program razvoja turizma opštine surčin (finalna verzija)

Horwath HTL d.o.o. BeogradHorwath HTL d.o.o. BeogradHorwath HTL d.o.o. BeogradHorwath HTL d.o.o. Beograd

Obilićev venac 18-20 11000 Beograd, Srbija tel. +381 (0)11 30 34 270 fax. +381 (0)11 30 34 161 mob. +381 (0)63 49 86 59 [email protected] www.horwathHTL.rs

Horwath HTL d.o.o. Beograd Matični broj: 20509759; PIB: 105998858; Račun: 160-317061-75, Banca Intesa Beograd

15.05.2011.

Program razvoja turizma opštine Surčin

Finalna verzija

NARUČILAC:

Javno preduzećeJavno preduzećeJavno preduzećeJavno preduzeće za turizam za turizam za turizam za turizam Gradske Gradske Gradske Gradske opštine Surčinopštine Surčinopštine Surčinopštine Surčin Vojvoñanska 79 Gradska opština Surčin

© 2011. sva prava pridržava HORWATH HTL BEOGRAD Sva prava pridržana; niti jedan deo ovog izdanja ne može biti ponovo izdat, sačuvan u sistem za pretraživanje ili prenesen bilo kojim sredstvom: elektronskim, mehaničkim, skeniranjem, snimanjem ili kakvim drugim načinom bez prethodnog pismenog odobrenja Horwath HTL Beograda ili bez dozvole za ograničeno umnožavanje. Ovo izdanje se ne može pozajmiti, ponovo prodati, iznajmiti niti se njime može trgovati na bilo koji način u bilo kakvom uvezu osim u onom u kojem je originalno izdato, bez prethodnog pismenog pristanka Horwath HTL Beograda.

JP ZA TURIZAM OPŠTINE SURČIN HORWATH HTL

Sadržaj I

Sadržaj

1. POLAZNE OSNOVE .............................................................................................................................................. 1

1.1. ZADATAK .......................................................................................................................................................... 1

1.2. PROCEDURE .................................................................................................................................................... 1

3. SITUACIJSKA I TRŽIŠNA ANALIZA .................................................................................................................... 3

3.1. SITUACIJSKA ANALIZA ....................................................................................................................................... 3

3.1.1. Opšti okvir .......................................................................................................................................... 3

3.1.2. Klima .................................................................................................................................................. 4

3.1.3. Demografija ....................................................................................................................................... 4

3.1.4. Saobraćajna infrastruktura ................................................................................................................. 6

3.1.5. Opšta infrastruktura ........................................................................................................................... 8

3.1.6. Ekonomija ........................................................................................................................................ 10

3.1.7. Zaštita prirodnih i kulturnih dobara .................................................................................................. 11

3.1.8. Planska osnova razvoja turizma opštine Surčin .............................................................................. 12

3.2. TURISTIČKI SISTEM ......................................................................................................................................... 15

3.2.1. Ponuda i tražnja ............................................................................................................................... 15

3.2.2. Evaluacija atrakcija i resursa ........................................................................................................... 17

3.3. SWOT ANALIZA .............................................................................................................................................. 21

3.3.1. Pristup .............................................................................................................................................. 21

3.3.2. Snage i slabosti ............................................................................................................................... 22

3.3.3. Mogućnosti i pretnje ......................................................................................................................... 27

3.3.4. Zaključak SWOT analize ................................................................................................................. 33

4. STRATEŠKI OKVIR RAZVOJA TURIZMA ......................................................................................................... 35

4.1. STRATEŠKA UPORIŠTA VIZIJE .......................................................................................................................... 35

4.1.1. Prostorna, ekonomska i funkcionalna veza sa gradom Beogradom ............................................... 36

4.1.2. Saobraćajni položaj opštine Surčin ................................................................................................. 37

4.1.3. Diferenciranje urbanih i ruralnih celina opštine Surčin .................................................................... 38

4.1.4. Green field turistički investicioni projekti kao poluga razvoja turizma .............................................. 39

4.2. VIZIJA TURISTIČKOG RAZVOJA OPŠTINE SURČIN ............................................................................................... 40

4.2.1. Vizija turističkog razvoja područja.................................................................................................... 40

4.2.2. Principi na kojima se zasniva vizija ................................................................................................. 41

4.2.3. Izjava o viziji..................................................................................................................................... 41

4.3. KLJUČNE TURISTIČKE FASCINACIJE .................................................................................................................. 41

4.4. TRŽIŠNO POZICIONIRANJE ............................................................................................................................... 44

6. PLAN RAZVOJA PROIZVODA ........................................................................................................................... 45

6.1. UVOD ............................................................................................................................................................. 45

6.2. GOLF ............................................................................................................................................................. 45

6.3. SPORT I REKREACIJA ...................................................................................................................................... 46

6.4. RURALNI TURIZAM .......................................................................................................................................... 47

6.5. POSLOVNI TURIZAM ........................................................................................................................................ 48

6.6. AKTIVNOSTI NA VODI ....................................................................................................................................... 49

6.7. TURE / TRANZIT .............................................................................................................................................. 50


Sadržaj II

7. KLJUČNI INVESTICIONI PROJEKTI .................................................................................................................. 52

7.1. UVOD ............................................................................................................................................................. 52

7.2. KLJUČNI PROJEKTI .......................................................................................................................................... 54

7.2.1. Urbana konverzija naselja Surčin ................................................................................................... 54

7.2.2. „Airport hotel“ Surčin ....................................................................................................................... 57

7.2.3. Odmorišno-rekreativni kompleks uz reku Savu .............................................................................. 59

7.3. MANJI PROJEKTI ............................................................................................................................................. 61

7.4. PROJEKTI PODIZANJA KONKURENTNOSTI I EDUKACIJE ....................................................................................... 65

7.5. MODEL RASTA SMEŠTAJNIH KAPACITETA I EKONOMSKI EFEKTI RAZVOJA ............................................................ 67

8. PREDLOG UPRAVLJAČKOG MODELA ............................................................................................................ 68

8.1. POLAZIŠTA DEFINISANJA UPRAVLJAČKOG MODELA ........................................................................................... 68

8.2. MODEL ORGANIZACIJE .................................................................................................................................... 69


1. POLAZNE OSNOVE 1

1. POLAZNE OSNOVE

1.1. Zadatak

Javno preduzeće za turizam Gradske opštine Surčin i Horwath HTL Beograd su 22.10.2010. godine potpisali ugovor za izradu Programa razvoja turizma opštine Surčin. Cilj izrade Programa razvoja turizma opštine Surčin, kao prvog strateškog dokumenta u daljem razvoju turističke industrije na teritoriji opštine Surčin, je da se izvrši sagledavanje postojeće situacije i evaluacija turističkih resursa, definiše strateški okvir razvoja turizma i na osnovu njega predloži plan razvoja turističkih proizvoda. Konačno, u Programu razvoja turizma pristupa se identifikaciji ključnih investicionih projekata, kako sa aspekta potreba određivanja prioriteta ulaganja javnog sektora, tako i sa aspekta atraktivnosti projekata za investiranje privatnog sektora.

Kompletan izveštaj Program razvoja turizma Gradske opštine Surčin obuhvata sledeće segmente:

1. Situacijska i tržišna analiza

2. Strateški okvir razvoja turizma

3. Plan razvoja proizvoda

4. Ključni investicioni projekti

5. Predlog upravljačkog modela

1.2. Procedure

Program razvoja turizma Gradske opštine Surčin je prvi strateški dokument daljeg razvoja turizma opštine nastao na osnovu sagledavanja potreba opštine, prvenstveno Javnog preduzeća za turizam opštine Surčin, za primenom planskog i sistematičnog pristupa u upravljanju procesom budućeg razvoja turizma. U postupku izrade ovog dokumenta, Horwath HTL je koristio sledeće standardne radne procedure:

• Dijagnoza postojeće situacije koja se odnosi ne samo na sagledavanje dostignutog stepena razvoja turističke industrije, već i na analizu ekonomskih i drugih indikatora razvoja opštine;

• Prikupljanje i analiza postojeće statistike koja se odnosi na indikatore performansi privrednog razvoja opštine;


1. POLAZNE OSNOVE 2

• Prikupljanje i analiza postojeće ubranističke regulacije / prostorno planske osnove koja obuhvata generalni urbanistički plan grada, prostorni plan opštine, planove detaljne regulacije i drugo;

• Analiza postojećih razvojnih planova višeg stepena (Strategija razvoja turizma Srbije, Strategija razvoja turizma grada Beograda);

• Analiza postojećih razvojnih planova / planova ekonomskog i održivog razvoja opštine;

• Obilazak terena, sagledavanje postojećih projekata i inicijativa u vezi razvoja turizma na teritoriji opštine;

• Sagledavanje postojećih projekata saobraćajne i opšte infrastrukture, evaluacija kvaliteta postojeće infrastrukture sa aspekta podrške razvoju turističkih projekata;

• Procena tržišnog potencijala turističkog razvoja područja;

• Sprovođenje interaktivnih radionica sa zaposlenima Javnog preduzeća za turizam opštine Surčin u cilju podsticanja aktivnog učestvovanja u izradi ovog dokumenta i sagledavanja njihovih stavova i mišnjenja u vezi strategije daljeg razvoja turizma opštine.

Finalni izveštaj završen je 15.05.2011. godine.


3. SITUACIJSKA I TRŽIŠNA ANALIZA 3

3. SITUACIJSKA I TRŽIŠNA ANALIZA

3.1. Situacijska analiza

3.1.1. Opšti okvir

GRAD

POVRŠINA

(u km2)

POLJOPRIVREDNA POVRŠINA

(u %) BROJ NASELJASTANOVNIŠTVO

(u 000) SEDIŠTE

Beograd 288 70 7 40.5 Surčin

OPŠTINA SURČIN

Opština Surčin se nalazi jugozapadno od Beograda i obuhvata površinu od 288km2. Sastoji se od sedam naselja (katastarskih opština) u kojima prema popisu iz 2002. živi 38.695 stanovnika, pri čemu je procena da je u 2008. godini na teritoriji opštine živelo

40.095 stanovnika1. Opština Surčin je najmlađa od ukupno 17 opština Grada Beograda,

1 Izvor: „Opštine u Srbiji 2009“, Republika Srbija, Republički zavod za statistiku, Beograd, 2010.



nastala je izdvajanjem od opštine Zemun 2004. godine zbog potreba za efikasnijim daljim rastom i urbanizacijom područja Grada. Granice opštine Surčin prema susednim opštinama Grada Beograda (Novi Beograd, Zemun i Čukarica), kao i prema opštinama Pećinci i Obrenovac, čine spoljašnje granice katastarskih opština Surčin, Dobanovci, Petrovčić, Progar, Boljevci i Jakovo.

Opština Surčin pripada ratarsko – stočarskom makrorejonu sa elementima stočarsko –

voćarsko – vinogradarskog makrorejona2. Poljoprivredno zemljište obuhvata teritoriju od dve trećine ukupne površine opštine (198,16 km2).

Opština zauzima prostor između 44°39’ i 44°54’ severne geografske širine i 21°38’ i 21°51’ istočne geografske dužine. Tereni na području obuhvaćenim granicama Opštine se nalaze u aluvijalnoj ravni reke Save i obuhvataju delove Zemunskog lesnog platoa. Gotovo cela teritorija opštine se nalazi na nadmorskoj visini od ispod 100 metara nadmorske visine, izuzev najviših delova platoa istočno od Surčina ka Ledinama, koji su neznatno viši.

3.1.2. Klima Po svom geografskom položaju, područje opštine Surčin se nalazi u zoni umereno kontinentalne klime. Klimu opštine karakterišu sva četiri godišnja doba. Proleće je kratko i kišovito. Jesen je duža od proleća, sa dužim sunčanim i toplim periodima. Zima u proseku ima 21 dan sa temperaturom ispod nule. Januar je najhladniji mesec u godini sa prosečnom temperaturom 0,1°C, dok je najtopliji mesec jul, sa prosečnom temepraturom od 22,1°C. Srednja godišnja temperatura vazduha na teritoriji opštine je 11,5°C. Prosečno godišnje trajanje sunčevog sjaja je 2.096 sati. Najveća insolacija, oko 10 časova dnevno, je u julu i avgustu, dok je najveća oblačnost u decembru i januaru, kada sunce u proseku sija 2 do 2,3 sata dnevno. Godišnje u proseku padne 669,5 mm padavina. Najveća količina padavina je u maju i junu.

3.1.3. Demografija Broj stanovnika opštine Surčin u 2009. godini iznosio je 40.500 stanovnika.

Izvor: Zavod za statistiku Srbije

17%22%

22%21%

15%

3%

Starosna struktura stanovništva opštine Surčin

0-14

15-29

30-44

45-59

60-74

>75

2 Izvor: Prostorni plan Republike Srbije



Izvor: Opštine u Srbiji, 2008. godina

Srbi88%

Slovaci4%

Hrvati1%

Romi2%

Ostalo5%

Etnička strukura stanovništva opštine Surčina

Izvor: Opštine u Srbiji, 2009. godina

4%

12%

28%49%

3%3%1%

Struktura stanovništva opštine Surčina prema školskoj spremi

Bez školske spreme

Osnovna škola (1 - 7 razred)

Osnovna škola

Srednje obrazovanje

Više obrazovanje

Visoko obrazovanje

Nepoznato

Ključne demografske karakteristike opštine Surčin su:

� Postepeni rast broja stanovnika u periodu (2002. – 2008.) po prosečnoj stopi od oko 1% godišnje;

� Imajući u vidu da se radi o opštini koja pripada Gradu Beogradu iznenađuje izrazito mala gustina naseljenosti od 141 stanovnika po km2, u odnosu na prosek za Beograd koji iznosi 509 stanovnika po km2;

� Mlada starosna struktura – skoro 40% stanovništva ispod 30 godina starosti, 18% iznad 60 godina starosti sa svega 3% stanovništva preko 75 godina starosti;

� U etničkog strukturi stanovništva preovlađuju Srbi (88%), dok su ostale zastupljene etničke grupacije Slovaci (4%), Romi (2%) i Hrvati (1%);

� Obrazovna struktura stanovništva se može oceniti kao nepovoljna – gotovo 50% stanovnika ima završenu samo srednju školu, dok svega 6% ima završeno više ili visoko obrazovanje (3% više i 3% visoko obrazovanje). Ovo je posebno važno ukoliko se uzme u obzir da je prosečno učešće visoko obrazovanog stanovništva u Gradu Beogradu (prema popisu iz 2002.) oko 13,8%, dok je učešće stanovnika sa višim obrazovanjem oko 6,8%;



3.1.4. Saobraćajna infrastruktura Saobraćajnu mrežu opštine Surčin formiraju postojeće i planirane saobraćajnice koje su u

funkciji namene i integralnog razvoja3. Opština Surčin ima izuzetno povoljan saobraćajni položaj, što svakako predstavlja jedan od najvećih razvojnih potencijala opštine u budućnosti. Nalazi se na južnom obodu Panonske nizije uz reku Savu, kao plovnim putem koji omogućava vezu sa rekom Dunav kao evropskim koridorom 7. Drumski saobraćaj je određen drumskim koridorima (autoputevima) granica Hrvatske – Beograd (Dobanovci), i autoputa E-75 deonica Beograd – Niš. Najvažniji objekat saobraćajne i socio-ekonomske infrastrukture na teritoriji opštine je svakako međunarodni aerodrom „Nikola Tesla“. Drumski saobraćaj

Gradska opština Surčin se nalazi u okviru mreže saobraćajnih koridora koji predstavljaju primarnu saobraćajnu mrežu od nacionalnog značaja. Već je rečeno da kroz teritoriju opštine prolaze delovi evropskog koridora 10: autoput M1 (E70) – Beograd – granica Hrvatske – Zagreb, u dužini od 10,3 km i M 22 (E 763 ili E75 – deo obilaznice oko Beograda) – Batajnica – Dobanovci/Surčin – Ostružnica – Orlovača – Bubanj potok. Prostornim planom je predviđena izgradnja „levog“ kolovoza u smeru od Surčina ka Ostružnici na deonici Dobanovci/Surčin – Ostružnica u dužini od 12,7 km i deonice Batajnica – Dobanovci/Surčin na teritoriji opštine u dužini od oko 5 km. U drumsku mrežu spadaju i delovi regionalnih puteva na teritoriji opštine: R 153a (Beograd (Tošin bunar) – Surčin – Bečmen – Petrovčić), R 265 (Novi Banovci – Batajnica – Dobanovci), R 266 (M1 „petlja Aerodrom“ – R 153a Surčin) i R 267 (Batajnica – Dobanovci – Surčin – Jakovo – Progar – Krtinska). Nije planirano izmeštanje trasa ovih puteva, s tim što je svakako potrebna njihova rehabilitacija i modernizacija tehničko – eksploatacionih karakteristika. Za buduću urbanizaciju opštine Surčin od presudnog je značaja postojeći i planirani sistem puteva III reda (lokalni/ opštinski putevi). U sledećoj tabeli dat je pregled postojećih puteva III reda:

Br. Puta Deonica puta Dužina (km)

1201 Dobanovci – autoput M1 (E70) 1,7

1205 Batajnica – Surčin (autoput M1 (E70)) 4,6

1210 Surčin – R 266 3,4

3 Prostorni plan gradske opštine Surčin, Beograd, decembar 2007.



1211 1214 – Dobanovci 5,6

1212 Bečmen – Dobanovci 6,8

1213 Bečmen - Boljevci 7,7

1214 Ugrinovci – Petrovčić 3,0

1215 Petrovčić – Progar 8,4

1216 Progar – Bojčinska šuma 2,8

Ukupno (km) 44,0

Centar opštine Surčin je relativno dobro povezan, što se ne može reći za unutrašnje veze seoskih naselja, naročito u pogledu međusobne povezanosti naselja u zapadnom delu opštine (veza između naselja Dobanovci i Petrovčić, Dobanovci – Progar i Dobanovci – Boljevci ne postoji, tj. odvija se preko centra Surčina). Prostornim planom opštine Surčin predviđena je izgradnja 74,2 km opštinskih, odnosno puteva III reda, što će stvoriti mrežu internih saobraćajnica u ukupnoj dužini od 118,2 km (u odnosu na postojećih 44), čime će se stvoriti solidne pretpostavke za urbani i socio – ekonomski razvoj opštine. Železnički saobraćaj Područje opštine Surčin preseca jednokolosečna pruga Batajnica – Surčin – Ostružnica – Resnik u dužini od oko 18 km. Ova pruga ima nacionalni (državni) značaj, jer spaja prugu Beograd – Inđija – Subotica (E85) / Šid (E70) – državna granica sa prugom Beograd – Valjevo – Požega (E79). Prostornim planom Republike Srbije planirano je da se ova pruga proširi za još jedan kolosek. Pruga Surčin – Bečmen – Boljevci – most na reci Savi – Obrenovac je u izuzetno lošem stanju, pa je potrebna njena revitalizacija i dogradnja kako bi se poboljšala infrastruktura za odvijanje gradskog putničkog saobraćaja. Vazdušni saobraćaj Na području opštine Surčin nalazi se međunarodni aerodrom „Nikola Tesla“ (Surčinski aerodrom), na 12 km od centra Grada. On je najveće vazdušno pristanište u Srbiji preko koga se odvija oko 90% domaćeg putničkog saobraćaja i 90% robnog transporta. U periodu od 2000. do 2004. godine broj putnika je dostigao 2 miliona. Tehničko – tehnološki stepen opremljenosti i raspoloživi prostor aerodroma „Nikola Tesla“ obezbeđuje opsluživanje oko 35 hiljada tona robe i materijala godišnje, sa mogućnošću povećanja na 70 hiljada tona. U tom smislu, očekuje se proširenje kapaciteta aerodroma u infrastrukturnom smislu, ali i u pogledu sadržaja, kako bi se pružio odgovarajući nivo kvaliteta usluge.



Dodatno, u kontekstu urbanističkog razvoja na teritoriji opštine, potrebno je u skladu sa daljom urbanizacijom ispitati mogućnosti izgradnje sportsko – rekreativnih aerodroma i heliodroma, a u skladu sa interesovanjima investitora. Vodni saobraćaj

Opština Surčin svojim južnim delom izlazi na reku Savu. Premda postoji veliki potencijal iskorišćavanja plovnog puta Save i povezivanja sa rekom Dunav (evropskim koridorom 7), eksploatacija ne postoji ni u jednom plovnom obliku. Dakle, potencijal razvoja rečnog saobraćaja je evidentan, kao što je evidentan i potencijal razvoja nautičkog turizma na reci Savi. Inicijalni napor u razvoju turizma na reci je učinjen u prethodnom periodu tako što je Opština uložila sredstva u izgradnju nautičkog sela u naselju Boljevci, gde je postavljeno 15 plovnih objekata - dvokrevetnih kućica i jedan splav - restoran. Međutim, za puno iskorišćenje potencijala koje pruža reka Sava, neophodno je planirati izgradnju odgovarajuće nautičke infrastrukture, posebno imajući u vidu orijentaciju opštine Surčin ka razvoju sadržaja visokog standarda. Imajući u vidu trenutnu situaciju, kao i planove razvoja, može se zaključiti da opština Surčin sa aspekta saobraćajne infrastrukture ima izuzetno povoljne predispozicije za razvoj turizma.

3.1.5. Opšta infrastruktura

Vodoprivredna infrastruktura

Vodovodni sistem opštine Surčin predstavlja integralni deo šireg sistema beogradskog vodoizvorišta i vodovodnog sistema. Na teritoriji opštine se koristi sledeća postojeća primarna mreža: duž Surčinskog puta (cevovodi Ø250mm i Ø700mm, sa kojih se odvaja Ø350mm za aerodrom „Nikola Tesla“), duž puta Surčin – Dobanovci (cevovod Ø250mm), duž puta Jakovo – Boljevci – Progar (cevovodi Ø350mm, odnosno Ø250mm) i duž puta Bečmen – Petrovčić (cevovod Ø250mm). U kontekstu daljeg razvoja, planirana je izgradnja dva cevovoda duž obilaznice E70 (minimalnog prečnika Ø300mm), duž autoputa Beograd – Zagreb (cevovodi Ø500mm i Ø200mm) i duž planiranog opštinskog puta „Sremska gazela“ (po jedan cevovod sa obe strane). Trenutno stanje u pogledu infrastrukture za tretman otpadnih voda je nezadovoljavajuće. Prostornim planom su predviđeni osnovni kriterijumi za kanalisanje naselja i realizaciju postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda. Kanalizacioni sistemi kao distribuirani sistemi moraju predstavljati sistem koji će biti zaokružen izgradnjom budućeg PPOV u okviru Batajničkog kanalizacionog sistema. Predviđeno je da se kanalizacija gradi po separacionom principu za atmosferske i sanitarno – fekalne otpadne vode. Do izgradnje kanalizacije u svim aktivniranim i planiranim komercijalnim zonama obavezna je izgradnja biodiskova ili biotipova, kao prelaznih rešenja. U kontekstu rešavanja ovog problema identifikovani su prioritetni koraci: izgradnja fekalnog kolektora ka planiranom PPOV „Batajnica“ i dalje u reku Dunav; izgradnja sistema crpnih stanica koje će fekalne



vode usmeriti na buduće PPOV „Batajnica“ i izgradnja projektovanog kišnog kolektora „Zemun polje – Dunav“ u cilju realizacije predviđenog separacionog sistema kanalisanja. U tom smislu, na teritoriji opštine je potrebno izgraditi: kompletnu kanalizacionu mrežu u naselju Surčin, kompletnu kanalizacionu mrežu u naselju Dobanovci, kanalizacionu mrežu u zoni tzv. „Sremske gazele“ do „Živače“, kao i mreže u novim privrednim zonama. Energetska infrastruktura

Elektroenergetska infrastruktura

Opština Surčin se električnom energijom snabdeva preko prenosnog sistema EPS-a dalekovodima koji su na njenoj teritoriji. U pitanju su: prenosni dalekovodi prema Novom Sadu i Beogradu – dva dalekovoda 400kV i jedan 220kV od elektrorazvodnog postrojenja „Mladost“ i „Obrenovac“ preko reke Save, prema Novom Sadu, a tri dalekovoda od 220kV od elektrorazvodnog postrojenja „Obrenovac“ do trafostanice (TS) „Beograd 5“; zatim, snabdevanje naselja iz pravca TS „Beograd 9“ i Ugrinovaca, preko transformatorskih stanica u Dobanovcima i Surčinu. Distributivna mreža je u relativno dobrom stanju, a moguća je izgradnja novih kapaciteta u planiranim privrednim zonama.

Termoenergetska infrastruktura

Prostornim planom opštine Surčin toplifikacija prostora je identifikovana kao ključno strateško pitanje u vezi sa postizanjem maksimalnih efekata i ušteda. Predviđeno je formiranje jedinstvenog gasovodnog sistema u svim naseljima opštine Surčin, koji će omogućiti višenamensko korišćenje prirodnog gasa u domaćinstvima i proizvodnim pogonima. U tom smislu, u proteklom periodu je urađen veliki posao, jer je procena da je posao gasifikacije završen u obimu od 95%. Obnovljivi izvori energije

Postoji strateško opredeljenje opštine Surčin u pogledu podrške izgradnji i instalaciji obnovljivih izvora energije – kapaciteta za iskorišćavanje solarne energije, termalnih voda, energije vetra, biomase, otpada, itd.

Telekomunikaciona infrastruktura

Telekomunikaciona infrastruktura je u procesu razvoja, naročito kada se radi o modernizaciji mreže i objekata – razvija se i širi mreža optičkih kablova, a korisnicima se omogućava pristup preko pristupnih čvorova za višestruke usluge. Predviđeno je da se mreža razvija pored postojećih i planiranih drumskih saobraćajnica, u cilju olakšanog održavanja i razvijanja sistema. Na teritoriji opštine funkcionišu sva tri operatera mobilne telefonije.



3.1.6. Ekonomija Na dan 19.01.2011. godine, prema Agenciji za privredne registre, na teritoriji opštine Surčin registrovano je ukupno 1.495 preduzeća, uključujući 982 preduzetnika i 513 privrednih društava. Struktura privrednih društava prema delatnostima data je u sledećoj tabeli:

Izvor: Agencija za privredne registre, izvod na dan 19.01.2011.

Poljoprivreda, šumarstvo i

vodoprivreda6% Prerañivačka

industrija14%

Grañevinarstvo11%

Trgovina na veliko i malo, opravka

40%

Hoteli i restorani2%

Saobraćaj8%

Ostalo19%

Struktura aktivnih privrednih društava na teritoriji opštine Surčin prema delatnostima

Najveći broj privrednih društava posluje u sektoru trgovine na veliko i malo (40%), prerađivačkoj industriji (14%), te građevinarstvu (11%). U sektoru hoteli i restorani posluje svega 2% privrednih društava. Struktura zaposlenih po ekonomskih delatnostima opštine data je na sledećem grafikonu:

Izvor: Zavod za statistiku Srbije

8%21%

7%3%

29%

0,1%

19%3% 4%

Struktura zaposlenih po ekonomskim delatnostima opštine Surčina (2009)

Poljoprivreda, šumarstvo i vodoprivredaPrerañivačka industrija

Obrazovanje

Grañevinarstvo

Trgovina

Hoteli i restorani

Saobraćaj

Nekretnine

Ostalo



Najveći broj zaposlenih u opštini Surčin su u trgovini (29%), slede zaposleni u prerađivačkoj industriji (21%), saobraćaju (19%), i poljoprivredi, šumarstvu i vodoprivredi (7%). Učešće zaposlenih u delatnosti hoteli i restorani iznosila je 7%.

3.1.7. Zaštita prirodnih i kulturnih dobara

Prema Prostornom planu gradske opštine Surčin, na teritoriji opštine se nalazi jedno zaštićeno prirodno dobro – Bojčinska šuma. U pitanju je zaštićena okolina nepokretnog kulturnog dobra, koja ima status trajne, obavezne namene i čiji status se ne može promeniti bez odgovarajućeg postupka u skladu sa zakonom.

Evidentirana prirodna dobra su Živača – na levoj obali reke Save kod Progara (rezervat i predeo izuzetnih odlika), Bojčinska šuma i Vojno – sportsko rekreacioni centar u Surčinu „Siva čaplja“. U pitanju su evidentirane površine sa prirodnim vrednostima od značaja za očuvanje kvaliteta životne sredine, označene kategorijom šume/ parkovi/ skverovi. Fenečka bara takođe ima status evidentiranog lokaliteta sa prirodnim vrednostima od značaja za očuvanje kvaliteta životne sredine – rit/bara.

Evidentirana dobra poseduju značajne prirodne vrednosti, ali zbog nedovoljne istraženosti u ovom trenutku nemaju status zaštićenog prirodnog dobra. Međutim, Prostorni plan pomenute lokalitete tretira kao rezervisan prostor, odnosno kao prostor sa trajnom namenom.

Zaštita kulturnih dobara

Prostorni plan opštine Surčin prepoznaje različita kulturna dobra koja potiču od praistorije pa do danas; u tom smislu, utvrđena su kulturna dobra i dobra pod prethodnom zaštitom.

Status utvrđenih kulturnih dobara imaju dva kulturna dobra od velikog značaja – spomenik kulture Manastir Fenek i znamenito mesto Bojčinska šuma, kao i deset kulturnih dobara – osam u vrsti spomenika kulture i dva u vrsti arheoloških nalazišta. U pitanju su sledeći spomenici kulture: Crkva Sv. Arhanđela Gavrila u Progaru, Crkva Sv. Nikole u Dobanovcima, Crkva Sv. Petke u Surčinu, Crkva Sv. Save u Bečmenu, Crkva Sv. Vaznesenja u Jakovu, Stara porodična kuća Aćimovića u Progaru, Crkva Sv. Paraskeve u Boljevcima, Crkva Sv. Jovana Preteče u Petrovčiću. U kategoriju kulturnih dobara svrstavaju se i dva arheološka nalazišta - Progarski vinogradi u Progaru i Zabran Petrovčić u Dobanovcima.

Pored navedenih kulturnih dobara, na području Opštine se nalaze i dobra koja uživaju status prethodne zaštite (ukupno 43), zastupljenih u vidu objekata gradske arhitekture (2), narodnog graditeljstva (3) i arheoloških nalazišta (38).

U okviru granica obuhvata Prostornog plana opštine, nalazi se 41 arheološko nalazište iz različitih epoha od neolita do antičkog i srednjevekovnog perioda, od kojih Manastir Fenek ima status kulturnog dobra od velikog značaja, a lokaliteti Zabran Petrovčić i Progarski vinogradi imaju status arheoloških nalazišta od značaja za Republiku Srbiju. Ostali arheološki lokaliteti imaju status arheoloških nalazišta pod prethodnom zaštitom.



Zaštita životne sredine

Prostorna diferencijacija životne sredine predviđena je Prostornim planom gradske opštine Surčin. Planirana kategorizacija je usklađena sa metodologijom iz Prostornog plana Republike Srbije (prva kategorija je najlošija, dok je osma kategorija najkvalitetnija). Generalno, područje opštine se, u skladu sa ovom metodologijom, nalazi u četvrtoj kategoriji.

Nema područja koja su kategorisana u prvoj i drugoj kategorji, dok su oblasti koje spadaju u treću kategoriju opštinski centar Opštin Surčin, katastarske opštine u okviru Generalnog plana Beograda, južni delovi opštine (uticajno područje energetskih postrojenja iz Obrenovca i Lazarevca), neposredna uticajna zona autoputa, kao i neposredna zona uticaj radnih/ industrijskih zona i postrojenja.

Najveći deo prostora opštine je u četvrtoj kategoriji: prigradska zona Surčina, privredne zone, stočne farme, područja intenzivne poljoprivredne aktivnosti, aerodromska zona, područje autoputa, putevi magistralnog i regionalnog značaja, železničke pruge i okolina lokaliteta III kategorije na rastojanju od 10 km u pravcu Jugistok – Zapad (dominantni vetrovi), reka Sava i kanal Galovica.

U petoj kategoriji su putevi lokalnog značaja, kao i prigradske zone sa nekontrolisanom gradnjom. U šestu kategoriju ulaze seoska naselja i područja oko nepokretnih kulturnih dobara. Prirodna dobra, šumska i lovna područja su u sedmoj kategoriji.

U postupku definisanja Strategije održivog razvoja gradske opštine Surčin, definisana je vizija gradske opštine Surčin kao zdrave ekološke sredine, komunalno i infrastrukturno opremljene, u skladu sa evropskim standardima, sa uređenom rečnom obalom, čistim kanalima i šumama. Ovakvo određenje u velikoj meri ide u prilog iskorišćavanju postojećih resursa za razvoj projekata i aktivnosti iz oblasti turizma, koji će kreirati jedan nov portfolio proizvoda i doživljaja, komplementarnih postojećim sadržajima urbane turističke ponude Grada Beograda.

3.1.8. Planska osnova razvoja turizma opštine Surčin

Strategija razvoja turizma Srbije

Strategija turizma Republike Srbije je dala predlog turističkog strukturisanja Srbije. Korišćenjem kriterijuma veličine i standard kvaliteta internacionalnog turističkog biznisa, jedino Beograd ima potrebne standarde konkurentnosti da bi mogao da se upusti u globalnu tržišnu utakmicu. Dalje, kao proizvodi za trenutnu internacionalnu komercijalizaciju identifikovani su upravo oni koji su najviše koncentrisani u Beogradu – City Break i MICE. Beograd se strateški pozicionira kao zavodljiva, uzbudljiva, kreativna i inovativna metropola, kao grad dobrih vibracija. Pored bazične transformacije hotelskog sektora Beograda, u kontekstu opsluživanja tržišta City Break i MICE, kao kritični faktor uspeha destinacije identifikovana je konverzija prostora spoja Beograda sa Dunavom i Savom. Dodatno, važan aspekt uticaja na buduće turističko profilisanje Srbije predstavlja njena geostrateška pozicija – presecanje najvažnijeg drumskog koridora X i rečnog



koridora 7 (Dunav). Realizacija projekta izgradnje obilaznice oko Beograda dalje će doprineti olakšanom pristupu turističkim sadržajima. Za klaster Beograda identifikovani su investicioni projekti kojima će se podržati: uređenje riverfronta, poboljšanje situacije u hotelskoj ponudi, izgradnja tematskih parkova i drugih projekata turističke infrastrukture i sadržaja slobodnog vremena. Imajući u vidu poziciju Surčina kao jedne od opština Grada Beograda u odnosu na glavne saobraćajne koridore, ali i uzimajući u obzir nizak stepen urbanizacije opštine, postoje odlične pretpostavke za realizaciju nekih od ključnih investicija u kontekstu daljeg razvoja turističkog proizvoda Beograda i njegovog profilisanja na turističkoj mapi sveta.

Strategija razvoja turizma Beograda

Izjava o viziji razvoja turizma Beograda definiše Beograd kao: najatraktivniji grad na Balkanu po kulturno – istorijskim sadržajima, spoj drevnog i modernog, grad koji živi 24h, otvoreni grad konkurentan na turističkom planu, važnu nautičku tačku, centar turističkih kretanja za turiste koji žele da posete zemlje Balkana i Jugoistočne Evrope, grad kongresa i sajmova, grad sportskih i kulturnih manifestacija, grad zelenih zona i

ekoturizma, grad u kome je potencijal rečnog turizma u potpunosti iskorišćen, grad zabave. Jedan od definisanih ciljeva razvoja turizma u Beogradu prepoznaje i potrebu razvoja i uključivanja ponude rubnih gradskih opština (u koje spada opština Surčin) u integralni sistem urbanih turističkih doživljaja. U kontekstu afirmacije i pozicioniranja City Break-a, kao glavnog turističkog proizvoda Beograda, predloženim merama se predviđa partnerski odnos sa low cost avio kompanijama, čime će biti povećan promet aerodroma u Surčinu. Takođe, predviđena je i realizacija projekta „Akva bulevari Dunav i Sava“, gde bi Beograd sišao na reke, bez obzira na projekat kompletnog uređenja priobalja. Premda se nigde eksplicitno ne pominje, veza opštine Surčin sa opštinom Novi Beograd omogućava saradnju na projektu uređenja riverfronta Save, a za početak je dovoljno obezbediti elementarne objekte nautičke infrastrukture u vidu pristana, tj. uže zone ukrcavanja i iskrcavanja putnika. Dakle, i Strategija razvoja turizma Beograda konstatuje neiskorišćeni veliki potencijal razvoja tzv. rečnog turizma i sticanja konkurentskih prednosti forsiranjem razvoja upravo ovog proizvoda. Dodatno, Strategija u okviru razrade proizvoda gradskog odmora razmatra i aspekt tranzitnog turizma, kao mobilnog segmenta međunarodnog turističkog tržišta tražnje; imajući u vidu da opština Surčin izlazi na koridor X, ovo može da bude šansa za privlačenje jednog dela zainteresovanih turista da se zaustave i zadrže u ovoj gradskoj opštini. Kao još jedan važan segment razvoja turizma Beograda, pod ostalim turističkim proizvodima na teritoriji Beograda, identifikovan je razvoj ruralnog turizma. Prigradske zone, kojima pripada i opština Surčin, su uglavnom novoizgrađeni kompleksi u ruralnim prostorima, ali i autohtona sela u kojima se stanovništvo još uvek bavi poljoprivredom. U ovakvim sredinama je moguće pokrenuti autentični ruralni turizam sa još uvek očuvanim sećanjem na gastronomske i druge domaće specijalitete. U tom kontekstu, prepoznat je potencijal razvoja proizvoda ruralnog turizma u opštini Surčin u okviru Sremsko – banatske ruralne zone.



Prostorni plan gradske opštine Surčin

Prostorni plan gradske opštine Surčin prepoznaje potencijal razvoja turizma i nudi određena planska rešenja u kontekstu optimalnog iskorišćenja prostora. Prostornim planom se predlažu sledeće aktivnosti:

1. Formiranje prostora i aktivnosti u zaleđu pristana na vodi – u vezi sa izgradnjom pristana u Jakovu, Boljevcima, Progaru i pešačko – biciklističke staze između pomenutih lokaliteta. Predviđeno je da se prostor u zaleđu pristana koristi u sportsko – rekreativne, komercijalne i ugostiteljske svrhe.

2. Formiranje turističkih zona „Jakovo“, „Boljevci“ i „Progar“, uređenjem sledećih prostora:

- rečne plaže kod pristana u zoni Jakova, konjičkog kluba „Stremen“ uz izgradnju dodatnih komercijalnih sadržaja u okviru kompleksa ergeel, manastira Fenek i Bečmenskog jezera sa prirodnim ribnjakom;

- rečne plaže kod pristana u Boljevcima, jezera, kao i obala u zoni jezera „Živača“ i komercijalnog lovišta u šumi Crni lug; i

- rečne plaže kod pristana u Progaru, etno kuće „Dacević“ i Bojčinske šume.

3. Organizovanje sportsko – rekreativnog turizma – uređenjem i održavanjem prostora lovišta Crni Lug, Bojčinske šume, Bečmenskog jezera i jezera „Živača“ i izgradnjom budućih sportskih kompleksa:

- u lovištu Crni Lug dozvoljava se izgradnja lovno tehničkih, lovnih i drugih objekata i održavanje postojećih;

- uz obavezne mere zaštite ribljeg fonda prirodnog Bečmenskog jezera i jezera „Živača“, dozvoljava se izgradnja restoranskih objekata pored jezera;

- golf tereni sa pratećim hotelskim i komercijalnim sadržajima, uz šumu „Gibavac“; i

- sportski kompleks sa obe strane „Sremske gazele“ i između reke Save i Bojčinske šume.

4. Organizovanje ruralnog turizma – uređenje i organizovanje seoskih domaćinstava, turističkih punktova u selima i istorijskih objekata ruralnog tipa:

- obuka seoskih domaćinstava za bavljenje seoskim turizmom (kursevi, iskustva stranih zemalja, profesionalno obavljanje uloge ugostitelja i dr.);

- formiranje turističkih punktova u selima koja će se baviti ovim vidom turizma i uključivanje u ponudu Turističke organizacije Beograda;



- intenziviranje izgradnje neophodne infrastrukturena odabranim lokacijama turističkih punktova; i

- investiciono održavanje salaša i etno kuća.

5. Planiranje prostora šume Crni lug u svrhu komercijalnog lovišta. Ukupna površina komercijalnog lovišta je 973ha. U komercijalnom lovištu se dozvoljava izgradnja objekata lovačke kuće, kao i objekata kompatibilnih šumskom zemljištu i osnovnoj nameni (suzgajališta, hranilišta i sl.). Obavezno je da svi objekti budu od prirodnih materijala i prilagođeni predelu. Komercijalno lovište će biti organizovano uz pomoć lovačkog društva i aktivirano kroz turističke manifestacije.

6. Izgradnja motelskih i restoranskih kapaciteta uz frekventne i regionalne saobraćajnice u kontekstu valorizacije potencijala tranzitnog turizma. Pored postojećih, novi objekti obavezno sadrže i: mesta za parkiranje, menjačnice, turistički informativni centar, stanice za napajanje gorivom, restorane – kafeterije i sl.

7. Organizovanje turističkih manifestacija, što podrazumeva održavanje: folklornih festivala, fijakerijade, izložbu pasa, takmičenje u konjičkim preponama, mogućnost organizovanja regata i sportskih takmičenja na reci, konjički maraton i druge manifestacije.

8. Organizovanje javnog prevoza na vodi, pored osnovne svrhe, može biti iskorišćena i u svrhe turizma.

3.2. Turistički sistem

3.2.1. Ponuda i tražnja

Ponuda smeštajnog kapaciteta na teritoriji opštine Surčin obuhvata sledeće:

� Klub „S“ Jakovo - 30 smeštajnih jedinica (60 ležaja + pomoćni)

� Nautičko Selo „BISER“ Boljevci - Kompleks 15 kućica na vodi (45 ležaja)

� Bungalovi likovne kolonije Progar, Bojčinska šuma 6 bungalova (6 francuskih ležaja)

� Motel „MALINJAK“ Surčin - 35 smeštajnih jedinica (70 ležaja)

� Hotel „ZLATIBOR“ Surčin - 24 sobe (2 dvokrevetnih i 12 trokrevetnih,ukupno 60 ležaja)

Na teoritoriji opštine Surčin nalazi se 5 smeštajnih objekata sa 95 smeštajne jedinice. Međutim, nijedan od objekata nije prošao kroz sistem kategorizacije što znači da na teritoriji opštine zapravo nema kategorisanih smeštajnih jedinica.



Ponuda ugostiteljskih kapaciteta na teritoriji opštine Surčin obuhvata sledeće:

� Restoran Koleba

� Restoran Nova Romantika

� Salaš Stremen

� Čarda kod “Pere Babuške”

Na teritoriji opštine Surčin nema registrovanog turističkog prometa od strane Zavoda za statistiku Republike Srbije. JP za turizam opštine Surčin takođe ne sprovodi evidentiranje ostvarenog turističkog prometa.



3.2.2. Evaluacija atrakcija i resursa

Naziv

Lokalni / Regionalni

NacionalniInternacion

alni

ZAŠTIĆENO PRIRODNO DOBRO

Bojčinska šuma N

EVIDENTIRANA PRIRODNA DOBRA

Živača (rezervat prirode) N

Vojno-sportsko rekreacioni centar "Siva čaplja" N

Fenečka bara N

REKE I JEZERA

Sava V

Jezero Živača N

Jezero Tvrdenjava N

LOVIŠTA I RIBNJACI

Lovište "Crni lug" N

Lovište "Dobanovački zabran" N

Ribnjak "Bečmenska bara" N

Ribnjak "Živača" N

PRIRODNE RETKOSTI

Obedska bara S

Progarska ada N

Šuma Gibavac N

POSTOJEĆA ATRAKCIJSKA OSNOVA

PRIRODNE VREDNOSTIZNAČAJ / NIVO TRŽIŠNI POTENCIJAL

V = visok S = srednjiN = nizak



Naziv

Lokalni / Regionalni

NacionalniInternacion

alni

KULTURNA DOBRA OD VELIKOG ZNAČAJA

Spomenik kulture Manastir Fenek S

Znamenito mesto Bojčinska šuma N

KULTURNA DOBRA

Stara porodična kuća Aćimovića S

Zlatni krst - kamen meñaš Manastira Fenek S

Stara kotobanja porodice Kovačević S

Stara kotobanja porodice Vukasović N

Aerodrom Beograd (1962.) N

Muzej vazduhoplovstva S

Crkva Sv. Arhanñela Gavrila u Progaru N

Crkva Sv. Nikole u Dobanovcima N

Crkva Sv. Petke u Surčinu N

Crkva Presvetog Trojstva - Rimokatolička crkva N

Crkva Sv. Save u Bečmenu N

Crkva Sv. Vaznesenja u Jakovu S

Crkva Sv. Paraskeve u Boljevcima N

Crkva Sv. Jovana Preteče u Petrovčiću N

TRŽIŠNI POTENCIJAL V = visok

S = srednjiN = nizak

KULTURNE VREDNOSTIZNAČAJ / NIVO



ARHEOLOŠKA NALAZIŠTA

Progarski vinogradi u Progaru S

Zabran Petrovčić u Dobanovcima S

Vrbas u Surčinu N

Donje polje - Bršljan u Surčinu N

Ciglana u Surčinu N

Centar naselja Surčin u Surčinu N

Crkva u Surčinu N

Kaluñerske livade u Surčinu N

Tvrdenjava u Dobanovcima N

Ciglana u Dobanovcima N

Breg u Dobanovcima N

Kamenje u Dobanovcima N

Soko salaš - PK Zemun u Dobanovcima N

Donje Sakule u Petrovčiću N

Šodol u Petrovčiću N

Mačkalovica u Bečmenu N

Kormadin u Jakovu S

Silosi u Jakovu N

Manastirski prnjavor u Jakovu N

Manastirske njive u Jakovu N

Pejin breg u Jakovu N

Kumša u Jakovu N

Vodoplavica u Jakovu N



Ekonomija Sava u Jakovu N

Ekonomija u Boljevcima N

Selište u Boljevcima N

Zidine u Boljevcima N

Obala Save kod Maćerakove rampe u Boljevcima N

Slovenska plaža - Piština koleba u Boljevcima N

Mali Grmovac u Boljevcima N

Radosavljevića vinogradi u Boljevcima N

Ul. Maršala Tita (neparna strana) u Boljevcima N

Selo u Boljevcima N

Lepiševa plaža u Boljevcima N

Kod prekog puta u Boljevcima N

Zbeg u Boljevcima N

Humka u Progaru N

Ora u Progaru N

Ravnica - Mirkanovci u Progaru N

DOGAðAJI I FESTIVALI

Bojčinsko kulturno leto S

Sremački preskok N

Fijakerijada N

Dani Srema N

Strašilijada N

Pozorišni festival male forme N



3.3. SWOT analiza

3.3.1. Pristup

SWOT (Snage, slabosti, mogućnosti i pretnje) analiza odnosi se na identifikaciju jakih i slabih strana područja opštine Surčin kao turističke destinacije i ključnih faktora iz okruženja koji imaju uticaj na turistički razvoj područja.

SWOT analiza predstavlja standardizovani postupak koji predstavlja snažan i indikativan okvir za definisanje strateških uporišta razvoja turizma opštine Surčin, te predstavlja ulazne parametre za sve ostale segmente u okviru Programa razvoja turizma opštine Surčin.

U cilju identifikacije snaga i slabosti analizirana su sledeća područja:

KLJUČNE INTERNE SNAGE I SLABOSTI OPŠTINE SURČIN

SNAGE I SLABOSTI

PRIRODNI, SOCIJALNI I EKONOMSKI PROFIL PODRUČJA

TURISTIČKE PERFORMANSE DESTINACIJE

DESTINACIJSKI MARKETING

OPŠTA INFRASTRUKTURA

TURISTIČKI RAZVOJ

U cilju identifikacije prilika i pretnji analizirana su sledeća područja:

KLJUČNE EKSTERNE MOGUĆNOSTI I PRETNJE OPŠTINI SURČIN

MOGUĆNOSTI I PRETNJE

TRENDOVI INDUSTRIJE

PRAVNO/POLITIČKO OKRUŽENJE

SOCIO-KULTURNO OKRUŽENJE

EKONOMSKO OKRUŽENJE

ŽIVOTNA SREDINA

Nakon identifikacije, relevantni elementi SWOT-a su evaluirani sistemom ocena kako bi se izračunao ukupan i prosečan intenzitet destinacijskih snaga, slabosti, mogućnosti i pretnji.

Na bazi ukupnog i prosečnog intenziteta svake komponente SWOT analize, formira se Poligon strategija SWOT analize područja opštine Surčin, koji služi kao okvir za definisanje strateških uporišta razvoja turizma opštine Surčin.



3.3.2. Snage i slabosti

Napomena: 1=najlošije, 10=najbolje

Napomena: 1=najbolje, 10=najlošije



0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Potencijal diversifikovanog ekonomskog rasta kao opštine grada Beograda

Demografija opštine - trend rasta broja stanovnika, mlade starosne grupacije

Prirodni uslovi razvoja turizma (reka Sava kao ključni prirodni resurs)

Velike površine slobodnog zemljišta za razvoj green field turističkih projekata većeg investicionog potencijala

Mali stepen urbanizacije opštine - mogućnosti prenamene zemljišta u ekonomski isplativu upotrebu

Saobraćajna infrastruktura kao pretpostavka efikasnog ekonomskog razvoja opštine

Internacionalni aerodrom Nikola Tesla kao ključna ekonomska snaga na teritoriji opštine

SNAGE:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Stepen obrazovanja stanovništva - mali udeo višeg i visokog obrazovnog segmenta

Nedostatak profesionalnih kadrova u turizmu (prvenstveno viših menadžment nivoa)

Ograničena finansijska snaga lokalnog stanovništva - nemogućnost pokretanja značajnijih investicija u turističkoj i hotelijerskoj industriji

Neadekvatna zaštita prirodnih i kulturnih resursa na teritoriji opštine i mehanizam zaštite životne sredine

Prirodne i kulturne turističke atrakcije i potencijali od lokalnog značaja i manjeg tržišnog potencijala

SLABOSTI:







0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Počeci evidentiranja turističke ponude i tražnje na teritoriji opštine

Počeci razvoja turističkih proizvoda na teritoriji opštine (dogañaji, ture)

Primeri dobre prakse u okviru ugostiteljske ponude

SNAGE:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Skroman priliv od turizma

Nerazvijeni turistički proizvodi

Nepostojanje hotela viših i visokih kategorija

Nepostojanje kategorisanih smeštajnih kapaciteta

Nepostojanje MICE kapaciteta

Standard kvaliteta usluga smeštajnih kapaciteta na niskom nivou

Nepostojanje ponude lokalnih/autentičnih proizvoda na teritoriji opštine

Nepostojanje evidencije o ostvarenom turističkom prometu

SLABOSTI:







0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Broj zaposlenih i obrazovna struktura JP za turizam opštine Surčin

Raznovrsni promotivni materijali i brošure o opštini

Saradnja sa TOB-om u marketinškim aktivnostima (promotivni materijali i posete sajmovima)

Saradnja sa turističkim interesnim subjektima iz privatnog sektora (sajmovi, manifestacije)

Bojčinsko kulturno leto, najznačajni kulturni dogañaj opštine, kao kreator turističkog imidža opštine

SNAGE:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Nefunkcionalna web stranica turizma opštine

JP za turizam opštine na početku sprovoñenja profesionalnog marketinga opštine

Nepostojanje odeljenja za planiranje i razvoj proizvoda

Nedovoljni budžet JP za turizam opštine

Nepostojanje banke fotografija i filmova o opštini

Nepostojanje jedinstvene i pouzdane statističke baze podataka

Nepostojanje strateškog marketing plana opštine

SLABOSTI:







0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Reka Sava kao plovni put

Identifikovani razvojni projekti opšte infrastrukture

Drumska saobraćajna infrastruktura

Aerodrom Nikola Tesla na teritoriji opštine

SNAGE:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Telekomunikaciona mreža

Komunalna služba

Problem parkinga

Stanje opšte infrastrukture (vodovod, kanalizacija, itd.)

SLABOSTI:





TURISTIČKI RAZVOJ

TURISTIČKI RAZVOJ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Inicijativa ka sistematskom pristupu razvoja turizma opštine

Inicijative razvoja turističkih projekata većeg investicionog potencijala

Raspoložive slobodne lokacije za nove turističke projekte

Turizam prepoznat kao jedan od pokretača ekonomskog razvoja

SNAGE:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Neidentifikovani ključni razvojni turistički projekti

Nedostatak menadžmerskih kadrova u sektoru turizma i ugostiteljstva

Nedostatak privatnih operatera za razvoj i komercijalizaciju turističkih proizvoda (npr. specijalni interesi)

Nepostojanje jasnog upravljačkog modela procesom razvoja turizma

Nedostatak lokalnog investicionog kapaciteta

Nedovoljna zainteresovanost stranog kapitala za ulaganje u opštinu

SLABOSTI:



3.3.3. Mogućnosti i pretnje



TRENDOVI INDUSTRIJE

TRENDOVI INDUSTRIJE

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Polarizacija tržišta i pojava novih tržišnih segmenata i tržišnih niša

Fokus na zdravlje i aktivne odmore povezane sa vitalnošću

Uticaj Interneta na distribuciju i prodaju turističkih usluga

Kontinuirana segmentacija tržišta putovanja

Rast interesa za novim turističkim destinacijama na globalnom turističkom tržištu

Trend povećanja tražnje za city break putovanjima, touring-om, cruising-om i proizvodima specijalnih interesa

Veći broj kraćih odmora u toku godine

MOGUĆNOSTI

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Uticaj globalne ekonomske krize na smanjenje performansi industrije

Smanjenje turističkih putovanja usled ekonomske krize

Zahtevi jasnog tržišnog pozicioniranja i snažnim Jedinstvenim Prodajnim Predlozima (USP)

Veća konkurencija zbog pristupa novim kanalima distribucije

Povećan kritički stav prema kvalitetu i odnosu cene u odnosu na kvalitet (vrednost za novac)

Kontiunirani pritisak na povećanje kvaliteta turističkih usluga usled sve intenzivnije konkurencije

PRETNJE







0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Nestabilnosti na globalnom nivou utiču na rast mogućnosti za lokalni/regionalni razvoj turizma

Političko opredeljenje ka EU integracijama

Usvajanje planskog pristupa u razvoju turizma od strane opštine

Jačanje institucionalnog okvira razvoja turizma (osnivanje Nacionalne turističke korporacije)

Reforme zakonodavnog okvira Srbije u vezi razvoja turizma (nov Zakon o turizmu, Pravilnici za izradu planskih dokumenata)

Politička podrška intenzivnijem turističkom razvoju, naročito u privlačenju stranih investicija u green filed turističke projekte

MOGUĆNOSTI:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Kompleksne pravne procedure javno-privatnog partnerstva za turističke projekte

Neefikasnost u sprovoñenju politike stimulacije stranih direktnih investicija

Nedefinisani modeli stimulacije strateških partnera/investitora u razvoju turizma

Politička uslovljenost razvojnih inicijativa

Zakonodavne procedure - vlasnički model u vezi raspolaganja prava nad korišćenjem zemljišta

Odsustvo snažnog upravljačkog modela razvoja turizma opštine

PRETNJE







0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Promene u vrednosnom sistemu savremenog društva - novi "lifestyle"

Demografske promene kreiraju nove tržišne segmente

Otvaranje Srbije ka globalnom vrednosnom sistemu

Pripadnost teritorije opštine gradu Beogradu

MOGUĆNOSTI:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Opšti nivo razvoja kulturnog okruženja kao sredine za razvoj turističkih proizvoda specijalnih interesa

Percepcija Srbije, te Beograda, kao nestabilne i rizične turističke destinacije

Gubitak socijalno-kulturnih identitetskih karakteristika u izgradnji turističkog imidža

PRETNJE







0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Beograd kao centar ekonomskog razvoja zemlje

Slobodne lokacije na teritoriji opštine za razvoj svih tipova nekretnina

Aerodrom, snažan ekonomski entitet na području opštine, kao stimulator daljeg ekonomskog razvoja

Podrška Vlade projektima opšte infrastrukture

MOGUĆNOSTI:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Likvidnost privrede u zemlji i okruženju

Usporavanje investicionog ciklusa projekata opšte infrastrukture

Rast nezaposlenosti stanovništva

Otežani uslovi finansiranja turističkih projekata

Ograničeni finansijski manevar Vlade RS u obezbeñivanju stimulacija za strane direktne investicije

Ograničen finansijski kapacitet za finansiranje opšte infrastrukture

Ekonomska neizvesnost i usporavanje ekonomskog razvoja kao posledica globalne ekonomske krize

PRETNJE





ŽIVOTNA SREDINA

ŽIVOTNA SREDINA

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Uključivanje teritorije opštine u postojeće inicijative zaštite životne sredine ("zelena

oaza Beograda")

Zaštita i valorizacija kulturnih i prirodnih resursa na području opštine

Razumevanje veze turizma i zaštite životne sredine

MOGUĆNOSTI:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Opšta degradacija kvaliteta životne sredine

Opasnost od urušavanja ekoloških standrarda i zagañenja životne sredine

Opasnost od neplanske i neodržive upotrebe prirodnih resursa

Pretnje devastacije prostora (neplanskim i neuravnoteženim

razvojem)

PRETNJE



UKUPNI REZULTAT I ANALIZA

Broj elemenata Segment Broj elemenata Segment7 PRIRODNI, SOCIJALNI I EKONOMSKI PROFIL PODRUČJA 5 PRIRODNI, SOCIJALNI I EKONOMSKI PROFIL PODRUČJA3 TURISTIČKE PERFORMANSE DESTINACIJE 8 TURISTIČKE PERFORMANSE DESTINACIJE5 DESTINACIJSKI MARKETING 7 DESTINACIJSKI MARKETING4 OPŠTA INFRASTRUKTURA 4 OPŠTA INFRASTRUKTURA4 TURISTIČKI RAZVOJ 6 TURISTIČKI RAZVOJ

Broj elemenata Segment Broj elemenata Segment7 TRENDOVI INDUSTRIJE 6 TRENDOVI INDUSTRIJE6 PRAVNO/POLITIČKO OKRUŽENJE 6 PRAVNO/POLITIČKO OKRUŽENJE4 SOCIO-KULTURNO OKRUŽENJE 3 SOCIO-KULTURNO OKRUŽENJE4 EKONOMSKO OKRUŽENJE 7 EKONOMSKO OKRUŽENJE3 ŽIVOTNA SREDINA 4 ŽIVOTNA SREDINA

MOGUĆNOSTI PRETNJE



SNAGE SLABOSTI

UKUPNI REZULTAT

Segment SNAGE * SLABOSTI **

PRIRODNI, SOCIJALNI I EKONOMSKI PROFIL PODRUČJA 65 46TURISTIČKE PERFORMANSE DESTINACIJE 23 76DESTINACIJSKI MARKETING 39 66OPŠTA INFRASTRUKTURA 38 31TURISTIČKI RAZVOJ 32 58

Broj elemenata 23 30UKUPNO 197 277

Prosečna ocena 8.57 9.23

Segment MOGUĆNOSTI * PRETNJE **

TRENDOVI INDUSTRIJE 62 54PRAVNO/POLITIČKO OKRUŽENJE 53 57SOCIO-KULTURNO OKRUŽENJE 32 26EKONOMSKO OKRUŽENJE 38 64ŽIVOTNA SREDINA 26 38

Broj elemenata 24 26UKUPNO 211 239

Prosečna ocena 8.79 9.19* Napomena: 1=NAJGORE, 10=NAJBOLJE** Napomena: 1=NAJBOLJE, 10=NAJGORE





Maxi - maxi strategija Mini-maxi strategija

Maxi - mini strategija Mini - mini strategija

PRETNJE

POLIGON STRATEGIJA SWOT ANALIZE OPŠTINE SURČIN

SLABOSTI

MOGUĆNOSTI

277

SO WO

SNAGE

211

WTST

197

239

3.3.4. Zaključak SWOT analize Sprovedena SWOT analiza ukazala na sledeće ključne odrednice turističkog sektora:

• Snažan intenzitet slabosti koji se naročito odnosi na ostvarene performanse turističke industrije i dostignuti stepen razvoja turističkog i hotelijerskog sektora: nepostojanje kategorisanih smeštajnih kapaciteta, nepostojanje evidencije ostvarenog turističkog prometa, nepostojanje MICE kapaciteta, nizak standard kvaliteta turističkih usluga, kao i posledično ostvaren skroman finansijski priliv od turizma, ukazuju na to da je turistička i hotelijerska industrija opštine Surčin na početku razvoja, kako u kvalitativnom, tako i u kvantitativnom smislu;

• Značajne slabosti se zapažaju u domenu destinacijskog marketinga: odsustvo strateškog i operativnog marketing plana turizma opštine, nepostojanje odeljenja za planiranje i razvoj proizvoda, nefunkcionalna web stranica turizma opštine, odsustvo unificirane baze podataka o raspoloživim kapacitetima i njihovim performansama, ukazuju na to da je opština na samom početku oblikovanja i postavljanja profesionalnog destinacijskog marketinga. Postojeća turistička organizacija, odnosno JP za turizam opštine Surčin, fokusirano je isključivo na promociju postojećih turističkih sadržaja na teritoriji opštine, a obzirom na ograničen budžet za sprovođenje ostalih marketinških aktivnosti.



• Takođe, jedna od upečatljivih slabosti odnosi se na destinacijski menadžment odnosno na način upravljanja procesom razvoja turizma: opština još nije odredila strateške pravce razvoja turizma, nije sprovedena identifikacija prioritetnih turističkih proizvoda na koje se treba fokusirati, kao i ključni investicioni projekti kao poluga za privlačenje kapitala i pokretanje intenzivnijeg turističkog razvoja. Opština Surčin, odnosno JP za turizam opštine Surčin, kroz izradu Programa razvoja turizma opštine, po prvi put pokazuje inicijativu za objektivizaciju i valorizaciju potencijala razvoja turizma. U tom smislu, odsustvo upravljačkog mehanizma procesa razvoja turizma, odnosno institucije/tela sa misijom razvoja turizma je krucijalna slabost koja može dovesti do zanemarivanja potencijala razvoja turizma i opredeljenja opštine za razvoj drugih ekonomskih sektora.

• Navedene ključne slabosti turističkog sektora upućuju na zaključak da je opština Surčin na samom početku razvoja turističke i hotelijerske industrije i postavljanja profesionalnog destinacijskog menadžmenta i marketinga, odnosno upravljačkog mehanizma za profesionalno vođenje procesa razvoja turizma.

• Sa druge strane, opštinu Surčin karakterišu povoljni preduslovi za razvoj turizma. Svakako da je saobraćajna infrastruktura jedna od najvećih snaga obzirom da je opština Surčin među najpristupačnijim opštinama u Srbiji u saobraćajnom smislu, ne samo zbog aerodroma, već i usled presecanja teritorije opštine najvažnijim drumskim saobraćajnicama. Pored saobraćajne infrastrukture, značajna snaga opštine je i sama pripadnost teritorije opštine gradu Beogradu, obzirom na vezu sa drugim gradskim opštinama i potrebe integralnog i komplementarnog razvoja Beograda. Stoga je Surčin prepoznat kao opština koja ima čvrstu osnovu za efikasan i diversifikovan ekonomski razvoj, što nameće nužnost određivanja strateškog pravca opštine u pogledu razvoja ekonomskih sektora koji će opredeliti optimalno korišćenje slobodnih lokacija/zona na teritoriji opštine. To takođe otvara i mogućnost korišćenja slobodnih lokacija za planiranje i razvoj green-field turističkih i hotelijerskih projekata sa većim investicionim potencijalom, odnosno razvoj turističkih sadržaja kao jedan od boljih scenarija održivog ekonomskog razvoja opštine.


4. Strateški okvir razvoja turizma 35

4. STRATEŠKI OKVIR RAZVOJA TURIZMA

4.1. Strateška uporišta vizije

Racionalna slika budućnosti jedne turističke destinacije to jest njena turistička vizija mora biti izvedena iz realnih strateških uporišta to jest objektivizacije ključnih odrednica na kojima destinacija gradi svoju budućnost.

Opština Surčin je turistička destinacija koja se nesumnjivo nalazi na početku svog ozbiljnog turističkog i ukupnog ekonomskog razvoja i koja stoga mora naći zadovoljavajuće odgovore na izazove globalizacije. Ona mora naći model kako se razviti prema standardima i pravilima igre u svetskoj turističkoj industriji. To znači da je izuzetno važno uspostaviti fundamente nove vizije, to jest usaglasiti se o onim realnim strateškim uporištima na koje se buduća vizija mora oslanjati.

Stoga je formuliranje strateških uporišta naročito važan početni korak, a koji je povezan sa sprovedenim sekundarnim istraživanjima, terenskim istraživanjima i analizama, kao i intervjuima s interesnim subjektima u opštini Surčin.

Vizija i tržišno pozicioniranje opštine Surčin izvodi se iz sledećih strateških uporišta:



4.1.1. Prostorna, ekonomska i funkcionalna veza sa gradom 4.1.1. Prostorna, ekonomska i funkcionalna veza sa gradom 4.1.1. Prostorna, ekonomska i funkcionalna veza sa gradom 4.1.1. Prostorna, ekonomska i funkcionalna veza sa gradom BeogradomBeogradomBeogradomBeogradom

Obzirom na teritorijalnu i funkcionalnu pripadnost opštine Surčin gradskom području Beograda, dalji razvoj turizma opštine Surčin uslovljen je planiranom budućom ulogom i misijom opštine u daljem razvoju Beograda.

Opština Surčin je najmlađa beogradska opština nastala usled potreba za efikasnim širenjem gradske teritorije, ali je na značajnom delu teritorije opštine došlo do neplanskog i nekontrolisanog korišćenja zemljišta odnosno do situacije neodrživog rasta i razvoja. Usled potrebe za restrukturiranjem lokalne ekonomije i uspostavljanja kontrole upotrebe zemljišta, opština Surčin usvaja Prostorni plan kojim su definisane zone upotrebe zemljišta i osigurana vizija daljeg razvoja opštine. U pogledu daljeg razvoja grada Beograda, razvoj teritorije opštine Surčin se integralno posmatra u funkciji razvoja Beograda što zapravo znači da ne treba očekivati funkcionalno odvajanje opštine od grada tj. osamostaljivanje upravnih funkcija opštine. Dalji ekonomski razvoj opštine Surčin, u kontekstu daljeg razvoja grada Beograd, stavlja fokus na razvoj saobraćaja, industrije, poljoprivrede i turizma, te je istočni deo teritorije opštine Surčin namenjen daljem širenju i modernizaciji aerodroma Nikola Tesla, severni deo teritorije opštine širenju industrijske zone, dok je južni deo teritorije opštine namenjen razvoju poljoprivrede i turizma.

Dakle, obzirom na ekonomsku i prostornu strukturu opštine Surčin i trenutne tranzicione procese, razvojna vizija opštine Surčin mora se zasnivati na ekonomskoj, prostornoj i funkcionalnoj integraciji sa gradom Beogradom.



4.1.4.1.4.1.4.1.2222. . . . Saobraćajni položaj opštine SurčinSaobraćajni položaj opštine SurčinSaobraćajni položaj opštine SurčinSaobraćajni položaj opštine Surčin

Evaluacija saobraćajnog položaja opštine Surčin, kako sa aspekta sadašnjeg nivoa razvoja saobraćajne infrastrukture na teritoriji opštine, tako i sa aspekta planiranih projekata izgradnje saobraćajne infrastrukture, ukazuje da je reč o opštini sa izvanrednim, ako ne i najboljim, saobraćajnim položajem u Republici Srbiji. Obzirom da se Generalnim urbanističkim planom grada Beograda opredeljuje vizija Beograda kao logističkog centra Jugoistočne Evrope, prioritet razvoja grada je jačanje i modernizacija saobraćajne infrastrukture. Planirani projekti unapređenja sobraćajne infrastrukture definisani GUP-om (Generalnim urbanističkim planom Beograda) obuhvataju istočni deo opštine Surčin, a sadrže dve ključne odrednice: dalje širenje i modernizaciju međunarodnog aerodroma Nikola Tesla i izgradnju obilaznice oko Beograda. U tom smislu, treba očekivati veliku frekvenciju putnika u tranzitu, kako preko saobraćajnih arterija, tako i preko međunarodnog aerodroma Nikola Tesla. Najznačajnija planirana petlja na teritoriji opštine su "Dobanovci" koja spaja E70 i E75, dve najvažnije saobraćajne arterije Republike Srbije.

Takođe, uspostavljanje intenzivnijeg rečnog prometa na reci Savi, kao međunarodnog plovnog puta, dalje će osnažiti saobraćajni položaj opštine Surčin. Uz planiranu izgradnju saobraćajne infrastrukture, očekuje se i namenska upotreba zemljišta duž planiranih projekata saobraćajne infrastrukture, te razvoj sadžaja u njihovoj funkcionalnosti (robno-transportni centar, servisne saobraćajnice, parking, odmorišta, moteli, benzinske pumpe i slično).

Zahvaljujući saobraćajnom položaju, opština Surčin ima dostup izvorima turističke tražnje, odnosno domaćem (prvenstveno tržištu Beograda), regionalnom i međunarodnom turističkom tržištu.



U tom kontekstu, dalje jačanje saobraćajnog položaja opštine Surčin je uporište daljeg opšteg i ekonomskog razvoja opštine i u prilici je ostvarenja konkurentske prednosti u odnosu na druge beogradske opštine, te u tom kontekstu treba posmatrati i dalji razvoj turizma.

4.1.4.1.4.1.4.1.3333. . . . Diferenciranje urbanih i ruralnih celina opštine Diferenciranje urbanih i ruralnih celina opštine Diferenciranje urbanih i ruralnih celina opštine Diferenciranje urbanih i ruralnih celina opštine SurčinSurčinSurčinSurčin

Teritoriju opštine Surčin karakteriše kontrast između urbanog i ruralnog identiteta područja. Sa jedne strane, najveći deo područja obuhvata ima ruralni karakter sa tipičnom strukturom seoskih naselja koja je neophodno revitalizovati, a sa druge strane razvoj i modernizacija saobraćajne infrastrukture i širenje urbanih sadržaja na teritoriji opštine intenzivno menjaju profil područja.

Sama naselja na teritoriji opštine razvijala su se spontano i neplanski u cilju efikasnog širenja grada što je dovelo do situacije neodrživih rešenja urbane strukture područja. Prostornim planom opštine Surčin predviđeno je značajno poboljšanje opšte i saobraćajne infrastrukture, ali nije u dovoljnoj meri obrađeno pitanje ubrane konverzije i rehabilitacije samih naselja, što predstavlja sledeći korak u procesu urbanizacije područja. Uz podizanje standarda opšte infrastrukture, za razvoj turističke aktivnosti i opšteg imidža područja neophodna je urbana konverzija većih naselja na području opštine. Danas ta naselja imaju s jedne strane potrebu zadovoljavanja osnovnih urbanih funkcija domaćem stanovništvu, a s druge strane karakter neplanski nastalih konurbacija iz prvobitnih ruralnih sredina. Njihovim urbanim uređenjem rešava se urbana funkcija čime se podiže nivo servisa lokalnom stanovništvu, ali i podiže atraktivnost i tržišni potencijal za novo useljavanje, a time i razvoj poslovanja nekretninama.

Ipak, na najvećem delu teritorije opština Surčin je ruralnog karaktera što je pandan urbanom Beogradu. Opština ima dobre predispoziije da postane ruralno utočište na

obodu Beograda. Postojeća atrakcijska struktura u južnom delu opštine (prvenstveno reka Sava), koja se praktično nalazi na 30 minuta vožnje od centra grada, daje dobar osnov uspostavljanju i jačanju ovakvog karaktera, imajući potencijal da se uz inteligentno pakovanje predstavi kao set različitih proizvoda koji bi u budućnosti omogućili ozbiljniji razvoj turizma. Ovome treba dodati neophodni doživljaj ljudi i



manifestacija, koji, zajedno sa ukomponovanim turističkim proizvodima, treba da stvori autentičan osećaj mesta, odnosno omogući posetiocima da osete lokalni ukus.

Razvojem i diferencijacijom ove dve celine na teritoriju opštine, stvara se integrisani atraktivan prostor koji ima osnove za dalju gradnju elemenata lanca turističke vrednosti kroz postepeno sprovođenje projekata izgradnje turističke i smeštajne infrastrukture.

4.1.4.1.4.1.4.1.4444. Green field turistički investicioni projekti kao poluga . Green field turistički investicioni projekti kao poluga . Green field turistički investicioni projekti kao poluga . Green field turistički investicioni projekti kao poluga razvojarazvojarazvojarazvoja turizmaturizmaturizmaturizma

Razvoj turizma na teritoriji opštine Surčin nalazi se u početnoj poziciji. Područje opštine Surčin nije turistički pozicionirano, osim malim delom u formi dnevih poseta organizovanih kvatromaranima iz novobeogradskih blokova. «Nautičko selo» u Boljevcima na Savi daje osnov za razvoj iskustvenog sistema vezanog za akvatoriju i priobalje, ali je neophodna izgradnja lanca vrednosti baziranog na aktivnostima. Potpisani ugovor o izgradnji kompleksa «Oaza», koji uključuje i golf terene sa većim brojem sadržaja, je razlog više za optimizam, ali je neophodno pažljivo planirati i razvijati ostalu turističku infra- i suprastrukturu i atrakcije u cilju inteligentnog slaganja iskustvenih zona. Javno preduzeće za turizam koje je zaduženo za turistički marketing Surčina sastavljeno je od mladih ljudi koje je lakše obučiti i utrenirati u domenu destinacijskog menadžmeta, naravno uz sve ostale pretpostavke koje uspešno upravljanje razvojem turizma podrazumeva.

Na teritoriji opštine nalazi se značajna količina zemljišta čija namena još nije nedvosmisleno definisana, a usled intenzivnog urbanog širenja Beograda postoji opasnost od neplanskog i neodrživog korišćenja slobodnog zemljišta. Sa druge strane, ova situacija znači i mogućnost da se za slobodne lokacije formiraju koncepti najbolje upotrebe i predlože investicioni projekti koji odgovaraju tržišnoj situaciji i viziji razvoja grada, obuhvatajući i projekte razvoja turizma. Opština ima značajne turističke resurse i atrakcije (naročito reka Sava i Bojčinska šuma), međutim ovi turistički resursi nemaju dovoljan tržišni potencijal na kome se može postići intenzivan razvoj turizma. Sigurno je da će se profesionalizacijom marketinga i upravljanja turizmom postići rast turističkog prometa (uglavnom jednodnevni izleti - tržište Beograda), ali je potencijal rasta turističkog prometa ograničen nedostatkom turističkih proizvoda, sadržaja i aktivnosti koji zahtevaju značajna investiciona ulaganja.



Usled toga su za dalji razvoj turizma opštine Surčin nužni green field turistički investicioni projekti sa sadržajima koji su zasnovani na tržišnim uporištima. Pre svega treba pronaći i definisati inicijalne projekte koji će u sledećih nekoliko godina biti nosioci turizma područja kao i inicijatori za dalji razvoj.

4.2. Vizija turističkog razvoja opštine Surčin

4.4.4.4.2222....1111. . . . Vizija turističkog razvoja područVizija turističkog razvoja područVizija turističkog razvoja područVizija turističkog razvoja područjajajaja

Vizija razvoja turizma na području opštine Surčin predstavlja inspirativnu sliku opštine u nekom trenutku u budućnosti, najčešće za 10 godina, na način kako ga vide ključni stejkholderi. U tom smislu, vizija predstavlja osnovnu, polaznu stratešku odluku i najkritičniju komponentu u sistemu vođenja turističkog razvoja. Vizija sublimira stremljenja svih ključnih stejkholdera u kontekstu bazičnih pitanja turističkog razvoja, a koja se odnose na to:

� kakva će Surčin biti sa stanovišta turističkog razvoja

� kakav imidž treba da ima i na koji ga način treba graditi i komunicirati ciljinim tržištima

� kakav tip i strukturu posetilaca treba privlačiti

� koje sadržaje ponude treba razviti (u smislu kreiranja adekvatnog sistema lanca vrednosti i nezaboravnih doživljaja posetilaca)

� na koji način obezbediti podršku povezanih delatnosti u cilju ostvarenja vizije (od saobraćajne i druge infrastrukture, do obrazovanja)

� koji su troškovi i koristi ostvarenja vizije i

� koje će organizacije i pojedinci preuzeti odgovornost za ostvarenje vizije.

Vizija se uobičajeno izražava kao izjava, pa stoga kažemo da je ona rečita slika. Da bi bila validna, ovu sliku treba da dele svi ključni stejkholderi, jer jedino na taj način se obezbeđuje da svi streme ka istom cilju. Realizacija vizije, dakle, zahteva ne samo bazično razumevanje i prihvatanje, već i poistovećivanje s njom od strane svih ključnih subjekata turističkog razvoja, i iz javnog i iz privatnog sektora. Ovo omogućava maksimalnu posvećenost ostvarenju vizije, a time i odgovornost za obezbeđivanje i alokaciju resursa. To samo potvrđuje potrebu da vizija bude artikulisana kroz uvažavanje i učešće stejkholdera. U tom smislu, vizija je osnov za njihove planske odluke i konkretne akcije. Na toj osnovi se i minimiziraju nesporazumi i konflikti koji



mogu nastati, a u krajnjoj liniji ona koristi i kao sredstvo “izolacije” onih igrača koji pokušavaju da deluju mimo prihvaćenih pravila igre.

Treba imati u vidu da vizija, s obzirom na “raznolikost” stejkholdera, odnosno njihovu pripadnost različitim društvenim grupama i javnim i poslovnim sektorima, nije samo tržišno vođena, na način da tretira ekonomske efekte turističkog razvoja po privredu grada, već sadrži i bazične vrednosti koji odražavaju uverenja različitih društvenih grupa o tome kako će turizam doprineti blagostanju stanovnika Surčina, razvoju biznisa u gradu i zadovoljstvu posetilaca.

4.4.4.4.2222....2222. . . . Principi na kojima se zasniva vizijaPrincipi na kojima se zasniva vizijaPrincipi na kojima se zasniva vizijaPrincipi na kojima se zasniva vizija

Imajući u vidu ranija istraživanja za potrebe razvoja srpskog turizma, kao i ona rađena za potrebe strategije turizma Beograda, potom karakteristike dosadašnjeg razvoja turizma, kao i prirodu i strukturu atrakcijske osnove Surčina, navodimo sledeće ključne principe na kojima treba da se temelji turistička vizija i sam turistički razvoj opštine u narednih deset godina:

� Korist od razvoja turizma na području opštine treba da osete svi: stanovnici, posetioci, turistički sektor, povezane delatnosti i javni sektor.

� Odlukom da krene u izradu strategije razvoja turizma Surčin pokazuje da turizam vidi kao jednu od važnih poluga kako sopstvenog razvoja, tako i kreiranja regionalne/klasterske prepoznatiljivosti.

� Surčin nastoji da se pokaže kao turistički vibrantan, inovativan, autentičan i različit.

� Surčin nema značajnijeg iskustva u turizmu i ima mogućnost da gradi svoju poziciju na isključivo koristeći inovativan i kreativan pristup u stvaranju turističkog iskustva.

4.4.4.4.2222....3333. . . . Izjava o vizijiIzjava o vizijiIzjava o vizijiIzjava o viziji

Surčin će za 10 godina biti integralni deo regionalne turističke ponude čiji je

Beograd centralni deo. Opština će biti poznata po bogatoj aktivnosti na reci Savi, ali

i različite povezane forme turizma specijalnih interesovanja i autentičnih ruralnih

doživljaja. Golf tereni će opštini dati pečat visokovrednog odredišta u blizini

aerodroma i glavnog grada, dok će urbani deo opštine, osim ugošćavanja poslovnih

posetilaca, doživeti postepenu revitalizaciju centralnih trgova i ulica.

4.3. Ključne turističke fascinacije

Opština Surčin treba graditi svoju dugoročnu poziciju u okviru sledećih činjenica:



� Razvoj turističkih proizvoda, a time i marketinga, u potpunosti je danas povezan s razvojem životnih stilova (life style marketing);

� Lojalnost prema destinaciji, povezana je sa mogućnošću iste da odgovori na segmentaciju u portfoliu proizvoda prema životnim stilovima; i

� Ukupna turistička sposobnost destinacije se ogleda u tome da li ona sama može ponuditi određeni životni stil kao generalnu maksimu svog tržišnog pozicioniranja i u kojoj mjeri njen izbor turističkih proizvoda daje dobro merilo iskustva i emocionalne povezanosti.

Opšte turističko pozicioniranje ove opštine kao poželjan emocionalni motiv, mora biti izveden iz ključnih fascinacija ovog prostora kao njegovih ključnih prodajnih prednosti (izgradnja imidža). S druge strane, ona mora imati vezu s procesima specijalizacije i tržišne segmentacije i tako zadovoljiti specijalne interese povezane s pojedinim proizvodima i aktivnostima.

Turističke fascinacije opštine Surčin se shvataju kao okvir za izgradnju dugoročnih jedinstvenih prodajnih predloga koje zajednička turistička politika regije / destinacije mora prihvatiti i isporučiti tržištu. Oni su poluge izgradnje novog imidža, a pre svega baza nove turističke ponude, proizvoda i aktivnosti regije / destinacije.

Objektivno gledajući, danas je još uvek teško koristiti dalje predloženi miks u life style marketingu, jer pre svega ne postoji uspostavljen bazični lanac vrednosti na ovom prostoru koji bi to omogućio. Međutim, i pored toga može se zaključiti da su sledeći motivi posebno interesantni odnosno da se mogu u kontekstu budućeg razvoja turizma koristiti kao ključne fascinacije ovog područja:

� Reka Sava kao prirodna oaza i spoj opštine Surčin sa Beogradom

� Aerodrom i muzej vazduhovplovstva



� Sport i rekreacija u prirodi

� Bojčinsko kulturno leto



4.4. Tržišno pozicioniranje

Pozicioniranje je način da se destinacija u svesti potrošača ili postavi na mesto koje nije zauzeto od strane druge, konkurentske destinacije, ili da istisne postojećeg konkurenta. To je proces koji direkno utiče na sve ostale marketinške odluke i usmerava se na tačno izabrane ciljne segmente, sa jasno definisanim preferencijama u pogledu proizvoda, ali i ostalih instrumenata marketinškog miksa. Efektno pozicioniranje treba Surčinu da omogući da bude prepoznat kao drugačiji i vredan posete.

Jedna rubna gradska opština često nije u stanju da samostalno uspešno razvije turizam. Urbani Beograd je osnov regionalnog razvoja i zavisnost zajednica u predgrađima od gradskog jezgra je neumitna. To važi i za Gradsku opštinu Surčin. Stoga je ponuda Surčina, sa jedne strane, integralini deo turističke ponude grada. S druge strane, Surčin ima karakteristike izletišta, dakle destinacije za jednodnevne posete. Uostalom, u sadašnjoj situaciji Surčin, sa stanovišta turizma i njegovog razvoja, karakteriše dominantno lokalna snaga privlačenja. Kada ovo kažemo, mislimo na činjenicu da su glavni posetioci atrakcija i događaja lokalni stanovnici, kao i dnevni gosti koji dolaze iz urbanih delova Beograda i okolnih mesta. Stoga, ako izuzmemo da je saradnja sa gradskim vlastima neophodna i uslovljena samom činjenicom da se radi o beogradskoj opštini, pred Surčin se postavljaju tri opcije razvoja sa stanovišta postojanja ili nepostojanja međuopštinske kooperacije: opcija 1 – kooperacija sa još nekoliko susednih opština, opcija 2 – saradnja svih rubnih opština grada (zeleni pojas oko

Beograda) i opcija 3 – samostalno.

Osnove za pozicioniranje bazirane su na setu ključnih vrednosti, istraženih i uređenih od strane svih učesnika u lancu vrednosti. Rezultati radionice, održane u okviru izrade ove Strategije, ukazuju, na osnovu odgovora učesnika, na sledeći set najznačajnijih vrednosti/atributa (turizma) opštine Surčin koji bi mogao poslužiti kao jedna od osnova za definisanje njegove pozicije na tržištu:

1. aktivan, vibrantan

2. zabavan

3. ruralan

4. autentičan.

U postupku razvoja turizma opštine Surčin kao i u procesima kreiranja Strategije i njene operacionalizacije neophodno je u što večoj meri bazirati se na ovim kritičnim vrednostima i atributima uspeha. Stoga, imajući u vidu i karakter turističkih proizvoda koji će dominirati ovim područjem, Surčin će se pozicionirati oko pojmova sport

(uključujući golf), destinacija dnevnih aktivnosti u prirodi i autentičnog karaktera

ruralnog predgrađa.


6. PLAN RAZVOJA PROIZVODA 45

6. PLAN RAZVOJA PROIZVODA

6.1. Uvod

Iako ruralnog karaktera, opština Surčin ne može isključivo da igra na kartu ruralnosti kao suprotnosti urbanom Beogradu. Opština Surčin bi mogla da igra na kartu “utočišta na obodu grada”, kao pandana gradskim molovima i centralnim gradskim ulicama. Za ovo je potrebno da se razviju programi i proizvodi dinamičnog karaktera, dakle oni koji podrazumevaju uključenost gosta, i koji su bazirani na nekoliko razvojnih temelja, u zavisnosti od doživljanog strukturisanja prostora i preferencija korisnika/posetioca. Ti temelji su reka Sava, ruralna autentičnost, sportske aktivnosti, blizina aerodroma i budući golf tereni. Povezivanje ovih temelja u cilju formiranja lanca vrednosti za posetioce odnosno kreiranja različitih sistema doživljaja/iskustava podrazumeva kooperaciju.

Na osnovu navedenih faktora i formulisanog strateškog okvira daljeg razvoja turizma opštine Surčin, predlog je da bi se trebalo fokusirati na razvoj sledećih ključnih turističkih proizvoda opštine Surčin: golf, sport i rekreacija, ruralni turizam, poslovni

turizam, aktivnosti na vodi, ture / tranzit.

6.2. Golf

U sprovođenju analize postojećih razvojnih inicijativa i investicionih projekata i tokom razgovora sa ključnim interesnim subjektima u sektoru turizma, dobijene su osnovne informacije o razvoju kompleksa Golf Oaza na teritoriji opštine Surčin. Reč je o mixed-use rizortu koji obuhvata golf teren sa 18 rupa, rezidencijalne objekte visokog standarda, hotel sa 5 zvezdica i ostale sportsko-rekreativne sadržaje. Razvoj ovog projekta smo uzeli u razmatranje u cilju sagledavanja celokupnog konteksta razvoja turizma opštine, obzirom da projekat takvog investicionog volumena i standarda kvaliteta, u značajnoj meri utiče na pokretanje ostalih turističkih razvojnih inicijativa i formiranje novog turističkog imidža opštine.



Golf

Šanse Oblici proizvoda

Tip gostiju Primarna geo tržišta

Prvi golf teren sa 18 rupa u zemlji

Podizanje vrednosti real estate-a u okolini

Skrovište, mir, beg od svakodnevnice

Novi turistički imidž opštine

Nova scenografija

Komunikacija Distribucija

Golf teren sa 18 rupa

Golf klub

Golf škola

Real-estate (rezidencijalni i hoteliski

kapaciteti)

Beograd / Srbija

Ino tržišta

Individualci

Specijalizovane turističke agencije

Web portal

Golf klubovi

Specijalizovane novine, magazini, časopisi

TV programi

PR

6.3. Sport i rekreacija

Resursna struktura opštine Surčin pruža širok spektar mogućnosti za razvoj različitih sadržaja za sportske i rekreativne aktivnosti tokom letnjih meseci. Razvoj ovih sadržaja zahteva sistematski pristup kako bi se na adekvatan način rešilo uklapanje ovih sadžaja u dalji urbanistički razvoj opštine, kao što je na primer izrada pešačkih i biciklističkih staza. Postoje mogućnosti u vidu slobodnih zemljišnih parcela za razvoj sportsko-rekreativnih sadržaja u zatvorenim prostorima što će omogućiti sportsko-rekreativne aktivnosti i u toku zimskih meseci.



Web portal

Pozivi sportskim klubovima

Brošure specifičnih aktivnosti

PR članci u posebnim prilozima

Sport i rekreacija u zatvorenim prostorima

Porodice

Učenici osnovnih i srednjih škola

Turističke agencije


Mladi parovi (25-35 god)

Sportski klubovi i udruženja

Beograd

Regija

Prostor pogodan za širok spektar aktivnosti

Dnevna, nedeljna i mesečna izdanja

Sport i rekreacija



Neiskorišćeno prostranstvo pod šumom

Izleti, team building aktivnosti u prirodi

Pešačenje, trekking, trim staze

Biciklizam

Jahanje

Sportske pripreme i takmičenja

6.4. Ruralni turizam

Teritorijom opštine Surčin dominira ruralni krajolik sa tipičnom strukturom seoskih naselja čiji se dalji razvoj mora postaviti u održivi i sistematski planirani urbanistički okvir. Pojedina područja u okviru teritorije opštine upravo se mogu revitalizovati razvojem različitih oblika ruralnog turizma zahvaljujući postojećoj atrakcijskoj strukturi kao osnovi za formiranje celovitog turističkog lanca vrednosti. Naime, postojeće prirodne i tradicionalne, autohtone vrednosti na teritoriji opštine u kombinaciji sa održivim, ekološkim razvojem su osnova za kreiranje širokih mogućnosti za razvoj ruralnog turizma.



Eko/etno seloOrganski proizvedena hrana

Lekovito bilje

Ruralna kuća za odmor

Ruralni turizam



Tradicionalni način života - etno

Ekologija, održivi razvoj

Agroturizam

Kuće lokalnih specijaliteta

Kursevi pripreme hrane

Lokalne manifestacije, folklor

Ruralni bed & breakfast

Ruralni porodični hotel


Bračni parovi bez dece (30 - 40)

Porodice s decom (35 - 55 godina)

Beograd

Regija

Izdvojen segment web portala

Turistički sajmovi


PR aktivnosti

Prilozi u dnevnim novinama

Internet

6.5. Poslovni turizam

Mogućnosti za razvoj poslovnog turizma otvaraće se paralelno sa jačanjem uloge međunarodnog aerodroma Nikola Tesla i rastom međunarodnog avio saobraćaja tj. broja putnika. U razvoju ovog proizvoda jedan od ključnih investicionih projekata predstavlja izgradnja hotela sa MICE kapacitetima u sklopu aerodroma. Međutim, trenutni avio saobraćaj nije dovoljan da bi u ovom momentu pružio tržišno uporište ovom projektu, ali na otvaranje navedene investicione mogućnosti treba računati na srednji rok. Stoga bi u ovoj fazi trebalo odrediti lokaciju uz aerodrom za razvoj hotela sa MICE kapacitetima u cilju dostizanja optimalnog urbanističkog rešenja u daljim planovima širenja aerodroma. Trenutno na teritoriji opštine postoje kapaciteti koji bi se mogli iskoristiti za organizovanje manjih konferencija i poslovnih sastanaka.



Poslovni segment Srbija (I faza)

Poslovni turizam


Međunarodni aerodrom Individualni sastanci

Mogućnost za green field hotel sa MICE Seminari i treninzi

kapacitetima Korporativni poslovni sastanci

Motivaciona ("incentive") putovanja


Promotivne aktivnosti Web portal

Individualci Ino tržišta (II faza)


Privredna društva Turističke agencije

6.6. Aktivnosti na vodi

Reka Sava, zajedno sa ostalim vodenim površinama na teritoriji opštine Surčin predstavlja osnovu za kreiranje ovog proizvoda i razvoja imidža aktivne turističke destinacije. Za razvoj ovog proizvoda neophodna je revitalizacija obale Save odnosno uređenje obale i izgradnja neophodne infrastrukture (ribolovne platforme, privezišta, platforme za kupanje i sunčanje, itd.). Pored revitalizacije obale, neophodno je voditi računa o očuvanju životne sredine, tj. o dostizanju zadovoljavajućih ekoloških standarda koji predstavljaju jedan od ključnih faktora uspeha u razvoju ovog proizvoda.




Web portal

Časopisi, dnevne novine

Radio oglasi, TV oglasi

Specifična udruženja


Kupanje i sunčanje

Kampovanje

Rekreacija

Grupe prijatelja

Porodice sa decom

Porodice bez dece

Parovi

Beograd

Regija

Aktivnosti na vodi



Ribolov na Savi

Sportske aktivnosti (kanu, kajak)

Alternativa letnjem odmoru na moru

Sistem ribolovnih društava

6.7. Ture / tranzit

Zahvaljujući međunarodnom aerodromu i izvanrednom saobraćajnom položaju na raskrsnici glavnih saobraćajnih arterija Srbije, opština Surčin ima dostup velikom broju prolazaka potencijalnih turista.

Reka Sava, kao plovni put, predstavlja još jedan kanal dolaska potencijalnih turista - od strane JP za turizam opštine Surčin već se organizuju vikend ture u kombinaciji krstarenja Savom i posete ključnim turističkim atrakcijama.

Ključno pitanje je kako potencijalne turiste privući da zastanu i odmore se na predmetnom području. Od ključne važnosti u razvoju ovog proizvoda predstavlja sistem osmišljavanja kratkih tura i predstavljanja sve atrakcijsko - resursne osnove regije u sklopu kratkih tura i izleta.



Tranzit / ture



Sastavni deo beogradskih tura

Kratki odmor od puta, predah

Gastronomska ponuda

Odmorišta

Specijalizovani restorani

Tematske ture

Ture (parovi)

Tranzit (svi ostali)


Web portal

Granični prelazi - letci, plakati

Promo aktivnosti


Beograd/Srbija (ture)

Susedne zemlje (tranzit)

Ino tržišta (tranzit)


7. KLJUČNI INVESTICIONI PROJEKTI 52

7. KLJUČNI INVESTICIONI PROJEKTI

7.1. Uvod

Investicioni projekti su jedan od ključnih elemenata i rezultata sprovođenja strategije za destinacije koje su na početku turističkog razvoja, i shodno tome nemaju razvijenu turističku infrastrukturu i resurse. Oni s jedne strane moraju da budu u skladu sa uporištima plana i turističkim proizvodima koji jesu ili mogu biti prikladni za posmatrano područje, a s druge strane moraju zadovoljiti kriterijume tržišne opravdanosti, odnosno atraktivnosti za tržišta kapitala ili male preduzetnike ukoliko se radi o projektima namenjenim isključivo privatnom sektoru.

Kriterijumi za identifikaciju ključnih projekata su sledeći:

• da budu u skladu s predloženom vizijom turističkog razvoja i tržišnim pozicioniranjem

• da maksimalno doprinose porastu turističkog prometa

• da otvore dodatne preduzetničke mogućnosti u turizmu, ali i drugim sektorima

Drugim rečima, nužno je identifikovati one projekte koji imaju najveći uticaj na održivi turistički i ekonomski razvoj područja.

U vezi s gore navedenim, na području opštine Surčin su identifikovana tri ključna projekta koji su od najvećeg značaja za budući turistički razvoj opštine, nekoliko manjih projekata u domenu malog i srednjeg preduzetništva, kao i nekoliko programa za razvoj konkurentnosti koji su u potpunosti u domenu javnog sektora.

Jedan od ključnih projekata turizma na teritoriju opštine je izgradnja golf terena. Prema informacijama Naručioca, aktivnosti na sprovođenju ovog projekta započele su pre početka i nezavisno od ovog plana, te se navedeni projekat neće posebno obrađivati u ovom dokumentu, ali će se uzeti u obzir u proceni ekonomskih efekata turizma u budućem periodu.

Predloženi projekti su sledeći:



Ključni projekti

Urbana konverzija naselja Surčin

Rekreativno-odmorišni kompleks uz reku Savu

„Airport“ hotel

Manji projekti

Salaši

Ruralni bed & breakfast

Uređenje turističke infrastrukture uz reku Savu

Projekti podizanja konkurentnosti

Koncept pešačkih i biciklističkih staza

Razvoj turističkog informativnog sistema

Integrisani sistem turističkog označavanja

Specijalizacija gastronomske ponude

Program edukacije i treninga u turizmu



7.2. Ključni projekti

7.27.27.27.2.1..1..1..1. Urbana konverzija naselja SurčinUrbana konverzija naselja SurčinUrbana konverzija naselja SurčinUrbana konverzija naselja Surčin

POLAZIŠTE

Diferenciranje urbanih i ruralnih struktura prepoznato je kao jedno od ključnih strateških uporišta vizije razvoja turizma opštine Surčin. Situacijska analiza je pokazala da se u procesu pojačanog naseljavanja na teritoriji opštine u poslednjih 50ak godina, pretežno ruralna struktura naselja širila bez primene čvrstih urbanističkih pravila. Parametri gustine naseljenosti pokazuju da opština Surčin ima šansu zadržavanja karaktera ruralnog područja s nekoliko manjih moderno uređenih centara. Rehabilitacija ruralnih područja je proces koji je u rukama vlasnika zemljišta i manjih preduzetnika, a u kojem javni sektor ima ulogu podsticanja procesa kroz materijalne podsticaje i prostorno planiranje. S druge strane, rehabilitacija urbanih centara je proces koji mora biti podstaknut od strane, pre svega, opštinskih pa potom i gradskih vlasti. Iako u suštini nije turistički projekat, ovo je jedan od ključnih preduslova za značajniji razvoj turističke aktivnosti na teritoriju opštine.

Ovim projektom se:

• poboljšava ambijentalni kvalitet urbanih centara opštine, a pre svega naselja Surčin;

• poboljšava kvalitet života kroz širenje ponude dostupnih servisnih funkcija lokalnom stanovništvu;

• poboljšava imidž celokupnog područja, kao uređenog i modernog mesta za život čime se stvara potencijal za atraktivnost tržišta nekretnina.

OPIS PROJEKTA

Projekt urbane konverzije je kompleksan projekt koji se sastoji od dve komponente:

1. Rehabilitacija centra grada (javno-privatni projekat)

2. Urbana rehabilitacija šireg gradskog područja (javni projekat)

Slede opisi obe komponente projekta.



Sadržaji

Rehabilitacija centra naselja Surčin

Rehabilitacija / izgradnja centra naselja Surčin kao kombinacije javnih i komercijalno / ugostiteljskih sadržaja koji u prvom redu zadovoljavaju potrebe lokalnog stanovništva, ali služe i kao simbol naselja za posetioce

Opis

Gradski park površine 2 - 3 hiljade kvadratnih metara sa pažljivo oblikovanom hortikulturom, stazama, klupama i noćnom rasvetomJedan ili više objekata uz / oko parka s ukupno 3 do 4 hiljade kvadratnih metara koji sadrže:- nekoliko stotina kvadrata administrativnih prostora (središte opštine i prateće funkcije)- multifunkcionalnu dvoranu veličine oko hiljadu kvadratnih metara (bioskop, koncerti, prezentacije, priredbe)- ostatak čine komercijalni i ugostiteljski prostori

Lokacija projekta ne mora nužno biti u sadašnjem administrativnom centru naselja Surčin ukoliko za to ima fizičkih i prostorno-planskih barijera, ali mora da bude lako dostupan većini lokalnog stanovništva, što uključuje mogućnost rešavanja parkinga

Lokacija

Opština i grad u potpunosti preuzimaju izgradnju parka čija cena sa svim troškovima može da iznosi izmeñu 300 do 400 hiljada €. Predloženi zatvoreni objekti mogu da se izgrañuju kroz javno-privatno partnerstvo, izdavanje koncesije ili čak i dodelu zemljišta privatnom investitoru koji mora da se obaveže na izgradnju javnih prostora. Izgradnja prostora može da iznosi 3 do 4 mil. €, a uz pretpostavku da javni sektor u potpunosti finansira izgradnju i da će biti ukupno 3 hiljade kvadrata komercijalnih prostora koji se iznajmljuju, ukupan godišnji prihod najma bio bi 300 do 400 hiljada €.

Model, investicija i efekti

Projekt je visokog ranga prioriteta i treba da se realizuje što pre u skladu s mogućnostima javnog sektora (opštine i grada).

Rang prioriteta



Prioritet

Visok, projekat bi trebao da se sprovede do završetka svih ostalih ključnih projekata, što znači u roku od maksimalno 10 do 15 godina

Investicija

Urbana rehabilitacija šireg gradskog područja

Cilj

Surčin, kao centar opštine, u okviru ovog programa se fokusira na poboljšanje urbane estetike kako bi se stvorila atmosfera i kreirao odgovarajući, konkurentan imidž destinacije. Ovim programom predlažu se aktivnosti usmerene na poboljšanje i očuvanje kulturno-istorijskih grañevina, kreiranje/poboljšanje prostora grada, poboljšanja urbane estetike i kreiranja autentične atmosfere.

Rezultati

• Autentična atmosfera destinacije• Poboljšanje i očuvanje gradskog centra i atrakcija• Očuvanje tradicionalne arhitekture• Jačanje samopoštovanja lokalne zajednice• Bolji imidž i održavanje javnih prostora

Aktivnosti

• Aktivno očuvanje i revitalizacija istorijskih grañevina• Postepena rehabilitacija gradskih saobraćajnica• Renoviranje zgrada, čišćenje i bojanje fasada, održavanje tradicionalnih arhitektonskih stilova i dizajna, rekonstrukcija krovova i sl. • Očuvanje i poboljšanje zelenih površina (ulazi, putevi, uklanjanje arhitektonskih barijera, postavljanje panela sa informacijama, ograde, osvetljenje, itd.)• Izgradnja i poboljšanje pešačkih zona, uvoñenje informativnih panela, uklanjanje arhitektonskih barijera, te uvoñenje prikladne urbane galanterije• Šetalište kroz grad, koje treba uključiti ključne resurse i atrakcije, spomenike, sportske objekte, komercijalne sadržaje, barove, restorane i barove, za potpuni doživljaj.• Kreiranje programa za pomoć lokalnom stanovništvu u obnovi i dovršavanju fasada (bojanje fasada, ograde na balkonima, itd.) kako bi se očuvao tradicionalni izgled gradova.

Oko 2-3 mil. € za javni sektor kroz ukupno vreme trajanja projekta urbane rehabilitacije



7.2.27.2.27.2.27.2.2. . . . „Airport hotel“ Surčin„Airport hotel“ Surčin„Airport hotel“ Surčin„Airport hotel“ Surčin

POLAZIŠTE

SWOT analiza je istaknula saobraćajni položaj kao jednu od ključnih prednosti opštine Surčin. Obzirom na planove i ambicije aerodroma, postoji potencijal i potreba za izgradnjom hotela u zoni aerodroma ili neposredno uz njega u srednjoj vremenskoj perspektivi. Tačan trenutak iniciranja ovog projekta vezan je uz povećanje prometa aerodroma i trenutka u kojem on postaje regionalni centar vazdušnog saobraćaja.

OPIS PROJEKTA



Očekivani finansijski efekti

8 do 10 godina. Ovaj hotel dogoročno ima visok prioritet realizacije za predmetno područje jer poseduje najveću atraktivnost za meñunarodna tržišta kapitala. Tačan trenutak njegove izgradnje vezan je za razvoj poslovanja aerodroma Surčin.

8 do 10 modularnih dvorana za sastanke s ukupnim kapacitetom do 200 ljudi. "State of the art" tehnička opremljenost dvorana koje su u objektu smeštene na način da primaju dnevno svetlo.

Uz standardne hotelske javne prostore, hotel treba da raspolaže s manjim fitness / welness prostorom od oko 200 do 300 kvadrata (fitness, sauna i mali bazen), business centrom, dnevnim restoranom, a-la-cart restoranom, kioskom i boutique trgovinom od oko 50

do 70 m2.

Rang prioriteta

"Airport" hotel

"Airport" hotel

3 do 4 zvezdice (internacionalni kriterijumi), internacionalni brend

Ostali sadržaji

Lokacija

Pozicioniranje

Pogodna lokacija u zoni aerodorma Surčin ili neposredno uz nju.

Kategorija

Ovakav objekt u stabilizovanoj godini može ostvarivati oko 25-30.000 € po sobi što znači izmeñu 3,5 i 4,5 miliona € godišnjeg prihoda.

150 soba koje su u skladu sa meñunarodnim standardima u opremanju i veličini soba za hotele kategorije 3 do 4

zvezdice. Prosečna veličina: 26-30 m2 (standard-superior 70%:30%)

Smeštajni kapaciteti

Prostori za sastanke

Ciljna tržištaIndividualni poslovni gosti, poslovne grupe (naročito manji poslovni sastanci do 50 ljudi), odmorišni gosti (ture ili u saradnji s avio kompanijama). Regija, Nemačka, Austrija, Italija,

Rusija, Ukrajina, Belorusija.

Procenjena investicija (EUR)

Prema benčmark standardu investicija u hotel se procenjuju na oko 80.000-90.000 € po sobi; Ukupna investicija u kompleks bez troškova eksterne infrastrukture: 11 do 13.000.000 evra.



7.2.37.2.37.2.37.2.3. . . . OdmorišnoOdmorišnoOdmorišnoOdmorišno----rekreativni kompleks uz reku Savurekreativni kompleks uz reku Savurekreativni kompleks uz reku Savurekreativni kompleks uz reku Savu

POLAZIŠTE

Opština Surčin do sada nije u većoj meri iskoristila potencijal prostora uz reku Savu. Obzirom da se radi o jednom od najvrednijih prirodnih potencijala na teritoriju opštine, koji je već prepoznat u prostorno-planskoj regulativi, nužno je da se on izradi za potrebe pre svega lokalnog tržišta. Reč je stanovništvu opštine, koje svoju turističku aktivnost ostvaruje uglavnom van opštine, i gradskom stanovništvu Beograda. U tom smislu je potrebno da se projekat izvede na većem nivou standarda od sličnih konkurentskih kompleksa u gradu (npr. Ada Ciganlija).

OPIS



Ciljna tržišta

Porodice, parovi i individualci. Tržište Beograda, lokalno stanovništvo i uža regija.

Odmorišni kompleks uz reku Savu

Sadržaji

Plaža s ponudom suncobrana i ležaljkiPristan sa 100 do 150 vezova za manje brodoveBed&Breakfast - tri do četri objekta sa 20 do 30 kreveta i gastronomskom ponudomSadržaji za rekreaciju na vodi - kanu, kajak, ribolovne platformeRekreativni sadržaji na otvorenom - tereni za tenis, fudbal, odbojku, košarku, staza za rolere i bikliste, baloni za tenis i mali fudbalOtvorena letnja pozornica za koncerte i manifestacijeJavni i ugostiteljski sadržaja - kafići, restorani, poslastičarnice i komercijalni sadržaji

KASNIJA FAZA100 do 200 apartmana prosečne veličine 50 kvadratnih metara smeštenih uz rekreativno-odmorišni kompleks

Lokacija

Pogodna zona od 50 do 100ha uz Savu (Progar, Boljevci, Jakovo)

Pozicioniranje

Turističko rekreativni kompleks namenjen pre svega dnevnim i vikend odmorima

Projekat ima šansu ostvarivanja u relativno kratkom roku, 3 do 5 godina, zbog dovoljno velikog tržišta potražnje za navedenim proizvodom

Upravljački model i procena investicija (EUR)

B&B, rekreativni i ugostiteljski sadržaji se razvijaju i prepuštaju u najam i upravljanje individualnim preduzetnicima. Apartmane u drugoj fazi grade privatni investitori i prodaju na "freehold" principu. Procenjena ukupna investicija prve faze iznosi izmeñu 1,5 i 2 mil. €, a izgradnja apartmana izmeñu 5 i 7 mil. €

Očekivani finansijski efekti

Najam svih pomenutih sadržaja može da donosi 150 do 200 hiljada € godišnje. Prodajom apartmana prema današnjim cenama može da se ostvari 15 do 20 mil. €.

Rang prioriteta



7.3. Manji projekti

SALAŠI / AGROTURIZAM

POTENCIJAL / MOGUĆNOSTPOTENCIJAL / MOGUĆNOSTPOTENCIJAL / MOGUĆNOSTPOTENCIJAL / MOGUĆNOST

Salaš kao tradicionalni koncept života panonske Srbije predstavlja poljoprivredno imanje sa objektom za stanovanje i rad koji je sagrañen u polju, odnosno ruralnom okruženju. Salaš čine stambena zgrada i ekonomski objekti, a predstavlja zaokruženu celinu privatnog vlasništva jednog domaćinstva.

KONCEPTKONCEPTKONCEPTKONCEPT

Agroturizam predstavlja tip seoskog domaćinstva na salašu kod kojeg je osnovna aktivnost (delatnost) poljoprivredna proizvodnja, dok dodatnu aktivnost čine turističke usluge smeštaja i ishrane gostiju. Pored osnovnih ugostiteljskih usluga smeštaja i ishrane, mogu se organizovati i ostale turističke usluge (aktivnosti, paket usluga) koje imaju za cilj gostima pružiti mogućnost aktivnog odmora, odnosno maksimalno iskoristiti turistički potencijal domaćinstva.

PRIMER AKTIVNOSTI / SEGMENATAPRIMER AKTIVNOSTI / SEGMENATAPRIMER AKTIVNOSTI / SEGMENATAPRIMER AKTIVNOSTI / SEGMENATA

• radionice tradicionalne kuhinje - škole kuvanja, gastro team building za poslovne ljude

• stari zanati (pletenje košara, izrada proizvoda od drveta, stolarija, itd.)

• rekreativno jahanje i terapijsko jahanje

• lokalne slave, festivali i dogañanja KLJUČNI TRŽIŠNI SEGMENTIKLJUČNI TRŽIŠNI SEGMENTIKLJUČNI TRŽIŠNI SEGMENTIKLJUČNI TRŽIŠNI SEGMENTI

• porodice s decom (30 - 55 godina), bračni parovi (35 - 75 godina), poslovni gosti, vrtići, škole, fakulteti (u cilju edukacije), udruženja (ljubitelji prirode, udruženja za aktivnosti na otvorenom, gastro udruženja, ljubitelji starina, ribolovci, itd.), dnevni izletnici (zadržavaju se u mikrodestinaciji od 4 do 8 sati), vikend posetioci

SADRŽAJI I KAPACITETISADRŽAJI I KAPACITETISADRŽAJI I KAPACITETISADRŽAJI I KAPACITETI • smeštajne jedinice mogu biti organizovane kao zasebne sobe, apartman, kuća ili kamp (u zavisnosti od prostranosti

struktura koje su namenjene turističkim uslugama)

• smeštajni kapacitet apartmana ne veći od 5 osoba; smeštajni kapacitet kuće ne veći od 8 osoba

• jednokrevetna soba ne manja od 10m² bez kupatila (poželjno 15m²); dvokrevetna soba ne manja od 15m² bez kupatila (poželjno 20m²)



• svaka soba mora imati svoje kupatilo (na svakih 4 osobe u apartmanu i kući potrebno je jedno kupatilo)

• ograñeno domaćinstvo zelenom ogradom ili zidom

• bazen (ukoliko je dvorište domaćinstva veća od 1000m²)

• smeštajne jedinice, sanitarni prostori kao i prostori za usluživanje jela prilagoñeni za osobe s posebnim potrebama REDOSLED AKTIVNOSTIREDOSLED AKTIVNOSTIREDOSLED AKTIVNOSTIREDOSLED AKTIVNOSTI

Izrada studije izvodljivosti Priprema arhitektonskih projekata po standardima definisanim za ovakvu vrstu objekata Dobijanje potrebnih dozvola Početak realizacije

TIP, INVESTICIJA I PRIORITETTIP, INVESTICIJA I PRIORITETTIP, INVESTICIJA I PRIORITETTIP, INVESTICIJA I PRIORITET • Ovo je privatni projekt koji se oslanja na efikasnost državne politike podsticaja • Investicija je veoma varijabilna i može da iznosi od nekoliko desetina hiljada pa i do milion € • Mogući su različiti modeli (npr. gradska farma organske hrane) kroz koje se otvaraju različiti modeli saradnje opštine,

grada, pa čak i države, s privatnim preduzetnicima



RURALNI BED & BREAKFAST


Područje opštine je posavska destinacija sa mnoštvom mogućnosti za organizaciju različitih aktivnosti, pa je stoga smeštaj za aktivne goste u ruralnom okruženju jedan od prioriteta. Uz predložene salaše / agroturizme, ovaj tip smeštaja omogućuje gostima boravak u hotelskom objektu, koji integriše sve elemente tradicionalnog i ruralnog okruženja – tako se na primer gostu nudi tradicionalni doručak, omogućava se bliska komunikacija sa domaćinom i kontakt sa lokalnom zajednicom.

Destinacija ima mogućnost razvijati ovu vrstu smeštajnih objekata na celom svom području.


Ruralni bed and breakfast (B&B) odnosno noćenje s doručkom, je ruralni objekt koji pored osnovne usluge smeštaja, svojim gostima nudi i usluga doručka. Vlasnik objekta nije nužno profesionalni poljoprivredni proizvoñač, ali se zahteva da u ponudi doručka bude barem jedan proizvod vlastite proizvodnje, s obzirom da je objekt smešten u ruralnom području i takva mogućnost postoji. Doručak se služi u posebnom prostoru organizovanom za posluživanje obroka. Vlasnik živi u objektu, tako da je gost u stvari smešten u kući domaćina. Životni prostori domaćina odvojeni su od prostorija koje gost koristi, tako da postoji garantovana privatnost. Za ovu kategoriju ustaljen je internacionalni naziv B&B koji se koristi i kao jak marketinški pojam. Posebna podvrsta kategorije ruralnog B&B je Bike&Bed namenjena ciljnoj skupini biciklista. U tom slučaju domaćinstvo organizuje još i sigurnu prostoriju za spremanje i eventualan servis bicikla.

KLJUČNI TRŽIŠNI SEGMENTIKLJUČNI TRŽIŠNI SEGMENTIKLJUČNI TRŽIŠNI SEGMENTIKLJUČNI TRŽIŠNI SEGMENTI • parovi bez dece, individualci, biciklisti, zaljubljenici u prirodne i kulturne znamenitosti, posetioci lokalnih festivala,

dogañanja, poslovni ljudi SADRŽAJI I KAPACITETISADRŽAJI I KAPACITETISADRŽAJI I KAPACITETISADRŽAJI I KAPACITETI

• smeštajne jedinice mogu biti organizovane kao zasebne sobe ili apartman.

• za ovaj oblik domaćinstava preporučljivo je organizovati prostrane sobe koja svaka ima svoje zasebno kupatilo.

• smeštajni kapacitet ne bi smeo biti veći od 12 kreveta REDOSLED AKTIVNOSTIREDOSLED AKTIVNOSTIREDOSLED AKTIVNOSTIREDOSLED AKTIVNOSTI

Priprema arhitektonskih projekata po standardima definisanim za ovakvu vrstu objekata Dobijanje potrebnih dozvola Početak realizacije

TIP, INVESTICIJA I PRIORITETTIP, INVESTICIJA I PRIORITETTIP, INVESTICIJA I PRIORITETTIP, INVESTICIJA I PRIORITET • Ovo je privatna investicija u kojoj se uloga javnog sektora ogleda u podsticajima za razvoj malog preduzetništva,

programima kreditiranja seoskog turizma i pomoći pri izradi prostorno planske dokumentacije

• Jedan ovakav objekt zahteva 300 do 500 hiljada € investicije ukoliko se radi ispočetka, ali u prvoj fazi je isplativije pomoći postojeće inicijative takvog tipa

• Projekt je srednjeg prioriteta, a inicijative i isplativost ovakvog projekta će se povećavati s razvojem ostalih ključnih projekata (golf, odmorišni kompleks uz Savu, itd.)



UREĐENJE TURISTIČKE INFRASTRUKTURE UZ REKU SAVU


Obalu reke Save potrebno je razviti u prostor koji u prirodnom okruženju inteligentno strukturira ponudu kojom kreira harmoničan i jedinstven doživljaj vode sa aktivnostima na reci. Uz ponudu raznovrsnih aktivnosti na vodi, reka Sava ima potencijal promenadnog ureñenja kao i 'fishing' doživljaj, tako što razvija ribolov kao proizvod i omogućava jedinstveno iskustvo u opuštajućem prirodnom okruženju.


Struktura bazičnih punktova uz reku Savu sastoji se od: • ulaznog prostora, • rampe, • parkinga, • platforme (npr. 10x30m), • servisnog centra, • prostora za sedenje, • restorana, • manje prodavnice sa osnovnom opremom • sanitarnih prostorija.

Uz platoe za ribolov na ključnim lokacijama potrebno je osigurati i usluge kupovine, iznajmljivanja i popravke opreme za ribolov, kao i mogućnost učenja veštine ribolova sa instruktorima. Punktovi na ostalim delovima reke, van spomenutih mesta opremljeni su osnovnim sadržajima (platforme, mesto za sedenje).

KLJUČNI TRŽIŠNI SEGMENTIKLJUČNI TRŽIŠNI SEGMENTIKLJUČNI TRŽIŠNI SEGMENTIKLJUČNI TRŽIŠNI SEGMENTI • sportski i rekreativni ribolovci, familije

REDOSLED AKTIVNOSTIREDOSLED AKTIVNOSTIREDOSLED AKTIVNOSTIREDOSLED AKTIVNOSTI I PODRŠKA PROJEKTUI PODRŠKA PROJEKTUI PODRŠKA PROJEKTUI PODRŠKA PROJEKTU Osigurati zemljište za punktove uz Savu Urediti prilaz punktovima Urediti staze uz reku, te postaviti odgovarajuću signalizaciju Kvalitetno upravljati koncesijama za korišćenje pojedinih resursa Osigurati kvalitetne operatore za prateće komercijalne sadržaje

TIP, INVESTICIJA I PRIORITETTIP, INVESTICIJA I PRIORITETTIP, INVESTICIJA I PRIORITETTIP, INVESTICIJA I PRIORITET • Javna investicija

• Do pola miliona EUR, pri čemu se projekat može realizovati postepeno

• Projekat je srednjeg nivioa prioriteta



7.4. Projekti podizanja konkurentnosti i edukacije

PROJEKAT OPIS

1 Koncept pešačkih i biciklističkih staza

Razvoj koncepta pešačkih i biciklističkih staza za celokupno područje opštine Surčin bazira se na poboljšanju postojećih staza, kao i razvoju novih koji se meñusobno spajaju i povezuju. Nadalje, ovaj koncept takoñe podrazumeva rute sa punktovima na ključnim tačkama interesa na različitim lokacijama u okviru opštine, koji u blizini nude lokalne gastronomske specijalitete i mesto za kratki predah, a sve u prirodnom okruženju.

Ovaj projekat je delimično povezan s projektom ureñenja infrastrukture uz reku Savu. Svakako je od prioritetnog značaja da se urede biciklističke i pešačke staze uz reku Savu, obzirom na atraktivnost navedenog prostora.

2 Razvoj turističkog informativnog sistema

Turističke informacije kao što su brošure, internet stranica, razglednice, posteri, mape, vodiči itd. su predstavnici imidža svake destinacije. Adekvatan imidž reflektuje stvarno stanje kroz slike i sadržaj u svakom od tih materijala, a u skladu sa odgovarajućim pozicioniranjem destinacije. Ovaj program fokusira se na kreiranje integrisanog turističkog informativnog sistema destinacije Surčin.

Konkretne aktivnosti vezane za ovaj program su:

• Dogovor i odluka o imidžu i pozicioniranju, a to uključuje i kvalitet i kvantitet slika, sadržaja, opisa, dizajna brošura i ostalog materijala, poboljšanje internet stranica, itd.

• Formiranje informativnih centara i razvoj sadržaja i usluga koje će nuditi: informacije o destinaciji i ostalim turističkim područjima, smeštajnim objektima, javnom prevozu, restoranima, dogañanjima, itd.

3 Integrisani sistem turističkog označavanja

Trenutna situacija na području destinacije u smislu turističkog označavanja zahteva poboljšanje, jer takav sistem sa informacijama o ključnim atrakcijama destinacije danas ne postoji. Na primer, obilazak ključnih atrakcija Surčina nije moguće 'kupiti' kao turistički paket/proizvod, a koji podrazumeva informativne materijale, itinerar, mogućnost voñene ture, itd.

Sistem turističkog označavanja kritičan je u razvoju turizma, jer osim što pruža informacije o turističkim atrakcijama, resursima, uslugama, tematskim turama i itinerarima, itd., on posetiocima i gostima uliva poverenje. Prema tome, cilj ovog programa je definisati, osmisliti, dizajnirati i organizovati koherentan i homogen sistem turističkog označavanja, koji uključuje glavne gradske centre, resurse, atrakcije i turističke usluge (hrana i piće, smeštaj, kupovina, itd.). Sistem tur. označavanja može se kreirati prema prioritetima i lokalnim karakteristikama destinacije (mesta koja treba posetiti, izbor



materijala, ujednačenih boja promotivnih materijala, panela i sl. i informacija koje se daju posetiocima, itd.).

4 Specijalizacija gastronomske ponude

Mnoge destinacije na turističkom tržištu takmiče se da bi ponudile što raznovrsnija iskustva / doživljaje svojim posetiocima. Lokalna gastronomija integralni je deo iskustva / doživljaja destinacije. Osim toga, identitet lokalnog stanovništva reflektuje se i jača kroz gastronomska iskustva koja destinacija nudi svojim gostima.

Ovaj projekt bi trebao da bude u domenu, pre svega, turističke organizacije koja treba da identifikuje (po potrebi i stvori) i promoviše gastronomsku posebnost ove opštine u dogovoru s ugostiteljima.

5 Edukacija zaposlenih u turizmu

Edukacija i trening su ključni faktor uspeha u zadovoljavanju očekivanja i potreba gostiju, pružanju odgovarajuće vrednosti za novac i na taj način podizanje nivoa njihovog zadovoljstva i lojalnosti. Uz sve to, profesionalnost ljudskih kadrova zaposlenih u turizmu značajno utiče na kvalitet imidža destinacije.

Ovim programom opština bi u saradnji sa postojećim turističkim školama i fakultetima organizovala i subvencionisala obrazovanje i treninge vezane za turističku aktivnost. Radi se o subvenioniranju odgovornih u javnom sektoru (opština, turistička organizacija) za upravljačke funkcije, ali i operativnih radnika (kuvari, konobari, recepcioneri, itd.) u privatnim smeštajnim objektima koje bi opština pomogla prikladnim subvencijama za obrazovanje.



7.5. Model rasta smeštajnih kapaciteta i ekonomski efekti razvoja

Rast turističke ekonomije ponajviše je uslovljen rastom smeštajnih kapaciteta, odnosno sprovođenjem ključnih projekata. Kao što je vidljivo u donjoj tabeli, porast smeštajnih kapaciteta vezan je uz predviđene rokove realizacije projekata. Pretpostavke na kojima se zasniva donja tabela su sledeće:

- opšti ekonomski uslovi u Srbiji i regiji će imati stabilan rast u periodu od 10 godina s prosečnom godišnjom stopom rasta između 3 i 4%;

- projekti će se sprovoditi na način da imaju sadržaje prema njihovoj specifikaciji i povešće se najkasnije u navedenim terminima;

- jačaće upravljački okvir turizma opštine što će dovesti do bolje organizacije i marketinga koji će procenjenu prosečnu popunjenost smeštajnih kapaciteta od 20% u roku 10 godina podići na više od 40%.

Vrsta sm. kapaciteta / broj ležajeva 2011 2013 2015 2016 2017 2018 2020

Hoteli i sl. 190 190 190 190 190 500 500

B&B 0 0 50 70 90 120 120

Ruralni smeštaj 0 20 20 30 50 50 50

Ostalo 51 51 51 70 70 70 100

UKUPNO: 241 261 311 360 400 740 770

Tur. promet* 2010 2013 2015 2016 2017 2018 2020

Dolasci 5.000 6.000 10.320 14.489 15.017 33.111 36.969

Noćenja 12.500 15.000 34.055 47.815 52.560 115.888 129.393

Ekonomski efekti 2010 2013 2015 2016 2017 2018 2020

Dir. tur. prihod (€) 375.000 600.000 1.532.453 2.629.825 3.153.600 8.112.125 9.704.438

Ukupni tur. prihod (€) 637.500 1.080.000 2.835.037 4.865.176 5.834.160 15.007.431 17.953.209

Zaposleni u turizmu 83 100 227 319 350 773 863

Zap. u pov. delatnostima 67 80 182 255 280 618 690

UK. turistička zaposlenost. 150 180 409 574 631 1.391 1.553

Očekivani rast smeštajnih kapaciteta, turističkih noćenja i ekonomski efekti razvoja

* Iako u opštini postoji 241 registrovan krevet, statistika ne beleži turistički promet. Turistički promet je procenjen od strane Izvoñača projekta na osnovu količine smeštajnih kapaciteta i obilaska objekata.

- Vidljivo najveći efekat na povećanje prihoda od turizma ima izgradnja hotela na aerodromu koja donosi gotovo 50% direktnog turističkog prihoda;

- Od indirektnih prihoda, za opštinu najveći potencijal predstavlja poljoprivreda i proizvodnja hrane koja prema najboljim svetskim primerima može da bude i 20% od direktnog turističkog prihoda;

- S procenjenim porastom BDP-a i brojem stanovnika od 40.000 u 2020. godini, direktna turistička industrija bi bila oko 5% ukupne ekonomije, a ukupni učinci turizma (direktno + indirektno) iznosili bi oko 10% što odgovara svetskom proseku.


8. PREDLOG UPRAVLJAČKOG MODELA 68

8. PREDLOG UPRAVLJAČKOG MODELA

8.1. Polazišta definisanja upravljačkog modela

Pitanje upravljanja razvojem turizma na području Surčina posebno je značajno jer je to jedna od bitnih poluga razvoja lanca vrednosti koji bi turistima omogućio nezaboravni turistički doživljaj. To podrazumeva da se neko bavi razvojem konkurentnosti ovog područja na profesionalan, efektivan i efikasan način, odnosno, to znači da postoji institucija koja će preuzeti operativnu odgovornost za sprovođenje ove strategije. U tom kontestu, treba razmotriti moguće modele organizovanja upravljanja razvojem turizma.

Ovde ćemo izneti sledeće relevantne činjenice od značaja za opredeljivanje odnosno izbor odgovarajućeg upravljačkog modela:

1. Postojeća institucija koja na lokalnom nivou sprovodi gotovo isključivo aktivnosti promocije, i to skromne – Javno preduzeće za turizam Surčin – uprkos postojanju godišnjih marketing planova nije u stanju da samostalno učini značajnije pomake niti u domenu destinacijskog marketinga, a posebno ne u domenu destinacijskog menadžmenta, a obzirom na ograničen budžet preduzeća.

2. Ključni razlozi koji stoje iza ove ograničene moći nisu karakteristični samo za lokalnu turističku organizaciju Surčina. Oni su problem celokupnom sistema lokalnog destinacijskog marketinga Srbije, i tiču se neadekvatne strukture ljudskih resursa, nedovoljnih znanja iz oblasti marketinga i menadžmenta, više nego skromnih finansijskih sredstava, perifernog položaja i neadekvatnog tretmana od strane lokalnih vlasti, nepoznavanja tehnika budžetiranja i dr. Dobra strana ljudskih resursa u okviru JP za turizam Surčin jeste što su povoljne starosne strukture, i dobrog, ali još uvek nedovoljnog shvatanja tehnika marketinga i menadžmenta u turizmu. Imajući sve ovo u vidu, više je nego jasno da JP za turizam Surčin, u postojećoj konstelaciji snaga, nije u poziciji da samostalno preuzme odgovornost za kreiranje lanca vrednosti ovog područja.


8. PREDLOG UPRAVLJAČKOG MODELA 69

8.2. Model organizacije

Sada se postavlja pitanje kako na osnovu uvida u postojeću situaciju na području Surčina, ali i Beograda, kao i na bazi sagledavanja različitih iskustava u evropskoj i svetskoj praksi, organizovati sistem upravljanja razvojem turizma, tj. destinacijskog menadžmenta. Mogući su sledeći scenariji:

1. Prva opcija je status quo, odnosno ništa ne dirati. U tom slučaju, Surčin će se razvijati po inerciji turističkog razvoja, uz ključnu involviranost rukovodstva opštine i podršku Grada, bez naročitog uticaja LTO osim u domenu marketinga i upravljanja nautičkim selom na vodi. To drugim rečima znači da bi JP za turizam Surčin nastavilo da radi kao i do sada.

2. Druga opcija je stvaranje koalicije za razvoj turizma kroz nastojanje da postojeća LTO na lokalu preraste u neku vrstu destinacijske menadžment organizacije (DMO), sa jakim i tokom vremena rastućim uticajem privatnog sektora. Ovo »neku vrstu« naglašavamo iz dva razloga. Prvo, zato što u trenutnoj situaciji LTO Surčina ne može izgraditi jaku upravljačku strukturu, jer zbog nejakog privatnog sektora neće imati adekvatne upravljačke poluge, čak i ako joj opština prenese značajne ingerencije, pa time ne može biti pravi DMO; i drugo, zato što mora imati dvostruku ulogu – s jedne strane, mora uskladiti svoje delovanje sa Turističkom organizacijom Beograda za one proizvode koji budu imali međunarodnu i nacionalnu snagu privlačenja (golf), a sa druge strane, mora delovati samostalno kroz privlačenje lokalnih i regionalnih posetilaca. Ipak, postojanje određene strukture stejkholdera, koja inače nije karakteristična za destinacije ovog nivoa (ne)razvijenosti, ostavlja prostora da se razmišlja o perspektivi promene karaktera te organizacije na način da uključi i privatni sektor i značajne javne stejkholdere. Radi se o dugotrajnom i mukotrpnom procesu transformacije, ali čiji bi konačni efekti zaista bili izraženi kroz čvrsto javno-privatno partnerstvo.

Bez obzira o kom se nivou novog organizovanja radi, odnosno za koju se opciju Surčin konačno odluči, mora biti jasno da DMO mora imati:

• Punu finansijsku, upravnu i političku podršku lokalnih vlasti i Grada

• Uticaj na odluke i rešenja nadležnih opštinskih organa

• Autoritet da inicira promene i dobije podršku

• Punu podršku privatnog sektora

• Kompetentno i stručno osoblje

program razvoja turizma opštine surčin (finalna verzija)

Documents