Ministerstwo Edukacji Narodowej

322[16]/SP,TU/MEN/2007

PROGRAM NAUCZANIA

TECHNIK OPTYK 322[16]

Zatwierdzam

Minister Edukacji Narodowej

Warszawa 2007

Autorzy: Tomasz Bednarski

mgr Jan Lewandowski

inż. Teresa Piotrowska

mgr inż. Ewa Zajączkowska

Recenzenci: dr Marcin Leśniewski

dr Marek Zając

Opracowanie redakcyjne: mgr Małgorzata Cencelewicz

mgr inż. Krystyna Elżbieta Hejłasz

1

Spis treści

I. Plany nauczania ....................................................................... 3

II. Programy nauczania przedmiotów zawodowych ................. 5

1. Optyka ................................................................................... 5

2. Technologia ........................................................................... 13

3. Rysunek techniczny .............................................................. 27

4. Elektrotechnika i elektronika .................................................. 33

5. Anatomia, fizjologia i patologia oka ....................................... 40

6. Działalność usługowa ............................................................ 46

7. Pracownia optyczna .............................................................. 53

8. Praktyka zawodowa .............................................................. 65

2

I. PLANY NAUCZANIA PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: Technik optyk 322[16]

Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie

Dla młodzieży Dla dorosłych

Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania Semestry I-IV

Lp. Przedmioty nauczania

Semestry I-IV Forma stacjonarna

Forma zaoczna

1. Optyka 3 2 41 2. Technologia 5 3 68 3. Rysunek techniczny 1 1 14 4. Elektrotechnika i elektronika 1 1 14

5. Anatomia, fizjologia i patologia oka 2 2 27

6. Działalność usługowa 6 4 82 7. Pracownia optyczna 24 18 327 8. Specjalizacja* 8 6 109

Razem 50 37 682 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie * Program specjalizacji opracowuje szkoła w porozumieniu z pracodawcą.

3

PLAN NAUCZANIA Technikum uzupełniające Zawód: Technik optyk 322[16]

Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa

Dla młodzieży Dla dorosłych

Liczba godzin tygodniowo w trzyletnim

okresie nauczania

Liczba godzin w trzyletnim

okresie nauczania

Liczba godzin

tygodniowo w trzyletnim

okresie nauczania Semestry I-VI

Lp. Przedmioty nauczania

Klasy I-III Forma stacjonarna

Forma zaoczna

1. Optyka 2 2 27 2. Technologia 3 2 40 3. Rysunek techniczny 1 1 13 4. Elektrotechnika i elektronika 1 1 13

5. Anatomia, fizjologia i patologia oka 2 1 27

6. Działalność usługowa 2 1 27 7. Pracownia optyczna 16 13 214 8. Specjalizacja* 4 3 53

Razem 31 24 414 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie

* Program specjalizacji opracowuje szkoła w porozumieniu z pracodawcą.

4

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH

OPTYKA

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − zinterpretować prawa optyki, − wyjaśnić zjawiska rozchodzenia się światła, odbicia i załamania, − scharakteryzować płytki płaskorównoległe, − scharakteryzować pryzmaty i zwierciadła optyczne, − scharakteryzować typy soczewek optycznych, − scharakteryzować aberracje układów optycznych, − dokonać klasyfikacji przyrządów optycznych i optoelektronicznych, − wyjaśnić budowę i zasadę działania przyrządów optycznych,

optoelektronicznych i aparatury kontrolno-pomiarowej, − posłużyć się przyrządami i aparaturą kontrolno -pomiarową, − dokonać pomiarów parametrów urządzeń optycznych

i optoelektronicznych, − wyjaśnić budowę i zastosowanie przyrządów justerskich, − posłużyć się terminologią z zakresu optyki, optometrii, kontaktologii

i fotometrii, − wykonać pomiary wielkości geometrycznych i świetlnych oraz

zinterpretować wyniki pomiarów, − ocenić stan techniczny aparatury optycznej i optoelektronicznej, − ocenić zgodność wykonania wyrobów z warunkami technicznymi, − scharakteryzować rodzaje soczewek okularowych, − dokonać oceny jakości materiałów stosowanych w optyce

oftalmicznej, − scharakteryzować sprzęt i aparaturę oftalmiczną, − posłużyć się dioptromierzem.

5

Materiał nauczania

1. Optyka geometryczna Podstawowe pojęcia optyki geometrycznej. Prostoliniowe rozchodzenie się światła. Odbicie światła. Załamanie światła. Kąt graniczny i całkowite wewnętrzne odbicie światła. Częściowe odbicie przy załamaniu. Ćwiczenia: • Obliczanie kąta odbicia i odchylenia promienia. • Obliczanie kąta załamania światła. • Obliczanie kąta granicznego. • Obliczanie współczynnika strat na odbiciu i współczynnika

przepuszczalności światła.

2. Elementy optyczne Zwierciadła płaskie. Zwierciadła sferyczne. Płytka płaskorównoległa. Pryzmat załamujący. Pryzmaty odbijające. Elementarny układ załamujący – podstawowy składnik soczewki. Soczewki cienkie. Rodzaje soczewek sferycznych i asferycznych. Soczewka gruba. Układy złożone z dwóch soczewek. Diafragmy w układach optycznych.

Ćwiczenia: • Wyznaczanie graficzne obrazu w zwierciadle płaskim. • Wyznaczanie graficzne obrazów w układach zwierciadeł płaskich. • Wyznaczanie graficzne obrazów w zwierciadłach sferycznych. • Wyznaczanie analityczne obrazów w zwierciadłach sferycznych. • Wyznaczanie graficzne obrazu w płytce płaskorównoległej. • Obliczanie mocy klina optycznego. • Obliczanie dyspersji kątowej klinów optycznych. • Wyznaczanie graficzne obrazów w pryzmatach odbijających. • Porównywanie podstawowych parametrów różnego rodzaju

soczewek. • Wyznaczanie graficzne obrazów w soczewkach cienkich. • Wyznaczanie analityczne obrazów w soczewkach cienkich. • Obliczanie powiększeń obrazów powstałych w soczewkach. • Wyznaczanie płaszczyzn głównych w soczewkach grubych. • Wyznaczanie płaszczyzn głównych w układach soczewek. • Obliczanie mocy układu dwóch soczewek grubych. • Przeliczanie promienia przyosiowego dla układu dwóch soczewek. • Przeliczanie promienia brzeżnego dla układu dwóch soczewek.

6

3. Aberracje układów optycznych Pojęcie aberracji. Aberracja chromatyczna. Aberracja sferyczna. Koma. Astygmatyzm. Krzywizna pola. Dystorsja. Ćwiczenia: • Obliczanie mocy soczewek w prostym układzie achromatycznym. • Obliczanie promieni krzywizn soczewki ze skorygowaną aberracją

sferyczną. 4. Optyka falowa Charakterystyka falowa światła. Interferencja światła. Dyfrakcja światła. Polaryzacja światła. Ćwiczenia: • Wyznaczanie fali wynikowej w zjawisku interferencji. • Obliczanie kąta klina powietrznego między dwoma płaszczyznami. • Obliczanie promienia krzywizny powierzchni sferycznej. • Określanie liczby prążków interferencyjnych przy kontroli powierzchni. • Obliczanie apertury układu optycznego. • Obliczanie dyspersji kątowej widma siatki dyfrakcyjnej. • Wyznaczanie naprężeń w materiałach optycznych.

5. Optyka fizjologiczna Układ optyczny oka. Adaptacja, akomodacja. Wady układu optycznego oka (krótkowzroczność, nadwzroczność, astygmatyzm, anizeikonia, konwergencja oczu, zez). Oko bezsoczewkowe. Widzenie przestrzenne. Ćwiczenia: • Określanie zmian krzywizny soczewki oka ludzkiego podczas

patrzenia z bliska i daleka. • Rysowanie układu optycznego oka z wadą nadwzroczności

i krótkowzroczności. 6. Przyrządy optyczne Przeznaczenie i podział przyrządów optycznych. Lupy. Mikroskopy. Lunety. Lornety. Lunety pomiarowe. Kolimatory. Lunety autokolimacyjne. Aparaty fotograficzne. Przyrządy projekcyjne. Przyrządy oftalmiczne. Przyrządy optoelektroniczne. Ćwiczenia: • Obliczanie powiększenia obrazu i pola widzenia lupy. • Obliczanie powiększenia obrazu uzyskanego za pomocą mikroskopu.

7

• Obliczanie powiększenia, pola widzenia i zdolności rozdzielczej lunety.

7. Ocena jakości materiałów optycznych Pomiar współczynnika załamania światła. Pomiar dwójłomności. Kontrola smużystości. Kontrola pęcherzowatości. Właściwości mechaniczne i chemiczne materiałów stosowanych do wytwarzania soczewek okularowych. Ćwiczenia: • Określanie naprężeń w bloku szkła, prasówce, w elemencie

optycznym, soczewce okularowej i okularach korekcyjnych. • Określanie współczynnika załamania światła. • Sprawdzanie smug i pęcherzy w materiałach optycznych. • Określanie twardości, wytrzymałości, odporności chemicznej

i zwilżalności materiałów stosowanych do wytwarzania soczewek okularowych.

8. Pomiar elementów optycznych Pomiar promienia krzywizny. Czystość powierzchni elementów optycznych. Pomiar ogniskowych. Pomiar mocy soczewek okularowych. Ćwiczenia: • Obliczanie promienia krzywizny soczewki. • Wyznaczanie ogniskowej soczewki. • Określanie mocy soczewki okularowej. • Określanie czystości powierzchni optycznej. 9. Badania wyrobów optycznych Kontrola zdolności rozdzielczej przyrządów optycznych. Pomiar powiększenia przyrządów optycznych. Pomiar pola widzenia. Pomiar równoległości wiązek wychodzących z okularów przyrządów dwuocznych. Pomiar wzajemnego skręcenia obrazów i różnicy powiększeń w przyrządach dwuocznych. Kontrola okularów korekcyjnych. Ćwiczenia: • Obliczanie odległości między kreskami testu zdolności rozdzielczej. • Określanie zdolności rozdzielczej przyrządu optycznego. • Określanie powiększenia przyrządów optycznych. • Określanie pola widzenia przyrządów optycznych.

8

• Sprawdzanie równoległości wiązek wychodzących z układu optycznego.

• Obliczanie tolerancji rozstawu środków optycznych soczewek w okularach.

• Obliczanie zmiany mocy soczewki okularowej w zależności od jej odległości od oka.

Środki dydaktyczne Plansze dydaktyczne i foliogramy obrazujące elementy oraz przyrządy optyczne. Ława optyczna. Zestawy elementów optycznych. Zestaw do demonstracji zjawisk optyki falowej. Interferometry. Polaryskopy. Lupy. Mikroskopy. Lunety i lornety. Kolimatory. Lunety pomiarowe: lunetka dioptryjna i autokolimacyjna, niwelator, teodolit. Aparaty fotograficzne. Goniometr. Sferometr. Noktowizor. Przyrząd do sprawdzania lornet. Dioptriomierze. Uwagi o realizacji Celem realizacji programu przedmiotu Optyka jest kształtowanie umiejętności posługiwania się terminologią z zakresu optyki geometrycznej i falowej, interpretowania praw i zjawisk optycznych, wyjaśniania budowy oraz zasady działania przyrządów optycznych i optoelektronicznych, wykonywania pomiarów elementów optycznych oraz badania jakości wyrobów optycznych. Wiedzę z zakresu budowy anatomicznej oka, uczniowie opanują w trakcie realizacji programu przedmiotu Anatomia, fizjologia i patologia oka.

9

Skuteczność nauczania przedmiotu w znacznym stopniu zależy od właściwego doboru treści i metod nauczania. Należy preferować metody, które zapewniają: − wdrażanie uczniów do samodzielnego i logicznego myślenia, − aktywny udział w rozwiązywaniu zadań i problemów, − stosowanie zdobytej wiedzy w praktyce, − kształtowanie określonych umiejętności i nawyków. Podczas zajęć zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, pogadanki, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych. Realizując program nauczania należy odwoływać się do wiedzy uczniów z zakresu optyki, zdobytej na zajęciach fizyki. W procesie dydaktycznym szczególną uwagę należy zwracać na treści dotyczące układu optycznego oka, jego podstawowych funkcji oraz wad wzroku. Zaleca się wykonywanie różnego rodzaju ćwiczeń ułatwiających zrozumienie praw odbicia i załamania światła oraz praktycznego zastosowania tych praw w przyrządach optycznych. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni technologicznej, w grupach do 15 osób. Pracownia powinna być wyposażona w podręczną biblioteczką, zaopatrzoną w literaturę naukową i czasopisma techniczne z zakresu optyki oraz katalogi szkła optycznego, sprzętu optycznego i optoelektronicznego oraz opraw i soczewek okularowych. Podane w programie ćwiczenia należy traktować jako propozycję. Nauczyciel może zaplanować inne ćwiczenia o zróżnicowanym stopniu trudności.

W procesie dydaktycznym wskazane jest również organizowanie wycieczek dydaktycznych do przedsiębiorstw produkujących sprzęt optyczny i optoelektroniczny, na targi oraz wystawy materiałów i przyrządów optycznych. Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne Orientacyjna liczba godzin

1. Optyka geometryczna 10 2. Elementy optyczne 25 3. Aberracje układów optycznych 5 4. Optyka falowa 10 5. Optyka fizjologiczna 6 6. Przyrządy optyczne 25 7. Ocena jakości materiałów optycznych 5 8. Pomiar elementów optycznych 5 9. Badania wyrobów optycznych 5

Razem 96

10

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. Wiedzę, niezbędną do realizacji ćwiczeń można sprawdzać za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów osiągnięć szkolnych. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać podczas obserwacji czynności uczniów w czasie wykonywania ćwiczeń. Szczególną uwagę należy zwracać na: − posługiwanie się sprzętem optycznym i oftalmicznym, − ocenianie jakości materiałów optycznych, − wykonywanie pomiarów elementów optycznych, − dokonywanie obliczeń z zakresu optyki. Oceniając wypowiedzi uczniów należy zwracać uwagę na: − merytoryczną jakość wypowiedzi, − operowanie zdobytą wiedzą, − posługiwanie się terminologią, − interpretowanie praw optyki.

Ocena końcowa osiągnięć uczniów powinna uwzględniać wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela. Literatura Bartkowska J.; Optyka i korekcja wad wzroku. Wydawnictwa Lekarskie PZWL, Warszawa 1996 Chalecki J.: Przyrządy optyczne. WNT, Warszawa 1979 Hanc T.: Pomiary optyczne. WNT, Warszawa 1964 Hein A., Sidorowicz A., Wagnerowski T.: Oko i okulary. Libra, Warszawa 1979 Jóźwicki R.: Optyka Instrumentalna. WNT, Warszawa 2005 Jóźwicki R.: Optyka laserów. WNT, Warszawa 1981 Krawcow Ju. A., Orłow Ju. I.; Optyka geometryczna ośrodków jednorodnych. WNT, Warszawa 1993 Leśniewski M.: Projektowanie układów optycznych. PWN, Warszawa 1990 Meyer-Arendt J. R.: Wstęp do optyki. PWN, Warszawa 1977

11

Nowak J.: Zbiór zadań z optyki geometrycznej z rozwiązaniami. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1997 Nowak J., Zając M.: Optyka – kurs elementarny. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1998 Nowak J., Zając M.: Wstęp do optyki. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1995 Pluta M.: Mikroskopia optyczna. PWN, Warszawa 1982 Ratajczyk F.: Dwójłomność i polaryzacja optyczna. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 Ratajczyk F.: Instrumenty optyczne. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2005 Sojecki A.: Optyka. WSiP, Warszawa 1997 Zając M.: Optyka okularowa. Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2003 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

12

TECHNOLOGIA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki

pracownika oraz pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

– określić wymagania bhp dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych,

– rozpoznać i przewidzieć zagrożenia bezpieczeństwa człowieka w środowisku pracy oraz wskazać sposoby ich usunięcia,

– dobrać środki ochrony indywidualnej w zależności od wykonywanych prac,

– zareagować w przypadku zagrożenia pożarowego, zgodnie z instrukcją przeciwpożarową,

– zastosować zasady ochrony środowiska obowiązujące na stanowisku pracy,

– udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia lub zdrowia, − scharakteryzować metody pomiarowe, − rozróżnić rodzaje błędów pomiarowych, − rozróżnić rodzaje wymiarów, − określić podstawowe wielkości dotyczące tolerancji i pasowań, − dobrać rodzaj obróbki do określonej chropowatości, − określić właściwości metrologiczne przyrządów pomiarowych, − zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, − posłużyć się przyrządami pomiarowymi i aparaturą kontrolno-

pomiarową, − dokonać pomiarów elementów konstrukcyjnych, zespołów i wyrobów

optycznych, − posłużyć się rysunkiem wykonawczym, − scharakteryzować podstawowe operacje z zakresu obróbki ręcznej, − dobrać materiały do wykonywania elementów konstrukcyjnych sprzętu

optycznego, − dobrać narzędzia i przyrządy do wykonywania, konserwacji i naprawy

sprzętu optycznego i optoelektronicznego, − określić zasady montażu, demontażu, regulacji i konserwacji układów

optycznych, optoelektronicznych oraz aparatury kontrolno-pomiarowej,

− określić zasady konserwacji i naprawy przyrządów optycznych oraz optoelektronicznych;

− scharakteryzować rodzaje soczewek okularowych,

13

− scharakteryzować materiały stosowane w przemyśle oftalmicznym, − ocenić jakość materiałów stosowanych w optyce oftalmicznej, − scharakteryzować pomoce wzrokowe oraz wyjaśnić zasady ich

użytkowania, − scharakteryzować metody przemysłowej produkcji elementów

oftalmicznych, − dobrać metody obróbki soczewek okularowych, − dobrać metody montażu stosowane w optyce oftalmicznej, − określić zasady wykonywania pomiarów dioptromierzem,

pupilometrem i głębokościomierzem, − określić zasady doboru oprawy okularowej, − posłużyć się specjalistycznym programem komputerowym, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

od porażenia prądem elektrycznym oraz ochrony środowiska. Materiał nauczania 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona przeciwpożarowa

oraz ochrona środowiska Prawna ochrona pracy. Czynniki szkodliwe dla zdrowia ora uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesach pracy. Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. Zagrożenia pożarowe, zasady ochrony przeciwpożarowej. Zasady postępowania w razie wypadku, awarii i w sytuacji zagrożenia pożarem. Organizacja pierwszej pomocy w wypadkach przy pracy. Ćwiczenia: • Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju pracy. • Powiadamianie straży pożarnej o pożarze, zgodnie z instrukcją. • Dobieranie sprzętu i środków gaśniczych w zależności od rodzaju

pożaru. • Wykonywanie (na fantomie) sztucznego oddychania, zgodnie

z obowiązującymi procedurami. 2. Pomiary warsztatowe Metody pomiarowe. Błędy pomiarowe. Rodzaje wymiarów. Tolerancja wymiarów liniowych. Pasowania. Chropowatość powierzchni. Klasyfikacja i właściwości metrologiczne przyrządów pomiarowych.

14

Techniki wykonywania pomiarów warsztatowych. Konserwacja i przechowywanie przyrządów pomiarowych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas wykonywania pomiarów. Ćwiczenia: • Obliczanie wymiarów granicznych, odchyłek i tolerancji. • Określanie rodzaju pasowania na podstawie wartości luzów i wcisków

granicznych. • Wykonywanie pomiarów elementów konstrukcyjnych suwmiarką oraz

przyrządami mikrometrycznymi. • Wykonywanie pomiarów kątów różnymi przyrządami. • Wykonywanie pomiarów elementów konstrukcyjnych

z zastosowaniem czujnika zegarowego. • Sprawdzanie elementów konstrukcyjnych przyrządami kontrolnymi. • Wykonywanie pomiarów elementów konstrukcyjnych

z zastosowaniem mikroskopu warsztatowego. 3. Obróbka ręczna Trasowanie – narzędzia, technika trasowania. Cięcie i przecinanie metalu. Gięcie i prostowanie metalu. Piłowanie – rodzaje i dobór pilników, technika piłowania. Wiercenie – technika wiercenia. Rodzaje wierteł i sposoby ich mocowania. Wiertarki. Pogłębianie otworów. Rozwiercanie – rodzaje rozwiertaków, techniki rozwiercania. Gwintowanie ręczne. Narzędzia i technika gwintowania. Docieranie –narzędzia, technika docierania. Organizacja stanowiska pracy. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska dotyczące obróbki ręcznej. Ćwiczenia: • Trasowanie osi i zarysów przedmiotów na płaszczyźnie, zgodnie

z dokumentacją. • Dobieranie narzędzi, przyrządów i sposobu ich mocowania

do wykonania prostych elementów konstrukcyjnych. • Dobieranie prędkości obrotowej wrzeciona wiertarki do wiercenia

otworu, w zależności od prędkości skrawania oraz średnicy wiertła. • Dobieranie średnicy wiertła do wykonania otworu pod gwint.

15

4. Materiały konstrukcyjne Właściwości fizyczne, chemiczne, mechaniczne i technologiczne materiałów stosowanych do wytwarzania wyrobów optycznych i optoelektronicznych. Stopy żelaza z węglem. Miedź i jej stopy. Aluminium i jego stopy. Cynk i jego stopy. Obróbka cieplna. Tworzywa sztuczne – rodzaje, przetwórstwo. Szkło optyczne. Półfabrykaty elementów optycznych. Materiały pomocnicze i uszczelniające. Ćwiczenia: • Określanie gatunku stali oraz stopów metali nieżelaznych

na podstawie oznaczenia. • Rozpoznawanie metali żelaznych i nieżelaznych na podstawie próbek. • Porównywanie właściwości mosiądzu i brązu. • Analizowanie właściwości tworzyw sztucznych oraz określanie

możliwości ich zastosowania. • Dobieranie gatunku szkła optycznego na określone elementy

optyczne, zgodnie z dokumentacją. 5. Obróbka maszynowa skrawaniem Podstawy obróbki skrawaniem. Toczenie: noże tokarskie, tokarki, prace wykonywane na tokarkach. Narzędzia stosowane podczas wykonywania prac na tokarkach. Wyposażenie tokarek, mocowanie narzędzi i przedmiotów obrabianych. Frezowanie: odmiany frezowania, frezy, frezarki. Mocowanie materiałów obrabianych i frezów. Szlifowanie – rodzaje ściernic, odmiany szlifowania, szlifierki. Techniki szlifowania. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska dotyczące obróbki maszynowej. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie narzędzi skrawających. • Rozróżnianie głównych zespołów tokarki. • Dobieranie rodzajów obróbki do wykonywania elementów

konstrukcyjnych. • Analizowanie instrukcji stanowiskowych. 6. Połączenia nierozłączne Połączenia nitowe. Połączenia przez zawalcowanie, zawinięcie, zagniecenie i punktowanie. Połączenia zgrzewane, lutowane, klejone i kitowe. Technologie łączenia elementów konstrukcyjnych. Przepisy bezpieczeństwa, higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska dotyczące wykonywania połączeń.

16

Ćwiczenia: • Dobieranie połączeń nierozłącznych do montażu elementów

metalowych. • Dobieranie połączeń nierozłącznych do mocowania elementów

optycznych (płytek, soczewek, pryzmatów). • Analizowanie właściwości klejów do łączenia elementów

konstrukcyjnych. 7. Połączenia rozłączne Połączenia gwintowe. Rodzaje i oznaczenia gwintów. Rozwiązania konstrukcyjne złączeń gwintowych. Połączenia wciskowe, wpustowe, sworzniowe, kołkowe, bagnetowe i zaciskowe. Zasady montażu i demontażu połączeń rozłącznych. Połączenia wielowypustowe i wieloboczne. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska dotyczące wykonywania połączeń. Ćwiczenia: • Dobieranie elementów połączenia gwintowego do określonych

warunków technicznych. • Analizowanie sposobu montażu wybranego rodzaju prowadnicy

ślizgowej, przekładni zębatkowej i mechanizmu śrubowego. 8. Części i zespoły maszyn Osie i wały. Łożyska – klasyfikacja łożysk, sposoby łożyskowania i osadzania części. Prowadnice. Przekładnie mechaniczne – budowa i zastosowanie przekładni pasowych, ciernych oraz zębatych. Sprzęgła – rodzaje, zasady doboru. Mechanizmy dźwigniowe, krzywkowe i śrubowe. Elementy podatne – rodzaje, zadania, dobór. Elementy ograniczające i sterujące ruchem. Ćwiczenia: • Dobieranie łożysk w zależności od warunków pracy wału. • Dobieranie wkrętów i śrub do opraw okularowych. 9. Obróbka szkła optycznego Cięcie i frezowanie szkła. Wykonywanie otworów. Docieranie elementów optycznych, obróbka luźnym ścierniwem, polerowanie, centrowanie. Wykonywanie podstawowych elementów optycznych (płytki, pryzmaty, soczewki). Kontrola jakości elementów optycznych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

17

Ćwiczenia: • Dobieranie rodzaju wierteł i prędkości obrotowej do wykonania

otworów w szkle. • Obliczanie kąta ustawienia freza do obróbki powierzchni sferycznych. • Opracowywanie planu wykonania soczewki. • 10. Obróbka specjalna elementów optycznych Sklejanie elementów optycznych. Wykonywanie powłok na powierzchniach elementów optycznych. Wykonywanie rysunków i podziałek. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Ćwiczenia: • Dobieranie rodzaju kleju do sklejania elementów optycznych. • Rozpoznawanie powłok stosowanych na powierzchniach elementów

optycznych. 11. Montaż zespołów mechanicznych sprzętu optycznego

i optoelektronicznego Dokumentacja techniczna. Przyrządy kontrolno-pomiarowe. Narzędzia i sprzęt stosowany do montażu. Zasady montażu zespołów mechanicznych przyrządów optycznych i optoelektronicznych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Ćwiczenia: • Odczytywanie dokumentacji montażowej sprzętu optycznego

i optoelektronicznego. • Dobieranie narzędzi, przyrządów i materiałów pomocniczych

do montażu. • Dobieranie elementów i zespołów sprzętu optycznego

i optoelektronicznego do montażu. • Dobieranie sposobu montażu zespołów mechanicznych sprzętu

optycznego i optoelektronicznego.

18

12. Montaż oraz zasady justowania sprzętu optycznego i optoelektronicznego

Budowa zespołów urządzeń optycznych i optoelektronicznych. Zasady montażu. Mocowania elementów optycznych. Przyrządy justerskie – rodzaje, zastosowanie, obsługa. Zasady regulacji i justowania zmontowanych urządzeń. Sprawdzanie wykonanych wyrobów. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Ćwiczenia: • Odczytywanie dokumentacji technicznej i montażowej sprzętu

optycznego i optoelektronicznego. • Dobieranie sposobów mocowania elementów optycznych. • Dobieranie narzędzi, przyrządów i materiałów pomocniczych

do montażu i justowania sprzętu optycznego i optoelektronicznego. • Dokonywanie regulacji i ustawiania parametrów sprzętu optycznego

i optoelektronicznego przyrządami justerskimi. • Sprawdzanie naprężeń w elementach optycznych

za pomocą polaryskopu. • Analizowanie parametrów technicznych sprzętu optycznego

i optoelektronicznego. 13. Ocena jakości materiałów optycznych Właściwości materiałów optycznych. Pomiar współczynnika załamania. Pomiar dwójłomności. Pomiar pęcherzowatości. Pomiar smużystości.

Ćwiczenia: • Wykonywanie pomiaru kąta łamiącego pryzmatu za pomocą

goniometru. • Badanie współczynników załamania światła za pomocą refraktometru.

14. Pomiary elementów, zespołów i wyrobów optycznych Parametry elementów optycznych. Pomiar ogniskowych. Pomiar promienia krzywizny. Czystość optyczna. Centralność i klinowość. Parametry zespołów optycznych. Paracentryczność i parafokalność obiektywów mikroskopowych. Apertura obiektywu mikroskopowego. Zasady badania aberracji w układach optycznych. Sposoby sprawdzania parametrów przyrządów optycznych.

Ćwiczenia: • Badanie czystości optycznej elementów optycznych. • Dobieranie metod pomiaru ogniskowych i promieni krzywizn.

19

15. Naprawa oraz konserwacja sprzętu optycznego i optoelektronicznego

Nieprawidłowości w działaniu sprzętu optycznego i optoelektronicznych. Sposoby demontażu sprzętu. Mycie i czyszczenie elementów oraz zespołów optycznych i mechanicznych. Weryfikacja części i zespołów. Szacowanie kosztów naprawy. Etapy wymiany elementów i zespołów. Zasady montażu sprzętu po naprawie. Wycena kosztów wykonanej usługi. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Ćwiczenia: • Określanie szacunkowe kosztu naprawy sprzętu. • Identyfikowanie uszkodzeń przyrządów optycznych

i optoelektronicznych. • Przeprowadzanie konserwacji sprzętu. 16. Soczewki okularowe Parametry soczewek okularowych. Rodzaje soczewek okularowych. Soczewki kontaktowe. Proces wytwarzania soczewek okularowych i kontaktowych. Pomiar mocy soczewek okularowych. Zasady wyznaczania środków optycznych soczewek okularowych. Zapisy równoważne soczewek sferocylindrycznych. Zasady wyznaczania osi cylindra soczewek sferocylindrycznych. Zasady ustawiania kierunku pryzmy w okularach do korekcji zeza. Ćwiczenia: • Rozróżnianie soczewek okularowych. • Identyfikowanie soczewek kontaktowych. • Określanie parametrów różnego rodzaju soczewek okularowych. • Wyznaczanie mocy sferometrycznej, czołowej i właściwej soczewek

okularowych. • Sporządzanie zapisów równoważnych soczewek sferocylindrycznych. • Wyznaczanie wielkości i kierunku decentracji pryzmatycznej. 17. Oprawy okularowe Podstawowe parametry opraw okularowych. Rodzaje opraw okularowych. Zasady doboru opraw okularowych. Produkcja opraw okularowych. Ćwiczenia: • Rozróżnianie opraw okularowych. • Dobieranie opraw okularowych do owalu twarzy klienta.

20

18. Wykonywanie okularów korekcyjnych Recepty na pomoce wzrokowe. Pomiar rozstawienia źrenic. Pomiar odległości soczewki okularowej od wierzchołka rogówki. Dobór oprawy okularowej. Dobór soczewek okularowych. Zasady ustawienia środków optycznych soczewek okularowych. Zasady ustawienia osi cylindra i decentracji pryzmatycznej w soczewkach sferocylindrycznych i o działaniu pryzmatycznym. Tolerancje i dopuszczalne odchyłki ustawienia środków optycznych soczewek okularowych. Narzędzia, urządzenia, przyrządy i materiały pomocnicze do wykonywania okularów. Obróbka krawędzi soczewek okularowych – ręczna i automatyczna. Montaż okularów jednoogniskowych i wieloogniskowych do dali i do bliży w różnych typach opraw. Montaż okularów ochronnych. Montaż okularów specjalnych. Zasady modelowania okularów korekcyjnych. Kontrola jakości wykonania okularów – wymagania optyczne, mechaniczne, estetyczne. Naprawa okularów korekcyjnych. Ocena uszkodzenia okularów. Wymiana zauszników i podnosków. Wymiana i zabezpieczanie wkrętów i śrubek. Modelowanie okularów po naprawie. Lutowanie opraw metalowych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Ćwiczenia: • Odczytywanie recepty na okulary korekcyjne. • Wyznaczanie przesunięcia pryzmy w soczewkach sferycznych

i sferocylindrycznych. • Wyznaczanie tolerancji ustawienia środków optycznych soczewek

w różnych typach okularów. • Dobieranie metod obróbki krawędzi soczewek okularowych. • Dobieranie narzędzi, urządzeń, przyrządów i materiałów

pomocniczych do wykonania okularów z zastosowaniem różnych typów opraw.

• Obliczanie zmiany mocy soczewek okularowych z uwzględnieniem odległości wewnętrznej powierzchni soczewki od wierzchołka rogówki.

• Identyfikowanie uszkodzeń okularów korekcyjnych. Środki dydaktyczne Przyrządy pomiarowe – wzorce miar, sprawdziany, płytki wzorcowe, suwmiarki, mikrometry, kątomierze, czujniki zegarowe. Mikroskop warsztatowy. Noże tokarskie. Frezy. Ściernice.

21

Materiały konstrukcyjne. Przykładowe połączenia rozłączne i nierozłączne. Zestawy elementów optycznych. Interferometr. Sprawdziany interferencyjne. Przyrządy justerskie. Narzędzia i materiały stosowane w obróbce elementów optycznych. Narzędzia stosowane podczas wykonywania okularów korekcyjnych. Dioptriomierz. Centroskop. Szabloniarka. Pupilometr ręczny i elektroniczny. Linijki optyczne. Zestawy: opraw okularowych, soczewek okularowych soczewek kontaktowych. Zestaw recept. Zestaw gotowych okularów różnego typu. Podgrzewacz do opraw. Kolekcja opraw okularowych. Narzędzia do montażu sprzętu optycznego i optoelektronicznego. Kolimatory. Polaryskopy. Dokumentacja technologiczna, konstrukcyjna i montażowa. Środki ochrony indywidualnej. Instrukcje stanowiskowe. Polskie Normy, Normy Branżowe. Poradniki. Katalogi materiałów i wyrobów optycznych. Plansze, foliogramy, filmy dydaktyczne. Apteczka pierwszej pomocy. Uwagi o realizacji Program nauczania przedmiotu Technologia obejmuje treści dotyczące pomiarów warsztatowych, materiałów konstrukcyjnych, podstawowych technik wytwarzania, części i zespołów maszyn, montażu, konserwacji oraz naprawy sprzętu optycznego i optoelektronicznego. Jego realizacja powinna być skorelowana z przedmiotami: Optyka, Rysunek techniczny, Elektrotechnika i elektronika oraz Anatomia, fizjologia i patologia oka.

22

W osiągnięciu założonych celów kształcenia istotne znaczenie ma dobór metod nauczania oraz odpowiednich środków dydaktycznych. Szczególnie zalecane są: metoda opisu, pokazu z objaśnieniem, dyskusji dydaktycznej, inscenizacji, metoda projektów oraz ćwiczeń praktycznych.

Ćwiczenia, zaproponowane w programie przedmiotu, ułatwią uczniom zrozumienie treści, indywidualizację procesu kształcenia oraz efektywniejsze wykorzystanie pomocy dydaktycznych. Należy je wykonywać indywidualnie lub w zespołach 2-5 osobowych, w pracowni technologicznej wyposażonej w przyrządy optyczne, przyrządy pomiarowe, próbki surowców i materiałów optycznych, normy i katalogi szkła optycznego oraz wyrobów optycznych i optoelektronicznych.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń nauczyciel powinien zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązującymi na danym stanowisku pracy oraz przeprowadzić instruktaż wstępny dotyczący użytkowania przyrządów optycznych, zasad montażu oraz konserwacji i naprawy wyrobów optycznych i optoelektronicznych.

Realizacja programu nauczania przedmiotu wspomagana ćwiczeniami praktycznymi umożliwi uczniom kształtowanie umiejętności samodzielnego podejmowania decyzji w zakresie wykonywanych zadań, radzenia sobie w sytuacjach problemowych, efektywnego współdziałania w zespole, organizowania i oceniania własnej pracy oraz doskonalenia umiejętności zawodowych. Podczas realizacji programu nauczania przedmiotu szczególną uwagę należy zwracać na kształtowanie umiejętności: − planowania pracy, − organizacji stanowiska pracy, − doboru środków ochrony indywidualnej, − posługiwania się przyrządami pomiarowymi i aparaturą kontrolno-

pomiarową, − doboru materiałów do wykonywania, konserwacji i naprawy sprzętu

optycznego i optoelektronicznego, − dobierania soczewek i opraw okularowych.

Podczas realizacji programu nauczania należy wdrażać uczniów do samodzielnej pracy, studiowania czasopism i literatury zawodowej oraz korzystania z zasobów Internetu. Wskazane jest również kształtowanie, takich cech jak: uczciwość, odpowiedzialność oraz umiejętność pracy w zespole. Wskazana jest współpraca szkoły z zakładami usługowymi, przedsiębiorstwami produkującymi sprzęt optyczny oraz pracowniami optycznymi w celu aktualizowania wiedzy z zakresu stosowania nowoczesnych technologii.

23

Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne Orientacyjna

liczba godzin1. Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona przeciwpożarowa

oraz ochrona środowiska 5 2. Pomiary warsztatowe 5 3. Obróbka ręczna 9 4. Materiały konstrukcyjne 5 5. Obróbka maszynowa skrawaniem 9 6. Połączenia nierozłączne 6 7. Połączenia rozłączne 6 8. Części i zespoły maszyn 9 9. Obróbka szkła optycznego 9

10. Obróbka specjalna elementów optycznych 6 11. Montaż zespołów mechanicznych sprzętu optycznego

i optoelektronicznego 12 12. Montaż oraz zasady justowania sprzętu optycznego

i optoelektronicznego 14 13. Ocena jakości materiałów optycznych 6 14. Pomiary elementów, zespołów i wyrobów optycznych 10 15. Naprawa oraz konserwacja sprzętu optycznego

i optoelektronicznego 10 16. Soczewki okularowe 8 17. Oprawy okularowe 6 18. Wykonywanie okularów korekcyjnych 25

Razem 160 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie określonych kryteriów. Systematyczna kontrola i ocena dostarczy nauczycielowi informacji o wynikach swoich działań, umożliwi skuteczne kierowanie przebiegiem procesu nauczania oraz dostarczy uczniowi informacji zwrotnej o poziomie opanowania wiadomości i umiejętności. Do sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów proponuje się stosować: sprawdziany ustne i pisemne, testy osiągnięć szkolnych oraz obserwację czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń praktycznych. Ocena osiągnięć szkolnych powinna aktywizować

24

i mobilizować ucznia do nauki, motywować do zdobywania wiedzy oraz wpływać na kształtowanie dyscypliny, pracowitości i odpowiedzialności za wykonywaną pracę. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać podczas obserwacji uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Obserwując czynności uczniów i dokonując oceny ich pracy należy zwracać uwagę na: – organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, – posługiwanie się rysunkiem wykonawczym, – wykonywanie pomiarów elementów konstrukcyjnych, zespołów

i wyrobów optycznych, – dokonywanie oceny jakości stosowanych materiałów, – określanie zasad wykonywania obróbki ręcznej oraz maszynowej, – wykonywanie montażu, demontażu, regulacji i konserwacji układów

optycznych oraz optoelektronicznych, – posługiwanie się aparaturą kontrolno-pomiarową, – pomiar mocy soczewek okularowych, – dobór soczewek i opraw okularowych, – przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich zastosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania oraz poziom wykonania ćwiczeń. Literatura Bańkowski Z.: Mały poradnik mechanika. WNT, Warszawa 1988 Chalecki J.: Przyrządy optyczne. WNT, Warszawa 1979 Górecki A.:Technologia ogólna – podstawy technologii mechanicznych. WSiP, Warszawa 2005 Hein A., Sidorowicz A., Wagnerowski T.: Oko i okulary. Libra, Warszawa 1979 Krynicki L., Sozański L.: Technologia metali, PW, Wrocław 1994 Legun Z.: Technologia elementów optycznych. WNT, Warszawa 1982 Leśniewski M.: Projektowanie układów optycznych. PW, Warszawa 1990 Okoniewski S.:Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1998 Pluta M.: Mikroskopia optyczna. PWN Warszawa 1982. Pościk A.: Okulary przeciwsłoneczne: konstrukcja, przeznaczenie, wymagania. CIOP, Warszawa 2001 Ratajczyk F.: Dwójłomność i polaryzacja optyczna. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 Szczepański Z.: Technologia materiałów i materiałoznawstwo. Ćwiczenia. PW, Warszawa 1984

25

Szwedowski A.: Materiałoznawstwo optyczne i optoelektroniczne. PW, Warszawa 1997 Szymański J.: Budowa aparatury optycznej. WSiP, Warszawa 1980 Zając M.: Optyka okularowa. Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2003 Ziemba B. i inni: Technologia szkła. Arkady, Warszawa 1987 Czasopisma specjalistyczne: Świat okularów, OKO, Izoptyka Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

26

RYSUNEK TECHNICZNY Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − scharakteryzować rodzaje rysunków technicznych, − rozróżnić rodzaje pisma technicznego, − zorganizować stanowisko kreślarskie zgodnie z wymaganiami

ergonomii, − posłużyć się materiałami i przyborami kreślarskimi, − zastosować podstawowe techniki rysunkowe, − wykonać szkice brył i części maszyn w dimetrii ukośnej oraz rzutach

prostokątnych, − wykonać przekroje rysunkowe, − zastosować zasady wymiarowania, − określić zasady wykonywania rysunków części maszyn, − wykonać rysunki części maszyn z uwzględnieniem stopni uproszczeń, − wykonać rysunki połączeń nierozłącznych i rozłącznych, stosowanych

w urządzeniach optycznych i optoelektronicznych, − wykonać rysunki elementów optycznych, − wykonać rysunki zespołów sprzętu optycznego, − odczytać rysunki wykonawcze elementów konstrukcyjnych, − odczytać rysunki złożeniowe, zestawieniowe, montażowe i schematy, − odczytać dokumentację konstrukcyjną oraz technologiczną wyrobów

optycznych i optoelektronicznych, − posłużyć się normami dotyczącymi rysunku technicznego, − posłużyć się programem komputerowym do sporządzania

dokumentacji technicznej, − posłużyć się dokumentacją technologiczną, instrukcjami eksploatacji

urządzeń oraz przyrządów optycznych i optoelektronicznych, − skorzystać z różnych źródeł informacji, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas

wykonywania rysunków oraz opracowywania dokumentacji.

27

Materiał nauczania

1. Podstawy rysunku technicznego Rodzaje i znaczenie rysunku technicznego. Rodzaje norm. Formaty arkuszy rysunkowych. Podziałki rysunkowe. Linie rysunkowe. Forma graficzna. Pismo techniczne. Ćwiczenia: • Dobieranie formatów arkuszy, podziałek, linii i tabliczek zgodnie

z obowiązującą normą. • Przygotowywanie wzorcowego arkusza rysunkowego formatu A-4.

2. Rzutowanie Rzutowanie aksonometryczne i prostokątne. Zasady rzutowania.

Ćwiczenia: • Sporządzanie rysunków brył i prostych części maszyn w dimetrii

ukośnej. • Sporządzanie rysunków brył i prostych części maszyn w rzutach

prostokątnych.

3. Odwzorowywanie zarysów przedmiotów Zasady rysowania widoków, przekrojów i kładów. Odwzorowywanie zewnętrznego i wewnętrznego zarysu przedmiotu. Rodzaje widoków. Rodzaje przekrojów. Kłady. Oznaczenia widoków, przekrojów i kładów. Ćwiczenia: • Sporządzanie rysunków części maszyn w przekroju poprzecznym

i podłużnym. • Sporządzanie rysunków części maszyn z zastosowaniem przekrojów

złożonych. • Sporządzanie rysunków części maszyn z zastosowaniem przekrojów

cząstkowych, kładów, przerwań i urwań zarysów rysunkowych.

4. Podstawy wymiarowania Elementy wymiarowania. Zasady wymiarowania. Programy komputerowe do wymiarowania części maszyn.

Ćwiczenia: • Wymiarowanie typowych części maszyn. • Wymiarowanie elementów optycznych.

28

5. Zasady wykonywania oznaczeń na rysunkach technicznych Oznaczanie wymiarów tolerowanych – liniowych i kątów. Rodzaje i oznaczanie pasowań. Oznaczenia tolerancji kształtu i położenia. Oznaczanie chropowatości powierzchni – parametry, sposób oznaczania. Oznaczanie obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej oraz powłok ochronnych.

Ćwiczenia: • Sporządzanie rysunków części maszyn oraz oznaczanie tolerancji

i pasowań. • Sporządzanie rysunków części maszyn oraz oznaczanie tolerancji

kształtu i położenia powierzchni. • Oznaczanie chropowatości powierzchni na rysunkach części maszyn. • Oznaczanie powłok ochronnych. 6. Uproszczenia rysunkowe, rysunki schematyczne Stopnie i zastosowanie uproszczeń rysunkowych. Uproszczenia rysunkowe połączeń nierozłącznych i rozłącznych stosowanych w sprzęcie optycznym. Rysunki schematyczne stosowane w optyce i optoelektronice. Ćwiczenia: • Sporządzanie rysunków części maszyn z zastosowaniem uproszczeń

rysunkowych. • Sporządzanie schematów układów optycznych i optoelektronicznych. • Odczytywanie rysunków uproszczonych i schematycznych sprzętu

optycznego oraz optoelektronicznego. 7. Dokumentacja techniczna Rodzaje rysunków technicznych maszynowych. Rysunek złożeniowy. Rysunek schematyczny. Rysunki operacyjne i zabiegowe. Zasady opracowywania dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej. Programy komputerowe do sporządzania dokumentacji technologicznej.

Ćwiczenia: • Sporządzanie rysunków wykonawczych prostych części maszyn. • Sporządzanie rysunków wykonawczych elementów optycznych. • Sporządzanie rysunków złożeniowych sprzętu optycznego. • Analizowanie rysunków złożeniowych, zestawieniowych oraz

montażowych sprzętu optycznego i optoelektronicznego.

29

Środki dydaktyczne Polskie Normy. Poradniki. Materiały rysunkowe i przybory kreślarskie. Wzory pisma technicznego. Model rzutni prostokątnej. Bryły geometryczne. Części maszyn. Plansze poglądowe, foliogramy, fazogramy przedstawiające zasady rzutowania, przekroje, zasady wymiarowania. Rysunki wykonawcze części maszyn. Rysunki złożeniowe sprzętu optycznego i optoelektronicznego. Przykładowa dokumentacja technologiczna. Specjalistyczne programy komputerowe do sporządzania rysunku technicznego. Uwagi o realizacji

Realizacja treści programowych przedmiotu Rysunek techniczny ma na celu kształtowanie umiejętności czytania i wykonywania rysunków elementów oraz zespołów urządzeń optycznych i optoelektronicznych, a także posługiwania się dokumentacją konstrukcyjną i technologiczną.

W procesie dydaktycznym zaleca się zastosowanie następujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Podczas wyjaśniania zasad rzutowania prostokątnego i aksonometrycznego proponuje się wykorzystać figury płaskie, modele prostych brył geometrycznych oraz typowe części maszyn.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń nauczyciel powinien zapoznać uczniów z zasadami organizacji stanowiska kreślarskiego, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w pracowni oraz przygotować materiały dydaktyczne niezbędne do wykonywania ćwiczeń.

Zajęcia powinny być prowadzone w grupach do 15 osób, w pracowni wyposażonej w stoły kreślarskie, techniczne środki kształcenia, zbiór norm, katalogów oraz specjalistycznych programów komputerowych. W pracowni powinno znajdować się przynajmniej jedno stanowisko komputerowe z programem do wspomagania projektowania typu CAD. Podczas wykonywania ćwiczeń wskazane jest stosowanie zasady stopniowania trudności.

W czasie zajęć należy zwracać uwagę na prawidłowe rozmieszczenie materiałów i przyborów rysunkowych na stołach kreślarskich, oświetlenie i postawę ucznia podczas wykonywania rysunków oraz dokładność i estetykę wykonania rysunków.

30

Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych: Lp. Działy tematyczne Orientacyjna

liczba godzin 1. Podstawy rysunku technicznego 2 2. Rzutowanie 4 3. Odwzorowywanie zarysów przedmiotów 5 4. Podstawy wymiarowania 5 5. Zasady wykonywania oznaczeń na rysunkach technicznych 5 6. Uproszczenia rysunkowe, rysunki schematyczne 5 7. Dokumentacja techniczna 6

Razem 32 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Osiągnięcia edukacyjne uczniów powinny być oceniane systematycznie, zgodnie z kryteriami przedstawionymi na początku zajęć. Sprawdzanie osiągnięć powinno dostarczyć informacji nauczycielowi oraz uczniowi o zakresie i poziomie opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia.

Do sprawdzania wiedzy uczniów zaleca się stosowanie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów osiągnięć szkolnych.

Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać podczas obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczas obserwacji szczególną uwagę należy zwracać na: – wykonywanie szkiców części maszyn, – wykonywanie rzutów prostokątnych i aksonometrycznych, – wykonywanie rysunków schematycznych, – stosowanie oznaczeń rysunkowych, – czytanie dokumentacji technicznej.

Podstawą uzyskania pozytywnej oceny powinno być poprawne wykonanie ćwiczeń. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich zastosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania.

31

Literatura Dobrzański T.: Rysunek techniczny. WNT, Warszawa 1998 Gutkowski A.: Zadania z rysunku technicznego. WSiP, Warszawa 1992 Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 2006 Maksymowicz A.: Rysunek zawodowy dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

32

ELEKTROTECHNIKA I ELEKTRONIKA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − rozróżnić wielkości elektryczne i ich jednostki, − wyjaśnić zjawiska zachodzące w polu elektrycznym, magnetycznym

i elektromagnetycznym, − zastosować prawo Ohma i prawa Kirchhoffa do obliczania prostych

obwodów prądu stałego, − rozróżnić materiały przewodzące, półprzewodzące, izolacyjne,

magnetyczne, konstrukcyjne oraz wskazać ich zastosowanie, − wyjaśnić zjawisko powstawania prądu elektrycznego, − rozróżnić źródła i rodzaje prądu elektrycznego, − rozróżnić podstawowe elementy obwodu elektrycznego, − rozróżnić symbole na schematach elektrycznych i elektronicznych, − wyjaśnić budowę i działanie podstawowych mierników elektrycznych, − scharakteryzować podstawowe metody pomiaru wielkości

elektrycznych, − posłużyć się dokumentacją techniczną, − wyjaśnić zasady działania i użytkowania prostych maszyn

oraz urządzeń elektrycznych, − odczytać schematy prostych układów elektrycznych, elektronicznych

i automatyki, − scharakteryzować zastosowanie optoelektroniki, − posłużyć się specjalistycznym programem komputerowym, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej, ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym oraz ochrony środowiska.

Materiał nauczania

1. Elektryczne właściwości materii Podział materii ze względu na jej właściwości elektryczne. Prawo Coulomba. Przenikalność elektryczna. Wielkości charakteryzujące pole elektryczne. Obraz graficzny pola elektrycznego. Pole magnetyczne. Obraz graficzny pola magnetycznego. Wielkości charakteryzujące pole magnetyczne. Podział materiałów ze względu na ich właściwości magnetyczne.

33

Ćwiczenia: • Identyfikowanie materiałów przewodzących i izolacyjnych. • Analizowanie właściwości magnetycznych materii. 2. Obwody prądu elektrycznego Obwód elektryczny – elementy pasywne i aktywne. Symbole do oznaczania elementów obwodu elektrycznego. Prawo Ohma. Rezystancja. Nierozgałęzione obwody prądu stałego. Rozgałęzione obwody prądu stałego. Prawa Kirchhoffa. Wielkości charakteryzujące prąd przemienny. Elementy RLC w obwodzie prądu sinusoidalnego – rezystor, cewka, kondensator. Moc prądu przemiennego. Układy trójfazowe – połączenie w trójkąt i w gwiazdę. Moc w obwodach trójfazowych. Ćwiczenia: • Obliczanie rezystancji na podstawie prawa Ohma. • Rozróżnianie elementów obwodów elektrycznych na schematach. • Wyznaczanie wartości prądu w obwodzie. 3. Ogniwa i akumulatory Ogniwa elektrochemiczne – rodzaje, budowa, działanie. Akumulatory – kwasowe i zasadowe. Zasady użytkowania akumulatorów. Ćwiczenia: • Analizowanie działania różnego rodzaju ogniw elektrochemicznych. • Rozróżnianie akumulatorów. • Określanie zasad użytkowania akumulatorów. 4. Maszyny elektryczne Podstawowe wiadomości o maszynach elektrycznych. Transformator – budowa, działanie, zastosowanie. Maszyny komutatorowe prądu stałego i przemiennego. Silniki indukcyjne – użytkowanie i obsługa. Maszyny synchroniczne – budowa, działanie, zastosowanie. Maszyny elektryczne – zasady eksploatacji. Napędy elektryczne.

Ćwiczenia: • Analizowanie budowy i zasady działania transformatora. • Określanie zasad użytkowania maszyn elektrycznych.

34

5. Elektryczne źródła ciepła i światła Klasyfikacja elektrycznych źródeł ciepła. Urządzenia grzejne – rezystancyjne, elektrodowe, łukowe, indukcyjne, pojemnościowe, mikrofalowe. Źródła światła, oprawy oświetleniowe. Oświetlenie mieszkań i miejsca pracy. Ćwiczenia: • Rozróżnianie źródeł ciepła. • Identyfikowanie urządzeń grzejnych. • Rozróżnianie źródeł światła. • Rozróżnianie opraw oświetleniowych. 6. Zasady eksploatacji urządzeń elektrycznych Urządzenia elektryczne – zasady obsługi. Wpływ prądu elektrycznego na organizm ludzki. Ochrona przeciwpożarowa i przeciwporażeniowa. Połączenia wyrównawcze. Ćwiczenia: • Dobieranie środków ochrony przeciwpożarowej. • Dobieranie środków ochrony przeciwporażeniowej. 8. Elektronika Półprzewodniki – samoistne i niesamoistne. Elementy półprzewodnikowe stosowane w elektronice. Elementy elektroniczne. Zastosowanie elektroniki w optyce. Lasery – budowa i zastosowanie. Światłowody. Zasilacze. Stabilizatory napięcia i prądu. Wzmacniacze. Generatory. Układy cyfrowe. Lampy oscyloskopowe i kineskopowe. Sposoby zapisu sygnałów. Telefonia. Radiofonia. Telewizja. Sieci komputerowe. Ćwiczenia: • Analizowanie działania i określanie zastosowania bramek logicznych. • Analizowanie budowy elementów optoelektronicznych. 9. Miernictwo elektryczne Przyrządy pomiarowe – klasyfikacja, budowa. Wielkości charakteryzujące przyrządy pomiarowe. Ustroje pomiarowe przyrządów pomiarowych. Mierniki analogowe i cyfrowe. Oscyloskopy. Pomiar napięcia, natężenia prądu i rezystancji. Pomiary wielkości nieelektrycznych.

35

Ćwiczenia: • Wykonywanie pomiarów wielkości nieelektrycznych. • Wykonywanie pomiarów napięcia, natężenia prądu i rezystancji. 10. Automatyka Klasyfikowanie układów automatyki. Urządzenia automatyki. Robotyka. Ćwiczenia: • Rozróżnianie układów automatyki. • Rozróżnianie urządzeń automatyki. Środki dydaktyczne Teksty przewodnie, instrukcje do ćwiczeń. Modele: transformatora, prądnicy, silnika indukcyjnego, prądnicy prądu trójfazowego, miernika temperatury. Mierniki podstawowych wielkości elektrycznych. Typowe elementy elektryczne i elektroniczne. Zestawy do demonstracji zjawisk zachodzących w obwodach elektrycznych. Układy elektryczne i elektroniczne. Podstawowe maszyny i urządzenia elektryczne. Modele i schematy instalacji elektrycznych. Tablice ilustrujące: wielkości fizyczne i ich jednostki, symbole graficzne. Programy komputerowe do symulacji pracy układów elektrycznych i elektronicznych. Instrukcje obsługi urządzeń elektrycznych. Polskie Normy. Katalogi maszyn i urządzeń elektrycznych. Uwagi o realizacji Program nauczania przedmiotu Elektrotechnika i elektronika obejmuje treści dotyczące zjawisk zachodzących w polu elektrycznym, magnetycznym i elektromagnetycznym, praw elektrotechniki i elektroniki, oznaczeń stosowanych na schematach elektrycznych i elektronicznych, budowy i działania prostych mierników elektrycznych. Jego realizacja powinna być skorelowana z przedmiotami: Optyka, Technologia oraz Pracownia optyczna. W procesie dydaktycznym zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, pogadanki, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych. Podane

36

w programie ćwiczenia należy traktować jako propozycję. Nauczyciel może zaplanować inne ćwiczenia o zróżnicowanym stopniu trudności. Podczas realizacji programu przedmiotu szczególną uwagę należy zwracać na: − rozróżnianie podstawowych elementów obwodu elektrycznego, − odczytywanie schematów prostych układów elektrycznych,

elektronicznych i automatyki, − dobieranie mierników elektrycznych do wykonywania pomiarów

w obwodach prądu stałego i przemiennego, − posługiwanie się miernikami elektrycznymi i elektronicznymi, − użytkowanie prostych maszyn oraz urządzeń elektrycznych. Zajęcia należy prowadzić w pracowni elektronicznej wyposażonej w modele i schematy instalacji elektrycznych, tablice ilustrujące wielkości fizyczne, ich jednostki oraz symbole graficzne, programy komputerowe do symulacji pracy układów elektrycznych i elektronicznych, instrukcje obsługi urządzeń elektrycznych, normy oraz katalogi maszyn i urządzeń elektrycznych. Podczas zajęć uczniowie powinni pracować w grupach do 15 osób, indywidualnie lub w zespołach 2-3 osobowych. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń, nauczyciel powinien zademonstrować ich wykonanie zwracając szczególną uwagę na organizację i wyposażenie stanowiska, kolejność wykonywanych czynności, zasady użytkowania urządzeń elektrycznych oraz konieczność przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz przeciwporażeniowej. Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne Orientacyjna liczba godzin

1. Elektryczne właściwości materii 3 2. Obwody prądu elektrycznego 3 3. Ogniwa i akumulatory 2 4. Maszyny elektryczne 3 5. Elektryczne źródła ciepła i światła 5 6. Zasady eksploatacji urządzeń elektrycznych 2 7. Elektronika 6 8. Miernictwo elektryczne 5 9. Automatyka 3

Razem 32 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły.

37

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. W kryteriach oceniania należy uwzględnić poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Wiedzę uczniów można oceniać za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów osiągnięć szkolnych. Szczególną uwagę należy zwracać na: − charakteryzowanie podstawowych zjawisk zachodzących w polu

elektrycznym, magnetycznym i elektromagnetycznym, − interpretowanie podstawowych praw elektrotechniki, − charakteryzowanie działania i użytkowania prostych maszyn oraz

urządzeń elektrycznych. Umiejętności praktyczne można oceniać na podstawie obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Szczególną uwagę należy zwracać na: − posługiwanie się dokumentacją techniczną, − rozróżnianie symboli na schematach elektrycznych i elektronicznych, − wykonywanie podstawowych pomiarów wielkości elektrycznych, – stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej, ochrony przeciwporażeniowej oraz ochrony środowiska.

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, należy uwzględnić wyniki wszystkich zastosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania oraz poziom wykonania ćwiczeń. Literatura Boeschke B., Płoszajski G.: Elektronika. WSiP, Warszawa 1986 Gaszyński L.: O naszych źródłach energii. WSiP, Warszawa 1993 Hagel R.: Miernictwo elektryczne i elektroniczne dla zasadniczych szkół nieelektrycznych. WSiP, Warszawa 1999 Idzi K.: Pomiary elektryczne, obwody prądu stałego. WSiP, Łódź 2000 Kurdziel R.: Elektrotechnika dla zasadniczej szkoły zawodowej. Część 1 i 2. WSiP, Warszawa 1998 Kurdziel R.: Podstawy elektrotechniki dla zasadniczej szkoły zawodowej. Część 1 i 2. WSiP, Warszawa 1986 Przybyłowska-Łomnicka A.: Pomiary elektryczne. Obwody prądu przemiennego. Wydawnictwo Szkolne PWN Warszawa-Łódź 2000 Rem H.: Zbiór zadań z podstaw elektrotechniki. WSiP Warszawa 1995

38

Rusek A.: Podstawy elektroniki. WSiP, Warszawa 1985 Zachara Z.: Zadania z elektroniki nie tylko dla elektroników. Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa, 2000 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

39

ANATOMIA, FIZJOLOGIA I PATOLOGIA OKA

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − wyjaśnić budowę i fizjologię oka, − określić funkcje i właściwości narządu wzroku, − posłużyć się terminologią z zakresu optyki oftalmicznej, optometrii

i kontaktologii, − określić wady refrakcji, akomodacji oraz sposoby korekcji, − scharakteryzować subiektywne metody pomiaru refrakcji, − dobrać sprzęt do pomiaru refrakcji, − scharakteryzować oko miarowe, krótkowzroczne, nadwzroczne

i astygmatyczne, − dobrać metody korekcji oka niemiarowego i starczowzrocznego, − scharakteryzować widzenie obuoczne i przestrzenne, − scharakteryzować rodzaje zeza, − scharakteryzować anizeikonię, − scharakteryzować choroby rogówki, tęczówki, twardówki, naczyniówki,

siatkówki i soczewki, − rozróżniać wady widzenia barwnego, − wyjaśnić budowę i określić funkcje dodatkowych narządów oka, − scharakteryzować choroby powieki, spojówki, narządu łzowego,

mięśni gałki ocznej, − rozróżnić pomoce wzrokowe oraz określić zasady ich użytkowania, − określić wpływ szkieł kontaktowych na funkcjonowanie narządu

wzroku, − rozróżnić techniki dopasowywania soczewek kontaktowych, − określić wpływ promieniowania światła na narząd wzroku, − scharakteryzować metody profilaktyki chorób oczu, − określić znaczenie higieny osobistej w profilaktyce chorób oczu, − zastosować zasady aseptyki i antyseptyki, − posłużyć się specjalistycznym programem komputerowym. Materiał nauczania 1. Anatomia i fizjologia oka Budowa i fizjologia oka. Fazy rozwoju oka w życiu człowieka. Funkcje i właściwości narządu wzroku. Unerwienie oka. Rogówka. Jakość widzenia. Błona naczyniowa oka. Mięśnie oczne. Przetwarzanie bodźców świetlnych. Budowa i funkcje dodatkowych narządów oka.

40

Ćwiczenia: • Analizowanie elementów budowy oka na schemacie. • Określanie faz rozwoju oka. • Analizowanie głównych czynności gałki ocznej. 2. Metody badania narządu wzroku Przyrządy do badania układu wzrokowego. Sprawdzanie ostrości wzroku. Badanie wad wzroku. Sprawdzanie widzenia dwuocznego. Badanie widzenia barwnego. Badanie w lampie szczelinowej. Badanie dna oka. Badanie ciśnienia śródgałkowego. Badanie pola widzenia. Angiografia fluorosceinowa. Ultrasonografia. Optyczna tomografia częściowo koherentna, ultradźwiękowa. Badanie krzywizny rogówki. Ćwiczenia: • Identyfikowanie przyrządów do badania układu wzrokowego. • Dobieranie metod badania narządu wzroku. • Rozróżnianie wad wzroku. 3. Podstawy patologii narządu wzroku Krótkowzroczność. Nadwzroczność. Astygmatyzm. Oko niemiarowe. Starczowzroczność. Zez. Anizeikonia. Choroby rogówki, tęczówki, twardówki, naczyniówki, siatkówki i soczewki. Wady widzenia barwnego. Choroby powieki, spojówki, narządu łzowego, mięśni gałki ocznej. Urazy oka. Pierwsza pomoc. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie zaćmy. • Rozpoznawanie jaskry. • Określanie przyczyny zapalenia spojówek. • Analizowanie procedury postępowania w przypadku zranienia oka. • Opracowywanie procedury postępowania w przypadku oparzenia oka. 4. Optometria Pomiar ostrości wzroku. Pomiar rozstawu źrenic. Ogólne zasady wyrównywania wad wzroku. Korekcja okularowa. Korekcja soczewkowa. Korekcja mieszana. Zasady doboru rodzaju soczewek okularowych i powłok.

41

Ćwiczenia: • Określanie zasad wyrównywania wad wzroku. • Uzasadnianie konieczności zastosowania korekcji okularowej,

soczewkowej, mieszanej. • Określanie zasad doboru soczewek okularowych i powłok. 5. Pomiar refrakcji Subiektywne metody pomiaru refrakcji. Obiektywne metody pomiaru refrakcji. Ćwiczenia: • Wykonywanie pomiaru refrakcji metodą mgłową. • Wykonywanie pomiaru refrakcji metodą Dondersa. • Wykonywanie pomiaru refrakcji z zastosowaniem testu czerwono-

zielonego. • Wykonywanie pomiaru astygmatyzmu metodą cylindrów krzyżowych. • Charakteryzowanie obiektywnych metod pomiaru refrakcji. 6. Soczewki kontaktowe Rodzaje soczewek kontaktowych. Systemy pielęgnacyjne. Wskazania do korekcji soczewkami. Przeciwwskazania do stosowania soczewek kontaktowych. Dobór soczewek kontaktowych. Ćwiczenia: • Identyfikowanie rodzajów soczewek kontaktowych. • Określanie wskazań do korekcji soczewkami kontaktowymi. • Określanie zasad wykonywania pomiarów rogówki. • Opracowywanie procedury aplikowania i zdejmowania soczewek

kontaktowych. • Określanie przeciwwskazań do stosowania soczewek kontaktowych. Środki dydaktyczne Instrukcje do ćwiczeń. Model oka. Fantom oka. Autorefraktometr. Lampa szczelinowa. Foropter. Kaseta okulistyczna. Oftalmometr Javala. Oftalmoskop.

42

Rzutnik z optotypami. Przyrząd i skala stycznych Maddoxa. Tablice Yshihary. Eikonometr. Keratoskop Placido. Pupilometr ręczny i elektroniczny. Linijki do skiaskopii. Retinoskop. Refraktometr. Biomikroskop z lampą szczelinową. Specjalistyczne programy komputerowe. Plansze i foliogramy dotyczące tematyki zajęć. Uwagi o realizacji Program przedmiotu Anatomia, fizjologia i patologia oka obejmuje treści dotyczące budowy oka, metod badania wzroku, najczęściej spotykanych chorób narządu wzroku, doboru soczewek okularowych i kontaktowych. Jego realizacja powinna być skorelowana z przedmiotami: Optyka, Technologia oraz Pracownia optyczna. W procesie dydaktycznym zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, pogadanki, pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Przykładowe ćwiczenia zamieszczone w programie przedmiotu należy traktować jako propozycję do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres ćwiczeń może być rozszerzony w zależności od potrzeb edukacyjnych i możliwości szkoły. Zajęcia należy prowadzić w grupach do 15 osób, w pracowni optometryczno-kontaktologicznej, wyposażonej w odpowiednie środki dydaktyczne. Ćwiczenia mogą być wykonywane indywidualnie lub w zespołach 2-3 osobowych. Realizując program nauczania szczególną uwagę należy zwracać na stosowanie higieny osobistej w profilaktyce chorób oczu oraz przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki. W procesie dydaktycznym wskazana jest prezentacja filmów dydaktycznych o tematyce dotyczącej metod badania narządu wzroku, rozpoznawania typowych wad i chorób oczu oraz możliwościach korekcji wad wzroku. Zaleca się również organizowanie wycieczek dydaktycznych do zakładów optycznych, gabinetów okulistycznych oraz na wystawy i targi materiałów oraz przyrządów okulistycznych.

43

Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne Orientacyjna liczba godzin

1. Anatomia i fizjologia oka 17 2. Metody badania narządu wzroku 12 3. Podstawy patologii narządu wzroku 12 4. Optometria 13 5. Pomiar refrakcji 5 6. Soczewki kontaktowe 5

Razem 64 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. Systematyczna kontrola pozwoli na uzyskanie informacji o postępach edukacyjnych ucznia oraz na rozpoznanie pojawiających się trudności w opanowaniu treści kształcenia. Podczas realizacji programu nauczania przedmiotu należy oceniać wiadomości i umiejętności uczniów za pomocą: sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych oraz obserwacji uczniów w czasie wykonywania ćwiczeń.

W procesie oceniania szczególną uwagę należy zwracać na: − merytoryczną jakość wypowiedzi, − posługiwanie się terminologią optyczną, okulistyczną i oftalmiczną, − analizowanie wad wzroku, − dobieranie pomocy wzrokowych, − posługiwanie się specjalistycznymi programami komputerowymi.

Po zrealizowaniu programu każdego działu tematycznego zaleca się zastosowanie testu wielokrotnego wyboru.

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich zastosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania oraz poziom wykonania ćwiczeń.

44

Literatura James B., Chew C., Bron A.: Kompendium okulistyki. PZWL, Warszawa 1997 Trzcińska-Dąbrowska Z.: Okulistyka. AM, Warszawa 1986 Trzcińska-Dąbrowska Z.: Okulistyka praktyczna. PZWL, Warszawa 1995 Kęcik T. (red.): Okulistyka polska początku XXI wieku. Oftal, Warszawa 2002 Niżankowska M.: Podstawy okulistyki. Volumed, Wrocław 2000 Palacz O.: Zarys podstawowych problemów współczesnej okulistyki. Pomorska Akademia Medyczna, Szczecin 2003 Szymankiewicz S.: Soczewki kontaktowe korekcyjne i lecznicze. Unia, Katowice 1997 Veys J.: Praktyczne zasady doboru soczewek kontaktowych. ARW, Warszawa 2004 Jarzębińska-Vecerowa M.: Podstawy refrakcji oka i korekcji wad wzroku. WM, Wrocław. 2005 Woźny J. T.: Dno oka w praktyce ambulatoryjnej. Atlas. Volumed, Wrocław 1993 Pankowska B., Wojciechowska I.: Soczewki kontaktowe. Volumed, Wrocław 1994 Bartkowska J.: Optyka i korekcja wad wzroku. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1996 Hein A., Sidorowicz A., Wagnerowski T.: Oko i okulary. Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, Warszawa 1966 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

45

DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – scharakteryzować procesy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne

człowieka, – scharakteryzować strukturę osobowości człowieka, – określić rodzaje pamięci, – przedstawić sposoby uczenia się, – rozpoznać mechanizmy rządzące zachowaniem, – określić potrzeby klienta i przewidzieć jego oczekiwania, – scharakteryzować style komunikowania się, – określić różnice pomiędzy komunikacją werbalną i niewerbalną, – nawiązać i utrzymać kontakt z klientem, – rozpoznać zakłócenia występujące na drodze przepływu informacji, – pokonać bariery w procesie komunikowania, – zastosować techniki asertywne w określonych sytuacjach, – wyjaśnić rolę negocjacji w rozwiązywaniu problemów, – dobrać style i techniki do określonej sytuacji negocjacyjnej, – zastosować zasady kierowania grupą w zmiennych warunkach, – zastosować zasady etyki, − wyjaśnić mechanizm funkcjonowania gospodarki rynkowej, − rozróżnić formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw produkcyjnych

i usługowych, − określić metody aktywnego poszukiwania pracy, − przygotować dokumenty związane z zatrudnieniem, − sporządzić dokumenty niezbędne do podejmowania i prowadzenia

działalności gospodarczej, − sporządzić budżet i zaplanować rozwój firmy, − opracować plan marketingowy, − poprowadzić działalność gospodarczą, − skorzystać z kodeksu pracy, − zastosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej, − zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, − zastosować przepisy prawa dotyczące wykonywania zadań

zawodowych, − wyposażyć warsztat optyczny, − określić wpływ zmęczenia fizycznego i psychicznego na efektywność

pracy, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

46

– udzielić pierwszej pomocy osobie poszkodowanej podczas realizacji zadań,

− posłużyć się językiem obcym w zakresie wspomagającym wykonywanie zadań zawodowych,

− posłużyć się specjalistycznym programem komputerowym, − skorzystać z różnych źródeł informacji oraz z doradztwa

specjalistycznego.

Materiał nauczania 1. Elementy psychologii pracy Podstawy psychologii. Wrażenie i spostrzeganie. Zmysły – funkcjonowanie, przetwarzanie wrażeń. Osobowość – typy, rozwój. Uczenie się. Zdolności, inteligencja. Typy temperamentów. Struktura procesu komunikowania. Warunki skutecznej komunikacji. Style komunikowania się. Komunikacja werbalna. Komunikacja niewerbalna. Mowa ciała. Bariery komunikacyjne. Sposoby radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Zachowania asertywne. Zastosowanie asertywności w komunikacji międzyludzkiej. Style zarządzania zespołem, techniki kierowania. Struktura grupy. Zasady stosowania krytyki. Techniki badania czynności. Metody oceny pracy. Rynek pracy, zasady przyjmowania do pracy. Ćwiczenia: • Wyrażanie własnych stanów emocjonalnych. • Wypełnianie ankiety dotyczącej silnych i słabych stron własnej

osobowości. • Rozpoznawanie przyczyn zakłóceń powstających w procesie

komunikowania się. • Obserwowanie oraz interpretowanie komunikatów werbalnych

i niewerbalnych. • Udzielanie wsparcia emocjonalnego w sytuacji stresowej. • Opracowywanie planu dyskusji na określony temat w grupie uczniów. • Przeprowadzanie rozmowy kwalifikacyjnej – symulacja. 2. Elementy prawa pracy Dokumenty związane z zatrudnieniem pracownika. Ochrona pracy młodocianych. Prawa i obowiązki pracodawcy oraz pracownika. Czas pracy i wynagrodzenie. Warunki pracy. Odpowiedzialność materialna pracownika. Organizacja stanowiska pracy – wymagania ergonomii, przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Środki ochrony indywidualnej.

47

Wypadki przy pracy. Zasady udzielania pierwszej pomocy. Specjalistyczny program komputerowy. Ćwiczenia: • Analizowanie przepisów Kodeksu pracy. • Konstruowanie przykładowych ofert pracy. • Opracowywanie Curriculum Vitæ, listu motywacyjnego oraz podania

o pracę. • Określanie praw i obowiązków pracownika zakładu optycznego. • Opracowanie harmonogramu pracy technika optyka. • Opracowywanie procedury udzielania pierwszej pomocy. • Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku urazu oka. • Unieruchamianie złamanej kończyny. • Wykonywanie sztucznego oddychania i masażu serca na fantomie. 3. Podstawy działalności usługowej Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych. Dokumenty dotyczące działalności gospodarczej. Plan rozwoju przedsiębiorstwa. Wyposażenie zakładu optycznego. Marketing i promocja zakładu optycznego. Klasyfikacja usług wykonywanych w zakładach optycznych. Czynniki kształtujące poziom zdolności usługowej. Planowanie działalności usługowej. Analiza działalności usługowej. Organizacja sprzedaży. Cechy sprzedawcy. Formy obsługi klienta. Typy klientów. Prawa klienta. Jakość usług. Zasady rozpatrywania reklamacji. Zasady etyki. Formy doskonalenia zawodowego. Specjalistyczne programy komputerowe. Ćwiczenia: • Analizowanie form organizacyjno-prawnych zakładu optycznego. • Opracowywanie planu działalności zakładu optycznego. • Określanie wyposażenia części usługowej zakładu optycznego. • Opracowywanie planu magazynu zakładu optycznego. • Przygotowywanie planu wyposażenia zakładu optycznego. • Opracowywanie karty praw klienta dla wybranego zakładu

optycznego. • Przyjmowanie i rozpatrywanie reklamacji klientów. • Opracowywanie planu promocji wybranego zakładu optycznego. • Obsługiwanie klienta niepełnosprawnego – symulacja.

48

4. Techniki informacyjne w zakładzie optycznym Korespondencja osobowa. Korespondencja handlowa: faktury, zamówienia, oferty. Korespondencja seryjna: listy seryjne, adresowanie kopert. Współczesne źródła informacji: Internet, prawa autorskie, encyklopedie i słowniki, dzienniki ustaw, dzienniki urzędowe. Tworzenie baz danych – magazyn: filtrowanie, sortowanie, tworzenie formularzy. Zastosowanie technik informacyjnych. Ćwiczenia: • Sporządzanie faktury, zamówienia i oferty zakładu optycznego. • Wyszukiwanie informacji o zakładach optycznych w zasobach

Internetu. • Tworzenie bazy danych magazynu zakładu optycznego. Środki dydaktyczne Teksty przewodnie, instrukcje do ćwiczeń. Tablice poglądowe, foliogramy ilustrujące tematykę działu. Opisy przypadków. Filmy dydaktyczne dotyczące tematyki działu. Przepisy prawa dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej. Specjalistyczne programy komputerowe: aplikacje biurowe, edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, programy fakturujące i magazynujące. Apteczka pierwszej pomocy. Uwagi o realizacji Program nauczania przedmiotu Działalność usługowa obejmuje podstawowe treści dotyczące psychologii i prawa pracy, prowadzenia zakładu usługowego, form obsługi klienta, prowadzenia dokumentacji zakładu oraz wykorzystania technologii informacyjnej w przyszłej pracy zawodowej. Podczas realizacji procesu dydaktycznego uczniowie powinni opanować umiejętności określone w szczegółowych celach kształcenia. W procesie dydaktycznym zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, pogadanki, pokazu z objaśnieniem, metody projektów oraz ćwiczeń praktycznych. Tematyka projektów może dotyczyć opracowywania ofert pracy, tworzenia baz danych, prowadzenia dokumentacji i korespondencji oraz promocji zakładu optycznego.

49

Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w pracowni obsługi klienta oraz w pracowni komputerowej, w grupach do 15 osób. Proponuje się prowadzenie zajęć w formie pracy zespołowej, grupowej oraz indywidualnej.

Podczas wykonywania ćwiczeń należy umożliwić uczniom korzystanie ze specjalistycznych programów komputerowych, przepisów prawa dotyczących prowadzenia działalności zawodowej, czasopism i literatury zawodowej, materiałów informacyjnych różnych instytucji oraz witryn internetowych i portali tematycznych.

Ćwiczenia umożliwiają indywidualizację procesu kształcenia, efektywne wykorzystywanie pomocy dydaktycznych oraz zastosowanie nabytych umiejętności w nowych sytuacjach. Zaproponowane w programie ćwiczenia można modyfikować oraz rozszerzać ich zakres w zależności od potrzeb edukacyjnych uczniów. Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne Orientacyjna liczba godzin

1. Elementy psychologii pracy 52 2. Elementy prawa pracy 26 3. Podstawy działalności usługowej 52 4. Techniki informacyjne w zakładzie optycznym 74

Razem 204 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Podczas realizacji programu przedmiotu należy oceniać uczniów w zakresie wyodrębnionych celów kształcenia na podstawie: sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych oraz ukierunkowanej obserwacji uczniów w czasie wykonywania ćwiczeń,

Obserwując czynności uczniów i dokonując oceny ich umiejętności szczególną uwagę należy zwracać na: − interpretowanie przepisów prawa dotyczących prowadzenia

działalności usługowej, − określanie praw i obowiązków pracowników zakładu optycznego,

50

− stosowanie zasad nawiązywania i utrzymywania kontaktu z klientem, − dobieranie technik komunikowania się, − radzenie sobie w trudnych sytuacjach zawodowych, − przygotowywanie dokumentów niezbędnych do podjęcia

i prowadzenia działalności zawodowej, − wyszukiwanie różnego rodzaju informacji w zasobach Internetu, − korzystanie z baz danych stosowanych w zakładzie optycznym, − stosowanie zasady etyki, − stosowanie zasad udzielania pierwszej pomocy osobom

poszkodowanym. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, należy uwzględnić wyniki wszystkich zastosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania, poziom wykonania ćwiczeń oraz wyniki opracowanych projektów.

Literatura Aronson E.: Człowiek istota społeczna. PWN, Warszawa 2004 Bagińska D.: Wybrane zagadnienia z etyki, psychologii społecznej i socjologii pracy. Format AB, Warszawa 2002 Białas A.: Bezpieczeństwo informacji i usług w nowoczesnej instytucji i firmie. WNT, Warszawa 2006 Boratyński J., Dudek B., Morkis J.: Obsługa klienta. Prawo pracy. Higiena pracy. WSiP, Warszawa 2003 Chwatek J.: Obsługa klienta. Jakość usług. WSiP, Warszawa 2003 Cialdini R.: Wywieranie wpływu na ludzi. GWP, Gdańsk 2002 Formański J.: Psychologia. PZWL, Warszawa 2003 Hamer H.: Rozwój umiejętności społecznych. Veda, Warszawa 1999 Janas M.: Podstawy psychologii i organizacji pracy. CKU, Toruń 1997 Korchut A.: Administrowanie przedsiębiorstwem usługowym. Część 2. Oficyna Ekonomiczna, Poznań 2005 Korchut A.: Administrowanie przedsiębiorstwem usługowym. Część 3. Poznań 2004 Mouradian J-P.: Optycy: jak zwiększyć sprzedaż. WSiP, Warszawa 2001 Pietrusiński Z.: Podstawy psychologii pracy. WSiP, Warszawa 1991 Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jarża G.: Podstawy psychologii ogólnej. WSiP, Warszawa 1997 Stępień J.: Administrowanie przedsiębiorstwem usługowym. Oficyna Ekonomiczna, Poznań 2004 Stępień J.: Wstęp do socjologii, psychologii i organizacji pracy. Oficyna Ekonomiczna, Poznań 2000 Strelau J.(red.): Psychologia. Tom I-III. GWP, Gdańsk 2002

51

Tomaszewski T.: Główne idee współczesnej psychologii. Wydaw. Akademickie Żak, Warszawa 1998 Włodarski Z., Matczak A.: Wprowadzenie do psychologii. WSiP, Warszawa 1996 Zimbardo H.: Psychologia i życie. PWN, Warszawa 2004 Żurakowski F.: Administrowanie przedsiębiorstwem usługowym. WSiP, Warszawa 2005 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

52

PRACOWNIA OPTYCZNA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, − dobrać wyposażenie warsztatu optycznego, gabinetu

optometrystyczno-kontaktologicznego i salonu optycznego, − zaplanować rozmieszczenie mebli, sprzętu, urządzeń, narzędzi

i materiałów w zakładzie optycznym, − zastosować środki ochrony indywidualnej, − posłużyć się przyrządami i urządzeniami stosowanymi w optyce

instrumentalnej, optyce oftalmicznej, optometrii i kontaktologii, − posłużyć się przyrządami i aparaturą kontrolno-pomiarową, − dokonać pomiarów wielkości geometrycznych, elektrycznych,

świetlnych oraz zinterpretować wyniki pomiarów, − dobrać materiały do wytwarzania, montażu, konserwacji i naprawy

sprzętu optycznego i optyczno-elektronicznego, − wykonać podstawowe prace z zakresu ręcznej i mechanicznej obróbki

materiałów, − wykonać elementy oraz zespoły optyczne i optoelektroniczne, − dobrać elementy optyczne, mechaniczne, elektroniczne

i optoelektroniczne do montażu, − dokonać montażu, demontażu, regulacji i konserwacji układów

optycznych, optoelektronicznych oraz aparatury kontrolno-pomiarowej,

− dokonać montażu, konserwacji i naprawy części, podzespołów oraz zespołów sprzętu optycznego i optoelektronicznego,

− ocenić stan techniczny aparatury optycznej i optoelektronicznej, − dokonać montażu, justowania i kontroli jakości przyrządów

optycznych, − dokonać napraw przyrządów optycznych i optoelektronicznych, − dokonać pomiarów parametrów urządzeń optycznych

i optoelektronicznych, − zastosować zasady justowania i ustawiania układów optycznych,

zespołów, wyrobów optycznych i optoelektronicznych, − określić stopień zużycia narzędzi i przyrządów kontrolno-

pomiarowych, − rozpoznać wady refrakcji i akomodacji, − sprawdzić przedni odcinek oka za pomocą mikroskopu, − sprawdzić przezierność soczewki, − sprawdzić wzrok metodami obiektywnymi i subiektywnymi,

53

− posłużyć się dioptromierzem, − dokonać pomiaru przedniego odcinka oka, − rozpoznać rodzaje zeza, − rozpoznać anizeikonię, − posłużyć się pupilometrem i głębokościomierzem, − określić sposoby korekcji wady refrakcji i akomodacji, − określić metody korekcji oka niemiarowego i starczowzrocznego, − dobrać pomoce wzrokowe, − określić zasady użytkowania pomocy wzrokowych, − dobrać materiały do wykonania pomocy wzrokowych, − posłużyć się narzędziami ręcznymi do wykonania pomocy

wzrokowych i przyrządów optycznych, − wykonać pomoce wzrokowe, − dokonać obróbki soczewek okularowych, − dobrać oprawy okularowe, − określić techniki dopasowywania soczewek kontaktowych, − zastosować zasady pielęgnacji soczewek kontaktowych, − dobrać, zaaplikować i dokonać konserwacji soczewek kontaktowych, − ocenić jakość wykonanych pomocy wzrokowych, − udzielić porad dotyczących stosowania i konserwacji pomocy

wzrokowych, − zastosować zasady sterylizacji, dezynfekcji i dezynsekcji, − dokonać oceny jakości wykonanych prac, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − posłużyć się specjalistycznym programem komputerowym. Materiał nauczania 1. Wykonywanie pomiarów warsztatowych Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Określanie odchyłek, wymiarów granicznych i tolerancji. Obliczanie luzów i wcisków oraz określanie rodzaju pasowania współpracujących elementów konstrukcyjnych. Dobieranie rodzaju obróbki powierzchni w zależności od parametrów chropowatości. Dokonywanie pomiarów liniowych. Dokonywanie pomiarów kątowych. Określanie odchyłek położenia oraz współosiowości i bicia promieniowego wałków. Dokonywanie pomiarów: z wykorzystaniem czujnika i płytek wzorcowych oraz mikroskopu warsztatowego. Konserwacja przyrządów pomiarowych.

54

2. Wykonywanie obróbki ręcznej Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Trasowanie na płaszczyźnie. Cięcie metali i tworzyw sztucznych. Piłowanie płaszczyzn i powierzchni kształtowych. Wiercenie, pogłębianie i rozwiercanie otworów. Wykonywanie gwintów zewnętrznych i wewnętrznych. Docieranie powierzchni płaskich, kształtowych, obrotowych oraz powierzchni współpracujących. 3. Dobieranie materiałów konstrukcyjnych Rozpoznawanie materiałów konstrukcyjnych metodą organoleptyczną. Stosowanie oznaczeń symbolowych. 4. Obróbka maszynowa skrawaniem Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Obsługiwanie tokarki uniwersalnej, dobieranie narzędzi i wykonywanie podstawowych prac tokarskich. Obsługiwanie frezarki wspornikowej, dobieranie frezów oraz wykonywanie podstawowych prac frezerskich. Obsługiwanie szlifierki do wałków i płaszczyzn, dobieranie tarcz szlifierskich oraz wykonywanie podstawowych prac szlifierskich. 5. Obróbka szkła optycznego Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Cięcie szkła. Wykonywanie otworów w szkle. Obsługiwanie frezarki do szkła, dobieranie frezów i frezowanie szkła. Mocowanie elementów optycznych do obróbki zespołowej. Obsługiwanie szlifierko-polerek do szkła, dobieranie tarcz szlifierskich i polerskich, szlifowanie i polerowanie elementów optycznych o powierzchniach płaskich i sferycznych oraz mocowanych na kontakt optyczny. Obsługiwanie centrówek, centrowanie soczewek. Sprawdzanie jakości wykonanych elementów optycznych. Wykonywanie powłok przeciwodblaskowych i zwierciadlanych. Wykonywanie znaków na płytce ogniskowej. 6. Montaż sprzętu optycznego i optoelektronicznego Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Organizowanie stanowiska do montażu urządzeń optycznych. Dobieranie elementów i zespołów do montażu. Przygotowywanie części do montażu mechanicznego i optycznego. Montowanie mechanicznych zespołów przyrządów optycznych: łożysk ślizgowych i tocznych, przekładni zębatych, połączeń gwintowych, zespołów mechanicznych podstawowych przyrządów optycznych. Mocowanie elementów optycznych o różnych kształtach. Montowanie zespołów sprzętu optycznego i optoelektronicznego: montowanie sprzętu optycznego i optoelektronicznego. Sprawdzanie poprawności montażu.

55

7. Wykonywanie pomiarów optycznych Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Dobieranie przyrządów pomiarowych i kontrolnych. Wykonywanie pomiaru ogniskowej na ławie optycznej. Wykonywanie pomiaru promienia krzywizny na ławie optycznej i sferometrem. Wykonywanie pomiaru kątów w pryzmacie. Wykonywanie pomiaru wymiarów zewnętrznych elementów optycznych. Wykonywanie pomiaru płaskości i klinowatości płytek. Sprawdzanie jakości powierzchni za pomocą sprawdzianu interferencyjnego i interferometru. Sprawdzanie paracentryczności i parafokalności obiektywów. Badanie aberracji układów optycznych. Badanie zdolności rozdzielczej obiektywu fotograficznego. Wykonywanie pomiaru apertury obiektywu mikroskopowego. Badanie naprężeń. Sprawdzanie parametrów optycznych zmontowanych zespołów – zdolności rozdzielczej przyrządu, powiększenia przyrządów optycznych, równoległości wiązek wychodzących z okularów, wykonywanie pomiaru pola widzenia. 8. Naprawa sprzętu optycznego Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Lokalizowanie i diagnozowanie uszkodzeń urządzenia optycznego lub optoelektronicznego. Określanie szacunkowe kosztu naprawy. Demontowanie uszkodzonego elementu lub zespołu. Naprawa, wymiana uszkodzonego elementu lub zespołu. 9. Wytwarzanie soczewek okularowych Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Organizowanie stanowiska pracy. Wykonywanie soczewek okularowych. Wykonywanie powłok na soczewkach. Barwienie soczewek okularowych organicznych. Sprawdzanie parametrów geometrycznych wykonanych soczewek. Sprawdzanie mocy soczewek. Sprawdzanie powierzchni wykonanych soczewek. Sprawdzanie wielkości naprężeń. 10. Posługiwanie się urządzeniami i narzędziami do wykonywania

pomocy wzrokowych Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Trasowanie i cięcie soczewek okularowych. Obsługiwanie szlifierki. Obsługiwanie automatu szablonowego. Obsługiwanie automatu bezszablonowego. Mierzenie mocy i wyznaczanie środka optycznego soczewek sferycznych. Mierzenie mocy soczewek sferocylindrycznych.

56

Wyznaczanie osi soczewki sferocylindrycznej. Ustawianie pryzmy w soczewkach sferycznych. Ustawianie pryzmy w soczewkach sferocylindrycznych. Obsługiwanie szabloniarki. Obsługiwanie centroskopu. Obsługiwanie rowkarki. Wykonywanie otworów w soczewkach okularowych. 11. Wykonywanie pomocy wzrokowych Wykonywanie szablonu z tektury i ustawianie decentracji. Ręczne szlifowanie obrzeży soczewek okularowych. Ręczne wykonywanie okularów korekcyjnych do dali (dodatnich i ujemnych) mocowanych w oprawie z tworzywa oraz metalowej. Ręczne wykonywanie okularów korekcyjnych do bliży (dodatnich i ujemnych) mocowanych w oprawie z tworzywa i metalowej. Ręczne wykonywanie okularów astygmatycznych do dali i do bliży mocowanych w oprawie z tworzywa i metalowej. Ręczne wykonywanie okularów sferycznych z pryzmą do dali i do bliży. Ręczne wykonywanie okularów sfero cylindrycznych z pryzmą do dali i do bliży. Wykonywanie okularów dodatnich i ujemnych o dużych mocach. Wykonywanie szablonu za pomocą szabloniarki. Dobieranie tarcz szlifierskich do rodzaju materiału, z którego została wykonana soczewka okularowa. Wykonywanie okularów korekcyjnych na automacie szablonowym i bezszablonowym. Wykonywanie okularów do różnych typów opraw. Wyznaczanie środków optycznych w okularach dwuogniskowych i wieloogniskowych. Wykonywanie okularów wieloogniskowych. Wykonywanie okularów ochronnych. Wykonywanie okularów specjalnych. Modelowanie wykonanych okularów. 12. Sprawdzanie gotowych okularów Sprawdzenie mocy soczewek okularowych. Wyliczanie rozkładu pól tolerancji ustawienia środków optycznych. Sprawdzanie rozstawu źrenic. Sprawdzanie wysokości środków optycznych. Sprawdzanie kątów pantoskopowych. Sprawdzanie odległości wewnętrznej powierzchni soczewki od wierzchołka rogówki. Sprawdzanie naprężeń w okularach. 13. Naprawa pomocy wzrokowych Doginanie zauszników. Ustawianie kątów pantoskopowych w okularach. Wymiany nanośników. Wymiana zauszników. Lutowanie opraw metalowych. Konserwowanie sprzętu oftalmicznego. Wykonywanie prostych napraw sprzętu oftalmicznego.

57

14. Badanie wzroku i dobór pomocy wzrokowych Organizowanie stanowiska pracy w gabinecie optometrystycznym. Przeprowadzanie wywiadu z klientem. Mierzenie ciśnienia śródgałkowego. Mierzenie pola widzenia. Badanie krzywizny rogówki. Sprawdzanie ostrości wzrokowej. Posługiwanie się kasetą okulistyczną i oprawą próbną. Pomiar refrakcji metodami subiektywnymi – Dondersa, mgłową, skrzyżowanych cylindrów. Stosowanie testu czerwono-zielonego. Pomiar refrakcji metodami obiektywnymi. Badanie zeza. Badanie anizeikonii. Dobieranie pomocy wzrokowych dla osób z różnowzrocznością i dla osób słabo widzących. Mierzenie rozstawu źrenic różnymi metodami. Mierzenie odległości od wierzchołka rogówki do wierzchołka wewnętrznej powierzchni soczewki próbnej. Dobieranie soczewek do korekcji wady wzroku. 15. Dobieranie soczewek kontaktowych Przeprowadzanie wywiadu z klientem. Udzielanie porad dotyczących rodzajów i zalet soczewek kontaktowych oraz przeciwwskazań do ich stosowania. Ustalanie parametrów soczewki kontaktowej. Dobieranie rodzaju soczewki kontaktowej do wady wzroku. Dobieranie rodzaju soczewek kontaktowych do wymagań i możliwości klienta. Przeprowadzanie instruktażu dotyczącego zakładania, zdejmowania i pielęgnacji soczewek kontaktowych. Ustalanie terminów wizyt kontrolnych. Stosowanie programów komputerowych usprawniających prowadzenie gabinetu optometrystyczno-kontaktologicznego.

16. Wykonywanie zadań w salonie optycznym Ustalanie zakresu usługi. Dokonywanie pomiaru rozstawu źrenic klienta. Odczytywanie recepty. Dokonywanie pomiaru okularów użytkowanych przez klienta. Udzielanie porad dotyczących stosowania pomocy wzrokowych i rodzajów soczewek okularowych. Dobieranie oprawy okularowej. Obsługiwanie keratometru. Dokonywanie pomiaru odległości wierzchołka rogówki od wewnętrznej powierzchni soczewki okularowej. Ustalanie zmiany mocy soczewek okularowych ze względu na odległość soczewki od wierzchołka rogówki. Dobieranie soczewek okularowych. Dobieranie warstw na soczewkach okularowych. Wyznaczanie położenia wysokości segmentu dla okularów dwuogniskowych. Wyznaczanie położenia środków źrenic dla okularów progresywnych. Przyjmowanie zamówienia od klienta i wykonywanie kosztorysu usługi. Dokonywanie zamówienia soczewek, niezbędnych do wykonania okularów. Sprawdzanie i wydawanie wykonanych okularów. Udzielanie informacji dotyczących soczewek kontaktowych i akcesoriów optycznych. Sprzedaż soczewek kontaktowych. Prowadzenie magazynu: soczewek okularowych i kontaktowych oraz opraw. Przyjmowanie i rozpatrywanie

58

reklamacji. Ocena uszkodzenia okularów, wykonywanie kosztorysu i przyjęcie okularów do naprawy. Dobieranie okularów ochronnych. Modelowanie okularów. Użytkowanie programu komputerowego do: ewidencji klientów, obliczania kosztów wykonania pomocy wzrokowych, zamawiania soczewek i opraw okularowych, prowadzenia korespondencji. Udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym. Stosowanie przepisów bezpieczeństwa higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Środki dydaktyczne Teksty przewodnie, instrukcje do ćwiczeń. Instrukcje stanowiskowe. Instrukcje obsługi obrabiarek. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Narzędzia kontrolne i pomiarowe: wzorniki, sprawdziany, płytki wzorcowe, suwmiarki, mikromierze, kątomierze, czujniki zegarowe. Mikroskop warsztatowy. Przyrządy do trasowania. Narzędzia do obróbki ręcznej. Noże tokarskie. Frezy. Tarcze szlifierskie. Próbki materiałów konstrukcyjnych. Dokumentacja technologiczna wyrobów optycznych. Narzędzia i pomoce stosowane do obróbki elementów optycznych. Proszki szlifierskie i polerskie. Smoły i woski naklejnicze oraz polerownicze. Szale, czasze, grzyby układnicze i naklejnicze oraz kostki i płyty kontaktowe. Płyny do mycia elementów optycznych. Sprawdziany interferencyjne, liniały, kątomierze, sprawdziany, interferometry, polaryskopy. Dokumentacja techniczna i montażowa. Narzędzia do montażu sprzętu optycznego i optoelektronicznego. Przyrządy justerskie i przyrządy kontrolno-pomiarowe. Sprzęt optyczny: ława optyczna, lupy, mikroskopy, lunety i lornety, kolimatory, lunety pomiarowe, goniometr, sferometr, refraktometry, sprzęt fotograficzny, sprzęt optoelektroniczny. Przyrządy i pomoce do badania refrakcji: rzutnik z optotypami, kaseta okulistyczna, oprawa probiercza, foropter, autorefraktometr, test czerwono-zielony.

59

Narzędzia i pomoce do wykonywania okularów korekcyjnych. Urządzenia do wykonywania okularów korekcyjnych: dioptriomierz, centroskop, szabloniarka, pupilometr ręczny i elektroniczny, linijki optyczne. Zestawy: opraw okularowych, soczewek okularowych i soczewek kontaktowych. Podgrzewacz do opraw. Zestaw recept. Zestaw gotowych okularów różnego typu. Środki ochrony indywidualnej. Apteczka pierwszej pomocy. Uwagi o realizacji Celem realizacji programu przedmiotu Pracownia optyczna jest kształtowanie umiejętności w zakresie wykonywania: pomiarów warsztatowych, prac z zakresu obróbki ręcznej i mechanicznej skrawaniem, wykonywania pomiarów optycznych, montażu, konserwacji, demontażu elementów wyrobów optycznych i optoelektronicznych, naprawy pomocy wzrokowych oraz udzielania porad i wykonywania typowych prac w salonie optycznym.

Do osiągnięcia założonych celów kształcenia zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: pokazu z instruktażem, tekstu przewodniego, przypadków, metody projektów oraz ćwiczeń praktycznych. Szczególnie zalecana jest metoda projektów, która pozwala na kształtowanie umiejętności: planowania pracy, rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji, korzystania z różnych źródeł informacji oraz wykorzystywania w praktyce zdobytej wiedzy.

Przed przystąpieniem do realizacji programu nauczania nauczyciel powinien zapoznać uczniów z regulaminem pracowni, organizacją i wyposażeniem stanowiska pracy, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zasadami użytkowania przyrządów optycznych i optoelektronicznych.

Podczas realizacji programu nauczania każdy uczeń powinien mieć możliwość bezpośredniej identyfikacji materiałów stosowanych do produkcji wyrobów optycznych, korzystania z dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej, wykonywania pomiarów optycznych oraz prac związanych z wykonywaniem i naprawą pomocy wzrokowych.

60

Zajęcia należy prowadzić w pracowniach: technologicznej, oftalmicznej, optometrystyczno-kontaktologicznej, obsługi klienta oraz w pracowni komputerowej. Uczniowie powinni pracować w grupach do 15 osób, których liczebność należy dostosować do realizowanych treści kształcenia oraz możliwości technicznych pracowni.

Każde zadanie praktyczne powinno być poprzedzone instruktażem połączonym z pokazem. Nauczyciel powinien zaprezentować technikę wykonania określonego zadania w zakresie montażu i demontażu instrumentów optycznych i optoelektronicznych, weryfikacji oraz naprawy części i zespołów aparatury optycznej, justowania i ustawiania układów, zespołów oraz wyrobów optycznych i optoelektronicznych. W trakcie prowadzenia zajęć dydaktycznych należy przywiązywać bardzo dużą uwagę do kształtowania umiejętności samodzielnego rozwiązywania problemów, komunikowania się z otoczeniem, organizowania własnej pracy oraz racjonalnego wykorzystywania czasu pracy. Podczas zajęć dydaktycznych należy umożliwić uczniom samodzielne wykonywanie ćwiczeń pod kontrolą nauczyciela oraz kształtować nawyki i postawy niezbędne do wykonywania zawodu: – sumienność i dokładność, – odpowiedzialność za wykonywaną pracę, – dbałość o sprzęt i materiały, – przestrzeganie zasad sterylizacji, dezynfekcji i dezynsekcji, – życzliwość w kontaktach międzyludzkich, – współpraca w zespole, – samokształcenie i doskonalenie zawodowe. Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne Orientacyjna liczba godzin

1. Wykonywanie pomiarów warsztatowych 36 2. Wykonywanie obróbki ręcznej 30 3. Dobieranie materiałów konstrukcyjnych 16 4. Obróbka maszynowa skrawaniem 40 5. Obróbka szkła optycznego 30 6. Montaż sprzętu optycznego i optoelektronicznego 72 7. Wykonywanie pomiarów optycznych 32 8. Naprawa sprzętu optycznego 32 9. Wytwarzanie soczewek okularowych 16 10. Posługiwanie się urządzeniami i narzędziami

do wykonywania pomocy wzrokowych

70

61

11. Wykonywanie pomocy wzrokowych 152 12. Sprawdzanie gotowych okularów 16 13. Naprawa pomocy wzrokowych 16 14. Badanie wzroku i dobór pomocy wzrokowych 100 15. Dobór soczewek kontaktowych 16 16. Wykonywanie zadań w salonie optycznym 150

Razem 824 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły i potrzeb rynku pracy. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy przeprowadzać systematycznie, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Podczas realizacji programu przedmiotu należy oceniać uczniów w zakresie wyodrębnionych celów kształcenia na podstawie pracy ucznia w czasie wykonywania ćwiczeń. Przed przystąpieniem uczniów do wykonywania ćwiczeń praktycznych wskazane jest sprawdzenie jego wiedzy za pomocą testu pisemnego lub sprawdzianu ustnego. Dokonując oceny umiejętności praktycznych szczególną uwagę należy zwracać na: – organizację stanowiska pracy, – wykonywanie pomiarów warsztatowych, – dobieranie materiałów konstrukcyjnych, – montowanie elementów sprzętu optycznego i optoelektronicznego, – wykonywanie podstawowych operacji obróbki ręcznej i maszynowej, – wykonywanie pomiarów optycznych, – posługiwanie się urządzeniami i narzędziami do wykonywania pomocy

wzrokowych, – wykonywanie i naprawę pomocy wzrokowych, – przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej, przeciwporażeniowej oraz ochrony środowiska, – przestrzeganie kolejności wykonywania zadań, – współpracę w zespole.

62

Oceny wiadomości i umiejętności uczniów należy dokonywać po zakończeniu każdego działu programowego przez zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru oraz sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próba pracy. Zadania powinny być wyposażone w kryteria oceny i schemat punktowania. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich zastosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania, poziom wykonanych ćwiczeń oraz wykonanie i prezentację projektu. Literatura Bańkowski Z.: Mały poradnik mechanika. WNT, Warszawa 1988 Bartkowska J.; Optyka i korekcja wad wzroku. Wydawnictwa Lekarskie PZWL, Warszawa 1996 Chalecki J.: Przyrządy optyczne. WNT, Warszawa 1979 Górecki A.:Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP, Warszawa 2005 Hanc T. Pomiary optyczne. WNT, Warszawa 1964 Hein A., Sidorowicz A., Wagnerowski T.: Oko i okulary. Libra, Warszawa 1979 Jóźwicki R.: Optyka Instrumentalna. WNT, Warszawa 2005 Jóźwicki R.: Optyka laserów. WNT, Warszawa 1981 Krawcow Ju.A., Orłow Ju.I.; Optyka geometryczna ośrodków jednorodnych. WNT, Warszawa 1993 Krynicki L., Sozański L.: Technologia metali. PW, Wrocław 1994 Legun Z.: Technologia elementów optycznych. WNT, Warszawa 1982 Leśniewski M.: Projektowanie układów optycznych. PW, Warszawa 1990 Meyer -Arendt J. R.: Wstęp do optyki. PWN, Warszawa 1977 Niworowski M.: Moda okularowa i 70 porad: wzrok, soczewki kontaktowe, okulary, dobieranie oprawek. Panoptikom, Poznań 1998 Nowak J., Popiołek-Masajada: Zbiór zadań z optyki geometrycznej z rozwiązaniami. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1997 Nowak J., Zając M.: Optyka – kurs elementarny. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1998 Nowak J., Zając M.: Wstęp do optyki. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1995 Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1998 Pluta M.: Mikroskopia optyczna. PWN, Warszawa 1982 Pościk A.: Okulary przeciwsłoneczne: konstrukcja, przeznaczenie, wymagania. CIOP, Warszawa 2001 Ratajczyk F.: Dwójłomność i polaryzacja optyczna. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000

63

Ratajczyk F.: Dwójłomność i polaryzacja optyczna. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 Sojecki A.: Optyka. WSiP, Warszawa 1985 Szczepański Z.: Technologia materiałów i materiałoznawstwo. Ćwiczenia. PW, Warszawa 1984 Szwedowski A.: Laboratorium technologii elementów optycznych – pomiary optyczne. PW, Warszawa 1994 Szwedowski A.: Materiałoznawstwo optyczne i optoelektroniczne. PW, Warszawa 1997 Szymański J.: Budowa aparatury optycznej. WSiP, Warszawa 1980 Zając M.: Optyka okularowa. Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2003 Ziemba B. i inni: Technologia szkła. Arkady, Warszawa 1987 Normy Techniczne Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

64

PRAKTYKA ZAWODOWA

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, – zastosować zasady komunikowania się z uczestnikami procesu pracy, – wykonać prace w magazynie zakładu optycznego, – odczytać i sporządzić dokumentację konstrukcyjną i technologiczną, – wykonać pomiary elementów, zespołów oraz wyrobów optycznych

i optoelektronicznych, – wykonać prace z zakresu obróbki ręcznej i mechanicznej, – wykonać elementy oraz zespoły optyczne i optoelektroniczne, – wykonać montaż, demontaż oraz naprawę i konserwację zespołów,

wyrobów optycznych i optoelektronicznych, – dokonać justowania i ustawiania układów, zespołów oraz wyrobów

optycznych i optelektronicznych, – posłużyć się sprzętem oraz aparaturą optyczną i optoelektroniczną, – określić wady refrakcji i akomodacji oraz sposoby ich korekcji, – dobrać i wykonać pomoce wzrokowe, – udzielić porad z zakresu stosowania pomocy wzrokowych, – przeprowadzić sprzedaż wyrobów i akcesoriów optycznych, – rozwiązać problemy techniczne w zakresie wykonywanych zadań

zawodowych, – zadbać o wysoką jakość wykonywanych usług, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, – udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, – udokumentować i zarchiwizować wyniki wykonanych zadań

zawodowych, – pogłębić wiedzę i umiejętności zawodowe w procesie

samokształcenia, – zastosować zasady etyki. Materiał nauczania 1. Struktura organizacyjna zakładu optycznego Poznanie struktury organizacyjnej zakładu optycznego. Organizacja pracy na poszczególnych stanowiskach. Zapoznawanie się z prawami i obowiązkami pracownika oraz pracodawcy oraz przepisami prawa pracy. Stosowanie zasad współpracy w zespole. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

65

oraz ochrony środowiska. Udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym. 2. Realizacja zadań zawodowych w magazynie Organizowanie i prowadzenie magazynu w zakładzie optycznym. Zamawianie i dostarczanie materiałów do wykonania prac. Wydawanie materiałów. Rozliczanie się ze zużytych materiałów. 3. Realizacja zadań zawodowych w pracowni optycznej Wykonywanie bieżących prac w pracowni optycznej. Obsługa maszyn, urządzeń i narzędzi stosowanych w pracowni optycznej. Wykonywanie napraw i konserwacji sprzętu optycznego znajdującego się w pracowni. 4. Realizacja zadań zakresu obsługi klienta Przeprowadzanie rozmowy z klientem. Przyjmowanie zamówienia od klienta. Udzielenie porad klientowi. Sporządzanie wstępnego kosztorysu wykonywanej usługi. Dokonywanie pomiarów niezbędnych do realizacji usług. Dobieranie materiałów do wykonania zlecenia. Wydanie wykonanego wyrobu i przyjęcie zapłaty. Udzielanie informacji o asortymencie wyrobów znajdujących się w sprzedaży. Sprzedaż artykułów i udzielanie informacji dotyczących ich użytkowania. Uwagi o realizacji Program przedmiotu Praktyka zawodowa należy realizować w drugim semestrze nauki w wymiarze 160 godzin (4 tygodnie po 40 godzin tygodniowo). Celem realizacji programu przedmiotu jest umożliwienie uczniom doskonalenia zdobytych wiadomości i umiejętności zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy. Praktykę zawodową uczniowie powinni odbywać w przedsiębiorstwach produkcyjnych i w zakładach usługowych, stanowiących potencjalnie ich przyszłe miejsca pracy. Opiekun praktyki powinien opracować szczegółowy harmonogram praktyki. Przed rozpoczęciem praktyki zawodowej należy zapoznać uczniów z programem praktyki, zwrócić uwagę na obowiązek przestrzegania regulaminu zakładowego, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. W zależności od specyfiki przedsiębiorstwa lub zakładu optycznego, w którym uczniowie będą odbywali praktykę zawodową, należy umożliwić realizację treści kształcenia z zakresu: – wykonywania elementów optycznych, – montażu sprzętu optycznego i optoelektronicznego,

66

– naprawy sprzętu optycznego i optoelektronicznego, – oftalmiki, – optometrii i refrakcji, – kontaktologii. Program praktyki zawodowej należy traktować jako elastyczny. Ze względów organizacyjnych dopuszcza się pewne zmiany w programie wynikające z charakteru prowadzonej przez zakład działalności.

Podczas odbywania praktyki uczeń powinien zapoznać się ze strukturą organizacyjną zakładu optycznego i organizacją poszczególnych wydziałów oraz uczestniczyć w planowaniu, organizacji i produkcji elementów wyrobów optycznych i optoelektronicznych. W czasie odbywania praktyk uczeń powinien wykonywać różne prace związane z kształtowaniem umiejętności niezbędnych do wykonywania określonych zadań zawodowych, poznawać nowoczesne metody i techniki wykonywania wyrobów optycznych, dbać o wysoką jakość wykonywanych prac oraz stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, przeciwporażeniowej oraz ochrony środowiska. Podczas praktyki zawodowej należy umożliwić uczniom korzystanie z: – instrukcji obsługi aparatury optycznej i optoelektronicznej, – dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej, – specjalistycznych programów komputerowych z zakresu oftalmiki,

optyki, archiwizacji danych. W trakcie odbywania praktyki zawodowej uczniowie powinni prowadzić dzienniczki praktyki, w których będą rejestrowane wykonywane czynności i spostrzeżenia. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Opiekun praktyk zobowiązany jest do systematycznego sprawdzania i oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów poprzez obserwację czynności wykonywanych w trakcie pracy. Obserwując pracę ucznia podczas wykonywania określonych zadań zawodowych należy zwracać uwagę na: – organizację stanowiska pracy, – planowanie i wykonywanie zadań zawodowych, – dobór i wykorzystanie aparatury oraz sprzętu, – odpowiedzialność za podejmowane decyzje, – odpowiedzialność za bezpieczeństwo własne, klienta oraz

współpracowników, – dbałość o porządek na stanowisku pracy oraz powierzony sprzęt

i aparaturę optyczną i optoelektroniczną,

67

– jakość wykonywanych usług, – stosowanie różnych technik porozumiewania się z klientem oraz

współpracownikami, – współpracę w zespole, – zdyscyplinowanie, sumienność oraz zaangażowanie w wykonywanie

zadań, – przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej oraz ochrony środowiska, – przestrzeganie tajemnicy zawodowej i praw klienta, – stosowanie zasad etyki. Na zakończenie praktyki opiekun powinien wpisać w dzienniczku praktyki opinię o pracy i postępach ucznia oraz ocenę końcową.

68