

la, n

p. „

Nas

zym

zab

awko

m je

st pr

zykr

o, b

o…

Jak

im p

omoż

emy?

”):

−od

kład

anie

prze

dmio

tów

na ic

h m

iejsc

e w d

obry

m st

anie,

zgła

szan

ie ws

zelk

ich u

szko

dzeń

(np.

znisz

czon

e zab

awki

, poł

aman

e kre

dki)

−ws

półu

dzia

ł w n

apra

wach

dro

bnyc

h us

zkod

zeń,

np.

sklej

aniu

ksią

że-

czek

, obs

erwa

cja n

apra

w ty

pu re

pero

wani

e ubr

anek

lalk

om, p

rzys

zy-

wani

e misi

owi u

cha

• wi

e, że

nale

ży d

bać o

ład

i

program wychowania przedszkolnego - pwn · 1 komentarz do podstawy programowej wychowania...

Documents