TEMEL MOTOR TEKNOLOJİSİ

DERS NOTLARI

GÜÇ AKTARMA ORGANLARIDİFERANSİYEL VE ŞAFT – AKS

MEKANİZMALARI

ARKADAN İTİŞLİ TAŞITLARDA KARDAN MAFSALLI MİL ARKADAN İTİŞLİ TAŞITLARDA KARDAN MAFSALLI MİL İLE TAHRİK SİSTEMİİLE TAHRİK SİSTEMİ

KARDAN MAFSALLI MİL (ŞAFT)KARDAN MAFSALLI MİL (ŞAFT) Arkadan itişli taşıtlarda kardan mafsallı mil, vites kutusundan gelen Arkadan itişli taşıtlarda kardan mafsallı mil, vites kutusundan gelen

hareketi diferansiyele iletir. hareketi diferansiyele iletir. Yol yüzeyi şartlarına ve aracın taşıdığı yükün boyutuna göre araç Yol yüzeyi şartlarına ve aracın taşıdığı yükün boyutuna göre araç

hareket halindeyken diferansiyelin vites kutusuna göre konumu hareket halindeyken diferansiyelin vites kutusuna göre konumu değişir. Bu sebepten vites kutusu ve diferansiyel konumlarının değişir. Bu sebepten vites kutusu ve diferansiyel konumlarının birbirine göre değişmesinden etkilenmeden güç iletimini sağlamak birbirine göre değişmesinden etkilenmeden güç iletimini sağlamak için kardan mili kullanılır. için kardan mili kullanılır.

KARDAN MAFSALLI MİLİN YAPISI : KARDAN MAFSALLI MİLİN YAPISI :

Kardan milleri içi dolu yada boş olarak yapılırlar fakat otomobillerde Kardan milleri içi dolu yada boş olarak yapılırlar fakat otomobillerde genellikle içi boş kardan milleri kullanılmaktadır. Bu nedenle birer genellikle içi boş kardan milleri kullanılmaktadır. Bu nedenle birer boru görünümündedirler. Milin içinin boşaltılması hafif ve daha boru görünümündedirler. Milin içinin boşaltılması hafif ve daha dayanıklı olmasını sağlar. Bilindiği gibi içi dolu millerde belirli bir dayanıklı olmasını sağlar. Bilindiği gibi içi dolu millerde belirli bir kalınlığa kadar tembel lifler bulunmaktadır. Bunlar, ağırlığı kalınlığa kadar tembel lifler bulunmaktadır. Bunlar, ağırlığı artırmaktan öte herhangi bir görev yapamayan liflerdir. Bu artırmaktan öte herhangi bir görev yapamayan liflerdir. Bu bakımdan milin boru haline getirilmesiyle dayanımı daha da artar. bakımdan milin boru haline getirilmesiyle dayanımı daha da artar. Kardan milleri dayanıklı çeliklerden yapılırlar ve burulma Kardan milleri dayanıklı çeliklerden yapılırlar ve burulma titreşimlerine karşı kauçuk takozlu damperlerle takviye edilirler. titreşimlerine karşı kauçuk takozlu damperlerle takviye edilirler.

ÜNİVERSAL ÜNİVERSAL MAFSALMAFSAL

(KARDAN MAFSALI)(KARDAN MAFSALI)

KAYICI KAYICI ÇATALÇATAL

KARDAN MAFSALLI KARDAN MAFSALLI MİLİN ORTA ASKISI MİLİN ORTA ASKISI

KARDAN MAFSALLI KARDAN MAFSALLI MİL (ŞAFT)MİL (ŞAFT)

VİTES VİTES KUTUSU KUTUSU

ÇIKIŞIÇIKIŞI

DİFERANSİYEL DİFERANSİYEL GİRİŞİGİRİŞİ

Vites kutusu ve diferansiyel arasındaki mesafenin değişmesini Vites kutusu ve diferansiyel arasındaki mesafenin değişmesini önlemek için vites kutusu tarafında kayıcı çatal kullanılır. önlemek için vites kutusu tarafında kayıcı çatal kullanılır.

AracAracıın yol seyri sn yol seyri sıırasrasınındada mesafe demesafe değişiğişimlmleeri meydana geldiri meydana geldiğği yada kardan mili yada kardan milii bu mesafeyi degibu mesafeyi degişştirmeye zorlandtirmeye zorlandııggıı zaman frezeli mil kayarak uzamay zaman frezeli mil kayarak uzamayıı sa sağğlar. lar. Yani; frezeli mil yerine gYani; frezeli mil yerine gööre vites kutusunun re vites kutusunun çıçıkkışış milinin i milinin iççine doine doğğru girerek ru girerek yerine gyerine göörere de bu yerden de bu yerden çıçıkarak mesafekarak mesafe değişimini karşılar değişimini karşılar..

KARDAN (İSTAVROZ) MAFSALIKARDAN (İSTAVROZ) MAFSALI Kardan mafsalının amacı açısal değişimleri karşılayarak vites

kutusundan diferansiyele yumuşak bir şekilde gücü aktarmaktır.

Üniversal mafsalın tipik özelliği, döndüren milden döndürülen mile hareket iletirken, döndürülen milin hızını kendisine hareket veren milin hızına göre değiştirmesidir. Bu da milin her iki tarafında hız dalgalanmalarına sebep olur. Hız değişimi tek bir mafsal kullanıldığı sürece devam eder.

KARDAN MAFSALLI MİLİN PARÇALARI VE KESİT GÖRÜNÜŞLERİKARDAN MAFSALLI MİLİN PARÇALARI VE KESİT GÖRÜNÜŞLERİ

TEK PARÇALI KARDAN MAFSALLI MİLLERTEK PARÇALI KARDAN MAFSALLI MİLLER

Tek parçalı güç iletim hatlarında 2 kardan mafsalı vardır. Kardan Tek parçalı güç iletim hatlarında 2 kardan mafsalı vardır. Kardan milinin vites kutusu tarafında süspansiyon hareketinden dolayı milinin vites kutusu tarafında süspansiyon hareketinden dolayı herhangi bir uzamaya uyum sağlayabilmek için eksenel kayar mafsal herhangi bir uzamaya uyum sağlayabilmek için eksenel kayar mafsal bulunmaktadır. Kardan milinin her iki tarafı da açılı bir şekilde bulunmaktadır. Kardan milinin her iki tarafı da açılı bir şekilde bağlanmaktadır. bağlanmaktadır.

İKİ PARÇALI KARDAN MAFSALLI MİLLERİKİ PARÇALI KARDAN MAFSALLI MİLLER

İki parçalı güç iletim hatlarında 3 kardan mafsalı vardır. Birincil kardan İki parçalı güç iletim hatlarında 3 kardan mafsalı vardır. Birincil kardan mili sabit mafsallardan oluşur. İkinci kardan mili ise süspansiyon mili sabit mafsallardan oluşur. İkinci kardan mili ise süspansiyon hareketinden dolayı herhangi bir uzamaya uyum sağlayabilmek için hareketinden dolayı herhangi bir uzamaya uyum sağlayabilmek için eksenel kayar mafsala sahiptir. Genellikle birincil mil vites kutusu ana eksenel kayar mafsala sahiptir. Genellikle birincil mil vites kutusu ana milinin dönme ekseni ile aynı çizgidedir. Fakat ikincil kardan mili arka milinin dönme ekseni ile aynı çizgidedir. Fakat ikincil kardan mili arka aks diferansiyel pinyon mili ile kesişmesi için hafif eğimlidir. aks diferansiyel pinyon mili ile kesişmesi için hafif eğimlidir.

SABİT HIZ MAFSALISABİT HIZ MAFSALI Motor gücünü kayıpsız olarak tekerleklere iletmek için tekerlekler Motor gücünü kayıpsız olarak tekerleklere iletmek için tekerlekler

aşağı yukarı hareket ederken aynı zamanda direksiyon hareketi aşağı yukarı hareket ederken aynı zamanda direksiyon hareketi yapabilmelidir. yapabilmelidir.

Motor taşıt gövdesine rijit olarak bağlanmıştır. Bunun sonucunda Motor taşıt gövdesine rijit olarak bağlanmıştır. Bunun sonucunda taşıt gövdesi ile aynı hareketi yapmaktadır. Herhangi bir taşıt taşıt gövdesi ile aynı hareketi yapmaktadır. Herhangi bir taşıt hareketinde tekerleklerin yer ile temasını sürdürmek için hareketinde tekerleklerin yer ile temasını sürdürmek için tekerleklerin taşıt gövdesine göre aşağı yukarı hareket etmesi tekerleklerin taşıt gövdesine göre aşağı yukarı hareket etmesi gerekmektedir. gerekmektedir.

Tüm bu görevleri sabit hız mafsalı aks ile tekerlek veya aks ile Tüm bu görevleri sabit hız mafsalı aks ile tekerlek veya aks ile vites kutusu arasındaki açıyı değiştirerek ve giriş – çıkış millerinin vites kutusu arasındaki açıyı değiştirerek ve giriş – çıkış millerinin hızını sabit tutarak yerine getirmektedir. hızını sabit tutarak yerine getirmektedir.

VİTES KUTUSU VİTES KUTUSU TARAFINDAKİ SABİT TARAFINDAKİ SABİT

HIZ MAFSALIHIZ MAFSALI

TEKERLEK TEKERLEK TARAFINDAKİ SABİT TARAFINDAKİ SABİT

HIZ MAFSALIHIZ MAFSALI

KAYAR MAFSALKAYAR MAFSAL MASURALI MASURALI BİLYA KAFESİBİLYA KAFESİ

AKS AKS KÖRÜĞÜKÖRÜĞÜ

MASURALI MASURALI BİLYALARBİLYALAR

VİTES KUTUSU VİTES KUTUSU TARAFINDAKİ SABİT TARAFINDAKİ SABİT

HIZ MAFSALIHIZ MAFSALI

SABİT HIZ MAFSALI İLE KARDAN MAFSALININ KARŞILAŞTIRILMASISABİT HIZ MAFSALI İLE KARDAN MAFSALININ KARŞILAŞTIRILMASI Kardan mafsalı, hareketi sadece bir eksende tutma işlemi yapar; serbest Kardan mafsalı, hareketi sadece bir eksende tutma işlemi yapar; serbest

harekete müsaade etmez. Kardan mafsalı vites çıkış miline doğru eğildiği harekete müsaade etmez. Kardan mafsalı vites çıkış miline doğru eğildiği zaman çıkış milinin hareketine ve hızına hareket ve hız ilave eder. Diğer zaman çıkış milinin hareketine ve hızına hareket ve hız ilave eder. Diğer tarata eğildiği zaman ise bu harekette eksilmeye sebebiyet verir. Diğer bir tarata eğildiği zaman ise bu harekette eksilmeye sebebiyet verir. Diğer bir ifade ile mafsaldan hareket alan milin hareketinde eksilme ve artmalar ifade ile mafsaldan hareket alan milin hareketinde eksilme ve artmalar meydana gelir. Bu hız dalgalanmalarını önlemek için sabit hız mafsalı meydana gelir. Bu hız dalgalanmalarını önlemek için sabit hız mafsalı kullanılmaktadır. kullanılmaktadır.

Bağımsız asılışlı taşıtlarda tekerlek üç düzlemde de hareket etmeye Bağımsız asılışlı taşıtlarda tekerlek üç düzlemde de hareket etmeye çalışır. Bu hareket serbestliğini kardan mafsalı veremeyeceğinden onun çalışır. Bu hareket serbestliğini kardan mafsalı veremeyeceğinden onun yerine bağımsız süspansiyon sistemine sahip olan hem ön hem de arka yerine bağımsız süspansiyon sistemine sahip olan hem ön hem de arka aksta sabit hız mafsalları kullanılmaktadır. aksta sabit hız mafsalları kullanılmaktadır.

Vites kutusunun çıkış milinden alınan hareket belirli açılar altında diğer Vites kutusunun çıkış milinden alınan hareket belirli açılar altında diğer aktarma organlarına iletilmektedir. Arkadan itişli araçlarda bu açılar aktarma organlarına iletilmektedir. Arkadan itişli araçlarda bu açılar oldukça küçüktür. Bu nedenle kardan mafsallı iletim büyük sorunlar oldukça küçüktür. Bu nedenle kardan mafsallı iletim büyük sorunlar doğurmaz. Fakat önden çekişli araçlarda, özellikle, dönüşler sırasında doğurmaz. Fakat önden çekişli araçlarda, özellikle, dönüşler sırasında 30° ye varan hatta 30° yi aşan açılar altında hareketin iletimi söz 30° ye varan hatta 30° yi aşan açılar altında hareketin iletimi söz konusudur. Bu bakımdan kardan mafsallar büyük açılar altında, hızlarda konusudur. Bu bakımdan kardan mafsallar büyük açılar altında, hızlarda değişmelere, dalgalanmalara neden olurlar; daha doğrusu hızlarda değişmelere, dalgalanmalara neden olurlar; daha doğrusu hızlarda meydana gelebilecek dalgalanmalara engel olamazlar. Bunun sonucunda meydana gelebilecek dalgalanmalara engel olamazlar. Bunun sonucunda direksiyonda zorluklar baş gösterir; kaymalar meydana gelir; lastiklerde direksiyonda zorluklar baş gösterir; kaymalar meydana gelir; lastiklerde köşesel aşınmalar oluşur. Onun için sabit hız mafsalları geliştirilmiştir ve köşesel aşınmalar oluşur. Onun için sabit hız mafsalları geliştirilmiştir ve önden çekişli araçlarda kullanılmaktadır.önden çekişli araçlarda kullanılmaktadır.

SABİT HIZ MAFSALINDA KAYAR MAFSALIN KULLANILMASISABİT HIZ MAFSALINDA KAYAR MAFSALIN KULLANILMASI Taşıt hareket halinde iken yol yüzeyi ile taşıt gövdesi arasındaki açının Taşıt hareket halinde iken yol yüzeyi ile taşıt gövdesi arasındaki açının değişimine bağlı olarak diferansiyel ile tekerlekler arasındaki mesafe yani değişimine bağlı olarak diferansiyel ile tekerlekler arasındaki mesafe yani mafsal birleşme açısı değişir. Bu sebepten dolayı sabit hız mafsalı ile kayar mafsal birleşme açısı değişir. Bu sebepten dolayı sabit hız mafsalı ile kayar hızlı mafsal kullanılmaktadır. Şekilde gösterildiği gibi tekerlekler zıpladığı hızlı mafsal kullanılmaktadır. Şekilde gösterildiği gibi tekerlekler zıpladığı zaman mafsallar arasındaki mesafe birleşme açısındaki değişime bağlı zaman mafsallar arasındaki mesafe birleşme açısındaki değişime bağlı olarak olarak l + α > ll + α > l olur. olur.

SABİT HIZ MAFSALLI AKS MİLİ ÇEŞİTLERİSABİT HIZ MAFSALLI AKS MİLİ ÇEŞİTLERİ

SOL SABİT HIZ MAFSALLI SOL SABİT HIZ MAFSALLI AKS MİLİ AKS MİLİ

DİFERANSİYELDİFERANSİYEL

Bu sistem, arka aksı tam bağımsız süspansiyon sistemine sahip olan taşıtlarda Bu sistem, arka aksı tam bağımsız süspansiyon sistemine sahip olan taşıtlarda kullanılmaktadır. Diferansiyel, gövdeye bağlanarak tekerleklerin gövde (yaylı kütle) kullanılmaktadır. Diferansiyel, gövdeye bağlanarak tekerleklerin gövde (yaylı kütle) etrafında hareket etmesini sağlamaktadır. Ayrıca uzunlukları değiştiğinden askı kolları etrafında hareket etmesini sağlamaktadır. Ayrıca uzunlukları değiştiğinden askı kolları ile aynı uzunluğa gelerek tekerleklerin içe ve dışa kamber yapmasını önlemektedir. ile aynı uzunluğa gelerek tekerleklerin içe ve dışa kamber yapmasını önlemektedir.

ARKADAN İTİŞLİ TAŞITLARDA SABİT HIZ MAFSALLI AKS MİLİ İLE TAHRİK SİSTEMİARKADAN İTİŞLİ TAŞITLARDA SABİT HIZ MAFSALLI AKS MİLİ İLE TAHRİK SİSTEMİ

SAĞ SABİT HIZ MAFSALLI SAĞ SABİT HIZ MAFSALLI AKS MİLİ AKS MİLİ

ÖNDEN ÇEKİŞLİ TAŞITLARDA SABİT HIZ MAFSALLI AKS MİLİ İLE TAHRİK SİSTEMİÖNDEN ÇEKİŞLİ TAŞITLARDA SABİT HIZ MAFSALLI AKS MİLİ İLE TAHRİK SİSTEMİ

TEKERLEK TEKERLEK HAREKETİNİ KONTROL HAREKETİNİ KONTROL

EDEN SABİT HIZ EDEN SABİT HIZ MAFSALI MAFSALI

TAŞIT GÖVDESİ TAŞIT GÖVDESİ HAREKETİNİ KONTROL HAREKETİNİ KONTROL

EDEN SABİT HIZ EDEN SABİT HIZ MAFSALI MAFSALI

AKS MİLİAKS MİLİ

BAĞIMSIZ ÖN SÜSPANSİYON ÜZERİNDE SABİT HIZ MAFSALLI AKS BAĞIMSIZ ÖN SÜSPANSİYON ÜZERİNDE SABİT HIZ MAFSALLI AKS

MİLİNİN MONTAJIMİLİNİN MONTAJI

DİFERANSİYEL

DİFERANSİYELİN ÇALIŞMA PRENSİBİ

DİFERANSİYEL DİFERANSİYEL KUTUSUKUTUSU

PİNYON DİŞLİPİNYON DİŞLİ

AKS DİŞLİSİAKS DİŞLİSİİSTAVROZ DİŞLİİSTAVROZ DİŞLİ

AYNA DİŞLİAYNA DİŞLİ

DİFERANSİYEL DİFERANSİYEL GİRİŞİ GİRİŞİ

EŞ MERKEZLİ EŞ MERKEZLİ DEĞİL ?DEĞİL ?

İSTAVROZ MİLİİSTAVROZ MİLİ

DİFERANSİYELİN ÇALIŞMASIDİFERANSİYELİN ÇALIŞMASI

DÜZ YOLDA GİDERKENDÜZ YOLDA GİDERKEN

DÖNÜŞ HALİNDEDÖNÜŞ HALİNDE

İSTAVROZ DİŞLİİSTAVROZ DİŞLİ

TAHRİK MİLİ TAHRİK MİLİ

AKS DİŞLİSİAKS DİŞLİSİ

AYNA DİŞLİAYNA DİŞLİ

PİNYON DİŞLİ PİNYON DİŞLİ

AKS MİLİAKS MİLİ

DİFERANSİYEL DİFERANSİYEL KUTUSUKUTUSU

İSTAVROZ MİLİİSTAVROZ MİLİ

DİFERANSİYELDE GÜÇ AKTARIMIDİFERANSİYELDE GÜÇ AKTARIMI Mahruti dişli Mahruti dişli

Ayna dişli Ayna dişli

Diferansiyel kutusu Diferansiyel kutusu

İstavroz mili İstavroz mili

Direnç eşit ise Direnç eşit ise İstavrozlar dönmeden diferansiyel kutusu ayna dişlinin tüm hareketini eşit olarak aks dişlilerine iletilir. İstavrozlar dönmeden diferansiyel kutusu ayna dişlinin tüm hareketini eşit olarak aks dişlilerine iletilir.

Direnç eşit değil ise Direnç eşit değil ise İstavrozlar hem kendi hem de aks dişlileri etrafında dönerek direnç momenti küçük tekerleğe daha fazla güç İstavrozlar hem kendi hem de aks dişlileri etrafında dönerek direnç momenti küçük tekerleğe daha fazla güç

aktarmakta, direnç momenti yüksek olan tekerleğe ise daha az güç aktarmaktadır. Bu şekilde direnci az olan tekerleğin aktarmakta, direnç momenti yüksek olan tekerleğe ise daha az güç aktarmaktadır. Bu şekilde direnci az olan tekerleğin daha hızlı direnci yüksek olan tekerleğin ise daha yavaş dönmesini sağlamaktadır. daha hızlı direnci yüksek olan tekerleğin ise daha yavaş dönmesini sağlamaktadır.

Özet olarak; mahruti dişlinin ayna dişliyi döndürmesiyle ayna dişliye sabitlenmiş olan diferansiyel kutusu dönmektedir. Özet olarak; mahruti dişlinin ayna dişliyi döndürmesiyle ayna dişliye sabitlenmiş olan diferansiyel kutusu dönmektedir. İstavroz mili sayesinde istavroz dişliler, tekerlek dirençlerine göre ya dönmeden hareketi aks dişlilerine iletilir ya da İstavroz mili sayesinde istavroz dişliler, tekerlek dirençlerine göre ya dönmeden hareketi aks dişlilerine iletilir ya da dönerek hareket aks dişlilerine iletilir. dönerek hareket aks dişlilerine iletilir.

Bunun sonucunda dönüş anında iç ve dış tekerleği aynı anda aynı noktaya getirerek taşıtın kolaylıkla dönüş yapmasını Bunun sonucunda dönüş anında iç ve dış tekerleği aynı anda aynı noktaya getirerek taşıtın kolaylıkla dönüş yapmasını temin etmektedir. temin etmektedir.

DİFERANSİYELİN ÇALIŞMASIDİFERANSİYELİN ÇALIŞMASI Düz Yolda Giderken Sağ ve Sol Tekerleklerin Devir Sayısı Eşit : Düz Yolda Giderken Sağ ve Sol Tekerleklerin Devir Sayısı Eşit :

Bu anda diferansiyel sistemi, ayna dişliye bağlı olan diferansiyel kutusu sayesinde bir bütün Bu anda diferansiyel sistemi, ayna dişliye bağlı olan diferansiyel kutusu sayesinde bir bütün halde dönmektedir. Sağ ve sol tekerleklerin devir sayıları eşit olduğunda halde dönmektedir. Sağ ve sol tekerleklerin devir sayıları eşit olduğunda istavroz dişlileristavroz dişliler dönmemektedir. Bu sayede sağ ve sol aks dişlileri aynı devir sayısında dönmektedir. dönmemektedir. Bu sayede sağ ve sol aks dişlileri aynı devir sayısında dönmektedir.

Düz Yolda Sağ ve Sol Tekerleklerin Devir Sayıları Farklı :Düz Yolda Sağ ve Sol Tekerleklerin Devir Sayıları Farklı :

Bu durum bir tekerlek tümsekten geçerken diğer tekerleğin düz zeminde yuvarlanması ile elde Bu durum bir tekerlek tümsekten geçerken diğer tekerleğin düz zeminde yuvarlanması ile elde edilebilir. Tümsekten geçen tekerlek diğer tekerlekten daha hızlı dönmektedir. Bu anda edilebilir. Tümsekten geçen tekerlek diğer tekerlekten daha hızlı dönmektedir. Bu anda diferansiyel kutusunun dönmesi farklı direnç momentleri nedeniyle dönmeye başlayan istavroz diferansiyel kutusunun dönmesi farklı direnç momentleri nedeniyle dönmeye başlayan istavroz mili sayesinde istavroz dişlileri de dönmektedir. istavroz dişlileri hem kendi ekseni etrafında mili sayesinde istavroz dişlileri de dönmektedir. istavroz dişlileri hem kendi ekseni etrafında hem de aks dişlisi etrafında dönerek bir dişliyi hızlı diğer dişlinin yavaş dönmesini hem de aks dişlisi etrafında dönerek bir dişliyi hızlı diğer dişlinin yavaş dönmesini sağlamaktadır. Bu şekilde güç dağılımını devir sayılarına göre ayarlayarak sağ ve sol sağlamaktadır. Bu şekilde güç dağılımını devir sayılarına göre ayarlayarak sağ ve sol tekerleklerin hep aynı moment ile dönmesini sağlamaktadır. tekerleklerin hep aynı moment ile dönmesini sağlamaktadır.

Dönüş anında :Dönüş anında :

Bu anda da tekerlekler, üzerindeki farklı yükler ve buna bağlı olarak farklı direnç momentleri Bu anda da tekerlekler, üzerindeki farklı yükler ve buna bağlı olarak farklı direnç momentleri nedeniyle farklı hızda dönmektedirler. Bu şekilde yüke bağlı olarak tekerleklerin farklı hızda nedeniyle farklı hızda dönmektedirler. Bu şekilde yüke bağlı olarak tekerleklerin farklı hızda dönmeler, yine istavroz dişlisinin hareket serbestliği ile elde edilmektedir. dönmeler, yine istavroz dişlisinin hareket serbestliği ile elde edilmektedir.

Bu sonuçlara göre sizce Bu sonuçlara göre sizce diferansiyelin en önemli iki diferansiyelin en önemli iki parçası hangileridir ve neden?parçası hangileridir ve neden?

??

Diferansiyelin ana fonksiyonlarıDiferansiyelin ana fonksiyonları

1. Motor çıkış momentinin yükselmesi için “düşürme fonksiyonu” 1. Motor çıkış momentinin yükselmesi için “düşürme fonksiyonu”

2. Güç aktarım yönünün değiştirilmesi için “Yön değiştirme 2. Güç aktarım yönünün değiştirilmesi için “Yön değiştirme fonksiyonu” fonksiyonu”

3. Sağ ve sol tekerleklerin farklı devirde dönmesi için kontrol eden 3. Sağ ve sol tekerleklerin farklı devirde dönmesi için kontrol eden “Diferansiyel fonksiyonu” “Diferansiyel fonksiyonu”

DİFERANSİYELİN MOMENT DAĞITIMIDİFERANSİYELİN MOMENT DAĞITIMI

Sağ ve sol tekerleklerdeki momentler MMll ve MMrr ise ve pinyon sürtünmesiz olarak yataklanmış ise diferansiyel tüm şartlarda üzerindeki momenti sağ ve sol tekerleklere eşit olarak dağıtmaktadır.

MMll = = MMrr

Pinyon aksına etki eden moment MPinyon aksına etki eden moment MT T aşağıdaki gibidir.aşağıdaki gibidir.

MMTT = M = M11 + M + Mrr = 2. M = 2. Ml l = 2 . M= 2 . Mrr

Bu baBu bağıntığıntıdan anladan anlaşışıldldığıığı gib gibii diferansiyel diferansiyel, , ayna ayna didişşlisindeki momenti iki elisindeki momenti iki eşşit it çıkış çıkış momentine bmomentine böölmekte lmekte ve bve buu e eşşitlik saitlik sağ ğ ve sol tve sol teekerleklerde hkerleklerde hıız farkz farkıı olsa bile olsa bile bozulmamaktadbozulmamaktadıır. r.

DİFERANSİYELLİ İLE DİFERANSİYELSİZ TAŞITLARDA DİFERANSİYELLİ İLE DİFERANSİYELSİZ TAŞITLARDA

MOMENT DAĞILIMININ KARŞILAŞTIRILMASIMOMENT DAĞILIMININ KARŞILAŞTIRILMASI TTeekkeerlrleekler araskler arasıında diferansiyel olmamasnda diferansiyel olmamasıı halinde tahrik mili ile halinde tahrik mili ile

iletilebilecek maksimum momentiletilebilecek maksimum moment

MMT,max T,max = M= Mr,maxr,max+ M+ M1,max 1,max = r . (= r . (μμrr . .FFZ,Z,rr+ + μμll . .FFZ,lZ,l))

MMT,max T,max = r . (= r . (μμrr + + μμll ) . F) . FZZ

TTeekerlkerleeklkleer arasr arasıında diferansiyel bulunmasnda diferansiyel bulunmasıı halinde ise sa halinde ise sağğ ve soldaki ve soldaki momentler emomentler eşşit olmak zorundadit olmak zorundadıır. Bu durumda r. Bu durumda istavroz dişlilerinin çalışma istavroz dişlilerinin çalışma serbestliği nedeniyle serbestliği nedeniyle her iki tekerlek te tutunma katsayher iki tekerlek te tutunma katsayııssıı k küçüüçük olan k olan yani yani eaksiyon mmenti küçük olan eaksiyon mmenti küçük olan taraftarafının iletebilecegi momentten fazla moment iletebilecegi momentten fazla moment iletemeiletemez.z. Sonu Sonuçç olarak maksimum tahrik momenti olarak maksimum tahrik momenti aşağıdaki gibidir. aşağıdaki gibidir.

MMT,maxT,max= r . 2 . = r . 2 . μμküçük küçük . F. FZZ

DİFERANSİYELİN GÜÇ DAĞITIMIDİFERANSİYELİN GÜÇ DAĞITIMI

SSaağğ ve sol taraftaki devir say ve sol taraftaki devir sayıılarlarınınının fark farklılı olmas olmasıı halinde halinde dağıtılan dağıtılan moment eşit olduğundan moment eşit olduğundan sasağğa ve sola akan ga ve sola akan güçüç miktarlar miktarlarıı fark farklılıddıır.r. Bu Bu durum aşağıdaki denklemden kolaylıkla tespit edilebilir. durum aşağıdaki denklemden kolaylıkla tespit edilebilir.

AYNA DİŞLİSİNİN DEVİR SAYISI : AYNA DİŞLİSİNİN DEVİR SAYISI : Sağ ve sol tekerleklerin devir sayılarının toplamı, ayna dişlisinin devir Sağ ve sol tekerleklerin devir sayılarının toplamı, ayna dişlisinin devir sayısına bağlıdır. sayısına bağlıdır.

Bu bağıntıya göre tekerleklerden biri duruyorken diğer tekerleğin devir Bu bağıntıya göre tekerleklerden biri duruyorken diğer tekerleğin devir sayısı, en fazla ayna dişlisinin devir sayısının iki katı olabilir. Bu da sayısı, en fazla ayna dişlisinin devir sayısının iki katı olabilir. Bu da tekerleklerin dönme miktarının, ayna dişli ile sınırlandığı anlamına tekerleklerin dönme miktarının, ayna dişli ile sınırlandığı anlamına gelmektedir. gelmektedir.

1 1 1

2 2 2

P M n =

P M n

Sağ tekerleğin devir sayısı + Sol tekerleğin devir sayısıAyna dişlisinin devir sayısı=

2

REAKSİYON (DİRENÇ) MOMENTİ :REAKSİYON (DİRENÇ) MOMENTİ : Gaz pedalına basılması ile harekete geçmek isteyen tekerlek, Fs = Gaz pedalına basılması ile harekete geçmek isteyen tekerlek, Fs = µµFFzz ile ifade ile ifade

edilen yol tutunma kuvvetinin meydana getirdiği bir direnç momentine maruz edilen yol tutunma kuvvetinin meydana getirdiği bir direnç momentine maruz kalmaktadır. Bu anda diferansiyel üzerine gelen momenti eşit olarak tekerleklere kalmaktadır. Bu anda diferansiyel üzerine gelen momenti eşit olarak tekerleklere göndermekte ancak tekerlek, yolda karşılaştığı direnç momentine göre bu göndermekte ancak tekerlek, yolda karşılaştığı direnç momentine göre bu momenti yere aktarabilmektedir. momenti yere aktarabilmektedir.

Aşağıdaki üç durumu inceleyiniz. Bu üç durum, yol sürtünme katsayısı ile Aşağıdaki üç durumu inceleyiniz. Bu üç durum, yol sürtünme katsayısı ile lastiğin yere tutunma katsayısı arasındaki ilişkiye göre değerlendirilmelidir. Yol lastiğin yere tutunma katsayısı arasındaki ilişkiye göre değerlendirilmelidir. Yol sürtünme katsayısı (sürtünme katsayısı (µµyolyol)) yolun özelliğini, tutunma katsayısı ( yolun özelliğini, tutunma katsayısı (µµTT)) de lastiğin yere de lastiğin yere

ne kadar tutunabildiğini göstermektedir. Tutunma katsayısı lastiğin yere bastığı ne kadar tutunabildiğini göstermektedir. Tutunma katsayısı lastiğin yere bastığı temas alanı ile doğru orantılıdır. temas alanı ile doğru orantılıdır.

µµyol > yol > µµT T ise tekerlek, yolda patinaj yapmadan dönecektir. Sürtünme momenti, ise tekerlek, yolda patinaj yapmadan dönecektir. Sürtünme momenti,

tekerlek tahrik momentinden daha büyüktür. tekerlek tahrik momentinden daha büyüktür. µµyol = yol = µµTT ise tekerlek,ise tekerlek, üzerindeki tüm momenti yere aktarabilmektedir. üzerindeki tüm momenti yere aktarabilmektedir.

Sürtünme momenti tekerlek tahrik momentine eşittir. Tekerlek tüm çekiş Sürtünme momenti tekerlek tahrik momentine eşittir. Tekerlek tüm çekiş kuvvetini yola aktarabilmektedir. kuvvetini yola aktarabilmektedir. µµyol < yol < µµTT ise lastik yola göre çok hızlı dönmektedir. Sürtünme momenti ise lastik yola göre çok hızlı dönmektedir. Sürtünme momenti

tekerlek tahrik momentinden daha küçüktür. Bu nedenle tekerlek patinaj tekerlek tahrik momentinden daha küçüktür. Bu nedenle tekerlek patinaj yapmaktadır. Tekerlek üzerindeki momentin çok azını yere iletebilmektedir. yapmaktadır. Tekerlek üzerindeki momentin çok azını yere iletebilmektedir.

REAKSİYON MOMENTLERİNE GÖRE DİFERANSİYELİN MOMENT REAKSİYON MOMENTLERİNE GÖRE DİFERANSİYELİN MOMENT

VE GÜÇ AKTARIMIVE GÜÇ AKTARIMI 1.1. Her iki tekerlek içinHer iki tekerlek için µµyol > yol > µµTT ise tekerlek, yolda patinaj yapmadan dönecektir. ise tekerlek, yolda patinaj yapmadan dönecektir. Sürtünme momenti, tekerlek tahrik momentinden daha büyüktür. Sürtünme momenti, tekerlek tahrik momentinden daha büyüktür.

Diferansiyel yüksek devir sayısı veya küçük momente göre moment dağıtır. Bu anda Diferansiyel yüksek devir sayısı veya küçük momente göre moment dağıtır. Bu anda araç hareket edebilmektedir. En yüksek güç, devir sayısı yüksek olan tekerleğe araç hareket edebilmektedir. En yüksek güç, devir sayısı yüksek olan tekerleğe gönderilmektedir. gönderilmektedir.

2.2. Her iki tekerlek içinHer iki tekerlek için µµyol = yol = µµTT ise tekerlek,ise tekerlek, üzerindeki üzerindeki tüm momenti yere tüm momenti yere aktarabilmektedir. Sürtünme momenti tekerlek tahrik momentine eşittir. Tekerlek tüm aktarabilmektedir. Sürtünme momenti tekerlek tahrik momentine eşittir. Tekerlek tüm çekiş kuvvetini yola aktarabilmektedir. çekiş kuvvetini yola aktarabilmektedir.

Bu anda tekerlek, diferansiyelden aldığı momentin tamamını yola aktarmakta olup Bu anda tekerlek, diferansiyelden aldığı momentin tamamını yola aktarmakta olup direnç momenti sıfırdır. Yine küçük olan momente göre moment dağıtılır. direnç momenti sıfırdır. Yine küçük olan momente göre moment dağıtılır.

3.3. Tekerleklerden biri için Tekerleklerden biri için µµyol < yol < µµT ise tekerlek, yola göre çok hızlı dönmektedir. T ise tekerlek, yola göre çok hızlı dönmektedir. Sürtünme momenti, tekerlek tahrik momentinden daha küçüktür.Sürtünme momenti, tekerlek tahrik momentinden daha küçüktür.

Bu anda diferansiyel, patinaj yapan yani direnç momenti küçük olan tekerleğe göre Bu anda diferansiyel, patinaj yapan yani direnç momenti küçük olan tekerleğe göre moment dağıtmaktadır. Bunun sonucunda diğer iyi tutunan tekerlek hareket etmesi için moment dağıtmaktadır. Bunun sonucunda diğer iyi tutunan tekerlek hareket etmesi için gerekli momenti elde edemeyeceğinden taşıt hareket edemeyecektir. gerekli momenti elde edemeyeceğinden taşıt hareket edemeyecektir.

DİFERANSİYEL DİŞLİ (ÇEVRİM) ORANI (İDİFERANSİYEL DİŞLİ (ÇEVRİM) ORANI (İDD))

T lD

r T

n = n + ΔnMahruti (pinyon) dişlinin devir sayısıi = =

Tekerleklerin toplam devir sayısı n = n - Δn

Doğrusal hareket sırasında sağ ve sol tekerleklerin yarıçapları eşit Doğrusal hareket sırasında sağ ve sol tekerleklerin yarıçapları eşit ise devir sayıları da eşittir. ise devir sayıları da eşittir.

nnTT = n = nll = n = nrr

Dönüş anında ise,Dönüş anında ise, nnLL = n = nT T + + ΔΔnn veve nnrr = n = nTT – – ΔΔn’n’dir.dir. ((ΔΔn = Sağ ve sol tekerlek n = Sağ ve sol tekerlek

devir sayıları farkıdır) devir sayıları farkıdır)

D

Ayna dişlinin diş sayısı i =

Mahruti dişlisinin diş sayısı

KİLİTLİ DİFERANSİYELLERKİLİTLİ DİFERANSİYELLERKilitli olmayan diferansiyel mekanizmaların iki avantajı bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibidir. Kilitli olmayan diferansiyel mekanizmaların iki avantajı bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibidir.

Tahrik tekerlek hızlarının birbirinden bağımsız ayarlanması, Tahrik tekerlek hızlarının birbirinden bağımsız ayarlanması, Tahrik momentinin akslara simetrik olarak dağıtılmasıdır. Tahrik momentinin akslara simetrik olarak dağıtılmasıdır.

Tekerlekler, farklı tutunma potansiyeline sahip olduğunda yani bir tekerlek buzlu zeminde diğer Tekerlekler, farklı tutunma potansiyeline sahip olduğunda yani bir tekerlek buzlu zeminde diğer tekerlek kuru zeminde olduğunda bu avantajlar dezavantaja dönüşmektedir. tekerlek kuru zeminde olduğunda bu avantajlar dezavantaja dönüşmektedir.

Çünkü diferansiyel küçük momente göre moment dağıttığından büyük momente ihtiyaç duyan Çünkü diferansiyel küçük momente göre moment dağıttığından büyük momente ihtiyaç duyan tekerleğe yeteri kadar moment iletilemeyeceğinden taşıt hareket edemeyecektir. Bu durum sağ tekerleğe yeteri kadar moment iletilemeyeceğinden taşıt hareket edemeyecektir. Bu durum sağ ve sol tekerleklerin tutunma katsayıları arasındaki fark arttıkça daha da ciddi duruma ve sol tekerleklerin tutunma katsayıları arasındaki fark arttıkça daha da ciddi duruma gelmektedir. Bu nedenle bu anda diferansiyelin devreden çıkartılması gerekmektedir. gelmektedir. Bu nedenle bu anda diferansiyelin devreden çıkartılması gerekmektedir.

Moment dağılımını değiştiren birçok diferansiyel sistemleri vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir. Moment dağılımını değiştiren birçok diferansiyel sistemleri vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir.

1.1. Diferansiyel kilidi Diferansiyel kilidi 2. Kendiliğinden kilitlenen diferansiyeller veya 2. Kendiliğinden kilitlenen diferansiyeller veya 2.1 Kilitli diferansiyeller 2.1 Kilitli diferansiyeller

2.2 Kayma sınırlı diferansiyeller2.2 Kayma sınırlı diferansiyeller3. Dıştan aktif hale getirilen diferansiyel frenleri3. Dıştan aktif hale getirilen diferansiyel frenleri (ASR veya TCS) (ASR veya TCS)

Bu mekanizmalar ya diferansiyel kutusunu kilitleyerek diferansiyeli devre dışı bırakmakta ya da Bu mekanizmalar ya diferansiyel kutusunu kilitleyerek diferansiyeli devre dışı bırakmakta ya da sağ ve sol aksların momentlerini ve devir sayılarını kontrol etmektedir. Bu fonksiyonları yerine sağ ve sol aksların momentlerini ve devir sayılarını kontrol etmektedir. Bu fonksiyonları yerine getirilmesi için lastiklerin maruz kaldığı direnç momentlerinden faydalanılmaktadır. getirilmesi için lastiklerin maruz kaldığı direnç momentlerinden faydalanılmaktadır.

Buradaki amaç; ayna dişli momentini, direnç momentleri ile orantılı olarak ya tek Buradaki amaç; ayna dişli momentini, direnç momentleri ile orantılı olarak ya tek tekerleğe ya da her iki tekerleğe belirli oranlarda dağıtmaktır. tekerleğe ya da her iki tekerleğe belirli oranlarda dağıtmaktır.

Diferansiyel kutularını kilitleyerek kilitleme momenti üreten kilitli diferansiyel mekanizmaları

DİFERANSİYEL KUTUSUNU KİLİTLEYEN KAVRAMA TERTİBATLI KAYMA YAPMAYAN DİFERANSİYEL KUTUSUNU KİLİTLEYEN KAVRAMA TERTİBATLI KAYMA YAPMAYAN DİFERANSİYELİN YAPISI VE ÇALIŞMASIDİFERANSİYELİN YAPISI VE ÇALIŞMASI

Bu diferansiyelde bir istavroz mili yerine iki Bu diferansiyelde bir istavroz mili yerine iki istavroz mili vardır. Şüphesiz istavroz dişlileri istavroz mili vardır. Şüphesiz istavroz dişlileri de iki yerine dört tanedir. Şekilde görüldüğü de iki yerine dört tanedir. Şekilde görüldüğü gibi istavroz milleri birbirini keser; gibi istavroz milleri birbirini keser; fakat,birbirine bağlı olmadan her biri serbest fakat,birbirine bağlı olmadan her biri serbest olarak çalışabilir. Istavroz millerinin dış uçları olarak çalışabilir. Istavroz millerinin dış uçları yuvarlak değildir. Yani,miller, normal yuvarlak değildir. Yani,miller, normal yuvarlıklarında, dışa kadar devam edemezler. yuvarlıklarında, dışa kadar devam edemezler. Dış tarafta V şeklinde kam biçimine Dış tarafta V şeklinde kam biçimine sokulmuşlardır. V şeklinde bu rampalar, sokulmuşlardır. V şeklinde bu rampalar, diferansiyel dişli kutusundaki yuvalarına diferansiyel dişli kutusundaki yuvalarına geçerler (Şekil 1). geçerler (Şekil 1).

Diğer taraftan kutunun içinde bulunan konik Diğer taraftan kutunun içinde bulunan konik aks dişlilerinin arka taraflarına bir seri aks dişlilerinin arka taraflarına bir seri kavrama diski vardır.Disklerden iki tanesi kavrama diski vardır.Disklerden iki tanesi diferansiyel dişli kutusunun gövdesine diferansiyel dişli kutusunun gövdesine geçmiş,diğer ikisi ise aks dişlisinin arkasında geçmiş,diğer ikisi ise aks dişlisinin arkasında bulunan dayanma puluna yada dayanma bulunan dayanma puluna yada dayanma elemanına geçmiştir. Diskler buna göre elemanına geçmiştir. Diskler buna göre dişlere yada çentiklere sahiptir. Diğer bir dişlere yada çentiklere sahiptir. Diğer bir deyişle disklerden ikisi kutuya, diğer ikisi deyişle disklerden ikisi kutuya, diğer ikisi dayanma plakasına frezelenmiştir. Dayanma dayanma plakasına frezelenmiştir. Dayanma plakası dışa doğru yani akslara doğru itildiği plakası dışa doğru yani akslara doğru itildiği zaman diskler birbirine doğru itilecektir ve zaman diskler birbirine doğru itilecektir ve kavrama kavraşacaktır. Kavrama disklerinin kavrama kavraşacaktır. Kavrama disklerinin kavraşması aksları diferansiyel dişli kutusuna kavraşması aksları diferansiyel dişli kutusuna kilitler (Şekil 2). kilitler (Şekil 2).

ŞEKİL 2. DİFERANSİYEL KUTUSUNU ŞEKİL 2. DİFERANSİYEL KUTUSUNU KİLTLEYEN KAVRAMA TERTİBATLI KAYMA KİLTLEYEN KAVRAMA TERTİBATLI KAYMA

YAPMAYAN DİFERANSİYELİN İÇ YAPISIYAPMAYAN DİFERANSİYELİN İÇ YAPISI

Düz yolda kavrama tertibatlı kayma yapmayan Düz yolda kavrama tertibatlı kayma yapmayan Diferansiyelin Çalışması :Diferansiyelin Çalışması : Kardan milinden gelen Kardan milinden gelen dönme hareketi mahruti üzerinden ayna dişlisine dönme hareketi mahruti üzerinden ayna dişlisine ve oradan da diferansiyel dişli kutusuna iletilir. ve oradan da diferansiyel dişli kutusuna iletilir. Istavroz milleri kutuya bağlı olduklarından kutu Istavroz milleri kutuya bağlı olduklarından kutu ile birlikte dönerler. Düz gidiş halinde çalışma bu ile birlikte dönerler. Düz gidiş halinde çalışma bu şekilde devam eder. Bu düz gidiş halinde şekilde devam eder. Bu düz gidiş halinde istavrozlar herhangi bir nedenle aks dişlilerini istavrozlar herhangi bir nedenle aks dişlilerini döndürmek zorunda kalırlarsa bir dirençle döndürmek zorunda kalırlarsa bir dirençle karşılaşırlar. İstavroz dişlilerinde meydana gelen karşılaşırlar. İstavroz dişlilerinde meydana gelen direnç olduğu gibi kendi millerine, yani istavroz direnç olduğu gibi kendi millerine, yani istavroz millerine iletilir. Istavroz millerinin uçları rampalı millerine iletilir. Istavroz millerinin uçları rampalı olduğundan karşılaşılan direncin etkisiyle olduğundan karşılaşılan direncin etkisiyle yuvalarındaki rampalara tırmanmaya zorlanırlar. yuvalarındaki rampalara tırmanmaya zorlanırlar. Millerin rampalara tırmanması, dişliler aracılığı Millerin rampalara tırmanması, dişliler aracılığı ile aks dişlilerine ve onların arkasındaki ile aks dişlilerine ve onların arkasındaki dayanma plakasına iletilir. Çünkü rampaya dayanma plakasına iletilir. Çünkü rampaya tırmanmaya çalışan istavroz milleri kendi dişlileri tırmanmaya çalışan istavroz milleri kendi dişlileri aracılığı ile dayanma plakasını dışa doğru itmeye aracılığı ile dayanma plakasını dışa doğru itmeye çalışır. Plakanın itilmesi kavrama disklerini çalışır. Plakanın itilmesi kavrama disklerini birbirine bastırır ve kavraştırır. Kavramanın birbirine bastırır ve kavraştırır. Kavramanın kavraşması ile iki aks diferansiyel kutusuna kavraşması ile iki aks diferansiyel kutusuna kilitlenir. Böylece düz gidiş halinde direksiyonun kilitlenir. Böylece düz gidiş halinde direksiyonun herhangi bir yöne döndürülmediği zamanlarda herhangi bir yöne döndürülmediği zamanlarda iki aks aynı dönerek çalışmayı sürdürürler (Şekil iki aks aynı dönerek çalışmayı sürdürürler (Şekil 3). 3).

ŞEKİL 3. Kavrama tertibatlı kayma yapmayan ŞEKİL 3. Kavrama tertibatlı kayma yapmayan diferansiyelin düz yolda çalışmasıdiferansiyelin düz yolda çalışması

AKS DİŞLİLERİNİ KONTROL EDEN KAVRAMA TERTİBATLI KİLİTLİ DİFERANSİYEL AKS DİŞLİLERİNİ KONTROL EDEN KAVRAMA TERTİBATLI KİLİTLİ DİFERANSİYEL SİSTEMİNİN ÇALIŞMASI SİSTEMİNİN ÇALIŞMASI

Dönüş Anında Kavrama Tertibatlı Dönüş Anında Kavrama Tertibatlı Kayma Yapmayan Diferansiyelin Kayma Yapmayan Diferansiyelin Çalışması :Çalışması : Araç virajı dönerken, Araç virajı dönerken, dönüş yönüne göre iç tarafta kalan dönüş yönüne göre iç tarafta kalan aks yavaşlar. Çünkü,araç iç aksı daha aks yavaşlar. Çünkü,araç iç aksı daha yavaş dönmeye zorlar. Bu durumda yavaş dönmeye zorlar. Bu durumda istavroz dişlileri kendi eksenleri istavroz dişlileri kendi eksenleri etrafında dönmeye başlar. İstavrozlar etrafında dönmeye başlar. İstavrozlar yavaşlayan aks dişlisi üzerinde kendi yavaşlayan aks dişlisi üzerinde kendi eksenleri etrafında dönerek eksenleri etrafında dönerek yuvarlanmaya girişirler ve bu yuvarlanmaya girişirler ve bu hareketlerini diğer aks dişlisine hareketlerini diğer aks dişlisine iletirler. Dolayısıyla dışta kalan aks iletirler. Dolayısıyla dışta kalan aks dişlisi daha hızlı dönmeye başlar. Aks dişlisi daha hızlı dönmeye başlar. Aks dişlisinin, dolayısıyla aksın ve tekerin, dişlisinin, dolayısıyla aksın ve tekerin, diferansiyel dişli kutusundan daha diferansiyel dişli kutusundan daha hızlı dönmesi, istavroz milinin, üzerine hızlı dönmesi, istavroz milinin, üzerine tırmandığı rampadan inmesini sağlar tırmandığı rampadan inmesini sağlar (Şekil 4). Bu şekilde (Şekil 4). Bu şekilde

ŞEKİL 4. Kavrama tertibatlı kayma yapmayan ŞEKİL 4. Kavrama tertibatlı kayma yapmayan diferansiyelin dönüş anındaki çalışmasıdiferansiyelin dönüş anındaki çalışması

PATİNAJ YAPMAYI ENGELLEYEN (ANTI – SPIN) DİFERANSİYELLERİN ÇALIŞMASIPATİNAJ YAPMAYI ENGELLEYEN (ANTI – SPIN) DİFERANSİYELLERİN ÇALIŞMASI Bu tip diferansiyelde kavramayı kavraştırmak için yay kuvvetinden yararlanılır. Bu tip diferansiyelde kavramayı kavraştırmak için yay kuvvetinden yararlanılır. Kullanılan kavrama, konik kavramadır.Yay kuvveti etkisi altında konik kavramalar Kullanılan kavrama, konik kavramadır.Yay kuvveti etkisi altında konik kavramalar kavraşır ve aks dişlilerini birbirine kilitler; daha doğrusu akslar kutuya kilitlenerek aynı kavraşır ve aks dişlilerini birbirine kilitler; daha doğrusu akslar kutuya kilitlenerek aynı devirlerde dönerler.devirlerde dönerler.

PATİNAJ YAPMAYI ENGELLEYEN (NO– SPIN) DİFERANSİYELLERPATİNAJ YAPMAYI ENGELLEYEN (NO– SPIN) DİFERANSİYELLER

Bu diferansiyelde konik aks dişlileri ve istavroz dişlileri yoktur. Çünkü, İstavroz milleri ve dişlileri yerine aynı biçim verilmiş merkez kamı vardır. Merkez kamının yanlarında birer kavrama elemanı bulunur. Bunlar birer çeneli kavrama gibidir. Çeneli kavramaların arkalarına da birer yay yerleştirilmiştir. Yan taraftaki yaylardan sonra aks dişlileri yerine kullanılan birer frezeli dişli vardır. Bunlar aksların uçlarına frezelenmiştir.

Kavrama YayıKavrama Yayı

Kavrama Çenesi Kavrama Çenesi Birleştirme PimiıBirleştirme Pimiı

Kavrama Kavrama ÇeneleriÇeneleri

Aks Aks DişlisiDişlisi

Ara LevhaAra Levha

İstavroz Merkez Kamı İstavroz Merkez Kamı

Dönüşlerdeki Çalışma:Dönüşlerdeki Çalışma: OrtadaOrtada ıstavroz yerine konulan merkez kamı bir tespit segmanı tarafından yerinde ıstavroz yerine konulan merkez kamı bir tespit segmanı tarafından yerinde

tutulmuştur. Dönmesine müsade edilmiş fakat, sağa sola kayması önlenmiştir.tutulmuştur. Dönmesine müsade edilmiş fakat, sağa sola kayması önlenmiştir. Sağa dönüş sırasında sağ kavrama ıstavroz gövdesi ile kavramış olarak kalır.Böylece Sağa dönüş sırasında sağ kavrama ıstavroz gövdesi ile kavramış olarak kalır.Böylece

ıstavroz gövdesi sağ tekeri ayna dişlisinin hızında döndürür.Sol tekerin daha büyük bir ıstavroz gövdesi sağ tekeri ayna dişlisinin hızında döndürür.Sol tekerin daha büyük bir mesafe alması gerekir. Bu nedenle de daha hızlı dönmesi lazımdır. Bu zorlamanın sonucu mesafe alması gerekir. Bu nedenle de daha hızlı dönmesi lazımdır. Bu zorlamanın sonucu olarak sol kavrama çeneleri ıstavroz gövdesindeki kam çıkıntılarına binmeye, diğer bir olarak sol kavrama çeneleri ıstavroz gövdesindeki kam çıkıntılarına binmeye, diğer bir ifadeyle merkez kamının rampalarına tırmanmaya zorlanırlar. Kavrama çenelerinin ifadeyle merkez kamının rampalarına tırmanmaya zorlanırlar. Kavrama çenelerinin rampalara tırmanması kavramanın çözülmesine sebep olur.rampalara tırmanması kavramanın çözülmesine sebep olur.

Dönüş sona erince yada tekerleklerdeki farklı dirençler ortadan kalkınca kavrama çenesi Dönüş sona erince yada tekerleklerdeki farklı dirençler ortadan kalkınca kavrama çenesi merkez kamındaki rampadan iner ve tekrar kavraşma başlar; yani,araç düz yoldaki gidiş merkez kamındaki rampadan iner ve tekrar kavraşma başlar; yani,araç düz yoldaki gidiş halini alır. Diğer yöne dönüş sırasında da karşı kavrama aynı çalışmayı yapar(Şekil 5).halini alır. Diğer yöne dönüş sırasında da karşı kavrama aynı çalışmayı yapar(Şekil 5).

Şekil 5.Şekil 5. No – Spin diferansiyelin No – Spin diferansiyelin dönüş anıındaki çalışmasıdönüş anıındaki çalışması

OTOMATİK KİLİTLİ DİFERANSİYEL ÇEŞİTLERİ OTOMATİK KİLİTLİ DİFERANSİYEL ÇEŞİTLERİ

Bu Bu diferansiyellerin diferansiyellerin

çalışma çalışma prensiplerini prensiplerini belirleyinizbelirleyiniz

BENİ DİNLEDİĞİNİZ BENİ DİNLEDİĞİNİZ

İÇİN İÇİN

TEŞEKKÜRLER TEŞEKKÜRLER

SINAVLARINIZDA BAŞARILAR DİLERİZSINAVLARINIZDA BAŞARILAR DİLERİZ

YARD.DOÇ.DR HAKAN KÖYLÜYARD.DOÇ.DR HAKAN KÖYLÜ