priručnik o mjerenju volonterskog rada

MEĐUNARODNA ORGANIZACIJA RADA

Priručnik o mjerenju volonterskog rada

KANCELARIJA MEĐUNARODNE ORGANIZACIJE RADA U ŽENEVI

- 2 -

Originalno izdanje ovog priručnika je objavila Međunarodna organizacija rada, Ženeva , Švajcarska pod nazivom “Manual on the measurement of volunteer work”. Copiright © 2011 Međunarodna organizacija rada. Copiright © 2012 Asocijacija za demokratski prosperitet – Zid. Priručnik preveden i štampan uz dozvolu.

Naslov: Priručnik o mjerenju volonterskog rada Naslov originala: Manual on the measurement of volunteer work Prevod sa engleskog: Asocijacija za demokratski prosperitet – Zid (ADP – Zid) Izdavač: Asocijacija za demokratski prosperitet – Zid (ADP – Zid) Za izdavača: Igor Milošević Štampa: Štamparija 3M Makarije d.o.o. Tiraž: 100 primjeraka CIP – Каталогизација у публикацији

Централна народна библиотека Црне Горе, Цетиње

ISBN 978-86-908241-4-4

COBISS.CG-ID 19563792

Oznake korištene u štampanim izdanjima Međunarodne organizacije rada, koje su u saglasnosti sa praksom Ujedinjenih nacija, te predstavljanje materijala u njima ne predstavljaju zvanična mišljenja Međunarodne organizacije rada kada su u pitanju zakonski status bilo koje zemlje, područja ili teritorije, ili njihove institucije, ili po pitanju njihovih granica.

Odgovornost za mišljenja i stavove izražene u potpisanim člancima, studijama i drugim tekstovima počiva isključivo na njihovim autorima, te ne predstavljaju odobrenje Međunarodne organizacije rada.

Pozivanje na nazive firmi, ili komercijalnih proizvoda, ili procesa ne podrazumjeva da su oni priznati od strane kancelarije Međunarodne organizacije rada, kao što ni izostavljanje spominjanja određene kompanije, komercijalnog proizvoda ili procesa ne predstavlja znak neodobravanja.

ILO ne prihvata odgovornost za validnost ili potpunost crnogorskog prevoda ili za greške, propuste, posljedice nastale korišćenjem ovog priručnika.

Posjetite našu internet stranicu: www.zid.org.me

Štampano u Crnoj Gori 2011

http://www.zid.org.me/

PREDGOVOR

„Priručnik o mjerenju volonterskog rada“ napravljen je sa namjerom da posluži kao vodič zemljama koje prikupljaju sistematske i uporedive podatke o volonterskom radu i to putem dopuna redovnim istraživanjima o stanju instituta radnog prava u zemlji ili drugih anketa usmjerenih ka domaćinstvima. Cilj je učiniti dostupnim sveukupne komparativne, nacionalne podatake o značajnom obliku rada koji sve više dobija na važnosti, ali je često ignorisan ili, rjeđe, zarobljen u tradicionalnim ekonomskim statistikama. Na taj način zemlje bi pomogle u ispunjavanju preporuka generalnog sekretara Ujedinjenih nacija koje su uslijedile nakon predstavljanja njegovog izvještaja o Međunarodnoj godini volontera (UN, 2005.), a po kojima će vlade „energično“ preduzeti aktivnosti „za izgradnju baze znanja“ o volonterskom radu, ali i „utvrditi ekonomsku vrijednost volontiranja.“

Ovaj Priručnik urađen je pod pokroviteljstvom Odjeljenja za statistiku pri Međunarodnoj organizaciji rada, u saradnji sa Volonterima Ujedinjenih nacija (UNV), a od strane Centra za razvoj građanskog društva sa Univerziteta John Hopkins, koji se više od dvije decenije bavi istraživanjima na polju mjerenja doprinosa neprofitnog sektora i volonterskog rada u zemljama širom svijeta.¹ Hopkins Centru pomogla je grupa stručnjaka koju je okupila Međunarodna organizacija rada. Grupa se sastajala u sjedištu Međunarodne organizacije rada u Ženevi 4. i 5. jula 2007. i 11. i 12. oktobra 2010. godine, a u međuvremenu su članovi grupe komunicirali putem brojnih memoranduma i elektronske pošte. Priručnik uključuje i iskustva prenesena sa radionice, koju su zajednički organizovale Radna grupa za normiranje volontiranja UNECE/Eurostata i Centar za razvoj građanskog društva Univerziteta John Hopkins u julu 2007. godine.² Trenutno važeći nacrt obogaćen je i početnim testiranjem prijedloga istraživačkog modula. Samo istraživanje je obavljeno u šest zemalja: Kanadi, Brazilu, Poljskoj, Južnoj Africi, Koreji i Francuskoj. U posljednje dvije zemlje urađene su i recenzije, dok je u Kanadi provedeno i jedanaest kognitivnih intervjua. Najzad, više od 100 statističara radnog instituta učestvovalo je u intezivnom pregledu prvog nacrta ovog Priručnika tokom 18. međunarodne konferencije statističara radnog instituta u Ženevi, novembra 2008. godine i ovaj nacrt je jednoglasno odobren od strane svih učesnika ove konferencije.

Međunarodna organizacija rada želi da se zahvali pojedincima koji su dali svoj doprinos i tako odigrali značajnu ulogu oko pripreme ovog dokumenta: direktoru Lesteru M. Salamonu, Megan Haddock, S. Wojciech Sokolowskom i Helen Tice, osoblju Centra za razvoj građanskog društva sa Univerziteta John Hopkins; Adriani Mata-Grinvud iz Odjeljenja za statistiku pri Međunarodnoj organizaciji rada; članovima grupe stručnjaka: Edith Archambault, sa Univerziteta u Parizu (Francuska); Jacqueline Butcher de Rivas, iz Meksičkog centra za filantropiju (CEMEFI) (Meksiko); Peteru Buwembou, Statistike Južne Afrike (Južna Afrika); Lee Byungsiku, Statistike Koreje (Koreja); Elizabeth Davis, Zavod za statistiku Australije (Australija); Elizabeth Belo Hypolito, IBGE (Brazil); Bengtu Oscaru Lagerstromu, Statistike Norveške (Norveška); Olivieru Marchandu, INSEE (Francuska); Yandiswi Mpetsheni, Statistike Južne Afrike (Južna Afrika); Sławomiru Nałęczu, Državni zavod za statistiku (Poljska); Ivanu Murimi Njoki, Univerzitet u Nairobiju (Kenija); Tae-Kyu Parku, Yonsei Univerzitetu (Koreja); Justinu Davis Smithu, Institut za istraživanja o volontiranju (Ujedinjeno Kraljevstvo); Ato Mekonnen Tesfayeu, Glavna statistička direkcija (Etiopija) i Agnieszki Zgierskoj, Centralna statistička kancelarija (Poljska); kao i posmatračima: Lorni Bailie, Statistike Kanade; Tomu Dufouru, Statistike Kanade (Kanada); Robertu Leighu i Mae Chao, volonteri Ujedinjenih nacija i Catherini Martin, OECD (Francuska). Značajan prilog svojim komentarima dali su i Brendan Mai, Statistike Novog Zelenda (Novi Zeland); Eivind Hogmann, Norveška uprava za imigraciju (član ILO u penziji); Gustavo Verduzco, Meksički fakultet (Meksiko); i Jeffrey Brudney, Državni univerzitet Cleveland (SAD). Međunarodna organizacija rada takođe želi da oda priznanje i Sylvesteru Youngu, bivšem direktoru i Bobu Pemberu, analitičaru osoblja, koji su bili angažovani u Odjeljenju za statistiku Međunarodne organizacije rada, na njihovom trudu da pokrenu ovaj posao. Na kraju, želimo da izrazimo našu zahvalnost i volonterima Ujedinjenih nacija i Ford i Skoll fondaciji na finansijskoj podršci, bez koje razvoj ovog Priručnika ne bi bio moguć.

III


IV

Međunarodna organizacija rada je sa zadovoljstvom bila uključena u napor promocije efektivnijeg mjerenja volonterskog rada i smatra ga izuzetno važnim dijelom posvećenosti konceptu „poštenog rada“, jer upravo je on sredstvo za promociju ljudskog djelovanja, dostojanstva i samopoštovanja. Iskreno se nadamo da će ovaj Priručnik biti od pomoći zemljama širom svijeta, i na taj način dovesti ovaj važni, ali dugo zanemarivani aspekt rada na efektivniji nivo.

Rafael Diez de Medina, direktor

Odjeljenje za statistiku Međunarodne organizacije rada


SADRŽAJ Predgovor ................................................................................................................................................ i Poglavlje 1. Uvod ........................................................................................................................................... 1 2. Obrazloženje i strategija za mjerenje volonterskog rada ..................................................... 3 Uvod ............................................................................................................................................ 3 Zašto mjeriti volonterski rad? ..................................................................................................... 3 Najbitniji kriteriji za kreiranje pristupa mjerenju volonterskog rada .......................................... 8 Preporučeni pristup: volonterski dodatak istraživanjima o radnoj snazi .................................... 9 Alternativne platforme za istraživanja ...................................................................................... 10 3. Definisanje volonterskog rada ............................................................................................... 11 Uvod .......................................................................................................................................... 11 Postojeće međunarodne definicije volonterskog rada ............................................................... 11 Predložena definicija i obrazloženje ......................................................................................... 13 Ključne karakteristike i obrazloženje ........................................................................................ 13 4. Najznačajnije osobine predloženog modula ......................................................................... 18 Uvod .......................................................................................................................................... 18 Sveukupna struktura – fokus aktivnosti .................................................................................... 18 Upotreba termina „volontiranje“ ili „volonterski rad“ .............................................................. 18 Blic pitanja ................................................................................................................................ 19 Referentni periodi ..................................................................................................................... 20 Polje rada u kojem se obavlja volonterski rad .......................................................................... 20 Korištena terminologija i kvantitativne mjere .......................................................................... 20 5. Ciljane varijable i klasifikacije .............................................................................................. 25 Uvod .......................................................................................................................................... 25 Osnovni elementi podataka ....................................................................................................... 25 Broj volontera ............................................................................................................... 25 Broj volonterskih sati ................................................................................................... 26 Zanimanje (tip obavljenog posla) ................................................................................. 26 Institucionalni okvir volonterskog rada ........................................................................ 28 Polje rada ...................................................................................................................... 30 6. Stopa volontiranja, vrednovanje volonterskog rada i druge upotrebe podataka ............. 35 Uvod .......................................................................................................................................... 35 Stopa volontiranja ..................................................................................................................... 35 Procjena ekonomske vrijednosti volonterskog rada .................................................................. 36 Preporučena metodologija procjene s obzirom na prednost podataka o modulima

volontiranja ............................................................................................................................... 37 Druge vježbe procjene .............................................................................................................. 39 7. Sprovođenje istraživačkog modula i predstavljanje podataka ........................................... 41 Uvod .......................................................................................................................................... 41 Ključne osobine platforme prikupljanja podataka koje mogu uticati na tačnost konačnih

podataka .................................................................................................................................... 41 Procedura za prilagođavanje modula ........................................................................................ 44 Trening za voditelje intervjua, operatere i šifrante ................................................................... 47 Kako postupati sa (ne)ispitanicima ........................................................................................... 48

V


Predstavljanje podataka ............................................................................................................ 49 Pristup podacima ....................................................................................................................... 50 Prilozi I. Šifrarnik istraživačkog modula ............................................................................................. 61 II. Alati za klasifikaciju volonterskog rada ............................................................................... 66 Ciljevi i upotreba klasifikacije .................................................................................................. 66 Preporuke .................................................................................................................................. 66 A. Najčešće volonterske aktivnosti šifrovane pod ISCO-08 ..................................................... 68 B. Dodatni podaci dostupni u ISIC-u, rev. 4, kodovi koji odslikavaju aktivnosti volontera u organizacijama .................................................................................................. 72 C. Lista uobičajenih NPI-a i opisa polja angažovanja volontera po ISIC-u, rev. 4 .................. 73 D. ISCO-08 i ISIC, rev. 5, kodovi za direktne volonterske aktivnosti ..................................... 97 E. Pješački prelaz između Međunarodne klasifikacije neprofitnih organizacija (ICNPO) i klasifikacionih kodova polja rada po ISIC, rev. 4 grupama ............................. 101 III. Dodatne komponente podataka ........................................................................................... 102 Uvod ........................................................................................................................................ 102 Dodatne stavke podataka ........................................................................................................ 102 IV. Tretman volonterskog rada od strane Međunarodne organizacije rada i Sistema

nacionalnih računa ............................................................................................................... 104 Uvod ........................................................................................................................................ 104 Sistem nacionalnih računa iz 2008. ........................................................................................ 104 Međunarodna organizacija rada .............................................................................................. 107 Trenutni položaj volonterskog rada u praksi ........................................................................... 107 Pristup usvojen u Priručniku za mjerenje volonterskog rada ................................................. 108 Reference ............................................................................................................................................ 110 Okviri 3.1. Primjeri ranijih pokušaja da se definiše volonterski rad ........................................................... 12 7.1. Uobičajeni sezonski ili tematski uticaji na volontiranje ........................................................... 42 Tabele 3.1. Primjeri volontiranja posmatrani unutar i van okvira preporučene definicije .......................... 17 4.1. Preporučeni modul istraživanja ................................................................................................. 22 5.1. Slikoviti primjeri volonterskih zanimanja vezani za najvažnije grupe isco-08 ........................ 32 5.2 ISIC skraćenice za izvještavanje o zanimanju i polju volonterskog rada ................................. 33 6.1. Vrijednost srednje satnice i udio u zapošljavanju za najvažnije SOC grupe, odabrana

NAICS zanimanja ..................................................................................................................... 40 7.1. Pitanja koja se preporučuju za ispitivanje volontiranja na godišnjem nivou onda kada se ne

izvodi volonterski modul .......................................................................................................... 43 7.2. Stanovništvo uzrasta 15 i više godina broj volontera, stopa volontiranja, volonterski sati,

vrijednost volonterskog rada – po tipu zanimanja i polu volontera .......................................... 52 7.3. Broj volontera, volonterski sati, vrijednost volonterskog rada - po tipu zanimanja i polu

volontera ................................................................................................................................... 53 7.4. Broj volontera, volonterskih sati, vrijednost volonterskog rada - po zanimanju i polu

volontera ................................................................................................................................... 54 7.5. Broj volontera, volonterskih sati, vrijednost volontiranja - po ICNPO poljima volonterskog

rada i polu volontera ................................................................................................................. 55 7.6. Volonterski rad u organizacijama - po tipu organizacije, volonterskog zanimanja i pola

volontera ................................................................................................................................... 56

VI


VII

7.7. Volonterski rad u organizacijama – po tipu organizacije, polu volontera i profilu posla za koji je vezan realizovani volonterski rad .................................................................................. 57

7.8. Neposredan volonterski rad: broj volontera, ukupan broj sati volontiranja, vrijednost volonterskog rada – po karakteristikama volontera i načinu volontiranja ................................ 59

7.9. Broj volontera, volonterskih sati i vrijednosti volonterskog rada – po tipu plaćenog zanimanja i polu volontera ........................................................................................................ 60

Brojčane vrijednosti V.1. Klasifikacija radnika u zavisnosti od granica proizvodnje po Sistemu nacionalnih računa ... 106 IV.2. Klasifikacija aktivnosti lica u zavisnosti od granica proizvodnje Sistema nacionalnih

računa ...................................................................................................................................... 109

POGLAVLJE 1 UVOD

1.1.1. Volonterski rad, koji se često jednostavno naziva „volontiranje,“ izuzetno je bitan i obnovljiv resurs za rješavanje društvenih i problema životne sredine u svijetu. Dijapazon obavljanja ove vrste rada je ogroman, a doprinos kojim se na ovaj način poboljšava kvalitet života u raznim zemljama još je veći. Međutim, uprkos tome, do sada je uloženo veoma malo kontinuiranih napora da bi se on i izmjerio.

1.2. Imajući u vidu ovu činjenicu, Generalna skupština UN-a je 2001. godine donijela rezoluciju kojom poziva zemlje članice da „utvrde ekonomsku vrijednost volontiranja“ (Generalna skupština UN-a, 2001.). A zatim je, u svojoj rezoluciji iz 2005. godine, kao idući korak nakon Implementacije Međunarodne godine volontera, Generalna skupština i dalje ohrabrila „Vlade da, uz pomoć građanskog društva, izgrade bazu znanja na ovu temu, da šire informacije i istraživanja na druge teme vezane za volontiranje, uključujući u ove procese zemlje u razvoju“ (Generalna skupština UN-a, 2005b)

1.3. Odjeljenje za statistiku Ujedinjenih nacija je potom izdalo Priručnik o neprofitnim institucijama u Sistemu nacionalnih računa, kojim se preporučuje uključivanje vrijednosti volonterskog rada u satelitske račune o neprofitnim institucijama (NPI), za koje se od zemalja zahtijeva da ih podnesu.

1.4. Svrha ovog Priručnika je da preporuči metodologiju koja bi pomogla zemljama da prikupe sistematske i uporedive podatke o volonterskom radu, da bi realizovale ove zahtjeve. Ovu metodologiju razvio je tim analitičara koji je sarađivao preko Centra za građanske studije sa Univerziteta John Hopkins, a pod okriljem Odjeljenja za statistiku pri Međunarodnoj organizaciji rada i uz pomoć grupe stručnjaka sastavljene od statističara, zvaničnika i stručnjaka, o volonterskom radu iz cijelog svijeta (Pogledati Predgovor za listu učesnika). Priručniku je svojim komentarima doprinijela i radna grupa statističara o radnom pravu, koja je uradila recenziju i odobrila rani nacrt upravo na 18. međunarodnoj konferenciji statističara radnog prava održanoj u decembru 2008.

1.5. Pored uvodnog dijela priručnik sadrži šest poglavlja.

a) Poglavlje 2 ispituje logičku podlogu za mjerenje volonterskog rada, ističe razloge zbog kojih to radi kroz ispitivanja instituta radnog prava, ali i ukazuje i na neke druge moguće platforme za istraživanja za one zemlje koje izaberu da ne usvoje ovaj preporučeni pristup;

b) U poglavlju 3 se raspravlja o izazovima koji su dio procesa definisanja volonterskog rada, predstavljaju se definicija i istraživački modul predloženi ovim Priručnikom, te se naglašavaju razlozi za postavku definicije o volontiranju;

c) Poglavlje 4 opisuje osnovu nacrta istraživačkog modula koji se predlaže u svrhu mjerenja volonterskog rada;

d) Poglavlje 5 opisuje promjenjive varijabile koje se ovim modulom pokušavaju prikupiti;

e) U poglavlju 6 raspravlja se o procjeni volonterskog rada i drugim načinima korištenja podataka koje će ovaj Priručnik prikupiti;

f) U poglavlju 7 iznosi se sistem administracije istraživačkog modula, kao i prezentacije i širenja rezultata.

1


2

1.6. Priručnik uključuje i pet priloga:

a) Prilog I – Šifrarnik za preporučeni modul istraživanja; b) Prilog II – Alate za klasifikaciju volonterskog rada; c) Prilog III – Dodatni elementi podataka; d) Prilog IV - Tretman volonterskog rada od strane Međunarodne organizacije rada i

Sistema nacionalnih računa; e) Prilog V – Reference.

POGLAVLJE 2 OBRAZLOŽENJE I STRATEGIJA ZA MJERENJE VOLONTERSKOG RADA Uvod

2.1. Ovo poglavlje nas upućuje na četiri obimne teme:

a) osnovno obrazloženje za mjerenje volonterskog rada; b) kriteriji za kreiranje preporučenog pristupa za ovo mjerenje; c) zašto se istraživanja vezana za radnu snagu čine najpogodnijima za ove kriterije, pa se

tako i preporučuju ovdje kao platforma za prikupljanje informacija; d) poželjne karakteristike drugih istraživačkih platformi, koje se koriste za mjerenje

volonterskog rada od strane zemalja koje ne koriste ovu preporučenu istraživačku platformu.

Zašto mjeriti volonterski rad? 2.2. Najbitniji argument za kreiranje sistema mjerenja volonterskog rada počiva na šest velikih stubova:

(a) Volonterski rad je znatan i stvara značajnu ekonomsku vrijednost.

1. Volonteri čine jednu daleko značajniju radnu snagu naroda nego što se to obično priznaje. Podaci koje su stručnjaci sa Univerziteta John Hopkins prikupili tokom realizacije projekta Komparativni neprofitni sektor u 37 zemalja (Salamon et al, 2004) pružaju statistike iz kojih se može zaključiti:

− Da je oko 140 miliona ljudi u ovim zemljama uključeno u neku volontersku aktivnost tokom jedne godine. Ovo predstavlja oko 12% odraslog stanovništva ovih zemalja. Kada bi ovi volonteri sačinjavali stanovništvo samo jedne zemlje, bila bi to po veličini osma zemlja na svijetu, odmah poslije Rusije, ali ispred Japana.

− Ovi volonteri predstavljaju ekvivalent od 20.8 miliona radnih pozicija radnika koji rade puno radno vrijeme, što je mnogo više od broja radnika koji su zaposleni u komunalnom sektoru i sasvim neznatno manje od onih koji su zaposleni u saobraćaju ili građevinarstvu u 37 zemalja u kojima je rađeno ovo istraživanje.1

− Ukoliko damo sasvim opreznu procjenu, ovi volonteri doprinose 400 milijardi dolara globalnoj ekonomiji. Doprinos koji daju volonteri bruto domaćem proizvodu (BDP-u) Kanade veći je nego onaj koji doprinose poljoprivreda ili industrija proizvodnje motornih vozila (Statistike Kanade, 2006.).

2. Volonteri su naročito značajan dio radne snage neprofitnih institucija (NPI-a). Podaci dobijeni od istraživača sa Univerziteta John Hopkins otkrivaju da, jednom kada se pretvore u ekvivalent punog radnog vremena radnika, volontiranje u prosjeku čini 45% značajne radne snage neprofitnog sektora u 36 zemalja za koje su takvi podaci dostupni. U Švedskoj i Norveškoj ovaj procenat iznosi čak 76%,

1 Relativna pozicija volontera koji radi puno radon vrijeme ovdje je nedovoljno izražena zbog toga što radon angažovanje u drugim zanimanjima nije prilagođeno radnicima koji rade na pola radnog vremena.

3


odnosno 63%. Radi se o izuzetno značajnom obnovljivom resursu za rješavanje problema u društvu.

3. Iako su u pitanju stroge procjene, vrijednost uloženog vremena, tj. volonterskog rada, čak je dva puta veća od vrijednosti novčanog doprinosa.

4. Prepoznajući ove argumente, Priručnik o neprofitnim institucijama u Sistemu nacionalnih računa, koji je izdalo Odjeljenje za statistiku pri Ujedinjenim nacijama 2003. godine, traži od nacionalnih statističkih agencija da uključe podatke o volonterskom radu u satelitske račune o neprofitnim institucijama (NPI) koje su one svakako obavezne da dostave (Ujedinjene nacije, 2003.).

5. Pored ovih strogih ekonomskih uticaja, volonterski rad donosi i niz značajnih dodatnih vrijednosti društvu, ali i samim volonterima.

− Volonterski rad predstavlja važnu obuku za zaposlenje, kao i smjernice za put ka radnoj snazi.

− Volonterski rad je veoma bitan resurs za bavljenje Milenijumskim razvojnim ciljevima. Skorašnji napori da se, na primjer, iskorijene male boginje i vakcinišu djeca protiv dječije paralize nisu bili mogući bez miliona angažovanih volontera.

− Volonterski rad može da pruži usluge koje ne pružaju tako lako plaćeni radnici, kao što su mentorisanje ili pružanje uzora.

− Volonterski rad podstiče društvenu solidarnost, društveni kapital, politički legitimitet i kvalitet života u jednom društvu.

− Volonterski rad može da posluži kao sredstvo za promociju društvene inkluzije i integracije.

− Volonterski rad pruža osjećaj ličnog zadovoljstva, ispunjenja, dobrobiti i uključenosti u društvo.

6. Volonterski rad i plaćeni rad najbolje je posmatrati kao komplementarne, a ne isključive.

− Volonterski radnici često su dostupni samo određeni vremenski period. − Volonterski radnici možda ne posjeduju tačno određena iskustva ili vještine koje

određeni posao zahtijeva. − S druge strane, volonteri često mogu da daju doprinos za koji plaćeno osoblje

možda nije dobro osposobljeno (npr. mentorski odnos). − Na kraju, rad vlontera često je osnažen i volontersko iskustvo se produbljuje kada

je volonterski rad pažljivo izgrađen i organizovan, što često zahtijeva asistenciju plaćenog osoblja.

(b) Sve veći broj međunarodnih organizacija polako počinje da prepoznaje doprinos i značaj volonterskog rada.

1. U svojoj Rezoluciji iz 2001. godine, kojom se izvještava o rezultatima Međunarodne godine volontera, Generalna skupština Ujedinjenih nacija prepoznaje volontiranje kao „važnu komponentu svake strategije čiji je cilj... smanjenje siromaštva, održivi razvoj, zdravlje, sprečavanje i upravljanje nepogodama, i... prevazilaženje društvenih isključenosti i diskriminacije (Generalna skupština UN-a, 2001.).

2. Zamjenik administratora pri Razvojnom programu Ujedinjenih nacija Ad Meklerk u svom govoru (oktobar 2006.) skrenuo je pažnju na „potencijal volontiranja i građanskog društva“ kada je u pitanju unaprijeđenje Milenijumskih razvojnih ciljeva i pokrenuo je pitanje „uske ekonomske perspektive“ koja „ignoriše oboje“.

3. Međunarodna društva Crvenog krsta i Crvenog polumjeseca izjavila su da se „volonteri nalaze u samom srcu efektivne humanitarne pomoći milionima ljudi“ (Međunarodna federacija društava Crvenog krsta i Crvenog polumjeseca, 2008.).

4

Obrazloženje i strategija za mjerenje volonterskog rada

4. U svojoj rezoluciji iz 2008. godine, Evropski parlament prepoznaje volontiranje kao „možda naš najodrživiji oblik obnovljivih izvora energije“ i ohrabruje zemlje članice i regionalne i lokalne vlasti da „prepoznaju vrijednost volontiranja u promovisanju društvene i ekonomske kohezije“ (Evropski parlament, 2008.).

5. Evropska komisija je, u nastojanju da „podigne svijest o vrijednosti i značaju volontiranja“, proglasila 2011. godinu za Evropsku godinu volontiranja (Savjet Evropske unije, 2009.).

(c) Volonterski rad je od posebnog značaja za zajednicu statističara radnog prava.

1. Volonterski rad je sastavni dio neformalnog rada, koji je stavljen u fokus povećane pažnje tvoraca politika širom svijeta kao glavni oblik ekonomske aktivnosti i ekonomskih beneficija, posebno u zemljama u razvoju. I zaista, nedavna istraživanja nacionalnih statističkih odjeljenja i zavoda, koja je obavilo Odjeljenje nacionalne statistike Ujedinjenog kraljevstva za Statističku komisiju Ujedinjenih nacija, otkrivaju da su „siva ekonomija i neformalno zapošljavanje“ bili među „tri najprioritetnija područja za statističare radnog prava“ za koje su zemlje članice naglasile da trebaju posebnu pažnju (UN Ekonomski i društveni savjet, 2008.). Mjerenjem volonterskog rada obuhvatiće se jedan segment neformalnog rada koji nije plaćen i koji se često previdi kao posljedica. Mjerenje volonterskog rada će poboljšati pokrivenost statistike radnog prava, njegov kvalitet i ispravnost.

2. Volonterski rad je jedan od oblika neplaćenog rada koji je lako definisati i prepoznati, jer može jasno da se razlikuje od aktivnosti u sopstvenom domaćinstvu, i uglavnom se odvija pri neprofitnim institucijama (NPI) za koje se smatra da se nalaze unutar proizvodnih granica ekonomije.

3. Volonterski rad ne samo da donosi opipljive rezultate, već pojedincima pruža i osjećaj samozadovoljstva, osjećaj da doprinose napretku društva, pa je zbog toga i njegovo mjerenje u skladu sa posebnim naglaskom koji Međunarodna organizacija rada stavlja na „pošteni rad“ koji predstavlja sredstvo za promociju ljudskog djelovanja, dostojanstva i osjećaja samopoštovanja. Direktor Biroa za statistiku pri Međunarodnoj organizaciji rada nedavno je primijetio slijedeće: „Nema sumnje da volonterski rad značajno doprinosi ciljevima Međunarodne organizacije rada. On se nalazi i na strani ekonomskih ciljeva... i širih društvenih ciljeva“ (Young, 2007.)

4. Učesnici 18. Međunarodne konferencije statističara radnog prava priznali su ove navode u svom izvještaju sa konferencije, kada su prihvatili „važnost mjerenja volonterskog rada“ - ne samo „da bi priznali značajan doprinos koji volontiranje pruža za vrijeme pomoći u sanaciji posljedica katastrofa, obrazovanju u ruralnim područjima i drugim programima“ – već i zbog važnosti ovakvog mjerenja „za statističare radnog prava, jer jedan od ciljeva ovih statističara jeste i da se izmjere svi aspekti rada“ (Međunarodna organizacija rada, 2009.).

(d) Uprkos doprinosu koji volonterski rad donosi volonterima i korisnicima njihove velikodušnosti, uloženo je izuzetno malo održivog napora u mjerenje obima, razmjere ili rasprostranjenosti ove vrste rada, što značajno utiče na procese donošenja politika i naše opšte razumijevanje dinamike rada.

1. Napori koji se ulažu da bi se izmjerio volonterski rad do sada su bili sporadični i često neusklađeni, ostavljajući nas tako bez najnovijih, pouzdanih i uporedivih podataka o obimu ovog izuzetno važnog društvenog i ekonomskog fenomena.

2. To ne samo da ograničava razumijevanje volontiranja, već predstavlja i probleme za jedno opšte shvatanje tržišta rada. Kao što je zabilježio direktor Statističkog biroa pri Međunarodnoj organizaciji rada, „Potrebno je poznavati obim i vrijednost volonterskog rada da bi se bolje razumjeli nivo zastupljenosti i osobine učesnika na

5


tržištu rada, kao i dinamika tržišta rada, a da bi se planirali i sproveli i tržište rada i druge socijalne politike“ (Young, 2007.).

3. U svom pratećem izvještaju o UN-ovoj godini volontera, Generalni sekretar Ujedinjenih nacija 2005. godine je još jednom naglasio potrebu „da se volontiranje integriše u nacionalni razvojni plan.“ Ali je istakao i to da „i dalje kao osnovna prepreka stoji ograničeni pristup podacima o doprinosu volontiranja.“ (Generalna skupština Ujedinjenih nacija, 2005).

(e) Ne samo da postojeći sistemi prikupljanja podataka ne uspjevaju da se bave volonterskim radom već, ukoliko to u određenom obimu i čine, rade to nedosljedno.

1. Prema trenutno važećim pravilima Sistema nacionalnih računa, ulazne informacije o volontiranju na tržištu rada u kontekstu proizvodnje dobara i usluga treba da zabilježe bar kvantitativne pojmove - da bi se izračunala produktivnost. Međutim, svega nekoliko zemalja zaista prikuplja ove podatke. To ukazuje na jedno pretjerivanje kada je u pitanju efikasnost neprofitnih pružaoca usluga. Razlog leži u činjenici da ovaj tip organizacija u velikoj mjeri koristi volontiranje u svom radu, ali vrijednost volonterskog rada nije uključena u računanje produktivnosti, koja se u njihovom slučaju fokusira isključivo na predviđeni iznos naknada za zaposlene (Ujedinjene nacije, 2008., stav 19.38).2

2. Kada je u pitanju procjena volonterskog rada, ona se u najboljem slučaju obavlja samo posredno, a i tada isključivo za neprofitne institucije (NPI) koje su na tržištu, tj. za one jedinice ili institucije koje imaju tu prednost da im prihod dolazi od tržišne prodaje po ekonomski značajnim cijenama. Za ove NPI-e vrijednost volontiranja (ulazna vrijednost) vjerovatno se ogleda u njihovoj izlaznoj vrijednosti, koja je izražena kroz prodaju. Međutim, mnoge neprofitne institucije koje se nalaze na tržištu proizvode i netržišni izlaz, a postojeći Sistem nacionalnih računa (SNR) ne uspjeva da ga zabilježi. U onoj mjeri u kojoj je taj izlaz proizveden zahvaljujući volonterskom radu, taj dio volonterskog napora ostaje nezabilježen. Pored toga, veliki dio izlaza NPI-a je proizveden upravo od onih NPI-a koje nisu primarno na tržištu proizvođača. Sistem nacionalnih računa iz 1993. godine ne sadrži odredbe za one vrijednosti koje, kao izlaz, proizvode volonteri.

(f) Ne možete upravljati onim što ne možete izmjeriti.

1. Nedostatak sistematski uređenih podataka o volonterskom radu nije samo akademsko pitanje. Radi se i o ograničavanju sposobnosti da se ovaj važni resurs koristi na najefikasniji mogući način.

2. Ljudi koji donose odluke i neprofitne organizacije trebaju pouzdane informacije da bi utvrdili koliko se njihov stepen regrutovanja volontera može uporediti sa onim koje realizuju drugi narodi, za koje oblasti volonteri imaju više sklonosti, koje grupe građana radije volontiraju i ko zaostaje u volonterskog angažmanu, kojim zadacima volonteri više teže, te brojna druga pitanja koja mogu utivati na njihovu sposobnost da privuku volontere i izvuku maksimum iz doprinosa koji oni daju.

3. Istraživanje je takođe pokazalo da volonterski rad može da bude najdjelotvorniji onda kada se njime najefektivnije upravlja, što je slučaj i sa plaćenim radom. Ipak, bez pouzdanih mjerenja doprinosa investicija uloženih u volonterski menadžment ili

2 Doprinos volonterskog rada proizvodnji dobara i usluga trebala bi se računati u svim sektorima SNR-a, izuzev kod sektora domaćinstava, gdje se samo proizvodnja dobara (ne i usluga) računa. Drugim riječima, vrijednost direktnog volonterskog rada kojim nastaju određene usluge – ne računa se, dok se računa vrijednost neformalnog volonterskog rada kojim dolazi do proizvodnje dobara.

6


odnosa između raznih upravljačkih pristupa i regrutacije i čuvanja volontera, teško je donijeti smislene odluke o strategijama i pristupima volonterskog menadžmenta.

(g) Daleko od očiju, daleko od srca.

1. Nedostatak odgovarajućih informacija o polju, obimu i oblicima volonterskog rada čini komplikovanim efektivno korištenje volontera i stvarnu vrijednost volontiranja čini vrlo maglovitom, te podcjenjuje volontiranje, pa tako ne uspjeva da ohrabri napore volontera.

2. Kao što je to slučaj i sa ostalim oblicima filantropije, nagrade za pojedince koji volontiraju nisu novčane, već društvene i psihološke. Budući da je napravljen previd oko volontiranja u postojećim podacima, ove psihološke i društvene nagrade su mnogo manje snažne nego što bi to mogle biti. Povećanjem vidljivosti i naglašavanjem važnosti volontiranja, podaci o polju i vrijednosti volontiranja mogu poslužiti da se stimulišu dodatni volonterski napori, pa tako i pronađu dodatni resursi kojima bi se vršio pritisak na rješavanje društvenih, ekonomskih i problema životne sredine.

3. Uspostavljanje sistema za unaprijeđenje dostupnih podataka o volonterskom radu poslužiće cijelom nizu korisnih svrha:

− Dokumentovaće se obim jedne od najvažnijih komponenti neformalnog tržišta rada, tokom tog procesa, moguće je da će se javiti ideje o tome kako dokumentovati neke od njegovih drugih segmenata.

− Postaće vidljiviji jedan značajan dio stvarne radne snage koji je potpuno nevidljiv u trenutno postojećim statistikama rada.

− Dobiće se na kredibilitetu i poštovanju miliona sati volonterskog rada kojima ljudi širom svijeta doprinose i tako stimulišu povećanje volonterskih napora.

− Pružiće se doprinos unaprijeđenju upravljanja volonterskim naporima. − Jasnije će se otkriti ekonomski uticaj neprofitnih institucija (NPI-a), koje se

naročito oslanjaju na volonterski rad. − Pružiće se pomoć prilikom procjena raznih javnih i privatnih intervencija

kreiranih da bi se stimulisale volonterske aktivnosti. − Ohrabriće se javne politike koje mogu da dovedu do određenih volonterskih

napora. − Biće moguće da se dostave potpuni „satelitski računi“ o neprofitnim institucijama

koje zahtijevaju Ujedinjene nacije putem svog „Priručnika o neprofitnim institucijama u Sistemu nacionalnih računa“, a kojim se preporučuje i uključivanje volontiranja kod mjerenja ekonomske uloge NPI-a

− Ispuniće se ovlaštenja koja je postavila Generalna skupština Ujedinjenih nacija svojom Rezolucijom, a kojom se promoviše volontiranje i naglašava potreba za više informacija o volonterskim aktivnostima.

Najbitniji kriterijumi za kreiranje pristupa mjerenju volonterskog rada 2.3. Da bi osmislili pristup mjerenja volonterskog rada, važno je da se počne sa kriterijima koje bi

taj pristup trebao da ispuni. Čini se da je slijedećih pet kriterijuma posebno važno imati na umu kada se odlučuje o pristupu mjerenju volonterskog rada preporučenom ovim Priručnikom:

a) Uporedivost. Prvi cilj za smislen pristup mjerenju volonterskog rada u raznim zemljama upravo je uporedivnost, razvoj koncepta i pristupa koji obećavaju da će se fenomen volontiranja uspješno i jednako zabilježiti u raznim zemljama i regionima.

b) Primjenjivost. Uporedivost posjeduje samo jednu ograničenu vrijednost ukoliko je prisutan suviše mali broj zemalja. Shodno tome, pristup kojem se daje prednost je onaj koji može da funkcioniše u najširem mogućem dijapazonu zemalja. Ovo nas dovodi i do toga da taj pristup mora da bude osjetljiv na regionalne i kulturne tradicije, jezičke

7


razlike, te druge potencijalne prepreke za učešće, kao i da posjeduje određeni teret pristupa.

c) Isplativost. Ključna potencijalna prepreka korištenju istraživanja su troškovi. Shodno tome, isplativost treba da bude osnovna briga kod kreiranja preporučenog pristupa mjerenju volonterskog rada. Budući da su nezavisna istraživanja skupa i zahtijevaju mnogo vremena, ovaj kriterij je dovoljan argument da se koriste dodaci postojećim istraživačkim platformama.

d) Efikasnost. Korištenje već postojećih platformi primjenjivo je samo ukoliko je uložena velika pažnja na to da se izbjegne opterećavanje platforme. Ovo zahtijeva jednu strategiju kojom bi se maksimalno iskoristile informacije prikupljene postavljanjem minimalnog broja pitanja, ali bi se praktikovala i određena disciplina u okviru tema koje treba da se pokriju.

e) Pouzdanost. Na kraju, izabrani pristup mjerenju volonterskog rada mora da bude u stanju da pruži pouzdane rezultate. Ovo zahtijeva i istraživačku platformu sa dovoljnom velikom pokrivenošću stanovništva i solidnom pouzdanošću sa tehničke strane. Upravo zato što volontiranje može da se pojavi u više parametara, uključujući i neformalno čovjek-čovjeku okruženje, ovaj aspekt naglašava i to da istraživanje usmjereno na pojedince – a ne na organizacije – nudi najbolju nadu da je moguće pouzdano snimiti sve aspekte ovog fenomena.

Preporučeni pristup: volonterski dodatak istraživanjima o radnoj snazi 2.4. Optimalna strategija za prikupljanje najbitnijih karakteristika volonterskog rada, koja je

sasvim u skladu sa gore navedenim kriterijima, jeste da se dodaju pažljivo kreirani „volonterski dodaci“ istraživanjima o radnoj snazi koja se povremeno obavljaju na nacionalnom nivou.

2.5. Istraživanja o radnoj snazi nude posebno korisnu platformu za mjerenje volonterskog rada iz više razloga:

a) Predstavljaju najčešće i najredovnije programe za prikupljanje zvaničnih podataka; b) Usmjerena su na domaćinstva i tako omogućuju da se identifikuju sva radno angažovana

lica, uključujući i volonterski rad koji se ne obavlja kroz registrovane i lako prepoznatljive organizacije;

c) U mogućnosti su da identifikuju volonterski rad koji se obavlja kroz registrovane organizacije bolje nego što to čine same organizacije, jer one često ne zadržavaju kompletne podatke o svojim neplaćenim radnicima;

d) Pokrivaju cjelokupno stanovništvo jedne zemlje; e) Uglavnom koriste velike uzorke; f) Prikupljaju važne demografske podatke o ispitanicima; g) Njima upravlja visoko profesionalno osoblje, koje posjeduje alate za mjerenje rada i

njegovih karakteristika; h) Omogućavaju posmatranje volonterskog rada u istom klasifikacionom okviru u kojem se

posmatra plaćeni rad, dajući tako jednu kompletnu sliku tržišta rada; i) Pomažu tačnom vrednovanju volonterskog rada (kako će biti detaljnije opisano u

Poglavlju 6.); j) Pokrivaju i druge aspekte rada (plaćeno zaposlenje, radno vrijeme, nezaposlenost,

nedovoljna zaposlenost i dohodak vezan za zapošljavanje), što čini bavljenje i volonterskim radom prirodnom posljedicom, jer tako ispitanici sa olakšanjem mogu da se prisjećaju volonterskih iskustava;

k) Već funkcionišu po tačno određenim procedurama, kojima su definisani i slučajevi pristrasnosti i grešaka, pa tako obezbjeđuju pouzdanost;

l) Nude veoma ekonomičan način da se prikupi bar ograničen broj ključnih informacija o konturama volonterskog rada u jednoj zemlji;

m) Dokazala su se uspješnim prilikom prikupljanja podatka o volonterskom radu u određenom broju zemalja, uključujući Kanadu i Sjedinjene Američke Države, bez

8


9

negativnih posljedica po istraživanja o radnoj snazi, a uz visok stepen pruženih odgovora na pitanja vezana za volontiranje.

2.6. Oslanjanje na istraživanja o ranoj snazi, kao na platformu za predloženo mjerenje volonterskog rada, nameće jednako određena ograničenja, kao i prednosti. Najznačajnije je da se ograničava obim tema koje se mogu istražiti, budući da istraživanja radne snage mogu da posvete jedno ograničeno vrijeme istraživanju onih tema koje nisu vezane isključivo za zapošljavanje. Ipak, moguće je kreirati jedan volonterski dodatak koji se može lijepo uklopiti u istraživanje o radnoj snazi, a u isto vrijeme omogućuje i da se dođe do ključnih, najznačajnijih informacija o volonterskom radu. Nakon kratke rasprave o drugim istraživačkim platformama, u ostatku ovog Priručnika navode se i moguće karakteristike dizajna ovog volonterskog dijela, koje bi učinile ovaj posao mogućim. Ovo, na samom početku, uključuje i predloženu definiciju „volonterskog rada.“

Alternativne platforme za istraživanja 2.7. Iako istraživanja o radnoj snazi nude optimalnu platformu za mjerenje volonterskog rada, i

neke druge platforme, kao što su opšta društvena istraživanja, ankete o korištenju vremena ili nezavisna istraživanja, takođe nude određene prednosti i neke zemlje mogu izabrati da ih koriste da bi zabilježile podatke o volonterskom radu. Jedna od prednosti ovih platformi jeste i sposobnost da se pozabave širim aspektima volontiranja. Potencijalni nedostaci ovakvih platformi jesu njihovi relativni troškovi, manji uzorci, te ranjivost u vrijeme budžetskih ograničenja.

2.8. U skladu sa prijedlozima UN-ove Ekonomske komisije za evropsku Radnu grupu za standardizaciju volontiranja (2007.) kojima se pozivaju zemlje za veći stepen standardizacije istraživanja kojima se mjeri volontiranje, čak i one zemlje koje koriste druge platforme snažno se ohrabruju da uključe u te platforme ključne karakteristike istraživačkog modula predloženog u ovom Priručniku, da bi omogućile pouzdana međunarodna poređenja. O tim karakteristikama biće više riječi u Poglavlju 7. ovog Priručnika, ali ovdje ćemo navesti šta one uključuju:

a) obuhvatanje što je moguće većeg broja stanovništva, da bi se zabilježili svi bitni faktori kada je u pitanju populacija;

b) korištenje definicije „volonterskog rada“ koja je sadržana u istraživačkom modulu predloženom u ovom Priručniku, ali i korištenje terminologije koja je upotrijebljena da bi se opisala definicija;

c) pokrivanje svih formi volonterskog rada (tj. volontiranje realizovano za ili kroz organizacije i volonterski rad realizovan neposredno za pojedince);

d) pokrivanje varijabli koje su dio preporučenog istraživačkog modula: količina vremena koje ulažu volonteri (realni realizovani sati rada), vrsta aktivnosti (zanimanje), oblast u kojoj se obavlja volontiranje (polje rada ili ekonomska aktivnost) i mjesto organizovanog volonterskog rada (institucionalni sektor);

e) sposobnost da se volonterske aktivnosti „prevedu“ u standardna zanimanja i industrijske kodove, da bi se dozvolile dodatne analize tržišta rada, uključujući dodjeljivanje ekonomske vrijednosti volonterskom radu.

POGLAVLJE 3 DEFINISANJE VOLONTERSKOG RADA Uvod 3.1. Da bi bili u mogućnosti da mjerimo bilo koji fenomen, najprije je neophodno da se isti

definiše. Ovaj zadatak predstavlja poseban izazov u slučaju definisanja volonterskog rada i to iz niza razloga.

a) Termin „volonter“ ili „volontiranje“ nisu široko shvaćeni u svim krajevima svijeta, a postoji i niz negativnih konotacija u nekim društvima, gdje je „primoranost“ na volontiranje bila jedna široko rasprostranjena praksa;

b) U nekim društvima, „pomoć“ ili „pružanje podrške“ smatraju se jednim od očekivanja kulture naroda, tako da je veoma teško razdvojiti volontiranje od ovih vrsta aktivnosti. Pa čak i u okruženjima gdje se značajno odvija volontiranje, ispitanici možda neće prepoznati sopstvene aktivnosti kao dio nečeg posebnog ili pod karakterističnim nazivom „volonterski rad“ – budući da je to jednostavno jedan sastavni dio života u zajednici.

c) Dok se volontiranje uopšte posmatra kao aktivnost koja se odvija bez novčane nadoknade, nije neuobičajeno da postoji neki oblik pomoći za volontere, kao što je obezbjeđivanje obroka ili pokrivanje simboličnih troškova nastalih volontiranjem. Upravo zato je i neophodno da se razlikuju djelimično pokrivanja te vrste troškova i pružanje izdržavanja uz stvarnu nadonadu.

d) Uopšteno govoreći, podrška koj se pruža članu nečije porodice, pa čak i najuže porodice, a bez novčane nadoknade, nije volonterski rad. Međutim, šta to čini porodicu, pa čak i najužu porodicu, definicija je koja se značajno razlikuje od zemlje do zemlje i od kulture do kulture, a razlikovanje ovih termina u praksi je izuzetno teško postići.

3.2. Svrha ovog poglavlja jeste da prikaže definiciju volonterskog rada koja se preporučuje Priručnikom kod istraživanja na temu radne snage ili drugih ispitivanja usmjerenih na domaćinstva, te da objasni kako se ova definicija nosi sa nekim od izazova kod definisanja „volonterskog rada.“ Da bi to bilo moguće, ovo poglavlje počinje sa pregledom nekih postojećih definicija volonterskog rada koje koriste određena statistička odjeljenja i međunarodne organizacije. U tom kontekstu se predstavlja i definicija koja je predložena Priručnikom. Na kraju, ovo poglavlje detaljno pojašnjava presudne karakteristike predložene definicije i okolnosti koje su dovele do njihovog uključivanja.

Postojeće međunarodne definicije volonterskog rada 3.3. Jedan broj statističkih odjeljenja, međunarodnih organizacija i istraživača širom svijeta već su

razvili istraživanja volonterskih aktivnosti. Definicije ovih aktivnosti koje su korištene u postojećim istraživanjima pružaju korisne smjernice u procesu kovanja definicije za tip rada koji ovdje predlažemo, a koja će biti formirana uz jednu opštu saglasnost. Nekoliko primjera ovih ranijih pristupa pronaći ćete na Tabeli 3.1.

3.4. Ove definicije imaju određeni broj zajedničkih elemenata, kojima se naglašava da volonterski rad uključuje uslugu ili aktivnost koja se obavlja bez novčane nadoknade, a za dobrobit zajednice, životne sredine i lica koja nisu najbliži rođaci ili članovi domaćinstva. Ono u čemu se definicije razlikuju jeste pristup tome da li uključuju termin „volonter“, da li obuhvataju i neposrednu pomoć pojedincima ili samo aktivnost koja se obavlja kroz neku neprofitnu ili drugu organizaciju, da li se svrha ili motivacija vežu za određenu aktivnost, da li uključuju samo usluge koje se obezbjeđuju ili i one aktivnosti kroz koje je došlo do proizvodnje određenih dobara, i da li je primarni korisnik osoba ili stvar za koju se volonter zalaže, društvo u cjelini ili neki „ideal.“

10

Definisanje volonterskog rada

Okvir 3.1

Prethodni pokušaji definisanja volonterskog rada

Bilo koja aktivnost koja uključuje utrošeno vrijeme, nije plaćena, a od koristi je nekome (pojedincu ili grupama) i nije niti predstavlja dodatak angažovanju za bliske rođake, ili doprinosi životnoj sredini (Nacionalni centar za društvena istraživanja i Institut za istaživanje volontiranja, 2007.).

Ljudi koji obavljaju usluge bez novčane nadoknade, za dobrobit neke dobrotvorne ili druge neprofitne organizacije. Ovo uključuje bilo kakvu neplaćnu pomoć koja se obezbjeđuje za škole, religijske organizacije, sportska i druga udruženja u zajednici (Statistike Kanade 2006.).

Neplaćeni rad koji se obavlja za neprofitne institucije (Bjarne Ibsen, 1992.).

Osobe koje obavljaju neplaćene volonterske aktivnosti... kroz ili za organizaciju. (Biro za statistiku rada, SAD, 2008.).

Volonterski rad je onaj rad koju neko lice obavlja svojom slobodnom voljom, kada ulaže vrijeme i usluge za dobrobit drugih ili za ostvarenje cilja kojim se ne ostvaruje profit, a za koji ne postoji oblik plaćanja u novcu ili robi (Butcher, 2010.).

Posvećenost vremena, energije ili vještina, koje neko daje svojom dobrom voljom i bez novčane nadoknade. Volonteri pomažu drugima u obavljanju aktivnosti koje su namjerene postizanju javnog dobra i dobrobiti društva. Pomoć svojim članovima porodice ne smatra se volonterskom aktivnosti (Ministarstvo unutrašnjih poslova u vladi Estonije, 2006.).

Širok spektar aktivnosti, uključujući tradicionalne forme međusobne pomoći i samopomoći, formalno obavljanje usluga i drugi oblici građanskog učešća, koje se obavljaju slobodnom voljom, za opšte javno dobro, a gdje novčana nadoknada nije glavni motivacioni faktor (Generalna skupština Ujedinjenih nacija, 2001.).

Rad bez novčane nadoknade ili zakonske obaveze, koji se obavlja za lica koja žive van volonterovog sopstvenog domaćinstva (Ujedinjene nacije, 2003., paragraf 4.45).

11


Predložena definicija i obrazloženje 3.5. Upravo zahvaljujući tim ranijim naporima, kao i informacijama Savjetodavne grupe neprofitnih

eksperata i grupe stručnjaka okupljenih od strane Međunarodne organizacije rada, ovim Priručnikom predlažemo slijedeću radnu definiciju „volonterskog rada“:

Neplaćeni, neobavezni rad, odnosno vrijeme koje pojedinci daju a zauzvrat ne očekuju novčanu nadoknadu, za aktivnosti koje se obavljaju kroz organizaciju ili direktno za druga lica van vlastitog domaćinstva.

Ključne karakteristike i obrazloženja 3.6. Određeni broj ključnih karakteristika ove definicije i aktivnosti koje ona prepoznaje kao

„volonterski rad“ zaslužuju posebnu pažnju:

(a) Uključuje rad. Ovo znači da ona uključuje aktivnosti kojima se proizvode dobra i/ili usluge koje mogu donijeti potencijalnu vrijednost njihovim primaocu. Dva elementa ovdje zahtijevaju posebnu pažnju:

1. Volontiranje je rad. Djelatnost koja se mjeri treba da doprinese proizvodnji dobara i usluga koje spadaju pod opšte granice proizvodnje u ekonomiji na način definisan u Sistemu nacionalnih računa (SNA). Ovo znači da se aktivnost ne obavlja isključivo zbog koristi ili zadovoljstva lica koje je obavlja ili članova njegovog domaćinstva. Prema tome, sviranje muzičkog instrumenta samo zbog sopstvenog zadovoljstva ne smatra se radom, pa tako i nije „volonterski rad“; ali sviranje muzičkog instrumenta (bez novčane nadoknade) na zadovoljstvo korisnika domova za stare/ljude u zajednici jeste. Slično tome, obuke i obrazovne aktivnosti ne smatraju se volonterskim radom zato što obično ne proizvode rezultat koji bi se mogao svesti pod ekonomske granice proizvodnje, pa se tako ne slažu sa definicijom „rada.“ Najveći dio volonterskog rada nalazi se unutar međunarodnog koncepta zapošljavanja, ali postoje volonterske aktivnosti koje su iznad toga. (Za detaljnu raspravu o odnosima koji vladaju među konceptima rada, zapošljavanja i volonterskog rada u Sistemu nacionalnih računa – pogledajte Aneks IV).

2. Da bi se smatralo volonterom, lice mora da obavi „nešto“ volonterskog rada tokom jednog određenog vremenskog intervala. Po međunarodnoj definiciji zaposlenja, to „nešto“ obično podrazumijeva najmanje jedan sat tokom određenog intervala (tokom jednog dana ili jedne sedmice). Međutim, treba imati u vidu da volontiranje može biti izvedeno i u periodu kraćem od ovoga. Minimalan prag od sat vremena potencijalno potcjenjuje jedan značajan broj volontera i znatnu količinu volonterskog rada, posebno u slučajevima kada volontiranje traje kratko, ali se obavlja na redovnoj osnovi. Istraživanja o volontiranju iz Australije, Kanade i evropska istraživanja o korištenju vremena pokazuju da ljudi uglavnom volontiraju u prosjeku manje od jednog sata sedmično (Biro za statistiku Australije 2006., tabela 16; Statistike Kanade 2006., šema 2.1; Statistike Švedske 2010., tabela o prosječnim satnicama: minuti na dan – aktivnost). Prema tome, sve dok se volonterska aktivnost posmatra kao rad u odnosu na slobodno vrijeme, i dalje se može smatrati volonterskim radom, čak i ako se obavlja kraće od jednog sata tokom određenog vremenskog perioda.

(b) Neplaćen je. Volonterski rad je, po definiciji, rad bez novčane nadoknade ili kompenzacije u novcu ili robi. Međutim, mogući su neki oblici novčane ili robne nadoknade, a da se ova osobina definicije ne naruši:

12


I Volonterima se mogu nadoknaditi oni troškovi koji nastanu tokom njihove volonterske aktivnosti, a koje su platili iz svog džepa (npr. putni ili troškovi opreme);

II Usluge poput obroka ili prevoza mogu se obezbjediti volonterima sve dok njihova vrijednost nije jednaka ili prevazilazi domaću tržišnu vrijednost rada;

III Volonteri mogu da primaju stipendije kojima bi pokrili svoje osnovne životne troškove, sve dok te stipendije ne zavise od lokalne tržišne vrijedonsti, kvaliteta ili kvantiteta rada, ili njegovih ishoda (ukoliko ih ima);

IV Volonterima se mogu dati simbolični pokloni ili drugi slični izrazi zahvalnosti za volonterski rad, sve dok njihova vrijednost nije jednaka lokalnoj tržišnoj vrijednosti rada;

V Da li je vrijednost bilo kakve nadoknade smatrana jednakom ili većom od tržišne vrijednosti rada - vjerovatno će zavisiti od sredine do sredine. Obezbjeđivanje hrane u niskoplatežnim područjima, na primjer, moglo bi da predstavlja značajnu nadoknadu. Svaka zemlja trebala bi da postavi ove odluke u zavisnosti od običaja zajednice, a administratori istraživanja mogli bi da uključe krajnje odluke u uputstva za sprovođenje istraživanja;

VI Volonteri mogu da prime nenovčanu korist od volontiranja u vidu razvoja vještina, uspostavljanja društvenih veza, kontakata vezanih za posao, sticanja društvenog položaja i osjećanja lične vrijednosti;

VII Programi korporativnog volontiranja predstavljaju jednu drugačiju situaciju, jer neka preduzeća obezbjeđuju podsticaje za radnike koje učestvuju u ovakvim programima, i to u vidu plaćenih slobodnih dana. Tamo gdje postoje takvi podsticaji, aktivnost koja nastaje kao rezultat krši pravilo preporučene definicije o „neplaćenom“, pa se ovakva aktivnost ne bi trebala smatrati volonterskim radom. Umjesto toga, ovo bi trebalo da se smatra dobrovoljnim doprinosom preduzeća. S druge strane, tamo gdje ohrabrivanje postaje oblik organizovanja grupnih volonterskih aktivnosti bez novčane nadoknade učesnicima, kao rezultat nastaje aktivnost koja može da se okvalifikuje kao volonterski rad;

VIII Uopšteno govoreći, volonterska aktivnost koja prati plaćeni rad ne bi mogla da se smatra volonterskim radom (npr. ukoliko vozač kamiona primi na vožnju autostopera tokom svojih plaćenih radnih sati – to nije volonterski rad).

(c) On nije obavezan ili obavezujući. Volonterska aktivnost mora da podrazumijeva značajnu dozu izbora. Lica koja su angažovana na ovim aktivnostima rade to svojom slobodnom voljom, a da pri tome nisu zakonski ili na drugi način obavezni ili prinuđeni to da rade. Neplaćeni rad određen sudskom odlukom, rad koji predstavlja dio zatvorske kazne ili alternativu služenju vojnog roka ne predstavljaju volonterski rad. Međutim, društvene obaveze, kao što su pritisak vršnjaka, roditelja ili očekivanja određene društvene grupe ne čine aktivnost obavezujućom.

I Neplaćena stručna praksa koja je potrebna da bi se ostvarilo zaposlenje, stažiranja i volonterski rad studenata potreban da bi ispunili sve uslove za diplomiranje i/ili nastavak školskog ili programa obuke krše neobavezujuću karakteristiku definicije i ne treba da se smatraju volonterskim radom.

II Dodavanje takozvanih „filter pitanja“ istraživanju o volonterskom radu, a koja se tiču stepena obaveze prilikom angažmana, može u biti bitno u nekim kontekstima, posebno u zemljama u kojima je na snazi obavezna nacionalna služba umjesto služenja vojnog roka ili onim zemljama u kojima se redovno praktikuje rad u zajednici po osnovu donešene sudske odluke. Primjeri „filter pitanja“ za obavezne usluge nude se u Poglavlju 7 ovog Priručnika.

III Mladi ljudi nemaju pravnu sposobnost da donesu samostalnu odluku o angažovanju ili odbijanju angažovanja u aktivnostima, pa se kriterij „neobavezujući“ definicije volonterskog rada ne može ispuniti ukoliko se ne uvedu neka ograničenja. Ovaj Priručnik predlaže minimalni starosni prag za mjerenje volonterskog rada. Taj preporučeni starosni prag iznosi 15 i više godina, ali neke zemlje će možda donijeti

13


odluku da ova granica bude i niža, u zavisnosti od toga da li je to u lokalnim okolnostima opravdano (npr. ukoliko je minimalna starosna granica za zaposlenje i nezaposlenost drugačija od ponuđene). Za potrebe međunarodnih poređenja, zemlje koje koriste drugačiju starosnu granicu za definisanje okvira volonterskog rada trebalo bi to da prijave.

(d) Definicija podržava i „neposredno“ volontiranje, tj. volonterske aktivnosti koje se odvijaju direktno za druga domaćinstva i volontiranje koje se odvija „u organizacijama“, tj. volontiranje koje se obavlja preko neprofitnih institucija ili drugih tipova organizacija. Definicija volonterskog rada koja se preporučuje ovim Priručnikom i sadržana je u istraživačkom modulu koji ga prati pokriva oba tipa volontiranja. Tako je zato što je, u nekim zemljama, direktno volontiranje bar jednako važno kao i volontiranje preko organizacija, a posebno u zemljama ili regionima gdje ima manje neprofitnih organizacija preko kojih ljudi mogu volontirati. Ograničavanje volonterskog rada na aktivnosti koje se obavljaju samo kroz određeni tip organizacije učinilo bi definiciju u potpunosti zavisnom od njihovog prisustva, a ono je veoma promjenjivo u raznim zemljama. Iako obje forme volontiranja spadaju pod definiciju volonterskog rada koja se ovdje predlaže, veoma je važno razdvajanje podataka o njima u svrhu klasifikacije i izvještavanja. Na primjer, samo volonterski rad koji se odvija preko organizacija a za neprofitne institucije može da se računa za satelitske račune neprofitnih institucija.

(e) Ne prihvata koncept rada bez novčane nadoknade za članove volonterovog sopstvenog domaćinstva. Većina stručnjaka o volontiranju složila bi se sa tim da se rad koji neko obavlja za članove svoje porodice, posebno svoje „najuže“ porodice, ne može nazvati volonterskim radom. Međutim, kao što smo i ranije spominjali, problem nastaje onda kada „porodicu“ smatramo jedinicom posmatranja zbog definicije „porodice“ ili „najuže porodice“, što je neprecizno, jer se ove definicije razlikuju u različitim zemljama i kulturama3. Umjesto korištenja ovog nepreciznog termina, ova definicija preporučuje upotrebu termina koji je uobičajen kod istraživanja radnog instituta, a on glasi „domaćinstvo“, odnosno lica koja žive na istoj stambenoj jedinici, koja je i jedinica posmatranja. Ovaj termin je precizniji, ali takođe sa sobom nosi i određene komplikacije:

I Postavljanje granica na nivo domaćinstva uticaće na stope direktnih volontiranja u različitim zemljama – upravo zbog kulturoloških razlika koje se odnose na definisanje obima članova porodice koji obično žive u istom domaćinstvu. Neke zemlje će možda morati uzeti ovo u obzir kada podnose izvještaje o rasprostranjenosti volonterskog rada. One zemlje koje žele da budu preciznije na ovu temu imaće mogućnost korištenja neobaveznog filtera pitanja u istraživačkom modulu, kao što su ona pitanja koja se nude u Poglavlju 7.

II Hraniteljske porodice takođe predstavljaju jedan poseban izazov. Hraniteljske porodice mogu se posmatrati pod prizmom volonterskog rada u slučajevima da je (1) u pitanju kratkoročna aktivnost u trajanju od nekoliko dana ili sedmica, (2) da postoji jasno razumijevanje o tome da dijete neće ostati u hraniteljskoj porodici kada se pronađe trajni način zbrinjavanja i, onda, neće biti dio „domaćinstva“ hraniteljske porodice, i (3) da stipendija koja se prima iznosi manje od stvarnih troškova ponuđenih usluga ili nastalih troškova. Međutim, tamo gdje dijete ostaje na jednoj dugoročnoj osnovi, ono postaje ravnopravan član tog domaćinstva, pa time hraniteljsko roditeljstvo izlazi iz okvira volonterskog rada. Čak i u slučajevima gdje

3 Za interesantnu ilustraciju ove kompleksne teme u kontekstu kulturne tradicije populacije Maora na Novom Zelandu pogledajte izvještaj koji je sastavila Kancelarija za Zajednicu i volonterski sector Novog Zelanda: http://www.ocvs.govt.nz/documents/work-pragramme/encouraging-participation/volunteering-research/mahi-aroha.pdf.

14

http://www.ocvs.govt.nz/documents/work-pragramme/encouraging-participation/volunteering-research/mahi-aroha.pdf

http://www.ocvs.govt.nz/documents/work-pragramme/encouraging-participation/volunteering-research/mahi-aroha.pdf


je hraniteljsko roditeljstvo kratkoročna aktivnost, veoma je teško razlikovati one sate kada roditelji volontiraju od sati koje su posvećene drugim aktivnostima u domaćinstvu, a time ih i izračunati i vrednovati. Zemlje u kojima je ova vrsta aktivnosti široko rasprostranjena moraće formulisati neko jednostavno pravilo da bi ograničile broj sati koje roditelji/hranitelji mogu legitimno uložiti tokom jednog dana ili sedmice.

(f) Uključuje volontiranje koje nastaje bez obaveze i u svakom tipu institucionalnih okvira: neprofitnim organizacijama, vladinim institucijama, privatnim kompanijama, i „drugima“. Predloženo istraživanje teži da razlikuje ove tipove institucionalnih okvira volonterskog rada.

(g) Ne ograničava spektar volonterskog rada na određene korisnike. Volonterski rad može se obavljati za dobrobit jedne vrste organizacija i stvari za koje se bore, uključujući i ljude, životnu sredinu, životinje, širu zajednicu, itd.

3.7. Primjeri aktivnosti za koje se smatra da se nalaze u i van okvira predložene definicije ovog Priručnika prikazani su u Tabeli 3.1.

15


16

Tabela 3.1. Primjeri volonterskog rada za koje se smatra da su unutar i van okvira preporučene definicije U okviru definicije Van okvira definicije Kupovanje namirnica za starijeg komšiju Kupovanje namirnica za sopstveno domaćinstvo Rad u kuhinji i priprema obroka za beskućnike Kuhanje obroka za svoju porodicu Volontiranje u državnoj školi na poziciji učitelja

Pomaganje sopstvenom djetetu sa domaćim zadacima

Obavljanje sindikalnih obaveza u svoje slobodno vrijeme

Obavljanje sindikalnih obaveza u radon vrijeme

Učestvovanje u akivnosti čišćenja koju organizuje mjesna zajednica

Čišćenje sopstvene kuće ili dvorišta

Pomaganje orgainzaciji u kreiranju i održavanju internet stranice

Učešće u društvenim aktivnostima zasnovanim na internetu (MySpace ili Facebook)

Rad na registraciji birača za izbore Glasanje Podjela hrane, medicinske ili materijalne pomoći u skloništu

Vožnja supružnika u bolnicu zbog medicinske intervencije

Obavljanje dužnosti vratara ili drugi rad u vjerskoj organizaciji

Prisustvo vjerskoj službi

Pomoć neprofitnoj organizaciji koja se bavi problemima životne sredine da prikupi uzorke vode, a bez novčane nadoknade

Istraživanje za sopstveno zanimanje

Pružanje besplatne pravne pomoći u agencijama koje se time bave

Primanje nadoknade za pravni savjet ili uslugu

Obavljanje dužnosti trenera u dječijoj sportskoj ligi, uključujući i onu u koju je uključeno i vlastito dijete (volontera)

Pomaganje svome djetetu da upražnjava neki sport

Pravljenje odjeće za djecu sa poteškoćama u razvoju

Pravljenje i popravka odjeće za svoje dijete

Pravljenje domaćinstva za porodice bez domova

Angažovanje na kućnim poslovima u sopstvenom domaćinstvu

Pomoć ugroženim životinjama koje su žrtve ekoloških katastrofa

Biti plaćen od strane orgaizacije koja se brine o zlostavljanim životinjama

Pružanje hraniteljskih usluga na kratkoročnoj osnovi

Pružanje hraniteljskih usluga na dugoročnoj osnovi

Pružanje savjetodavne podrške ili mentorstva drugoj osobi, a bez novčane nadoknade

Savjetovanje komšije tokom prijateljskog razgovora

Volontiranje sa radnim kolegama van radnog vremena, a na aktivnostima za koje nisu plaćeni

Volontiranje tokom plaćenog odsustva koje je garantovano od strane poslodavca

Krpljenje deke za bolesnog komšiju Krpljenje deke za bolesnog člana domaćinstva Odvođenje komšije na ljekarski pregled Vožnja komšije na posao

POGLAVLJE 4 NAJZNAČAJNIJE OSOBINE PREPORUČENOG MODELA Uvod 4.1. Ranija iskustva pružila su u velikom broju zemalja dokaz da istraživanja usmjerena na

domaćinstva, a posebno istraživanja o radnoj snazi, nude jedno izvodljivo i isplativo sredstvo za prikupljanje razumnih procjena o prirodi i obimu volonterskog rada u jednoj zemlji. U isto vrijeme, iskustva ovih zemalja podvlače značaj ključnih izbora prilikom kreiranja instrumenata istraživanja koji će se koristiti za mjerenje ove vrste rada.

4.2. Među ovim ključnim izborima za kreiranje istraživanja nalaze se:

1. osnovna struktura istraživanja,obim i broj korištenih oznaka, 2. vremenski period na koji se poziva ispitanik, 3. klasifikacija koja se koristi da se razlikuju volonterske aktivnosti, 4. način izražavanja – korištena terminologija.

4.3. Ovi izbori su pažljivo ispitani tokom kreiranja istraživačkog modula koji preporučujemo ovim Priručnikom. U ovom poglavlju se naglašava na koji način se rukovodilo ovim i drugim temama prilikom kreiranja istraživačkog modula koji ovaj Priručnik preporučuje. Sam modul možete pronaći u Tabeli 4.1 na kraju ovog poglavlja.

Sveukupna struktura — fokus aktivnosti 4.4. Istraživački modul koji ovdje preporučujemo formiran je oko individualnih volonterskih

aktivnosti. Odnosno, od ispitanika se traži da identifikuju bilo koju aktivnost u koju su bili uključeni tokom određenog referentnog perioda, a koja odgovara definiciji volonterskog rada. Oni zatim, treba da odgovore na niz pitanja o učestalosti, vremenskom angažmanu, tipu rada i predznaku svake od aktivnosti. Ovaj pristup zadržava tokom intervjua fokus na tome šta je ispitanik zaista radio, jer ispitanici se lakše identifikuju sa pitanjima o tome šta su radili nego sa pitanjima o organizacijama ili drugim strukturama za koje su radili. Na ovaj način, tim koji je kreirao upitnik očekuje da se ispitanici uključe u istraživanje na efektniji način. Svaka pojedinačna aktivnost potom se klasifikuje u određeni tip djelatnosti i to uz pomoć standardnog međunarodnog sistema klasifikacije zanimanja, ali o tome će biti više riječi u Poglavlju 5. Ne samo da ovaj način pomaže jasnijem razumijevanju sadržaja volonterskog rada, već će pomoći i procjeni ekonomske vrijednosti takvog rada, kao što je navedeno u Poglavlju 6. I zaista, jedna od sjajnih prednosti korištenja ispitivanja o radnoj snazi kao platforme za mjerenje volonterskog rada jeste ta da ova istraživanja već koriste standardne međunarodne sisteme klasifikacije da prepoznaju tipove djelatnosti/zanimanja, ali i vješte šifrante koji s upoznati sa ovim sistemima. U Poglavlju 5. pronaći ćete više detalja o šifrarnicima već postojećih zanimanja, ali i preporuku ovog Priručnika da ih koristite i za klasifikaciju volonterskog rada.

Korištenje termina “volontiranje” ili “volonterski rad” 4.5. Termini „volontiranje“ ili „volonterski rad“ nisu korišteni u modelu koji se preporučuje.

Razlog leži u tome što je dosadašnje iskustvo pokazalo da se ovi termini različito shvataju u različitim okruženjima i nisu korisni kod izvlačenja preciznih odgovora. Umjesto toga, od ispitanika se jednostavno traži da kažu da li su se angažovali u „neplaćenom, dobrovoljnom radu, odnosno da li su donirali svoje vrijeme besplatno na aktivnostima koje su realizovane ili kroz neku organizaciju ili neposredno za druga lica van svog domaćinstva.“

Blic pitanja 4.6. Budući da je volonterski rad često dvosmisleno shvatan i predstavlja predmet kulturnih

razlika, a često predstavlja i oblik ponašanja koji se javlja u nepravilnim razmacima na relativno kratak vremenski period, tačno prisjećanje ovog tipa aktivnosti za mnoge ljude može predstavljati problem. Da bi se smanjile ove poteškoće, te pojasnila definicija volontiranja

17


samim ispitanicima, istraživanja o volonterskom radu često uključuju i blic pitanja. Upravo ona treba da pomognu ispitaniku da se prisjeti svojih postupaka u prošlosti.

4.7. Dva su metoda postavljanja ove vrste pitanja na raspolaganja onima koji se bave mjerenjem volonterskog rada i nazivaju se pitanjima većeg ili manjeg “kapaciteta”. Pitanja većeg kapaciteta podrazumjevaju jedan veći niz Da/Ne pitanja o speficičnim volonterskim aktivnostima u kojima je ispitanik možda učestvovao, a zatim i ispitivanje ispitanika o detaljima svake aktivnosti na koju je odgovoreno sa “Da”. Pristup ispitaniku kod pitanja manjeg kapaciteta podrazumjeva postavljanjanje jednog, otvorenog pitanja o tome da li je bio uključen u volonterski rad, da bi odmah potom uslijedila pitanja o svim aktivnostima o kojima je bilo riječi u odgovoru na prethodno pitanje.

4.8. Kod pitanja većeg kapaciteta, prednost pristupa je u jednostavnosti i specifičnosti koje omogućuju da se na odgovarajući način uključe sve one volonterske aktivnosti koje se često previde. S druge strane, ovaj pristup značajno povećava vrijeme potrebno da se administrira istraživanje, a samim tim i njegove troškove, zato što anketari treba da nastave ispitivanje kroz cijeli spisak uputstava. Osim toga, previše uputstava može da skrene pažnju, zbuni neke ispitanike ili ih obeshrabri uopšte od davanja odgovora (i tako potencijalno dovede do povećanja stope neodgovaranja na pitanja). Na kraju, bez obzira na to koliko su opširna, ova uputstva još uvijek mogu izostaviti određene tipove aktivnosti koje padaju pod okvir volonterskog rada. S druge strane, korištenje pristupa postavljanja pitanja manjeg kapaciteta, gdje se postavlja samo jedno direktno pitanje, praktično bez uputstava, može dovesti do izostavljanja značajne količine volonterskog rada. Na taj način ne uspijeva se dovoljno jasno popraviti slika u glavama ispitanika o tome koji sve dijapazon aktivnosti ulazi u okvir istraživanja.

4.9. S obzirom na to da je cilj ovog Priručnika integracija istraživanja o volontiranju u istraživanja o radnoj snazi i to bez narušavanja principa pouzdanosti, ovdje se predlaže kompromis između ova dva pristupa u istraživanju. Ispitanicima se pomaže da shvate šta je fokus ovog modula time što im se postavljaju početna Da/Ne pitanja o tome da li su bili dio neke, po definiciji, volonterske aktivnosti. Oni ispitanici koji odgovore sa “Da” na to prvo pitanje, prelaze na skup pitanja o tipu, satima i institucionalnom kontekstu njihovog volonterskog rada. Taj process se zatim ponavlja dok ispitanik ne prijavi sve dodatne aktivnosti koje se vode pod volonterskim radom. Ovo znači i to da dužinu intervjua određuje broj aktivnosti koje ispitanik prijavi. Iskustvo sa ovim vidom istraživanja nam otkriva da velika većina ispitanika rijetko prepozna više od jedne ili dvije odgovarajuće aktivnosti.

4.10. Ispitanicima koji odgovore sa “Ne” na to prvo pitanje pročitaće se lista širih tipova mogućih volonterskih aktivnosti, a od njih će biti traženo da sa “Da” ili “Ne” odgovore da li su bili angažovani u volonterskog aktivnosti tog tipa. Njima će, zatim, biti postavljana pitanja o tipu, satima i institucionalnom kontekstu svake od volonterskih aktivnosti za koju su odgovorili sa “Da”.

4.11. Istraživački modul predložen ovim Priručnikom pruža administratorima set aktivnosti u svrhu jasnijeg ilustrovanja određenih aktivnosti, ali zemlje mogu izabrati da usvoje ovaj modul i prilagode ove ilustrovane primjere volonterskih aktivnosti svom kulturnom kontekstu. O procesu prilagođavanja ovog istraživanja lokalnim kontekstima biće više riječi u Poglavlju 7.

4.12. U onim slučajevima u kojima će istraživački modul biti realizovan lično, intervjuima “licem u lice”, korištenje pokaznih karata će možda biti efektivniji način da se ispitanicima pojasne specifični primjeri volonterskih aktivnosti. Ta vrsta pokaznih primjera trebala bi biti pažljivo odabrana u saradnji sa lokalnim stručnjacima za volontiranje, da bi se omogućilo da su primjeri sa karata bitni i da odgovaraju lokalnoj volonterskoj stvarnosti.

18

Ciljane varijable i klasifikacija

Referentni period 4.13. U poređenju sa plaćenim zaposlenjem, volonterski rad je aktivnost koja se mnogo rjeđe javlja,

a to znači da može doći i do propusta kada su u pitanju određene dimenzije ovog fenomena, posebno ukoliko je referentni period koji se koristi u istraživanju prekratak. S druge strane, ukoliko se pozovemo na predug referentni period, tačnost povratnih informacija je, takođe, upitna.

4.14. Istraživački modul predložen u ovom Priručniku sadrži jedan kompromis kada su u pitanju referentni periodi, i to između perioda od jedne sedmice (koji je uobičajen kada su u pitanju istraživanja o radnoj snazi) i onog od jedne godine (koji se često koristi kod istraživanja o volonterskom radu). Konkretno, Priručnik predlaže referentni period od četiri sedmice. Ovaj pristup je u skladu sa praksom koju koriste mnoga istraživanja radne snage, koristeći veće vremenske intervale da bi uspjeli zabilježiti proporcije onih učešća u radnoj snazi koja ne predstavljaju redovan radni odnos. Na primjer, kriterijum “portage za poslom” u definiciji nezaposlenosti koristi specifičan “nedavni” period, koji u većini zemalja predstavlja upravo pomenuti interval od četiri sedmice. Inicijalno testiranje modula pokazalo je da je referentni period od četiri sedmice sasvim dovoljno dug da bi se zabilježila neregularna aktivnost, ali nije nepotrebno predug da bi se smatralo da je teško doći do povratnih informacija.

4.15. Pored ovog referentnog perioda od četiri sedmice, ovaj istraživački modul predlaže i dodavanje dodatnih blic pitanja, kojima bi se zabilježile aktivnosti u kojima se učestvuje samo jednom ili dva puta godišnje (na primjer, oko vjerskih praznika, jer se taj period možda neće podudariti sa vremenom sprovođenja istraživanja o radnoj snazi). Da bi smanjili opterećenje, ova blic pitanja trebalo bi postavljati samo određenom poduzorku ispitanika domaćinstva.

4.16. U zemljama u kojima se istraživanja o radnoj snazi odvijaju u kontinuitetu i volonterski dodatak može da bude uključen najmanje jednom mjesečno, može se postaviti i kraći referentni period. Kratki referentni periodi nude optimalni odgovor od strane ispitanika, a česta administracija ovog modula može biti od pomoći kada bude trebalo omogućiti zabilježavanje i neučestalih aktivnosti.

Polja rada u kojima se javlja volonterski rad 4.17. Još jedna značajna tema odnosi se na polja rada u kojima se javlja i volonterski rad. Kao što je

to slučaj sa kodiranim zanimanjima, korištenje istraživanja o radnoj snazi kao platform za mjerenje volonterskog rada donosi i određene dodatne vrijednosti. U ovom slučaju, to znači da ova istraživanja koriste standardne sisteme šifrovanja da bi se odredilo polje rada u kojem se javlja volonterski rad. Ovim Priručnikom se predlaže da se koristi isti sistem klasifikacije zanimanja ili polja rada u kojem se javlja volonterski rad. Više detalja o standardnom sistemu šifrovanja zanimanja i o pomoćnim alatkama kod šifrovanja u ovom Priručniku pronaći ćete u Poglavlju 5.

Korištena terminologija i kvantitativne mjere 4.18. Iako prijedlog modula predlaže upotrebu specifične terminologije da bi se identifikovali

mogući tipovi aktivnosti koje spadaju pod one kojima se bavi ovo istraživanje, zemlje mogu da odluče da preduzmu određene korake i odstupe od ove terminologije zato da bi obezbjedile jasnoću i razumijevanje u lokalnom kontekstu. Prijedlogom ovog modula pokušavaju se razviti tačne mjere za količinu vremena volontiranja. Upravo zato što ljudi imaju poteškoće kada treba da navedu skupa više volonterskih aktivnosti, ovo predloženo istraživanje je tu da postavi odvojena pitanja na temu učestalosti svake aktivnosti i njihovog prosječnog trajanja. Ovaj pristup od dva koraka izabran je zato što je ispitanicima jednostavnije da daju odgovore na pitanja o ove dvije vrste informacija, a da onda računar odredi ukupan broj sati, nego da se zahtijeva od ispitanika da prebroje i izračunaju tačan broj volonterskih sati tokom samog intervjua.

19


Tabela 4.1

Preporučeni istraživački model (za referentni period od četiri sedmice)

Korak ili varijabla Pitanje RS_PRAVILO (Molimo naznačite da li se informacije u ovom upitniku odnose na ispitanika lično ili na člana

njegovog/njenog domaćinstva.) POČETAK Do sada su se pitanja odnosila na plaćeni rad. Slijedećih nekoliko pitanja biće vezana za

neplaćeni i neobavezni rad kojim ste se bavili, odnosno za vrijeme koje ste donirali bez novčane nadoknade, a da bi učestvovali u aktivnostima koje se organizuju ili preko organizacija ili u njima učestvujete neposredno za osobe van svog domaćinstva. (Napomena:Pod radom se podrazumjeva aktivnost koja bi, u principu, mogla biti obavljena uz nadoknadu.) (Napomena: Nadoknada troškova nastalih volontiranjem ne diskvalifikuje aktivnost.)

RAD_01 Da li ste u posljednje četiri sedmice (navedite datume unutar ovog intervala) proveli neko vrijeme na ovoj vrsti neplaćene aktivnosti? (Ukoliko je odgovor “Da”, idite na RAD _02. Ukoliko je odgovor “Ne” ili “nisam siguran/na”, idite na BLIC_01)

RAD_02 Molim vas da mi kažete kojom vrstom neplaćene aktivnosti ste se bavili? Molim vas da navedete što više aktivnosti kojih se možete sjetiti. Možete početi sa neplaćenim aktivnostima kojima ste se bavili najskokrije ili onih na kojima ste proveli najviše vremena. (Zabilježite doslovno odgovor zbog šifrovanja koje će nastupiti kasnije.)

SAT_01

Želja mi je da odredimo i ukupan broj volonterskih sati koje ste utrošili na ovim aktivnostima. (podsjetite, zatim, ispitanika na prvu aktivnosti koju je on/ona identifikovao/la od SAT_01do TIP_ORG04 i za svaku dodatno spomenutu aktivnost) u posljednje četiri sedmice. Da li se sjećate koliko ste približno sati posvetili ovim neplaćenim aktivnostima? (Ukoliko je odgovor “Da”, zabilježite navedeni broj sati i idite na TIP_ORG01. Ukoliko je odgovor “Ne” ili “nisam siguran/na), idite na SAT_02)

SAT_02 Ukoliko se ne sjećate ukupnog broja sati, da li biste se možda mogli prisjeiti koliko puta ste bili angažovani na ovoj aktivnosti u posljednje četiri sedmice? (Zabilježite doslovno odgovor zbog predstojećeg kodiranja frekvencije)

SAT_03 A koliko sati ste proveli angažovani na ovom neplaćenom radu (posljednji put kada ste to radili/u prosjeku svaki put kada ste bili angažovani)? (Zabilježite doslovno odgovor)

TIP_ORG01 Da li ste bili angažovani na ovoj neplaćenoj aktivnosti za ili preko neke organizacije? Ukoliko je odgovor “ne”, šifra (neposredno volontiranje) i idite na RAD _03.

TIP_ORG02 Kako se zove organizacija za koju ste obavljali ovu vrstu neplaćenog rada? (Zabilježite doslovno odgovor zbog predstojećeg šifrovanja polja i sektora rada. Ukoliko je spomenuto više od jedne organizacije, ponovite pitanja TIP_ORG03-04 za svaku od organizacija.)

TIP_ORG03 Ukoliko naziv organizacije nije u šifrarniku, ili se šifrarnik ne koristi, pitajte Čime se ta organizacija bavi? ____(najviše je 80 slovnih znakova za pojašnjenje) (Zabilježite doslovno odgovor zbog predstojećeg šifrovanja polja rada.)

TIP_ORG04 Sada ću vam pročitati listu sa četiri tipa organizacije. Molim vas da mi kažete šta najbolje opisuje organizaciju za koju ste radili. A. Dobrotvorna/neprofitna organizacija/NVO/savez/vjerska organizacija B. Poslovni tip C. Vladina institucija D. Drugo, uključujući zajednicu/opštinu E. Nisam siguran/na (Zabilježite doslovno odgovor zbog predstojećeg šifrovanja sektora.) (Ukoliko ispitanik spominje više od jednog tipa aktivnosti, postavljajte pitanja od SAT_01 do TIP_ORG04 za svaku aktivnost odvojeno. A onda nastavite do RAD_03)

RAD_03 Da li postoji neko neplaćeno i neobavezno vrijeme koje donirate bez novčane nadoknade za aktivnosti koje se realizuju ili krot organizacije ili neposredno za druga lica van vašeg sopstvenog domaćinstva (navedite datume koji se odnose na taj period)?

20


Korak ili varijabla Pitanje (Ukoliko je odgovor ”Da”, idite na RAD_02.Ukoliko je odgovor “Ne", nastavite do KRAJ)

BLIC_01

Ponekad ljudi ne matraju das u neke aktivnosti neplaćeni rad. Pročitaću vam listu primjera ove vrste aktivnosti. Ukoliko ste donirali neko vrijeme bez novčane nadoknade na ovakvim aktivnosti tokom protekle četiri sedmice (navedite datume koji se odnose na navedni period), molim vas da odgovorite sa “Da” na svaku od njih dok ih budem čitao/la. Ukoliko to nije bio slučaj, odgovorite samo sa “Ne”.

BLIC_02

Da li ste učestovali u bilo kakvom neplaćenom radu za neku organizaciju u zajednici, kao što je na, primjer, prikupljanje sredstava, pružanje administrativne podrške, učestvovanje u radu odbora škole, biblioteke, zdravstvene institucije, NVO, kluba, saveza, vjerske zajednice ili asocijacije? ___ Da/____ Ne (Napomena: Specifični primjeri aktivnosti za koje se smatra da su od interesovanja za ovo istraživanje variraće od zemlje do zemlje. Međutim, tipovi aktivnosti bi okvirno trebali da ostanu isti, da bi se omogućilo kasnije uspoređivanje sa podacima iz drugih zemalja.)

BLIC_03 Da li učestvujete u aktivnostima čišćenja ili unaprijeđenja vaše zajednice (npr. prikupljanje smeća) ili ste angažovani da unaprijedite snadbjevenost vodom, parkove ili ceste? ___ Da/____ Ne

BLIC_04 Da li ste organizovali neko dešavanje (okupanje u lokalnoj zajednici, sportsku ili aktivnost na polju kulture, vjersku proslavu ili političko dešavanje) da bi drugi ljudi u zajednici postali svjesni određenog pitanja? ___ Da/____ Ne

BLIC_05 Da li ste obezbjedili neku neplaćenu podršku licima van vašeg domaćinstva (kao što su ljudi treće životne dobi, djeca, siromašni ili žrtve nepogoda), kao što je priprema i podjela hrane ili prevoz ljudi ili dobara? ___ Da/____ Ne

BLIC_06 Da li ste obavljali neke neplaćene usluge treniranja, suđenja ili savjetovanja, pružanja besplatne medicinske njege ili pravnog savjeta, ili ste prikupljali informacije u naučne svrhe? ___ Da/____ Ne

BLIC_07 (Ukoliko ispitanik odgovori sa “Da” na bilo koje od pitanja od BLIC_02 do BLIC_06, recite: “Rekli ste da (pročitajte nazad primjere na koje su odgovorili sa “Da": 1. Radili za organizaciju u zajednici, 2. Radili na čišćenju i unaprijeđenju vaše zajednice, 3. Radili na organizaciji dešavanja, 4. Pružili pomoć ljudima van sopstvenog domaćinstva, i/ili 5. Pružali usluge treniranja, savjetovanja, medicinske njege, pravni savjet, hrane ili usluge prevoza.) Postavljajte pitanja od RAD_02 do TIP_ORG04 za svaku aktivnost.Ukoliko ispitanik odgovori sa “Ne”, nastavite do KRAJ)

KRAJ Kraj istraživačkog modula

21


22

Dodatna pitanja u slučaju da se istraživanje obavlja na godišnjoj osnovi

Korak ili varijabla

Pitanje

SPECIJAL Dodatna pitanja u slučaju da se istraživanje obavlja na godišnjoj osnovi. SPECIJAL_01 Ljudi su često angažovani u neplaćenom, neobaveznom radu svega nekoliko puta godišnje i to na

posebnim dešavanjima. Da li ste, u posljednjih godinu dana, uložili svoje vrijeme, bez novčane nadoknade, na aktivnostima koje ste obavljali ili preko organizacija ili neposredno za druga lica van vašeg sopstvenog domaćinstva, a da su vezane za neko posebno dešavanje (a ranije niste spominjali ove aktivnosti zato što se nisu desile u protekle četiri sedmice? (Ukoliko je odgovor “Da”, nastavite do SPECIJAL_02. Ukoliko je odgovor “Ne”, nastavite do KRAJ)

SPECIJAL_02 Molim vas da mi kažete koju vrstu neplaćenog rada ste obavljali. Molim da navedete što više aktivnosti što ih se možete sjetiti. Možete početi sa radom kojim ste se bavili najskorije/na kojem ste proveli najviše vremena). (Zabilježite doslovno odgovor zbog kasnijeg šifrovanja zanimanja.)

SPECIJAL_03 A sada da odredimo ukupan broj sati koje ste proveli na ovim aktivnostima (ponovite ispitaniku prvu aktivnost koju je prijavio/la, a onda ponovite pitanja od SPECIJAL_03 do SPECIJAL_09 za svaku dodatnu aktivnost koju je spomenuo/la) u posljednjih dvanaest mjeseci. Da li se sjećate koliko ste sati u prosjeku provodili na ovim neplaćenim aktivnostima? (Ukoliko je odgovor “Da”, zabilježite rečeni broj sati, a onda idite na SPECIJAL_06.Ukoliko je odgovor “Ne” ili “Ne znam/Nisam siguran/na”, idite na SPECIJAL_04)

SPECIJAL_04 Ukoliko se ne sjećate ukupnog broja sati, da li biste se možda mogli sjetiti koliko puta ste bili angažovani na ovoj aktivnosti u posljednje četiri sedmice? (Zabilježite doslovno odgovor zbog kasnijeg šifrovanja učestalosti aktivnosti)

SPECIJAL_05 A koliko ste sati proveli na ovom neplaćenom radu (posljednji put kada ste bili angažovani/u prosjeku svaki put kad ste bili angažovani)? (Zabilježite doslovno odgovor)

SPECIJAL_06 Da li ste obavljali ovaj neplaćeni rad za neku organizaciju? Ukoliko je odgovor “Ne”, šifrujte (neposredno volontiranje) i idite na KRAJ.

SPECIJAL_07 Kako glasi naziv organizacije za koju ste obavljali ovu vrstu rada? (Zabilježite doslovno odgovor zbog kasnijeg šifrovanja polja rada i sektora. Ukoliko se radi o više od jedne organizacije, ponovite pitanja SPECIJAL_08-09 za svaku organizaciju)

SPECIJAL_08 Ukoliko se naziv organizacije ne nalazi u šifrarniku, ili se sam šifrarnik ne koristi, pitajte Čime se ova organizacija bavi? ____( najviše je 80 slovnih znakova za pojašnjenje) (Zabilježite doslovno odgovor zbog kasnijeg šifrovanja polja rada.)

SPECIJAL_09 Sada ću vam pročitati listu sa četiri tipa organizacije. Molim vas da mi kažete šta najbolje opisuje organizaciju za koju ste radili. A. Dobrotvorna/neprofitna organizacija/NVO/savez/vjerska organizacija B. Poslovni tip C. Vladina institucija D. Drugo, uključujući zajednicu/opštinu E. Nisam siguran/na (Zabilježite doslovno odgovor zbog predstojećeg šifrovanja sektora.) (Ukoliko ispitanik spominje više od jednog tipa aktivnosti, postavljajte pitanja od SPECIJAL_03 do SPECIJAL_09 za svaku aktivnost odvojeno).

KRAJ Kraj istraživačkog modula

23

POGLAVLJE 5 CILJANE VARIJABLE I KLASIFIKACIJA

Uvod 5.1. U ovom poglavlju identifikuju se određeni elementi podataka predloženih ovim Priručnikom

za snimanje, sa ciljem da se obezbijede neki osnovni statistički okviri volonterskog rada. Pored toga, uvodi se i set alatki za klasifikaciju osnovnih elemenata podataka, koji se oslanja na jedan broj postojećih međunarodnih klasifikacionih sistema.

Osnovni elementi podataka 5.2. Neminovni su različiti kompromisi među cijelim nizom pitanja, obima zastupljenosti, stope

pruženih odgovora i troškova vezanih za bilo kakvo istraživanje. Uopšte gledano, što su širi niz pitanja i uzorak, istraživanje je skuplje i niža je stopa pruženih odgovora. Kompromisi su, stoga, neophodni za postizanje optimalne kombinacije pitanja, pokrivenosti, stope odgovora i troškova.

5.3. S obzirom na to da je svrha ovog Priručnika stvaranje razumne slike o obimu i vrijednosti volonterskog rada, a odluka koja je nakon toga uslijedila preporučila je integraciju volonterskog modula u već ustanovljeno istraživanje o radnoj snazi ili druga istraživanja usmjerena na domaćinstva, bilo je neophodno da se ograniči spektar tema koje bi mogle biti pokrivene. Konkretno, istraživački modul preporučen ovim Priručnikom i predstavljen u Poglavlju 4 fokusira se na pet osnovnih varijabli u opisivanju volonterskog rada:

a) broj volontera b) broj volonterskih sati c) vrsta obavljenog posla (tj. zanimanje) d) institucionalni okvir obavljenog rada, ukoliko postoji e) polje rada u kojem se javlja volonterski rad.

Ovi podaci su odabrani kao minimum informacija koje su potrebne da bi se prikazala ekonomska vrijednost volonterskog rada i da bi se ispoštovali zahtjevi potrebni da se slika o volonterskom radu uklopi u satelitske račune neprofitnih institucija na koje se pozivaju Ujedinjene nacije u “Priručniku za neprofitne institucije u Sistemu nacionalnih računa”.

5.4. Predloženom istraživanju mogu se pridružiti i dodatni elementi podataka - u slučaju da se neka od zemalja za to i odluči. Lista dodatnih elemenata podataka koja je kreirana za vrijeme drugih istraživanja koja mogu biti od interesa može se pronaći u Prilogu III. Međutim, zbog međunarodnih poređenja podataka, preporučuje se da se ne izostavi niti jedan od osnovnih pet elemenata podataka. Ovih pet elemenata su detaljnije opisani u nastavku.

Broj volontera 5.5. Broj volontera je potreban da bi se izračunala stopa volontiranja, odnosno procenat

stanovništva koji prijavljuje svoj angažman na bilo kojoj vrsti volonterskih aktivnosti, koje spadaju u okvir ovog istraživanja tokom referentnog perioda. Ovaj broj je definisan kao ukupan broj ispitanika koji su pružili bar jedan potvrdan odgovor na pitanja o tome da li su obavljali neku vrstu volonterskog rada tokom referentnog perioda.

5.6. Kao što je istaknuto u preporučenom istraživačkom modulu, koji je predstavljen u Poglavlju 4, ispitanici imaju najmanje dvije prilike da pruže potvrdan odgovor. Prva prilika pojavljuj se nakon Uvoda, gdje se daje definicija volonterskog rada, prilikom pružanja odgvora na pitanje “Da li ste proveli neko vrijeme na ovoj vrsti neplaćene aktivnosti u posljednje četiri sedmice?” U onim slučajevima gdje je odgovoreno negativno na ovo početno pitanje, slijedi niz pitanja i niz napomena koje nude ispitaniku i dodatne mogućnosti da odgovori potvrdno.


24

Broj volonterskih sati 5.7. Volonterski sati podrazujevaju ukupan broj sati uloženih u svaku volontersku aktivnost za

koju je ispitanik naveo da je izveo tokom referentnog perioda.

5.8. Određivanje ukupnog broja sati koje je ispitanik proveo na volontiranju može biti teško upravo zbog različitih tipova volonterskog rada na kojima su se pojedinci angažovali. Neke volonterske aktivnosti bile su obavljane na redovnoj osnovi (u određenom vremenskom intervalu svake sedmice) i ispitanicima je u ovakvoj situaciji bilo lakše da pruže odgovor o ukupnom broju volonterskih sati koje su proveli na radu – jednostavnim sabiranjem broja aktivnosti i njihovo množenje sa prosječnim vremenskim trajanjem tih aktivnosti tokom referentnog perioda. Drugi volonteri su angažovani na aktivnostima koje se obavljaju u nepravilnim intervalima ili kada je u pitanju vremensko angažovanje ili učestalost odvijanja same volonterske aktivnosti.

5.9. U cilju uspostavljanja ravnoteže kod odgovora ove dvije grupe ispitanika, istraživački modul preporučen ovim Priručnikom postavlja ispitanicima pitanje o tome koliko su ukupno sati proveli na svakom tipu volonterskog rada tokom referentnog perioda (prethodne četiri sedmice). Ukoliko ispitanik ne može da se sjeti ukupnog broja sati, anketar mu pomaže tako što postavlj pitanje: Ukoliko se ne sjećate ukupnog broja sati, da li se možda možete sjetiti koliko puta ste bili angažovani na ovoj aktvnosti tokom posljednje četiri sedmice? A onda i: Koliko sati ste proveli na ovom neplaćenom radu (posljednji put kada ste bili angažovani/u prosjeku svaki put kada ste bili angažovani)?

5.10. Kao što je navedeno u Poglavlju 3, ispitanici obično treba da ispune bar jedan sat volonterskog rada unutar referentnog perioda, da bi se smatralo da aktivnost u kojoj su bili angažovani spada u okvir aktivnosti kojima se ovo istraživanje bavi. Tamo gdje je to moguće, djelići vremena koje su proveli na volonterskim aktivnostima treba da se zabilježe i saberu u analizi koja se obavlja nakon samog anketiranja.

Zanimanje (tip obavljenog posla) 5.11. Treća ključna varijabla koju je potrebno prikupiti (po preporučenom Modulu o volonterskom

radu) jeste tip posla koji obavlja volonter. Ova varijabla je od izuzetnog značaja za integraciju volonterskog rada u jednu kompletniju sliku o tržištu rada, ali i za dodjeljivanje ekonomske vrijednosti volonterskom radu – neophodnom koraku za uključivanje volonterskog rada u sistem satelitskih računa neprofitnih institucija na koji pozivaju Ujedinjene nacije u svom Priručniku o neprofitnim institucijama (o kojem ćete pronaći više objašnjenja u Poglavlju 6 ovog Priručnika).

5.12. Ovim modulom prikupljaju se podaci o tipu obavljenog posla za svaku volontersku aktivnost koju ispitanik navede.

5.13. Tip posla koji obavlja ispitanik određuje se u dva koraka. Prvo, od ispitanika se traži da opiše svaki korak volonterskog rada koji je obavljao/la; a drugo, tip posla je kodiran i u odgovarajućem sistemu klasifikacije zanimanja.

5.14. Dva sistema klasifikacije nalaze se u široj upotrebi i koriste se i za klasifikaciju volonterskog rada. Jedan od njih je Međunarodni sistem klasifikacije zanimanja (ISCO-08) sa svojim nacionalnim i regionalnim ekvivalentima, a drugi je Međunarodni sistem klasifikacije aktivnosti koje zahtijevaju vrijeme (ICATUS). Budući da ovaj Priručnik preporučuje korištenje istraživanja o radnoj snazi kao platform za mjerenje volonterskog rada, a ISCO sistem i njegovi ekvivalenti su sistemi koji se koriste kod ove vrste istraživanja, ovaj Priručnik i preporučuje korištenje ISCO-08 sistema i njegovih nacionalnih ili regionalnih ekvivalenata da bi se klasifikovale aktivnosti volonterskog rada. Kada je u pitanju mjerenje volonterskog rada preko istraživanja o radnoj snazi, velika je prednost to što ova istraživanja koriste standardni sistem klasifikacije zanimanja koji je lako prilagodljiv klasifikaciji volonterskog rada, ali i zbog toga što već postoje šifranti istraživanja koji su upoznati sa ovom klasifikacionom strukturom. Jedan od osnovnih ciljeva ovog Priručnika,


25

stoga, može biti ispunjen, a on se odnosi upravo na omogućavanje razumnog stepena komparativnosti podataka prikupljenih u različitim zemljama - korištenjem afirmisanih međunarodnog sistema klasifikacije kao dogovorenog sistema klasifikacije.

5.15. Konkretno, ovaj Priručnik dodjeljivanje ISCO šifri odgovorima na pitanje “Koji tip posla ste obavljali?” Dodjeljivanje ISCO šifri omogućuje sažimanje podataka u svrhu izdavanja štampanih izdanja ili davanja saopštenja, a u isto vrijeme i čuvanje detaljnih informacija koje mogu biti korisne u druge svrhe, kao što su one koje su opisane u Poglavlju 6.

5.16. Većina poslova koje obično obavljaju volonteri slična je plaćenim zanimanjima i mogu biti šifrovana korištenjem ISCO metoda. Međutim, postoje neka zanimanja koja su jedinstvena kada je volontiranje u pitanju ili ih ispitanici mogu opisati tako da se razlikuju od odgovora koje bi dali vezano za istraživanje o radnoj snazi. Da bi pomogao šifrantima, koji možda nisu upoznati sa volonterskim zanimanjima, Priručnik nudi dvije vrste pomoći:

a) Prvo, Tabela 5.1 navodi primjere volonterskih zanimanja koje odgovaraju redovnim ISCO šiframa;

b) Drugo, Prilog II.A predstavlja djelimičan spisak prepoznatljivih volonterskih zanimanja vezanih za njihove ISCO-08 kodove, koji mogu biti korišteni kao ilustracija, da bi pomogli kod kodiranja ovih zanimanja. Ova lista može se izmjeniti da bi se približila lokalnoj stvarnosti i da bi se omogućilo šifrovanje doslovnih odgovora.4 Opisi zanimanja kod volonterskog rada koji se koriste u Prilogu II.A dobijeni su iz niza raznih postojećih instrumenata za istraživanje o volontiranju, a bili su poboljšani dodatnim detaljima o zanimanjima.5

5.17. Korištenje ovakvog šifrovanja će omogućiti jedan set podataka koji su vezani i za statistiku volonterskog rada i za statistiku radne snage uopšte. Ovim pristupom će se olakšati zadatak kod dodjele vrijednosti volonterskom radu na način da će omogućiti upotrebu prosječnih zarada za zanimanja koja volonteri obavljaju. Međutim, mora se priznati da je šifrovanje volonterskog rada u odnosu na postojeća zanimanja rad koji je još uvijek u toku. Prijedlozi za unaprijeđenja koji su zasnovani na iskustvima zemalja su dobrodošli. Ažurirane verzije priloga biće objavljivane redovno na internet stranicama i Međunarodne organizacije rada i Centra za građanske studije Univerziteta John Hopkins, tako da korisnici mogu veoma lako doći do njihovih najnovijih verzija.

5.18. U slučajevima kada volonter obavlja više raznih aktivnosti i one predstavljaju njegovu ulogu, šifranti bi trebali da primjene isti princip koji je korišten i tokom redovnog istraživanja o radnoj snazi, odnosno da zabilježe najzahtjevnije zanimanje koje volonter obavlja.

5.19. Nejasna i opšta zanimanja, poput “menadžer”, “pomaganje u zajednici”, “davanje doprinosa određenom cilju” i tome slično mogu se izbjeći tako što će se anketari obučiti da prepoznaju da je dalje ispitivanje neophodno da bi se šifrovanje aktivnosti obavilo na najbolji mogući način. Dalje prijedloge za korištenje ovakvih indeksa šifrovanja mogu se pronaći u Statistikama Kanade (2006b, pp. 14-15). One uključuju slijedeće preporuke:

4 Ujedinjene nacije (2005., pp. 241-243) prepoznaju ove indekse kao ključne alatke za spajanje doslovnih odgovora ispitanika sa odgovarajućim šiframa. Kod sprovođenja sistema šifrovanja za određenu grupu podataka ovi indeksi moraju da budu ažurirani i često izdavani da bi odražavali rezultate ispitivanja. Pored toga, uputstva za šifrovanje treba da pružaju smjer za efikasno pretraživanje indeksa, kada se mogu koristiti pomoćne informacije, a kada se moraju konsultovati stručni šifranti.

5 Nezavisni sektor i Volonteri Ujedinjenih nacija, 2001., ICATUS, i istraživanja iz nekoliko zemalja.

�


26

a) Anketari treba da savladaju slučajeve u kojima se javlja višestruko korištenje i šifrovanje naziva zanimanja, te da dodijele onu šifru koja na najbolji način odgovara bilo kojoj pratećoj radnoj kvalifikaciji.

b) Ukoliko naziv zanimanja ne može biti ponađen, anketari bi trebali da potraže imeničku formu, da skrate naziv, pronađu sinonim, promijene red riječi u nazivu ili razmisle i o drugim faktorima – lokaciji, temi, opremi ili materijalima koji se koriste.

c) Nejasni odgovori treba da se šifruju samo do onog nivoa klasifikacije do kojeg je to moguće.

d) Obrazovanje može da se koristi kao motiv za isključivanje ispitanika onda kada on/ona ne odgovaraju ni minimum obrazovnih kriterijuma za neko zanimanje.

e) Protivrječnosti između naziva zanimanja i opisa obavljenog posla treba da budu riješene u korist opisa obavljenog posla.

f) Kada se za jednu volontersku aktivnost vežu dva ili više zanimanja, najprije treba šifrovati prvo od navedenih zanimanja (ukoliko ne postoje informacije koje predlažu drugačije).

Institucionalni okvir volonterskog rada 5.20. Kao što je navedeno u Poglavlju 3, definicija volonterskog rada koja je predložena u ovom

Priručniku i istraživački modul koji je prati uključuju i neposredno volontiranje (rad direktno za druga lica) i volontiranje u organizacijama (rad kroz ili za organizaciju). Institucionalni okvir odnosi se, najprije, na to da li je volonterski rad obavljen za ili preko neke organizacije; i drugo, ukoliko je ovo posljednje u pitanju, o kakvom tipu organizacije, za ili preko koje je obavljena volonterska aktivnost, se radi. Važno je da se identifikuje institucionalni okvir upravo zato da bi se volonterski rad integrisao u mjerenje produktivnosti određenog sektora, ali i da bi se zaokružio satelitski račun neprofitnih institucija na koji se poziva Priručnik o neprofitnim institucijama Ujedinjenih nacija.

5.21. Da bi se utvrdila ova razlika, anketar postavlja pitanje: Da li ste bili angažovani na ovoj vrsti neplaćene aktivnosti za ili preko neke organizacije? Ukoliko ispitanik odgovori odrično (“Ne”), onda se smatra da je volonterski rad realizovan neposredno. Ukoliko ispitanik odgovori potvrdno (“Da”), onda je rad obavljen posredstvom organizacije.

5.22. Kada se radi o volonterskom radu koji je obavljen posredstvom organizacije, institucionalni okvir je definisan kao jedan od ponuđena četiri tipa:

a) neprofitna institucija; b) profitni (poslovni) sektor; c) radna jedinica ili agencija vlade (državna institucija); d) drugo, uključujući i zajednicu.

(a) Neprofitne institucije su definisane u Priručniku Ujedinjenih nacija kao organizacije (odnosno institucionalizovane jedinice) koje su: (i) privatne, odnosno institucionalno odvojene od vlade (države); (ii) ne distribuira profit, odnosno ne vraća bilo kakav ostvareni profit svojim vlasnicima

ili direktorima; (iii) samouprave, odnosno u stanju su da kontrolišu svoje sopstvene aktivnosti; i (iv) nisu obavezujuće, odnosno uključuju i neki razuman stepen dobrovoljnog učešća. Neprofitne institucije uključuju private bolnice, obrazovne institucije, agencije za socijalnu podršku, narodne kuhinje, grupe za javno zagovaranje, vjerske institucije, NVO-e, asocijacije koje djeluju po principu članstva i slične organizacije.

(b) Profitna tijela uključuju korporacije i preduzeća bez pravnih lica koja su angažovana u tržišnoj proizvodnji. Korporacije su tijela koja su: 1. sposobna za ostvarivanje profita ili druge finansijske koristi za svoje vlasnike, 2. prepoznata od strane zakona kao posebna pravna lica u odnosu na svoje vlasnike, koja uživaju status društva sa ograničenom odgovornošću, 3. osnovana u svrhu angažovanja u tržišnoj proizvodnji.


27

U korporacije su uključena partnerstva, zadruge, društva sa ograničenom odgovornošću, rezidentne jedinice i kvazi-korporacije (Ujedinjene nacije et.al., 2008., para. 4.38). U preduzeća bez pravnih lica spadaju neformalna preduzeća i druga domaćinstva koja se bave tržišnom proizvodnjom.

(c) Državne institucije su “pravna lica osnovana političkim djelovanjem, koja posjeduju zakonodavnu, sudsku i izvršnu vlast nad drugim institucionalnim jedinicama unutar datog područja” (Ujedinjene nacije et.al., 2008., para. 4.9.).

(d) Drugi, uključujući i zajednicu, je univerzalna kategorija koja pokriva neplaćeni rad pojedinaca koji je možda izveden sa grupom komšija ili članova zajednice da bi se ustanovila ili izgradila infrastruktura ili ostvarili drugi ciljevi. Na primjer, u nekim zajednicama, ceste, bunari, prikupljanje otpada i druge aktivnosti su obaveza članova zajednice, a ne lokalnih vlasti. U mnogim slučajevima ne postoji ni zvanična lokalna organizacija koja bi se bavila nadgledanjem ovih aktivnosti; umjesto toga, članovi zajednice povremeno se okupljaju u organizovane grupe da bi realizovali neki projekat. U ovim situacijama, ispitanici će možda identifikovati institucionalnu jedinicu jednostavno kao “zajednicu”. Anketar bi trebao da klasifikuje ovakav odgovor upravo u ovu kategoriju, a onda i da elaborira dalje o kakvom tipu organizacije se tu radi.

5.23. Identifikovanje tipa institucionalnog okvira se, u idealnim uslovima, odvija u nekoliko koraka. Od ispitanika se traži da navedu ime organizacije, a onda da navedu kojem od četiri navedena tipa institucionalne jedinice ona pripada. U slučajevima zemalja u kojima postoje prilično kompletirani privredni registri ili sistemi registracije koji pokrivaju neprofitne institucije i druge institucionalne jedinice, a desi se da ispitanik ne zna kojem tipu institucionalne jedinice organizacija pripada, ali može da navede njeno ime, šifrant može pronaći navedenu organizaciju u šifrarniku i potom zabilježiti tip institucionalne jedinice na anketnom listu. U zemljama u kojima privredni ili drugi registri ne obezbjeđuju dovoljno informacija, ovo istraživanje može biti korisno u smislu njihovog unaprijeđenja.

Polje rada 5.24. Kao što je već navedeno u Poglavlju 4, veoma je važno da se definiše polje rada u kojem se

obavlja volonterski rad. Ovo je važno zbog mjerenja produktivnosti u određenom polju rada i zbog dodjeljivanja volonterskog rada odgovarajućem polju rada u satelitskim računima na koje se poziva UN-ov Priručnik o neprofitnim institucijama.

5.25. U slučaju volontiranja preko organizacija, polje rada se odnosi na osnovnu ekonomsku aktivnost koju izvodi ova jedinica, a u kojoj je obavljen volonterski rad. U slučaju neposrednog volontiranja, Sistem nacionalnih računa (SNA) smatra da je taj rad obavljen za domaćinstva i na osnovu toga ga dodjeljuje šifri ISIC Rev. 4 klasa 9810 — “Nediferencirana aktivnost proizvodnje dobara privatnih domaćinstava za njihovu ličnu korist,” — ili klasi 9820 — “Nediferencirana aktivnost proizvodnje usluga privatnih domaćinstava za njihovu ličnu korist.” Međutim, na ovaj način značajno se potcjenjuje mnoštvo ovakvog rada, kao i izdaci za potrošnju domaćinstava po tipu proizvoda, kao i sveukupnih dobara i obavljenih usluga u ovoj grani privrede. Na primjer, ukoliko penzionisani računovođa pruži hiljade sati besplatnih usluga pripreme obračuna poreza svojim starijim komšijama, šifrovanje ovog neposrednog volonterskog rada kao nediferencirane aktivnosti pružanja usluga privatnim domaćinstvima za njihovu sopstvenu korist značajno potcjenjuje razmjere računovodstvenih usluga koje su nastale u privredi i od kojih domaćinstva imaju koristi.

5.26. Iako su zemlje slobodne da koriste ISIC Rev. 4 šifre 9810 i 9820 kao podrazumjevane šifre polja rada za svako neposredno volontiranje, Prilog II.D ovog Priručnika pruža i neke alternativne pristupe kojima se povezuju zanimanja i zabilježeni volonterski rad sa svojom najprikladnijom ISIC Rev 4 klasifikacijom polja rada, dozvoljavajući tako jedan finiji pregled oblasti vezane za rad, ali i dozvoljavajući formiranje jedne kompletnije slike doprinosa volonterskog rada privredi. Ovo je u skladu sa međunarodnim statističkim standardima u neformalnom sektoru, kojima se i predlaže šifrovanje svake aktivnosti izvedene posebno od


28

strane nekog preduzeća u neformalnom sektoru (Međunarodna organizacija rada, 1993., para.13). Treba napomenuti i da se polje rada odnosi na sve slučajeve obavljanja nekog tipa aktivnosti od strane volontera, ali ne i na najčešća polja rada u okviru kojih će se rad, ukoliko je plaćen, i obaviti. Na ovaj način, slučaj osobe koja nudi neplaćene medicinske usluge siromašnoj djeci treba klasifikovati pod polje rada ekvivalentno pružanju medicinske njege (ISIC Rev. 4 klasa 8620) a ne pod polje rada koje se odnosi na plaćeno pružanje medicinskih usluga, gdje će pružalac usluga vjerovatno biti zaposlen, a misli se na bolnice (ISIC Rev. 4 šira 8610). Slično tome, "domaći čistači i pomagači " trebali bi biti šifrovani pod aktivnosti čišćenja (ISIC Rev. 4 klasa 8121) a ne pod aktivnost koja podrazumjeva da će domaći čistači vjerovatno biti zaposleni, odnosno domaćinstva (ISIC Rev. 4 klasa 9700).

5.27. Postoje dvije mogućnosti klasifikacije polja rada, koje su vezane za volonterski rad. Prvu predstavlja Međunarodni standard klasifikacije polja rada (ISIC Rev. 4), ili njegov odgovarajući dvojnik u raznim zemljama. Alternativna struktura, koja je u isto vrijeme i razumljivija ljudima koji su upoznati sa radom neprofitnih institucija, dostupna je po Međunarodnom sistemu klasifikacije neprofitnih organizacija (ICNPO). Ova struktura je originalno razvijena od strane istraživača na Projektu uporednog neprofitnog sektora Univerziteta John Hopkins, da bi se obezbjedila detaljnija osnova za razlikovanje aktivnosti neprofitnih institucija nego što je to bilo moguće postići prethodnim ISIC verzijama. Ovo može da bude i željeni izbor u zemljama koje ne koriste ISIC Rev.4.

5.28. Upravo zbog toga što su ISIC Rev. 4 i njegove nacionalne i multinacionalne kolege oni sistemi klasifikacije koji se koriste u istraživanjima o radnoj snazi, ovdje se preporučuju kao sistemi klasifikacije za identifikovanje polja rada u kojem se odvija volonterski rad, posebno imajući u obziru da Rev. 4 sadrži mnogo detalja koji su prvobitno bili dostupni samo u ICNPO-u. Preporučuje se da se dodijele šifre ISIC klase odgovorima na pitanje “Čime se ta organizacija bavi?” u slučajevima kada se radi o volontiranju posredstvom organizacija. Dodjeljivanje ovih šifri omogućuje prikupljanje podataka za štampane materijale ili zvanične objave, dok se čuvaju detalji koji mogu biti korisni u neke druge svrhe, kao što su oni opisani u Poglavlju 6.

5.29. Kao pomoć šifrantima, na kraju ovog poglavlja nalazi se Tabela 5.2, koja daje spisak ISIC šifri koji će vjerovatno biti najrelevantniji za neprofitne organizacije i volonterski rad, kao i druge strukture koje odgovaraju ovakvim organizacijama. Treba uložiti svaki napor da se dodijeli odgovarajuća šifra polja rada svakoj volonterskoj aktivnosti, bilo da je ona realizovan posredsvom organizacije ili neposredno. Kao opšte pravilo bitno je naglasiti da šifranti treba da izbjegavaju korištenje kategorije “nisu drugdje klasifikovani” kada god je to moguće.

5.30. Pored toga, Prilog II.C pruža unakrsne reference iz oblasti gdje se volontiranje najvjerovatnije javlja odgovarajućim ISIC Rev. 4 kategorijama. On sadrži termine koji se koriste u volonterskim i neprofitnim zajednicama i veže ih za ISIC klase. Korištenje ovakvog šifrovanja korist je dvostruka, setovi podataka mogu da se povežu sa statistikom volonterskog rada, ali i sa statistikom radne snage uopšte. Unakrsne reference razvijene su od strane dva izvora: prethodno pomenutog Mjerenja volontiranja: Praktičnog uputstva, koji sadrži inventor aktivnosti vezanih za volontiranju u mnogim kulturama, i indeksa stavki iz Međunarodnog sistema klasifikacije neprofitnih organizacija (ICNPO). Prilikom njihovog razvijanja, posebna pažnja je posvećena dodjeljivanju preciznih klasa šifri i izbjegavanju korištenja podrazumijevane skraćenice “n.e.c.” (“nije drugdje klasifikovano”) koliko god da je to moguće. Izvještavanje na nivou ISIC sekcije je moguće za sve sekcije osim za “Q” i “S,” koje se trebaju razložiti. Posebno je potrebno dalje raslojavanje sekcije “Q — Zdravstvena njega i aktivnosti socijalnog rada” u dvije grupe, te sekcije “S — Druge uslužne aktivnosti” u četiri grupe, kao što je prikazano u Tabeli 5.2 ispod, a sve sa ciljem da se obezbijedi dovoljno detalja za oslikavanje spectra aktivnosti koje obavljaju neprofitne institucije. Izvještavanje na nivou sektora, a bez ovih razlaganja, se ne preporučuje. (Za one koji su upoznati sa strukturom klasifikacije ICNPO, Prilog II.E pruža unakrsni pregled ICNPO i ISIC sistema klasifikacije.


29

5.31. Kao što je spomenuto u pasusu 5.22 (d) gore, šifranti treba da budu svjesni činjenice da u nekim zemljama ispitanici mogu identifikovati neplaćeni rad koji su obavljali sa grupom komšija ili članova zajednice sa kojima su stvarali ili gradili određenu infrastrukturu u zajednici. U ovakvim slučajevima, šifranti bi trebali klasifikovati ove odgovore na isti način na koji klasifikuju i neposredan volonterski rad, a kao što je navedeno u pasusu 5.23 gore, i to korištenjem uputstava ponuđenih u Prilogu II.D.

5.32. U slučajevima u kojima se istraživanje obavlja lično, mogu se koristiti karte ili napomene (blic pitanja) da bi pomogli ispitaniku da identifikuje osnovne kategorije polja rada organizacija preko kojih je obavljan volonterski rad.


30

Tabela 5.1

Primjeri zanimanja volontera vezanih za ISCO-08 grupe ISCO grupe Primjeri zanimanja volontera 1. Zakonodavci, funkcioneri, rukovodioci

Vode ili upravljaju neprofitnim organizacijama, asocijacijama, sindikatima, ili sličnim organizacijama. Angažovani su u upravnom odboru ili upravljačkom tijelu odbora organizacije. Menadžeri istraživanja i politika

2. Stručnjaci Razvijaju planove pripravnosti za krizne situacije u zajednici Pružaju besplatne pravne ili usluge rješavanja sporova Upravljaju programom ili organizacijom koja je kreirana da bi prikupila i analizirala podatke od javnog interesa Pružaju profesionalne usluge socijalnog rada i savjetodavan rad

3. Tehničari i stručni saradnici Pružaju hitnu medicinsku njegu. Preuzimaju vodeću ulogu u planiranju, upravljanju ili organizovanu aktivnosti. Mentorišu. Treniraju, sude, procjejuju ili nadgledaju sportski tim. Predaju, treniraju ili podučavaju

4. Službenici Obavljaju intervjue sa drugim ljudima u svrhu prikupljanja informacija koje se mogu koristiti prilikom istraživanja. Pružaju administrativne usluge, ispunjavaju obrasce i kopiraju dokumente. Pomažu u obezbjeđivanju tehničke podrške na sportskim ili rekreativnim dešavanjima

5. Uslužni radnici i prodavci u prodavnicama i na tržištu

Pripremaju i poslužuju obroke za druge. Pomažu prilikom organizovanja sahrana. Kontaktiranje ljudi metodom od-vrata-do-vrata da bi se pomoglo nekom cilju. Pomoć kod brige o djeci i kratkotrajno hraniteljstvo. Pružanje kućne njege (npr. kupanje, kuhanje) osobama iz drugog domaćinstva

6. Stručni radnici u poljoprivredi i ribarstvu

Unaprijeđenje javnih zelenih površina u zajednici sadnjom drveća ili drugog sadnog materijala. Pomoć prilikom transporta, prikupljanja ili organizovanja žetve u zajednici.

7. Zanatska i srodna zanimanja u trgovni

Izgradnja, renoviranje i popravka stanova i drugih stambenih objekata kao pomoć drugim domaćinstvima. Popravka i održavanje bicikla.

8. Mašinski operateri i montažeri mašina

Vožnja drugih ljudi na zakazane sastanke.

9. Osnovna zanimanja Prikupljanje otpada, smeća i sortiranje materijala za reciklažu. Pomoć u čišćenju nakon održavanja sportskih ili rekreativnih dešavanja za javnu zabavu. Doniranje krvi ili drugih bioloških materija kao što su koštana srž ili organi.


31

Tabela 5.2 ISIC skraćenice koje se odnose na izvještavanje o zanimanju ili polju volonterskog rada

ISIC Rev. 4 naslov ISIC sekcije

ISIC divizije

ISIC grupe

ISIC klase

Poljoprivreda, šumarstvo i ribarstvo A 01–03 012, 013, 016, 021-024

0129, 0130, 0161-0164,0210-0240

Rudarstvo i eksploatacija kamena B 05–09

Proizvodnja C 10–33 170, 181, 182, 329

1709, 1811, 1812, 1820, 3290

Snadbjevanje električnom energijom, plinom, parom i klimom

D 35 351 3510

Snadbjevanje vodom; aktivnosti vezane za kanalizaciju, upravljanje otpadom i unaprijeđenje okoline

E 36–39 360-390 3600, 3811-3822, 3830, 3900

Građevinarstvo F 41–43 410-439 4100, 4210-4290, 4312-4390

Veleprodaja i maloprodaja; popravka motornih vozila i motocikala

G 45–47 477 4774

Transport i skladištenje H 49–53 492 4922 Uslužne i djelatnosti pružanja smještaja i ishrane

I 55–56 551, 552, 559, 561, 562, 563

5510, 5520, 5590, 5610, 5621, 5629, 5630

Informisanje i komunikacije J 58–63 581, 582, 591-592, 601-602, 620, 639

5811, 5812-5820, 5911-5913, 5920, 6010-6020, 6201, 6202, 6391

Finansije i osiguranje K 64–66 641-649, 651, 653, 661, 663

6419-6430, 6499, 6511, 6512, 6530, 6619, 6630

Poslovi vezani za nekretnine L 68 681, 682 6810-6820

Stručni, naučni i tehnički poslovi M 69–75 691, 692, 702, 722, 7732, 741-749, 750

6910, 6920, 7020-7220, 7320, 7410-7490, 7500

Administrativne i aktivnosti pružanja podrške N 77–82 781, 799, 810, 812-830

7810, 7990, 8110, 8129-30,

Javni red i sigurnost O 84 841, 842 8411-8413, 8421, 8423


32

ISIC Rev. 4 naslov ISIC sekcije

ISIC divizije

ISIC grupe

ISIC klase

Obrazovanje P 85 851-853, 854, 855

8510, 8521, 8522, 8530, 8541-8550

Aktivnosti vezane za zdravlje i institucionalnu brigu

Q** 86–87 861-869, 871-879

8610-8690, 8710-8790

Aktivnosti socijalnog rada koje ne uključuju smještaj

Q** 88 881-889 8810-8890

Umjetnost, zabava i rekreacija R 90–93 900, 910-932

9000, 9101-9103, 9200, 9311-9319, 8321, 9329

Aktivnosti vezane za poslovanje, poslodavce i profesionalna članstva u organizacijama i sindikatima

S** 94** 941-942 9411, 9412, 9420

Aktivnosti vjerskih organizacija S** 94** 949** 9491 Dodjela grantova i obezbjeđivanje usluga S** 94** 949** 9499** Aktivnosti drugih organizacija zasnovanih na članstvu, a koje nisu drugdje klasifikovane

S** 94** 949** 9492, 9499**

Druge uslužne aktivnosti S** 95–96 960 9603, 9609 Aktivnosti domaćinstava kao poslodavaca; neidentifikovana dobra i usluge koje dovode do aktivnosti domaćinstava za sopstvenu korist

T 97–98 9700, 9810, 9820

Aktivnosti inostranih organizacija i tijela U 99

Napomena: ** Odnosi se na dio sekcije, podjelu ili grupu. Izvor: (nastupajuće) Poglavlje 6.2, Ujedinjene nacije

POGLAVLJE 6 STOPA VOLONTIRANJA, VREDNOVANJE VOLONTERSKOG RADA I DRUGE UPOTREBE PODATAKA

Uvod 6.1. Ovo poglavlje je mjesto za analizu korisnih analiza, koje se mogu izvesti uz pomoć podataka

dobijenih implementacijom preporučenog Modula o volonterskom radu na način kako je to opisano u Poglavlju 5. Posebnu pažnju zauzimaju procedure za izračunavanje stope volontiranja i za procjenu ekonomske vrijednosti volonterskog rada, a obje varijable su veoma korisne i za prenošenje skale i doprinosa volonterskog rada, te povezivanja volonterskog rada sa drugim tipovima rada. Pored toga, ovo poglavlje pruža još neka interesantna shvatanja o volonterskom radu koja su omogućena zahvaljujući podacima dobijenih od sprovođenja preporučenog modula. Primjeri koji se ovdje nalaze navedeni su samo u svrhu ilustrovanja, a zemlje mogu razviti sopstveni sistem analize i predstavljanja planova za ove podatke.

Stopa volontiranja 6.2. Volonterska stopa je pogodan izraz koji se koristi da bi se prikazalo u kojoj mjeri se

stanovništvo neke zemlje bavi volontiranjem. Ona se računa tako da se podijeli broj volontera identifikovan putem volonterskog modula sa relevantnim uzorkom stanovništva, nakon primjene određenih faktora koji su neophodni da bi se ispitanici uključeni u istraživanje smatrali predstavnicima stanovništva zemlje.

6.3. Stanovništvo sa kojim bi volonteri trebalo da se upoređuju jeste ono iznad minimalnog uzrasta. Kao što je navedeno u Poglavlju 3, preporučeni starosni prag iznosi 15 i više godina, što predstavlja minimalni uzrast koji se najčešće koristi za mjerenje stepena zaposlenosti kod istraživanja o radnoj snazi u većini razvijenih i zemljama u razvoju. Čini se smislenim da se koristi ovakva tačka presjeka za volonterski rad zbog poteškoća koje su navedene u Poglavlju 3 – određivanja da li je kriterij “neobavezni” koji određuje volonterski rad u potpunosti ispunjen kada su u pitanju maloljetnici. Zemlje će možda odabrati da spuste donju granicu ukoliko ih na to upućuju lokalne okolnosti. Pored toga, budući da volonterski rad može biti obavljan i od strane lica koja su ekonomski neaktivna, ovaj Priručnik preporučuje korištenje cjelokupnog odraslog stanovništva umjesto isključivo radne snage, kao bazu za izračunavanje stope volontiranja.

6.4. Tako da se stopa volontiranja može izračunati pomoću slijedeće formule:

Procijenjeni broj volontera angažovanih tokom referentnog perioda u nekoj zemlji Stopa volontiranja (%) = _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Stanovništvo zemlje uzrasta iznad minimuma godina tokom referentnog perioda

33


Određivanje ekonomske vrijednosti volonterskog rada 6.5. Kao što je navedeno u prethodnim poglavljima, osnovni cilj ovog Priručnika jeste da se

obezbijedi osnova za procjenu ekonomske vrijednosti volonterskog rada, na takav način da se ona može uključiti u statistiku nacionalnih računa, a posebno u sistem “satelitskih računa” neprofitnih institucija, kako je predloženo u Priručniku za neprofitne institucije Ujedinjenih nacija.

6.6. Uopšteno govoreći, postoje dva osnovna pristupa mjerenju ekonomske vrijednosti volontiranja i drugog neplaćenog rada.

a) Prvi - pristup troškova nabavke — suštinski se bavi mjerenjem ekonomske vrijednosti volontiranja volontera. To postiže dodjeljivanjem volonterskih sati prosječnoj plati koju bi volonter zaradio da je taj volonterski rad obavljao kao plaćeni posao isti broj sati. Međutim, kod nekih računa, analitičari pretpostavljaju da je volontersko vrijeme zamjena za slobodno vrijeme a ne rad, pa u tom slučaju nadoknada koja se pripisuje volonterskom radu iznosi nula.

b) Drugi pristup — pristup zamjene troškova — približava process mjerenja vrijednosti volontiranja korisnicima volonterskih napora, a time i društvu u cjelini. To se postiže dodjeljivanjem sati volonterskog rada potencijalnom trošku zapošljavanja nekog ko bi obavio taj posao za platu, dok bi ga volonter obavio bez novčane nadoknade.6

6.7. Od ova dva pristupa, čini se da je pristup zamjene troškova relevantniji za cilj koji se ovdje pokušava ispuniti i on upravo i jeste metod koji se preporučuje ovim Priručnikom. Međutim, to ne znači da ovaj Priručnik vidi volonterski rad kao zamjenu za plaćeni rad ili da favorizuje politike kojima je jedno lako zamijeniti drugim, kao što je ranije već bilo naglašeno. Umjesto toga, on odražava konsenzus među istraživačima na ovom polju o tome da je ovo najrazumniji metod za procjenu ekonomske vrijednosti volontiranja (pogledajte, na primjer, Abraham i Mackie 2005; Statistike Kanade, 2005.). Međutim, ovaj pristup nije bez poteškoća kada je u pitanju hipoteza o razlikama između vještina i efikasnosti volontera s jedne i plaćenog, zaposlenog lica s druge strane, iako i jedan i drugi u suštini obavljaju isti posao, a da ne spominjemo razlike u platnoj stopi za sličan rad u različitim institucionalnim okvirima (neprofitne organizacije, vlada i profitni, poslovni sektor). Napravljeno je, stoga, nekoliko pokušaja da se uzmu u obzir i ove razlike, kao što je navedeno u nastavku dolje.

a) U nedostatku detaljnijih informacija o stvarnom radu koji obavljaju volonteri, Priručnikom o neprofitnim institucijama u Sistemu nacionalnih računa (Ujedinjene nacije 2003., parag.5.33) Ujedinjene nacije usvajaju pristup koji su razvili u Statistikama Kanade, a po kojem se volonterskim satima dodjeljuje prosječnu bruto zaradu koja vrijedi u toj zajednici, socijalnu pomoć i zanimanje koje spade u kategoriju socijalnih usluga.7

b) Drugi anketari primjenjuju princip smanjene bruto zarade jednog plaćenog radnika na poslu koji proizvodi “kvalitativno zamjenske troškove” za volonterske radnike (Abraham i Mackie 2005., str. 70),8 ili koriste druge zamjene.9

6 Drugi pristupi pokušavaju da se bave time kolika je vrijednost koristi koju volontiranje donosi samom volonteru. Međutim, poteškoće kod mjerenja ograničavaju i praktičnu primjenu ovog pristupa,

7 Kanadska zanimanja NOC-S E212, Radnici u zajednici i socijalnom radu, sadrži šifre zanimanja po ISCO 3412 (najčešće), 1344, 2226, 2634, 2635, 3259 i 5312.

8 Da bi prilagodili razlike u vještinama i naporu kod vrednovanja netržišnih proizvoda domaćinstava, neprofitne institucije i vladin sektor, Abraham i Mackie preporučuju procjenu “kvalitetne zamjene troškova” i to množenjem zarade specijalista WS faktorom b, “čija vrijednost varira između nule i jedan, što pokazuje manjak (ili, u rijetkim slučajevima, višak) produktivnosti člana domaćinstva u poređenju sa produktivnosti stručnjaka na toj aktivnosti.” (Abraham i Mackie 2005, str. 70).

34

Stopa volontiranja, vrednovanje volonterskog rada i druge upotrebe podataka

6.8. Ono što je jasno o prethodnom radu jeste to da je korištenje principa zamjene troškova do sada bilo ograničeno zbog nedostatka detalja o zanimanju ili polju rada koji su korišteni u setovima podataka.

a) Kategorije korištenja vremena često su tako široke da je dodjeljivanje najčešće korištenih zanimanja ili polja rada donekle proizvoljan izbor. Na primjer, Međunarodni sistem klasifikacije aktivnosti koje zahtijevaju vrijeme (ICATUS)10 sadrži samo tvoje stavke u Grupi 0813 (Organizovane, neplaćene volonterske usluge): volonterski rad za organizacije (ne neposredno za pojedince), i volonterski rad preko organizacija (produžen i direktno, neposredno usmjeren na pojedince). Grupa 0811 (Neplaćena pomoć drugim domaćinstvima) sadrži osam stavki, ali čak i one su daleko manje detaljne od stavki koje definišu domaće usluge za sopstvenu, krajnju upotrebu i usluge neplaćenog njegovanja članovima domaćinstva.

b) Posebna istraživanja o volonterskom radu često sadrže specijalizovane i ekscentrične opise volonterskog rada i tipa organizacije koja je imala koristi od jedne volonterske aktivnosti. Jedan primjer je i set volonterskih dodataka septembarskom istraživanju o trenutnom stanju po pitanju zapošljavanja (Trenutno stanje kod stanovništva, CPS), koje se obavlja jednom mjesečno u oko 60 000 domaćinstava, a obavlja ga Popisni biro Sjedinjenih Američkih Država po nalogu Zavoda za statistiku rada. Ovo istraživanje o volontiranju posredstvom organizacija sadrži pitanja o oko 13 vrsta volonterskih aktivnosti (zanimanja) i 9 vrsta organizacija (polja rada), ali niti jedan set pitanja nije lako povezati sa već ustanovljenim sistemima klasifikacije zanimanja ili polja rada.

Preporučena metodologija procjene s obzirom na prednost podataka o modulima volontiranja

6.9. Procjena procedure za vrednovanje volonterskog rada koja se ovim Priručnikom preporučuje jeste metod potpune zamjene troškova, tj. potpuna dodjela stvarnih nadoknada (plata)11 unutar

9 Tako je, na primjer, Biro za statistiku Australije (2009.) koristio ponderisanu prosječnu platu za sve volonterske aktivnosti; Statistike Novog Zelanda (2007.) primijenile su ekvivalent profesionalne plate za svaki primjer volonterske aktivnosti; Mook (Mook 2007.; Mook i Quarter 2003.) koristili su princip prosječnih plata kod onih polja rada za koja su volonteri bili angažovani zbog vrijednosti uloženog napora; Pho (2008.) je pretvorio opise volonterskih aktivnosti - u Volonterskom dodatku Istraživanja o trenutnom stanovništvu SAD-a – u ekvivalente njihovog polja rada/zanimanja da bi došao do seta procjena plata; dok je Landerfeld sa saradnicima (2009.) koristio ekvivalent stope zarade određenog zanimanja umanjen za 25%, da bi dao procjenu vrijednosti produktivnosti domaćinstva u odnosu na statistiku korištenja vremena. .�10 Vidi Ujedinjene nacije (2005.).

11 U ovom priručniku, termin “plata” korišten je u jednom opštem kontekstu i uključuje bilo kakav oblik novčane nadoknade koja nastaje kao rezultat zaposlenja. Postoje različiti međunarodni koncepti vezani za “plate”, a onaj koji se najčešće mjeri – pa je, tako, i najčešće korišten – odnosi se na “bruto zaradu.” Zemlje mogu same da izaberu I neki drugi system mjerenja, kao što su “čista zarada” ili “iznos dnevnice”, zavisno od dostupnosti podatak I kvaliteta, pa bi to trebale prijaviti u metapodacima. Za više informacij o statistici zarada, pogledajte raspravu o primanjima koja je zabilježena na internet stranici Međunarodne organizacije rada u sekciji Pregled i Teme: http://www.ilo.org/global/statistics-and-databases/statistics-overview-and-topics/income/lang--en/index.htm,

35

http://www.ilo.org/global/statistics-and-databases/statistics-overview-and-topics/income/lang--en/index.htm

http://www.ilo.org/global/statistics-and-databases/statistics-overview-and-topics/income/lang--en/index.htm


svakog zanimanja i polja rada, a za svaki sat volontiranja. Ovom procedurom procjene izbjegavaju se neke od zamki prethodno urađenih studija na način da se koriste činjenice iz podataka proizašlih iz preporučenog modula o istraživanju volontiranja. Ovaj modul povezan je sa svakim prijavljenim volonterskim satom i ISIC Rev. 4 poljem rada u kojem se volonterski rad odvija.

6.10. Pored procjena o zamjeni novčanih nadoknada, koje se pripisuju vrijednosti volonterskog rada, najnoviji set podataka koji proizilazi iz ovog Priručnika ponudiće dodjelu šifri zanimanja koje će vjerovatno omogućiti razlikovanje različitih nivoa vještina mnogo jasnije nego što je to ranije bio slučaj. ISCO-08 indeks šifri, koji je detaljnije opisan u Prilogu II, dodjeljuje šifru nazivima zanimanja ili opisima obavljenih zadataka. Pri obavljanju ovih zadataka, svjesno je uložen napor da se ne dodjeljuje visok nivo vještine osim ukoliko za to ne postoji jasno opravdanje. Dakle, ovaj novi set podataka istraživačkog modula ima karakteristike koje omogućuju da proizvoljna podešavanja za razlikovanje vještina kod volontera i plaćenih radnika budu manje neophodna.

6.11. Ilustracije radi, pogledajte Tabelu 6.1 ispod. Ona sadrži podatke Sjedinjenih Američkih Država o stepenu zaposlenosti i odgovarajućih prosječnih dnevnica za sve veće grupe zanimanja i polja rada, zato što je vjerovatno da ona sadrže i neprofitne institucije. Polja rada su prikazana do najdetaljnijeg mogućeg nivoa, ali prikazana zanimanja sumiraju dostupne četverocifrene i petocifrene detalje. Ova tabela oslikava nekoliko pitanja:

a) ukupna novčana nadoknada za pojedinačna zanimanja nije ista za sve vrste polja rada; b) ukupna novčana nadoknada za određena polja rada nije ista za sve vrste zanimanja; c) ova raznolikost je čak i naglašenija što su zanimanja detaljnije definisana.

Dakle, korištenje ovih detaljnijih informacija omogućiće bolje procjene principa “kvalitativne zamjene troškova” nego što je to ranije bilo moguće.

6.12. Ukoliko je moguće jedno preciznije mjerenje zamjenskih troškova (npr. uzimanje u obzir pola, skustva i drugih faktora), onda ono može biti korišteno. S druge strane, u nedostatku detaljnijih informacija o visini novčanih nadoknada u odnos na zanimanje ili polje rada, preporučuje se da se koristi najdostupniji izvor informacija, u odnosu na zanimanje ili polje rada, kada već kombinovane informacije nisu dostupne.

6.13. Tamo gdje korištenje metoda potpune zamjene troškova nije primjenjivo zbog ograničenih podataka ili drugih faktora, preporučuje se da se koriste najbolji od najdostupnijih podataka. Međutim, u odsustvu ovakvih podataka, postoje i određene pozicije za odstupanje od procjene nadoknade volonterima. Ona uključuju:

a) Primjenu prosječnih primanja po polju rada; b) Primjenu prosječnih primanja po zanimanju; c) Korištenje trostruke procjene primanja da bi se definisali radnici većih, srednjih i manjih

vještina; d) Primjenu minimalne nadoknade, tj. ili zvanične minimalne nadoknade ili minimalne

nadoknade nisko plaćenog zanimanja, kao što je društveni rad bez smještaja (kao što je slučaj u Kanadi i preporučeno je Priručnikom o neprofitnim institucija (Ujedinjene nacije);

e) Tamo gdje uopšte ne postoje podaci o nadoknadama, anketari treba da prikupe informacije na tržištu rada bar o grubim procjenama prosječnih plata za različita zanimanja.

36

Stopa volontiranja, vrednovanje volonterskog rada i druge upotrebe podataka

37

Druge vježbe procjene 6.14. Ukoliko je potrebna procjena vrijednosti volontiranja, onda je i pristup vezan za troškove

nabavke takođe odgovarajući (Brown. 1999.; Abraham i Mackie, 2005.). Ovdje je navedena plata koja odgovara ispitanikovom prirodnom zanimanju i polju rada, koji mogu biti dio standardnih informacija koje se daju u istraživačkom modulu. Ukoliko to nije slučaj, možda će biti potrebno dati dodatne informacije o drugim grupama podataka. Landefeld et al. (2009.) su koristili prosječne plate za sve radnike u svojim procjenama troškova, ali Pho (2008.) je bio u stanju da uključi podatke o platama samih ispitanika u set podatka.


38

POGLAVLJE 7 SPROVOĐENJE ISTRAŽIVAČKOG MODULA I PREDSTAVLJANJE PODATAKA

Uvod 7.1 U ovom poglavlju biće riječi o administrativnim pitanjima vezanim za sprovođenje

istraživanja Modul o volonterskom radu, ali i o prijedlozima za predstavljanje podataka. Većina administrativnih pitanja zajednička su drugim istraživanjima, ali neka od njih su specifična upravo za preporučeni modul. Ona uključuju:

a) pitanja vezana za karakteristike istraživanja o radnoj snazi koja predstavljaju platformu ovog modula, b) korake za prilagođavanje modula lokalnim okolnostima, c) uputstva za anketare, d) vodič za postupanje sa ispitanicima koji ne odgovaraju na pitanja, e) savjete za izvještavanje o završnim podacima.

Najbitnije osobine platforme prikupljanja podataka koje mogu uticati na tačnost konačnih podataka 7.2 Određene osobine istraživačke platforme koja je korištena da se sakupe podaci o

volonterskom radu mogu da utiču na krajnje podatke. Ovo je tačno kada se radi i o istraživanjima radne snage i onima usmjerenih na domaćinstva. Tu su uključeni i pokrivenost istraživanja, vrijeme i učestalost, način primjene, korištenje alternativnih odgovora i položaj preporučenog Modula o volonterskom radu. A naročito: a) Pokrivenost. Određene grupe stanovništva su često isključene iz istraživanja o radnoj

snazi, uključujući i lica u kolektivnim domaćinstvima (npr. manastirima, bolnicama, zatvorima, radnim kampovima i kasarnama), lica koja žive u udaljenim krajevima ili krajevima koji su teško dostupni i lica koja nemaju stalnu adresu (tj. beskućnici ili nomadi). Ove grupe će, zato, takođe biti isključene iz istraživačkog modula o volonterskom radu. Međutim, sva druga lica - iznad određene minimalne starosne grupe – pokrivena su i trebala bi biti obrađena ovim istraživačkim modulom.

b) Vrijeme i frekvencija. Vrijeme potrebno za prikupljanje podataka putem istraživanja može da utiče na podatke o volontiranju i treba da bude stavka koja će biti ozbiljno razmatrana. Prvo, volonterske aktivnosti su često povremenog karaktera i imaju tendenciju učestalosti npr. tokom trajanja školske godine ili nekih većih vjerskih praznika (Ramazan, Božić); na njih takođe mogu uticati i vremenski uslovi (vrijeme žetve, sezona kiša), ali i specifične prilike (prirodne katastrofe, mećave, poplave, tajfuni ili političke kampanje). Kod određivanja vremena realizacije redovnih istraživanja o volonterskom radu potrebno je voditi računa i o ovim povremenim uticajima. Kada se istraživanja obavljaju samo jednom godišnje, preporučuju se dvije mogućnosti: prva, da se istraživanja obavljaju tokom onog mjeseca kada se ovakvi uticaji mogu svesti na minimum; druga, da se u istraživanje uključe i pitanja o većim dešavanjima tokom godine, kako je preporučeno ovim Priručnikom.

39


Box 7.1 Tipični sezonski ili drugi specifični uticaji na volontiranje

Sezonski uticaji na volonterski rad: veći praznici (Božić, Ramazan, itd.), školski/poslovni ciklusi (praznici), vremenski obrasci (žetva, zima, monsuni, itd.).

Specifični uticaji na volonterski rad: prirodne katastrofe (cunamiji, zemljotresi, itd.), ekstremne vremenske prilike (mećave, tajfuni, itd.), veća politička dešavanja (izbori, ratovi, teroristički napadi, itd.).

c) Iako se ovim Priručnikom preporučuje da se Modul o volonterskom radu sprovodi najmanje jednom godišnje, postoji i svijest o tome da će neke zemlje izabrati da to rade rjeđe. Ovim zemljama se, dakle, daje preporuka da se bar jedno pitanje godišnje uključi kod prebrojavanja radne snage u godinama kada se modul ne realizuje; na ovaj način biće moguće da se dobije bar minimum podataka pomoću kojih se mogu identifikovati volonterski trendovi. Predložena formulacija za ovo pitanje data je u tabeli 7.1 u nastavku.

40

Sprovođenje istraživačkog modula i predstavljanje podataka

Tabela 7.1

Predložena pitanja (na godišnjem nivou) o aktivnostima volontiranja u godinama kada modul o volontiranju nije administriran

Korak ili varijabla

Pitanje

POČETAK Do sada sam vam postavljao pitanja o plaćenom poslu. Idućih nekoliko pitanja odnose se na neplaćeni, neobavezni rad koji ste obavljali, odnosno na vrijeme koje ste donirali bez novčane nadoknade zarad aktivnosti koje ste obavljali ili kroz organizacije ili neposredno za druge ljude van vašeg sopstvenog domaćinstva.

Da li ste u posljednje četiri sedmice (navedite datume koji se odnose na tačan period) proveli neko vrijeme na ovoj vrsti neplaćenih aktivnosti?

(Ukoliko je odgovor “Da”, idite na RAD_01. Ukoliko je odgovor “Ne” ili “Nisam siguran”, nastavite do idućeg dijela istraživanja.)

(Napomena: Ovdje se pod radom podrazumjeva aktivnost koja bi, u principu, mogla biti obavljena za novčanu nadoknadu.)

(Napomena: Nadoknada troškova ne diskvalifikuje aktivnost.) POSAO_01 Da li ste, u posljednje dvije sedmice (navedite datume koji se odnose na tačan period) bili

dio neplaćene aktivnosti, u kojoj ste učestvovali preko ili za neku organizaciju?

(Ukoliko je odgovor “Da”, idite na SAT_01.) SAT_01 Koliko, u prosjeku, sati posvećujete neplaćenim aktivnostima kroz ili za organizacije u

posljednje četiri sedmice?

( Zabilježite broj sati.) POSAO_02 Da li ste, u posljednje četiri nedjelje (navedite tačne podatke o datumima unutar ovog

perioda) obavljali bilo kakvu neplaćenu aktivnost direktno za ljude van vašeg domaćinstva?

(Ukoliko je odgovor “Da”, idite na SAT_02) SAT_02 Koliko, u prosjeku, sati posvećujete neplaćenim aktivnostima kojima se bavite da bi

pomagali neposredno ljudima van vašeg domaćinstva, a u interval od posljednje četiri nedjelje?

(Zabilježite broj sati.) �

7.3 Korištenje alternativnih odgovora. U principu, prilikom obrade podataka dobijenih Modulom o volonterskom radu mogu se pratiti ista uputstva koja važe i za istraživanje o radnoj snazi, ali sa jednim izuzetkom. Dok alternativni odgovori funkcionišu besprijekorno kod istraživanja o radnoj snazi, jer svi kvalifikovani ispitanici najvjerovatnije znaju radni status drugih članova domaćinstva, to ne mora biti isti slučaj i sa poznavanjem činjenice da li oni znaju da li im se ukućani bave volonterskim radom. Ovaj Priručnik, stoga, ne ohrabruje upotrebu alternativnih odgovora na temu volonterskog rada i preporučuje da se anketiraju svi ciljani ispitanici u domaćinstvu. Trebalo bi, zato, uložiti dodatne napore da se kontaktira lično svaki član domaćinstva da bi se realizovao i volonterski dodatak istraživanju, a alternativne odgovore bi trebalo koristiti samo ukoliko ne uspiju napori da se anketira svaki ciljani ispitanik u domaćinstvu. Tamo gdje individualno ispitivanje nije moguće, trebalo bi nasumično izabrati jednog člana domaćinstva i uložiti značajne napore da on ili ona daju odgovore na pitanja. Zemlje se ne bi trebale osloniti samo na odgovore koje su pružili oni koji su u tom trenutku bili dostupni da odgovore na anketna pitanja zato što su njihovi odgovori

41


potencijalno pristrasni – oni koji su dostupniji za učešće u anketiranju su, takođe, vjerovatnije i sami volonteri.

7.4. Postavljanje modula o volonterskom radu. Ukoliko platform za istraživanje obuhvata i neke druge teme, pored zaposlenosti i nezaposlenosti, ovaj Priručnik preporučuje da se Modul o volonterskom radu postavi prije bilo koje druge teme, a neposredno poslije pitanja koja se tiču zapošljavanja i nezaposlenosti.

Procedura za prilagođavanje modula 7.5 Po svoj prilici, a da bi se uzeo u obzir i lokalni kontekst, biće potrebno da se obave određena

prilagođavanja istraživačkog modula. Moguća prilagođavanja uključuju: (a) prevođenje modula na lokalni jezik i odabir odgovarajućih termina i primjera za opis volonterskog rada; (b) odlučivanje o minimalnoj starosnoj dobi volontera, koja će se možda razlikovati od minimalne starosne dobi potrebne za uključivanje na tržište rada; (c) odlučivanje o tome da li su potrebna filter-pitanja za provjeru određenih funkcija definicije volontiranja; (d) odabir odgovarajućeg referentnog perioda zs istraživanje; (e) određivanje odgovarajućih uputstava (blic pitanja) za korištenje; (f) korištenje nacionalnih sistema klasifikacije zanimanja i polja rada koja se razlikuju od ISCO-08 i ISIC Rev 4; i (g) donošenje odluke o tome da li da se uključe pitanja pomoću kojih bi se došlo do podataka o dodatnim temama.

(a) Terminologija Kao što je već razmatrano u Poglavlju 3 ovog Priručnika, termin “volonter” ili “volontiranje” nije jasno shvaćen u svim krajevima svijeta i prati ga niz pozitivnih i negativnih konotacija. Istraživanje rađeno u Kanadi i Sjedinjenim državama pokazalo je da će, ukoliko se termin “volontiranje” koristi kao istraživački instrument, određeni ispitanici izjaviti da nisu volontirali. Međutim, ti isti ispitanici će izjaviti da su “pomagali” ili “donirali neko vrijeme” kada se koriste uputstva, odnosno blic pitanja (UNECE-ova Radna grupa o standardizaciji volontiranja, 2007., str. 11). Iz ovog razloga, u modulu se koristi termin “neplaćeni rad”, a termin “volontiranje” se uopšte ne koristi. Pored toga, razne napomene sugerišu da je potrebno pružiti pomoć ispitanicima da se fokusiraju na željenu aktivnost. Međutim, da bi se obezbjedilo da set napomena (blic pitanja) funkcioniše na željeni način, biće potrebno da se on prilagodi na način koji će najbolje odgovarati lokalnom iskustvu. Pored razmatranja lokalnog istraživanja na temu, diskusije u focus grupama i savjetodavne panel diskusije na kojima učestvuju eksperti na temu volontiranja predstavljaju najbolja dva načina da se modul prilagodi lokalnom kontekstu.

(b) Minimalan uzrast Zemlje će možda izabrati drugačiji minimalni uzrast za odlučivanje o tome koji volonterski rad da razmatra u okviru ovog istraživanja. Ključni faktor bi trebalo da bude uzrast u kojem se smatra da djeca svjesno donose odluku o neobavezujućem uključivanju u volonterski rad.

(c) Referentni period Kao što je napomenuto u Poglavlju 4 ovog Priručnika, volonterski rad se javlja daleko rjeđe nego plaćeno zaposlenje, što znači da se propušta jedna njegova značajna dimenzija ukoliko je referentni period prekratak. S druge strane, ukoliko je referentni period predug, onda opada tačnost podsjećanja. Određivanje odgovarajućeg referentnog perioda za lokalni kontekst zavisi i od toga koliko će često tokom jedne godine istraživački modul biti realizovan.

I Pod pretpostavkom da će većina zemalja koje uključe Modul o volonterskom radu u istraživanje o radnoj snazi ili neko drugo najčešće jednom godišnje, ovim Priručnikom se predlaže referentni period od četiri umjesto jedne sedmice (što je period na koji se pozivaju uobičajena istraživanja o radnoj snazi). Referentni period od četiri sedmice

42


trebao bi da bude dovoljno dug da se zabilježe i neke neredovne volonterske aktivnosti, ali ne i predug da bi prisjećanje predstavljalo nepotrebno teškim.

II Pored referentnog perioda od četiri sedmice, modul predlaže i uključivanje dodatnog pitanja kojim bi se zabilježile aktivnosti koje se dešavaju samo jednom ili dva puta godišnje (na primjer u vrijeme vjerskih praznika, kada možda ne odgovara vremenu implementacije istraživanja o radnoj snazi).

III U zemljama gdje se istraživanja o radnoj snazi obavljaju kontinuirano i volonterski dodatak se takođe redovno uključuje u ovo istraživanje, može se koristiti i kraći referentni period (jedna sedmica).

(d) Početne napomene Modul o volonterskom radu predstavljen u ovom Priručniku predlaže korištenje kratkih pitanja koja će dovesti do toga da se ispravi koncept neplaćenog volonterskog rada u umovima ispitanika. Ovo je se može postići listom blic pitanja o određenim aktivnostima, a zatim i jednim sveobuhvatnim pitanjem. Ovaj pristup izabran je nakon testiranja prijedloga modula i na osnovu ocjena članova JHU/ILO Tehničke grupe stručnjaka za Mjerenje volonterskog rada. Međutim, u onim zemljama gdje su ovi koncepti manje poznati i gdje se istraživanja obavljaju licem u lice, moglo bi biti i korisno i kulturološki odgovarajuće da se počne sa dužim uvodnim komentarom, da bi se pomoglo ispitanicima da shvate šta je cilj istraživanja o volonterskom radu. U zemljama u kojima je uobičajeno da se kao metodlogija istraživanja koriste pokazne karte, one mogu biti korištene da bi se pokazalo koji se to niz aktivnosti može podvesti pod volonterski rad.

(e) Alternativne strukture klasifikacije Zemlje mogu da koriste svoj sopstveni sistem klasifikacije zanimanja i polja rada za volonterski rad. Međutim, što se više ti sistemi klasifikacije razlikuju od preporučenih ISCO i ISIC sistema koji se ovdje preporučuju, to će sve manje podataka biti upotrebljivo za uporedne analize sa podacima drugih zemalja.

(f) Dodatna pitanja Ukoliko to ne predstavlja preveliki teret ispitanicima ili anketarima, u modul se mogu uključiti i dodatna pitanja pomoću kojih bi se prikupili podaci o nizu drugih tema koje bi mogle biti od koristi na lokalnom nivou. Lista mogućih tema i predložene terminologije nalazi se u predloženom Prilogu III.

(g) Filter pitanja Da bi bili sigurni da su ključne osobine definicije volonterskog rada shvaćene na

odgovarajući način, poželjno je da se modulu dodaju i neka filter pitanja, pomoću kojih je moguće provjeriti ove osobine. Primjer ključne osobine definicije jeste ona koja se odnosi na to da li je volonterski rad proizašao kao jedan obavezujući oblik rada, nastao djelovanjem određenog pravnog ili drugog oblika obaveze, ili da li volonterski rad uključuje kompenzaciju (nasuprot skromnoj nadoknadi troškova). U nastavku ćete pronaći predloženu terminologiju za četiri filter pitanja koja se bave elementima obaveze, porodičnih odnosa, kompenzacije i domaćih – nasuprot stranih – volontiranja.

(i) Obavezna služba. Kao što je ranije pomenuto, rad bez novčane nadoknade ili sa

ograničenom novčanom nadoknadom često spada pod zakonsku obavezu ili se posmatra kao uslov za prijem neke druge koristi. Ovo se može javiti, na primjer, kada se civilno služenje vojnog roka nudi kao alternativa redovnoj vojnoj obavezi, društveno-korisnom radu uslovljenom zatvorskom kaznom za određeni zločin ili kao preduslov za završetak školovanja. Kada je to slučaj, nastali neplaćeni rad ne može se kvalifikovati kao volonterski rad upravo zato što krši kriterij neobavezne aktivnosti po definiciji volonterskog rada ovdje preporučenoj. Da bi potvrdile da određeni volonterski rad ne ide van okvira ovog istraživanja, statistički zavodi će možda izabrati da u svoja istraživanja o volonterizmu uključe i filter pitanja na način predložen u nastavku.

43


FILTER_A_01 Da li je ovaj neplaćeni rad bio zahtjev koji su vam uputile određeni zvaničnici na ime obavezne državne službe po nalogu suda, ili u neke druge svrhe?

( Zabilježite doslovno odgovor ) FILTER_A_02 Da li je ovaj neplaćeni rad zahtijevan od vašeg poslodavca uslov za vaše

zaposlenje ili dolazak do određenog stepena školske spreme?

(ii) Neplaćeni rad za rođake. Definicija volonterskog rada, koja se preporučuje ovim Priručnikom, ograničava takav rad za lica van sopstvenog domaćinstva ispitanika. Međutim, zavisno od uslova stanovanja u zajednicama, ovaj kriterij može imati različite implikacije u raznim kontekstima. Stopa neposrednog volontiranja može biti veća u razvijenim zemljama, a potcjenjena u zemljama u razvoju samo zato što članovi šire porodice (roditelji, djed i baka, stričevi i tetke, itd.) vjerovatno žive skupa u zemljama u razvoju - što nije slučaj i u razvijenim zemljama. Da bi se pozabavili ovim pitanjem, statistički zavodi bi mogli dodati istraživanju i jedno korisno filter pitanje, a da bi odredile obim zabilježenog volonterskog rada koji ispitanik obavlja za članove svoje porodice, iako oni možda žive van njegovog stvarnog domaćinstva.

( Zabilježite doslovno odgovor )

Da li je ovaj neplaćeni rad obavljen za člana vaše porodice koji živi van vašeg domaćinstva (npr. roditelj, roditelj roditelja, tetka, ujak, rođaka, drugi srodnik ili dijete nekog ko živi u vašem domaćinstvu)?

FILTER_B_01

(Ukoliko je odgovor “Da”, idite na FILTER_02,ukoliko je odgovor “Ne”,idite na…)

(iii) Kompenzacija. Dok se volonterskim radom, po definiciji, smatra rad bez novčane nadoknade ili kompenzacije, postoje neke forme novčane ili robne razmjene koje se mogu odvijati, a da se ne krši ovaj kriterij definicije volonterskog rada. Kao što je to navedeno u Poglavlju 2, volonterima se mogu nadoknaditi troškovi koji su nastali tokom volonterske aktivnosti na kojoj su bili angažovali, oni mogu da prime malu nadoknadu za pružanje usluga u vidu obroka ili prevoza, mogu da prime simbolične poklone koji predstavljaju izraz zahvalnosti za obavljeni posao, te mogu u određenim situacijama da primaju stipendije.

− Bez obzira na novčanu nadoknadu, da li je neka aktivnost u okviru ili van okvira volonterskog rada zavisiće umnogome od okolnosti u lokalnoj zajednici i običaja, zato što je vrijednost zarade već unaprijed određena, a vrijednost poklona koji će volonter eventualno primiti varira od mjesta do mjesta. Svaka zemlja bi trebala da donese ove odluke u skladu sa lokalnim običajima i administrator istraživanja mogao bi uključiti te odluke u uputstva o istraživanju.

− Da biste bili sigurni da ispitanici shvataju ovaj aspekt volonterskog rada na isti način kao što su to zamislile osobe koje su kreirale ovo istraživanje, moglo bi biti korisno da se dodaju filter pitanja koja se bave isključivo svakim od navedenih oblika kompenzacije. Moguća terminologija kod postavljanja pitanja predložena je dolje.

44


Da li ste dobili ili očekujete da dobijete nešto u zamjenu za vašu pomoć/rad? Da/Ne FILTER_C_01

Ukoliko je odgovor “Ne” idi na ACT_02

FILTER_C_02 Šta ste dobili ili očekujete da dobijete od vaše pomoći/rada?

Zabilježite doslovno odgovor Koja je približna vrijednost toga što ste dobili ili očekujete da ćete dobiti od vaše pomoći/rada?

FILTER_C_03

Zabilježite vrijednost u jedinici valute.

(iv) Međunarodni volonterski rad. Ne obavlja se sav volonterski rad samo za ljude u zemlji u kojoj živi ispitanik. Da bi razlikovali udio volonterskog rada obavljenog unutar od onoga koji je obavljen van zemlje, predlaže se za korištenje jedno filter pitanje, slično onom navedenom u nastavku.

Da li ste se bavili ovom vrstom neplaćene aktivnosti (u inostranstvu/van ove zemlje)? FILTER_D_01

(Zabilježite doslovan odgovor)

Trening za voditelje intervjua, operatere i šifrante 7.6. Volonterski rad uključuje i brojne pojmove koji su vjerovatno nepoznati timovima odgvornim

za rukovođenje istraživanjima o radnoj snazi ili drugim društvenim istraživanjima. Potrebno je da se organizuje poseban trening, da bi svi oni koji su uključeni u istraživanje: supervizori, ljudi koji kreiraju ankete, anketari, šifranti i osoblje zaduženo za unos podataka bili upoznati sa korištenim pojmovima. Od većih pojmova koje bi trebalo naglasiti tokom ovog dodatnog treninga nalazi se: definisanje osobina volonterskog rada, obim volonterskog rada koji ispitanici mogu obavljati u svojoj zemlji, razlika između naknada i nadoknade troškova, tipovi prinudnih obaveza koje diskvalifikuju određenu aktivnost od toga da se smatra volonterskom, rukovanje alternativnim odgovorima za ovu vrstu aktivnosti, ali i bilo kojim pitanjem socio-kulturnog aspekta koji bi mogao uticati na odgovore, pitanje senzibiliteta na vjerske ili kulturne praznike koji mogu uticati na stopu odgovora. Istraživački timovi treba dovoljno da se upoznaju i sa lokalnom stvarnošću, da bi bili u stanju da procjene koja blic pitanja će biti potrebna da bi izbjegli neodgovarajuće ili pogrešno shvaćene odgovore.

7.7. Trening će biti neophodan i državnim računovodstvenim službenicima, koji će biti pozvani da protumače rezultate istraživanja i uključe ih u druge statističke sisteme, uključujući i sistem satelitskih računa koji se preporučuje Priručnikom o neprofitnim institucijama, koji su izdale Ujedinjene nacije..

7.8. Treći dio izdanja Vodič za izradu statistike o korištenju vremena: Mjerenje plaćenog i neplaćenog rada, štampanog materijala Ujedinjenih nacija (2005.) nudi nekoliko praktičnih prijedloga za sprovođenje istraživanja koje sadrži terminologiju nepoznatu osoblju ili drugim uključenim članovima tima (Ujedinjene nacije, 2005.).

45


Kako postupati sa (ne)ispitanicima 7.9. (Ne)ispitanici mogu da predstavljaju problem u istraživanju o volonterskom radu. Budući da i

samo učešće u istraživanju predstavlja čin sličan volontiranju, (ne)ispitanici mogu narušiti zastupljenost uzorka i dati pristrasne procjene, jer (ne)volonteri mogu izabrati da ne daju odgovor na pitanje, a time će jačati procenat ispitanika koji volontiraju. I zaista, Abraham i saradnici (Abraham, 2008., str.3) sugerišu da rast stope volontiranja u Sjedinjenim državama, koji je zabilježen u Galup istraživanjima u periodu između 1977. i 1991. godine, ustvari predstavlja odraz smanjene stope odgovora (ne)volontera. Međutim, dokazi o ozbiljnosti uticaja neodgovaranja na pitanja u istraživanjima o volontiranju su neuvjerljivi. S jedne strane, analiza Američkog istraživanja o korištenju vremena (ATUS) pokazuje da neodgovaranje na pitanja pristrasno utiče i na stopu volontiranja i na volonterske sate.12 Međutim, iskustvo Statistika Kanade ukazuje da neodgovaranje na pitanja nije predstavljalo veće pitanje u njihovim studijama o volontiranju.13 Imajući u vidu jezgrovitost preporučenog istraživačkog modula o volontiranju i činjenicu da je on kreiran da bi bio dodat istraživanju o radnoj snazi, koje je obavezno u mnogim zemljama, (ne)ispitanici bi trebali biti svedeni na minimum. Međutim, trebalo bi preduzeti i određene korake da bi se ograničile mogućnosti pristrasnosti koje nude (ne)ispitanici. Budući da (ne)ispitanici ili odbijaju da daju odgovore ili sa njima nije moguće uspostaviti kontakt, oba problema treba da se riješe na odgovarajući način.14

a) Svođenje na minimum ispitanika do kojih je teško doći uključuje i takve mjere kakva je učestalo ponavljanje, kontaktiranje onih koji su teško dostupni u ranijoj fazi istraživanja da bi obezbjedili adekvatno dodatno vrijeme, dok se uvodna pisma u kojima se objašnjava samo istraživanje mogu ili proslijediti poštom ili dostaviti lično za vrijeme istraživanja licem u lice.

b) Svođenje na minimum ispitanika koji odbijaju dati odgovor uključuje i takve mjere kao što je trening anketara na temu umjetnosti ubjeđivanja i objašnjavanja svrhe istraživanja potencijalnim ispitanicima na način koji će zaintrigirati njihovo interesovanje (Groves, 2006., str. 664-5).

12 Korištenjem seta podataka koji se sastoje od nasumičnog poduzorka ispitanika i ne-ispitanika u Američkom istraživanju o korištenju vremena (ATUS), a prethodno su bili dio CPS-ovog dodatka (istraživanja o Trenutnom stanju u stanovništvu), Abraham i saradnici (2008.) su procjenili da se stope volontiranja i prosječan broj sati u potpunosti preklapaju sa uzorkom, i kod ATUS ispitanika i kod ATUS ne-ispitanika. I stope volontiranja i volonterski sati razlikuju se kod ispitanika i ne-ispitanika, kako u totalu tako i za izvjesni broj demografskih i drugih podgrupa, ukazujući tako da će standardna pristrasnost kod ne-ispitanika vjerovatno biti neadekvatna. Međutim, dvije vrijednosti ili multivarijantni zaključci o odnosu volontiranja i karakteristikama ispitanika relativno su imuni na pristrasnost onih koji ne pružaju odgovore na anketna pitanja.

13 Kada su Statistike Kanade promijenile platform za svoje Istraživanje o davanju volontiranju i učešću (2004.), krajnja stopa volontiranja od 45% bila je mnogo veća od one do koje se došlo 2000. godine Nacionalnim istraživanjem o davanju, volontiranju i učešću, koji je tada iznosio 27%. Iako su postojali razlozi da se posumnja da je volontiranje bilo rasprostranjenije 2004. u odnosu na druge godine, pitanje je ostalo. Stopa odgovora je bila mnogo niža kod novopostavljenih istraživanja, nego što je to bio slučaj kod ranijih ispitivanja koja su realizovana kao dodaci Istraživanju o radnoj snazi. Analize su dodatno zakomplikovale promjene istraživačkih upitnika i okvira uzorka, gdje je novi slučajno izabrani uzorak pružao ograničene podatke za prilagođavanje ne-ispitanika. Na sreću, Statistike Kanade su 2004. provele i nastavak Istraživanja o davanju, volontiranju i učešću koristeći stare upitnike i metodologiju, tako da je bilo moguće napraviti poređenje stopa volontiranja te godine korištenjem dvije različite metodologije. Ispostavilo se da su stope bile iste, a analitičari su zaključili da je rast stope volontiranja bio jedan stvaran fenomen (Statistike Kanade 2006.a).

14 Pogledajte Groves i Couper (1998., str. 295-321) i Groves (2006., str. 263).

46


c) Ukoliko (ne)ispitanici zaista i poslije svega predstavljaju značajan problem, treba razmotriti i korištenje statističkih tehnika za mjerenja i ispravke. O takvim tehnikama raspravljaju Groves (2006.), Little i Vartivarian (2003.), Groves i saradnici (2006.), i Abraham i saradnici, (2006.).15 Groves navodi da, ma koliko da “sve ove tehnike prilagođavanja zahtijevaju i pretpostavku da grupe ispitanika i (ne)ispitanika dijele sklonost ka odgovorima i raspodjeli imovine na istraživačke mjere.” Uopšte gledano, nemoguće je da se ovakve pretpostavke testiraju, pa se predlaže oprez kod primjene ovih tehnika u istraživanja o volontiranju.

Predstavljanje podataka 7.10. Ovaj dio Priručnika bavi se opisom osam tabela sa podacima koji se mogu izvući iz podataka

dobijenih istraživanjem. Uzorci ovih tabela nalaze se na kraju ovog poglavlja. Oni su navedeni više ilustracije radi, nego kao obavezni format za korištenje. Tabele su napravljene da bi pružile rezime podataka za sve varijable prikupljene korištenjem istraživačkog modula, sa detaljima o tipu volonterskog rada (neposredno za domaćinstva ili preko organizacije), karakteristikama volontera, karakteristikma zanimnja unutar kojih se obavljao volonterski rad i o polju rada unutar kojeg se volontiranje odvijalo. U mjeri u kojoj je to izvodljivo, izvještavanje o volonterskom radu trebalo bi da prati i određena forma izvještavanja, koja se slaže sa onom koja se koristi u slučaju bavljenja plaćenim radom. A posebno:

a) Tabela 7.2, stanovništvo uzrasta 15 i više godina, broj volontera, stopa volontiranja, volonterski sati, i vrijednost volonterskog rada po tipu volontiranja i karakteristikama volontera opisuju volontere po tipu volontiranja (preko organizacije ili neposredno) sa demografskim karakteristikama. Pokazuju i stope volontiranja, brojeve i sate posebno za (1) ukupnu količinu volonterskog rada, (2) volonterski rad za ili kroz organizaciju, i (3) volonterski rad obavljen neposredno za druga domaćinstva. Podaci su prikazani u ukupnim iznosima po raznim demografskim karakteristikama volontera: pol, godina, bračni status, itd. Predloženi detalji dati su unutar svake karakteristike, iako se razumije da će svaka zemlja možda htjeti da koristi lokalne konvencije.

b) Tabela 7.3, Broj volontera, volonterski sati i vrijednost volonterskog rada, po tipu zanimanja i pola volontera, pokazuju zanimanja volontera po volonterskim brojkama i satima odvojeno za (1) volonterski rad za ili preko organizaciju i (2) volonterski rad obavljen neposredno za druga domaćinstva. Podaci su prikazani u ukupnim iznosima, sa detaljima po ISCO-08 standardima u svrhu ilustracije. Podaci su, takođe, prikazani odvojeno za muškarce i žene.

c) Tabela 7.4, Broj volontera, volonterski sati i vrijednost volonterskog rada po polju rada u kojem se javlja volonterski rad i polu volontera, pokazuje polje rada u kojem se odvija volonterski rad po volonterskim brojevima i satima odvojeno za (1) volonterski rad za ili preko organizacije i (2) volonterski rad neposredno za druga domaćinstva. Podaci su prikazani u ukupnim iznosima, sa detaljima po ISIC standardima u svrhu ilustracije. Podaci su, takođe, prikazani odvojeno za muškarce i žene.

d) Tabela 7.5, Broj volontera, volonterskih sati i vrijednosti volontiranja po ICNPO polju volonterskog rada i polu volontera pokazuju ICNPO polje rada u kojem se javlja volonterski rad po broju volontera i volonterskih sati posebno za (1) volonterski rad za ili preko organizacije i (2) volonterski rad neposredno za druga domaćinstva. Podaci su prikazani u ukupnim iznosima, sa detaljima po ICNPO za zemlje koje odluče da zadrže ove standard u svrhu budućih komparacija sa ranijim izvještajima za koje je takođe korišten ovaj sistem klasifikacije. Podaci su, takođe, prikazani odvojeno za muškarce i žene.

e) Tabela 7.6, Volonterski rad kroz organizacije, po tipu organizacije, zanimanja volontera i pola volontera, razdvojen u kolonama Tabele 7.2 po tipu organizacije: neprofitne institucije, poslovni sektor, vladin sektor i druge organizacije. Podaci su, takođe, prikazani odvojeno za muškarce i žene.

15 Ova statistička podešavanja uključuju i podešavanje težišta, sklonost modela, metode podešavanja i raslojavanje korištenjem podklasa (Groves, 2006., str. 653).

47


f) Tabela 7.7, Volonterski rad kroz organizacije, po tipu organizacije, polu volontera i polju rada u kojem se obavlja volonterski rad, daje slične podatke. Podaci su, takođe, prikazani odvojeno za muškarce i žene.

g) Tabela 7.8, Neposredan volonterski rad: broj volontera, ukupno odvolontirani sati i vrijednost volonterskog rada po karakteristikama volontera i obrascima volontiranja pokazuju broj neposredno angažovanih volontera i ukupan broj odvolontiranih sati (1) ukupno, (2) po onim volonterima koji volontiraju samo na ovaj način, i (3) po onima koji volontiraju za ili kroz organizacije. Podaci su prikazani u ukupnim iznosima, sa detaljima po raznim demografskim karakteristikam volonera: pol, godine, bračni status, itd. Predloženi detalji dati su unutar svake karakteristike, iako se razumije da će svaka zemlja možda htjeti da koristi lokalne konvencije.

h) Tabela 7.9, Broj volontera, volonterskih sati i vrijednost volonterskog rada po tipu plaćenog zanimanja i pola volontera, pokazuje plaćeno zanimanje volontera (da bi se razvila procjena uloženih troškova za volonterski rad) po broju volontera i volonterskim satima odvojeno za (1) volonterski rad za ili preko organizacije i (2) volonterski rad neposredno za druga domaćinstva. Podaci su prikazani u ukupnim iznosima, sa detaljima po ISCO-08 standardima u svrhu ilustracije. Podaci su, takođe, prikazani odvojeno za muškarce i žene.

7.11. Da bi došli do ovih tabela, biće neophodno ne samo da se zabilježe volonterski sati provedeni na svakoj aktivnosti, već i da se izračuna ukupan broj odvolontiranih sati, ukupan broj volonterskih sati unutar svakog zanimanja, te ukupan broj volonterskih sati u svakom polju rada. Sati bi trebali biti zabilježeni na godišnjoj osnovi. Ukoliko se neka druga osnova vođenja volonterskih sati koristi, to bi trebalo naznačiti u tabelama.

Pristup podacima 7.12. Zemlje bi trebale informisati Odjeljenje za statistiku Međunarodne organizacije rada o

podacima koji su rezultat korištenja ovog Priručnika. Rezultati i izvještaji trebali bi biti dostavljeni na adresu: Department of Statistics, International Labour Office, 4 route des Morillons, 1211 Geneva 22, Switzerland, ili elektronskom poštom na: [email protected].

7.13. Podaci o volonterskom radu privući će veliko interesovanje. Da bi se maksimalno iskoristio uticaj ovih podataka, statistički odjeli u jednoj zemlji trebali bi da razmisle o tome da objave ove podatke putem javnog dešavanja koje bi uključilo članove volonterske i neprofitne zajednice. A kao dodatak objavljivanju podataka na lokalnim jezicima, njihova dostupnost i na zvaničnim ILO jezicima pomogla bi širenju informacija na međunarodnom nivou.

7.14. Gdje god da je to u skladu sa zakonima i pravnom praksom države, mikropodaci o volonterskom radu trebali bi biti javno dostupni u svrhu proučavanja.

48


49


50


51


52


53


54


55


56


�

57


58

Aneks I Šifrarnik istraživačkog modula

Korak ili varijabla

Pitanje Šifrovanje

RS_PRAVILO

[Molimo da navedete da se informacije u ovom upitniku odnose lično na ispitanika ili na druge članove domaćinstva.]

01 ukoliko ispitanik odgovara za sebe 02 ukoliko drugi članovi domaćinstva

daju odgovore u ime ispitanika koji nije prisutan

POČETAK Do sada sam Vam postavljao/la pitanja o plaćenom radu. Slijedećih nekoliko pitanja odnosiće se na neplaćen i neobavezujući rad koji ste obavljali, odnosno na vrijeme koje ste besplatno potrošili na aktivnostima obavljanim kroz organizacije ili neposredno za druga lica van Vašeg sopstvenog domaćinstva. [Napomena: Pod radom se ovdje podrazumijeva aktivnost koja bi, u principu, mogla biti obavljana i za platu.] [Napomena: Nadoknada troškova ne diskvalifikuje aktivnost.]

nije primjenjivo

RAD_01 Da li ste u posljednje četiri nedjelje [navedite datume unutar ovog intervala] proveli neko vrijeme na ovoj vrsti neplaćene aktivnosti? [Ukoliko je odgovor „Da“, idite na RAD_02. Ukoliko je odgovor „Ne“ ili „Nisam siguran/na“, nastavite do PROMPT_01]

01 Da 02 Ne 09 Ne znam/Nisam siguran/na

RAD_02 Molim Vas recite mi kakvu vrstu neplaćenog rada ste obavljali i navedete što veći broj aktivnosti kojih se možete sjetiti. Možda možete početi sa neplaćenim radom [kojim ste se najskorije bavili/na kojem ste proveli najviše vremena]. [Zabilježite doslovan odgovor zbog naknadnog šifrovanja zanimanja.] Ukoliko ispitanik navede više od jednog tipa aktivnosti, razlikujte odgovore od RAD_02 do RAD_03 po a, b, c, na kraju svake navedene aktivnosti

RAD_021Zabilježite doslovan odgovor. RAD_022Dodijelite šifru aktivnosti iz ISCO-88 indeksa

SAT_01

Želim da dođem do informacije o ukupnom broju sati koje ste proveli na ovoj vrsti rada [ponovite ispitaniku prvu aktivnost koju je naveo/la, a onda ponovite SAT_01 kroz TIP_ORG04 za svaku dodatnu pomenutu aktivnost] u posljednje četiri nedjelje. Da li se sjećate koliko ste približno sati proveli na ovoj neplaćenoj aktvnosti? Ukoliko je odgovor „Da“, zabilježite naveden broj sati i idite na TIP_ORG01. Ukoliko je odgovor „Ne“ ili „Nisam siguran/na“, idite na SAT_02. Ukoliko ispitanik navede aktivnost koja se obavlja uporedo sa plaćenim radom, onda se ova aktivnost ne može nazvati volonterskim radom. Ukoliko ispitanik navede volontersku aktivnost koja se obavlja uporedo sa neplaćenim radom za člana njegovog/njenog sopstvenog domaćinstva, onda upitajte ispitanika da procijeni vrijeme koje je posvećeno ovoj volonterskoj aktivnosti]

Zabilježite doslovan odgovor ili unesite procjenu zasnovanu na SAT_01 i SAT_03.

SAT_02 Ukoliko se ne sjećate ukupnog broja sati, da li se možda možete prisjetiti koliko puta ste bili angažovani na ovoj aktivnosti u posljednje četiri nedjelje? [Zabilježite doslovan odgovor zbog kasnijeg šifrovanja frekvencije]

Unesite broj angažmana

SAT_03 Koliko sati ste proveli obavljajući ovaj neplaćeni rad [posljednji put kada ste ga obavljali/u prosjeku svaki put kada ste ga obavljali]? [Zabilježite doslovan odgovor]

Unesite broj sati

TIP_ORG01 Da li ste obavljali ovaj neplaćeni rad za ili preko neke organizacije? [Ukoliko je odgovor “Ne”, šifrirajte [neposredan] i idite na RAD_03.

01 Da 02 Ne 09 Ne znam

TIP_ORG02 Koji je naziv organizacije za koju ste obavljali ovu vrstu neplaćenog rada? [Zabilježite doslovan odgovor zbog kasnijeg šifrovanja polja rada i sektora. Ukoliko je spomenuto više od jedne organizacije, ponovite pitanja TIP_ORG03-04 za svaku navedenu organizaciju.]

TIP_ORG021 Zabilježite doslovan odgovor TIP_ORG022 Dodijelite šifru zanimanja Iz ISIC, rev.4 indeksa (ostavite prazno ukoliko je odgovor na TIP_ORG-1 „Ne“ ili „Ne znam”) TIP_ORG032 Dodijelite šifru sektora (ostavite prazno ukoliko je TIP_ORG01 “Ne znam”) 00 Neposredno volontiranje (ukoliko je TIP_ORG01 “Ne”) 01Dobrotvorna/neprofitna organizacija /NVO/sindikat/vjerska organizacija 02 Poslovna

Prilog I

59

Korak ili varijabla

Pitanje Šifrovanje

03 Vlada 04 Druge, uključujući i zajednicu 09 Ne znam/Nisam siguran/na

TIP_ORG03 Ukoliko se naziv organizacije ne spominje u šifrarniku, ili se šifrarnik ne koristi, postavite pitanje: Čime se organizacija bavi? ____(80 proreda) [Zabilježite doslovan odgovor zbog kasnijeg šifrovanja polja rada.]

TIP_ORG031 Zabilježite doslovan odgovor TIP_ORG032 Dodijelite šifru polja rada iz ISIC, rev.4 indeksa (ostavite prazno ukoliko je odgovor na pitanje TIP_ORG-1 “Ne” ili “Ne znam”

TIP_ORG04 Pročitaću vam listu sa četri navedena tipa organizacije. Molim Vas da mi kažete koji tip najbolje opisuje organizaciju za koju ste vi radili.

A. Dobrotvorna/neprofitna organizacija/NVO/sindikat/vjerska organizacija

B. Poslovna C. Vlada D. Druga, uključujući i zajednicu E. Nisam siguran/na

[Zabilježite doslovan odgovor zbog kasnijeg šifrovanja sektora.] [Ukoliko ispitanik spomene više od jednog tipa aktivnosti, postavite pitanja od SAT_01 do TIP_ORG04 odvojeno za svaku aktivnost. Potom nastavite sa pitanjima od RAD_03.]

TIP_ORG041 Zabilježite doslovan odgovor TIP_ORG042 Dodijelite šifru sektora (ostavite prazno ukoliko je odgovor a pitanje TIP_ORG01 “Ne znam” 01Dobrotvorna/neprofitnaorganizacija/ NVO/sindikat/vjerska organizacija 02 Poslovna 03 Vlada 04 Druge, uključujući i zajednicu 09 Nisam siguran/na

RAD_03 Da li ste posvetili bilo kakvo drugo neplaćeno neobavezujuće vrijeme aktivnostima koje ste obavljali kroz organizacije ili direktno za druga lica koja nisu članovi vašeg domaćinstva [navedite datume intervala u kojem ste obavljali te aktivnosti]? [Ukoliko je odgor „Da“, idite na RAD_02. Ukoliko je odgovor „Ne“, idite na KRAJ.]

01 Da 02 Ne

PROMPT_01

Ponekad ljudi misle da se određene aktivnosti ne posmatraju kao neplaćeni rad. Pročitaću vam jednu listu primjera ove vrste aktivnosti. Ukoliko ste posvetili neko vrijeme besplatnom obavljanju ovih aktivnosti tokom protekle četiri sedmice [molim da navedete datume koji se odnose na interval u kojem ste obavljali aktivnost], molim Vas da odgovorite sa “Da” dok budem čitao/la listu. Ukoliko to nije slučaj, recite “Ne.”

nije primjenjivo

PROMPT_02

Da li ste obavljali neku vrstu neplaćenog rada, kao što je prikupljanje sredstava, pružanje administrativne podrške ili učešće u odboru škole, biblioteke, zdravstvene institucije, nevladine organizacije, kluba, sindikata, religijske kongregacije ili asocijacije, za organizaciju u zajednici? ___ Da/____ Ne [Napomena: Primjeri aktivnosti za koje se smatra da spadaju u okvire ovog istraživanja mogu da se razlikuju od zemlje do zemlje. Ukupni aktivni tipovi trebalo bi da ostanu isti zato što je potrebno zadržati mogućnost međunarodnog upoređivanja.]

01 Da 02 Ne

PROMPT_03 Da li ste učestvovali u aktivnostima čišćenja ili unaprijeđenja vaše zajednice (npr. kupljenje smeća) ili ste radili na unaprijeđenju snadbjevanja vodom parkova ili cesta? ___ Da/____ Ne

01 Da 02 Ne

PROMPT_04 Da li ste organizovali manifestaciju kao što je okupljanje zajednice, sportska ili kulturna aktvnost, religijska proslava ili političku manifestaciju kojom se podstiče razvijanje svijesti po određenom pitanju? ___ Da/____ Ne

01 Da 02 Ne

PROMPT_05 Da li ste pružili neku neplaćenu pomoć licima van vašeg sopstvenog domaćinstva (kao što su lica treće životne dobi, djeca, siromašni ili žrtve katastrofa), u vidu pripremanja i posluživanja hrane ili transporta lica ili robe? ___ Da/____ Ne

01 Da 02 Ne

PROMPT_06 Da li ste obavljali neplaćeno podučavanje, službu ili savjetovanje, ili bilo kakvu besplatnu medicinsku pomoć ili pravni savjet, ili prikupljanje informacija o naučnim podacima? ___ Da/____ Ne

01 Da 02 Ne


60

Korak ili varijabla

Pitanje Šifrovanje

PROMPT_07 [Ukoliko ispitaink odovori „da“ na neko od PROMPT_02 do PROMPT_06,pitanja, recite: “Rekli ste da [pročitajte ponovo primjere koje ste dali na pitanja na koja je ispitanik odgovorio sa „da“: 1. radili za organizaciju u zajednici, 2. čistili ili unaprijeđivali vašu zajednicu, 3. radili na organizovanju dešavanja, 4. pružili podršku licim van sopstvenog domaćinstva, i/ili 5. pružili podršku u podučavanju, savjetovanju, medicinskoj ili pravnoj pomoći, uslugama transporta ili dostavljanja hrane.] Postavljajte pitanja od RAD_02 do TIP_ORG04 za svaku aktivnost. Ukoliko ispitanik odgovori „Ne“, nastavite do KRAJ.]

nije primjenjivo

KRAJ Kraj istraživačkog modula nije primjenjivo 67B

Dodatna pitanja, u slučaju da se istraživanje odvija na godišnjem nivou Korak ili varijabla

Pitanje Šifrovanje

SPECIJAL Dodatna pitanja, u slučaju da se istraživanje odvija na godišnjem nivou.

nije primjenjivo

SPECIJAL_01 Ljudi često obavljaju neplaćen i neobavezujući rad samo nekoliko puta godišnje i to za posebne prilike. Da li ste u posljednjih 12 mjeseci posvetili svoje vrijeme, besplatno, aktivnostima koje su obavljale ili druge organizacije ili vi direktno za lica koja ne pripadaju vašem domaćinstvu, a u svrhu posebnih dešavanja koja niste naveli u ovom istraživanju zato što se nisu dešavala u intervalu od posljednje četiri sedmice? Ukoliko je odgovor „Da“, nastavite do SPECIJAL_02. Ukoliko je odgovor „Ne“ ili „Nisam siguran/na“, nastavite do KRAJ.]

01 Da 02 Ne 09 Ne znam/Nisam siguran/na

SPECIJAL_02 Molim Vas da mi kažete koju vrstu neplaćenog rada ste obavljali. Navedite što više aktivnosti kojih se možete sjetiti. Možda da počnete sa radom [koji ste obavljali u najskorije vrijeme/na kome ste proveli veći dio vremena]. [Zabilježite doslovan odgovor zbog kasnijeg šifrovanja zanimanja.]

SPECIJAL_021 Zbilježite doslovan odgovor. SPECIJAL_022 Dodijelite šifru aktivnosti iz ISCO-88 Indeksa.

SPECIJAL_03 Želim da utvrdim koliko ste ukupno sati radili ovaj posao [ponovite ispitaniku prvu aktivnosti koju je on/ona navela, a onda ponovite pitanja od SPECIJAL_03 do SPECIJAL_09 za svaku dodatno spomenutu aktivnost] u posljednjih dvanaest mjeseci. Da li se sjećate otprilike koliko sati ste proveli na ovoj neplaćenoj aktivnosti? [Ukoliko je odgovor „Da“, zabilježite koliko sati je posvećeno, a onda idite na SPECIJAL_06. Ukoliko je odgovor „Ne“, ili „Ne znam/Nisam siguran/na“, idite na SPECIJAL_04. Ukoliko ispitanik navede da je volonterska aktivnost izvedena u isto vrijeme kada i plaćeni rad, onda se ova aktivnost ne može svesti pod volontersku. Ukoliko ispitanik navede da je volonterska aktivnost izvedena u isto vrijeme kada i neplaćen rad za člana njegovog domaćinstva, onda upitajte ispitanika da procjeni količinu vremena koju je posvetio/la volonterskoj aktivnosti.]

Zabilježite doslovan odgovor ili dodajte procijenjenu vrijednost iz SPECIJAL_04 i SPECIJAL_05.

SPECIJAL_04 Ukoliko se ne sjećate ukupnog broja sati, da li biste možda mogli da se sjetite koliko puta ste obavljali ovu aktivnost u periodu od protekle četiri sedmice? [Zabilježite doslovan odgovor zbog kasnijeg šifrovanja frekvencije.]

Navedite koliko puta.

SPECIJAL_05 A koliko sati ste proveli na ovom neplaćenom radu posljednji put kada ste ga obavljali [ili u prosjeku svaki put kada ste ga obavljali]? [Zabilježite doslovan odgovor.]

Navedite broj sati.

SPECIJAL_06 Da li ste obavljali ovaj neplaćeni rad za neku organizaciju? Ukoliko je odgovor „Ne“, šifrujte [direktno volontiranje] i idite na KRAJ.

01 Da 02 Ne

SPECIJAL_07 Koji je naziv organizacije za koju ste obavljali ovaj posao? [Zabilježite doslovan odgovor zbog kasnijeg šifrovanja polja rada i sektora. Ukoliko je navedeno više od jedne organizacije – ponovite pitanja Specijal_08-09 za svaku organizaciju.]

Zabilježite doslovan odgovor. TIP_ORG071 Zabilježite doslovan odgovor. TIP_ORG072 Dodijelite šifru polja rada iz ISIC, rev.4 indeksa (ostavite prazno ukoliko je odgovor na iptanje TIP_ORG-1 “Ne” ili “Ne znam”. TIP_ORG072 Dodijelite šifru sektora

Prilog I

61

Korak ili varijabla

Pitanje Šifrovanje

(ostavite prazno ukoliko je odgovor na pitanje TIP_ORG01 “Ne znam”.) 00 Neposredno volontiranje (ukoliko je TIP_ORG01 “Ne”.) 01 Dobrotvorna/neprofitna organizacija/ NVO/sindikat/religijska organizacija. 02 Poslovna 03 Vlada 04 Drugo, uključujući zajednicu 09 Ne znam/Nisam siguran/na.

SPECIJAL_08 Ukoliko se naziv organizacije ne nalazi u šifrarniku, ili se šifrarnik ne koristi, onda postavite pitanje Čime se organizacija bavi? ____(80 proreda) [Zabilježite doslovan odgovor zbog kasnijeg šifrovanja polja rada.]

SPECIJAL_081 Zabilježite doslovan odgovor. SPECIJAL_082 Dodijelite šifru iz ISIC, rev.4 indeksa (ostavite prazno ukoliko je odgovor na SPECIJAL_06 “Ne” ili “Ne znam“.

SPECIJAL_09 Sada ću vam pročitati listu sa četiri tipa organizacija. Molim Vas da mi kažete kojoj od njih najbolje odgovara opis organizacije za koju ste radili.

A. Dobrotvorna/neprofitna organizacija/NVO/sindikat/religijska organizacija

B. Poslovna C. Vlada D. Drugo/Nisam siguran/na

[Zabilježite doslovan odgovor zbog kasnijeg šifrovanja sektora.] [Ukoliko ispitanik navede više od jednog tipa aktivnosti, postavljajte pitanja od SPECIJAL _03 do SPECIJAL_09 za svaku aktivnost pojedinačno.].

SPECIJAL_91 Zabilježite doslovan odgovor. SPECIJAL_92 Dodijelite šifru sektora (ostavite prazno ukoliko je odgovor na SPECIJAL_06 “Ne znam”. 00 Neposredno volontiranje (ukoliko je odgovor na SPECIJAL_06 “Ne”). 01 Dobrotvorna/neprofitna organizacija/ NVO/sindikat/religijska organizacija 02 Poslovna 03 Vlada 04 Drugo 09 Ne znam/Nisam sigran/na.

KRAJ Kraj istraživačkog modula nije primjenjivo


62

Prilog II Alati za klasifikaciju volonterskog rada

II 1. Da bi procijenili količinu radnih usluga koje domaćinstva obavljaju jedna za druge, te distrbuciju ovakvih usluga između raznih polja, a sve ovo sa ciljem da se izračuna vrijednost volonterskog rada (slijedeći preporuke iz Priručnika o neprofitnim institucijma u sistemima nacionalnih računa Ujedinjenih nacija), podaci koji se prikupe ovim preporučenim istraživačkim modulom klasifikuju se na dva načina:

a) na osnovu vještine ili zahtijeva zanimanja potrebnog za obavljanje određenog posla;

b) na osnovu aktivnosti ili polja rada za koje je posao obavljen.

II 2. Da bi obezbjedili određeni nivo komparativnosti podataka koji se prikupljaju u različitim zemljama, ovim Priručnikom preporučujemo korištenje dobro poznatih standarda klasifikacije zanimanja i polja rada, kako je navedeno u sistemima klasifikacije. Jedna od većih prednosti mjerenja volonterskog rada putem istraživanja o radnoj snazi jeste ta da se ova istraživanja služe standardnim sistemima klasifikacije zanimanja i aktivnosti/polja rada koji su lako primjenjivi na klasifikaciju volonterskog rada, te tako pomažu ljudima koji obavljaju intervjue i šifrantima koji su već upoznati sa ovim klasifikacionim strukturama.

II 3. Preciznije, ovim Priručnikom preporučuje se korištenje:

a) ISCO-08 i odgovarajućih državnih sistema klasifikacije za klasifikaciju zanimanja vezanih za volonterski rad;

b) ISIC rev. 4, NACE, NAICS, ANZSIC i odgovarajućih državnih i regionalnih ekvivalenata kada je u pitanju klasifikacija polja rada kod volonterskog rada.

II 4. U ovom Dodatku navodi se jedan broj alata koji bi trebali biti od pomoći šifrantima kada dođe do primjene sistema klasifikacije preporučenih ovim Priručnikom, a za klasifikaciju zanimanja i polja rada vezanih za volonterski rad.

II 5. Treba istaći i da je, iako se u ovom Dodatku navode primjeri i pomoćne alatke za šifrovanje vezane za sisteme ISCO-08 i ISIC rev. 4, ovaj izbor uslovljen željom da postoje zajednički standardi u ilustrativne svrhe. U praksi se očekuje da zemlje koriste svoje državne ili regionalne sisteme klasifikacije i prilagode pomoćne alatke šifrovanja svojim sopstvenim potrebama i lokalnim realnostima.

II 6. Preciznije, alatke koje su uključene u ovaj Dodatak su, kako slijedi:

a) Prilog II A: Karakteristične aktivnosti volonterskog rada po sistemu ISCO-08

6.1. Omogućuje upućivanja između aktivnosti koje su tipične za volontiranje i klasifikacije zanimanja kojima ponajbolje odgovaraju, a po ISCO-08 sistemu su.

b) Prilog II B: Indeks dodatnih detalja dostupnih po ISIC, rev. 4 sistemu, šifre koje opisuju volonterske aktivnosti obavljane u organizacijama

6.2. Omogućuje dodanu detaljnu analizu određenih ISIC, rev 4, kategorija, da bi se omogućila poboljšana identifikacija polja rada kada je u pitanju volonterski rad.

Prilog II C

63

c) Prilog II.C: Lista standardnih neprofitnih institucija i opisa polja rada kod volonterskog rada, a po šiframa ISIC, rev. 4

6.3. Omogućuje odnos polja rada standardno vezanih za volonterski rad i njihovih odgovarajućih klasifikacija po ISIC, rev. 4.

d) Prilog II.D: Indeks ISCO-08 i ISIC, Rev. 4, šifre za aktivnosti kada je u pitanju neposredno volontiranje

6.4. Omogućuje upućivanje na odgovarajuće šifre polja rada po ISIC, rev. 4 sistemu, kada je u pitanju neposredno volontiranje.

e) Prilog II.E: Upućivanje na polja rada po Međunarodnoj klasifikaciji neproftnih organizacija i ISIC,rev. 4 sistemu�

6.5. Omogućuje unakrsne reference između ICNPO polja rada i ISIC, rev. 4, ekvivalenata za zemlje koje sprovode u praksi Priručnik o neprofitnim institucijama u Sistemu nacionalnih računa Ujedinjenih nacija i koriste ICNPO klasifikacione strukture koje su ovdje preporučene.


64

Prilog II A

Volonterske aktivnosti koje su najčešće šifrovane pod ISCO-08

II 7. Većina zanimanja kojima se obično bave volonteri slična su plaćenim zanimanjima i mogu biti šifrovana korištenjem standardnih ISCO metoda. Međutim, postoje neka zanimanja koja su vezana isključivo za volontiranje, tipična su za ovu vrstu rada i ispitanici ih spominju na drugačiji način nego što to čine kada daju odgovore vezane za plaćeni rad.

II 8. Da bi pomogli šifrantima koji možda nisu upoznati sa zanimanjima vezanim za volonterski rad, u Dodatku II A predstavljen je dio liste ovih jedinstvenih ili karakterističnih volonterskih zanimanja, a pružene su i unakrsne reference sa ISCO-08 šiframa kojima najbliže odgovaraju. Ova lista nije iscrpna i može se modifikovati da bi se izašlo u susret običajima sredine, ali i proširena – da bi se omogućilo šifrovanje doslovnih odgovora. Opisi zanimanja kod volonterskog rada, koji se koriste u Dodatku II A dobijeni su iz raznih izvora – postojećih alatki kojima se vrše istraživanja na temu volontiranja poboljšanih dodatnim detaljima vezanih za zanimanja.16

Karakteristične aktivnosti vezane za volonterski rad šifrovane po ISCO-08 sistemu

ISCO-08 šifra

Volonterska aktivnost

1114 Biti član odbora ili upravnog savjeta organizacije 1114 Osnovati političku partiju 2164 Razviti planove spremnosti za vanredne situacije u svojoj zajednici 2421 Biti član komisije za planiranje ili upravljanje 2432 Raditi kampanju po određenom pitanju 2432 Širiti informacije koje se tiču javnog mnijenja 2432 Baviti se prikupljanjem sredstava od profesionalaca 2432 Voditi konferencije 2611 Omogućiti besplatne pravne savjete ili usluge rješavanja sporova (advokati) 2635 Organizovati i upravljati akcijama koje su odgovor na vanredne ili krizne situacije 2635 Socijalni rad i savjetovanje profesionalaca 2652 Izvoditi muzičke tačke, pjevati, doprinositi ili izložiti svoje umjetničko djelo na

kulturnoj manifestaciji (muzičari-instrumentalisti, pjevači, kompozitori) 2655 Glumiti na kulturnoj manifestaciji (glumci) 3112 Unaprijeđivati javne površine u zajednici, kao što su ceste, mostovi, vodosnadbjevanje,

energetika, komunalne djelatnosti (Stručni saradnici i tehničari u oblasti gradjevinarstva) 3258 Humanitarni rad tokom katastrofa 3258 Pružiti hitnu medicinsku pomoć 3323 Obaviti kupovinu/nabavku robe kao pomoć drugim domaćinstvima 3332 Planirati dešavanja, organizovanje i upravljanje na dešavanjima (organizatori

konferencija i drugih događaja) 3343 Pomoći u postavljanju programa ili sastati se zbog rješavanja problema koji utiče na

vašu zajednicu 3411 Pružiti besplatne pravne pomoći na ekspertskom nivou 3412 Organizovati zajednice (stručni saradnik za razvoj društvene zajednice) 3412 Savjetovati, facilitirati rješavanje sporova i pružati emotivnu podršku drugima

6.1.16 Uključujući Mjerenje volontiranja: Praktičan programski alat (2001.) koji su izdali Nezavisni sektor i Volonteri Ujedinjenih nacija, ICATUS i istraživanja obavljana u nekoliko zemalja.

Prilog II C

65

ISCO-08 šifra


3412 Omogućiti službeničku pomoć drugima kod plaćanja poreza, plaćanja računa, obavljanja bankarsih poslova ili ispunjavanja formulara

3412 Mentorisati 3412 Organizovati druge da se uspostavi program kojim će doći do rješavanja određenog

problema 3412 Omogućiti savjetovanje tokom katastrofa ili kriznih situacija 3413 Pripremiti pamflete i drugi reklamni materijal da bi se širile određene informacije 3413 Dočekivati ili pozdravljati 3421 Učestvovati kao atleta, igrač, takmičar, član tima ili učesnik u sportskom ili

rekreativnom dešavanju koje ima za svrhu zabavljanje javnosti i služenje javnom interesu

3422 Trenirati, arbitrirati, suditi ili supervizirati sportski tim 4414 Pisati pisma organima javne uprave da bi se skrenula pažnja na određeni problem sa

kojim se suočava zajednica (pisari i srodni službenici) 4419 Pružiti podršku drugima tokom planiranja ili upravljanja dešavanjima 5120 Kuhanje za kolektivne proslave ili pripremanje obroka kao pomoć drugim

domaćinstvima 5131 Posluživanje obroka kao pomoć drugim domaćinstvima 5152 Održavanje domaćinstva kao pomoć drugim domaćinstvima 5152 Pružiti utočište žrtvama prirodnih katastrofa 5162 Pružati družbeničku podršku 5163 Pomoći kod organizovanja sahrana ili pružiti usluge kod ukopa na sahrani 5164 Kućna njega/podrška, briga o životinjama 5164 Čuvati ljubimca nekome koga znate, kao što je prijatelj, radni kolega, komšija ili rođak

koji nije član vašeg domaćinstva 5242 Izlagati rukotvorine na kulturnim dešavanjima 5243 Agitovati ili kontaktirati ljude da bi se pomoglo nekoj stvari, i to sistemom od-vrata-do-

vrata. 5244 Agitovati ili kontaktirati ljude da bi se pomoglo nekoj stvari, i to sistemom telefoniranja. 5311 Čuvati dijete i brinuti o djeci kao pomoć drugim domaćinstvima. 5311 Kratkotrajno udomiteljstvo 5312 Pomagati u obrazovnim programima, u nastavi ili kod treniranja drugih da steknu nove

vještine. 5321 Pomagati u zdravstvenoj zaštiti 5322 Briga o odraslima/kućna njega i podrška kao pomoć drugim domaćinstvima 5322 Pružiti zdravstvenu pomoć u kući 5322 Podržati i pomoći ljudima treće životne dobi sa invaliditetom, u njihovim domovima 5411 Gasiti požar nakon katastrofa 5414 Održavati red u zajednicama prilikom dešavanja. Na primjer: patrolirati na javnim

površinama, spriječiti nelegalne aktivnosti, ili odbraniti članove zajednice od toga da postanu žrtve.

5419 Spasiti žrtve prirodnih katastrofa od neposredne opasnosti, i to evakuirati žrtve poplava ili požara, uklanjati tijela ljudi nastradalih u katastrofama, tražiti ljude zarobljene na mjestima nesreća, tražiti ljude izgubljene u pustošima, planinama ili na moru.

5419 Radnici na traganju i spasavanju 6113 Unaprijediti javne zelene površine u svojoj zajednici sadnjom drveća ili drugog sadnog

materijala 6310 Pomoći prilikom transporta, prikupljanja ili organizovanja berbi u zajednici 6330 Pomoći prilikom transporta, prikupljanja ili organizovanja zajednice za pecanje, lov,

postavljanje zamki ili okupljanje 7111 Konstruisati, obnoviti i popraviti objekate, istorijske lokalitete, zgrade i druga mjesta kao

pomoć drugim domaćinstvima 8322 Pomoći prilikom transporta resursa za zajednicu (vozači automobila, taksija, dostavnih


66

ISCO-08 šifra


vozila) 8322 Voziti, dati na korištenje automobil, taksi ili kombi za prevoz ljudi ili robe. 9111 Pomoći u domaćinstvima, čišćenje, pranje veša, pružati usluge čuvanja kuće za druge. 9112 Počistiti poslije dešavanja 9213 Pomoći prilikom prikupljanja namirnica koje su neophodne za zajednicu, kao što su

voda ili drva za ogrjev 9214 Pomoći drugima da unaprijede javne zelene površine u zajednici pružanjem

baštovanskih ili hortikulturalnih usluga 9312 Pomoći drugima da unaprijede javne površine u zajednici, kao što su ceste, mostovi,

snadbjevanje vodom, energentima, komunalne djelatnosti 9313 Pomoći u izgradnji, renoviranju i popravkama objekata i drugih struktura kao pomoć

drugim domaćinstvima 9313 Pomoći kod priprema za prirodne katastrofe, i to zaštitom objekata i drugih struktura 9331 Pružiti pomoć kod prevoza drugim domaćinstvima, sredstvima prevoza na pedale 9332 Pružiti pomoć kod prevoza drugim domaćinstvima, priključnim vozilom uz vuču

životinja 9412 Pomoći drugima kod pripremanja i dijeljenja hrane kao pomoć drugim domaćinstvima 9520 Prikupljati sredstva, i to prikupljanjem novca na ulici (u konzerve) 9613 Uklanjati ostatke ruševina nakon prirodnih katastrofa 9621 Dostavljati poruke, pakete, itd. (kuriri, dostavljači) 9629 Donirati krv ili drugi biološki materijal, kao što su koštana srž ili organi

Prilog II B

Dodatni podaci dostupni u ISIC-u, rev. 4, kodovi koji oslikavaju aktivnosti volontera u organizacijama

II 9. Uopšte gledano, ISIC, rev.4, sistem sadrži dovoljno detalja o poljima rada u okviru kojih se obavlja volonterski rad posredstvom organizacija. On predstavlja svojevrsni napredak u odnosu na ISIC, rev. 3, koji je sadržavao premalo detalja o organizacijama zasnovanim na članstvu, socijalnom radu koji ne uključuje smještaj korisnika i drugim područjima za koje je ustanovljeno da su primarna neprofitnim institcijama. S druge strane, nivo pojedinosti koje preporučuju obje ISIC grupe još uvijek je nedovoljan da bi se zabilježile sve bitne razlike između dvije grupe organizacija u neprofitnom sektoru: ISIC grupe 889 (Druge aktivnosti socijalnog rada koje ne uključuju smještaj korisnika) i 949 (Aktivnosti drugih organizacija zasnovanih na članstvu).

II 10. Dodatne pojedinosti o ove dvije ISIC grupe pronaći ćete u sekciji ISIC, rev. 4, u dijelu koji se bavi alternativnim skraćenicama [Ujedinjene nacije, 2008.]. Tabela u nastavku predstavlja alternativne strukture inspirisane NAICS-om, a odnose se na ISIC, rev.4, grupe 889 i 949.

ISIC rev. 4 grupa

ISIC rev. 4 opis

8890 Druge aktivnosti socijalnog rada koje ne podrazumijevaju smještaj korisnika

8891 Uslužne djelatnosti usmjerene na djecu i mlade 8892 Druge uslužne djelatnosti usmjerene na pojedince i porodice 8893 Uslužne aktivnosti obezbjeđivanja hrane i smještaja u zajednici

Prilog II C

67

ISIC rev. 4 grupa

ISIC rev. 4 opis

8894 Aktivnosti pružanja privremenih skloništa 8895 Aktivnosti pomoći u hitnim i slučajevima vanrednog stanja 8896 Aktivnosti profesionalne rehabilitacije i sticanja vještina 8897 Uslužne djelatnosti pružanja dnevnog boravka za djecu 8898 Humanitarne ili druge aktivnosti podrške socijalnom radu 8899 Druge aktivnosti socijalnog rada koje ne podrazumjevaju smještaj korisnika

i nisu drugdje klasifikovane 9491 Djelatnost vjerskih organizacija 9492 Djelatnost političkih organizacija 9493 Aktivnosti dodjeljivanja grantova i drugih davanja 9494 Aktivnosti organizacija za ljudska prava 9495 Aktivnosti na polju zaštite životne sredine, očuvanja i zaštite divljih

životinja 9496 Aktivnosti drugih organizacija koje zagovaraju društvena pitanja 9497 Aktivnosti asocijacija za kulturu ili rekreaciju (koje ne podrazumjevaju

sport i igre) 9498 Aktivnosti drugih građanskih i društvenih organizacija 9499 Djelatnosti ostalih organizacija na bazi članstva 9603 Pogrebne i prateće aktivnosti 9609 Ostale lične uslužne djelatnosti koje nijesu na drugom mjestu klasifikovane 9700 Aktivnosti domaćinstava kao poslodavaca domaćeg osoblja

Prilog II C

Lista uobičajenih NPI-a i opisa polja angažovanja volontera po ISIC-u, rev. 417

ISIC rev. 4 grupa

Uobičajene NPI i opisi polja angažovanja volontera

5510 Smještaj, kratkotrajno pružanje smještaja, hosteli, skloništa 5510 Smještaj, kratkotrajno pružanje smještaja, hosteli, skloništa 5510 Smještaj, kratkotrajno pružanje smještaja, hosteli, skloništa, višestruko podstanarstvo 5510 Smještaj, kratkotrajno pružanje smještaja, hosteli, skloništa, paralelan rad 6920 Organizacije koje se bave računovodstvom 6920 Akivnosti računovodstva, knjigovodstva i revizije; konsultacije vezane za porez 9492 Aktivnosti i usluge podrške pri izboru kandidata na određenu političku poziciju

6619 Pomoćne aktivnosti pri oblasti pružanja finansijskih usluga (npr. kreditno savjetovanje, savjetovanje vezano za pozajmice)

7810 Djelatnosti agencija za zapošljavanje 6420 Djelatnosti dioničarskih društava 8423 Administrativne usluge vezane za pritvaranje ili rehabilitaciju kriminalaca 8891 Usluge vezane za usvajanja 8522 Obrazovanje odraslih/kontinuirano obrazovanje 7420 Fotografske i usluge oglašavanja

17 ISIC šifre 8891-8899 i 9493-9499 opisane su u “Alternativne skraćenice za podatke koji se odnose na sektor neprofitnih institucija,” po Ujedinjenim nacijama [2008.], str. 282-286.


68

ISIC rev. 4 grupa


7420 Pune usluge oglašavanja 9496 Zastupničke organizacije 8690 Ambulantne usluge 8690 Ambulantne usluge 8690 Ambulantske usluge i hitna bolnička njega 9321 Djelatnost zabavnih i tematskih parkova 7220 Analize na polju politika 7220 Analize na polju društvenih nauka 7500 Bolnice za životinje 7500 Zaštita i dobrobit životinja 7500 Usluge zaštite i obezbjeđenja opšteg dobra za životinje 7500 Pružanje skloništa i prijatnog okruženja za životinje 9103 Akvarijumi 9103 Botaničke bašte 7110 Aktivnosti u oblasti arhitekture i inžinjeringa i srodne tehničke konsultacije 7110 Aktivnosti u oblasti arhitekture i inžinjeringa i srodne tehničke konsultacije, stambene 7110 Aktivnosti u oblasti arhitekture i inžinjeringa i srodne tehničke konsultacije, nestambene

7110 Aktivnosti u oblasti arhitekture i inžinjeringa i srodne tehničke konsultacije, istorijske restauracije

7110 Aktivnosti u oblasti arhitekture i inžinjeringa i srodne tehničke konsultacije, pejzaži 9000 Asocijacije na polju arhitekture 9000 Arhitektura 9101 Djelatnosti arhiviranja 9102 Djelatnost muzeja 9491 Asocijacije i pomoćna tijela vjerskih kongregacija i organizacija koje podržavaju i

promovišu vjerska uvjerenja, usluge i rituale 9491 Asocijacije kongregacija 5920 Organizacije audio-oglašavanja, nemuzičke 9000 Baletska društva 9411 Asocijacije bankara 5630 Aktivnosti služenja napitaka 8690 Usluge banki krvi, sperme i organa 6920 Knjigovodstvene organizacije 9103 Botanički i zoološki vrtovi 9103 Botanički vrtovi 9103 Usluge botaničkih, zooloških i prirodnih rezervata 8891 Klubovi za dječake 8129 Aktivnosti izgradnje i industrijskog čišćenja (npr. čišćenje ulica, uklanjanje snijega, stručni

razvoj) 8129 Aktivnosti izgradnje i industrijskog čišćenja, dezinfekcija i istrijebljenje 8129 Aktivnosti izgradnje i industrijskog čišćenja, druge sanitarne usluge 8129 Aktivnosti izgradnje i industrijskog čišćenja, specijalizovana čišćenja 8129 Aktivnosti izgradnje i industrijskog čišćenja, čišćenja prozora 4210 Izgradnja infrastruktura kao što su aerodromske piste; 4210 Izgradnja infrastruktura kao što su mostovi i nadzemni autoputevi 4210 Izgradnja infrastruktura kao što su željeznice 4210 Izgradnja infrastruktura kao što su ceste; 4210 Izgradnja infrastruktura kao što su tuneli; 3900 Usluge dodatne izgradnje 9411 Poslovne i asocijacije poslodavaca 9411 Poslovne asocijacije

Prilog II C

69

ISIC rev. 4 grupa


8530 Škole poslovnog menadžmenta 5520 Kampovi, kamp-zemljišta, rekreativni parkovi sa vozilima i parkovi za kamp-prikolice 8896 Savjetovanje za vođenje karijere, testiranje i druge srodne aktivnosti 9000 Keramička umjetnost 8898 Dobrotvorne i druge aktivnosti koje imaju za cilj oblast socijalnog rada 8897 Dnevni boravak za djecu 8890 Usluge dnevnog boravka za djecu 8897 Centri za razvoj djeteta 8690 Porođaji i srodne usluge 8891 Grupe za pružanje mentorskih usluga djeci 9000 Udruženja horova 9491 Crkve 9495 Programi uljepšavanja grada i autoputeva 9498 Građanske asocijacije 9494 Asocijacije za građanska prava 8895 Centri za distribuciju odjeće 9329 Usluge aparata za zabavu (aparati koje pokreću novčići) 3812 Prikupljanje opasnog otpada (npr. sakupljanje baterija) 3600 Organizacije koje se bave prikupljanjem, prečišćavanjem i distribucijom vode i razvojem

zajednice (npr. hidroelektrični projekti) 3600 Prikupljanje, prečišćavanje i distribucija prirodne vode 9102 Kolekcije i kolekcionari predmeta od zoološkog, botaničkog, minerološkog, anatomskog,

istorijskog i numizmatičkog interesa; antikviteti 9102 Komemoracija istorijskih događaja 9101 Komemorativne fondacije i asocijacije 9498 Organizacije u lokalnoj zajednici i susjedstvu 9493 Fondacije lokalnih zajednica 8690 Centri za mentalno zdravlje u zajednici 3811 Čišćenje i uređenje područja/zajednice 6202 Kompjutersko savjetovanje i aktivnosti upravljanja objektima sa računarskim djelatnostima 6201 Aktivnosti kompjuterskog programiranja, konfiguracija softvera za klijente 9491 Kongregacije 9495 Zaštita i očuvanje prirodnih resursa, uključujući zemlju, vodu, energiju i prirodne resurse za

opštu upotrebu i zabavu javnosti 4290 Izgradnja građevinskih projekata (npr. Brana, nasipa i sportskih objekata), razvoj zajednice

i zapošljavanje ljudi sa posebnim potrebama 4290 Izgradnja građevinskih projekata, brane 4290 Izgradnja građevinskih projekata, luke i vodeni putevi 4290 Izgradnja građevinskih projekata, rudarstvo 4100 Izgradnja stambenih jedinica 4100 Izgradnja stambenih jedinica, 1do 2 porodice 4100 Izgradnja stambenih jedinica, za više porodica 4100 Izgradnja stambenih jedinica, montažne konstrukcije 4290 Izgradnja drugih građevinskih projekata, drugi proizvodni objekti 4290 Izgradnja drugih građevinskih projekata, drugi sportski i rekreativni objekti 4290 Obavljanje ostalih građevinskih radova 4220 Izgradnja komunalnih projekata (npr. sistema navodnjavanja, kanalizacije), razvoj zajednice

i zapošljavanje ljudi sa posebnim potrebama 4220 Izgradnja komunalnih projekata, akvadukti 4220 Izgradnja komunalnih projekata, sistemi za navodnjavanje i kontrolu poplava 4220 Izgradnja komunalnih projekata, lokalni kablovi 4220 Izgradnja komunalnih projekata, lokalne cijevi


70

ISIC rev. 4 grupa


4220 Građevinske usluge za akvadukte 4290 Građevinske usluge za brane 4290 Građevinske usluge za luke i vodene puteve 4210 Građevinske usluge za infrastrukture kao što su avionske piste 4210 Građevinske usluge za infrastrukture kao što su mostovi i nadzemni autoputevi 4210 Građevinske usluge za infrastrukture kao što su pruge 4210 Građevinske usluge za infrastrukture kao što su ceste 4210 Građevinske usluge za infrastrukture kao što su tuneli 4220 Građevinske usluge za sisteme za navodnjavanje i kontrolu poplava 4220 Građevinske usluge za lokalne kablove 4220 Građevinske usluge za lokalne cijevi 4290 Građevinske usluge za rudarstvo 4290 Građevinske usluge za druge radove u niskogradnji 4290 Građevinske usluge za druge industrijske planove 4290 Građevinske usluge za vanjske sportove i objekte za rekreaciju 4100 Građevinske usluge, 1 do 2 porodice 4100 Građevinske usluge, za više porodica 9496 Asocijacije za zaštitu potrošača 3900 Usluge suzbijanja, kontrole i praćenja 9493 Korporativne fondacije 8522 Dopisne škole 9312 Seoski klubovi 9000 Kreativne, umjetničke i zabavne aktivnosti (npr. baletske trupe, aktivnosti skulptora,

slikara, keramičarski umjetnici, društva horova, plesačke trupe, širenje vizuelne umjetnosti, pozorišne produkcije)

8892 Kreditno savjetovanje/usluge upravljanja novcem 8423 Prevencija zločina i javna politika 8423 Prevenija zločina sa ciljem promocije bezbjednosti i mjera predostrožnosti među građanima 8899 Intervencija u kriznim situacijama 9497 Kulturne i asocijacije za rekreaciju 8542 Organizacije za kulturnu edukaciju (npr. ples, umjetnost, dramu, muzičko obrazovanje) 9000 Kultura i umjetnost 9102 Muzeji kulture 9000 Plesne trupe 8891 Usluge prevencije delikvencije 8620 Zubarske usluge 9101 Dizajnerski centri 9499 Asocijacije za razvoj podrške 6810 Razvoj stambenog sektora 6810 Razvoj stambenog sektora, zakup ili lizing usluge 6810 Razvoj stambenog sektora, usluge trgovine stambenim zgradama 6810 Razvoj stambenog sektora, usluge trgovine resursa kojima može upravljati više lica 6810 Razvoj stambenog sektora, usluge trgovine slobodnim i podijeljenim zemljištem 8690 Usluge dijagnostičkog snimanja 8895 Prevencija i kontrola katastrofa/vanrednih stanja 9000 Prikazivanje vizuelnih umjetnosti i arhitekture 3822 Odlaganje opasnog otpada (npr. odlaganje elektronskog otpada) 9492 Širenje informacija 9000 Širenje vizuelnih umjetnosti i arhitekture 3510 Projekti distribucije električne energije, farmi vjetrenjača, te hidroelektrički projekti 9700 Domaće usluge za domaćinstva 9497 Asocijacije crtača

Prilog II C

71

ISIC rev. 4 grupa


8891 Prevencija napuštanja 9411 Ekonomski razvoj 8510 Edukacija na elementarnom nivou 8510 Edukacija na pred-osnovnom nivou 8510 Edukacija na osnovnom nivou 8521 Edukacija na srednješkolskom nivou 8550 Edukativna podrška 3510 Usluge distribucije električne energije 3510 Usluge prenosa električne energije 8510 Elementarno i osnovno obrazovanje 8690 Hitne medicinske usluge 7820 Agencije za zapošljavanje, od privremenog do stalnog zapošljavanja 7110 Inžinjerske aktivnosti i srodne tehničke konsultacije 7110 Inžinjerske aktivnosti i srodne tehničke konsultacije, industrijske i proizvodne 7110 Inžinjerske aktivnosti i druge srodne tehničke konsultacije 7110 Inžinjerske aktivnosti i srodne tehničke konsultacije, energetski projekti 7110 Inžinjerske aktivnosti i srodne tehničke konsultacije, telekomunikacije i emitovanje

7110 Inžinjerske aktivnosti i srodne tehničke konsultacije, transport 7110 Inžinjerske aktivnosti i srodne tehničke konsultacije, projekti upravljanja otpadom 7110 Inžinjerske aktivnosti i srodne tehničke konsultacije, projekti vezani za vodu i kanalizaciju 9411 Preduzetnički programi 9495 Uređenje životne okoline i otvorenih prostora 7490 Organizacije koje se bave konsultacijama na polju životne sredine 9495 Organizacije koje se bave životnom sredinom 9498 Etničke asocijacije 5621 Posluživanje na organizovanim dešavanjima, razvoj zajednice i stručno osposobljavanje 9499 Programi na polju razmjena/prijateljstava/kulture 8110 Aktivnosti podrške institucijama (npr. stručno osposobljavanje, uključivanje ljudi sa

posebnim potrebama) 8892 Obrazovanje za porodični život/roditeljstvo 8690 Usluge planiranja porodice 8892 Porodične usluge 8894 Usluge i skloništa za žrtve porodičnog nasilja 9411 Zemljoradničke zadruge 161 Zemljoradničke zadruge, organizacije za održivu poljoprivredu 9493 Savezne, kolektive organizacije za prikupljanje sredstava 5913 Distribucija filmova, usluge dobijanja dozvola za prava na korištenja zabavnih, literarnih i

umjetničkih originala 5913 Usluge distribucije filmova, igranih filmova, video-traka, i televizijskog programa

5912 Usluge post-produkcije filmova i animacije 5912 Usluge post-produkcije filmova, usluge audio-vizuelnog redigovanja 5912 Organizacije koje pružaju usluge post-produkcije filmova, digitalizacije, titlovanja, te

organizacije za audio-vizuelno redigovanje (npr. organizacije koje se bave potrebama gluvih lica)

5912 Usluge post-produkcije filmova, digitalizacije i titlovanja 5912 Usluge post-produkcije filmova, ispravke boje i digitalne restauracije 5912 Usluge post-produkcije filmova, drugo 5912 Usluge post-produkcije filmova, transferi i duplikacije mastera 5912 Usluge post-produkcije filmova, usluge vizuelnih efekata 5911 Produkcija filma 5911 Produkcija filma, sadržaj na fizičkom medijumu


72

ISIC rev. 4 grupa


5911 Produkcija filma, film i video snimci 5911 Produkcija filma, usluge licenciranja 5911 Produkcija filma, igrani film, izložen i razvijen 5911 Produkcija filma, originali 5911 Produkcija filma, usluge produkcije 5911 Produkcija filma, striming video-sadržaja 6920 Organizacije koje se bave revizijom finansija 6419 Asocijacije koje se bave finansijskim uslugema (kredit, štednja) 6419 Finansijske usluge, poslovne nehipotekarne kreditne usluge 6419 Finansijske usluge, kreditne kartice 6419 Finansijske usluge, usluge depozita akcija 6419 Finansijske usluge, drugo 6419 Finansijske usluge, druge usluge davanja kredita 6419 Finansijske usluge, nestambeni krediti za fizička lica 6419 Finansiranje stanovanja 8690 Usluge i treninzi iz prve pomoći 8530 Prva faza tercijarnog obrazovanja 9311 Fitnes i centri za opuštanje 9311 Fitnes centr 8893 Banke hrane 8421 Strane organizacije za ekonomsku pomoć 8421 Strane organizacije za vojnu pomoć 8891 Udomiteljstvo 9493 Organizacije koje se bave namicanjem sredstava 9603 Pogrebne i srodne aktivnosti 9200 Kockarske i aktivnosti klađenja 8620 Opšte medicinske usluge 8411 Opšte aktivnosti u javnoj administraciji (npr. kvazi-vladina tijela, plemenski savjeti, grupe

za postavljanje standarda) 8411 Opšte aktivnosti u javnoj administraciji, administrativne usluge 8411 Opšte aktivnosti u javnoj administraciji, fiskalne i finansijske usluge 8411 Opšte aktivnosti u javnoj administraciji, drugo 8411 Opšte aktivnosti u javnoj administraciji, organizacije za pružanje javnih usluga 8411 Opšte aktivnosti u javnoj administraciji, istraživanje i razvoj 8411 Opšte aktivnosti u javnoj administraciji, društvena planiranja i statističke usluge 3811 Usluge vezane za opšti otpad, drugo 7110 Organizacije koje se bave konsultacijama na polju geologije i geofizike 7110 Organizacije koje se bave pružanjem geofizičkih usluga 8891 Klubovi za djevojke 9493 Usluge dodjeljivanja grantova 9493 Aktivnosti finansijske podrške i druge aktivnosti davanja 9493 Fondacije za dodjelu finansijske podrške 8890 Vođenje i savjetovanje koje nije drugdje klasifikovano, a vezano je za djecu 8891 Vođenje i savjetovanje vezano za djecu 8610 Ginkološke i akušerske usluge za pacijente na njezi 8894 Domovi ’na pola puta’ 8894 Kuće ’na pola puta’ 3811 Usluge bavljenja opasnim otpadom 8620 Zdravstvene klinike 8690 Zdravstveno obrazovanje 8620 Zdravstveni tretmani usmjereni primarno na pacijente koji se nalaze u svojim domovima 8530 Visoko obrazovanje

Prilog II C

73

ISIC rev. 4 grupa


8530 Visoko učenje, obezbjeđivanje akademskog zvanja 9497 Istorijska društva 9102 Istorijski muzeji 8810 Usluge domaćica 8710 Domovi za ljude treće životne dobi u stanju potrebe 8730 Domovi, ne podrazumjevaju staračke domove 9103 Hortikulturalni programi 8610 Bolnice 8893 Stambena pomoć 9499 Stambene asocijacije 4321 Stambeni razvoj, izgradnja domova za ugrožene društvene grupe, razvoj zajednice,

zapošljavanje ljudi sa posebnim potrebama 4321 Stambeni razvoj, instalacija protivprovalnog alarma 4322 Stambeni razvoj, polaganje odvodnih cijevi 4321 Stambeni razvoj, električni vodovi 4330 Stambeni razvoj, građa za ogradu i usluge ograđivanja 4321 Stambeni razvoj, postavljanje protivpožarnog alarma 4330 Stambeni razvoj, usluge postavljanja podnih i zidnih pločica 4322 Stambeni razvoj, usluge ugradnje plinskih instalacija 4330 Stambeni razvoj, staklarski radovi 4322 Stambeni razvoj, usluge postavljanja grijanja 4330 Stambeni razvoj, stolarske i tesarske usluge 4330 Stambeni razvoj, druge usluge završnih radova na zgradama 4330 Stambeni razvoj, druge usluge polaganja podova, postavljanja zidnih obloga i tapeta 4330 Stambeni razvoj, druge instalacione usluge koje nisu drugdje klasifikovane 4330 Stambeni razvoj, usluge krečenja 4330 Stambeni razvoj, usluge gipsanja 4321 Stambeni razvoj, instalacija antena za stanove 4322 Stambeni razvoj, usluge postavljanja ventilacione i opreme klima uređaja 4322 Stambeni razvoj, usluge postavljanja vodovodnih instalacija 9494 Organizacije koje se bave ljudskim pravima 9497 Humanistička društva 7120 Unaprijeđenje kontrole i kvaliteta proizvoda (npr. organizacije za bezbjednost potrošača,

testiranja u životnoj sredini, sertifikacija proizvoda) 7120 Unaprijeđenje kontrole i kvaliteta proizvoda, testiranje sastava i čistoće 7120 Unaprijeđenje kontrole i kvaliteta proizvoda, integrisani mehanički i električni sistemi

7120 Unaprijeđenje kontrole i kvaliteta proizvoda, druga tehnička testiranja i analize 7120 Unaprijeđenje kontrole i kvaliteta proizvoda, analiza i testiranje fizičkog sastava 7120 Unaprijeđenje kontrole i kvaliteta proizvoda, vozila za kopneni transport 3821 Spaljivanje neopasnog otpada 8892 Podrška i održavanje prihoda 9493 Nezavisne fondacije koje se bave javnim pravom 6920 Organizacije koje se bave pripremom poreza, te uslugama savjetovanja po pitanju poreza 8129 Aktivnosti industrijskog čišćenja, brisanja i uklanjanja snijega 8897 Centri za brigu o bebama 8810 Usluge u kući 8610 Briga i tretman mentalno oboljelih pacijenata na njezi 8710 Briga o pacijentu na oporavku 8710 Zdravstvena njega pacijenata na njezi i rehabilitaciona terapija pojedinaca koji pate od

fizičkih oštećenja zbog povrede, genetskog defekta ili bolesti i potrebna im je dugotrajna psihoterapija ili sličan oblik brige


74

ISIC rev. 4 grupa


8549 Institucije angažovane na edukaciji i treningu kao dopunama sistemu formalnog obrazovanja

6511 Davaoci osiguranja, slučajna smrt i gubitak uda (npr. zajednička) 6512 Davaoci osiguranja, kredit i garancija (npr. zajednička) 6512 Davaoci osiguranja, teretni (npr. zajednička) 6512 Davaoci osiguranja, opšta odgovornost (npr. zajednička) 6512 Davaoci osiguranja, zdravlje (npr. zajednička) 6511 Davaoci osiguranja, život (npr. zajednička) 6512 Davaoci osiguranja, marina, avijacija i prevoz (npr. zajednička) 6512 Davaoci osiguranja, motorna vozila (npr. zajednička) 6512 Davaoci osiguranja, druga ne-životna (npr. zajednička) 6512 Davaoci osiguranja, vlasništvo (npr. zajednička) 6512 Davaoci osiguranja, putovanje (npr. zajednička) 7210 Interdisciplinarno istraživanje i eksperimentalni razvoj 7220 Interdisciplinarno istraživanje i eksperimentalni razvoj 9496 Međunarodne organizacije za pomoć pri masovnim nesrećama 9494 Međunarodne organizacije koje se bave ljudskim pravima i mirovnim radom 6202 Organizacije za IT dizajn i razvoj 6202 Organizacije za IT upravljačke usluge 6202 Usluge upravljanja IT mrežama 6202 Organizacije za pružanje IT podrške 8891 Programi zapošljavanja za mlade 8896 Programi obuke za posao 9420 Djelatnost sindikata 4922 Organizacije koje pružaju usluge kopnenog transporta (npr. usluge prevoza autobusom,

usluge prevoza, usluge iznajmljivanja) 4922 Organizacije koje pružaju usluge kopnenog transporta, usluge iznajmljivanja broda 4922 Organizacije koje pružaju usluge kopnenog transporta, usluge drumskog međugradskog

transporta po redu vožnje 4922 Organizacije koje pružaju usluge kopnenog transporta, usluge drumskog međugradskog

transporta, za posebne namjene 4922 Organizacije koje pružaju usluge kopnenog transporta, usluge drumskog međugradskog

transporta za posebne namjene 4922 Organizacije koje pružaju usluge kopnenog transporta, usluge obilazaka autobusom ili

brodom, bez posebnih namjena 4922 Organizacije koje pružaju usluge kopnenog transporta, druge usluge kopnenog transporta 4922 Organizacije koje pružaju usluge kopnenog transporta, usluge iznajmljivanja automobila 4922 Organizacije koje pružaju usluge kopnenog transporta, usluge iznajmljivanja autobusa ili

brodova 4922 Organizacije koje pružaju usluge kopnenog transporta, usluge kopnenog transporta putnika

od strane vozila koje pokreću čovjek ili životinja 4922 Organizacije koje pružaju usluge kopnenog transporta, usluge obilaska 4922 Organizacije koje pružaju usluge kopnenog transporta, taksi usluge 9103 Usluge uređenja okoline 8130 Usluge uređenja okoline i održavanja javnih parkova, vrtova, javnih prostora ili objekata

9497 Jezičke asocijacije 8530 Pravne škole 9412 Advokatske asocijacije 6910 Pravne usluge 6910 Pravne usluge, savjeti i podrška u rješavanju sporova i poslova vezanih za zastupništvo na

sudu. 6910 Pravne usluge, krivično pravo

Prilog II C

75

ISIC rev. 4 grupa


6910 Pravne usluge, pravna dokumentacija i sertifikacija 6910 Pravne usluge, druge pravne oblasti 6910 Pravne usluge koje nisu drugdje klasifikovane 9497 Klubovi za provođenje slobodnog vremena 9101 Biblioteke 9101 Bibliotekarske i arhivarske usluge 9101 Bibliotekarske usluge 9000 Izdavanje licenci za pravo korištenja literarnih ili umjetničkih originala 5820 Izdavanje licenci za pravo korištenja kompjuterskog softvera 5812 Izdavanje licenci za pravo korištenja baza podataka 5912 Izdavanje licenci za pravo korištenja originala iz oblasti zabave, književnosti ili umjetnosti 8423 Usluge čamaca za spasavanje, itd. 8690 Programi obezbjeđenja 9497 Literarna društva 5920 Organizacije koje se bave snimanjima uživo 9498 Organizacije koje se bave lokalnim razvojem 9493 Lutrije 8521 Niže srednješkolsko obrazovanje, opšte 8522 Niže srednješkolsko obrazovanje, tehničko i stručno 6820 Menadžment, lizing stanova 6820 Menadžment, lizing stambenih jedinica izuzev onih sa više vlasnika 6820 Menadžment, lizing stambenih jedinica, jedinica sa više vlasnika 3290 Proizvodnja artikala za festivale i karnevale 3290 Proizvodnja artikala za ličnu upotrebu, organizacije za razvoj zajednica i zapošljavanje ljudi

sa posebnim potrebama 3290 Proizvodnja metli, četki, mopova 3290 Proizvodnja kalupa za dugmad 3290 Proizvodnja dugmadi i zatvarača 1709 Proizvodnja indigo papira 3290 Proizvodnja upaljača, šnala, viklera, jastučića za nanošenje kozmetičkih proizvoda,

dezodoransa 3290 Proizvodnja kalendar, pečata ili numerisanih markica, traka za pisaće mašine, jastučića za

tintu 1709 Proizvodnja koverti, razglednica, kancelarijskog materijala, kartona 1709 Proizvodnja filter blokova 3290 Proizvodnja globusa 3290 Proizvodnja predmeta od ljudske kose, majstori koji prave perike 1709 Proizvodnja etiketa 3290 Proizvodnja drugih artikala koji nisu drugdje definisani 1709 Proizvodnja drugih materijala od papira i kartona 1709 Proizvodnja proizvoda od papira, organizacije za razvoj zajednice i zapošljavanje ljudi sa

posebnim potrebama 3290 Proizvodnja dijelova za kišobrane, štapove za hodanje, bičeve 3290 Proizvodnja olovaka, hemijskih olovaka, pribora za crtanje 1709 Proizvodnja registratora, računovodstvenih knjiga, blokova, dnevnika, memoranduma,

spajalica, markera stranica 3290 Proizvodnja sigurnosnih kaciga 1709 Proizvodnja tekstilnih zidnih obloga 1709 Proizvodnja toalet papira, peškira, maramica, vlažnih maramica, vlažnih maramica za bebe 3290 Proizvodnja kišobrana, štapova za hodanje, bičeva 1709 Proizvodnja postera 9411 Asocijacije proizvođača


76

ISIC rev. 4 grupa


7110 Uslužne organizacije koje se bave pravljenjem mapa 7320 Istraživanje tržišta i glasačke javnosti 8893 Materijalna podrška 9412 Medicinska podrška 8690 Usluge medicinske laboratorije 7210 Medicinska istraživanja 8530 Medicinska škola 9499 Organizacije zasnovane na članstvu, a koje nisu drugdje klasifikovane 9499 Organizacije zasnovane na članstvu, a koje nisu drugdje klasifikovane 9498 Organizacije zasnovane na članstvu koje pružaju usluge svojim članovima i lokalnim

zajednicama 9498 Klubovi žena i muškaraca 9498 Društvene i građanske organizacije za muškarce 8610 Tretman mentalnog zdravlja, bolnica 8720 Tretman mentalnog zdravlja, privatne ordinacije i klinike 7110 Organizacije koje se bave istraživanjem minerala i evaluacijom 9491 Manastiri 9491 Džamije 5920 Organizacije koje se bave produkcijom igranih filmova i videa 5920 Organizacije koje se bave produkcijom igranih filmova i videa, originali 9102 Muzejske usluge, sa izuzetkom istorijskih lokaliteta i građevina 9102 Muzeji 5920 Organizacije koje se bave muzikom i audio-izdavaštvom, uslugama licenciranja za pravo

korištenja određenih sadržaja, književni ili umjetnički originali 9000 Muzički sastavi 5920 Organizacije koje se bave izdavaštvom u muzici 5920 Organizacije koje se bave izdavaštvom u muzici, skidanje muzičkih videa 5920 Organizacije koje se bave izdavaštvom u muzici, štampano 5920 Organizacije koje se bave izdavaštvom u muzici, zvuk medija 5920 Organizacije koje se bave izdavaštvom u muzici, striming audio sadržaja 9495 Očuvanje i zaštita prirodnih rezervata 8690 Centri za prirodno liječenje 9103 Rezervati prirode 6391 Organizacije novinskih agencija, audio-vizuelni medij 6391 Organizacije novinskih agencija, novine 8549 Večernja škola 3811 Prikupljanje neopasnih materijala za reciklažu, drugo 3811 Prikupljanje neopasnih materijala za reciklažu, po stambenim jedinicama (npr. prikupljanje

papira) 3811 Priprema neopasnih materijala za reciklažu, slaganje i skladištenje 8897 Obdaništa 130 Obdaništa, organizacije za razvoj zajednica 8730 Domovi za teško hendikepirana lica 8690 Usluge njegovateljstva 9000 Operske družine 5629 Postupak izdavanja koncesija na prehrambene proizvode, kantine i kafeterije, razvoj

zajednice i stručno osposobljavanje 9000 Orkestri 5812 Organizacije koje se bave sastavljanjem direktorija i lista 5812 Organizacije koje se bave prikupljanjem podataka/informacija 9495 Organizacije koje se bave kampanjama po pitanju otpada 9412 Organizacije koje se bave promocijom, regulisanjem i zaštitom profesionalnih interesa 9496 Organizacije koje podržavaju pripravničke programe

Prilog II C

77

ISIC rev. 4 grupa


9496 Organizacije koje pružaju i podržavaju programe stažiranja 8549 Organizacije koje pružaju i podržavaju treninge na poslu, te druge trening programe

8549 Organizacije koje pružaju i podržavaju profesionalne obuke, te druge trening programe

8893 Organizacije koje pružaju novčanu pomoć i druge oblike direktne pomoći licima koja nisu u stanju da preživljavaju sama

8895 Organizacije koje pružaju hranu, odjeću, sklonište i usluge izbjeglim licima i imigrantima 8893 Organizacije koje pružaju hranu, odjeću, prijevoz, te druge oblike podrške 8892 Organizacije koje pružaju gerijatrijsku njegu 8899 Organizacije koje pružaju podršku prilikom nalaženja nekretnine, pravne usluge i srodne

oblike pomoći 8893 Organizacije koje pružaju privremena skloništa beskućnicima 8421 Organizacije koje podržavaju diplomatske poslove i konzularne usluge. Razvoj informacija

za međunarodnu distribuciju i korištenje van granica zemlje. 8895 Organizacije koje se bave prikupljanjem, usmjeravanjem i pružanjem pomoći drugim

zemljama u vremenima katastrofa ili vanrednih stanja 9494 Organizacije koje promovišu i prate poštivanje ljudskih prava i mira u svijetu 9495 Organizacije koje promovišu čist vazduh 9495 Organizacije koje promovišu čistu vodu 9495 Organizacije koje promovišu kontrolu nivoa radijacije 9495 Organizacije koje promovišu programe za reciklažu 9495 Organizacije koje promovišu smanjenje i prevenciju zagađenja bukom 8896 Organizacije koje promovišu samodovoljnost i generisanje prihoda kroz obuku i

zapošljavanje 9495 Organizacije koje promovišu upravljanje čvrstim otpadom 9497 Organizacije koje promovišu interese i pružaju usluge članovima određenog etničkog

naslijeđa 9495 Organizacije koje promovišu tretman opasnog otpada i otrovnih supstanci 9420 Organizacije koje promovišu, štite i regulišu prava i interese zaposlenih 9496 Organizacije koje štite prava i promovišu interese određenih društvenih grupa (npr. ljudi sa

fizičkim hendikepom, ljudi treće životne dobi, djeca, i žene) 8690 Organizacije koje obezbjeđuju zdravstvene usluge primarno pacijentima koji nisu na njezi 9499 Organizacije koje regrutuju, treniraju i smještaju volontere i promovišu volontiranje 8895 Organizacije koje rade na obrazovanju ili na drugi način pripremaju pojedince da se nose sa

posljedicama katastrofa 8895 Organizacije koje rade na prevenciji, predviđanju, kontroli i ublažavanju posljedica

katastrofa 9411 Organizacije koje rade na promociji, regulisanju i zaštiti interesa posebnih grana poslovanja

9494 Organizacije koje rade na zaštiti i očuvanju određenih građanskih sloboda i ljudskih prava

8895 Organizacije koje rade na pružanju pomoći žrtvama katastrofa 9496 Organizacije koje su angažovane na unaprijeđenju institucionalnih okvira i kapaciteta za

ublažavanje društvenih problema i unaprijeđenju opšteg dobra 9498 Organizacije koje rade na unaprijeđenju kvaliteta života u zajednicama ili susjedstvima

9000 Originalni radovi autora, kompozitora i drugih umjenika, izuzev scenskih umjetnika, slikara i skulptora

9329 Druge zabavne i rekreativne aktivnosti (npr. rekreativni parkovi i sajmovi) 7020 Druge usluge poslovnih konsultacija 9498 Druge građanske i društvene organizacije


78

ISIC rev. 4 grupa


9498 Druge usluge poboljšavanja zajednica i objekata u zajednici 5629 Druge prehrambene usluge definisane ugovorom 5590 Usluge drugih domova i smještajnih jedinica koje nisu drugdje klasifikovane 8549 Drugi tipovi obrazovanja i treninga koji nisu drugdje klasifikovani 3900 Druge usluge zaštite životne okoline koje nisu drugdje klasifikovane 6499 Druge uusluge finansijske prirode, izuzev osiguranja i finansiranja penzija, koje nisu

drugdje klasifikovane 8690 Druge zdravstvene usluge 8690 Druge zdravstvene usluge usmjerene na ljude koje nisu drugdje klasifikovane 3821 Druge usluge vezane za deponije i neopasan otpad 3821 Tretman drugog neopasnog otpada i usluge odlaganja otpada 1709 Druge usluge proizvodnje papirnih artikala 9000 Druge scenske umjetnosti i zabava uživo 5819 Druge aktivnosti izdavaštva i prodaje 9329 Druge usluge rekreacije i zabave koje nisu drugdje definisane 3900 Druge usluge izliječenja 5610 Druge restoranske i aktivnosti dostave hrane (npr. priprema i dostavljanje hrane ugroženim

grupama, treninzi vezani za posao) 8610 Druge usluge za pacijente na njezi 8810 Druge usluge usmjerene na osobe treće životne dobi, izuzev staračkih domova 3290 Druge usluge koje se pružaju proizvođačima 8890 Druge socijalne usluge bez smještaja 8810 Druge socijalne usluge bez smještaja za odrasle u stanju potrebe 8810 Druge socijalne usluge bez smještaja za djecu sa posebnim potrebama 8810 Druge socijalne usluge bez smještaja za osobe treće životne dobi 8890 Druge socijalne usluge bez smještaja koje nisu drugdje definisane 9496 Druge zagovaračke grupe 9319 Druge usluge vezane za sport i rekreaciju 8620 Usluge i savjetovanje o ozbiljnim mentalnim situacijama za pacijente koji nisu na njezi u

institucijama 8620 Terapeutska njega za pacijente koji nisu na njezi u institucijama 8620 Tretman mentalno oboljelih pacijenata koji nisu na njezi u institucijama 9497 Slikarske asocijacije 9000 Slika, crteži, pastelni radovi, itd, originali 8549 Trening za pravne asistente 6920 Organizacije koje pružaju plaćene usluge 6630 Upravljanje penzionim fondom (npr. prosvjetnim penzionim fondom) 6530 Finansiranje penzija (npr. prosvjetnim penzionim fondom) 6530 Finansiranje penzija (npr. prosvjetnim penzionim fondom) 9000 Scenska umjetnost 9411 Asocijacije scenske umjetnosti 9000 Centri scenskih umjetnosti 9000 Društva scenskih umjetnosti 9000 Produkcija i prezentacija dešavanja vezanih za scenske umjetnosti 9000 Promocija i organizacija dešavanja vezanih za scenske umjetnosti 9000 Aktivnosti vezane za objekte u kojima se izvode scenske umjetnosti 8892 Lično savjetovanje 9609 Uslužne aktivnosti (npr. saloni masaže, geneološke organizacije, usluge ugovaranja

sastanaka, usluge smještaja životinja i treninzi) 9609 Uslužne aktivnosti, drugo 9609 Uslužne aktivnosti, fizička dobrobit 7420 Fotografske aktivnosti, fotografije dešavanja i videografija 7420 Fotografske aktivnosti, fotografije dešavanja, usluge

Prilog II C

79

ISIC rev. 4 grupa


7420 Fotografske aktivnosti, druge 7420 Fotografske aktivnosti, ploče, film, papir 7420 Fotografske aktivnosti, obrada 7420 Fotografske aktivnosti, usluge restauracije i retuširanja 7420 Fotografske aktivnosti, specijalnosti 9497 Fotografska udruženja 8690 Centri za fizikalnu terapiju 8690 Psihoterapeutske usluge 9498 Asocijacije dječijih igrališta 9497 Udruženja za poeziju i književnost 8423 Usluge zaštite od vatre, policija 9492 Prikupljanje sredstava u političke svrhe 9492 Političke partije i organizacije 9495 Smanjenje i kontrola zagađenja 9499 Zadruge siromašnih 6630 Portfolio za upravljanje fondom (npr. prosvjetni fondovi za investiranje) 8530 Post-srednje netercijarno obrazovanje, opšte 8530 Post-srednje netercijarno obrazovanje, tehničko i stručno 8510 Predškolske organizacije koje nisu dnevni centri 9102 Očuvanje istorijskih i kulturnih artefakata 9102 Očuvanje istorijskih lokaliteta i objekata 8610 Medicinska njega i tretman primarno za pacijente na njezi u institucijama 8620 Usluge primarne zdravstvene zaštite 1811 Štampanje 8423 Alternative zatvorima 9493 Privatne fondacije 8423 Programi koji se bave probnim i uslovnim otpuštanjim 3510 Proizvodnja električne energije, farme vjetrenjača, hidroelektrični projekti 9000 Produkcija vizuelnih umjetnosti i arhitektura 3510 Proizvodnja, prenos i distribucija električne energije i organizacije za razvoj zajednica koje

se bave električarskim uslugama (npr. farme vjetrenjača, hidroelektrični projekti) 9412 Asocijacije profesionalaca 9499 Programi i projekti kojima se promoviše društveni i ekonomski razvoj u inostranstvu 9499 Programi i projekti kojima se ohrabruje međusobno poštovanje i prijateljstvo na

međunarodnom nivou 8892 Programi i usluge usmjereni na samopomoć i lični razvoj 9498 Programi i usluge usmjereni na ohrabrivanje i širenje građanske svijesti 9411 Programi i usluge usmjereni na unaprijeđenje ekonomskih kapaciteta i infrastrukture 8423 Programi i usluge usmjereni na reintegraciju prijestupnka 9103 Programi koji se bave očuvanjem parkova, zelenih površina i otvorenih javnih površina u

urbanim i ruralnim krajevima 7110 Usluge projektnog menadžmenta za organizacije koje se bave izgradnjom 7110 Organizacije za okvirno planiranje lokaliteta 9497 Promocija i uvažavanje humanističkih nauka 9496 Zaštita prava potrošača 9312 Pružanje amaterskog sporta 9319 Pružanje fizičke spreme 9319 Pružanje fizičke spreme 9499 Pružanje usluga rekreativnih sala i usluga pojedincima i zajednicama 9319 Obezbjeđivanje dešavanja na sportskim takmičenjima 9319 Obezbjeđivanje usluga sportskih takmičenja 9319 Pružanje treninga


80

ISIC rev. 4 grupa


8610 Psihijatrijske bolnice 8610 Psihijatrijske usluge za pacijente na njezi u institucijama 8423 Javne administrativne usluge vezane za sudove 8423 Javne administrativne usluge vezane za druga pitanja o javnom redu i bezbjednost 8549 Obrazovanje o javnom zdravlju i dobrobiti 8690 Promocija javnog zdravlja 9492 Medijska zastupanja 7020 Usluge medijskog zastupanja 5811 Izdavanje knjiga po ugovornom ili sistemu nadoknade 5811 Izdavanje knjiga 5811 Izdavanje knjiga, oglašavanje prostora ili vremena 5811 Izdavanje knjiga, audio knjige na fizičkim medijima 5811 Izdavanje knjiga, dječije 5811 Izdavanje knjiga, filmovi i video materijal na fizičkim medijima 5811 Izdavanje knjiga, opšte reference 5811 Izdavanje knjiga, usluge dobijanja licenci za prava na korištenje zabavnih, literarnih ili

umjetničkih originalnih djela 5811 Izdavanje knjiga, mape i hidrografski grafikoni ne-knjige 5811 Izdavanje knjiga, on-line 5811 Izdavanje knjiga, drugo koje nije drugdje klasifikovano 5811 Izdavanje knjiga, stručne, tehničke i naučne 5811 Izdavanje knjiga, diskovi sa tekstualnim sadržajem, kasete ili drugi fizički mediji 5811 Izdavanje knjiga, udžbenika 5812 Izdavanje direktorija i adresara 5813 Izdavanje novina i časopisa, po ugovornom ili sistemu nadoknade 5813 Izdavanje novina i časopisa, on-line 5813 Izdavanje novina, poslovnih, stručnih ili akademskih, ne na dnevnom nivou 5813 Izdavanje novina, dnevnih 5813 Izdavanje novina, opšte, ne na dnevnom nivou 5813 Izdavanje novina, revija, biltena i časopisa 5813 Izdavanje novina, drugi koji nisu dnevni 5813 Izdavanje novina, fizički mediji zasnovani na tekstualnim sadržajima 5812 Izdavanje drugih materijala, prodaja ili oglašavanje 5819 Izdavanje drugog on-line sadržaja koji nije drugdje klasifikovan 5819 Izdavanje razglednica 5819 Izdavanje štampanih slika ili crteža 5812 Izdavanje diskova sa tekstualnim sadržajem, kaseta, drugih fizičkih medija 5819 Izdavanje trgovačkog oglašavačkog materijala 5819 Izdavanje formulara i štampanih kalendara 5819 Izdavanje po ugovornom ili sistemu nadoknade 5812 Izdavačke organizacije 6010 Radio stanice 6010 Radio stanice, emitovanje originala 6010 Radio stanice, usluge emitovanja 6010 Radio stanice, programski kanali 6010 Radio stanice, distribucija osnovnih programa 6010 Radio stanice, distribucija programa kablovske televizije, diskreciono 6010 Radio stanice, distribucija programa kablovske televizije koja se posebno plaća 6010 Radio stanice, usluge produkcije programa 6010 Radio stanice, prodaja vremena oglašavanja 9499 Promocija čitanja 6820 Poslovi sa nekretninama, agencije za čuvanje zaloga, agencije za posredovanje i

Prilog II C

81

ISIC rev. 4 grupa


savjetovanje o stanovanju 9497 Rekreacija i društveni klubovi 9329 Rekreacija i druge specijalizovane usluge 8893 Rekreacija, programi obroka 5520 Usluge kampova za rekreaciju i odmor 3830 Reciklaža i prerada metalnog otpada i ostataka 3830 Reciklaža i prerada nemetalnog otpada i ostataka 3830 Reciklaža i prerada prikupljene gume 3830 Reciklaža i prerada otpadaka i ostataka, razvoj zajednice, zapošljavanje ugroženih

društvenih grupa 8895 Pomoć izbjeglim licima 8413 Regulisanje administrativnih usluga vezanih za distribuciju i ugostiteljstvo, hotele i

restorane 8413 Regulisanje poljoprivrede, šumarstva, ribolova i lova 8413 Regulisanje poljoprivrede, šumarstva, lova, energije, rudarstva, proizvodnje, izgradnje,

trgovine, ekonomije i rada (npr. upravni odbori određenih zanimanja, advokatske komore, kvazi-vladina tijela, plemenski savezi)

8413 Regulisanje ekonomskih, komercijalnih i radnih poslova 8413 Regulisanje goriva i energije 8413 Regulisanje rudarstva, proizvodnje i izgradnje 8413 Regulisanje razvojnih projekata višestruke namjene 8412 Regulisanje aktivnosti pružanja obrazovanja 8412 Regulisanje aktivnosti pružanja zdravstvene njege 8412 Regulisanje aktivnosti pružanja zdravstvene zaštite, obrazovanja, usluga na polju kulture i

drugih usluga (npr. upravni odbori određenih zanimanja, advokatske komore, kvazi-vladina tijela, plemenski savezi)

8412 Regulisanje aktivnosti obezbjeđivanja smještaja i pogodnosti u zajednici 8412 Regulisanje aktivnosti obezbjeđivanja rekreacije, kulture i religije 8413 Regulisanje turizma 8413 Regulisanje saobraćaja i komunikacija 8690 Rehabilitacija 4390 Stambena rehabilitacija, razvoj zajednice, zapošljavanje ljudi sa posebnim potrebama 4390 Stambena rehabilitacija, postavljanje betona 4390 Stambena rehabilitacija, postavljanje temelja 4390 Stambena rehabilitacija, postavljanje struktura 4390 Stambena rehabilitacija, zidarstvo 4390 Stambena rehabilitacija, postavljanje stubova 4390 Stambena rehabilitacija, postavljanje nosećih greda na krovovima 4390 Stambena rehabilitacija, pokrivanje krovova i hidroizolacija 4390 Stambena rehabilitacija, skele 4390 Stambena rehabilitacija, posebne oblasti trgovine koje nisu drugdje klasifikovane 4390 Stambena rehabilitacija, podizanje čeličnih konstrukcija 8423 Rehabilizacija prijestupnika 8610 Medicinske usluge rehabilitacije 9491 Vjerske kongregacije i organizacije koje podržavaju i promovišu vjerska uvjerenja, usluge i

rituale 9491 Vjerske usluge 1820 Reprodukcija snimljenih medija 7210 Istraživanje i razvoj originala, nauka i tehnologija 7220 Istraživanje i razvoj originala, društvene nauke 7210 Istraživanje i eksperimentalni razvoj u poljoprivrednim naukama 7210 Istraživanje i eksperimentalni razvoj u hemiji i biologiji


82

ISIC rev. 4 grupa


7220 Istraživanje i eksperimentalni razvoj u ekonomiji 7220 Istraživanje i eksperimentalni razvoj u jeziku i književnosti 7220 Istraživanje i eksperimentalni razvoj u pravu 7210 Istraživanje i eksperimentalni razvoj u medicini i farmaciji 7220 Istraživanje i eksperimentalni razvoj u drugim humanističkim naukama 7210 Istraživanje i eksperimentalni razvoj u drugim društvenim naukama 7220 Istraživanje i eksperimentalni razvoj u drugim društvenim naukama 7220 Istraživanje i eksperimentalni razvoj u psihologiji 7210 Istraživanje i eksperimentalni razvoj u fizičkim naukama 7210 Istraživanja u biotehologiji 7210 Istraživanja u inžinjeringu 7210 Istraživanja na polju inžinjeringa, drugih tehnika i tehnologija 7220 Istraživanja u političkim studijima 7210 Istraživanja u nauci i tehnologiji 7220 Istraživanja u društvenim naukama 7210 Istraživanja u biološkim naukama 7220 Istraživanja na polju politika 7220 Istraživanja u društvenim naukama 7210 Istraživanja specifičnih bolesti, poremećaja, ili medicinskih disciplina 7990 Usluge rezervacije, smještaj 7990 Usluge rezervacije, autobus 7990 Usluge rezervacije, večernje karte i zabava 7990 Usluge rezervacije, transport željeznicom 7990 Usluge rezervacije, time-share razmjena 7990 Usluge rezervacije, ugovaranje prevoza 7990 Usluge rezervacije, rentiranje vozila 8720 Zdravstvena zaštita sa smještajem 8790 Aktivnosti zdravstvene zaštite sa smještajem za odrasle (npr. domovi ’na pola puta’,

skloništa za beskućnike, sigurne kuće) 8790 Zdravstvena zaštita sa smještajem za djecu (npr. sirotišta, domovi ’na pola puta’, skloništa

za beskućnike, sigurne kuće) 8720 Zdravstvena zaštita sa smještajem za odrasle koji boluju od mentalnih retardacija, bolesti

mentalnog zdravlja ili bolesti zavisnosti 8720 Zdravstvena zaštita sa smještajem za djecu oboljelu od mentalnih retardacija, bolesti

mentalnog zdravlja ili bolesti zavisnosti 8730 Zdravstvena zaštita sa smještajem za mlade sa posebnim potrebama 8730 Zdravstvena zaštita sa smještajem za mlade ljude sa posebnim potrebama 8730 Zdravstvena zaštita sa smještajem za ljude treće životne dobi 8710 Zdravstvena zaštita u institucijama koje nisu bolnice 5610 Restoranske i usluge dostave hrane (npr. pripremanje i dostavljanje hrane ugroženim

grupama, obuka na poslu) 5610 Restoranske i usluge dostave hrane (npr. pripremanje i dostavljanje hrane ugroženim

grupama, obuka na poslu) 4774 Trgovina na malo robom iz druge ruke, prodavnice robe iz druge ruke (npr. Goodwill

Industries kompanija) 9411 Usluge ruralnog razvoja 7110 Organizacije koje se bave planiranjem zemljišta u ruralnim područjima 5812 Prodaja prostora za oglašavanje putem štampanih medija 5813 Prodaja prostora za oglašavanje putem štampanih medija 5813 Prodaja prostora za oglašavanje putem interneta 5819 Prodaja prostora za oglašavanje putem interneta 5812 Prodaja drugog oglašavačkog prostora ili vremena

Prilog II C

83

ISIC rev. 4 grupa


9103 Utočišta i izbjeglice 3821 Usluge sanitarnih deponija, bezopasan otpad 8690 Zdravstveni preventivni pregledi 8549 Škole stalnog obrazovanja 9102 Muzeji nauke 7490 Naučne i organizacije koje se bave tehničkim konsultacijama 9497 Asocijacije skulptora 8530 Druga faza tercijarnog obrazovanja 8521 Srednje obrazovanje 8522 Sekretarske škole 164 Banke sjemena 8892 Usluge samopomoći i druge lične društvene usluge 9491 Seminari 4220 Usluge instalacije septičkih sistema 9498 Uslužni klubovi 8892 Usluge za ljude treće životne dobi 8892 Usluge za hendikepirane 8892 Usluge za hendikepirane 9411 Usluge koje pružaju asocijacije poslodavaca i poslovne asocijacije 9495 Usluge koje pružaju grupe za zakovaranje pitanja u oblasti životne sredine 9494 Usluge koje pružaju organizacije za ljudska prava 9492 Usluge koje pružaju političke organizacije 9412 Usluge koje pružaju profesionalne organizacije 9319 Usluge atletičara 9000 Usluge autora, kompozitora i drugih ne-reproduktivnih umjetnika 9000 Usluge reproduktivnih umjetnika 9312 Usluge sportskih klubova 9312 Usluge sportskih klubova 9420 Usluge koje pružaju sindikati 9498 Usluge koje pružaju omladinske asocijacije 7500 Usluge kojima se nudi briga o poljoprivrednim i domaćim životinjana i ljubimcima 1812 Usluge iz oblasti štampe 8891 Usluge usmjerene na djecu 8892 Usluge usmjerene na porodice 8895 Usluge usmjerene na lica u stanju potrebe za neposrednom brigom 8891 Usluge usmjerene na mlade 8894 Servisi, planiranja i savjetovanje žrtvi zločina 8896 Zapošljavanje ljudi sa posebnim potrebama 3830 Rastavljanje brodova i rasklapanja drugih olupina 8690 Šok/trauma programi 9491 Svetilišta 9491 Slične organizacije koje promovišu vjerska uvjerenja i vrše religijske usluge i rituale

8892 Usluge agencija usmjerene na samohrane roditelje 4312 Organizacije koje se bave pripremanjem terena za izgradnju, drenažom poljoprivrednog ili

šumskog dobra, razvojem zajednice, uključivanjem ljudi sa posebnim potrebama 4312 Usluge pripremanja terena za izgradnju, iskopavanja i pomjeranja zemljišta, razvoj

zajednice i uključivanja ljudi sa posebnim potrebama 3900 Usluge sanacije terena i čišćenja, vazduh 3900 Usluge sanacije terena i čišćenja, čišćenja životne sredine, aktivnosti dekontaminacije (npr.

uklanjanje mina, uklanjanje naftnih mrlja, braon oblasti i drugih otrovnih površina)


84

ISIC rev. 4 grupa


3900 Sanacija terena i usluge čišćenja, zemlja i podzemne vode 3900 Sanacija terena i usluge čišćenja, površinske vode 8899 Društveni razvoj. 8890 Aktivnosti socijalnog rada bez smještaja (npr. socijalna pomoć, savjetovanje, uslužne

djelatnosti, izbjeglice, upućivanje na druge službe, aktivnosti na usvajanju, aktivnosti u zajednici, pomoć prilikom katastrofa, briga o djeci, dnevni centri, itd.)

5820 Izdavaštvo na polju softvera (npr. izdavanje besplatnog softvera) 5820 Izdavaštvo na polju softvera zasnovano na nadoknadama ili ugovornom odnosu 5820 Izdavaštvo na polju softvera, skidanje aplikacijskih softvera 5820 Izdavaštvo na polju softvera, softveri za kompjuterske igrice 5820 Izdavaštvo na polju softvera, upravljanje bazama podataka 5820 Izdavaštvo na polju softvera, razvoj alata i programskih jezika 5820 Izdavaštvo na polju softvera, opšta poslovna produktivnost i aplikacije za kućnu upotrebu 5820 Izdavaštvo na polju softvera, mrežni softver, softver slobodan za korištenje 5820 Izdavaštvo na polju softvera, on-line igrice 5820 Izdavaštvo na polju softvera, on-line softver 5820 Izdavaštvo na polju softvera, druge softver aplikacije 5820 Izdavaštvo na polju softvera, softver originali 5820 Izdavaštvo na polju softvera, sistemski programi 5920 Organizacije koje se bave uređenjem tona 5920 Organizacije koje se bave snimanjem zvuka 5920 Organizacije koje se bave snimanjem zvuka, originali 7410 Specijalizovane dizajnerske usluge, dizajn originala 7410 Specijalizovane dizajnerske usluge, industrijski dizajn 7410 Specijalizovane dizajnerske usluge, dizajn interijera 7410 Specijalizovane i druge dizajnerske usluge 8620 Specijalizovane medicinske usluge 8522 Sponzorisani programi opismenjavanja i čitanja 9319 Usluge za promociju sportskih i rekreativnih dešavanja 9311 Usluge objekata za bavljenjem sportskim i rekreativnim aktivnostima 8541 Organizacije za sportsku edukaciju (npr. kampovi, časovi fudbala, joge, borilačkih vještina)

9499 Asocijacije skvotera 7810 Agencije za osoblje 5590 Studentski domovi, studentski smještaji 8899 Prevencija samoubistava 8899 Grupe podrške 240 Organizacije koje pružaju usluge podrške vezane za održivo šumarstvo, razvoj zajednice 9319 Usluge vezane za sport i rekreaciju 9319 Usluge koje podržavaju lov 8899 Podrška žrtvama napada i zlostavljanja 7110 Uslužne organizacije za površinska mjerenja 8610 Hirurške usluge za pacijente na njezi 163 Održiva poljoprivreda, priprema zrna kakaa, aktivnosti korektne trgovine pripremanom

hranom 162 Održiva poljoprivreda, stočarske zadruge 129 Održivo šumarstvo, božićno drveće 129 Organizacije koje se bave održivim šumarstvom, razvojem zajednice 129 Održivo šumarstvo, prirodna guma 129 Održivo šumarstvo, drugi sirovi biljni materijal koji drugdje nije klasifikovan 129 Održivo šumarstvo, farme drveća 129 Održivo korištenje drvenih resursa, biljni materijali za pletenje, punjenje, postavljanje,

bojenje, štavljenje

Prilog II C

85

ISIC rev. 4 grupa


220 Organizacije za održivo korištenje drvenih resursa, razvoj zajednice 220 Organizacije za održivo korištenje drvenih resursa, razvoj zajednice 220 Održivo korištenje drvenih resursa, drveno gorivo 220 Održivo korištenje drvenih resursa, drveni ugalj 230 Organizacije koje se bave održivim korištenjem prirodnih resursa, razvojem zajednice 230 Održivo korištenje prirodnih resursa, pečurke i tartufi 230 Održivo korištenje prirodnih resursa, prirodna pluta 230 Održivo korištenje prirodnih resursa, prirodna ljepila 230 Održivo korištenje prirodnih resursa, prirodna ljepila ili druge smole 230 Održivo korištenje prirodnih resursa, prirodna guma 230 Održivo korištenje prirodnih resursa, druge bobičaste biljke 230 Održivo korištenje prirodnih resursa, drugi dijelovi biljaka koji pogoduju ukrasnim svrhama 230 Održivo korištenje prirodnih resursa, jestivi divlji proizvodi 210 Organizacije koje se bave održivim šumarstvom i razvojem zajednica 210 Organizacije koje se bave održivim šumarstvom i razvojem zajednica 9491 Sinagoge 7020 Tehničko i menadžersko savjetovanje 7020 Tehničko i menadžersko savjetovanje, proces upravljanja poslovanja 7020 Tehničko i menadžersko savjetovanje, finansijski menadžment 7020 Tehničko i menadžersko savjetovanje, menadžment ljudskih resursa 7020 Tehničko i menadžersko savjetovanje, marketinški menadžment 7020 Tehničko i menadžersko savjetovanje, operativni menadžment 7020 Tehničko i menadžersko savjetovanje, druge usluge upravljanja osim kod izgradnje 7020 Tehničko i menadžersko savjetovanje, strategijski menadžment 7020 Tehničko i menadžersko savjetovanje, lanac snadbjevanja i drugi vidovi upravljanja 8522 Tehnički i stručni treninzi posebno usmjereni na traženje zaposlenja 7120 Tehnička testiranja i analize (npr. organizacije za zaštitu potrošača, ekološka testiranja,

sertifikaciju proizvoda) 7490 Tehnički, ekološki, prevodilački konsultanti 7490 Tehnički, ekološki, prevodilački i drugi konsultanti 9102 Muzeji tehnoloških otkrića 8891 Prevencija trudnoće kod tinejdžera 6020 Televizijske stanice, usluge emitovanja originalnih programa 6020 Televizijske stanice, usluge emitovanja 6020 Televizijske stanice, kanal programi 6020 Televizijske stanice, aktivnosti osnovne diskrecione kućne distribucije 6020 Televizijske stanice, aktivnosti diskrecione kućne distribucije 6020 Televizijske stanice, aktivnosti kućne distribucije kablovske televizije 6020 Televizijske stanice, aktivnosti izrade programa 6020 Televizijske stanice, aktivnosti realizacije i emitovanja programa 6020 Televizijske stanice, prodaja vremena za oglašavanje 9491 Hramovi 7820 Aktivnosti agencija za povremena zapošljavanja 8894 Privremena mjesta stanovanja 8894 Privremena skloništa 9000 Pozorišna udruženja 7990 Usluge vodiča 7912 Usluge rukovodioca obilazaka 9499 Klubovi za obilaske 7990 Aktivnosti putničkih agencija, regionalni razvoj, razvoj zajednice, turizam (npr. promocija

eko-turizma, volonterski odmori) 8522 Trgovačke škole


86

ISIC rev. 4 grupa


7490 Usluge prevođenja i tumačenja 3510 Prijenos električne energije, vjetroelektrana, hidroenergetski projekti 8899 Prijevozni sadržaji 7911 Aktivnosti putničkih agencija, usluge rezervacija smještaja 7911 Aktivnosti putničkih agencija, usluge rezervacija letova 7911 Aktivnosti putničkih agencija, usluge rezervacija aranžmana za krstarenja 7911 Aktivnosti putničkih agencija, usluge rezervacija aranžmana 7911 Aktivnosti putničkih agencija, regionalni razvoj, razvoj zajednice, turizam (npr. promocija

eko-turizma, volonterski odmori) 8895 Pomoć putnicima 3821 Tretman i odlaganje neopasnog otpada (npr. organizacije za brigu o otpadu) 3822 Tretman opasnog otpada (npr. reciklaža elektronskog otpada) 6430 Povjerenstva, fondovi i slični finansijski entiteti 9603 Preduzimačke usluge 9810 Nediferencirane aktivnosti privatnih domaćinstava proizvodnje dobara za vlastite potrebe 9820 Nediferencirane aktivnosti proizvodnih usluga privatnih domaćinstava za vlastite potrebe 8530 Univerziteti 8521 Više srednje obrazovanje, opšte 8522 Više srednje obrazovanje, tehničko i stručno 7110 Organizacije za urbanističko planiranje 8620 Centri za vakcinaciju 7500 Veterinarske usluge usmjerene na životinje na poljoprivrednim dobrima 7500 Veterinarske usluge usmjerene na ljubimce 7500 Veterinarske i druge usluge 8894 Podrška žrtvama 7990 Organizacija informacija za posjetioce, regionalni/razvoj zajednice 9000 Likovna umjetnost 9000 Likovna umjetnost, arhitektura, keramička umjetnost 8899 Stručno osposobljavanje i usmjeravanje 8896 Profesionalna rehabilitacija 8810 Profesionalna rehabilitacija za osobe sa invaliditetom 8890 Profesionalna rehabilitacija za nezaposlene 8899 Stručno osposobljavanje i usmjeravanje 8522 Stručne/tehničke škole 8423 Dobrovoljna vatrogasna udruženja 9499 Promocija i podrška volonterizma 1709 Vata od tekstilnih materijala 9102 Spomenici rata 3600 Distribucija vode 3600 Servisi distribucije vode 4220 Servisi bušenja izvorišta vode 7490 Prognoza vremena i metereološke organizacije 8890 Usluge socijalne zaštite bez smještaja 9311 Centri za opuštanje 9103 Očuvanje i zaštita divljih životinja 9498 Društvene i nevladine organizacije žena 5590 Domovi za radnike, ustanove za smještaj radnika migrante, ustanove za smještaj radnika 8891 Hrišćansko udruženje mladih muškaraca (YMCA) 8690 Klinike joge 8891 Omladinski centri i klubovi 8891 Omladinski servisi i službe socijalne pomoći mladima 8891 Hrišćansko udruženje mladih žena (YWCA)

Prilog II C

87

ISIC rev. 4 grupa


9103 Zoološki vrtovi


88

Prilog II D

ISCO-08 i ISIC, rev. 4, šifre za direktne volonterske aktivnosti

ISCO-08

ISCO description ISIC, Rev. 4

ISIC description

2341 Učitelji u osnovnim školama 8510 Predškolsko i osnovno obrazovanje 2342 Predavači u ranom djetinjstvu 8510 Predškolsko i osnovno obrazovanje 2353 Drugi predavači jezika 8549 Drugo obrazovanje (drugdje

neklasifikovan profil) 2355 Drugi predavači umjetnosti 8542 Obrazovanje u kulturi 2356 Treneri informacionih tehnologija 8522 Tehničko i stručno obrazovanje

2359 Stručnjaci u nastavi koji nisu drugdje klasifikovani

8549 Drugo obrazovanje (drugdje neklasifikovan profil)

3123 Nadzornici u građevinarstvu 4100 Izgradnja zgrada 3323 Kupci 9609 Druge aktivnosti personalne

asistencije (drugdje neklasifikovan profil)

3341 Administrativni supervizori 8211 Kombinovane administrativno-uslužne djelatnosti

3344 Medicinski sekretari 8211 Kombinovane administrativno-uslužne djelatnosti

3412 Stručnjaci u oblasti socijalnog rada 8892 Druge pojedinačne i porodične uslužne aktivnosti

3422 Sportski treneri, instruktori i funkcioneri

8541 Sportsko-rekreativno obrazovanje

3423 Instruktori i program menadžeri fitnesa i rekreativnih programa

8541 Sportsko-rekreativno obrazovanje

3435 Drugi srodni umjetnički i kulturni stručnjaci

9000 Kreativne, umjetničke i zabavne aktivnosti

3512 Stručni saradnici za podršku korisnicima informacionih i komunikacionih tehnologija

6209 Druge aktivnosti na polju informacionih tehnologija i kompjuterskih usluga

4110 Opšti kancelarijski službenici 8211 Kombinovane administrativno-uslužne djelatnosti

4411 Bibliotekarski službenik 9101 Bibliotekarske i arhivarske aktivnosti

4419 Administrativni službenici koji nijesu klasifikovani na drugom mjestu

8211 Kombinovane administrativno-uslužne djelatnosti

5120 Kuvari 5610 Restoranske i uslužne aktivnosti dostave hrane

5131 Konobari 5610 Restoranske i uslužne aktivnosti dostave hrane

5152 Kućne domaćice 9700 Aktivnosti domaćinstava kao poslodavaca domaćem osoblju

5153 Nadstojnici zgrada 8110 Kombinovane aktivnosti podrške objektima

5162 Pratioci i lični asistenti 9700 Aktivnosti domaćinstava kao poslodavaca domaćem osoblju

5164 Njegovatelji ljubimaca i radnici koji brinu o životinjama

9609 Druge aktivnosti lične asistencije koje nisu drugdje klasifikovane

5311 Radnici koji brinu o djeci 8897 Usluge brige o djeci

Prilog II D

89

ISCO-08


ISIC description

5312 Pomoćnici nastavnog osoblja 8550 Aktivnosti podrške u obrazovanju

5322 Radnici kućne njege u kući 9700 Aktivnosti domaćinstava kao poslodavaca domaćem osoblju

5329 Radnici u zdravstvu na poslovima kućne njege i drugim uslugama koje drugdje nisu klasifikovane

9700 Aktivnosti domaćinstava kao poslodavaca domaćem osoblju

6113 Baštovani, vrtlari i uzgajivači rasadnika 8130 Uslužne aktivnosti održavanja i brige o okolišu

7111 Graditelji kuća 4100 Izgradnja zgrada 7112 Zidari i srodna zanimanja 4390 Druge specijalizovane aktivnosti na

polju izgradnje 7113 Kamenoresci, klesari, cjepači i rezbari 4390 Druge specijalizovane aktivnosti na

polju izgradnje 7114 Betonirci i finišeri betona i srodnja

zanimanja 4390 Druge specijalizovane aktivnosti na

polju izgradnje 7115 Stolari i sastavljači 4330 Završni radovi i dorada zgrada

7119 Radnici na građevinskim konstrukcijama i srodna zanimanja koja drugdje nisu klasifikovana

4330 Završni radovi i dorada zgrada

7121 Pokrivači krovova 4390 Druge specijalizovane aktivnosti na polju izgradnje

7122 Postavljači podnih i zidnih obloga i keramičari

4330 Završni radovi i dorada zgrada

7123 Gipsari 4330 Završni radovi i dorada zgrada

7124 Radnici na izolaciji 4329 Druga postavljanja na polju izgradnje

7125 Staklari 4330 Završni radovi i dorada zgrada 7126 Vodoinstalateri i monteri cijevi 4322 Instalacije na vodovodnoj mreži,

grijanju i klimama 7127 Mehaničari na klimama i rashladnim

uređajima 4322 Instalacije na vodovodnoj mreži,

grijanju i klimama 7131 Moleri i srodna zanimanja 4330 Završni radovi i dorada zgrada 7132 Farbari i lakireri 4330 Završni radovi i dorada zgrada 7133 Čistači građevinskih struktura 4330 Završni radovi i dorada zgrada 7231 Mehaničari i serviseri motornih vozila 4520 Održavanje i popravka motornih

vozila 7234 Serviseri bicikla i srodnih vozila 9529 Popravka drugih ličnih i dobara koja

pripadaju domaćinstvima 7311 Izrađivači i serviseri preciznih

instrumenata 9529 Popravka drugih ličnih i dobara koja

pripadaju domaćinstvima 7313 Zlatari, juveliri i izrađivači nakita 9529 Popravka drugih ličnih i dobara koja

pripadaju domaćinstvima 7317 Obrađivači drveta i drugih prirodnih

materijala ručnim alatom 9524 Popravka namještaja i opremanje

domova 7318 Izrađivači i obrađivači tekstila, kože i

srodnih materijala ručnim alatom 9529 Popravka drugih ličnih i dobara koja

pripadaju domaćinstvima 7319 Zanatlije koji nijesu drugdje

klasifikovani 9529 Popravka drugih ličnih i dobara koja

pripadaju domaćinstvima 7323 Radnici na poslovima štampe i

uvezivanja 9529 Popravka drugih ličnih i dobara koja

pripadaju domaćinstvima 7411 Izgradnja i srodni električari 4321 Električne instalacije


90

ISCO-08


ISIC description

7412 Mehaničari i montažeri elektrike 4321 Električne instalacije

7421 Mehaničari i serviseri elektronike 9521 Popravka elektronike

7422 Instarateri i serviseri informacionim i komunikacionih tehnologija

9521 Popravka elektronike

7522 Stolari i srodna zanimanja 4330 Završni radovi i dorada zgrada

7531 Krojači, krojačice, krznari i šeširdžije 9529 Popravka drugih ličnih i dobara koja pripadaju domaćinstvima

7536 Obućari i srodna zanimanja 9523 Popravka obuće i kožne galanterije

7544 Zaprašivači i suzbijači štetočina i korova

8110 Kombinovane uslužne aktivnosti vezane za objekte

8322 Vozači automobila, taksija i kombija 4922 Drugi putnički i kopneni transport

8342 Rukovaoci mehanizacijom za zemljane radove i srodni rukovaoci

4312 Pripremni građevinski radovi

9111 Čistači i pomoćnici u domaćinstvima 9700 Aktivnosti domaćinstava kao poslodavaca domaćem osoblju

9121 Ručni perači i radnici na presama 9601 Pranje i (hemijsko) čišćenje tekstila i krznenih materijala

9214 Radnici u hortikulturi i baštovanstvu 8130 Uslužne aktivnosti održavanja i brige o okolišu

9312 Građevinski radnici 4290 Izgradnja drugih građevinskih projekata

9313 Radnici na gradilištima visokogradnje 4100 Izgradnja zgrada 9331 Rukovaoci vozilima na mehanički

pogon 4922 Drugi putnički i kopneni transport

9331 Vozači vozila na ručni i pogon pedala 4922 Drugi putnički i kopneni transport 9332 Vozači zaprežnih vozila i mašinerije 4922 Drugi putnički i kopneni transport 9332 Vozači zaprežnih vozila i mašinerije 4922 Drugi putnički i kopneni transport 9412 Pomoćnici u kuhinji 5610 Restoranske i aktivnosti dostave

hrane 9611 Prikupljači smeća i otpada za reciklažu 3811 Prikupljanje neopasnog otpada

9612 Razvrstači otpada 3830 Obnavljanje materijala 9613 Čistači i pripadajući radnici 8129 Druge aktivnosti održavanja zgrada i

industrijskog čišćenja 9621 Kuriri, dostavljači pošiljki, nosač

prtljaga 5320 Kurirske aktivnosti

9622 Nekvalifikovana zanimanja 9700 Aktivnosti domaćinstava kao poslodavaca domaćem osoblju

Prilog II.E

91

Prilog II E

Pješački prelaz između Međunarodne klasifikacije neprofitnih organizacija (ICNPO) i klasifikacionih šifri polja rada po ISIC, rev. 4 grupama

Grupa Opis ISIC ISIC sekcija podjela

1 Kultura i rekreacija C**, J**, M**, P**, R**, S**, O**

18, 58**, 59, 60, 63, 74**, 84**, 85**, 90, 91, 92, 93**, 94**

2 Obrazovanje i istraživanja J**, M**, O**, P** 58**, 72, 74**, 84**, 85**

3 Zdravstvo O**, P**, Q** 84**, 85, 86**, 87**, 88**

4 Socijalne usluge O**, Q** 84**, 87**, 88**

5 Životna sredina A**, E**, M**, N**, O**, R**, S**

01**, 02, 38, 39, 74**, 75,

81**, 84**, 91**, 94**

6 Stanovanje i razvoj C**, D, E**, F**, G, H, I**, J**, K**, L, M**, N**, O**, P**

17, 32, 35, 36, 41-43**, 47, 49, 55**, 56, 58**, 62, 64**-66, 68, 69**, 70, 71**, 74**, 78, 79, 81**, 84**, 85**, 88**, 94**, 96

Q**, S** 7 Zakon, javno zastupanje i

politike M**, O**, Q**, S** 69**, 71**, 84**, 88**, 94**

8 Filantropsko posredovanje i promocija volontiranja

S** 94**

9 Međunarodni O**, Q**, S** 84**, 88**, 94**

10 Vjera S** 94** 11 Poslovni sektor i stručne

asocijacije, sindikati S**, O** 84**, 94**

12 Drugdje nedefinisani profile ** Odnosi se na dio sekcije, podjelu ili grupu.


92

Prilog III Dodatne komponente podataka

Uvod − Kao što je navedeno u Poglavlju 5, uvrštavanje volonterskog modula u već ustanovljena

istraživanja o radnoj snazi ili druga istraživanja usmjerena na domaćinstva, ograničava dijapazon tema koje mogu biti pokrivene, a tako i ograničava teret koji podnosi sama istraživačka platforma. Pet ključnih elemenata podataka naglašenih u Poglavlju 5 odabrani su kao minimum elemenata neophodan da se prikaže ekonomski nivo volonterskog rada i da bi se ispunili uslovi koji se odnose na integrisanje volonterskog rada u satelitske račune neprofitnih institucija na koje se poziva Priručnik o neprofitnim institucijam Ujedinjenih nacija.

− Neke zemlje će možda htjeti da dodaju druge elemente podacima u predloženom modulu tamo gdje postoji poseban lokalni interes i gdje postoje resursi za to. Zbog mogućnosti međunarodnog upoređivanja podataka, preporučuje se da se niti jedan od spomenutih pet elemenata podataka ne izostavlja.

Dodatne komponente podataka − Uključivanje dodatnih pitanja je za statističke zavode nije obavezno i zavisi isključivo od

njihovih mogućnosti da se uklope u istraživačku platformu. Kratak pregled dodatnih komponenti podataka prikupljenih drugim istraživanjima nalazi se ispod.

a) Stalna posvećenost volontiranju/Istorija volontiranja: da se utvrdi do koje mjere pojedinci volontiraju tokom vremena na redovnoj osnovi, ili su volontirali u prošlosti, te do koje mjere je baza volontera osvježavana novacima kada je u pitanju volontiranje.

b) Razlozi za volontiranje: utvrditi ispitanikove lične razloge za angažovanje volontiranjem, kao što je pomaganje borbi za određenu stvar u koju lično vjeruje, podrška prijateljima koji volontiraju, unaprijeđenje radnih vještina, povezivanje sa drugima u zajednici, religijska vjerovanja, itd.

c) Kako su volonteri regrutovani: steći opštu sliku o tome kako volontere regrutuju ljudi ili ljudi iz organizacija (npr. prijatelji ili radne kolege, putem agencije, odgovaranjem na oglase na televiziji ili putem radija).

d) Društvena mreža i demografske pretpostavke volontiranja: da bi se odredile društveno-ekonomske karakteristike volontiranja, kao što su obrazovanje, visina prihoda, religija i zemlja rođenja, te da bi se istražila životna iskustva ili odnosi koji su prethodili volonterskoj aktivnosti (na primjer, da bi se utvrdilo da li je vjerovatnije da djeca roditelja koji volontiraju, članovi vjerskih organizacija ili oni koji su bili članovi kao djeca, ili ljudi koji su angažovani na nekom višem nivou građanskih aktivnosti – i sami volontiraju.)

e) Karakteristike odnosa volontera i zajednice: da bi se uvidjelo da li volontere drugačije posmatraju druge grupe stanovnika u njihovoj zajednici, bilo da imaju viši ili niži nivo povjerenja u njih nego u druge, te kako njihov položaj u zajednici utiče na stopu volontiranja.

f) Odnos između volontera i donacija u novcu: da se utvrdi odnos između volontera koji ulažu svoje vrijeme i onih koji ulažu svoj novac.

g) Podrška poslodavaca volontiranju: da bi se istražio stepen ohrabrivanja i podsticanja zaposlenih od strane njihovih poslodavaca (na primjer u obliku dodatnog slobodnog vremena ili mogućnosti za promjenu ili smanjenje radnih zadataka, korištenja radnog mobilijara za

Prilog III

93

potrebe svog volonterskog angažmana ili u vidu priznavanja njihovog volonterskog rada od strane poslodavca).

h) Prepreke volontiranju/Razlozi za odustajanje od volontiranja: da bi se identifikovali razlozi za nebavljenje volontiranjem kod ispitanika (zato što nemaju vremena, nisu u mogućnosti da se obavezuju na duži period, već su posvetili svoje vrijeme, niko ih nije pitao, doniraju novac umjesto vremena, ne interesuje ih volontiranje, boluju od nekog zdravstvenog ili fizičkog problema, ne znaju kako da se uključe, ne mogu da izdrže finansijske troškove vezane za volontiranje, nisu zadovoljni svojim prethodnim iskustvom).


94

Prilog IV Tretman volonterskog rada od strane Međunarodne organizacije rada i Sistema nacionalnih računa

Uvod IV 1 U ovom dodatku opisuje se odnos volonterskog rada i koncepta zapošljavanja u međunarodnim

sistemima statistike. On opisuje da se najveći dio aktivnosti volonterskog rada posmatra u okviru ekonomskih granica proizvodnje u Sistemu nacionalnih računa (SNA), ali i u međunarodno shvaćenom konceptu zapošljavanja.

Sistem nacionalnih računa iz 2008. IV 2 Po Sistemu nacionalnih računa iz 2008. godine, proizvodnja tržišnih i netržišnih

institucionalnih jedinica nalazi se u okviru ekonomskih granica proizvodnje. Ovo uključuje proizvodnju korporacija ili kvazi-korporacija, domaćinstva bez pravnog statusa na tržištu preduzeća, vlade i neprofitne institucije kojima su domaćinstva ciljna grupa. Proizvodnja domaćinstava koja proizvode robu samo za svoje sopstvene potrebe takođe ulazi u granice proizvodnje. Proizvodnja domaćinstava koji proizvode usluge isključivo za svoje sopstvene potrebe uključena je u granice proizvodnje samo kada su u pitanju stambene usluge u prebivalištima u kojima žive vlasnici i kad se radi o proizvodnji domaćih i ličnih usluga od strane plaćenog domaćeg osoblja. Rezultat stambenih usluga za prebivališta u kojima žive vlasnici mogu se izjednačiti sa izdavanjem koje bi bilo plaćeno za sličan smještaj od strane lica koji posjeduju svoj smještaj; u ovom slučaju ne dolazi do radnog angažmana, pa takva situacija i nije od značaja kada je u pitanju mjerenje volonterskog rada. Domaće i lične usluge obavljane od strane domaćeg osoblja sastoje se od svih usluga koje obavljaju plaćeni domaći radnici; kako je ova vrsta rada plaćena, ona nije od značaja kada je u pitanju mjerenje volonterskog rada. Proizvodnja svih drugih usluga od strane domaćinstava za njihove sopstvene potrebe je neplaćena i, dok su produktivne, nisu uključene u granice proizvodnje po Sistemu nacionalnih računa. Obično su to neplaćene usluge domaćinstava, kao što je kuhanje, čišćenje i čuvanje djece.

IV 3 Sistem nacionalnih računa, u skladu sa međunarodnom definicijom zapošljavanja, bavi se svim oblicima rada i zapošljavanja tržišnih i netržišnih institucionalnih jedinica, kao što je navedeno u Brojčanim vrijednostima IV 1. Prema tome, volonterski rad obavljan preko organizacija konceptualno je uključen u Sistem nacionalnih računa, a radnici koji su uključeni u obavljanje volonterskog rada smatraju se zaposlenima. Međutim, u Sistemu nacionalnih računa, vrijednost volonterskog rada na tržišnim i netržišnim institucionalnim jedinicama mjeri se troškovima potrebnim da bi do njega došlo. Prema tome, ako nema nadoknada ili su one pružene u ograničenom obimu, vrijednost volonterskog rada procjenjuje se ili kao nula ili kao trošak koji se veže za stipendiju ili drugi ograničeni oblik nadoknade. Ne dodjeljuje se vrijednost nastaloj volonterskoj usluzi (Poglavlje 19, 2008. SNA). 18 Slično tome, direktno volontiranje (koje obavljaju

18 Postoji jedan izuzetak kod ovog pravila nevezivanja. Sistemom nacionalnih računa navodi se da je pridružena vrijednost volontiranja neophodna isključivo za projekte izgradnje zajednice. “Ukoliko se grupa pojedinaca složi da izgrade jednu zgradu ili građevinu, ne primjer školu ili bunar, ovi pojedinci se posmatraju kao radna snaga i primaju mješovite prihode za svoj trud. Upravo zato što je teško odrediti vrijednost ovakvih projekata, osim u slučaju direktnog poređenja sa izgradnjom slične zgrade, vrijednost nastale konstrukcije posmatra se kroz troškove neophodne da bi ona nastala. Sam rad predstavlja značajan element projektima izgradnje, tako da

Prilog IV

95

pojedinci, kao pomoć drugim domaćinstvima) kojim dolazi do proizvodnje robe konceptualno je uključeno u granice proizvodnje po Sistemu nacionalnih računa. Međutim, direktno volontiranje kojim dolazi do proizvodnje usluga nije, zato što proizvodnja neplaćenih usluga od strane ovih institucionalnih jedinica nije uključena u granice proizvodnje. Ovi volonteri pružaju usluge drugim grupama pojedinaca i „ne mogu se posmatrati kao zaposleni već prije kao lica koja obavljaju ove aktivnosti kao hobi, iako je njihov trud dostojan.” [Ujedinjene nacije i dr. 2008., poglavlje 19.39].

IV 4 Neplaćeni radnici koji proizvode robu i usluge za svoja sopstvena domaćinstva i za svoje sopstvene potrebe ne smatraju se volonterskim radnicima i zato se nalaze van okvira volonterskog rada kojim se ovdje bavimo.

njegova vrijednost mora biti uključena u ukupne troškove tako što će se koristiti iznosi novčanih nadoknada koje se dodjeljuju za slične poslove na tržištu rada.” (Poglavlje 19.41)


Izvor: ILO Odjeljenje za statistiku

96

Prilog IV

97

Međunarodna organizacija rada (ILO) IV 5 Većina volontera angažovana je po principu zapošljavanja, koji uključuje „sva lica bilo kojeg pola, koja

obezbjeđuju snadbjevanje radom za nastajanje privrednih dobara ili usluga u okviru granica proizvodnje, kao što je definisano sistemima nacionalnih računa i balansima Ujedinjanih nacija.“ (Rezolucija koja se bavi statistikom privredno aktivne populacije, zapošljavanja i nezaposlenosti, 13. ICLS). U skladu sa ovim konceptom, zapošljavanje u principu uključuje sve volontere koji rade u posredstvom organizacija, ali i one koji rade direktno za domaćinstva koja proizvode robu. Isključeni su samo volonteri koji obezbjeđuju usluge za druga domaćinstva. Međutim, u praksi ova operativna definicija zaposlenja ne uključuje eksplicitno i volontere. I zaista, po trenutno važećoj operativnoj definiciji, „zaposlenima“ se smatraju samo ona lica navedena ranije u tekstu, koj su određenih godina, te koja tokom kratkog referentnog intervala (jedna sedmica ili jedan dan) obavljaju neku vrstu posla za dnevnicu ili platu, sa ciljem profita ili dobitka za porodicu. Volonteri, koji ne rade za dnevnice, platu ili porodičnu korist, ne spadaju ni u jednu od navedenih kategorija. U to vrijeme operativna definicija zapošljavanja usvojena je 1982. godine, a volonterski rad nije bio eksplicitno predmet rasprava statističara radnog prava. Međutim, od tada je prisutan i jaz između granica proizvodnje po Sistemu nacionalnih računa (SNA) i operativne definicije zapošljavanja i njime se bave i međunarodne smjernice, prije svega Preporuke za popis iz 2010.19 Brojčane vrijednosti IV.2, koje predstavljaju malo drugačiji način posmatranja vrijednosti IV.1 predstavljaju različite „oblike“ zapošljavanja (uključujući i volonterski rad) u kontekstu granica proizvodnje Sistema nacionalnih računa.

IV 6 U ovom okviru, smatra se da su volonterski radnici zaposleni onda kada rade u jedinicama koje proizvode ili dobra ili usluge za bilo kakve tržišne ili netržišne proizvođače. Izuzetak je samo ona vrsta volonterskog rada kojim dolazi do nastajanja usluga za domaćinstva koja proizvode za svoje sopstvene potrebe, pa se takav rad ne smatra volonterskim. Kao što je navedeno ranije u tekstu, ova vrsta volonterskog rada je isključena i iz Sistema nacionalnih računa.

IV 7 Ovo i druga pitanja vezana za trenutno važeću međunarodnu definiciju zapošljavanja, predmet su rasprave na međunarodnom nivou, a očekivanja idu u pravcu usvajanja revidirane definicije na predstojećoj Međunarodnoj konferenciji statističara radnog prava.

Trenutni položaj volonterskog rada u praksi IV 8 Iako je najveći dio oblika volonterskog rada uključen u teoriju o zapošljavanju, u praksi zemlje

često isključuju volonterski rad iz procesa mjerenja zapošljavanja u zemlji, ili ga barem ne uključuju izričito. Tako se može desiti da je volonterski rad obuhvaćen kao zapošljavanje u praksi, u zavisnosti od toga kako su ispitanici odgovarali na pitanja istraživačkih anketnih listova o zapošljavanju (na primjer, ukoliko su smatrali da su obavljali neku djelatnost tokom referentnog perioda).

IV 9 Uopšte uzev, razvijene zemlje isključuju najveći dio neplaćenih djelatnosti iz procesa mjerenja zapošljavanja. Jedini neplaćeni rad koji obuhvataju odnosi se na ono što je poznato kao „porodični radnik koji daje doprinos (ili neplaćeni porodični radnik), koji su članovi domaćinstva koji rade na porodičnom poslu kojim dolazi do proizvodnje robe za prodaju ili trampu na tržištu. Ovo znači da To ustvari znači da veći dio razvijenih zemalja isključuje poljoprivredu za sopstvene potrebe i bilo kakvu proizvodnju robe koju koriste sama domaćinstva, kao i uložen volonterski rad. Neke od ovih zemalja ipak daju procjene o vrijednosti ovog oblika proizvodnje, kao i broj radnika koji je u nju uključen. U isto vrijeme, neke od razvijenih zemalja (uglavnom) Istočne Evrope trenutno uključuju i informacije o zapošljavanju i izdržavanju bavljenjem poljoprivredom za sopstvene potrebe. Mnoge razvijene države uključuju ove aktivnosti u okvire zapošljavanja.

19 Konsultovati tekst Principi i preporuke za popis stanovništva i domaćinstava, revizija 2 (New York, Ujedinjene nacije, 2008.), paragraf 2.268.


98

Pristup usvojen u Priručniku za mjerenje volonterskog rada IV 10 Kao što je ranije navedeno, ovaj Priručnik preporučuje pristup kojim su obuhvaćeni svi oblici

volonterskog rada, kako neposredanog, tako i onog koji se obavlja posredstvom organizacija, ali jednako i onog kojim se dolazi do proizvodnje dobara ili usluga, bez obzira na to da li ga neka zemlja posmatra u okviru sistema zapošljavanja ili ne.

Prilog IV

Brojčane vrijednosti IV 2 Klasifikacija aktivnosti lica u zavisnosti od granica proizvodnje Sistema nacionalnih računa

Izvor: ILO Odjeljenje za statistiku

99


100

REFERENCE

Abraham, Katharine G. and Christopher Mackie, (Editors) (2005) Beyond the market: Designing nonmarket accounts for the United States. Washington, DC, National Academies Press.

Abraham, Katharine G., Aaron Maitland and Suzanne M Bianchi (2006). “Nonresponse in the American time use Survey: Who is missing from the data and how much does it matter?” Public Opinion Quarterly, Vol. 70, No. 5, Special issue, pp. 676-703.

Abraham, Katharine G., Sara E. Helms and Stanley Presser (2008). “How social processes distort measurement: The impact of survey nonresponse on estimates of volunteer work in the United States.” National Bureau of Economic Research Working Paper 14076. http://www.nber.org/papers/w14076.

Australian Bureau of Statistics (2006). Voluntary Work, Australia, 4441.0. Canberra, Australian Bureau of Statistics.

Australian Bureau of Statistics (2009). Australian National Accounts: Non-Profit Institutions Satellite Account 2006-2007. Canberra, Australian Bureau of Statistics.

Belli, R. 1998. “The structure of autobiographical memory and the event history calendar: Potential improvements in the quality of retrospective reports in surveys”. Memory, vol. 6, issue 4, p. 383.

Bjarne Ibsen (1992). “Frivilligt Arbejde i idrætsforeninger”. Herning, DHL/Systime

Brown, Elinor (1999). “Assessing the value of volunteer activity.” Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly,, March 1999, pp. 3-17.

Butcher, Jacqueline (2010). Mexican solidarity: Citizen participation and volunteering, New York, Springer-Verlag.

Butcher, Jacqueline (2010). “Mexican Solidarity: Findings form a National Study”, Voluntas International Journal of Voluntary and Nonprofit Organization, International Society for Third-Sector Research, vol. 21, num. 2, June 2010, , USA, pp. 137-161.

Cnaan, Ram A., Femida Handy and Margaret Wadsworth. (1996). “Defining who is a volunteer: Conceptual and empirical considerations.” Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, vol. 25, no. 3, September 1996, pp. 364-383.

Council of the European Union (2009). “Council decision of 27 November 2009 on the European Year of Voluntary Activities Promoting Active Citizenship (2011)”. Official Journal of the European Union , (2010/37/EC), pp. 17. http://ec.europa.eu/citizenship/focus/focus840_en.htm

De Vaus, David, Matther Gray and David Stanton (2003). “Measuring the value of unpaid household, caring and voluntary work of older Australians.” Australian Institute of Family Studies, Research Paper No. 34, October 2003.

Estonian Ministry of the Interior (2006). Civic initiative action plan 2007-2010/Development plan of voluntary action 2007 - 2010. http://www.vabatahtlikud.ee/failid/vttstrat/vta_2007_2010_31_jaan_2007.pdf

European Parliament, Committee on Regional Development (2008). Report on the role of volunteering in contributing to economic and social cohesion. http://www.cev.be/data/File/EP_ReportVolunteeringSocialCohesion08.pdf

Groves, Robert M (2006). “Nonresponse rates and nonresponse bias in household surveys.” Public Opinion Quarterly. Vol. 70, No. 5, Special Issue, pp. 646-675.

http://www.nber.org/papers/w14076

http://ec.europa.eu/citizenship/focus/focus840_en.htm

http://www.vabatahtlikud.ee/failid/vttstrat/vta_2007_2010_31_jaan_2007.pdf

http://www.cev.be/data/File/EP_ReportVolunteeringSocialCohesion08.pdf

Reference

101

Groves, Robert M. and Mick P. Couper (1998). Nonresponse in household interview surveys. New York, John Wiley & Sons.

Groves, Robert M., Mick P. Couper, Stanley Presser, Eleanor Singer, Roger Tourangeau, Giorgina Piani Acosta and Lindsay Nelson (2006). “Experiments in producing nonresponse bias.” Public Opinion Quarterly, vol. 70, no. 5, Special Issue, pp. 720-736

Handy, Femida, and Narasimhan Srinivasan. (2004) “Valuing volunteers: An economic evaluation of the net benefits of hospital volunteers.” Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, March 2004, pp. 28-54.

Independent Sector (1996). Giving and Volunteering in the United States 1996. Washington, DC, Independent Sector.

Independent Sector and the United Nations Volunteers (2001). Measuring Volunteering: A Practical Toolkit, Compiled and edited by Alan Dingle, with Wojciech Sokolowski, Susan K.E. Saxon-Harrold, Justin Davis Smith, and Robert Leigh.Washington, DC, Independent Sector.

International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies. Taking volunteers seriously: Progress report 1999-2007. http://www.worldvolunteerweb.org/fileadmin/docdb/pdf/2008/110900-Volunteering-Report-25_10_07.pdf

International Labour Organization (1993). Resolution concerning statistics of employment in the informal sector, adopted by the Fifteenth International Conference of Labour Statisticians, Geneva.

International Labour Organization (2009). ISCO-08 Structure and preliminary correspondence with ISCO-88. Structure, definitions and correspondence tables downloaded from http://www.ilo.org/public/english/bureau/stat/isco/isco08/index.htm.

International Labour Organization (2009). Report of the Conference. 18th International Conference of Labour Statisticians. Geneva, 24 November–5 December 2008.

International Labour Organization (2009). ISCO-08 Structure and preliminary correspondence with ISCO-88. Structure, definitions and correspondence tables downloaded from http://www.ilo.org/public/english/bureau/stat/isco/isco08/index.htm.

Kahneman, D., Krueger, A., Schkade, D., Schwarz, N. and Stone, A. (2004). “A survey method for characterizing daily life experience: The Day Reconstruction Method (DRM).” Science, 3 December 2004, 1776-1780

Landefeld, J. Steven, Barbara M. Fraumeni and Cindy M. Voitech (2009). “Accounting for Household Production: A prototype satellite account using the american time use survey.” Review of Income and Wealth, June 1009, pp.205-225.

Little, Roderick J, and Sonya Vartivarian (2003). “On weighting the rates in non-response weights.” Statistics in Medicine, volume 22, pp.1589-1599.

Mook, Laurie (2007) “Measuring the value of volunteer work”. Report prepared for Lorna Bailie, Director, Special Surveys Division, Statistics Canada. July 12, 2007.

Mook, Laurie, and Jack Quarter (2003). How to assign a monetary value to volunteer contributions. Knowledge Development Centre, Canadian Centre for Philanthropy.

National Bank of Belgium (2007). Comptes nationaux: Le compte satellite des institutions sans but lucrative 2000-2004. Brussels, Institute des comptes nationaux, Banque Nationale de Belgique.

http://www.worldvolunteerweb.org/fileadmin/docdb/pdf/2008/110900-Volunteering-Report-25_10_07.pdf

http://www.worldvolunteerweb.org/fileadmin/docdb/pdf/2008/110900-Volunteering-Report-25_10_07.pdf

http://www.ilo.org/public/english/bureau/stat/isco/isco08/index.htm

http://www.ilo.org/public/english/bureau/stat/isco/isco08/index.htm


102

National Centre for Social Research and the Institute for Volunteering Research (2007). Helping out: A national survey of volunteering and charitable giving, prepared for the UK Cabinet office.

Pho, Yvon H. (2008). “The value of volunteer labor and the factors influencing participation: Evidence for the United States from 2002 through 2005.” Review of Income and Wealth, June 2008 pp. 220-236.

Salamon, Lester M., Wojciech Sokolowski and Associates (2004). Global civil society: Dimensions of the nonprofit sector. Bloomfield, US, Kumarian Press.

Statistics Canada (1995). Households’ unpaid work: Measurement and valuation. Ottawa, Statistics Canada.

Statistics Canada (2005). Satellite account of nonprofit institutions and volunteering: 1997-2001. Ottawa, Statistics Canada.

Statistics Canada (2006). Satellite account of nonprofit institutions and volunteering: 1997 to 2003.Ottawa. National accounts data available at http://www.statcan.ca/menu-en.htm. Data on NPISH are from Center for Civil Society Studies (CCSS) estimates.

Statistics Canada (2006a). Canada Survey of Giving, Volunteering and Participating: 2004. Ottawa, Statistics Canada.

Statistics Canada (2006b). National Occupational Classification for Statistics (NOC-S): 2006. Ottawa, Statistics Canada.

Statistics Canada (2009). Canada Survey of Giving, Volunteering and Participating: 2007. Ottawa, Statistics Canada.

Statistics New Zealand (2007). Non-profit institutions satellite account: 2004. Wellington, Statistics New Zealand. http://www.stats.govt.nz/default.htm

Statistics Sweden (2010). Harmonised European time use survey (HETUS). https://www.h2.scb.se/tus/tus/default.htm

Toppe, Christopher (2007). “What is volunteering and how can it be measured” Paper prepared and presented at the JHU/UNECE Workshop on Volunteer Measurement, Geneva, 2007.

UNECE Volunteer Standardization Task Force (2007), UNECE Volunteer Standardization Task Force: Status report and recommendation, prepared by Lorna Bailie, Director, Special Surveys Division, Statistics Canada.

http://www.unece.org/stats/documents/ece/ces/bur/2009/mtg1/14.add.1.e.pdf.

UN Economic and Social Council (2008). Report of the Office for National Statistics, United Kingdom of Great Britain and Northern Island, on labour statistics, Doc. E/CN.3/20082, paras. 59 and 60. http://unstats.un.org/unsd/statcom/doc08/2008-2-Employment-E.pdf

UN General Assembly (2001). Resolution on recommendations on support for volunteering, A/RES/56/38. Fifty-sixth session, New York, 2001.

UN General Assembly (2005a). Report of the Secretary General: Follow-up to the implementation of the International Year of the Volunteers, document A/60/128. New York, 18 July 2005.

UN General Assembly (2005b). Resolution on the Follow-up to the implementation of the International Year of Volunteers, A/RES/60/134. Sixtieth session, New York, 2005.

United Nations (1982) “Provisional guidelines on standard international age classifications.” United Nations Publication, Sales no. E.82.XVII.5. New York, United Nations (http://unstats.un.org/unsd/publication/SeriesM/SeriesM_74e.pdf)

http://www.stats.govt.nz/default.htm

http://www.unece.org/stats/documents/ece/ces/bur/2009/mtg1/14.add.1.e.pdf

http://unstats.un.org/unsd/statcom/doc08/2008-2-Employment-E.pdf

http://unstats.un.org/unsd/publication/SeriesM/SeriesM_74e.pdf

Reference

103

United Nations (2003). Handbook on Nonprofit Institutions in the System of National Accounts. United Nations publication Sales No. E.03.XVII.9 ST/ESA/STAT/SER.F/91. New York, 2003. (www.jhu.edu/ccss/unhandbook).

United Nations (2005). Guide to producing statistics on time use: Measuring paid and unpaid work. New York.

United Nations (2008). International Standard Industrial Classification of All Economic Activities: Revision 4. New York, United Nations. http://unstats.un.org/unsd/cr/registry/isic-4.asp

United Nations et al. (2008). System of National Accounts 2008. New York, United Nations publication Sales No. E.03.XVII.29 ST/ESA/STAT/SER.F/Rev.5. New York. http://unstats.un.org/unsd/nationalaccount/SNA2008.pdf

United Nations (2009). Handbook on measuring the economically active population and related characteristics in population censuses. New York:\, United Nations.

United Nations (forthcoming). Companion Guide to ISIC and CPC, Statistical Papers, Series F, No. 101. New York, United Nations. The draft chapter can be found on the website for the Johns Hopkins Center for Civil Society Working Papers Series: http://ccss.jhu.edu/index.php?section=content&view=16&sub=34&tri=48.

United States Bureau of Labor Statistics. “Labor force statistics from the current population survey.” Next release 6 May 2011. http://www.bls.gov/CPS/

United States Bureau of Labor Statistics (2008). “May 2008 national jndustry-specific occupational employment and wage estimates.” Occupational Employment Statistics downloaded from http://www.bls.gov/oes/current/oessrci.htm

Yamauchi, Naoto (2006). “Making nonprofit satellite account: Japanese experience”. http://www.oecd.org/dataoecd/50/17/37478585.pdf

Young, Sylvester (2007) “Volunteer work and ILO.” Presentation at the Global Assembly on Measuring Civil Society and Volunteering, Bonn, Germany, 26 September 2007.

http://www.jhu.edu/ccss/unhandbook

http://unstats.un.org/unsd/cr/registry/isic-4.asp

http://unstats.un.org/unsd/nationalaccount/SNA2008.pdf

http://ccss.jhu.edu/index.php?section=content&view=16&sub=34&tri=48

http://www.bls.gov/CPS/

http://www.bls.gov/oes/current/oessrci.htm

http://www.oecd.org/dataoecd/50/17/37478585.pdf


104

priručnik o mjerenju volonterskog rada

Documents