prog naucz gimnazjum

1. Wprowadzenie 5

2. Informatyka w szkole 5

3. Podstawa programowa kształcenia ogólnego

— informatyka 7

4. Charakterystyka programu nauczania

dla gimnazjum „Informatyka Europejczyka” 9

5. Cele edukacyjne programu 11

6. Zagadnienia tematyczne 12

7. Treści nauczania, szczegółowe cele kształcenia,

osiągnięcia i metody pomiaru 13

8. Materiał nauczania 32

9. Metody oraz zasady nauczania informatyki

— propozycje 39

10. Jak sprawdzać i oceniać osiągnięcia uczniów

— propozycje 42

4 PR O G R A M N A U C Z A N I A I N F O R M A T Y K I W G I M N A Z J U M

1. Wprowadzenie

Proces nauczania będzie można uznać za w pełni zrealizowany,jeśli zostaną spełnione określone przesłanki. Właściwe przygoto-wanie nauczycieli, dobrze wyposażony warsztat pracy, konsekwent-ne wypełnianie zadań stawianych dzisiejszej szkole wspomagająproces dydaktyczno-wychowawczy i umożliwiają wszechstronnyrozwój młodego człowieka.

Treści programowe powinny być przekazywane nie tylko w spo-sób werbalny na zasadzie wykładu. Kształcenie wspomagane ob-razem, dźwiękiem, muzyką, animacją umożliwia pełniejsze zro-zumienie treści oraz wykorzystanie ich w celach poznawczychi wychowawczych. Zadaniem interaktywnego uczestnictwa w na-uczaniu jest wskazywanie drogi do odnalezienia rozwiązania, a niepodanie gotowego przepisu. Dzisiejszy system edukacji powinienuwzględniać także zapotrzebowanie rynku na nowe specjalnościi tak kierować procesem dydaktyczno-wychowawczym, aby w pełniprzygotować do tego młode pokolenie.

2. Informatyka w szkoleInformatyka w szkole

Celem stawianym współczesnej edukacji jest przygotowanie doaktywnego i odpowiedzialnego życia w społeczeństwie infor-macyjnym. Uczeń powinien zdobyć wiedzę i umiejętności umoż-liwiające swobodne posługiwanie się komputerem i jego oprogra-mowaniem.

Informatyka jest stosunkowo młodą dziedziną nauki. Zajmu-je się przede wszystkim przetwarzaniem informacji oraz techno-logiami i systemami przetwarzania informacji. Głównym narzę-dziem informatyki jest komputer.

Realizując zadania szkoły, do których należy stworzenie wa-runków do osiągnięcia umiejętności posługiwania się kompu-terem, jego oprogramowaniem i technologią informacyjną,należy stale mieć na uwadze aktywizowanie uczniów w procesiekształcenia, wzbudzanie zainteresowania wiedzą informatyczną,zapewnianie dostępu do informacji, pokazywanie sposobów ko-munikowania się oraz odkrywanie własnych uzdolnień i rozwi-janie zainteresowań uczniów.


Praca z komputerem umożliwia aktywny udział ucznia w pro-cesie dydaktyczno-wychowawczym i wspomaga poznawanie ota-czającej rzeczywistości. Młodzież uczy się wyszukiwania, gromadze-nia, przechowywania, przetwarzania i analizowania informacji.Nauczyciel powinien ukierunkowywać ją i uświadomić jej, żekomputer jest narzędziem służącym poznaniu.

Szybki rozwój technologii informacyjnej wymusza właściweprzygotowanie nauczycieli oraz stosowanie programów nauczanianadążających za zmieniającą się rzeczywistością. Treści powinnybyć dostosowane do możliwości uczniów i na tyle atrakcyjne, abywyzwalać zaangażowanie i aktywność.

Atrakcyjne dla uczniów zajęcia dydaktyczne polegają na:� wykorzystaniu multimedialnych programów dydaktycznych

z zakresu różnych przedmiotów;� opracowywaniu projektów interdyscyplinarnych, m.in.

folderów, prezentacji;� rozwiązywaniu problemów z różnych dziedzin

z wykorzystaniem komputera;� przewidywaniu, kalkulowaniu i planowaniu przedsięwzięć

takich, jak analiza wyników za pomocą wykresu, obliczanieodsetek bankowych, tworzenie prostych kosztorysów;

� rozwijaniu własnych zainteresowań uczniów, na przykładpoprzez tworzenie grafiki, animacji, projektowanieszkolnej lub klasowej witryny WWW czy redagowanieszkolnej gazetki.

Nauczyciel informatyki powinien być właściwie przygotowanypod względem merytorycznym i dydaktycznym, znać środowiskosprzętowe oraz oprogramowanie. Jako administrator pracownipowinien współpracować z nauczycielami innych przedmiotów,umożliwiając im wykorzystanie podczas zajęć dydaktycznychmultimedialnych programów edukacyjnych. Powinien równieżprzygotowywać młodzież do realizacji zadań szkoły przy użyciukomputera.

PO D S T A W A P R O G R A M O W A K S Z T A Ł C E N I A O G Ó L N E G O 7

3. Podstawa programowa kształcenia

ogólnego — informatykaPodstawa programowa kształcenia ogólnego

Cele edukacyjnePrzygotowanie do aktywnego i odpowiedzialnego życia w społe-czeństwie informacyjnym.

Zadania szkoły 1. Stworzenie warunków do osiągnięcia umiejętnościposługiwania się komputerem, jego oprogramowaniemi do korzystania z technologii informacyjnej.

2. Zainteresowanie uczniów rozwojem wiedzy informacyjnejoraz nowymi możliwościami dostępu do informacjii komunikowania się.

3. Wspomaganie uczniów w rozpoznaniu ich własnychuzdolnień i zainteresowań w celu świadomego wyborudalszego kierunku kształcenia.

Treści nauczania 1. Posługiwanie się sprzętem i korzystanie z usług systemuoperacyjnego. Podstawowe elementy komputera i ichfunkcje. Zasady bezpiecznej pracy z komputerem.Podstawowe usługi systemu operacyjnego. Podstawowezasady pracy w sieci lokalnej i globalnej.

2. Rozwiązywanie problemów za pomocą programówużytkowych. Formy reprezentowania i przetwarzaniainformacji przez człowieka i komputer. Redagowanietekstów i tworzenie rysunków przy użyciu komputera.Tworzenie dokumentów zawierających tekst, grafikę i tabele.Wykorzystanie arkusza kalkulacyjnego do rozwiązywaniazadań z programu nauczania gimnazjum i codziennegożycia. Korzystanie z multimedialnych źródeł informacji.Przykłady różnych form organizacji danych. Przykładywyszukiwania i zapisywania informacji w bazach danych.Przykłady zastosowań komputera jako narzędzia dostępudo rozproszonych źródeł informacji i zdalnegokomunikowania się.


3. Rozwiązywanie problemów w postaci algorytmicznej.Algorytmy wokół nas — przykłady algorytmów stosowanychdo rozwiązywania problemów praktycznych i szkolnych.Ścisłe formułowanie sytuacji problemowych. Opisywaniealgorytmów w języku potocznym. Zapisywanie algorytmóww postaci procedur, które może wykonać komputer. Przykładyalgorytmów rekurencyjnych. Rozwiązywanie umiarkowaniezłożonych zadań metodą zstępującą. Przykłady testowaniai oceny algorytmów.

4. Modelowanie i symulacja przy użyciu komputera.Symulowanie zjawisk o znanych prostych modelach.Modelowanie a symulacja. Przykłady tworzenia prostychmodeli.

5. Społeczne, etyczne i ekonomiczne aspekty rozwojuinformatyki. Pożytki wynikające z rozwoju informatykii powszechnego dostępu do informacji. Konsekwencje dlaosób i społeczeństw. Zagrożenia wychowawcze: szkodliwegry, deprawujące treści, uzależnienie. Zagadnienia etycznei prawne związane z ochroną własności intelektualneji ochroną danych.

Osiągnięcia 1. Wybieranie, łączenie i celowe stosowanie różnych narzędziinformatycznych do rozwiązywania typowych praktycznychi szkolnych problemów ucznia.

2. Korzystanie z różnych, w tym multimedialnychi rozproszonych, źródeł informacji dostępnychza pomocą komputera.

3. Rozwiązywanie umiarkowanie złożonych problemówprzez stosowanie poznanych metod algorytmicznych.

4. Dostrzeganie korzyści i zagrożeń związanych z rozwojemzastosowań komputerów.

CH A R A K T E R Y S T Y K A P R O G R A M U N A U C Z A N I A 9

4. Charakterystyka programu

nauczania dla gimnazjum

„Informatyka Europejczyka”Charakterystyka programu nauczania

Prezentowany program nauczania wraz z podręcznikiem, płytąCD-ROM i poradnikiem metodycznym dla nauczyciela stanowizestaw edukacyjny pod tym samym tytułem: „Informatyka Euro-pejczyka”. Zawarte w programie nauczania treści, zgodnie z pod-stawą programową przygotowują ucznia do aktywnego i odpo-wiedzialnego życia w społeczeństwie informacyjnym. Nauczycielma tak ukierunkować młodego człowieka, aby ten umiejętnie po-ruszał się w gąszczu informacji, stosował różne multimedialneźródła informacji i narzędzia informatyczne do rozwiązywaniaproblemów oraz dostrzegał i korzystał z wartościowych źródeł,równocześnie unikając zagrożeń związanych z rozwojem kom-

puteryzacji1.

Główne założenia programu

Program nauczania „Informatyka Europejczyka”:� realizuje podstawę programową i przygotowuje uczniów

do samodzielnego posługiwania się sprzętem komputerowymi oprogramowaniem;

� umożliwia indywidualne podejście do ucznia w procesienauczania;

� uwzględnia poznanie podstawowych programów użytkowych;� zachęca uczniów do samodzielnego poszukiwania rozwiązań;� uwzględnia algorytmiczne rozwiązywanie problemów;� pobudza zainteresowanie uczniów rozwojem wiedzy

informatycznej, wyszukiwaniem informacji i dzieleniem ichna treści pozytywne i negatywne oraz umożliwia poszerzeniewiedzy w zakresie własnych zainteresowań;

� umożliwia tworzenie projektów;� realizuje ścieżki edukacyjne, które zaznaczono w materiale

nauczania (§ 8.);

1 Podstawa programowa, Osiągnięcia.


� uwzględnia zakres treści nauczania, szczegółowe celei osiągnięcia ucznia (§ 7.);

� uwzględnia metody pomiaru dydaktycznego i określa dlaposzczególnych bloków tematycznych, jakie osiągnięcianauczyciel obserwuje i ocenia (§ 7.);

� zawiera uwagi dotyczące realizacji zagadnień tematycznych(§ 7.);

� uwrażliwia młodych ludzi na konieczność dbania o sprzętkomputerowy, bezpieczne jego użytkowanie orazrespektowanie prawa autorskiego.

Program nauczania umożliwia realizację treści nauczania w cyklutrzyletnim w wymiarze jednej godziny tygodniowo o łącznej licz-bie 106 godzin lekcyjnych. Jest zgodny z podstawą programowąkształcenia ogólnego oraz z podstawą programową informatykidla gimnazjum. Treści nauczania mają układ spiralny i są ułożo-ne w określonym porządku. W każdym roku są poszerzane, aktu-alizowane i uzupełniane. Podczas pierwszego roku nauki zapla-nowano opanowanie umiejętności:� obsługi zestawu komputerowego, co jest niezbędne

do opracowywania kolejnych zagadnień,� tworzenia rysunków w edytorze grafiki,� redagowania i formatowania tekstów,� wykorzystywania arkusza kalkulacyjnego.

Ważne jest również wczesne opanowanie umiejętności korzysta-nia z Internetu. Uczniowie już po pierwszym roku nauki powinniumieć wyszukiwać informacje na stronach WWW, napisać i sfor-matować tekst, wykonać proste obliczenia czy zaprojektować kom-pozycję graficzną.

Podczas kolejnego roku treści są poszerzane o operacje na ba-zach danych, algorytmy i symulacje, co jest związane ze stopniemtrudności tych zagadnień. Trzeci rok nauki przeznaczony jest napogłębianie i aktualizowanie poznanych zagadnień.

Stosowanie na lekcjach metody ćwiczeń praktycznych, metodyproblemowej oraz metody projektów umożliwia łączenie określo-nych treści z daną sytuacją, która nie jest oderwana od rzeczywi-stości. Przykładowo podczas realizacji projektu „Planujemy wy-cieczkę klasową” uczeń musi wykonać następujące zadania:

CE L E E D U K A C Y J N E P R O G R A M U 11

� sprawdzić w Internecie, dokąd można pojechać,� napisać prezentację przedstawiającą atrakcje turystyczne

danej miejscowości,� skalkulować koszty.

Podczas nauki poprawnego pisania i formatowania tekstów uczeńpowinien doskonalić swoje umiejętności z innych dziedzin — naprzykład poprzez redagowanie gazetki szkolnej lub tworzeniefolderu o szkole — a nie przepisywać przypadkowe teksty. Poznającmożliwości arkusza kalkulacyjnego, powinien bilansować kosztyimprezy klasowej, obliczać średnią ocen w klasie itp.

W celu wykonania założeń programowych szkoła musi za-pewnić:� właściwe wyposażenie pracowni w sprzęt komputerowy oraz

licencjonowane oprogramowanie (stanowiska komputerowepołączone w sieć lokalną, standardowe oprogramowanie:środowisko Windows — system Windows XP lub 98, pakietWorks lub MS Office, Eli 2.0, Logo Komeniusz).

� możliwość korzystania z różnorodnych źródeł informacji,w tym z Internetu i multimedialnych programówedukacyjnych z różnych przedmiotów.

Cechy programu

� Zgodność z założeniami podstawy programowej.� Spiralne powracanie w cyklu nauczania do treści już

omówionych w celu ich uzupełnienia i aktualizacji.� Spójność z podręcznikiem, dołączoną płytą CD-ROM

oraz przewodnikiem metodycznym.� Przejrzysty układ treści nauczania.

5. Cele edukacyjne programuCele edukacyjne programu

Cel główny

Jest zawarty w podstawie programowej. Jest to przygotowaniemłodego człowieka do aktywnego i odpowiedzialnego życiaw społeczeństwie informacyjnym.


Cele szczegółowe

1. Przygotowanie do bezpiecznego, samodzielnegoposługiwania się zestawem komputerowymi oprogramowaniem.

2. Omówienie podstawowych pojęć informatycznych. 3. Korzystanie z różnych źródeł informacji, w tym z Internetu. 4. Rozwiązywanie za pomocą komputera problemówpraktycznych z zakresu różnych przedmiotów.

5. Realizacja projektów z wykorzystaniem różnych programówużytkowych.

6. Ukazywanie społecznych, etycznych i ekonomicznychaspektów rozwoju informatyki.

7. Uwrażliwienie na zagrożenia płynące z niewłaściwegowykorzystania dostępnych informacji.

8. Umożliwienie realizacji własnych zainteresowań.

Uwagi!

W treściach nauczania zaznaczono realizację poszczególnych celówszczegółowych programu „Informatyka Europejczyka ” jako C1, C2, C3,C4, C5, C6, C7, C8.

Oznaczenie PP — realizacja określonych treści z podstawy progra-mowej.

6. Zagadnienia tematyczne

1. Budowa i zastosowanie komputera. 2. System operacyjny. 3. Podstawy edycji grafiki. 4. Praca w edytorze tekstu. 5. Multimedia. 6. Internet i sieci. 7. Obliczenia w arkuszu kalkulacyjnym. 8. Bazy danych. 9. Algorytmy. 10. Modelowanie i symulacja.

TR E Ś C I N A U C Z A N I A , S Z C Z E G Ó Ł O W E C E L E K S Z T A Ł C E N I A 13

7. Treści nauczania, szczegółowe

cele kształcenia, osiągnięcia

i metody pomiaruTreści nauczania, szczegółowe cele kształcenia

Uwaga!Punkty zapisane kursywą zawierają treści rozszerzające.

1. Budowa i zastosowanie komputera(podstawa programowa: Posługiwanie się sprzętem i korzystaniez usług systemu operacyjnego, Społeczne, etyczne i ekonomiczneaspekty rozwoju informatyki)

Lp.Zakres treści

nauczaniaSzczegółowe cele Osiągnięcia ucznia

1. Regulamin szkolnejpracownikomputerowej

Bezpiecznai higieniczna pracaz komputerem (C1)

Omówienieregulaminu szkolnejpracownikomputerowej

Wyjaśnienie, na czympolega bezpiecznai higieniczna pracaz komputerem

Uczeń:

- zna regulaminszkolnej pracownikomputerowej,

- potrafi wyjaśnić,na czym polegahigienicznai bezpieczna pracaz komputerem.

2. Znaczenie komputerawe współczesnymświecie (C6)

Zagrożenia i korzyściwynikająceze stosowaniakomputerówi powszechnegodostępu doinformacji (C7)

Dziedziny życia,w których komputerznajduje zastosowanie(C6)

Informatyka jakodziedzina wiedzy (C2)

Omówieniezastosowaniakomputera w różnychdziedzinach życia

Uświadomieniezagrożeń i korzyściwynikającychze stosowaniakomputerówi powszechnegodostępu do informacji

Wyjaśnienie pojęciainformatyka

Uczeń:

- wie, jakiezastosowaniema komputerwe współczesnymświecie,

- rozumie potrzebęwykorzystywanianarzędzia, jakimjest komputer,

- potrafi wyjaśnićpojęcie informatyka.


Lp.Zakres treścinauczania

Szczegółowe cele Osiągnięcia ucznia

3. Prawo autorskie(C6)

Co jest własnościąw Internecie,a co nie?

Zagadnieniaetyczne i prawnezwiązane z ochronąwłasnościintelektualneji ochroną danych(PP)

Omówienie pojęćlicencja, piractwokomputerowe

Uświadomieniekonieczności prawnejochrony własnościintelektualnej

Zaznajomieniez rodzajamioprogramowania:public domain, freeware,adware, shareware, demo

Stosowanie legalnegooprogramowania

Uczeń:

- zna pojęcia prawoautorskie, licencja, piractwokomputerowe,

- rozumie koniecznośćprawnej ochronytwórczości,

- dostrzega potrzebęposzanowania i ochronypracy innych osób,

- wie, jak zgodniez prawem korzystaćz oprogramowania.

4. Budowakomputera (C1)

Urządzeniawewnątrz jednostkicentralnej orazurządzeniaperyferyjne

Jednostki pamięci

Podłączanie elementówzestawu komputerowego

Omówieniepodstawowychelementów zestawukomputerowego

Wyjaśnienie, któreczęści zestawu służą dowprowadzania, a któredo wyprowadzaniadanych

Omówienie wnętrzakomputera

Rozróżnianierodzajów pamięcii jednostek pamięcikomputera oraznośników informacji

Poprawne łączenie częścikomputerowych

Uczeń:

- zna elementy zestawukomputerowego,

- wie, w jaki sposóbpołączyć elementy zestawu,

- potrafi wymienićelementy wnętrzakomputera,

- potrafi scharakteryzowaćelementy wnętrzakomputera,

- rozróżnia rodzajei jednostki pamięci,

- zna rodzajei zastosowanienośników informacji.

Metody pomiaru

Nauczyciel obserwuje i ocenia:� poprawność rozumienia pojęcia informatyka oraz pojęć

związanych z prawem autorskim, licencją;� przestrzeganie przez uczniów regulaminu pracowni

komputerowej;


� zachowania uczniów uwzględniające bezpieczeństwoi higienę pracy;

� wypowiedzi na temat zastosowań komputerówwe współczesnym świecie;

� przestrzeganie zasad prywatności wobec zapisanychna komputerze plików innych osób;

� wiedzę dotyczącą wnętrza komputera, urządzeń wejściowychi wyjściowych, rodzajów i jednostek pamięci;

� właściwe podłączanie części komputerowych.

Uwaga!

Na początkowych zajęciach nauczyciel zapoznaje uczniów z regula-minem szkolnej pracowni komputerowej, przedmiotowym systememoceniania, uwrażliwia ich na konieczność dbania o sprzęt komputerowy.Omawiając zagadnienia związane ze znaczeniem komputera we współ-czesnym świecie, podkreśla znaczenie pozytywnych skutków wyni-kających z rozwoju informatyki oraz wynikające z tego konsekwencje.Realizując zagadnienia związane z prawem autorskim, zwraca uwagęna szkodliwość zjawiska piractwa komputerowego.

2. System operacyjny(podstawa programowa: Posługiwanie się sprzętem i korzystaniez usług systemu operacyjnego)


Szczegółowe celeOsiągnięciaucznia

1. System operacyjny(C1) (C2)

Pulpit, ikonkipulpitu

Rozpoczynaniei kończenie pracyz programami (C1)

Szukanie plikówi folderów (C4)

Omówienie pojęć systemoperacyjny, ikonka

Umiejętnośćrozpoczynaniai kończenia pracyz danym programem

Znajomośćelementów systemuWindows XP (98)

Umiejętnośćodszukiwaniaokreślonych zasobów

Uczeń:

- zna i rozumiepojęcia systemoperacyjny, ikonka,

- potrafi odszukiwaćzaginione plikii foldery,

- wie, w jaki sposóbpracować w kilkuotwartych oknach.




2. Okna w Windows (C1)

Budowa okna, pracaw kilku oknach

Podstawowe operacjena plikach i folderach(C1)

Tworzenie strukturyfolderów (C4)

Umiejętność pracyw kilku otwartychoknach

Umiejętnośćtworzenia plikówi folderów orazstruktury folderów

Uczeń:

- potrafi pracowaćw kilku otwartychoknach,

- tworzy folderyoraz ich strukturę.

3. Odszukiwaniew systemie plikówi folderów (C4) (C1)

Umiejętnośćodszukiwaniaw systemie plikówi folderów

Umiejętnośćstosowaniaodpowiednich znakówwieloznacznychdo wyszukiwaniaw systemie plikówi folderów

Uczeń:

- potrafi odszukiwaćw systemie plikii foldery,

- zna odpowiednieznaki wieloznacznedo wyszukiwaniaw systemie plikówi folderów.

4. Wirusy komputerowe(C7)

Omówienie pojęciawirus komputerowy

Przedstawienie roliprogramówantywirusowych

Uświadomieniekoniecznościochrony danychprzed wirusami

Rodzaje wirusów

Uczeń:

- wie, w jaki sposóbchronić komputerprzed wirusami,

- dostrzegakoniecznośćstosowaniaprogramówantywirusowych,

- pracujez programemantywirusowym.

Metody pomiaruNauczyciel obserwuje i ocenia:� poprawność rozumienia pojęć system operacyjny, pulpit, ikonka,

skrót, okno programu, wirus komputerowy, program antywirusowy;� umiejętność poprawnego rozpoczynania i kończenia pracy;


� wykonywanie różnych operacji na plikach, folderach orazoknach programów;

� umiejętność odszukiwania w systemie plików i folderów;� wypowiedzi na temat zagrożeń wirusami komputerowymi

oraz przeciwdziałania im.

Uwaga!

Zapoznając się z treściami dotyczącymi systemu operacyjnego,uczniowie mogą przygotować referaty na temat różnych systemówoperacyjnych oraz ich zastosowań. Podczas omawiania zagadnieńzwiązanych z wirusami komputerowymi pracują z programem antywi-rusowym znajdującym się na płycie CD-ROM dołączonej do podręcz-nika, instalują go z pomocą nauczyciela, skanują dyski, poznają funk-cje programu.

3. Podstawy edycji grafiki(podstawa programowa: Rozwiązywanie problemów za pomocąprogramów użytkowych)



1. Rodzaje grafiki (C2)

Formaty graficzne(C2)

Omówienie rodzajówgrafiki

Zaznajomieniez podstawowymiformatamigraficznymi

Uczeń:

- rozumie pojęciegrafiki rastroweji wektorowej,

- zna podstawoweformaty graficzne,

- potrafi sprawdzićrozmiar plikugraficznego.

2. Program graficznyPaint (C4) (C1)

Znajomość innychprogramów do tworzeniagrafiki

Tworzeniekompozycjigraficznych (C8)

Omówienieelementów oknaprogramu Paint orazfunkcji programu

Znajomość innychprogramów graficznych

Uczeń:

- zna elementy oknaprogramu Paint,

- stosuje podstawowefunkcje programu,

- tworzy rysunkiw programie.




3. Importowanie grafiki(C4)

Skanowanie zdjęć

Omówieniemożliwościpobierania obrazówz różnych źródeł

Uczeń:

- wie, w jaki sposóbpobrać obrazz serwera, skanera,Internetu,

- zapisuje pobranyplik.

Metody pomiaruNauczyciel obserwuje i ocenia:� znajomość praktycznego używania różnych formatów

graficznych stosownie do przeznaczenia pliku graficznego;� umiejętność optymalnego wykorzystania narzędzi

programu graficznego;� umiejętność importowania grafiki;� tworzenie kompozycji graficznych;� wykonanie projektu kartki świątecznej, okolicznościowej.

Uwaga!

Uczniowie zapisują pliki graficzne w różnych formatach, projektująkartkę świąteczną, okolicznościową. Wykorzystują skaner, gotowegrafiki z Internetu czy z serwera.

4. Praca w edytorze tekstu(podstawa programowa: Rozwiązywanie problemów za pomocąprogramów użytkowych)



1. Zasady pracyz dokumentamitekstowymi (C1)

Omówieniepodstawowych zasadpracy z dokumentamitekstowymi

Uczeń:

- zna zasady poprawnegowpisywania tekstui pracy z dokumentamitekstowymi.




2. Podstawowe funkcjeedytora tekstu (C1)

Omówienie oknaedytora tekstu

Umiejętnośćstosowania właściwychustawień strony

Rozróżnianierodzajów kursoróww dokumencietekstowym

Korzystanie z różnychpasków narzędzi orazz systemu Pomocy

Uczeń:

- zna elementy oknaedytora tekstu, rodzajekursorów,

- stosuje różneustawienia strony,

- potrafi wykorzystaćw pracy funkcjeprogramu z różnychpasków narzędzi.

3. Realizacjaprojektów„Tworzymy gazetkęklasową” oraz„Folder o mojejszkole” (C1) (C4)

Wpisywanie tekstu:kolumny,tabulatory

Łączenie tekstuz grafiką

Nagłówek i stopka,numerowanie stron

Wydruk

Gromadzeniemateriału do gazetkiklasowej

Poprawne wpisywanietekstu

Stosowanie kolumni tabulatorów

Włączanie do tekstuobrazków i zdjęć

Poprawne stosowanienagłówka, stopki,numerowania stron

Sprawdzaniepoprawnościortograficznejdokumentu

Umiejętnośćdrukowania

Uczeń:

- wie, w jaki sposóbzgromadzić materiałdo gazetki klasowej,

- poprawnie wpisujei formatuje tekst,

- umiejętnie stosujekolumny i tabulatory,

- włącza do tekstuzdjęcia i elementygraficzne, stosujewłaściwe ich otaczanie,

- stosuje autokształty,napisy WordArt,

- umie zastosowaćnagłówek, stopkę,numerację stron,

- wie, w jaki sposóbwydrukować całydokument bądź jegowybrane strony.




4. Tworzenie tabel(C1)

Umiejętnośćtworzenia tabeli zestawień

Stosowanie różnegorodzaju wyrównańw tabeli, scalaniakomórek, dzielenia ichi ustalania ich wielkości

Uczeń:

- umie tworzyć tabeleo różnej liczbie wierszyi kolumn,

- umie wyrównywaćw tabeli tekstw poziomie i w pionie,

- potrafi scalać, dzielićkomórki tabelii ustalać ich wielkości.

5. Realizacja projektu:„Zaproszenie naimprezę klasową”(C1) (C4)

Redagowanie treści

Łączenie tekstuz grafiką

Ustawienia strony,rozmieszczeniewszystkichelementówna stronie

Projektowanie grafikioraz redagowaniei formatowanietekstu konkretnegozaproszenia

Właściwerozmieszczeniewszystkich elementówna stronie

Umiejętnośćdrukowaniaopracowanychdokumentów

Uczeń:

- redaguje treśćzaproszenia,

- łączy treśćzaproszeniaz pasującymtematycznie obrazem,

- stosuje właściwe dlazaproszenia ustawieniastrony,

- drukujezaprojektowanezaproszenie.

Metody pomiaruNauczyciel obserwuje i ocenia:� umiejętność stosowania zasad poprawnego pisania tekstów;� umiejętność praktycznego stosowania różnych możliwości

programowych — pasków narzędzi, ustawień strony,tabulatorów, kolumn, tabel;

� umiejętność łączenia tekstu z grafiką;� realizację projektów.


Uwagi!

Uczeń poznaje podstawowe funkcje edytora podczas realizacji okre-ślonych zadań, na przykład pisania życiorysu, redagowania notatki natemat możliwości i zastosowań edytora tekstu itp.

Realizacja projektu „Tworzymy gazetkę klasową” umożliwia poznaniekolejnych funkcji programu, takich jak tworzenie kolumn, zastosowa-nie tabulatorów, włączanie do tekstu elementów graficznych i zdjęć,poprawne stosowanie nagłówka, stopki i numerowania stron, spraw-dzanie poprawności ortograficznej dokumentu, drukowanie.

Realizując treści dotyczące tworzenia tabel, uczniowie podczas ćwi-czeń praktycznych tworzą „Plan lekcji mojej klasy” oraz tabelarycznezestawienie zatytułowane „Moje oceny z poszczególnych przedmiotów”.Podczas projektowania zaproszenia na imprezę klasową doskonaląumiejętności rozmieszczania tekstu na stronie, łączenia tekstu z gra-fiką, drukowania.

5. Multimedia(podstawa programowa: Rozwiązywanie problemówza pomocą programów użytkowych)



1. Multimedia (C1) (C2)

Multimedialneprogramy edukacyjne

Przedstawienie pojęciamultimedia

Zakres pojęcia— multimedialneźródła informacji

Znaczeniemultimedialnychprogramówedukacyjnychwspomagającychpracę

Uczeń:

- rozumie pojęciemultimediów,

- wie, jakie dokumentymożna nazwaćmultimedialnymi,

- dostrzega potrzebęstosowaniamultimedióww nauczaniu.




2. Prezentacjemultimedialne:wstawianie nowychslajdów, wprawianiew ruch obiektów naslajdach, włączaniegrafiki, dźwięku (C5)

Podkład muzycznyw prezentacji

Realizacja jednegospośród projektów(praca w grupachdwuosobowych):„Moje miasto”,„Organizujemywycieczkę klasową do…”, „Najpiękniejszemiejsca świata”,„Oferty biura podróży”

Omówienie funkcjiprogramu dotworzenia prezentacjimultimedialnych

Umiejętnośćtworzenia prezentacjimultimedialnych,samodzielnegowyszukiwania,gromadzeniai analizowaniainformacjipotrzebnychdo prezentacjidanego zagadnienia

Uczeń:

- zna i stosuje funkcjeprogramu dotworzenia prezentacjimultimedialnych,

- wyszukuje, gromadzi,analizuje informacjepotrzebne dowykorzystaniaw prezentacji,

- włącza do prezentacjiobrazy, dźwięki, ustalaprzejścia slajdów,chronometraż,

- potrafi zapisaćprezentację jakostandardowąi przenośną.

3. Tworzeniemultimedialnychdokumentów (C4)

Umiejętnośćtworzeniamultimedialnychdokumentów

Umiejętność łączeniagrafiki, dźwięku,tekstu i obrazu

Uczeń:

- tworzy dokumentyłączące tekst, dźwięk,obraz,

- wie, w jakim celumożna wykorzystaćdokumentmultimedialny.

4. Prezentacjew Internecie (C1) (C3)(C6) (C7) (C8)

Znaczenie prezentacjiwłasnej twórczościw Internecie

Uświadomienieetycznych i prawnychprzesłanek związanychz poszanowaniemwłasnościintelektualnejinnych osób orazz ochroną danych

Uczeń:

- dostrzega potrzebęautoprezentacji,

- szanuje cudzątwórczość,

- rozumie etycznei prawne przesłankizwiązanez poszanowaniemwłasności intelektualnejinnych osób orazochroną danych.


Metody pomiaruNauczyciel obserwuje i ocenia:� zrozumienie podstawowych pojęć związanych z multimediami;� umiejętność korzystania z multimedialnych programów

edukacyjnych wspomagających nauczanie różnychprzedmiotów;

� umiejętność tworzenia prezentacji oraz dokumentówmultimedialnych;

� właściwe rozumienie etycznych i prawnych przesłanekzwiązanych z poszanowaniem własności intelektualnejinnych osób oraz ochroną danych;

� umiejętność prezentacji w Internecie.

Uwagi!

Uczniowie, przeglądając edukacyjne programy multimedialne, okre-ślają ich znaczenie i oceniają potrzebę ich stosowania w nauczaniu.

Realizacja projektów umożliwia, oprócz tworzenia prezentacji multime-dialnej, także korzystanie z różnych źródeł informacji (w tym z Inter-netu), włączanie własnej twórczości graficznej, wstawianie dźwięku,redagowanie i formatowanie tekstu.

Tworzenie prezentacji ma służyć zdobyciu podstawowych umiejętnościkorzystania z funkcji programu PowerPoint.

Podczas tworzenia multimedialnych dokumentów nauczyciel zwraca uwagęuczniów na zachowanie formy odpowiedniej dla dokumentów o charakte-rze osobistym i dokumentów o charakterze oficjalnym. Jednym z ćwiczeńna lekcji może być na przykład pisanie listu do kolegi z wklejonym obiek-tem muzycznym (w celu pokazania takiej możliwości edytora tekstu).

6. Internet i sieci(podstawa programowa: Społeczne, etyczne i ekonomiczneaspekty rozwoju informatyki)



1. Pojęcia Internet,wyszukiwarka, sieć,poczta elektroniczna (C2)

Przedstawienie pojęćInternet, wyszukiwarka,sieć, poczta elektroniczna

Uczeń:

- rozumie podstawowepojęcia związanez Internetem,




1. Sieci komputerowe,ich rodzajei topologie

Działanie Internetu(C3) (C6)

Zaznajomieniez rodzajami siecikomputerowychi z rodzajami ichtopologii

- umie korzystaćz Internetu, odszukaćinformacje,

- zna rodzaje siecii ich topologie.

2. Usługi internetowe:strony WWW,pocztaelektroniczna,rozmowy w sieci

Zakładanie kontapocztowego,przesyłaniewiadomości

E-nauka, e-praca,e-banki(C3) (C8) (C6)

Kształcenieumiejętnościkorzystania z usługinternetowych, w tymzakładania kontapocztowego

Przesyłanie i odbieraniewiadomości

Ukazanie możliwościnauki, pracy,dokonywania operacjibankowych orazzakupów przez Internet

Uczeń:

- zna podstawoweusługi internetowe,

- potrafi założyćkonto pocztowe,wysłać i odebraćwiadomośćelektroniczną,

- rozumie i potrafiwyjaśnić, na czympolega e-praca,e-nauka, działalnośće-banku.

3. Tworzenie witrynyinternetowej (C4)(C5): podstawytworzenia stronWWW w HTML,znaczniki, grafikana stronach WWW,publikacja własnejstrony

Tworzenie klasowejlub szkolnej witrynyinternetowej

Opanowanie podstawtworzenia stron WWWw HTML

Uczeń:

- potrafi utworzyći przesłać na serwerWWW utworzonąprzez siebie stronęinternetową,

- wie, na czym polegatworzenie prostychstron w HTML.

4. Zagrożeniai korzyściwynikające z korzystaniaz Internetu(C3) (C4) (C6) (C7)

Uświadomieniezagrożeń orazpozytywnych stronkorzystania z Internetu

Uczeń:

- dostrzega pozytywnei negatywne skutkikorzystaniaz Internetu,

- wie, w jaki sposóbmożna się ustrzec przedniebezpieczeństwamiwynikającymi z pracyw sieci.


Metody pomiaruNauczyciel obserwuje i ocenia:� zrozumienie podstawowych pojęć związanych z Internetem;� umiejętność wyszukiwania informacji pochodzących

ze stron WWW i korzystania z nich;� umiejętność zakładania konta pocztowego i przesyłania

informacji;� znajomość podstaw HTML;� umiejętność przesyłania plików do Internetu;� wykonanie strony WWW;� wiedzę na temat zagrożeń oraz pozytywnych stron

korzystania z Internetu.

Uwaga!

Uczniowie podczas zajęć powinni poznać różne rodzaje wyszukiwarek,nauczyć się wyszukiwać informacje i korzystać z różnych stron WWW.Tworząc witrynę internetową własnej klasy lub szkoły, powinni włączyćdo niej zdjęcia, opracowane wcześniej w programie graficznym logoszkoły, tła, ozdobne nagłówki.

Omawiając pojęcia e-nauka, e-praca, e-bank, e-zakupy, nauczycielpowinien posługiwać się konkretnymi przykładami.

7. Obliczenia w arkuszu kalkulacyjnym(podstawa programowa: Rozwiązywanie problemów za pomocąprogramów użytkowych)



1. Arkusz kalkulacyjny:adres, komórka, formuła(C2)

Przedstawieniepodstawowych pojęćzwiązanych z arkuszemkalkulacyjnym: adres,komórka, formuła, pasekformuły

Omówienie budowyarkusza

Uczeń:

- rozumie pojęciazwiązane z arkuszemkalkulacyjnym,

- zna zastosowaniaarkusza i wypowiadasię na ich temat.




2. Edycja danych (C4)

Adresowaniewzględne,bezwzględneoraz mieszane

Rozwiązywanieprostych zadańproblemowychw arkuszukalkulacyjnym

Umiejętnośćwprowadzaniai usuwania danychoraz tworzenia tabelw arkuszukalkulacyjnym

Przedstawieniei stosowaniew obliczeniachadresowaniawzględnego,bezwzględnegoi mieszanego,kopiowanie formuł

Umiejętnośćwykorzystaniaarkusza do prostychobliczeń

Uczeń:

- wprowadza danedo arkusza,

- wie, w jaki sposóbwprowadzić poprawki,

- kopiuje i usuwadane, zmienia krójczcionki i wielkośćkomórek,

- stosujew obliczeniachadresowaniewzględne,bezwzględneoraz mieszane,

- wykorzystuje arkuszdo obliczeń.

3. Realizacja rozpoczętegow edytorze tekstuprojektu dotyczącegotworzenia folderuo szkole lub gazetkiklasowej (C4) (C5),polegająca nakalkulacji kosztówjego wytworzenia

Stosowanieprostych funkcjimatematycznych,statystycznych,procentowych

Wykonywanieobliczeń dorozpoczętego projektu

Przedstawienie istosowanie prostychfunkcjimatematycznych,statystycznych,procentowych

Uczeń:

- stosuje do obliczeńw arkuszukalkulacyjnymfunkcjematematyczne,statystyczne,procentowe,

- rozwiązuje zadaniaza pomocą arkuszakalkulacyjnego.

4. Graficzna prezentacjadanych (C4) (C5)

Formatowaniewykresu

Umiejętnośćgraficznej prezentacjidanych za pomocąwykresu

Umiejętnośćwprowadzania zmiani poprawek do wykresu,formatowanie wykresu

Uczeń:

- prezentuje daneza pomocą wykresu,

- umie formatowaćwykres.


Metody pomiaruNauczyciel obserwuje i ocenia:� zrozumienie podstawowych pojęć związanych z arkuszem

kalkulacyjnym;� umiejętność wprowadzania i edycji danych;� umiejętność wykonywania prostych zadań problemowych

w arkuszu kalkulacyjnym;� stosowanie adresowania względnego, bezwzględnego

oraz mieszanego do rozwiązywania problemów;� prezentację danych za pomocą wykresu.

Uwaga!

Należy dobierać treść zadań do wcześniej realizowanych projektów,tak aby ich rozwiązania były kontynuacją danych zagadnień.

8. Bazy danych(podstawa programowa: Rozwiązywanie problemów za pomocąprogramów użytkowych)



1. Podstawowe pojęciazwiązane z bazamidanych: pole, rekord,filtrowanie, sortowanie,kwerenda, raport,formularz (C2)

Przykłady różnychrodzajów baz danych(C4) (C6)

Przedstawieniepodstawowych pojęćzwiązanych z bazamidanych

Zastosowanie bazdanych w różnychdziedzinach

Uczeń:

- zna podstawowepojęcia związanez bazami danych,

- wie, jakiezastosowanie mająbazy danych,

- wymienia i omawiarodzaje baz danych.

2. Wykonywanieoperacjiw utworzonejbazie danych (C3)

Umiejętnośćwyszukiwania,sortowania,filtrowania, zmianydanych w bazie

Importowaniebazy danych

Uczeń:

- wykonujepodstawowe operacjew bazie danych,

- potrafizaimportowaćbazę danych.




3. Tworzenie nowej bazydanych (C4)

Tworzenie kwerend,formularzy, raportów

Umiejętnośćtworzenia prostejbazy danych

Tworzenie kwerend,formularzy,raportów

Umiejętnośćwprowadzaniazmian doistniejącego jużformularza i raportu

Wprowadzaniezmian do póli rekordówformularza

Uczeń:

- umie utworzyćprostą bazę danych,

- tworzy prostekwerendy,

- potrafiwykonać formularzi modyfikować gow widoku projektu,

- wykonujezestawieniew formie raportu.

Metody pomiaruNauczyciel obserwuje i ocenia:� zrozumienie podstawowych pojęć związanych z bazami

danych;� wypowiedzi uczniów na temat zastosowania różnych

rodzajów baz danych;� umiejętność wykonywania operacji na utworzonej bazie

danych;� umiejętność tworzenia prostych kwerend;� umiejętność tworzenia i modyfikacji formularza;� umiejętność tworzenia zestawienia w formie raportu.

Uwaga!

Najpierw przedstawiamy uczniom gotowe bazy danych i na nich wy-konujemy proste operacje. Następnie tworzymy własną bazę, na przy-kład bazę uczniów klasy.


9. Algorytmy(podstawa programowa: Rozwiązywanie problemóww postaci algorytmicznej)



1. Pojęcie algorytmu

Sposoby zapisualgorytmów

Zaznajomieniez pojęciem algorytmu

Uczeń:

- wyjaśnia pojęciealgorytmu,

Przykładyalgorytmówsłużących dorozwiązywaniaproblemów

Rozróżnianiealgorytmówi wypowiadanie sięna temat sposobówich zapisu.

Dostrzeganiealgorytmóww otoczeniu(przykłady)

- podaje przykładyalgorytmicznegorozwiązywaniaproblemów,

- zna sposobyzapisu algorytmówi wypowiada się na tentemat,

- potrafi przedstawićalgorytm w postacisłownej,

- zna rodzaje skrzynekdo przedstawianiaalgorytmu za pomocąschematu blokowego.

2. Rodzaje algorytmów(C2) (C4): algorytmliniowy i algorytmz warunkiem

Schemat blokowyalgorytmu z warunkamizagnieżdżonymi— na przykład wybórnajwiększej z trzech liczb

Omówienie rodzajówalgorytmów wrazz przykładami

Przedstawianiealgorytmów w postacisłownej i za pomocąschematu blokowego

Uczeń:

- tworzy schematyblokowe algorytmów,

- zna rodzajealgorytmów i objaśniaje na konkretnychprzykładach,

- sprawdza poprawnośćalgorytmów,przeprowadzającsymulację ich działania.




3. Tworzeniealgorytmóww programie Eli 2.0(C4)

Umiejętnośćtworzenia prostychalgorytmóww programie Eli 2.0

Uczeń:

- umie utworzyć prostealgorytmy w programieEli 2.0,

- tworzy algorytmy,uruchamia je i sprawdzapoprawność ich działania,

- wprowadza poprawkii zapisuje utworzonealgorytmy.

4. Środowisko LogoKomeniusz (C4)

Podstawyprogramowaniaw Logo

Tworzenie procedurz parametrem

Procedury własnew Logo

Omówienie grafikiżółwia

Umiejętnośćprogramowaniaprostych rysunkóww Logo

Tworzenie procedurz parametrem

Tworzeniewłasnych procedur— procedury własnew Logo

Uczeń:

- zna środowisko LogoKomeniusz,

- umie wykonać prosterysunki za pomocągrafiki żółwia,

- wprowadza poprawki,zapisuje efekty swojejpracy,

- tworzy procedurywłasne oraz proceduryz parametrem.

Metody pomiaruNauczyciel obserwuje i ocenia:� zrozumienie pojęcia algorytm;� umiejętność algorytmicznego przedstawiania

i rozwiązywania problemów;� umiejętność tworzenia algorytmów za pomocą opisu

słownego oraz schematu blokowego;� umiejętność tworzenia algorytmów w programie Eli 2.0;� znajomość środowiska Logo Komeniusz;� umiejętność tworzenia prostych rysunków za pomocą

grafiki żółwia;� umiejętność tworzenia procedur własnych oraz procedur

z parametrem.


Uwaga!

Uczniowie, którzy słabiej sobie radzą z algorytmicznym rozwiązywa-niem problemów oraz z tworzeniem rysunków w Logo, wykonują ćwi-czenia z pomocą nauczyciela. Uczniowie zdolniejsi wykonują ćwicze-nia bardziej złożone.

10. Modelowanie i symulacja



1. Modelowaniea symulacja (C2)

Zastosowaniesymulacji

Przedstawienie pojęćmodelowanie, symulacja

Omówieniezastosowań symulacjiw różnychdziedzinach

Uczeń:

- rozumie pojęciamodelowanie, symulacja,

- wie, w jakichdziedzinach życiai w jakim celu stosujesię symulacje.

2. Tworzenie symulacjiza pomocąprogramówużytkowych (C4)

Symulacje w fizyce,matematyce

Wykorzystanieprogramówużytkowych dosymulacji

Umiejętnośćsymulowaniaprocesów z różnychdziedzin— matematyki, fizyki

Uczeń:

- potrafi wykorzystaćznane programyużytkowedo symulacji,

- rozwiązuje zadania,opierając sięna symulacji.

3. Symulacjew Internecie (C6)

Gry symulacyjne,symulatory

Wyszukiwaniew Internecieinformacji na tematsymulacji i giersymulacyjnych

Omówieniezastosowańsymulatorów

Uczeń:

- potrafi wyszukaćw Internecieinformacje na tematsymulacji, giersymulacyjnych,

- wie, w jakichdziedzinach życiamają zastosowaniesymulatory.


Metody pomiaruNauczyciel obserwuje i ocenia:� zrozumienie pojęć modelowanie, symulacja;� umiejętność tworzenia symulacji za pomocą programów

użytkowych;� rozwiązywanie zadań problemowych z zakresu różnych

dziedzin (na przykład matematyki, fizyki) z wykorzystaniemsymulacji;

� wiedzę na temat zastosowań i celowości stosowaniasymulacji procesów i zjawisk.

Uwaga!

Zagadnienia modelowania i symulacji omawiamy na konkretnych przy-kładach, opierając się na dostępnych programach użytkowych.

8. Materiał nauczaniaMateriał nauczania

Uwagi!

Przy tematach lekcji zaznaczono ścieżki edukacyjne: EF — edukacjafilozoficzna, EP — edukacja prozdrowotna, EE — edukacja ekolo-giczna, ECiM — edukacja czytelnicza i medialna, ER — edukacja re-gionalna, EEu — edukacja europejska.

W tematyce zajęć zaznaczono ścieżki edukacyjne. Są to tylko przy-kłady ich zastosowania. Można uwzględniać je podczas omawianiaokreślonych zagadnień pod warunkiem wprowadzenia na lekcji treścizwiązanych z tematyką danej ścieżki.

MA T E R I A Ł N A U C Z A N I A 33

Tematyka zajęć w trzyletnim cyklu kształcenia

Zagadnienie

tematyczneI rok nauki II rok nauki III rok nauki

Budowai zastosowaniekomputera

1. Regulaminszkolnej pracownikomputerowej.Przedmiotowysystem ocenianiawiadomościi umiejętnościuczniów w zakresieinformatyki.

2. Bezpiecznai higieniczna pracaz komputerem (EP).

3. Znaczeniekomputerawe współczesnymświecie (EF).

4. Ochronawłasnościintelektualnej.

1.Organizacjapracy na zajęciachz informatyki.Przedmiotowysystem ocenianiawiadomościi umiejętnościuczniów w zakresieinformatyki.

2. Zagadnieniaetyczne i prawnezwiązanez ochronąwłasnościintelektualnej(EF).

1. Organizacjapracy na zajęciachz informatyki.Przedmiotowysystem ocenianiawiadomościi umiejętnościucznióww zakresieinformatyki.

2. Zagrożeniai korzyściwynikająceze stosowaniakomputerówi powszechnegodostępu doinformacji (EF).

Prawo autorskie.

5. Budowakomputera.

6. i 7. Urządzeniasłużące do komu-nikowania sięz użytkownikiem.

8. Przygotowaniezestawu kompute-rowego do pracy.

Systemoperacyjny

9. Systemoperacyjny.

10. Oknaw Windows. Pulpit,ikonki pulpitu.

11. Podstawoweoperacje naplikach i folderach.

3. Rodzaje plików.Atrybuty plików.

4. Operacje naplikach i folderach.Praca w systemiesieciowym.

3. Zapobieganiezawirusowaniukomputera.

4. Pracaw systemiesieciowym.



Zagadnienie


12. Odszukiwanieplików i folderóww systemie.

13. Ochronaprzed wirusamikomputerowymi.

5. Profilaktykaantywirusowa.Różne aspektypowszechnegodostępu doinformacji.

Podstawyedycji grafiki(ECiM)

14. Podstawy pracyw edytorze grafiki.Narzędziai poleceniaaplikacji Paint(ECiM).

6. Rodzaje grafiki.

7. Importowaniegrafiki.

8. Tworzeniewłasnej kompozycjigraficznej (ECiM).

5. Podstawoweformaty graficzne.

6. Przetwarzanieobrazów.Fotomontaż(ECiM).

15. i 16. Tworzenierysunkóww programie Paint.Optymalnewykorzystywaniemożliwościprogramu (ECiM).

17. Tworzymy logoszkoły (ECiM).

18. Projektujemykartkęokolicznościową(świąteczną) (ECiM).

Pracaw edytorzetekstu (ECiM)

19. Edytor tekstu— wprowadzenie.Zasady pracyz edytorem tekstu(ECiM).

20. Edycja tekstu.Atrybuty czcionki.Akapity (ECiM).

9. Pracaz dokumentemwielostronicowym.Zakładkai hiperłącze (ECiM).

10. Realizacjaprojektu „Foldero mojej szkole”(ER). Układ strony.Kolumny (ECiM).

7. Wstawianiedo dokumentuwzorów i symboli(ECiM).

8. Tworzeniemultimedialnegodokumentu.Wstawianiedźwięku (ECiM).



Zagadnienie


21. Wstawianiesymbolido tekstu.Tworzenietabel (ECiM).

22. Realizacjaprojektu„Tworzymygazetkę klasową”(ER). Kolumnyi tabulatory(ECiM).

11. Ciąg dalszyprojektu— gromadzeniezdjęć i informacji,łączenie tekstuz grafiką (ECiM).

12. Ciąg dalszyprojektu— montaż całości,sprawdzanie pisowni,wydruk (ECiM).

9. i 10.Projektujemyzaproszeniena imprezęklasową (ER).Ustawieniastrony.Redagowanietreści. Łączenietekstu z grafiką.Rozmieszczeniecałości nastronie (ECiM).

23. Ciąg dalszyprojektu — łączenietekstu z grafiką(ECiM).

24. Ciąg dalszyprojektu —nagłówek i stopka,numerowanie stron,wydruk (ECiM).

Multimedia(ECiM)

25. Multimedialneprogramyedukacyjne. Pracaz programemedukacyjnym(ECiM).

26. Pobieranieinformacjiz różnych źródeł.Encyklopedie,Internet (ECiM).

13. Prezentacje multi-medialne — wprowa-dzenie. Zasady pracyz programemPowerPoint (ECiM).

14. Realizacja projektudo wyboru (pracaw grupach dwuoso-bowych) (ECiM, ER):„Organizujemywycieczkę klasową do…”, „Moje miasto”,„Najpiękniejszemiejsca świata”, „Ofertybiura podróży”.Ułożenie planu.Dobór tła, grafiki.Redagowanie tekstu.

11. Tworzeniedokumentówmultimedialnych(ECiM).

12. Formyprezentacjiw Internecie.Poszanowaniewłasnościintelektualnejinnych osób(ECiM).



Zagadnienie


15. Ciąg dalszyprojektu— wstawianienowych slajdów,animacje obiektów,przejścia międzyslajdami, dźwięki.

13. Umieszczanieswojej prezentacjiw Internecie(ECiM).

16. Ciąg dalszyprojektu — pokazwykonanychprezentacjimultimedialnych.

Interneti sieci (ECiM)

27. Siecikomputerowe.Rodzaje sieci,topologie, protokołytransmisji danychw sieciach (ECiM).

28. Internet jakosieć rozległa WAN(ECiM).

29. Rozmowyprzez Internet.Jak zachowaćbezpieczeństwow sieci (ECiM)?

30. Wyszukiwanieinformacji w Inter-necie i pobieranieich (ECiM).

31. Tworzeniedokumentutekstowegona podstawieinformacjiz Internetu.Kopiowanie,wklejanie i forma-towanie tekstui obrazów (ECiM).

17. Usługiinternetowe(ECiM).

18. Zakładaniekonta pocztowego.Przesyłaniei odbieraniewiadomości(ECiM).

19. i 20.Wyszukiwaniew Internecieinformacjina temat:„Bezpieczeństwow sieci”. Pisaniereferatuz wykorzystanieminformacjiznalezionychna stronachWWW (ECiM).

14. Usługiinternetowe:e-nauka, e-praca,e-banki, e-zakupy(ECiM).

15. i 16.Projektowanieklasowej lubszkolnej witrynyinternetowej (ER).Podstawy HTML(ECiM).

17. Ciąg dalszyprojektowaniastrony WWW.Grafika i muzykana stronie WWW(ECiM).

18. Jakopublikowaćutworzoną stronęw Internecie(ECiM)?



Zagadnienie


Obliczeniaw arkuszukalkulacyjnym

32. Arkuszkalkulacyjny— wprowadzenie(ECiM).Podstawowepojęcia. Budowaarkusza.

33. Edycja danych.Tworzenie tabelw arkuszu.Adresowaniewzględne.Kopiowanieformuł.

34. i 35.Rozwiązywanieprostych zadańproblemowychw arkuszukalkulacyjnym.

21. i 22.Rozwiązywanieprostych zadańproblemowychw arkuszukalkulacyjnymz zastosowaniemadresowaniabezwzględnegoi mieszanego.

23. Obliczeniaw arkuszukalkulacyjnym.Kontynuacjarozpoczętegow edytorze tekstuprojektudotyczącegotworzenia folderuo szkole lubgazetki klasowej(C4) (C5),polegająca nakalkulacji kosztówwytworzenia lubna przykładkalkulacja kosztówwycieczki klasowej.

24. i 25. Podstawytworzeniawykresóww arkuszukalkulacyjnym.Formatowaniedanych wykresu.

19.Rozwiązywaniew arkuszukalkulacyjnymzadań z zakresuróżnychprzedmiotów.

20. i 21.Rozwiązywaniew arkuszukalkulacyjnymzadańproblemowychz zastosowaniemfunkcji Licz, Liczjeżeli, Ile niepustychitp. (funkcjematematyczne,statystyczne).

22. Graficznaprezentacjadanych w tabeliarkusza.

23. Przenoszeniedanych z arkuszakalkulacyjnego doinnych aplikacji.



Zagadnienie


Bazy danych 26. Bazy danych— wprowadzenie.Podstawowepojęcia. Przykładyi rodzaje bazdanych (ECiM).

27. Wykonywanieoperacji w gotowejbazie danych.

24. Importowaniebazy danych.Wyszukiwanie,sortowanie,filtrowanie, zmianadanych w bazie.

25. Tworzenie bazydanych uczniówklasy.

26. Kwerendy, czylitworzenie zapytańdo utworzonej bazydanych.

27. Tworzenie(w widoku projektu)formularzy do bazydanych uczniówklasy. Dołączanie doformularzy obrazów(zdjęć).

28. Prezentowaniedanych z utworzonejbazy uczniów klasyprzy użyciu raportu.

Algorytmy 28. Pojęciealgorytmu.Rodzajealgorytmów.Sposoby zapisualgorytmów.

29. Rodzajealgorytmów.Przykładywykorzystaniaalgorytmóww rozwiązywaniuzadań.

29. Algorytmicznerozwiązywanieproblemóww arkuszukalkulacyjnym.Algorytm liniowyi algorytmz warunkiem.

30. i 31. Tworzeniei analizowaniedziałania algorytmóww programie Eli 2.0.

ME T O D Y O R A Z Z A S A D Y N A U C Z A N I A I N F O R M A T Y K I 39


Zagadnienie


30. i 31. Tworzeniealgorytmóww programieEli 2.0. Symulacjedziałaniaalgorytmów.

32. i 33.ŚrodowiskoLogo Komeniusz.Podstawyprogramowaniaw Logo.

32. Programowanieprostych rysunkóww Logo. Procedurypierwotne.

33. Tworzeniewłasnych procedur— procedurywłasne w Logo.

34. Tworzenieprocedurz parametrem.

Modelowaniei symulacja

34. Modelowaniea symulacja.Zastosowaniesymulacjiw różnychdziedzinach.

35. Symulacjew Internecie.Wyszukiwaniew Internecieinformacji natemat symulacji,gier symulacyjnych.Symulatory.

35. Modelowaniei symulacja.Wykorzystanieprogramówużytkowychdo symulacji.

36. Symulowanieprocesówz różnych dziedzin— matematyki,fizyki, biologii,ekonomii.

9. Metody oraz zasady nauczania

informatyki — propozycjeMetody oraz zasady nauczania informatyki

Informatyka jest młodą dyscypliną wiedzy, dlatego też należy wy-pracować takie metody osiągania celów edukacyjnych, które umoż-liwią przygotowanie ucznia do aktywnego i odpowiedzialnegożycia w społeczeństwie informacyjnym oraz pomogą rozwinąćjego zainteresowania.


Specyfika przedmiotu wymusza stosowanie przez nauczycielitakich metod pracy na lekcji, które będą aktywizowały uczniów,nie zniechęcając tych mniej zainteresowanych i jednocześnie nienudząc tych bardziej zdolnych, dla których informatyka jest przed-miotem zainteresowania.

Na lekcjach informatyki można zastosować metody wymie-nione w dalszej części rozdziału.

Metody podające stosowane są podczas omawiania nowych po-jęć i wprowadzania w nowe zagadnienia.

Metody ćwiczeń praktycznych stosuje się na każdej lekcji infor-matyki podczas:� rozwiązywania problemów z wykorzystaniem

odpowiedniego oprogramowania;� korzystania z różnych źródeł informacji;� prezentowania efektów swojej pracy.

Metody eksponujące znajdują zastosowanie na zajęciach, podczasktórych za pomocą komputera wykonuje się pokaz czynności,programów, zjawisk, przebiegu procesów. Pokaz wykonanych przezuczniów prezentacji multimedialnych i stron WWW zamiesz-czonych w Internecie to także sposób na wyeksponowanie osią-gniętych przez nich umiejętności.

Założeniem metod problemowych jest rozwiązywanie problemów.Na lekcjach informatyki może to być na przykład poszukiwanierozwiązania danego algorytmu poprzez tworzenie schematów blo-kowych czy algorytmiczne rozwiązywanie problemów w arkuszukalkulacyjnym, symulacje.

Podczas zajęć z obsługi arkusza kalkulacyjnego, mających nacelu rozwiązywanie zadań z różnych przedmiotów, można wyko-rzystać metodę nauczania programowego, która polega na zwiększa-niu trudności przy rozwiązywaniu danego problemu poprzez ra-cjonalne zmniejszanie liczby wskazówek naprowadzających. Tametoda jest zalecana podczas pracy z uczniami bardziej zdolnymi.

Ciekawą grupą metod są metody aktywizujące ucznia. Metoda

projektów ma pobudzać aktywność i zaangażowanie. Uczniowierealizujący dany projekt mogą być podzieleni na grupy. Każda

ME T O D Y O R A Z Z A S A D Y N A U C Z A N I A I N F O R M A T Y K I 41

z grup może przygotowywać inne zadanie. Koordynatorem wspie-rającym i ukierunkowującym pracę uczniów jest nauczyciel. Pra-ca w poszczególnych grupach kończy się zaprezentowaniem jejefektów. Przykładem może tu być realizacja jednego projektu dowyboru (praca w grupach dwuosobowych): „Organizujemy wy-cieczkę klasową do …”, „Moje miasto”, „Najpiękniejsze miejscaświata”, „Oferty biura podróży”.

Praca nad projektem polega na układaniu planu, dobieraniu tła,grafiki, redakcji tekstów, tworzeniu animacji obiektów, przejśćmiędzy slajdami, wstawianiu dźwięków. Uczniowie mogą korzy-stać z różnych źródeł oraz używać różnych programów. Jednegrupy mogą przygotować projekt pod kątem historycznym, innepod kątem statystycznym (z zaprezentowaniem obliczeń i wykre-sów wykonanych w arkuszu kalkulacyjnym), jeszcze inne pod kątemgeograficznym itd.

Na zajęciach z informatyki można zastosować również metodę

debaty — powinna wówczas wywiązać się dyskusja, prezentowaniepoglądów „za” i „przeciw”. Nie oznacza to, że cała jednostka lek-cyjna ma być prowadzona w ten sposób. Zagadnieniami, któremożna wykorzystać do takich zajęć, są:� zagrożenia i korzyści wynikające ze stosowania

komputerów;� różne aspekty powszechnego dostępu do informacji;� rozmowy przez Internet, czyli jak zachować bezpieczeństwo

w sieci;� prawo autorskie.

Zasady nauczania informatyki

Podczas zajęć z informatyki powinno występować stopniowanie

trudności, czyli przechodzenie od zagadnień prostych, zrozumiałych,do trudniejszych i bardziej złożonych, wymagających wcześniej-szego zaznajomienia z podstawami. Nie można sobie bowiemwyobrazić na przykład symulacji dotyczącej wysokości odsetekbankowych bez wcześniejszego zaznajomienia z arkuszem kalku-lacyjnym.


Ważną zasadą jest również łączenie teorii z praktyką. Po zazna-jomieniu z podstawowymi pojęciami dotyczącymi danego za-gadnienia należy przejść do ćwiczeń praktycznych. Uczniowiepowinni również dostrzegać celowość wykonywania danych ćwi-czeń. Ważne jest, aby nie były one „oderwane” od rzeczywistości,lecz żeby dotyczyły spraw bliskich uczniom, na przykład klasowych,szkolnych („Tworzenie klasowej lub szkolnej witryny WWW”,„Koszty wycieczki klasowej do…”).

Bezpośrednie poznawanie programów, zaznajamianie się z ichfunkcjami i rozwiązywanie konkretnych problemów to stosowaniezasady poglądowości. Systematyczność w nauczaniu każdego przed-miotu jest nie tylko zasadą, ale ważnym zadaniem.

10. Jak sprawdzać i oceniać

osiągnięcia uczniów — propozycjeJak sprawdzać i oceniać osiągnięcia uczniów

Ocenianie osiągnięć

Ocenianie uczniów na lekcjach informatyki, tak jak w przypadkuinnych przedmiotów, powinno spełniać określone warunki. Waż-na jest systematyczność oceniania. Jak pokazuje praktyka na-uczania, mobilizuje to uczniów. Jawność ocen pozwala uniknąćniedomówień. Zawsze powinien być określony zakres pomiaruosiągnięć. Ocena powinna być również sprawiedliwa i obiek-tywna. Należy unikać kierowania się uprzedzeniami i subiekty-wizmem.

Osiągnięcia uczniów możemy diagnozować w zakresie wiado-mości i umiejętności praktycznych. Szczególnie uwzględnić należy:� umiejętność obsługi komputera oraz programów

użytkowych;� rozwiązywanie problemów za pomocą komputera;� korzystanie z osiągnięć informatyki, w tym Internetu;� właściwe zachowanie podczas pracy z komputerem,

oprogramowaniem i różnymi źródłami informacji.

Ocenianie na lekcjach informatyki powinno być zgodne z zało-żeniami szkolnego oraz przedmiotowego systemu oceniania.

JA K S P R A W D Z A Ć I O C E N I A Ć O S I Ą G N I Ę C I A U C Z N I Ó W 43

Uczniowie każdej klasy powinni zostać z nimi zapoznani. Przed-miotowy system oceniania powinien uwzględniać, co uczeń po-winien umieć i jakie umiejętności osiągnąć z zakresu poszczegól-nych bloków tematycznych, które będą realizowane na zajęciachz informatyki.

Sprawdzanie osiągnięć uczniów polega na obserwacji i ocenie:� zrozumienia podstawowych pojęć i znajomości zagadnień

informatycznych zawartych w programie nauczania(testy, odpowiedzi uczniów);

� wykonywania ćwiczeń praktycznych na lekcji(praca na komputerze);

� użytkowania sprzętu komputerowego i korzystaniaz programów użytkowych (praca na komputerze).

Sprawdzanie osiągnięć — propozycje

Propozycja I

Test wiadomości z zakresu klasy I(sprawdzian teoretyczny).

1. Informatyka jest… a. nauką o komputerach. b. nauką o oprogramowaniu. c. nauką o komputerach i oprogramowaniu. d. nauką o przetwarzaniu informacji.

2. Pamięć RAM jest: a. pamięcią nietrwałą. b. pamięcią trwałą. c. pamięcią zewnętrzną. d. pamięcią wewnętrzną.

3. Edytor tekstu służy do: a. wykonywania prostych obliczeń. b. tworzenia tabel. c. (wpisz)…………………………………………….…………………………………………………….…………………………………………………….


4. Arkusz kalkulacyjny umożliwia: a. formatowanie tekstów. b. przeglądanie stron WWW. c. wykonywanie obliczeń.

5. Jednostką pamięci komputera jest: a. 1 Hz. b. 1 MB. c. ROM.

6. Klawisz Shift na klawiaturze służy do: a. wstawiania polskich znaków. b. wstawiania litery „ż”. c. wstawiania wielkich liter.

7. Najczęściej używanymi paskami narzędzi w edytorzetekstowym Word są:

a. …………………………………………………… b. …………………………………………………… c. ……………………………………………………

8. System pomocy w programach użytkowych służy do: a. wprowadzania określonych poleceń. b. wyszukiwania informacji o programie. c. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

9. Prawo autorskie a. umożliwia wykorzystanie w celach komercyjnychdanego wytworu czy programu.

b. pozwala rozpowszechniać wytwory innych osób. c. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

10. Podczas korzystania z Internetu mamy prawo do: a. kopiowania prac innych. b. komunikacji oraz wyszukiwania informacji. c. kopiowania filmów, muzyki i programów.


Propozycja II

Ćwiczenia sprawdzające z zakresu obsługi edytora grafikidla klasy I (sprawdzian praktyczny).

1. Zaprojektuj w edytorze grafiki kartkę imieninową dla swojegokolegi oraz napisz życzenia. Wykorzystaj wszystkie znane Cimożliwości edytora grafiki. Zapisz swoją pracę na dysku twardym.

2. Narysuj w programie Paint rysunek podobny doponiższego. Użyj linii krzywej, narzędzia do pisania tekstuoraz paska narzędzi tekstowych do zmiany wielkościi rodzaju czcionki.

Propozycja III

Ćwiczenia sprawdzające z zakresu obsługi edytora tekstudla klasy I (sprawdzian praktyczny).

1. Zastosuj graficzne punktory i sformatuj tekst wedługpodanego poniżej wzoru (możesz użyć podobnych wzorów):

a. praca z akapitami b. wstawianie punktorów graficznych� praca z akapitami� wstawianie punktorów graficznych

� praca z akapitami

� wstawianie punktorów graficznych


2. Wstaw w edytorze tekstowym Word tabelę wyglądającą jakpokazana poniżej.

5 Tek

st

um

iesz

czon

y

w p

ion

ie

3. Napisz w edytorze tekstu tekst uzupełniony symbolamipodobny do przedstawionego poniżej:

Jutro o godzinie � wyjeżdżam do Krakowa. Czeka mniemęcząca . Mam nadzieję, że przestanie wreszcie padać

deszcz i zaświeci . Kiedy dojadę na miejsce, do Ciebie

lub � . Cieszę się �, że mogę choć na trochę wyjechać.

Tymczasem żegnam Cię �. Przywiozę Ci drobny .

Uwagi!

W klasie I podsumowaniem pracy z edytorem tekstu jest ocena reali-zacji projektu „Tworzymy gazetkę klasową”. Pracę uczniów oceniamypod kątem poprawnego zastosowania kolumn, tabulatorów, łączeniatekstu z grafiką, wykorzystania nagłówka i stopki oraz numerowaniastron.

W klasie II do sprawdzenia zamierzonych osiągnięć w zakresie ob-sługi edytora Word może posłużyć realizacja projektu „Folder o mo-jej szkole”. Estetyczne wykonanie i poprawność zastosowania funkcjiprogramowych umożliwiają określenie stopnia umiejętności uczniai właściwego zastosowania ich w praktyce.

Propozycja IV

Ćwiczenia sprawdzające z zakresu obsługi arkuszakalkulacyjnego dla klasy I (sprawdzian praktyczny).

1. Oblicz wartości wyrażeń arytmetycznych dla podanych liczba, b, c.


a 5,85

b –1,42

c 1,42

4a – 2b + 5c

(2a – c)(a – 3)

2a – ab – 2b – c / 10

(5c – 5b + 25a) / 5a

2. Oblicz pole i obwód prostokąta o danych bokach a i b.

a b

4 4,5

3,5 2,6

1,6 6,2

Pole Obwód

3. Skalkuluj koszty imprezy klasowej, określając wydatki,i oblicz saldo końcowe.

FUNDUSZ KLASOWY 135,50

WYDATKI KOSZT

Napoje

Słodycze

Dekoracja sali

Zaproszenia

Nagrody

RAZEM WYDATKI

SALDO KOŃCOWE


4. Oblicz wartość wydatków, wpisując właściwą formułę.

NAZWA ARTYKUŁU LICZBA CENA WARTOŚĆ

Breloczek do kluczy 2 4,20

Dezodorant 3 7,30

Bluza 1 27,50

Płyta muzyczna CD 1 42,00

Bilety na dyskotekę 2 10,00

Dyskietki 1,44" 10 2,30

Guma do żucia 4 1,35

Pasta do zębów 2 6,99

Czasopismo 1 5,61

Słodycze 4 3,26

RAZEM

Propozycja V

Ćwiczenia sprawdzające umiejętność tworzenia rysunkóww środowisku Logo Komeniusz dla klasy III.

1. Otwórz program Logo Komeniusz. 2. Narysuj trójkąt równoboczny o boku długości 100 kroków.Zapisz swoją pracę.

3. Wykonaj polecenia:� cs powtórz 25 [np 120 pw 100]� cs powtórz 35 [np 80 pw 80]� cs powtórz 45 [np 60 pw 45]� cs powtórz 60 [np 30 pw 25]

Zapisz efekty swojej pracy.


4. Wpisz w wierszu poleceń procedurę własną rysującąponiższą figurę i sprawdź jej działanie.

5. Opracuj procedurę własną dla poniższego rysunku(dla chętnych):

Propozycja VI

Ćwiczenia sprawdzające umiejętność definiowaniaalgorytmów (klasa III).

Jakie procedury należy napisać, aby powstały poniższe figury?

Podane powyżej zadania są jedynie propozycjami sprawdzaniaosiągnięć uczniów na zakończenie danego bloku tematycznego.Każdy sprawdzian powinien być przez nauczyciela przemyślany,a zadania zróżnicowane i dobrane do możliwości uczniów.


Osiągnięcia uczniów można sprawdzać pod kątem teoretycznymi praktycznym. Specyfika przedmiotu powoduje, że większy na-cisk kładzie się na umiejętności praktyczne — obsługę kompu-tera i wykorzystanie programów użytkowych do rozwiązywaniaróżnych problemów. Pisemne sprawdzanie wiadomości, na przy-kład w formie testów, w których uczeń będzie zaznaczał właściweodpowiedzi, może mieć charakter uzupełniający. Uwzględnieniezagadnień lub pytań otwartych daje możliwość wypowiedzi pisem-nej na określony temat.

Sprawdzając osiągnięcia uczniów, warto przeprowadzić ewa-luację zwrotną na temat stopnia trudności czy zrozumienia py-tań. Informacje zwrotne od uczniów mogą być ujęte w formie ta-belarycznej, jak pokazano poniżej.

Stopień trudności i zrozumienia ćwiczeń

Numer

ćwiczenia

zbyt

łatwełatwe trudne zrozumiałe niezrozumiałe

Formę pomiaru osiągnięć ucznia z zakresu kolejnych blo-ków tematycznych nauczyciel powinien dostosować do pozio-mu uczniów. Sprawdzanie umiejętności wcale nie musi być dlauczniów nudną koniecznością, gdyż może uwzględniać ich zain-teresowania, a nauczyciel może tak dobierać treści ćwiczeń, abynie były oderwane od rzeczywistości i bezpośrednio nawiązywałydo bliskich uczniom zagadnień.

Powodzenia!

Program nauczania, przeznaczony dla gimnazjum, na podstawie opiniirzeczoznawców dr. Jacka Stańdo i dr. Wita Górczyńskiego.

Numer dopuszczenia: DKOS-5002-67/04

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całościlub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanieksiążki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powodujenaruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.

Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymibądź towarowymi ich właścicieli.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawartew tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednakżadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tymewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor orazWydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialnościza ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.

Wydawnictwo HELIONul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICEtel. 032 231 22 19, 032 230 98 63e-mail: [email protected]: http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)

Drogi Czytelniku!Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adreshttp://helion.pl/user/opinie?progimMożesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.

ISBN: 83-246-0016-7

Copyright © Helion 2006

Printed in Poland.

prog naucz gimnazjum

Education