program -...

MlNISTERSTWO ZDROWIA I OPLEKI SPOEECZNEJ

PROGRAM NAUCZANIA

w zawodzie terapeuty zajeciowego 322 [I51

Dla medycznej szkdy policealnej na podbudowie programowej: liceum og6lnoksztalcaceg0, liceum technicmego

MINISTER ZDROWIA I r OPIEKl SPOLECZNEJ

I

Warszawa 1998

Prace progfamowe prowadzila Kornisja Programowa dla Zawodu Terapeuty Zajeciowego powdana przez Ministxa Zdrowia i Opieki Spdecznej.

Socjologia

Psychologia

Pedagogika

Anatomia i fujologia

Patologia z mrysem klinicmym ehorbb

Rehabilitacja

Terapia zajeciowa

Pracownia terapii mjqciowej

Zajqcia praktycme

Praktyka zawodowa

mgr Zbigniew Kobak

mgr Bogumila Chrystowska -Jablotiska

mgr Zofia Hajdukiewicz

doc. dr hab. Teresa Stariczak


mgs Zofia Pakula

mgr Bo@a Chrystowska - Jablotiska

doc. dr hab. Teresa Stsuiczak

doc. dr hab Taesa Stsuiczak mgr Bogurnila Chrystowska-JaMotiska rngr E1Z;bieta Pisarkiewicz


PLAN NAUCZANIA Medycma Szkda Policealna Zawod: Terapeuta Zajeciowy 322 [15] Podbudowa programowa: liceum og6lnokszta3cqce, licewn techniczne

*) W zaleaoici od potrzeb i spec* ksztalcenia w zawodzie, zajecia praktyc,me moga, by6 realizowane w spos6b ciqgly w semestrze I.

Lp.

1. 2. 3. 4. 5. 6.

7. 8. 9.

10. 1 1.

Przedmioty nauczania

Wychowanie fizycme Socjologia Psychologia Pedagogka Anatolnia i iizjologia Patologia z zarysem klinicznym chorbb Rehabilitacja Terapia zajeciowa Pracownia terapii zajqciowej Zajecia praktyczne*) Praktyka zawodowa w semestrze IV - 3 tygodnie

60 Razem I 30

Liczba godziu

tygodniowo w cyklu

nauczania 4

2,5 3,5 2,5 2 3

4 6 9

23,5

Semestr

30 1 30 1 30

I II ( I11 I IV Liczba tygodni nauki

19 19 19 1 14 Liczba godzin tygodniowo

2 3 4 3 4 -

4 3 4

3

2 2 3 2 -

6

4 5 6

-

2 -

-

- -

-

-

2 4

22

2 -

-

- -

-

-

2 4

22

4

SOC JOLOGIA

1. SKZEGOLOWE CELE KSZTALCENIA

W wyruku zorganizowanego procesu ksztalcenia shtchacz powinien umieC:

0 w s h a k praktyczne zastosowanie wiedzy o zbiorowoSciach spdecznych; wykorzystywad wiedzq o zbiorowokiach spdecznych do organizowania pracy z grupami pacjent6w; okre9laC czynniki patologicne wplywajqce na funkcjonowanie gnrp spolecznych; charakteryzowak rolq rodziny jako podstawowej grupy spdecznej; oceniaC sytuacjq spdecznq chorych; nawiqzywaC kontakt z chorym, jego rodziiq i jego Srodowiskiem zawodowyrn i spdecnym; pomaga6 w ronviqzywaniu sytuacji trudnych; okreSlaC spdecne przyczyny chor6b; wsp~czestniczy6 w tworzeniu systemu wsparcia spdecznego; wykorzystywak podstawowe zasady i metody socjotechniezne; korzysta6 z literatury fachowej i stosowaC terminologiq dyscypliny.

2. TRESCI NAUCZANIA

Podzial treici nauczania

Ternat 1: Socjologia jako nauka

leczenia i rehabilitacji Do dyspozycji nauczyciela

Razem Razem w cyklu nauczania

Socjologia jako nauka, kierunki, narzqdzia badawcze, teorie czl-owieka, kulturowe uwarunkowania zachowari.

Ternat 2: Zbiorowoici spoleczne

6 38 83

Zbiorowoici spdeczne ze szczegolnym uwzglqdnieniem socjologii malych grup. Rodzina jako podstawowa grupa spdeczna.

ZbadaC struktury grup przy zastosowaniu techniki I. L. Moreno (roine moiliwobi modyfikacji tej techniki).

-

-

12

6 3 8 95

Temat 3: Patologia @cia spolecznego

Patologia iycia spolecmego. Socjotechnika.

Rozwiqywac symulowane sytuacje spoleczne (np. rozwiqywanie konfliktu gmpowego).

Temat 4: Teoretyczne zaloienia socjologii medycyny

Zdrowie i choroba jako problem spoleczny. Spoleczne przyczyny chorob.

Temat 5: Spoleczne uwarunkowania procesu leczenia i rehabilitacji

Spoleczne uwarunkowania procesu leczenia i rehabilitacji. Stosunki spdeczne w zaktadzie shaby zdrowia. Rola rodziny.

Do dyspozycji nauczyciela

Godziny te naleiy przeznaczyc na realizacjq tematow nie ujqtych w materide nauczania, a wymkajqcych z rozwoju nauki.

3. UWAGI 0 REALIZACJI

Podstawowym zadaniem nauczania socjologii w szkole terapii zajqciowej jest wyposaienie shchacza w takq wiedq i urniejqtnoici ~unoiliwiajqce mu skutecnq organizacje i kierowanie zespdami ludzkimi, w celu przyspieszenia efektow leczenia i rehabilitacji. W wyruku realizacji tregci programowych shchacz powinien wykazywak nastqpujqce postawy:

dgenia do podnoszenia swojej wiedzy; gotowoSci akceptacji ludzi z roinych Srodowisk spdecmych oraz znajdujqcych siq w roinych sytuacjach zdrowotnych; Program pomyilany zosta3 w ten sposbb, ze naukq w pienvszym semestrze

przeznaczono na zapoznanie sluchaczy z podstawowymi pojqciami oraz elementamymi wiadomoSciami z socjologii ogolnej. W drugim semestrze ndeiy

d-6 naleiy do przedstawienia ustaleri socjologii medycyny i sposobow ich praktycznego wykorzystania w pracy z chorym i jego irodowiskiem.

Nauczanie socjologii powinno by6 skorelowane z nauczaniem innych przedmiotow wyldadanych w szkole, jak na przyldad z psychologia, pedagogika, rehabilitacjq oraz z wiodqcym przedmiotem jakim jest terapia zajqciowa.

Realizacja tak zaprojektowanego progamu wyrnaga, aby prowadzqcy zajecia daiyl do angaiowania sluchaczy do aktywnego udziah w zajqciach. Wyklad powinien zawierac obok treici teoretycznych opisy sytuacji spdecznych ilustmjqc~ch omawiany temat. W wyldadzie mogq znaleic sie elementy metody serninaryjnej. Shchacze, opracowujqc dany temat na podstawie uzyskanej wiedzy, wlasnycl~ obsenvacji i piimiennictwa fachowego wykorzystujqc informacje prasowe, filmowe i telewizyjne, przedstawiajq go w klasie w formie referatu lub dyskisji. W wykladzie moaa takie wykorzystak obrazy r6inych sytuacji spolecznych pokazywanych przez litera- pi~kna, film dokunentalny lub fabularny.

Wainq formq przekazywania wiedzy socjologicznej jest przedyskutowanie problemow spo'recznych ze sluchaczami, d@qc do sformdowania przez nich opinii na temat zjawisk spdecznych. Wymaga to umiejqtnego sterowania przez prowadzqcego dyskusje.

Bardzo wainym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja osiqgnieC sluchaczy, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrebnionych celow ksztdcenia.

Ocenianie powinno mieC charakter jakoiciowy i by6 przeprowadzone wg uprzednio sprecyzowanych kryteriow i wymagab. Ogolne kryteria oceny wiadomoici i umiejqtnoici nabytych przez shchacza powinny obejmowak nastqpujqce czynnoici:

wykorzystak wiedzq o zbiorowoSciach spolecznych Srodowiska do organizowania pracy z gruparni pacjentow; wykorzystak w pracy uwarunkowania Srodowiskowe i kulturowe zachowah chorych; nawivak kontakt z chorym i jego rodzina; zaobsenvowak, zanalizowak przyczyny powstawania konfliktow w grupie i zastosowak skuteczne sposoby ich rozwivania; wsp6lpracowaC ze Srodowiskiem w procesie powrotu chorego do nonnalnego @cia; doradzik w trudnych sytt~acjach rodzinnych, zawodowych i spolecznych; zapobiec zjawisku pigtnowania i etykietowania chorych; spowodowak zmianq rozumienia przyczyn powstawania chorob; podjqk dzidania na rzecz humanizacji stosunk6w spolecznych w procesie leczenia i rehabilitacji.

Wyiej wylnienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie stosowak i poinfomowak o nich sh~chacza.

Sprawdzanie osiqgniei: sh~cl~aczy moina przeprowadzik w fonnie pisemnej, ustnej oraz zadati praktycznych za pomocq: - pytari problemowych i polecen; - testow dydaktycznych o robej fonnie zadari, np. wielokrotnego wyboru,

z luk% uzupelnien, krotkiej wypowiedzi; - ukierunkowanej obserwacji czynnoici shchaczy podczas wykonywania zadah

formufowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici nauczania, ktoq naleq przeprowadzik przed podjqciem procesu ksztalcenia.

Do prawidowej realizacji programu ksztdcenia konieczne jest posiadanie wlaiciwie wyposaionej w Srodki dydaktyczne sali wykladowej (komplet technicznych irodk6w nauczania). Nauczyciel powinien dysponowak odpowiednim zestawem foliogram6w, przekroczy, tablic, fihnow dydaktycznych oraz bibliotekq bogato wyposaionq w ksi@ i czasopisma fachowe na potrzeby wlasne i sluchaczy.

Tematy 1- 3

Przedstawiajqc problelnatykq metod badawczych w socjologii, naleiy zwr6cic uwage na teclmiki n a w i w a n i a kontakt6w z chorymi, sposoby prowadzenia rozlnowy i wywiadu. W trakcie wyldadu lnoha zademonstrowak przykladowe kwestionariusze wywiadu i ankietq socjologiczna,

Przedstawiajqc problematyke zbiorowoici spokecznych, szczegcilny nacisk naleiy pdoiyC na zagadnienia mikrosocjologiczne dotyczqce malych grup spdecznych, ukazujqc ich znaczenie dla procesu socjalizacji, leczenia, rehabilitacji oraz organizacji zajqk dla chorych. W&e jest przedstawienie problematyki struktury gn~py i mechanizmow psychospolecznych zwivanych z jej funkcjonowaniem. Realimjqc kwiczenia do tego tematu wykorzystujemy technike J. L. Moreno, polegajqcq na zadawaniu badanym czlonkom grupy odpowiednio sformufowanych pytah, np. z kim z twojej grupy chcialbyi wsp6ipracowak przy wykonywaniu zadania? Z uzyskanych wypowiedzi sporzqdzamy tzw. socjogram, kt6ry obrazuje strukturq w p y . Odpowiednio przeksztalcajqc tq metodq moiemy otrzymac odpowiedzi na inne pytania dotyczqce funkcjonowania i organizacji grup spdecznych, np. socjogram hierarchicmy przedstawiajqcy pozycje poszczegolnych osob w grupie bqdk infarmacje na temat spoistoici grupy itp. Do badania wi~kszych zbiorowoici moha wykorzystac tzw. macierz wyborow socjometsycznych.

Najwainiejszq grupq s p o l e c q w procesie leczenia, zdrowienia i rehabilitacji jest rodzina, dlatego bardzo waine jest przedstawienie jej M c j i , cech oraz przernian zachodzqcych pod wplywem czynnik6w spolecznych i ekonornicznych.

Omawiajqc zagadnienia patologii spolecznej, zwracamy uwagq na takie zjawiska, jak: samobbjstwa, zabbjstwa, alkoholizm. W-ym problemem jest dezorganizacja @cia rodzinnego, dlatego wskazujemy przyczyny jej powstawania i sposoby przeciwdzialania. Naleiy podkreSliC, ze choroba rbwniei ma w p w na omawiane wyzej zjawiska.

Prezentujqc problemy socjotechniki, nale@ wskazaC na jej praktyczne zastosowanie przy organizacji pracy z gruparni chorych. Na Cwiczeniach z tego zagadnienia moina wykorzystaC eksperyment Acha, ukazujqcy wplyw grupy na postrzeganie zjawisk i rzeczy przez jednostkq. M o b r6wniei zainscenizowaC sytuacjq konfliktowq i podjqC pr6by budowy scenariusza jej rozwiqzania za pomocq wiedzy socjologicznej, psychologicnej i pedagogicznej uzyskanej w trakcie nauki.

Tematy 4 - 5

Ternaty te majq na celu nauczenie wykorzystywania ustaleri socjologii og6lnej do przyspieszenia powrotu chorych do zdrowia. Ukazujemy, w jaki sposbb czynruki spoleczne i ekonomiczne wpiywajqna powstawanie choroby, jej przebieg i leczenie. Zwracamy uwagq na znaczenie procesu komunikowania siq personelu leczqcego z pacjentem.

Tablice, plansze, foliogramy Przeirocza i filmy wg katalogbw: PZWL, Filmosu i Cezasu TaSmy magnetofonowe i video z odpowiednirni nagraniarni (np. z zebrania spolecznoki leczniczej) Prasa, wydawnictwa, ksiqki

1. Grqbowski R.: Rodzina a zdrowie. Koncepcje wzajemnych uwarunkowaxi. Zeszyty Naukowe Politechniki Bialostockiej 1986 nr 7

2. Rodzina a struktura spdeczna. Red. J. Tyszka. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 1984

3. Sokdowska M.: Socjologia medycyny. Warszawa: PZWL 1986

4. Studia z socjologii niepelnej sprawnoici. Red. M. Sokolowska. Warszawa: PAN 1983

5. Sokolowska M.: Spoleczne przyczyny choroby. Warszawa: PWN 1983 6 . Sokdowska M.: Szpital a pacjenci. ,,ProblemyY' 1987 nr 4 7. Sokolowska M.: Idee zdrowia i choroby w socjologii. W: Spoieczeristwo

i socjologia. Ksiega poiwiqcona prof. J.Szczepariskiemu. Red. J. Kulpibska. Warszawa: Ossolineum 1985

8. Szmatka J.: Male struktury spoleczne. Warszawa: PWN 1989 9. Titkow* A.: Zachowania i postawy wobec zdrowia i choroby. Warszawa:

PWN 1983

Literature naleg uzupehiaC na bieiqco nowyrni pozycjami wydawniczymi.

1 1

PSYCHOLOGIA

1. SZCZEG~EOWE CELE KSZTALCENIA

W wyniku zorganizowanego procesu ksztalcenia sh~chacz powinien tunieC:

charakteryzowae procesy psychicme; przedstawiak problemy zwiqzane z osobowoiciq czlowieka jako centralnym systemem regulacji; analizowak okresy i fazy rozwoju psychicznego cdowieka; okreilaC czynniki zewnqtrzne i wewnqtrme wplywajqce na fimkcjonowanie psychiki czlowieka; charakteryzowac zmiany zachodzqce w psychice cdowieka pod wplywem choroby lub inwalidztwa; nawiqywac kontakt z chorym i jego rodzin% stosowak metody i formy oddzialywania na pacjenta; rozwiagwaC problemy zdrowotne, psychologiczne i spdeczne pacjenta; wsp6fpracowaC z wielospecjalistycznym zespdem diagnostyczno-leczqcyn.


Temat 1: Wprowadzenie do przedmiotu

Przedmiot psychologii. Glbwne kierunki psychologii. Czlowiek jako podrniot. Cele i zadania nauczania przedmiotu.

Temat 2: Psychologia og6lna

Pojqcie procesbw psychicmych i ich rodzaje. Pojqcie i struktura czynnosci. Nawyki i hmiejgtnoici. Reakcja zlozona.

Procesy poznawcze i ich charakterystyka. Obsenvacja jako forma spostrzegania i celowego poznania.

Motywacja i emocje jako gl6wne mechanivny regulacji czynnoici czlowieka.

OsobowoSC jako centralny system regulacji czlowieka. Problem integracji i dezintegracji czlowieka - podstawowe pojqcia, ksztaltowanie i zmiana postaw. Potrzeby i zadania jako podstawa sarnoregulacji.

Istota i czynniki ronvoju psychicmego. Okresy i fazy ronvoju psychicmego: wiek niemowlgcy i poniemowlqcy, wiek

szkolny, adolescencja - og6lna charakterystyka z uwzglqdnieniem rozwoju psychomotorycmego, proces6w poznawczych, emocjonalnych i motywacyjnych, osobowoSci i sfery spoleczno-moralnej.

Psychogerontologia - podstawowe pojqcia, proces starzenia siq, zaburzenia osobowobi i psychicme, metody postqpowania. Konflikt, stres, hstracja - podstawowe pojqcia. Radzenie sobie ze stresem. Psychoterapia - podstawowe pojqcia, wybrane kienmki, cechy osobowoSci terapeuty, spolecznoSC terapeutycma, formy oddzialywania psychoterapeutycznego.

Poj~cie zdrowia psychicmego i higieny psychicmej. Promocja zdrowia psychicmego.

Psychologicme metody poznawania czlowieka: rozmowa i wywiad, obserwacja.

1. ZaprojektowaC scenariusz rozmowy psychologicznej. 2. PrzeprowadziC rozmowg psychologicznq. 3.ZebraC wywiad psychologiczny. 4. Przeprowadzid obsenvacj~.

Temat 3: Psychologia kliniczna

Przedmiot i zadania psychologii klinicznej. Og6lna charakterystyka Srodowiska lecniczego. Charalcterystyka sytuacji czlowieka chorego, hospitalizowanego, leczonego.

W$yw choroby na stan psychicmy pacjenta - reakcje pacjenta na chorobq, ich uwarunkowania. Sposoby zmagania siq z chorobq. Psychopatologicme nastqpstwa choroby. Psychologicme nastqpstwa chor6b przewleklych. Pacjent umierajqcy.

Wplyw stanu psychicznego na chorobq - koncepcja psychosomatyczna i cerebrowisceralna.

Blqdy jatrogenne - rodzaje, przyczyny blqd6w i ich nastqpstwa.

1. PrzekazywaC w prawidlowy spos6b informacje pacjentowi. 2. PrzygotowaC pacjenta do wykonywania terapii zaj~ciowej jako jednego

z d z i a l ~ rehabilitacyjnych. 3. AnaliiowaC schemat: stosunek pacjent - zesp61 diagnostyczno-leczqcy.

Metody i fonny oddzialywania na pacjenta: oddziatywanie poSrednie - tworzenie wlaSciwej atmosfery, udzielanie wskaz6wek. Oddzialywanie bezpoSrednie - metody oddzialywania werbalnego, terapia zachowania, terapia praca, muzykoterapia, biblioterapia, terapia neuropsychologiczna.

1.ZaprojektowaC scenariusz rozmowy psychologicmej dla r6inych grup wiekowych i r6bych grup chorobowych.

2. ZaprojektowaC i przeprowadzik wywiad psychologicmy. 3. Przeprowadzid: rozmowq z pacjentem pediatrycznyrn i dorosiym.

Psychologiczne skutki niepelnosprawnogci. Czynmki determinujqce zachowanie siq o d b niepehosprawnych. Czynniki warunkujqce przystosowanie siq do inwalidztwa, do iycia w spoIeczehtwie,do pracy. Metody psychologicme postqpowania z inwalidami. Postawy otoczenia wobec os6b niepehosprawnych.

Rehabilitacja psychologicma dzieci z upoBledzeniami umysl.owymi, z uszkodzeniami motorycmymi, z chorobami przewleklymi, z chorobami somatycznymi, z chorobami psychosomatycznymi.

Rehabilitacja psychologicma inwalid6w wzroku, shchu, ghchoniewidomych. Rehabilitacja psychologicma os6b z chorobq alkoholowa, narkoman6w

i lekoman6w.

1. PosfugiwaC siq sprzetem ulatwiajqcym iycie, zwlaszcza dla niewidomych i ghchoniemych.

2. StosowaC podstawowe formy wspQracy z pacjentem niedowidzqcym, niewidomym, ghchoniemym, ghchoniewidzqcym i upoiledzonym umyslowo.


Godziny te naleiy przemczyC na ternaty nie objqte programem nauczania, a wynikajqce z romoju nauki.

Program przedmiotu psychologia ma za zadanie przygotowaC shchaczy do kontaktu z dntgirn czlowiekiem w specj.ficznej sytuacji plac6wki ochrony zdrowia lub pomocy spolecmej. Szczeg6iowy zapis cel6w ksztalcenia obejmuje wiadomobi i umiejetnoici oraz wlaiciwe postawy, kt6re powinny zostaC uksztahowane i romijane w pracy zawodowej. W wyniku realizacji programu nauczania shchacz powinien wykazywaC postawy:

uczciwoSci i sprawiedliwobi; odpowiedzialnoSci za stan wlasnej wiedzy i umiejqtnoici praktycznych; empatycmego stosunku do chorych i podopiecznych; akceptacji, tolerancji i poszanowania zachowah pacjent6w; syntonicmego kontaktu z otoczeniem; odpowiedzialnoici za skutki wlasnych zachowah w kontakcie z h g i m czlowiekiem; wrailiwos'ci na zaburzenia kontakt6w w grupie wspQracownik6w. Terapeuta zajqciowy styka siq z czlowiekiem choryrn i niepdnosprawnym

oraz innymi czlonkami z e s p h diagnostyczno - terapeutycmego. Trebi przekazywane w ramach przedmiotu powinny zapobiegaC dehurnanizacji tych kontakt6w.

Nauczanie psychologii powinno icis'le korelowaC z takimi przedmiotami, jak: pedagogika, socjologia, rehabilitacja i terapia zajqciowa.

Dob6r i uMad trebi obejmuje wiadomosci og6lne z psychologii oraz zagadnienia zwiqane z psychologiq klinicmq. Nauczyciel realizujqcy program z psychologii powinien zapomad siq z opisem zawodu terapeuty zajqciowego, wykazem umiejqtnoici zawodowych oraz dokonaC anahzy tres'ci programu nauczania i wykazu umiejqtnoSci, kt6re powinien opanowad shchacz w wyniku

realizacji programu. UmiejqtnoSci zawarte w programie powinny by6 r6wniez przedstawione sluchaczom. Rozbudzenie zainteresowania przedmiotem na poczqtku nauczania wzmocni skutecznoSd uczenia siq.

W dobome metod nauczania, naleiy preferowak metody aktywizujqce. ~wiczenia, M6e m o b pmeprowadzit w warunkach naturalnych powinny stwarzak sytuacje wymagajqce od sluchacza samodzielnego, twbrczego mySlenia i ak@wnej postawy poznawczej oraz rozwislzywania problem6w os6b niepehosprawnych. Naleiy wyrabiak umiejqtnoib komunikowania siq z drugim czlowiekie& przydatnq w kontakcie z pacjentem oraz umiejqtnoSC zbierania informacji istotnych w procesie leczenia.

Prawidlowa realizacja materialu nauczania wymaga ilustrowania omawianych temat6w odpowiednio dobranymi przykladami z pracy zawodowej i @cia codziennego, uzupelnionymi piimiennictwem.

Bardzo waknym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja osiqgniqk sluchaczy, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodr~bnionych cel6w ksztalcenia.

Ocenianie powinno mied charalcter jakoSciowy i by6 przeprowadzone wedfug uprzednio sprecyzowanych kryteri6w i wymagah Oghlne kryteria oceny wiadomobi i urniejqtnoSci nabytych przez shchacza powinny obejmowak nastqpujqce czynnogci:

wykorzystat wiedzq zaw- w tregciach ksztalcenia w pracy z pacjentem, nawiqak wlaiciwy kontakt z chorym i jego Srodowiskiem, zinterpretowat zmiany zachodzqce u czlowieka pod wplywem choroby i przeciwdzialab im za pomocq Srodk6w i metod oddzialywania wychowawczego i psychoterapeutycznego; rozwinqt u czlowieka czasowo lub trwale poszkodowanego na zdrowiu zdolnoici do samodzielnego iycia; zanalizowad przyczyny i skutki biqd6w jatrogennych; zastosowad zasady psychologii we wsp6lpracy z innymi czlonkami zespoh diagnostyczno-terapeutycznego; u n i k r ~ k wypowiedzi i zachowari, mogqcych wywierak ujernny wplyw na przebieg choroby i procesu leczenia pacjenta; zanalizowad przyczyny wlasnych, negatywnych emocji w kontakcie z pacjentem; skorzystac z literatmy fachowej i innych ir6del informacji; poslugiwak siq profesjonalnym jqzykiem danej grupy specjalist6w; zastosowat poprawnie poznane metody psychologiczne i formy oddzialywah Wyiej wymienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowat i poinformowak o nich sluchacza. Sprawdzanie osiilgniqd sluchaczy moina przeprowadzid w formie pisemnej,

ustnej oraz zadari pralctycznych za pomocq:

- pytari problemowych i polecen; - testow dydaktycznych o rohej forrnie zadari, np. wielokrotnego wyboru,

z luk% uzupelnien, krotkiej wypowiedzi; - ukierunkowanej obserwacji czynnoici sluchaczy podczas wykonywania zadari

formuiowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici

nauczania, ktorq naleiy przeprowadzic przed podjeciem procesu ksztalcenia. Konfrole postqpow w nauce naleiy przeprowadzak systematycznie, co pozwoli

na uchwyc&e partii materialu niezrozumialych dla sluchacza. Dla prawidlowej realizacji programu nauczania zajecia naleiy prowadzik

w dobrze wyposaionej w irodki dydaktyczne sali wykladowej, zai Cwiczenia w rownie dobrze wyposaionych salach cwiczen. Nauczyciel powinien dysponowak zestawem przekroczy, fihnow dydaktycznych, albumow, taim z nagraniami oraz posiadak biblioteczke podrqcznq wyposaionq w literature i czasopisma fachowe.

Tematy 1 - 2

Naleiy zapomat sluchacza z podstawowymi pojqciarni i zasadami przyjqtymi w psychologii. Wiedza psychologiczna zawarta w tej czeici zajek powinna przyczynik sie do wyksztdcenia wtaiciwego spostrzegania, rozumienia i komunikowania siq z innymi lu&. Stqd tez waine jest, by ukazaC istote procesow w rozwoju cdowieka i komunikowania sie ze irodowiskiem. Istotne jest zwrocenie uwagi na rodzaje czynmkow i ich role w ksztaltowaniu osobowoki czlowieka i wynikajqce z osobowoici postawy w stosunku do siebie i otoczenia. Szczegolnie naleiy zwr6cik uwage na zaburzenia osobowoici i trudnoici w przystosowaniu siq cdowieka do otoczenia.

Realizujqc temat zawarty w materiale nauczania: konflikt, stres, hsfracja, proponuje sie mociC uwage sluchaczy na formy i rodzaje zabaw w poszczegoInych grupach wiekowych, jako czynnikow rozwoju procesbw poznawczych emocjonalno - motywacyjnych i uspolecznienia dziecka oraz jako podstawowej formy terapii zajeciowej w wieku romojowym.

Z zakresu psychogerontologii - shchacz powinien poznak przebieg procesu starzenia siq, straty ponoszone w wymku staroici, potrzeby ludzi starych oraz zaburzenia wyst~pujqce w okresie staroici. Szczegolnie naleky zwrociC uwage na zapoznanie sluchaczy z podstawowymi metodami postepowania leczniczego i terapeutycznego w odniesieniu do tej gnrpy wiekowej.

Ornawiajqc temat zdrowie psychiczne i higiena psychiczna, sluchacz powinien nauczyk sie rozpoznawak mechanizmy obronne wystepujqce u cztowieka

w wymku stresu i sytuacji trudnych, frustracyjnych oraz wskazad sposoby przezwyciq2ania tych sytuacji.

Przedstawiajqc metody poznawania czlowieka, naleiy poloiyC szczegblny nacisk na zasady kierowania rounowq i wywiadem oraz staranne przygotowanie siq do tych metod, z uwzgl~dnieniem potrzeb pacjentalub podopiecznego. Naleiy zwr6ciC uwagq na znaczenie umiejqtnoici siuchania.

Temat 3

W dziale tym treSci ksztdcenia obejmujqzagadnienia psychologii kliicmej - jako nauki zajmujqcej siq cziowiekiem choryrn lub niepehosprawnym oraz jego problemami natury zdrowotnej i psychologicznej. Wiedza z tego zakresu powinna przyczyniC sig do pehego zrozumienia pacjentaw chorobie, nauczyd umiejqtnoici n a w i w a n i a kontaktu z pacjentem oraz wyrabiania prawidlowej postawy wobec ludzi chorychi inwalidbw. Siuchacz powinien wynie96 z zajqd przekonanie, i e niejednokrotnie przykre zachowanie pacjenta jest w duiej rnierze skutkiem choroby. Powinien rbwniez posiqS6 umiej~tnoSci takiego kontaktowania siq z pacjentem, by nie pogl~biai: jui istniejqcych zmian w sferze funkcjonowania psychicznego. Wskazane jest, by siuchacz zrozumial r6\Nnie2: mechanizmy wfasnych negatywnych emocji w kontakcie z chorym, co pozwoli na ~gc ien iekont ro lowanych zachowd.

Przedstawiajqc temat metody i formy ac tdz i ean i a na pacjenta, naleiy poloQC nacisk na nastqpstwa blqd6w jatrogennychpope~onych przez personel medyczny oraz uczuliC sluchaczy na skutki tych blgdbw.

Przedstawiajqc temat psychologicme skutki niepehosprawnoSci, szczeg6lny nacisk naleiy poloiyd na zasady kierowaniarozmow~ z osobq chorq lub niepeinosprawnq oraz rolq obsenvacji pacjenta. Naleiy takZe wykaza6, jak waine w procesie leczenia jest wysiuchiwanie, zachqcanie i mobilizowanie pacjenta.

Realizujqc pozostaie ternaty naleq pdoiyb nacisk na niepehosprawnoSC jako czynmk permanentnie stresujqcy i ograniczajqcy aktywnoSC Eqcznq i psychicma, Naleiy wskazai: sposoby rehabilitacji ukierunkowane na stymulowanie funkcji zast~pczych, a takie pobudzenie zachowanych funkcji fizycznych i psychicmych.

4. PODSTAWOWE SRODKI DYDAKTYCZNE

Tablice, schematy, plansze TaSmy z nagraniami Albumy Przeirocza i filmy wediug katalogu: PZWL, Cezasu, Filmosu.

5. LITERATURA

1. Aleksandrowicz J.: Nie ma nieuleczalnie chorych. Warszawa: Iskry 1982 2. Ciekiera C.: Toksykomania. Warszawa: PWN 1985 3. Dqbrowski K.: Trud istnienia. Warszawa: WP 1986 4. Falicki Z.: Zespoly psychopatologicme w medycynie. Stan psychiczny

chorego somatycznie. Warszawa: PZWL 1984 5. Gerstmmn S.: Podstawy psychologii klinicznej. Warszawa: Wydawnictwo

Uniwersytetu Lbdzkiego 1982 6. Gerstmann S.: Podstawy psychologii konkretnej. Warszawa: PWN 1987 7. Krotochvil S.: Psychoterapia. Warszawa: PWN 1985 8. Mika S.: Psychologia spoleczna. Warszawa: PWN 1984 9. Murray J. E.: Motywacje i uczucia. Warszawa: PWN 1984 10.Pitt B.: Psychogeriatria. Warszawa: PZWL 1986 11 .Psychologia romojowa dzieci i dodzieQ. Red. M. Zebrowska. Warszawa:

PWN 1986 12.Siek S.: OsobowoSC. Warszawa: ATK 1982 13.Tomaszewski T.: Psychologia jako nauka o czlowieku. Warszawa: KiW 1987

Literaturq naleiy aktualizowaC na bieiqco nowymi pozycjami wydawniczymi.

19

PEDAGOGIKA

1. SZCZEGOLOWE CELE KSZTA3LCENIA

W wyIllku zorganizowanego procesu ksztalcenia sluchacz powinien urnie6:

definiowak podstawowe zagadnienia z pedagogiki; okreSla6 teoretyczne podstawy wychowania,ze szczeg6lnym uwzglednieniem roli wlasnej aktywnoSci czlowieka oraz wplywu Srodowiska spolecznego na osoby niepehosprawne; nawislzywaC kontakt z chorym i jego Srodowiskiem; przeprowadza6 wywiad grodowiskowy; analiiowa6 potrzeby os6b niepehosprawnych; planowa6 i opracowywa6 formy prowadzenia oSwiaty zdrowotnej; analizowa6 cele i zadania rehabilitacyjne w zaleinoici od profilu plac6wki opiekuriczej; planowa6 spos6b spqdzania czasu wolnego przez ludzi niepehosprawnych; stosowa6 zdobyh wiedzq dotycz~c~proces6w wychowania i nauczania w pracy z niepefnosprawnymi.

20

2. TRESCI NAUCZANIA

Podzid treSci nauczania

o wychowaniu czlowieka - nauki

Temat 1: Pedagogika jako nauka o wychowaniu czlowieka - nauki wsp6ldzialajqce

Pojgcie pedagogh. Pedagogka a nauki wsp~dzialajqce.

1. ZaprojektowaC scenariusz wywiadu - dokonak pomiaru Srodowiska wychowawczego lub przeprowadziC obsenvacjq.

2. OpracowaC formy oiwiaty zdrowotnej z wykorzystaniem Srodkow audiowizualnych - wykazaC role terapeuty zajqciowego.

Temat 2: Teoria i metodyka wychowania oraz dydaktyka

Wychowanie jako zjawisko spdeczne. Podstawowe teorie i metody wychowawcze. Pedagogka a prakseologia. Podstawy dydaktyki medycnej.

1. Analizowad zachowania wsp~czestnik6w inscenizacji ich wzajemnego oddzialywania w malej grupie sluchaczy.

2. Zastosowad Srodki audiowizualne w dowolnie wybranej dyskusji lub filmie - ocenid ich przydatnoSd w uczeniu siq.

Temat 3: Pedagogika specjalna

Pojqcia i zadania pedagogiki specjalnej.

1. Analizowad cele i zadania rehabilitacyjne skierowane na dzieci, dodziez lub doroslych w dzialalnoici zwiedzanej plac6wki (wycieczka).

2. Opracowad fomy rehabilitacji inwalid6w lub dzieci niepelnosprawnych w hospitalizowanej plac6wce (wycieczka).

3. ZaplanowaC r h e formy wypoczynku ludzi niepelnosprawnych (wycieczka).

Temat 4: Pedagogika rewalidacyjna

Pojqcia i zadania pedagogiki rewalidacyjnej.

Sporz~dzid sprawozdanie z hospitacji zajqd w plac6wce rewalidacyjnej - analizowaf; objawy nieprzystosowania (wycieczka).


Godziny te naleiy przeznaczyC na tematy nie objqte programem nauczania a wynikajqce z rozwoju nauki.

3. W A G 1 0 REALIZACJI

Program przedmiotu pedagogika ma za zadanie przygotowai siuchaczy do stosowania wiedzy z zalcresu proces6w wychowania i nauczania w pracy terapeutycznej z niepehosprawnymi oraz ich Srodowiskiern. Wiedza pedagogiczna powinna przyczynid siq do wyksztalcenia u shchaczy umiejqtnoici planowanego, systematycznego, celowego dziafania w zespole terapeutycznym.

W wyniku realizacji programu nauczania sluchacz powinien wykazywaC postawy:

odpowiedzialnoici za sku% zachowaii w kontaktach z drugim czlowiekiem; odpowiedzialnoici za poziom wlasnej wiedzy oraz gotowoici i checi do systematycznego uczenia siq; empatycnego stosunku do podopiecznych; tolerancji i poszanowania zachowari os6b niepehosprawnych. Nauczanie przedmiotu powinno by6 icidle skorelowane z trebiami

przedmiotdw psychologia, socjologia, rehabilitacja oraz terapia zajeciowa w celu uniknigcia zbednych powtdrzen.

Dob6r i &lad treici obejmuje wiadomos'ci z zakresu pedagogiki og6lnej i specjalnej z naciskiem na prag z malq grupq i ludimi niepehosprawnymi. Nauczyciel ma mozliwoiC zmiany kolejnos'ci realizowanych tredci w zaleinoici od korelacji z innymi przedmiotami.

W czasie realizacji prograrnu nauczania naleiy stosowaC metody aktywiijqce sluchaczy. Zajecia teoretyczne, jak i Cwiczenia powinny stwarza6 sytuacje wymagajqce od shchaczy sarnodzielnego tw6rczego myilenia i aktywnej postawy poznawczej, nauczy6 dostrzega6 problemy os6b niepehosprawnych oraz ronviqzywa6 je, przyjmujqc rdine teoretyczne warianty.

Szerokie sformulowanie temat6w ma za zadanie ulatwi6 nauczycielowi samodzielne okredlenie wiedzy, jakq shchacze mogqpercepowa6, uwzgl~dniajqc koniecznoid przybliienia treSci pedagogicznych na uiytek zawodu terapeuty zajqciowego.

Wiele uwagi naleiy poiwigci6 na zapoznanie sluchaczy ze sprzqtem audiowizualnym oraz celowym wykorzystywaniem tego sprzetu w pracy z niepebosprawnymi.

W drugim semestrze program nauczania obejmuje zagadnienia z zakresu pedagogiki specjalnej jako nauki o cztowieku niepehosprawnym wyrnagajqcym od shchacza poznania i zrozumienia problem6w specyficznych dla ludzi dotknietych kalectwem. Wiedza z tego zakresu powinna ulatwi6 kontakt terapeuty z pacjentem niepehosprawnym.

Prawidlowa realizacja treSci ksztalcenia wymaga ilustrowania omawianych zagadnieri odpowiednio dobranymi przykl-adarni z pracy zawodowej i iycia codziennego, uzupelnionymi wskazanym piimiennictwem przedmiotu lub filmem. Szczeg6lnie zalecane sq filmy dydaktyczno-wychowawcze m i v a n e tematycznie z przystosowaniem do iyeia ludzi niepehosprawnych. Czqste wykorzystanie sprqtu audiowizualnego na lekcjach pozwoli sluchaczom na lepsze jego poznanie.

Proponuje siq realizacjq kwiczeri z dziah II na podstawie materialu przygotowanego przez sluchaczy Cjedno zadanie do wybom).

Nauczyciel realiniqcy program nauczania powinien zwr6cik uwagq na odpowiednie przygotowanie wycieczek, kt6re majqprzybliiyk sluchaczowi problemy zwivane z nauczaniem i wychowaniem niepehosprawnych.

Bardzo wainym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja osiqgniqc shtchaczy, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrqbnionych celow ksztalcenia.

Ocenianie powinno rniek charakter jakoiciowy i byk przeprowadzone wg uprzednio sprecyzowanych kryteriow i wymagari.

Ogolne kryteria oceny wiadomoici i umiejetnoici nabytych przez shchacza powinny obejmowak nastqpujqce czynnoici:

zinterpretowak, przetworzyk wiedze zawartq w programie nauczania i zastosowak jq w pracy z pacjentem; nawiqzak kontakt z podopiecznyrn i jego irodowiskiem; wyjainik zlniany zachodzqce u czlowieka w wyniku choroby lub inwalidztwa; rozwinqk u czlowieka chorego i niepehosprawnego zdolnoici do sanodzielnego *cia; - - uzasadnik znaczenie podstawowej wiedzy pedagogicznej oraz okreilik cele wychowawczych w odniesieniu do os6b niepehosprawnych; nauczyk pacjenta wspolpracy z terapeuta; unikak wypowiedzi i zachowari mogqcych wywierak ujemny w p w na przebieg procesu leczenia i rehabilitacji; wyjainic przyczyny negatywnych zachowari ludzi w czasie nauki; skorzystak z literatury fachowej i innych kodel. informacji; zaplanowak zajqcia terapeutyczne zgodnie z zasadami i celami dydaktyczno- wychowawczymi; skorzystak w pracy ze irodkow audiowizualnych i innych technicznych irodk6w ksztdcenia . Wyzej wymienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowak i poinfonnowak o nich sluchacza. Sprawdzanie osi@qC sluchaczy moMa przeprowadzik w fomie pisemnej,

ustnej oraz zadari praktycznych za pomocq - pytari problemowych i polecen; - testow dydaktycznych o roi;nej forrnie zadari, np. wielokrotnego wyboru,

z luk% uzupehuen, krotkiej odpowiedzi; - ukierunkowanej obsenvacji czynnoici shchaczy podczas wykonywania zadari

formulowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici

nauczania, kt6rqnaleiy przeprowadzik przed podjqciem procesu kszhtcenia. Kontrole postepow w nauce naleiy przeprowadzak systematycznie, po zakonczeniu kaidego dziatu programowego.

Zajqcia naleiy prowadziC w dobrze wyposaionej w Srodki dydaktycme sali wykladowej i rbwnie dobrze wyposaionych klasopracowniach. Nauczyciel powinien dysponowad zestawem przeiroczy i film6w dydaktycznych oraz nagrari. Nauczyciel powinien posiadak dlapoirzeb whsnych oraz sluchaczy podrqcznq biblioteczkq zaopatrzonq w literature fachowq i czasopisma.

Uwagi szczegdlowe

Temat 1 '

Realizujqc zagadnienia z tego dzialu programowego naleiy uwzglqdniC - poza wiedzq og6lnozawodowq- pojqcia dotycqcepedagogiki spolecznej (np. typologia 6rodowisk wychowawczych, organizacja Srodowiska wychowawczego, poradnictwo pedagogiczne). Ze wzglqdu na charakter pracy terapeuty zajqciowego zagadnienia te sqniezbqdne.

Wszechstronne zaprezentowanie pedagogiki jako nauki, kt6ra rozwija siq, wymaga zasygnalizowania infonnacji-o pedagogice porbwnawczej i historii wychowania. Do46 szeroku naleiy ukazak dyscypliny wspbldziahjqce, uwzglqdniajqc perspektywq postrzegania czlowieka jako istote bio-socjo- kulturowa,

Zaproponowane Cwiczenia w tym dziale m j q stworzyC stuchaczom mozliwo4C poszukiwania inspiracji rbwniez poza piSrniennictwem zawodowym oraz uiwiadamiania im, 2 ksztdcenie zawodowe stanowi czqSC wiqkszej caloici.

Temat 2

Proponuje siq przedstawiC wychowanie jako zjawisko spoleczne z uwzglqdnieniem w ogblnym zarysie antropologii filozoficznej, stadi6w rozwoju moralnego czlowieka, zasad, metod i form wychowania.

Realiuujqc zagadnienia dotyczqce teorii wychowania - wskazane byloby ombwik: samowychowanie, wychowanie przez pracq, wychowanie przez sztukq, wychowanie przez sport i wypoczynek jako istotne zagadnienia dla terapeuty zajqciowego. Z tego tez powodu, wydaje siq niezbqdne ombwienie podstaw prakseologii, wychowania teoretycmo - rewalidacyjnego, metodyki organizacji czasu wolnego itp.

Na Cwiczeniach zaleca siq wprowadziC zagadnienia dotyczqce ksztaltowania do4wiadczenia indywidualnego wychowanka, problemu uczenia siq oraz nauczania z wykorzystaniem w pehi technicznych Srodkbw nauczania. ~wiczenia zakiadajqrbwniei pr6by podejmowania przez wychowankbw badah empirycznych, a dotyczqcych analjr zachowari czlonk6w rnalej grupy.

Temat 3

Naleiy zaznajomik sh~cllaczy z podstawami pedagogh terapeutycznej. ~wiczenia majq na celu sprawdzenie samodzielnosci shchaczy w ocenie roinych fonn rewalidacji (rehabilitacji), jak rowniei stworzenie moiliwoici do wyraiania inwencji wlasnych co do metod i form pracy z niepelnosprawnymi.

Temat 4

Proponuje siq zapomaC shchaczy z pojqciem patologii spolecznej oraz z resocjalizacyjnymi formami pracy w irodowisku spolecznym, z podkreileniem szczeg6lnej roli pracy w tej dziedzinie. Dla unowoczeinienia pracy dydaktycnej czas moaa przeznaczyc na samodzielnq prace shchaczy. Moie to by6 analiza indywidualnego przypadku lub wykonanie zespolowo monogrdi wybranej placowki opiekunczo- wychowawczej.

Plansze, foliogramy Przezrocza i filmy wedhg katalogow: PZWL, CEZASU, FILMOSU Nagrania wide6 Nagrania na tasmach magnetofonowych Wywiady przeprowadzane z pacjentarni, konspekty zajqC terapeutycznych, prawidlowo sformu~lowane plany zajeC terapeutycznych

LITERATURA

1. Carr J.: Pomoc dziecku uposledzonemu. Warszawa: PZWL 1984 2. Kamiriski A,: Funkcje pedagogk spdecznej. Warszawa: PWN 1982 3. Kupisiewicz Cz.: Podstawy dydaktyki ogolnej. Warszawa: PWN 1982 4. Film dydaktycmy w procesie ksztdcenia i wychowania. Red. M. Putkiewicz.

Warszawa: WMiP 1989 5. Bieiqce czasopisma pedagogiczne i fachowe

Literature naleiy uzupelniak na biezqco.

ANATOMIA I FIWOLOGIA

W wyniku zorganizowanego procesu ksztalcenia shchacz powinien umieC:

wyjainiaC podstawowe pojqcia: anatomia, fizjologia, organinn, narzqd, uldad narzqd6w; interpretowak podstawowq wiedzq z zakresu podstaw anatomii i fizjologii czlowieka; rozpoznawaC podstawowe zjawiska fkjologiczne w organiimie czlowieka; okreilaC stan powlok sk6rnych; mierzyC tqtno i ciinienie tqtnicze oraz czqstoid i glqbokoik oddech6w; okreSlaC dopuszczalny pr6g obci@enia wysilkiem, zalehie od wieku, plci i dotychczasowego trybu @cia; okreilaC dobowe zapotrzebowanie ustroju czlowieka na sldadniki pokarmowe; analizowaC zmiany wydolnoici czlowieka w zaleinoici od wieku, plci i trybu @cia; propagowaC zdrowe wzorce @cia codziennego, prawidowego iywienia, ruchu, trybu dnia, unika6 uiywek itp.


Temat 1: Organizm jako ca1oSi:

LP.

Rozwoj osobniczy czlowieka. Postac czlowieka jako caloic. Budowa i czynnoic komorek i tkanek.

Temat 2: Budowa i funkcje skbry, narzqdu ruchu, uldad6w: kreeniowo- oddechowego, krwiotw6rczeg0, trawiennego, moczowo-plciowego, nenvowego oraz narzqdbw zmyslbw

Tematy

Budowa ogolna i histologicma skory. Narzqd ruchu - budowa i funkcje. Uldad l-enia i uklad oddychania - budowa, przebieg tetnic i wl, ich odgal~zienia. Budowa i znaczenie ukladu krwiotwbrczego. Uklad trawienny - budowa og6lna i funkcje. Uklad moczowo-plciowy - budowa i funkcje. Uldad nenvowy i narzqdy zmyslow. Budowa, funkcje i wzajernne powiqania.

Semestr I 4 godziny tygodniowo

ObsenvowaC czynnoici organizmu w warunkach spokoju i obci@enia wysilkiem.

Onentacyjna liczba godzin

1. 2.

3. 4.

Zajpia teoretyczne

Organizm jako caloic Budowa i M c j e skory, narzqdu ruchu, ukladow: krgeniowo - oddecl~owego, krwiotworczego, trawiennego, moczowo-plciowego, nenvowego oraz narzqdow myslow Przemiana materii i energii Fizjologia w y s i h


~ w ~ c z e n ~ a

Razem w cyklu nauczania

Og6iem

2 50

2 4 4

62

1 10

1 2 -

-

3 60

3 6

- 4

14 76 -

Temat 3: Pnemiana materii i energii

Przemiana materii i energii oraz gospodarka wodno-elektrolitowa. Zapotrzebowanie ustroju na poszczeg6lne skladnki pokarmowe: rolq bialek, wqglowodan6w i thzcz6w oraz witamin w gospodarce energetycznej czlowieka.

Okreilik dbbowe zapotrzebowanie organizmu na skladniki o d w c z e , zaleinie od obci@enia wysikiem.

Temat 4: Fizjologia wysilku

Teoria homeostazy i zmian czynnoici ustroju podczas wysilk6w tkycnych i w stanie bezczynnoici ruchowej.

Analizowad tabele i wykresy zrnian wydolnoici fizycznej czlowieka w zaleinokci od wieku, plci i trybu iycia.


Godziny te naleiy przeznaczyk na tematy nie objqte programem nauczania, a wynikaj jslce z romoju nauk medycznych.

Zadaniem przedmiotu anatomia i fizjologia jest zapoznanie shchaczy z niezbqdnq wiedzq z tego zakresu. Zar6wno w wymaganych umiejqtnoSciach intelektualnych, jak i w umiejqtnoiciach praktycmych opisu zawodu - anatomia i fizjologia oraz umiejqtnoici rozpoznawania potrzeb zdrowotnych czlowieka - sq na pienvszym miejscu.

Znajomoi6 tego przedmiotu niezbqdna jest bowiem do programowania zdrowego stylu %cia i do zrozumienia treici zawartych w patologii z zarysem chor6b.

W wyniku realizacji programu nauczania sluchacz powinien wykazywad postawy:

Swiadomoici obowiqzku ciqglego samodoskonalenia w zawodzie; odpowiedzialnoici za jakoid kontakt6w z pacjentem, postrzeganyrn jako jednostka psychofizyczna;

TreQi zawarte w tym przedmiocie stanowiq podbudowq do przedmiotu patologia z zarysem chor6b. Powinny by6 takie skorelowane z treiciami przedmiot6w rehabilitacja oraz terapia zajqciowa. Dob6r i i a d treici nauczania obejmuje og6lne zagadnienia z anatornii z uwzglednieniem czynnoici organizmu, jego zapotrzebowania na skladniki odzywcze oraz jego wydolnoid.

Nauczyciel realizujqcy program powinien zapomak siq z opisem zawodu terapeuty zajqciowego, wykazem wniejqtnobi zawodowych oraz dokonak analizy treSci programu nauczania i wykazu umiejqtnoici, ktbe powinien opanowad shchacz w wyIllku realizacji programu. Umiejqtnoici zawarte w programie powinny by6 przedstawione shchaczom. Bqdzie to bodicem motywacyjnym przydatnoici opanowywanej wiedzy w przyszlej pracy. Rozbudzenie zaciekawienia przedmiotem na poczqth nauczania wzrnocni skutecznoik uczenia sig. W wyborze metod naleky preferowad metody aktywizujqce.

Zaleca siq stosowa6 rbhorodne irodki dydaktycme, kt6rych zastosowanie w trakcie lekcji wplywa w duiym stopniu aktywizujqco na rombj samodzielnego myilenia i przyswajania nowych informacji i umiejqtnoici przez sluchaczy.

Bardzo wainym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja osiagniqf, shchaczy, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrqbnionych cel6w ksztalcenia. Ocenianie powinno mied charakter jakobiowy i by6 przeprowadzone wg uprzednio sprecyzowanych kryteribw i wymagd. Og6lne kryteria oceny wiadomoici i umi~jqtnoici nabytych przez shchacza powitlny obejmowad nastgpujqce czynnoici:

okreiliC sprawnoSd poszczegblnych uEdad6w i calego organivnu cdowieka; r o z p o d prawidlowe napiqcie, ukrwienie, ucieplenie powlok skbrnych; rozpovlad i nazwak poszczeg6lne koSci &adu ruchowego na szkielecie i na planszach; zmierzy6 tqtno i ciinienie tqtnicze; zmierzyd czestoid i glqbokoid oddech6w; przeprowadzi6 r b k e formy wychowania zdrowotnego, mkdzy innymi przygotowak pogadanki na temat: higieny ciala, prawidlowego odzywiania, szlcodliwoici stosowania uiywek itp.; zaobsenvowad uniany zwiqzanych z wysiUciem fizycznyrn; wykryd deficyty przystosowania organizmu do wys ih , dostosowaC wysilek fizyczny do moiliwoici pacjenta, zaleinie od wieku, plci i indywidualnych mozliwoici; zapobiec przecigeniu wysilkiem tizycznym w trakcie zajqd terapeutycznych z pacjentem.

Wyzej wymienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie stosowak i poinformowaC o nich shchacza.

Sprawdzanie osiqgniqC shchaczy moina przeprowadzik w formie pisemnej, ustnej oraz zadari praktycznych za pomocq: - pytaf~ problemowycl~ i polecen; - testow dydaktycznych o rohe j formie z a d ~ , np. wielokrotnego wybom,

z luk% uzupehien, krbtkiej odpowiedzi; - ukierunkowanej obserwacji czynnoSci sluchaczy podczas wykonywania zadah

foddwanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici nauczania, kt6rq naleiy przeprowadzik przed podjqciem procesu ksztdcenia.

Do prawidlowej realizacji programu nauczania niezbedna jest dobrze zorganizowana klasopracownia, wyposaiona w odpowiednie Srodki dydaktyczne: zestaw foliogramow, przeiroczy, tablic, modeli fantomow, filmow i komplet technicznych Srodkow nauczania.

Nauczyciel powinien dysponowac podrqcznq bibliotekq na potrzeby wlasne i shchaczy, zaopatrzonq w literature naukowq i po~;ulamonaukowq oraz czasopisma fachowe.

Temat 1

Naleiy zwrociC uwagq na jednoSC psychofizycznq organianu czlowieka. Naleiy podkreilii: fakt, ze podzial na narzqdy i &lady nie powinien shchaczowi przeszkodziC w postrzeganiu jednoici, zarbwno calego organizmu, jak i Scislego zwiw organizmu ze Srodowiskiem.

Temat 2

Budowa i fizjologia skory - wiadomoici zdobyte na ten teinat dajq jedynie podstawowe informacje - niezbqdne do zrozumienia ochronnej roli sk6ry i jej zadati w wymianie cieplnej i oddychaniu. Shchacz musi umiek obserwowaC takie zmiany jak: przekrwienie, zbledniqcie, wzmozonq potliwoik - iwiadcqce o naruszeniu homeostazy.

Budowa i funkcje koSci i ich polqczen oraz uklad miqiniowy - wiadomoici w tym zakresie stanowiq podstawe do zrozumienia czynnoSci narzqdu mchu. Wiedza ta niezbedna jest do zrozumienia wiadomoici na temat dysfkkcji narzqdu mchu i rehabilitacji w tym zakresie. Przy omawianiu tematu proponuje siq wySwietliC film: uklad narzqdu mchu czlowieka.

Uklad oddechowy, krwionoiny i chlonny - wiedza ta powinna sluchaczowi dostarczyc niezbqdne informacje do nauki z zakresu patofizjologii w chorobach

wewnqtrznych, kardiologii i pulmonologii. Wiadomoici te r6wniez sq podstawq do prawidlowego programowania zajqd terapeutycznych u pacjent6w z dysfunkcjami w zakresie tych narzqd6w. UrniejqtnoSC oceny homeostazy w zakresie oddechu i kreenia - niezbqdna jest do indywidualnego prowadzenia zajqC terapeutycznych tak, aby obcieenie wysilkiem fizycznyrn nie przekraczalo indywidualnych moiliwoSci czlowieka. Omawiajqc temat - uklad oddechowy - proponuje siq wySwietliC film: budowa i fizjologia ukladu oddechowego. W ternacie &lad kwenia - film: praca serca i krew kreqca.

W a d trawienny, przemiana materii oraz gospodarka wodnoelektrolitowa - wiedza ta pozwala shchaczowi zrozumieC Mcjonowanie ukladu trawiennego i by6 przygotowanym do propagowania zasad prawidlowego od-iania siq. Material ten stanowi r6wniei punkt wyjScia do opanowania wiedzy z zakresu odiywiania dietetycznego i zajqd terapeutycznych z zakresu czynnohci dnia codziennego.

Przy omawianiu ukladu trawiennego proponuje siq wySwietliC f i h . budowa i fizjologia uldadu trawiennego.

W a d moczowo-plciowy - proponuje sig wskazaC shichaczom odpowiedniq literature, podaC podstawowe informacje, wySwietliC film: nerka i jej czynnoSci. PrzedyskutowaC ewentualne wqtpliwoSci na zajqciach.

Uklad wewnqtrznego wydzielania, uklad nenvowy i narzqdy zmyslciw - naleiy potraktowaC w spos6b powiqany jako system sterujqcy fkkcjami calego organizmu czlowieka, pozwalajqcy na dostosowanie pracy jednostki do zmieniajqcych siq warunk6w Srodowiskowych.

Narzqdy wewnq&mydzielnicze moina om6wid w spos6b zwiqzly, ale umoiliwiajqcy shchaczowi zrozumienie zasadniczej roli tego ukladu w przystosowaniu siq do wewnqtrznych i zewnqtrznych zmian naruszajqcych homeostazq.

Uldad nerwowy z calqzloionoSciq swej struktury i zawilym systemie regulacji biochemicznej i bioelektrycznej jest trudny do opanowania przez shchaczy, a jednoczeinie bardzo wahy w dalszych fazach nauki terapeuty zajqciowego. Jest to wiedza niezbqdna przy rehabilitacji o d b z uszkodzeniem ukladu nenvowego, w psychiatrii, w gerontologii i w pediatrii. Szczeg6lny nacisk naleiy pdoiy6 na fizjologiq uczenia siq i ksztaltowania odruch6w warunkowych. Znajomoid fizjologii ukladu nenvowego jest niezbqdna przy opanowywaniu behawioralnych program6w terapii i rehabilitacji.

Narzqdy zmysl6w - naleky zwr6ciC uwagq na rolq sprawnych narzqd6w zrnysl6w w ocenie otaczajqcego nas Srodowiska i w przystosowaniu do zmian w otoczeniu. Przede wszystkim naleky poloiyC nacisk na role zmysl6w w komunikacji z otoczeniem.

Temat 3

Niektore wiadomosci z zakresu przemiany materii i energii oraz gospodarki elektrolitowej sq niezbqdne do aozurnienia fizjologii w y s i h oraz patologii, szczegolnie w schorzeniach metabolicznych.

Temat 4 .

Te~nat ten zostal wprowadzony do program ksztalcenia ze wzglqdu na podstawowe znaczenie tej wiedzy do zrozumienia mechanizmow upoiledzenia czynnoici. Bez tej wiedzy niemoiliwe jest bezpieczne, a jednoczeinie skuteczne prowadzenie wszechstromej rehabilitacji. Szczeg6lnie terapeuta zajqciowy, kt6ry dziala dosyC samodzielnie, musi umieC oceniC zdolnoiC pacjenta do wysiku i konsekwencje przekraczania bezpiecznego progu obci@enia. Przygotowanie do tego zagadnienia wymaga wiedzy z zakresu fizjologii, zawartej w tematach uprzednio omowionych.

Plansze, schernaty Modele, zestawy, fantomy Filmy, przeaocza

5. LITERATURA

1. Michajlik A,, Ramotowski W.: Anatornia i fizjologia cdowieka. Podrqcznik dla irednich szk6l medycznych. Warszawa: PZWL 1993

2. Retinger-Grzesiulowa M.: Neurologia i pielegniarstwo neurologiczne. Warszawa: PZWL 1988

3. Sylwanowicz W.: Duiy atlas anatomiczny. Warszawa: PZWL 1994 4. Wr6blewski T., Miechowiecka N.: Patologia. Podrecznik dla krednich szk61

medycznych. Warszawa: PZWL 1992

Literature naleiy uzupehiaC na bieiqco nowymi pozycjami wydawniczymi.

PATOLOGIA

Z ZARYSEM KLINICZNYM CHOROB

W wyruku zorganizowanego procesu ksztdcenia shchacz powinien umiek:

interpretowak wiedze z zakresu patologii cdowieka; wykorzystywak w praktyce wiedze z wybranych zagadnien klinicznych dotyczqcych tych grup schorzen, More czesto maja, charakter przewlekly i p r o w a h do upoiledzenia sprawnosci organimu; zbieraC niezbqdne wiadomosci o rodzaju, przebiegu i rokowaniu zaburzen pacjenta; oceniak zlniany w stanie zdrowia chorego; oceniak stopien wydolnoici psychofizycznej pacjenta; poslugiwak si? nazewnictwem specjalistycznym, dotyczqcp objaw6w zespol6w i jednostek chorobowych w wybranych schorzeniach klinicznych; stosowak metody udzielania pienvszej pomocy w naglych wypadkach.


LP.

Temat 1: Podstawowe pojccia patologii

1. 2. 3. 4.

5.

6 .

7.

8.

9.

Pojecie choroby. Patogeneza, objawy i przebieg chor6b. Profilaktyka, w tyrn w stosunku do zakaienia HIV.

Semestr I I

Tematy

Temat 2: Choroby narzqdu ruchu

6 godzin Podstawowe pojecia patologii Choroby narzqdu ruchu Zaburzenia bGeniowe i oddechowe Neuropatologia i podstawowe wiadomoici z neurologii Zaburzenia przemiany materii, ukladu pokarmowego i wewnqtrzwydaelniczego Zaburzenia patologiczne w nariqdach: moczowym, sluchu, wzroku, noso- gardla i nowotwory Przebieg chorob wewnetrznych w roaych fazach ronvoju czlowieka Psychopatologia i podstawy psychiaixii klinicznej Pienvsza pomoc w naglych wypadkach


Zmiany zwyrodnieniowe, reumatoidalne i pourazowe - najczeSciej wystepujqce choroby.

Orientacyjna liczba godzin


AnalizowaC zdjqcia rtg. obrazujqce zmiany kostno-stawowe.

Zajecia teoretyczne

tygodniowo 5

10 12 16

9

14

4

16

3 6

95

Cwiczenia

-

2 -

3

2

2

4

4 2

Oggern

5 12 12 16

12

16

6

20

7 8

19 114 _

Temat 3: Zaburzenia krqieniowe i oddechowe

Zmiany skladu, objqtoici i kr@enia krwi. Choroby serca. NiewydolnoSC kr@eniowo-oddechowa. Choroby ukladu oddechowego.

Temat 4: Nenropatologia i podstawowe wiadomoici z neurologii

Klasyfiacja chor6b ukladu nerwowego. Nastepstwa uraz6w, stan6w zapalnych i zmian naczyniowych w m6zgu. Padaczka i czqsto wystqpujqce choroby a a d u nenvowego.

Temat 5: Zabunenia przemiany materii, uktadu pokarmowego i wewnqtrz - wydzielniczego

Zaburzenia przerniany bialek, cukru, thszcz6w i gospodarki wodno- elektrolitowej. Patologia przewodu pokarmowego, wqtroby, dr6g i6lciowych i trzustki.

Cwiczenia

1. OpracowaC dietq w otyloSci, chorobie wrzodowej iol&a i dwunastnicy. 2. OpracowaC program zajqC ruchowych dla os6b z nadwaga,

Temat 6: Zmiany patologicme w narqdach: moczowym, sluchu, wzroku, noso-gardla i nowotwory

Choroby nerek i dr6g moczowych. Choroby uszu, gardla i nosa. Choroby oczu. Nowotwory - etiologia i patogeneza, wplyw nowotwor6w na psychikq pacjenta.

PoruszaC siq i wykonywak czynnoSci iycia codziennego z zasloniqtyrni oczami.

Temat 7: Przebieg chor6b wewnetrznych w r6inych fazach rozwoju cdowieka

Zwr6cid szczeg6lnq uwagq na choroby wieku dzieciqcego i specyfikq przebiegu chor6b wewn~trznych w wieku starczym.

1. Obserwowad zmiany w zachowaniu dziecka dotkniqtego choroba, szpitalna, 2. Nawiqad i utrzymaC kontakt psychicmy z pacjentem z typowymi objawami

starczymi.

Temat 8: Psychopatologia i podstawy psychiatrii klinicznej

Zabum'enia iycia afektywnego, intelektu, Swiadomoici, ruchu i aktywnobi. Psychoza afektywna. Schizofi-enia. Zespoly psychoorganicme. Nenvice i zaburzenia osobowoSci. Uzalekienia od alkoholu i narkotykbw. Psychiatria dzieciqca. Psychiatria Srodowiskowa i spo+eczna. Problemy spoleczne, prawne i organizacyjne w psychiatrii. Metody leczenia biologicme i pozabiologiczne.

AnalizowaC opisy przypadkbw i okreilid postqpowanie z chorymi w lqku, depresji, manii, w zespolach urojeniowych, w zespolach psychoorganicznych.

Temat 9: Piemza pomoc w naglych wypadkach

Pienvsza pomoc w oparzeniach, poraieniu slonecznym, zlamaniu i zwichniqciu, omdleniach, ostrych zaburzeniach oddechu i kr@enia, utoniqciu i krwotokach.

1. Wykonad czynnoici resuscytacyjne na fantomie. 2. Unieruchomid prowizorycznie w przypadku urazu. 3. Postqpowad dorainie w przypadku krwawien. Zakladad opatrunek uciskowy

i opaskq uciskowa, 4. Uloiyd chorego nieprzytornnego.


Godziny te naleky przemaczyd na tematy nie objqte programem nauczania, a wymkajqce z rozwoju wiedzy medycznej.


Glownym celem przedmioh~ patologia z zarysem cl~orob jest zapoznanie shchaczy z procesami chorobowymi, majqcymi charakter przewlekly i powodujqcyni upoiledzenie sprawnoici pacjenta.

W wyItlku realizacji treici ksztdcenia skchacz powinien wykazywaC postawy: partnerstwa wobec pacjentow i przedstawicieli h y c h zawodow medycznych; iwiadomoici znaczenia stdej, wnikliwej i ci&ej obserwacji zmian ogranitzajqcych sprawnoiC organinnu; gotowoici udzielania pienvszej pomocy w sytt~acjach naglego zagrozenia zdrowia i iycia. Poszczegblne tematy tak zostaly uszeregowane, aby byly wykladane

bezpoirednio lub rownolegle z analogicznym tematem anatomii i fizjologii prawidlowej.

Wiedza z zakresu patologii i podstaw klinicmych niezbqdna jest do nauczania i stosowania w praktyce wyktadanych rownolegle przedmiot6w rehabilitacja i terapia zajqciowa. Przedmioty ~nedyczne nie mogq by6 traktowane w oderwaniu od objqtych programem przedmiotow humanistycznych, jak psychologia i pedagogdca. Jest ona takie niezbqdna do planowania programow terapii zajqciowej dostosowanych do zachowanych moiliwo5ci sprawnoici i potrzeb pacjenta.

Natomiast przystosowanie pacjenta do udzialu w leczeniu i rehabilitacji oraz uczeniu pokonywania trudnoSci wymkajqcych z choroby i niepomyilnego przesuniqcia socjo-kulturowego - wymaga podstawowej wedzy pedagogicznej. Terapeuta zajqciowy zajmuje siq przede wszystkim uczeniem chorego - jak radziC sobie z chorobq.

W wyborze metod nauczania naleiy preferowad metody aktywizujqce, ktcire zapewniajq: wdraianie sfuchacza do samodzielnego i logicznego myilenia; zastosowanie zdobytej wiedzy w praktyce; wyrobienie okreilonych umiejetnoici i nawykow .

Zaleca siq stosowaC r6inorodne irodki dydaktyczne, ktorych zastosowanie w trakcie zajqC wplywa w duiym stopniu na rozwoj samodzielnego myilenia oraz przyswajanie nowych informacji przez shchaczy.

Podstawowq metodq nauczania jest wyktad konwersatoryjny prowadzony z szerokirn zastosowaniem Srodkow dydaktycznych, jak tablice, modele, fantomy, zestawy przeiroczy, filmy dydaktyczne.

Bardzo wahym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja osiqgniqC sluchaczy, tj. sprawdzanie i ocemanie w zakresie wyodrqbnionych celow ksztalcenia. Ocenianie powinno mieC charakter jakoiciowy i by6 przeprowadzone wg uprzednio sprecyzowanych kryteriow i wymagari.

Ogolne layteria oceny wiadomobi i umiejqtnokci nabytych przez shlchacza powinny obejmowak nastqpujqce czynnoici:

wyjainic pojqcie zdrowia i choroby; zebra6 niezbqdne informacje o rodzaju, przebiegu i rokowaniu zaburzen pacjenta; ocenic stopien wydolnoici psychofizycznej pacjenta; oceniC w sposob orientacyjny zmiany w stanie zdrowia chorego; dostosowaC program terapii zajqciowej do moiliwoici i potrzeb pacjenta; dostos~wak rodzaj zajqC i obciGenie wysikiem do stopnia upoiledzenia sprawnoici; nauczyk pacjentow samodzielnoSci i zdrowotnego trybu iycia, mimo ograniczen sprawnoici; udzielik pomocy przedlekarskiej w typowych naglych wypadkach. Wyiej wylnienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowak i poinformowak o nich sluchacza. Sprawdzanie osiqgniqc sluchaczy moina przeprowadzik w formie pisemnej,

ustnej oraz zadari praktycnych za pomocq: - pytari problemowych i polecen; - testow dydaktycznych o r6i;nej formie zadati, np. wielokrotnego wyboru,

z luk% uzupehien, kr6tkiej odpowiedzi; - ukierunkowanej obserwacji czynnoici sluchaczy podczas wykonywania z a d ~

formutowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici

nauczania, kt6rq naleiy przeprowadzik przed podjqciem procesu ksztalcenia. Dla prawidtowej realizacji programu nauczania konieczne jest posiadanie

wlakciwie wyposaionej w odpowiednie irodki dydaktyczne klasopracowni, kt6re powinno sk3adaC siq z kompletu technicznych irodkow nauczania, a nauczyciel powinien dysponowak odpowiednim zestawem tablic, plansz, fantomow, modeli, foliogram6w, przeiroczy, filmbw dydaktycznych. Dla potrzeb shchaczy i wlasnych powinien dysponowak rowniez podrqczna, bibliotekq zaopatrzona, w literature naukowa, popularnonaukowq i czasopisma medyczne. Ze wzglqdu na ograniczona, iloiC godzin na tak podstawowy przedmiot - naleiy zachqcak shchaczy do pogiqbiania wiedzy i samodzielne studiowanie piimiennictwa.

Ornowienie podstawowych pojqk patologii powinno by6 szczegolnie jasne, poniewai shchacze nie zetknqli siq z tym~ pojqciami w szkole iredniej.

Uwagi szczegdtowe

Tematy 1 - 8

Patologiq narzqdow naleiy przedstawic jasno mimo niewielluej liczby godzin: przekazujqc podstawowq wiedzq, ktora pozwoli na porozumiewanie siq ze specjalistami z r6aych dziedzin i zrozumienie mechanizmow leiqcych u podstaw zaburzen.

Przy oinawianiu tych dzialow tematycznych naleiy wprowadzic podstawowe pojqcia z patologii takie jak, pojqcie choroby, patogeneza, profilaktyka. Naleiy przedstawic szczegolowo przebieg chor6b przewlek3ycl1 i stopien przystosowania siq do anniejszonej sprawnoSci, co w znacznym stopniu zaleiy od czyn~k6w psychicznych i spdecznych. Naleky przedstawik szczeg6lowo przyczyny wystqpowania zaburzen wystqpujqcych w ukiadach i narzqdach czlowieka oraz wystqpujqce wzajemne miqdzy nimi powiqzania przyczynowo- shltkowe.

NaleQ zwrocic uwagq na specyfike przebiegu chorob w zaknoici od wieku rozwojowego. Przy omawianiu chorbb naleiy podkreilik w p h procesow chorobowych na psychikq pacjentbw w zaleinokci od wieku i Srodowiska. Dok4adnie przeanalizowak postepowanie z chorymi w zaleaokci od ich stanu psychicmego - uwzglqdnic wplyw lqku, depresji, manii, zespoh tuojeniowego, zespdu psychoorganicznego na kontakt z terapeuta,

Temat 9

Tu zdobyta wiedza i umiejqtnogci praktyczne musza, osiqgnqk taki poziom, aby shchacz mod natychmiast i skutecznie udzielik pomocy w sytuacjach zagroienia iycia. Wskazane jest powierzyk ten temat anestezjologowi.


Plansze, foliogramy Przezocza Filmy wedhg katalog6w: PZWL, CEZASU, FEMOSU Modele i fmtomy

5. LITERATURA

1. Pienvsza pomoc. Podrqcznik dla Srednich szk61 medycznych. Red. A. Dziak. Warszawa: PZWL 1988

2. Gietko M., Radiukiewicz S.: Choroby wieku dzieciqcego. Podrqcznik dla lice6w medycmych. Warszawa: PZWL 1987

3. Pqdich W.: Choroby wewnqtrule. Podrqcznik dla Srednich szk61 medycznych. Warszawa: PZWL 1989

4. Pqdich' W., Jakubowska P., Kunda T.: Pielqgniarstwo geriatrycme. Biblioteka Pielqgniarki. T. 10. Warszawa: PZWL 1990

5. Retinger-Grzesiulowa M.: Neurologia i pielqgniarstwo neurologiczne. Warszawa: PZWL 1988

6 . Towpik J.: Dermatologia i wenerologia. Podrqcznik dla Srednich szk61 medycmych. Warszawa: PZWL 1982

7. Wr6blewski T., Miechowiecka N.: Patologia. Podrqcmik dla Srednich szk61 medycznych. Warszawa: PZWL 1992

Literature naleiy uzupelniad na biei%co nowymi pozycjami wydawniczymi.

REHABILITAC JA

1. SZCZEG~LOWE CELE KSZTALCENIA

W + zorganizowanego procesu ksztalcenia sluchacz powinien umief,:

okreSlaC cel i zadania rehabilitacji; wyszczeg6lniaC etapy rehabilitacji; oceniak skutecznoS6 rehabilitacji; obslugiwaf, aparaturq stosowanqw fizykoterapii i sprzqt ortopedyczny; . przewidywaC skutki dzialania stosowanych w fizykoterapii aparat6w oraz sprzqtu ortopedycznego; stosowaf, usprawnienia ruchowe pod kontrolq lekarza lub magistra rehabilitacji; stosowak w procesie rehabilitacji optyrnalne obci@enia wysilkiem fizycznym; dostosowywaC fomy terapii zajqciowej do indywidualnych plan6w usprawniania pacjenta; opracowywaf, plany rehabilitacji dla rbhych jednostek chorobowych; opracowywad.plany organizacji czasu wolnego, z uwzgl~dnieniem wieku podopiecznych i jednostek chorobowych; pornagak w ronviaisywaniu problembw w iyciu codziennyrn osoby niepehosprawnej; wsp6lpracowaC z zespolem terapeutycznym.

2. TRESCI NAUCZANIA

Podzial. treici nauczania

Temat 1: Wprowadzenie do przedmiotu z ombwieniem roli terapeuty zajeciowego w zespole

LP.

Definicja i zakres przedmiotu. Cele i zadania rehabilitacji. Rehabilitacja kompleksowa i rodzaje rehabilitacji. Miejsce rehabilitacji w procesie leczenia. Pojqcie inwalidztwa, grupy inwalidzkie, zatrudnienie osob niepelnosprawnych. Etapy rehabilitacji, przebieg i ocena jej skutecznoici.

Temat 2: Kinezyterapia i elementy fikoterapii

Tematy

Fizykoterapia i patologia w y s i h i bezczynnoici. Metody oceny wydolnoici fizycznej. Metody kinezyterapii.

Rola fizykoterapii w rehabilitacji chorob narzqdu ruchu. Skutki dzidania najczqiciej w fizykoterapii stosowanych aparatow.

Semestr I 4 godziny tygodniowo -


1.

2.

3.

Zajecia teoretyczne

Wprowadzenie do przedmiottl z omowieniem roli terapeuty zajqciowego w zespole Kinezyterapia i elementy fizykoterapii Rehabilitacja w wybranych dzialach medycyny


Cwiczenia

Razem

Og6Iem

27

7

10

6 50

-

12

14

-

Semestr II 4 godziny tygodniowo

27

19

24

6 26

3.

76

Rehabilitacja w wybranych dzialach medycyny cd.

Do dyspozycji nauczyciela Razem


" 33

6 39 89

37

-

70

6 37 63

76 152

1. BadaC wzajemnie tqtno i ciinienie tqtnicze przed i po wys ih . 2. DawkowaC obciqkenia pracq- wzajemnie na cykloergometrze. 3. OkreiliC wlasnq wydolnoid: fjrcma, za pomocq tabel. 4. WykonaC pomiary dhgoici i obwodu oraz zakresu ruchbw w stawach. 5. Ocenid silq miqsniowa, 6. Objainid mechanivny dziatania na ustr6j aparatury stosowanej

w fizykoterapii (zajqcia w gabinecie fwkoterapii). 7.Obja6niC wybrane metody wodolecznictwa (zajqcia w zakladzie

wodolecznictwa).

Temat 3: Rehabilitacja w wybranych dziafach medycyny

W ortopedii, traurnatologii i reumatologii: zaopatrzenie ortopedyczne po amputacji kohczyn oraz inne pomoce technicme w dyskmkcjach narzqdu ruchu. Nauka naldadania i zdejmowania oraz konsenvacji protez. Pomoc w pnystosowaniu domu chorego do rodzaju niesprawnobi. Usprawnianie chorych po urazach. Zapobieganie deformacjom w przewleklych chorobach narzqdu ruchu. Orientacja zawodowa.

W neurologii i innych chorobach somatycznych: specyfika rehabilitacji niedowlad6w i poraieh pochodzenia centralnego i obwodowego. Rehabilitacja w zespolach b6lowych i korzeniowych. Elementy logopedii.

Rehabilitacja w przypadkach mbzgowego pora2enia dzieciqcego. Zasady rehabilitacji w chorobach ukladu kr@enia i oddechowego, szczeg6lnie w stanach po zapaleniu miqinia sercowego, po operacjach kardiochirurgicznych, w przewleklej niewydolnoici krqkeniowej i wadach serca u dzieci. Rehabilitacja w niewydolnoici uldadu oddechowego. Specyfika rehabilitacji u dzieci przewlekle chorych i niepehosprawnych. Kompleksowa rehabilitacja chorych onkologicznie.

Metody rehabilitacji podtrzymujqce sprawnoSC psychofizycznqu osbb w podesziym wieku.

~ehabictacja w psychiatrii: specyficzne zasady rehabilitacji psychiatrycznej. Rehabilitacja w psychozach, w zespolach psychoorganicznych, w psychiatrii

dzieciqcej, ze szczeg6lnym uwzglqdnieniem rehabilitacji wczesnej, w nerwicach, w uzalehieniach od alkoholu i narkomanii, postqpowanie z dzieckiem autystycznym, w nerwicach dzieciqcych, chorobie sierocej oraz zaburzeniach osobowoici.

h c z e n i a

1. PoshgiwaC siq i obshgiwad podstawowy sprzet rehabilitacyjny.

2. Wsp~czestniczyC w zajqciach rehabilitacyjnych w oddziale ortopedycmym dla doroslych i dla dzieci - w miasq moiliwoSci szkoly (ombwienie zajqC).

3. OpracowaC projekt optymalnych r o z w i q ~ w obrqbie mieszkania dostosowanego do rodzaju inwalidztwa.

4. ObsfugiwaC sprzqt ortopedyczny i pomocniczy stosowany w chorobach reurnatoidalnych.

5. ObsenvowaC wybrane formy terapii na oddziale reumatologicznym i ombwiC je.

6. OpracowaC schemat wykonywania codziennych czynnoici z uwzglqdnieniem mozliwoSci pacjenta - z zastosowaniem sprzqtu pomocniczego.

7. PrzygotowaC r6ine formy rehabilitacji inwalidbw dostosowanej do specyficznych zmian w obrqbie narzqdu ruchu z uwzglqdnieniem mozliwoSci pacjenta zgodnie z programem kompleksowej rehabilitacji.

8. DostosowaC program terapii zajqciowej do programu rehabilitacji - udzial w zajqciach rehabilitacyjnych w oddziale neurologiculym.

9. DobieraC zadania ruchowe w procesie terapii zajqciowej - ksztaicqce i doskonalqce okreSlone funkcje ruchowe - obsenvacja r6inych form zajqd w oddziale dzieciqcym.

10.Zaplanowad czynnoici samoobsfugi w zaleznoici od mozliwoici psychoruchowych dziecka.

11 .WspbfuczestniczyC w rbinych formach pracy rehabilitacyjnej stosowanych w oddziale kasdiologii dzieciecej .

12.0pracowaC r 6 b e forrny rehabilitacji dla chorych pulmonologicznych w zaleinoSci od rodzaju, fazy, wieku i pici oraz zainteresow~ pacjenta.

13.NawiqzaC kontakt z dzieckiem przebywajqcym w oddziale w zaleinobi od jego stanu psychofjcznego.

14.0bsenvowaC rbine metody stosowane w rehabilitacji dzieci pod k@em zastosowania wybranych elementbw terapii zajqciowej - ombwienie.

15.0pracowaC propozycje organizacji czasu wolnego z uwzglqdnieniem doboru zabaw mchowych wspomagajqcych proces rehabilitacji dziecka w wybranych jednostkach chorobowych.

16.0bserwowa6 zajecia terapeutyczne w domu pomocy spdecznej lub oddziale geriatrycznyrn (ombwienie programu zajqC).

17.PrzeprowadziC wzajemnie Cwiczenia ogblnousprawniajqce i relaksacyjne (om6wienie).

18.Analizowa6 programy i organizacjq tumusbw rehabilitacyjnych. 19.UczestniczyC w rbinych formach zajeC w oddziale psychiatrycznyrn. 20.AnalizowaC przypadek schizofienii przewleklej, ze mbceniem uwagi

na zaplanowanie indywidualnego programu rehabilitacji kompleksowej.


Godziiy te naleiy przeznaczyd na tematy nie objqte programem nauczania, a wyntkajqce z rozwoju nauki.

Gl6wnym zadaniem przedmiotu rehabilitacja jest zapoznanie shchaczy z zadaniami terapeuty zajqciowego w zakresie dzialati rehabilitacyjnych do jakich jest uprawniony.

W wyniku realizacji treici programowych shchacz powinien wykazywad nastqpujqce postawy:

partnerstwa wobec pacjenta; akceptacji pacjenta z jego zmniejszonq sprawnoicis odpowiedzialnoici za jakoiC kontakt6w z pacjentami i zrozurnienia potrzeby motywowania ich do aktywnego udzialu w rehabilitacji. TreSci zawarte w tym przedmiocie sq Sciile skorelowane z treiciami takich

przedmiot6w jak, psychologia, socjologia, pedagogika, patologia z zarysem chorbb o m terapia zajgciowa.

Terapeuta zajqciowy jest jednyrn z czlonk6w zespdu rehabilitacyjnego lub terapeutycznego. Mimo pewnej wymiennoici r61 nie moha podejmowa6 zadari wymagajqcych odpowiedniego przygotowania zawodowego, np. do produkcji protez, dawkowania lekbw lub psychoterapii glqbinowej. Jako uczestnik zespolu powinien dobrze rozumie4 na czym polegajq te metody, w jaki sposhb polqczy6 je naleiy i wykorzystad ich skutki w prowadzeniu terapii zajqciowej.

Zatem wiedza terapeuty zajgciowego odnosi siq do zadari trojakiego rodzaju. Pierwsza grupa czynnobi -to ta, w kt6rej terapeuta bgdzie prowadzil

bezpoirednio i samodzielnie, np. gimnastykq og6lnousprawniajqcq, zajqcia sportowe, rbine formy rekreacji, przygotowanie do zawodu, usprawnianie w zakresie czynnoici *cia codziennego.

Druga grupa zajge rehabilitacyjnych - to te, w kt6rych terapeuta zajqciowy nie dziala sarnodzielnie, ale odgrywa czynnq rolq w zespdowej rehabilitacji, np. psychoterapia grupowa, podtrzymujqca, terapia behawioralna.

Trzecia grupa zajqt - to te zajqcia, kt6rym moina poiwiqciC stosunkowo najrnniej czasu. Jest to wiedza z zakresu dziahi rehabilitacyjnych, prowadzonych wylqcznie przez innych czlonk6w zesph .

DobQ i uklad treici obejmuje og6lne wiadomoici z zakresu rehabilitacji oraz szczegsowe ombwienie zagadnieri z zakresu rehabilitacji w wybranych dzialach medycyny.

W wyborze metod nauczania naleiy preferowac metody aktywizujqce, kt6re rozbudzqu shchaczy zainteresowanie przedmiotem oraz wyrobiq urniejqtnoik aktywnego dziah~ w rozwia~ywaniu okreilonych zadari i problemow.

Bardzo wainym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja osi&qk skuchaczy, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodqbnionych celow ksztdcenia.

Ocenianie powinno mieC charakter jakoiciowy i by6 przeprowadzone wg uprzednio sprecyzowanych kryteriow i wymagari. Og6lne lqyteria oceny wiadomokci i urniejqtnokci nabytych przez shchacza powinny obejmowae nastqpujqce czynnoici:

zastosowak rohe techniki usprawniania w zalehoici od rodzaju schorzenia, wieku pacjenta i jego mozliwoSci psychofizycznych bod kontrolqmagistra rehabilitacji ruchowej); wspblpracowak z zespolem terapeutycznym; ocenik wydolnoik pacjenta;

* zainteresowak pacjenta roinymi technikami usprawniania; umotywowa6 pacjenta do aktywnego udziah w zajqciach; udzielik pomocy w rozwiqqwaniu problem6w w codzielmym iyciu osoby niepehosprawnej; wsp6hczestniczyc w organizacji i prowadzeniu rekreacji, rozrywek kulturalnych, zajqC sportowych; wsp6lorganizowaC turnusy rehabilitacyjne dla rbknych gnlp chorych. Wyiej wymienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowak i poinfdnnowa~ o nich shchacza. Sprawdzanie osiqgniqC shchaczy mokna przeprowadzik w fonnie pisemnej,

ustnej oraz zadari praktycznych za pomocT - pytari problemowych i polecen; - testow dydaktycznych o r6inej formie zadab, np. wielokrotnego wyboru,

z luka, uzupelnien, h6tkiej odpowiedzi; - ukierunkowanej obserwacji czynnoici shchaczy podczas wykonywania z a d ~

formulowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici

nauczania, ktorq naleiy przeprowadzik przed podjqciem procesu ksztalcenia. Podstawowq metoda, realizacji materiah nauczania jest wyklad

konwersatoryjny prowadzony z zastosowaniem r6i;norodnych Srodk6w dydaktycznych. Na zajqciach teoretycznych naleiy nawiqqwak do w y d 6 w eksperymentalnych badah skutkow ograniczenia aktywnoici cztowieka.

~wiczenia naleiy przeprowadzak w dobrze wyposaionej klasopracowni lub w placowkach sluiby zdrowia (w miarq moiliwoici szkoly). Na Cwiczeniach naleiy nauczyk shchaczy poskgiwania siq wybranymi metodami oceny wydolnoici fizycznej pacjenta (np. proba ortostatyczna, steptest itp.).

Uwagi szczegblowe

Tematy 1 - 3

We wstqpie naleiy zapoznaC shchaczy z romojem rehabilitacji w Polsce i na Swiecie. PrzedstawiC cele i zadania rehabilitacji w stosunku do r62nych grup chorych przebywajqcych w plac6wkach sluiby zdrowia (szpital, oirodek rehabilitacji, sanatorium, dom pomocy spolecznej, sp6ldzielnia inwalidzka, itp.). Zwr6cid uwagq na skutki choroby, urazy lub h e upoiledzenia sprawnoSci organivnu oraz metody rehabilitacji. W przypadku niepelnosprawnego dziecka zwr6cid uwagq na koniecznoSd prawidlowej oceny jego moiliwoki psychofizycznych oraz na zapewnienie dziecku kontakt6w z grupqr6wie5niczq.

W kolejnych wyldadach i Cwiczeniach d~&o uwagi nalee poSwieciC podstawowyrn technikom stosowanych w kinezyterapii. Wszystkie Cwiczenia z pacjentem powinny by6 wykonywane przez shchaczy pod kontrolq specjalisty usprawniania ruchowego, a nale2y poprzedzaC je Cwiczeniarni wykonywanymi wzajemnie przez shchaczy.

Wiedzq z zakresu fizykoterapii naleky potraktowad bardzo og6lnie. Slchacz nie powinien obsfugiwad aparatury, a jedynie znaC jej dzidanie, wplyw na ustr6j czlowieka.

Realizujqc temat rehabilitacja w wybranych dzialach medycyny, proponuje siq mr6ciC uwagq shchaczy na wyksztalcenie umiejqtnobi poslgiwania siq sprzqtem ortopedycznym i pomocami technicmymi oraz na ich obshgq. Na Cwiczeniach shchacze powinni mieC moiliwoSC prowadzenia terapii ruchem w wybranych dzialach medycyny pod kontrolq specjalisty wedhg opracowanego przez tego specjalistq programu. Uzupehieniem przedmiotu wskazany jest udzial shchacza przynajmniej w jednym turnusie rehabilitacyjnyrn.

Plansze, schematy, wykresy, rysunki Foliograrny Filmy dydaktyczne Przybory, przyrzqdy, aparaty, sprzqt rehabilitacyjny, wyposaienie Zarzqdzenia, instrukcje, przepisy

5. LITERATURA

1. Ames L. B., Baker S. M.: Rozw6j psychiczny dziecka. Gdahsk: Gdahskie Wydawnictwo Psychologiczne 1994

2. Bartkowiak Z.: Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania. Warszawa: WSiP 1986

3. Bogdanowicz M.: Metoda dobrego startu. Warszawa: WSiP 1989 4. Bryl W.: Zarys reumatologii. Warszawa: PZWL 1989 5. Buczkrewicz M.: Rehabilitacja w chorobach miqiniowych. Warszawa:

PZWL 1993 6. Ekdawi M.Y., Conning A.M.: Rehabilitacja psychiatryczna. Warszawa:

PZWL 1995 7. Finnie N.R.,: Domowa pielqgnacja malego dziecka z poraieniem m6zgowym.

Warszawa: TOR 1993 8. Fizykoterapia. Red. A. Zembaty. Warszawa: PZWL 1987 9. G6ral6wna M., H o l d a k a B.: Rehabilitacja malych dzieci z wadq sluchu.

Warszawa: PZWL 1993 10.Koicielska M.: Nowe oblicza upo4ledzenia umyslowego. Warszawa:

PZWL 1994 11 .Larkowa H.: Czlowiek niepelnosprawny. Warszawa: PWN 1987 12.M6zgowe poraienie dzieciqce. Red. R. Michalowicz. Warszawa: PZWL 1986 13.Najczqstsze schorzenia narzqdu ruchu. Red. M. Borkowska.

Wydawnictwa Pelikan 1989 14.Rehabilitacja. Red. I. Kuch. Warszawa: PZWL 1989 15.Rehabilitacja medyczna. Red. W. Dega , M. Milanowska. Warszawa: PZWL

1993 16.Rehabilitacja os6b niepelnosprawnych. Red. I. Mikulski., A. Naurnan.

Warszawa: Wydawnictwo Sp62dzielcze 1982 17.Rudnicki S., Smolicz R.: Rehabilitacja po zawale serca. Warszawa: PZWL

1987

Literature naleiy uzupelniad na bieiqco w miarq ukazywania siq nowych pozycji wydawniczych.

TERAPIA ZAJQCIOWA

1. SZCZEGOLOWE CELE KSZTALCENIA

W wyniku zorganizowanego procesu ksztalcenia shchacz powinien umieC:

projektowa6, organizowaC i wyposaia6 pracowniq terapii zajqciowej; sporzqdzad arkusz obserwacji pacjenta; sporz@zaC indywidualny i grupowy plan terapii zajqciowej; prowad& terapiq zajqciowq w odniesieniu do pacjent6w z poszczeg6lnymi schorzeniarni; oceniaC sytuacjq zdrowo~pacjenta w chorobie i dobieraC odpowiednie techniki terapii zajqciowej; projektowak i wykonywaC pomoce do pracy z pacjentem; prowadziC dokumentacjq ; interpretowad zmiany zachodzqce w psychice czlowieka pod wplywem choroby i uczestnic* w tworzeniu systemu wsparcia dla pacjenta.

2. TRESCI NAUCZANIA

Podzial treici naczania

LP. Tematy teoretycme



1 . 2.

3

4.

5

6.

Zajecla

Wprowadzenie do przedmiotu Teoretyczne podstawy terapii zajeciowej Charakterystyka pracy terapeuty zajeciowego Podstawowe urzqdzenia i sprzet do roaych form terapii zajeciowej Organizacja, metodyka i zasady prowadzenia terapii zajeciowej Metody oddzialywari psychoterapeutycznych


Cwczenla

Razem

ogaern

3 5

7

11

7

5

2 40

- -

2

5

5

3

2

Semestr I1

3 5

9

16

12

8

4 17

7.

5 7

5 godzin tygodniowo Terapia zajeciowa w podstawowych dzialach medycyny 1. Terapia zajeciowa w chinugi 2. Terapia zajeciowa chorych

z dysfunkcjq narzqdu ruchu 3. Terapia zajeciowa w ortopedii 4. Terapia zajeciowa w chorobach

neurologicznych 5. Terapia zajeciowa w chorobach

ukladu kqzenia 6. Terapia zajeciowa w chorobach

ukladu oddechowego 7. Terapia zajqciowa w geriatrii

Do dyspozycji nauczyciela Razem

3 10

6 8

8

6

6 4

51

3 8

5 8

8

6

6 -

44

6 I8

11 16

16

12

12 4

95

Temat 1: Wprowadzenie do przedmiotu

LP.

Rys historyczny i rozwoj terapii zajqciowej w Swiecie i w Polsce. Miejsce terapii zajeciowej w naukach medycznych i za1ei;noSci pomiqdzy terapiq zajeciowq a innymi gdqziami medycyny.

Temat 2: Teoretyczne podstawy terapii zajgciowej

Tematy

Istota i cele terapii zajeciowej - aspekt fizyczny, psychologicmy i spoleczny oraz kwestia preorientacji zawodowej. Definicja terapii zajqciowej. Zadania

teoretycme Semestr I11

2 godziny tygodniowo


7.

Zajecia

Terapia zajeciowa w podstawowych dzidach medycyny cd. 8. Terapia zajeciowa w pediatrii 9. Terapia zajeciowa w chorobach

psychicmych 10. Terapia zajeciowa w chorobach

nowotworowych Do dyspozycji nauczyciela

Cwiczenia

Razem ,

Ogaem

8 10

3

2 23

6 6

3

-


14 16

6

2 15

7.

38

Terapia zajqciowa w podstawowych dziaiach medycyny I I. Terapia zajeciowa w ginekologii

i polobctwie 12. Terapia zajeciowa os6b

z opoikionym rozwojem umyslowym 13. Terapia zajqciowa o d b

niewidomych 14. Terapia zajeciowa os6b ghchych

i gluchoniemych Do dyspozycji nauczyciela


3

4

3

3

2 15 129

3

4

3

3

-

6

8

6

6

2 13 89

28 218

terapii zajqciowej w procesie adaptacji i readaptacji czlowieka chorego i niepefnosprawnego, Klasyfikacja terapii zajqciowej i jej etapy. Formy i metody terapii zajqciowej. Terapia praca, terapia ruchem, rekreacja, socjoterapia, muzyko- i arteterapia, organizacja czasu wolnego, biblioterapia i inne.

Temat 3: Charakterystyka pracy terapeuty zajeciowego

Organikacja pracy zespoh diagnostycno-terapeutycznego. Rola i miejsce terapeuiy zajqciowego w zespole diagnostyczno-terapeutycznym i lllnych placitwkach ochrony zdrowia i pomocy spdecznej.

Zadania i o b o w i e terapeuty zajqciowego w zaleinoici od stanowiska pracy. Zasady prowadzenia dohunentacji.

Uqdzenie i wyposaienie pracowni, oddzialy terapii zajqciowej. Koordynacja zajqC z zakresu terapii zajqciowej z innymi formami leczenia usprawniajqcego oraz regdaminem danej placowki.

Dokurnentowanie prac przez cl~orycb - wystawy, kiennasze, aukcje.

1. SporzqdziC karty przebiegu terapii zajqciowej oraz kartoteki pacjenta. 2. ZaprojektowaC plan pracy z pacjentem w danej plac6wce. 3. SporzqdziC plan wyposaienia pracowni lub oddzidu.

Temat 4: Podstawowe urzqdzenia i sprzrt do rbinych form terapii zajsciowej

Wyposaienie poszczegolnych pracowni terapii zajqciowej w urzqdzenia i sprzqt. Metody adaptacji stanowisk pracy przy roaych dysfunkcjach. Wyrabianie nawyku poshgiwania siq sprzqtem ulatwiajqcym iycie.

1. PoshgiwaC siq sprzqtem datwiajqcym iycie. 2. PrzeprowadziC instnrktai poslugiwania siq sprzqtem ulatwiajqcym iycie

w czynnoiciach iycia codziennego. 3. Dobra6 pornoce potrzebne do prowadzenia terapii zajqciowej w konkretnym

przypadku. 4. ZaprojektowaC pornoce w poszczegolnych formach terapii zajqciowej.

Temat 5: Organizacja, metodyka i zasady prowadzenia terapii zajeciowej

Rodzaje dobom form i uldad zajqd. Rodzaje prac stosowanych w terapii zajqciowej w poszczeg6lnych dzialach medycyny. Wskazania i przeciwwskazania przy doborze zajqd terapii zajeciowej. Stopniowanie trudnoici. CzynnoSci iycia codziennego. Ocenianie przydatnohci zawodowej. Poziom intelektualny i zainteresowania a poziom motywacji do zajqC. Rola i zadania zajq6 kulturalno - oSwiatowych i rekreacyjnych. Podstawowe formy rekreacji.

Cwiczenia

1. SporzqdziC indywidualny i grupowy program terapii zajqciowej na podstawie uzyskanych danych o pacjencie.

2. Dobra6 formy potrzebne do prowadzenia terapii zajqciowej w konkretnym przypadku.

3. ZaprojektowaC zajqcia rekreacyjne w zaleinoSci od skladu grupy.

Temat 6: Metody oddzialywari psychoterapeutycznych

Pojqcie terapii spolecznej. Psychoterapia, socjoterapia a terapia zajeciowa - r6hice i podobieristwa. Metody rozmowy, wywiadu i obsenvacji. Metody i formy oddzialywania na pacjenta. Organizowanie lub wmacnianie systemu oparcia pacjenta. Przystosowanie pacjenta do powrotu do @cia w dostqpnych dla niego warunkach. Wskazanie pacjentowi jego moiliwoici. Oddzialywanie na osoby znaczqce w iyciu pacjenta. Inne formy terapii Srodowiskowej. Terapeutyczne i diagnostyczne znaczenie zajqd terapii zajqciowej.

Cwiczenia

1. SporzqdziC plan rozmowy z pacjentem. 2. Sporzqlzi6 arkusz obserwacji pacjenta. 3. SporzqdziC plan wywiadu o pacjencie.

Temat 7: Terapia zajeciowa w podstawowych dzialach medycyny

I . Terapia zajqciowa w chirurgii

Indywidualne problemy pacjenta chirurgicmego w zaleknoSci od zrnian chorobowych, stanu emocjonalnego pacjenta, rokowania i wyniku operacji. Cele i zadania terapii zajeciowej w okresie przedoperacyjnyrn i pooperacyjnym, w zaleinoSci od operowanego narzqdu.

Terapia zajeciowa w chirurgii dzieciqcej.

Przeprowadzif, zajqcia z terapii zajqciowej z pacjentem chirurgicznym oraz om6wiC je.

2. Terapia zajeciowa chorych z dysfunkcjq narzqdu ruchu

Indywidualne problemy pacjenta wymkajqce z rodzaju, przyczyn choroby, jej przebiegu, zmian chorobowych oraz fazy. Rola usprawniania fizycznego, psychicmego i spolecznego w przypadku choroby przewleldej. Dob6r zajef, do danej choroby. Znaczenie czasu pracy oraz dozowania zajqC w zaleinoici od stanu pacjenta. Nauka czynnoici iycia codziennego. Uczenie poshgiwania siq sprzetem datwiajqcym iycie oraz wyrabianie nawyku poshgiwania siq na co dzieri tym sprzgtem. Terapia zajqciowa jako kontynuacja leczenia fizjo- i kinezyterapeutycznego oraz balneologicznego. Forrny oddziatywania terapeutycznego. Wskazania mozliwoici zawodowych. Terapia zajeciowa w warunkach sanatorium. Znaczenie zajqC kulturalno-oiwiatowych.

1. PoslugiwaC siq sprzqtem ulatwiajqcym kycie w przypadku dysfunkcji narzqdu ruchu.

2. PrzygotowaC propozycje zaj& z terapii zajqciowej dla wyiej wymienionych chorych w warunkach szpitala i sanatorium.

3. PrzeprowadziC proponowane zajecia w grupie Cwiczeniowej i om6wiC je.

3. Terapia zajgciowa w ortopedii

Indywidualne problemy pacjenta wynikajqce z rodzaju, przyczyn, przebiegu i rodzaju zmian chorobowych. Dob6r zajqC dla chorych z amputowan$ koliczynq lub obiema przed i po oprotezowaniu. Terapia zajqciowa dla chorych z arnputacja, wrodzona, Nauka czynnoSci kycia codziennego. Dob6r zajqC dla pacjenta z uszkodzeniami i zmianami w obrqbie krqgoslupa. Wyuczenie poshgiwania siq sprzqtem ortopedycznym w czynnoiciach kycia codziennego. Terapia zajgciowa w przypadkach chorych ze zmianami znieksztdcaja,cymi stawy.

ZaprojektowaC zajqcia z terapii zajqciowej dla wyiej wymienionych pacjent6w oraz om6wiC przeprowadzone zajqcia.

4. Terapia zajgciowa w chorobach neurologicznych

Indywidualne problemy pacjenta w zaleinoici od rodzaju, przebiegu i zmian wynikajqclch z rodzaju choroby. Cele i zadania terapii zajqciowej w przypadku paraplegii, herniplegii i udaru. Specyfika i dobdr zajqC. Samoobshga w zakresie czynnoSci iycia codziennego. Usprawnienie fizycme, psychicme oraz spolecme chorych z niedowiadami spastycmymi pochodzenia m6zgoweg0, a zwlaszcza pacjent6w z dzieciqcym poraieniem mdzgowym w zaleznoici od fazy. Nauczenie wykonywania czynnoici zycia codziennego, rozwijanie sprawnoici intelektualnych, prac domowych oraz przygotowanie do wykonywania zawodu.

PrzygotowaC propozycje zajqC terapii zajqciowej dla wyzej wymienionych chorych, przeprowadziC je oraz ombwiC.

5. Terapia zajgciowa w chorobach ukladu krqienia

Indywidualne problemy pacjenta w za1ei;noSci od przyczyny, przebiegu i rodzaju choroby ukladu krqkenia oraz jej fazy. Dob6r zajqC dla chorego w zale2noSci od stanu og6lnego pacjenta i jego wydolnoSci fizycznej. Znaczenie obserwacji chorego w czasie wykonywanych czynnobi. Objawy przeci@enia pracq. Znaczenie przenv w pracy. Wskazania i przeciwwskazania przy doborze zajqC usprawniajqcych. LiczebnoSC grupy i czas pracy. Rola muzyki, relaksu i innych form zajqC usprawniajqcych w przypadku stan6w przed i pozawa~owych. Znaczenie rekreacji w profilaktyce chordb &adu kr@enia. Zasady prowadzenia terapii zajqciowej i jej znaczenie oraz formy w leczeniu sanatoryjnym.

SporzqdziC propozycje i przeprowadziC zajqcia z terapii zajqciowej dla chorych z chorobq niedoknvienia serca w szpitalu i sanatorium oraz om6wid je.

6. Terapia zajgciowa w chorobach ukladu oddechowego

Indywidualne problemy pacjenta w zaleinoici od przebiegq rodzaju zmian i fazy choroby ukladu oddechowego. Wskazania i przeciwwskazania przy doborze zajqd z terapii zajqciowej. Znaczenie usprawniania fizycznego, psychicmego i spotecznego w przypadkach przewleklych schorzeri pulmonologicznych. Preorientacja zawodowa. Rola zainteresowah pacjent6w. Znaczenie zajqd kulturalno-oiwiatowych. Rola i cel zajqC w terapii zajqciowej w czasie leczenia sanatoryjnego.

Cwiczenia

Przeprowadzid zajqcia z terapii zajqciowej z chorymi w warunkach szpitala i sanatorium oraz om6wiC przeprowadzone zajqcia.

7. Terapia zajgciowa w geriatrii

Dob6r zajqd i technik terapii zajqciowej w zaleinoici od stanu sprawnoici fizycmej i psychicznej pacjent6w lub pensjonariuszy w wieku starszym oraz sytuacji spolecmej i zawodowej tych os6b. Podtrzymywanie istniejqcego stanu zdrowia lub jego usprawnianie. Znaczenie aspektu psychicmego i spdecznego. Przedkenie zdolnobi do wykonywania czynnoici iycia codziennego i pracy. Znaczenie rekreacji. Problem niepehosprawnobi, zaleznoid od innych oraz izolacji spolecmej. Znaczenie organizacji czasu wolnego.

Cwiczenia

Zaprojektowad zajqcia z terapii zajqciowej dla pacjenta geriatrycmego z uwzglqdnieniem rodzaju plac6wki ochrony zdrowia lub pomocy spolecmej.

8. Terapia zajgciowa w pediatrii

Zrniany chorobowe powstale w wyniku schorzenia lub grupy schorzeri. Zaburzenia psychicme powstaie w wyntku dhgiego przebywania w placbwce ochrony zdrowia lub pomocy spolecmej. Choroba sieroca. Dob6r zajqC w zaleinoici od stopnia zabuzeli rozwoju fqcznego, psychicmego oraz wieku dzieci.

Zasady prowadzenia terapii zajqciowej. Podstawowe formy zajqC zabawowych. Rola i znaczenie zabawy dla romoju intelektualnego, usprawniania psychicmego, leczniczego i spolecznego. Powiqanie terapii zajqciowej z innymi zabiegami leczniczymi. Stopniowanie trudnoici i wysilku w oparciu o stan og6lny dziecka oraz jego zainteresowania. Rodzaje zabaw

i ich znaczenie w usprawnianiu leczniczym. Organizacja czasu wolnego w zaleznoici od wieku pacjent6w.

ZaprojektowaC zajqcia z terapii zajqciowej dla danej grupy wiekowej (uwzglqdniajqc podzial wedlug psychologii rozwojowej). Om6wiC przeprowadzone zajqcia.

9. Terapia zajgciowa w chorobach psychicznych

Ocena stanu potrzeb i mozliwo~ci pacjentbw w zaleinoici od rodzaju, przebiegu i fazy choroby. Programowanie i prowadzenie terapii zajqciowej w rbinego typu zaburzeniach psychicznych. Metody terapii: programy modyfikacji zachowari (trening kulinarny, higieniczny, umiejqtnoici spolecznych), spolecznoid lecznicza. Oddzialywania psychoterapeutyczne (arteterapia i muzykoterapia, biblioterapia, ergoterapia). Zajqcia rekreacyjne. Organizacja turnus6w rehabilitacyjnych. Rola terapii zajqciowej i jej cele w zaburzeniach psychicznych wieku dzieciqcego.

1. ZaprojektowaC zajqcia z terapii zajqciowej w zaleinobi od zaburzenia i om6wid propozycje.

2. Zaproponowad zajqcia z terapii zajqciowej w przypadkach chor6b psychicznych wieku dzieciqcego i om6wiC je.

10. Terapia zajeciowa w chorobach nowotworowych

Klasyfikacja, przyczyny, przebieg i zmiany chorobowe. Specyfika oddziah onkologicznego. Problemy psychologiczne chorych na chorobq nowotworowq. Wskazania i przeciwwskazania przy doborze zajqC z terapii zajqciowej, z uwzglqdnieniem pacjentbw w wieku romojowym. Formy oddzialywania terapeutycznego.

ZaprojektowaC zajqcia z terapii zajqciowej oraz je om6wiC.

11. Terapia zajgciowa w ginekologii ipdoinictwie

Klasyfikacja, przebieg i zrniany chorobowe. Zaleinoici psychosomatyczne. Specyfika psychologicznych problem6w w chirurgii ginekologicznej. Problemy ci@y patologicznej. Zaburzenia wegetatywne i psychicme kliiakteriurn. Wskazania i przeciwwskazania przy doborze zajeC z terapii zajeciowej. Znaczenie terapii ruchem. Formy oddzialywah terapeutycznych.

PrzeprowadziC zaj~cia z terapii zajeciowej oraz om6wii: je.

12. Terapia zajgciowa osbb z opbinionym rozwojem umysiowym

Klasyfikacja, przyczyny i objawy. Dob6r zajeC z terapii zajqciowej w zaleznoSci od stopnia upoiledzenia i wieku pacjenta. Wyuczenie czynnoici @cia codziennego. Wskazanie mozliwoSci zawodowych oraz ich wykwiczenie, doskonalenie i rozwijanie.

Cwiczenia

PrzygotowaC zajgcia z terapii zajeciowej dla wyzej wymienionych chorych oraz om6wi6 przeprowadzone zajgcia.

13. Terapia zajgciowa osdb niewidomych

Przyczyny, klasyfikacja os6b. Skutki psychologiczne naglej utraty wzroku. Postawy niewidomych. Tyflologia dziecieca. Problemy &choniewidomych. Dob6r prac i zajgk z terapii zajeciowej. Metody uczenia niewidomych. Wskazanie mozliwo~ci zawodowych. Formy dziakui terapeutycmych.

Cwiczenia

1. PoshgiwaC sie pomocami i sprzgtem tyflologicznym. 2. PrzeprowadziC zajgcia z terapii zajeciowej z pacjentami niewidomyrni

i niedowidzqcymi i om6wiC przeprowadzone zajecia.

14. Terapia zajgciowa dla osdb giuchych igiuchoniemych

Przyczyny i podzial. Definicja ghchoty i niemoty. Skutki psychologicme utraty shchu. Postawy. Sprzgt datwiajslcy iycie. Sposoby komunikowania siq, dob6r prac i zaj~C z terapii zajgciowej. Metody uczenia ghchych

i ghchonie~nych. Wskazanie lnoiliwoici zawodowych. Formy dzialari terapeutycznych.

1. PoslugiwaC siq sprzqtem ulatwiajqcym iycie. 2. PrzeprowadziC zajqcia z terapii zajqciowej z gh~chymi i ghclloniemymi oraz

omowiC przeprowadzone zajqcia.


Godziny te naleiy przeznaczyC na tematy nie objqte programem nauczania, a wynikajqce z rozwoju nauki.


Program przedmiotu terapia zajqciowa anierza do uksztahowania u shchaczy zasobu uporzqdkowanej i Wcjonalnej wiedzy oraz umiejqtnoici, &ore umozliwiaja, samodzielne prowadzenie zajqC z terapii zajqciowej jako jednego ze Srodk6w leczniczych.

W wyniks~ realizacji treici programowych u shchacza powinno uksztaItowaC siq nastqpujqce postawy:

odpowiedzialnoici za stan wlasnej wiedzy; tolerancji i poszanowania dla zachowab pacjentow; rzetelnoSci, poszanowania i odpowiedzialnoSci za wykonywanq pracq; elnpatii wobec chorych i podopiecznych; wrailiwoSci na potrzeby i problemy chorego. Poniewai terapia zajqciowa jest przedmiotem wiodqcym, powinien on bye

SciSle skorelowany z programarni pozostalych przedmiotow wykladanych w szkole.

Nauczyciel realizujqcy program powinien zapoznaC siq z opisem zawodu terapeuty zajqciowego, oraz dokonaC analizy treSci programu nauczania i wykazu uniejqtnoici, ktore powinien opanowaC shchacz. UmiejqtnoSci zawarte w programie powinny by6 przedstawione shtchaczom pod kqtem przydatnokci opanowywanej wiedzy w przyszkej pracy zawodowej.

W doborze metod nauczania naleiy preferowaC metody akQwzujace shtchacza do samodzielnego poszerzania wiedzy, do samodzielnego rozwimania stajqcych przed nirn zadari i problemow oraz do aktywnego udzialu w procesie ksztalcenia. W tym celu naleiy stosowaC roinorodne Srodki dydaktyczne, ktorych zastosowanie w trakcie zajqC wplywa w d m stopniu

aktywizujqco na romoj samodzielnego myilenia i przyswajania nowych informacji.

Bardzo w a y m zadaniem nauczyciela jest ewaluacja osiqgniqi: shchaczy, tj. sprawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrqbnionych celow ksztalcenia.

Ocenianie powinno mieC charakter jakoiciowy i by6 przeprowadzone wg uprzednio sprecyzowanych kryteriow i wymagari. Og6Ine kryteria oceny wiadomoSci i umiejqtnoici nabytych przez sfuchacza powinny obejmowai: nastqpujqce czynnoici:

zinterpfetowad i wykorzystad wiedzq dotyczqcqpracy z pacjentem; zanalizowai: cele i zadania terapii zajqciowej w odniesieniu do poszczeg6lnych chorob; zastosowak poprawnie poznane formy terapii zajqciowej; zorganizowai: i wyposaiyi: pracowniq lub oddzial terapii zajqciowej; prowad& dokumentacjq; zaprojektowak i wykonai: pomoce potrzebne do prowadzenia prac z pacjentem; wsp8pracowaC z zespolem specjalistow w danej placttwce; nawiqzaC wlaiciwy kontakt z chorym; zaobsenvowak i wyjainik rmiany zachodzqce u czlowieka w wyIllku choroby lub inwalidztwa i przeciwdzlalad im za pomocq Srodk6w i metod oddzialywari terapeutycznych; rozwinqk u czlowieka czasowo lub trwale poszkodowanego na zdrowiu zdolnoici do s'amodzielnego @cia; unikad wypowiedzi i wlasnych zachowari mogqcych wywrzed ujemny wplyw na przebieg choroby i proces leczenia pacjenta. Wyiej wymienione layteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowaC i poinformowaC o nich shchacza. Sprawdzanie osiqgniqC sluchaczy moina przeprowadziC w formie pisemnej,

ustnej oraz zadari praktycznych za pomocq: - pytari problemowych i poleceri; - testow dydaktycznych o roaej fonnie zadati, np. wielolaotnego wyboru,

z luk% uzupelnien, krotkiej odpowiedzi; - ukierunkowanej obsenvacji czynnoici shchaczy podczas wykonywania zadd

formulowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza heici

nauczania, ktorq naleiy przeprowadzii: przed podjqciem procesu ksztalcenia. Podstawowq formq realizacji przedrniotu sq wyldady konwersatoryjne

prowadzone z zastosowaniem r6inorodnych irodkbw dydaktycznych oraz Cwiczenia ukierunkowane przez nauczyciela, a prowadzone przez shchaczy.

Uwagi szczegdlowe

Tematy 1 - 6

Realizujqc problematykq zawartq w tych dzialach tematycznych naleiy zapoznaC sluchaczy z podstawowymi zagadnieniami terapii zajqciowej, jej organizacja, fonnami i zasadarni prowadzenia.

UkazaC role i zadania terapeuty zajqciowego oraz jego miejsce w zespole diagnosty~zno - terapeutycznym lub innyln zespole specjalistycznym.

Sfuchacz powinien takie zapoznaC siq z metodami oddzialywd psychoterapeutycznych. Szczegolnie naleiy mociC uwagq na sposob poprawnego prowadzenia romowy, wywiadu oraz obsenvacji.

Temat 7

Terapia zajqciowa w podstawowych dzialach medycyny jest zagadnieniem wiodqcym. Omawiaj%c ten dzial progsamowy w pierwszej kolejnoici naleiy zapoznak sfuchaczy z celami i zadaniami terapii zajqciowej w podstawowych dzialach medycyny. W realizacji tego tematu niezbqdne jest szczeg6lowe przedstawienie przyczyn, przebiegu, a d a s z c z a zmian patologicznych w wymienionych chorobach, jak rowniez uwypuklenie wynikajqcych z choroby problemow pacjenta, kt6re to warunkujq dobor form i metod stosowania terapii zajqciowej w zajqciach indywidualnych i gn~powych.

W czasie Cwiczen naleiy natomiast dqzyC do wyrobienia u sluchaczy bieglej umiejqtnoici programowania zajqC w poszczegolnych przypadkach oraz tw6rczego rozwijania wiadomoici. Naleiy podkre6laC role przygotowywania programu pomocy dla kaidego przypadku, znaczenie obsenvacji pacjenta, koniecznoik elastycznoici w prowadzeniu zajqC oraz umiejqtnoici nawiqzywania poprawnego kontaktu z pacjentem.

Naleiy takie zwr6ciC uwagq na prowadzenie terapii zajqciowej z grupami os6b szczegolnie niepelnosprawnymi ze wzglqdu na utrudnione komuulkowanie siq z nimi. Naleiy ukazaC podstawowe zasady komunikacji i sposoby prowadzenia zajqC, wskazujqc na moiliwoici wyzej wymienionych. Ponadto naleiy zwr6ciC uwagq na integracjq poszczeg6lnych temat6w nauczania z realizacjq nauczania rehabilitacji oraz zajqciami praktycznymi.


Plansze, schematy Foliogamy Przezrocza Filmy dydaktyczne, taimy z nagranimi

5. LITERATURA

1. Bilikiewicz T.: Psychiatria. Warszawa: PZWL 1987 2. Jasiriski K.: Choroba niedoknvienna serca. Warszawa: PZWL 1987 3. Milanowska K.: Terapia zajqciowa. Warszawa: PZWL 1986 4. Milanowska K.: Techniki terapii zajqciowej. Warszawa: PZWL 1987 5. Milanowska K.: Kinezyterapia. Warszawa: PZWL 1985

Literature naleiy aktualizowak na bieiqco w miare ukazywania siq nowych pozycji wydawniczych.

PMCQWNIA TERAPII ZAJQCIOWEJ

1. SZCZEGOLOWE CELE KSZTALCENIA

W wylllku zorganizowanego procesu ksztalcenia sluchacz powinien urnied:

planowad i uzupehiad sprzqt i materialy do prowadzenia terapii zajqciowej; dbad o estetyczny wyglqd pracowni i bezpieczeIistwo uczestnik6w zajqd; stosowad w praktyce r6ine techniki terapii zajqciowej; opracowywad zbiorowe i indywidualne programy terapii zajqciowej; stwarzad terapeutyczq atmosferq i kierowad grupa, na zasadzie partnerstwa; prowadzik obsenvacjq dotyczqca, postqpu w rehabilitacji cholych w pracowni.

2. TRESCI NAUCZANIA


Temat 1: Umiejgtnoici spoleczne i komunikacja interpersonalna

Podstawowe umiejqtnoici spdeczne: - nawiqzywanie kontaktu, - przyjmowanie i przekazywanie informacji zwrotnych ; - uczenie pacjenta nawiqzywania i utrzymywania kontakt6w spolecznych rnimo

ograniczeri sprawnoSci; - rozwiwywanie sytuacji trudnych. Elementy asertywnoici; - planowanie programu treningu nacelowanego na gl6wne deficyty sprawnoici

(np. nieumiejqtnoSC przekonywania, nieSmialoiC, zachowania agresywne, lqk); - uczenie siq doiwiadczeri interpersonalnych w konwencji ,,tu i term"; - anaiiowanie u c d wlasnych i innych ludzi; - otwarte komunikowanie wlasnych u c d , przejawianie autentycznoici

w stosunkach interpersonalnych; - trafhe interpretowanie intencji innych ludzi; - rozwijanie zdolnoici do postqpowania z innymi ludimi na zasadzie wsp6lpracy

i wsp6lzaleinoSci.

Temat 2: Higiena osobista i gospodarstwa domowego

Podstawowe umiejqtnoici z zakresu higieny osobistej oraz higieny gospodarstwa domowego: - mycie wlos6w; - wdraianie higieny osobistej; - dostosowywanie odzieiy do warunk6w kliitycznych; - uczenie zasad kosmetyki; - uiywanie i konsenvowanie sprzqtu gospodarstwa domowego; - naprawianie drobnego sprzqtu; - czyszczenie odzie2y z r6inych tkanin, - usuwanie plam; - czyszczenie obuwia; - czyszczenie i dokonywanie renowacji mebli; - czyszczenie podl6g i wyldadzin; - ksztaltowanie estetyki wnqtrz mieszkalnych; - regulowanie oSwietlenia wedhg zasad; - wentylowanie pornieszczeri wedlug zasad.

Temat 3: Krbj, szycie, reperacja odzieiy i haft

Podstawowe umiejqtnoSci z zakresu kroju, szycia, reperacji odziezy oraz haftu: - szycie rqczne (nauka iciegbw, dziergania dziurek, przyszywania guzik6w);

- dobieranie haft6w; - szycie na maszynie (nauka szycia na maszynie); - konsenvowanie maszyny do szycia; - wykrywanie usterek maszyny i dokonywanie drobnych napraw; - zdejmowanie miary; - sporzqdzanie formy; - korzystanie z iumali; - krojenie tkanin, - reperowanie odzieiy; - skracanie; - zwqzanie i poszerzanie; - cerowanie.

Temat 4: Wyroby w drewnie, metalu oraz w sk6rze

Podstawowe umiejqtnoici z zakresu wykonywania prac w drewnie, metalu oraz sk6rze: - okreilanie wlaiciwogci drewna (fjrczne, chemiczne, mechanicme,

technicme); - rozpoznawanie gatunk6w drewna i ich zastosowanie; - wykrywanie wad technicznych drewna; - rozpoznawanie i wykrywanie wlaiciwoici p6lfabrykat6w drewna; - poshgiwanie siq materialami pomocniczymi: klejami, lakierami, narzqdziami

tokarskii i rzeibiarskimi; - stosowanie technik klejenia drewna; - barwienie drewna; - malowanie, politurowanie i woskowanie; - adaptowanie narzqdzi do okreilonych niepehosprawnobi; - okreilanie wlaiciwoici fizycznych i chemicznych metali; - dokonywanie obr6bki plastycznej blachy; - zaplanowanie stanowiska pracy i wyposaienie w narzqdzia pracy; - ciqcie, formowanie, fakturowanie, nitowanie, polerowanie, itp.; - dokonywanie obr6bki drutu; - okreilanie wiaiciwoici i zastosowania sk6ry; - dobieranie narzqdzi; - poslugiwanie siq technikami pracy w sk6rze.

Temat 5: Rekodzielo

Podstawowe umiejqtnoici z zakresu r~kodziela artystycznego i oweg go: - okreilanie wtaiciwoici wl6kna naturalnego i sztucmego;

- dobieranie wl6kien do dziewiarshva rqcznego; - korzystanie z wzor6w; - stosowanie podstawowych i zlozonych Scieg6w szydelkowych i na drutach; - dobieranie splot6w tkackich; - obshgiwanie warsztatu tkackiego; - tkanie w ramkach; - wykonywanie makram.

Temat 6:'Przygotowywanie iywnoSci

Podstawowe umiejqtnoSci z zakresu prowadzenia gospodarstwa domowego: - przygotowywanie posilk6w wedhg zasad kywieniowych; - dobieranie wartoici kalorycznych i sldadnik6w iywnoiciowych uwzglqdniajqc

zasady iywienia; - dokonywanie obr6bki cieplnej i mechanicznej produkt6w iywnoiciowych; - przechowywanie produkt6w zywnoSciowych; - ukladanie jadlospisu; - przyrzqdzanie potraw, miqdzy innymi dietetycznych; - stosowanie zasad zywienia dietetycnego; - estetyczne i higieniczne przygotowywanie i spoiywanie posilk6w; - nauczenie wykonywania czynnoici Minarnych osoby niepehosprawnej; - nauczenie poshgiwania siq sprzqtem kuchennym osoby niepehosprawnej

i dostosowywcmie narzqdzi i urzqlzeri do jej potrzeb; - planowanie budietu domowego ze szczeg6lnym uwzglqdnieniem wydatk6w

na iywnoSC; - projektowanie zakup6w ~ n o S c i o w y c h na jeden dzieri lub tydzieh dla

rodziny.

Temat 7: Organizacja czasu wolnego

Podstawowe umiejqtnoici jakie powinien wykazad shchacz organizujqc czas wolny podopiecznego: - popularyzowanie czytelnictwa; - dostarczanie chorym ksieek i prasy; - organizowanie konkurs6w na temat literatury; - inscenizowanie utwor6w; - organizowanie wieczordw autorskich; - organizowanie wieczor6w poezji; - organizowanie k6l miloSnik6w k s i m ; - uczenie korzystania z program6w telewizyjnych i radiowych; - dobieranie film6w; - dyskutowanie na temat film6w i sztuk teatralnych;

- organizowanie wycieczek do teatru; - prowadzenie gry na instrumentach w podstawowym zakresie; - prowadzenie gier i zabaw towarzyskich (gluchy telefon, zagadki wsp6lnie

ukladane, opowiadania, konkursy, fanty, itp,); - prowadzenie gier stolikowych (domino, pcheki, bilard, halma, brydi, itp.); - prowadzenie gier ruchowych (szukanie schowanego przedrniotu, zamiana

rniejsc, sztafeta, itp.); - kultywowanie tradycji (malowanie pisanek, Spiewanie kolqd, urzqdzenie

wigilii, hienin, itp.); - stosowanie ma4ych form teatralnych; - organizowanie teatru lalek; - stosowanie muzykoterapii biernej i czynnej; - shchanie muzyki; - dobieranie utwor6w muzycznych (prowadzenie i om6wienie); - organizowanie wspolnego $iewu; - organizowanie wycieczek do muze6w, zabytk6w kultury, itp.; - dobieranie odpowiednich ksi@ek, filmbw, gier do moiliwoSci percepcyjnych

i zainteresowah os6b niepehosprawnych; - prowadzenie i uczestniczenie w gimnastyce og6lnousprawniaj~cej,

grach ruchowych, choreoterapii; - plywanie; - jeidienie na rowerze; - organizowanie turnus6w wedlug wskazak - organizowanie r6inego rodzaju turnusow, oboz6w wqdrownych, turnus6w pod

namiotami, w oirodkach wczasowych, itp.; - zakwaliowanie uczestnik6w i personelu; - wykonanie kosztorysu; - przygotowanie uczestnik6w; - ocenianie warunkbw turnus6w; - prowadzenie dyscyplin sportowych (bieganie na kr6tki dystans, bieg sztafetowy, skok w dal, wzwyz, koszykbwka, siatkbwka, plywanie, kometka).

Temat 8: Plastyka

Podstawowe umiejqtnobi potrzebne przy prowadzeniu pracowni plastycznej terapii zajgciowej : - wykorzystywanie w celach terapeutycznych i diagnostycznych ekspresji

plastycznych czlowieka; - stosowanie Swiatla i koloru w zalehoSci od rodzaj6w banv; - analizowanie dzialania banv na organizm czlowieka; - stosowanie kompozycji plastycznych na plaszczyznach i w przestrzeni,

- analizowanie ekspresji form plastycznych; - przygotowywanie material6w malarskich; - uiywanie i konsenvacja pedzli; - przygotowywanie i stosowanie farb zgodnie z ich wl&ciwokiami; - malowanie na papierze i pI6tnie; - W a n i e stempli i szablonu; - lakierowanie; - stosowanie r6inych technik rysunku, - rysowanie olbwkiem, wqglem, kredq, itp.; - stosowanie rytownictwa (gipsoryt, lmoryt, drzeworyt i inne); - lepienie z gliny, plasteliny, modelmy, itp.; - wykonywanie zabawek i ozd6b z papieru, kartonu, tektury oraz r6inego

rodzaju odpadbw: pudelek, tubek, nakrqtek, skrawk6w material6w, sk6ry, szyszek, itp.

Temat 9: Ergoterapia

Podstawowe umiejqtnoSci z zakresu ergoterapii: - dobieranie pracy wedhg stanu zdrowia, potrzeb i zainteresowd pacjentbw; - instrumentalne wykorzystywanie cech pracy; - szukanie pracy; - zaprezentowanie swoich mo~liwoici i umiejqtnoSci w pozytywnym Swietle

przysztemu pracodawcy; - aduowanie procesu pracy; - dobieranie wynagrodzenia ksztaltujqcego motywacje pracy; - prowadzenie dokumentacji przebiegu pracy.

Temat 10: Zajecia fakultatywne

Zajqcia fakultatywne przeznaczone sq do realizacji wedlug mozliwo~ci szkoly - wyboru realizowanych zajeC dokonuje rada pedagogiczna.

Podstawowe czynnoici z zakresu introligatorstwa: - dobieranie materid6w stosowanych w introligatorstwie @spier, kartony,

tkaniny, irodki iqczqce, ht, kleje); - wykonywanie prac z papieru, kartonu, tektury, oprawianie ksi@ek, klejenie

pudelek.

2. Fotografowanie

Podstawowe umiejqtnobi z zakresu fotografowania: - korzystanie z aparatu fotograficznego, wykonywanie zdjq6.

3. Obsiuga komputera

Podstawowe umiejqtnobi z obslugi komputera: - poshtgiwanie siq komputerem jako narzqdziem pracy.


Godziny te naleky przeznaczyC na tematy nie objete programem nauczania, a wynikajqce z rozwoju nauki i techniki.

UWAGI 0 REALIZACJI

Realizacja umiejqtnobi zawartych w programie nauczania pracowni terapii zajqciowej wyrnaga zorganizowania odpowiednich pracowni z pehym wyposaieniem gwarantujqcym zdobycie tych urniejqtnodci.

W wyIllku reakacji programu shchacz powinien wykazad postawy: wrailiwodci na najdrobniejsze postqpy u pacjent6w i wykorzystywak je do dalszej motywacji; 2yczliwoSci wobec pacjent6w oraz o d b z ktbrymi wsp6lpracuje. Na zajqcia w pracowni sluchacze powinni by6 podzieleni na grupy 6 -12

osobowe w zaleinoici od rodzaju pracowni. W I i I1 semestrze shchacz powinien opanowaC kolejno r6ine techniki

terapii zajqciowej oraz nauczyk siq wspdpracowa6 w grupie. Shchacze stanowiq model malej grupy, w kt6rej rozwiaguje siq powstale w trakcie zajq6 trudnoSci i napiqcia. Naleky d@yC do osiqgniqcia takiego poziomu umiejqtnohi praktycznych w poszczeg6lnych technikach, kt6ry umoiliwi wykonywanie funkcji terapeuty w zakresie tych czynnoici.

W 111 i N semestrze shchacze prowadzqzajqcia z pacjentami pod kierunkiem os6b prowadzqcych pracownk terapii zajqciowej w plac6wce ochrony zdrowia lub pomocy spolecznej.

Do tej fazy prograrnu mom pnystqpid po uzyskaniu niezbqdnej wiedzy teoretycznej oraz opanowania technik terapii zajqciowej. Zajqcia fakultatywne realizowane sq w miare mozliwobi szkoly. 0 wyborze zajqd decyduje Rada Pedagogicma.

Bardzo wainym zadaniem nat~czyciela jest ewaluacja osiqgniec shchaczy, tj. sorawdzanie i ocenianie w zakresie wyodrebnionych cel6w ksztdcenia. Ocenianie powinno miek charalder jakoiciowy i by6 przeprowadzone wg uprzednio sprecyzowanych kryteriow i wymagah. OgoIne kryteria oceny wiadomoici i umiejqtnosci nabytych przez shchacza powinny obejmowak nastepujqce czynnoici:

nauczyk pacjenta nawiagywania i utrzymywania kontaktow spolecmych; nauczyk podopiecmego podstawowych zabiegow higienicznych; ukszt&owaC podstawowe nawyki higieniczne; nauczyk podopiecmego kroju i szycia w podstawowym zakresie; nauczyC reperowania odzieiy; poprowadziC pracownie wyrobow w drewnie, metalu i sk6rze; poprowadziC pracownie rekodziela artystycznego; nauczyk pacjenta przygotowywania iywnoici i stosowania diet w zakresie podstawowym; pomoc pacjentowi w planowaniu budzetu domowego; poprowadzik gry i zabawy towarzyskie; poprowadzik tumusy rehabilitacyjne; propagowak czytelnictwo i dobierak lehuy; dobra6 prace w zale?noici od moiliwosci i zainteresowah pacjentow; prowadzik pracownie malarsk% wykonak zdjecia; oprawiC ksi&; obsluzyk komputer. Wyiej wyrnienione kryteria oceniania nauczyciel powinien konsekwentnie

stosowaC i poinformowaC o nich sluchacza. Sprawdzanie osirtgnieC sluchaczy moha przeprowadzik w forrnie pisemnej,

ustnej oraz zadari praktycznych za pomocq: - py td problemowych i polecen; - testow dydaktycznych o r6hej formie zadah, np. wielokrotnego wyboru,

z luk% uzupelnien, krotkiej odpowiedzi; - ukierunkowanej obsenvacji czynnoici sluchaczy podczas wykonywania zadari

formutowanych przez nauczyciela. Warunkiem prawidlowego sprawdzania i oceniania jest analiza treici

nauczania, ktoq naleiy przeprowadzik przed podjqciem procesu ksztalcenia.

Uwagi szczegdlowe

Temat 1

Wskazane jest zastosowanie w zajqciach grupowych ( inscenizacjach) sprzetu audiowizualnego i modelowanie zachowah pacjenta w oparciu o jego sarnoocenq w czasie powtarzania sceny. Brak sprzetu nie wyklucza zastosowania metody treningu. W tyrn przypadku role ,,lustram odgrywa opinia grupy. Nie naleiy koriczyi zajeC na treningach w warunkach laboratoryjnych. Powinny by6 one punktem wyjicia do wprowadzenia programu terapii behawioralnej w codziennym iyciu.

Temat 2

Naleiy dostosowaC czynnoici higieniczne do indywidualnych potrzeb higienicznych niepelnosprawnego pacjenta. Nale2y takie przystosowaC mieszkanie do potrzeb os6b niepelnosprawnych, np. poruszajqcych siq na wbzkach, chodzqcych o Mach z ograniczeniem ruchomoici koriczyn.

Temat 3

Naleq zwr6ciC uwage na znaczenie doboru Scieg6w i innych czynnoici krawieckich. NauczyC przede wszystkim praktycznych czynnoSci z zakresu szycia rqcznego, uiytkowania maszyny do szycia, reperacji odzieiy i jej przystosowania do potrzeb osoby niepelnosprawnej oraz zmieniajqcej siq mody (skracanie, rozszerzanie, itp. dla os6b niepelnosprawnych ruchowo - przystosowanie odzieiy do latwego zakladania i zdejmowania). Konieczne jest r6wniei opanowanie podstawowych zasad kroju i szycia przez k&dego shchacza.

Temat 4

Prowadzqc zajqcia naleky zwr6ciC uwagq na bezpieczehstwo w wykonywaniu czynnoici zwiqanych z poshgiwaniem siq narqdziami oraz chemicznymi metodami obr6bki metali, np. trawienie.

Naleiy zwr6ci6 uwage shchaczy na dob6r zajeC do moMiwoici psychofizycznych i stany zdrowia pacjenta oraz celowoici uczenia tych czynnoici - biorqc pod uwagq warunki domowe chorego.

Naleky m6ciC szczeg6lnquwagq na stosowanie zasad bezpieczehstwa i higieny pracy oraz przeciwpozarowych, dob6r material6w nietoksycznych, bezpieczne stosowanie sprzetu, np. pily, tokarki, noiy itp.

Temat 5

W tej pracowni powinno siq dysponowaC typowymi pr6bkami z opisem Sciegbw. Jezeli szkda ma warunki, m o b wprowadzid elementy dziewiarstwa maszynowego.

Temat 6

Szczegbhq uwagq naleiy zwr6cid na projektowanie budzetu domowego z zachowaniem odpowiednich proporcji wydatkbw, ze szczeg6lnym uwzglqdnieniem wydatk6w na iywnoSC. Naleiy zapovlad shchaczy z dietarni stosowanymi w rbaych schorzeniach. Szczegblnq uwagq naleiy zwr6ciC na przygotowywanie posiUc6w oraz koniecznoSd przestrzegania zasad bhp w gospodarstwie domowyrn (szczeg6lnie w kuchni).

Temat 7

Podstawq doboru zajqC czasu wolnego jest urniejqtne rozpoznanie zainteresowari i poziomu kulturalnego osoby niepehosprawnej, jej mozliwobi percepcyjnych i skupienia uwagi.

Naleiy zwr6cid uwagq shchaczy, ze muzykoterapia jest metodq psychoterapeutycmq i stosowanie jej przez osoby nieodpowiednio przygotowane, moke stworzyd zagrozenie dla pacjenta. Wskazane jest zatem przekazanie shchaczom, ze jeili chcq w przyszloSci zajmowad siq muzykoterapiq jako metodsl, powinni przejid w tym zakresie doskonalenie podyplomowe.

Grupa zajqd w tej pracowni wi@e siq ze szczeg6lnie duiym wys2kiem fizycznym, kt61-y niekontrolowany u osoby niepehosprawnej moze stanowik zagroienie zdrowia, a nawet iycia. Tu naleiy siq odwdak do wiedzy przekazanej z zakresu fizjologii wysilku. Shchacze nie powinni samodzielnie prowadzik tego typu zajqk, bez wiedzy objqtej wykladarni z patologii z zarysem chor6b oraz opanowania umiejqtnoici udzielania pienvszej pomocy.

Temat 8

Naleiy podkreilik wartoSC terapeutycznq i diagnostycznq dzidalnoici twbrczej, przy czym wartoid artystycula, stworzonego dziela ma znaczenie drugorzqdne. PodkreSliC tez trzeba oddzialywanie banv na psychikq czlowieka.

Temat 9

Realizujqc zajqcia praktyczne w tej pracowni naleiy ksztdciC u shchaczy przekonanie, i e stanowiq one fazq wstqpnq do aktywnoici zawodowej. Shchacze

powinni nabyC przekonanie, a nastqpnie umieC przekonaC pacjentbw o roli i znaczeniu pracy w iyciu kaidego czlowieka. Ponadto naleiy zwrbciC uwagq na niebezpieczehstwa zwiqane z nazywaniem ,,ergoterapiam prac ciqikich, wykonywanych przez chorych z poczuciem przyrnusu, w kt6rych latami wykonuje sie tq sarnq czynnoiC, w sposcib prowadzqcy do zwiqzania ze szpitalem i wystqpienia objaw6w instytucjonalhu. Ergoterapie naleiy traktowad jako metode poiredniq pomiqdzy metoda terapii zajqciowej sensu stricto a pienvszym krokiem rehabilitacji zawodowej.

Pacjent, niezaleinie od pracy, jakq podejmuje po wyjiciu ze szpitala, uczy siq punktualnoki, wytrwahSci, rozumienia zaleznoici miqdzy czasem i jakoiciq pracy a wynagrodzeniem.

Temat 10

Pracormia introligatorska

Naleky zwrbcik uwagq na bezpieczehtwo przy stosowaniu narzqdzi ostrych.

Pracownia fotograficzna

Pracownia ta moze by6 zorganizowana dwojako: albo tylko umiejqtnoici prawidlowego wykonywania zdjqC, albo rbwniei i obr6bkq chemicmq materialciw i w i a t l o c ~ c h .

Pracownia obshgi komputera

W zakresie objetym programem moze daC shchaczom podstawy obsiugi komputera i rbinych programciw komputerowych.

Plansze, schematy, wykresy, rysunki, obrazy Foliogramy Foldery, broszury, prospekty, ulotki, przewodniki Modele, eksponaty Albumy Filmy dydaktyczne wg katalogciw PZWL, Cezasu, Filrnosu, taSmy z nagraniarni Przybory, przyrzqdy, narzqdzia, aparaty, sprzet, wyposaienie, maszyny i urz&enia

Katalogi fmowe, m a l e Zarzqlzenia, instrukcje, przepisy

LITERATURA

1. Dart A.: Miqkkie zabawki. Krakbw: Wydawnictwo Ryszard Kluszczyliski 1994

2. Milanowska K.: Terapia zajqciowa. Warszawa: PZWL 1986 3. Milanowska K.: Techniki terapii zajqciowej. Warszawa: PZWL 1987 4. Milanowska K.: Kinezyterapia. Warszawa: PZWL 1985 5. Owen Ch.: Papierowe fantazje. Krak6w: Wydawnictwo Ryszard Kluszczyriski

1994 6. Szendel J.: Ukladanki roilinne. Warszawa: PWRiL 1988 7. Szulc W. : Sztuka i terapia. Warszawa: CMDNSSZM 1993 8. Termaine J.: Jak wykonaC origami. Krak6w: Wydawnictwo Ryszard

Kluszczyriski 1994 9. Czasopisma i poradniki

Literaturq naleg uzupehiaC na biezqco w miarq ukazywania siq nowych pozycji wydawniczych.

ZAJqCIA PRAKTYCZNE

W wyniku zorganizowanego procesu ksztalcenia shchacz powinien umiei.:

przygotowywaC stanowisko pracy; wsp6lpracowaC z zespolem terapeutycmym; nawiqzywaC i podtrzymywaC kontakt z pacjentem; oceniai. objawy niepelnosprawnoici u chorego; opracowywai. indywidualny program terapii zajeciowej; stosowaC podstawowe techniki terapii zajqciowej; prowadziC zajecia terapii zajeciowej dla chorych o r6inych schorzeniach w zaleinoici od ich wieku, korzystak z przepisbw, instrukcji, wykrojbw i dokumentacji; gospodarowaC materialami uiywanymi w terapii zajqciowej w spodb oszczedny i ekonornicmy; przestrzegai. zasad etyki zawodowej w realizacji terapii zajqciowej.

2. TRESCI NAUCZANIA

Podzial treSci nauczania LP. Tematy Orientacyjna

-.

liczba godzin semestr I

3 godziny tygodniowo 1. Placowki do wyboru przez shchacza

-'turnus wychowawczy lub usprawniajqcy - dom pomocy spolecznej lub dom dziennego

pobytu - oddzial psychiatryczny - oddzial neurologicmy lub kardlologiczny - oddzial dziecigcy - oirodek lub poradnia rehabilitacji

57

Razem 57 semestr III

22 godziny tygodniowo 2.

3.

4. 5 6. 7. 8.

Dom pomocy spol-ecznej lub sanatorium dla dzieci upoiledzonych Dom pomocy spolecrnej dla przewlekle chorych doroslych Dom dziennego pobytu lub dom rencisty Oddzial gerontologii Oddzlal lub poradnia kardiologiczna Oddzial pulmonologiczny Oddzial rehabilitacji w neurologii

66

66

66 44 66 44 66

Razem 418 semestr IV

22 godziny tygodniowo 9. 10 11 12

13 14 15

Oddzial rehabilitacji w ortopedii Oddzial rehabilitacji w reumatologii Oddzial leczenia nenvic Pracownia terapii zajqciowej w oddziale psychiatrycznym Dzienny oddzial psychiatryczny Oddzial odwykowy Zajecia relcreacyjne (udzial w prowadzeniu turnusu rehabilitacyjnego)

44 44 44 44

44 44 44


308 783

Temat 1: Zajecia praktycme zblokowane - 2 tygodnie w I semestrze

Plac6wki do wyboru przez sluchacza Turnus wychowawczy lub usprawniajqcy Dom pomocy spdecznej lub dom dziennego pobytu Oddziat psychiatrycmy Oddzial neurologicmy lub kardiologiczny Oddziaj dzieciqcy OSrodik lub poradnia rehabilitacji

Niezaleznie od wyboru plac6wki w trakcie zajqC praktycznych zblokowanych w I semestrze nauki, shchacz powinien uzyska6 umiejqtnobi w zakresie: - uzyskiwania niezbednych informacji o pacjencie od personelu; - nawiwania kontaktu z podopiecnym i fachowym personelem; - wsp3dzialania z podopiecmymi i personelem plac6wki; - prawidtowego gospodarowania sprzqtem i materialami uiywanymi w terapii

zajqciowej; - uczestniczenia w zajqciach z terapii zajqciowej prowadzonych przez fachowy

personel.

Temat 2: Dom pomocy spolecznej Iub sanatorium dla dzieci upoiledzonych

Okreilenie element6w w sposobie prowadzenia domu sprzyjajslcych powstawaniu objaw6w choroby sierocej. Opisanie, na podstawie obsenvacji, terapeutycznych element6w zachowari personelu i kontaktu z dziekmi. Zaprojektowanie dwugodzinnych zajq6 rekreacyjnych dla grupy obserwowanych dzieci. Uczestniczenie w prowadzeniu zajqC dla grupy dzieci.

Temat 3: Dom pomocy spoiecznej dla przewlekle chorych doroslych

Uzyskanie niezbqdnych informacji o pacjencie od personelu zaldadu. Nawiiqanie kontaktu z mieszk&cami zakladu. Okreilenie potrzeb psychicznych i spoiecmych mieszksuic6w d.p.s. Analizowanie programu dla mieszkaric6w ze wskazaniem element6w korzystnych i szkodliwych. Zaprojektowanie programu terapii zajqciowej dla grupy mieszk&cbw.

Temat 4: Dom dziennego pobytu lub dom rencisty

Porbwnanie zadari poszczeg6lnych grup personelu. OkreSlenie programu dnia dla mieszkdc6w. Wskazanie metody oddzialywari psychospolecznych. Wskazanie i zanalizowanie elementbw organizacji zaldadu sprzyjajqcych powstawaniu cech instytucjonalizmu.

Temat 5: Oddzial gerontologii

Ocenienie rodzaju i stopnia niepelnosprawnoSci u pacjentbw gerontologicznych. Prowadzenie zajqC rekreacyjnych z grupsl:

opracowanie programu zajq6, poprowadzenie zajqC pod kierunkiem terapeuty, analizowanie trudnobi, jakie shchacz napotyka w realizacji wlasnego programu.

Temat 6: Oddzial Iub poradnia kardiologiczna

Uczestniczenie pod kierunkiem fizjoterapeuty w procesie rehabilitacji w r6znych jego fazach. Wykrywanie pierwszych objaw6w zmqczenia pacjenta i okreSlanie dopuszczalnego progu obci@enia wysilkiem.

Temat 7: Oddzial pulmonologicmy

Rozpoznawanie c m 6 w sprzyjajqcych powstawaniu choroby szpitalnej w syste~nie opieki nad chorym. Uczestniczenie w prowadzeniu zajqC rekreacyjnych. Zaprojektowanie optymalnego wyposaienia pracowni terapii zajqciowej.

Temat 8: Oddzial rehabilitacji w neurologii

Prowadzenie pod kierunkiem fachowego pracownika terapii ruchem w przypadkach chorych neurologicznie. Rozpoznawanie niekt6rych objaw6w afazji w kontaktach z pacjentem. Planowanie terapii zajqciowej przylbikowej dla pacjent6w z niedowladem kohczyny g6rnej.

Temat 9: Oddzial rehabilitacji w ortopedii

Rozpoznawanie upoiledzeli narzqdu ruchu u obserwowanych pacjentbw. Okreilanie sprzqtu pomocniczego w procesie rehabilitacji. Wykonywanie prostych urzqdzeli pomagajqcych pacjentom w samoobshdze. Uczestniczenie w zajqciach rehabilitacyjnych z zakresu czynnoici @cia codziemego.

Temat 10: Oddzial rehabilitacji w reumatologii

Rozpoznawanie upoiledzenia narzqdu ruchu u obserwowanych pacjent6w. Stosowanie sprzqtu pomocniczego w procesie rehabilitacji. Wykonywanie prostych urzqdzeti pomagajqcych pacjentom w samoobshdze. Uczestniczenie w zajqciach rehabilitacyjnych z zakresu czynnobi dnia codziennego.

Temat 11: Oddziai leczenia nerwic

Wspcjlpracowanie z zespolem terapeutycznym w realizacji rbinych form oddzialyw~ psycho- i socjoterapeutycznych.

Temat 12: Pracownia terapii zajqciowej w oddziale psychiatrycznym

Stosowanie zdobytych w pracowni terapii zajqciowej umiejqtnoici w prowadieniu terapii zajqciowej z powierzonymi pacjentami. Organizowanie wspblnie z nauczycielem zajqC rekreacyjnych dla grupy chorych na oddziale. Prowadzenie pod kierunkiem terapii wedhg zaprojektowanego programu.

Temat 13: Dzienny oddzial psychiatrycmy

N a w i w a n i e kontaktu z c h o w psychicznie. Uczestniczenie w zajqciach terapeutycznych pod kierunkiem terapeuty zajqciowego lub psychologa. Planowanie indywidualnego programu rehabilitacji dla now0 przybylych pacjent6w.

Temat 14: Oddljal odwykowy

Ocenienie problembw psychologicznych i socjalnych pacjentbw wyukajqcych z uzaleinienia alkoholem.

Temat 15: Zajecia rekreacyjne - udzial w prowadzeniu turnusu rehabilitacyjnego

Prowadzenie zajqC terapeutycznych w systemie wyrniennoici r6l. Organizowanie tumusbw rehabilitacyjnych. Planowanie i prowadzenie zajqC sportowych i rekreacyjnych. Uczestniczenie we wszystkich zajqciach terapeutycznych i dydaktycznych prowadzonych podczas turnusu.

Podstawowym zadaniem przedmiotu zajqcia praktyczne jest umoiliwienie shchaczom opanowania umiejqtnoici praktycznych niezbqdnych w wykonywaniu zawodu terapeuty zajqciowego. Naleiy parniqtaC o icislym powiqaniu wspomnianych umiejqtnos'ci z umiej@nobiq sarnodzielnego, twbrczego myilenia i dziaiania oraz z wiedzq teoretycq wyniesionq z zajqC o charakterze teoretycznym.

Wainym zadaniem wychowawczym zajqC praktycznych jest uksztahowanie nastqpujqcych postaw:

surniennoici i odpowiedzialnoSci za wykonywanq pracq; iyczliwobi wobec pacjentbw i wspblpracownik6w w zespole; empatycznego stosunku do chorych; odpowiedzialnoici za skutki wlasnych zachowd w kontakcie z innym czlowiekiem; wrailiwobi na zaburzenia kontaktu w grupie chorych i wsp6lpracownikbw; aktywnbici w przeksztalcaniu w d b w pracy wlasnej; odpowiedzialnoici za stan wlasnej wiedzy. Zajqcia praktyczne ciqgle w wybranych plac6wkach powinny by6 prowadzone

przez nauczyciela zawodu, przy wspblpracy personelu fachowego zatrudnionego w danej placbwce. W zaleinoici od specyfiki i wielkoSci placbwki naleiy kierowak grupy shchaczy liczqce nie wiqcej nu 6 osbb, nie mniej nii 3 osoby.

Glbwnym celem zajqC praktycznych c i w c h (2 tygodnie pod koniec I semestru) jest praktycme ukazanie pracy terapeuty zajqciowego i zbliienie shchaczy do ich przyszlej pracy zawodowej, opierajqc siq na podstawowych wiadomobiach uzyskanych w I semestrze nauki. Na pienvszych zajgciach shchacz pehi w w p i e terapeutycznej role jej czlonka.

W zwi* z wyzej wyrnienionymi uwagami, w tematyce zajeC naleiy uwz@gdniC: 1. Wprowadzenie shchaczy do spolecznoici terapeutycznej. Zapoznanie ze

struktura, organizacyjnq placbwki i zakresem pehionych ushg oraz regulaminem, przepisami i zarzqdzeniarni wewngtrznymi obowiqujqcymi w placbwce.

2. Ombwienie urzqdzenia pracowni terapii zajqciowej, prawidiowego gospodarowania sprzGtem i materialami uiywanymi w zajeciach terapeutycznych.

3. Ombwienie zakresu obowiqkbw i roli terapeuty zajqciowego oraz zasad wspdpracy z personelem placbwki.

4. Zapoznanie shchaczy z prawidlowym i systematycvlym prowadzeniem dokumentacji leczniczej przez terapeutq zajgciowego.

5. Zapoznanie chorych, nawiqzywanie kontaktu. 6. Uczestniczenie shchaczy w zajqciach terapeutycznych w charakterze czlonka

grupy terapeutycznej (wejicie w sytuacjq osoby rehabilitowanej). 7. Podsumowanie pracy shchaczy. Ocena postawy i zachowania shchaczy

w stosunku do podopiecznych i wsp6tpracownikbw. Zajqcia praktyczne w 111 i IV semestrze w rbinego typu placbwkach

leculiczych, rehabilitacyjnych, opiekuriczo- wychowawczych prowadzone sqna podstawie czynnego udziah shchaczy w prowadzeniu terapii zajgciowej oraz innych form oddzialywati pozabiologicznych. Shchacz wystqpuje tu w roli

koterapeuty, pod kierunkiem pracownika fachowego, prowadzqcego zajqcia (terapeuty zajqciowego, psychologa, wychowawcy).

Nauczyciel powinien systematycznie sprawdzac pozioln wiedzy i ~uniejqtnoici shichaczy z zakresu:

planowania terapii zajqciowej dla r62nych grup chorych w zaleinoSci od w i e h chorego; prowadzenia terapii zajqciowej.

Do oceny poziomu opanowania umiejetnoici praktycznych naleiy przyjqk kryteria dbtyczqce:

organizacji stanowiska pracy; planowania fonn terapii zajqciowej; prowadzenia zajqC z r6inyrni grupami chorych; n a w i w a n i a i podtrzymywania kontaktu z chorym; stosowania podstawowych technik terapii zajqciowej; przestrzegania przepisow bhp i ochrony Srodowiska; wspbfpracy z zespole~n terapeutycznym. Po zakonczeniu zajqC praktycznych w okreilonej placowce nauczyciel

omawia i ocenia doiwiadczenia i umiejqtnoSci nabyte przez sh~chaczy. Jako metodq sprawdzania i oceniania osiqpiqc sluchaczy zaleca siq sprawdziantestowy praktyczny.

KolejnoiC zajqC praktycznych w ID i IV semestrze szkola moie przesunqc, zalehie od swoich moiliwoici.


Plansze, schematy, wykroje, wzory Foldery, broszury, prospekcy, przewodniki Modele, eksponaty Albumy Filmy dydaktycme, taimy z nagranimi, plyty Przybory, przyrwdy, narzqdua, aparaty, sprzqt, wyposaienie, maszyny Katalogi firmowe Zarzqdzenia, instrukcje, przepisy

5. LITERATURA

1 . Dart A.: Miekkie zabawki. Krak6w: Wydawnictwo Ryszard Kluszczyliski 1994

2. Milanowska K.: Terapia zajqciowa. Warszawa: PZWL 1986

3. Milanowska K.: Techniki terapii zajqciowej. Warszawa: PZWL 1987 4. Owen Ch.: Papierowe fantazje. Krak6w: Wydawnictwo Ryszard Kluszczyhki

1994 5. Sznedel J.: Ukladanki rohlinne. Warszawa: PWRiL 1988 6. Szulc W.: Sztuka i terapia. Warszawa: CMDNSSZM 1993 7. Termaine J.: Jak wykonaC origami. Krak6w: Wydawnictwo Ryszard

Kluszczyhki 1994 8. Czasopisma i poradniki

PRAKTYKA ZAWODOWA

W w y d u realizacji praktyki zawodowej shchacz powinien urnieC:

stosowak w konkretnych warunkach pracy wiedzq teoretycznq i praktycznq zdobytq w szkole; przygotowywaC stanowisko pracy; prowadzik zajecia terapii zajqciowej dla chorych z r62nyni schorzeniami w zale&oSci od ich wieku;

* wspolpracowak z zespolem terapeutycznym; przestrzegak regulaminu obowiqzujqcego w miejscu pracy; przestrzegak przepisow bhp, ppoi oraz ochrony Srodowiska; prowadziC oszczqdnq gospodarkq materidowq korzystac z przepisbw, instrukcji, wykroj6w i dokwnentacji; przestrzegak zasad etyki zawodowej w realizacji powierzonych zadari.

Podzial treSci nauczania

1. Plac6wka dowolnie wybrana przez shchacza

LP.

Celem praktyki zawodowej jest umozliwienie sluchaczom podjqcia samodzielnej pracy w zawodzie terapeuty zajeciowego w kaidej z wybranych placowek. Zakres materiah moie obejmowak dowolnie wybranq przez shchacza placowkq. Zakres umiejqtnoSci, jakie powinien opanowaC sh~chacz jest

Semestr IV Praktyka zawodowa

3 tygodnie 1. I Placowka dowolnie wybrana przez shchacza 90

Razem w cyklu nauczania I 90

Temat Orientacyjna liczba godzin

taki sam, jak na zajqciach praktycznych z tym, ze wszystkie czynnoici powinne by6 wykonywane samodzielnie. Istotq ksdcen ia w trakcie praktyki zawodowej jest sa~nodzielna proba r o z w i w a n i a problemow zawodowych terapeuty.

UWAGI 0 REALIZACJI

Rola na\lczyciela w trakcie praktyki zawodowej ogranicza siq jedynie do wybiorczego nadzorowania wykonywanych przez shchaczy zadari, korygowania bjqdow i wskazywania shcl~aczom tych umiejetnoici, kt6re powinni jeszcze doskonalik.

W wyniku realizacji praktyki zawodowej sh~cliacz powinien wykazywak postawy i cechy psychofizyczne:

obiektywnoici w interpretowaniu informacji o pacjencie; odpowiedzialnoici za skutki swoich zachowah w kontakcie z pacjentem; wrailiwosci na najdrobniejsze postqpy zauwaione u pacjenta; wrailiwoici na problemy emocjonalne pacjent6w; krytycyzmu w stosunku do zachowari wlasnych i personelu; wnikliwoici w okreilaniu potrzeb psychospotecznycl~;

* aktywnoici w uczestniczeniu w zajeciach terapeutycznych; odpowiedzialnoici za klimat w grupie wsp6lpracownikow; odpowiedzialnoSci za stan powierzonego sprzgtu i materialu; aktywnoici w zdobywaniu wiedzy zawodowej; odpowiedzialnoici za rozwoj wlasnej osobowoici; zdolnoSci mySlenia przyczynowo-skutkowego o objawach pacjentow; zdolnoici myilenia antycypacyjnego o zmianach w stanie psychofizycznym pacjentow z uwzglqdnieniem czynrukow 5rodowiskowych. Stuchacz powinien posiadak dzienniczek praktyk. Praktyki zawodowe

powinny by6 kontrolowane przez kierownika szkolenia praktycznego lub nauczycieli. F'raktyka zawodowa powinna zostac oceniona na koniec ocenq adekwatnq do wykonania zadak

Bardzo waknym zadaniem nauczyciela jest ewaluacja osiqgniqC sluchaczy, tj. sprawdzanie i ocenianie w zalcresie wyodrebnionych celow ksztalcenia, Ocenianie powinno rnieC charakter jakoiciowy i byc przeprowadzone wg uprzednio sprecyzowanych laytenow i wymagari. Ogolne kryteria oceny wiadomoici i umiejqtnoici nabytych przez shchacza powinny obejmowac nastqpujqce cqnnoici:

podat zagroienia, jakie wyst~pujq przy niewlaiciwie prowadzonej opiece, na podstawie uzyskanej wiedzy i obsenvowanych u pacjenta objawow;

okreSliC emocjonalne i spoteczne problemy oraz moiliwoSci konkretnego pacjenta; zaplanowaC indywidualny plan zajeC terapeutycznych z zastosowanie~n technik opanowanycl~ w czasie zajec praktycznych; przeprowadziC pisemne obserwacje postqpow terapii poszczegolnych pacjentow; pokierowak interakcjani w gnlpie; umotywowac chorych do udziah w terapii indywidualnej i gmpowej; wsp6kpr5cowaC z zespdem terapeutyczl~ym.

Do oceny poziomu opanowania umiejqtnoici praktycznych naleiy przyjqk kryteria dotyczqce:

samodzielnoici w planowaniu i prowadzeniu terapii zajqciowej; dbal-oSci o pacjenta; wsp6lpracy z zespole~n terapeutycznym; dyscypliny pracy; przestrzegania przepisb bhp obowiqzujqcycl~ w placowce. Na zakonczenie praktyki zawodowej nauczyciel prakrycznej nauki zawodu

powinien dokonac opisowej oceny umiejetnoSci oraz postawy zawodowej kaidego sluchacza.

Zesp6l autorski

Plan nauczania

Socjologia

Psychologia

Pedagogika

Anatomia i Czjologia

Patologia z zarysem chor6b

Rehabilitacja

Terapia zajgciowa

Pracownia terapii zajeciowej

Zajecia praktyczne

Praktyka zawodowa

Spis treici

str

2

3

4

11

19

26

33

4 1

49

63

76

84

87

program -...

Documents