prinderit e italianes, pensionet, bota speciale

Babai: Xhulia vdiq për dashurinë»7

Drejtoresha e aLUIZNI-t eLbasaN

Objektet që do të përjashtohen nga procesi i legalizimit»10

Ish-Ushtarakët

ISSH miraton emrat e rinj që do të përfitojnë pensionin suplementar»8

E hënë11 shkurt 2013Viti iX, Nr. 2894Tel: 04 2 233 991Fax: 04 2 233 998ÇmImI: 30 lekë • € 1.5 gazetametropol.com

PensionetUshtarakët dhe forcat e renditkriteret e përfitimit, llogaritja

»8

Të përndjekurITemrat e rinj që do të

marrin dëmshpërbliminMinistria e Finan-cave publikon tabelën me familjet që do të përfitojnë këstin e parë. Fondet në llogaritë e bankave

GatUanim recetat

shqiPtare që na

sillte nGa elBasani

Kishte dhe Katër

Provime Për të

marrë diPlomën

Prindërit e italianes

së vrarë flasin mBi

nGjarjen traGjiKe

»8

Skema e aplikmit për individët e përfshirë nën armë. Kur përfshihen vitet e studimit, dokumentet që kërkohen

e vraU vjehrri

Selia rozë do të sigurojë transportin për të gjithë të majtët që do të duan të marrin pjesë në procesin zgjedhor

PS skemë për të siguruar votën e emigrantëve

23 qerSHOrI

»2

lufta e parë e evropës, bohemët dhe ortodoksët Si e prishi enver Hoxha

paktin e mbretit Zog për binjakëzimin e 2 shteteve

Shqipëri-SHBA»18-19

»12-13

• Epoka e gjenive, shkaqet që krijuan supermendimet• Elektronika dhe iluzioni i transparencës moderne• Ekonomia dhe ligjet në një shoqëri spiunësh

Nga haLIL rama

Inkurajimi i vetëgjyqësisë

Nga VaLDete Daka

Institucionalizimi i demokracisë

»11

»11

OpinionProgramI I rI I PD-së

Bizneset e reja nuk do paguajnë sigurimet për tre vitet e para

jasheLLarI: NUk ka VarreZa

nis zhvarrimi i eshtrave të ushtarëve grekë në Trebinjë

»3

»9

Kryeministri paraqet projektin për stimulimin e investimeve të reja dhe hapjen e vendeve të punës

bote & histori

Xhulia Baldasari me prindërit, Xhovani dhe Mireladitën e diplomimit(në rreth)Sokol Ucaj

02 E hënë 11 shkurt 2013 •

« politikë

PS Përgatitje Për garantimin e mbërritjeS në ShqiPëri Për ditën e votimeve

projekt për votat e emigrantëve më 23 qershorNis përgatitja e listave, transporti dhe lëvizja sigurohet nga selia rozë

lidershipi socialist ka pro-jektuar një strategji të veçantë për të mundësuar

përfshirjen në votime të emi-grantëve shqiptarë. Përveç identifikimit të vendndodhjes së tyre, gjatë verifikimit në ter-ren të listave të votuesve kupola rozë ka porositur të gjitha degët e PS-së në emigracion që të bëj-në të mundur transportin e tyre në Shqipëri për zgjedhjet e 23 qershorit. Ky transport duhet të garantojë ardhjen dhe largimin e tyre drejt vendeve ku jetojnë dhe punojnë. Një porosi e tillë ka filluar të vihet në zbatim.

PërgatitjetE para që ka nisur përgatitjet

për evidentimin e të gjithë vo-tuesve shqiptarë që jetojnë dhe punojnë në shtetin helen është dega e Partisë Socialiste në Selanik. Kjo degë ka hedhur hapin e parë në respektim të detyrave të vëna nga qen-dra, duke synuar që të bëjë të mundur rikthimin e një numri sa më të madh emigrantësh për të votuar të dielën e 23 qershorit. Ja si i njofton kjo degë emigrantët për nismën e PS-së: “Për të gjithë miqtë, anëtarët dhe simpatizantët e PS-së që jetojnë në Selanik dhe në bashki të tjera pranë Selanikut Partia Socialiste e Shqipërisë u jep mundësinë që më 23 qershor 2013 të shko-jnë në Shqipëri dhe me votën e tyre të kontribuojnë për një sistem demokratik, i cili para së gjithave do të respektojë të drejtat e njeriut. Në dispo-zicion do të jenë autobusët me itineraret vajtje-ardhje Selanik-qendër votimi–Selanik. Kostoja e transportit do të mbulohet ekskluzivisht nga Partia Social-iste.” Njëkohësisht me këtë hap të parë, i cili ishte i përqendruar vetëm te njoftimi, drejtuesit e kësaj dege parashtruan dhe kërkesat për ta, me qëllim që të nisin punën për zbatimin e strategjisë së PSD-së mbi një çështje të tillë. “Jeni të lutur që brenda mundësive tuaja të na dërgoni listat me emrat e per-sonave të rrethit tuaj familjar apo shoqëror që do të donin të votonin për PS-në më 23 qershor. Listat pranohen çdo dite në zyrat e PS-së të degës së Selanikut, por kush nuk ka mundësinë të paraqitet, mund të na i dërgojë edhe me mesazh në faqen Partia Socialiste, dega Selanik. Në listat që do të dër-goni ju luteni të shkruani saktë emrin, mbiemrin, adresën dhe numrin e telefonit. Ju falëndero-jmë dhe ju mirëpresim si në zyrat tona, ashtu dhe në grupet tona në ‘Facebook”, - njoftoi kjo zyrë.

ListatNjë hap i tillë do të nisej nga

degët e PS-së në emigracion kur nga qendra t’u vihej në dis-pozicion i gjithë database me konfirmimet e sakta të votuesve që janë në emigracion. Kjo pasi, kur të përgatiten lista paraprake të tyre, grupet e punës në ter-

ren duhet të bëjnë identifikimin e përkatësisë së tyre partiake. Kërkesa e posaçme e kupolës rozë për strukturat socialiste në bazë është pikërisht puna e veçantë për numrin e emi-grantëve, vendndodhjen e tyre me qëllim kontaktimin për t’u kthyer në Shqipëri ditën e votimit. Një praktikë kjo e ap-likuar dhe në zgjedhjet e kalu-ara, por kësaj radhe socialistët do t’i mëshojnë më shumi re-alizimit në një masë sa më të gjerë të këtij procesi. Pritet që pas rezultateve të censusit degët e PS-së në emigracion të marrin të dhëna të sakta për emigrantët të shpërndarë në vendet fqinje.

Procesi zgjedhor

Strukturat socialiste vijojnë implementim e strategjisë

Ndër detyrat e para për strukturat socialiste pranë çdo qendre votimi dhe drejtuesit socialistë është njohja personale me përbërjen e listës paraprake të zgjedhësve, problematikën që vërehet në to me shikimin e lirë mbi bazën e njohjes që kanë, evidentojnë prezencën e anëtarëve dhe simpatizantëve

socialistë dhe familjarëve të tyre në listat e qendrës së votimit së territorit ku banojnë si dhe bëjnë një evidentim paraprak të zgjed-hësve që nuk janë të njohur prej tyre si banorë të atij territori etj. Përpara ndarjes së listave sipas grupeve të punës që do të bëjnë verifikimin në terren ata realizojnë paraprakisht analizën

e listës së zgjedhësve të qendrës së votimit, duke bërë këto evidentime: ndryshimet konkrete që ka pësuar lista paraprake e zgjedhësve të qendrës së votimit me listën e zgjedhësve të 2009-20011 (rritje apo ulje e numrit të zgjedhësve etj.), zgjedhësit që sipas njohjes se tyre nuk votuan për shkak se ishin në emigracion, zgjedhësit që kanë votuar PS-në në qershor 20011, zgjedhësit që kanë votuar LSI-në më 8 maj 20011, zgjedhësit që kanë votuar PD-në dhe parti të tjera të djathta.

Kreu i PS merr PjeSë në Konferencën rilindje Për euroPën: Paqe, ProSPeritet dhe ProgreS” Edi Rama: Era për politikën në Evropë po fryn majtas

Mbështetje Pjerluixhi Bersanit për garën që është duke u zhvilluar në Itali“Është e ndjeshme kudo

se era për Europën e së nesërmes po fryn majtas”, - ky ishte konstatimi i ardhur nga kryetari i PSe, Edi Rama pas përfundimit të konfer-encës “Rilindje për Europën: paqe, prosperitet dhe pro-gres”, të zhvilluar në Torino të Italisë. Në këtë konferencë merrnin pjesë drejtuesit më të lartë të së majtës euro-piane, në një aksion politik për të mbështetur Pjerluixhi Bersanin. Gjatë konferencës është diskutuar gjerësisht për forcimin e bashkëpunimit mes së majtës, veçanërisht në këtë vit, që është vit elektoral për disa vende

europiane. “Ne ndihemi të përkëdhelur në sedër që Partia Socialiste Europiane ka përqafuar sloganin e një rilindjeje për Europën, ndërkohë që modestisht ne kemi përqafuar idenë e një rilindje shqiptare. Ishte një kënaqësi e veçantë që në emër të PSSh isha mes udhëheqësve të lartë të socializmit europian së bashku me disa kryeministra të partive socialiste e socialdemokrate të Europës për të mbështetur kandidatin e rilindjes europiane për Italinë Pjerluixhi Bersani. Është e ndjeshme kudo që era për Europën e së nesërmes po fryn majtas dhe ne sot

ndamë një frymëzim europian me kryetarin e Parlamentit Europian Martin Shulc, me një sërë kryeministrash që sot përfaqësojnë aspiratat e së majtës socialiste dhe progresiste me kandidatin për kryeministër dhe kryeministrin e së shpejtshëm të Italisë Pierluixhi Bersani dhe plot të tjerë”, - theksoi Rama.Njëkohë-sisht kryetari i socialistëve u ndal dhe në bashkëpunimin që PS-ja është duke forcuar me partnerët europianë në funksion jo vetëm të zgjedhjeve të 23 qershorit, por dhe më tej për ta çuar vendin drejt standardeve të Europës së bashkuar.

Dule e Spahiu, takime me militantët në një godinë

SARANDë - Saranda i ka sjellë në një ditë e në një orë Spahiun e Dulen në qytetin e Sarandës, mbrëmjen e të shtunës, për t’u takuar me mbështetësit e tyre. Takimet e tyre i ka ndarë vetëm një mur, pasi si AK edhe PBDNJ e anëtarët e OMONIA-s kanë tubuar nën një çati të vetme, atë të godinës së kinoteatrit “Butrinti”. Përpara se Vangjel Dule të ftonte që minoriteti të votojë PBDNJ-në, është ndalur në problemin e heqjes së pensioneve greke kohët e fundit. Ai ka shprehur keqardhje për këtë, duke thënë se, “Greqia po kalon ditë të vështira”. Pas kësaj Dule ka lënë të hapur mundësinë e rikthimit të pensioneve, duke thënë se do t’i lutemi ambasa-dorit tonë në Tiranë të bëjë përpjekjet e duhura. Ndërsa në tubimin e AK, Spahiu është shprehur metaforikisht: T’i heqim kollaret e kravatat më 23 qershor. Saranda do të votojë AK-në dhe jo ber-ishizmin”. Kryeideja e fjalës në Sarandë për kreun e AK-së, ka qenë sërish deti. “Nuk mundet që sarand-jotët kaq afër me detin dhe të lejojnë t’ua marrin atë”, u shpreh ai. t. Skuqi

FuShAtA

03• E hënë 11 shkurt 2013

»politikë

deklarata e dodës

“pS shmang 3 ligjet me 21 janarin”

Partia Demokratike akuzon opozitës se po e kthen vendimin e gjykatës për ngjarjet e 21 janarit në një argu-ment për të mos votuar tri ligjet e statusit të vendit kandidat. Deputetja Mesila Doda akuzoi kryesocialistin Rama se po sulmon në mënyrë të paprecedentë gjyqtarët që shpallën vendimin për këtë çështje, duke krijuar artificialisht tensione politike në vend. De-putetja e mazhorancës e lidhi këtë gjë me refu-zimin e vazhdueshëm të opozitës për të votuar tri ligjet. “Sulmi dhe ter-rori i egër mbi gjyqtarët përveçse është në kundërshtim me çdo standard demokratik në vendet europiane, ku gjykata duhet lënë të kryejë e qetë detyrën e saj dhe të mos bëhet objekt i presioneve apo kërcënimeve, është një sulm që bëhet me një qëllim të thjeshtë, me një qëllim të qartë për të penguar zbardhjen e plotë të ngjarjeve të 21 janarit. Të mos përdorë vendimet e gjykatave për të tensionuar artifi-cialisht klimën politike në vend”, - tha Doda.

Pd vijon akuzat

“Rama të bëjë transparencë”

Pas një pauze disadi-tore, Partia Demokratike ka filluar serish akuzat ndaj kreut të opozitës Edi Rama mbi të ardhurat e tij. Nëpërmjet zëdhënëses së saj Laura Vorpsi, selia blu i kërkoi Ramës shpjegime lidhur paratë që ai ka përdorur për ndërtimin e shtëpisë s tij në malin e Dajtit. “Kryetari i Partisë Socialiste, z.Edi Rama, prej më shumë se një muaj fshihet dhe refuzon të bëjë transparencën që premtoi për disa afera të tij korruptive personale dhe familjare, siç janë origjina e mbi 1 milion euro investim në pallatin në pajë 5-katësh, burimi i 100 milionë lekëve kredi pa interes që zonja Basha ka deklaruar në IL-DKP dhe çmimi i vërtetë i tokës 8 mijë metër katrorë të truallit të rezi-dencës së tij me gjatësi themelesh 57 m në malin e Dajtit, deklaruar se është blerë me vlerën qesharake 1,3 euro metri katror. Unë jam sot këtu për t’i kujtuar zotit Rama se çdo ditë heshtje dhe fshehje e tij rëndon gjith-një e më shumë skandalet e tij”, - tha Vorpsi.

AkuzAberiSha deKlaron niSmën e re të qeveriSë, Synon rritjen e PunëSimit

zero taksa për punësimin e të rinjveKryeministri: Hiqen për 3 vjet taksat për çdo të ri të punësuar

ervin Koçi

kryeministri Berisha deklaroi dje se do të heqë taksat për të rinjtë

që do të punësohen në sek-torin privat. Këtë nismë të re të qeverisë ai e publikoi në faqen e tij në rrjetin social “Fa-cebook”. Këtë deklaratë shefi i ekzekutivit e lidhi me nxitjen e punësimit për të rinjtë, pasi bizneset private nuk do të paguajnë taksa për tre vjet, rrjedhimisht të rinjve u siguro-het një kontratë trevjeçare pune. “Të dashur miq! Hiqen për 3 vjet taksat për çdo të ri të punësuar. Për një nxitje të rëndësishme të punësimit të të rinjve, qeveria do vendosë javët që vijnë heqjen për tre vjet të çdo takse (sigurimet shoqërore, shëndetësore, tatimin mbi të ardhurat per-sonale) si dhe shpenzimet për kualifikimin për çdo të ri që do të punësohet në sektorin privat. Ne i mbajmë premtimet tona”, -shkruan Berisha në rrje-tin e tij social.

TaksatKjo politikë e Kryeministrit

Berisha vjen si një vazhdimësi, pasi disa ditë më parë ai ven-dosi të heqë tatimin mbi të ardhurat për të gjithë personat që kanë si pagë mujore një shumë deri në 30 mijë lekë. Me vendimin e ri, që pritet të miratohet në mbledhjet e ardhshme të qeverisë, do të mundësohet një rritje punësi-mi në vend, pasi kompanitë private do të joshen nga heqja e taksave për të rinj, gjë që zg-

vet qeveria dhe periudha trevjeçare e punës do t’u njihet në skemën e sigurimeve sho-qërore. Krahas kësaj, heqja e tatimit mbi të ardhurat person-ale do të mundësoi në mënyrë indirekte edhe një pagë mu-jore më të lartë për moshat e reja që do të punësohen në sektorin privat. Kjo vjen pasi atyre nuk do t’u mbahet taksa mujore prej 10 për qind, që është dhe detyrimi fiskal i çdo individi. Në këtë mënyrë, edhe

nëse paga e tyre do të jetë mbi 30 mijë lekë, që ishte vendimi i disa ditëve më parë, ata nuk do të paguajnë taks prej 10 për qind të të ardhurave.

PagatMe dy vendimet e qeverisë

- ai për pagat deri në 30 mijë lekë dhe ky i fundit për heqjen e taksave për të rinjtë që pu-nësohen në sektorin privat për një periudhë 3-vjeçare - qeve-ria ka ndërmarrë një lëvizje për

rritjen e pagave. Duke i hequr të dyja këtyre kategorive tatimin mbi të ardhurat personale, ekzekutivi në mënyrë indirekte ka rritur pagat për punonjësit. Edhe pse vendimi nuk ka dalë në format tradicionale, dukë rritur shumën mujore të çdo të punësuar me përqindje fikse, qeveria nëpërmjet heqjes së taksës për këto dy kategori ul të ardhurat e saj në buxhetin e shteti dhe rrit të ardhurat në xhepat e qytetarëve.

“rrësheni të nderojë figurën e saj”

FRD aktivitet për 96-vjetorin e Musine kokalarit

Fryma e Re Demokratike organ-izoi dje në qytetin e Rrëshenit një aktiviteti në kujtim të 96-vjetorit të lindjes së Musine Kokalarit. Në fjalën e tij sekretari politik i FRD-së, Afrim Krasniqi, theksoi rëndës-inë që shteti e shoqëria shqiptare të nderojë e kujtojë me dinjitetin e duhur figura të shquara, që me aktet dhe krijimtarinë e tyre kanë zënë vend në memorien kombë-tare. Ai tha se Musine Kokalari përfaqëson më shumë se kushdo tjetër simbolin e femrës intelektuale, disidenten, shkrimtaren e talentuar dhe politikanen perëndimore të Shqipërisë pas Luftës së Dytë Botërore. “Jeta e saj, fati i saj ishte po aq tragjik sa fati i Shqipërisë në periudhën komuniste”, - tha Krasniqi. Krahas kësaj ai foli edhe për aktivitetin politik të Musine Kokaklarit dhe në emër të FRD-së i bëri thir-rje Bashkisë së Rrëshenit dhe qeverisë që të nderojë me titullin “Qytetare Nderi” dhe me simbole të tjera vlerësimi Kokalarin, duke e parë atë si detyrim moral e shtetëror, por dhe nevojë për shoqërinë shqiptare. Ky aktivitet i Frymës së Re Demokratike vjen disa ditë pas prezantimit të platformës së tyre politike lidhur me trajtimin dhe dëmshpërblimin e ish-të përndjekurve politikë gjatë periudhës komuniste.

BAMiR topilSi marrëveShje Për të drejtën e votëS Së emigrantëve

“konsensus për votën e emigrantëve”Meta në Itali: Nevojitet marrëveshje sigurimesh

Kryetari i Lëvizjes Social-iste për Integrim, Ilir Meta, zhvilloi gjatë ditës së sotme një takim me emigrantët sh-qiptarë të rajonit të Piemontes në Itali. Në takim, ku shoqëro-hej nga kryetari i Bashkisë së Lezhës, kreu i LSI-së theksoi se krenohet me arritjet dhe kontributin e jashtëzakonshëm të emigrantëve në Itali. Gjatë takimi kreu i LSI-së ka nënvi-zuar nevojën për arritjen e një marrëveshjeje ndërmjet Sh-qipërisë dhe Italisë në fush-ën e sigurimeve shoqërore. Këtë gjë ai e lidhi me punën shumëvjeçare që shqiptarët kanë bërë në shtetin fqinj, pasi për këto vite ata nuk janë të pajisur me sigurime shoqërore, duke i penalizuar nga skema e pensioneve. Disa muaj më parë u publikua një marrëveshje paraprake ndërmjet shteti shqiptar dhe atij italian lidhur me sigurimet

shoqërore, ku u përfol për ar-ritjen e një marrëveshjeje që vitet e punës së emigrantëve shqiptar të njiheshin edhe në Shqipëri. Ndërsa lidhur me të drejtën e votës që ata duhet të gëzojnë, edhe pse jetojnë jashtë vendit, Meta shprehu bindjen se për këtë çështje nevojitet patjetër konsensus. Kjo bindje e kreut të Lëvizjes Socialiste për Integrim vjen

pasi një pjesë e madhe e vo-tuesve shqiptarë janë emi-grant kryesisht në Greqi dhe Itali. Sipas Metës, kjo pjesë e shoqërisë shqiptare e domo-sdo duhet të jetë e pranishme në votime. Si zgjidhje e këtij problemi është modeli ameri-kan i votimit, ku disa muaj para datës së zgjedhjeve votuesit e shprehin vullnetin e tyre duke e çuar votën me postë.

jat për një periudhë 3-vjeçare. Heqja e pagesës së sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore do të bëjë një lehtësim për pagesat mujore të biznesme-nëve shqiptarë, pasi ata nuk do të hedhin në arkën e shtetit para shtesë për këto detyrime dhe rrjedhimisht atyre u sig-urohen fitime më të mëdha. Edhe pse sigurimet shoqërore dhe shëndetësore nuk do të paguhen për të rinjtë, këto de-tyrime fiskale do t’i ndërmarrë

Heqja e detyrimeve fiskale mujore për këto dy kategori të shoqërisë shqiptare mundëson rritjen automatike të pagave mujore. Konkretisht, nëse një person që ka një pagë mujore nën 30 mijë lekë, ai shmang taksën, që i kushton rreth 3 mijë lekë në muaj. Këto para që ai do t’i paguante si detyrim ndaj shtetit, tani i përvetëson si një rritje të rrogës mujore. E njëjta situatë është edhe për të rinjtë që do të punësohen pas miratimit të vendimit të qeverisë. Sipas vendimit, ata nuk do të paguajnë tatim mbi të ardhurat, duke i përvetësuar ato para si një rritje të pagës mujore, edhe nëse këta persona do të kenë një rrogë më të lartë se 30 mijë lekë.

RR

og

At

Krijimi i vendeve të reja të punës për të rinjtë në vend ka qenë një ndër premtimet elektorale të Kryeministri Berisha gjatë fushatës zgjedhore të vitit 2009, si dhe të Partisë Demokratike gjatë zgjedhjeve vendore të vitit 2011. Me këtë vendim të ri ekzekutivi synon që të joshë bizneset private që të punësojnë sa më shumë të rinj, edhe në rast se ata nuk kanë kualifikimin profesional, pasi këtë detyrim do ta ndërmarrë qeveria. Kësisoj këto sipërmarrje private, qofshin të vogla apo të mëdha, do të mund të marrin në punë persona të moshave të reja që sapo kanë kryer studimet universitare, pasi shmangin një sërë taksash mujore.

pu

NëS

iMi


«SociAlE

femrat duhanpirëse

Më të rrezikuara se një mashkull

Pirja e duhani bën që femrat të jenë më të rrezikuara nga një mashkull që pi të njëjtën sasi duhani. Duhanpirja ka rritur numrin e femrave që shfaqin sëmundje të ndryshme pulmonare, deri dhe kancer në mushkri. Mjekia Silvana Bala në spitalin “Shefqet Ndroqi” bëri të ditur se imuniteti dhe organizmi i gjinisë femërore është më i dobët se ai i një mashkulli, kështu sasia e njëjtë e konsumit të cigares rrezikon në përqindje shumë më të lartë seksin femër. Ajo konstaton se më së shumti këto gra di-agnostikohen me astmë, bronkit kronik dhe deri në kancer në mushkëri. “Vetë organizmi femëror është më i dobët ndaj faktorit drogues që or-ganet përthithin, pastaj problemet femërore janë më të larta, dhe rrezikshmëria po ashtu. Duhanpirja nuk është se jep një efekt sëmundjesh për një kohë të shkurtër, ajo jep edhe sëmundje kronike. Shenjat e para se ka diçka që nuk shkon janë kolla e vazhdueshme dhe ndryshimi i kordave zanore”, - tha Bala.

reagimi ndaj ramës

MSh: Akuzat ndaj nesh s’blejnë votë

Në një deklaratë për shtyp nëpërmjet zëdhë-nëse së saj Ministria e Shëndetësisë reagoi ndaj sulmit që kreu i Partisë Socialiste, Edi Rama, bëri për punën e shën-detësisë dhe në veçanti për Qendrën e Traumës Shqiptare, e njohur si “Spitali Ushtarak”. Rama akuzoi këtë institucion si të paaftë në përdorimin e fondeve, në shfrytëzi-min e tyre si dhe në atë çka u ofrojnë pacientëve për shërbim, cilësi dhe pastërti. MSH ndihet e zhgënjyer me ofendimin që u bëhet bluzave të bardha në mbarë vendin, si dhe mjekëve me uni-formë të Spitalit Ushta-rak, të cilët ndër vite kanë shpëtuar me mijëra jetë njerëzish, janë përbal-lur me shumë vështirësi tragjedi kombëtare dhe raste urgjente. “Spitali Ushtarak ka pasur miliona euro investime dhe me planin e ri do të bëhet një model edhe për vendet e tjera në rajon”, - ka qenë fjala e zëdhënëses. Ajo premtoi se së shpejti kjo qendër do të jetë një model në gjithë rajonin.

ShëNDEtëSiA

Universitet private nuk kanë garanci për akreditim. Disa prej programeve të tyre do të mbyllen, sepse stafi akademik është i patitulluar. Pedagogët nuk kalojnë testin dhe s’kanë aftësi të nxjerrin në tregun e punës studentë të aftë. 60-70 % e pedagogëve në universitetet private re-zultojnë pa tituj shkencorë, kur kriteri minimal për akreditimin e një programi të një universiteti në lidhje me pedagogun është dokto-ratura shkencore e tij.

Studentët rrezikojnë të mbeten me një diplomë që në tregun e punës do të jetë e pavlefshme. Ligji për akreditimin e universiteteve privat dhe publik përfundon në maj të këtij viti. Nëse deri atëherë universitet nuk kanë bërë kërkesën ose kanë rezultat negative për akreditim, diploma e tyre do të zhvlerësohet. Ajo s’do të ketë asnjë vlerë. Ky urdhër i gozhdon studentët, të cilët janë në ankth për kohën, mundin dhe shpenzimet financiare që kanë harxhuar.

Stana: hiv-aidS, nuK Ka KërKeSa Për Kontroll në qendrën e PoSaçme Shqiptarët nuk kanë besim te qendrat spitalore

Mungon kultura për bërjen e analizave 1 herë në 6 muajShqiptarët nuk kanë be-

sim te institucionet spitalore, madje as në përgjigjen e anali-zave të përgjithshme. Halil Stana, specialist në Drejtorinë e Shëndetit Publik, tregon se shqiptarët ngurrojnë të bëjnë analizat, madje as nuk kanë kulturën shëndetësore për të bërë një kontroll të përgjith-shëm çdo 6 muaj. Nga krahu i pacientëve kjo shpjegohet si një mosbesim, ku rastet e ngatërrimit të analizave, të gabimeve mjekësore dhe të neglizhencës si trajtohen problemet shëndetësore në Shqipëri janë të shumta. Analiza më e neglizhuar, sipas Stanës, është ajo e HIV-AIDS-it dhe e së-mundjeve seksualisht të trans-metueshme. Ai thotë se shumi-ca e shqiptarëve e mësojnë krejt

rastësisht se janë bartës të vi-rusit HIV-AIDS-it apo hepatiteve B dhe C, si dhe SST-ve të tjera. Megjithëse prej kohësh ekzis-ton një qendër e specializuar këshillimi dhe testimi vullnetar pranë DSHP-së, pak persona

shkojnë atje për të bërë këto analiza. Stana konstaton se në 2011 ka qenë shumë i vogël numri i analizave të bëra në atë qendër, por në vitin 2012 u ndie një rritje e madhe, kjo jo për arsye ndërgjegjësimi,

por për faktin se ambasadat u kërkojnë përgjigjen e këtyre analizave të gjithë shqiptarëve që dalin jashtë shtetit. Në vitin 2012 pranë kësaj qendre janë drejtuar për të bërë testin e HIV-AIDS-it 600 persona, nga të cilët vetëm 1 rast rezultoi pozitiv. Ndërsa për hepatitin B dhe C kanë bërë analiza 270 persona të tjerë, nga të cilët 19 persona kanë rezultuar me hepatitin B dhe 10 me C. Për sifilizin janë testuar rreth 550 persona, nga të cilët 5 kanë re-zultuar të prekur. Specialistët apelojnë që femrat përpara se të vendosin të sjellin në jetë një fëmijë të bëjnë analizat për SST-të si dhe këtyre analizave t’u nënshtrohen të gjithë per-sonat që kanë kryer marrëd-hënie seksuale të pambrojtura.

Problemi qëndron se numri i vullnetarëve është i vogël, dhe kjo qendër është hapur kryesisht për vullnetarë. Krahasuar me vitin 2011, rritja e numrit të analizave të bëra është e madhe, por kjo falë kërkesave që kanë individë të ndryshëm për të bërë këto analiza, pasi ua kërkojnë ambasadat. Kërkohet një sensibilizim i popullsisë për të bërë analizat më të rrezikshme për garancinë e jetës vet-jake dhe atë të partnerit, ndërkohë kërkohet të rritet besimi ndaj shëndetësisë.

erta bode

universitet private shfaqin probleme gjatë akred-itimit. Pedagogët janë

pa grada shkencore, nuk kanë cilësinë e duhur për të dhënë mësim. Kjo sjell mbylljen e disa programeve të tyre. 60-70 % e pedagogëve të punësuar në universitetet private u cilësuan të paaftë pikërisht se nuk kanë asnjë titull shkencor. Nga ana tjetër, të gjitha uni-versitet që nuk akreditohen rrezikojnë pavlefshmërinë e diplomës së dhënë prej tyre në tregun e punës. Studentët rrezikojnë të shpenzojnë nga ana kohore dhe financiare dhe në fund asgjë të mos vlejë. Drejtori i Agjencisë Publike të Arsimit të Lartë, Avni Meshi, bëri të ditur lajmin. Ai shpje-goi se më shumë se gjysma e universiteteve private që kanë kërkuar akreditim gjatë procesit të akreditimit janë vlerësuar me rezultat negativ, çka ka sjellë mbylljen e këtyre programeve. Grupet e punës për akreditim kanë treguar se niveli i cilësisë në universitetet private është i dobët. Problem-atika kryesore lidhet me stafin e brendshëm të universitetit. Mangësi e lartë vërehet në stafin e pedagogëve, të cilët nuk kanë cilësinë e duhur për të qenë pedagog, por aktual-isht janë në punë dhe u japin mësim studentëve, që nesër do të jenë të gatshëm të da-lin në tregun e punës. Meshi sqaron se kriteret për akred-itim janë të forta. Këto univer-sitete u vlerësuan negativisht, sepse nuk kanë stafin e nevo-jshëm të profesorëve. Të vet-mit që kaluan testin kanë qenë

programe në fushën e informa-tikës dhe edukimit. “Ka pasur programe më pak të rëndë-sishme që janë hapur në këto universitete dhe pothuajse gjysma janë vlerësuar nega-tivisht, të cilat do të mbyllen. Arsyet janë dy: e para, sepse programet nuk ishin në cilësinë e duhur për kriteret e forta që DAL ka vënë për akreditim; dhe e dyta, fakti që 60-70 % e pedagogëve të brendshëm duhet të jenë me gradë shken-core, minimumi doktor shken-cash”, -tha Meshi. Universite-

tet publike dhe private kana afat për akreditim deri në maj të vitit 2013. Në rast se nuk do të paraqesin kërkesën për akreditim deri në këtë afat, diploma e tyre në tregun e punës nuk do të ketë vlerë. “Procesi i akreditimit është një proces që i intereson uni-versitetit në radhë të parë, në mënyrë që studentët, publiku dhe prindërit të shohin se cila është cilësia e këtij univer-siteti dhe sa e vlefshme do të jetë diploma e tij. Institu-cionet e arsimit të lartë janë

të detyruara t’i nënshtrohen procesit të akreditimit për pro-gramet në bazë të ligjit. Kufiri i akreditimit mbetet maji i këtij viti”, - thekson Meshi. Aktual-isht pran Agjencisë së Akred-itimit kanë paraqitur kërkesën për akreditim Universiteti i Tiranës në vlerësimin e të cilit do të marrin pjesë edhe 2 ek-spertë europianë si dhe ai i Durrësit për shkollën dokto-rale. Nëse universitet rezulto-jnë negativ për t’u akredituar, studentët mbeten duarbosh, pra me diplomë të pavlefshme.

Studentët rreziKojnë PavlefShmërinë e diPlomëS

universitetet private s’akreditohen, pedagogë të patitulluar


»EkoNoMi

RApoRtE MJEkSoRE

kESti 2

Emër Mbiemër Atësi

REXHEP MEHMETAJ SELIM

DED KOLA BIB

LUAN BACAJ IRFAN

NDOC MALAJ LLESH

SHABAN SHEHAJ BAJRAM

XHEMIL RUKA AGO

MUALIM RUSTANI YMER

HAJDAR CAUSHOLLI CACO

HALIT LAMI HAMDI

SHEFQET HAZIZOLLI PUCE

SALI HOXHA HAJREDIN

KOL BJESHKEZA ZEF

ZEJNEL CELA MUSTAFA

ADIL HOXHA HYSEN

SMAJL KACUPAJ TORO

KOSTANDIN GJOKA QIRO

BRAHIM OSMANI MALO

KAJMAK DEVISHI DELO

POG RAMA KOL

MYSLYM ZOTO HYSEN

CAN MARKU HASAN

DALIP CELA MEHMET

SAMI MURATI HAXHI

DALIP MURATIALI ALI

MEHMET LILO ABEDIN

LLUKAN KONDI ASIMAQI

REFAT BEQO HAMIT

HAXHI MERKO MUHAMED

SELAMI COLLAKU FEIM

ALLAMAN MURRJA REXHEP

ESHREF ZAJMI FAIK

KOLE COLAJ NIKE

ALIKO GERBI QAMIL

AVDI KASTRATI SADIK

GJIN GJINAJ PJETER

ABDUL DALLA RESUL

RAM BOSHNJAKU ARIF

ALI BALLA MEHMET

ALEKSANDER DAKO KRISTO

MIRE SHULLANI NDUE

BRAHIM BALLCAJ ISLAM

kESti 1

EMER MBiEMER AtESiA

LORENC DEDA VATE

NDOC NARACI NDREKE

VIKTOR DARRAGJATI LUIGJ

DERVISH ZENELI KURT

DERVISH ZENELI KURT

SHABAN MANERKOLLI SELMAN

SOKOL MALI PLLUMB

OSMAN MANOVI SALI

AVDULLA XHAKOLLI NURE

DILAVER TAKA REXHEP

MEHMET DAUTI IZET

IDRIZ RUKA QAZIM

LOLE MAVRO PROKO

RAHMAN URUCI HYSEN

FRAN QEPURI NUSH

MARK PRENGA PRENG

XHAFER BUTKA IBRAHIM

KRISTO KASARA SPIRO

PAVLLO LLACI GOGO

SEFER HASA ARIF

DODE DAKAJ KADRI

MEHDI KURTI SHYQERI

MAHMUT ZHEGU MIFTAR

UK LITA MISLIM

AZEM HAMZOJ MURAT

SHAHIN BULICA BAJRAM

DAVER VEIZAJ DINUSH

XHELAL ASLLANI XHEZO

MHILL MEHILLI KOL

RAMADAN TOPALLI MUSA

SELAMI HIZO DALIP

MALIQ SKUTA OSMAN

JAK PERGJINI NIKOLLA

JORGJI ZHUPA KOSTE

FAIK KULLA AMBELI

SADIK CERLOJ RAMAZAN

TELHA CIZMJA IBRAHIM

CUF TAHJA TAHIR

MYFIT DINO XHEVDET

THANAS BASHO THOMO

SHABAN PALLUCI ABDULLA

ISMAIL DALANI TAHIR

HYSNI XHINDI RUSHIT

XHEMAL SINANI ISUF

HEKURAN CARCIU ZANUN

KOSTA MARKO SHOZHO

HAXHI SKUKA ISUF

SEHIT KURTI RAHMAN

LAZER LAZRI ZEF

VETE JAKAJ JAK

NIKOLLA KONOMI THODHOR

HAJREDIN XHAFI HASAN

QAMIL MANI ADEM

SULO HITAJ CELO

DHIMITRI XORO KOSTA

KASEM BLLOSHMI JAHO

XHEMAL KASO ABAS

NDUE GJOKA GJON

KASEM BLLOSHMI JAHO

SALI GJOKU AHMET

SHYQYRI HAXHILLARI MEKE

ARISTOTEL KSERA JANI

CELO LEKAJ SULO

NIK BOSHI SOKOL

NIKOLL NOJ GJET

HALO YMERAJ HASIM

RIZA FERI MEHMET

DINO DINE MEHEMET

NIKO LACO PETRAQ

NIK VUKTILAJ GJON

ALI MARKU MARK

NAZIF KAZANI HANE

MAKSUT JARECI REXHEP

MUHARREM LAMAJ MERKO

KRISTO QIRUSHI MITRO

SELIM KELMENDI SALI

ISLAM HOXHAJ METO

TARO BALAJ KEQ

TEKI MALUSHI RUSHAN

BARDHOK LLESHAJ DOD

CYPERJAN CYPERJANI FRANO

ARSHIN TOSKA ASLLAN

QERIM MERKO HASAN

SABRI MUCAJ BEQIR

XHAFER GOCA SALI

VENO TATA NILE

VEHIP DEMI ALI

ARISTIDH QENDRO PETRO

ZENEL GRECA SADIK

LUTFI FEJZO BEQO

MUSA DERGUTI ETEHEM

MARK NIKOLLI NDUE

FEKRI TAFO DEMIR

SULO KADELLEMAJ XHAFO

AGRON JACE IDAJET

ODHISE KOKOLLI THANAS

MUHAMET DAKOLI HYSEN

HAMIT CEJKU DOSTAN

SABAUDIN HAZNEDARI MAHMUT

KIR DASHI DUL

DESTAN BILALLAJ REXHEP

BAJRAM XEBAJ HYSENJ

MARK ALLAMANI PREN

VASIL CURA THODHORI

BESHIR SHABAJ BRAHIM

SHABAN METALIAJ MAN

GJELOSH KOLA KOLE

SULEJMAN PEQINI AVDYL

MICO QESKO JANI

FRAN MIRI ZEF

FRROK GEGAJ NDREC

HYSNI SADE HYSNI

AGE GJOKA ZEF

JAKUP VULAJ MET

HALIL KETA YMERR

FAIK LAMCE BANUSH

HASAN MENA SELIM

ALI ZUNA BAJRAMI

IBRAHIM SHEHU RUSHIT

RUDOLF FEKECI ZEF

ALI ZUNA BAJRAM

MYFTAR MULOSMANI SYLE

ZEF ASHTA CIN

KALOPI KRONGO VANGJEL

EQEREM PUKA ALI

VASILLAQ MARKO STERJO

VANGJEL CAKA JORGJI

MUSA SINA BEQIR

VIKTOR DOSTI HASAN

GJON VATA VATE

FADIL DIZDARI SHYQERI

FEJZULLA DACI SALI

RAMAZAN SHEHSI MEHMET

SYRJA KAJMAK XHELAL

REXHEP NDREU HYSEN

ZIJA CAUSHOLLAJ SHAQIR

SHEHSUVAR ISLAMI DERVISH

HAMDI DERVISHI ZAJE

ABDYL ZHUKA QAMIL

VANGJEL KUSTA PALI

KOL MALAJ NDOC

DEMO BAJRAMI EMIN

MUHARREM HOXHA LIMA

MALIQ AVDULLAHU KADRI

BRAHIM ALIJA JAHO

ABAZ SHEHU QAZIM

JAKE NDOCI GJON

DAUT KOLA FEJZO

DEMIR MAHMUTI LALUSH

XHAFER CAUSHAJ ISMAIL

MEHMET SEDJA MEHEMET

APOSTAL EKSARKO KRISTO

KOSTA PILO STILJAN

JAHJA ESTEFI HASAN

STAVRI QIRJAKO PETRO

VASIL PAPA STAVRO

banka e Shqipërisë, kapitalet për jobankat

BSh rregullore për licencimin e subjekteve

Banka e Shqipërisë do të jetë autoriteti i vetëm përgjegjës për licencimin e subjekteve financiare jobanka, të cilat mundësojnë në treg të gjitha format e kredidhënies, qirasë financiare, këmbimin valutor. Rregullorja e fundit përcakton se e drejta për fillimin e ushtrimit të veprimtarisë financiare lind vetëm, pasi subjekti pajiset me licencë nga Banka e Shqipërisë. Subjektet finan-ciare jobanka nuk mund të lidhin marrëveshje me të tretët, për të transferuar ushtrimin e funk-sionit të kontrollit të brendshëm. Kapitali fillestar minimal i kërkuar për të ushtruar veprimtarinë financiare të shërbimeve të pagesave dhe të transferimit të parave është 1 milion lekë. Kapitali fillestar minimal i kërkuar për institucionet e parasë elektronike është 20 milionë lekë. Çdo pagesë e kapitalit fillestar minimal dhe çdo shtesë e mëvonshme e tij duhet të paraqitet dhe argumentohet burimi pranë Bankës së Shqipërisë.

vizatimet mbi to

konkurs për monedhat që shtypen këtë vit

Banka e Shqipërisë shpall konkursin për vizatimet që do të bëhen mbi monedhat që do të shtypë në vitin 2013. Në konkurs janë të ftuar gjithë të interesuarit të marrin pjesë. Mësohet se në këtë kuadër BSH do të shtypë një monedhë përkujtimore, pa kurs ligjor, me tema-tikë “135-vjetori i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit (1878-2013)” dhe një monedhë përkujtimore pa kurs ligjor, me tematikë “105-vjetori i Kongresit të Manastirit (1908-2013)”. Masa e shpërblimit për vizatimet fituese të një monedhe (të dyja pamjet) është 75 000 lekë. Në vlerësim përfshihen pag-esa për punën dhe për të drejtën e autorit, e cila i kalon Bankës së Shqipërisë. Trajtimi i tematikës për dy monedhat do të jetë i lirë, vetëm se në pamjen kryesore duhet të jetë e shkruar vlera emërore dhe në pas “Shqipëri–Albania 2013”. Afati për dorëzimin e vizatimeve është data 15 mars 2013. Përzgjedhja e modelit më të mirë të propozuar, do të bëhet me komision.

ishte barrë për ekonominë

Makineritë, konfindustria pro heqjes së tVSh-së

Konfindustria mbështet vendimin e fundit të ekzekutivit për heqjen e Tatimit të Vlerës së Shtuar për makineri dhe pajisje për sektorin bujqësor dhe agroindustrial. “Vazhdimi i masave të ekzekutivit për heqjen e TVSH për inves-timet deri në 50 milionë lekë dhe së fundmi për sektorin bujqësor është veprim i mirëpritur në kohën kur pasojat e krizës globale po ndihen me ashpërsinë më të madhe, që nga viti 2008 në ekonominë shqiptare”, - thekson Gjergj Buxhuku, administrator i Konfindustrisë. Sipas tij, pagesa e TVSH për makineri dhe pajisje ishte kthyer në një barrë të rëndë për ekonomi-në prodhuese vendore duke bllokuar investimet në proces, ulur fuqinë investuese të re dhe sidomos duke ulur konkurrueshmërinë e ven-dit në raport me vendet e tjera të rajonit për sa i përket tërheqjes së investimeve të huaja. Pagesa në masën 20% të vleftës së plotë të faturës ishte një nga shkaqet kryesore për rënien e ndjeshme të importit të zërit të makinerive dhe pajisjeve vitet e fundit. “Konfindustria vlerëson se heqja e plotë për një listë të zgjeruar të makinerive dhe pajisjeve bujqësore është një mjet i fortë nxitës për tër-heqjen në vend të investimeve të huaja, sidomos nga emigrantët. Këta të fundit nuk zotërojnë sasi të mëdha kapitali vetjak, por janë në numër të madh dhe në tërësi mund të përbëjnë një fluks të rëndësishëm investimesh”, - shprehet ai. Emigrantët, kryesisht ata nga Greqia janë të pirur të investojnë kryesisht si biznese të vegjël në shërbime dhe sidomos në bujqësi, që është sektor deri më sot pothuajse i përjashtuar krejtësisht nga politikat e kreditimit të bankave.

Të përndjekurt që marrin dëmshpërblimin


« AktuAlitEt

republika e shqiperiseagjencia e Zhvillimit të Zonave Malore

Nr i kontrates: MADA/MMP/CW- Impl/IC Guri i Zi-Juban/2013/ Financuesi(t): IFAD, QSh

1. Republika e Shqipërisë ka marrë kredi nga Fondi Ndërkombëtar për Zhvillimin e Bujqësisë (IFAD) për të mbuluar kosto të programit për Programin Malet Drejt Tregut (MMP) dhe synon të përdorë pjesë të fondeve për të mbuluar pagesa të ligjshme në kontratën për:

Emërtimi i Punimeve Civile: Rehabilitimi i KU Kurbnesh, komuna Selite, Mirdite (me gjatësi 5.1 Km)

Numri i Kontratës: MADA/MMP/CW- Impl/IC Guri i Zi-Juban/2013/

2. Në këtë kontekst, Agjensia e Zhvillimit të Zonave Malore bën ftesë për oferta të mbyllura për ekzekutimin e punimeve civile të përmendura më sipër.

3. Paketa e plotë e Dokumentacionit të Tenderit mund të merret në zyrat e agjensisë së Zhvillimit të Zonave Malore, rruga “shinasi Dishnica”, Nr. 100 (pranë selvisë) Tiranë, pas paraqitjes së një kërkese me shkrim dhe pagesës së pakthyeshme prej 1,500 (një mijë e pesëqind) Lekë në Bankën Kombëtare Tregtare numrin e llogarisë 403288094 dhe pas dorëzimit të mandatit të pagesës në zyrën e Prokurimeve. Ofertuesit e interesuar mund të marrin informacion të metejshëm në të njëjtën adresë.

4. Për të marrë informacion për këtë punim dhe kushtet lokale, ofertuesit inkurajohen të marrin pjesë në një takim që zhvillohet para ditës së tenderit, përpara dorëzimit të ofertave siç është specifikuar në Letrën e të Dhënave. Marrja pjesë në këtë takim nuk është e detyrueshme.

5. Ofertat do të jenë të vlefshme për një periudhë 90 ditore nga dita e hapjes së Ofertës dhe duhet të dorëzohen tek agjensia e Zhvillimit të Zonave Malore, rruga “shinasi Dishnica”, Nr. 100 (pranë selvisë) Tiranë në ose para afatit të mëposhtëm, kohë në të cilën do të hapen ofertat në praninë e ofertuesve që dëshirojnë të marrin pjesë

Data: 08.03.2013 Ora: 10.00

6. Oferta duhet të dorëzohet bashkë me siguracionin e ofertës (vetëm në formën e një garancie bankare) në një vlerë jo më të vogël se 2 % e vlerës së ofertës, e kryer në favor të Agjensisë së Zhvillimit të Zonave Malore. Ai duhet të jetë i vlefshëm deri 90 ditë pas datës së hapjes së ofertës.

7. Ofertuesi që tërheq ofertën gjatë periudhës së vlefshmërisë së saj dhe/ose refuzon të pranojë lidhjen e kontratës pasi është përzgjedhur dhe/ose dështon të dorëzojë çeritifikatat e kërkuara të sigurimit do të skualifikohet për të marrë pjesë në oferta të tjera për një periudhe një vjeçare dhe siguracioni i ofertës do të konfiskohet.

8. Siguracioni i performancës dhe shuma e depozituar për periudhën e përgjegjesisë mbi defektet (10%) do të konfiskohet në rast se ofertuesi dështon të kryejë punën sipas kontratës.

9. Afati përfundimtar për tërheqjen e dokumentacionit do të jetë data 01.03. 2013, ora 16.00.

FTese per OFerTe (iFb)

Skoci- Policia skoceze shkatërroi dje një rrjet të fuqishëm shqiptarësh që trafikonin kokainë të pastër, teksa xhiroja llogaritet në 1.2 milionë paund. Prestigjozja “Dailyrecord” shkruante dje se Arben Dumani filloi një jetë të re në Skoci dhe 13 vjet më vonë ai është bosi që udhëhiqte një rrjet të organizuar kriminal. Dumani ishte vetëm 10 vjeç, kur ai dhe familja e tij u largu-an tmerret e luftës së Kosovës, për një jetë të re në Skoci, ndër-sa tashmë ai ndodhej në krye të një bande të kosovarëve dhe shqiptarëve që ishin vënë në shënjestër nga autoritetet skoceze që luftojnë trafikun e drogës. Pas 4 muajsh përgjime në një pronë në parkun “Kin-ning Glasgow”, oficerët gjetën kokainë me vlerë 1.2 milionë paund, së bashku me një mjet që përdorej për ripaketimin e drogës, pasi kokaina ka qenë e prerë dhe e përzier me sub-stanca të tjera, për të rritur fi-timet. Policia gjeti edhe fotot e disa njerëzve të rëndësishëm. Në vitin 1999, Dumani dhe 6 refugjatë kosovarë kanë filluar ditën e tyre të parë të shkollës në Glasgow. Ekspertët e gjuhës dhe psikologët u përpoqën ta ndihmonin Arbenin, i cili duke folur përmes një përkthyesi, tha asokohe që “Ishte mirë, ne kemi luajtur futboll dhe kemi gjetur shumë miq. Pik-turova shtëpinë dhe jam duke mësuar ditët e javës në gjuhën angleze. Ishte interesante dhe kam qenë i lumtur”. Por javën e kaluar, ai ishte në bankën e të akuzuarve në Gjykatën e Lartë në Glasgow, së bashku me 25-vjeçarin Albert Memia, Fabion Ponarin, 23 vjeç, dhe Gjergj Pjetrin, 28 vjeç, ndërsa të katërt janë pas hekurave për trafikun e drogës. Oficeri Athol Aitken tha se “Ishte një sasi e konsiderueshme droge që do t’i kishte shkaktuar dëm të pal-logaritur komunitetit skocez dhe unë mirëpres rezultatin e gjykatës”. Operacioni “Eclipse” është udhëhequr nga njësitë e inteligjencës dhe ato që mer-ren me shpërndarjen e kokai-nës. Më tej oficeri shpjegon se “Ky është kur trafikantët mashtrojnë shpërndarësit e drogës që t’i bëjnë të besojnë se është e pastërtisë së lartë, në mënyrë që ata mund të rrisin pjesën e tyre të fitimit”. Dumani dhe banda e tij kanë qenë të përfshirë në nivel të lartë dhe shkallë të madhe të drogës, ndërsa operacioni mund të zgjasë. Prokurorët thanë kishin për qëllim të zbu-lonin përdoruesit në komunite-tet anembanë Skocisë.

Zbulimi i rrjetit, mohimi i akuzave

Oficerët kishin shpenzuar disa javë me ndjekjen e Dum-ani dhe Memisë që shkonin në një banesë në “Xhennete Mil-npark Glasgow”. Ata kanë për-dorur pronën e boshatisur për

boSi KoSovar, 23-vjeçari dumani udhëhiqte rrjetin, droga Përzihej dhe riPaKetohej

Shqiptarët, “perandori” kokaine, 1.2 milionë paundSkoci, provat e policisë për trafikun dhe mohimi i akuzave nga Dumani

të përzier kokainën. Zakonisht, kokaina që vjen në Skoci është shumë e përzier dhe llogaritet në pesë për qind e pastër. Ndërsa shqiptarët me një mjet hidraulik e ripaketonin drogën. Prokurori Andrew Miller i tha gjykatës se Dumani dhe Memia ishin të vetëdijshëm për tekni-kat e policisë hetimore, ndaj përdornin doreza që të mos linin shenjat e gishtërinjve dhe ADN-në. Më 30 maj, hetuesit hoqën tri blloqe të mëdha me kokainë nga një bufe në ku-zhinë. Më vonë, Dumani shkoi në shtëpinë e Memisë dhe zbuloi se droga ishte zhdukur. Memia telefonoi mikun e tij, duke i thënë “Përshëndetje Luli, eja këtu shpejt, gjithçka ka humbur”. Këtu oficerët i ar-restuan dhe sekuestruan tel-efonin BlackBerry të Dumanit. Celulari përmbante një foto ku Memia merrte kokainë, ndërsa fotoja ishte organizuar e tillë për të përcaktuar pseudonimin e tij “Diti”. Një foto tjetër tr-egon Dumanin me 100 paund, ndërsa Pjetri pret drogën. Ndërkaq, korrieri Ponari u ndal në të njëjtën ditë në shtëpinë

e Dumanit, në Balornock, Glas-gow. Ai ishte duke planifikuar për të dërguar kokainë me vlerë 235.000 paund për një rast. Pjetri u arrestua pasi ishte implikuar në një rast dorëzimi kokaine në Springfield Quay, në Glasgow. Dumani ka mo-huar gjatë gjykimit se ka qenë i përfshirë në trafikun e drogës, duke pretenduar se ishte vik-timë e një serie të “goditjeve pashpjegueshme”. Ai tha se e kishte në pronësi telefonin BlackBerry kur u shkrep fotoja, por më vonë ia kishte celula-rin Memisë. Ndërkaq, Dumani deklaroi se kurrë nuk hyri në banesën në “Xhennete Mil-npark”. Dumani dhe Pjetri u gjetën fajtorë për furnizimin me kokainës, ndërsa Memia dhe Ponari pranuan akuzat gjatë gjyqit. Një i pestë, 23-vjeçari Fioralb Hasa, mori një vendim jo të dëshmuar. Aida Dumani e motra 25-vjeçare e Altin Dum-ani, ka insistuar se vëllai i saj ishte i pafajshëm. Ajo tha se ky ishte një kurth i ngritur nga prokurorët dhe se ai nuk kishte bërë asgjë.

përshtati: Mariglen Mulla

pranga në Francë Qukut, i dënuar përjetë për vrasje

FRANcë- Është ndaluar në Francë Arjan Quku, 23-vjeçari shqiptar, për të cilin ishte lësh-uar një urdhër-arresti ndërkom-bëtar, për vrasjen e artizanit Roberto Siri. Ngjajra ndodhi në Valbormida, kur Quku akuzo-het se vrau Sirin me shkelma dhe grushta më 2 shkurt të vitit 2008, përpara spitalit “Cairo Montenotte”. Quku do t’u nënshtrohet analizave të ADN-së dhe gjurmëve të gishtave, teksa do të jenë këto të dhëna që do të përcaktojnë për-fundimisht identitetin e tij. Ai do të dërgohet në Itali nga xhandarmëria franceze, për të vuajtur dënimin e përjetshëm që ishte dhënë në mungesë nga Gjykata Penale e Savonas. Me të u dënuan edhe Samuel Costa me 21 vjet dhe 2 muaj burgim, Orges Goxhaj dhe Ervin Zela, me 16 dhe 12 vjet burg.

NgJARJA Në VitiN 2008


»AktuAlitEt

mariglen mulla

itAli- “Xhulia jonë vdiq për dashurinë”. Kështu shprehen prindërit e 24-vjeçares itali-ane, që u vra para pak javësh bashkë me të shoqin, në Elba-san të Shqipërisë, nga vjehrri i saj. Kështu, për të parën herë, pas vrasjes së dyfishtë, prindërit e italianes, kanë thyer heshtjen, duke dhënë një in-tervistë për “Ilrestodelcarlino”. Nga Montelupone, provincë në Macerata, ku ata banojnë, shprehen se “Falenderojmë institucionet dhe të gjithë njerëzit e shumtë, të cilët në këtë kohë të trishtuar na kanë qëndruar afër. Por kërkojmë nga të gjithë që Xhiulia të je-tojë në kujtesën e çdo njeriu për ata çfarë ajo ka shprehur me jetën e saj. Xhulia vdiq për dashuri”. E në fakt dashuria e vetme që përjetoi Xhulia ishte ajo me Sokol Ucajn, qëkur ishin takuar, kur ajo ishte vetëm 16 vjeçe. Që atëherë ata kanë qenë gjithmonë bashkë deri në vdekje. Një rrugë e shkurtër për fat të keq, por që e ka mba-jtur gjithmonë të vërtetën. Prindërit thanë se vajza e tyre dukej më e pjekur nga të rinjtë e moshës së saj dhe rrezatonte përherë dashuri. Një dashuri të njëjtë morën dje babai dhe nëna e Xhulias nga peshkopi Giuliodori dhe padre Patriczio Santinelli, i cili operon në Shqipëri. Santilelli u dorëzoi prindërve, donacionet e mbledhura nga miqtë e saj për funeralin. “Një kontribut për misionin e saj,”- thanë ata. Giovanni Baldassari dhe Mire-lla Baleani, prindërit e Xhulias, kërkojnë qetësi për vdekjen e vajzës dhe për veten e tyre.

Intervista e prindërve“Ne e kemi ndjekur gjith-

monë. Madje edhe kur kemi shprehur disa shqetësime, siç është normale për çdo prind. Xhulia na tregoi se nuk mund të arsyetohet me paragjykime dhe stereotipe, që njerëzit mund të jenë të gabuar, por jo që të mos kenë mundësinë për të ndryshuar. Në fund ajo mba-jti të njëjtin qëndrim siç bëri në klasën e pestë, kur shkoi për t’u ulur pranë një vajzë të re që sapo kishte mbërritur në shkollë dhe që mezi pranohej nga bashkëmoshatarët e saj”,- thotë Giovanni Baldassari. Ndërkaq, Mirella shprehet se “Unë kam qenë në Shqipëri, ku u takova me vjehrrin e vjehrrën e Xhulias, me të cilët kam pasur një marrëdhënie të përzemërt. Vajza ime më telefononte gjithmonë dhe më thoshte që të mos shqetësoheshim, sepse ishte e lumtur. Kështu ne e takonin atë çdo herë që vinte në shtëpi. Asgjë nuk ka bërë ndonjëherë të mendonin se mund të ndodhte ajo që për fat të keq ndodhi”. Për më tepër, Xhulia e kishte ndjekur Sokolin në Shqipëri, por projekti i tyre ishte që ata të rrinin së bashku. Në Shqipëri Xhulia e kishte përsosur rrugën e saj për t’u in-tegruar me familjen. “Disa herë më ka shpjeguar disa receta të kuzhinës shqiptare dhe me ku-jdes të madh më kërkonte që t’i gatuaja, gjithmonë duke u ba-zuar në rekomandimet e nënës së Sokolit”,-vazhdon Mirella.

Më 3 shkurt të këtij viti, me një sy të nxirë nga goditjet e të birit dhe i veshur sportiv, ashtu siç e kishte arrestuar policia, është paraqitur në Gjykatën e Elbasanit Engjëll Ucaj, autori i vrasjes së të birit Sokol Ucaj dhe nuses italiane, Giulia Baldazzarri, 2 ditë pasi kishte kryer vrasjen e dysfishtë. Mes të tjerave ai ka rrëfyer se “Djali im, Sokol Ucaj, kishte shenja shumë të këqija. Ai ka qenë në burg në Itali, i dënuar me 7 vjet për drogë ose prostitucion. Edhe herë tjetër ishte sho-qëruar në polici dhe ne nuk dinim gjë. Kishte sjellje që të bënte çudi. Ikte, rrinte natën në Tiranë e Durrës. Filloi të lëvizte shumë. Ne i kërkonim llogari. Kishte filluar të na kërkonte para. Kishte shenja shumë të këqija. Filloi të vërë dorë tek e ëma. Dinte vetëm të pinte duhan e të fliste në telefon. Më ka goditur edhe herë të tjera, por na vinte gjynah se ngaqë kishte qenë në burg më parë, s’donim të përfundonte prapë pas hekurave. E duruam gati një vit e gjysmë këtë situatë. Atë ditë kam dalë në mëngjes nga shtëpia. Rreth orës 12:00 u ktheva në shtëpi. Gjej plakën që përsëri ishte rrahur dhe ishte duke qarë përjashta. Më tregoi gjithç-ka. “Kështu e kështu më tha çuni”, thoshte ajo. I kishte kërkuar lekë e nuk kishte, kështu që e kishte goditur. E mora plakën dhe thashë se do të shkojmë në gjykatë. Nuk duroja dot më. Kemi bërë denoncimin në polici dhe ka qenë i plotfuqishmi i zonës. Ata mbajtën shënime nja gjysmë ore për të shkruar. Shkruan ata, por unë nuk mbaj mend të kem firmosur gjë. Djali kishte dy a tre muaj që ishte bërë si i huaj. Habiteshim se na dukej sikur nuk ishte më i yni. Gjatë gjithë kësaj kohe qën-druam duke mjekuar njëri-tjetrin. Madje, një herë, kur e kishin shoqëruar më parë, kishte thënë se “ai që më çoi në polici mua, do t’i heq kokën”. Ndërsa këtë vajzën s’di sesi mund ta quaj, e kishte pasur qysh në Itali. Mesa morëm vesh e përdorte për lekë këtë. Dilte grabiste me armë e më në fund kishin marrë një dorë të mirë dhe erdhën këndej. Na e pruri edhe në shtëpi. Çfarë është kjo që po na bie, i thashë një herë. E mbante mbyllur, sikur e kishte grabitur, ndërsa vetë dilte natë e ditë.

Kishim dyshime të tmerrshme se me çfarë po merrej. Por ne nuk dinim gjë. Sa për italianen, na thoshte se po bëjnë celebrimin dhe dokumentet për të jetuar në Itali. Të kthehem tek ajo ditë, pasi po i ngatërrojmë gjërat. Ishte ora dy e gjysmë, ose tre. Sapo raportuam për dhunën, u kthyem në shtëpi. I thashë atij të plotfu-qishmit që të vinin në orën pesë në shtëpi, me qëllim që djali të mos e kuptojë që e kemi bërë ne. Djali po rrinte me italianen në dhomën e tij. Isha duke parë tel-

evizor. Hyri një herë nga ital-iania dhe pastaj ka ardhur dhe më ka goditur pa mendje pas veshit e më pas në sy. U rrëzova për tokë nga divani. Aty më ka dalë gjak. Ndërsa ai më godiste mua, plaka doli menjëherë në korridor për të marrë telefonat. Më binte me grusht. Aq fort më binte sa nuk munda të marr veten. Ndërkohë, ai mori dy tel-efonat dhe i theu. Ishte diçka

e rëndë dhe e mbështjellë. Pashë që ishte automatik. Më shkoi mendja që e kishte sjellë ai. I hoqa fishekët dhe i futa karikatorin bosh. Të kthehemi te ngjarja. Pasi më goditi disa herë, më la kështu siç jam dhe shkoi e foli në italisht me atë, e cila rrinte në korridor, duke parë. Po t’i thoshte ajo ndonjë fjalë, ai tërhiqej. Në këtë kohë më mori nga çimento dhe më futi te dhoma e filloi të më godiste. Se ç’i tha italiania në atë mo-ment që mua m’u duk sikur i dha zemër më tepër. Duke më goditur, më vuri këmbën te qafa. “Unë nuk dorëzohem i gjallë në polici”, tha. “Ku është plaka se do t’ju mbys të dyve”. Siç isha i shtrirë, ma dha zoti të merrja armën. Ai, në këtë kohë më lëshoi mua, shkonte deri te dera e merrte vrull e më binte me sa fuqi që kishte. Zgjata dorën dhe mora armën dhe kur ma pa në dorë më tha: “Ma ke marrë maskara”. Nuk di çfarë kam bërë. Gjaku shkonte vu. Kam qëlluar në drejtim të tij, pasi deshi të më marrë automatikun. Dera e dhomës ishte e hapur, kështu që kam qëlluar edhe në krahun tjetër, ku ishte femra, që për mua duhet të ishte prostitutë. Kam qëlluar në drejtim të asaj. Punë sekon-dash. Me armën në dorë kuptova çfarë kishte ndodhur. Vura duart në kokë për çfarë kisha bërë…”

flaSin Prindërit e italianeS Së vrarë në elbaSan “ta Kujtojmë Për ëmbëlSinë e Saj”

“Xhulia jonë vdiq për dashurinë, gatuaja gjellë nga recetat e vjehrrës”

Por ajo vazhdoi studimet dhe kishte katër provimet e fundit para se të merrte diplomën në Universitetin e Maceratës. “Kjo është Xhulia”- thotë babai i saj, duke shtuar se “dhe kështu do

të mbetet gjithmonë për të gjithë. Kjo është mënyra më e mirë për nderuar kujtimin e saj, edhe pse dhimbja përgjith-monë ka shënuar ekzistencën tonë. Por fakti se ajo jeton në

kujtesën tonë për ëmbëlsinë e saj, disponibilitetin dhe shkël-qimin e saj, mund të ndihmojë në lehtësimin e dhimbjeve që megjithatë mbeten të paka-përcyeshme”.

dëShmia e Plotë e engjëll ucajt në gjyKatën e elbaSanit

“pse e vrava tim bir dhe vajzën italiane”

Anulimi i djegies së trupit ekërkesa për tjetër autopsi

Në përfundim të seancës gjyqësore, gjyqtarja Daniela Shir-ka ka vendosur “arrest me burg” për 67-vjeçarin Engjëll Ucaj, sipas kërkesës së bërë nga prokurori Alfred Shehu. Ekspertiza për-caktoi qartë numrin e plumbave që kishin marrë viktimat në trup dhe hyrje-daljet e predhave, duke krahasuar edhe gëzhojat. Pranimi i akuzës nga 67-vjeçari qartësoi autorësinë. Sokoli u varros në Elbasan, ndërsa trupi i pa-jetë i Xhulias u dërgua në Itali. Në Romë, Prokuroria ndaloi para pak ditësh djegjen e trupit të saj dhe më pas vendosjen në varrezat mu-rale, pasi sipas akuzës italiane nevojiteshin hetime të tjera. Kështu, Prokuroria e Romës vendosi t’i bënte sërish autopsinë.

Një rumune prostitutë për lekët e djalit të sëmurë “Na paguaj 100 euro në natë”

itAli- Policia arrestoi një shqiptar që kishte shfrytëzuar si prostitutë një rumune, të cilës i duheshin të holla për djalin e saj të sëmurë. Kështu, në Firence, në dy të natës, mes të premtes dhe të shtunës, karabinierët bastisën një banesë dhe arrestuan një shtetas shqiptar 28 vjeç dhe një 20-vjeçare rumune. Tetorin e kaluar gruaja rumune humbi punën e saj si kujdestare dhe u kërkoi ndihmë bashkatdhe-tares. Kështu, 26 vjeçarja, për të marrë të hollat, rreth 2000 euro, të nevojshme për të mbuluar shpenzimet për mjekimin e fëmijës në Rumani, ka rënë dakord të dilte në trotuarin në Via Pistoiese. Por edhe për t’u shitur ishte një tarifë për të paguar, 50 euro në natë. Viktima u përpoq të rebelohej, por ishte kërcënuar me vdekje. Në dhjetor gruaja u kthye në Rumani dhe pasi e kuptoi se paratë për fëmijën nuk ishin të mjaftueshme, u kthye në rrugët italiane, por çifti e kishte ngritur normën, nga 50 në 100 euro në natë. Pasi refuzoi, është marrë në makinë në një zonë të izoluar është rrahur. Në shtëpinë e shqiptarit, në Lombardi, u kap një pistoletë gazi, 1400 euro dhe dy thika që u gjetën në makinën e tij.

kapet shqiptari që tentoi rrëmbimin e biznesmenit

itAli- Mëngjesin e së premtes një shqiptar u fsheh pas disa shkurreve, në afërsi të vilës, gati për të rrëmbyer një bi-znesmeni të njohur e të fuqishëm italian. Pronari, i alarmuar nga lehja e qenve, doli dhe bisedoi me personat, të cilët fil-luan ta kërcënonin. Vetëm sistem i alarmit i bëri të largo-hen, por njëri prej tyre ishte gjurmuar dhe u arrestua nga policisë e Digos, në Terni. Shqiptari 24 vjeç, me inicialet, G.R, u arrestua, pas një përleshjeje të shkurtër me policinë që u zhvillua në rrugën “Farfa”, ndërsa zëvendësprokurori Barbara Mazzullo ka urdhëruar gjykimin e tij.

Shteti italian braktis simbolin ekujtesës shqiptare të otrantos

itAli- “Kateri i Radës”, simboli i tragjedisë shqiptare të Otrantos, po shkon drejt shkatërrimit. Monumenti i rrënuar i marinës shqiptare, po neglizhohet, pasi për simbolin e anijes së mbytur, nuk është shpenzuar asnjë euro edhe një vit pas përurimit të monumentit të njerëzimit që realizoi emigranti grek Costas Varotsos. Kjo relike u vendos në hyrje të portit të Otrantos. Greku e kishte konceptuar në vetvete si një simbol të kujtesës së trishtuar, ndërsa ajo ka filluar të degradohet, duke ndikuar edhe elementët e motit. Më 28 mars 1997, kjo anije mori jetën e 81 refugjatëve shqiptarë.


« SociAlE

pensionet e individëve të përfshirë në forcat e mbrojtjes, qoftë ushta-

rake, qoftë ato të rendit, përf-shihen në një ligj të posaçëm për sa i përket përfitimit të pensioneve. Në faqen zyrtare të ISSH-së është publikuar ligji, i cili mban datën 15.5.2009, që rregullon përfitimin e këtyre kategorive

PërfituesSipas këtij ligji, përfitu-

esit janë ushtarakët aktivë të Forcave të Armatosura të Republikës së Shqipërisë: oficerë, nënoficerë, studentë ushtarakë dhe kursantë për nënoficerë, ushtarë me pag-esë ose profesionistë, ushtarë të shërbimit të detyrueshëm, ushtarakë në rezervë, në lirim, në pension pleqërie. Një tjetër kategori janë punonjësit e Policisë së Shtetit kur janë aktivë, me pagesë kalimtare, në pension pleqërie, studentë

Paga Për llogaritjen. Kur PërfShihen Studimet në vjetërSi dhe zgjidhjet në raSt të PërPlaSjeS Së gradave

ushtarakët dhe policët, kushtet për përfitimin e pensionit

kursantë dhe ushtarë (ndi-hmësagjentë). Punonjësit e Gardës, që gjenden në karrierë, punonjësit me status si kur-santë, studentët dhe ushtarët, ish-punonjësit e Gardës, që janë në dispozicion, në pritje për riemërim në detyrë dhe ish-punonjësit e Gardës që kanë dalë në rezervë ose në lirim pas hyrjes në fuqi të ligjit nr. 8869, datë 25.3.2003 “Për Gardën e Republikës së Sh-qipërisë”, i ndryshuar, të cilët trajtohen me pagesë kalimtare apo që kanë dalë në pension, përfitojnë pikërisht nga ky ligj. Gjithashtu dhe punonjësit e Shërbimit Informativ të Shtetit në marrëdhënie pune me këtë shërbim, ata në lirim, me pag-esë kalimtare, në pension si dhe kursantët trajtohen në bazë të këtyre përcaktimeve. Po ashtu dhe punonjësit e Policisë së Burgjeve kur janë aktivë, me pagesë kalimtare, në pension pleqërie, studentë

kursantë dhe ushtarë (ndih-mës agjentë); punonjësit e Policisë së Mbrojtjes nga Zjarri dhe të Shpëtimit, punonjësit e Shërbimit të Kontrollit të Brendshëm. Ndërkohë përfitim të posaçëm kanë dhe anëtaret e familjeve të personave të përmendur në pikat 1-7 të këtij neni, që u përkasin rasteve të aksidenteve

Vitet e punësVjetërsia në shërbim, sipas

kategorive të përfituesve, është ajo e përcaktuar në ligjin nr. 9210, datë 23.03.2004 “Për statusin e ushtarakut të Forcave të Armatosura të Re-publikës së Shqipërisë”; ligjin nr. 9749, datë 4.06.2007 “Për Policinë e Shtetit”; ligjin nr. 8869, datë 22.05.2003 “Për Gardën e Republikës së Shqipërisë”, i ndryshuar; ligjin nr. 9357, datë 17.03.2005 “Për Shërbimin Informativ të Shtetit”; ligji nr. 10 032, datë

11.12.2008 “Për Policinë e Burgjeve”; ligjin nr.8766, datë 5.04.2001 “Për Mbrojtjen nga Zjarri dhe për Shpëtimin” dhe nr.10 002, datë 6.10.2008 “Për Shërbimin e Kontrollit të Brendshëm në Ministrinë e Brendshme”. Për efekt të zba-timit të këtij ligji vjetërsia e shërbimit, e njohur sipas ligjeve të sipërpërmendura, bashko-het. Për efekt të përllogaritjes së përfitimeve, viti i shërbi-mit njihet vetëm kur është vit i plotë. Në vjetërsinë në shër-bim përfshihen edhe: a) koha e ndërprerjes së karrierës për shkak të një urdhri apo vendi-mi të padrejtë, të deklaruar me vendim gjykate; koha e plotë e vuajtjes së dënimit me burgim ose internim për motive poli-tike, pas titullimit në karrierë, nga personat që kanë shërbyer në strukturat e përcaktuara në këtë ligj kur kanë përfit-uar sipas ligjit nr.7514, datë 30.09.1991 “Për pafajësinë,

amnistinë dhe rehabilitimin e ish-të dënuarve dhe të përnd-jekurve politikë”. Për efekt të llogaritjes së vjetërsisë në shërbim, koha e shërbimit në disa funksione organike, me specifikë të veçantë vështirë-sie, llogaritet me 1,5-fishin. Për përmbajtjen e kësaj dis-pozite shprehen strukturat re-spektive, me shkrim, se cilat do të jenë funksionet e veçanta organike që do të rivlerësohen me 1,5-fishin. Këto funksione organike miratohen me vendim të Këshillit të Ministrave.

Paga referuese për llogaritjen

Paga referuese përbëhet nga paga bazë mujore për gradë sipas viteve të shër-bimit dhe shtesat mbi pagë, ose nga paga bazë mujore për funksion dhe shtesat, të cilat përcaktohen e zbatohen për të njëjtën gradë apo funksion në datën e lindjes së të drejtës së një përfitimi. Për efekt të përcaktimit të përfitimeve, paga referuese llogaritet si mesatare e pagave referuese sipas viteve të qëndrimit në atë gradë apo funksion. Pagat referuese të njësuara dhe rreg-

ullat e llogaritjes së pagës me-satare referuese për të gjithë karrierën përcaktohen me ven-dim të Këshillit të Ministrave. Për studentët e shkollave të larta që përgatiten si ushta-rakë, si punonjës të Policisë së Shtetit, si punonjës të Gardës së Republikës së Shqipërisë, si punonjës të Policisë së Burgje-ve e të tjerë apo kursantët që përgatiten si punonjës të Shërbimit Informativ të Shtet-it, paga referuese për efekt përfitimi është paga e gradës apo funksionit më të ulët të oficerit ose e inspektorit të SHISH-it, ndërsa për kursantët për nënoficerë paga referuese është paga më e ulët e gradës apo funksionit të nënoficerit ose ndihmësinspektorit të SH-ISH-it të nivelit përkatës. Kur funksioni ose grada që kishte përfituesi nuk ekziston më, ministri i Mbrojtjes, ministri i Brendshëm (drejtori i Përgjith-shëm i Policisë së Shtetit, komandanti i Gardës), ministri i Drejtësisë dhe drejtori i SHISH-it, me urdhër, bëjnë njësimin e tyre me ato funksione apo grada që janë në fuqi në ças-tin e lindjes të së drejtës së përfitimit.

EMER AtESiA MBiEMER

Adriatik Jonus Lumani

Adriatik Kadri Vercani

Agim Jonuz Sulce

Agron Brahim Hitaj

Arben Sabri Luzi

Artur Duro Zanaj

Astrit Ramadan Hoxha

Baftjar Enver Rizvanaj

Balil Boco Xhemali

Bardhosh Avdul Hitoaliaj

Bardhul Brahim Cepuni

Bashkim Bajo Babameto

Bashkim Shyqyri Zyfi

Bashkim Skender Musaj

Behar Gani Nebiaj

Behar Mustafa Kodra

Bektash Jashar Abazaj

Bektash Xhemal Prapa

Besim Rexho Bedini

Besnik Nexhat Dervishi

Bujar Adem Lamaj

Bujar Hamdi Seva

Bujar Idriz Coba

Dhimiter Resul Mantho

Dukagjin Jonuz Shehu

Edmond Riza Kaloti

Elez Hysen Ahmetaj

Elmaz Ramadan Tucaj

Enver Ferit Kafeja

Eqerem Axhem Burba

Esat Sulo Mustafaraj

Estref Riza Bundo

Fadil Hysen Dedej

Faslli Musa Mullaraj

Fatmir Ibrahim Hoxhalli

Fatmir Selman Balla

Fatmira Gani Gjinaj

Fejzo Xhemil Alikaj

Fejzo Zylfo Goxharaj

Ferdi Musa Hoxha

Ferik Islam Mbroci

Ferik Zenel Gremshi

Fiqiri Jonuz Dibra

Florat Hamdi Kapaj

Foto Adem Pulo

Gazmend Hamit Lagji

Gezim Sherif Caka

Gjon Bardhok Brunga

Gjona Llesh Marku

Gjovalin Mark Ndreu

Gjovalin Preng Kuka

Gori Jani Marku

Habib Ahmet Spaho

Hajri Halil Halili

Haki Veledin Hysaj

Halil Zymer Hajdaraj

Hekuran Hysen Sula

Ilirjan Faik Bejo

Isa Asllan Iljazi

Ismail Myslym Goxheri

Ismail Tahir Nezaj

Jorgo Hekuran Selenica

Jorgo Llazar Nanushi

Kadri Hekuran Idrizi

Koco Duk Gjoni

Kristaq Petro Meço

Kristaq Stavro Lulo

Kujtim Bejo Beqiri

Kujtim Jonuz Shehaj

Kujtim Kadri Muca

Kujtim Muharrem Kore

Kujtim Refat Hatija

Leke Nike Imeraj

Liljana Rahmi Shkembi

Llazi Pali Celniku

Lluka Miti Hudhra

Luan Banush Banushaj

Lumturi Ramadan Seitaj

Maqo Vangjel Pengo

Maze Tahir Bana

Mehmet Hodo Rrokaj

Mersim Fuat Ndreu

Mhill Zef Docaj

Minah Xhafer Vladi

Mitat Alem Rrapaj

Myet Arif Memaj

Nase Dhimo Dukoli

Ndue Llesh Ndoj

Nexhmije Dino Mucollari

Nuredin Veiz Telha

Odhiseo Milo Rapo

Osman Zylyf Celmeta

Pandeli Dhionis Rungaja

Pashk Zef Markgjoni

Pashun Sulce Ruci

Pellumb Mingo Hasanaj

Pellumb Xhelal Mandri

Pellumb Zigur Xhemali

Petrit Muharrem Qendro

Petro Zigur Toto

Pjeter Gjon Marku

Prend Nikoll Marku

Ramadan Bilbil Feruni

Ramadan Murat Capnaga

Refat Kamber Qibiri

Refit Baxhul Brahimaj

Rifat Tahir Stojku

Rrapush Tahir Filja

Rrok Ndue Pemaj

Rushit Braho Batha

Rustem Sabri Lleshi

Ruzhdi Haxhi Meta

Sabri Axhi Kutelaj

Salushe Shahin Maze

Sefer Zoto Pashaj

Seit Sinan Mamo

Seit Xhafer Hyskolli

Shaban Ali Alla

Shaqir Veli Tafani

Shefikat Ali Calja

Shpetim Bazmi Shkembi

Shpetim Lut Dervishi

Shpetim Zejnel Muca

Skender Mazar Koftica

Skendo Ali Bocaj

Smajl Musa Hoxha

Sotir Dalan Qendro

Stavro Andrea Dode

Stefan Foro Grillo

Sulejman Ymer Kuqi

Sulejman Zeqir Haxhiu

Syrja Hamit Bregu

Tahir Ymer Boci

Tefik Skender Lico

Teno Karafil Cako

Thanas Eskil Bizhga

Thodhoraq Llazi Bana

Thoma Thimjo Qirici

Tonin Tefe Ndoja

Valentina Vasil Kociaj

Vasil Kristo Telo

Veip Zija Tauzi

Vladimir Delo Zhupa

Vladimir Profi Kalivaçi

Xhemali Muharrem Dervishi

Xhevair Latif Recka

Xhevat Hajdar Bersheni

Xhevdet Zano Sakaj

Ylli Sefer Shpendi

Ymerli Sabri Nurcellari

Zaim Kadri Ziko

Zan Selman Kasmi

Zef Ndue Gjoni

Zenel Murat Taraj

Zeqir Shpend Shpendi


»AktuAlitEt

Në zbatim të mar-rëveshjes së bashkëpun-imit, ndërmjet Shqipërisë

dhe Greqisë për kërkimin, zhvarrimin, identifikimin dhe varrimin e ushtarëve grekë të rënë në luftë në Shqipëri gjatë luftës italo-greke në vi-tin 1940-1941” shumë shpejt pritet të nisin edhe punimet për zhvarrimin e të rënëve në fshatin Kalivaç të Pogradecit. Kreu i komunës Trebinjë, Feim Jashellari, thotë se i është përgjigjur pozitivisht letrës së Ministrisë së Brendshme për të lejuar gërmimet në territorin e komunës, e cila kap një sipër-faqe prej 2 deri 3 hektarësh.

Zhvarrimi i ushtarëve grekë

Sipas Jashellarit, gërmimet për zhvarrimin e ushtarëve grekë, sikurse pretendohet se ekzistojnë në këtë zonë nga shteti fqinj, do të mbikëqyren nga përfaqësues të ministrisë, por edhe të kësaj njësie ven-dore, ndërsa sqaron se nuk bëhet fjalë për ndërtim të var-rezave greke, por thjesht për gërmime. “Ne në bazë të të dhënave të deritanishme dhe gojëdhënave gjatë periudhës së luftës, thuhet që në vendin e quajtur sot ‘varrezat e gre-kut’, mendohet të jenë disa varre nga ushtarët grekë. Ne nuk kemi verifikime, kjo mbe-tet në fjalët e popullit, nga të dhënat e pleqve tanë. Nga Min-istria e Brendshme ka pasur

rrugorët nisin aksionin

Bllokohen 40 motorë, gjobiten drejtuesit e tyre

DuRRES- Policia Rrugore e Durrësit, prej disa ditësh ka ndërmarrë e po zbaton një plan-masash në drejtim kontrol-lit të dokumentacionit të drejtuesve të motorëve. Punonjës të kësaj strukture janë vendosur në pika apo segmente të ndryshme rrugore me qëllim verifikimin e dokumentacionit përkatës. Në kuadër të zbatimit të këtij plani masash, vetëm gjatë tre ditëve të fundit është bërë i mundur bllokimi admin-istrativ i 40 motorëve, drejtuesit e të cilëve kishin mangësi në dokumentacion të tilla si leje drejtimi, targim, etj. Në vijim të këtij aksioni, të shtunën janë bllokuar 20 motorë të kon-sideruar të fuqive të mëdha . Ky plan masash do të vazhdojë të zbatohet edhe në ditët në vijim. Vihet re se, mjete të tilla duke u konsideruar si mjaft praktikë janë shtuar së tepërmi në qarkullim, dhe drejtuesit e tyre neglizhojnë apo keqinfor-mohen nga blerësit e tyre lidhur me detyrimet për dokumen-tacionin e nevojshëm, apo nuk kanë informacion lidhur me normat e qarkullimit të këtyre mjeteve në rrugë, duke u bërë kështu në jo pak raste burim aksidentesh rrugore. Disiplinimi i këtyre mjeteve në trafik konsiderohet edhe si një masë parandaluese në drejtim të aksidenteve rrugore, veçanërish në ditë trafiku, i cili sjell një ngarkesë në rrugët kryesore qytetit të Durrësit. A. A

vidhin lokale dhe dyqane

Vlorë, kapet një bandë hajdutësh, kryen mbi 20 vjedhje

VloRE- Një grup kriminal, autor i dhjetëra vjedhjeve dhe grabitjeve të armatosura, u vu në pranga nga policia e Vlorës ditën e dielë. Sipas komunikatës zyrtare, të arrestuarit janë përgjegjës për vjedhje nën kërcënimin e armëve të disa banesave, lokaleve dhe automjeteve. Aktualisht, emrat e të arrestuarve nuk bëhen të ditur për arsye hetimi. Përmes këtyre arrestimeve, policia ka arritur të zbardhë të paktën 20 ngjarje të tjera kriminale, të pohuara nga të dyshuarit gjatë marrjes në pyetje. Mësohet se po punohet për të arrestuar pjesëtarë të tjerë të mundshëm të këtij grupi kriminal.

Policia: mendohet të jetë aksidentale

Vrasja e çobanit, arrestohet 16-vjeçari si autor

tEpElENE- Policia e Tepelenës njoftoi se një 16-vjeçar nga Levani, u arrestua për vrasje, ngjarje kjo e ndodhur 24 orë më parë në fshatin e tij të lindjes, ndërsa ka bllokuar në cilësinë e provës materiale armën e krimit (çifte). “H. Çela, 16 vjeç, u arrestua në orët ekstreme të mëngjesit të ditës së sotme, pas 12 orë hetimesh”, thuhet në komunikatën e poli-cisë. I njëjti burim tha se vrasja ka ndodhur aksidentalisht, në kullotat e fshatit Levan. Policia tha se viktima Bilbil Çjapi, 50 vjeç, çoban, kishte marrë në trup dy saçme, një në krahun e majtë dhe një në zemër. Autori mësohet se është i biri i pronarit të bagëtive dhe po shoqëronte viktimën, ndërsa kishte me vete dhe çiften të marrë me leje nga i ati. Në një moment ai ka shkrehur pa dashje armën duke lënë të vdekur 50-vjeçarin Bilbil Çapi. “Adoleshenti pas krimit kishte fshehur armën e zjarrit, tashmë e bllokuar nga policia si provë materi-ale”, saktësoi policia. t. Skuqi

DuRRES- Kontrollet e vazh-dueshme të shtretërve të lu-menjve lidhur me shfrytëzimin e materialeve inerte nga sub-jekte të ndryshme ka shman-gur shfrytëzimet pa kriter. Vetëm në lumin Erzen dhe në grykëderdhjen e Ishmit janë evidentuar gjatë kontrolleve të muajit janar nga Prefektu-ra 57 aktivitete një pjesë e të cilëve të palicencuar. Në sajë të një plani të detajuar vitin e kaluar kaloi nën sitë i gjithë shtrati i lumit Erzen që është edhe lumi me më shumë im-piante e stabilimente të in-erteve. Janë gjobitur 38 sub-jekte me shuma që shkojnë nga 500 mijë lekë deri në 2 milionë lekë gjatë këtij ins-pektimi në terren. Inspektorë të ujërave dhe pyjeve, si dhe punonjës të departamentit të tokës kanë inventarizuar vatrat e nxehta, të cilat janë rrezikuar nga ekskavatorë e lavatriçe. Gërmimi e transpor-timi i këtyre materialeve in-erte ka ndikuar edhe në devi-jimin e shtratit të lumit Erzen,

Shfrytëzimi Pa Kriter Ka devijuar rrjedhjen duKe PriShur StruKturën e toKëS

Asnjë linjë përpunimi inertesh në lumin ErzenNdërhyhet me mbjellje pemësh për të rehabilituar zonën

ndërsa ka prishur strukturën e tokës në dhjetëra ha sipër-faqe, si dhe ka pakësuar tokën arë apo tokën truall. Për shkelje në këtë drejtim gjatë aksioneve janë gjobi-tur me 2 milionë lekë katër subjekte përpunimi inertesh në lumen Shkumbin dhe 13 të tjera në Erzen. Pikat e shfrytë-zimit të inerteve në lumin Er-

zen janë bërë disa herë objekt investigimi edhe për shkak se ka pasur ankesa të shumta lid-hur me dëmtimin e shtretërve. Ministria e Mjedisit ka një hartë të plotë me pikat problematike në të cilat nuk lejohet vendosja e impianteve dhe as grumbul-limi i materialit. Në Prefekturë deklaruan se “pas këtij aksioni është përmirësuar dukshëm

situata në shkallë qarku, por po vazhdohet me masat lig-jore”. Shumë biznese të këtij lloji kanë pushuar tërësisht ak-tivitetin, ndërkohë që të tjerë janë detyruar të plotësojnë standardet dhe të pajisen me të gjitha lejet e shfrytëzimit së bashku me hartën e gërmimet e të depozitimit të inerteve. Er-zeni ka sasi të konsideruar in-ertesh nisur edhe nga fakti se lumi shtrihet përgjatë një relievi të butë. Inspektorët e qarkut dhe ata të bashkisë së bashku me mjedisin e tatimorët po mba-jnë nën kontroll të gjithë shtratin e lumit Erzen deri në grykëderd-hje në Ishëm. Sipas informa-cioneve zyrtare mësohet se në disa vatra ku edhe dëmi ka qenë relativisht i madh ka ndodhur rehabilitimi i plotë. Kështu janë mbjellë qindra pemë për të ris-jellë në gjendje të mëparshme mjedisin në vatrat e dëmtu-ara, ndërsa njësive të qever-isjes vendore u është kërkuar të përgatisin projekte dhe t’i financojnë ato për të rehabil-ituar zonën e dëmtuar. A. Ajazi

feim jaShellari: urdhri nga mb, S’bëhet fjalë Për varreza

kreu i trebinjës: Së shpejti nisin zhvarrimet e ushtarëve grekë

një kërkesë për gërmime, kemi dhënë pëlqimin, për momentin pala greke nuk ka ardhur tek ne që të nisë gërmimet. Kur të bëhen gërmimet nga grekët ata do mbikëqyren nga minis-tria dhe komuna jonë”, thotë Jashallari. Mësohet se gërmime për zhvarrimin e ushtarëve grekë do të kryhen edhe në qendër të Korcës pikërisht pranë pazarit të vjetër. Sipas të dhënave, Greqia ka kërkuar

lejë për të kryer gërmime në tre vende të ndryshme në qytetin e Korçës, por që au-toritetet vendore duket se do të lejojnë gërmime vetëm në afërsi të tregut.

Reagimi Edhe pse gërmimet nuk

kanë nisur ende në zonat e përcaktuara në bazë të mar-rëveshjes, kreu i AK, shprehet se “Nuk do të lejojmë këtë

paradoks”. Ai kërkon më tej, publikimin

e marrëveshjes së plotë për kërkimin, zhvarrimin, identi-fikimin dhe varrimin e ushtarëve grekë të rënë në luftë në Sh-qipëri gjatë luftës italo-greke në vitin 1940-1941. “Sot qeve-ria kontrollohet nga grekët. Van-gjel Dule njeherë ikën majtas e njëherë djathtas. Misioni i tij është të krijojë koalicione trad-htarësh”, thotë Spahiu më tej.


« AktuAlitEt

ledia lleShi

ElBASAN- Ndërkohë që procesi i kalimit të pronësisë, kompensimit dhe dhënies së lejeve të legalizimit është në vazhdim, Agjencia e Legalizi-mit Elbasan 1 është përballur me kërkesa të vazhdueshme të qytetarëve për të legali-zuar ato objekte, të cilat janë nën 100 metra pranë rrugëve nacionale, por edhe për ato objekte sipërfaqja apo volumi kanë ndryshuar.

Legalizimet Drejtoresha e kësaj agjen-

cie, Mimoza Trimi, thotë se ka shumë problematika, të cilat kërkojnë ndryshime ligjore dhe nuk mund të trajtohen. “Ne hasim disa lloj problema-tikash ndër të cilat konsta-tojmë shtesa në volumet e vetëdeklaruara për të cilat nuk mund të vazhdojë pro-cesi i legalizimit duke u për-jashtuar në këtë fazë. Ndër-kohë nga procesi aktualisht përjashtohen edhe objektet që ndodhen jashtë vijave të verdha nën 100 m larg rrugëve nacionale. Këto ob-jekte pengohen nga ana ligjore ka edhe një interes për objek-tet që janë ndërtuar pa leje, por që nuk janë vetëdeklaruar në kohë”. Ajo thotë se janë me dhjetëra kërkesat e tilla, por që tani për tani nuk mund të tra-jtohen. Po kështu ka një rritje të interesit të qytetarëve, por ajo nuk është në nivelin që do të duhej për të përmbyllur këtë proces. Sipas Trimit, pa-ralelisht është përgatitur edhe materiali për kompensimin e pronave. Kështu për objektet e ndërtuara në troje në pronësi të të tretëve janë kompensuar 156 mijë m2. Pas hyrjes në sis-tem të dy zonave kadastrale vazhdon puna për kalimin e pronësisë. Njoftimi bëhet me

DuRRES- Hekurudha shqiptare do të kërkojë transferimin e disa linjave të ten-sionit të lartë, të cilat shtrihen përgjatë linjës hekurudhore. Çështja është cilësuar problematike kryesisht në afërsi të zonave urbane dhe përgjatë bregdetit- deklaroi për “Metropol” drejtori Zamir Ramadani . Sipas tij, “dhjetëra biznese, komplekse turistike dhe linja prodhimi kanë shtrirë linjat e korrentit thuajse paralelisht me linjën hekurudhore”. Shinat në jo pak raste shkojnë fare pranë telave të tensionit të lartë aq sa lehtësisht një dorë e nxjerrë në dritaren e vagonit të trenit mund ta prekë korrentin. Madje një veprim i tillë që mund të bëhet edhe rastësisht pa i shkuar në mendje udhëtarit se rrezikon të ndeshet me linjën e korrentit mund ta vërejë edhe pa qenë nevoja e shtrirjes së dorës. Nga

ana e tij drejtori Infrastrukturës pranë HSH zoti Edmond Dobi tha se “ditët e fundit kemi informacione të detajuara dhe pritet që shumë shpejt të bëhet objekt i një relacioni në Ministrinë e Transporteve, bi-zneset kryesisht në zonën turistike kanë vendosur linja të reja duke mos marrë në konsideratë vijën e kuqe, kanë shtrirë shtyllat dhe kanë vendosur edhe trans-formatorë të energjisë në anë të shinave fare pranë trasesë”. Në disa vende këta transformatorë të energjisë elektrike gjenden mbi traversat e drurit apo të be-tonit. Linja të tilla nuk janë të miratuara nga byroja e projektimit dhe specialistët e infrastrukturës në Hekurudhën shqiptare. Në linjën Durrës-Rrogozhinë, në vendin e quajtur Shkëmbi i Kavajës dhe Mali i Robit, kjo linjë shkon thuajse ngjitur me

trasenë e hekurudhës. Në ditë me erë të fortë në anë të detit linjat ka ndodhur të përplasen me pemë të mbjellë në anë të skarpatës së hekurudhës, ndërsa rreziko-jnë të bien në kontakt edhe me ndonjë vagon udhëtarësh apo mallrash të trenit të punës. Drejtoria ka dërguar fillimisht në komuna e bashki, të cilat kanë në territoret e tyre linjë hekurudhore, shkresë për të bashkëpunuar në drejtim të çlirimit të lin-jave nga shtyllat e tensionit të lartë, ashtu siç është vepruar edhe për të ndëshkuar ndërtimet dhe mbikalesat e nënkalesat e paligjshme në rrezen e hekurudhës. Një-kohësisht është gati relacioni për KESH në njësinë rajonale dhe atë qendrore në për-pjekje për të shmangur çdo të papritur si pasojë e telave të varur përgjatë linjës ku kalojnë trenat e udhëtarëve. A. A

tani në një libër

Durrësi, qyteti i ndërtuar mbi antikitetin 3 mijë vjeçar

DuRRES- Historianët, arkeologët dhe elita intelektuale ka vendosur të përmbledhin në një libër gjithë vlerat e Dur-rësit 3 mijë vjeçar, dhe jo vetëm në shqip, por edhe në italisht e anglisht. Iniciativa është e klubit të intelektualëve dhe shkrimtarëve, të cilët të mbledhur këto ditë, vendosën që botimi i këtij libri voluminoz me afro 1500 faqe, do bëhet bazuar mbi zbulimet arkeologjike, faktet dhe literaturën që gjendet në arkiva, duke synuar t’u lenë brezave një copëz nga qytetëri-mi iliro-romak i Durrësit në shekuj. Si procedure e parë është csaktuar ngritja e grupit të punës, në të cilin bëjnë pjesë historianët dhe arkeologët më të njohur të qytetit, dhe grumbullimi i materialeve dhe fakteve të rralla që deri tani nuk e kanë parë dritën e botimit. Arkeologu i njohur Afrim Hoti, historianët Sali Hidri e Hasan Ulqini, shkrimtari Shpendi Topollaj e Fatos Kullaj, shkrimtari dramaturgu dhe gazetari i njohur Bashkim Hoxha, janë disa prej emrave të njohur që do të jenë pjesë e grupit të punës, veç dhjetëra intelektualëve dhe gazetarëve që do të japin ndihmesën e tyre në atë që do të quhet si “Libri i Durrësit”. Durrësi është qyteti më i vjetër në botë që është ndërtuar mbi lashtësinë 3 mijë vjeçare të një qyteti me të njëjtin emër (Dyrrah) që ka qenë qendra më e rëndësishme tregtare e rajonit në kontinentin e vjetër. Si një trashëgimi me vlera të çmuara, zbulimet arkeologjike në Durrës janë dëshmi e historisë 3-mijë vjeçare e qytetit antik. Duke mos i ndarë nga vlerat që kanë zbulimet, mozaikët e Durrësit janë bërë objekte të studimeve shkencore arke-ologjike, në dhjetëra konferenca shkencore ndërkombë-tare. Mozaikët kanë nisur të zbulohen para një shekulli, si “Bukuroshja e Durrësit” me sipërfaqe rreth 15 metra katrorë, krijuar nga mjeshtrit ilirë në shekullin e 4-3-të para erës sonë, e cila u zbulua rastësisht nga një arkeolog-oficer austriak gjatë Luftës së Parë Botërore. Fari, amfiteatri, banjot termale, apo edhe së fundi parqet nënujore, përbëj-në vetëm pak nga vlerat e zbuluara deri sot nga nëntoka e Durrësit. Mozaiku që tashmë njihet në botën shkencore me emrin “Bukuroshja e Durrësit” qëndroi i mbuluar nga dherat e transheve të luftës, në bodrumin e njërës prej banesave të qendrës së qytetit, vetëm 150 metra larg pal-latit të kulturës, për t’u rihapur në vitin 1959 nga veterani i arkeologjisë Vangjel Toçi. Një nga qytetet më të vjetër të Shqipërisë, i njohur si vendbanim ilir i fisit Taulant, Durrësi ka dëshmuar jetën e tij që në prehistori, bazuar në gjetjet arkeologjike dhe dëshmive të autorëve antikë. Ai ka mbijetuar në shekuj deri në ditët e sotme, si qendër e rëndësishme portuale, administrative, kishtare, ekonomike, tregtare, politike, në shekuj, ka qenë i pranishëm në his-torinë e Pellgut të Mesdheut, veçanërisht në Adriatik. Në libër do të përfshihen muzetë dhe objektet e monumentet e vizitueshme, dhe qyteti me rrethinat që pasqyrojnë vlerat historike, arkeologjike, etnografike, e natyrore. A. Ajazi

i kaloi në administrim ortodoksisë

kisha e Shelcanit rrezikohet nga lagështira, kërcënohen afresket e onufrit

ElBASAN- Kisha e Shën Kollit në Shelcan me afresket e Onufrit rrezikohet nga lagështira për shkak dëmtimit në pjesën e çatisë. Kjo kishë tashmë i ka kaluar në administrim Ortodoksisë shqiptare dhe administrohet nga prifti i zonës. Edhe pse një monument kulture, ministria ka vendosur t’ia kalojë administrimin që kjo kishë të mos përfundojë si kisha e Valëshit. Megjithëse lagështira ka bërë punën e vet dhe nëse nuk ndërhyhet atëherë pasojat nga atmosfera do të jenë edhe më të mëdha. Një dëmtim i tillë nga shiu shkatërron në mënyrë të pariparueshme ikonat që vijnë nga shekulli i XVI-të. E megjithatë vizitori gjen në këto ikona të pikturuar nën maskë shenjtorësh, banorë të tre-vave të Shpatit, çka duket në gjallërinë dhe sytë shprehës të të pikturuarve, me të kuqen karakteristike të Onufrit. Kishës së Shën Kollit i janë bërë disa riparime, nga të cilat më kryesorja në vitin 1988 ku u riparuan gunga dhe hajati, por mbeti pa u prekur kambanorja, ndërsa u bënë dhe kanalizimet dhe rrethimi i plotë i objektit me rëndësi jo vetëm fetare, që krijuan një farë mbrojtje. l. lleshi

rreziKu Potencial, udhëtarët mund t’i PreKin duKe zgjatur duart

Durrës, shtyllat e tensionit paralel me shinat e trenitHSH-s kërkon devijimin, linjat u shtruan nga bizneset

aluizni, S’Përfitojnë dhe ndërtimet 100 metra larg rrugëve nacionale

legalizimet, përjashtim objekteve që ndryshuan volumin

qafë Kërraba e pakalueshme

Elbasan, reshjet e dëboës bllokojnë disa komuna

ELBASAN- Reshjet e dëborës kanë pushtuar thuajse të gjithë qarkun e Elbasanit qysh në orët e para të mëngjesit. Qafë Kër-raba ka qenë e bllokuar dhe policia ka devijuar autom-jetet në drejtim të Durrësit. Ndërsa Qafë Thana ka qenë e kalueshme me zinxhirë. Gjatë ditës qarkullimi është përmirësuar ndjeshëm në të dy këto segmente si pasojë e masave të marra duke i pastruar me borëpastruese dhe duke hedhur vazhdimisht

kripë e skorie. Rruga Librazhd-Peshkopi është e bllokuar për shkak të trashësisë së dëborës. Po ashtu edhe rruga që lidh Gramshin me Korcën. Po punohet për zhbllokimin e këtyre akseve rrugore. Gjendja paraqitet problematike në disa fshatra të thellë malorë si në Qarrishtë të komunës Qendër, Stëblevë, Stravaj, Polis, Sopot në Librazhd, Kukër, Poroçan e Skëndërbegas në Gramsh, Labinot Mal dhe Zavalinë në Elbasan. Drejtoria e Mirëmbajtjes së Rrugëve

rurale në bashkëpunim me pushtetin vendor po punojnë për zhbllokimin e gjendjes. Megjithëse disa zona të thella e kanë të pa mundur për t’u lidhur me qendrat e komunave dhe ato adminis-trative, ende nuk bëhet fjalë për situatë emergjente. Në disa fshatra është konstatuar dhe ndërprerje e energjisë elektrike për shkak të këputjes së përcjellësve, mbingarkesës dhe shembjes së shtyllave. Nga KESH e CEZ po punohet për riparimin në kohë të këtyre anomalive. Kështu mësohet se dy fshatra në komunën Pishaj të rrethit të Gramshit janë pa energji qysh nga dita e djeshme dhe dyshohet si shkak djegia e transformatorit. l. lleshi

postë, por edhe botimit on-line të emrave të qytetarëve. Është vënë re rritja e interesit gjatë muajit dhjetor, por kjo nuk është vazhduar nga ana e qytetarëve duke vonuar

procesin. Po kështu sipas drejtueses së Agjencisë Elba-san 1 ka një interes të madh për objektet që janë ndër-tuar pa leje, por që nuk janë vetëdeklaruar në kohë për një

proces të dytë vetëdeklarimi. Në qarkun e Elbasanit janë hartuar dosjet për 18 e 865 dosje të ndërtime informate nga të cilat është kaluar pro-nësia për mbi 8 mijë dosje.


»opinion

pas shpalljes të vendimit të gjykatës së Tiranës për pafajësinë e ish-komandantit të Gardës së Republikës Ndrea Prendi dhe ish-gardistit Agim Llupo për procesin e bujshëm të 21 janarit, lid-ershipi socialist inkurajoi familjarët e katër vikti-mave të deklarohen për vetëgjyqësi. Duke bërë edhe prokurorin, edhe gjykatësin, njësoj si etërit e tij shpirtëror në kohën e diktaturës komuniste,

kreu i PS-së deklaroi se “familjet e 4 dëshmorëve të 21 janarit nuk duhet ta vuajnë përfundimin e një gjyqi që në të vërtetë ende nuk ka filluar”. Me këtë deklaratë njeriu që i bëri kurban katër viktimat e protestës së tij të dhunshme të 21 janarit 2011 nuk bën gjë tjetër veçse inkurajon familjarët e viktimave drejt vetëgjyqësisë. Ndonëse gjykata e Tiranës ka argumentuar se nuk qëndron aku-za e prokurorisë për vrasje në rrethana cilësuese për 4 demon-struesit, lidershipi opozitar, i vetmi që komenton vendime të institucioneve të pavarura, i futi thonjtë në fyt sistemit të drejtë-sisë. Ndonëse edhe pas 40 seancave gjyqësore dhe mbi dy vjet që nga dita e ngjarjes, organi i akuzës nuk arriti të provojë apo të sjellë dëshmi se të pandehurit Ndrea Prendi dhe Agim Llupo janë autorë të vrasjes së demonstruesve Faik Myrtaj, Hekuran Deda dhe Ziver Veizi, ai që i çoi ata drejt vdekjes për pushtetin e tij të pamerituar po manipulon sërish të afërmit e këtyre viktimave me deklarata të papërgjegjshme se “pas 23 qer-shorit do të nisë një proces publik për kreun e PD-së”. Madje edhe më keq: ai nxit vetëgjyqës-inë duke deklaruar se “21 janari është nga ato ngjarje që nuk harrohen pa u gjykuar drejtë-sisht dhe nuk mbyllen me gjykim të padrejtë”. Njësoj si para 21 janarit 2011, kur deklaronte se nuk mbante përgjegjësi nëse protesta e or-ganizuar prej tij mund të degradonte e të dilte jashtë kontrollit (siç i doli kur u sulmua Kry-eministria me gurë e dinamit), edhe pas këtij vendimi të gjyqësorit shqiptar Edi Rama bën të papërgjegjshmin para ligjit.

Pa asnjë mëdyshje, treshja e gjyqtarëve që vendosi shpalljen të pafajshëm të ish-komandantit të Gardës së Republikës Ndrea Prendi dhe ish-gardistit Agim Llupo dëshmoi

se njeh mirë doktrinën e precedentit gjyqësor në kontinent, nga e cila nuk ka bërë përjashtim as sistemi i së drejtës në Shqipëri. Rasti i 21 janarit është i ngjashëm me rastin e Gjenovës në Itali të zhvilluar në vitin 2001, ku si pasojë e përplasjes mes karabi-nierëve dhe demonstruesve antiglobalistë u vra njëri prej tyre. Procesi u mbyll me shpalljen të pafajshëm të karabinierit nën akuzë jo vetëm nga drejtësia italiane, por dhe Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut në Strasburg, një precendet ky që legjiti-mon tërësisht vendimin e gjykatës së Tiranës në rastin e gjykimit të 21 janarit. Kjo edhe për faktin se ekzistenca dhe aplikimi i precedentit gjyqësor (si burim i së drejtës) në rendin tonë juridik nënkupton detyrimin e gjykatave më të ulëta ndaj precedentit (në rastin konkret vendimi i Gjykata Europiane të të Drejtave të Njeriut në Strasburg për pafajësinë efektivit të policisë që kishte vrarë shtetasin Karlo Xhuliani gjatë një proteste të dhunshme kundër takimit të “G-8”-s në Gjenovë më 2001). Gjatë procesit gjyqësor ndaj ish-funksionarëve të lartë të gardës së Republikës së Shqipërisë avokati Gjokutaj ka përforcuar analogjinë mes dy rasteve, duke theksuar se ngjarja në Shqipëri ishte edhe më e rëndë nga pikëpamja e vendit ku ajo u zhvillua. Ndërkohë trupi gjykues është mbështetur fort në faktin se vendimet e Gjykatës Europiane të të Drejtave të Njeriut në Strasburg luajnë rolin e precedentit detyrues për gjykatat më të ulëta në zgjidhjen e

çështjeve analoge. Kjo përkthehet në forcimin e pavarësisë së pushtetit gjyqësor, barazinë e individit përpara ligjit (precedentit), sigurinë juridike dhe eliminimin e çdo forme të ndërhyrjeve ndaj pushtetit gjyqësor si dhe rritje të profesionalizmit të gjyqtarëve - elemente këto bazë për shtetin e së drejtës.

Sistemi ligjor shqiptar, duke qenë pjesë e formacionit të së drejtës kontinentale, e cila karakterizohet nga kodifikimi i së drejtës dhe gjyqtari si zbulues e deklarues i saj tradicionalisht i ka kushtuar një vend modest jurisprudencës në hierarkinë e buri-meve të së drejtës. Tashmë është fakt se roli i jurisprudencës në përgjithësi dhe i precedentit në veçanti është rritur aq shumë, sa mund të themi pa hezitim dhe me argumente shkencorë se jemi në kohën dhe epokën e precedentëve. Kjo u provua më së miri edhe në këtë rast, ku vendimi i dhënë nga gjyqtari Besnik Hoxha për shpalljen të pafajshëm të ish-komandantit të Gardës së Republikës Ndrea Prendi dhe ish-gardistit Agim Llupo është sinjal i qartë i mosndikimit të drejtësisë shqiptare nga politika e kriminalizuar. Drejtësia triumfoi kështu përballë presioneve dhe shantazheve të hapura të lidershipit opozitar për të penalizuar me çdo kusht ata që mbrojtën institucionet e shtetit më 21 janar 2011 nga elementë të inkriminuar të përfshirë në një protestë të dhunshme dhe për t’i nxjerrë ata të larë nga përgjegjësia për viktimizimin e katër të pafajshmëve.

Gjithsesi, çështja mbetet e hapur sa kohë Prokuroria e Përgjithshme ka deklaruar ape-limin e saj në Gjykatën e Apelit. Lidershipi opozitar qoftë dhe nga ky vendim i institu-cionit të akuzës duhet të tërhiqet nga strat-egjia e nxitjes së tensioneve mes palëve dhe inkurajimit të vetëgjyqësisë. Organizatorët e sulmit të dhunshëm ndaj Kryeministrisë më 21 janar 2011 nuk mund t’i shpëtojnë ndëshkimit ligjor, gjë që e kërkojnë jo vetëm shqiptarët, por dhe përfaqësuesit e institu-cioneve ndërkombëtare që asistojnë këtë proces të bujshëm. Ndërkohë me sulmin e paprinciptë ndaj gjyqtarëve, që përfaqëso-jnë një institucion të pavarur, Edi Rama dhe mbështetësit e tij përbëjnë një kërcënim se-rioz për të ardhmen e drejtësisë shqiptare.

Zgjedhjet e lira janë të lidhura ngushtë me detyrimin dhe përkushtimin e institucioneve shtetërore për garantimin e kushteve dhe atmosferës së për-shtatshme për të shprehur lirisht vullnetin e vo-tuesve. Më 7 shkurt 2013, për herë të parë në Republikën e Kosovës, përmes manifestimeve të ndryshme Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) shënoi Ditën Botërore të Zgjedhjeve. Ne shprehëm

dëshirën dhe aspiratën tonë kohezive të vullnetit që të vazhdo-jmë me efikasitet të ndërtojmë demokracinë përmes parimeve të fuqishme të saj, të vazhdojmë t’u përkushtohemi aspiratës sonë për t’iu bashkuar familjes së madhe të popujve dhe vendeve ev-ropiane, së cilës i takojmë.

Pse e shënuam këtë ditë? Në vitin 2005 ekspertët e zgjed-hjeve nga e gjithë bota morën pjesë në konferencën globale me zyrtarët e zgjedhjeve në Hungari. Nëpërmjet kësaj konference ata dërguan një mesazh të rëndësishëm lidhur me nevojën jetike për të forcuar procesin e zhvillimit demokratik në të gjithë botën. Nga ky vit pjesëmarrësit kanë nisur një iniciativë për ta mbajtur Ditën Ndërkombëtare të Zgjedhjeve të enjten e parë të shkurtit të çdo viti. E enjtja e parë e shkurtit është propozuar si datë fes-tive sepse shumica e marrëveshjeve ndërkombëtare në fushën e zgjedhjeve janë nënshkruar këtë ditë ose rreth kësaj dite.

Organizatorët në Ditën Botërore të Zgjedhjeve organizojnë seminare, diskutime dhe tryeza të rrumbullakëta për rëndësinë

e zgjedhjeve demokratike. Ata gjithashtu përqendrojnë vëmend-jen e tyre në historinë e zgjedhjeve, në kulturën demokratike dhe në sfidat e organizimit të zgjedhjeve të besueshme e trans-parente. Një nga qëllimet kryesore të kësaj dite është informimi i opinionit publik dhe shprehja e përkushtimit të institucioneve tona për organizimin e zgjedhjeve, për arritjet e reja, për sfidat lidhur me proceset zgjedhore, si dhe për rëndësinë e pjesëmarrjes së qytetarëve në zgjedhje. Zgjedhjet e lira, të drejtpërdrejta, të barabarta, të fshehta dhe të përgjithshme paraqesin parimet dhe atributet kryesore të demokracisë përfaqësuese. Zgjedhjet e lira janë të lidhura ngushtë me detyrimin dhe përkushtimin e institu-cioneve shtetërore për garantimin e kushteve dhe atmosferës së përshtatshme për të shprehur lirisht vullnetin e votuesve.

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve i Republikës së Kosovës pas shumë proceseve zgjedhore ka arritur të sprovohet dhe të rrisë kapacitetet dhe aftësitë për të menaxhuar dhe admin-istruar zgjedhjet me kompetencë dhe me efikasitet. Arritjet e deritashme të KQZ-së janë praktike. Në kuadër të përmirësimit të listës së votuesve Komisioni Qendror i Zgjedhjeve së bashku me Ministrinë e Punëve të Brendshme kanë themeluar grupet pune me qëllim përmirësimin e listës së votuesve. Në kuadër të projektit për përmirësimin e listës së votuesve Komisioni Qen-dror i Zgjedhjeve ka organizuar një konferencë për lançimin e fushatës informuese në kuadër të projektit. Në këtë konference janë prezantuar temat që kanë të bëjnë me listën e votuesve,

si: “Lista e votuesve në Kosovë - përparësitë dhe mangësitë”, “Regjistrimi civil në Kosovë - sfidat dhe mundësitë, zgjidhjet për të ardhmen” dhe “Sistemi i adresave në Kosovë dhe përfitimet e Kosovës”. Gjithashtu në kuadër të përmirësimit të procesit zgjedhor KQZ-ja në zgjedhjet e jashtëzakonshme për kryetar ko-mune në Ferizaj ka lançuar projektin-pilot “K-Vote” për shpalljen live të rezultateve preliminare në kohë reale.

Sot jemi përpara shumë detyrave dhe planeve, përmes të cilave po ecim në drejtim të ngritjes së cilësisë në punë, të profesionalizimit, rritjes së transparencës, përmirësimit të teknologjisë informative etj. Proceset zgjedhore të drejta, të lira, të ndershme dhe të besueshme shërbejnë për institucionalizi-min e demokracisë dhe ndikojnë për të fituar besimin e popullit. Zgjedhjet e lira dhe të ndershme i japin çdo shoqërie moderne legjitimitetin themelor demokratik.

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve i Republikës së Kosovës është dhe do të jetë i përgatitur në çdo kohë që të organizojë zgjedhje të lira, të ndershme dhe të besueshme. S’ka dyshim se investimi për mbajtjen e zgjedhjeve të lira dhe demokra-tike është edhe një investim për stabilitetin politik dhe paqen politiko-sociale të vendit. Për më tepër, organizmi dhe mbajtja e zgjedhjeve të lira është edhe pjesë e kritereve dhe e kushteve në kuadër të procesit të integrimeve europiane dhe kuptohet edhe të standardeve të zgjedhjeve.

*Kryetare e KQZ-së në Prishtinë

Inkurajimi i vetëgjyqësisë

Institucionalizimi i demokracisë

Nga Halil RaMa

Nga Valdete daKa*


« Zodiak

horoskopijavordashi

Do bënit mirë të shmangnit çdo lloj përballje-je me partnerin gjatë kësaj jave. Ambienti mund të elektrizohet së tepërmi dhe do futeni në një rrugë pa dalje. Për beqarët do ketë ndryshime në horizont. Nuk do keni për çfarë të merakoseni sepse gjërat do shkojnë më së miri. Financat do jenë mjaft delikate për shkak të shpenzimeve aspak të menduara që do kryeni. Kujdes! Për sa i përket shëndetit, jo vetëm që nuk priten prob-leme, por energjia dhe optimizmi do mbizotëro-jnë gjatë gjithë kohës. Në punë do ndërtoni pak nga pak udhën drejt suksesit. Projektet që keni nisur do ecin ashtu si duhet. Në familje mos u tregoni autoritarë sepse do keni debate.

demiMë në fund do i zgjidhni problemet e mëdha që

ju kishin dalë në çift. Secili do japë ndihmën e tij dhe bashkëpunimi do forcohet më tepër. Beqarët do kenë disa takimi të cilat nuk duhet t’i marrin me shaka. Ka gjasa që falë tyre jeta t’ju ndryshojë njëherë e përgjithmonë. Në planin financiar merrni masa dhe menaxhojini me kujdes të ardhurat nëse nuk doni të keni tronditje. Shëndeti do jetë i mirë pavarësisht ndonjë shqetësimi të vogël nervor. Këshilla e yjeve është të flini më tepër. Nëse në punë i manovroni mirë gjërat, ka mundësi të arrini qëllimin përfundimtar. Nga ana tjetër në familje do keni disa debate të ashpra me prindërit tuaj.

BinjakëtMirë do ishte të mos e gjykonit ashpër part-

nerin tuaj gjatë kësaj jave. Vërtet ai është i duruar, por gjithçka e ka një kufi. Priten mosmarrëveshje dhe debate të zjarrta. Beqarët do kenë dashuri me shikim të parë. Më në fund as ju nuk do ndiheni më të vetmuar. Në planin financiar mundësitë për ta përmirësuar situatën do jenë të mëdha. Do kryeni transaksione të rëndësishme. Për të pasur shëndet më të mirë, gjeni kohën për t’u çlodhur dhe bëni pak aktivitet fizik. Nëse keni mundësi për yoga, provo-jeni. Në punë nuk do keni vështirësi me projektet që keni nisur, por marrëdhënia me kolegët do acarohet. Jeta familjare do jetë mjaft e qetë.

GaforrjaYjet do ndikojnë së tepërmi në jetën sen-

timentale të çifteve gjatë kësaj jave dhe do ua prishin harmoninë. Do ketë keqkuptime të shum-ta dhe mungesë të tolerancës. Çështjet e zemrës nuk do shkojnë mirë as për beqarët. Do ngeleni sërish vetëm këtë periudhë. Financat duan më tepër vëmendje. Nëse tregoheni të pamatur me shpenzimet do përballeni me vështitrësi të shumta. Shëndeti në përgjithësi nuk do jetë prob-lematik, por shqetësimet e vogla nuk do mungo-jnë. Herë pas here do keni dhimbje koke. Në punë mos hezitoni të mbroni të drejtat tuaja kur men-doni se keni të drejtë. Vetëm kështu do t’ja dilni mbanë. Familjarët do kërkojnë ndihmën tuaj.

luaniGjatë kësaj jave mezi do e duroni rutinën e

jetës në çift. Kujdes, kjo nuk do të thotë që për këtë arsye të hidhni hapa të gabuara apo të shikoni dikë tjetër. Të gjithë kalojnë periudha të zymta, por gjithçka kalon me kohën. Disa beqarë do e gjejnë shpirtin e tyre binjak, ndërsa disa të tjerë do presin më kot. Në planin financiar duhet të bëni përpjekje të mëdha për të ruajtur qëndrueshmërinë. Shpenzimet duhet të jenë të matura. Shëndeti jo vetëm që nuk do jetë i keq, por do jeni edhe plot energji, dinamizëm dhe forcë. Jupiteri do jetë planeti më pozitiv për sektorin profesional. Ka mundësi të merrni përg-jigjen që prisni dhe të hidhni hapa galopante. Dikush do ju japë një mbështetje të madhe. Në familje bëni kujdes me sjelljen despotike.

VirgjëreshaKlima yjore do jetë e mirë gjatë kësaj jave

për të dashuruarit, megjithatë mos e gënjeni partnerin për asnjë detaj sepse këtë ai nuk do e duronte dot. Beqarët do përballen me zgjedhje të vështira. Merrni gjithë kohën e duhur për t’u menduar. Në planin financiar do jeni shumë të zotët dhe do keni goxha përmirësime. Edhe pse shëndeti nuk do jetë ashtu si e mendonit, mos e humbni kurajën. Mundohuni të merrni sa më tepër vitamina dhe proteina dhe bëni kujdes me gjumin. Jeta profesionale do shkojë më së miri për të gjithë, në çdo fushë. Shfrytëzojini ditët! Jeta familjare do jetë më e bukur dhe e mbushur me emocione.

peshorjaFalë influencës jo shumë pozitive të Neptu-

nit, do mendoni sikur keni një rival në dashuri dhe do e mbani gjithë kohës pas vetes part-nerin. Mos e teproni nëse nuk doni që ai të mër-zitet. Beqarët duhet t’i pranojnë ftesat që do ju bëhen, por për të bërë premtime nuk duhet të nxitohen. Në planin financiar çdo gjë do shkojë më së miri dhe do kryeni transaksione të rëndë-sishme. Për sa i përket shëndetit, nuk do keni probleme të mëdha, megjithatë nuk do mun-gojnë shqetësimet nga barku apo nga rrugët e frymëmarrjes. Në punë nuk do ia dilni dot vetëm, prandaj mendohuni me kë të krijoni një ekip. Në familje do acaroheni edhe për gjënë më të vogël.

akrepiSë bashku me partnerin do bëni projekte afat-

gjata gjatë kësaj jave. Do ndiheni më mirë pranë njeri tjetrit dhe do kaloni momente të mrekul-lueshme. Beqarët do kenë më shumë nevojë për të pasur dikë pranë dhe do ia arrijë qëllimit me pak përpjekje. Financat nuk do jenë shumë të qëndrueshme, prandaj shmangni marrjen e rrez-iqeve duke ulur shpenzimet. Shëndeti do jetë i mirë ditët e para të javës, por që nga e mërkura mund të keni shqetësime të vogla sidomos me barkun. Në punë do bënit mirë të përqëndro-heshit tek thelbi i gjërave dhe jo tek detajet e vogla. Do humbnit kohë dhe nuk do fitonit asgjë. Në familje do mbizotërojë harmonia.

shigjetariSë bashku me partnerin do kujtoni kohët që

keni kaluar dhe do ndiheni mirë. Do keni mundësi të zgjidhni edhe disa mosmarrëveshje të vogla që keni pasur dhe ta shihni me optimizëm të ardh-men. Per beqarët do fillojë një dashuri pasionante dhe emocionuese. Përgatituni për ndryshime të mëdha. Në planin financiar, nëse vendosni disa rregulla dhe bëni një menaxhim më të mirë të situatës nuk do keni tronditje. Shëndeti do jetë i mirë, kjo mbase ngaqë do merreni pak më tepër me sport. Tregohuni të arsyeshëm edhe me kon-sumimin e yndyrnave dhe sheqerit. Në punë do ua vërtetoni të gjithëve zotësinë. Do këmbëngulni për të arritur diçka dhe do ia arrini qëllimit. Familja do jetë një mbështetje e fortë për gjithçka.

BricjapiGjatë kësaj jave do jeni shumë striktë me atë që

keni në krah dhe nuk do toleroni për asgjë. Kujdes, partnerit mund t’i vijë në majë të hundës dhe mund t’iu braktisë. Beqarët ka shumë mundësi të takohen me persona interesantë dhe që ia vlen të krijojnë një lidhje. Për sa iu përket financave, duhet të tre-goheni të matur me shpenzimet dhe të mos bëni asnjë çmenduri. Nuk do ia dilnit dot në të kundërt dhe do futeshit në borxhe. Shëndeti do jetë më de-likat. Do keni shpesh dhimbje koke dhe në ndonjë nga ditët mund t’iu irritohen sytë. Këshillohuni me mjekun pa qenë vonë. Në punë me shumë gjasa do i arrini të gjitha objektivat që i kishit vënë vetes. Familja nuk do ketë asnjë problem.

ujoriMos e kundërshtoni për gjithçka partnerin tuaj

dhe mos u mburrni gjithë kohës. Do e shndërronit lidhjen në një arenë boksi dhe mund të dilni edhe të humbur. Beqarët duhet të përfitojnë nga kjo periudhë e favorshme për të dalë me disa per-sona që i kanë ftuar. Në planin financiar merrni menjëherë masa që ta rregulloni situatën sepse me kalimin e kohës problemet zmadhohen. Shën-deti do jetë shumë i mirë. Nuk do jeni as nervozë dhe nuk do keni shqetësime. Në punë do jeni shumë të organizuar dhe do e dini mirë çfarë hapash të hidhni për t’ia dalë. Përqendrohuni më tepër tek thelbi i gjërave për të kaluar më pas tek gjërat dytësore. Familja mirë.

peshqitJeta sentimentale nuk do jetë shumë e

kënaqshme gjatë kësaj jave. Do jeni shumë kokë-fortë dhe do kërkoni gjithmonë të dalë e juaja. Mos e teproni nëse nuk doni probleme të mëdha në çift. Beqarët do kenë një takim interesant në ditët e para dhe deri në fund të javës gjërat mund të mar-rin më për mbarë. Financat nuk do jenë të këqija, megjiithatë duhet pasur kujdes me shpenzimet. Shëndeti do jetë i paqëndrueshëm. Mundohuni të mos e teproni me kafen dhe çlodhuni herë pas here. Në punë edhe pse do lodheni pak do arrini atje ku keni dëshiruar gjithmonë. Do ndiheni mirë pas gjithë përpjekjeve të bëra. Familja do kalojë javë të qetë.


»Gossip

botas p e c i a l e

»

»

»

16

14

17

1789-1848, luftërat për liri nisi me Bastijën

Flijime çnjerëzore apo Helena e trojës

Viti 1789 dhe shpresat e humbura

provoni të mendoni një shkencëtar, arkitekt, piktor, poet, shpikës dhe

matematicien të Rilindjes së hershme italiane. Leonardo da Vinci? Jo, Leon Battista Alberti. Dhe tani mendoni për një arkitekt, piktor, skulptor të po të njëjtës epokë. Mikelanx-helo? Jo, Francesco di Giorgio Martini. Dy shembujt – të zgjedhur mes atyre shumë mendjeve shumëplanëshe që kanë jetuar më shumë se 500 vjet më parë – demon-strojnë shumë mirë se si gjenia leonardiane, në shumë drejtime e pakapshme, është në të vërtetë vetëm maja e ajsbergut e një epoke të shen-juar prej lulëzimit të “gjenive shumëformësh”.

Njeriu universalHumanizmi dhe Rilindja,

ishin një shpërthim i pan-dërprerë fishekzjarresh të mendjes, fryt i kontributit të një ushtrie të vërtetë tal-entesh në gjendje të luanin në mënyrë të njëkohshme – dhe me rezultate shpesh të jashtëzakonshëm – në tryezën e lojës së dijeve. Homo univer-salis, i përgatitur në çdo fushë të dijes dhe trashëgimtar i asaj figure që grekët e lashtë e quanin polymathes (“ai që ka mësuar shumë”), nuk lindi rastësisht: ishte pikëmbërritja ideale e një vizioni të botës që, duke aktualizuar fjalët e filozofit grek Pitagora, e shihte njeriun si “njësinë matëse të gjithçkaje”, duke iu kundërvë-në kështu një Mesjete ku gjithçka vërtitej përreth Zotit. Tek “Libri i kurtizanit”, Baldas-sarre Castiglione (1478-1529) shkruante madje një listë rregullash (mes të cilave mësimi i artit të bashkëbised-imit) për të aspiruar për këtë status të privilegjuar.

Gorgio Vasari, artist dhe historian arti që për herë të parë përdori termin Rilindje për kohën e tij. Tek libri i tij “Jetët” ai rimerr teorinë e “ajrit” nga greku Hipokrat, për të shpjeguar atë pranverë të mendjeve me “ajrin”, ose më saktë klimën dhe atmosferën.

Disa shpjegime moderne e gjejnë arsyen tek përhapja më e shpejtë e informacionit favorizuar prej teknikave të shtypit të Gutenberg (1450); të tjerë tek periudha me një qetësi relative politike që pasoi Paqen e Lodit të 1454 mes Milanos dhe Venecias, pas një lufte gjysmëshekullore; të tjerë akoma e gjejnë arsyen tek mendimi laik dhe “lidership”-i i ridimensionuar i Kishës (i futur në krizë prej Lorenzo Vallas, i cili në vitin 1440 demonstroi me instrumentat e filologjisë së sapolindur se Dhurata e Konstantinit, që ishte themeli i supremacisë së Romës ndaj kishave të tjera, ishte në fakt false). Të tjerë e gjenin shp-

Shpërthimi i

gjenisë

jegimin tek zhvillimi i shpejtë i qyteteve italianë.

Megjithatë, po ta vëresh me kujdes, asnjë prej këtyre shpjegimeve nuk është shterues: përndryshe nuk do të kuptohej përse revolucione si kapitalizmi, laicizimi dhe interneti, bashkë me paqen relative, nuk kanë prodhuar në epokën tonë një seri po kaq të spikatur gjenish. Në të vërtetë, shpjegojnë historianët, ishin shkaqe kontribues, por asnjëri i mjaftueshëm për të shpjeguar i vetëm atë lulëzim intelektësh brilantë. Qarkullojnë edhe shkaqe më pak të dukshëm, por ndoshta më vendimtarë. Si për shembull përhapja e projektimit, që u hapi rrugë pro-jekteve të detajuar të pallateve dhe kishave, por edhe maki-nave të jashtëzakonshme për kohën si ato të Leonardos, që megjithatë nuk ishin të vetmet.

Sipas Paolo Aldo Rossi, “gjenialiteti i përhapur” në ‘400 kishte megjithatë edhe një shkak më pak fisnik dhe pothu-ajse të padukshëm: bakterin Yersinia pestis, bartës i epid-emisë së zezë që mes viteve 1347 dhe 1352 solli vdekjen e më shumë se një të tretës së popullsisë së Kontinentit të Vjetër (afro 25 milionë vetë). “Vetëm në Itali llogaritet të kenë vdekur afro 100 mijë artistë dhe intelektualë”, shp-jegon Rossi. “Popullsia e Firenc-es, për shembull, u përgjysmua. Kjo gjë solli në 100 vitet që pasuan një rinovim të madh të punëtorisë në një klimë ndërkëmbimi dhe një lirie më të madhe shprehëse”.

Në këtë terren pjellor u hodh fara e rizbulimit të tek-steve klasikë. Falë eruditëve si toskani Poggio Braçiolini dolën më në fund nga “burgu” i bibliotekave të manastirëve

tekste që konsideroheshin të humbur. U pastruan prej pluhurit, pothuajse 1500 vjet më vonë, teoritë arkitektonike të Vitruvit dhe idetë e Ciceron-it bashkë me ato të filozofëve grekë. Kërkimet financoheshin prej familjeve të të pasurve të rinj, si Medicit. Madje edhe një disfatë, siç ishte rënia e Kostandinopojës në duart e turqve në vitin 1453, u transformua në një shans të artë: falë imigrimit drejt Perëndimit të bizantinëve të ditur, që largoheshin prej otomanëve, mbërritën në Itali veprat e para të përkthyera nga greqishtja.

Rrofshin paganëtNuk bëhej fjalë për thjesht

ripeshkim, apo imitim. “Rik-thimi në klasicitet ishte vetëm pikënisja për të formuluar një gjuhë të re, shprehje të reja artistike, një konceptim të ri të njeriut dhe të natyrës”, shpjegon Rossi. “Mjafton të

mendosh elementë paganë të pranishëm në pikturën e Bot-ticellit, apo rilindjen e matema-tikës të nxitur prej përkthimit të traktateve grekë të epokës aleksandriane. Ishte kjo risia e vërtetë e epokës, më shumë se sa shkenca dhe kultura arabe, studimet astronomikë dhe filozofikë të së cilës qarkullonin tashmë qysh prej Mesjetës.

Një tjetër shenjë ishte eklektizmi: Leonardo dhe të tjerët ishin të interesuar për gjithçka, eksploronin botën duke kërcyer nga një fushë e dijes në tjetrën. Edhe kjo ishte e mundur vetëm në atë moment të veçantë, kur nuk ekzistonte ende shkenca mod-erne, e ndarë në disiplina.

“Ai i rilindjes ishte një mjedis parashkencor. Nga ‘revolucioni’ që shpërtheu në gjashtëqindën prej Keplerit, Galileos, Bacones, Kartezit dhe Njutonit ishin shfaqur vetëm shenjat e para”, sqaron Rossi. “Vetë Leonardo ndonjëherë

është mbivlerësuar si inx-hinier: shumë prej gjetjeve të tij ishin shumë embrionale dhe disa studime të tij (ata të optikës për shemvull) shfaqnin një lloj frike”. Me fjalë të tjera, territori i virgjër ishte shumë i madh dhe si pasojë, eksplorue-si ishte në gjendje të zbulonte shumë, por pa metoda.

Të lirëKthimi (pozitiv) i medaljes

ishte sjellja që nxitej prej një kurioziteti ndaj gjithçkaje, ajo hapje totale që stimulon eksperimentimin në të gjithë drejtimet. Në një figurë si Girolamo Cardano gjejmë për shembull të bashkuar mjekin që përshkruante i pari ethet tifoide, matematicienin që çoi përpara algjebrën dhe inxhinierin. “Shkenca e hiperspecializuar e sotme është e lidhur me rezultate specifikë të tregut, ndërkohë që ajo e asaj kohe ishte e lirë: matematicieni apo astronomi zhvillonin teoritë e tyre pa u interesuar shumë për zbatimin e tyre në praktikë. Në po të njëjtën mënyrë inxhinieri dhe arkitekti kryenin kërkime dhe studime spekulativë, ndonëse e dinin që për të siguruar jetesën duhet të projektonin fortifikime dhe makina lufte”. Klisheja moderne e studiuesit me drejtim unik, ishte shumë larg nga “forma mentis” e shkencëtarëve që ishin shpesh edhe piktorë, shkrimtarë apo poetë, që ishin edhe juristë, si Angelo Poliziano. “Leonardo shkruante përralla dhe Mike-lanxho ka lënë sonete shumë të bukur”, shton Rossi.

Mbërritja e graveI rëndësishëm ishte edhe

kontributi femëror. “Poetesha si Gaspara Stampa në ‘500

dhe, në fundin e Rilindjes, pik-tore si Artemisia Gentileschi vlerësoheshin shumë për dijet e tyre, përveç se për artin që bënin”, vazhdon historiani

Sponsorë të iluminuarEdhe pesë shekuj më parë,

shkenca dhe kultura nuk mund të ecnin shumë përpara pa paranë. Por, në shumë raste, edhe një intelektual i gatshëm që të investonte për kërkime të dijes dhe të bukurës. Dedikimi ndaj një traktati të astronomisë apo zbuku-rimi i qytetit me statuja dhe monumente ishin sigurisht demonstrime të supremacisë dinastike dhe forma propagan-de. Por jo vetëm kaq: zotërin-jtë e Rilindjes duhej të dinin dhe jo vetëm të shfaqeshin. Për këtë arsye, pikërisht Firence u shndërrua në polin më të madh kulturor të kohës: kthesa ndodhi kur Cosimo dhe Lorenzo de Medici mbështetën studimin e teksteve të lashtë sepse donin shumë të lexonin në origjinal.

Edhe oborri ndërroi stil: një grup personash të ditur, që pëlqenin shumë të darkonin së bashku duke dëgjuar Ludovico Ariosto, Torquato Tasson apo Angelo Polizianon, ndërkohë që lexonin pjesë nga veprat e tyre, zunë vendin e shoqëruesve të armatosur në krah të zotërisë-luftëtar. “Kultura ishte shumë më pak e përhapur se sa sot, por mbro-jtësit e saj të privilegjuar ishin përfshirë nga një entuziasëm i pashoq”, shpjegon Rossi.

Edhe Roma dhe ambi-enti fetar duket se pranoi centralitetin e njeriut dhe në fillimet e katërqindës Papa Piu II ishte një humanist i madh, ndërsa shumë pasardhës të tij ishin të dhënë pas arteve. Sig-urisht, pikërisht në atë kohë teoria heliocentrike e Koperni-kut u quajt herezi, por fakti që ishte një njeri fetar nuk e pengoi fra’ Luca Paciolin që të hidhte bazat matematikore të studimeve të tij laikë mbi “seksionin e artë”: përmasat e të bukurës përcaktoheshin me numra, duke marrë si model masat njerëzore. “Imazhi i vetë Leonardos që bredh tinëz netëve nëpër varreza, në kërkim të kufomave për t’i hapur, në kundërshtim me fenë, është një legjendë romantike: Kisha e toleronte këtë praktikë që në vitet 300”, konkludon Rossi.

Pra, ishte mbrojtja prej princërve dhe njerëzve të pushtetshëm faktori vendimtar? Ndoshta. E megjithatë, për Vasarin, shpërthimi i atij bumi ishte, dhe është i thjeshtë dhe më “humanistik”: “Është zakon i natyrës, kur ajo bën një person të shkëlqyer në një profesion të caktuar, nuk e lë të vetëm, por në po të njëjtën kohë, dhe pranë tij, bën edhe një tjetër, për t’i bërë konkurrencë”.


« Bota

ivan Krastev

një gravurë e famshme franceze e vitit 1848, viti kur shtetasit francezë fitu-an të drejtën universale për të votuar,

mishëron më së miri dilemat e demokracive ev-ropiane në lindjen e tyre. Gravura paraqet një punëtor me pushkë në njërën dorë dhe një votë në dorën tjetër. Mesazhi është i qartë: plumba për armiqtë e kombit dhe vota për armiqtë e klasës. Zgjedhjet duhej të ishin instrumenti për përfshirjen dhe për ndërtimin e kombit. Ato integronin punëtorët, duke ndarë pushte-tin me ta. Burri me pushkë në njërën dorë dhe votën në dorën tjetër simbolizonte ardhjen e demokracisë në Francë sepse ai ishte, njëkohë-sisht francez dhe punëtor, një përfaqësues i një kombi dhe një pozicioni social të përftuar në luftën e klasave. Ai e kuptonte që personi që do të qëndronte në krah të tij në barrikada do të ishte gjithashtu një punëtor dhe francez me ide të qartë se cili ishte armiku. Pushka ishte jo vetëm simbol i të drejtave të tij kushtetuese, por ajo ishte edhe provë që qytetari i ri demokra-tik ishte i përgatitur të mbronte edhe atdheun, edhe interesin klasor. Ai e dinte se fuqia e votës së tij varej nga fuqia e zjarrit që kishte arma e tij. Vota ishte një armë shtesë, sepse zgjedhjet ishin një formë e qytetëruar e luftës civile. Ato nuk ishin thjeshtë mekanizëm për të ndryshuar qeveritë. Ishin mjete për të ndrequr botën.

Smartphone i kudondodhur sot mund të mos jetë një pushkë, por ai ka aftësinë të kryejë llo-jin e vet të të qëlluarit. Mund të dokumentojë abuzime të pushtetit dhe t’i bëjë publikë. Mund të lidhë mes tyre dhe t’u japë fuqi njerëzve. Dhe mund të përhapë të vërtetën. Nuk është aspak rastësor fakti që vala e protestave kohët e fundit përkoi me përhapjen e smartphone-ve. Fotografi të pafajshme të postuara në rrjete sociale kanë shkaktuar shumë prej skandaleve të sotëm politikë. Në Kinë, Brother Wristwatch dhe Uncle House janë disa prej viktimave më të fundit të qytetarit me smartphone. Të dy janë zyrtarë të nivelit të ulët, të cilët janë ekspozuar si të dyshuar për korrupsion prej popullit të in-ternetit. Brother Watch është kapur në shumë

fotografi me ora të kushtueshme në dorë, disa prej të cilave kushtojnë më shumë se sa paga e tij vjetore. Uncle House, i cili ishte në krye të një zyre lagjeje në qytetin jugor të Guangzhou, u denoncua si një koleksionist pronash të palu-ajtshme – 22 në total. Qytetarët e pajisur me smartphone i larguan të dy. Në Rusi, legjitim-iteti i Kishës Ortodokse Ruse u dëmtua kur një “blogger” postoi në Facebook një fotografi në të cilën shfaqej patriarku që mbante në dorë një orë shumë të kushtueshme, dhe reputacioni i tij ra edhe më kur rusët mësuan se ekipi i marrëd-hënieve publike të patriarkut kishte manipuluar filmimet për të fshehur këtë fakt nga publiku.

Smartphone mund të shërbejë edhe si de-tektori personal i gënjeshtrave për një qytetar. Një votues, mund të verifikojë në kohë re-ale, përmes këqyrjes së fakteve, ankimet dhe deklaratat e ndryshme që bëjnë politikanët, që nga çështjet politike më jetësore e deri tek an-ektodat personale më të zakonshme. Kur kan-didati republikan për zëvendëspresident, Paul Ryan “nuk e mbajti mirë mend” kohën që kish realizuar maratonën e tij të parë – ai pretendoi se e kish kryer në më pak se tre orë, ndërkohë që i ishin dashur më shumë se katër orë – “ga-bimi” i tij frymëzoi pyetje të menjëhershme mbi besueshmërinë e kandidatit. Nuk është se poli-tikanët nuk munden më që t’i bëjnë njerëzit për budallenj, por tani ata e bëjnë me riskun që në fund të dalin vetë si budallenj. Ndikimi i madh i faqeve të internetit që verifikonin faktet gjatë fushatës së fundit presidenciale është një ilus-trim klasik i pushtetit të smarphone për të zbu-luar të vërtetën – ose të paktën të pretendojë që t’i paraqesë publikut të vërtetën me fakte.

Smartphone u jep gjithashtu mundësinë njerëzve që të flasin e të shprehin pikëpam-jet dhe opinionet e tyre. Ata mund të shprehin në telefon, në email dhe në twitter gjykimet e tyre, pra të kontribuojnë në kohë reale në një bashkëbisedim më të gjerë politik. Secili prej tre debateve mes kandidatëve në zgjedhjet e fundit presidenciale në Amerikë gjeneroi – vetëm gjatë kohëzgjatjes së debatit – më shumë se shtatë milionë mesazhe në tweeter. Jeta mund të mos jetë më e ndriçuar, por ajo të paktën është shumë më argëtuese në epokën e Tweeter-it.

Por ç’është më e rëndësishmja, qytetarët e rinj mund të përdorin smartphone-t e tyre për

të mobilizuar aksionin publik, për t’u kërkuar qytetarëve të tjerë të dalin në rrugë dhe të mbrojnë në mënyrë kolektive interesat e tyre. Pranvera arabe ishte manifestimi i fun-dit i pushtetit të qytetarëve, të armatosur me smartphone, për të rrëzuar tiranë dhe për të bërë histori. Smartphone-t nuk mund të gjymto-jnë apo të vrasin, por ato ua bëjnë më me kosto qeverive që ta bëjnë këtë vetë. Në të njëjtën kohë, pranvera arabe paraqiti edhe limite domethënës të fuqisë së smartphone. Personi me smartphone në dorë nuk e di asnjëherë se kush mund t’i përgjigjet thirrjes së tij për aksion publik. Ai mund të ketë miqtë e tij në Facebook, por i mungon një komunitet i mirëfilltë politik dhe udhëheqësit politikë. Mund të bësh një revolucion me tweeter, por nuk mund të kryesh një tranzicion me tweeter. Sigurisht, rezultoi që partitë politike islamike që u mbështetën në strukturat tradicionale partiake dhe ideologjitë e tyre ishin fitueset e zgjedhjeve post-revolu-cionare në Lindjen e Mesme.

Sot, është personi me smartphone në njërën dorë dhe fletëvotimin e bardhë në dorën tjetër që simbolizon gjendjen e demokracisë. Megjithatë, ai apo ajo nuk është një anëtar i njohshëm i një klase apo grupi etnik të caktuar, dhe vota nuk është më një armë në dispozicion të tij apo të saj. Ne nuk mendojmë në terma bar-rikadash, dhe kemi një ide të paqartë se kush janë “shokët” dhe kush janë armiqtë. Si vota, edhe smartphone janë instrumenta kontrolli, jo instrumenta zgjedhjeje. Frika e votuesit me smartphone në dorë është se njerëzit që ai apo ajo voton do t’u shërbejnë vetëm interesave të tyre personalë. Qytetari me smartphone nuk përballet me zgjedhjet e vështira ideologjike që ndeshnin paraardhësit e tij. Ndërkohë që ekspansioni i zgjedhjeve është rritur në mënyrë radikale gjatë dekadave të fundit, në politikë ka ndodhur e kundërta. Për qytetarin e angazhuar politikisht të së djeshmes, ndryshimi i partisë apo i kampit politik ishte po aq i pamendueshëm sa edhe ndërrimi i fesë. Të zhvendosesh nga e Majta në të Djathtë sot, apo e anasjellta, është po aq e thjeshtë sa të kalosh kufirin mes Francës dhe Gjermanisë – është një hekurudhë e shpejtësisë së lartë, pa kontroll kufitar.

Atëherë, a përfaqëson qytetari me smart-phone pushtetin që kemi shtuar, apo pushtetin që kemi humbur? A duhet të jemi nostalgjikë për rënien e politikës ideologjike, apo të çliru-ar prej barrës së saj? Dhe a mund t’i besojmë smartphone-t si një instrument i ri efektiv për të mbrojtur të drejtat tona?

Transparenca është feja e reA është qytetari me smartphone ai që do

të rikthejë besimin tonë tek demokracia dhe institucionet demokratikë? Unë jam skeptik. Smartphone mund të na bëjë më të lehtë të kontrollojmë politikanët tanë, por besimi i refero-het mirëbesimit tek drejtimi i institucioneve që populli nuk mund ta monitorojë dhe kontrollojë në mënyrë të drejtpërdrejtë. Ne nuk u besojmë familjarëve dhe miqtë për arsye se ne jemi në gjendje t’i kontrollojmë. Rritja e aftësisë së njerëzve për të kontrolluar përfaqësuesit e tyre nuk përkthehet kollaj në besim tek demokracia. Lenini besonte se “besimi është mirë, kontrolli është më mirë”, por udhëheqësi bolshevik nuk është i njohur për modelin e tij të qeverisjes demokratike. Dhe ndërkohë që ka gjasa që kriza e sotme e besimit të jetë më pak dramatike nga sa na tregojnë vëzhgimet (dhe nga sa sugjeron de-bati publik aktual), sociologu Niklas Luhmann ka argumentuar se besimi është “një fakt themelor i jetës sociale”, pa të cilin nuk mund të ngrihesh as nga krevati në mëngjes. Eshtë gjithashtu e qartë se rritja e aftësisë së qytetarëve për të kontrol-luar qeveritë e tyre nuk ka çuar në një rritje të besimit tek demokracia. Fatkeqësisht, shumica e nismave që pretendojnë të rinërtojnë besimin qytetar, janë duke dhënë një dorë për të ngritur një demokraci të mosbesimit. Kjo tendencë, më shumë se kudo është e dukshme në obsesionin e sotëm popullor me transparencën.

Transparenca është feja e sotme politike që e ndajnë pjesa më e madhe e aktivistëve civilë si dhe një numër në rritje qeverish demokratike. Lëvizja për transparencë mishëron shpresën se një kombinim i teknologjive të reja, të dhënave të aksesueshme publikisht, dhe aktivizmi qytetar mund të ndihmojnë në mënyrë efikase njerëzit për të kontrolluar përfaqësuesit e tyre. Ajo që e bën transparencën kaq tërheqëse për grupe të ndryshëm qytetarë është ideja ngacmuese që kur njerëzit “dinë”, ata do të veprojnë dhe kërko-jnë të drejtat e tyre. Dhe është e drejtë të prano-jmë se përparimi i lëvizjes për transparencë në shumë fusha ka patur rezultate mbresëlënëse. Legjislacioni qeveritar që u kërkonte kompanive të bënin publikë risqet që lidheshin me produk-tet e tyre fuqizoi klientët dhe ua bëri atyre jetën më të sigurtë. Kërkesa për hapje ka transformuar gjithashtu marrëdhëniet mes doktorëve dhe pa-cientëve, mësuesve dhe studentëve. Tani pa-cientët kanë më shumë aftësi për t’i bërë doktorët përgjegjës, dhe prindërit mund të vendosin me më efikasitet se në çfarë shkolle t’i çojnë fëmijët. Lëvizja e re e transparencës i ka fuqizuar klientët.


»Bota

Pra, është logjike të pranojmë se, të zhve-shura nga privilegji i fshehtësisë, qeveritë do të ndryshojnë në mënyrë të pakthyeshme. Ato do të bëhen më të ndershme. Atje ku qeveritë mba-jnë shumë sekrete, demokracia bëhet e brishtë, edhe kur zgjedhjet prodhojnë, ex ante, rezultate të pasigurtë. Vetëm qytetarë të informuar mund të bëjnë qeveritë përgjegjëse. Shkurt, nuk është çudi që aktivistët për demokraci kanë investuar kaq shumë shpresa se vetë transparenca do të rikthejë besimin tek institucionet demokratikë. Siç ka thënë studiuesi dhe aktivisti amerikan Lawrence Lessig në esenë e tij “Kundër trans-parencës”: “Si mund të jetë dikush kundër trans-parencës? Të mirat dhe dobia e saj janë kaq të dukshme”. Por ndërkohë që të mirat e transpar-encës janë të dukshme, rreziqet e saj nuk mund të injorohen, siç argumenton me forcë Lessig.

Ideja që transparenca do të rikthejë besimin e publikut tek demokracia bazohet mbi supo-zimin që “vetëm sikur njerëzit të dinin”, çdo gjë do të ishte ndryshe. Nuk është kaq e thjeshtë. Fundi i fshehtësisë së qeverisë nuk nënkupton domosdoshmërish lindjen e qytetarit të infor-muar, edhe rritja e kontrollit nuk nënkupton më shumë besim në institucionet publikë. Për shembull, kur votuesit amerikanë mësuan se SHBA kish nisur një luftë me Irakun pa pasur prova për armët e shkatërrimit në masë, ata sërish e rizgjodhën presidentin që e udhëhoqi. Dhe kur italianët e mbajtën në pushtet Silvio Berluskonin për më shumë se një dekadë, ata ishin ngopur prej kohësh me lajmet për bë-mat e tij, të cilat aktivistët kundër Berluskonit besonin se do të ishin të mjaftueshme për ta hequr qafe. Por në politikë, “të dish gjithçka”, nënkupton ende të dish gjëra të ndryshme. Dhe vetë fakti që qeveritë janë të detyruara të bëjnë publikë informacione nuk përkthehet automatikisht në njerëz që dinë më shumë apo që kuptojnë më mirë. “Përmbytja” e njerëzve me informacion është një mënyrë e testuar nga koha për të mbajtur njerëzit të painformuar. Nëse nuk më besoni mua, pyesni llogaritarin tuaj. Ai do t’ju thotë se mënyra më e mirë për të dekurajuar çdo inspektor taksash që të shohë në kompaninë tuaj, është që t’i jepet atij i gjithë informacioni i disponueshëm dhe jo informacini që nevojitet, si dhe mjetet që nevojiten. Kur vjen puna tek marrëdhëniet mes besimit dhe kontrollit, problemi bëhet edhe më kompleks. A krijon kontrolli besim, apo është thjeshtë një zëvendësues i tij? A e rrisin qeveritë autoritare aftësinë për të kontrolluar shoqërinë, me qëllim që t’u besojë më shumë atyre?

Përkundër pretendimit të mbrojtësve të trans-parencës që këmbëngulin se është e mundur të pajtosh kërkesën për hapje të qeverisë me mbro-jtjen e privatësisë së qytetarëve, unë them se një qeveri tërësisht transparente do të thotë një qytetar tërësisht transparent. Nuk mund ta bëjmë

qeverinë plotësisht transparente pa sakrifikuar pri-vatësinë tonë. Në kundërshtim me ata mbrojtës që besojnë se një politikë e hapjes së plotë përmirë-son cilësinë e debatit publik, unë mendoj se in-jektimi i prurjeve të mëdha të informacionit e bën debatin publik më të ndërlikuar, duke e zhvendosur fokusin nga kompetenca morale e qytetarit, tek ek-spertiza e tij në një fushë, apo një tjetër. Përkundër pritshmërive të lëvizjes për transparencë që hapja e plotë e informacionit që ka qeveria do ta bëjë debatin publik më racional dhe më pak paranojak, argumenti im është se fokusi tek transparenca vetëm do të ndezë më shumë teoritë konspira-tive. Nuk ka asgjë më të dyshimtë se sa pretendimi për transparencë absolute. Dhe askush nuk mund të thotë me ndershmëri se kur qeveritë tona janë bërë më transparente, debatet tanë janë bërë më pak paranojakë. Rritja e lëvizjes për transparencë ka potencialin që të ndreqë politikën demokratike, por duhet të jemi të sigurtë se biem dakord për ka-hun e ndryshimit. A është lëvizja për transparencë në gjendje që të rikthejë besimin tek institucionet demokratikë, apo, mos vallë do ajo do të bëjë “mos-besimin, gjuhë zyrtare të demokracisë?

Një shoqëri spiunëshFokusi ynë ekstrem tek transparenca ndikon

në vetë mënyrën se si funksionon demokracia. Ai mund të kontribuojë madje në një proces të zëvendësimit të demokracisë me përfaqësim, me regjime politikë që kufizohen vetëm në kon-trollin e ekzekutivit nga qytetarët. Përkundër ambicies së shprehur të rikthimit të besimit në institucionet demokratikë, lëvizja për transpar-encë mund të përshpejtojë procesin e trans-formimit të politikës demokratike në menax-him të mosbesimit. Politika e transparencës nuk është një alternativë e një demokracie pa zgjedhje; ajo është justifikimi i saj dhe e bën të paqartë dallimin mes demokracisë dhe brezit të ri të regjimeve autoritarë miqësorë ndaj tregut të lirë. Nuk është habi që udhëheqësit kinezë e përqafojnë me entuziasëm idenë e transpar-encës. Ajo që ata kundërshtojnë është konkur-renca e partive dhe ideve dhe kërkimi për alter-native politike ndaj sundimit komunist.

Në fundin e shekullit 18, filozofi dhe so-ciologu britanik Jeremy Bentham projektoi një formë institucionale, të cilës i vuri emrin “Pano-pticon”. Koncepti i projektit ishte të lejohej një vrojtues që të vëzhgonte të gjithë të pranish-mit në një institucion – qoftë ky burg, shkollë,

apo spital – ndërkohë që ata nuk mund ta dinin nëse po vëzhgoheshin apo jo. Panopticon-i u bë shumë shpejt simboli i kuptimit modern që ne kemi për pushtetin, si kontroll mbi individë apo grupe të rrezikshëm. Anti-utopistët e famshëm të shekullit 20 – të paraqitur tek “Një botë e re” e Aldous Huxleyt, tek “Ne” i Yevgeny Zamyatin-it apo “1984” i Orëellit – janë histori shoqërish transparente ku qeveria ka aftësinë e kontrollit toal. Të diturit e gjithçkaje është utopia qeveri-tare e pushtetit absolut.

Nëse ideja e shoqërisë “lakuriqe” është ën-drra e qeverive, ideja e një qeverie lakuriqe dhe korporatave të zbuluara përbën ëndrrën e shumë aktivistëve për demokraci. Nisma të tilla si “Boto atë që paguan”, “Nisma për një Qeveri të Hapur”, apo përpjekje radikale politike si “WikiLeaks” janë studimet më të mirë që vërtetojnë se kur janë të armatosur me “informacionin e duhur”, njerëzit mund të bëjnë qeveritë përgjegjëse. Shprehja e famshme e Louis Brandeis se “drita e diellit është dezinfektanti më i mirë” përmbledh filozo-finë e lëvizjes për transparencë. Lëvizja synon të ndërtojë një Panopticon të kthyer përmbys, ku nuk është qeveria që monitoron shoqërinë, por shoqëria që monitoron ata që janë në pushtet. Utopia totalitare e njerëzve që spiunojnë për qeverinë është zëvendësuar tashmë nga utopia progresiste e njerëzve që spiunojnë qeverinë.

Megjithatë, problemi është se spiunimi është spiunim, pavarësisht se kush spiunon kë (ashtu si fituesi i një gare minjsh, është sërish një mi). A duhet të heqim dorë nga e drejta jonë për privatësi me qëllim që të kemi shër-bime më të mrië publikë? A është në thelb e ndryshme nga kërkesa e regjimeve totalitare për të ndaluar të drejtat individuale të zgjed-hjes me qëllim që të arrijmë madhështi kombë-tare dhe një shoqëri më të barabartë? Debati mbi telegramet e botuar nga WikiLeaks solli në vëmendje dimensionin moral të luftës kundër

fshehtësisë. Si rregull, qeveritë monitorojnë njerëzit. Kur këto përpjekje të qeverive bëhen transparente, atëherë nxjerr zbuluar edhe atë botë të atyre qytetarëve që folën me qeveri-në apo që u monitoruan nga qeveria. Është e pamundur të botosh dokumente origjinale pa vënë në rrezik burime qeveritarë. Dhe është e pamundur të hapësh dosje shtetërore pa lexuar informacione që ata kanë mbledhur për qytetarët e tyre. Hapja e një dosjeje të Poli-cisë së Fshehtë në shoqëritë postkomuniste është shembulli klasik i dilemave prapa çdo lloj politike të hapjes. A duhet të dijë çdokush çfarë kanë bërë të tjerët gjatë periudhës ko-muniste? A duhet të hapen vetëm dosjet e figurave publike? Sa i besueshëm është infor-macioni i mbledhur nga shërbimi i fshehtë? A do të prodhojë informacioni për të tjerët një katarsis moral në shoqëri, apo do të përdoret thjeshtë si “kompromis” në lojërat e pushtetit? Nuk janë pyetje të lehta këto.

Shoqëria moderne u ndërtua mbi shpresën se një ditë ne do të besojmë të huajt dhe in-stitucionet sikur të ishin pjesëtarë të familjeve tona. Përvoja e kohëve të fundit tregon se edhe e kundërta është e vërtetë. Ne kemi filluar të trajtojmë familjet tona me mosbesimin që më parë ua rezervonim kriminelëve. Ajo që po sho-him është se si kombinimi i mosbesimit dhe teknologjive të reja po ribën jetët tona private. Mosbesimi është tashmë zgjedhja e parë edhe në marrëdhëniet familjare. Në fakt, avokatët thonë se teknologjia po i shndërron sot divorcet në një garë armatimi. Kuzhinat dhe dhomat e gjumit janë mbushur sot me përgjues, ashtu si ambasada amerikane në Moskë ishte mbushur në kohët e Luftës së Ftohtë. Pra, ndërkohë që premtimi i transparencës ishte të rikthente be-simin në institucionet publikë, në të vërtetë ajo ka përhapur mosbesim në sferën e jetës private.

(vijon në numrin e ardhshëm)

Iluzioni i transparencës


« Bota

u desh shekulli i 20 dhe konflikti i parë botëror që t’i merrnin “titullin”.

Në 250 vitet para Luftës së Parë Botërore, e vetmja luftë ishte ajo: një luftë që kish zgjatur sa një brez i tërë, kishte ripërcaktuar ekuilibrat politikë të kontinentit të vjetër, shpopulluar rajone të tërë dhe kishte lënë pas – në një seri vdekjeprurëse betejash, plaçkitjesh dhe epidemish – pothuajse 8 milionë të vdekur, ushtarakë ose jo. Bëhet fjalë për Luftën Tridhjetëvjeçare, sezoni i gjatë i gjakur dhe çelikut, që kushtëzoi Gjashtëqindën. Filloi nga bota gjermane dhe u shtri në Vendet e Ulët, Francë, Spanjë, Italinë Veriore; lindi si konflikt fetar i vonë dhe u transfor-mua shumë shpejt në luftë dinastike mes mbretërive por, për disa vende, edhe në luftë për pavarësi. Dhe jo vetëm. “Për ushtritë ishte një laborator mizor inovacionesh, që ridizenjoi mënyrën e të luftuarit dhe të vdekurit në fushat e betejës”, shpjegon Adriano Prosperi, historian dhe akademik i Lincei. “Për shumë të tjerë – fshatarë, artizanë dhe civilë – ishte një ferr i vërtetë shtypjeje, dhune dhe vdekjeje”. Kaq i përgjakshëm, saqë në vigjilje të një tjetër masakre (Lufta e Dytë Botërore), drama-turgu i madh gjerman Bertolt Brecht zgjodhi që të ven-dosë pikërisht në atë epokë ngjarjet e kryeveprës së tij “Nëna kurajë dhe bijtë e saj” (1939(, një dënim universal i dhunës së luftës.

Ekuilibër i paqëndrueshëmParadoksalisht kjo “Luftë e

parë e Madhe” i kishte rrënjët e saj në... një paqe, ajo e Au-gustës 1555, që kish tentuar t’i jepte fund përplasjeve mes katolikëve dhe luteranëve. Skenari është ai i shteteve gjermanë të perandorisë së shenjtë romake, “krijesa” e Karlit të Madh që në shekullin XVI ishte tashmë vetëm një relike e mbretërisë së vjetër mesjetare, pa kompetenca efektive kundrejt princërve lokalë. Paqja ishte kërkuar nga Karli V (1500-1558), ai mbi të cilën dielli nuk perën-donte asnjëherë, por ai që e firmosi ishte vëllai Ferdinandi I, të cilit Karli një vit më vonë do t’i besonte kurorën per-andorake. Dy ishin klauzolat kyçe të traktatit. Njëra ishte reservatum eçlesiasticum, që detyronte prelatët e konver-tuar në luteranizëm pas vitit 1552 që t’i kthenin Kishës Katolike çdo zotërim që lidhej me detyrën e tyre. Tjetri, më i rëndësishëm, ishte parimi i cuius regio, eius religio, në bazë të të cilit në çdo territor njerëzit duhej të uniformizo-heshin në kredon e sovranit të tyre, ose të bënin valix-het. Megjithatë, që në fillim zbatimi praktik i marrëveshjes ishte shumë i ndërlikuar, edhe sepse traktati konsideronte vetëm luteranizmin, duke lënë jashtë kalvinizmin, që po përhapej me shpejtësi.

E para luftë e

EvropësFilloi në Bohemi si konflikt mes katolikëve

dhe protestantëve. Dhe u transformua në një luftë tridhjetë-vjeçare mes Francës

dhe Habsburgëve të Spanjës dhe Gjermanisë. Në mes, 8 milionë të vdekur

Mes dy botëvePaqja e brishtë i shfaqte

të gjithë limitet e saj. “Ishin duke u vënë përballë dy vizione: nga njëra anë ai i një perandorie hegjemoniste me një funksion unifikues të fesë, nga ana tjetër ai i lirisë së ndërgjegjes dhe i shteteve modernë territorialë”, thotë Prosperi. Një gjë e tillë u përk-thye në një seri përplasjesh që detyroi shtetet katolikë dhe ata protestantë të peran-dorisë të organizoheshin në dy koalicione të destinuar t’i kundërviheshin njëri-tjetrit: Bashkimi evangjelist, krijuar nga Frederiku IV dhe Liga Katolike, komanduar nga Duka i Bavarisë Maksimiliani I.

Si denator i krizës shër-beu Bohemia, një mbretëri në shumicë protestante por që perandori i ri Mattia i Habsburgëve ia kish besuar Ferdinandid II, absolutist dhe katolik i zellshëm. Bohemët nuk e pranuan dhe shpërtheu një rebelim popullor që e pati kulmin në “hedhjen nga dritarja” në Pragë (1618), konsideruar casus belli për konfliktin: dy përfaqësues të monarkut të ri u hodhën nga dritaret e pallatit të qevrisë, por për mrekulli mbetën të paprekur. Propaganda katolike foli për ndërhyrje hyjnore, por në të vërtetë të dërguarit e mbretit mbijetuan falë një grumbulli me pleh, që zbuti rënien. Pavarësisht fundit të mirë, lufta ishte tashmë e pashmangshme: rebelët bohemë zgjodhën si mbret Frederikun V, ndërkohë që Ferdinandi i kërkonte ndihmë familjes, ose më saktë degës së Habsburgëve të Spanjës,

ku në fron ishte i fuqishmi Filipi IV.

PërhapjaShumë shpejt lufta u

përhap edhe në Austri dhe në Hungari, por vendimtare për këtë fazë të parë ishte një përplasje e shkurtër në kodrën pranë portave të Pragës, që ka hyrë në histori me emrin Beteja e Malit të Bardhë: më 8 nëntor 1620, forcat e Ligës Katolike, të komanduara nga konti i Tilit, falë mbështetjes së vet-eranëve spanjollë fituan me lehtësi arsyen e të revol-tuarve. Bohemia kaloi nën Habsburgët, që nisën një represion të fortë, ndërkohë që kreu i Ligës, Maksimiliani I, i shkëpuste të mundurit Frederiku V detyrën pres-tigjioze të princit zgjedhës (pra, anëtar i këshillit të të shtatëve, mes laikëve dhe eklesiastikëve, që tradicion-alisht zgjidhnin perandorin e ri). Nga ana e tij, Ferdinandi II nxorri Urdhërin e rikthimit, që detyronte kthimin tek Kisha e Romës të gjithçkaje që ishte konfiskuar në 80 vitet e mëparshëm.

Ndërkohë hapeshin dy fronte të tjerë, duke i dhënë konfliktit një dimension evropian: ai holandez, me Spanjën që pas një armëpush-imi të gjatë rinisi luftën për kontrollin e Vendeve të Ulët, dhe ai alpin në Valtellinën strategjike, një territor-urë mes Habsburgëve të Austrisë dhe Spanjës, ku rebelimi i katolikëve ishte drejtuar kundër dominimit protestant të zviceranëve të Grigioni.

Në zjarret e luftës frynte

më tej një tjetër protagonist, Franca: pra katolike, dhe pak e interesuar për kauzën protestante, por shumë e shqetësuar për fitoret e dy mbretërive të Habsburgëve që e shtrëngonin nga veriu dhe nga jugu. Mes dy fron-teve, shkëndijat e para u panë në Itali, në Mantova dhe Monferrato, territore që pas vdekjes së dukës Vincenzo II Gonzaga pretendoheshin nga dy degë anësore të shtëpisë, ajo spanjollo dhe ajo franceze.

Falë mbështetjes së dukëve të Savojës në fund ishte ky i fundit që fitoi ndaj Karlit të Gonzaga-Nevers, por për-plasja për territoret e vegjël italianë kishte shumë pak vlerë në Evropën e paqën-drueshme.

Pa skrupujI inkurajuar në mënyrë

cinike nga Kardinali Richelieu, eminencë gri e Francës, në ndihmë të protestantëve er-dhi mbreti i krishterë Kristiani

IV i Danimarkës, i interesuar që të zgjeronte zotërimet e tij gjermane. Për t’iu kundërvënë perandori i besoi Albrecht von Vallenstein, figurë simbol e epokës: një fisnik i vogël bohem që pasi u pasurua prej shpronësimeve në dëm të protestantëve kish vendosur që të bëhej drejtues lufte, kapiten me një ushtri person-ale të financuar nga xhepat e tij, por edhe nga e drejta e plaçkitjes, që u kish dhënë ushtarëve.

Njerëzit e tij dhe ata të Ligës të drejtuar nga Tili i shkaktuan armiqve të rinj një seri humbjesh që e patën kulmin në verën e 1626 me Betejën e Lutterit, në Saksoninë e Poshtme, prej ku trupat daneze nuk e morën më veten: i vënë nën presion që në atdheun e tij dhe aspak i mbështetur nga Franca, që ishte në të njëjtën kohë duke u marrë me revoltën e protestantëve ugonotë, Kristiani IV u detyrua që të firmoste në vitin 1629 Mar-rëveshjen e Paqes së Lybekut që i kërkonte të qëndronte jashtë çështjeve perandorake. Për ironi të fatit, përsëri nga Veriu i ngrirë do të vinte një vit më vonë në skakierën gjermane një figurë që ishte e vendosur, po aq sa Kristiani kish qenë hezitues: Gustavi II Adolf, mbret i Suedisë.


»Bota

Mbështetës i Idealeve të Reformës, por edhe me shumë ambicie imperiale, monarku skandinav, i nxitur nga Richelieu nisi që nga Pomerania inkursionin e tij në toka gjermane, i ndihmuar jo pak edhe nga pakënaqësia e përgjithshme ndaj ngjarjeve të tmerrshme të Magdebur-gut. Në nëntor të vitit 1632, ushtria e tij mori në Breiten-feld, në Saksoni, një fitore epokale që do të përfundonte në manualët e strategjisë ushtarake. Falangat kompakte të tercios-ëve spanjollë, në shumicë të armatosura me shpata, ranë përpara shkarki-meve të plumbit të linjave të gjata e të zhdërvjellëta të moskëtierëve suedezë, të stërvitur në taktikën e zjarrit në resht, ndërkohë që kalorësia me armë të bardha e Gustavit iu turr kalorësve katolikë, ende të lidhur me manovrat komplekse rre-thore të caracollo (kërmillit në spanjisht) për të shkarkuar në radhë pistoletat e tyre ndaj armikut. Edhe artileria e lehtë, shumë e lëvizshme, që i ishte besuar inxhin-ierit suedez Torstenson, dha kontributin e saj. “Ishte lufta që konsakroi armën e zjarrit si instrumentin luftarak ideal: armaturat për kalorësit në një pjesë ekzistonin ende, por ato ishin tashmë vetëm xhingla

metalike për trupat elitare, të padobishme përpara fuqisë së zjarrit që kishin moskëtierët”, shpjegon Prosperi.

Fitore si e PirrosPerandori u detyrua të

kërkojë ndërhyrjen e Val-lenstein, i cili kish rënë tashmë “nga kali” për shkak të pushtetit të tepërt që e

bënte të urryer prej princërve. Beteja e radhës, ajo e Lytzenit (1632) ishte një fitore si e Pirros për suedezët, që mbetën padronë të fushë-betejës, por me një çmim shumë të lartë: mbreti Gustav, i plagosur në betejë, mbeti i vrarë nga kundërshtarët pasi i kishte provokuar plot guxim. Të dekurajuar dhe të ndarë,

protestantët u mposhtën në fund dhe u detyruan të firmo-sin armëpushimin e radhës, edhe ky jetëshkurtër. Gjithçka ndërkohë që edhe Vallenstein dilte nga skena, viktimë e një komploti, porositësi i të cilit ishte ndoshta Ferdi-nandi II. Ndërkohë, një gjyle topi kishte eleminuar edhe drejtuesin tjetër të grupeve

ushtarakë katolikë, kontin e Tilit. E të mendosh që Lufta Tridhjetë-vjeçare ishte ende në gjysmën e saj. Vetëm me zbritjen në terren të Francës do të shfaqej më në fund fy-tyra e saj e vërtetë: një luftë në çdo qoshe, në një Evropë të shkatërruar nga kalimi i ushtrive të çfarëdolloji, që mungesa e linjave të furnizi-mit i shtynte të bënin bastisje të vazhdueshme dhe brutale.

Për kontinentin ishte një agoni e vërtetë. Mbytja tashmë e artit të vjetër ushtarak të perandorakëve dhe spanjollëve ndodhi në mënyrë të ngadaltë dhe u konsumua në më shumë se një dekadë betejash, të vogla e të mëdha. Si ajo e Rocroit në vitin 1643, kryevepër e strategut më të mirë në këtë fazë të konfliktit: Princi Luigji II i Borbone-Conde, i quajtur “Aleksandri i Madh i Francës”. Në fakt, deri tek Paqja e Vestfalisë në 1648 – e pjesshme, për arsye se Franca dhe Spanja vazhduan luftimet deri në 1659 – forcat në luftë mbërritën për shkak të shterimit, njerëzor dhe mate-rial. Veprimet armiqësorë mes katolikëve dhe protestantëve çuan në traktate të tjerë paqeje të firmosur ndaraz në dy qytete të ndryshëm gjermanë, Mynster dhe Os-nabryk, por pavarësisht kësaj marrëveshja mbyllte në fakt epokën e luftërave fetare.

“Ishte akti i lindjes së një Evrope të re: ajo e shteteve kombe, në të cilën besnikëria e shtetasve nuk lidhej më me fenë, ndërkohë që bandat shumëngjyrëshe të zotërin-jve lokalë nisën të shndërro-hen në ushtri kombëtare, me uniforma dhe flamuj”, nënvi-zon eksperti. Edhe në planin politik, gjërat kishin ndrysh-uar: “Po perëndonte ëndrra hegjemoniste e Habsburgëve dhe bashkë me të fuqia span-jolle, ndërkohë që, paralel-isht, me rënien e padronëve të vjetër, qytetërimi holan-dez lulëzonte në mënyrë të jashtëzakonshme në planin kulturor dhe tregtar”.

Gjithmonë mes fitimtarëve gjejmë natyrisht Francën dhe Suedinë, por edhe dukatin e vogël të Savojës, si dhe Zvi-crën të vulosur përfundimisht nga perandoria gjermanike. Kjo e fundit mbijetoi deri në kohën e Napoleonit, por ishin pikërisht territoret gjermanë që paguan çmimin më të lartë: bazuar në struktura feudale, ekonomikisht të pra-pambetur dhe të privuar për shkak të luftës nga një e treta e popullsisë, qëndruan për një kohë të gjatë të shkëputur nga historia. “Evropa qendrore ishte një shkretëtirë dhe Italia ishte në dekadencë”, konklu-don historiani. “Zhvillimet e mëvonshëm ekonomikë u zhvendosën gjetkë, drejt Ev-ropës atlantike që do të domi-nonte pjesën tjetër të epokës moderne”. Anglia, e munguara e madhe në këta tridhjetë vite konflikt, do të korrte nga ai moment e për shumë kohë frutet e asaj mungese: Revolucionin industrial.

Strategjia cinike e Richelieu-s

Zgjedhjet e Richelieu

në politikën e jashtme udhëhiqeshin nga urrejtja kundër Habsburgëve, që e bëri të mbështeste jashtë vendit ata protestantë që i kishte goditur fort brenda tij. Qëllimi i vetëm i tij ishte të rivendoste prestigjin e Francës në dëm të armiqve të saj tradicionalë, Spanjës dhe Perandorisë, të dyja nën Habsburgët, që e kërcënonin në kufij. Për këtë arsye nuk hezitoi të bëhej aleat me protestantët duke skandali-zuar katolikët.

Në fillim të mandatit të tij, ministrit iu desh të zgjidhë problemin e Valtellinës, që shfaqej në kontekstin më të gjerë të Luftës Trid-hjetëvjeçare. Feja katolike ishte bërë terren i përplasjes fetare për fqinjësinë e saj me kantonët protestanë zviceranë. Kur Spanja dhe Austria ndërhynë në ndihmë të katolikëve, Richelieu kuptoi që duhej të futej në konflikt: në fakt nuk duhej të lejonte që lugina të shndërrohej në një urë mes dominimeve perandorakë të Habsburgëve të Austrisë dhe atyre italianë të Habsburgëve të Spanjës. Në 1625 karidnali ndërhyri në favor të kantonit protestan të Grigionit, duke mbledhur një ushtri dhe pushtuar Valtel-linën, ndërkohë që aleati i tij, Carlo Emanuele I i Savo-jës, sulmonte Republikën e Gjenovës, nën kontrollin e Habsburgëve. Kjo ndërhyrje shkaktoi përplasje në vend mes fraksioneve fetarë dhe kardinali preferoi t’i japë fund kapitullit të Valtellinës me Marrëveshjen e Monzonit, që në fakt sanksionoi zotërimin papal në rajon, duke i lënë Grigionit vetëm një autoritet nominal.

Traktati solli edhe një aleancë me Spanjën. Në fakt Richelieu kishte kuptuar që, për t’u bërë një fuqi e madhe, Franca duhej që më parë të çarmatoste ugonotët dhe për ta bërë ishte e nevojshme ndihma e flotës spanjolle. Në 1627 nisi rrethimi i La Rochelle, qytet strategjik në Atlantik që përbënte një fortesë kryesore protestante në vend si dhe qendra më e fortë e rezistencës ndaj pushtetit qendror. Pavarësisht ndërhyrjes së flotës angleze në favor të saj, La Rochelle u pushtua në 1628.

Një vit më vonë Richelieu ndërhyri ushtarakisht në Itali në Luftën e Mantovës dhe Monferratos për të mbrojtur të drejtat e Carlo di Nev-ers mbi Dukatin e Mantovës kundër Spanjës, duke dalë kështu kundër dëshirës së Maria de Medici. Gjithnjë në 1629 shtypi një rebelim prot-estant në rajonin e Linguado-cas. Kardinali mbylli kështu përplasjen me ugonotët me marrëveshjen e Alais, që privonte protestantët nga privilegjet ushtarakë ndo-nëse u njihte atyre lirinë e kultit dhe duke i barazuar me katolikët. Kjo linjë politike shkaktoi mosaprovimin e partisë së të devotshmëve, me Maria de Medicin në krye: përplasja mes nënës mbretëreshë dhe Richelieu, dikur aleatë të mëdhenj, ishte e pashmangshme...


« dossier

Nga albert Kotini

Në revistën “Ylli i mëngjesit”, botuar në Bos-ton më 16 prill 1917, dhe në gazetën “Dielli” të botuar në Boston viti 1933, si dhe në mjaft botime të tjera prej shqiptarëve të Amerikës, ka një përkushtim të vërtetë miqësor për zhvil-limin e një Shqipërie demokratike perëndimore. Mjaft patriotë shqiptarë, duke përfshirë Konicën apo Nolin, u bënë me të vërtetë shpresa e së ardhmes së lirisë dhe kulturës perëndimore me zërin e Amerikës” për të gjithë shqiptarët, për të bërë shtetin dhe për të arritur në ato marrëd-hënie qytetare shqiptare, si në Amerikë. Dihet që regjimi komunist këto ëndrra e ndërpreu, duke u larguar misioni amerikan në vitin 1946, jo vetëm pse nuk pranoi të ndiqej e tërë marrëveshja zyr-tare e mbretërisë së Zogut me SHBA, por krye-sorja ishte ideologjia skllavëruese komuniste. Zonja e shquar angleze, mikja e vërtetë e Sh-qipërisë, Edit Durham, në fjalën e saj të botuar më 15 qershor 1917, tek “Ylli i mëngjesit”, me titull “Këshilla të urta për shqiptarët e Amerikës nga mikja e vërtetë e Shqipërisë”, shprehet: “Dëshiroj t’u heq vërejtjen tërë patriotëve sh-qiptarë, se një nga kundërshtimet që kanë të jashtmit për një Shqipëri të lire, është se sh-qiptarët janë të përçarë edhe zihen kaq shumë midis tyre sa megjithëqë e dëshirojnë lirinë e Shqipërisë, nuk e shohin dot si mund të realizo-het dhe në u realizoftë, si mund të mbahet. Se ka të këtilla përçarje, unë e di shumë mirë, por besoj se shqiptarët mund ta kapërcejnë këtë rrezik po të jenë të gatshëm të lënë mënjanë çështjen vetjake edhe fetë dhe të mendojnë vetëm për të mirën e përbashkët. Jam e bindur se fetë e ndryshme i kanë zili njëra-tjetrës dhe është gjë e vështirë të kuptohet se fetë janë vetëm udhë të ndryshme me anën e së cilave njerëzit përpiqen të arrijnë të gjithë atë vend. Është një mjerim për Shqipërinë, se ka tri fe të ndryshme kundërshtare. Më të shumtat e luftërave dhe mjerimeve të kësaj bote janë shkaktuar prej feve. Ajo që duhet të bëjmë është të punojmë të gjithë për njerëzimin, edhe jo për një parti të veçantë priftërinjsh dhe për besimet e tyre. Një komb, si një njeri i veçantë lipset të ritet vetëm si një trup. Asnjeri tjetër nuk mund ta bëjë këtë punë për të. Fati i Shqipërisë qëndron në duart e shqiptarëve. Në qoftë se shqiptarët do t’i lënë mënjanë mendimet e tyre të pathemelta edhe dëmprurëse për hir të lirisë së kombit, besoj se Shqipëria do të ketë një të ardhme të madhe. Por në qoftë se kundërshtimi midis Veriut dhe Ju-gut dhe mërzitja midis feve pason, atëherë nuk mund të shoh përveçse ndarjen e Shqipërisë, gjë për të cilën do të më vijë shumë keq. Në kohën e tanishme, e para pyetje që më bëhet është: “Në qoftë se u jepet shqiptarëve liria, ç’mund të bëj-në? Çfarë qeverie mund të formojnë? Cilët janë njerëzit që kanë besimin e tërë popullit?”. Pyetje të cilat asnjë njeri nuk mund të përgjigjet sot. Ju lutem, ua bëni të njohura këto Shqiptarëve të Amerikës. Unë po përpiqem të bëj atë që mund për t’i shërbyer çështjes shqiptare; por është një gjë shumë e vështirë, se nuk mund të përg-jigjemi në tërë pyetjet me rëndësi, duke mos pasur shqiptarët një politikë të bashkuar dhe të vendosur. Shpresoj, se kjo letër do t’iu bjerë në dorë. U lutem, jepini të falat e mija, zonjës Dako (Sevasti Dako)”. Londër, 20 maj 1917.

Janë mjaft miq amerikanë që me një qëndrim e mendim të tillë punojnë për të ndihmuar sh-qiptarët dhe Shqipërinë që të fitojnë lirinë dhe të drejtat e njeriut që në shekullin e kaluar. Kështu

p.sh Frederik C. Hawe, ka lindur në Meadville të SHBA-ve më 21 nëntor 1869. Ka qenë një nga miqtë e parë amerikanë të Shqipërisë. Profesor, nëpër shumë universitete të Amerikës që ka shkruar disa libra me rëndësi në fushë të drejtë-sisë dhe të politikës. Pikërisht në këtë kohë u botuan në gazetat e shtetit Nju-England artikuj mbi Shqipërinë dhe prej mjaft njerëzve që nuk e njihnin popullin shqiptar, me qëllim që ato t’i largonin prej popullit të Amerikës. Në një shkrim të tillë me titull “Fuqia e ndërgjegjes kombëtare e popullit shqiptar”, shkruhet në tetor të vitit 1918 nga Kristo Dako: “Disa nga këta shkrimtarë guxuan të thonë se kombit shqiptar i mungon ndërgjegjja kombëtare dhe shqiptarët nuk meri-tojnë vetqeverinë, ndërsa Konferenca e Paqes, që do t’i japi fund kësaj lufte, do të bënte mirë ta ndajë këtë vend midis grekëve dhe serbëve. Një përsëritje e shkurtër e fakteve historike do të provonte plotësisht se deklarata që zumë në gojë është krejt e rreme, dhe mendimi i tyre për të ndarë Shqipërinë jo vetëm që është i rremë, por edhe i rrezikshëm për paqen e Ballkanit”. Au-tori në mbi 5 faqe material argumenton me fakte historike se është gabim të thuhet që kombit sh-qiptar i mungon ndërgjegjja kombëtare. Përkun-drazi, kombi shqiptar na jep një shembull unik se si një komb i vogël, pa pasur një literaturë të shkruar, pa pasur shkolla dhe kisha të tijat i rre-thuar prej kaq shumë qytetërimesh të fuqishme, të cilat u përpoqën të hyjnë me pahir në vend të tyre, politikisht të ndjekur dhe të shkelur prej kaq qindra vjetësh, mundi të qëndrojë bur-rërisht dhe t’i përmbijetojë të gjitha. Pra, nuk është jashtë vendit të thuhet se ndërgjegjja kombëtare e kombit shqiptar është, të paktën, më e fortë se ndërgjegjja kombëtare e kombeve të tjera të Ballkanit. Zoti N.H. Brahilsford, duke folur përmbi fuqinë e ndërgjegjes kombëtare të popullit shqiptar thotë: “Këtu, pra, gjendet një racë së cilës as feja, as arsimi nuk mundi t’i prishi karakterin.”

Një rrol të shkëlqyer për të krijuar një Shqipëri të lirë dhe demokratike kanë luajtur shqiptarët e Amerikës, të cilët janë të shumtë, por midis tyre mund të veçojmë Liza Thomoas Baldvin, një nga gratë e para intelektuale shqiptare, e cila është vendosur para vitit 1916 në Jamestoun të Nju-Jorkut. Të këtij trungu familjar i përket edhe i nderuari Arthur Baldvin, i cili ka bërë shumë botime përmbi historinë e Shqipërisë, ku në veçanti spikat botimi i bërë prej tij më 16 prill 1917 te revista “Ylli i mëngjesit” për Skënder-beun. Arthur Baldvin, së bashku me të shoqen e vet zonjën Baldvin kanë mbajtur shumë konfer-enca midis amerikanëve për çështjen e kombit shqiptar, si dhe kanë shkruar artikuj me rëndësi mbi këtë subjekt. Midis artikujve që ka shkruar zonja Baldvin, përmendet “The Daughters of Albania”, të cilin artikull Mithat bej Frashëri e pëlqeu kaq shumë, sa e botoi në të përkohsh-men e tij “Shqipëri e pavarur”. Kurse shkrimin për Skënderbeun e botoi në të përkohshmen “Albania” të Faik bej Konicës. Një kontribut të veçantë të këtyre viteve, 1917-1920, propa-gandohet për amerikanen Karolinë Borden, që vinte nga një familje fisnike e pasur nga Fallriver të SHBA-ve. Kjo ka kontribuar për shkollën e va-jzave në Korçë, pastaj është interesuar shumë par çështjen e Shqipërisë dhe ka bërë ç’është e mundur për të shtuar miqtë e Shqipërisë në SHBA. Në shtypin SHBA mjaft shqiptaro-ameri-kanë vlerësojnë kontributin që bëjnë për vendin e tyre Shqipëri, në kohët më të vështira, sido-mos në konferencën e Paqes së Parisit. Në 16

shkurt 1918, “Ylli i mëngjesit”, shkruan me tit-ull të madh, shkëlqesia e tij Nuredin bej Vlora edhe e nderuara, zonja e tij: “Me gëzim të madh po botojmë sot fotografitë e shkëlqesisë së tij Nuredin bej Vlorës dhe zonjës së tij të nderuar. Bashkatdhetarin tone, të shkëlqyerin Nuredin bej Vlora është e tepërt t’iu rekomandojmë lex-uesve tanë, sepse emri i tij dihet prej të gjithëve, si brenda në Shqipëri, ashtu dhe përjashta midis kolonive shqiptare. Ai është një nga më të sh-quarit familje të vendit tonë, biri i i të ndjerit Ferit Pasha, që ka qenë vezir i madh në kohë të sulltan Hamitit. Shtëpia e tij, ka lidhje fisi me Khedivin e Misirit, Abaz Hilmi Pashën, me My-fit Libohovën dhe me shumë familje të tjera të shquara të Shqipërisë. Nuredin Vlora, mësimet i ka marrë në shkollat më të shquara të Evropës dhe midis të tjerëve, ka patur si bashkënxënës, princin trashëgimtar të Rumanisë, Karonlin II. Shkëlqesia e tij është një patriot i rrallë. Urtë-sia, fjala e ëmbël dhe sjelljet fisnike janë stolitë e paçmuara të karakterit të tij të kulluar. Më 1914, në kohën e turbullimeve, Nuredin Vlora mori pjesë në luftën kundër kryengritësve, në fushën e Myzeqesë, ku tregoi një trimëri të sh-quar. Në një sulm, që bëri kundër rebelëve, iu vra kali, dhe pushka iu thye, por megjithëkëtë guxi-min nuk e humbi, por si një trashëgimtar besnik i stërgjyshërve të tij, me revole në dorë luftoi për të mbushur detyrën kundër atdheut. Pas kësaj shkoi në Evropë dhe me shumë atdhetarë të tjerë të shquar u vendos në Zvicër, duke mos pushuar së vepruari për t’i shërbyer Shqipërisë. Në kohën e Konferencës së Parisit Nuredin Vlo-ra. Bashkë me doktor Turtullin dhe me Pandeli Calen, dërguan një memorandum, i cili bëri një përshtypje të pëlqyer në Këshillin e Aleatëve. Më 20 tetor Nuredin Vlora udhëtoi në vendin e lirë dhe mikpritës të George Washingtonit dhe mbas dy javësh u martua me një zonjë nga më të shquarat familje të Nju-Jorkut, me të bijën e bankierit Eduard Kelly. Kjo zonjë e nderuar që kurse bashkoi jetën e saj me atë të bashkatdhe-tarit tone, ka treguar një interes të veçantë në çështjen shqiptare dhe me shërbimet, dhe mjaft dobi ndaj kombit tonë, që tregojnë plot zell dhe atdhetari.”

Në shtypin e shqiptarëve të Amerikës, janë mjaft artikuj që shkruhen për presidentin ameri-kan Woodrow Wilson. Kështu p.sh më 15 shkurt të vitit 1917 në editorialin e “Yllit të mëngjesit” autorja Parashqevi D. Qiriazi, shkruan për vendimin e presidentit Wilson për të mbrojtur të drejtat e kombeve dhe të shteteve të vogla, duke cituar deklaratën që bëri vet presidenti në senat më 22 janar të vitit 1917 dhe duke i dërguar këtë telegram falenderimi: “Në fjalën që mbajte tani shpejt përpara Senatit të Shteteve të Bashkuara, kyçi i fjalës tuaj ishte të mbrojtu-rit i shteteve te vogla nga goditjet dhe shkeljet e shteteve të fuqishme. Si një përfaqsonjëse e shqiptarëve që rrojnë në SHBA, dëshiroj t’iu falënderoj për përpjekjet tuaja të kthjellëta për të ndihmuar të këtilla parime fisnike. Megjithëqë Shqipëria është një nga shtetet më të vogla të Ballkanit, kombi shqiptar është një nga kombet më të vjetër të Europës, dhe shpresoj se idealet tuaja, ashtu si u trupëzuan në fjalën tuaj do të bëhen ideale të së drejtës ndërkombëtare, ligj, i cili duhet të themelohet përmbi parime dhe gjithmonshme të drejtësisë. U lutem të pranoni falënderimet e anëtarëve të kombit tim, të cilët me gjithë zemër bashkohen me idealet tuaja. White House Washington D.C Janar 1917”.

Në vijim, në datën 28 shkurt 1917, shkruhet

editoriali me titull “Presidenti i Shteteve të Bashkuara Wilson”, duke bërë biografinë e tij, por duke shprehur këtë respekt në atë kohë: Populli amerikan nuk u gënjye në shpresat e tij dhe si shpërblim për shpërblimet që i solli Will-soni Amerikës, këta 4 vjet që shkuan i dhanë votën edhe për 4 vjet të tjera, më i madhi nder, që mund t’i bëhet një presidenti. Shqiptarët kanë nderuar, çdo president të Shteteve të Bashkuara, por emri i presidentit Wilson, sot mbush zemrën e çdo shqiptari me një ndjenjë mirënjohjeje të veçantë për hapin që mori, të mbrojë të drejtat e kombeve të vogla. Fjalët e tij, dhe propozimet që bëri, të thëna para senatit, më 22 të janar, do të mbeten të paharruara në histori të botës, edhe besojmë, se Amerika e pa-tundur do të qëndrojë për këto parime të larta, gjersa të pranohen edhe të nderohen nga tërë fuqitë. “Barazia e kombeve përmbi të cilën paqja lipset të themelohet, në qoftë se duam paqen të mbretërojë pas kësaj, lipset të jetë një barazi të drejtash; edhe sigurimet që do të jepen nga të gjithë për një paqe të qëndrueshme, lipset të mos njohin ndryshim midis kombeve të mëdha dhe të vogla, midis atyre që janë të fuqishëm dhe të atyre që janë të dobët. Drejtësia lipset të ketë si themele, fuqinë e bashkimit të kombeve, edhe jo fuqinë e veçantë të tyre…” “Po në këtë çështje – thotë presidenti Wilson, ka edhe një tjetër gjë më të thellë, sesa barazia e të drejtave midis kombeve të organizuara!” Paqja nuk mund të mbretërojë në këtë botë, dhe nuk lipset të mbretërojë, në qoftë se nuk njihet dhe nuk pranohet parimi, se tërë fuqitë e qeverive burojnë nga dashja dhe leja e subjekteve të tyre. Kështu që asnjë qeveri nuk ka të drejtë t’i dorëzojë një tjetër qeverie një komb, pa dashjen dhe pa lejen e këtij, sepse kombet nuk janë mall i qeverive… Edhe duke shpresuar se populli dhe qeveria e SHBA, do të bashkohen me kombet e tjera të qytetëruara të botës për të siguruar për-herë paqen përmbi kushte si ato që përmenda. Flas me një guxim dhe me një besim të madh, sepse kuptohet qartë nga çdo njeri që mund të mendojë se me këtë zotim nuk shkelet, as tra-dita, as politika jonë si një komb. Më tepër, kur ky zotim është një plotësim i gjërave për të cilat kemi qëndruar dhe kemi luftuar edhe më parë. Po propozoj që kombet me zë të përgjithshëm, të pranojnë doktrinën e presidentit Monro, si doktrinë të tërë botës, e cila doktrinë, shkurtazi është kjo: asnjë komb nuk duhet të kërkojë të vazhdojë politikën e tij, përmbi një komb tjetër, ose popull, por çdo komb të lihet i lirë të ven-dosë politikën e vet, edhe rrugën e tij për zhvil-lim, i papenguar, i patrembur, i vogli bashkë me të madhin edhe me të fuqishmin. Po propozoj, që tërë kombet, që tani e tutje, të largojnë lid-hjet ngatërrimtare, të cilat mund t’i tërheqin me konkurrencë për fuqi, të cilat mund të zënë një rrjetë edhe ndonjë intrigë, të cilat mund ti futin në kundërshtime egoiste edhe tu shqetëso-jnë punërat e tyre me propagandat e futura që përjashta. Asnjë marrëveshje fuqie nuk ka lid-hje ngatërrimtare. Kur të gjithë bashkohen të veprojnë me një drejtim edhe për një qëllim të përbashkët, të gjithë veprojnë për një interes të

SHBA-SHqipëri si e prishi enevr Hoxha

marrëveshjen e lidhur nga Zogu për natyralizimin e dy shteteve


»dossier

përbashkët dhe janë të lire të rrojnë jetën e tyre të veçantë nën një mbrojtje të përbashkët. Po propozoj që qeverimi të mbështetet në dashjen, edhe në lejen e të qeverisurve (subjekteve), që detet të jenë të lira për tërë kombet, që armati-mi të kufizohet, edhe kështu fuqia ushtarake të bëhet fuqi për të mbajtur qetësinë e botës edhe jo një fuqi ose vegël për goditje ose për shkelje. Këto janë parimet e politikës amerikane dhe ne nuk mund të qëndrojmë për të tjera. Këto janë edhe parimet e burrave dhe të grave që mund të çohen përpara nga çdo komb, këto janë parimet për çdo shoqëri të qytetëruar. Këto janë parimet e njerëzimit dhe lipset të mbretërojnë”.

Presidenti Woodrow Wilson u lind në Staun-ton, më 23 dhjetor 1856 të SHBA-së. Më 4 mars 1913 filloi detyrën e Presidentit të SHBA-së. Sh-qiptarët kanë nderuar çdo president të SHBA-së, por emri i presidentit Uillson ka mbushur zemrën e çdo shqiptari me një ndjenjë mirënjohëse të veçantë për mbrojtjen e të drejtave të kombeve të vogla. (Sikurse presidenti Klinton për Kos-ovën). Një respekt të veçantë është për George Washington, si president i parë i SHBA., që u lind më 22 shkurt të vitit 1732. Populli amerikan gjithmonë nuk mban shumë të kremte, por për të treguar ndjenjën mirënjohëse kundrejt Prindit të SHBA-së vendosi që 22 shkurti dita e lindjes së Uashingtonit të kremtohet, si një festë kom-bëtare. Nderimet që janë bërë për Uashingtonin kanë kapërcyer tërë nderimet që janë bërë për tërë njerëzit e shquar të botës dhe për këtë mjaft historianë thonë, që Uashingtoni në his-tori të botës nuk ka shokë. Ka mjaftë dokumente që flasin për këtë mirënjohje, që me të drejtë Shqipëria i shpreh SHBA-së në lidhje me mbro-jtjen e pavarësisë së saj. Në “Ylli i mëngjesit” në dhjetor 1919, me titullin “Përshtypje të përgjith-shme nga Konferenca e Paqes” në faqet 262-282 midis të tjerave shkruhet: “Zoti Asquith, më 9 nëntor të vitit 1915 tha: “Nuk do të reshtim, as nuk do të tundemi, gjersa të mos sigurojmë për shtetet e vogla të Europës, ligjin themeltar të indipendecës së tyre, edhe për Europën edhe për botën e tërë lirimin nga sundimi i fuqisë”. Zoti Jules J. Jusserand, që mbajti përpara senatit të SHBA-së më 24 shtator 1918, tha: “Aleatët janë bashkuar për fitore, jo vetëm për Alsasë-Lorenën, por për tërë Alsas-Lorenat që vuajnë nga tirania e shkeljes. Të gjithë kemi një qëllim, edhe vetëm një, edhe ky qëllim është të zbatu-arit e fuqisë drejtësore për t’u dhënë drejtësi ligjit të botës. Drejtësia pa fuqi është e pafu-qishme, fuqia pa drejtësi është tirani.”

I vetmi vend, ku shqiptarët u pritën me sim-pati dhe nuk iu mbyllën dyert, ishte delegacioni amerikan në Konferencën e Paqes së Parisit të viteve 1919-1920, të cilët gjithnjë me fjalë të sinqerta dhe simpatike, qëtësonin dhembjet e plagëve shqiptare. Ka qenë i vetmi grup, që ka qëndruar i patundur për drejtësi, ndërsa diploma-cia e kalbur e Evropës mund të mburret, se doli fillimisht kundër parimeve të larta të presidentit Uillson për të rindërtuar Europën e gremisur, por shqiptarët kanë besim gjithmonë, te SHBA-ja.

Është me shumë interes letra e falënderimit që “Ylli i Mëngjesit”, nëpërmjet Parashqevi Qiri-

azit i dërgon zonjës dhe zotit Kenedi në nëntor të vitit 1919: “Me urime të pastra për shërbimet e shquara që i kanë sjellë çështjes kombëtare në këto kohëra kritike, në veçanti për ndihmën që iu dha atyre që muarën arratinë, ku qytetarët e Ko-rçës u lajmëruan se do ti pushtonte greku. Zoti dhe zonja Kenedi çdo shërbim që e kanë bërë, e kanë bërë për të mirën e shqiptarëve dhe të Shqipërisë edhe për të gjitha këto tërë kombi shqiptar u është mirënjohës.”

Në shtator të vitit 1920 “Ylli i mëngjesit” nga faqe 321-327 me dokumente dhe argumente shkruan me titull “Konferenca e Paqes dhe Sh-qipëria”. Në të gjithë këtë shkrim dinjitoz jepet kronologjia historike e kësaj konference për të cilat nuk mungojnë asnjëherë vlerësimet e qëndrimit të presidentit Uillson. Midis të tjer-ave shkruhet: “Kur kombi shqiptar po qante se Shqipëria e humbi edhe të vetmin mik, tek i cili kishte varur shpresat e shpëtimit, presidentit Uillson, kur iu prezantua propozimi për t’i dhënë Serbisë viset midis Konferencës së Londrës deri te lumi Drin, e refuzoi kategorikisht dhe me këtë rast ngriti zërin e tij për të mbrojtur të drejtat e kombit shqiptar”.

Uillson në janar-shkurt të vitit 1920 nuk e lejoi që Konferenca të zbatonte vendimet e Londrës dhe mori parasysh që pavarësia e Sh-qipërisë të mos cenohej nga të gjitha fuqitë e mëdha të Evropës. “Kuptohet që shqiptarët nuk u kënaqën, - shkruan “Ylli i mëngjesit”, - sepse me të drejtë prisnin, që duke u mbështetur në parimet e presidentit Uillson që në këtë konfer-encë të fitonin bashkimin kombëtar duke marrë përbrenda kufijve të Shqipërisë Kosovën dhe Çamërinë dhe të siguronin përgjithnjë indipend-encën e vendit të tyre”.

Për në Konferencën e Paqes, u përgatit në Filadelfia të SHBA-së më 26 të vjeshtës së dytë 1918 “Deklarata e qëllimeve të përbashkëta e Kombësive të Robëruara”. Kjo u përgatit nga 11 përfaqësues të këtyre kombeve, që përfshinin mbi 50 milionë njerëz të territorit nga Baltiku, Adriatiku dhe Deti i Zi. Këtë konferencë e kryesoi presidenti i Republikës Çekosllovake, profe-sor Masaryk. Për Shqipërinë përfaqësues ishte Kristo Dako, i cili firmosi edhe për Çamërinë e Kosovën. U dërguan aleatëve të Konferencës

së Paqes në Paris, 6 pika të kësaj deklarate, të cilat u miratuan plotësisht në këtë konferencë. Kjo deklaratë, ka vlerë aktuale edhe sot, pasi u bë në vendin e lirisë.

Miqtë e Shqipërisë në Amerikë kanë qenë, jo vetëm presidenti Uillson, por edhe mjaft funksionarë të lartë të shtetit amerikan. Gjen-erali. Uilliam Eduart Horton ka qenë në vitin 1930, kryetar i shoqërisë “Miqtë amerikanë të Shqipërisë”. Në intervistën që Nelo Drizari, e bëri në 14 prill 1933, në shtëpinë e gjener-alit Uashington (e cila është botuar e plotë në gazetën “Dielli” Boston Mass.) dhe që midis të tjerave shprehet: “Shqipëria si një komb i vogël, por mjaft historik duhet të ishte njohur më mirë këtu, sepse nuk ka aq shumë miq në botë. Ne, si miq të Shqipërisë, do të përpiqemi, me sa të na mundet, që jo vetëm t’ia bëjmë të njohur më mirë emrin e saj, por edhe ta mbrojmë nga shpifjet e armiqve dhe nga lajmet e rreme të asaj pjese të shtypit, që gabohet duke i përhapur si të vërteta. Pa fjalë qëllimi i shoqërisë “Miqtë amerikanë të Shqipërisë” do t’i kthejë fjalët e shtrembëruara në të drejta. Përveç një plani të dobishëm që ka kjo shoqëri për të ndihmuar Shqipërinë, duke përdorur mjetet e duhura për të mirën e kom-bit, plani tjetër është pikërisht rritja e shoqërisë dhe përhapja e saj në tërë Amerikën, me degë të shëndosha, si në Nju-Jork dhe kudo. Anëtarë-sia do të jetë e kufizuar, sepse do të zgjedhë dhe pranojë vetëm njerëz që janë të njohur, jo vetëm si miq të Shqipërisë, por edhe nga shkallë të larta të qarqeve shoqërore kulturore, pasurie dhe zyrtare, kështu që në vend që të ketë mijëra anëtarë më shumë, duke pranuar njerëz shkel e shko, do të ketë më pak por të provuar dhe të pranuar nga rrethe të dobishme dhe të njohura. Nga përkrahësit që janë shënuar në këtë sho-qatë, mund të shikoni jetëshkrimin e tyre: Majori John Vernon Bouvier, i riu; senatori Arthur Kap-per; zonja Ethel Burdetteworthington; zoti John Marshall Slaten; gjenerali Mathew A. Delaney; zoti Swallace Dempcey; Ati dr. Joseph Christofer; koloneli John B. Richards; Baroni Marchelus Don-ald A. Von Redlich; zonja Louwell F. Hobart; zonja Valeria Lang Loth; Koloneli Arthur Davis Variel dhe zoti John Joseph Neville, të cilët kanë sigu-ruar gjeneralin Horton se do të dalin faqe bard-

hë. Gjenerali Horton ka shërbyer 31 vjet në tri luftëra të mëdha të kombit amerikan duke arri-tur gradën brigadier gjeneral. Është shprehur se duhet të takohem me lartmadhërinë e tij Mbretin Zog dhe të shikoj përsëri Shqipërinë e bukur edhe pse me moshë të thyer. Gjenerali Horton ka qenë mik i ngushtë me Konicën, ministër i Mbretërisë Shqiptare në Amerikë. Ai rrjedh nga një familje fisnikësh, baron Horton qe prej vitit 1925 nga Britania e Madhe. Stërgjyshërit e tij kanë rrjedhur prej një vargu mbretërish që nga koha e mbretit Jolin. Të parët e Hortonit kanë marrë pjesë aktive në zhvillimin e SHBA-së, që në kohën e themelimit, prej Thomas Horton të qytetit Carlettornmas, pranë Bostonit. Brez pas brezi nga kjo familje kanë dalë njerëz të shquar të kombit amerikan.

Në Arkivin Qendror të Shtetit, fondi 251 viti 1940, fleta 39-40, Presidenti i “Miqve amerika-në të Shqipërisë” është Charles C. Hart. Përveç punës mjaft të madhe për të mbrojtur të drejtat e Shqipërisë në Konferencën e Paqes në Paris janë shumë domethënëse, pikëpamjet e tij të shprehura në letrën e hapur drejtuar senatorit në lidhje me çështjen shqiptare. Kjo polemikë është e njohur në tërë botën, sepse është botu-ar edhe në “Uashington Post”, ku të drejtat e kombit shqiptar, në veçanti përpara Konferencës së Ambasadorëve dhe në Lidhjen e Kombeve, por në veçanti përpara pushtimit nga Italia Fashiste, janë bërë më mirë se kushdo në fush-ën e diplomacisë. Në gazetën “Dielli” të Boston Mass, më 20 tetor 1933 është botuar traktat natyralizimi, midis Shqipërisë dhe Shteteve të Bashkuara. Në të gjithë artikujt e këtij traktati ka një marrëdhënie të shkëlqyer midis qeverisë mbretërore shqiptare dhe qeverisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës, ku është një mar-rëveshje midis shteteve, si për shërbimin ushta-rak, por dhe për çdo veprim besnikërie nga ana e këtyre personave të lindur në tokën e njërit-tjetrit shtet, prej prindërish që kanë shtetësinë e tjetrit dhe që saktësohen në këtë traktat. Vetë mbreti Zog, kryeministri Pandeli J. Evangjeli dhe presidenti i SHBA-së, si dhe Zoti Herman Bern Stein, i dërguar i jashtëzakonshëm dhe ministër fuqiplotë i SHBA-së në Shqipëri, ranë dakord plotësisht me tërë artikujt e kësaj mar-rëveshje. Po të lexohen të gjithë këto artikuj të këtij traktati, mund ta kuptosh shumë mirë, se pse SHBA në vitin 1946, ia vuri si kusht qever-isë komuniste të Enver Hoxhës për ta lënë në fuqi. Mirëpo, diktatori nuk e pranoi një gjë të tillë, dhe ky ishte një nga shkaqet kryesore që misioni amerikan u largua nga vendi ynë. Pa e zgjatur mbi kontributin e miqve amerikanë në Shqipëri, vlen të përmendim shoqërinë e quaj-tur “Near East Foundation” (“Pranë Fondacionit Lindor”), e cila ka përkrahur realisht, jo vetëm për aktivitetin e shkollave teknike në Kavajë e në Tiranë, por duke ndihmuar Shqipërinë në të gjithë editorialet e shkruara në të përkohsh-men “Dairy Goat Journal” për çdo zhvillim që bënte vendi ynë.

Dëshmi mjaft të qarta jepen në “Ylli i mëngjesit” për të gjithë shqiptarët e Amerikës që respektonin dhe nderonin emrin e Shqipërisë në këtë vend. Kështu, p.sh. në shkurt të vitit 1911 shqiptaro-amerikani, Janko Gaqo Vishnja tregoi një atdhetarizëm duke rënë për armët e SHBA-së gjatë Luftës së Parë Botërore. Jankoja u tre-gua i pari për të shërbyer në forcat ushtarake të Amerikës, duke shprehur dëshirën se për të dashurën Shqipëri, Amerika është treguar fisnike dhe njerëzore, sepse Amerika lufton për botën, kështu edhe për Shqipërinë. Janko Vishnja ra në fushën e nderit, nën hijen e flamurit amerikan, por siç shkruan Mihal Grameno për të, “Amerika do të përpiqet edhe për çlirimin e të drejtave të Shqipërisë”. Janko nuk kishte shumë kohë që kishte në Jamestoun të Nju-Jorkut. Ai menjëherë u regjistrua dhe iu përgjigj thirrjes për luftë në emër të Amerikës. Në dhjetor të vitit 1920, shkruhet, po në revistën “Ylli i mëngjesit” mbi fushatën e huas Kombëtare, që kishte kërkuar qeveria e SHBA-së për Luftën e Parë Botërore. Është mjaft interesant që këtë mision, të sh-qiptarëve të Amerikës, e përfaqësonte Mithat Frashëri: ligji i huas së brendshme u votua edhe prej parlamentit shqiptar më 6 maj 1920 dhe të gjitha ndihmat së bashku më shoqërinë “Vatra” në SHBA, u vunë në dispozicion të luftës. Këto, dhe tregues të tjerë argumentojnë linjën e vetme të miqësisë, shqiptaro-amerikane në histori dhe aspak ndërprerja komuniste nuk arriti ti thyente ndjenjat e popullit shqiptar, sepse, siç thotë Noli, “bijtë e saj ishin në Amerikë”.

republika e shqiperiseagjencia e Zhvillimit të Zonave Malore

Nr i kontrates: MADA/MMP/CW- Impl/IC Kurbnesh-Selite/2013/ Financuesi(t): IFAD, QSh

1. Republika e Shqipërisë ka marrë kredi nga Fondi Ndërkombëtar për Zhvillimin e Bujqësisë (IFAD) për të mbuluar kosto të programit për Programin Malet Drejt Tregut (MMP) dhe synon të përdorë pjesë të fondeve për të mbuluar pagesa të ligjshme në kontratën për:

emërtimi i punimeve Civile: Rehabilitimi i KU Kurbnesh, komuna Selite, Mirdite (me gjatësi 2.5 Km)

Numri i kontratës: MADA/MMP/CW- Impl/IC Kurbnesh-Selite/2013/2. Në këtë kontekst, Agjensia e Zhvillimit të Zonave Malore bën ftesë për oferta të mbyllura për

ekzekutimin e punimeve civile të përmendura më sipër.3. Paketa e plotë e Dokumentacionit të Tenderit mund të merret në zyrat e agjensisë së Zhvillimit

të Zonave Malore, rruga “shinasi Dishnica”, Nr. 100 (pranë selvisë) Tiranë, pas paraqitjes së një kërkese me shkrim dhe pagesës së pakthyeshme prej 1,500 (një mijë e pesëqind) Lekë në Bankën Kombëtare Tregtare numrin e llogarisë 403288094 dhe pas dorëzimit të mandatit të pagesës në zyrën e Prokurimeve. Ofertuesit e interesuar mund të marrin informacion të metejshëm në të njëjtën adresë.

4. Për të marrë informacion për këtë punim dhe kushtet lokale, ofertuesit inkurajohen të marrin pjesë në një takim që zhvillohet para ditës së tenderit, përpara dorëzimit të ofertave siç është specifikuar në Letrën e të Dhënave. Marrja pjesë në këtë takim nuk është e detyrueshme.

5. Ofertat do të jenë të vlefshme për një periudhë 90 ditore nga dita e hapjes së Ofertës dhe duhet të dorëzohen tek agjensia e Zhvillimit të Zonave Malore, rruga “shinasi Dishnica”, Nr. 100 (pranë selvisë) Tiranë në ose para afatit të mëposhtëm, kohë në të cilën do të hapen ofertat në praninë e ofertuesve që dëshirojnë të marrin pjesë

Data: 07.03.2013 Ora: 10:006. Oferta duhet të dorëzohet bashkë me siguracionin e ofertës (vetëm në formën e një

garancie bankare) në një vlerë jo më të vogël se 2 % e vlerës së ofertës, e kryer në favor të Agjensisë së Zhvillimit të Zonave Malore. Ai duhet të jetë i vlefshëm deri 90 ditë pas datës së hapjes së ofertës.

7. Ofertuesi që tërheq ofertën gjatë periudhës së vlefshmërisë së saj dhe/ose refuzon të pranojë lidhjen e kontratës pasi është përzgjedhur dhe/ose dështon të dorëzojë çeritifikatat e kërkuara të sigurimit do të skualifikohet për të marrë pjesë në oferta të tjera për një periudhe një vjeçare dhe siguracioni i ofertës do të konfiskohet.

8. Siguracioni i performancës dhe shuma e depozituar për periudhën e përgjegjesisë mbi defektet (10%) do të konfiskohet në rast se ofertuesi dështon të kryejë punën sipas kontratës.

9. Afati përfundimtar për tërheqjen e dokumentacionit do të jetë data 28.02. 2013, ora 16.00.

FTese per OFerTe (iFb)


« LibrariDino BuxatiEnigmë QEni

kur mua, qenin, më nxjerrin shëtitje, përballë atij pal-latit të madh me shtatore, xhamllëk, kulla e kupola në sheshin aty pranë, shoh shpeshherë një lloj

kamioni shumë të bukur me ngjyrë të zezë, gjithë lajlelule, ndaluar mu para portës së madhe. Përreth ka një turmë njerëzish. Dhe, papritmas, nga porta dalin katër burra që mbajnë në sup një arkë të gjatë, pa të shkruajtura sipër. Edhe kjo arkë është shumë e bukur, fund e krye e stolisur. Dhe njerëzit e vështrojnë, ndërkohë që katër burrat e vendosin me kujdes në kamionin aq të bukur. Ç’të ketë brenda? Vëmendja e publikut, madhështia luksoze, so-lemniteti i veprimeve të lenë të men-dosh se arka përmban diçka jashtëza-konisht të vyer, ushqime të rralla e të moçme, gjithsesi gjëra për të ngrënë, ndryshe s’kish se si të shpjegoheshin gjithë ato ceremoni. Pastaj, ndërsa arka misterioze vendoset në kamion, kam vënë re se disa nga të pranishmit, sidomos gra, shpërthejnë në dënesa. Edhe kjo të shtyn të besosh se është fjala për ushqime të zgjedhura e të shijshme. Tek shohin që i shpien tej, ata me grykësit dëshpërohen kaq shumë sa nuk arrijnë t’i mbajnë lotët.

Ja konkluzionet ku do të të çonte thjesht gjykimi i shëndoshë. Por njerëzit janë ca tipa shumë të çudit-shëm. Ec e gjeje ti se çfarë mbyllin në ato sëndukë të mrekullueshëm, dhe pse i lenë t’ua marrin kështu, mu para hunde, pa bërë asnjë qëndrese. Qajnë si viça, por s’luajnë as gishtin për ta penguar nisjen e tyre. Ç’njerëz të çu-ditshëm!

Takim i humbur

Korridori i lagësht e i zymtë i shtëpisë nr. 8 përgjatë shëtitores, me shkallinën prej mermeri të kuq të errët dhe dy amure të bronxtë përmbi parmakë, nga një në çdo anë. Ndoshta dikur kishte qenë pallat zotërinjsh (trokëllimë takash të holla në shkallë, në hije fytyra të zbehta grash të reja me vel ngjyrëvjollcë, ndërsa jashtë, pas orësh e orësh, në pasqyrimin e lëpirë në të gjelbër të gazit, kuajt e humbisnin durimin duke përplasur thundrën mbi gurë). Pastaj kishte filluar, pak nga pak, të merrte tatëpjeten, përherë e më pak njerëz elegantë e më shumë shitës shëtitës, dhe karrocat e shkapërdara, tani veç ndonjë kamionçinë, a makinë private, por rrallë e më rrallë, ama; dhe dielli nuk hynte kurrë, sepse paradhoma binte nga veriu, as hëna kurrë; dhe nga hënëza me xhama e mesakut portierja flokëshprishur e shtëpisë, duke kapsallitur sytë.

Po ti a ishe atë ditë? Më ke pritur? E nëse po, sa më ka pritur? Unë rendja për të mbërritur në kohë, duke diha-tur, duke u penguar, mund të më mer-rnin për të marrë. Por do të ish dashur të fluturoja. Isha larg, i flakur tej nga jeta krejt papritmas, në një distancë të frikshme nga ty, që s’mund ta dije.

Kështu, kur ora eci aq shumë, sa ishte e pamundur të mendohej që ti ndodheshe ende aty, unë rreshta së vrapuari dhe, dalëngadalë, sot kam ar-ritur, por ti s’je më.

Nuk je më, sepse kanë kaluar shumë vite, dymbëdhjetë vjet rrugë të pandërprerë në drejtim të kthimit, dhe amuret e bronxta janë zhdukur, në fytyren e kariatideve* prej stukoje nën qemer, pluhuri ka krijuar rrathë të neveritshme te sytë, dhe suvatë e rëna, dhe nga hënëza me xhama e mesakut portierja flokëshprishur që kapsallit sytë, përherë. Dhe anëve

tabelëza njëra mbi tjetrën “Dentist në katin e III – Sittam përfaqësi rekla-mash – Farëra vajore – Vinciguerra në të IV – Studio noteriale Rossi – Schi-affera”. Dhe një tablo e madhe e foto-grafisë artistike Lebois me fatalen me sytë nga qielli, burrin mondan me mo-nokël e buzëqeshje trashanike, vajza e vogël e maskuar si damë e viteve shtatëqind, gjenerali me uniformë pa-rade, mbushur me stringla, borgjez, i rëndë e i flashkët, në sytë e kërmilltë barra të tmershme familjeje. Kurrë pra dielli s’ka hyrë në këtë korridor të mallkuar; as cicërima zogjsh, as hije resh në arrati. Por vajtje- ardhje pa hare, pështyma në pluhurin e vjetër, lart e poshtë njerëzit për te noteri e dentisti.

Unë pyes:“Më falni, vallë mos keni parë

gjë…?”“Kur?” pyesin“U bënë fiks dymbëdhjetë vjet”“Po”, përgjigjet njëri, “më kujtohet.

Po rrinte në këmbë e po priste. Kishte një pallto blu e një kapele me lule. Ishte e hirshme, shumë e hirshme”

“Seriozisht ju kujtohet? Pas dym-bëdhjetë vjetëve dhe ju kujtohet?”

“Edhe sikur pesëdhjetë të kishin kaluar, prapë se prapë do të më kuj-tohej shumë mirë, përherë do ta ku-jtoj… E njoha tamam atëherë , atë ditë, po po, tek priste para portës së madhe. Binte shi. Priti rreth një orë.

Pastaj unë e shoqërova me çadër në shtëpi…..Është ime shoqe, zotëri, më ndjeni.”

*Statuja grash, që shërbejnë edhe si shtylla mbajtëse, e të quajtura kështu prej grave të Karias që mbanin pesha mbi krye

përkthyer nga Dritan Çela

Vëmendja e publikut, madhështia luksoze, solemniteti i veprimeve të lenë të mendosh se arka përmban diçka jashtëzakonisht të vyer, ushqime të rralla e të moçme, gjithsesi gjëra për të ngrënë, ndryshe s’kish se si të shpjego-heshin gjithë ato ceremoni. Pastaj, ndërsa arka misterioze vendoset në kamion, kam vënë re se disa nga të pranishmit, sidomos gra, shpërthej-në në dënesa. Edhe kjo të shtyn të besosh se është fjala për ushqime të zgjedhura e të shijshme. Tek shohin që i shpien tej, ata me grykësit dëshpëro-hen kaq shumë sa nuk arrijnë t’i mbajnë lotët


»Librari

Poezi nga Skënder SherifiPIRAMIDA 1: AFRIKA

( Hyrja e Piramidës 1 - të Librit: “LOVE”) E kështu Agimi u zgjua në të parën Buzëqeshje të Njerëzimit … Atomet e Dashurisë fluturonin mbi Savanën si Parfumet e Përjetësisë… Të Qeshura me Lotë Vuajtje dhe Drama, kotë Thue: “ka a po s’ka Zotë?” Por mbijeton origjinale Pafajësia fillestare si një Eden magjik … definitivisht i humbur në këtë Botë të pa drejtë e tragjikisht e shkundur Më në fund, si Amanet unik, si Thesarë sublim: miljona Fëmirijë të zgjatura miliona Histori të bukura e të pambaruara gjer në Pafundësi ! përktheu në gjuhen shqipe: Violeta KRAJA

RISHFAQJE për: Martine Lechevin

Në këtë Mbrëmje, mu shfaqe si dikur më bjonde se kurrë me Bukurinë Nur nën Fustanin e bardhë mbuluar gjithë Shikimet e Botës duke sfiduar Në këtë Mbrëmje, mu shfaqe si dikur më Sensuale se asnjë herë si Lule në pranverë me një Lakuriqësi të papërshkrueshme që vret gjithë Mendjet e paturpshme

Në këtë Mbrëmje, mu shfaqe si dikur më e ëmbël se kurrë Natyra vetë të kish lulëzuar … Mbi Plazhen egzotike e shtruar dy hapa buzë Detit Blu AZUR duke u djegur mu në Zemrën e DIELLIT

Korrik 1975 në Ulqin ( Montenegro ) përktheu në gjuhen shqipe: Zoja Violeta KRAJA

SHËTITJE IREALE për Greta Garbo

Do të lahemi të dy

Kukullat pa atdhe të AçkësNjë rrëfim satirik dhe dramatik

mbi shoqërinë shqiptare sottitulli: Kukullat nuk kanë Atdhe

AutoRi: Flutura AçkaRoMAN

A është ky Atdheu që meritojmë? Është pyetja që personazhet e këtij romani, do t’ia përsëri-sin shpesh vetes dhe të tjerëve. Ngjarja nis në

kryeqytetin shqiptar, kur një mesnatë, një grua që ia ka kushtuar gjithë jetën kukullave, vendos t’i nxjerrë krijesat e saj në jetën reale, t’u japë frymë, t’i bëjë pjesë të botës së gjallë. Në jetën e re, ato janë një grup grash dhe va-jzash – nëna, bashkëshorte, bija, mo-tra, të dashura, dashnore, toy girls – të cilave do t’u duhet të luftojnë ta krijojnë dhe ta ruajnë identitetin, sepse komu-nitetit ku ato jetojnë, në të shumtën e herës, nuk i intereson të dijë kush janë ato, çfarë ndiejnë, çfarë dëshirojnë dhe çfarë janë të zonjat të bëjnë. Në kao-

sin e kësaj shoqërie në tranzicion e sipër, ku ato përpiqen të ndërtojnë jetën (në hullinë e një demokracie të cenuar hapur nga korrupsioni, nga ndotja morale dhe nga padrejtësia, por që po barabitet të konturohet me ngjyra evropiane), fijet e jetës se karaktereve të këtij romani, burra e gra, do të lidhen për të përshkuar fatin dhe fatalitetin e tyre me të gjitha detajet, pikërisht mu aty, në zemër të këtij Atdheu, aty ku drejton politika, ku ndërtohen opinio-net, ku vendoset fati i shqiptarëve të shekullit të ri. “Kukullat nuk kanë At-dhe”, është një roman për familjen, për dashurinë, për lirinë e të menduarit, për lirinë e medias, për lirinë e seksit, dhe mbi të gjitha, për të drejtën e jetës, të vënë në dyshim shpesh në kohë të turbullta morale e politike. Atdheu, në arkitekturën e një rrëfimi satirik dhe dramatik, vjen real dhe i patjetër-sueshëm. “Kukullat nuk kanë Atdhe” është romani i pestë i autores.

Mbi autorenFlutura Açka (Elbasan 1966) është poet-

eshë, shkrimtare dhe botuese. U diplomua për Statistikë në Fakultetin Ekonomik të Univer-sitetit të Tiranës më 1988 dhe për Gjuhë-Letërsi më 2001 në Universitetin e Elbasanit. Pas studimeve universitare, punoi për disa vite si gazetare dhe më pas administratore dhe redaktore e botimeve në shtëpinë botuese Onufri. Më 2001, bashkë me të shoqin e saj holandez, ngriti shtëpinë e saj botuese, “Skanderbeg Books”, me qendër në Tiranë. Në vitin 1997 ajo mori çmimin ndërkombëtar “Lira e Strugës” në Netët e Poezisë Strugane ku e ka përfaqësuar poezinë shqipe për disa vite. Në vitin 1998 u zgjodh ndër 13 poetët më të mirë evropianë të gjeneratës së re në konkurrimin për çmimin e madh Tivoli-Europa në Itali. Përfaqësohet me poezitë e saj në pjesën më të madhe të antologjive të poezisë shqipe në gjuhë të huaj dhe poezi dhe cikle të saj janë botuar në shumë gjuhë. Romani i saj i parë “Vetmi gruaje”, është përkthyer dhe botuar në vitin 2006 në gjuhën bullgare në një seri me shtatë autore bashkëkohore nga Ballkani. Në vitin 2009 mori çmimin “Serembe” për prozën më të mirë me romanin “Kryqi i haresës”. Flutura Açka e ndan jetën e saj mes Tiranës dhe Utrechtit, Holandë.

LLESHANAKU, një libër i ri poetik

titulli: Pothuajse djeAutoRi: Luljeta Lleshanaku

poEzi

Nën logon e serisë së botimeve “Equinox” është hedhur në qarkullim përmbledhja poetike “Pothuajse dje” e shkrimtares Luljeta Lleshanaku. Lleshanaku është një ndër poetet më të vlerësuara të letrave shqipe, brenda dhe jashtë Shqipërisë. Është nderuar me disa çmime. Vlerësimet e mëposhtme janë mbi gjuhën, sukses-in dhe rrugëtimin e librit të saj “Fëmi-jët e natyrës”.

VlerësimeAjo është një krijuese e talentuar

e krahasimit… Ky mjet shfaqet shumë unik tek Lleshanaku. Është me rëndë-si të theksojmë që ekziston rreziku, që ky mjet, mund të kthehet në za-kon, por, në përgjithësi, krahasimet e Lleshanakut veprojnë më tepër si një akt skicimi, duke përcaktuar koordina-ta të sakta në një territor, që për ne, për fat, mbetet i panjohur …

- WN herbert - poetry london, pranverë 2012

“…Ne ndjehemi të bekuar që znj. Lleshanaku na ka ftuar në ngritjet dhe uljet fluturuese në pistën e shpirtit të saj.”

Dana Jennings, New York times, 22 korrik, 2010

“Por Lleshanaku është edhe origji-nale…Këmbëngulja e tiranit për të mos lejuar asnjë centimetër “privaci”, sjell pasojën e paparashikuar prej tij, atë të lindjes së domosdoshme të shkrimit të poezive të fuqishme që i rezistojnë kohës, të cilat ruajnë në vetvete diçka të pasundueshme, pikërisht, saktësinë.”

Sean o’Brienn the guardian, 23 shtator, 2011.

“Përmbledhja e parë e poetes Luljeta Lleshanaku e botuar në Bri-tani, është një zbulim. Poezitë janë të pazakonta dhe kumbuese në këto përkthime, të mbushura me objekte dhe shpirtra, të transformuara në diç-ka flatruese, të ngjashme me meta-forat e Shagallit… Gjuha këtu, si në prozën e Gogol-it, është një mënyrë për të krijuar një jetë të re dhe një destinacion të ri, që të shpie përpara

dhe jashtë kësaj bote gjysëm misteri-oze dhe ciklike.”

Sasha Dugdale poetry Nation Review, volumi 38

“Hapësira në poezitë e saj, është si pika zero që mund të shohë vetëm jashtë vetes, në të gjitha drejtimet njëkohësisht. Por poetja sheh brenda

përtej paradoksit, dhe në vend të gjykimit, ajo gjen pranim… Një shpre-hje e zakonshme në këto poezi, mund të zbulojë një konkluzion abstrakt krejt të paparashikueshëm…”

Nga fjala e jurisë, në dhënien e Çmimit Ndërkombëtar

“kristal Vilenice 2009”, në Sllo-veni.

në pastërtinë e Ujrave dhe Kujtimet tona të zjarrta do të lundrojnë mbi Dete të kaltra Do të flejmë bashkë të magjepsur si në Përrallë nga Mesazhet e panjohura zgjimi do të jetë plot Mall Do të bëjmë Dashuri deri në muzgun e Mbrëmjes Pol Verleni i zhytur në Mërzi feston me Shampanjë disfatat e tij Do të vallëzojmë si Dallëndyshet të dehur në pafundësi Ejani, të shkretë Fëmijë të tejkalojmë çdo FANTAZI !

Përktheu nga frëngjishtja në gjuhën shqipe: Ergisa Bebja

LODHJA Për: Edith Piaf

Bie shi, Era fryn pa pushim në Kujtimet tona të zjarrta Zgjidhmë mua në Dehësinë e Lumturisë së Dashurisë Kjo Zemër e shkretë romaneske ngatërrohet me Bulkthat Vështrimi i Mjelmave e Grivave më jep ndjesinë e freskisë së Peshkut … Eja e vdesim ! Pamundësia e bashkimit ngjan si Lufta sfilitëse e një Harmonie të vjedhur Sytë e tu të përlotur nga Shpresa më nxisin të vij në Ëndrrat e tua E dashur, është veçse një : “Mirupafshim”! mbytyrazi në Kujtime e Psherëtima Në Kohë e në Hapsirë mbjellim Mendimet tona i tillë Fluturim njan si Gjurma e një Lirie pa kufi Bie shi, Era fryn pa pushim në Kujtimet tona të zjarrta Zgjidhmë mua në Dehesinë e Lumturisë së Dashurisë …

Qershor 1975, në një Kafene të Brukselit tekstin e solli nga frëngjishtja në shqip :

Ergisa BEBJA


«opinion

kryeministri i Shqipërisë, zoti Sali Berisha, në tel-egramin e ngushëllimit që i dërgoi familjes së të ndjerit Alfred Zijai theksoi atë meritë që të tjerët e “harruan” apo nënvleftësuam se njeriu të cilit po i shtinin një dorë dhe për në banesën e fun-dit kishte qenë një nga themeluesit e Partisë Demokratike. Alfred Zijai la pas gjurmë të pash-lyera jo vetëm në historinë e futbollit shqiptar,

por dhe në historinë e lavdishme të qytetit të tij, Vlorës, prandaj është më mirë të pyesim se si rrojti ky bir i shquar i Vlorës dhe jo si vdiq në një moshë fare të re - vetëm 52 vjeç.

Për jetën e tij heroike po flas me lot në sy në këtë shkrim.

* * *Viti 1990 ishte viti që bëri epokë në historinë e shqiptarëve.

Shqiptarët u ngritën për lirinë e tyre dhe i dhanë fund sundimit të komunistëve gjakatarë. Ata hynë në udhën drejt një shteti demokratik dhe ligjor, si e gjithë Europa.

Në dhjetor të këtij viti në Tiranë u themelua Partia Demokra-tike. Vlonjatët, me ndjenjën e atdhetarizmit dhe intuitën e lirisë, si gjithmonë në historinë e Shqipërisë, vrapuan në Tiranë. E ndi-enin se po afronte ndryshimi i madh. Alfred Zijai, duke përfituar nga miqësia me profesor Gramoz Pashkon, luajti një rol aktiv në përhapjen e ideve demokratike dhe themelimin e Partisë Demokratike në Vlorë. Në këto rrethana vrulli, më 29 dhjetor 1990 në Vlorë ishin strukturuar dy grupe demokratike: grupi i Af-rim Jupit, siç u quajt më vonë nga populli, që përbëhej nga Afrim Jupi, Manol Bono, Maksim Hitaj, Irma Halili; grupi i Roland Tafilit, sipas emërtimit që atij i vuri populli, që përbëhej nga Roland Ta-fili, Ventigjar Hamzaraj, Hasko Hoxha dhe Bujar Borshi. Ndërmjet këtyre grupeve qëndronte Alfred Zijai, me njohje dhe shoqëri me grupin e Roland Tafilit, i cili me aftësi, me autoritet dhe meritat e tij, me porosi nga Gramoz Pashko i bashkoi të dyja grupet.

Këta nuk kishin dijeni të qarta se si do të arrihej përmbysja dhe ndryshimi epokal, por ata adhuronin lirinë, kishin intuitën, dëshirën, vendosmërinë, guximin dhe trimërinë. Në kushtet e ter-rorit komunist veprimtaria pothuajse zhvillohej ilegalisht.

Ata nuk e kishin zgjeruar mbledhjen për të ruajtur konspira-cionin dhe për të mbrojtur veten. Megjithatë, këta bij të denjë të Vlorës e vranë frikën. Kur unë përdor fjalët “guxim” dhe “trimëri”, nuk bëj asnjë hiperbolë, por vetëm pohoj një realitet. Të gjithë ata që e jetuan atë kohë mizore e dinë fort mirë se për çdo fjalë të lëshuar pa dashje apo me shaka kundër regjimit nuk i zinte gjumi me net të tëra se mos shoku apo miku i spiunonte, se mos vëllait apo motrës i shkiste goja dhe përfundonte në burg. Koordinatori i dy grupeve, Alfred Zijai, pasi kishte biseduar me profesorin e ekonomisë, Gramos Pashko, dhe kishte marrë prej tij miratimin që të vinin të deleguar nga Tirana për formimin e komi-sionit nismëtar për Themelimin e Partisë Demokratike, caktoi ditën e shtunë më 29 dhjetor 1990 të tako-heshin në shtëpinë e tij.

Autori i këtij shkrimi e njihte mirë çiftin e bukur Zijai, Kujtimin dhe Irfanen. Ata qenë prerë për njëri-tjetrin, të bukur të dy, por bukurinë më të madhe e kishin në shpirt dhe në sjelljen e tyre. Kujtimi kishte humbur dy vëllezër, në kushte që nuk u sqaruan as-njëherë, dhe për këtë ai shihej si “armik i popullit”. Karakteri dhe shpirti tij demokratik, intuita dhe guximi e futën në udhën e luftës për përmbysjen e diktaturës komuniste, prandaj ai hapi dyert e shtëpisë së tij pa menduar për pasojat që mund t’i vinin. Në këto rre-thana vrulli, më 29 dhjetor 1990 u formua komisioni nismëtar për themelimin e Partisë Demokratike Vlorë nga disa intelektualë trima e të mençur, si Afrim Jupi, Roland Tafili, Ventigjar Hamzaraj, Hasko Hoxha, Alfred Zijai, Bilal Çela, Manol Bono, Aleks Tahiri, Bujar Borshi etj., të cilët treguan në atë moment madhor historik se ishin trashëgimtarë të denjë të të parëve të tyre, mishërim i atij shpirti të lirë vlonjate, që ka bërë emër e ka zënë vend nderi në historinë tonë.

Pasi diskutuan si të deleguarit dhe të pranishmit, edhe pse kishte mendime të kundërta si për kthimin e pronave, mbrojtur nga Bujar Borshi dhe Ventigjar Hamzaraj, pavarësisht nga rezervat që patën grupet ndaj njëri-tjetrit, pranuan dhe vendosën të gjithë njëzëri formimin e komisionit nismëtar për themelimin e Partisë Demokratike të Vlorës dhe firmosën proces-

verbalin përkatës. Kryetar i partisë u zgjodh Afrim Jupi dhe sekre-tar Roland Tafili.

Fillimisht mbledhjet e PD-së janë zhvilluar pothuajse ilegalisht në shtëpinë e Kujtim Zijait dhe më pas në shtëpinë e Ventigjar Hamzarajt. Mbledhje janë zhvilluar edhe në shtëpinë e Afrim Jupit, atje janë bërë edhe takime të Sali Berishës me drejtuesit e PD-së së Vlorës. Alfred Zijai, Kreshnik Çipi dhe Rrapo Taho, si aktivist të shquar, e kthyen të gjithë skuadrën e futbollit “Flamurtari” me PD-në, duke ushtruar një ndikim të madh tek të gjithë qytetarët.

* * *Po kush ishte në atë kohë Alred Zijai?

Ai kishte lindur në Vlorë në vitin 1961. Përfaqësuesi tipik i mençurisë dhe guximit të rinisë vlonjate. Ishte diplomuar në Akademinë e Sporteve dhe në Fakultetin e Drejtësisë. Futbollist i shquar i “Flamurtarit” të Vlorës dhe i kombëtares së Shqipërisë. Pedagogia e tij në Akademinë e Sporteve, Mimoza Pashko, në vitin 1986 e kishte njohur me bashkëshortin e saj, pedagogun e ekonomisë në Universitetin e Tiranës, Gramos Pashko, me të cilin lidhi miqësi. Bindjet e tij dhe kjo lidhje miqësore e shpunë atë në vijën e parë të lëvizjes demokratike. Një mik i tij, Mihal Çela, e kishte prezantuar me Ventigjar Hamzarajn, i burgosur politik, dhe ky e prezantoi me vëllezërit Shaska, Fariin dhe Bedriun, dhe së bashku diskutonin dhe propagandonin kundër diktaturës ko-muniste. Më pas u bashkuan edhe me Roland Tafilin dhe Hasko Hoxhën dhe u përgatitën për themelimin e Partisë Demokratike. Ai thotë se radjon “Zërin e Amerikës” e dëgjonin te shtëpia e Ven-tigjar Hamzarajt e më pas propagandonin idetë që dëgjonin atje.

* * *Për të propaganduar idetë demokratike që përfaqësonte

Partia Demokratike, për të bërë të ditur themelimin e Partisë Demokratike në Vlorë, komisioni nismëtar thirri një miting. Nuk është gabim që dita e themelimit të Partisë Demokratike të Vlo-rës të caktohet data 6 janar 1991, sepse në këtë ditë populli i Vlorës, duke iu përgjigjur thirrjes së Partisë Demokratike, doli në shesh, konfirmoi dhe miratoi Partinë Demokratike. Komisioni ni-smëtar i Partisë Demokratike të Vlorës tashmë ishte plotësisht i

ligjshëm, i zgjedhur dhe i miratuar nga populli.Ishte një miting historik, madhështor dhe që do të mbahet

mend gjatë nga vlonjatët. Ne që morëm pjesë në atë miting dhe që më vonë u bëmë pishtarë të udhës demokratike të vlonjatëve, e kuptuam se historia e qytetit tonë po hynte në një epokë të re fatlume për Shqipërinë, duke lënë pas një epokë vuajtje, mjerimi dhe lotësh. Fati i kishte rezervuar brezit tonë këtë vepër të mad-he atdhetare.

Alfred Zijai kujtonte: “Më 6 janar ishte ndeshja e futbollit ndërmjet ‘Flamurtarit’ dhe ‘Elbasanit’. Nga mitingu ne shkuam në ndeshje, të cilën e fitoi ‘Elbasani’ 2 me 1. Po kur ne bëmë go-lin, i gjithë stadiumi shpërtheu në entuziazëm, u ngrit më këmbë me dy gishtat lart, gjë që tregonte se qytetarët vlonjatë e kishin aprovuar themelimin e Partisë Demokratike dhe ishin me të.” Poli-cia kishte bllokuar rrugët gjoja që të mos kishte ngjarje të pa-parashikuara, po në fakt ajo synonte të ndalonte popullin që të merrte pjesë në miting, dhe kështu të ulte autoritetin e Partisë Demokratike në popull. Rrapo Taho ka udhëhequr Lagjen e Re dhe në krye të demonstruesve ka çarë rrethimin e policisë që të mbeteshin rrugët e lira për të shkuar populli në miting. Po kështu policia refuzoi mbajtjen e mitingut, me pretekstin absurd se gjoja ajo ishte e angazhuar me ndeshjen e futbollit “Flamurtari” –“Elba-sani” dhe se kërkesa për mitingun duhej firmosur dhe vulosur nga qendra në Tiranë.

Më 13 mars 1991 u mblodh kuvendi i parë i Partisë Demokra-tike të Vlorës, ku ndërmjet 20 anëtarëve të kryesisë së kësaj par-tie figuronte edhe emri plot dritë i Alfred Zijait, siç mbeti i tillë gjatë gjithë jetës tij.

Në intervistën e parë, më 23.06.1991, që ka dhënë si kryetar i Partisë Demokratikë z. Afrim Jupi ka deklaruar ndërmjet të tjerave: “Detyra ndaj popullit dhe atdheut na futi në këtë udhë...”

* * *Vlera e gjestit epokal të 9 burrave që formuan komisionin

nismëtar për themelimin e Partisë Demokratike, ose më saktë Partinë Demokratike, qëndron në faktin se ata filluan dhe çelën një epokë të re për historinë e Vlorës, prandaj vitet kalojnë dhe ata rritin përmasat e tyre.

Ishte koha kur kishte mbaruar rezistenca e individit dhe tashmë kushtet kishin thirrur në skenën shoqërore rezistencën e partive politike. Këta ishin të parët që vranë frikën dhe u rritën në sytë e vlonjatëve dhe gjithë Shqipërisë. Askujt nuk i shkonte në mendje se si do të shkonin më tej zhvillimet politike dhe shoqërore, aq më tepër për mungesën e informacionit, prandaj të gjithë ata që në ditën e parë që u sanksionua rez-istenca meritojnë të vlerësohen dhe të dallohen nga pjesa tjetër e shoqërisë. Ata u bënë aktorët e jetës politike e shoqërore. Ata burra u ngritën mbi dhunën që brente vendin. Vështirë të gjesh njësi matëse për të vlerësuar veprën e këtyre burrave që themeluan Partinë Demokratike dhe të atyre vlonjatëve që të nesërmen u bashkuan me Partinë Demokratike dhe nuk u ndanë prej saj edhe në ditët e terrorit komu-nist të viteve 1997-1998. Ata bënë epokë. Një qytet njihet dhe identifikohet prej emrave të mëdhenj që ai nxjerr e rrit dhe këta burra, që nga 6 janari i vitit 1991 ecën pa u ndarë nga Partia Demokratike, janë prej kë-tyre emrave të madhej të qytetit të tyre. Nderim të veçantë meritojnë një shumicë e qytetarëve vlonjatë, të cilët, pasi mbaruan misionin e tyre historik, u kthyen në shtëpitë dhe hallet e tyre, ose vazhdojnë të japin kontribute pa kërkuar asnjëherë grada dhe ofiqe. Këta dhe vetëm këta, këta “njerëzit e pa njohur”, përbëjnë vlerat e vërteta të shoqërisë shqiptare.

Të nëntë qytetarët e shquar vlonjatë, ndërmjet të cilëve edhe emri plot dritë e lavdi i Alfred Zijait, gdhendën në datat historike 29 dhjetor 1990 dhe 6 janar 1991, ndërsa Vlora ende nuk u ka kthyer borx-hin këtyre burrave t’i bëjë qytetarë nderi të saj. I kam pyetur edhe për pasurinë nismëtarët e parë të Partisë Demokratike dhe ata të gjithë më janë përgjigjur me një fjali të vetme: “Pasuria jonë janë idetë tona, që tri-umfuan mbi diktaturën.” Ja, pra, pse duhej përmendur dhe pse duhej vlerësuar i paharruari Alfred Zijai. Vlora duhet të jetë krenare për këta bij të denjë të saj.

Në vitin 1990 ata qenë të bukur dhe me flokë të zinj, sot atyre u janë thinjur flokët, por zëmrën e kanë të re si në vitin e lavdishëm 1990.

Lamtumirë alfred Zijai!Koha i kishte rezervuar një vepër të madhe

Nga eNVeR MeMiSHaJ


»SpoRt

s t a f f

kryeredaktorBrahim Shima

zv/kryeredaktor: armand maho

mariglen mulla

politika: oli Xhilaga ekonomia: Brikena derviShaj sociale: ervin koçi rrethet: Blerina Spaho kronika: mariglen mulla kultura: Blerina goce design&layout: daniel prifti, gëzim duzha

marketing: eligerta dyrmiShi

cel: 067 20 62 200

adreSa: rr. dull keta, nr. 5. (rr. e diBrëS), tiranë

www.gazetametropol.com

e-mail:[email protected]

e-mail:[email protected]

Tashmë gjërat në Angli duken të qarta përsa i përket titullit të Premier Ligës këtë sezon. Pas një sezoni të kaluar deri diku të dështuar, “djajtë e kuq” janë kthyer më fu-qishëm se kurrë. Mançester Junajtid mund të thuhet me plot gojë se ka vënë një dorë në titullin e 20-të kampion në An-gli, pasi ka krijuar një distancë mëse të ndjeshme prej 12 pikësh ndaj ndjekësit më të afërt, Mançester Sitit, kur mbeten

edhe 12 javë deri në përfundim të kam-pionatit, pas suksesit 2-0 ndaj Everton. Skuadra e drejtuar nga Aleks Ferguson ka zgjidhur gjithçka në pjesën e parë të takimit, ku fillimisht Rajan Gigs ka përmirësuar rekordin e tij duke shënuar golin e parë në këtë kampionat, i 23-ti radhazi ku mesfushori legjendar uellsian gjen rrugën e rrjetës. Më pas, ishte i za-konshmi Robin Van Persi që ka shënuar

golin e dytë në fund të pjesës së parë, i 19-ti në kampionat për këtë sezon dhe duke mbyllur praktikisht ndeshjen kundër Everton që në pjesën e dytë të ndeshjes as nuk u duk se tentoi të kërkonte barazi-min. Në shkallët e stadiumit, për të ndjekur këtë ndeshje, ka qenë i pranishëm Zhoze Murinjo, i cili ka preferuar të shohë nga afër kundërshtarët që do të ketë përballë të mërkurën në Ligën e Kampioneve.

Roma vazhdon të humbasëEdhe pse ndërroi trajner Roma vazhdon të humbasë. Në

ndeshjen e parë pa Zemanin dhe me trajnerin e ri, Andrea-coli, në drejtimin e saj skuadra verdhekuqe ka humbur 3-1 nga Sampdoria. Nuk ka qenë vetëm humbja, por edhe para-qitja e Romës si dhe disa episode në fushë që tregojnë që ky ekip është në krizë si loje, por më tepër në ambientin e tij. Gjithsesi, në pjesën e parë të ndeshjes Roma ka luajtur më mirë se kundërshtari, duke e dominuar lojën, por nuk ka mundur të finalizojë. Me fillimin e pjesës së dytë Roma ka shënuar me Lamelën, por gjyqtari e ka anuluar, edhe pse me vonesë, për një pozicion jashtë loje. Dhe atë që nuk e bëri Roma e ka bërë Sampdoria që në minutën e 56-të ka shënuar me Estigarribian. Roma ka reaguar dhe ka fituar një 11-metërsh me anë të Osvaldos në 69’. Sulmuesi italo-argjentinas, edhe pse kapiteni Toti ishte në fushë, nuk e ka lejuar atë të godasë penalltinë duke e goditur vetë në mënyrë shumë të keqe, çka i dha mundësinë portierit Romero ta presë me lehtësi. Pas humbjes së penalltisë ka ardhur edhe goditja tjetër për Romën, që në 74’ ka pësuar golin e dytë, pas një ekzekutimi per-fekt nga Sansone, të një goditje dënimi në pozicion të prirët me portën. Gjithsesi verdhekuqtë nuk janë dorë-zuar dhe vetëm një minutë më pas, në 75’, Lamela ka shkurtuar diferencën. Megjithatë Sampdoria nuk kishte ndërmend të linte fitoren t’i ikte nga duart dhe në 77’ Ikardi ka shënuar golin e tretë, pas një pasimi të Sansone. Delio Rosi sërish xhest të shëmtuar

Në fund të takimit, në minutat shtesës, ka ndodhur edhe një episod i shëmtuar me protagonist trajnerin e Sampdorias, Delio Rosi. Pas një shkëmbini batutash nga distanca me mbrojtësin e Romës, Burdizo, trajneri i Sampdorias është kapur nga kamerat që të bëjë një xhest të shëmtuar duke ngritur gishtin e mesit drejt lojtarit të Romës. Gjyqtarët e panë këtë gjë dhe men-jëherë e kanë përjashtuar nga ndeshja trajnerin. Delio Rosi, ish-trajner i Lacios, ka një të kaluar të freskët të hidhur me episode të shëmtuara. Vetëm një sezon më parë, kur ai drejtonte Fiorentinën ka qëlluar me grushte në pankinë lojtarin e tij, serbin Ljajiç, pamje që bën xhi-ron e botës dhe që e detyruar presidentin e Fiorentinës ta pushonte menjëherë. Delio Rosi është justifikuar duke deklaruar se është provokuar nga Burdizo, por lojtari tjetër i Romës, De Rosi që ishte pranë e ka akuzuar trajnerin e Sampdorias si njeri të dhunshëm.

Eto: Federata kamerunase kërkon të më vrasë

Samuel Eto ka habitur të gjithë me një deklaratë shokuese të dhënë dje, ku deklaron se federata kom-bëtare e Kamerunit, kërkon ta vrasë atë. Madje, Eto shkon deri aty sa thotë që bluzën e kombëtares e merr direkt nga Puma, pasi ka frikë ta marrë nga Federata, pasi mendon se mund të jetë e helmuar. Sulmuesi, që aktualisht gjendet te Anzhi në Rusi, nuk ka ngurruar që në video-intervistën e tij të dhënë nëpërmjet internetit për revistën vendase “Je Ëande”, të bëjë të ditur se ka marrë kërcënime për vdekje. “Drejtuesit e Federatës së Kamerunit po bëjnë atentat kundër jetës time, duan të më vrasin. Tani jetoj me një grup truprojash dhe një prej tyre fle para derës sime. Nuk e bëj për snobizëm, por për sigurinë time”, tha sulmuesi në këtë intervistë të tij. “Sot e kësaj dite, nuk vesh fanellat që më jep federata kur jam në kombëtare, por i kërkoj direkt nga kompa-nia “Puma”, të ndryshme nga shokët e mi të skuadrës, për të evituar që të hedhin helm në materialin që mbaj në trup”, ishte deklarata e bujshme e Eto. Kjo deklaratë pritet të sjellë reagime të shumta si në Kamerun, edhe në gjithë botën e futbollit.

Nigeria fiton Kupën e Afrikës

Nigeria është shpallur dje fituesja e Kupës së Af-rikës. Kombëtarja nigeriane ka fituar 1-0 nga surprizës Burkina Faso në finalen e kompeticionit më të rëndë-sishëm të kontinentit afrikan. Goli i vetëm në këtë takim u shënua në minutën e 40-të nga Mba.

Një rast i hum-bur nga Milani për t’iu afruar vendeve që të ço-jnë në Champions. Kuqezinjtë nuk

kanë mundur të shfrytëzojë barazimin e një dite më parë të Lacios me Napolin, pasi kanë barazuar edhe ata dje me Kalja-rin 1-1, duke mos iu afruar dot vendit të tretë. Në ndeshjen e djeshme kundër Kaljarit, trajneri i kuqezinjve, Alegri i ka besuar sërish tredhëmbëshit Baloteli-El Sharaui-Niang në sulm, por ka bërë dy ndryshime në skuadër, duke futur De Shilion në vend të Konstant në krahun e majtë dhe në mesfushë ka preferuar Muntarin në vend të Kevin Princ Boateng. Ndeshja ka qenë e vështirë për Milanin, pasi Kaljari ka luftuar fort dhe për më tepër nuk është mbyllur në mbrojtje, por e ka vënë në vështirësi disa herë portierin Abiati. Kaljari me më shumë entuziazëm ka fituar metra në mesfushë dhe ka lua-jtur më mirë se Milani në pjesën e parë, duke pasur disa raste për shënim, por i ka munguar finali-zimi. Por, nuk i ka munguar në limit të kësaj pjese kur Ibardo ka shënuar në 45’. Pas një ekzekuti-mi të një goditje dënimi, Konti ka pasuar në qendër të zonës për Ibardon, qendërmbrojtësit në mënyrë të habitshme nuk e kanë mbuluar dhe sulmuesi i Kaljarit me kokë ka shënuar golin e avantazhit. Në pjesën e dytë Milani shfaqet përsëri i pafuqishëm në lojën ofensive dhe Alegri ndërhyn nga banki-na del El Sharaui, i cili nuk ishte në ditë të mirë futet Boateng dhe më pas hidhet në fushë edhe Bojan në vend të Ambro-zinit. Kaljari mbrohet me forca të shumta dhe kuqezinjtë ha-sin vështirësi për të çarë murin mbrojtës. Alegri hedh edhe Robinjon në vend të Niang. Ndryshimet i dhanë një impuls më të madh lojës së Milanit që më në fund i dhanë edhe golin e shumëkërkuar në minutën e 82-të. Pas një aksioni të gjatë të Milanit, Flamini go-

Mançester Junajtid një hap pranë titullit

Baloteli nuk mjafton, ngec MilaniKuqezinjtë nuk kanë mundur të shfrytëzojë barazimin e një dite më parë të Lacios me Napolin, pasi kanë barazuar edhe

ata dje me Kaljarin 1-1, duke mos iu afruar dot vendit të tretë

TEUTA E TIRANA I AFROHEN KREUTTeuta dhe Tirana nuk ka lënë rastin t’u

shpëtojë nga duart dhe me fitoret e tyre e kanë ndezur paksa kampionatin. Pas humbjes së Skënderbeut në Korçë, 0-1 nga Vllaznia, dy ndjekësit më të afërt kanë përfituar për të ngushtuar diferencën. Teuta ka fituar në Durrës 3-0 ndaj Shkumbinit, ndërsa Ti-rana, në kryeqytet, 1-0 ndaj Tomorit. Tani Skënderbeu kryesues e sheh diferencën të ngushtuar në 7 pikë nga Teuta e vendit të dytë dhe në 8 pikë nga Tirana e vendit të tretë. Gjithsesi diferenca që kanë kam-pionët në fuqi vazhdon të jetë relativisht e madhe, por tashmë skuadra e Mirel Josës nuk e ka luksin që të lërë pikë rrugës, sepse

rivalët treguan se po përpiqen të shfrytë-zojnë çdo dobësi të korçarëve. Po kështu Kukësi ka vazhduar ecurinë e tij pozitive, duke ruajtur hapin e skuadrave të kreut me atë fitore të pastër në Gjirokastër 3-1 ndaj Luftëtarit vendas. Edhe Kastrioti ka mun-dur pas asnjë rezistencë 4-1 Apoloninë, duke iu larguar ndjeshëm zonës së ftohtë. Ndeshjet e djeshme ka konfiguruar edhe më shumë katërshen e mundshme që do t’i drejtohet rënies për në kategorinë e parë. Katër skuadrat e fundit: Shkumbini, Luftë-tari, Apolonia e Tomori kanë humbur të gjitha dej, duke parë të thellohet edhe më shumë diferenca me skuadrat e tjera.

det në zonë, largon me këmbë portieri Agaci, Baloteli kërkon të zotërojë topin po në zonë dhe aty Astori e rrëzon. Gjyq-tari jep pa hezitim 11-metërsh dhe karton të verdhë për mbro-jtësin e Kaljarit, i cili ishte i dyti në këtë takim dhe kështu

i kuq. Baloteli i saktë nga pika e bardhë dhe 1-1. Kuqezinjtë kërkojnë golin e avantazhit në minutat e mbetura, por me një Kaljari të bërë gardh para porte nuk ishte e lehtë. Në fund të takimit Baloteli ka shënuar, por sipas gjyqtarëve topi para

se të mbërrinte tek sulmuesi i kuqezinjve kishte përfunduar jashtë, ndaj goli u anulua. Për-fundimisht Milani doli nga kjo ndeshje vetëm me një pikë, duke humbur një rast mjaft të mirë për t’iu afruar shumë Laci-os së vendit të tretë.


« reklamë

prinderit e italianes, pensionet, bota speciale

Documents