naucz się dobrze fotografować makro i szczegóły

Naučte se fotografovat dobře

detaildetail

Fotografické vybavení

a nezbytné příslušenství

Jak fotografovat květiny,

hmyz, houby nebo třeba

život ve vodě

Kompozice a rady, kde

hledat vhodné objekty

Vše doprovázeno

množstvím fotografiíRobert Thompson

makromakroaai szczegóły

Naucz się dobrze fotografować

makroRobert Thopmson

E N C Y K L O P E D I A G R A F I K A I F O T O G R A F I A N A U C Z S I Ę

Pozwólcie się prowadzić doświadczonemu fotografowi i nauczcie się, jak wykonać wspaniałe fotografie zwierząt na łonie przyrody. Dowiedzcie się, jak można się przybliżyć do zwierząt i przeczytajcie sobie co, kiedy, gdzie i jak fotografować i jaką technikę fotograficzną użyć.

jak

dobr

ze fo

togr

afow

ać

zwie

rzęt

a na

łoni

e na

tury

E N C Y K L O P E D I E G R A F I K A A F O T O G R A F I A

Z logiem ENCYKLOPEDIE – GRAFIKA I FOTOGRA-

FIA wychodzą publikacje przeznaczone wszystkim zainteresowanym grafiką i foto-grafią. Od prostych poradników i prze-wodników aż po kompleksowe publikacje o wszystkim, czego potrzebuje profesjo-nalny grafik, a także fotograf amator.

ZONER, sp. z o. o.Moniuszki 4, 43-400 CieszynTel.: +48 338 511 107e-mail: [email protected]://www.zoner.pl, http://www.zonerpress.pl

Oferta publikacji i dalsze informacje: http://www.zonerpress.pl9 7 8 8 0 8 6 8 1 5 7 4 9

ISBN 978-80-86815-74-9KATALOGOVÉ ČÍSLO: ZPL702

jak dobrze fotografować zwierzęta na łonie naturyFOTOŁOWYRostislav

Stach

Fotografowanie zwierząt wymaga o wiele więcej, niż tylko nacisnąć spust migawki aparatu. Oprócz tego, że się posiada niezbędne wyposażenie fotograficzne, trzeba również wiedzieć gdzie i jak dane zwierzę da się odnaleźć, przynajmniej trochę należy znać zwyczaje fotografowanego zwierzęcia i wiedzieć, kiedy jest najlepsza pora na robienie zdjęć. Profesjonalny fotograf, Rostislav Stach (www.fotolovy.cz) z poświęceniem będzie Wam przewodnikiem, który się podzieli ponad trzydziestoletnim doświadczeniem z fotografowaniem zwierzyny. Jego porady i polecenia są poparte dziesiątkami fo-tografii, które zaspokoją nie tylko adeptów fotografii, ale również wszystkich miłośników przyrody. Nieocenione w tej książce jest to, że zdecydowana większość fotografii pochodzi z miejsc nam bliskich i dostępnych. Gdybyście szukali w książce ekscytując ujęć zwierza w stylu „łowcy kroko-dylów”, to możecie się trochę rozczarować – ale z ręką na sercu, dokażecie rozpoznać większość ptaków, jakie można spotkać we własnym ogrodzie lub w pobliskim parku? Fotografie w książce nie są załączone w tekście ot tak – o ile Was naprawdę interesuje fotografowanie zwierząt w przyrodzie, trzeba na te zdjęcia zwrócić nie tylko pobieżną uwagę. Należy się postarać wyobrazić, jakbyście się przygotowali do wykonania takiego zdjęcia, jak byście je wyfotografowali i spróbować zrobić podob-ne ujęcie. Jeśli się to uda, jesteście na dobrej drodze do wspaniałych fotografii. Pavel Kristián

Ros

tisla

v S

tach

FOTO

ŁOW

Y

ENCYKLOPEDIEGRAFIKA

A FOTOGRAFIA

Także polecamy:

Naucz się dobrze fotografować

KRAJOBRAZY

100rad i pomysłów


Guy Edwardes

Poznejte tajemství tvorby skvělých snímků filmovým i digitálním aparátem

FOTOGRAFIA PORTRETOWA


Daniel Lezano Bjorn Thomassen

100rad i pomysłów


AKTArmutidisová Brunclík

Brunclíková Drtikol

Durňák Fic Fišerová

Gabina Kinkal Ksandr

Kuščynskyj Mára

Pohribný Saudek

Saudková Sejkot

Skoupilová Šálek

Špaček Tereza z Davle

Vano Vojíř Zikanauc

z si

ę f

oto

gaf

ow

ać k

reat

ywn

ie

Nauczcie się dobrze fotografować

MAKRO ISZCZEGÓŁ„Fotografowanie oznacza dla mnie metodę

uchwycenia mojego stosunku do świata

przyrody i sposób dzielenia się swoimi

przeżyciami z innymi ludźmi.

Mam nadzieję, że książka ta zachęci Was

do badania piękna ukrytego świata

i spowoduje, że lepiej zrozumiecie i docenicie

ulotność tego świata, jak i rzeczy, których los

spoczywa również w Waszych rękach.“

Robert Thompson

Close Up and Macro PhotographyA Photographer´s GuideA DAVID & CHARLES BOOK

Copyright © Robert Thompson, David & Charles, 2005

All rights reserved. No part of this publication may be repro-duced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic or mechanical, by photo-copying, recording or otherwise, without prior permission in writing from the publisher.

Naucz się dobrze fotografowaćMAKRO I SZCZEGÓŁRobert Thompson

Copyright © ZONER software, s.r.o.Pierwsze wydanie w 2008 roku.Wszelkie prawa zastrzeżone.

Zoner PressKatalogové číslo: ZPL 705

ZONER software, s.r.oNové sady 18, 602 00 Brnohttp://www.zonerpress.cz

Redaktor naczelny: Ing. Pavel KristiánRedaktor odpowiedzialny: Karel VlčekSkład: Karel Vlček© Tłumaczenie: Norbert Dabkowski© Zdjęcie na okładce: Robert Thompson

Informacje opublikowane w tej książce mogą być chronione patentem. Nazwy produktów zostały podane bez gwarancji ich swobodnego użycia. Podczas tworzenia i edycjitekstu postępowano z maksymalną ostrożnością, lecznie można mimo tego wykluczyć możliwości wystąpieniabłędów.Wydawcy i autorzy nie biorą na siebie odpowiedzialności prawnej i nie dają żadnej innej gwarancji w wypadku po-wstania jakichkolwiek strat wynikających z wykorzystania błędnych informacji.Wszystkie prawa zastrzeżone.Żadna część tej publikacji nie może być reprodukowa-na ani rozprowadzana żadnym sposobem czy środkiem, ani reprodukowana w bazach danych czy innych zesta-wieniach bez wyraźnego pozwolenia wydawcy z wyjąt-kiem upublicznienia krótkich części tekstu na potrzeby recenzji.

Pytania dotyczące distrybucji skierować do:ZONER Sp. z o. o.Moniuszki 443 400 CieszynPolska Tel./fax:+48(33) 851 11 [email protected]

Jonathanowi i EthanowiAbyście zawsze doceniali piękno i kruchość świata

przyrody w całej jego różnorodności.

SOWA USZATKA (ASIO OTUS)

PodziękowanieDziękuję wszystkim tym, którzy mi pomagali i udostępniali informacje nie-

zbędne do powstania tej książki,, zwłaszcza moim dobrym przyjaciołom Mike‘owi Parsonowi i Johnowi Spencerowi, z którymi odbyłem wiele przyjemnych podróży za orchideami po Europie. Moje szczere podziękowanie i wdzięczność należą się Paulowi Roperowi z fi rmy Mamiya UK oraz JP Distribution za wszelką pomoc i ciągłe poparcie dla tego projektu, jak również Keithowi Sandersonowi za pomoc i informacje o sprzęcie fotografi cznym. Specjalne podziękowania składam redak-torowi Neilowi Barberowi. Oprócz pomocy oraz rad chętnie i cierpliwie prowa-dził liczne, długie dyskusje.

Podziękowania także należą się Frey Dangerfi eld, Alison Myer i Lise Wyman z David & Charles za wsparcie projektu. A także Kerry‘emu White‘owi, Paulowi Jolly, Philowi Turnerowi i Edowi Hayesowi z Colorworld za ich wszelaką pomoc i poparcie.

Podziękowania składam również następującym osobom za pomoc i udostęp-nienie zarówno sprzętu, jak i dodatkowych informacji: Fabio Prada z Manfrotto, Włochy; Derek Gatland z Hasselblad UK; Leo Cunningham z Queens University, Belfast; Jim Williams i Bill Obermann z SmartDisk UK i Ameryka oraz Martin Woos i David Kitchin z Kodak UK.

I w końcu – serdecznie dziękuję mojej żonie Catherine za jej pomoc z rękopi-sem oraz zrozumienie dla mojej częstej i długiej nieobecności w domu.ISBN: 978-80-86815-72-5

Spis treściPodziękowanie 4Wstęp 6

CZĘŚĆ PIERWSZA

WYPOSAŻENIE FOTOGRAFA 9

Wybór aparatu 11Fotografi a cyfrowa 13Pożyteczne funkcje 22Statywy 25Film 30Ekspozycja 33Obiektywy 37Pierścienie pośrednie 44Telekonwertery 46Powiększenie 50Sanki nastawcze do makrofotografi i 53Głębia ostrości 54Wstępne podniesienie lustra 56Filtry 57Akcesoria i sprzęt „terenowy” 58Praca z lampą błyskową 61

CZĘŚĆ DRUGA

PRAKTYKA 71

Kompozycja i układ 72Drugi plan 74Spójność 78Szukanie tematów 79Uczenie się od innych 81Podróże za granicę 82Fotografujemy kwiaty 83Fotografujemy owady 93Fotografujemy grzyby i porosty 103Fotografujemy abstrakcyjne wzory 113Fotografujemy w ogrodzie 117Fotografujemy życie w wodzie 120

CZĘŚĆ TRZECIA

FOTOGRAFOWANIERÓŻNYCH PÓR ROKU 127

Wiosna 129Lato 135Jesień 143Zima 151

Indeks 158

6

Ta książka jest o świecie przyrody obserwowanym z bliska – o świe-cie skrytym poza granicami tego, co znamy; o mikrokosmosie

zadziwiającej różnorodności i piękna, których człowiek zwykle nie zauważa. Przyroda w całym swym bogactwie potrafi zainteresować i oczarować. Mało kto nie ulegnie ujmującemu wpływowi tego pięk-na. Obiektów godnych podziwu jest nieskończenie wiele, granice kre-atywnej twórczości wyznaczają tylko nasza wyobraźnia i możliwości. Większość zdjęć w tej książce przedstawia obiekty, z którymi spotyka-my się na co dzień, lub które łatwo znaleźć. Celowo unikałem takich,, które są poza zasięgiem przeciętnego fotografa.

Badanie piękna i złożoności świata przyrody mnie samego przez długi czas fascynowało. Moje zainteresowanie historią przyrody zaczęło się od lat dziecęcych, kiedy to letnie miesiące spędzałem na przeczesywaniu roz-ległej okolicy domu, w którym wyrastałem. Mej uwadze nie uszło żadne zwierzę, nawet najmniejsza mucha. Od tego czasu miałem w swojej pracy to szczęście, że w poszukiwaniu nowych i interesujących obiektów do fo-tografowania odwiedziłem wiele różnych miejsc.

Fotografowanie oznacza dla mnie metodę uchwycenia mojego stosun-ku do świata przyrody i sposób dzielenia się swoimi przeżyciami z innymi

ludźmi. Wielu czytelników z pewnością zauważy, iż większość fotografi i w tej książce została wykonana na fi lmie średniego formatu. Nie twier-dzę, że średni format jest jedyną drogą do osiągnięcia dobrego wyniku. Używałem go przez większą część swej profesjonalnej drogi i jestem bar-dzo zadowolony z jakości oraz wyników, jakie oferuje. I choć wciąż jeszcze do większej części mojej pracy używam aparatów na fi lm, to tam, gdzie jest to możliwe korzystam również z aparatów cyfrowych. Większość moich klientów ciągle preferuje fi lm, chociaż sprzedaż zarejestrowanych cyfrowo fotografi i. W ostatnich latach na rynek wprowadzonych zostało wiele cy-frowy aparatów średniego formatu jak np. Mamiya ZD, co znacznie roz-szerzyło możliwości uzyskania wysokiej jakości fotografi i przez większość profesjonalnych fotografów. Możliwe, że kiedyś zagrozi to ostatniej twier-dzy zwolenników fi lmu w kręgach fotografi i krajobrazowej i fotografów pracujących na średnim formacie.

Ta książka jednakże nie zajmuje się formatami, ani względnymi zale-tami rozmaitych marek aparatów. Jest poświęcona pracy fotografa w te-

renie, metodom i technice fotografi cznej z jakich korzystam i jakie mi się sprawdziły. Jeśli się chce zająć bardziej szczegółowo sprawami technicz-nymi, istnieje mnóstwo książek, które specjalizują się w tych aspektach sprzętu fotografi cznego. Wydaje się, że fotografi czne książki i magazyny dziś kładą większy nacisk na wyposażenie, a mniej na metody ich uży-wania – w wyniku czego zdaje się, że fotografowie bardziej się interesują parametrami technicznymi,, niż samą fotografi ą. Udowadnia to lektu-ra większości czasopism fotografi cznych. Poziom dzisiejszego sprzętu fo-tografi cznego jest tak wysoki, że bardzo wysokiej jakości zdjęcia z bliska można wykonać niemalże każdym nowoczesnym urządzeniem.

Jako fotogafowie usiłujemy zrobić zdjęcia, które miałyby przyciągać i wywierać wrażenie. Powinniśmy jednakże zwracać także uwagę na to, byśmy w żadnym przypadku nie zagrozili życiu i warunkom egzysten-cji fotografowanych obiektów – tzn. temu, co się ostatnimi czasy mniej podkreśla. Najlepsi fotografowie przyrody są także dobrymi przyrod-nikami w terenie. Zrozumienie zachowania fotografowanych obiektów oraz ich miejsca w ekosystemie i tego, jak je najlepiej zaprezentować na fotografi i przedstawia trudny i wymagający aspekt fotografowania przy-rody. Nie istnieją żadne tajne i niezawodne techniki, lecz jedynie wytrwa-łość oraz oko zauważające szczegół i artystyczną formę. Zbyt często widzę w książkach, fotografi cznych czasopismach i innych publikacjach zdjęcia technicznie doskonałe, wszakże niedostateczna wiedza fotografa na temat zachowania fotografowanych obiektów i ich zwyczajów życiowych jasno przejawia się w nienaturalnym, wymuszonym obrazie.

W tej książce próbuję Wam ukazać, co jest tylko możliwe w świecie fotografi i z bliska i makrofotografi i. Opisuję narzędzia i metody potrzeb-ne do uzyskania świetnych ujęć z bliska, czy to używacie aparatu na fi lm małoobrazkowy, średniego formatu czy też aparatu cyfrowego. Pierwsza część jest poświęcona wyposażeniu fotografi cznemu i specjalnym akceso-riom, jakie będą niezbędne do osiągnięcia dobrych wyników. Druga część mówi o metodach i użyciu konkretnych technik podczas fotografowania i szukania popularnych tematów w otaczającej nas przyrodzie. Trzecia część to galeria fotografi i typowych dla poszczególnych pór roku, które dadzą czytelnikowi pewne wyobrażenie o obiektach, jakie można znaleźć i fotografować o danej porze roku.

Przy fotografi ach nie podaję danych o ekspozycji, ponieważ ich nor-malnie nie notuję, gdyż każda sytuacja jest w czymś wyjątkowa i nie da się jej powtórzyć. Chciałbym również podkreślić, że fotografi e nie były pod-dane żadnej cyfrowej obróbce poza usuwaniem rys lub zabrudzeń.

Robert Th ompson

Wstęp

Wstęp

Mam nadzieję, że ta książka zainspiruje Was do ba-dania piękna i złożoności ukrytego świata i spo-woduje, że lepiej zrozumiecie i docenicie ulotność tego świata, jak i rzeczy, których los spoczywa również w waszych rękach.

Naucz się dobrze fotografować makro i szczegół 7

ORCHIS MASCULA

(STORCZYK MĘSKI NAKRAPIANY)Kodak DCS Pro 14/nx, obiek-tyw makro Nikon 200mm, ISO 160, format RAW skon-wertowany do TIFF

CZĘŚĆ PIERWSZA

Wyposażeniefotografa Wybór aparatu Fotografi a cyfrowa Pożyteczne funkcje Statywy Film Ekspozycja Obiektywy Pierścienie pośrednie Telekonwertery Powiększenie Sanki nastawcze do makrofotgrafi i Głębia ostrości Wstępne podniesienie lustra Filtry Akcesoria i sprzęt „terenowy” Praca z lampą błyskową

Część pierwsza – wyposażenie fotografa 10

TĘŻNICA WYTWORNA (ISCHNURA PUMILIO)

Lustrzanka jakiegokolwiek for-matu jest idealnym wyborem do fotografi i z bliska.Wizjer pozwala zobaczyć obiekt tak,

jak będzie wyglądał na zdję-ciu. Niedojrzała samiczka usa-dowiła się w ukryciu głęboko w okolicznej zieleni. Użyłem monopodu, aby uniknąć poru-szenia aparatu, gdyż ukształ-towanie terenu unimożliwiło skorzystanie ze statywu.

Mamyia 645, obiektyw ma-kro 120 mm, dobłysk wypeł-niający (fi ll-fl ash), Fuji Velvia


Wybór aparatuWybór aparatu, ze względu na wielki asortyment

aparatów i obiektywów w dzisiejszych czasach, jest ogromnie trudnym zadaniem dla każdego, kto chce się poświęcić fotografi i przyrody i fotografi i z bliska. Postęp w zakresie konstrukcji i elektroniki spowodował, że współczesne aparaty są wyjątkowo skomplikowane. Co więcej, w ostatnich latach w przemyśle fotografi cz-nym doszło do głębokich zmian, zwłaszcza jeśli chodzi o technikę cyfrową.

Czynniki wpływającena Waszą decyzjęZanim zdecydujecie się na konkretny aparat, musicie od-powiedzieć sobie na szereg pytań. Jedno z nich to: jaką sumę chcecie na to przeznaczyć? Drugie, może to naj-ważniejsze: czy chcecie aparat cyfrowy, czy też zostanie-cie wierni fi lmowi? Jeśli wybierzecie tę drugą możliwość, to musicie zdecydować, czy będziecie korzystać z fi lmu 35 mm, czy też ze średniego formatu. Wizyta w dobrym sklepie fotografi cznym z szerokim asortymentem wy-posażenia na składzie to właściwy początek procesu de-cydowania, gdyż można tam wypróbować i porównać rozmaite formaty i marki. Ważne jest, by się upewnić, że aparat jest poręczny, a jego główne elementy sterujące są łatwo dostępne.

Pamiętajcie, że aparat, który jest odpowiedni dla jednej osoby, nie musi odpowiadać komuś innemu. Dokładnie zbadajcie system wybranego aparatu i niech Wam do-radzą inni fotografowie, używający aparatu, którym się interesujecie – oni będą w stanie opowiedzieć o swoich doświadczeniach oraz jasno określić wszelkie za i prze-ciw. Inwestycja w sprzęt fotografi czny jest długotermino-wym zobowiązaniem – musicie dokładnie przemyśleć, co jest głównym przedmiotem Waszych fotografi cznych za-interesowań, i upewnić się, że macie do dyspozycji szeroki zasób obiektywów i akcesoriów w przypadku, gdy zdecy-dujecie się rozszerzyć swoje fotografi czne zainteresowania na inne tematy.

Znani producenci aparatów, jakimi są Nikon i Canon, oferują najbardziej kompleksowy asortyment wyposa-żenia dla fotografi i z bliska i makrofotografi i. W ich przypadku płaci się za trwałość i solidność. Jeśli cho-dzi o średni format, pełny asortyment obiektywów i ak-cesoriów służących fotografi i z bliska i makrofotografi i posiadają producenci Mamiya i Hasselblad. Ich sprzęt w porównaniu z innymi markami jest zasadniczo droż-

szy. Cieszą się jednak bardzo dobrą reputacją, chodzi przecież głównie o jakość i solidność, co należy koniecznie rozważyć, jeżeli zajmujecie się fotografi ą profesjonalnie. Dokładne informacje na temat aparatów, włącznie ze specyfi kacjami technicznymi czy instruktażami, są zwykle do-stępne na stronach internetowych producentów. Istnieje także wiele przydatnych stron internetowych, które zawierają szczegółowe dane o aparatach i innych fo-tografi cznych akcesoriach. Ich oceny są zwykle użyteczne i mogą wpłynąć na Waszą decyzję.

Zanim kupicie jakiś z wybranych systemów, powin-niście jasno wyznaczyć sobie kierunek Waszego zainte-resowania. Jest to ogromnie ważne, gdyż określa, jakiego wyposażenia będziecie potrzebować.

Aparat cyfrowy czy na fi lm?Najtrudniejszym pytaniem, jakie sobie obecnie zadają fo-tografowie, jest kwestia, czy powinni inwestować w apa-rat cyfrowy, czy też trwać przy aparacie na fi lm. Ostatnimi laty technologia cyfrowa dokonała niesamowitego postę-pu. Technika cyfrowa rewolucyjnym sposobem zmieniła niektóre gałęzie fotografi i, zwłaszcza fotografi ę reporta-żową, do której nadaje się idealnie. Jeśli jednak chodzi o inne dyscypliny fotografi i, jak np. fotografi a przyrodni-cza czy krajobrazowa, wielu fotografów traktuje fotogra-fi ę cyfrową z wyraźną rezerwą.

Bez względu na to czy wybierzecie aparat cyfrowy, czy też na fi lm, lustrzanka (SLR) wciąż pozostaje idealnym urządzeniem do wykonywania ujęć przyrody z bliska. Stosowany system kadrowania obrazu pozwala widzieć obiekt dokładnie tak, jak zostanie odwzorowany na zdję-ciu. Przez lata dla profesjonalistów i amatorów zajmują-cych się fotografowaniem przyrody oczywisty był wybór formatu 35 mm – ze względu na jego wszechstronność oraz bogaty asortyment obiektywów i akcesoriów. Jednak tendencja ta się zmienia i coraz więcej profesjo-nalistów dostrzega zalety używania średniego formatu podczas wielu czynności niewyma-gających dużej ilości światła i bardzo jasnych obiektywów. Aparaty Mamiya 645 AFD i Hasselblad H1 zosta-ły tak skonstruowane, że mogą robić zdjęcia zarów-no na fi lmie, jak i cyfrowo,

APARAT NIKONF100 SLR

Model F100, którego konstruk-cja wywodzi się z modelu F5, nadaje się dla profesjonali-stów i wymagających amata-rów, którzy chcą mieć korpus z cechami profesjonalnego aparatu, a którzy w danym czasie nie potrzebują wszyst-kich jego funkcji.

MAMIYA 645: AKCESORIA DO MAKRO

Oto niektóre z obiektywów i akcesoriów aktualnie bę-dących w ofercie systemu Mamiya 645. Mamiya także produkuje w pełni zautoma-tyzowane mieszki i pierścienie pośrednie rozmaitych wielko-ści. Można ich użyć w kombi-nacji z obiektywami makro, jak i innymi krótkimi tele-obiektywami.


GWIAZDNICA WIELKOKWIATOWA

(STELLARIA HOLOSTEA)

Większy format jest idealny do tych fotografi i przyrody, które

nie wymagają użyciateleobiektywu.

Mamiya 645, obiektywmakro 120 mm, Fuji Velvia

APARAT MAMIYA 645 AFD Z OBIEKTYWEM MAKRO 120 MM

Mamiya ma ma wśród apara-tów średnioformatowych do-brą reputację, zwłaszcza jeśli chodzi o jakość i wszechstron-ność. Format 645 (6 × 4,5 cm) jest wielce wszechstron-ny i posiada masę cech po-wszechnych u formatu 35 mm. Stanowi świetny wybór do fo-tografi i z bliska i fotogra-fi i przyrody.

MOTYL NOCNY (ACTIAS MAENAS)

Te dwie fotografi e ilustrują faktyczną wielkość systemu 645 i 35 mm. Większa klatka fi lmowa większego formatu pozwa-la uchwycić zwiększony obiekt zachowując identyczną wielkość otoczenia. Z większego formatu da się także wyciąć kadr lepszej jakości niż z mniejszego formatu..

Zdjęcie po lewej: Mamiya 645, obiektyw mak-ro 120 mm, Fuji Velvia. Zdjęcie po prawej: Pentax LX, obiektyw makro 100 mm, Fuji Provia F

co jest niewątpliwą zaletą, gdyż pracując w terenie nie mu-simy nosić obydwu systemów naraz.

Format 645 (tzn. 6 × 4,5 cm) to chyba najpopularniejszy i najczęściej używany format w fotografi i przyrody i ma-krofotografi i. Oferuje powierzchnię kadru 2,7 razy więk-szą od formatu 35 mm. Mamiya 645 AFD i Hasselblad H1

zdecydowanie należą do najczęściej używanych modeli – ich współczesny zaokrąglony design i wyrafi no-

wana konstrukcja to najważniejsze ulepszenia w porównaniu ze starszymi toporniejszymi modelami.

Aparaty te posiadają wiele charaktery-stycznych cech znanych użytkownikom apara-

tów 35 mm, a ponadto mają większą powierzchnię negatywu, co umożliwia otrzymanie większej rozdzielczo-ści i kadrów wyższej jakości. Producenci Contax i Pentax również produkują aparaty tego formatu, jednak nie są to tak rozpowszechnione jak marki wymienione powyżej. Nie mają też wymiennej tylnej ścianki, co jest ich wadą.

Większość producentów aparatów średnioformato-wych posiada w swojej ofercie, oprócz rozmaitych pierście-ni czy mieszków (bellows), wystarczającą ilość akcesoriów służących do fotografowania z bliska i przynajmniej je-den obiektyw makro. Bez względu na to, na jaki system

czy format się zdecydujecie, różnice między konkretnymi aparatami w przypadku jakości obrazu i solidności są nie-znaczne. Na rynku fotografi cznym konkurencja jest nad-mierna i producenci zdają sobie sprawę z konieczności utrzymywania wysokiego standardu jakości i trwałości.


K iedy Kodak wprowadził na rynek w roku 1991 za-awansowaną lustrzankę cyfrową za niebotyczną

cenę 15 000 funtów (25 000 dolarów) z sensorem o roz-dzielczości 1,3 megapiksela, mało kto pomyślał, że apa-rat cyfrowy mógłby się stać poważnym konkurentem dla aparatu na fi lm. Dziś wydaje się, że cyfrówka zagraża sa-mej sobie.

W ostatnich kilku latach doszło do radykalnej zmiany zarówno cen, jak i jakości cyfrowych lustrzanek, zwłasz-cza przeznaczonych dla amatorów. Wiele cyfrowych lu-strzanek wyposażonych w pełnowymiarowy sensor było nieosiągalnych dla większości fotografów, głównie z po-wodu ich ceny. Najnowsze generacje zaawansowanych pod względem technicznym aparatów są już generalnie o wie-le bardziej przystępne cenowo. Gdy na rynku pojawiły się pierwsze aparaty cyfrowe, wiele osób – zwłaszcza puryści i amatorzy – miało do nich bardzo podejrzliwy stosunek. Technika cyfrowa była uważana za wroga, który groził, że uczyni fi lm zbytecznym i zdegraduje rzemiosło fotografa z pozycji, jaką posiada w dzisiejszych czasach. Jednak po-jawienie się cyfrowej technologii wbrew oczekiwaniom ra-czej pomogło ożywić fotografi ę konwencjonalną i wniosło świeży powiew do sztuki, która odznaczała się statyczno-ścią i gubiła wyznaczony kierunek.

Cyfrowa fotografi a jest relatywnie nową technolo-gią, która podlega nieustannym zmianom rozwojowym. Wymaga od fotografów o wiele większego zaangażowa-nia pod każdym względem, niż w przeszłości wymagały tego aparaty tradycyjne. A jeżeli nie potrafi my obsługiwać komputera, zmusza nas, byśmy się tego jak najszybciej na-uczyli, jeżeli chcemy czerpać z tej nowej technologii dużo więcej radości i zadowolenia.

Zalety i wady obu systemówAczkolwiek jest to książka w zasadzie techniczna, której główną tematyką jest fotografowanie przyrody z bliska, wypada podać niektóre za i przeciw obydwu technologii. Jeżeli rozważacie korzystanie z technologii cyfrowej, po-winniście jak najszybciej zaznajomić się z szeregiem istot-nych aspektów. Tempo technicznych zmian oznacza, że wiele aparatów i związanych z nimi produktów cechuje się relatywnie krótką żywotnością. W czasie, gdy będziecie czytać tę książkę, niektóre produkty mogą być już przesta-rzałe, a informacje nieaktualne. Jednakże większość z za-wartych w niej rad będzie nadal obowiązująca, pomimo że technologia poczyniła postępy.

Fotografi a cyfrowa

ZMIERZCHNICA TRUPIAGŁÓWKA (ACHERONITA ATROPOS)

W roku 2006 wyszło kilka aparatów o wielkiej rozdzielczości, jak np. Canon EOS 1Ds Mark II z 16 me-gapikselami (35mm), czy Hasselblad H2D z 22 megapikselami (średni format). Ja używam Kodaka DCS Pro 14/nx z 14 megapikselami. Praktycznie ciągle fotografuję w formacie RAW, a uzyskane zdjęcia konwertuję do formatu TIFF. Odwzorowanie kolorów i rezultaty tego aparatu uważam za naprawdę świetne. Abyście z tym aparatem osiągnęli jak najlepsze wyniki, musicie (zupełnie jak z in-nymi aparatami) przeprowadzić wiele testów i doskonale zapoznać się z działaniem tego urządzenia.

Kodak DCS Pro 14/nx, obiektyw makro Nikon 200mm, ISO 160, RAW przekonwertowany do TIFF


Cyfrówki: kwestia jakościPytanie, które sobie zadaje wielu fotografów, to: czy tech-nologia cyfrowa jest równie dobra jak technologia oparta na pracy z fi lmem? Ta kwestia ciągle pozostaje przedmio-tem polemik i różnych dyskusji. Wyniki osiągane w prze-szłości były wątpliwe i nieprzekonujące. Z tego względu niezmiernie trudno jest porównać metodycznie i uczciwie dwa odmienne systemy fotografi czne.

Będąc fotografem przekonanym do średniego forma-tu, przyzwyczaiłem się w ostatnich piętnastu latach prze-glądać i pracować z negatywami większymi niż 35 mm. Dla mnie odpowiedź na pytanie o jakość jest naprawdę ogromnie trudna. Dzisiaj ogólnie uważa się, że współ-czesne rozwinięte lustrzanki cyfrowe są zdolne wytwo-rzyć lepsze obrazy od tych, które można w tym formacie uzyskać z fi lmu o takiej samej czułości. Niemniej jednak w przypadku średniego formatu odpowiedź na to pytanie jest nawet bardziej kontrowersyjna, gdyż zależy od wielu innych czynników.

Rodzaj fotografi i, na której się w końcu skupicie, będzie również bezpośrednio wpływał na to, który system będzie Waszym potrzebom najbardziej odpowiadać. Osobiście stwierdziłem, że fotografując na średnioformatowym fi l-mie Fuji Velvia uzyskane obrazy są pod każdym względem lepsze od tych, które następnie wykonałem swym cyfro-wym aparatem Kodak DCS Pro 14/nx. Jeśli to porówna-nie przeprowadzicie z większymi sensorami, jakie są dziś używane w niektórych najnowszych cyfrowych przystaw-kach do aparatów, różnice będą mniej widoczne.

APARAT KODAK DCS PRO 14/N

Ten aparat to następca modelu Pro 14/n, niemniej jed-nak dokonałem „upgrade‘u” sensora. W czasie, gdzy pisałem tą książkę, była to cyfrowa lustrzanka z peł-noobrazkową matrycą o najwyższej rozdzielczości. Przeznaczona jest dla profesjonalistów, gdyż wyso-ka cena czyni ją dla wielu fotografów niedostępną. Dysponuje 14 megapikselami o rozdzielczości 4536x3024 i wytwarza pliki o rozmiarze ok. 40 MB. Może być z powodzeniem użyta do fotografowania przyrody. Jej dodatkowym atutem są duże pli-ki o wysokiej rozdzielczości, które odpowiadają profesjonalistom sprze-dającym swe prace za pośrednictwem agencji. Autofokus nie reaguje tak szyb-ko w porównaniu z najlepszymi modelami Nikona czy Canona. Kodak produkuje ten aparat z bagnetem do Nikona, jak i Canona.

CZARKA AUSTRIACKA (SARCOSCYPHA AUSTRIACA)

Niektórzy producenci aparatów twierdzą, że jakość ich współczesnych cyfrowych lustrzanek z naj-wyższej półki dorónują jakością formatowi średniemu. Do tego przykładu użyłem Kodaka DCS Pro 14/nx (przed uaktualnieniem sensora) – po lewej na dole, i Mamiya 645 – zdjęcie po prawej na dole. Mniejsza część każdego zdjęcia jest powiększona o 400% bez jakiegokolwiek dalszego do-ostrzania. Parametry były następujące: przesłona f/16 u obydwu zdjęć, ISO 80 (najniższa wartość u Kodaka), ISO 50 u Mamiyi. W przypadku Kodaka użyta była długa ekspozycja. Oba zdjęcia wyko-nane były ze statywu i z wężykiem spustowym. Choć w tym miejscu przyznam, że wszystkie warun-ki fotografowania nie były zupełnie identyczne, to i tak myślę, że fi lm jest lepszy.

Zdjęcie po lewej na dole: Kodak DCS Pro 14/nx, obiektyw Micro Nikkor 105mm, format RAW z konwersją do TIFF. Zdjęcie po prawej na dole: Mamiya 645, obiektyw makro 120mm, Fuji Velvia


PORÓWNANIE MATRYC

To zdjęcie ilustruje różną po-wierzchnię kadru w przypad-ku pełnoobrazkowej (full-size) i mniejszej (APS) matrycy. Widzicie tu różnicę powiększe-nia dla tych dwóch sensorów. Odległość robocza i wartości ekspozycji w przypadku obu aparatów były takie same.

Zdjęcie na górze: Kodak DCS 14/nx, obiektyw Micro Nikkor 105mm, RAW prze-konwertowany do TIFF

Zdjęcie na dole: Nikon D100, obiektyw Micro Nikkor 105mm, format NEF (format RAW Nikona) przekonwerto-wany do TIFF

Wielkość sensoraWiększość współczesnych lustrzanek cyfrowych posiada matryce CCD lub CMOS, których rozmiary są mniej-sze niż klatka fi lmu w aparacie na fi lm małoobrazko-wy.. W wyniku tego powierzchnia obrazu jest wyraźnie mniejsza od klatki fi lmu 35 mm. W momencie wyda-nia tej książki na rynku znajdują się dwie lustrzanki cy-frowe z matrycami o rozmiarach dochodzących do pełnej wielkości klatki fi lmowej: Canon EOS 1Ds i Kodak DCS Pro 14/n (jest ich dziś nieco więcej – przyp. tłumacza). Oznacza to, że niezależnie od użytego obiektywu, nie zwiększa się odległość ogniskowej. Kąt patrzenia jest taki sam, jak w przypadku aparatu na fi lm.

Długość ogniskowejMniejsza matryca ma pewne zalety, ale posiada także kilka wad. Pozornie zwiększa ogniskową obiektywu z przelicz-nikiem od 1,4 do 1,6 (w zależności od wielkości senso-ra). Na przykład obiektyw makro 100 mm założony na cyfrówkę z przelicznikiem 1,5 będzie miał kąt widzenia odpowiadający ogniskowej 150 mm. I podobnie – tele-obiektyw 300 mm będzie odpowiednikiem 450 mm.

Głębia ostrościMożna powiedzieć, że mniejszy sensor z przelicznikiem ogniskowej ma dla fotografów dzikiej przyrody i makro-

fotografów pewną zaletę. Należy jednak rozważyć inne aspekty – choćby głębię ostrości. Na przykład: jeśli na kla-syczny aparat 35 mm i cyfrową lustrzankę z mniejszą ma-trycą założymy ten sam obiektyw z tak samo nastawioną ogniskową i ustawimy je w identycznej odległości od foto-grafowanego obiektu, wówczas głębia ostrości będzie u cy-frówki mniejsza. Jeśli zaś użyję tego samego obiektywu, a z klasycznym aparatem będę stać bliżej obiektu tak, by w wizjerach obydwu aparatów był taki sam obraz (przy jednakowo nastawionej ogniskowej), wtedy głębia ostrości u lustrzanki cyfrowej będzie większa. A to dla makrofoto-grafi i jest przydatne. Lecz jeżeli chcecie ustawiać poziom głębi ostrości drugiego planu i wykonywać zdjęcia wiel-kości plakatu używając cyfrówki z mniejszym sensorem, wówczas może pojawić się problem.

Obiektywy szerokokątneSzerokokątne obiektywy również cierpią na wydłużanie ogniskowej. Na przykład, obiektyw 24 mm po uwzględ-nieniu przelicznika 1,5 będzie miał kąt widzenia odpo-wiadający ogniskowej 36 mm. Producenci rozwiązują ten problem tak, że konstruują cyfrowe odpowiedniki szero-kokątne, których pole widzenia odpowiada aparatowi na fi lm.

Przejście na cyfrówkę: kwestia fi nansówFotografi a cyfrowa w porównaniu z konwencjonalną ofe-ruje bogactwo przeróżnych udogodnień. Bezspornie naj-ważniejszym atutem są zasadniczo mniejsze wydatki na eksploatację. Oprócz ceny za materiał i jego obróbkę, fi lm wymaga staranniejszego przechowywania, pojem-ników na negatywy, nalepek, pudełek i registratury, nie wspominając o konieczności poświęcenia mnóstwa czasu na niezbędną ewidencję. Cyfrowa fotografi a te potrzeby (z wyjątkiem potrzeby dobrej organizacji plików na dysku) eliminuje. Choć może się stać tak, że ulegniecie efektow-nej propagandzie techniki cyfrowej i przestaniecie zauwa-żać jej wady.

Chociaż wydatki eksploatacyjne w przypadku apara-tów cyfrowych mogą być niższe, to ceny ich samych są dużo wyższe, a zwłaszcza ceny dobrej jakości lustrzanek cyfrowych. Jeżeli jednak zużywacie ogromne ilości fi lmu, początkowe nakłady mogą się w krótkim czasie zwrócić. Typowa lustrzanka z sześcioma lub ośmioma megapik-selami zwykle kosztuje dwukrotnie więcej niż porówny-walny aparat na fi lm, niemniej jednak średnioformatowe profesjonalne aparaty z 16 czy 22 megapikselami kosz-tują krocie. Ze względu na to, że cyfrowa fotografi a jest


w znacznej mierze w ciągłym rozwoju technologicznym, wydatki amortyzacyjne na lustrzankę cyfrową w porów-naniu z aparatem na fi lm są o wiele wyższe, a jeżeli chcecie dotrzymać kroku ostatnim technicznym trendom, będzie-cie musieli swoje wyposażenie co kilka lat uaktualniać.

Od fi lmu do cyfry Jeśli macie już aparat z akcesoriami i kilkoma obiektywa-mi, zapewne zechcecie zostać wiernymi jednej marce. Na początku pracy z aparatem cyfrowym może to oczywi-ście oznaczać znaczne wydatki. Należy jednak pamiętać, że w dłuższej perspektywie inwestycja w aparat cyfrowy z pełnowymiarowym sensorem może być rozwiązaniem długofalowym. To, że będziecie mogli używać tych sa-mych obiektywów i w ten sam sposób, co do tej pory, jest wielką zaletą – oznacza mniej wydatków, gdyż nie trze-ba kupować całego zestawu nowych obiektywów. Dzięki temu przejście z fi lmu na cyfrówkę stanie się łatwiejsze i tańsze.

Ukryte wydatki w przypadku cyfrówekZ aparatami cyfrowymi wiążą się pewne ukryte nakłady fi nansowe. Obejmują one zakup kart pamięci – większość cyfrowych lustrzanek sprzedawana jest bez nich. Karty pa-mięci mają różne pojemności: najpopularniejsza jest karta z pojemnością 2 GB, istnieją też większe (16 GB). Należy zaopatrzyć się w co najmniej dwie karty, ponieważ okazuje się to przydatne w przypadku, gdy dojdzie do uszkodzenia jednej z nich lub gdy nie będziecie mieć w terenie możli-wości zapisywania ich zawartości na bieżąco.

Dodatkowe akcesoria do cyfrówek Jeżeli rozważacie przejście na aparat cyfrowy, będzie-cie potrzebować szybkiego komputera, zwłaszcza wtedy, gdy będziecie pracować z wielkimi plikami pochodzący-mi z aparatów profesjonalnych. Te często dają fotografi e o wielkości 40 czy 50 MB. Ważna jest szybkość kompu-tera i wielkość pamięci RAM. Im więcej, tym lepiej – 512 MB to absolutne minimum, zaleca się 1 GB. HDD z 80 GB na początek zupełnie wystarczy. O ile nie bę-dziecie zdyscyplinowani w edytowaniu zdjęć, Wasz dysk szybko się zapełni. Wszystkim zdjęciom powinno się ro-bić kopie bezpieczeństwa, w przeciwnym razie bowiem grozi katastrofa. Dla profesjonalisty zarabiającego swoją pracą na życie kilka godzin przy komputerze nie powin-no mieć większego znaczenia – jest to coś, czego nie mu-sicie robić fotografując na fi lm. Mój komputer pracuje w systemie RAID, ma trzy dyski twarde i automatycznie wykonuje kopie bezpieczeństwa danych z pierwszego na kolejne dwa. Jeden z nich mogę wyjąć i schować w bez-

piecznym miejscu na wypadek awarii komputera, pożaru czy kradzieży.

Bez względu na to, jak jesteście ostroż-ni, komputerowe kopie bezpieczeństwa nie są tak bezpieczne, jak fi lm schowany do szafy czy szufl ady. Należy sobie także uświadomić, że media do przechowywa-nia danych od czasów dyskietki zmieniły się ogromnie. Mamy już doświadczenie z dyskami kompaktowymi, napędami ZIP czy DVD, a ostatnio też z dyska-mi zewnętrznymi. I wszystko to w cią-gu ostatnich dziesięciu lat. Kolejna dekada z pewnością przyniesie jeszcze większe zmiany, co oznacza, że długoterminowe przechowywanie obrazów w formie elektronicznej może w większości przypadków przysporzyć więcej zmartwień, niż archiwizacja fi lmu.

Ponadto będziecie potrzebować wysokiej jakości mo-nitora – najlepiej typu Trinitron – do edycji i obróbki zdjęć. Ja sam używam dziewiętnastocalowego Mitsubishi Diamond Pro. Coraz bardziej rozpowszechnione monitory LCD, których cena ostatnimi czasy znacznie spadła, wciąż nie są tak dobre i nie przystosowują się tak łatwo, jeśli cho-dzi o korzystanie z różnych rozdzielczości. Klasyczny mo-nitor CRT nadal jest wartościowym pomocnikiem w pracy nad fotografi ami. Szereg tych urządzeń o bardzo dobrej ja-kości można dzisiaj nabyć za przystępną cenę.

Inne za i przeciwZ cyfrówką związane są kolejne za i przeciw. Jedną z naj-większych zalet jest to, że można swoje zdjęcia zobaczyć natychmiast, wyłapać błędy i w razie konieczności zdję-cie powtórzyć. Możliwość przeglądu wyników naszej pra-cy jest przydatnym udogodnieniem (zwłaszcza w terenie). Z drugiej jednak strony, ekran LCD jest trochę za mały. Powinno się go używać do wizualnej kontroli kompozycji. Niezbędna jest także kontrola histogramu każdego zdję-cia, ponieważ zawiera informacje ważne dla ekspozycji. Niektórzy niedoświadczeni fotografowie tego nie robią – albo się tym nie chcą zajmować, albo nie mają rozezna-nia w histogramie. W każdym razie wyraźnie odróżnia to cyfrówki od aparatów na fi lm, w przypadku których trze-ba najpierw dokończyć rolkę fi lmu, a następnie czekać na jego wywołanie.

Cyfrowe obrazy można obejrzeć na monitorze i wydru-kować w ciągu paru minut. Da się je edytować przy pomo-cy przeróżnych programów, w których z łatwością możemy poprawić pewne błędy i zastosować efekty specjalne. To może oznaczać dużo czasu spędzonego przy komputerze.

CYFROWA LUSTRZANKA NIKON D70

Nikon D70 to typowa lu-stranka cyfrowa średniej klasy z 6,1 megapiksela-mi. Wytwarza zdjęcia o roz-dzielczości 3008x2000 pikseli. Minimalną czułością ISO jest 200. Ten aparat jest więcej niż wystarczający, jeśli chodzi o jakość i wydajność dla foto-grafów, którzy nie wymagają wielkoformatowych fotogra-fi i i nie potrzebują publikować swej pracy za pośrednictwem agencji.

naucz się dobrze fotografować makro i szczegóły

Documents