Prof. Dr. Süha TANRIVER

Doç. Dr. Emel HANAĞASI

©Bu doküman eğitim amacıyla hazırlanmış ve öğrenciye verilmiştir. İzinsiz çoğaltılması ve satılması halinde gerekli cezaî ve hukukî yollara başvurulacaktır.

I. Yargılama GiderleriA. Genel OlarakB. HarçlarC. MasraflarD. Vekalet Ücreti

1. Sözleşmeye Dayanan Vekalet Ücreti2. Yargılama Gideri Olan Vekalet Ücreti

E. Yargılama Giderlerinden SorumlulukII. Adli Yardım

A. Genel OlarakB. Adli Yardımdan Yararlanabilecek KişilerC. Yararlanabilme Koşulları

1. Yoksulluk Koşulu2. Haklılık Koşulu

D. Adli Yardım Usulü1. Görev ve Yetki2.Talep ve İnceleme Usulü

E. Adli Yardım Kararı ve EtkileriF. Avukatlık Kanununda Adli Yardım

HMK 323 vd.

I. Genel OlarakGeçici hukuki koruma, henüz nihai hukukikoruma gerçekleşmeden, yargılamanınsonucunun tehlikeye girmesine engel olmakiçin başvurulan hukuki korumadır. Geçicihukuki korumada asıl hak bakımından maddihukuk ilişkisi hakkında bir karar verilmez;ancak, asıl yargılamada verilecek hükmüngerçekleştirilmesi yolu ve imkanı açıktutularak, etkili bir hukuki koruma garantisisağlanır.

I. Genel Olarak (devam)Geçici hukuki korumanın özellikleri:- Yargı organlarınca karar verilir.- İki tarafça da talep edilebilir.- Geçici nitelik taşır, asıl talebi sonuçlandırıcı değildir.- İnceleme basit ve çabuk şekilde yapılır.- Kararlar bağlayıcı ve zorlayıcıdır.- Yargılamada kural olarak yaklaşık ispatla yetinilir.- Hukuki dinlenilme hakkı bakımından karşı tarafönceden dinlenmeden de karar verilir; ancak karardansonra dinlenme imkanı tanınmalıdır.

Geçici Hukuki Korumanın Türleri

İhtiyati Tedbir(HMK m. 389 vd)

Delil Tespiti(HMK m. 400 vd)

İhtiyati Haciz(İİK m. 257 vd) Aile Hukukuna İlişkin

Geçici Düzenlemeler(MK)

(HMK m. 389 vd)

Özel Hükümlerle Öngörülen Geçici Hukuki Korumalar

II. İhtiyati TedbirA. İhtiyati Tedbir Kavramı, Amacı ve Uygulama

Alanı1. İhtiyati Tedbir Kavramı

İhtiyati Tedbir, kesin hükme kadar devam eden yargılamaboyunca, davacı veya davalının dava konusu ile ilgili olarakhukuki durumunda meydana gelebilecek zararlara karşıöngörülmüş geçici nitelikte, geniş veya sınırlı olabilen hukukikorumadır.

2. İhtiyati Tedbirin Amacı} Teminat Amaçlı} Eda Amaçlı} Düzenleme Amaçlı

HMK 389 vd.

II. İhtiyati TedbirA. İhtiyati Tedbir Kavramı, Amacı ve Uygulama Alanı (devam)

3. İhtiyati Tedbirin Uygulama AlanıB. İhtiyati Tedbir Yargılaması Ve Karar

İhtiyati Tedbir Talebi: Yukarıda belirtilen amaçlar çerçevesinde geçicihukuki koruma olarak ihtiyati tedbir talep edilebilir. Dava açılmadanönce tedbir, en az masrafla ve en çabuk nerede yerine getirilecekse oyer ya da asıl dava nerede açılacaksa o yer mahkemesinden istenebilir.İhtiyati Tedbir Kararı: Şartları oluşmuşsa, mahkeme karşı tarafıdinlemeden ve yaklaşık ispatla yetinerek tedbire karar verilebilir. Ne türtedbire karar verilebileceği kanunda belirtilmiştir (m. 389).Gecikmesinde zarar ve tehlike olan hallerde bu tehlike ve zararıönlemek için gerekli tedbire karar verilebilir (m. 389).

HMK 389 vd.

II. İhtiyati Tedbir (devam)C. Asıl Davanın Açılması ve Dava Hakkında Hüküm Verilmesi

İhtiyati tedbir kararı dava sırasında talep edilmemişse, taraflarınyapması gereken bir işlem yoktur.- Tedbir dava açılmadan önce talep edilmiş ve karar verilmişse, tedbir

kararı verildiği tarihten itibaren iki hafta içinde uyuşmazlık hakkındadavasını açması gerekir (m. 397).- Ancak bu da yeterli değildir. Aynı iki haftalık süre içinde dava

açıldığına ilişkin mahkemeden alınan belgenin, kararı uygulayanmemura verilerek tedbir dosyasına konulması ve karşılığında belgealınması gerekir. Aksi halde tedbir kendiliğinden kalkar (m. 397).

1. Asıl Davanın Açılması Zorunluluğu2. Hükmün Verilmesinin Tedbire Etkisi

HMK 389 vd.

II. İhtiyati Tedbir (devam)D. İhtiyati Tedbir Kararının Uygulanması

İhtiyati tedbir kararının uygulanması, verildiği tarihten itibarenbir hafta içinde talep edilmek zorundadır. Aksi hâlde, kanunisüre içinde dava açılmış olsa dahi, tedbir kararı kendiliğindenkalkar (m. 393).Tedbir kararı, kural olarak icra memuru tarafından uygulanır.Bununla birlikte, mahkemece, kararın yazı işleri müdürü veyakatiplerden biri tarafından da uygulanmasına karar verilebilir (m.393).İhtiyati tedbir kararına ilişkin emre uymayan veya alınan tedbireaykırı davranarak ihlal edenler cezalandırılır (m.398).

HMK 389 vd.

II. İhtiyati Tedbir (devam)D. İhtiyati Tedbir Kararına Karşı Konulması

Yokluğunda Tedbir Kararı Verilenin Karara İtirazıKendisi dinlenmeden tedbire karar verilen taraf, tedbire itirazedebilir (m. 394). Tedbir kararı verilirken dinlenen tarafın itirazetme imkanı yoktur. Mahkeme itiraz üzerine tedbirikaldırabileceği gibi değiştirebilir .Durum ve Şartların değişmesi Sebebiyle İtirazGerek dinlendikten sonra gerekse dinlenmeden aleyhine tedbirekarar verilen taraf, tedbire itiraz edebilir. Burada, tedbire ilişkindurum ve şartların değiştiği veya tamamen ortadan kalktığıyönünde itiraz edilmektedir (m. 396).Teminat Karşılığı Tedbirin Değiştirilmesi veya KaldırılmasıAleyhine tedbir kararı verilen taraf, mahkemeye başvurupteminat göstererek tedbirin kaldırılmasını veya değiştirilmesiniisteyebilir (m. 395).

HMK 389 vd.

II. İhtiyati Tedbir (devam)F. İhtiyati Tedbirden Kaynaklanan

Tazminat Davası1. Genel Olarak2. Tazminat Davasının Şartları3. Yargılama ve Karar

G. İhtiyati Tedbirle İhtiyati Haciz Arasındaki Farklar

HMK 389 vd.

III. Delil TespitiA. Kavram

Delil tespiti, ileride açılacak veya açılmamış olan bir dava ile ilgilidelillerin bazı şartlar altında zamanından önce toplanıp emniyetaltına alınmasını sağlamak için kabul edilmiş bir geçici hukukikorumadır. İhtiyati tedbir, dava konusuna yönelik bir geçicihukuki koruma iken, delil tespiti davayı ispata yarayan delillerikorumaya yarayan bir geçici korumaya yarayan bir geçici hukukikorumadır.

B. Delil Tespitinin Şartları- Henüz inceleme sırası gelmemiş bir delil olmalıdır (m. 400).- Delil tespiti talebinde bulunmakta o an için hukuki yararbulunmalıdır. Yani, delilin, şimdiden tespit edilemediğindeileride yok olması veya gösterilmesinin güç olması söz konusuolmalıdır (m. 400).

HMK 389 vd.

III. Delil Tespiti (devam)C. Delil Tespiti Usulü

1. TalepDelil tespitinin talep edileceği mahkeme bakımından, henüz davaaçılmamış olan hâllerde delil tespiti, esas hakkındaki davayabakacak olan mahkemeden veya üzerinde keşif yahut bilirkişiincelemesi yapılacak olan şeyin bulunduğu veya tanık olarakdinlenilecek kişinin oturduğu yer sulh mahkemesinden istenir.Ancak dava açıldıktan sonra yalnızca davanın görüldüğümahkemeden delil tespiti istenebilir (m. 401). Delil tespiti talebibir dilekçeyle yukarıdaki şartların olayda gerçekleştiği belirtilerektalep edilir (m. 402).

HMK 389 vd.

III. Delil TespitiC. Delil Tespiti Usulü (devam)

2. Mahkemenin İncelemesiMahkeme delil tespiti şartlarının bulunup bulunmadığını inceler. Taleptebulunanın bu konuda mahkemede kanaat uyandırması ve talebini haklı kılandelilleri göstermesi gerekir; ancak burada yaklaşık ispat yeterlidir. Delil tespititalebi üzerine mahkeme, talepte bulunanın haklarını korumak yönünden birzorunluluk veya acil bir durum söz konusu ise karşı tarafı dinlemeden de deliltespitine karar verip delil tespitini gerçekleştirir (m. 403).Mahkeme yaptığı inceleme sonunda talebin kabulü veya reddi yönünde kararverebilir. Bu karar temyiz edilemez. Ancak, karşı taraf, delil tespitinin kabulüneilişkin mahkeme kararına itiraz edebilir (m. 403). Karşı tarafın böyle bir itirazıyoksa, kendisi de sorulmasını istediği soruları ve incelemede dikkate alınacakhususlarda görüşünü belirtebilir (m. 402).

HMK 389 vd.

III. Delil TespitiC. Delil Tespiti Usulü (devam)

3. Delil Tespitinin YapılmasıMahkeme delil tespitini, her delil hakkındaki yargılama hükümlerine veo delilin özelliklerine göre yapar (m. 404). Delil tespiti hakkında birtutanak düzenlenir. Tespit karşı tarafın yokluğunda yapılmışsa, bututanak düzenlenir ve varsa eki bilirkişi raporu karşı tarafa tebliğ edilir(m. 403Delil tespiti dosyası, asıl dava dosyasının eki sayılır ve onunla birleştirilir(m. 405). Delilin incelenme zamanı geldiğinde taraflar bu deliledayanabilirler. Delilin daha önce tespit edilmiş olması daha sonrainceleme sırası geldiğinde onun tartışılmasına ve itiraz edilmesine engelolmaz.

HMK 389 vd.