për gjithësi 21 vjet obvlfederatës europiane e …se, "ndikimi i partive të mëdha kufizoi...

FAQE 1Korrik 2015; Nr. 7(319)

Kryeredaktor: Halil RAMA ; Zv/Kryeredaktor: Sakip Cami Email: [email protected] / website: WWW.VETERANIOBVL.ORG

GAZETË PERIODIKE. NR. 7 (319) Korrik 2015 ÇMIMI: 20 LEKË

Organizata e Bashkuar e Veteranëve të LANÇ të popullit shqiptar është anëtare eFederatës Europiane e Botërore të Veteranëve

21 vjet OBVLSTANDARDET, GLOVER:

Zgjedhjet, nëpërgjithësi

mirë, por patidefekte

OBVL mbështet Partinë për Drejtësi,Integrim dhe Unitet, Shoqatën

"Çamëria" dhe komunitetin çam

Shefja e misionit të vëzhguesvendërkombëtarë, Audry Glover ka pre-zantuar raportin paraprak për zgjedhjetvendore të 21 qershorit. "Në këtozgjedhje pati një zgjedhje të qartë meskandidatëve dhe fushata ishte e qetë,duke regjistruar përmirësim krahasuarme më parë. Por mungesa e vullnetitpolitik nga partitë e mëdha për të zbat-uar kuadrin ligjor minoi disi procesin",ka deklaruar Glover.

"Zgjedhësit janë komponenti më irëndësishëm i zgjedhjeve. Ata duhet tëjenë të sigurt për të votuar dhe kandi-datët të lirë për të prezantuar programete tyre", u shpreh Glover. Duke u ndalurnë problematikën e hasur deri tani,gjatë këtij procesi zgjedhor, Glover, enisi me KQZ-në. Mendojmë se jo tëgjitha kërkesat u përmbushën, katheksuar ajo, duke nënvizuar se, "disaafate ligjore nuk u respektuan dhe disavendime të mara nga KQZ ishin nëkundërshtim me ligjin". "KQZ ështëetniteti përgjegjës për zgjedhjet,përgjithësisht ajo ishte e hapur por ven-dimet e saj ishin jo konsistente, nuk urespektuan afatet, nuk u zbardhën dhepublikuan vendimet", vërejti Glover.Siaps saj, "KZAZ-të herë pas here nukpunuan në mënyrë efikase, sepse nukju dhanë pajisjet në kohë nga KQZ".

"Disa KZAZ nuk kanë funksionuarnë mënyrë efikase pasi nuk u janëdhënë materialet zgjedhore", ka thënëGlover. Edhe për mediat kemi pa-kënaqësi, ka vijuar ajo, duke nënvizuarse, "ndikimi i partive të mëdha kufizoilirinë e shprehjes".

Duke ritheksuar se, në përgjithësizgjedhjet kanë qenë pozitive, shefja evëzhguesve ka vënë në dukje defektesi votimet në grup dhe gabimet proce-duriale. "Gjithashtu, lëvizjet e mili-tantëve të partive kanë minuar besimine procesit. ODIHR do të monitorojëpjesën e mbetur të tij", ka thënë Glov-er.

Për sa i përket medieve, Glover evi-dentoi faktin e mungesës së pavarësisë

70-vjetori imasakrës më

mizore - "Çamëri,ne nuk harrojmë!"

ax

FAQE 8

Krijimi i Shtabit tëPërgjithshëm,ngjarje kulmore nëhistorinë e LANÇ

FESTA

Në 95 vjetorin e ditëlindjes, nënkryetarin eOBVL-së e uruan përzemërsisht familja dhebashkëpunëtorët e tij më të ngushtë

Skënder Malindifeston95-vjetorine ditëlindjes

Veçoritë e Luftës AntifashisteNacionalçlirimtarenë Dibër dhenë trojetshqiptarenë Maqedoni

ax

FAQE 3

FAQE 4

FAQE 9

AKTIVITETI

FAQE 12

KONTRIBUTI IVËLLEZËRVE

LLOZANA GJATËDHE PAS LUFTËS SË

DYTË BOTËROREProf.Dr. Fehmi Rexhepi - Prishtinë

ORGANIZATA E BASHKUAR E VETERANËVE TË LUFTËS ANTIFASHISTE NACIONALÇLIRIMTARE TË POPULLIT SHQIPTAR (OBVL)

(Vijon në faqen 11)

HISTORIA

10 korrik 1943 - Krijimi i Shtabit të Përgjithshëm tëUshtrisë Nacionalçlirimtare, datë që nuk duhet harruar

FAQE 4 - 5 FAQE 13 FAQE 10-11

ORGANIZATA E BASHKUAR E VETERANËVE TËLUFTËS ANTIFASHISTE TË POPULLIT SHQIPTAR:- ORGANIZATA QË VLERËSON LART KONTRIBUTIN E SHQUAR TË

POPULLIT SHQIPTAR NË LUFTËN E DYTË BOTËRORE,- QË DENON KRIMET E KOMUNIZMIT- QË MBËSHTETI FORT LUFTËN E DREJTË TË USHTRISË

ÇLIRIMTARE TË KOSOVËS DHE ÇËSHTJEN E DREJTËTË SHQIPTARËVE NË MAQEDONI

MuharremNezir Cufa,

"QYTETARNDERI" i

Bashkisë PukëFAQE 14-15Nga Xhemal MEÇI

LIBRI I RI MEKRITIKA ISHPENDI

TOPOLLAJT IKUSHTOHETGJENERAL

PARLLAKUTFAQE 16

LUAN MEMISHAJ(LEPENICA)

Nga Rrahman Parllaku Nga Sakip CAMI

OBVL i shpreh ngushëllime Familjestë efektivit të RENEA-s, i vrarë më24 qershor në Lazarat

LamtumirëIbrahim BASHA

FAQE 8

Nga Halil RAMA

FAQE 2 Korrik 2015; Nr. 7(319)

HISTORIA

Më 18 korrik mbushen 21vjet nga krijimi i Organizatëstë Bashkuar të Veteranëve tëLuftës së Popullit Shqiptar.OBVL është një organizatë sho-qërore atdhetare. Ajo u formuaqë të vlerësojë realisht his-torinë e luftës së lavdishmeNacional Çlirimtare,që tëshmangë shtrembërimet e pe-riudhës së regjimit diktatori-al të E.Hoxhës, mohimet dhepolitizimet e bëra nga histori-ografë të atij regjimi, por edheme qëllim të caktuar nga in-dividë që kërkonin lavdi dhepushtet të pamerituar. Nëkurthin e tyre ranë medëshirë dhe me servilizëm his-torianë të ndryshëm që e sh-trembëruan historinë për kar-riket e tyre.

Pas viteve 90 dhe ndryshi-meve demokratike që ndodhënnë Shqipëri, një kontribut dhaedhe Organizata e Bashkuar eVeteranëve të Luftës së Popul-lit Shqiptar (OBVL). Është i njo-hur kontributi i saj gjatë proces-it të ndryshimeve demokratikee deri më sot.

Dhe pikërisht libri që ubotua para një viti në 21 vje-torin e OBVL pasqyron gjërë-sisht, ndonjëherë edhe në de-taje, pa pretenduar se ka thënëgjithçka, punën e madhe të mbi15 mijë veteranëve që militu-an dhe militojnë aktualisht nëtë mirë të demokracisë sh-qiptare dhe të së ardhmes sëbrezave duke pasqyruar sa mëdrejt këtë luftë legjendare qëerenditi Shqipërinë në krahune fitimtarëve të Luftës së IIBotërore.

Komiteti Kombëtar i Veter-anëve të LANÇ, që ishte drej-tuar nga Shefqet Peçi deri nëvitin 1991 ka qenë levë e PPSH,por edhe më pas nën drejtimine Pirro Dodbibës, Adnan Qatip-it e Rustem Peçit vazhdon tëmbetet një organizatë e politi-zuar veçanërisht në shërbimtë forcave të së majtës sh-qiptare dhe të PPSH. Prandajpër të penguar këtë qasje neg-ative, këtë tendencë të dëm-shme si për demokracinë ash-tu edhe për historinë e popul-lit shqiptar me nismën e njëgrupi pre 64 personalitetesh,gjeneralësh dhe luftëtarësh,figura politike të respektuara,por fatkeqësiht të dënuar ngaregjimi komunist u formuaOrganizata e Bashkuar e Vet-eranëve të Luftës së PopullitShqiptar (OBVL). Në këtë grupbënin pjesë figura politike tërespektuara që kishin qenëdrejtues të reparteve partizanee ministra, siç ishin: KiçoNgjela, Manol Konomi, FadilPaçami, Maqo Çomo, Sadik

Organizata e Bashkuar e Veteranëve të LANÇ të popullit shqiptar është anëtare e Federatës Europiane e Botërore të Veteranëve

21 vjet OBVLORGANIZATA E BASHKUAR E VETERANËVE TËLUFTËS ANTIFASHISTE TË POPULLIT SHQIPTAR:- ORGANIZATA QË VLERËSON LART KONTRIBUTIN E

SHQUAR TË POPULLIT SHQIPTAR NË LUFTËN E DYTËBOTËRORE,

- QË DENON KRIMET E KOMUNIZMIT

- QË MBËSHTETI FORT LUFTËN E DREJTË TËUSHTRISË ÇLIRIMTARE TË KOSOVËS DHE ÇËSHTJENE DREJTË TË SHQIPTARËVE NË MAQEDONI

Bekteshi (gjeneral lejtnant-Hero i Popullit), MuhametProdani (gjeneral lejtnant-Hero i Popullit), gjeneral-ma-jorët: Nexhip Vinçani dheErnest Jakova; luftëtaret eshquara, drejtuese në luftë eaktiviste të OBVL: SelfixheBroja(Ciu), Zenepe Golemi(Ashiku), Liri Belishova,VeraNgjela (Pojani), Mine Doraci edisa të tjera, por fatkeqësisht-të dënuara nga regjimi dikta-torial i Enver Hoxhës.

Kuvendi i parë themelues iOrganizatës të Bashkuar tëVeteranëve të Luftës Antifash-iste Nacionalçlirimtare (OBVL)në krye të saj zgjodhi person-

alitetin e shquar Dr. YmerDishnicën.

OBVL i bëri thirrje KomitetitKombëtar të Veranëve të LuftësNacional Çlirimtare për bash-kim, por me kushtin ezgjedhjeve të reja në bazë dhenë qendër të veteranëve, tëndryshimit të statutit dhe pro-gramit, të rishikimit të his-torisë së LANÇ, të dënimit tëkrimeve të komunizmit. Këtokërkesa u refuzuan nga Komi-teti Kombëtar i Veranëve tëLuftës Nacional Çlirimtare.

Menjëherë pas zgjedhjes,Kryesia e OBVL ju vu punëspër përgatitjen e projektligjevee që do të vinin në vendin emerituar figurën e respektu-ar të veteranit të LANÇ dhepropozimin e miratimine tyrenë parlament, duke e vënëkështu veprimtarinë e saj mbibaza ligjore në interës të vet-eranëve, invalidëve të luftësdhe familjeve të dëshmorëve.Në këtë mënyrë u ligjërua fig-ura e respektuar e veteranit tëLANÇ.

Organizata e Bashkuar eVeteranëve të LANÇ u shtrirrufeshëm në gjithë

Shqipërinë.U krijuan dhe ukonsoliduan degët tona në rre-thet si vijon:

Në Tiranë me kryetarz.Muhamar Spahiu, Korçë, mekryetar Z.Haxhi Runi, Elbasan

me kryetar z.Sami Vinçani,Durrës, me kryetar z.Idriz Hox-ha, Shkodër me kryetarz.Murrem Bushati, Lushnjëme kryetar.z.Iliaz Ahmeti,Krujë me kryetar z.Fadil Vese-li; Lezhë me kryetar z.LoroGjeçi, Tropojë me kryetarz.Hamit Neziri; Fier me kry-etar z.Nazif Ago, Mat me kry-etar z.Ismail Muharremi, sidhe në të gjitha rrethet e ven-dit. Vlen të përmendet kon-tributi i veteranëve FluturakVinçani (Korçë), Genc Ballan-ca (Durrës), Osman Xhindoli(Shijak), Jorgji Terca(Tiranë),Agim Dylgjeri(Elbasan), Xhe-mal Meçi (Pukë),AliDemushi(Shkodër) etj.

Që nga krijimi i saj në kor-rik 1994, OBVL ka mbajturpesë kuvende kombëtare.

Gazeta Veterani, organ iOBVL pasqyroi dhe pasqyronvazhdimisht veprimtarinë ekësaj organizate dhe ka ndih-muar në realizimin e objekti-vave dhe detyrave të saj.Përveç përvjetorëve tëshokëve të rënë në luftë, tëpushkatuarit nga diktatura, tëvdekurit në burgje e intern-

ime, si dhe të figurave patri-otike me kontribute të veçan-ta në luftrat për liri kombe-tare, përkujtimoreve tëshokëve që kanë vdekur gjatëkësaj periudhe, veprimtarivetë tjera në bashkëpunim mepushtetin vendor në për-jetësim të LANÇ, OBVL u bëpromotor në mbrojtje të luftëssë UÇK dhe të luftës së Kos-ovës, të mbrojtjes së të drejtavetë shqiptarëve në Kosovë, Pre-shevë, Maqedoni, Mal të Zi,tëkomunitetit çam etj.

Në përkujtim të këtyre ng-jarjeve e figurave, OBVL nëqendër e rrethe ka bash-këpunuar me organët e push-tetit, organizatat e shoqatat qëzhvillojnë veprimtari sho-qërore e patriotike.

OBVL ishte nismëtare nëbashkimin e 64 organizatavee shoqatave joqeveritare që uangazhuan totalisht nëmbështetje e ndihmë të luftësçlirimtare (UÇK) në Kosovë.Organizata jonë e ka mbësh-tetur edhe Luftën e UshtrisëÇlirimtare Kombëtare të sh-qiptarëve në Maqedoni e Lug-inën e Preshëvës për të fituarliritë nacionale e të drejtatnjërëzore. Ne kemi mbështe-tur e mbështesim komunite-tin çam në përpjekjet për tëfituar të drejtat e mohuara.

Që në ditët e para të çlirim-it të Kosovës kemi vendosurlidhje e bashkëpunim të

ngushtë me Shoqatën e Veter-anëve të LANÇ të Kosovës;bashkë kemi përkujtuarshumë ngjarje të luftrave përliri e pavarësi e në veçanti atotë LANÇ. Kemi krijuar dhekemi lidhje të ngushta mes dykryesive të shoqatave tona.

Kryetari i OBVL-së, gjener-al Rrahman Parllaku - Hero iPopullit dhe Nderi i Kombit,ruan në kujtesën e tij figurate paharruara drejtuese tëkësaj shoqate si: RamadanVraniqi, Xhevdet Pula e VahideHoxha, me të cilët ka paturbashkëpunim të frytshëm.Ndërsa tani ai ndjehet i nderu-ar që bashkëpunon me të res-pektuarit Zija Mulhaxha, Pa-jazit Nushi e anëtarë të tjerëtë Kryesisë të kësaj shoqate,bashkëpunim që ka rezultuarnë veprimtari të përbashkëtasi në Shqipëri dhe në Kosovë.

Organizata e Bashkuar eVeteranëve të LANÇ të popul-lit shqiptar është anëtare eFederatës Europiane eBotërore të veteranëve. Mepjesëmarrjen dhe aktivitetet ekëtyre federatave, jo vetëm nëEuropë, por edhe në Maljazi, nëJohanesburg, Marok etj kemibërë të njohur kontributin epopullit shqiptar në Luftën e IIBotërore dhe të luftrave për liritë popullit tonë në Kosovë,Maqedoni e deri dhe kontribu-tin që japim sot në mbrojtje tëpaqes në kuadrin e NATO-s.


AKTUALITET

Në librin mbi historikun e OBVLjanë përfshirë shumë veprimtari,por nuk mund të përfshiheshin tëgjitha, veçanërisht veprimtaritë eorganizatave në qarqe rrethe, bash-ki dhe komuna. Për këtë do të du-heshin shumë vëllime, por besoj sethelbi i këtyre veprimtarivë ështëpasqyruar dhe kjo është një ndih-mesë e madhe në historiografinë eLANÇ.

Përveç 320 numrave të gazetësVeterani në këto 21 vjet, të shum-ta kanë qenë botimet e librave tëveteranëve, të cilat jemi përpjekurti promovojmë si në Shqipëri ashtuedhe në Kosovë.

Në 72 vjetorin e çlirimit të atd-heut dhe në 21 vjetorin e OBVL, kylibër modest vlerësohet ngaanëtarë dhe simpatizantë të kësaj

Njëzetenjë vite të Organizatës të Bashkuar tëVeteranëve të Luftës

Antifashiste Nacionalçlirimtaretë popullit shqiptar (OBVL) janëme të vërtetë një hisori sukse-si. Jo vetëm për faktin se ajo kanjë rekord veprimtarish, por parasë gjithash për një bilanc mjaftëpozitiv, duke pasuruar ndjeshëmhistorinë e OBVL-së.

Anëtarët e kësaj organizatevlerësojnë nderimin që u bëriPresidenti i Republikës, zoti Bu-jar Nishani, duke dekoruar dyfigurat qëndrore të OBVL:Dr.Ymer Dishnicën-ish kryetarii parë i saj dhe gjeneral-lejtnantRrahman Parllakun- kreu aktu-al i saj me titullin e lartë "NDERII KOMBIT".

Gjatë këtyre 21 viteve, menjë aktivitet intensiv, OBVL udëshmua para shqiptarëve siOrganizata që vlerëson lart kon-tributin e shquar të popullit sh-qiptar në Luftën e Dytë Botërore,që dënon krimet e komunizmit,që mbështeti fort Luftën e drejtëtë UÇK dhe nëtërësi çështjenmbarëkombëtare shqiptare.

Këto merita të saj u eviden-tuan sidomos para një viti merastin e kremtimit të 20-vjetorittë OBVL dhe promovimit të librit"20 VJET OBVL", botim i redak-sisë së gazetës "Veterani"..

Nisur nga bilanci i pasur iveprimtarive, jo vetëm produk-tive, por edhe cilësore që ufokusuan në konferenca shken-core e sesione jubilare kushtu-ar Konferencës së Bujanit, tëorganizuara në Tiranë, Prishinëe Tropojë në bashkëpunim dheme Shoqatën e veteranëve tëLANÇ të Kosovës, 95-vjetorit tëditëlindjes të Heroit të Popullit,Rrahman Parllaku, 20 vjetorit tëOBVL, 70-vjetorit të çlirimit tëTiranës etj, të përfshira këto nëlibrin "20 vjet OBVL - Organizatëe Bashkuar e Veteranëve tëLuftës Antifashiste të PopullitShqiptar" përmbledhtazi mund tëthemi se ai bën fjalë: "-Për ori-entimin e drejtë të Organizatës,-Për veprimtarinë e gjallë të saj,-Për përshkrime të disa jetëvenjerëzore, -Për vetëdijen dhe be-simin e veteranëve të Organi-zatës jo vetëm në Luftë por edhenë Demokraci". Historiania e

Rekord veprimtarish produktive e cilësore të Organizatës të Bashkuar të Veteranëve të Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare

OBVL, histori suksesimirënjohur Anna Lalaj ështëshprehur se ky libër në vetvetedëshmon faktin se organizatatdhe shoqatat politike, shoqërore,atdhetare kulturore etj janëasete të rëndësishme, janë pa-suri e kësaj shoqërie.

Pjesë e kësaj pasurie ështëedhe OBVL si organizatë sho-qërore atdhetare. Të shkruashnjë libër në ditët e sotme, përprofesoreshë Anën nuk ështëndonjë çudi.

Por në këtë libër, sipas saj"çuditë" ose të papriturat janë tëvetë organizatës. Në këtë libërtanimë OBVL ka të dokumentu-ar punën e vet, ka të dokumen-tuar shpirtin e vet, ka të doku-mentuar ambicjen e vet. Parënga ky këndvështrim, ish drej-toresha e Institutit të Historisë,shpreh shqertësimin e ligjshëmpër faktin se në Shqipëri ka njënumër të madh shoqatash, përtë drejtat e njeriut, për biznes-in, për barazinë gjinore, për tëdrejtat e fëmijëve, për mjedisine të tjera e të tjera, por asnjëranuk ka ndonjë përmbledhje, joplatformë, jo qëllim, jo Statut, seato janë depozitime të domos-doshme juridike; por se çfarëkanë bërë që nga krijimi derimë sot.

Nëqoftëse do t'i kishim këto,ne do të kishim në fakt të doku-mentuar 24 vjet lëvizje nëdemokraci. Prandaj ky botimshumë serioz sipas Znj.Lalaj,është ndoshta shembulli i vetëmqë na e plotëson këtë nevojë. Kjopër faktin se lexuesi ka tashmënë dorë këtë libër për të njohurpunën e organizatës, njerëzit qëe përbëjnë, kontributet që atakanë dhënë e japin dhe gjithëkjo na entuziazmon. Si një en-cikopedi me vlera për histori-ografinë shqiptare e ka quajturkëtë libër edhe historian Xhe-mal Meçi, Mjeshtër i Madh, dukee konsideruar një enciklopedime portrete e profile të mëshumë se 100 personalitevete tëshuara, ish komandantë e drej-tues të LANÇ, të ekzekutuar,burgosur e internuar ngasistemi i diktaturës hoxhiste, tëshkundur tashmë nga pluhuri iharresës dhe të evidentuar metërë aktivitetin e tyre patriotiknë dobi të atdheut të tyre.

KONTRIBUT I ÇMUAR NË HISTORIOGRAFINË E LANÇorganizate si një kontribut për tënjohur të kaluarën e lavdishme, përtë vlerësuar të sotmen dhe për tëprojektuar të ardhmen. Për për-gatitjen e këtij libri kanë kontribuardhjetra veteranë me shkrimet etyre, por një konttribut të veçantëdha redaksia e gazetës Veterani,kryeredaktori Z. Halil Rama dhegazetari ushtarak Sakip Cami, tëcilët kanë redaktuar dhe përgatiturkëtë libër, për të cilin është punuarshumë dhe për një kohë të gjatë.

Le të jetë ky libër vetëm fillimidhe një ftesë për historianët, drej-tuesit e OBVL në rrethe, për drej-tuesit dhe pjesëmarrësit e forma-cioneve partizane që ta shkruajmëe tua lëmë brezave historinë e luftëstë qartë dhe pa politizime e shtrem-bërime.


HISTORIA

Krijimi i Shtabit të Përgjithshëm 72vjet më parë, më 10 Korrik 1943, mevendim të Këshillit të PërgjithshëmAntifashist Nacionalçlirimtar e zgjidhiproblemin e drejtimit të përqëndruartë Ushtrisë. Kjo do të përkujtohet sidita e themelimit të Ushtrisë Antifash-iste Nacionalçlirimtare. Në përbërjene Shtabit të Përgjithshëm u emëruanfigurat më të afirmuara udhëheqësetë Luftës

Në këtë shkrim nuk kam marrëpërsipër të flas gjatë për fillnisjen dhevazhdimësinë e Ushtrisë KombëtareShqiptare, pasi kjo u takon histori-anëve, por të përkujtoj e të them diç-ka për një nga datat më të rëndë-sishme në historinë e Ushtrisë Sh-qiptare, atë të krijimit të UshtrisëAntifashiste Nacionalçlirimtare.Gjykoj se kjo datë do të zerë vendin emerituar në analet e historisë së ko-mbit tonë.

Viti 1943 shënoi rritje në përmasatë mëdha të Luftës Antifashiste Nacio-nalçlirimtare. Në gjithë vendin ishinkrijuar njësitë guerile, çeta e batal-ione partizane. Luftimet zhvilloheshin,jo të veçuara nga çetat e batalionet,por të përbashkëta e të koordinuarabrenda qarkut. Po në korrik të atij vitifilluan të zhvilloheshin veprime luft-arake të përbashkëta edhe në mesqarqeve të ndryshme, siç ishinluftimet e Përmetit, ku morën pjesëforcat e Gjirokastrës, Korçës e Beratit.

Shtimi i radhëve të Ushtrisë parti-zane, çlirimi i krahinave të ndryshme,jehona e luftës të përhapur në të gjithëvendin u ndien edhe në botën e jasht-me dhe u vlerësuan nga Fuqitë eMëdha të Aleancës Antifashiste. Atae njohën Luftën Antifashiste Naciona-lçlirimtare të popullit shqiptar, dërguanpërfaqësuesit e tyre pranë Shtabit tëPërgjithshëm, Zonës së Parë Opera-tive, qarqeve e njësive që ta ndiqninnga afër e ta ndihmonin atë. Ky niveli ri i Luftës Antifashiste kërkonte që

10 korrik 1943 - Krijimi i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Nacionalçlirimtare , datë që nuk duhet harruar

Krijimi i Shtabit të Përgjithshëm,Rrahman PARLLAKU*

" Krijimi i Shtabit të Përgjithshëm 72 vjet më parë, më10 Korrik 1943, me vendim të Këshillit të PërgjithshëmAntifashist Nacionalçlirimtar e zgjidhi problemin edrejtimit të përqëndruar të Ushtrisë. Kjo do të përkujtohetsi dita e themelimit të Ushtrisë Antifashiste Nacionalçlir-imtare. Në përbërjen e Shtabit të Përgjithshëm u emëruanfigurat më të afirmuara udhëheqëse të Luftës

" Një vit më vonë në Kongresin e Përmetit, Koman-dant i Përgjithshëm i saj u caktua Enver Hoxha, i cilipërqëndroi në duart e tij edhe shumë detyra të tjera si atëtë Sekretarit të Parë të Partisë, atë të kryeministrit, tëministrit të jashtëm etj. Por siç dihet ai nuk ka pasur asnjohuritë minimale si ushtarak, prandaj detyrën e drejtim-it të Ushtrisë deri në çlirimin e vendit e kreu Shtabi iPërgjithshëm, i përforcuar me kuadro të përgaditura, sidhe komandat e njësive e të reparteve.

Ushtria të kishte një strukturë të reorganizative, të njejtë si për repartetsulmuese dhe teritoriale, ashtu edhepër krijimin e njësive taktiko-opera-tive për veprime në të gjithë vendin.

Rritja sasiore dhe cilësore e ush-trisë kërkonte drejtim unik dhe bash-kërendim të veprimeve luftarake nëshkallë vendi.

HAP CILËSOR NË DREJTIM TËLUFTIMEVE

Krijimi i Shtabit të Përgjithshëm72 vjet më parë, më 10 Korrik 1943,me vendim të Këshillit të Përgjiths-hëm Antifashist Nacionalçlirimtar ezgjidhi problemin e drejtimit tëpërqëndruar të Ushtrisë. Kjo do tëpërkujtohet si dita e themelimit tëUshtrisë Antifashiste Nacionalçlir-

imtare. Në përbërjen e Shtabit tëPërgjithshëm u emëruan figurat mëtë afirmuara udhëheqëse të Luftës.Komandant i Shtabit u caktua SpiroMoisiu, që ishte jo vetëm luftëtar iafirmuar, por edhe i paisur me kul-turë ushtarake.

Me krijimin e Shtabit të Përgjiths-hëm u bë një hap cilësor në drejtimtë luftimeve, u bë kalimi nga një ush-tri partizane me bazë rajonale në njëushtri mbarëkombëtare me strukturëorganizative që t'i përgjigjej jo vetëmstadit të arritur, por edhe perspek-tivës të kalimit në ushtri të rregullt.

Shtabi i Përgjithshëm mori masatë menjëherëshme për organizimin estrukturave ushtarake si të forcaveoperative, teritoriale dhe të adminis-tratës ushtarake. Në forcat operativehynin brigadat sulmuese, që ishin të

destinuara të vepronin në gjithëhapësirën e teritorit të vendit dheforcat territoriale që vareshin nga ko-mandat e qarqeve.

Në krahinat e çliruara qarqet kish-in krijuar organet administrative ush-tarake, komandat e vendit në krahi-na, spitale, depo furnizimi etj.

Ky organizim ushtarak e justifikoiplotësisht veten në realizimin edetyrave luftarake nga njësitë e rep-artet, ku u kombinua mirë drejtiminga Shtabi i Përgjithshëm me inicia-tivën e gjerë në veprimet luftarakenga vetë komandat e njësive e rep-arteve, komandat e qarqeve dhe tëZonës së Parë Operative që përfshinteqarqet Vlorë dhe Gjirokastër. Kjo ini-ciativë ishte më se e domosdoshme,pasi luftimet zhvilloheshin pa front tërregullt, mjete teknike të ndërlidhjese të drejtimit, mungonin kryesisht,komunikimi me Shtabin e Përgjiths-hëm me ndërprerje të gjatë kohe.

PARTIZANËT PËRBALLUAN VËSH-TIRËSI MBINJERËZORE

Shtabi i Përgjithshëm, me gjithëkushtet tepër të vështira në të cilatvepronte dhe mungesën që kishte përushtarakë të mirëfilltë, përgaditi edërgoi disa udhëzime normative përrregullimin e jetës në reparte,drejtimin e luftimit, rregullin edispilinën ushtarake, të kombinimittë disiplins së ndërgjegjëshme në zba-timin e detyrave etj.

Është me vend të theksojmë se kjoishte disiplinë shembullore, evetëpranuar jo vetëm në marrëdhën-jet mes luftëtarëve, por edhe me pop-ullin dhe nuk e thyenin atë qoftë edhekur duhej dhënë jeta.

Masat organizative dhe ushtarakeqë mori Shtabi i Përgjithshëm, përg-aditja dhe edukimi i forcave partizaneme ndjenjën e lartë të përgjegjësisëpër çlirimin e vendit nga zaptuesit, ibënë repartet dhe njësitë e UshtrisëAntifashiste Nacionalçlirimtare tëpërballojnë vështirësi, do të thoshjambinjerëzore.

Vetëm ai që ka përballuar vësh-tirësitë e Operacionit Nazist të Dim-rit 1943-''44 e di fort mirë këtë, tëtjerët vështirë ta kuptojnë. Kjo për-gatitje shpirtërore dhe vendosmëri përkalimin e vështirësive bëri që rep-artet e njësitë e dështuara rëndë tamarrin shumë shpejt veten në pran-


HISTORIA

ngjarje kulmore në historinë e LANÇ

verën e vitit 1944 e të hidhen në sulmqë e befasoi keqas armikun. Këtë ekanë shprehur edhe përfaqësuesit ealeatëve në shkrimet e kujtimet etyre, shumë prej të cilëve kanë ardhuredhe në Shqipëri.

NDRYSHIMET ORGANIZATIVEISHIN TË KARAKTERIT OPERATI-

VO-STRATEGJIK

Shtimi i shpejtë i reparteve e një-sive të Ushtrisë Antifashiste Nacio-nalçlirimtare, sidomos krij imi ibrigadave sulmuese, veprimet e tyreluftarake në hapësira të mëdha tëterritorit, çlirimi i shumë krahinavetë vendit, i mbylli nazistët në qyte-tet dhe në ruajtjen e disa pikavebregdetare e të rrugëve kryesore. Nëkëto kushte, Shtabi i Përgjithshëmmori masa për ndryshime organiza-tive e të drejtimit të njësive që ish-in të karakterit operativo-strategjik,ndryshime në zhvillimin e vepri-meve luftarake, kal imin ngaluftimet pa front të rregullt në kry-erjen e luftimeve dhe operacionevenë front të gjerë.

Këto masa të parashikuara ngaShtabi i Përgjithshëm, u aprovuan nëKongresin Antifashist të Përmetitmë 24 Maj 1944. Kështu u krijua Ko-manda e Përgjithshme, u vendosëngradat ushtarake, u krijuan njësitëoperative strategjike.

Të gjitha këto masa i jepnin Ush-trisë Antifashiste Nacionalçlirimtarekarakterin e një ushtrie të rregullt,me perspektivë për kal imin nëmësymjen e përgjithshme për çlir-imin e plotë të vendit. Komandant iPërgjithshëm i saj u caktua EnverHoxha, i cili përqëndroi në duart etij edhe shumë detyra të tjera si atëtë Sekretarit të Parë të Partisë, atëtë kryeministrit, të ministrit të jas-htëm etj. Por siç dihet ai nuk ka pa-sur as njohuritë minimale si usht-arak, prandaj detyrën e drejtimit tëUshtrisë deri në çlirimin e vendit ekreu Shtabi i Përgjithshëm, i për-forcuar me kuadro të përgaditura, sidhe komandat e njësive e të rep-arteve.

Nazistët e bashkëpunëtorët e tyrebënë tentativën e fundit në shkallëtë madhe me Operacionin e Qer-shorit '44 duke grumbulluar forca tëshumta për të goditur, dëmtuar e

penguar Ushtrinë Antifashiste Na-cionalçlirimtare në zhvil l imin eforcimin e mëtejshëm të saj dheluftën për çlirimin e vendit. Por hoviqë kish marrë lufta, shtimi e forci-mi i vazhdueshëm i Ushtrisë Anti-fashiste Nacionalçlirimtare, e thyenshpejt këtë përpjekje të dëshpëruartë armikut në shkallë vendi. Mbaskësaj Ushtria Antifashiste Naciona-lçlirimtare kaloi në mësymjen epërgjithshme, gjë që çoi në çlirimine vendit nga pushtuesi.

Ushtria Nacionalçlirimtare sh-qiptare luajti rol të rëndësishëm nëKosovë dhe në krahina të tjera të ishJugosllavisë. U zbatuan me ven-dosmëri detyrat e marra nga Shtabii Përgjithshëm i Ushtrisë NÇl për tëndihmuar popullin e Kosovës për çlir-imin e tij, duke ndikuar në rritjen e

pjesëmarrjes të sa më shumë koso-varëve në këtë luftë të madhe, përtë patur të drejtën e vetëvendosjespas mbarimit të saj. Po ashtu u zbat-ua detyra për ngritjen e pushtetit,pasi shumicën në këshilla e kishinshqiptarët. Brigadat partizane të Ush-trisë Nacionalçlirimtare shqiptaredhanë një kontribut të veçantë nëKosovë. Në zbatim të detyrave të Sh-tabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Na-cionalçlirimtare shqiptare, brigadatdhe formacionet tjera partizane tëkësaj ushtrie u angazhuan për tëpenguar dhe dëmtuar forcat gjer-mane në tërheqje, me qëllim që atotë mos shkonin të organizuara nëFrontin Perëndimor kudër Aleatëve.Në këtë aspekt është e njohur luftae dy diviz ioneve tona në ishJugosllavi për të ndihmuar në çlir-

imin e popujve jugosllavë, divizionekëto që vazhduan të pengonin e dëm-tonin forcat gjermane që tërhiqeshinpër në Frontin e Perëndimit, dukedhënë kontributin tonë në kuadrine koalicionit botëror antifashist.

*Kryetar i OBVL, gjeneral-lejtënant (në pension), Hero iPopullit dhe Nderi i Kombit

Më 26 qershor u nda nga jeta nëmoshën 86 vjeçare, veterani i LuftësNacionalçlirimtare dhe i Flotës Luftar-ake Detare, Sadik Kerxhaliu.

Sadiku lindi në fshatin Bicaj , Kukësme 20.02.1929, në një famijje të mes-me fshatare me tradita patriotike e atd-hetare, e njohur në të gjithë krahinënpër besë , bujari e mikpritje. Familja etij e priti me urrejte e indinjatë push-timin fashist dhe për pasojë 9 pjestarëtë familjes morën pjesë në mënyrë ak-tive ne luftën antifashiste NCÇL.

Tre pjestarë të familjes morën pjesëme armë në dorë në formacionet parti-zane.

Kjo familje ka qenë një nga bazat eluftës NCÇL.

Sadiku, në prill 1944 doli partizan nëBrigadën e 24-t . Në moshën 16 vjeçareka marrë pjesë në luftën për çlirimin eTiranës dhe të Shkodrës.

Mbas çlirimit, në vitin 1946-1947kreu shkollën e FLD në Kroaci dhe më1948 emërohet komandat anije luftar-ake në FLD.

Punoi në FLD për 20 vjet dhe kreudetyra të rëndësishme në bazat detare,Sazan, Vlorë e Durrës, deri sa doli nëpension. Për merita shërbimi e punemban 8 Urdhëra e Medalje.

Sadik Kërxhaliu ishte shembull ipërkushtimit maksimal ndaj detyravenë ushtri e në jetën civile. Mbante sjelljetë mira në shoqëri e në familje dhe si itillë gëzonte respektin e atyre që e rre-thonin.

Ai ndërtoi një familje solide dhe sotfëmijët e tij ndjehen krenarë me të, tëbetuar të ndjekin shembullin e tij nëpunë, familje dhe në jetë.

Sadiku ishte aktivist i Organizatëstë Veteranëve të Luftës Nacionalçlir-imtare, që nga 1984 e deri sa ndërroijetë.

Ai u përcoll për në banesën e funditme të gjitha nderimet që meriton njëveteran i LANÇ dhe i Flotës LufatarakeDetare. Miq të shumtë, familjarë dhe tëafërm i dhanë atij lamtumirën e fundit,me lotë në sy e dhimbje të madhe.

Lamtumirë shoku dhe bashkëpunë-tori ynë i paharruar!

Të qoftë i lehtë dheu i tokës mëmë!

SELMAN RAMAOficer marine në pension

Sadik Kërxhaliu,veteran i shquar iLANÇ dhe i FLD


HISTORIA

Nga SKËNDER MALINDI*

LUFTA QË PËRBËN NJË EPOPE TËLAVDISHME

Viti 1943 është viti i kthesës sëmadhe i Luftes së Dytë Botërore. Ini-ciativa e luftës, në të gjitha frontet esaj, kalon në komandat ushtarake tëkoalicionit anti-fashist botëror. Ush-tria italiane kishte pësuar goditje tërënda dhe po gjunjëzohej. Populli sh-qiptar ishte ngritur në luftë kundërushtrisë italiane duke i dhënë asaj nëShqiperi goditje të njëpasnjëshme përçlirimin e saj.

Koalicioni nazi-fashist,vazhdimishtpo pësonte disfata sin ë drejtimpolitik,ashtu dhe në atë ushtarak.

Duke analizuar këto situata të cilatvinin duke u rënduar vazhdimisht,komanda e ushtrisë italiane në Sh-qipëri, filloi të merrte masa paraprakepër të përballuar çdo të papritur. Përkëtë ojo nisi të kryente punime xhe-niere fortifikuese në disa drejtime op-erative. Një nga këto drejtime opera-tive-stretegjike ishte dhe Lugina ePërmetit që të çon deri në Qafen eKiçokut në drejtim të Beratit dhe ngaKëlcyra që të çon në drejtim të Tepe-lenës dhe më tutje. Për të mbuluarkëtë drejtim komanda italiane vendo-si të krijojë një rajon të fortifikuar nëkodrat e fshatit Kuqar që ndodhet mi-dis Përmetit e Këlcyrës, 5 km larg Kël-cyrës. Këto kodra zotërojnë këtë lug-inë dhe mbrojnë drejtimet operative-strategjike.

Deri në Qershor të vitit 1943,d.m.th.para krijimit të Shtabit tëPërgjithshëm, çetat partizane kishinluftuar në mënyrë të pavarur dhebrënda krahinave të tyre. Megjithëseishin zhvilluar shumë beteja, të cilatkishin shkaktuar humbje të mëdhajanë ushtrinë italiane, mungonte njëorganizim i përgjithshëm, një ko-mandë e centralizuar që do të mundtë bëntë veprime të koordinuara në njëshkallë të gjërë dhe me forca të shum-ta.

Në Qershor të vitit 1943, në pragune krijimit të Shtabit të Përgjithshëmudhëheqja e LANÇl mori vendimpër tëgoditur repartet e ushtrisë italiane, qëkryenin punime fortifikuese në kod-rat e Kuqarit. Me këtë synohej gjith-ashtu, të goditeshin trupat e tyre dis-lokuara në Përmet për të çliruar këtëqytet me rëndësi.

Këto veprime luftarake do të rritninautoritetin e LANÇl brenda dhe jashtëvendit si dhe populli ynë do të krijontebesimin më të madh për luftën tonëtë drejtë.

Brenda në Përmet ishte vetëm njëbatalion ushtarësh italjanë si dhe njëkompani karabinjeresh. Gjithashtu sinë Kuqar ashtu dhe në Tepelenë vazh-donin punimet fortifikuese që kry-heshin nga dy batalione të tjera ital-iane.

Asgjesimi i këtyre forcave do të sig-uronte një kompaktësi më të madhetë zonave Pogon, Zagori, Dëshnicë,Përmet, Dangëlli e Leskovik. Çlirimi iPërmetit do të kishte një rëndësi tëmadhe politike sepse do të ishte i pariqytet i çliruar i Shqipërisë.

Karakteristika e luftes Përmet-Ku-qar-Qafa e Kiçokut-Gryka e Këlcyresdhe Shkalla e Barmashit, ishte se përherë të pare merrnin pjesë forcat par-tizane të tre qarqeve nën një komandëunike.

Për kryerjen e këtij operacioni me

72 VJET MË PARË, LUFTA PERMET -KUQAR -QAFA E KIÇOKUT- GRYKA

LANÇ, epoka më e ndritur

një hapësirë rreth 150 km katrorudhëheqja e LANÇl vendosi të formon-te një forcë operative të tre qarqeveKorcë, Berat dhe Gjirokastër. NgaQarku i Korçës ishte Nexhip Vinçani ePëllumb Dëshnica, nga qarku i BeratitXhelal Staravecka, kurse nga ai iGjirokastrës Islam Radovicka e TahirKadare. Në shtabin operativ ishin dhedy oficerë anglez, ndërlidhës me ko-mandën ushtarake të Mesdheut. Ko-mandandant i operacionit u caktuaNexhip Vinçani, ndërsa Shtabi Opera-tiv u vendos në shtëpinë e patriotit dhebashkëluftëtarit të Çerciz Topullit,Riza Velçishti. Partizanët pas njëmarshimi të gjatë e të lodhshëm, sepsevinin nga krahina të ndyshme, u ven-dosën në varësi të zonave ku do të kry-enin veprimet luftarake.

PLANI LUFTARAK

Për zbatimin e detyrës, komandan-ti i operacionit Nexhip Vinçani, pasi uorientua me terrenin dhe pasi vlerë-soi forcat partizane dhe ato italianevendosi:

1-Goditja kryesore do të jepej kun-dra trupave italianë në Kuqar. Nga veri-lindja do të sulmonte batalioni "Ali Kël-mendi" me komandant Teki Kolanecindhe komisar Faik Zaimin. Në krahune majtë të tij do sulmonte batalioni"Themistokli Gërmenji" me koman-dant Ali Vinçanin dhe komisar SpiroShalësin dhe në krah të tij batalioni"Hakmarrja" me komandant PetritDumen dhe komisar Josif Pashkon.

Nga ana e kundert, në bregun emajtë të lumit Vjosa, do të mbështestesulmin me zjarr çta e Rrëzës sëPërmetit e komanduar nga Riza Çaçi,për të mos lejuar ushtarët italianë tëbënin manovrime apo të merrnin ujënë Vjosë.

2- Goditja tjetër do të jepej kundërforcave italiane të vendosur në qyte-tin e Përmetit, me forcat e batalionit"Fuat Babani", i cili komandohej ngaTefik Cakonji dhe komisar MuzaferSpaho sidhe një kompani e batalionit"Riza Cerova", Skrapar, që komandohejnga Shaqir Kapinova. Detyra e këtyreforcave ishte të asgjesonin trupat ital-iane të vendosura në kazerma dhe tëçirohej qyteti i Përmetit.

3- Për sigurimin e operacionit ngagoditjet e forcave italiane që mund tëvinin nga drejtimi Berat-Përmet, u ven-dosën në Qafen e Kiçokut dy kompanitë batalionit "Riza Cerova", të komand-

uara nga Neshat Hysi. Ky battalion uformua më 26 qershor 1943 në Qafene Martës ,me komandant Xhelal St-aravecken dhe komisar Ramis Arani-tasin. Këta, mbasi marshuan ditë enatë nga Camëria-Vithkuqi-Selenica-Orgocka-Odriçani dhe Suka, më30.06.1943 mbërriten në Qafën eKiçokut. Për zbatimin e detyrës forcatpartizane u vendosën në dy anët errugës automobilistike që kalon nëQafën e Kiçokut, në Bregun e Stanit,në Bregun e Korijes, në atë të Xanëssi dhe te Përroi i Burimit.

4- Në drejtimin Tepelenë-Përmet,zunë pritë tek gryka e Mezhgoranit,Çeta "Musa Fratari"me komandantFeti Bubsin dhe komisar DashnorMamaqin sidhe Çeta "Koto Hoxhi" mekomandant Pano Xhamballan dhe ko-misar Vasil Katin. Detyra e tyre ishtepër të ndaluar ardhjen e forcave ital-iane nga Tepelena në ndihmë tëforcave në Kuqar dhe Përmet.

5- Batalioni territorial i krahines sëÇepanit, i komanduar nga XhemalMalindi dhe komisar Iliaz Sevrani,zuripritë në grykën e Këlcyrës.

6 - Në drejtimin Korçë-Përmet, zunëpritë në Qafën Shkalla e Barmashitçetat e Çamërisë dhe Panaritit të ko-manduara nga Riza Kodheli, Çeta ePotomit e komanduar nga Bajram Kras-ta sidhe partizanë dhe vullnetarë ngaKolonja.

7 - Vendvrojtimi i komandës sëoperacionit u vendos në një koder 600m në jug-lindje të kodrave të Kuqarit.

8 - Sulmi do të bëhej në orën 4:00të dates 1 korrik 1943.

Komanda e operacionit dha një vargudhëzimesh mbi ndërlidhjen, bash-këveprimin, mbi furnizimin e parti-zanëve me ushqime si sidhe për shër-bimin shëndetësor.

Sipas vendimit, naten, duke gdhirë1 korriku, batalionet dhe çetat që dosulmonin garnizonin e Kuqarit dhe tëPërmetit, zunë vëndet e caktuara,kurse batalionet dhe çetat e tjera upozicionuan nëpër prita.

Kur partizanët po prisnin sinjalinpër të filluar sulmin, ndodhi diçka e papritur. Një autokollonë italiane, e për-bërë nga 5 kamionë, një autoblindë dhenjë motoçikletë, që po udhëtonte ngaPërmeti në drejtim të Këlcyrës, ndeshinë një minë dhe për pasojë motoçikle-ta u hodh në erë.

Partizanët qenë detyruar të hapninzjarr në drejtim të kollonës të cilën dhe

e asgjësuan. Automjetet u dogjën,kurse shumica e ushtarëve mbetën tëvrarë.

Batalioni Italian i Kuqarit, që bëntepunime fortifikuese, me të dëgjuargoditjen e aotokolonës, i la punimet dhemori masa mbrojtje. Partizanët atëhereu hodhën në sulm. Pas Kuqarit luftimetu ndezën dhe në Përmet. Luftimetvazhduan gjithë naten dhe diten enesërme të 1 korrikut.

Në Kuqar ku jepej goditja kryesore,partizanët kryen disa mësymje rrad-hazi, por italianët mbroheshin mekëmbëngulje duke u përgjigjur me zjar-rin e fuqishëm të armëve të tyre dheduke mos treguar asnjë shenjë dobë-simi. Ata i ndihmonin shumë forti-fikatat dhe telat me gjëmba që kishinrreth e qark. Akoma më shumë guximmorën, sidomos, kur në mëngjezin e 2korrikut në qiell u dukën aeroplanëtluftarakë italianë që erdhën në ndih-më të tyre. Sapo u afruan, ata nisënmenjëherë bombardimin dhe mitral-imin mbi pozicionet e partizanëve.

Në Përmet batalioni italian u izoluanë kazerma i goditur nga çdo anë prejzjarrit të partizanëve. Megjithëse njësi-ti gueril i Përmetit preu tubin që i furn-izonte me ujë, italianët mbroheshinme këmbëngulje. Batalioni i tyre kish-te shumë murtaja të cilat hidhninpredha pa pushim në pozicionet e par-tizanëvë. Ndërkohë një batalion i Ital-ianëve, i përforcuar me artileri dhe njëautoblindë, nga mesi i ditës së 2 Kor-rikut filloi lëvizjen nga Dragoti për tëdalë në Këlcyrë e Kuçar. Forcat parti-zane që mbronin grykën i kundërsul-muan ashpër dhe i thyen. Bashkë meçetat "Musa Fratari" dhe "Koti Haxhi",natën u bashkua dhe çeta "HaredinTremishti" me komandantë XheladinBeqirin (Karadaku) dhe komisar AsimZeneli.

Në mbrëmje italianët mundën tëshpërthejnë qëndresën e partizanëvëdhe të arrijnë në Këlcyrë . Prej andej uhodhën në Kuqar, ku u bashkuan meforcat e tjera të rrethuara, duke u bërëgjithsej dy batalione . Këtu sulmet epartizanëve u bënë të pamundura,prandajë ata mbetën në pozicionet emëpërparshme.

Në oren 4 e 30 te 2 Korrikut, nisënluftimet në Qafën e Kiçokut. Dy batal-ione Italiane, një bersalierësh dhe njëkëmishzijsh, të ngarkuar në 55 kami-onash, që shoqeroheshin dhe nga treautoblinda, donin të çanin rrugën për


HISTORIA

të arritur në Kuçar dhe Përmet. Parti-zanët e batalionit "Riza Cerova" qëlli-misht i lanë Italiananët të futeshin nëpritën e ngritur dhe pastaj u dhanëgoditje të forta. Luftimet e ashpra zg-jatën rreth 10 orë .

Kur ata e panë se nuk po e çanindot rrugën, vendosën të tërhiqeshin,por dhe tërheqja nuk qe fortë e lehtë,sepse kthimi i makinave në rrugën engushtë pati vështirësi. Kjo u kushtoiatyre mjaft të vrarë dhe shumë dëmemateriale.

Përveç kamionëvë të shkatëruardhe një autoblinde të djegur , ata lanënë vënd 5 makina dhe një mo-toçikletë, të cilët u përdorën nga parti-zanët. Aty u kap dhe një sasi e madhemunicionesh e materiale të tjera tëvlefshme. Luftimet tona u mbështëtënfuqimisht dhe nga zjarri i mitralozit tërëndë "Bredan" që përdorej nga trimiFerit Radovika nga Bregu I Golemit. Nëkëto përleshje me trupat italiane ranë fushën e luftës Tajar Hysi, i cilimegjithëse u plagos rëndë, u zu gry-ka-grykës me 5 italiane. Tek kodra eBregut u vranë Sabri Kacidhia dhe TaipÇela. Po kështu duke luftuar me gu-zim u vranë: Xhevahir Temani, HaxhiMborja , një partizan nga Terrova eBeratit dhe Shaban Polena nga Skra-pari. Në Kuqar partizanët mundën tëshkulnin italianët nga llogoret e vijëssë parë të mbrojtjes, ku gjatë luftimeveu vranë Jonus Çuçi e Kosta Goliku.Batalioni teritorial i krahinës sëÇepanit futi në dorë Këlcyrën dhëbllokoi rrugën automobilistike, por mëtutje ndaluan nga ballistët e Ali Kël-cyrës të cilët dhanë ultimatum se dotë fillonin luftë kundër partizanëvënëqoftëse nuk largoheshin nga Grykae Këlcyrës . Me urdhër të Nexhip Vin-canit , batalioni u vendos ne Shtikë.

Në Përmet po në datën 3 Korrik,partizanët ngushtuan shumë rre-thimin e italianëvë, të cilëvë u kishinmbetur në duar vetëm një pjesë e gaz-ermave. Ata rezistonin dhe mbro-heshin duke zhvilluar luftime të ash-pra.

Aviacioni italian dyfishoi goditjet nëkrahasim në ditët e mëpërparshmeduke bombarduar dhe mitraluar parti-zanët, por pa shkaktuar deme tëmëdha. Nga ajri aeroplanët hidhninushqime dhe municione për trupat errethuara ne Kuqar. Partizanëtpërpiqeshin të qëllonin italianët qëmblidhnin parashutat, por ata, për çudinuk dukej të shqetësoheshin ndajgoditjeve të tyre.

Atëherë, komandanti i kompanisësë batalionit "Ali Kelmendi", SelamiVelçani vjen dhe i shqetësuar i rapor-ton komandantit të operacionit për këtëproblem. Xhelal Staravecka pasi e dëg-joi, kthehet nga unë dhe më thotë:"Shko Skënder një vrap dhe shiko siështë puna". Me shpejtësi arrij tekpozicionet e partizanëvë dhe pasi lëshojca të shtëna në arën ku hidheshinparashutat shikoj se plumbat nuk rra-hin aty ku shënoj unë por nxjerrin tymrreth 100 metër më afër. Duke e kup-tuar menjëherë se ku "çalonte gomari", gradoj maliherin e gjatë neshënjestrën 6 dhe shoh që tani plum-bat po arrijnë në objekt. Atëherë i kthe-hen Selami Velçanit dhe i them tëudhëzojë partizanët që të rregullojnëshënjestrën. Breshëritë e mëparshmedhe pluhuri që mbuloj parashutattreguan që ky problem "elementar" uzgjidh me sukses. Këtu, do të doja tëtheksoj, që partizanët, në pjesën dër-muese fshatarë shpesh nuk kishin

E KELCYRES-SHKALLA BARMASHIT (1-6 KORRIK 1943)

në historinë e Shqipërisë

përvojën e duhur me armët dhe funk-sionin e tyre. Lufta do të ishte shkollaku ata shumë shpejtë do të specializo-heshin, duke formuar kështu një ush-tri, e cila do të ishte e aftë të kryentemisionin për të cilën ishte formuar.

Në qafen e Kiçokut vazhdoninluftimet ndërmjet partizanëvë dhekolonës italiane të bllokuar në Laj-thizë. Për të zhbllokuar kollonën, ko-manda italiane nisi nga Berati forcatë tjra të ngarkuara ne 40 makina.Këto forca u goditën me forcë nga par-tizanët e Skraparit dhe çeta vullnetaree Terpanit duke u bllokuar aty deri nëmbrëmjen e 4 Korrikut .

Të nesërmen në mëngjezin e 5 Ko-rrikut, të dyja kollonat italiane u bash-kuan në Lajthizë, ku formuan një forcëme rreth 2100 mijë ushtarë dhe lëvizëndrejt Permetit. Me ndihmën e artile-risë dhe të aviacionit italian atamundën të mposhtnin qendrën e par-tizanëve në Qafën e Kiçokut dhe tëarrijnë në mbrëmje në Këlcyrë .

Mbrritja e një fuqie kaq të madhe,rrezikonte forcat partizane në Kuqardhe Përmet prandaj dhe komandanti ioperacionit vendosi tërheqjen e tyre, ecila u bë me rregull të plotë .

Italianët, më 6 Korrik u futën nëPërmet, i cili ishte i boshatisur ngapartizanët dhe banorët e tij. Ata dogjëntë gjitha dyqanet dhe shtëpitë e qytetit.Në total u dogjën 177 dyqane, 125 sh-tëpi dhe 10 godina të administratësqeveritare. Dogjën gjithashtu dhe Kël-cyrën, por këtu u zgjodhën vetëm godi-nat që ishin pronë e partizanëvë, sihoteli i Xhemal Malindit, ai i Abaz Sev-ranit dhe disa të tjerëvë duke përjash-tuar ato që ishin prona të Ali Bej Kël-cyrës. Nënprefekti i Përmetit i cili sh-koi në Gjirokastër, tregonte se si ush-tria Italiane si rapreziale, dogji gjithëqytetin e Përmetit, të cilin gjatë lufti-meve dhe e kishte bombarduar me avi-acion. "Lajmet njoftojnë edhe djegiene Këlcyrës dhe të shumë katundeve.Ushtria është duke djegur arat me gru-rë dhe katundet rreth Përmetit. Popu-llsia ka marrë shpellat e qytetit dheështë pa bukë e strehë..."

Komanda e 9 - të e armatës së tru-pave Italianë pohonte: "Ditën e 1 Kor-rikut në teritorin e divizionit "Parma"u dhanë njëkohësisht katër goditje ngakryengritësit me një këmbëngulje dheshtjellim forcash deri më sot të paparë. Veprimet luftarake gjatë boshtitBerat - Këlcyrë - Përmet dëshmojnë përnjë ide të gjërë, për një përgatitje tëkujdesshme dhe këmbëngulëse, si dhepër një bashkërendim të qartë të ak-

sionit.Në mëngjesin e 6 Korrikut, një di-

vizion gjerman me automjete lëvizinga Follorina në drejtim të tokës sh-qiptare. Ai hyri ne Korçë dhe duke vazh-duar rrugën për Janinë, në Shkallëne Barmashit u ndesh papritur me njëzjarrë të dendur. Ishte ora 15 e 30 edates 6 Korrik . Nga zjarri i partizanëveu shkaterrua një motoçikletë që ra nëminë dhe disa makina ku u vranë disaushtarë nazistë. Gjermanët tentuanme çdo kusht për të vazhduar lëvizjenpërpara por nuk mundën. Një au-toblindë doli në krye të kollonës porndeshi në një minë tjetër dhe u sh-katërrua. Luftimet vazhduan 7 orë derinë mbrëmjë vonë. Për humbjet e pë-suara gjermanët, më 6 korrik nëBorovë, pushkatuan 107 vetë dhedogjën gjithë fshatin.

Përsa i përket raporteve të BallitKombëtar me partizanët, goditja e parëndërmjet këtyre dy forcave ndodhi nëfshatin Kurtes të Kolonjës.

Partizanët e batalionit "Fuat Babani"gjatë rrugës nga Përmeti për në Devollkaluan përmes këtij fshati. Ballistëtvendalinj, sapo i panë reaguan mje-herë dhe i goditën. Kaq u desh dhe luf-ta u ndez e egër ku si përfundim dypartizanë mbetën të vrarë, kurse ngakrahu tjetër "ktheu patkonjt" koman-danti i "Balli"-t, Xhelal Kurteshi.

Ky "takim" i parë me gjakderdhje,që do të pasohej dhe me shumë të tjerë

ishte një aspekt shumë i dhimbshëmqë shpesh i ngjante luftës civile. Secilat ishin motivet e kësaj përçarjejepolitike, ideologjike, lufta për pushtetapo dora e huaj, përgjigjen e vërtetëndoshta nuk do ta mësojmë kurrë. Esaktë është vetëm, se ky ishte njëkurban krejt i panevojshëm, sepse dhepa të, të shumtë ishin ata që kishimbërë dhe do të bënim.

Në përfundim mund të dalim nëkëto konkluzione:

1.Lufta Përmet-Kuqar-Qafa eKiçokut-Grykë e Mezhgoranit-Shkallae Barmashit, u karakterizua ngapjesëmarrja në të e një sasie të kon-siderueshme të forcave partizane të tëtre qarqeve, e cila u zhvillua në njëhapësirë prej 150 km katrore dhe edrejtuar nga një komandë e vetme. Njëoperacion i tillë, unik, nuk u përsëritmë gjatë gjithë luftës partizane.

2.E meta e këtij operacioni ka qenëmungesa e një organizimi optimal dhesigurimi i epërsisë së nevojshme tëforcave në Kuqar, aty ku jepej dhegoditja kryesore. Gjithashtu nuk umorën masat paraprake efektive dheorganizative për të siguruar më mirëpritën tek Gryka e Këlcyrës, prej ngaitalianët shpërthyen pa vështirësi tëmëdha në drejtim të Këlcyrës, duke uardhur në ndihmë trupave të tyre nëKuqar, kur ato ndodheshin në gjendjekritike.

3.Pavarësisht se nuk u arrit plotë-sisht objektivi i caktuar për asgjësimine trupave italiane në këtë rajon të for-tifikuar, sidhe dëbimi i tyre nga gjithërrethi i Përmetit, kjo luftë përbën njëepope të lavdishme për popullin kryeng-ritës shqiptar dhe një grusht të rëndëpër ushtrinë pushtuese. Kjo luftë ushkaktoi atyre shumë të vrarë e të pla-gosur dhe akoma më shumë, uli kre-narinë dhe moralin politik të ushtarëveitalianë.

4.Kjo luftë vërtetoi se ishte inevojshëm krijimi i një organi qëndrorsi Shtab i Përgjithshëm, që të kordi-nonte e drejtonte veprimet luftarake tëtë gjitha forcave partizane në Shqipëri.

5.Gjithashtu kjo luftë tregoi nevojënpër të krijuar njësi të mëdha partizanesi brigada e divizione, të afta për tëkryer veprime luftarake me rëndësitaktiko-operative.

Skënder MALINDIPjesëmarrës në këtë luftë


HOMAZH

K ryesia e OBVL ishpreh ngushëllimeFamiljes të efektiv-

it të RENEA-s, Ibrahim Bashai vrarë më 24 qershor në Laz-arat. Ai u përcoll me nderimetmë të larta shtetërore më 25qershor 2015.

Ceremonia në nder të tijnisi me nderimet fetare nëxhaminë e Et'hem Beut, pasi31-vjeçari ka qenë një be-simtar i devotshëm i besimitmysliman. Pjesë e kësaj cere-monie ishin familjarë, tëafërm, miq, kolegë, por dhedhjetra besimtarë myslimanë.

"Ne sot nuk jemi për tënderuar vetëm një besimtarpor jemi të gjithë së bashku përtë nderuar një qytetar që i kashërbyer shqiptarëve dhe Sh-qipërisë. Ai dha atë që ështëmë e çmuar, gjakun etij, rin-inë e tij në shërbimin ndaj pop-ullit dhe atdheut, që njëheraziështë përkushtim ndaj Zotitdhe fesë islame", -tha ndër tëtjera, myftiu i Tiranës, Ylli Gur-ra.

Pas ceremonisë në xhami,trupi i efektivit të RENEA-s uvendos në ambjentet e Pallatittë Brigadave ku rreth ores14.00 nisën të kryhenhomazhet në nder tëtij.

Të parët që janë përulurpara trupit të të ndjerit kanëqenë kolegë të tij të RENEA-s,efektivë të Policisë së Shtetit,por edhe ish-kologë të tij ush-tarakë.

Në homazhet për nder tëefektivit të vrarë një ditë mëparë në Lazarat ishte edheKryeministri Edi Rama, Krye-tari i Kuvendit Ilir Meta, min-istra të kabinetit qeveritar sidhe diplomatë të akredituar nëvendin tonë.

Ceremonia e lamtumirës uzhvillua rreth orës 16:00 dheIbrahim Basha do të prehet nëVarrezat e Dëshmorëve.

Me heret Presidenti i Re-publikës, Bujar Nishani vlerë-soi efektivin Ibrahim Basha(pas vdekjes) me Dekoratën eArtë të Shqiponjës me motiva-cionin: "Për merita dhe shër-bime të veçanta në luftë megrupe të strukturuar krimina-le për garantimin e rendit dhesigurisë publike; për trimëri

OBVL i shpreh ngushëllime Familjes të efektivit të RENEA-s, i vrarë më 24 qershor në Lazarat

Lamtumirë Ibrahim BASHA!Presidenti i Republikës, Bujar Nishanivlerësoi efektivin Ibrahim Basha (pasvdekjes) me Dekoratën e Artë të Shqi-ponjës me motivacionin: "Për meritadhe shërbime të veçanta në luftë megrupe të strukturuar kriminale për garan-timin e rendit dhe sigurisë publike; përtrimëri dhe kontribute të spikatura nëoperacionet luftarake në Afganistan dheIrak, në mbrojtje të paqes dhe lirisë, nëluftë kundër terrorizmit ndërkombëtar"

Në ambientet epjesës ushtaraketë Aeroportit "Nënë

Tereza" në Rinas u zhvillua ditëne e enjte, 25 qershor 2015 cere-monia e pritjes së Kontigjentit tëParë Paqeruajtës, i cili kreu mesukses misionin ushtarak në Kab-ul, Afganistan, në kuadër të kon-tributit të FARSH në operacionin eNATO "Resolute Support Mission".Ky kontigjent shërbeu për më se 6muaj rresht së bashku me ushtar-akë të Forcave të Armatosura tëRepublikës së Turqisë. Ceremon-inë e mirëseardhjes së trupavepaqeruajtës e përshëndeti minis-trja e Mbrojtjes, znj. Mimi Kodheli,e cila ndër të tjera, tha: "Kemi nd-jekur çdo moment të kryerjes së mi-sionit tuaj në Afganistan dhe taninë fund ju na bëtë krenar me përm-bushjen me sukses të plotë tëkësaj detyre luftarake të rëndë-sishme dhe të rrezikshme.

Por sot është një ditë e veçantëpër të gjithë popullin shqiptar dhepër ju të nderuar komando nëveçanti, pasi ne sot përcjellim përnë banesën e fundit dëshmorinmë të ri të atdheut, shokun, mikun,kolegun tuaj të deri para disamuajve, tetar Ibrahim Basha, i cilidha jetën në krye të detyrës përmbrojtjen e jetës dhe të rendit nëShqipëri. Ky është një moment i cilina bën të reflektojmë se sa erëndësishme është siguria e ven-dit ku ne jetojmë, se sa e rëndë-sishme është siguria e sëardhmes, se sa e rëndësishme ësh-të ekzistenca e shtetit dhe e ligjit

dhe kontribute të spikatura nëoperacionet luftarake në Af-ganistan dhe Irak, në mbrojtjetë paqes dhe lirisë, në luftëkundër terrorizmit ndërko-mbëtar".

Kryeministri Edi Rama nëfjalën e tij u shpreh se IbrahimBasha ra dëshmor në kohëpaqeje, duke u kthyer në njëhero, i cili tregoi se paqja nukështë një luks, por një e mirëqë duhet ruajtur.

"Në kohë lufte baballarëtvarrosin djemtë, ndërsa nëkohë paqe djemtë varrosennga baballarët. Një e vërtet edhimbshme, por që qendronnë çdo kohë. Ibrahim Bashara dëshmor në paqe, ç'kadëshmon se paqja nuk ështënjë luks, por një e mirë e për-bashkët për të cilën të gjithëduhet të sakrifikojmë dheBasha bëri sakrificën më tëmadhe, duke ndërprerë nëmes ëndrrat, shpresat, tëardhmen e tij dhe duke ukthyer në një simbol dhe mod-el për të gjithë ne, të cilëtkemi kohën përpara dhe mud-nësinë për të zgjedhur mbimënyrën se si duhet ta për-dorim këtë kohë",- tha Rama.

Më tej kryeministri tha sene sot përulemi para tij, pasiIbrahimi është provë e gjallë enjë vlere të paçmuar, që duhettë na kujtojë se paqja nuk ësh-të dhuratë e zotit, por përkush-tim dhe sakrificë i njerëzve qënuk i njohim. Ndaj përulem mendjenjën më të thellë të res-pektit përpara prindërve dhefamiljes së Ibrahim Bashës",tha Rama.

Ndërkohë Kreu i Kuvendit,Ilir Meta, tha se Ibrahimi kreudetyrën e tij, tashmë ështëradha jonë të kryejmë detyrëntonë.

"Ti e kreve detyrën tënde,tani është detyra jonë të vëmëdrejtësinë në vend e të krye-jmë detyrën tonë. Vepra e Ibra-him Bashës është një sakri-ficë sublime, dhe ështëpërgjegjësia jonë për ta çuarpërpara. I paharruar kujtimitheroit tonë Ibrahim Basha", -tha Meta.

Ndërsa Ministri iBrendshëm Saimir Tahiripremtoi që ligji do të veprojë

për këdo që ka guxuar apo gux-oi të vërë dorë mbi shtetin dhePolicinë e Shtetit.

"E gjithë Shqipëria u sh-tang se dora e krimit dhe ter-rorit të mori jetën, këtu nëvendin tënd, ku luftë nuk ka,po ku për më shumë se dy de-kada ka pabesi të pashoqë qëkanë mbjellë plagë të neverit-shme në trupin e vendit tonë,siç ëshë dhe fshati ku cakriminelë të morën jetën ty.Luftove për të bërë të lirë e tësigurtë vende të tjera e popuj

të tjerë, po jetën tënde dhe përpopullin tënd, këtu në vendintonë. Dora e pabesë që u ngritmbi ty ka mbi dy dekada qërritet për t'i bërë karshillëkShqipërisë, për të sfiduar sh-tetin, ligjin, drejtësinë"- thek-soi Tahiri.

Ambasadori amerikan nëTiranë, Donald Lu, i pran-ishëm në homazje tha se vras-ja e oficerit të RENEA-s, Ibra-him Basha ishte një zi ko-mbëtare.

"Ne nderojmë trimërinëdhe sakrificën e tij në luftënkundër krimit të organizuardhe luftës ndaj narkotikëve.Unë i kam ndjekur së fundi

forcat speciale. Aftësitë dheprofesionalizimi i tyre më kanëmahnitur. Këta persona tëpërkushtuar janë oficerët epolicisë dhe ushtrisë më tëmirë në Shqipëri. I gjithë ko-mbi juaj duhet të jetë krenarpër ta. Ne jemi krenar që shër-bejmë përkrah tyre. Në emërtë NATO-s dhe SHBA-së ishpeh ngushëllimet e miafamiljes së tij dhe të gjithë sh-qiptarëve", u shpreh Ambasa-dori amerikan në Tiranë,ndërsa renditi edhe misionete efektivit të RENEA-s , lbra-him Basha ka marrë pjesëpërkrah forcave të NATO-s nëAfganistan dhe Irak.

Kthehet në atdhe Kontigjenti i Parë Paqeruajtës në kuadër tëoperacionit "Resolute Support Mission" në Afganistan

dhe se sa i rëndësishëm është mi-sioni që ju kryeni".

Më tej, ministrja Kodheli, dukeiu drejtuar edhe njëherë trupavekomando të Kontingjentit Paqeru-ajtës u shpreh: "Ju falënderoj ngazemra për mënyrën se si keni di-tur të mbani lart krenarinë dhe fla-murin e Republikës së Shqipërisë,flamurin më të bukur që një kombka provuar, që është ai i shqipon-jës dykrenare". Në fund të fjalëssë saj znj, Kodheli ka siguruargjithashtu se mbështetja e Qever-isë Shqiptare, e Ministrisë sëMbrojtjes dhe Shtabit të Përgjiths-hëm për FA dhe sidomos për tru-pat tona që shkojnë me misionepaqerujatëse do jetë gjithmonëprezente.

Kontigjenti i Parë Paqeruajtës nëkuadër të operacionit të NATO "Res-olute Support Mission" (RSM) për-bëhej nga 30 trupa, efektivë tëBatalionit Komando të Forcës Tokë-sore, të cilët shërbyen me profesion-

alizëm dhe disipilinë të lartë përnjë periudhë 6-mujore në Aeropor-tin e Kabulit. Kontingjentet që ven-di ynë po dërgon në kuadër tëRSM janë vazhdimësi e kontributitqë Shqipëria dhe Forcat e saj tëArmatosura japin me trupapaqeruajtës në kuadër të an-gazhimit të Aleancës së Atlantikuttë Veriut në luftën kundër terror-izmit në Afganistan.

Të pranishmëm në këtë cere-moni ishin edhe shefi i Shtabit tëPërgjithshëm i FA, gjeneralmajorJeronim Bazo, komandanti iForcës Tokësore, gjeneralmajorZyber Dushku, drejtorë dhe usht-arakë të lartë të Ministrisë sëMbrojtjes, Shtabit të Përgjithshëmdhe Forcës Tokësore, familjarëdhe të afërm të ushtarakëve të sa-pokthyer nga misioni në Afgani-stan etj. Ndodhej gjithashtu i pran-ishëm edhe atasheu ushtarak iRepublikës së Turqisë në vendintonë, kolonel Nizamettin Dogar.


OBVL mbështet Partinë për Drejtësi, Integrim dhe Unitet, Shoqatën "Çamëria" dhe komunitetin çam

"Ne nuk harrojmë!". Kjo ishtemotoja kryesore e veprim-tarive përkujtimore në 70-vjetorin e masakrës mëmizore të kryer ndonjëherëndaj popullsisë shqiptare tëÇamërisë, në të cilat u përf-shi edhe Organizata e Bash-kuar e veteranëve të LANÇ

O BVL mbështetiPartinë për Drejtësi, Integrim dhe

Unitet, Shoqatën "Çamëria"dhe komunitetin çam në tëgjithë vendin, në javën e për-vitshme të "Kulturës dhe His-torisë Çame", me rastin e 70-vjetorit të gjenocidit grek ndajpopullsisë së krahinës sëÇamërisë. Ashtu si dhe vitet etjera, përkujtimi i kësaj çësh-tjeje që mbetet ende pa gjeturdritën e zgjidhjes, mori fokus tëveçantë.

Në ditët e caktuara të javësu zhvilluan aktivitete të shum-ta për të promovuar historinë,kulturën dhe traditën çame.Një vëmendje e madhe këtëjavë iu dha dhe gjenocidit tëkryer ndaj kësaj popullsie, ve-për e cila, pavarësisht shtatëdekadave të kaluara, nuk kamarrë ndëshkim, por as dhe njëndjesë publike nga pala greke.Aktiviteti i fundit u krye pikër-isht të shtunën e 28 qershoritnë Kllogjer, aty ku po ngrihenedhe Varrezat Monumentale tëShqiptarëve të Çamërisë. Përv-jetori i 70 i masakrës së kryerndaj popullsisë civile e të pafa-jshme çame e gjen Shqipërinëme një rezolutë pro zgjidhjes sëkësaj çështjeje në Kuvendin esaj. PDIU, partia që një pjesë tëmadhe të programit të saj ia kadedikuar zgjidhjes së çështjesçame, ka në përbërje të saj pesëdeputetë, duke u bërë kështupartia e katërt parlamentare nëvend.

UNË E DUA ÇAMËRINËJava Çame u hap zyrtarisht

me banderola të shumta në tëgjithë Tiranën. Bulevardi dhedisa nga rrugët kryesore tëkryeqytetit u mbushën me fla-muj kombëtarë dhe me stemën"I Love Çamëria" (Unë e duaÇamërinë). I njëjti dekor ishtepërzgjedhur edhe për një prejpikave më të rëndësishmehyrëse të kryeqytetit "Zogun eZi". Ndërsa në sheshin "NënëTereza", përpara shatërvanit,ishin vendosur shkronja tredi-mensionale "I Love Çamëria".Edhe në qendër të sheshit"Skënderbej", përpara monu-mentit të Heroit Kombëtar ish-in vendosur shkronja tredimen-sionale. Në fund, Mozaiku që

"Shqiptarët nuk pokërkojnë ndonjë gjë të tepërtpo kërkojnë që të jenë bash-kë në trojet e tyre aty ku e kavënë Zoti, të kemi një tregprej 10 milionë shqiptarësh

HOMAZH

70-VJETORI I MASAKRËS MË MIZORE- "ÇAMËRI, NE NUK HARROJMË!"

qëndron në krye të Muzeut His-torik Kombëtar është pasuru-ar me logon "70 vjet gjenocid"që ishte lajtmotivi i JavësÇame gjatë këtij viti. Në këtëkuadër, Presidenti i Repub-likës, Nishani, dekoroi dy figu-ra të ndritura të shqiptarëve tëÇamërisë, Abedin Dinon, meUrdhrin "Nderi i Kombit" dheIbrahim Hoxhën, me Urdhrin"Naim Frashëri".

Aktivitetet vijuan në Muze-un Historik Kombëtar, ku u çelekspozita mbi 70 vitet e gjeno-cidit ndaj shqiptarëve tëÇamërisë, me pjesëmarrjen eautoriteteve të rëndësishmepolitike vendase dhe ndërko-mbëtare. Po ashtu u promovuabotimi më i ri akademik, i har-tuar nga një grup profesorësh,ndër më të njohurit në venddhe i titulluar "Epiri i Jugut,Çamëria". Vëmendja u zhven-dos edhe brenda Kuvendit tëShqipërisë, ku së paku pesëdeputetë shqiptarë të Çamërisëdebatuan mbi zgjidhjen politiketë çështjes çame. Java Çamekëtë vit kulmoi më 27 qershornë Tiranë. Në ndryshim ngavitet e kaluara, aktiviteti qen-dror i këtij viti ishte nëkryeqytet, si një simbol i mbi-jetesës dhe forcës së çështjesçame në zemër të kryeqytetitshqiptar.

Ditën e shtunë, më 28 qer-shor, një delegacion i shoqatës"Çamëria" ishte në Kllogjer tëSarandës për të zhvilluarhomazhet e përvitshme nëVarrezat Monumentale të Sh-qiptarëve të Çamërisë.

RRUGA "ÇAMËRIA" NËPRISHTINË,

Java Çame u çel për herë tëparë në mënyrë paralele edhenë kryeqytetin e Kosovës,Prishtinë, me të njëjtat simboledhe nota festive si në Tiranë.Për të nisur ceremonialin epërkujtimit, i cili zgjati për një

javë, në Prishtinë ishin të pran-ishëm kryetari i Partisë Drejtë-si, Integrim dhe Unitet,Shpëtim Idrizi, dhe katër de-putetët e tjerë të kësaj partie.Ata u shoqëruan në rrugën etyre përmes bulevardit "NënëTereza", të dekoruar me flamuj"I Love Çamëria" nga kryetari iKomunës së Prishtinës,Shpend Ahmeti.

Në fjalën e tij për mediat,kryetari i ri i Komunës së Prish-tinës, Ahmeti, shprehukënaqësinë që është Prishtinaçelësi i javës çame, duketreguar që shqiptarët kudo kujetojnë kanë ndjeshmëri përçështjen çame, që për sh-qiptarët e Kosovës është edhemë e madhe për shkak të his-torisë së përbashkët. Nga ana etij, kreu i PDIU-së, Idrizi, vlerë-soi vokacionin që kanë sh-qiptarët e Kosovës dhe nëmënyrë të veçantë edhe krye-tari i Komunës, Shpend Ahme-ti, për sa i përket kauzës çame.Në Prishtinë, një nga rrugët ekryeqytetit të Kosovës do tëmbajë emrin "Çamëria".

GREQIA DO TË PADITET PËRGJENOCIDIN NË ÇAMËRI

Populli çam do ta padis sh-tetin grek në gjykatat ndërko-mbëtare, për gjenocidin e bërë70 vite më parë, ku brenda njëjave u vranë e masakruan 20%e popullsisë, nderisa pjesatjetër u dëbua për në shtetettjera.

Kështu u tha pas takimit, tëkryetarit të komunës së Prish-tinës, Shpend Ahmeti, me pesëdeputetët çam në Parlamentine Shqipërisë dhe kryetarin ePartisë Drejtësi Integrim dheUnitet, Shpëtim Idrizi, ku edhebënë hapjen e “Javës sëÇamërisë”, për nderë të 70 vje-torit të gjenocid të bërë.

Ahmeti tha se gjenocidi nëÇamëri është një ndër pa-drejtësitë më të mëdha jovetëm kombëtare por edhendërkombëtare.

“Nuk jemi popull as dembel,as të papunë, as më të këqijse popujt e tjerë, po as nuk pothemi që jemi më të mirë se tëtjerë. Thjesht po themi se mer-itojmë një jetë më të mirë, dhetë na njihen të drejtat e një prejkëtyre çështjeve është se të na

njihet se ka ndodhë një gjeno-cid në Çamëri, të njihet se iështë marr shqiptarëve prona,të nj ihet se janë dëbuar memijëra shqiptarë nga trojet etyre, dhe sot shpëtimi më tre-goi se kjo do të shkojë tash edhenë gjykatat ndërkombëtare kudo të paditen edhe shteti greknë mënyrë që të fitohet kjodrejtësi në permjete mjetevedemokratike siç edhe kemibërë ne shqiptarët gjithmonë”,tha Ahemti.

Ndërsa, Shpëtim Idrizi, thase java çame është jo vetëmpër të përkujtuar ata shqiptarëtë cilët dhanë jetën, sepse ish-in shqiptarë dhe ishin patriotë,por mbi të gjitha, për të treguarqë harta identitare e kombitshqiptarë, do të plotësohet edheme Kosovën e Çamërinë.

“Çamëria është një pjesëshumë e rëndësishme e gjym-tyrës së kombit shqiptarë, ësh-

të 9 mijë e 500 metra katrorë,një tokë e bukur shqiptare mehistori e kulturë e cila ka pë-suar nje ndër gjenocidet mëtë mëdhaja që njeh historia enjerëzimit.

Një gjenocid i cili ka filluarqë me lënjen jashtë, trojeveshqiptare të Kosovës eÇamërisë, dhe ka njohur disavalë shpërnguljesh, siç kandodhë shpërngulja drejtëTurqisë, në vitin 1923 por efundit është masakra në per-fundim të luftës së dytëbotërore, ku brenda një jave20 % e popullsisë është vrarëe masakruar dhe pjesa tjetërështë dëbuar drejtë Sh-qipërisë”, ka thënë Idrizi.

Idrizi tha se ajo se çfarëKosova prezanton dhe aspironka qenë një frymëzim imadhë për popullin çam, nëmënyrë që t’i kërkojnë tëdrejtat e tyre.

Këshilli Koordinues i Shoqat-ave Kulturore në Vjenë organizojmanifestimin në përkujtim tëtragjedisë së përgjakshëm të pop-ullsisë çame nga forcat greke. Ish-in të pranishëm edhe përfaqësuesnga Ambasada e Shqipërisë,Maqedonisë dhe Kosovës. Mysafirrasti ishte z.Tahir Muhedini, de-putet përfaqësues në parlamentinshqiptar të shqiptarëve tëÇamërisë. Kishin ardhur bash-këkombës nga e gjithë Austria,mes tyre shkrimtarë, artistë, kri-jues e veprimtarë.

Në emër të shqiptarëve tëÇamërisë përshëndeti deputeti zotiTahir Muhedini, i cili falënderoi tëpranishmit për respektin që po tre-gonin në përkujtim të tragjedisë sëvëllezërve të tyre çam. Gjatë këtijaktiviteti u shfaqën filma doku-mentarë që risjellin në kujtesë ng-jarjet e hidhura që kanë kaluar sh-

Idrizi: Shqiptarët tëbashkohen në gjitha trojet

dhe sigurisht të kemi edhemë shumë mundësiekonomike, politike që tëvendosim në vend prosperite-tin e një kombi ndoshta mëtë lashtin në vend", tha Idrizi.

Aktivitet përkujtimor në Vjenë

Çamëri moj Çamëri,70 vjet loti në sy

qiptarët e Çamërisë si dhe dëshminga të mbijetuarit e masakrave. Ab-dullah Abdullahu, përfaqësues iShoqatave lexoi deklaratën kubëhet thirrje bashkësisë ndërko-mbëtare që të tregojë një interesimdhe kujdes edhe ndaj kësaj pjesetë braktisur të Evropës dhe të kuj-tojë se dhe fëmijët e shqiptarëve tëÇamërisë kanë të drejtën natyraledhe historike për vatrat e tyre stërgjy-shore.

Ishte një ambiente i rrallë për-plot emocione, ku nuk mungoninlotët. Dhimbja në shpirt trazontesecilin, veçan kur takoj mik emikeshë çame. Para të vinte pamjae vendlindjes e cila të pret me gjithëbukuritë e vuajtjet e saj. Vërtetë,"Çamëri, na mbeti loti në sy" dheArvanitasit, nipat e mbesat e Mar-ko Boçarit edhe sot këndojnë: Sa tëjetë Shqipëria, Nuk ka mortjeÇamëria.

Nga Halil RAMA

FAQE 10 Korrik 2015; Nr. 7(319)

ANALIZE

Nga Sakip CAMI

Është shkruar shumë përluftën antifashiste në Dibërdhe në Dibër të Madhe. Xhela-din Krifca, pjestar direkt dhekuadër në këtë luftë, që në tit-ullin e librit të tij me analizadhe kujtime e bën dalliminduke thënë Dibra dhe Dibra eMadhe në luftë.

Reginald Hibbert, misionaranglez në Shqipëri gjatë Luftëssë II Botërore i kushton njëvëmëndje prej më se dy kapi-tujsh luftës në Dibër, në librine tij për luftën Nacional clir-imtare të Shqipërisë, me titullFitorja e hidhur.

Gjeneral Gëzim Ostreni ngaDibra e Madhe në një botim tëInstitutit të Historisë, Prish-tinë, me titull Shpresa dhe zh-gënjimi i shqiptarëve në Maqe-doni gjatë dhe pas luftës së IIBotërore analizon arësyet përseshqiptarët jashtë Shqipërisënuk i konsideronin italianëtdhe gjermanët pushtues, nëraport me serbët qëi kishinmasakruar dhe asimiluar qënga viti 1913 deri në vitin 1941.

Gjeneral Rrahman Parllaku,ish komandant i Divizionit tëV të Ushtrisë shqiptare që luf-toi në viset shqiptare në Kos-ovë dhe në Ish Jugosllavi , nëlibrin e tij Kosova e lirë, ëndrrae jetës sime , tregon se si par-tizanët kosovarë u shkëputënnga Divizioni Skënderbeg dhenga forcat gjermane dhe u bash-kuan me forcat partizane tëShqipërisë të Divizionit të Vdhe luftuan së bashku kundërpushtuesve.

Të shumtë janë historianëtshqiptarë që analizojnë luftënantifashiste nacional clir-imtare, të shumta janëedhedebatet për luftën antifashistetë Shqipërisë nëse ishte luftëclirimtare apo luftë civile. Përkëtë të fundit kjo cështjepothuajse është me përgjigje.Asaj i janë përgjigjur Heroi ikësaj lufte, gjeneral RrahmanParllaku, historianë e profesorëme integritet si Kristo Frashëri,Xhelal Gjecovi, Paskal Milo,Pëllumb Xhufi etj. Dhe përgjig-ja është e prerë dhe pa ekuiv-ok. Shqipëria u rreshtuapërkrah forcave të aleancësSHBA, Francë, Angli, BashkimiSovjetik, aleancë që doli fituesenë këtë luftë dhe për rrjedhojëedhe Shqipëria u rendit nëkrahun e fitimtarëve dhe jo në

VEÇORITE E LUFTES ANTIFASHISTENACIONALÇLIRIMTARE NE DIBER DHENE TROJET SHQIPTARE NE MAQEDONI

krahun e humbësve dhe tëfashistëve e nazistëve.

Shtrohet pyetja po Lufta ePeshkopisë apo ndonjë betejëtjetër sporadike në periudhënmidis largimit të italianëve dheardhjes së gjermanëve cfarëishte

Përgjigjes reale , sipas men-dimt tim, i janë shmangur derimë tani historianët të mbajturnën presion nga politikanët ekëtyre partive tradicionale tëkrijuara që në vitet e kësajlufte, por që vazhdojnë edhe sotedhe më të fuqishme.

Le ti lëmë historianët tëqetë të bëjnë analizat historikepa presione, sepse tashmëkanë kaluar mbi 72 vjet dheështë koha që gjërat të dalin nëdritë me emrin e tyre. Dhe qëtë ndodhë kjo duhet që analizatë bëhet sipas kohës dhe ven-dit që ndodhën këto ngjarje dhejo me mendjen e sotme dhe in-teresat politike dheekonomike të pasuesve të tyre.

Dibra me nandë malet e sajhistorikë ka patur dhe kavecoritë e saj në luftën anti-fashiste nacional clirimtare.Vendimet e vitit 1913 endanëatë si asnjë qytet dheasnjë zonë në Shqipëri në dypjesë, njëra në Shqipëri, dhetjetra në Republikën Federa-tive të Jugosllavisë, në Maqe-doni. Maqedonia vetë u krijuanga popullsia shqiptare, bull-gare, serbe etj dhe ishte njësajesë e Titos si republikë mëvehte. Shqiptarët u konsideru-an si turq dhe shumica metraktat të fshehtë u dërguanpër në Turqi. Të tjerët njohënterrorin e pashembullt tëMbretërisëSerbo Kroate Sll-ovene.

Dibranët e Shqipërisë dhedibranët e Dibrës së Madhekishin lidhje miqësore dhefarefisnore të pandashme.Kufijtë ishin të depërtueshëmdhe të pakontrollueshëm sido-mos gjatë luftës dhe për rrjed-hojë krerët e kësaj lëvizje dhekrerët e parisë lëviznin sa nëDibër në Peshkopi. Jo rastë-sisht i gjejmë të stehuar nëDibër të Madhe Haxhi Lleshin,Aqif Lleshin, Myslym Pezën,Abaz Kupin, Fiqiri Dinen etj. Jorastësisht kishte lidhje miqë-sore midis krerëve të parisë sëDibrës. Jo rastësisht nga enjëjta familje me emër njëridjalë ishte me nacional clir-imtaren dhe tjetri me ballin apo

parinë. Djemtë e patriotit ElezIsuf Ndreu ishin ndarë në dykampe. Esati ishte me Nacio-nal Clirimtaren, bile koman-dant brigade , Xhetani, anëtari Shtabit të Përgjthshëm , ndër-sa Cen Elezi (Ndreu) me forcate tij ishte në mbrojtje të semtittë tij, zonës së influencës së tij,dhe nuk e përkrahte lëvizjennacional clirimtare. Dali Ndreuose Dali Sufa, djali i Sufë Xhe-lilit ishte ushtarak i lartë nëShtabin e Përgjithshëm tëLANC.

Në Prill të vitit 1939 përfaqë-sues nga paria e Dibrës, si edhenga vise të tjera të Shqipërisë,të nxitur dhe të urdhëruar ngaQeveria Kuislinge e Verlacit ,shkojnë në Romë në ceremon-inë e kurorëzimit të ViktorEmanuelit, mbret të Italisë dhetë Shqipërisë, ndërkohë që patiorganizime nga Dibra, për tapritur me pushkë zbarkimin eitalianëve në Durrës. Nga viti1939 deri në vitet 1941, 1942shumë ushtarakënë rezervë tëZogut vazhdonin ta merrninrrogën edhe nga qeveria kuis-linge e Tiranës, e paguar ngaItalia. Këto krerë trumpetoninse Italia është e mirë dhe nuku interesonte lufta me Italinë.Mjaft kemi bërë luftëra me Tur-qi dhe me Serbi, kjo ishte par-rulla e krerëve të parisë.

Fillimet e luftës antifashistenacional clirimtare në Dibërdatojnë para formimit të Par-tisë Komuniste , në prill 1941,në zonën Vicisht , Maqellarëdhe nuk kanë lidhje me orga-nizimin komunist. Këtu dhenë këtë kohë janë edhe dësh-morët e parë të kësaj lufte.

Qëndresa antifashiste ka tëbëjë me shpirtin e qëndresës sëdibranëve që në kohën e luftëskundër Hajredin Pashës nëfushën e Gjoricës në korrikune vitit 1844 , duke vazhduar meluftërat kundër serbve në vitet1913 dhe 1921.

Historiografia komuniste eluftës nuk e pranon këtë faktdhe është për të ardhur keq qëedhe sot pas 72 vjetëve dhe pas21 vjetëve demokraci ribotohethistoriku i luftës në Dibrës,maket i viteve 72.

Edhe sot e kësaj dite nukdalin plotësisht në dritën e di-ellit marrëveshjet midis për-faqësuesve të Nacionalclir-imtares në Dibër me përfaqë-suesit e Parisë dhe të BallitKombëtar. Në shtator 1943 ,

përfaqësuesit e Komitetit Na-cional Etnik u përpoqën të ar-rinin një bashkëpunim meFrontin Antifashist NacionalClirimtar.

Fronti Antifashist NacionalClirimtar përfaqësohej ngaNjazi Islami, Sotir Vullkani dheEsat Ndreu. Komiteti NacionalEtnik përfaqësohej nga FiqiriDine, Cen Elezi, Demir MersimDema etj.Në këtë takim morënpjesë edhe krerët e Ballit Ko-mbëtar Mithat Frashëri, HasanDosti dhe Ali Këlcyra. Në fundtë bisedimeve u nënshkrua njëmarrëveshje prej pesë pikash,të cilat vetëm pak ditë më vonëu hodhën poshtë nga përfaqë-suesit e lëvizjes nacionalclir-imtare të Dibrës.

Po ti hedhësh një sy pjesë-marrësve të bie në sy pjesëmar-ja e dy vëllezërve në kahe tëkundërta, djemve të patriotitElez Isufi, Cen Elezi me Komi-tetin Nacional Etnik dhe EsatNdreu me Frontin AntifashistNacional Clirimtar. Përse uprish pakti. A ishte kjo njëpër-pjekje e pastër për pushtet dhesundim

Takime të tilla gjatë luftësantifashiste nacional clir-imtare u bënë edhe midis për-faqësuesve të nacional clir-imtares e parisë së Dibrës dhepalës së Maqedonisë. Më 25gusht 1943 në Sllovë të Dibrësu bë takimi i parë. Pala maqe-donase përfaqësohej nga ElisiePopovski dhe Strahil Gigovi. Palashqiptare nga Jusuf Luzi dheCen Elezi. Në marrëveshjen earritur bëhej fjalë për krijimine një shtabi të përbashkëttëpërfaqësuar nga Cen Elezi,Jusuf Luzi dhe Esat Ndreu përpalën shqiptare dhe Elisie Pop-ovski, Hamdi Dema, Tome Sof-ranievski për palën maqedo-nase.

Kjo marrëveshje nuk i këna-qi të dy palët , prandaj më 6 sh-tator të vitit 1943, po në Sllovë ,takohen edhe një herë përfaqë-suesit e Dibrës së Shqipërisëme përfaqësuesit e Dibrës sëMadhe (Maqedonisë), por këtëherë me pjesëmarrje më tëgjërë.

Marrëveshja e nënshkruarparashikonte:

Forcat e armatosura të për-faqësura në tubimin e Sllovës,të bashkëpunojnë në luftëkundër okupatorit dhe shërbë-torëve të tij.Për aksione të për-bashkëta formohet shtabi ipër-bërë nga Cen Elezi, ShabanStrazimiri, Esat Ndreu, HamdiDema etj.

Kapitullimi i Italisë më 8

shtator 1943 e sfumoi këtë mar-rëveshje, por një gjë që bie nësy është prishja e mar-rëveshjeve dhe mosmarrëvesh-jet.

Per clirimin e Dibrës sëMadhe janë bërë dy luftëra, njëkundër italianëve dhe njëkundër gjermanëve, ku roli iforcave clirimtare të Shqipërisëka qenë vendimtar dhe ku kapatur shumë të vrarë dhe të pla-gosur. Forcat clirimtare sh-qiptare ngritën edhe flamurinkuq e zi në qytetin e Dibrës sëMadhe, megjithë protestat eVukmanovic Tempos e të funk-sionarëve të tjerë të PartisëKomuniste të Maqedonisë qëvepronte nën drejtimin e Par-tisë Komuniste të Jugosllavisëtë drejtuar nga Tito.

Mosmarrëveshjet midis na-cionalclirimtares dhe parisë nëDibër vazhduan edhe për mar-rjen e qytetit të Peshkopisë.Qeveria Kuislinge e tetorit1943, emëroi Jahja Cacinprefekt dhe Miftar Kaloshin ko-mandant të Vendit. Kjo kënaqiparinë e Dibrës dhe Ballin Ko-mbëtar, por jo Nacional Clir-imtaren.

Sipas kujtimeve të HaxhiLleshit, anëtar i Shtabit tëpërgjithshëm dhe i deleguar përDibrën, luftën e filluan forcat eParisë dhe të Ballit. Por një gjëka rëndësi më të madhe, jo fak-tin se kush e filloi luftën dhepërse, por a ishte kjo një betejëe luftës antifashiste apo betejëe luftës civile. Në këtë kohë, nëtetor 1943 italianët kishin ka-pitulluar dhe gjermanët nukkishin hyrë akoma në Shqipëri.Pra nuk kishte pushtues. Kjobetejë pati bekimin edhe te ale-atëve, të misionit anglez nëShqipëri.

Kjo vazhdoi edhe më vonëderi në mësymjen përfun-dimtare kundër nazistëve gjer-manë. Forcat aleate, sidomosmisionarët anglezë në thelbishin kundër Frontit NacionalClirimtar dhe Enver Hoxhës,por përballë faktit se ballistëtdhe legalistët i shmangeshinluftës dhe përplasjeve të drejt-përdrejta me pushtuesit ata udetyruan të mbështesnin Fron-tin.

Reginald Hibbert në librin etij Fitorja e hidhur, në kapitul-lin Beteja e Dibrës, faqe 272shkruan Politika e përcaktuarnga Partia Komuniste e Sh-qipërisë që nga Konferenca eParë Kombëtare, në mars 1943,ishte që të shfrytëzohej inten-



ANALIZË

dhe lirisë së tyre, për shkak tëlidhjeve të biznesit që kanë pr-onarët e tyre. "Ekzistojnë njënumër i madh transmetuesishtelevizive, që duke qenë nënpresione pronarëve biznes-menë, gazetarët e tyre, nukkanë mundësi të jenë të lirë etë pavarur", shtoi Glover.

Ajo ka shtuar se, raporti për-fundimtar mbi zgjedhjet e 21qershorit do të publikohet pas2 muajsh, me rekomandimepër çuarjen në drejtimin e du-hur të zgjedhjeve.

STEWART DICKSON:MANIPULIM ME LISTATKreu i delegacionit të Kon-

gresit të Autoriteteve Vendore

sifikimi i luftës nacionalclir-imtare si mjeti kryesor për tidhënë zgjidhje luftës sëbrendshme politike kundër na-cionalistëve. Krerët nacional-istë do të kishin mundësinë përtë zgjedhur ndërmjet rrugës sëbashkimit me UNCSH nëluftëkundër pushtuesit oserrugës për të mbetur mënjanë,e , madje, të eliminoheshin. Ish-te beteja e Dibrës, (korrik 1944), ajo që vendosi mënyrën se siAbaz Kupi u hoq mënjanë.

Po në këtë libër në faqen 273për betejën e Dibrës , ReginaldHibbert shkruan:

"Beteja nisi me aksione tëforcave lokale, pa dyshim tëorkestruara nga Faik Shehu,Haxhi Lleshi dhe EsatNdreu.Një anëtar i këshillit na-cionalclirimtar të sapoformuartë Dibrës, Aqif Lleshi, sulmoikullat e Hysni Demës nëdrejtimin jugor të Dibrës dhe idogji. Hysniu, vazhdonshpjegimin e tij misionari an-glez, kishte qenë një kryetar injohur i xhandarmërisë, me njëhistori të gjatë bashkëpunimime italianët dhe gjermanët. Aiishte gjithashtu një armikfamiljar i Aqifit. Nga veriu i Di-brës vetë Faik Shehu me EsatNdreun dhe cetën partizanelokale kapën qytetin e Peshko-

Me 8 qershor 2015 u nda nga jeta veteranii Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare, Sit-ki Stërmilli.

Ai ka lindur më 1920 në qytetin e Manas-tirit, Maqedoni në një familje patriote të penësdhe pushkës.

Babai i Sitkiut kishte një dyqan të vogël kushërbente në zanatin e tij si qëndistar, porshovinistët serbë i dogjën shtëpinë dhe dyqa-nin.

Pas këtij akti barbar, e gjendur nëudhëkryq, familja e tij largohet nga Manastiridhe fillimisht vendoset në Tiranë dhe më vonënë qytetin e Kavajës. Këtu Sitkiu vazhdoi sh-kollën dhe me pushtimin fashist të vendit, upërfshi në Lëvizjen Çlirimtare, duke mbledhurndihma ushqimore dhe veshëmbathje përluftëtarët e lirisë të Çetës së Pezës.

Mbas çlirimit Sitki Stërmilli punoi në ko-mandën e vendit.

VEÇORITE E LUFTES ANTIFASHISTE NACIONALÇLIRIMTARENE DIBER DHE NE TROJET SHQIPTARE NE MAQEDONI

pisë më 6 korrik. Myftar Kaloshii njohur si bashkëpunëtor i ital-ianëve dhe i gjermanëve, mar-shoi mbi Peshkopi për të dëbuarFaikun dhe partizanët, por uzbrapsën, ndërsa vetë u plagospër vdekje". Nga kjo tabllo eshkurtër e nxjerrë nga një mi-sionar i huaj aleat, i pranishëm, kushdo e nxjerr përfundiminse lufta nacionalclirimtare nëDibër nuk ishte njëlloj si nëzonat e tjera të Shqipërisë.

Shkurtimisht mund tëthemi, lufta nacionalclirimtarenë Dibër ka patur disa vecoritë cilat konsistojnë së pari ,

në faktin historik të padrejtë-sisë së ndarjes së kufijve tëvitit 1913, ku mbeti jashtë Sh-qipërisë gjysma e Dibrës dhe edibranëve.

Së dyti tek mungesa e bash-këpunimit, ose bashkëpunimivetëm në letër i forcave anti-fashiste të Maqedonisë meforcat antifashiste të Sh-qipërisë, ku përfshihen jovetëm komunistët , por edheparia e Balli Kombëtar dhe Le-galiteti.

Së treti, tek egzistenca e

parisë së Dibrës, e cila për hirtë së vërtetës duhet theksuarse ka patur vlera historikegjatë luftërave kundër turqve,serbve, bullgarëve, austrohun-grezëve etj, por që gjatë luftëssë II Botërore , me daljen nëdritë të Frontit nacionalclir-imtar (nënkupto të Partinë Ko-muniste të Shqipërisë) hezitu-an të përfshihen në luftëkundër pushtuesve dhe në disaraste edhe bashkëpunuan meokupatorët.

Së katërti, krerët e parisë

së Dibrës të rënë në kurthin epushtetit dhe të pasurisë uvunë kundër kundër komu-nistëve , (që etikoteshin si bol-shevikë prej tyre ) duke harru-ar faktin se komunistët ishinshqiptarë, shqiptari kundërshqiptarit.

Së pesti, mungesa e njëkoordinimi brenda dhe jashtëDibrës, lënia jashtë e ndasiveegzistuese, me qëllim final fi-toren e luftës dhe bashkiminshqiptar e dëmtoi këtë luftë kupërfituan klanet sllave dhemaqedonase, të cilët kishindepërtuar deri në PKSH dhe nëShtabin e Përgjithshëm tëUshtrisë Nacional Clirimtare.

Ka edhe shumë vecori tëtjera të cilat studiues me për-vojë do ti evidentojnë dhe do tishprehin më me detaje, nënjerëz , data dhe ngjarjekonkrete.

Në përfundim të këtij studi-mi të shkurtër do të ftoja tëgjithë studiuesit e periudhëssë Luftës së II Botërore, di-branë dhe jo dibranë në Sh-qipëri dhe kudo ku jetojnë përtë dhënë vlerësimin e tyre përvecoritë e luftës në Dibër sepsesipas mendimit tim egzis-tojnëkëto vecori, të thënë e tëpathëna, të cilat meritojnë tëdalin në dritën e diellit.

Standardet , Glover:

Zgjedhjet, në përgjithësi mirë, por pati defekteRajonale, Steëart Dickson, ecilësoi fushatën zgjedhore,"normale të paqme dhe të civ-ilizuar". Për Dickson, problemi evidentuar është prezencanë listat zgjedhore e qyteta-rëve shqiptarë, që janë emi-grantë dhe që nuk jetojnë nëShqipëri.

"Listat përfshijnë 1 milionpersona që 'de facto' jetojnë jas-htë Shqipërisë. Prezenca e tyrenë lista përbën rrezik masht-rimi dhe manipulimi", ushpreh Dickson.

"Jemi të shqetësuar gjith-ashtu, për raporte e frikësimendaj administratës publike përtë votuar kandidatin e caktu-ar, se në të kundërt do të hiqennga puna", shprehu një tjetërshqetësim kreu i delegacionit

të Kongresit të AutoriteteveVendore Rajonale.

Më tej, Dickson evidentoi siproblem, edhe "përfshirjen eudhëheqësve politike dhe tem-at e tyre të diversionit ko-mbëtar dhe jo sipas interesavetë njësive vendore".

Në përgjigje të pyetjeve tëgazetarëve, Stewart Dickson,bëri të ditur se "kemi pasurraporte për blerje votash". Kjoçështja është ngritur nga kan-didatët dhe drejtuesit e par-tive, që përfshijnë favore finan-ciare, marrje dhe kthimi pasvotimit të ID-ve, etj.

Do ti analizojmë dhe domarrim në konsideratë provatdhe realitetit që kemi parë nëterren", siguroi Stewart Dick-son.

(Vijon nga faqja 1)

Homazh për veteranin e LANÇ, Sitki StërmilliMë pas shpërngulet nga Kavaja në Durrës,

ku Sitkiu punoi në ndërmarrjen Komunale sielektricist, deri sa doli në pension.

Ai ishte një prind shembullor i tre fëmijëve.Me ardhjen e demokracisë mbështeti pro-

ceset demokratike dhe në vitin 1994 u aktiv-izua në Organizatën e Bashkuar të Veter-anëve të LANÇ, Dega Durrës, e formuar ngaIdriz Hoxha, Ernest Jakova, Zenel Bardhi,Emin Haznedari, Genc Ballanca, Llukan Tod-he etj. Që nga viti 2000 ishte anëtar i Krye-sisë së OBVL, dega Durrës ku punoi me për-shtim maksimal deri në fund të jetës së tij.

Si i tillë, Sitki Stërmilli gëzonte respektine dashurinë e bashkëluftërarëve e bash-këpunëtorëve të tij, që sëbashku me famil-jarët dhe të afërmit e përcollën me të gjithanderimet për në banesën e fundit.

Genc BALLANCAKryetar i OBVL, Dega Durrës

(Vijon nga faqja 10)

FAQE 12 Korrik 2015; Nr. 7(319)

FJALA

Prof. Dr. Fehmi RexhepiPrishtinë

N ë kuadër të manifestimeve Shoqata e Veteranëve të Luftës Antifash-

iste Nacional-Çlirimtare të Kos-ovës, organizoi me rastin e 72-vjetorit të ngadhnjimit mbi fash-izmin, u mbajt edhe një AkademiPërkujtimore , kushtuarvëllezërve Llozana dhe familjesLlozana në përgjithësi në shen-jë respekti për këtë familje dhekontributit të saj që ka dhënë jovetëm për Luftën AntifashisteNacionalçlirimtare, por edhe nëluftën e vazhdueshme të sh-qiptarëve të kosovës, për çlirimdhe bashkim kombëtar të tëgjitha trevave etnike.

Gjatë hartimit të këtij artikul-li hasa në vështirësi sidomos nëpërzgjedhjen e të dhënave dheargumenteve për secilin ngavëllezërit e sidomos në përfshir-jen e këtyre argumenteve veç eveç, prandaj jamë mundue që tipërfshi këtu vetëm aktivitetetdhe veprimtaritë më kryesore përaq sa e lejon kjo formë e para-qitjes në këtë manifestim përkuj-timor për vëllezërit Llozana.

Fisi dhe familja e gjërë e Llo-zanëve i takojnë fisit kryengritëstë kelmendëve të Malsisë së Sh-kodrës. Ky fis dhe kjo familje kry-engritëse për disa shekuj gjatësundimit Osman kishte ndërrueshumë vendbanime si pasojë erezistencës që kishte zhvilluekundër pushtetit Osman. Ndër-sa në gjysmen e Dytë të shekul-lit XIX-të, kjo familje përjetonfatin e qindra mijëra nga Sang-jaku i Nishit si pasojë e luftëraveRuso -Osmane dhe si rezultat imarrëveshjeve ndërkombëtarepasojat e të cilave ndihen edhesot.

Në periudhën midis dyluftërave botërore, familja Lloz-ana, ashtu si të gjithë shqiptarëte Kosovës, kaloi nëpër një situ-atë të padurueshme të pushtetitmonarkist jugosllav. Gjendja erëndë ekonomike, shoqërore dhepolitike, shtypja e pa parë nacio-nale, terrori, dhuna, zhdukja fiz-ike, kolonizimi, reforma e pa-drejtë agrare, shpërnguljet medhunë dhe format e tjera tëshfrytëzimit dhe të shtypjes na-cionale, ishin faktorë që ndikuannë shtimin e pakënaqësisë sëpopullit shqiptar të Kosovës ndajpushtetit jugosllav. E gjithë kjola gjurmë të pashlyeshme edhete familja Llozana e cila do tiedukojë dhe frymëzojë bijtë dhebijat e veta në frymën e qën-dresës kombëtare për ti përgadi-tur edhe për luftë të armatosurpër realizimin e të drejtave so-ciale dhe nacionale duke dhënë

KONTRIBUTI I VËLLEZËRVE LLOZANA GJATËDHE PAS LUFTËS SË DYTË BOTËRORE

kështu edhe kontributin evet tëpadiskutueshëm në të mirë tëçështjes kombëtare e cila pokërkonte shumë mund e sakrifcë.

Si të gjithë shqiptarët e Kos-ovës edhe familja e llozanëve ipërcillnin me interesim të madhngjarjet e marsit dhe prillit tëvitit 1941, kur po shkatërrohejJugosllavia që ishte enjohur siburgu i popujve e si armikja mëe madhe e shqiptarëve. Derisapopullsia serbe dhe malazeze nëGjila e rrethinë në ndikimin eideologjisë komuniste jugosllaveishte kundër politikës kapitul-luese të qeverisë jugosllave, nëanën tjetër popullsia shqiptaremezi priste të shkatërrohej krea-tura artificiale e Mbretërisëjugosllave qoftë edhe me inter-venim të jashtëm siç ishin Fu-qitë e Boshtit trepalësh. Për sh-qiptarët në këtë kohë edhe "dre-qi i zi" do të ishte më i mirë seshteti jugosllav. Edhe pjesëtarëte familjes Llozana ashtu si shu-mica e shqiptarëve në parim ish-in kundër ideologjisë fashiste qëkishte pushtuar Shqipërinë qyshmë 1939, por më shumë urreninpushtetin e Jugosllavisë qëmbante të pushtuar Kosovën qënga viti 1912 e kjo ishte arsyejaqë ata i pritën forcat fashiste qëshkatërruan dhe e pushtuanJugosllavinë si çlirimtarë dhe sishpëtimtarë të tyre.

Bashkëshortët Llozana:Hamiti (1885-1972)dhe Xhezidja(1905-1976) kishin 5 djem (Sha-bani , Ibrahimi, Rexhepi, Halitidhe Kurtalija) dhe dy vajza (Fa-timja dhe Nexharija). Tre djemte mëdhenj, Shabani, Ibrahimidhe Rexhepi jo vetëm që u an-gazhuan në Lëvizjen politkekundër fashizmit që nga viti 1941e në vitet e fundit të Luftës 1944dhe 1945 morën edhe pjesë ak-tivisht në luftimet e armatosurajo vetëm në Kosovë por edhe nëviset tjera jashtë Kosovës. Bash-

këshortët Hamiti dhe Xhezidjafëmijët e tyre i rritën me mund esakrifica të mëdha në një rexhimtë egër siç ishte rexhimi iJugosllavisë së kralit, ku shtyp-ja e pa parë nacionale dhe so-ciale ishte synim i këtij pushtetiantishqiptar. Andaj edhe urrejt-ja e tërë familjes Llozana kundërkëtij pushteti ishte e madhe dheshtohej gjithnjë e më shumë. NëLuftën Antifashiste Nacionalçlir-imtare edhe vëllezërit Llozana(Shabani, Ibrahimi dhe Rexhepi)si të gjithë shqiptarët u futën tëbarabartë me flamurin kombëtar,formuan njësitet dhe brigadatpartizane duke luftuar në trojete veta , por edhe jasht tyre, dukedhënë kështu kontributin e pamohueshëm për Koalicionin An-tihitlerian. Partizanët shqiptarëluftuan edhe në Bosnje, Srem,Kroaci e Slloveni.

Shtëpia e Hamit Llozanës pasfillimit dhe gjatë tërë kohës sëzhvillimit të Lëvizjes AntifashisteNacionalçlirimtare u shndërruenë çerdhe të sigurtë jo vetëm tëveprimtarëve e aktivistëve tëLëvzjes Antifashiste Nacionalç-lirimtare por edhe të njësitevepartizane e sidomos e Aradhës"Zejnel Hajdini" komandant i sëcilës në fillim ishte XheladinKurbaliu e më pas edhe FadilHoxha.

Në shtëpinë Kullë të Lloza-nëve gjetën strehim të sigurtëedhe shmë veprimtarë naciona-listë të Preshevës të cilët të nd-jekur nga pushteti fashist bull-gar atje strehoheshin në Gjilan.Me këtë rast nuk bënë të mospërmendet edhe emri i AbdullahPreshevës dhe Selim Selimit tecilët gjetën strehim të sigurtë.Kulla e llozanëve i siguroi stre-him të sigurtë edhe komandan-tit të Shtabit Kryesor të UshtrisëNacionalçlirimtare të Kosovës ,Fadil Hoxhës, sa herë që e lyptenevoja. E gjithë kjo ishte e mun-dur nga fakti se jo vetëmvëllezërit Llozana e motrat etyre por edhe prindërit Hamitidhe Xhezidja ishin përkrahësdhe simpatizantë të Lëvizjes An-tifashiste dhe të progesit nacio-nal që synonin çlirimin ngarobëria serbe njëherë e përgjith-monë.

Kur bëhet fjalë për kontribu-tin e vëllezërve Llozana nëLëvizjen Antifashiste Nacionalç-lirimtare por edhe pas saj pa dy-shim nuk mund të tejkalohet asnëna e tyre Xhyzidja apo AbaXhyska siç e quanin dhe e njih-nin gjilanasit. Ajo që gjatë luftësjo vetëm që strehoi dhe ndihmoipartizanët dhe veprimtarët eLëvizjes Antifashiste e që ishtenjë informatore e sigurtë, por ajoedhe i ushqeu e iu pastroi rro-bat shokëve dhe shoqeve të bijvedhe bijave të veta të cilët lufto-nin fashizmin. Pas lufte ajo nuku ndal por e vazhdoi veprim-tarinë e vet duke u dallue si ak-tiviste në shumë aksioneveçanërisht në luftën kundër

zakoneve prapanike e sidomoskundër heqjes apo më mirë methënë zhdukjes së çarçafit të zi.Në këtë vazhdë ajo mori pjesënë Kongresin e Parë Antifashisttë Grave të jugosllavisë si për-faqsuese e grave shqiptare tëGjilanit.

Shabani djali i madh i HamitLlozanës l indi më 1921 nëGjilan. Shkollën fillore e kreu nëvendlindje në gjuhën serbe. Si etërë gjenerata e tij edhe Shabaniu rrit dhe u edukua në kushterobërie e në skamje të madhe.Atij dhe gjeneratës së tij më pasdo ti bijë hise të luftojë kundërpadrejtësive jo vetëm nacionalepor edhe atyre sociale të cilat izbatonte pushteti i Jugosllavisëmonarkiste. Edhe gjatë push-tetin e Jugosllavisë së Titosduke u angazhue për të drejtatë barabarta të shqiptarëve dhepër të drejtën e vetëvendosjessë Kosovës ashtu siç kishtepremtue vetë PKJ dhe siç ishteangazhue PKSH gjatë luftës dheashtu siç ishte vendos nëmënyrë plebishitare në Kuven-din e Bujanit më 31 dhjetor 1943dhe 1 e 2 janar 1944 nga të gjithëpërfaqsuesit pa marrë parasyshpërkatësinë nacionale.

Shabani si partizan nënjësitet ushtaraka të UshtrisëNacionalçlirimtare në fund tëLuftës së Dytë Botërore kishteedhe gradë ushtarake kurse pasluftës mori gradën e kapitenit tëklasit të parë. Ai shërbeu nënjësite të rregullta të ArmatësJugosllave, por për shkak tëbindjeve dhe pikëpamjeve të tijpolitike pushteti dhe shërbimi iOZN-ës e përcillnin vazhdimishtme kujdesin më të madh për-derisa më në fund më 11 shkurt1951, Gjyqi Ushtarak në Shkupe dënon me 8 vjet burgim tërëndë dhe me 2 vjet me humb-jen-heqjen e të drejtave qyteta-re. U dërgue në Burgun e GoliOtokut në të cilin ishin edhemijëra të burgosur politikë sh-qiptarë. Në burgun e Goli OtokutShabani u njoh edhe me shumëtë burgosur të tjerë nga viset endryshme shqiptare në mesin etë cilëve ishte edhe Mulla ZekëBërdynaj nga Radavci i Pejës,Ymer Çerkezi i Mitrovicës, Ve-sel e Vehbi Rexhepi nga Gjilanietj. Pra, siç dihet mirë burgu iGoli Otokut ishte një Kosovë nëminiaturë.

Pas daljes nga burgu Shabaninuk dorëzohet assesi, ai pasinuk mundet të gjejë punë nëKosovë e as në profesionin eushtarakut për çka ishte i përg-aditur detyrohet të shkojë nëBeograd ku u punësue si mjesh-tër për mirëmbajtjen e liftit. Mëpas do të punësohet në KXEK"KOSOVA" në Obiliq gjithashtusi mjeshtër e mirëmbajtës imakinave të thëngjillit. Kudo qëpunoi Shabani ishte i dashur dhei respektuar nga punëtorët,sepse pa marrë parasysh paso-jat ai gjithnjë i mbronte intere-sat e puntorëve si ato socialeashtu edhe ato nacionale.

Edhe pas daljes në pensiontë parakohshëm dhe të dhun-shëm Shaban Llozana nuk ndejiduarkryq ai iu përkushtuelëvizjes politike shqiptare, ish-te shumë aktiv, sidomos passuprimimit të autonomisë sëKosovës më 1989 nga pushteti iSerbisë.

Shabani reagon ashpër sido-mos pas ndërprerjes së finan-cimit të arsimit shqip nga ana epushtetit të Serbisë duke u an-gazhue dhe duke reague publik-isht në emër të Këshill it tëprindërve dhe duke e akuzuepushtetin e Serbisë se po zba-ton politikë gjenocidale ndaj sh-qiptarëve. Për shkak të reagimitnë emër të prindërve tënxënësve të Shkollës fillore "Aca

Maroviq" tani "Faik Konica"më 6maj 1992 dënohet me 60 ditëburg. Por as burgjet e asdënimet nuk e ndalin Shabaninai gjen rastin të reagojë edhekundër aksionit të pushtetit serbpër ndertimin e kishës ortodoksenë troll in e Universitetit tëPrishtinës duke deklarue publik-isht se "dhunën nuk e duron aszoti e as ligji".

Shabani gjithnjë ishte aktivedhe në mjetet e informimitpublik, kështu ai në një interv-istë të gjatë dhënë Revistës sëpavarur "SHQIPËRIA ETNIKE",nr. 19 të vitit 2101, pos tjerashi jep të drejtë të plotë luftës sëshqiptarëve për vetëvendosje ebashkim kombëtar dukepërkrahur plotësisht luftën edrejtë të UÇK-së , UÇPMB-sëdhe të UÇK-së në Maqedoni dheperspektivën e shqiptarëve përbashkim.

Edhe dy vëllezërit e Shaban-it: Ibrahimi dhe Rexhepi, ishinveprimtarë të devotshëm tëLëvizjes Antifashiste Nacionalç-lirimtare të cilët u angazhuan qënga viti 1942 e deri në përfun-dim të Luftës së Dytë Botërore.Gjatë luftës edhe Ibrahimi eRexhepi pos statusit të luftë-tarit arritën të kenë edhe gradaushtarake të komandantit tënjësive ku shërbenin.

Kur në prill të vitit 1943Aradha Partizane "Emin Duraku"gjendej në Kishnapojë, postjerëve asaj iu bashkuan edhetre vëllezërit Llozana: Shabani,Ibrahimi dhe Rexhepi, të cilëtpos tjerash kishin për detyrë tiprinin Aradhës për në qytetin eGjilanit. Pas aksionit të Livoqit, në mesin e shumë vep-rimtarëve që u burgosën ishteedhe Rexhep Llozana i cili nuke kishte herën e parë që burgosejnga pushteti fashist italjan. Atëedhe pse përfundimi i Luftës egjeti si komandant i Batalionit"Meto Bajraktari"do të përjetojëprap burgosje e ndjekje sa që udetyrue të migrojë jasht vendit,për tu kthye më pas në Shqipëriku gjithashtu do të burgoset dhedo të internohet në kampet eLushnjës dhe të Fierit.

Rexhepi ishte jovetëm vep-rimtar e luftëtar i paepur, por,ai ishte edhe intelektual që umor edhe me shkrime. Jetën evet si dhe peripecitë që i sollijeta atij dhe tërë familjes Lloza-na më së miri i ka portretizuenë frymën e romanit historik nëdy vëllime të titulluar "Jetë nëankth" që i botoi në Tiranë paradisa vitesh (pa vit botimi).

Pas Luftës së Dytë Botërorevëllezërit Llozana jo vetëm që usurvejuan u persekutuan dhe undoqën nga organet e sigurimitshtetëror jugosllav duke u dënu-ar me shumë vite burg në Sh-qipëri siç ishte Rexhepi undoqën e u persekutuen edhenga organet e sigurimit të Sh-qipërisë për të cilën ishin dhe uangazhuan gjatë gjithë jetës,kështu që edhe burgjet dhe ka-mpet e Shqipërisë u bënë vend-banim dhe vendqendrim përshumë vite edhe të vëllezërveLlozana.

Në kazamatet dhe kampet eShqipërisë përjetuan tortura evuajtje nga më të rëndat ndërsanë ato jugosllave, ata përjetu-an pos torturave më çnjerzoreedhe fyerje më të rënda në bazanacionale të cilat do të mbetentë pashërueshme edhe të pashlyeshme përkundër kalimit tëkohës. Pra, këto plagë nuk ishëron as koha deklarojnë për-jetuesit e këtyre burgjeve.

Në fund të këtij artikulli,konstatoj faktin se është e pa-mundur të përfshihet e gjithëveprimtaria e begatë dheshumëdimenzionale e atdhetaree veprimtarëve të devotshëm siçishin vëllezërit dhe familja Llo-zana. Kjo edhe për faktin sepothuajse nuk ka aksion e asveprim me peshë që është zh-villue në Gjilan e rrethinë gjatëdhe pas Luftës së Dytë Botëroree që vëllezërit dhe familja Lloz-ana të mos jetë hisedare nëmënyrë direkte ose indirekteduke u angazhue gjithnjë që ve-primet ti orientojnë në drejtimine duhur për të mirën e përgjiths-hme të popullit të vet.

Akademi Përkujtimore kushtuar Vëllazërve Llozana me rastin e 72-vjetorit të ngadhnjimit mbifashizmin, organizuar nga Shoqata e Veteranëve të Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare të Kosovës


FESTA

Në 95 vjetorin e ditëlindjes,nënkryetarin e OBVL-së,Skënder Malindi e uruanpërzemërsisht familja dhebashkëpunëtorët e tij më tëngushtë. Gjatë një dreke fes-tive, që familja e tij organizoinë lokalin luksoz "Mrrizi iZanave", në kryeqytet, bash-këluftëtarët dhe bashkëpunë-torët i uruan jetë të gjatë ush-tarakut të talentuar SkënderMalindi, këtij intelektuali qëditi të përballojë me ven-dosmëri sfidat e jetës.

Gjatë fjalës së tij përshën-detëse me këtë rast, kryetarii OBVL, gjeneral RrahmanParllaku vlerësoi kontributine Skëndër Malindit si koman-dant i formacioneve të parapartizane në rrethin e Skra-parit e Qarkun e Beratit, sistudent i shkëlqyer në Romëe në Akademinë Ushtarake"Frunze" në Moskë, si ushtar-akun e lartë që drejtoiluftimet ne provokacionet ekufijve të atdheut tonë nëgusht 1949, dhe si kuadrin elartë të ushtrisë shqiptare qëditi të përballojë me ven-dosmëri sfidat e jetës. Kreu iOBVL tha se z.Malindi, nëluftë e në punë ka demonstru-ar cilësitë e larta të karakter-it të tij si trimërinë, ven-dosmërinë, përkushtimin dhezotësinë për t'i çuar deri nëfund të suksesit të plotëdetyrat e ngarkuara.

Më pas, zoti Dhimitër

Në 95 vjetorin e ditëlindjes, nënkryetarin e OBVL-së e uruan përzemërsisht familja dhe bashkëpunëtorët e tij më të ngushtë

Skënder Malindi feston 95-vjetorin e ditëlindjes

Vëlla e motër kanëlënë pas veç shembul-lit të vetmohimit, edhenjë arkiv letrar dhepublicistik me vlera tërralla. Poezi, prozë,shënime publicistike,përkthime, skicaromanesh, janë ajo qëkanë mbetur ngaKristaq Tutulani,njohës i shkëlqyer idisa gjuhëve të huaja

72 vjet më parë, në 6 Korrik1943, në Gosë të Kavajës,shumë pranë rrugës nacionale,fashistët pushkatuan vëlla emotër nga Berati, Margaritadhe Kristaq Tutulani, për fajin

Ndrenika, anëtar i Kryesisësë OBVL-së dhe kryetar iOULPSH-së, pasi uroi zotinSkënder Malindi me rastin e95-vjetorit të ditëlindjes, thase ai gëzon respektin e meri-tuar të ushtarakëve e të sho-qërisë.

Meritat dhe vlerat intelek-tuale e njërëzore të nënkrye-tarit të OBVL i evidentuangjithashtu edhe z.Sotir Budi-na si dhe kryeredaktori igazetës "Veterani", HalilRama.

Me ndryshimin e siste-meve Skënderi përshëndetiproceset demokratike dhembështeti plotësishtdemokracinë. Është nismëtar

i formimit të OBVL. Qysh nëfillim, duke qenë nënkryetar

i saj ka dhënë një kontributtë madh në organizimin, zba-timin e programit dhe statutittë saj, në edukimin patriotiktë rinisë dhe popullit. Njëko-hësisht ai ka dhënë një kon-tribut të çmuar në lidhjen dhebashkëpunimin me organiza-tat e veteranëve të LANÇ tëKosovës, Maqedonisë, Kroa-cisë etj. Skënder Malindi ësh-të "Qytetar Nderi" i Skraparit.

Skënderi i sotëm, 95-vjeçar, është po ai Skënder idikurshëm, që si Nususit mi-tologjik, këmishën mund t'iaheqësh nga trupi vetëm mecopa mishi. Është pikërishtkjo vlerë e tij, që të vetmenherë në jetë e ka bërë atë tëlotojë, kur Komiteti i Veter-anëve të Luftës së Skraparit,një strukturë e kundërt dheoponente me atë ku aderonte

Skenderi, Organizatën e Bash-kuar të Veteranëve të Luftës,propozoi dhe i dha titullin"Qytetar Nderi" i Çorovodës, njëshembull unikal që politikajonë nuk e ka bërë as edhe menjë rast të vetëm.

Me rastin e 95-vjetorit tëditëlindjes, OBVL i ka propo-zuar Presidentit të Republikës,z.Bujar Nishani, si dhe Minis-tres së Mbrojtjes, Znj.MimiKodheli, që z.Skënder Malinditë dekorohet me dekoratën elartë"Nderi i Kombit", si "Drej-tues i Shquar i Luftës Antifash-iste Nacionalçlirimtare dheForcave të Armatosura, simboli qëndresës dhe pathyesh-mërisë ndaj diktaturës, vep-rimtar i rrallë në mbështetjetë demokracisë dhe shtetit lig-jor dhe për vlera të larta patri-otike e atdhetare".

Vëlla e motër u rreshtuan në frontin antifashit në qarkorin e Beratit ku zhvilluan aktivitete për të tërhequr në luftë masat e rinisë dhe grave

Margarita dhe Kristaq Tutulani, shembull i sakrificës dhe vetmohimite vetëm, pjesëmarrjen në luftënkundër pushtimit fashit dheçlirimin e vendit.

Kristaqi, 24 vjeç dhe Marga-rita, 19 vjeç, lanë studimet jas-htë vendit dhe u kthyen për tëluftuar për çlirimin e atdheut,pasi aspironin për një Shqipëritë lirë, pa pushtues dhedemokratike. Për një Shqipëritë tillë, ishin dhe ëndrrat,edukata me të cilat ata u rritënnë familjen Tutulani, një prejfamiljeve intelektuale që ndih-muan në krijimin e shtetit sh-qiptar.

Gjyshi i tyre, avokat Dhim-itër Tutulani, si delegat i Be-ratit, ishte një ndër firmëtarëte Aktit të Pavarësisë në Vlorënë 28 Nëntor 1912. Ndërsa i ati,Miltiadh Tutulani, edhe ky ju-rist, në vitet 1922-1933 ishtedeputet i parlamentit shqiptar,ndërsa si ministrër i Drejtësisëdhe Financave, kontribuoi përhartimin e ligjeve të shtetit mëtë ri në Europë në ato vite derisa vdiq në 1933.

Margarita e Kristaq Tutu-lani, të edukuar që në fëmijërinë një mjedis intelektual dhepatriot, nuk nguruan kur brak-tisën studimet dhe j'u bashkuanluftës. Që fëmijë ishin mësuartë betoheshin para gjyshit mefjalët "Për Atdhe dhe flamur",ndaj dhe nuk mund të qëndro-nin asnjëanës në një luftë çlir-imtare.

Të dy u rreshtuan në frontinantifashit në qarkorin e Beratitku zhvilluan aktivitete për tëtërhequr në luftë masat e rin-isë dhe grave. Pas kapjes së tyretë papritur në lagjen Mangalem

në Berat në 4 korrik, që ka mbe-tur edhe sot pas 72 vitesh njëmister, iu nënshtruan tor-turave nga më makabret nëqelitë e SIM-it fashist italian nëBerat, pa u dorëzuar. Ekzekuti-mi i tyre u urdhërua dhe eg-zekutua në 6 Korrik 1943.

Vëlla e motër kanë lënë pasveç shembullit të vetmohimit,edhe një arkiv letrar dhe publi-cistik me vlera të rralla. Poezi,prozë, shënime publicistike,përkthime, skica romanesh,janë ajo që kanë mbetur ngaKristaq Tutulani, njohës i sh-këlqyer i disa gjuhëve të huaja.

Ish- liceist i Korçës, gjimna-zist i Shkodrës dhe në fund, stu-dent i Drejtësisë në Universite-tin e Firences, Kristaqi është ipari që e quajti Migjenin

"uragan i ndërprerë në mes".Endërronte një Shqipëridemokratike, sipas modelit tëiluminizimit francez.

Shënimet që gjenden sot nëarkivat e familjes Tutulani,sikurse dhe shumë detyra stu-dentore, evidentojnë mjaft de-batet mbi të drejtat civile dhepenale të tij në Itali me peda-gogët e vjetër të Universitetit,etj.

Nga Margarita kanë mbeturpoezi, hartime, ditare, mbresa,përshtypje të ndryshme dheshumë qendisje artistike. Nëditarin e saj kur ishte nxënëseshkolle, mes rreshtave, shkru-ante një mesazh, që më pas dotë kthehej në moton e jetës :"At-dhe! Sa e ëmbël, e bukur, tingël-luese është kjo fjalë. Por që të

kesh një atdhe, duhet që të jeshi lirë".

Tronditja e madhe që u për-jetua në Berat nga vrasja mak-abre e vëlla e motër Tutulani,jeta dhe shembulli i tyre jetë-sor, u përjetua brenda pakditësh në qytetin e njëmijëdri-tareve.

Beratasi Vehxhi Buharaja,një nga linguistët e shquar sh-qiptarë, përkthyesi i madh ipoezisë persiane, shkroi njëpoezi vetëm 10 ditë pas vrasjessë tyre, me titull "Margaritës",mes të cilave citojmë "Zbardhishpata,. u nxi dita,/Ra një trup,.u ngrit një emër,/Ra dëshmoreMargarita,/Doli burri nga njëfemër..".

Nini Mano

FAQE 14 Korrik 2015; Nr. 7(319)

DOSSIER

MICOJI, VENLINDJA EMUHARREMIT, ME TRADITA TË

SHQUARA HISTORIKE

Muharremi u lind, u edukua,u formua dhe u frymëzua nënjë mjedis me rëndësi his-

torike të vendlindjes me vazhdimësi qënga lashtësia, gjë që dëshmohet me"KALAJA QYTETS". Ishte ndërtuarm-bi kodrinën në veriperëndim të fs-hatit, ku lartësohej një kështjellë, qëështë e dukshme edhe sot nga frag-mente muresh dhe toponimet: Qafë-Qytets, Suka Qytets e Kalaja Qytets.Kërkimet arkeologjike të studiuesitJ. Brahaj, më 1988, zbuluan se kjokështjellë do të jetë rindërtuar nëshek. XI.

Megjithatë, qeramika e pasur, ezbuluar brenda kështjellës datohetse " është që nga periudha e fundit eantikitetit, shek. IV-VI" dhe vazh-dohet me një qeramikë "më ebollshme e periudhës së mesjetës".Roli i kësaj kështjelle, e banuar prejshekujsh brenda një muri me di-ametër të shtrirë në 384 m gjatësi,ka qenë i rëndësishëm si nëmbrojtjen e banorëve të kësa rre-thine, si dhe të udhëve, që vinin prejPuke, Qafë-Arsi, Qafë-Qytets (Micoji),Kalipjetra, Forcej, Qafë-Benë (Kryezi)etj. dhe anasjelltas.

Ruajtja e udhëve, nga grykëderdh-ja e Lumgrihës, Fushë-Arës, e deri nëBerdhet të Fanit të Madh, duke sigu-ruar trafikun e pandërprerë tregtare ushtarak Adriatik e Shkodër drejtKosovës dhe anasjelltas, për shekujiu besua Micojit, i cili me djalërinë etij energjike vuri qetësi e rend të sig-urtë për kalimtarët. Këtë siguri Bus-hatlinjtë e Shkodrës ua kërkuan tashtrinin deri tej Vaspasit, ku po ndër-tohej URA E VEZIRIT mbi Drinin eBashkuar. Mixha Demë me djelmn-inë e Micojit të Kabashit me urtësi eguxim arriti t' iu siguronte ustal-larëve shkodranë e dibranë qetësinëe duhur gjatë ndërtimit të asaj uretë gjatë, mbi këmbë të forta, vepërmadhore e kohës, krahasuar memadhështinë e Udhës së Kombit tëshek. tonë, se arriti të bashkojë udhëte dy brigjeve të Drinit, të ndara nëshekuj. Dhe tani me të drejtë Micojikrenohet për paraardhësit e tij, qëndihmuan në ndërtimin e veprave tëtilla të rëndësishme për ShqipërinëVerilindore.

Zotërinjtë e famshëm të Kryeziut,për mbrojtjen e tyre dhe për aksioneme rëndësi, merrnin djem trima ("ba-digardë") prej Micoji, Cufaj. Edhegjatë viteve të Lidhjes Shqiptare tëPrizrenit Micoji bashkë me fshatrate tjera Pukë-Mirditë ishte krahforcave dhe krenëve të kësaj Lidhje-je. Mustafë agë Kryeziu,për mbrojtjene përcjelljen e Ymer Prizrenit Prizren-Shkodër kishte shoqërues, si çdoherë, djem trima e guximtarë edheprej Micoji. Kështu, djem të tillë ebesnikë ka pasë kurdoherë Micoji, siedhe mbarë Puka gjatë gjithëluftërave për Liri e Pavarësi: si gjatësundimit Osman, si gjatë pushtimitserb. Myftar Selman Cufaj gjatëviteve 1910-1912 u bashkua me çetëne Bajram Daklanit e të Nikollë Cur-rit, duke kryer aksione përgjatëudhës Berdhet-Qafëmali. Micojësit,përveç djelmënisë, që dërguan bash-kë me 400 luftëtarë pukas nëmbrojtje të Shkodrës së rrethuar prejushtrive shoviniste serbo-malazeze,nëntor 1912 - prill 1913, me çetën e

Mësuesi veteran, drejtor e shef arsimi i shkollave të Pukës, nderohet

Muharrem Nezir Cufa, "QYTETAR

vet drejtuar prej Zenel Nurës bashkëme Myftar Selmanin mbrojtën fsha-tin me heroizëm edhe pse artileriaserbe bombardoi Micojin, ku dogji disashtëpi dhe Myftar Selmani ra Dësh-mor i Atdheut, siç do të binte Meh-met Muslia gjatë mbrojtjes së kufirittë Jugut, Vidovë të Bil ishtit tëKorçës,më 2 gusht 1949.

Micoji ka dhe një vlerë tjetër tëmadhe në lëmin e ARSIMIT, se 90 vjetmë parë, me përkrahje të popullit,imam Shaban Rexha, krahas me-jtepit, hapi shkollën shqipe, që i sher-beu për 10 vjet (1925-1935) si vetëMicojit, si edhe tërë zonës së Fushë-Arësit. Kjo shkollë, sado në një fshattë vogël, qe e para shkollë shqipe qëprej qytezës Pukë, në qendër, deri teUra e Vezirit, kufi me Kukës.

Në këtë mjedis atdhetar e jetik ulindën dhe u rritën breza malësorëshbujq e blegëtorë, punëtorë e artiza-në, intelektualë e specialistë të fush-ave të ndryshme, që sot punojnë

brenda e jashtë Atdheut që nga Ti-rana, Gjirokastra, Shkodra, si dhenga GREQIA deri në KANADA. Ndërtë gjithë këta bënë emër edhe MU-HARREM NEZIR CUFA, i cili shquhetnë shkallë rrethi e më gjerë që meemrin e tij: Muharrem, që iu vua jorastësisht nga miq prej LUME medëshirën e mirë për t' i ngjarë dheruajt kujtimin e Muharrem NezirBAJRAKTARIT, personalitet i shquari Lumës dhe i Shqipërisë Verilin-dore.

Muharremit, si mbaroi arësiminfillestar në vendlindje, i rastisi tëvazhdonte shkollën pedagogjike nëkryeqytet, ku për një të ri, të zbriturprej malesh, i hapeshin horizonte tëgjëra njohëse në jetën qytetare endërkrahinore Veri-Jug, horizonte qëe ndihmuan me formim shkencor epedagogjik për një fillim të frymëzuare optimist mësimor-edukativ në fs-hatin e tij prej ku fillon në të ardh-men ngjitja drejt detyrave arsimore:

drejtor shkollash, inspektor dhepërgjegjës i arsimit të rrethit tëPukës.

MUHARREMI FILLON MESUKSES DETYRËN E ARSIMTARIT

NË MICOJ E IBALLE

Muharremi ishte prej atyre më-suesve, që, i nxitur prej shembullitatdhetar e arsimdashës të Dedë AL-ISË e Qazim KRYEZIUT, që, më 1945,morën vullnetarisht detyrën e më-suesit dhe hapën Shkollën e Kryeziut,edhe ky me nismën e vet, në bash-këpunim me kolegun e tij, Prend Mar-tini, dhe me përkrahjen e pushtetitvendor të fshatit, hapi pa pagesë sh-kollën 7-vjeçare të mbrëmjes, pa sh-këputje nga puna me 16 nxënës.Duke parë përkushtimin ndaj sh-kollës e gatishmërinë për të shërby-er ku të kishte nevojë arsimi i Pukës,më 1960 emërohet zv/drejtor i sh-kollës së Iballës me drejtor Enver Gjyl-begun (Mësues i Popullit) i cili kish-te kulturë dhe kualifikim të duhurnga i cili Muharremi përfitoi përdrejtimin e një shkolle 7-vjeçare, siçishte Iballa me shkollat e grupuaraqë prej Brebullash (Berishë, perëndimtë Iballës) deri në Mëzi ( verilindje tëIballës). Në Iballe ishte krijuar njëtraditë e mirë prej drejtorëveparaardhës: Beslim Hoxha, Ndue J.Pjetri, Mësues i Popullit, si edhe Xh.Meçi, Zef Delia etj., megjithëse kush-tet e mësuesve ishin pa nivel. Stre-himi dhe ushqimi i tyre mbetej prob-lem. Në dy dhoma fare pak të përsh-tatshme flenin 5 mësues. Kishte ras-te, kur për darkë kishin vetëm disakokrra mollash).

Ishte entuziazmi rinor, dashuriapër profesionin dhe interesimi i drej-tuesve të arsimit në rreth, si edhe imjaftë prindërve e nxënësve për sh-kollën, ishte baza kryesore për për-parimin e shkollave nëmale. Shem-bulli i mirë i mësuesve, si: KapllanÇoba, Sylë Bejtja, Rexhep Dani,Prengë Z. Ndoj,Mark Z. Jaku,Halil Is-maili, Hysen Rr. Selmani, PrendushDeda, Kolë N. Bajraktari, Mark Pe-mati, Kolë M. Kola etj. që në vitin1946, një vitë mbas çlirimit, kurmungonte edhe buka e misrit, shër-byen në shkollat më të largëta të rre-thit pa u ankuar, përkundrazi meentuziazëm e optimizëm ishin shem-bull për mësuesit si Muharrem N.Cufa dhe kolegët e tij të nderuar: Ra-madan Hoxha, Muhamet Cufaj, Mus-tafa Beqiri, Ndue Deda, Rrustem Ni-mani, Idriz Ahmetaj, Zyber Djaloshi,Adem Laçi, Gjon Mekeshdedaj, Ra-madan Islami etj. si edhe shumëmësues prej qytetit të Shkodrës: Se-bastian Doberdaku, Hamit Hebovia,Shan Gurashi, Gjystina Tukja etj.Arritjet e mira të Muharrem Cufajtnë shkollat Micoj e Iballe, përvoja efituar, i dhanë mundësi të emërohejinspektor i seksionit të arsimit e tëkulturës së rrethit.

PËR SHTRIRJEN DHE RRITJENCILËSORE TË ARSIMIT 8-VJEÇAR

NË PUKË

Më 1968, mbasi përfundon arsimine lartë, i propozohet emërim në Dur-rës, por dëshiron rrethin e tij. Rifil-lon në seksionin e arsimit e tëkulturës.Vitet '68 - '72 ishin vitet eshtrirjes së arsimit 8-vjeçar me e pa-


Nga Xhemal MEÇI


DOSSIER

shkëputje në tërë rrethin. Problemetishin të shumta. Duhej organizuar nëçdo fshat e shkollë diskutimimbarëpopullor i tezave e i programevetë shkollës 8-vjeçare. Në diskutimetpërkatëse morën pjesë 2720 vetë, kudiskutuan 300 syresh: arsimtarë, in-telektualë e prindër. Nga 15 shkolla7-vjeçare me 163 mësues e 4072nxënës më 1965, në vitin shkollor '68- '69 duhesh të hapeshin edhe 14 tëreja, gjithsej 29, tani 8-vjeçare; nga163 mësues duheshin 229 për num-rin e 5335 nxënësve.

Njëkohësisht duhej të arrinte në34 shkolla 8-vjeçare pashkëputjenga puna për 1100 punëtorët e sek-torëve të ndryshëm të stabiliment-eve të sharrave e të minierave qënga Qafë - Bari, Krrabi, Kunorë -Dardha, Kaçinari, Tuçi etj. kërkesatpër shtrirjen e arsimit 8-vjeçar dheentuziazmi ishin të mëdha, por du-heshin siguruar kushtet qoftë mini-male, duke luftuar euforinë e formal-izmin. Për këtë (më, 1968-'72) punoime ngulm i nderuari Ramadan Hox-ha, "Mësues i Merituar", dhe, që epasoi me përkushtim e besim për ar-ritje të reja, Muharrem N. Cufa mepërkrahjen e kolegëve të tij: Ra-madan Hoxha, Ndue Pjetri, AdnanBeli, Isuf Groshi, Sylë Bejtja, MarkZ. Jaku, Xh. Meçi, Kapllan Çoba,Beslim Hoxha, Burhan Gjylbegu,Agim Çausholli, Ndue D. Zefi, ZefDelia, Bardh Doda, Pashk Leka, Sa-bah Sinani, Hilë Boci, MuharremDizdari etj. Për të përballuar nevojat

në kuadrin e 90-vjetorit të shkollës së vendlindjes së tij, Micojit

NDERI" i Bashkisë Pukëpër kuadër, jo vetëm në arsim, du-heshin marrë masa përpërzgjedhjen, plotësimin e dokumen-tave dhe dërgimin e qindra të rinjvee të rejave në shkolla profesionale:Shkodër, Durrës, Tiranë, Elbasan eVlorë. Vetëm në vitin shkollor '68-'69u dërguan në shkollat e mesme e tëlarta 250 nxënës. Një vit më vonë,1972, edhe 230 të tjerë. Ndër këta;122 infermierë, shumica vajza.

Nevoja e menjëhershme përkuadër arsimor me arsim të mesëme të lartë pedagogjik, kërkonte ndë-rhyrjen këmbëngulëse pranë arsim-it të rretheve që mund të ndihmoninjashtë planit të zakonshëm shtetëror,si Lushnja, Vlora, Korça etj. Në sajëtë këtyre përpjekjeve dolën dhjetëramësues "aksionistë" për dy vjet përtë shërbyer në fshatrat Pukës. Vetëmprej Lushnjës erdhën 21 vajza. Pokështu nga Korça. Tani Muharremime kolegët e tij u duhej kujdesi përtrajtimin e strehimin e këtyre va-jzave që erdhën vullnetarisht për tëdhënë ndihmesës e tyre në shkollate Pukës.

Në vitet në vazhdim Muharremizgjidhet kryetar i BPP (organizata epunëtorëve), një organizatë me prob-leme të shumta. Duhej dëgjuar anke-sa e punëtorëve, jo vetëm në zyrë, poredhe në qendrat e punës. Për mëtepër, duheshin parë kushtet e stre-himit, ushqimit e trajtimit. Të gjithakëto duheshin bërë pa ra ndesh, pa upërplasë me drejtora të ndërmarrjeveshtetërore në atë masë, sa mund tëbëhej problem partie në rreth. Pran-daj duheshin plotësuar nevojat e

mundshme në kushtet e mungesavetë shumta, duke vënë para përgjegjë-sisë përgjegjësit e sektorëve, deri tedrejtoritë e ndërmarrjeve. Një kuadëri përgatitur, me horizont, njohës imirë i terrenit dhe i legjislacionit, siçishte Muharremi, mundi të bëntemjaft në të mirë të kërkesave tëpunëtorëve.

VITET E FUNDIT ARSIMOR NËFUSHË-ARËS

Më 1981 Muharremi caktohetdrejtor i shkollës 8-vjeçare "1 Maji",sot "Pjeter Arbnori", shkolla më emadhe për kah numri i nxënësve meardhje prej zonash nga më të ndry-shme të rrethit: Thaç, Berishë,Dardhë, Bushat, Koman, Dush, Kuzh-nen, Kashnjet etj. Njëkohësisht, kjoshkollë ishte qendër metodike përzonën. Kësisoj, përgjegjësia e më-suesve dhe e drejtorit rritej. Aftësi-mi i mësuesve merrte përparësi.Muharremi bashkë me trupën peda-gogjike të aftësuar bëri që këto prior-itete ta bënin shkollën vatër mësi-more - edukative me rëndësi, ku mer-rej përvojë. Më 1986, në shkollën eFushë-Arësit ushtron kontroll njëekip i Kryeministrisë, i cili e vlerë-soi si një prej shkollave të mira nëvendin tonë.

1988, emërohet zv/drejtor i sh-kollës së mesme për konviktin. Kon-vikti ishte me drejtim pranimi tënxënësve të 8-vjeçares për degënminerare. Vitin e parë pati 15nxënës. Vitin e tretë arriti në 72.

Krahas konviktit të Pukës, shërbentepër fshatrat, ku nuk kishte shkollatë mesme. Ministria e Arsimit tregoiinteresim për konviktin, veçanSkënder Laho, i cili kishte shërbyerdisa vjet shef arsimi (dublues) nëPukë. Edhe me ndihmën e drejtoritme përvojë, Ismet Bala, Muharremime një organizim të detajuar e rigor-oz, arriti që konvikti të bëhet një stre-hë e këndshme për nxënësit konvik-torë, ku u përmirësuan kushtet, qëndikuan edhe në rritjen e kulturësshoqërore e qytetare të tyre.

Muharremi me përgatitje tëkujdesshme, seriozitet e korrektesë,vetëaftësim profesional, mbetet ndërdrejtuesit e afirmuar të Pukës.Shembulli i tij shihet edhe me bib-liotekën e pasur personale me rreth2500 tituj librash. Mban ditar person-al që më 1956 dhe ka mbledhë qindrafjalë të urta e materiale për traditate fshatit, kryesisht të Micojit, me in-teres etnologjik për të ardhmen. Prejkohësh ka kumtuar në sesione sh-kencore të Pukës. Banon në Tiranëqë më 1995, ku bën një jetë aktiveintelektuale, i rrethuar me miq,shokë e kolegë. Djalin, Arianin, e kaemigrant në Greqi. Vajzat: Anila,ekonomiste, në Kanada; kurse Alma,mjeke në Tiranë.

Duke çmuar këto merita të Mu-harrem N. Cufës, në kuadrin e 90-vje-torit të Shkollës së Micojit, ku u më-sua dhe mësoi e drejtoi, Bashkia ePukës, me kryetar Beqir Arifaj dhekryetar këshill i Ferit Rringaj, eShpalli "QYTETAR NDERI". Shumëshokë, kolegë, miq nga Tirana, Kukë-si, Tropoja etj. bashkë me rrethin eshumtë familjar e përgëzuan për tit-ullin e nderit, që e priti me emocione.

*Studiues,"Mjeshtër i Madh"

(Vijon nga faqja 14)

FAQE 16 Korrik 2015; Nr. 7(319)

KULTURË

LUAN MEMISHAJ (LEPENICA)

Nuk arrijmë të mbarojmë sëlexuari një libër të autorit të afir-muar Shpendi Topollaj, kur ai tësjell tjetrin. Shkruan ky nipVlore nga familja e shquar eAgallinjve, në çdo gjini dhe aqbukur e me aq larmi tematike,sa nuk na mbetet tjetër, veçsetù vimë vërdallë fjalëve se "ky ifundit është më i miri që ke sh-kruar." Kjo shprehje e përsëri-tur për mbi dyzet librat e tij mepoezi, tregime, novela, romanedhe kritika letrare, të shkruaravetëm pas vitit 1996, lë të kup-tohet se të gjithë ata janë skali-tur mjeshtërisht, nga një penëe fuqishme, nga një mendje eqartë dhe e kulturuar, nga njëzemër e butë dhe e ndjeshme,nga një shpirt human i pashem-bullt, si një pasuri e pamatë eletërsisë tonë. Personifikim imirësisë dhe i dashurisë njerë-zore në jetë, ai i tillë shfaqetedhe në krijimtarinë e tijletrare. Gjithkush që lexon diç-ka prej tij, do përftojë kënaqësitë pafund estetike, do emocion-ohet dhe do përlotet për fatet epersonazheve të këtij autori, dojetojë me hallet e brengat e tyre,do tì dhimbsen ata dhe natyr-isht, do urrejë të keqen. Me pakfjalë, do ndihet njeri.

Vetë ai më kujtonte një ditëfjalët e Turgenievit se "Veteranëtnë letërsi kanë fatin e ushtar-akëve: kërcënohen të mbeteninvalidë. Janë me fat ata që arr-ijnë të dalin në lirim pa e pë-suar." Dhe vijoi: mos duhet tandërpres këtu? Jo, i thashë, mosu tremb aspak nga kjo. Ti keqenë vetë një oficer aq i zoti, sado dalësh deri në fund i nderuar.Pastaj, ti ke hyrë vonë në fush-ën e letërsisë, nuk je as njëzetvjeç, pra fare i ri për të menduarsi veteran. Dhe meqenëse mëpërmende Turgenievin, lejomëtë të kujtoj dhe unë se a nuk ish-te vetë ai që i drejtohej Tolstoit:"Miku im, shkrimtar i madh itokës ruse, ma dëgjo lutjen:ktheju krijimtarisë!"

Dhe shiheni sesa i freskëtvjen sërish ai në këtë libër që jopa qëllim e ka quajtur "Stile dheLapsa". Është i katërmbëdhjetime kritika letrare! Dhe unë, jopa qëllim i vura pas një pikëçu-ditëse.

Dhe shiheni sesadomethënie ka kushtimi:"Heroit të Popullit, gjeneral - lei-tenant Rrahman Parllakut, trim-it antifashist, atdhetarit tëpalëkundur, burrit të thjeshtëdhe kuadrit të mençur, të cilinsè përkuli padrejtësia e ndësh-kimit të rëndë." Ne vlonjatët edimë mirë se gjeneral Rrah-manit, ja ka shpëtuar jetën gjatëluftës nëna e tij Hatiqea dhe eëma e saj Media.

Sa herë kam qenë i pran-ishëm në veprimtari të ndry-shme a në takime rastësore atjete kafetë rreth Bibliotekës Ko-mbëtare, kur shkrimtarë meemër, teksa i dhuronin librat etyre, i kërkonin të jepte mendi-min e tij për to. Ata kishin be-sim te gjykimi i tij, te fjala e tij emençur, te dashamirësia e tij.Duhet shtuar, se prej tij e kërko-nin mendimin edhe sa e sa sh-

Nga Klodiana MUÇA*

Të zotërosh aftësi shkencoreështë e thjeshtë, por t'ua per-cjellësh ato brezit të ri është e vësh-tirë. E gjithë kjo ka te bëjë meqëllimin e praktikës profesionale.Synimet e saj konsistojnë në real-izimin e një përgatitjeje gjithëvje-tore për të ngritur nivelin e zhvil-limit tonë profesional dhe të fi-tojmë siguri në profesionin plotpasion që kemi zgjedhur.

Fillimisht dua të them se prak-tika profesionale më ka ofruarmbështjetje në tri dimensione : nëatë personal, social dhe profesion-al, te domosdoshme për mua simësuese fillestare.

Për sa i perket dimensionitpersonal,praktika më ka ndih-muar të zhvilloj identitetin tim simesuese. Kjo ka te bëjë me për-punimin e normave personale permarrëdhëniet me nxënësit dhekolegët, këndvështrimin për tënxënit, mësimëdhënien dhe rolintim në keto procese, si dhe zhvil-limin e një qëndrimi të të nxënitafatgjatë.

Në lidhje me dimensionin so-cial, praktika më ka ndihmuar tëndjehem pjesë organike e shkollësdhe komunitetit professional, përtë kuptuar dhe pranuar cilesitë,normat, bashkëpunimin me tëtjerët dhe shkëmbimin e ideve meto, si rritje profesionale. Duke qënëse une jam një mësuese e re, jam

Personifikim i mirësisë dhe i dashurisë njerëzore në librin e ri "Stile &Lapsa"

LIBRI I RI ME KRITIKA I SHPENDI TOPOLLAJTI KUSHTOHET GJENERAL PARLLAKUT

krimtarë e poetë të Kosovës,Maqedonisë, Italisë, Greqisë,Rusisë etj. Dhe ai tregohejpërherë i gatshëm. Mjafton tëkujtojmë se vetëm këtu, anali-zohen e vlerësohen ShefkiStublla, shkencëtari pasionanti muzeologjisë, Nuhi Vinca, sim-boli i shpirtit të pastër strugan,Bedri Tahiri, shkrimtari qëmban ndezur zjarrin e lirisë,Tahsin Demiraj, me tregime qës`harrohej kollaj, Doli Ypi, që na

thotë me guxim se dashuria nukka moshë dhe kufij, Jani Lufi qëatje larg në Krasnodar mendonpër atdheun e tij, Shqipërinë. Mesa solemnitet udhëton Shpendinë manastirin e vetmisë së NdocGjetjes, teksa lexon librin eKujtim Dashit. Ai e quan Përpa-rim Hysin poet të dashurisë pa-sionante. Moisi Elezin e urtë etë zgjuar - gjeneral të madh pop-ullor. Për Pëllumb Velon thotë seme fabulat e tij të goditura, po

vazhdon rrugën e Ezopit. Bash-kim Hoxhën me të drejtë e kon-sideron simbol të intelektualitprogresiv.

Për botimin e veprës së përk-thyesit të talentuar dhe të pal-odhur Prokop Gjergo, shprehetse po merr jetë ëndrra e tij. Aindalet gjatë dhe sinqerisht te je-hona e bukur e zërit të largët tëVllasova Mustës, te magjia e Ul-qinit në penën e zhdërvjelltë tëZyhni Beqirajt, te dy dashuritë e

Hyqmet Haskos, te predikuesi itë mirës Servet Tartari, te libri iparë me tregime i Qemal Vrion-it, apo kur shpreh entuziazminqë manifeston për librin e ElenaKadaresë kushtuar bashkëshor-tit të saj gjeni etj. Por Shpendi,me maturinë e tij, di dhe të po-lemizojë, si fjala vjen, me ato qëngre në librin e saj autorja Lilja-na Hoxha në mbrojtje të figurësdiktatoriale të E. Hoxhës. Shkri-mi i tij kritik dhe mjaft i argu-mentuar, është ndofta modeli qëduhet ndjekur kur nuk jemi nënjë mendje me dikë tjetër.

E ka bërë si zakon dhe mëparë ky autor që në librat mekritika të shtojë dhe fjalën "por-trete".

Janë fjalimet e lamtumirësato që me pak fjalë përshkrua-jnë një jetë të tërë njerëzore dheintelektuale. Këtu kemi plot dh-jetë të tilla që nga legjendari AliKastrati, gjenerali i punëve dhevuajtjeve të mëdha HalimRamohito, kompozitori i dëgjuarAgron Xhunga e deri te mësues-ja e thjeshtë Behije Zgjani. Tëlumtë Shpendi që di të nderoshnjerëzit si kur janë gjallë, ash-tu dhe kur largohen nga kjojetë!

Prandaj, vazhdo të shkruash,pa dyshuar kurrë se mos rrez-ikon të dalësh nga fusha plot tëpapritura e letërsisë si ata vet-eranët e Turgenievit që u ngja-jnë ushtarakëve. Ti do mbeteshnjë ushtarak që u ngjan mëshumë se kushdo veteranëve tëletrave që nuk njohin plakje.Pastaj, a nuk thosh poeti sim-bolist A. Blloku se "Ne jemi tëvdekshëm, arti mbetet."?

Dimensioni social i praktikës profesionalendjerë më e pranuar brënda njëekipi që është njëkohësisht nëlidhje me dimensionin profession-al, praktika profesionale më kandihmuar të zhvilloj shprehitë efek-tive të mësimdhënies në klasë dhetë thelloj njohuritë elëndës,pedagogjisë dhe didak-tikës. Kështu kam mundur të sh-këmbej njohuri praktike mes mejedhe mësuesve me pervojë, nëmënyrë të vecantë me mentorentime.

Praktika profesionale, më kasherbyer gjithashtu te njoh doku-mentacionin zyrtar dhe ta plotesojatë në perputhje me rregullat zyr-tare, te zhvilloj mesimdhenie sipaspraktikave te sukseshmebashkëkohore,te formoj te nxënësitaftesine ndërkurrikulare,tëpërkujdesem për suksesin e secil-it prej tyre,te vlerësoj aftësitë e tyreme menyra të ndryshme(megojë,teste ,projekte ,ese etj) ,te plan-ifikoj orë mësimore duke u mbësh-tetur në programin mësimore dhestandartet e te nxënit,te planifikojobjektivat e arritjes sipasnjohurive,aftësive, qëndrimeve evlerave sipas niveleve.Kjo me kandihmuar gjithashtu te perdorstrategji e teknika që më kanëdhënë rezultate nga klasa neklasë,te hartojë objektiva specifiketë arritjeve të nxënësve,të demos-trojë përdorimin e formave të ndry-shme të vlersimit të tyre.Nuk duatë le pa permendur edhe pjesen që

ka të bëjë me menaxhimin dukevendosor gjithmonë nxenesin nëqendër te vëmendjes.Praktika pro-fesionale më ka ndihmuar gjithash-tu të jem më e aftë në menaxhimine orës së mësimit,të shfrytezoj ko-hën në funksion të të nxenit,të res-pektoj mendimin e nxënësit,t'i kri-joj hapësira që ai te shprehet lir-shëm dhe të ndihet i barabartë mete gjithë,pavaresisht nivelit te tij.Dua te theksoj mbështetjen ngamentori dhe kolegët,mjedisi i sig-

urt i punës dhe përkushtimi im përtë qënë pjesë e procesit te mësim-dhënies.

Perfundimisht,kjo praktikëprofesionale më ka bërë më tëaftë,më të sigurtë në profesioninqë kam zgjedhur. Më ka bërë tëndjehem një edukatore shumë emirë,një menaxhuese e aftë dhenjë mësuese e realizuar.

*Praktikante në shkollën"Aleks Buda " Tiranë

për gjithësi 21 vjet obvlfederatës europiane e …se, "ndikimi i partive të mëdha kufizoi...

Documents