POJAM INFEKCIJE I MJERE SPRJEČAVANJA

VMS Kuzmanovic Daliborka

Predavač: Daliborka Kuzmanović, viša med.sestra

e-mail: daliborka.kuzmanovic@sec.ba

Infekcija je aktivno ili pasivno prodiranje izazivača bolesti ( mikroorganizama) i njihovo zadržavanje i razmnožavanje u organizmu domaćina ( makroorganizma).

Infekcijom strani organizmi pokušavaju da prilagode domaćina ( njegove ćelije i dijelove ćelija) sopstvenom razmnožavanju.

Do infekcije dolazi putem vazduha, per os ili dodirom.

2 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

Infektivni ili patogeni organizmi ometaju normalno funkcionisanje organizma domaćina i mogu dovesti do hroničnih rana, gangrene, gubitka inficiranog dijela organizma, pa čak i do smrti.

Reakcija domaćina na infekciju je zapaljenje Cilj ove rakcije je zaštita organizma, pokušaj da se

ukloni štetna materija i započne proces ozdravljenja tkiva.

Patogen, izazivač bolesti je biloški agens koji uzrokuje bolest organizma. 3

Socijalno edukativni centar www.sec.ba

Mikroorganizmi se mogu podeliti prema patogenim osobinama ili riziku po zdravlje na:

1. Mikroorganizme sa niskim ličnim i društvenim rizikom, koji ne uzrokuju infekciju u zdravih osoba.

2. Mikroorganizme sa srednjim ili ograničenim ličnim i društvenim rizikom, ili mikroorganizme koji ne izazivaju «ozbiljne» infekcije, odnosno infekcije opasne po život.

3. Mikroorganizme sa visokim ličnim i društvenim rizikom,ili mikroorganizme koji uzrokuju infekcije koje se ne šire socijalnim kontaktom.

4. Mikroorganizme sa visokim rizikom koji uzrokuju bolesti (često neizlečive) i one bolesti koje se prenose socijalnim, direktnim ili indirektnim kontaktima.

4 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

Prioni Virusi Bakterije Rikecije Klamidije Gljivice Paraziti

5 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

su najzastupljeniji patogeni agensi (mikroorganizmi) odgovorni za pojavu velikog broja bolesti. Na osnovu njihovih oblika bakterije se dele na:

koke, bacile, spirila i vibrione U odnosu na njihovu zavisnost od kiseonika bakterije se

dijele na; Aerobne - bakterije koje za život trebaju kiseonik.

Anaerobne - bakterije koje mogu da žive bez kiseonika. Anaaerobe - bakterije koje mogu da žive u oba okruženja. Neke vrste bakterija svoje patogeno dejstvo ispoljavaju

direktnim uništavanjem ćelije svog domaćina, a druge (u koje spada najveći broj bakterijskih vrsta) koje proizvode toksine (otrove) koji nanose štetu metabolizmu ćelija domaćina.

6 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

su nećelijski, ultramikroskopski, mikroorganizmi nesposobni da se razmnožavaju van ćelije domaćina. Izvan ćelije domaćina oni ne pokazuju osobine živih bića, čak mogu i da kristalizuju, pri čemu i u tom obliku zadržavaju sposobnost infekcije ćelije.

Za viruse se u pravom smislu može reći da se nalaze između živog i neživog svijeta.

Zrela virusna, vanćelijska, čestica sposobna da inficira ćeliju domaćina naziva se virion. Ulaskom u ćeliju virion postaje aktivan tj. virus. To u domaćinu dovodi do patološkog stanja (bolesti), pa se virusi smatraju isključivim unutarćelijskim – parazitima.

7 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

Prioni su posebni oblici proteina koji mogu izazivivati neke bolesti kod ljudi i životinja.

Patogene gljivice su gljive koje uzrokuju bolesti kod ljudi ili drugih organizama.

Rikecije su nepokretni, aerobni, intraćelijski paraziti. Razmnožavaju se dvojnom diobom. Nakon uboda zaraženog člankonošca rikecije ulaze u endotelne ćelije malih krvnih žila te žile propadaju. Do oštećenja dolazi i na žilama mozga, srca i drugih organa. Najčešće bolesti s epidemični pjegavi tifus i pjegava groznica. Primjeri su krpelji, štakorske buhe, pretene uši.

Paraziti su organizmi koji se hrane na račun drugog organizma (nazvanog domaćin) u toku dužeg vremenskog perioda. Kao posljedica specifičnog načina života kod parazita se javlja niz adaptacija koje se ogledaju u tome da neki organi zakržljaju ili nestanu, dok se na njihov račun razvijaju drugi.

8 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

Prema vrsti izazivača infekcije se dijele na bakterijske, virusne, gljivične...

Po mjestu nastanka mogu biti lokalne, fokalne, generalizovane.

- Lokalne infekcija nastaje kada patogen ostaje na mjestu prodora.

- Fokalna ili žarišna infekcija je ona koja je ograničena. Iz takvog žarišta se produkti bakterija prenose tkivnim tečnostima raznose po cijelom organizmu

9 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

- Generalizovana ili opšta infekcija nastaje kao posljedica širenja patogena po cijelom tijelu

Primarna infekcija je ona koja je izazvana jednim patogenom

Sekundarna infekcija je ona koja se nadovezuje i komplikuje primarnu. Ako bolesnik boluje od gripa (primarna virusna infekcija) klinička slika se može komplikovati sekundarnom bakterijskom infekcijom koja je izazvana pneumokokom

10 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

Mješovita infekcija je ona koja je izazvana sa najmanje dva ili više patogena

Prema izraženosti kliničke slike, infekcije mogu da budu:

- Latentne - Manifestne - Inaparentne

11 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

Latentna ili pritajena infekcija je ona koja se nalazi u stanju mirovanja jedan duži vremenski period,a nekad i doživotno (M.tuberculosis)

Manifestna infekcija je ona koja nastaje najčešće aktiviranjem postojeće latentne(sekundarna tuberkuloza pluća)

Inaparentna ili asimptomatska infekcija je ona kod koje nema jasnih kliničkih simptoma bolesti

12 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

Reinfekcija je infekcija izazvana istim patogenom (streptokokna infekcija ždrijela)

U odnosu na vrijeme trajanja infekcije mogu biti: - Akutne - Subakutne - Hronične Jatrogena infekcija je infekcija koja nastaje

poslije određenih intervencija zdravstvenih radnika (davanje injekcija, endoskopske procedure ...)

13 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

Bolničke ili intrahospitalne infekcije su one koje nastaju kod pojedinih bolesnika u bolničkoj sredini i nemaju direktne veze sa primarnom bolešću

Oportunističke infekcije su one koje su izazvane

oportunistima- uslovno patogenim organizmima i sreću se u bolničkoj sredini ili kod pacijenata sa oslabljenim imunim sistemom.

14 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

Endogeni (uslovno patogeni mikroorganizmi)

Egzogeni (bolesnici, kliconoše, životinje, okolina)

•Putevi ulaska Penetracija Ingestija Inhalacija

15 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

Direktnim kontaktom (dodir, ljubljenje, seksualni kontakt) Ovim putem se prenosi veliki broj infektivnih bolesti

( crijevne, venerične infekcije itd.). Pri direktnom prenosu zagađene ruke imaju najznačajniju ulogu, te se zovu još i bolesti prljavih ruku.

Indirektnim kontaktom (preko kontaminiranih predmeta, vazduhom, vodom, hranom, vektorima)

Pod indirektnim, posrednim kontaktom podrazumjeva se prenošenje infekcije od izvora do prijemčive osobe putem zagađenih predmeta iz bolesnikove okoline. Ovim putem se mogu prenijeti samo one bolesti čiji su uzročnici otporni i mogu neko vrijeme da žive izvan oboljelog organizma ( na zagađenom rublju, kvake od klozeta itd.)

16 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

Za pojavu infekcije važni su sljedeći faktori: izvor zaraze putevi prenošenja – širenja infekcije od izvora do mjesta

zaraze ulazna «vrata» za ulaz uzročnika

u organizam broj i virulencija klica dispozicija

Izvori zaraze

Putevi širenja bolesti

Ulazna vrata

infekcije

Količina i virulencija uzročnika

Osjetljivost domaćina

17 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

Dispozicija je sklonost organizma da oboli od neke bolesti zbog nedostatka prirodnog ili stečenog imuniteta.

Faktori koji utiču na pojavu bolest: - uzrast - pol - rasa - klimatski i meteorološki faktori - fizičke ili psihičke traume - ishrana, stanovanje, zanimanje itd.

18 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

Sprovođenje sanitarno-higijenskih postupaka pri radu Čišćenje, pranje, provjetravanje radnih prostorija i

pripadajuće opreme Higijena i dezinfekcija ruku, kože, sluznica Dezinfekcija pribora i okoline Aseptični i higijenski postupci pri radu Prikupljanje, razvrstavanje, pranje, sterilizacija i transport

rublja Osiguranje zdravstvene ispravnosti namirnica, uključujući

vodu za piće Dezinsekcija i deratizacija Zbrinjavanje infektivnog otpada Rano otkrivanje, izolacija i liječenje osoba oboljelih od

infekcije

19 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba

20 Socijalno edukativni centar

www.sec.ba