plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy miejsko … - piwniczna zdrój.pdf · megagram- pochodna...

PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA

GMINY MIEJSKO WIEJSKIEJ PIWNICZNA - ZDRÓJ

WRAZ Z ELEMENTAMI PROGRAMU OGRANICZENIA

NISKIEJ EMISJI

GMINA PIWNICZNA - ZDRÓJ

POWIAT NOWOSĄDECKI

WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE

Opracowanie:

2

Instytut Doradztwa Europejskiego- Innowacja s.c.

ul. Olszańska 18/1

31-517 Kraków

www.ide.krakow.pl

tel.: 12 421 06 33, fax. tel.: 12 421 06 33

Koordynacja merytoryczna:

Dyrektor IDE - Innowacja s.c. dr Edyta Bieniek- Białas

Prowadzenie spotkań z mieszkańcami


Zastępca dyrektora IDE - Innowacja s.c. mgr Wacław Klepacki

Opracowanie dokumentu:


Zastępca dyrektora IDE - Innowacja s.c. mgr Wacław Klepacki

Specjalista w dziale projektów IDE - Innowacja s.c. mgr Joanna Pietrzyk

Urząd Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój sekretariat: +48 18 44 64 043

ul. Rynek 20 skr. 31 fax.+48 18 44 64 186

33-350 Piwniczna-Zdrój e-mail: [email protected]

Grudzień, 2015

http://www.ide.krakow.pl/

mailto:[email protected]

3

Dyrekcja oraz pracownicy

Instytutu Doradztwa Europejskiego- Innowacja s.c.

składają na ręce Burmistrza Piwnicznej - Zdroju

Pana Zbigniewa Janeczka

serdeczne podziękowania dla Sołtysów,

pracowników Urzędu Miejskiego w Piwnicznej - Zdroju

oraz wszystkich mieszkańców gminy za pomoc w przygotowaniu

niniejszego dokumentu.

4

Spis treści Wykaz pojęć i skrótów użytych w opracowaniu: ......................................................................................... 7

I. Wprowadzenie ......................................................................................................................................... 8

1.1 Czym jest niska emisja i dlaczego Gmina Piwniczna - Zdrój przystąpiła do opracowania dokumentu

.................................................................................................................................................................. 8

1.2. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej ....................................................................................................... 9

1.2.1 Struktura dokumentu i metodyka jego opracowania ................................................................... 10

1.2.2 Główne cele PGN ....................................................................................................................... 11

1.3 Podstawa prawna opracowania ....................................................................................................... 11

1.3.1 Prawo międzynarodowe ............................................................................................................ 12

1.3.2 Prawo krajowe ........................................................................................................................... 12

1.4 Zagadnienie ochrony atmosfery w istniejących dokumentach, planach, programach .................... 13

Spójność z programami i planami w Gminie Piwniczna - Zdrój .......................................................... 13

Zagadnienia ochrony powietrza w Planach Krajowych ...................................................................... 13

Zagadnienie ochrony powietrza w Planach Zagospodarowania Przestrzennego Województwa

Małopolskiego .................................................................................................................................... 16

Zagadnienia Ochrony Powietrza w Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego ....................... 17

Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. Małopolska 2023 – w zdrowej

atmosferze .......................................................................................................................................... 17

1.5 Przynależność Piwnicznej - Zdrój do Małopolskiej Strefy Czystości ................................................. 18

II Ogólna strategia ograniczenia niskiej emisji w gminie ............................................................................ 29

2.1 Cele strategiczne i szczegółowe ....................................................................................................... 29

2.1.1. Cele strategiczne ...................................................................................................................... 29

2.1.2. Cele szczegółowe ...................................................................................................................... 29

2.2 Stan obecny ...................................................................................................................................... 31

2.2.1 Położenie geograficzne i podział administracyjny ..................................................................... 31

2.2.2 Demografia ................................................................................................................................ 32

2.2.3 Zasoby mieszkaniowe ................................................................................................................ 35

2.2.4 Układ terenu .............................................................................................................................. 35

2.2.5 Środowisko przyrodnicze, uwarunkowania krajobrazowe i ochrona przyrody........................ 36

2.2.6 Gospodarka odpadami .............................................................................................................. 38

2.2.7 Transport i komunikacja ............................................................................................................ 39

2.2.8 Analiza budżetu gminy .............................................................................................................. 41

2.2.9 Gazyfikacja i zaopatrzenie gminy w ciepło ................................................................................ 43

2.2.10 Budynki użyteczności publicznej ............................................................................................. 44

III Systemy obniżające zanieczyszczenie powietrza ................................................................................... 46

3.1 Kotły na drewno kawałkowe ............................................................................................................ 46

5

3.2 Kotły biomasowe .............................................................................................................................. 46

3.3 Kolektory słoneczne ......................................................................................................................... 47

3.4 Fotoogniwa ....................................................................................................................................... 50

3.5 Pompy ciepła .................................................................................................................................... 52

3.6 Kocioł węglowy na ekogroszek ......................................................................................................... 53

IV Identyfikacja obszarów problemowych ................................................................................................. 54

4.1 Przyczyny występowania przekroczeń zanieczyszczeń w powietrzu ............................................... 54

4.1.1 Przyczyny naturalne .................................................................................................................. 54

4.1.2 Oddziaływanie spoza województwa ......................................................................................... 55

4.1.3 Źródła emisji z obszaru Małopolski ........................................................................................... 55

4.2 Zanieczyszczenia powietrza w województwie małopolskim ............................................................ 55

4.3 Obszary problemowe w Gminie Piwniczna - Zdrój ........................................................................... 56

4.4 Skutki narażenia na zanieczyszczenia .............................................................................................. 58

4.4.1. Skutki zdrowotne ..................................................................................................................... 58

4.4.2. Skutki finansowe zanieczyszczenia powietrza ......................................................................... 59

V Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla ........................................................................ 60

5.1 Metodologia oraz wskaźniki ............................................................................................................. 60

5.2 Wyniki analizy gospodarstw indywidualnych w postaci mapy quantum gis .................................... 63

5.3 Obliczenia bazowej inwentaryzacji emisji ........................................................................................ 66

5.3.1 WARIANT A: ............................................................................................................................... 66

5.3.2 WARIANT B: ............................................................................................................................... 70

VI Działania, zadania i środki zaradcze zaplanowane na cały okres objęty planem................................... 74

6.1. Działania długoterminowe .............................................................................................................. 74

6.2. Działania średnioterminowe ........................................................................................................... 77

6.3. Działania krótkoterminowe do podjęcia ......................................................................................... 78

6.4. Edukacja ekologiczna ....................................................................................................................... 79

6.4.1. Cele edukacji ............................................................................................................................ 79

6.4.2. Działania i narzędzia Gminy na rzecz podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców 80

6.5. Promocja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej w Gminie Piwniczna - Zdrój ...................................... 80

VII Aspekty organizacyjne i finansowe ....................................................................................................... 81

7. 1 Struktura organizacyjna Urzędu Miasta i Gminy Piwniczna - Zdrój ................................................ 81

7. 2 Obowiązki Burmistrza Miasta i Gminy Piwniczna – Zdrój wynikające z Programu Ochrony

Powietrza dla Województwa Małopolskiego ......................................................................................... 82

7.3 Korzyści z uchwalenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej ................................................................ 83

7.4 Budżet i przewidziane finansowanie działań .................................................................................... 83

7.4.1 Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 ................ 83

6

7.4.3 Środki Unijne ............................................................................................................................. 87

7.5 Monitoring i aktualizacja Planu ........................................................................................................ 88

7.6 Analiza uwarunkowań realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej ................................................ 89

Podsumowanie ........................................................................................................................................... 91

Załączniki: ................................................................................................................................................... 91

1.Lista obecności uczestników podczas spotkań z mieszkańcami ...................................................... 91

2. Ankieta dla mieszkańca – Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy wiejsko-miejskiej Piwniczna

– Zdrój ................................................................................................................................................. 91

3. Analiza statystyczna ankiet na terenie Gminy wiejsko-miejskiej Piwniczna – Zdrój ...................... 91

4. Projekt ulotki i plakatu ................................................................................................................... 91

7

Wykaz pojęć i skrótów użytych w opracowaniu:

PGN- Plan Gospodarki Niskoemisyjnej

NFOŚiGW- Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (siedziba w Warszawie)

WFOŚiGW- Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

RPO WM- Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 (siedziba w Krakowie)

POIiŚ- Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

emitor- miejsce wprowadzenia zanieczyszczeń do powietrza

megagram- pochodna jednostka masy w układzie SI równa 1.000.000g (symbol Mg), popularna nazwa – tona

Poś- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm.)

poziom dopuszczalny- Zgodnie z postanowieniami art. 3 pkt 28 lit a) Poś poziom dopuszczalny jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym terminie i który po tym terminie nie powinien być przekraczany; poziom dopuszczalny jest standardem jakości powietrza

8

I. Wprowadzenie

1.1 Czym jest niska emisja i dlaczego Gmina Piwniczna - Zdrój przystąpiła do opracowania dokumentu

Niska emisja jest to emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z domowych pieców grzewczych i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób. Cechą charakterystyczną niskiej emisji jest to, że powodowana jest przez liczne źródła wprowadzające do powietrza niewielkie ilości zanieczyszczeń. Duża ilość kominów o niewielkiej wysokości powoduje, że wprowadzanie zanieczyszczenia do środowiska jest bardzo uciążliwe, gdyż zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstawania, a są to najczęściej obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej.

Źródłem emisji są także środki komunikacji, emisja wtórna zanieczyszczeń pyłowych z powierzchni odkrytych np. dróg, chodników, boisk oraz emisja napływowa z innych stref. Na stan sanitarny powietrza atmosferycznego mają wpływ również emisje z kotłowni przemysłowych oraz z dużych źródeł energetycznych.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Piwniczna - Zdrój jest opracowywany w celu określenia celów zmierzających do zmniejszenia emisji pyłowo – gazowych wprowadzonych do powietrza atmosferycznego z indywidualnych źródeł ciepła. Głównym celem realizacji założeń Planu jest poprawa ochrony powietrza na obszarze całej gminy. Działania wymienione w dokumencie wraz z zarysem czasowym powinny przyczynić się do obniżenia wartości zanieczyszczeń w Gminie Piwniczna– Zdrój oraz zwiększą świadomość lokalnej społeczności.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest skierowany do odbiorców gospodarstw prywatnych jak i do odbiorców budynków użyteczności publicznej (szkół, przedszkoli itp.). Po opracowaniu dokumentu Gmina Piwniczna - Zdrój będzie mogła przystąpić do realizacji projektów dofinansowywanych ze środków zewnętrznych.

Dotychczas Gmina Piwniczna - Zdrój w perspektywie finansowej na lata 2007-2013 zrealizowała projekty z Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego, które dotyczyły: rewaloryzacji obszaru zdrojowo – uzdrowiskowego, budowy kąpieliska otwartego na Radwanowie w Piwnicznej Zdroju, uatrakcyjnieniu szlaku Eliaszówka z budową wierzy widok oraz renowacji i zagospodarowania parku

Węgielnik – Skałki, budowy centrów aktywnego wypoczynku w tym tras biegowo – rowerowych.

Ponadto, zrealizowano projekty ze środków pochodzących z Programu Współpracy

Transgranicznej Rzeczpospolita Polska - Republika Słowacka przeznaczonych na lata 2007-2013. Były to: budowa systemów kanalizacyjnych w miejscowościach leżących w dorzeczu rzeki Poprad

Wierchomla - Forb, budowa sieci kanalizacji w miejscowościach przygranicznych Lučka i Głębokie, zachowanie kulturowego i duchowego dziedzictwa „Kultura - zwierciadło duszy”, mikroprojekt pt. „ 112 Łączy nas”, sąsiedzka współpraca w promowaniu oraz odkrywaniu walorów i potencjału turystycznego

pogranicza Piwniczna, budowa produktu markowego - trasy biegowe na obszarze Czerwonej Młaki i Niedzwiedzego, projekt pt. „szlakami kurierów przez zielone granice”, poprawa rozwoju turystyki sportowej w przygranicznych miejscowościach Piwniczna-Zdrój i Sabinov.

Z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki zrealizowano projekty pod tytułem m.in.

„Kreatywna i atrakcyjna edukacja muzyczna” „Dziś edukacja-jutro praca w gminie uzdrowiskowej Piwniczna-Zdrój" „Twoją szansą – nowe kwalifikacje zawodowe" „Gwiazdy, gwiazdeczki z Piwnicznej- Zdroju” „Zdobądź wiedzę-wyrównaj szansę” Edukacja i integracja kulturalno społeczna drogą do sukcesu i marzeń”

http://www.piwniczna.pl/pl/29680/0/Budowa_systemow_kanalizacyjnych_w_miejscowosciach_lezacych_w_dorzeczu_rzeki_Poprad_Wierchomla-Forb.html

http://www.piwniczna.pl/pl/29680/0/Budowa_systemow_kanalizacyjnych_w_miejscowosciach_lezacych_w_dorzeczu_rzeki_Poprad_Wierchomla-Forb.html

http://www.piwniczna.pl/pl/29682/0/Budowa_sieci_kanalizacji_w_miejscowosciach_przygranicznych_Lu%C4%8Dka_i_Glebokie.html

http://www.piwniczna.pl/pl/31147/0/Zachowanie_kulturowego_i_duchowego_dziedzictwa_%E2%80%9EKultura-zwierciadlo_duszy%E2%80%9D.html

http://www.piwniczna.pl/pl/35675/0/Mikroprojekt_pt._%E2%80%9E_112_Laczy_nas%E2%80%9D.html

http://www.piwniczna.pl/pl/51438/0/Sasiedzka_wspolpraca_w_promowaniu_oraz_odkrywaniu_walorow_pogranicza_Piwnicznej-Zdroj.html

http://www.piwniczna.pl/pl/51438/0/Sasiedzka_wspolpraca_w_promowaniu_oraz_odkrywaniu_walorow_pogranicza_Piwnicznej-Zdroj.html

http://www.piwniczna.pl/pl/73197/0/Budowa_produktu_markowego-trasy_biegowe_na_obszarze_Czerwonej_Mlaki_i_Niedzwiedzego.html

http://www.piwniczna.pl/pl/73874/0/Szlakami_kurierow_przez_zielone_granice.html

http://www.piwniczna.pl/pl/83910/0/Poprawa_rozwoju_turystyki_sportowej_w_przygranicznych_miejscowosciach_Piwniczna-Zdroj_i_Sabinov.html

http://www.piwniczna.pl/pl/38249/0/Projekt_pn._%E2%80%9EKreatywna_i_atrakcyjna_edukacja_muzyczna%E2%80%9D.html

http://www.piwniczna.pl/pl/40636/0/Projekt_Dzis_edukacja-jutro_praca_w_gminie_uzdrowiskowej_Piwniczna-Zdroj.html

http://www.piwniczna.pl/pl/46081/0/Projekt_pn_%E2%80%9ETwoja_szansa_%E2%80%93_nowe_kwalifikacje_zawodowe.html

9

„Akademia Folkloru-Czarni Górale” „Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I-III szkół podstawowych” „Szkoła daje szanse”.

Natomiast z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 zrealizowano projekty

inwestycyjne z zakresu: „Budowa obiektu sportowego pełniącego funkcje rekreacyjną, dydaktyczną i świetlicy

środowiskowej", „Rozbudowa i przebudowa budynku gminnego w Łomnicy Zdroju z przeznaczeniem na działalność

kulturalno-turystyczną”, „Zagospodarowanie istniejących terenów urządzeń sportowych i zieleni w Wierchomli Wielkiej”, „Budowa świetlicy środowiskowej w Zubrzyku”, „Zagospodarowanie terenu poprzez utworzenie parkingu i miejsc rekreacyjnych wokół budynku

gminnego pełniącego funkcję kulturalno-turystyczną oraz doposażenie budynku do działalności społeczno-kulturalnej” – jest to II etap rozbudowy budynku gminnego w Łomnicy Zdroju,

„Piwniczna - Zdrój i okolice - album fotograficzny promujący Gminę i okolice”, „Zagospodarowanie istniejącego placu targowego w Piwnicznej - Zdroju wraz z budową stałych

miejsc sprzedaży w postaci stoisk handlowych wraz z przyłączami kanalizacji deszczowej, „Remont infrastruktury turystycznej i zagospodarowanie terenu nad zaporą Czercz w Piwnicznej –

Zdroju, „Jarmark Piwniczański - sposób na promocję produktów lokalnych", „Remont infrastruktury turystycznej i zagospodarowanie terenu nad zaporą Czercz w Piwnicznej -

Zdroju”, „Remont alejki spacerowej i miejsc wypoczynkowych na Śmigowskim w uzdrowisku Piwniczna –

Zdrój”, Budowa placu zabaw we wsi Kokuszka, Remont zabytkowej studni w Piwnicznej –Zdroju, Przygotowanie i wydanie albumu fotograficznego promującego Gminę Piwniczna-Zdrój.

1.2. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej

Opracowany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Piwniczna - Zdrój jest konsekwencją prowadzonej przez władze Gminy polityki ograniczenia gazów cieplarnianych na całym jej obszarze oraz przejścia na gospodarkę proekologiczną. Gmina Piwniczna – Zdrój przystąpiła do opracowania dokumentu w celu rozpowszechnienia wiedzy dotyczącej poprawy powietrza na terenie gminy poprzez redukcję gazów cieplarnianych, zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych oraz podniesienie efektywności energetycznej w prywatnych domach oraz w budynkach użyteczności publicznej.

Instytut Doradztwa Europejskiego- Innowacja s.c. w Krakowie jako wykonawca Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Piwniczna – Zdrój w porozumieniu z Burmistrzem Gminy, zorganizował 4 spotkania informacyjne dla mieszkańców Gminy Piwniczna - Zdrój:

Dla Miasta Piwniczna Zdrój i Kokuszki dnia 25 sierpnia 2015 roku o godz. 16.30 w Budynku MGOK, Rynek 11

Dla sołectw Młodów, Głębokie dnia 25 sierpnia 2015 roku o godz. 18.30 w budynku Remizy OSP Głębokie

Dla sołectwa Łomnica-Zdrój dnia 24 sierpnia 2015 roku o godz. 18.30 w budynku Szkoły w Łomnicy-Zdroju

Dla sołectw Zubrzyk, Wierchomla dnia 24 sierpnia 2015 roku o godz. 16.30 w budynku Remizy OSP Wierchomla. Ankiety do opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej rozdawane były podczas wyżej

wymienionych spotkań informacyjnych, w kontakcie bezpośrednim przez Sołtysów w Gminie Piwniczna – Zdrój, wysyłką bezadresową (w liczbie tysiąca sztuk), a także dostępne na stronie internetowej https:/www.piwniczna.pl/.

10

W dniach 26.08.2015 – 6.11.2015 r. Urząd Miasta i Gminy Piwniczna - Zdrój przyjmował ankiety od mieszkańców gospodarstw indywidualnych dotyczących opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta i Gminy Piwniczna Zdrój. Ankieta została podzielona na 2 grupy pytań: - pytania ogólne dotyczące rodzaju budynku, ocieplonych ścian, okien, rodzaju paliwa służącego do ogrzewania c.o. i c.w.u. itp. - pytania dot. możliwości wymiany źródła ciepła oraz instalacji technologii odnawialnych źródeł energii.

Ankietyzacja mieszkańców została poprzedzona spotkaniami z mieszkańcami, na których omówiono zakres, działanie a także dofinansowanie ww. technologii. Całościowa ilość gospodarstw domowych w gminie wynosi 2125. Tabela 1. Całościowa ilość gospodarstw indywidualnych w Gminie Piwniczna - Zdrój

Lp. Nazwa miejscowości Całościowo liczba gospodarstw

prywatnych

1. Głębokie 87

2. Kokuszka 119

3. Łomnica- Zdrój 389

4. Młodów 122

5. Wierchomla Mała 19

6. Wierchomla Wielka 130

7. Zubrzyk 66

8. m. Piwniczna - Zdrój 1193

OGÓŁEM 2 125

Źródło: Dane udostępnione z Urzędu Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój

1.2.1 Struktura dokumentu i metodyka jego opracowania

Struktura i metodologia opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej została określona w dokumencie: Szczegółowe zalecenia dotyczące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej, Priorytet IX- Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna, Działanie 9.3 Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej - plany gospodarki niskoemisyjnej.

Etapy opracowania PGN:

1. Organizacja 4 spotkań informacyjnych dla mieszkańców Piwnicznej - Zdroju. 2. Ankietyzacja odbiorców PGN - gospodarstwa indywidualne 3. Opracowanie bazy danych na podstawie otrzymanych danych 4. Opracowanie dokumentu PGN 5. Organizacja szkolenia dla pracowników Urzędu Miejskiego w Piwnicznej – Zdroju 6. Opracowanie projektu ulotki i plakatu oraz wydruk 7. Przyjęcie PGN przez sesję Rady Miejskiej w Piwnicznej – Zdroju.

Struktura PGN:

1. Streszczenie 2. Ogólna strategia

• Cele strategiczne i szczegółowe • Stan obecny • Identyfikacja obszarów problemowych • Aspekty organizacyjne i finansowe (struktury organizacyjne, zasoby ludzkie, zaangażowane

strony, budżet, źródła finansowania inwestycji, środki finansowe na monitoring i ocenę) 3. Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla 4. Działania/zadania i środki zaplanowane na cały okres objęty planem

• Długoterminowa strategia, cele i zobowiązania

11

• Krótko/średnioterminowe działania/zadania (opis, podmioty odpowiedzialne za realizację, harmonogram, koszty, wskaźniki).

1.2.2 Główne cele PGN

PGN to dokument strategiczny, którego celem jest określenie wizji rozwoju gminy w kierunku

gospodarki niskoemisyjnej. Jego kluczowym elementem jest wyznaczenie celów strategicznych

i szczegółowych, realizujących określoną wizję gminy. Powinny one być: konkretnie określone,

mierzalne, ambitne, realne i określone w czasie.

Plan ma również za zadanie określić, jak gmina zrealizuje wyznaczone cele. Określa się w nim

planowane działania (inwestycyjne i nieinwestycyjnie), sposób ich finansowania oraz metodę

monitoringu realizacji planu w kolejnych latach . Zgodnie z wymogami Ministerstwa Gospodarki,

określonymi w ramach ogłoszonego przez NFOŚiGW konkursu na dofinansowanie planów, PGN ma także

realizować cele planów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych oraz doprowadzić

do redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza.

Podstawą opracowania planu jest wykonanie inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych

z obszaru gminy, opartej na jej bilansie energetycznym. Należy w niej ująć m.in. budynki publiczne

i mieszkalne oraz transport.

PGN jest konieczny, by pozyskać fundusze unijne w latach 2014-2020. Stąd też zbieżność

perspektywy czasowej PGN z nową perspektywą finansową UE, która służy realizacji „Strategii Europa

2020”. Jednym z celów tematycznych polityki spójności w latach 2014-2020 jest właśnie wspieranie

przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach.

Interpretując zapisy projektu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata

2014 2020, należy stwierdzić, że dla działań realizowanych w ramach priorytetów inwestycyjnych

realizujących cele tematyczne ochrony klimatu podstawą wsparcia będą dokumenty strategiczne miast,

spełniające wymogi strategii niskoemisyjnych. Aby gmina mogła pozyskać dofinansowanie na działania

m.in. w zakresie termomodernizacji budynków, transportu publicznego czy wdrażania OZE, musi

posiadać plan gospodarki niskoemisyjnej. Istotne jest, że projekty mają być wybierane na podstawie

kryteriów efektywności kosztowej w powiązaniu z efektem ekologicznym. Zatem odpowiednie

zaplanowanie działań i przeanalizowanie ich efektów pod względem środowiskowym ma bardzo duże

znaczenie w kontekście ubiegania się o dofinansowanie. PGN może również pomóc w ubieganiu się

o finansowanie działań z innych komplementarnych źródeł: Programu działań na rzecz środowiska

i klimatu (LIFE) w latach 2014-2020, funduszy EOG oraz środków krajowych (dysponowanych przez

NFOŚiGW).

1.3 Podstawa prawna opracowania

W celu przeprowadzenia transformacji gospodarki wysokoemisyjnej silnie zakorzenionej

w Polsce na gospodarkę niskoemisyjną, polski rząd podjął decyzję o opracowaniu Narodowy Program

Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (NPRGN), który przekształca dotychczasową gospodarkę

wysokoemisyjną w gospodarkę niskoemisyjną. Zgodnie z zapewnieniami Ministerstwa Gospodarki (MG),

„dobrze przygotowana strategia transformacji w kierunku niskoemisyjnym może stanowić bardzo silny

impuls rozwojowy zarówno dla Polski, jak i dla całej Unii Europejskiej. Aby jednak tak się stało, strategia

powinna być dopasowana do realiów społeczno-gospodarczych danego państwa oraz uwzględniać

zmieniający się kontekst globalny”.

W 2013 r. w Ministerstwie Gospodarki powstała koncepcja opracowywania lokalnych planów

gospodarki niskoemisyjnej (PGN), nawiązujących do Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki

Niskoemisyjnej (NPRGN). Idea PGN powstała w oparciu o funkcjonujące od 2008 r. europejskie

12

,,Porozumienie burmistrzów” promowane przez Komisję Europejską jako dobrowolne porozumienie

gmin chcących zrealizować wspólnotowe cele w zakresie europejskiej polityki energetyczno-

klimatycznej na poziomie lokalnym.

Zgodnie z wymogami Ministerstwa Gospodarki, określonymi w ramach ogłoszonego przez

NFOŚiGW konkursu na dofinansowanie planów, PGN ma także realizować cele planów ochrony

powietrza i planów działań krótkoterminowych oraz doprowadzić do redukcji emisji zanieczyszczeń

powietrza. Innym istotnym wymogiem dla planów jest konieczność zapewnienia spójności działań

z wieloletnimi planami finansowymi w gminach.

1.3.1 Prawo międzynarodowe

Przekształcanie w kierunku gospodarki niskoemisyjnej stanowi jedno z najważniejszych wyzwań

gospodarczych i środowiskowych stojących przed Unią Europejską i państwami członkowskimi.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Piwniczna - Zdrój będzie spójny z celami pakietu

klimatyczno-energetycznego, realizując ponadto wytyczne nowej strategii zrównoważonego rozwoju

gospodarczego i społecznego Unii „Europa 2020”. Dokument ten jest ważnym krokiem w kierunku

wypełnienia zobowiązania Polski w zakresie udziału energii odnawialnej w końcowym zużyciu

energii do 2020 roku, w podziale na: elektroenergetykę, ciepło i chłód oraz transport. Wymagania

te wynikają z dyrektywy 2009/28/WE z 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania

energii ze źródeł odnawialnych. Celem dla Polski, wynikającym z powyższej dyrektywy jest osiągnięcie

w 2020 r. co najmniej 15% udziału energii z odnawialnych źródeł w zużyciu energii finalnej brutto, w tym

co najmniej 10 % udziału energii odnawialnej zużywanej w transporcie.

PGN jest również zgodny z Dyrektywą 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej,

w której Komisja Europejska nakłada obowiązek dotyczący oszczędnego gospodarowania energią

wobec jednostek sektora publicznego oraz z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady

2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, która zobowiązuje państwa

członkowskie UE, aby od końca 2018 roku wszystkie nowo powstające budynki użyteczności publicznej

były budynkami „o niemal zerowym zużyciu energii”.

Źródła prawa europejskiego:

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012r.

w sprawie efektywności energetycznej (Dziennik Urzędowy UE L315/1 14 listopada 2012 r.),

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009r. w sprawie

promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz. U. UE L 09.140.16),

Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009r. w sprawie

wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia emisji gazów

cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji

gazów cieplarnianych.

1.3.2 Prawo krajowe

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej tematycznie zbliżony jest do Projektu założeń do Planu

zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, określonym w ustawie z dnia 10 kwietnia

1997 r. Prawo energetyczne (tekst jednolity: Dz. U. z 2014, poz. 942 z póź. zm.) Jednak jako dokument

strategiczny - ma bowiem charakter całościowy (dotyczy całej gminy) i długoterminowy, koncentrujący

się na podniesieniu efektywności energetycznej, zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii

oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych, nie podlega regulacjom związanym z przyjęciem projektu

założeń do planu.

13

Rozwój gospodarki niskoemisyjnej jest realizacją zasady zrównoważonego rozwoju, zapisanej

w Konstytucji RP w art.5 (Dz. U. 1997 nr 78, poz. 483), stanowiącym, iż RP zapewnia ochronę środowiska,

kierując się właśnie tą zasadą. Potrzeba opracowania Planu jest zgodna z polityką Polski i wynika

z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyjętych przez Radę Ministrów

16 sierpnia 2011 roku. Program ma umożliwić Polsce odegranie czynnej roli w wyznaczaniu europejskich

i światowych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych, ma też uzasadnienie w realizacji

międzynarodowych zobowiązań Polski i realizacji pakietu klimatyczno-energetycznego UE. Dlatego też

bardzo ważne jest ukształtowanie postaw ukierunkowanych na rzecz budowania gospodarki

niskoemisyjnej oraz patrzenia „niskoemisyjnego” na zasoby i walory gminy wśród władz gmin, radnych,

grup eksperckich.

Wymogi w zakresie ostatecznego kształtu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej zawiera również

Załącznik nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/PO IiŚ/ 9.3/2013, prowadzonego przez Narodowy Fundusz

Ochrony Środowiska. Dokument ten, zatytułowany „Szczegółowe zalecenia dotyczące struktury planu

gospodarki niskoemisyjnej”, zawiera założenia i wymagani dotyczące treści PGN.

Źródła prawa:

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2013,

poz.1232 z późn. zm.),

Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jednolity: Dz. U. z 2014,

poz. 942 z późn. zm.),

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013, poz. 594 z późn. zm.),

Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów

(tekst jednolity: Dz. U. z 2014, poz. 712),

Konstytucja RP (Dz. U. z 1997 Nr 78, poz. 483).

1.4 Zagadnienie ochrony atmosfery w istniejących dokumentach, planach, programach

Spójność z programami i planami w Gminie Piwniczna - Zdrój

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej powinien być zintegrowany z innymi programami i planami

zatwierdzonymi dla terenu gminy Piwniczna - Zdrój. Wielkość i rodzaj emisji jest nierozerwalnie

powiązany ze stopniem rozwoju danej gminy- ogrzewanie gospodarstw prywatnych i budynków

użyteczności publicznej, natężenie ruchu samochodowego, segregacja odpadów, lokalizacja zakładów

przemysłowych mających wpływ na jakość powietrza na obszarze gminy. Dodatkowo należy wziąć pod

uwagę związek między rozprzestrzenianiem się zanieczyszczeń, a kształtem terenu gminy, gęstością

i rodzajem zabudowy, wielkością i ilością terenów zielonych (obszar parków krajoznawczych,

narodowych), warunkami atmosferycznymi itd.

W ramach tworzenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Piwniczna - Zdrój przeanalizowano

następujące dokumenty:

a) Krajowy Program Ochrony Powietrza (2015),

b) Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego,

c) Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego,

d) Program Ochrony Powietrza dla Województwa Małopolskiego,

e) Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Piwniczna – Zdrój

Zagadnienia ochrony powietrza w Planach Krajowych

Przeprowadzona analiza stanu jakości powietrza w Polsce zawarta w Krajowym Planie Ochrony Powietrza miała na celu osiągnięcie poprawy jakości powietrza na terenie Polski, w szczególności obszarów o najwyższych stężeniach zanieczyszczeń powietrza oraz obszarów, na których występują duże skupiska ludności.

14

Dotychczasowo przeprowadzona analiza jakości powietrza za lata 2003-2013 wskazywała, że stan jakości powietrza w Polsce uległ poprawie. Mimo znacznej redukcji emisji w obszarze sektora przemysłu, standardy jakości powietrza nadal nie są dotrzymywane. Analizy przeprowadzone przez Inspekcję Ochrony Środowiska wskazują, że za nieodpowiedni stan jakości powietrza w Polsce odpowiada w pierwszej kolejności zjawisko tzw. niskiej emisji, pochodzącej z sektora bytowo – komunalnego oraz transportu1.

Dokument ten zawiera analizę przyczyn powstawania przekroczeń poziomów dopuszczalnych i docelowych niektórych substancji w powietrzu i środków dotychczas podejmowanych w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń oraz barier we wdrażaniu programów ochrony powietrza. Corocznie w Polsce dokonywana jest ocena jakości powietrza pod kątem jego zanieczyszczenia 12 substancjami. Są nimi: - dwutlenek węgla - dwutlenek azotu - tlenek węgla - benzen - ozon - pył zawieszony PM10 - pył zawieszony PM2,5 - ołów - arsen - kadm - nikl - benzo(a)piren.

Największym celem stawianym w zakresie ochrony powietrza jest ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza pozwalający osiągnąć poprawę jakości oraz dotrzymanie standardów określonych prawem. Koniecznym stało się utrzymanie korzystnej tendencji w zakresie poprawy jakości powietrza i spadku ryzyka zdrowotnego, wynikającego z narażenia na występujące w powietrzu substancje szkodliwe dla zdrowia. Osiągnięcie tego celu wymaga przede wszystkim efektywnej realizacji programów redukcji zanieczyszczeń oraz poprawy systemu zarządzania jakością powietrza na każdym szczeblu.

Udział źródeł odpowiedzialnych za przekroczenie poziomu pyłu PM10 w skali kraju ilustruje przedstawiony poniżej wykres.

1 Krajowy Plan Ochrony Powietrza w Polsce, z dn. 9.03.2015r, str. 4.

15

Ryc. 1. Udział poszczególnych źródeł odpowiedzialnych za przekroczenie poziomu pyłu PM10 w skali kraju

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Krajowego Programu Ochrony Powietrza w Polsce, z dn. 9.03.2015r.

Odnawialne źródła energii mogą stanowić istotny udział w bilansie energetycznym

poszczególnych gmin, i mogą przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego regionu, a zwłaszcza do poprawy zaopatrzenia w energie na terenach o słabo rozwiniętej infrastrukturze energetycznej. Największym odbiorcą energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych może być rolnictwo oraz mieszkalnictwo i komunikacja. Dla regionów dotkniętych wysokim bezrobociem, rozwój odnawialnych źródeł energii może przyczynić się do jego obniżenia poprzez powstanie nowych miejsc pracy.

Ważne znaczenie dla działań na rzecz ochrony powietrza mają również poniższe dokumenty strategiczne:

Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Podstawowym kierunkiem działań planistycznych będzie kształtowanie struktur przestrzennych minimalizujących zapotrzebowanie na energię i zmniejszających emisję gazów cieplarnianych oraz umożliwiających zwiększenie komplementarnego wykorzystania OZE w celu dywersyfikacji zaopatrzenia w energię gmin i zmniejszenie uciążliwości niskiej emisji. W lokalizacji inwestycji należy również brać pod uwagę kształtowanie polityki energetycznej gmin wykorzystujących biomasę z odpadów lub stosujących metody termicznego przekształcania odpadów. Rozwiązanie problemów związanych ze zbieraniem odpadów komunalnych, przemysłowych, w tym niebezpiecznych, oraz dalsze nimi gospodarowanie będzie realizowane poprzez usprawnienie systemu gospodarki odpadami, w tym przyjęcie rozwiązań prawnych ułatwiających lokalizację obiektów do zagospodarowania odpadów. Podstawą działań inwestycyjnych w zakresie budowy instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych jest cyklicznie sporządzany Krajowy plan gospodarki odpadami. W zakresie bezpieczeństwa energetycznego kraju szczególnie istotnym problemem jest niski stopień zdywersyfikowania źródeł energii. W polskim bilansie energetycznym największą rolę odgrywają: węgiel (58% w 2010 roku) i ropa naftowa oraz gaz ziemny (łącznie 35%). W Polsce pomimo występowania dużych i zróżnicowanych zasobów odnawialnych źródeł energii – OZE, udział tych źródeł w całości produkcji energii nie przekracza 6%. Wynika to z uwarunkowań o charakterze historycznym i technologicznym, a przede wszystkim z ograniczeń środowiskowych i przestrzennych oraz barier infrastrukturalnych. W produkcji energii elektrycznej podstawowe znaczenie mają paliwa stałe pozyskiwane na terenie kraju (około 90%). Polska energetyka oparta nadal przede wszystkim na węglu (na obecnym poziomie technologicznym) stoi przed ogromnym wyzwaniem

16

wdrożenia polityki Unii Europejskiej, zmniejszenia emisji CO2 i innych gazów cieplarnianych. Przypuszczalnie Polska będzie krajem, który może mieć największe problemy z realizacją celów unijnego Pakietu energetyczno-klimatycznego. Poważnym problemem jest też wyczerpywanie się dotychczas eksploatowanych złóż surowców energetycznych, w tym zwłaszcza węgla brunatnego i kamiennego. Wiąże się z tym konieczność podjęcia inwestycji w zakresie budowy nowych kopalń i rekultywacji terenów (zwłaszcza po kopalniach odkrywkowych węgla brunatnego) oraz poszukiwania innych surowców energetycznych w złożach niekonwencjonalnych, np. gazu w łupkach ilastych. Cele średniookresowe do 2016 r.

Najważniejszym zadaniem będzie dążenie do spełnienia przez RP zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz z dwóch dyrektyw unijnych. Z Dyrektywy LCP wynika, że emisja z dużych źródeł energii, o mocy powyżej 50 MWc, już w 2008 r. nie powinna być wyższa niż 454 tys. ton dla SO2 i 254 tys. ton dla NOx. Limity te dla 2010 r. wynoszą dla SO2 - 426 tys., dla NOx - 251 tys. ton, a dla roku 2012 wynoszą dla SO2 - 358 tys. ton, dla NOx - 239 tys. ton. Trzeba dodać, że są to limity niezwykle trudne do dotrzymania dla kotłów spalających węgiel kamienny lub brunatny nawet przy zastosowaniu instalacji odsiarczających gazy spalinowe. Podobnie trudne do spełnienia są normy narzucone przez Dyrektywę CAFE, dotyczące pyłu drobnego o granulacji 10 mikrometrów (PM10) oraz 2,5 mikrometra (PM 2,5). Polityka energetyczna Polski do 2025 roku

Cel 1: Zwiększenie efektywności energetycznej jest jednym z kluczowych elementów zrównoważonej polityki energetycznej i wymaga działa w następujących kierunkach: wdrożenie do produkcji nowych urządzeń o najwyższych klasach efektywności energetycznej, prowadzenie kampanii informacyjnych na temat celowości i opłacalności stosowanie urządzeń najbardziej efektywnych, zwiększenie sprawności wytwarzania energii, zmniejszenie energochłonności procesów przemysłowych, zmniejszenie strat energii w przesyle i dystrybucji, wdrożenie systemów zarządzania popytem na energię w celu zwiększenia efektywności wykorzystania energii.

Cel 2: Potrzeba sprostania bezpieczeństwu ekologicznemu wymaga uwzględnienia w polityce energetycznej następujących kierunków działań: pełne dostosowanie źródeł energetycznego spalania do wymogów prawa w zakresie ochrony środowiska, zmiana struktury nośników energii, zmiana struktury nośników energii, stosowanie czystych technologii węglowych, zmniejszenie oddziaływania związanego z wydobyciem węgla kamiennego i brunatnego na środowisko, stosowanie w transporcie drogowym oraz do celów opałowych paliw ciekłych o polepszonych właściwościach ekologicznych, wprowadzenie mechanizmów umożliwiających ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza.

Zagadnienie ochrony powietrza w Planach Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego

W 2001 roku obszar województwa małopolskiego objęty był przede wszystkim badaniami podstawowych zanieczyszczeń powietrza (dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego, tlenku węgla) emitowanymi w procesach spalania paliw oraz pochodzącymi ze źródeł mobilnych. Lokalnie mierzono poziom węglowodorów (benzo(a)pirenu) oraz zanieczyszczeń specyficznych, także metali ciężkich i ozonu będącego zanieczyszczeniem wtórnym. Zdecydowanie wyższe stężenia pyłu zawieszonego występowały analogicznie, jak w poprzednich latach w powiatach zachodnich naszego województwa. Przekroczenia wartości dopuszczalnych średniodobowych występowały głównie w dużych miastach i aglomeracji krakowskiej oraz w powiatach: oświęcimskim, wadowickim i chrzanowskim.

Na terenie województwa małopolskiego zanieczyszczenia powietrza koncentrują się głównie w miastach, przy głównych trasach komunikacyjnych oraz w zachodniej, najbardziej uprzemysłowionej jego części. Ograniczenie emisji przemysłowych oraz z sektora energetyki spowodowało w ostatnich latach stabilizację poziomu zanieczyszczeń podstawowych: pyłu zawieszonego, dwutlenku siarki i dwutlenku azotu. Przekroczenia dopuszczalnych stężeń średniorocznych występowały sporadycznie i miały lokalny zasięg. Przekroczenia stężeń średniodobowych pyłu zawieszonego występowały głównie w miastach, natomiast zanieczyszczeń gazowych dotyczyły uzdrowiska Swoszowice, Ojcowskiego Parku Narodowego oraz głównej arterii komunikacyjnej w Krakowie przy Al. Krasińskiego. W 2001 roku

17

odnotowano spadek stężeń tlenku węgla w Krakowie, natomiast w Tarnowie i Zakopanem stężenia pozostały na niezmienionym poziomie. Generalnie obniżył się poziom stężeń średniorocznych dwutlenku siarki w całym województwie. Punktowe pomiary zanieczyszczeń specyficznych w Tarnowie wykazują przekroczenia wartości dopuszczalnych formaldehydu, chlorowodoru i fenolu i świadczą o lokalnie istniejącym problemie. Przestrzenny rozkład stężeń zanieczyszczeń podstawowych nie ulega większym zmianom w ostatnich trzech latach. Największa koncentracja pyłu zawieszonego występuje głównie w miastach oraz w zachodniej części Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego Uwarunkowania rozwoju województwa, najwyższe stężenia dwutlenku siarki występowały w Krakowie oraz powiatach położonych na zachodzie województwa, natomiast dwutlenku azotu na osi zachód – wschód: w Krakowie, Tarnowie, Bochni, Brzesku, Chrzanowie i Oświęcimiu, przy głównych trasach komunikacyjnych. Stan jakości powietrza, sporządzonej na podstawie badań WIOŚ w Krakowie dzieli strefy jakości powietrza na 3 klasy: A - poziom stężeń nie przekraczający wartości dopuszczalnej, B - poziom stężeń powyżej wartości dopuszczalnej lecz nie przekraczający wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji, C - poziom stężeń powyżej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji. Wysoka wartość stężeń w klasie C wynika z przekroczenia poziomu pyłu zawieszonego a dodatkowo w Krakowie z tytułu przekroczenia stężenia dwutlenku siarki i dwutlenku azotu.

Zagadnienia Ochrony Powietrza w Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego Dbałość o stan środowiska naturalnego przy uwzględnieniu potrzeb bieżących i przyszłych

pokoleń stanowić powinno elementarne zobowiązanie każdego mieszkańca Małopolski. Zachowanie równowagi w tym podejściu wymaga spójnego i kompleksowego zarządzania dostępem do zasobów środowiska, jak również działań prowadzących do zapobiegania i likwidacji negatywnych dla środowiska skutków działalności człowieka. W celu ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego, określono zapotrzebowanie na przeprowadzenie działań takich jak: - racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych, gwarantujące ochronę naturalnych i półnaturalnych ekosystemów leśnych, nieleśnych i wodnych, - zachowanie w niezmienionym stanie przyrody ożywionej i nieożywionej, utrzymanie stabilności ekosystemów i procesów ekologicznych oraz zachowanie różnorodności biologicznej - zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń i innych uciążliwości - wprowadzenie zrównoważonej gospodarki odpadami.

W perspektywie do 2020 roku wysiłki skierowane będą m.in. na poprawę bezpieczeństwa energetycznego Małopolski, szczególnie w oparciu o znacznie większy poziom wykorzystania zasobów energii odnawialnej. Wsparciu i promocji mają zostać objęte również inicjatywy mające na celu kształtowanie proekologicznych postaw i świadomości w zakresie zasad zrównoważonego rozwoju.

Zgodnie ze Strategią Ochrony Powietrza w Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego wśród kluczowych działań wymieniono: poprawę jakości powietrza tj.: • sukcesywna redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza, zwłaszcza pochodzących z systemów indywidualnego ogrzewania mieszkań, • wzrost poziomu wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. Małopolska 2023 – w zdrowej atmosferze

W wyniku oceny jakości powietrza w województwie małopolskim w 2011 r. przeprowadzonej z wykorzystaniem modelowania matematycznego rozprzestrzeniania zanieczyszczeń w powietrzu określono obszary na których w 2011 r. wystąpiły przekraczające normy stężenia zanieczyszczeń. Obszary te zostały określone ze względu na stężenia średnioroczne: pyłu zawieszonego PM10, PM2,5, benzo(a)pirenu, NO2 oraz stężenia 24-godzinnego pyłu zawieszonego PM10. Na podstawie oceny jakości powietrza w województwie małopolskim w 2012 r. określono również obszary występowania przekroczeń stężeń 24-godzinnych dla dwutlenku siarki. W skali województwa obszary przekroczeń obejmują różną powierzchnię, w zależności od rodzaju i wartości normy stężenia zanieczyszczenia.

Z analizy udziałów poszczególnych rodzajów źródeł na stężenie w obszarach przekroczeń stężeń

dopuszczalnych pyłu PM2,5 w największym stopniu wpływają powierzchniowe źródła lokalne. Stanowią

one średnio ok. 56% udziału w całości emisji, emisja z przemysłu oraz źródeł liniowych stanowi niewielką

18

część w całości emisji pyłu PM2,5 i ma znaczący wpływ jedynie dla miasta Krakowa oraz powiatu

krakowskiego. Średni udział źródeł spoza województwa na obszary przekroczeń stężeń dopuszczalnych

wynosi 6,1%, przy czym dominujące są źródła powierzchniowe (4,4%). W powiecie nowosądeckim

widoczny jest również wpływ źródeł powierzchniowych spoza powiatu na stężenie. Udział ten wynosi

31,7% dla powiatu nowosądeckiego. Można to zaobserwować w poniższej tabeli, zawierającej dane

dotyczące powiatu nowosądeckiego.

Tabela 2. Udział poszczególnych rodzajów źródeł na stężenie w obszarach przekroczeń stężeń dopuszczanych

Źródło: Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – uzasadnienie.

Województwo małopolskie jest obszarem o niezwykłym bogactwie naturalnym. Występuje

tu duża różnorodność rzeźby terenu, budowy geologicznej, warunków klimatycznych, hydrologicznych

i glebowych. Sama Gmina Piwniczna – Zdrój należy do obszaru ochrony uzdrowiskowej pośród

9 uzdrowisk w województwie małopolskim. Jako obszar ochrony środowiskowej przydzielona jest

do obrębu strefy małopolskiej.

1.5 Przynależność Piwnicznej - Zdrój do Małopolskiej Strefy Czystości

W celu określenia poziomu dopuszczalnych substancji w powietrzu określa się dwa rodzaje stref:

A (nieprzekraczającą poziomu dopuszczalnego)

C (powyżej poziomu dopuszczalnego) dla poszczególnych substancji takich jak np. dwutlenek węgla, ozon, nikiel itp. Gmina Piwniczna - Zdrój znajduje się w Małopolskiej Strefie Czystości (kod PL1203)2, gdzie obowiązują dopuszczalne poziomy poszczególnych substancji. W 2013 roku przekroczony zostal dopuszczalny poziom w przypadku: pyłu zawieszonego PM10, pyłu zawieszonego PM2,5 i B(a)P benzo(a)piranu.

Stężenia pyłu zawieszonego PM10 przekraczały wartość dopuszczalną wynoszącą 50 µg/m3

w czasie ponad 35 dni w roku kalendarzowym oraz roczną wartość dopuszczalną wynoszącą 40 µg/m3.

W powiecie nowosądeckim średnie roczne stężenie wynosiło 45 µg/m3, jednak częstość przekraczania

stężenia 24 godz. wynosiło 105 µg/m3. Poniższe tabele określają przekroczenia na tle pozostałych miast

poddanych obserwacji.

2 Na podstawie Oceny jakości powietrza w województwie małopolskim w 2014 r., Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie

19

Ryc 2. Stężenie pyłu zawieszonego PM10 oraz częstość przekraczania stężenia dobowego.

Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2013 roku.

Ryc 3. Stężenie pyłu zawieszonego PM2,5.


Stężenie pyłu zawieszonego PM2,5 w powiecie nowosądeckim wyniosła 36 µg/m3, przy

dopuszczalnym poziomie 25 µg/m3.

20

Ryc. 4. Średnie roczne stężenie benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10


Średnie roczne stężenie benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 w powiecie nowosądeckim

wynosiło 12 ng/m3 przy dopuszczalnym poziomie 1ng/m3. Wysoki poziom tego zanieczyszczenia

zadecydował o zakwalifikowaniu obszaru całego województwa małopolskiego do klasy C. Zdecydowanie

największe stężenie benzo(a)pirenu zarejestrowano w Suchej Beskidzkiej, Nowym Sączu oraz

Proszowicach.

Poniżej zamieszczone zostają mapy ukazujące przekroczenia tych oraz pozostałych substancji kierując się przydzielaniem do klasy A oraz C.

21

Symbol klasy wynikowej dla SO2 (dwutlenek siaki): Strefa A: brak przekroczeń

Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2014 r., Małopolski Wojewódzki

Inspektor Ochrony Środowiska

Symbol klasy wynikowej dla NO2 (dwutlenek azotu): Strefa A: brak przekroczeń

Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2014 r., Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska

22

Symbol klasy wynikowej dla CO (tlenek węgla): Strefa A: brak przekroczeń



Symbol klasy wynikowej dla C6H6 (benzenu): Strefa A: brak przekroczeń



23

Symbol klasy wynikowej dla O3 (ozonu): Strefa A: brak przekroczeń



Symbol klasy wynikowej dla pyłu zawieszonego PM10: Strefa C: przekroczono poziom dopuszczalny



24

Symbol klasy wynikowej dla ołowiu Pb: Strefa A: brak przekroczeń



Symbol klasy wynikowej dla pyłu zawieszonego PM2,5: Strefa C: przekroczono poziom dopuszczalny



25

Symbol klasy wynikowej dla As (arsenu): Strefa A: brak przekroczeń



Symbol klasy wynikowej dla Cd (kadmu): klasa A: brak przekroczeń



26

Symbol klasy wynikowej dla Ni (nikiel): Strefa A: brak przekroczeń



Symbol klasy wynikowej dla B(a)P benzo(a)pirenu: Strefa C: przekroczono poziom dopuszczalny



27

Symbol klasy wynikowej dla SO2 (dwutlenku siarki): Strefa A: brak przekroczeń



Symbol klasy wynikowej dla NOx (tlenku azotu): Strefa A: brak przekroczeń



Powyższe mapy wskazują, że w Gminie Piwniczna - Zdrój przekroczony jest dopuszczalny poziom w przypadku: pyłu zawieszonego PM10, pyłu zawieszonego PM2,5 i B(a)P benzo(a)piranu. Pozostałe substancje w powietrzu utrzymywały się na poziomach dopuszczalnych.

28

Charakterystyka zanieczyszczeń powietrza:

B(a)P – Benzo(a)piren to organiczny związek chemiczny będący przedstawicielem wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Podobnie jak inne WWA, jest związkiem silnie rakotwórczym. Posiada również właściwości mutagenne. Do innych działań niepożądanych zalicza się podrażnienie oczu, nosa, gardła i oskrzeli. Benzo(a)piren jest częstym składnikiem zanieczyszczeń powietrza, który towarzyszy tzw. niskiej emisji.

NO2 – Dwutlenek azotu to gaz o barwie brunatnej i duszącej woni. Toksyczne działanie dwutlenku azotu polega na ograniczaniu dotlenienia organizmu. Obciąża on zdolności obronne ustroju na infekcje bakteryjne, działa drażniąco na oczy i drogi oddechowe, jest przyczyną zaburzeń w oddychaniu, powoduje choroby alergiczne, m.in. astmę – szczególnie u dzieci mieszkających w miastach narażonych na smog. Dwutlenek azotu miejscowo drażni spojówki oraz śluzówki i może prowadzić do intensywnego podrażnienia dróg oddechowych oraz płuc. Tlenki azotu są współodpowiedzialne za smog fotochemiczny oraz podwyższoną zawartość ozonu w atmosferze.

O3 – Ozon jest związkiem chemicznym, który zaliczany jest do zanieczyszczeń wtórnych powietrza atmosferycznego. Może on zmniejszyć wydolność płuc, pogłębiać astmę i inne choroby płuc. Może także powodować skrócenie długości życia.

PM10 – Pyl (PM – ang. particulate matter) jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek stałych, ciekłych lub obu naraz, zawieszonych w powietrzu i będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych. Pył zawieszony może zawierać substancje toksyczne takie jak WWA (m.in. benzo(a)piren), metale ciężkie oraz dioksyny i furany. Cząstki te różnią się wielkością, składem i pochodzeniem. PM10 to pyły o średnicy aerodynamicznej mniejszej niż 10 µm, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc. Może on powodować lub pogłębiać choroby płuc i układu krążenia, zawał serca i arytmię. Wpływa również na ośrodkowy układ nerwowy i układ rozrodczy i może powodować choroby nowotworowe

PM2,5 – Cząstki pyłu o średnicy aerodynamicznej mniejszej niż 2,5 µm, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc oraz przenikać przez ściany naczyń krwionośnych. Jak wynika z raportów WHO, długotrwałe narażenie na działanie pyłu zawieszonego PM2,5 skutkuje skróceniem średniej długości życia. Krótkotrwała ekspozycja na wysokie stężenia pyłu PM2,5 jest równie niebezpieczna, powodując wzrost liczby zgonów z powodu chorób układu oddechowego i krążenia oraz wzrost ryzyka nagłych przypadków wymagających hospitalizacji

SO2 – Dwutlenek siarki jest bezbarwnym, bardzo silnie toksycznym gazem o duszącym zapachu. Długotrwałe oddychanie powietrzem z zawartością SO2 , nawet w niskich stężeniach, powoduje uszkodzenie dróg oddechowych, prowadzące do nieżytów oskrzeli. Dwutlenek siarki, po wniknięciu w ściany dróg oddechowych, przenika do krwi i dalej do całego organizmu; kumuluje się w ściankach tchawicy i oskrzelach oraz wątrobie, śledzionie, mózgu i węzłach chłonnych. Może również powodować nasilenie dolegliwości astmatycznych, zapalenie dróg oddechowych oraz ograniczyć wydolność płuc. Objawami niepożądanymi mogą być również bóle głowy i ogólne uczucie dyskomfortu i niepokoju. Duże stężenie SO2 w powietrzu może prowadzić do zmian w rogówce oka. W powietrzu dwutlenek siarki ulega dalszemu utlenieniu do SO3 i z wodą daje kwas siarkowy – najważniejszą przyczynę kwaśnych deszczy.

29

II Ogólna strategia ograniczenia niskiej emisji w gminie

2.1 Cele strategiczne i szczegółowe

2.1.1. Cele strategiczne

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej ma za zadanie przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno - energetycznym do roku 2020. Zgodnie z przyjętym dokumentem Unia Europejska do 2020r.: - o 20% zredukuje emisje gazów cieplarnianych w stosunku do poziomu emisji z 1990 r., - o 20% zwiększy udział energii odnawialnej w finalnej konsumpcji energii (dla Polski 15%), - o 20% zwiększy efektywność energetyczną, w stosunku do prognoz BAU (ang. business as ustal) na rok 2020. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Piwniczna – Zdrój odzwierciedla aktualną politykę Unii Europejskiej, która zwraca szczególną uwagę na redukcję emisji dwutlenku węgla w krajach należących do Unii Europejskiej. Zgodnie z jej dotychczasową strategią już od 2020 roku państwa te muszą zredukować emisję dwutlenku węgla o 20% w stosunku do 1990 roku oraz wytwarzać 20% energii ze źródeł odnawialnych. redukcja emisji wzrost udziału gazów cieplarnianych odnawialnych źródeł energii podniesienie efektywności energetycznej

Korzyścią ma być także poprawa jakości powietrza na obszarach, gdzie odnotowano przekroczenia. Opracowywany dokument jest również obligatoryjny przy aplikowaniu o środki finansowe z wybranych działań z POIiŚ.

2.1.2. Cele szczegółowe

Niezwykle ważnym aspektem wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Piwniczna - Zdrój jest ukształtowanie postaw ukierunkowanych na rzecz budowania gospodarki niskoemisyjnej oraz patrzenia „niskoemisyjnego” na zasoby i walory gminy wśród władz gmin, radnych i grup eksperckich. Jednym z celów szczegółowych jest utożsamienie się z problemem zanieczyszczonego powietrza i wspólne przystąpienie do walki o czysty, zdrowy klimat. W walkę tą powinny być zaangażowane nie tylko lokalne władze, ale przede wszystkim społeczeństwo obywatelskie. Wspólna inicjatywa w działaniach zmierzających do poprawy jakości powietrza oraz ochrony środowiska naturalnego przyczyni się do:

globalnej redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz zmiany klimatu, podniesienia efektywności wykorzystania energii, poprawy zdrowia i komfortu życia mieszkańców gminy, rozwoju społeczno-gospodarczemu gminy, pozyskiwania funduszy krajowych i europejskich na działania w zakresie likwidacji źródeł niskiej

emisji i wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Jednym z najważniejszych celów szczegółowych niniejszego planu jest możliwość ubiegania się o fundusze unijne w latach 2014-2020. Perspektywa czasowa planu gospodarki niskoemisyjnej zbiega się z nową perspektywą finansową Unii Europejskiej, która służy realizacji „Strategii Europa 2020”.

30

Jednym z celów tematycznych polityki spójności w latach 2014-2020 jest właśnie wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach. W związku z powyższym Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest niezbędny w celu pozyskania funduszy unijnych m.in. w celu modernizacji punktowych źródeł ciepła na spełniające aktualne normy w zakresie ochrony środowiska, montaż nowych, niskoemisyjnych technologii odnawialnych źródeł energii, czy termomodernizację budynków użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych. Ponadto, na podstawie niniejszego dokumentu Gmina będzie ubiegać się o dofinansowania na wymianę źródeł ciepła na nowe niskoemisyjne oraz na montaż technologii odnawialnych źródeł energii tj. kotły pelletowe, kotły gazyfikujące na drewno kawałkowe, kolektory słoneczne, ogniwa fotowoltaiczne oraz pompy ciepła. Gospodarka niskoemisyjna opiera się przede wszystkim na efektywności energetycznej, wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii i zastosowaniu technologii ograniczających emisję. Oznacza ona przejście do zupełnie nowej rzeczywistości, zwłaszcza w Polsce, gdzie wykorzystanie paliw kopalnych, będących głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych, jest bardzo mocno zakorzenione. W Polsce nie ma możliwości dokonać szybkiego skoku i przekształcić gospodarką w niskoemisyjną ekonomię, jednak można to robić stopniowo poprzez następujące działania, które stanowią również cele szczegółowe planu gospodarki niskoemisyjnej;

wymiana kotłów na kotły na pellet, zgazowujące na drewno oraz węglowe na nowe ekologiczne, w budynkach prywatnych jak i w budynkach użyteczności publicznej,

montaż technologii odnawialnych źródeł energii (tj. kolektorów słonecznych, paneli fotowoltaicznych, pomp ciepła itp.) w budynkach prywatnych jak i w budynkach użyteczności publicznej,

poprawa wizerunku Gminy Piwniczna - Zdrój,

odczuwalna dla odbiorców PGN widoczność realizowanych działań,

poprawa efektywności wykorzystania energii i zmniejszenia rachunków za energię,

poprawa dobrobytu mieszkańców (ograniczenie zjawiska ubóstwa energetycznego),

poprawa zdrowia i jakości życia mieszkańców,

promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów.

Tabela 3. Cele planu gospodarki niskoemisyjnej

Cel Wskaźnik Oczekiwany trend

ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do 2020 roku

wielkość emisji dwutlenku węgla z obszaru gminy w danym roku (Mg CO2/rok)

malejący

stopień redukcji emisji w stosunku do roku bazowego w %

rosnący

zmniejszenie zużycia energii do 2020 roku

wielkość zużycia energii na terenie gminy w danym roku (MWh/rok)

malejący

stopień redukcji zużycia energii w stosunku do roku bazowego w %

rosnący

zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych

do 2020 roku

zużycie energii ze źródeł odnawialnych na terenie gminy w danym roku (MWh/rok)

rosnący

udział zużycia energii ze źródeł odnawialnych w całkowitym zużyciu

energii na terenie gminy w danym roku w %

rosnący

Źródło: Opracowanie własne

31

2.2 Stan obecny

2.2.1 Położenie geograficzne i podział administracyjny

Piwniczna-Zdrój to miasto w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, siedziba

gminy miejsko-wiejskiej, położona pomiędzy wzniesieniami Beskidu Sądeckiego wzdłuż malowniczej

Doliny Popradu.

Gmina obejmuje łączny obszar 126 km2 (z czego: obszar miejski – 38 km2, tereny wiejskie – 88 km2). Daje

to ponad 8% powierzchni powiatu nowosądeckiego. Fakt ten powoduje, że Miasto i Gmina Piwniczna-

Zdrój jest jedną z większych jednostek terytorialnych tworzących powiat nowosądecki.

Położenie geograficzne wytyczają następujące współrzędne: 49o27’ szerokości geograficznej

północnej oraz 20o41’ długości geograficznej wschodniej. Piwniczną-Zdrój otaczają następujące

jednostki: od północy gminy Rytro, Nawojowa, Łabowa, od południowego-wschodu Miasto i Gmina

Uzdrowiskowa Muszyna, na zachodzie Piwniczna-Zdrój graniczy z Gminą Szczawnica. Natomiast granicę

południowo-zachodnią, a zarazem granicę państwa ze Słowacją wyznacza rzeka Poprad.

Terytorialną jednostkę samorządową stanowi Miasto Piwniczna-Zdrój wraz z sześcioma sołectwami:

Łomnica-Zdrój,

Wierchomla,

Kokuszka,

Zubrzyk,

Młodów,

Głębokie.

Podział Miasta i Gminy na sołectwa przedstawia rysunek poniżej.

Ryc. 5. Podział Miasta i Gminy Piwniczna – Zdrój za sołectwa

Źródło: www.piwniczna.info

http://www.piwniczna.info/

32

Położenie Piwnicznej-Zdroju na tle powiatu nowosądeckiego przedstawia rysunek poniżej.

Ryc. 6. Mapa powiatu nowosądeckiego.

Źródło: www.gimpiwniczna.iap.pl

2.2.2 Demografia

Bank Danych Regionalnych GUS podaje, że teren Miasta i Gminy w październiku 2015 roku zamieszkiwało łącznie – 10 712 mieszkańców, z czego – 5 945 to ludność zamieszkująca tereny miejskie jednostki. Gęstość zaludnienia w Gminie Piwnicznej - Zdrój wynosiła – 84 osoby na km2, współczynnik feminizacji sięgał poziomu - 101 . W strukturze wiekowej ludności przeważała grupa osób w wieku produkcyjnym. Szczegółowe dane na temat danych demograficznych Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój przedstawia tabela poniżej.

Tabela 4. Demografia w Gminie Piwniczna – Zdrój. Dane na dzień 20.10.2015r.

Lp. Nazwa miejscowości Całościowo liczba

gospodarstw prywatnych

Całościowo liczba osób

Liczba kobiet Liczba mężczyzn

1. Głębokie 87 455 244 211

2. Kokuszka 119 641 320 321

3. Łomnica- Zdrój 389 1987 981 1006

4. Młodów 122 535 294 241

5. Wierchomla Mała 19 100 54 46

6. Wierchomla Wielka 130 683 352 331

7. Zubrzyk 66 366 190 176

8. m. Piwniczna - Zdrój 1193 5945 2993 2952

OGÓŁEM 2 125 10 712 5428 5284

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój

http://www.gimpiwniczna.iap.pl/

33

W gminie Piwniczna-Zdrój całościowa liczba gospodarstw prywatnych wynosi 2125, z czego najliczniejszą miejscowością jest samo Miasto Piwniczna – Zdrój w której znajduje się 1193 gospodarstwa domowe zamieszkiwane przez 5945 mieszkańców.

Utrzymujący się wzrostowy trend demograficzny w gminie nie odzwierciedla sytuacji panującej w powiecie, a także w kraju. Jednym z czynników kształtujących sytuację demograficzną jest przyrost naturalny. Wskaźnik ten to różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów, jaka miała miejsce w ciągu danego roku na obszarze jednostki terytorialnej. Dane GUS wskazują, że w gminie Piwniczna – Zdrój występuje dodatni przyrost naturalny. W okresie między 1.01.2014 rokiem a 17.11.2015 rokiem kształtował się on na poziomie 63 osób.

Tabela 5. Statystyka migracyjna w okresie od 01.01.2014r. do 17.11.2015r.

Miejscowość Urodzenia Zgony Zameldowania Wymeldowania Przemeldowania Emigracje

Piwniczna – Zdrój

118 105 83 107 81 0

Głębokie 6 4 4 4 11 0

Kokuszka 12 9 7 14 21 0

Łomnica – Zdrój

55 27 38 28 46 0

Młodów 8 7 2 8 13 0

Wierchomla Mała

2 1 2 0 0 0

Wierchomla Wielka

13 7 1 4 12 0

Zubrzyk 10 1 3 3 6 0

Razem 224 161 140 168 190 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój

34

Tabela 6. Mieszkańcy Gminy i Miasta Piwniczna – Zdrój, podział płci i wieku, aktualny na dzień 20.10.2015r

wiek od 1-7 lat wiek od 7-19 lat wiek od 19-25 lat wiek 25-60 lat wiek 60-65 lat pow. 65 lat

Lp. Nazwa miejscowości K M K M K M K M K M K M

1. Głębokie 14 17 35 34 21 19 118 111 13 8 43 22

2. Kokuszka 22 32 50 48 32 40 160 156 11 21 43 25

3. Łomnica- Zdrój 101 112 184 166 82 103 438 490 45 39 130 94

4. Młodów 21 20 43 40 30 18 146 135 12 10 45 18

5. Wierchomla Mała 8 8 9 7 2 1 26 23 2 4 7 3

6. Wierchomla Wielka 35 31 48 53 33 30 173 166 16 20 46 32

7. Zubrzyk 24 12 26 25 17 15 87 98 7 9 28 17

8. m. Piwniczna - Zdrój 261 244 400 395 263 302 1457 1567 151 156 468 289

OGÓŁEM 486 476 795 768 480 528 2605 2746 257 267 810 500

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój

35

2.2.3 Zasoby mieszkaniowe

W Gminie Piwniczna-Zdrój według danych GUS, w 2013 roku znajdowało się 2696 mieszkań. Liczba ta zmniejszyła się w stosunku do ilości z roku poprzedniego. Spośród tej liczby zdecydowanie najwięcej stanowią mieszkania będące własnością osób fizycznych . Tabela 7. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania, według danych GUS na 2013 rok wynosiła 82

m².

GUS – Główny Urząd Statystyczny

Liczba gospodarstw domowych w poszczególnych miejscowościach wynosi 2125 domów. Stan

ten aktualny jest na IV kwartał 2015 roku. Największa liczba gospodarstw indywidualnych znajduje się w mieście Piwniczna – Zdrój, sa to 1193 domy.

Tabela 8. Liczba gospodarstw domowych w poszczególnych miejscowościach.

Lp. Nazwa miejscowości Całościowo liczba domów

prywatnych

1. Głębokie 87

2. Kokuszka 119

3. Łomnica- Zdrój 389

4. Młodów 122

5. Wierchomla Mała 19

6. Wierchomla Wielka 130

7. Zubrzyk 66

8. m. Piwniczna - Zdrój 1193

OGÓŁEM 2 125

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Miasta i Gminy Piwniczna - Zdrój

2.2.4 Układ terenu

Obszar Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój stanowi typowo górzysty wycinek przestrzeni geograficznej o przewadze gór średnich i niskich (72%). Na pozostałą część terytorium składają się pogórza (22%) oraz doliny (6%). Do najbardziej znanych szczytów w rejonie Piwnicznej należą: Kicarz (704), Eliaszówka (1024), Jaworzyna Kokuszczańska (969), Piwowarówka (702), Wierch nad Kamieniem (1084), Obidza (931), Runek (1080), Niemcowa (1001), Pisana Hala (1043) oraz Łabowska Hala (1064).

Rzeźba terenu w znacznym stopniu kształtowana jest przez doliny rzeki Poprad oraz licznie występujące potoki. Do największych strumieni należy zaliczyć: Czercz (9 km), Łomniczanka (8 km), Młodowski Potok (4,5 km), Zamakowsiko (3,5 km), Zaczerczyk (3,5 km), Rohacze (3 km), Śmigowski

36

Potok (2,5 km), Potok Międzybrodzki (2 km), Zapotok (2 km), Księży Potok (1,5 km) oraz Jaworzynka i Wierchomlanka.

Specyfiką obszaru jest promienisty układ grzbietów bocznych wskutek czego najwyższe szczyty Beskidu Sądeckiego (Radziejowa i Jaworzyna Krynicka) są turystycznie dostępne z Piwnicznej. Obszar miasta i gminy znajduje się na trasie głównego beskidzkiego szlaku turystycznego (czerwonego), który biegnie wzdłuż północnej granicy administracyjnej. Do niego dołączają się liczne szlaki łącznikowe, które mają początek w Piwnicznej, Łomnicy, Wierchomli Wielkiej i Małej. W związku z tym Piwniczna w sposób naturalny urasta do najważniejszego węzła turystycznego w centralnej części Beskidu Sądeckiego – między innymi również i dlatego, że ma dogodne połączenie drogowe i kolejowe o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym. Narzuca to w sposób automatyczny pełnienie przez Piwniczną funkcji ośrodka obsługi ruchu turystyczno – wypoczynkowego w tej części doliny Popradu i stanowi bardzo silny impuls rozwoju miasta. Dużą rolę w modelowaniu stoków odgrywają osuwiska. Z uwagi na duże nachylenia stoków i występowanie łupków – ilastej zwietrzeliny na stokach – obszar należy do bardzo podatnych na grawitacyjne przemieszczenie pokryw stokowych, w szczególności ruchy złaziskowo – osuwiskowe.

Ukształtowanie terenu, bogactwo lasów, wody rzeki i potoków górskich sprawiają, że panują tu urozmaicone warunki do uprawiania turystyki górskiej i wypoczynku w bliskim kontakcie z naturą. Centrum miasta daje początek wielu oznakowanym szlakom turystycznym, ich łączna długość sięga niemal 300 km. Są to głównie widokowe szlaki spacerowe. Dla znacznej części tych szlaków, wykorzystując odpowiednie ukształtowanie terenu wyznaczono ponad 100 km szlaków rowerowych. Dużym zainteresowaniem cieszy się jeździectwo konne na wyznaczonych trasach z możliwością prowadzonej tu nauki jazdy konnej. Latem warto skorzystać ze spływu łodziami rzeką Poprad z Piwnicznej do Rytra. Przyjemność ta na specjalnych łodziach, z podziwianiem przełomu Popradu trwa około 2 godzin.

2.2.5 Środowisko przyrodnicze, uwarunkowania krajobrazowe i ochrona przyrody

Obszar miasta i gminy Piwniczna-Zdrój rozciąga się w południowej części województwa

małopolskiego w powiecie nowosądeckim w strefie przygranicznej polsko – słowackiej. Granice

administracyjne są przeważnie granicami naturalnymi, gdyż biegną wzdłuż grzbietów górskich i rzeki

Popradu.

Najważniejszą rolę w faunie odgrywają zwierzęta leśne – głównie ssaki. Z drapieżnych warto

wspomnieć pojawiające się niekiedy niedźwiedzie, borsuki i żbiki, nieco liczniejsze są populacje wilka,

rysia, kuny, a najpowszechniej z drapieżników występują lisy. Z kopytnych, bardziej rozpowszechnione

są jelenie i sarny, nierzadki jest także dzik. Wiele jest gryzoni, ptaków, których jest tu ok. 60 gatunków.

Obszary do ok. 550 m n.p.m zajmują piętro pogórza – pierwotna roślinność na tej wysokości to lasy

liściaste dębowo – grabowe, z dużą domieszką lipy oraz lasy mieszane z przewagą jodły i sosny. Lasy na

stromych zboczach i otoczeniu wąwozów – składają się z sosny, modrzewia i świerka oraz drzewostanu

typowego dla tego piętra (dębowo – grabowego). Tereny położone powyżej piętra pogórza, aż do

wysokości ok. 1100 m n p. m obejmują piętro regla dolnego. Przeważają tu lasy jodłowo – bukowe. Lasy

te charakteryzują się m.in. bogatym runem leśnym – wśród występujących tu gatunków wspomnijmy

żywce, paprocie, żywokost czy miesięcznicę stałą. Na zacienionych i zarazem bardziej uwilgoconych

zboczach spotyka się także skupiska jaworzyny górskiej – w ich skład wchodzą: jawor, jesion i wiąz

górski. O wartości miejscowej flory decydują spotkane tu rzadkie gatunki górskie - dużą osobliwość

przyrodniczą stanowią m.in. przedstawiciele światłolubnej flory alpejskiej, prosiecznik jednogłowy,

pięciornik złoty, kuklik górski i tymotka alpejska. Z gatunków ciepłolubnych, występujących na silniej

nasłonecznionych stokach mamy tu m.in. koniczynę pannońską. Wspomnieć jeszcze trzeba o roślinach

kwiatowych objętych prawną ochroną, a występuje ich na terenie gminy ok. 30 gatunków, m.in.

parzydło leśne, mieczyk dachówkowaty, dziewięćsił bezłodygowy czy śnieżyczkę przebiśnieg

i wawrzynka wilczełyko. Gatunkiem uznanym za wymierający jest należący do storczykowatych kruszczyk

błotny.

37

Ryc. 7. Mapa Miasta i Gimny Piwniczna - Zdrój

Źródło: www.google.pl/maps/

Leśnictwo

Lasy zajmują 8114 ha gruntów, co stanowi 64% obszaru miasta i gminy, w tym w mieście 53%

i gminie 69%. Jest to obszar o wysokiej, nawet jak na warunki górskie lesistości. Nie jest więc

przypadkiem, że Piwniczna-Zdrój związana jest z leśnictwem. Wielu mieszkańców gminy pracuje bądź

w inny sposób korzysta z lasu i leśnictwa. Tu mieści się siedziba Nadleśnictwa Piwniczna-Zdrój.

Miasto i Gmina posiada własne gospodarstwo leśno-drzewne w Kosarzyskach, które w imieniu

Samorządu gminy wykonuje zarządzanie mieniem leśnym. W strukturze własnościowej lasy państwowe

zajmują ok. 3380 ha tj. 48% lasów miasta i gminy. Lasy komunalne zajmują ok. 27% tj. 2200 ha, w tym

1540 ha w mieście i ok. 660 ha w gminie. Lasy prywatnych właścicieli zajmują obszar ok.1900 ha, co

stanowi 23% lasów. Pozostałe 2% to lasy innych właścicieli.

Lasy posiadają bardzo dobre wyniki przyrodnicze dla wzrostu i rozwoju, wynikające z żyznych siedlisk

lasu górskiego i lasu mieszanego górskiego, zajmujących łącznie ok. 97% siedlisk leśnych. Pozostałe typy

siedlisk należą do boru mieszanego górskiego – 1% i lasu łęgowego górskiego – 2%. Siedliska te skłaniają

do uprawy i hodowli drzewostanów z dominacją buka i jodły, a także udziału świerka, lipy, jaworu,

modrzewia, wiązu i innych.

Zasobność drzewostanów w lasach państwowych, kształtująca się obecnie średnio ponad

284 m³/ 1 ha jest wyższa niż w lasach prywatnych, gdzie wynosi nieco poniżej 200 m³ na 1 ha. Powodem

tego jest gorszy stan lasów prywatnych, w stosunku do lasów państwowych. Wysoka zasobność lasów

gminnych sięgająca nawet 300 m³ na 1 ha świadczy o ich dobrym stanie jakościowym i prawidłowo

prowadzonej gospodarce. Stan zdrowotny i sanitarny lasów uznać należy za dobry. W lasach

przygrzbietowych Wielkiego Rogacza widoczne są jeszcze ślady wyrządzone przez szkodliwe owady

w świerczynach, ale odnawiane powierzchnie zregenerowały się w dużym stopniu. Dużym zagrożeniem

dla drzewostanów były odwodnienia stoków poprzez inwestycje drogowe, które w szczególny sposób

uwidaczniają się w okresach suszy. Uszkodzenia upraw i młodników powoduje zwierzyna leśna –

jeleniowate.

38

Gminny Zakład Leśno-Drzewny w Kosarzyskach prowadzi gospodarstwo leśne o powierzchni 2200 ha.

Pozyskanie drewna wynosi ok. 800 m³ na 1 ha. Pozyskanie to jest nieco niższe niż średni przyrost

przeciętny roczny, co powoduje pozytywne odkładanie się części zapasu drzewnego. W sposobie

zagospodarowania lasu dominuje sposób przerębowo – zrębowy i przerębowy, co zapewnia trwałość

i niezmienność struktur leśnych.

Lasy w mieście i gminie Piwniczna-Zdrój, w szczególny sposób są przydatne i wykorzystywane dla

celów turystycznych. Dotyczy to kwalifikowanej turystyki pieszej, spacerów leśnych, biwaków na

terenach przyleśnych oraz turystyki poznawczej, poprzez m.in. ścieżki dydaktyczno-przyrodnicze

i spacerowe w lasach. W zagospodarowaniu turystycznym lasów wyróżnić należy zagospodarowanie

stoków Kicarza w kierunku miejskiego i zdrojowego parku leśnego oraz ścieżki przyrodniczo-dydaktyczne

Popradzkiego Parku Krajobrazowego na granicach gminy w Piwnicznej-Zdroju, Młodowie, Łomnicy

i Kokuszki.

Wiele innych terenów leśnych, przy trasach turystycznych jest przydatne dla celów rekreacyjnych.

Możliwość ich zagospodarowania wynika przede wszystkim z potrzeb korzystania przez turystów

z terenów leśnych i konieczności utrzymania właściwych struktur w lasach naturalnych.

Wiele obszarów leśnych zasługuje na objęcie ochroną zachowawczą, ze względu na występujące

ekotypy drzew i ich zgodność z siedliskami. Obszary o stosunkowo dobrze zachowanej szacie leśnej

i łąkowej oraz odznaczające się atrakcyjnym krajobrazem obejmują znaczne fragmenty lasów na stokach

dolin: Czercza oraz na stokach głównej Doliny Popradu.

97% obszaru miasta i gminy obejmuje Popradzki Park Krajobrazowy (uchwała Nr 169/XIX/87 WRN

w Nowym Sączu z dnia 11.11.1987 r., Rozporządzenie Wojewody Nowosądeckiego z dnia 15.05.1998 r. –

Dz. Urz. Woj. Małopolskiego Nr 20/98), a poza tym teren objęty jest wymogami określonymi dla

„Obszaru Krajobrazu Chronionego”.

Klimat

Budowa terenu posiada zasadniczy wpływ na formowanie się poszczególnych warunków

klimatycznych. Górzyste ukształtowanie obszaru (przez co – zróżnicowanie wysokości bezwzględnej)

powoduje, że wraz ze wzrostem wysokości bezwzględnej następuje zaostrzenie klimatu i wzrost

wilgotności. Maleje również średnia temperatura (miesięczna i roczna), skróceniu ulega długość okresu

wegetacyjnego, wydłuża się okres zalegania pokrywy śnieżnej, wzrasta ilość opadów i prędkość wiatrów.

2.2.6 Gospodarka odpadami

Głównym źródłem powstawania odpadów komunalnych związanych z działalnością bytowo-gospodarczą człowieka są przede wszystkim gospodarstwa domowe oraz obiekty użyteczności publicznej. Z uwagi na skład, właściwości technologiczne oraz warunki i miejsce powstawania wyróżnia się następujące rodzaje odpadów komunalnych:

odpady z gospodarstw domowych, związanych z bytowaniem ludzi w domach mieszkalnych (zabudowa wielorodzinna, domy jednorodzinne, wiejskie zagrody),

odpady z obiektów infrastruktury takich jak: handel, usługi, szkolnictwo, lecznictwo otwarte, obiekty działalności gospodarczej,

odpady z budów, remontów i demontażu obiektów budowlanych, odpady z terenów otwartych (ogrody, parki, zieleń miejska), odpady z czyszczenia ulic i placów, odpady wielkogabarytowe (np. stare meble, sprzęt gospodarstwa domowego, sprzęt

elektroniczny), odpady niebezpieczne. Czynnikiem różnicującym skład i ilość odpadów komunalnych powstających w gospodarstwach

domowych jest ich pochodzenie (tereny miejskie i wiejskie) oraz sposób funkcjonującego ogrzewania.

39

Gospodarką odpadami komunalnymi zajmuje się Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Piwnicznej-Zdroju. Odpady z terenu miasta i gminy wywożone są na składowisko odpadów komunalnych w Zabełczu. Obecnie trwają prace nad opracowaniem Programu Gospodarki Odpadami. Gmina Piwniczna-Zdrój od lipca 2013 roku objęła system gospodarowania odpadami wszystkich mieszkańców gminy.

Powierzchnia Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój objęta jest selektywną zbiórką surowców wtórnych. Segregowane są następujące odpady: szkło, tekstylia, makulatura, metale i tworzywa sztuczne. Surowce wtórne są gromadzone w odpowiednio do tego celu przystosowanych workach. Podmiotem odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości zamieszkałych z terenu Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój jest: Firma SITA Małopolska Sp. z o.o., ul. Lwowska 135, 33-300 Nowy Sącz. Właściciele nieruchomości niezamieszkałych, na których powstają odpady komunalne (firmy, przedsiębiorstwa, instytucje publiczne, sklepy, szkoły itp.) muszą zawrzeć umowę na wywóz odpadów komunalnych z jedną z firm wpisanych do Rejestru Działalności Regulowanej dla Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój wymienionych poniżej:

„EKO-Energia” Sp. z o.o. Powroźnik 96, 33-370 Muszyna „SITA Małopolska” Sp. z o.o. Oddział Nowy Sącz, ul. Lwowska 135, 33-300 Nowy Sącz „SURPAP” s.c. Przedsiębiorstwo Obrotu Surowcami Wtórnymi, ul. Wyspiańskiego 3, 33-300

Nowy Sącz „NOVA” Sp. z o.o. ul. Śniadeckich 14, 33-300 Nowy Sącz „EMPOL” Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych, os. Rzeka 133, 34-451 Tylmanowa. Odpady komunalne od podmiotów (właścicieli nieruchomości niezamieszkałych) z terenu Piwnicznej

– Zdroju odbierać może również: Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, ul. Krakowska 26, 33-350 Piwniczna-Zdrój. Miejsca zagospodarowania odpadów z terenu Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój w 2013r: - zmieszanych odpadów komunalnych

Zakład Zagospodarowania Odpadów w Gorlicach „EMPOL” Zakład Zagospodarowania Odpadów w Nowym Sączu „NOVA”

- pozostałości z sortowania odpadów komunalnych - odpady zielone

a) zagospodarowywane u źródła- w przydomowych kompostownikach. Osiągnięte w 2013r przez gminę i podmioty odbierające odpady komunalne poziomy to:

poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów z papieru, metali i tworzyw sztucznych: 38,1%

poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych: 0

poziom ograniczenia masy odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania: 34,7 % Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny odbierany jest bezpłatnie, raz w roku podczas zbiórki

objazdowej od mieszkańców, w systemie „u źródła” oraz przyjmowany w Gminnym Punkcie Zbierania odpadów komunalnych codziennie w godzinach pracy punktu. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny można również zostawić w sklepach RTV AGD przy zakupie sprzętu tego samego rodzaju.

Na terenie gminy znajdują się ponadto miejsca niekontrolowanego składowania odpadów komunalnych tzw. „dzikie wysypiska”. Przede wszystkim są to naturalne zagłębienia terenu czy przydrożne rowy, które traktowane są jako nieodpłatne miejsca składowania odpadów. Miejsca takie można także zlokalizować w lasach, na brzegach rzeki i potoków czy na szlakach turystycznych.

2.2.7 Transport i komunikacja

Powiązania komunikacyjne zapewniają miastu i gminie zarówno układy drogowe jak i kolejowe, przebiegające doliną Popradu. Są to szlaki o znaczeniu międzynarodowym, spełniające także istotną rolę w obsłudze terenów, przez które przebiegają.

40

Drogowy układ komunikacyjny tworzą:

Droga krajowa Nr 87 Nowy Sącz - Stary Sącz – Piwniczna - granica państwa, włącza się do obszaru administracyjnego gminy z kierunku Rytra, przebiega ok. jednokilometrowym ciągiem wiejskiej zabudowy Młodowa, następnie włącza drogę lokalną z prawobrzeżnej części Popradu mostem tj. z Suchej Strugi i Głębokiego krzyżując się jednocześnie w poziomie z linią kolejową. Dalej na południe biegnie ulicą Krakowską, Rynkiem, Daszyńskiego i Węgierską do granicy Państwa ze Słowacją. W rejonie północnym trasa 87 w węźle starosądeckim łączy się z odcinkiem drogi krajowej Stary Sącz – Nowy Sącz oraz drogą wojewódzką Nr 969 do Nowego Targu. Po osiągnięciu węzła nowosądeckiego następuje powiązanie z obszarami Małopolski, Krakowa oraz województwa śląskiego i podkarpackiego za pośrednictwem następujących dróg: drogi krajowej nr 75 w kierunku Brzeska oraz drogi krajowej nr 28 o kierunku wschód – zachód: Przemyśl – Wadowice. Droga wojewódzka Nr 971 Krynica-Piwniczna. Przebiega ulicą Krynicką i dalej w kierunku granicy z gminą Muszyna przez Łomnicę – Wierchomlę Wielką – Zubrzyk. Dwunastokilometrowy odcinek biegnie prawym brzegiem Popradu równolegle z linią kolejową przy czym w pobliżu przystanków, Wierchomla Wielka i Zubrzyk krzyżuje się z nią w poziomie, z zabezpieczeniem ochronnym ruchu-zaporami. Do drogi wojewódzkiej dołączają: ulica T. Kościuszki przy moście na Popradzie łącząca i obsługującą Zawodzie uzdrowiskowa cześć Piwnicznej-Zdroju. Pośrednio także przypopradzkie prawobrzeżne tereny Radwanowa i Głębokiego poprzez drogę lokalną; ulica Nadbrzeżna w osiedlu Majerz; droga powiatowa Nr 25336 dł. 5,8 km Piwniczna-Łomnica; droga powiatowa Nr 25335 długości 5,15 km do Wierchomli Małej; droga gmina w Zubrzyku. Drogi gminne. W Piwnicznej-Zdroju brakuje dworca autobusowego. Zbiorowy transport samochodowy zapewnia linia prywatna BUS oraz PKS zarówno na terenie miasta i gminy jak i również na linii Kraków-Krynica przez Muszynę oraz do Nowego Sącza.

Kolejowy układ komunikacyjny tworzą zelektryfikowana linia kolejowa Tarnów – Muszyna – granica państwa w Leluchowie (kolejowe przejście graniczne) z odgałęzieniem w Muszynie do Krynicy Zdroju. Na linii odbywa się ruch towarowo-osobowy, krajowy i międzynarodowy. Lokalna obsługa pasażerska odbywa się poprzez stację Piwniczna-Zdrój i przystanki: Młodów, Piwniczna-Zdrój, Łomnica Zdrój, Wierchomla i Zubrzyk.

41

Ryc. 8. Mapa drogowa Drogi krajowej Nr 87 Nowy Sącz - Stary Sącz – Piwniczna - granica państwa

Źródło: www.google.pl/maps/

Według danych w powiecie nowosądeckim zarejestrowanych jest 92 tyś pojazdów3.

W porównaniu z sąsiednimi powiatami, nie jest to dużo. Dla porównania w powiatach: krakowskim -

194 tyś, tarnowskim – 116 tyś. Jednak znacznie mniej w powiatach takich jak: dąbrowski – 39 tyś,

oraz tatrzańskim, jedynie 34 tyś zarejestrowanych pojazdów.

2.2.8 Analiza budżetu gminy

Budżet Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój na rok 2014 został uchwalony w dniu 30 stycznia 2014 r. uchwałą Rady Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój o numerze XLI/265/2014. Plan budżetu oraz jego wykonanie 2014 prezentuje tabela poniżej:

Tabela 9. Plan budżetu Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój

Plan dochodów 42.237.248,07 zł

Plan wydatków 41.441.008,07 zł

Plan przychodów 0,00 zł

Plan rozchodów wynosił 796.240,00 zł

Nadwyżka 796.240,00 zł Źródło: Budżet Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój na rok 2014 uchwalony w dniu 30 stycznia 2014 r. Uchwałą Rady

Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój Nr XLI/265/2014. Część opisowa do wykonania budżetu Miasta i Gminy Piwniczna- Zdrój za 2014 rok.

3 Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego –uzasadnienie, s.41

42

W trakcie roku budżetowego dokonano następujących zmian w budżecie Miasta i Gminy: zmiany zwiększające oraz zmniejszające przeprowadzone przez Radę MiG na sesjach, podjęto 8 uchwał oraz podjęto 50 zarządzeń przez Burmistrza MiG. W konsekwencji dokonano następujących zmian w planach: Tabela 10. Zmiany w planie budżetu

Dochody budżetu zmniejszono o kwotę 2.264.135,72 zł

Wydatki zwiększono o kwotę 6.929.422,33 zł

Przychody zwiększono o kwotę 9.218.558,05 zł

Rozchody zwiększono o kwotę 25.000,00 zł Źródło: Budżet Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój na rok 2014 uchwalony w dniu 30 stycznia 2014 r. Uchwałą Rady


Po zmianach dokonanych w trakcie roku budżetowego przedstawionych wyżej plan budżetu

na 31 grudnia 2014r. przedstawiał się następująco: Tabela 11. Plan budżetu na 31 grudnia 2014r.

Dochody budżetu 39.973.112,35 zł

Wydatki budżetu 48.370.430,40 zł

Deficyt budżetu wynosił 8.397.318,05 zł

Rozchody budżetu związane ze spłatą pożyczek oraz kredytów wynoszą

821.240,00 zł

Przychody budżetu związane z finansowaniem wydatków nie znajdujących pokrycia w

dochodach budżetu łączna kwot

9.218.558,05 00 zł

a z tego: - przychody z emisji obligacji na łączną kwotę

9.000.000,00 zł - przychody z wolnych środków, o których mowa w

art.217 ust.2 pkt 6 ustawy kwota 218.558,05 zł. Źródło: Budżet Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój na rok 2014 uchwalony w dniu 30 stycznia 2014 r. Uchwałą Rady


Wykonanie prognozowanych dochodów przedstawia tabela poniżej. Warto zauważyć, że w większości przypadków wykonanie planu wypełniona w blisko 100%.

Tabela 12. Prognozowane dochody

Plan

Wykonanie

Udział procentowy

ogółem 39.973.112,35 zł 36.889.676,15 zł 92,3%

dochody bieżące 34.056.044,43 zł 32.925.965,03 96,7%

w tym: dotacje i środki na finansowanie wydatków na realizację zadań

finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust.1 pkt.2 i 3

76.529,00zł 75.625,00 zł 98,8%

dochody majątkowe 5.917.067,92 zł 3.963.711,12 zł 67%

43

w tym: dotacje i środki na finansowanie wydatków na realizację zadań

finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust.1 pkt.2 i 3

2.493.499,07 zł 2.692.900,93 zł 108%

Z dochodów ogółem

Dotacje celowe otrzymane z budżetu państwa na realizację zadań bieżących

zakresu administracji rządowej oraz innych zleconych gminie

4.551.244,16 zł 4.511.182,64 zł 99,12%

Dotacje celowe z budżetu państwa na realizację własnych zadań bieżących gmin

2.703.023,00 zł 2.633.533,87 zł 97,43%

Dotacje celowe z budżetu państwa na realizowanie inwestycji i zakupów

inwestycyjnych własnych gmin 899.636,85 zł 802.267,00 zł 89,18%

Dotacje i środki na finansowanie wydatków na realizację zadań

finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust.1 pkt. 2 i 3

2.570.028,07 zł 2.768.525,93 zł 107,7%

Dotacje celowe otrzymane z samorządu województwa na inwestycje i zakupy

inwestycyjne realizowane na podstawie porozumień między jednostkami

samorządu terytorialnego

71.409,00 zł 71.409,00 zł 100%

Subwencja ogólna

Wynosiła: z tego:

14.348.708,00 zł 14.348.708,00 zł 100%

część oświatowa subwencji ogólnej 7.782.739,00 zł 7.782.739,00 zł 100%

część wyrównawcza subwencji ogólnej 5.948.170,00 zł 5.948.170,00 zł 100%

część równoważąca subwencji ogólnej 617.799,00 zł 617.799,00zł 100%

Dotacja z budżetu państwa dla gmin uzdrowiskowych

178.477,00 zł 178.477,00 zł 100%

Źródło: Budżet Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój na rok 2014 uchwalony w dniu 30 stycznia 2014 r. Uchwałą Rady Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój Nr XLI/265/2014. Część opisowa do wykonania budżetu Miasta i Gminy Piwniczna-

Zdrój za 2014 rok.

2.2.9 Gazyfikacja i zaopatrzenie gminy w ciepło

Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza na terenie gminy jest ciepłownictwo. Emisja zanieczyszczeń pochodzi głownie z indywidualnych palenisk domowych, domów wczasowych i ośrodka sanatoryjnego (tzw. emisja niska). W gospodarstwach domowych podstawowym czynnikiem grzewczym jest węgiel kamienny, koks, miał węglowy. Udział paliw węglowych w ogrzewaniu gospodarstw domowych w gminie Piwniczna jest wysoki i wynosi powyżej 80%. W wielu paleniskach domowych ze względu na drogie obecnie nośniki energii cieplnej spala się odpady drzewne, węgiel kamienny o gorszych parametrach jakościowych oraz zbędne odpady gospodarczo-bytowe, co przy braku urządzeń odpylających powoduje emisję o szkodliwej strukturze zanieczyszczeń. Emisja zanieczyszczeń z ciepłownictwa wzrasta znacznie w okresie grzewczym, co przy niekorzystnych warunkach meteorologicznych (inwersje, duża wilgotność powietrza, mgły) mogą powodować lokalną stagnację zanieczyszczeń w dolinach. Od roku 1997 rozpoczęto modernizację systemów grzewczych obiektów użyteczności publicznej w mieście i gminie. Również domy wczasowe modernizują lokalne kotłownie przechodząc ze spalania stałych paliw węglowych na paliwo ekologiczne – olej opałowy lub energie elektryczną.

Obszar miasta i gminy nie jest obecnie zgazyfikowany, nie przebiega przez ten teren żadna sieć gazowa. Położenie w centrum Popradzkiego Parku Krajobrazowego, a także funkcja uzdrowiskowa

44

i rekreacyjna obszaru narzuca konieczność ochrony powietrza. Wiąże się to z wyeliminowaniem paliw stałych dotychczas stosowanych i używanych do celów bytowo-gospodarczych i grzewczych gazu ziemnego, oleju opałowego, energii elektrycznej i biomas. W tym celu przewiduje się od dawna realizację gazociągu wysokoprężnego Piątkowa –Rytro, stacji redukcyjno-pomiarowej pierwszego stopnia w Rytrze oraz sieci gazowej rozdzielczej średniego ciśnienia również na obszarze Piwnicznej -Zdroju.

Na terenach położonych w wierzchowniowych partiach gminy posiadających korzystne warunki aerodynamiczne i na obszarach o rozproszonej zabudowie osadniczej koncentracja zanieczyszczeń w powietrzu jest znikoma, co nie stanowi zagrożenia dla stanu zanieczyszczenia powietrza.

2.2.10 Budynki użyteczności publicznej

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w Gminie Piwniczna – Zdrój to przede wszystkim instalacje solarne w gospodarstwach domowych (około 50 gospodarstw) i budynkach użyteczności publicznej (Kąpielisko Radwanów z 40 panelami, Hala sportowa, Remiza OSP w Głębokiem). Pośród budynków użyteczności publicznej wymienia się jeden obiekt ogrzewany kotłem gazowym - budynek Kąpieliska Radwanów, ogrzewany jest w ten sposób sporadycznie. Ponadto Remiza OSP w Piwnicznej w 2015 roku została wyposażona w pompę ciepła do ogrzania ciepłej wody użytkowej. Dotychczas Gmina Piwniczna - Zdrój nie starała się o środki dofinansowujące wprowadzenie na swoim terenie odnawialnych źródeł energii.

Z budynków użyteczności publicznej na terenie Gminy poddany był modernizacji budynek Miejsko - Gminnego Ośrodka Kultury (modernizacja polegała na wymianie stolarki okiennej i drzwiowej, wymianie instalacji centralnego ogrzewania oraz remoncie pokrycia dachowego).

Poniżej lista budynków użyteczności publicznej znajdujących się na terenie gminy wraz z informacją o ilości zużycia paliwa do ogrzania budynku.

45

Tabela. 13. Zużycie paliwa w budynkach użyteczności publicznej na terenie Miasta i Gminy Piwniczna -

Zdrój

Lp. Nazwa Instytucji Zużycie oleju opałowego

l/rok

Zużycie węgla t/rok

Zużycie gazu/

Propan/ litry

1. Urząd Miasta i Gminy 4 945 - -

2. Miejsko - Gminny Ośrodek Kultury w Piwnicznej-Zdroju (BIBLIOTEKA PUBLICZNA MIASTA I GMINY) 11000 -

-

3. Zespół Szkolno – Gimnazjalny w Piwnicznej Zdroju 33421 - -

4. Zespół Szkolno – Gimnazjalny w Łomnicy Zdroju 53556 - -

6. Szkoła Podstawowa Nr 2 w Kosarzyskach 17000 4 -

7. Szkoła Podstawowa w Wierchomli Wielkiej 3700 6,2 -

8. Szkoła Podstawowa w Głębokiem 2830 - -

9. Przedszkole Nr 1 - 4 -

10. Przedszkole Nr 3 - 9,25 -

11. Przedszkole Nr 4 - 6,43 -

12. Budynek świetlicy środowiskowej w Zubrzyku - 7 -

13. Budynek świetlicy środowiskowej w Łomnicy-Zdroju - 8 -

14. Remiza Straży Pożarnej w Łomnicy-Zdroju - 2 -

15. Remiza Straży Pożarnej w Wierchomli Wielkiej - 3,5 -

16. Remiza Straży Pożarnej w Kosarzyskach - 4,5 -

17. Remiza Straży Pożarnej w Piwnicznej-Zdroju, - 7 -

18. Remiza Straży Pożarnej w Głębokiem - 5,5 -

19. Ośrodek Zdrowia w Piwnicznej - Zdroju 13000 - -

20. Kąpielisko w Radwanowie - - 7000

SUMA 139 452 67,38 7000

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pochodzących Urzędu Miasta i Gminy Piwniczna – Zdrój,

46

III Systemy obniżające zanieczyszczenie powietrza

Poniżej przedstawiono najpopularniejsze systemy obniżające zanieczyszczenie powietrza

cieszące się dużym zainteresowaniem.

3.1 Kotły na drewno kawałkowe

Pierwszą grupę technologii odnawialnych źródeł energii stanowią kotły na drewno kawałkowe. Do drewna kawałkowego zalicza się:

pozostałość (ok. 2%) drewna konstrukcyjnego, przycinanego na wymiar,

odpad z produkcji przycinanych na wymiar półwyrobów (np. fryzów),

materiał nie spełniający norm półwyrobu (stanowi nawet do 50% przerabianego drewna). Jego wartość opałowa wynosi 11-22 MJ/kg, wilgotność – 20-30%, a zawartość popiołu 0,6-1,5% suchej masy. Zawiera minimalne ilości kory.4

Kocioł na drewno kawałkowe służy do zgazowywania drewna ze sprawnością powyżej 90%. Zakres mocy grzewczej kotła wynosi od 10-40kW a pojemność komory załadowczej 90-170l. Do zalet typowych kotłów gazyfikujących drewno należy: - energooszczędne spalanie dzięki podwójnej wirowej komorze spalania, - automatyczne czyszczenie wymiennika ciepła, - proste usuwanie popiołu i pyłu dostępne z przodu kotła – bez bocznej wyczystki, - niewielka ilość popiołu dzięki optymalizacji spalania, - komfortowe rozpalanie bez konieczności stosowania dodatkowego materiału rozpałkowego, - cicha praca kotłów, - posiadanie dużego otworu załadowczego na szczepy drewna o długości nawet do pół metra

zapewniający długi czas pracy kotła bez potrzeby uzupełniania paliwa- nawet do 24 godzin przy pełnym obciążeniu.

3.2 Kotły biomasowe

Drugą grupę technologii odnawialnych źródeł energii stanowią kotły biomasowe na pellet. Pelety (pellets) to przetworzone odpady drzewne (trociny, wióry, zrębki), sprasowane pod wysokim ciśnieniem. Proces ten zachodzi bez udziału jakichkolwiek dodatkowych lepiszczy, dzięki obecności ligniny w drewnie. Lignina jest złożonym związkiem chemicznym odgrywającym rolę kleju pomiędzy poszczególnymi komórkami, włóknami celulozowymi. Tabela 14. Skład pelletu

Drewno

Iglaste Liściaste

Celuloza 55% 45%

Lignina 30% 25%

Hemiceluloza 10% 20%

Żywice, Gumy 4,50% 9,50%

Związki mineralne 0,50% 0,50% Źródło: www.pelet.info

Kotły biomasowe na pellet to urządzenia wielopaliwowe z automatycznym systemem

podawania paliwa, przystosowane do spalania biomasy. Polecane są do montowania zarówno w nowych jak i modernizowanych kotłowniach w celu automatyzacji procesu spalania, poprawienia komfortu obsługi jak również ze względu na obniżenie emisji szkodliwych związków do atmosfery.

Wyróżniamy trzy rodzaje kotłów na biomasę:

1. kocioł pelletowy ze ślimakowym podajnikiem elastycznym, 2. kocioł pelletowy z zasobnikiem trzykotłowym,

4 www.biomasa.org

http://www.pelet.info/

47

3. kocioł pelletowy z załadunkiem pneumatycznym.

Zalety kotłów na pellet: - energooszczędne spalanie - zabezpieczenie przed cofnięciem płomienia - kontrola spalin - efektywna izolacja ciepła dla jak najmniejszej straty ciepła - automatyczna ruchoma krata do kompleksowego czyszczenia rusztu

Ryc. 9. Pellet

Źródło: www.pelletenergysystems.com

3.3 Kolektory słoneczne

Kolektory słoneczne potocznie zwane solarami służą do podgrzewania ciepłej wody użytkowej. Ilość ich zestawów jest zależna od liczby domowników stale przebywającej w domu, co przedstawia poniższa tabela.

Tabela 15. Poniższa tabela przedstawia charakterystykę poszczególnych zestawów

a) z kolektorami słonecznymi płaskimi

Zestaw Ilość użytkowników

CWU

Ilość kolektorów płaskich w poszczególnych zestawach

solarnych [szt.]

Łączna pojemność zasobnika [l]

I do 3 osób 2 200

II 4-5 osób 3 300

III 6-7 osób 4 400

IV 8-9 osób 5 500

V 10-11 osób 6 600 (2x300)

VI 12-13 osób 8 800 (2x400)

b) z kolektorami słonecznymi próżniowymi

I do 3 osób 2 300

II 4-5 osób 3 400

III 6-7 osób 4 500

IV 8-9 osób 5 600

V 10-11 osób 6 800 (2x400)

VI 12-13 osób 8 1000 (2x500)

Źródło: Instytutu Doradztwa Europejskiego- Innowacja s.c.

48

1 - kolektory słoneczne; 2 - regulator systemu; 3 - zespół pompowy; 4 - zbiornik (wymiennik) solarny c.w.u z 2 wężownicami; 5 - grzałka elektryczna; 6 - kocioł

c.o.; 7 - regulator kotła c.o.; 8 - obieg grzewczy c.o.;

Ryc. 10. System solarny do ogrzewania cwu ze zbiornikiem wyposażonym w 2 wężownice spiralne i grzałkę elektryczną, współpracujący z kotłem c.o. Źródło: Prezentacja Instytutu Doradztwa Europejskiego- Innowacja s.c: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Piwniczna - Zdrój

49

Zalety kolektorów słonecznych: - zaoszczędzenie do 70% rocznego zużycia energii na podgrzewanie c.w.u. w domach jedno i wielorodzinnych - energia słoneczna jest darmowa i niewyczerpalna co w czasach ocieplenia klimatu oznacza, że ilość promieniowania słonecznego będzie rosnąć - kolektory słoneczne są montowane jako oddzielne systemy do podgrzewania c.w.u. ale mogą bez problemy współpracować z innymi technologiami a wręcz działać z podwojoną siłą - kolektory słoneczne można zamontować praktycznie wszędzie: na dachach domów, na stelażach w ogródkach przydomowych, jako panele ścienne oraz zadaszenie werand.

Ryc. 11. Kolektory słoneczne

Źródło: www.nieruchomosci.egospodarka.pl

Poniższa tabela przedstawia szacunkowy koszt zamontowania kolektorów słonecznych

w zależności od zestawu (liczby użytkowników c.w.u) oraz rodzaju montowanego kolektora po uzyskaniu dofinansowani 60%. Tabela 16. Szacunkowy koszt zestawów

a) z kolektorami słonecznymi płaskimi

RODZAJ ZESTAWU CENA NETTO CENA BRUTTO

Podatek 8% przy montażu na dachu

Zestaw I (do 3 osób)

11 000,00 zł 11 880,00 zł

Zestaw II (4-5 osób)

13 000,00 zł 14 040,00 zł

Zestaw III (6-7 osób)

15 000,00 zł 16 200,00 zł

Zestaw IV (8-9 osób)

17 000,00 zł 18 360,00 zł

Zestaw V (10-11 osób)

22 000,00 zł 23 760,00 zł

Zestaw VI (12-13 osób)

26 000,00 zł 28 080,00 zł

http://www.nieruchomosci.egospodarka.pl/

50

b) z kolektorami słonecznymi próżniowymi

RODZAJ ZESTAWU CENA NETTO CENA BRUTTO

Podatek 8% przy montażu na dachu

Zestaw I (do 3 osób)

14 000,00 zł 15 120,00 zł

Zestaw II (4-5 osób)

17 000,00 zł 18 360,00 zł

Zestaw III (6-7 osób)

20 000,00 zł 21 600,00 zł

Zestaw IV (8-9 osób)

23 500,00 zł 25 380,00 zł

Zestaw V (10-11 osób)

27 000,00 zł 29 160,00 zł

Zestaw VI (12-13 osób)

35 000,00 zł 37 800,00 zł

Źródło: Dane Instytutu Doradztwa Europejskiego – Innowacja s.c.

W przypadku montażu zestawu kolektorów na gruncie podatek Vat wynosi 23%

3.4 Fotoogniwa

Fotoogniwa zwane też modułami fotowoltaicznymi bądź panelami PV to baterie słoneczne służące do produkcji prądu. W odróżnieniu od kolektorów słonecznych fotowoltaika nie służy do podgrzewania c.w.u ale produkcji energii elektrycznej.

Zalety instalacji fotowoltaicznych:

prosty montaż,

nie zajmują dodatkowej powierzchni- najczęściej montowane na dachach budynków,

mimo zmiennych warunków klimatycznych wydzielają stałą ilość energii elektrycznej,

służą ochronie środowiska- ograniczają CO2,

nie produkują żadnych odpadów,

nie wytwarzają hałasu,

po zamontowaniu paneli fotowoltaicznych nie trzeba dodatkowo je obsługiwać, obniżają rachunki za prąd elektryczny.

Ryc. 12. Fotowoltaika

Źródło: www.5stonescorp.com

http://www.5stonescorp.com/

51

Parametry dla instalacji fotowoltaicznej ( Przykładowo dla pakietu o mocy 2kWp): Ilość modułów w instalacji – 8 szt. (na 1 kWp przypadają 4 szt. modułów) Wymiary 1 modułu (panelu) – 1650 x 990 mm Pobór mocy na potrzeby własne (noc) – max 1 W Podstawowe urządzenia pakietu:

- moduł polikrystaliczny, - falownik jednofazowy, - zabezpieczenia DC, - przewód elektryczny 1×6 mm2 (30 mb.), - złącze MC4 (+), - złącze MC4 (-), - zestaw montażowy dla dachów skośnych.

Szacunkowe ceny pakietów fotowoltaicznych

Pakiet fotowoltaiczny do pozyskiwania energii elektrycznej z energii słonecznej

1 kWp z montażem

Całkowity koszt: ok. 8 400,00 zł + VAT


2 kWp z montażem

Całkowity koszt: ok. 14 660,49 zł + VAT


3 kWp z montażem Całkowity koszt: ok. 19 200,00 zł + VAT Schemat działania paneli fotowoltaicznych przedstawia rysunek poniżej:

Ryc. 13. Schemat działania paneli fotowoltaicznych Źródło: http://www.solera-fotowoltaika.pl/solera/index.php/de/photovoltaik/eigenstrom.html

52

3.5 Pompy ciepła

Pompy ciepła to urządzenia wykorzystujące tzw. Cykl Carnota, dzięki któremu możliwe jest transportowanie energii cieplnej z dolnego źródła do wysokiego źródła. Ze względu na fakt, że urządzenie działa w kontrze do naturalnego kierunku istotne jest dostarczenie z zewnątrz energii mechanicznej, która wpłynie na obieg. Pompa ciepła w zależności od rodzaju jest wykorzystywana do podgrzewania c.w.u. lub ogrzewania domów bądź do dwóch czynności jednocześnie. Rodzaje pomp ze względu na źródło do pozyskiwania ciepła:

a) powietrzne, b) wodne, c) gruntowe.

Ryc. 14. Pompa ciepła Źródło: www.avi.net.pl

Zalety pomp ciepła:

a) wysoka sprawność pomp ciepła, b) tanie użytkowanie, c) trwała i łatwa obsługa.

Tabela 17. Dane techniczne pompy ciepła

Właściwość Wynik

Moc na potrzeby ciepłej wody użytkowej od 15 do 45 i 15 stopni temperatury powietrza

1,67 kW

Pobór mocy elektrycznej 0,51 kW

Współczynnik efektywności COP 3,7

Strumień objętościowy powietrza wg EN 255-3 300 m3/h

Pobór mocy elektrycznej przez grzałkę elektryczną (wyposażenie dodatkowe)

Pojemność zasobnika

1,5 kW 308 litrów

53

Wymiary:

Długość: Szerokość: Wysokość:

Ciężar:

666 mm 761 mm

1812 mm 145 kg

Źródła: Dane Instytutu Doradztwa Europejskiego – Innowacja s.c.

Szacunkowe ceny pompy ciepła

Dofinansowanie na pompy ciepła wynosi 60% kosztów kwalifikowanych.

Całkowity koszt: ok. 12 000,00 zł

Pompy ciepła służące do ogrzewania budynku muszą posiadać specjalnie zaprojektowaną niskoparametrową instalację c.o.

1) skraplacz, 2) zawór dławiący, 3) parownik, 4) sprężarka

Ryc. 15. Schemat działania pompy ciepła

Źródło: Prezentacja Instytutu Doradztwa Europejskiego- Innowacja s.c: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Piwniczna - Zdrój

3.6 Kocioł węglowy na ekogroszek

Dopuszcza się również stosowanie kotłów klasy 5, na ekogroszek. Kocioł ten spełnia normę

PN EN 303-5:2012 i charakteryzuje się niską emisją pyłów oraz dwutlenku węgla w porównaniu z kotłami niższej klasy. Do zalet tego kotła można zaliczyć: • proste czyszczenie wymiennika, • możliwość współpracy z bojlerem na ciepłą wodę w okresie letnim, • ekonomiczne spalanie.

54

IV Identyfikacja obszarów problemowych

4.1 Przyczyny występowania przekroczeń zanieczyszczeń w powietrzu

Przyczyny występowania przekroczeń zanieczyszczeń powietrza w województwie małopolskim

możemy podzielić na trzy grupy:

1. Przyczyny naturalne,

2. Oddziaływanie spoza województwa,

3. Źródła emisji z Małopolski.

4.1.1 Przyczyny naturalne

Ukształtowanie terenu.

Małopolska należy do województw posiadających specyficzne ukształtowanie terenu,

charakteryzuje się największym zróżnicowaniem fizjograficznym w naszym kraju. Wiąże się to z bardzo

dużą rozpiętością wysokości terenu, od ok. 130 do 2 499 m n.p.m. (szczyt Tatr - Rysy). Ponad 30%

powierzchni województwa to tereny górskie położone powyżej 500 m n.p.m., a jedynie 9% to tereny

nizinne. Rzeźba terenu szczególnie wpływa na warunki przewietrzania obszaru, gdyż takie zróżnicowanie

wysokości utrudnia swobodny przepływ mas powietrza zwłaszcza w kotlinkach i dolinach górskich, gdzie

na dodatek zlokalizowana jest zabudowa mieszkaniowa większości południowej części województwa.

Południowa część województwa z Krakowem włącznie położona jest w kotlinie rzeki Wisły, co wpływa

w znacznym stopniu jej klimat.

Klimat.

Klimat województwa małopolskiego w głównej mierze kształtowany jest przez napływające

z zachodu masy powietrza polarno-morskiego oraz napływające z obszarów Azji i Europy Wschodniej

masy powietrza polarno-kontynentalnego. Znaczne zróżnicowanie powierzchni terenu województwa

silnie wpływa na zmienne warunki klimatyczne różnych obszarów województwa, począwszy od bieguna

ciepła znajdującego się w Tarnowie poprzez ostre warunki klimatyczne panujące w obszarze wysokich

masywów górskich. Zmienność ta wpływa znacznie na jakość powietrza w każdym z tych obszarów.

Dodatkowym niekorzystnym czynnikiem jest prędkość wiatrów, która nie sprzyja przewietrzaniu

obszarów w Małopolsce.

Inwersja temperatury

Podczas inwersji przede wszystkim bardzo niskie temperatury panują w zagłębieniach terenu

(kotliny, doliny, kotły górskie), gdzie ciężkie, zimne powietrze spływa z wyższych wysokości, osiada

i gromadzi się. Wtedy w zagłębieniach terenu może być zimniej niż na wyżej zlokalizowanym grzbiecie

górskim. Natomiast w ciągu dnia w kotlinach przeważnie znacznie się ociepla. Warunki te powodują

kumulowanie się zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł zlokalizowanych w kotlinach, dolinach

i nieckach, w dolnej warstwie przyziemnej i podwyższenie stężeń zanieczyszczeń.

Opady

Wielkość opadów ma wpływ na stan jakości powietrza poprzez wymywanie zanieczyszczeń

z atmosfery. Roczne wieloletnie sumy opadów wynoszą od 550 mm na Wyżynie Małopolskiej

do 1 200 1 400 mm w Karpatach.

Emisja naturalna

Poza warunkami klimatycznymi i topograficznymi należy również uwzględnić źródła emisji

naturalnej, która stanowi stały element powietrza. Do pyłów pochodzenia naturalnego zaliczono: pyły

pochodzące z erozji powierzchni ziemi, aerozole morskie zawierające sól morską, cząstki biologiczne

pierwotne (pyłki roślinne, grzyby, wirusy, bakterie), pyły powstające wskutek pożarów lasów i spalania

biomasy, pyły powstające wskutek naturalnych zjawisk przyrodniczych jak erupcje wulkanów.

55

4.1.2 Oddziaływanie spoza województwa

W rozważaniach na temat jakości powietrza w Małopolsce należy także omówić przepływ

zanieczyszczeń z innych terenów kraju a także transgraniczny ruch zanieczyszczeń spoza naszego państwa. Uwzględniając źródła emisji w pasie do 100 km od granic Małopolski zlokalizowano źródła emisji z 7 województw: a) śląskie b) podkarpackie c) opolskie d) świętokrzyskie e) mazowieckie f) lubelskie g) łódzkie

Spoza województwa małopolskiego uwzględniono również źródła zlokalizowane na terenie Słowacji i części Czech. Analiza wielkości emisji poszczególnych zanieczyszczeń ze źródeł spoza województwa małopolskiego wykazała, iż największa emisja zarówno pyłu PM10, pyłu PM2,5 jak dwutlenku siarki i benzo(a)piranu pochodzi z województwa śląskiego, które jest regionem silnie uprzemysłowionym i zurbanizowanym. Układ kierunków przeważających wiatrów wskazuje na największy udział źródeł z terenu województwa śląskiego na sąsiadujące powiaty województwa małopolskiego: olkuski, chrzanowski i oświęcimski5.

4.1.3 Źródła emisji z obszaru Małopolski

W wyniku inwentaryzacji źródeł emisji zanieczyszczeń do powietrza w 2011 roku określono wielkości emisji zanieczyszczeń m.in. pyłu zawieszonego PM10, pyłu PM2,5, benzo(a)pirenu, dwutlenku siarki i dwutlenku azotu z terenu województwa małopolskiego. W 2011 r. z obszaru Małopolski do powietrza wyemitowane zostało 31,9 tys. Mg pyłu PM10, w tym 28,2 tys. Mg pyłu PM2,5. Emisja dwutlenku azotu wyniosła 43,1 tys. Mg, natomiast benzo(a)pirenu 10,7 Mg. Największa wielkość emisji pyłu PM10 i pyłu PM2,5 pochodzi ze źródeł powierzchniowych, głównie z sektora komunalno-bytowego. Największe znaczenie przy emisji dwutlenku azotu mają źródła przemysłowe oraz źródła liniowe. Benzo(a)piren ze względu na specyfikę powstawania występuje głównie ze źródeł powierzchniowych (95%) oraz źródeł punktowych (5%).

Informacja o wielkości i strukturze emisji CO2 i innych zanieczyszczeń w Małopolsce uwidacznia duży potencjał redukcji emisji jaki jest możliwy do osiągnięcia w sektorze mieszkalnictwa. Działania ograniczające emisję pyłów przyczyniają się również do redukcji emisji CO2 i innych zanieczyszczeń oraz do poprawy efektywności energetycznej. Informacja ta może być szczególnie cenna w przypadku ubiegania się o środki ze źródeł europejskich i krajowych, które wymagają określenia efektu ekologicznego inwestycji w postaci ograniczenia emisji CO2.

4.2 Zanieczyszczenia powietrza w województwie małopolskim Małopolska zajmuje 10. pozycję pod względem udziału odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej, tj. 886,3 GWh (2012 r.). Zdecydowana większość producentów wykorzystuje paliwa konwencjonalne (węgiel kamienny), jedna trzecia z nich opiera swoją działalność o źródła odnawialne i alternatywne energii, głównie energię wody. W niewielkim stopniu wykorzystuje się energię z biogazu (6,8 MW), wiatru (3 MW) oraz słońca (1,1 MW). Źródła te można uznać za potencjały województwa w oparciu o które planowane będzie inwestowanie w wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł. Województwo małopolskie jest jednym z regionów, w których istniejąca infrastruktura energetyczna średniego i niskiego napięcia znajduje się w najgorszym stanie, przede wszystkim ta na terenach wiejskich. Stąd też konieczna jest modernizacja infrastruktury w regionie pozwalająca na rozwój nowych mocy energetycznych, w tym z OZE. Istotne problemy występują w dotrzymaniu standardów jakości powietrza. Wielkości stężeń pyłu PM10 (31,9 tys. Mg/2011 r.) i PM2,5 (28,2 tys. Mg/2011 r.) w województwie małopolskim należą do najwyższych w Polsce, szczególnie w Krakowie. Głównym źródłem emisji jest sektor komunalno-bytowy. Przekroczenia odnotowane są też dla:

5 Źródło: Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego Małopolska 2023 w zdrowej atmosferze.

56

benzo(a)pirenu (10,7 Mg/2011 r.), dwutlenku azotu (43,1 tys. Mg/2011 r.) oraz dwutlenku siarki (61,5 tys. Mg/2012 r.). W 2011 r. wyemitowano też 25,7 mln Mg CO2e, w tym 42% z przemysłu, 27% z mieszkalnictwa i 21% z transportu. Biorąc pod uwagę emisję metanu i podtlenku azotu łączny potencjał tworzenia efektu cieplarnianego (GWP) wynosi 12,7 mln Mg i spadł o 3,05% w stosunku do roku 2011. Analiza dotychczasowych efektów działań naprawczych w tym zakresie wskazuje, że ich skala oraz tempo jest zbyt niskie w stosunku do potrzeb. Największe efekty przynosiły działania związane z likwidacją starych źródeł spalania i wymianą na nowe niskoemisyjne oraz w zakresie podniesienia efektywności energetycznej budynków. Na terenie województwa małopolskiego sektor budownictwa mieszkaniowego zajmuje około 64% powierzchni użytkowej, pozostałe to budownictwo użyteczności publicznej 15% oraz produkcyjno-usługowe i handlowe 20,5%. Biorąc pod uwagę fakt, iż sektory te odpowiadają za około 40% zużycia energii są potencjalnie istotnym źródłem w ramach oszczędności energii. Istotnym źródłem uciążliwości i problemów w zakresie emisji substancji szkodliwych, zwłaszcza w aglomeracjach miejskich, jest transport drogowy. Transportem drogowym realizowanych jest w Polsce 83,6% lądowego transportu pasażerskiego i 75,9% lądowego transportu towarowego. Według danych statystycznych, w skali kraju sektor ten odpowiedzialny jest za ponad 28% całkowitej emisji tlenków azotu, przeszło 27% emisji tlenku węgla oraz powyżej 15% zanieczyszczeń pyłowych. W dużych miastach, zwłaszcza o scentralizowanym systemie ciepłownictwa, udział transportu drogowego w całkowitej emisji tych zanieczyszczeń jest zdecydowanie większy, dochodząc w dzielnicach centralnych nawet do 90%. Problemy towarzyszące rozwojowi transportu, szczególnie transportu drogowego, wymagają podjęcia działań pozwalających ograniczać zagrożenia z tym związane, m.in. poprzez zwiększenie znaczenia transportu zbiorowego. (Źródło: Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020).

Ryc. 16. Jakość powietrza w województwie małopolskim - 2013

Źródło: www.malopolskie.pl

4.3 Obszary problemowe w Gminie Piwniczna - Zdrój

Na podstawie inwentaryzacji wyznaczono obszary sektora o największej emisji zanieczyszczeń. W gminie Piwniczna - Zdrój ze względu na jej rolniczy charakter zanieczyszczenia powietrza pochodzą

http://www.malopolskie.pl/

57

głównie z procesów grzewczych z zabudowy mieszkaniowej (72,97% udziału paliw grzewczych stanowi węgiel) oraz z transportu indywidualnego.

Ryc. 17. Rodzaj paliwa stosowanego do c.o. i c.w.u. Źródło: Opracowanie na podstawie ankiet zebranych z terenu Miasta i Gminy Piwniczaj-Zdrój

Na podstawie 74 ankiet zgromadzonych przez Urząd Miasta i Gminy w Piwnicznej- Zdroju za główny rodzaj paliwa stosowanego do c.o. i c.w.u. stosuje:

54 węgiel,

3 ekogroszek,

6 olej,

2 energie elektryczną,

3 propan

6 drewno,

1 ankietowany nie udzielił odpowiedzi. Powyższa analiza wykazała, że zdecydowana część ankietowanych mieszkańców Gminy

Piwniczna - Zdrój zużywa jako główne paliwo stosowane do c.o. i c.w.u. węgiel (72,97%) oraz drewno (8,10%).

Ponadto, główne źródło zanieczyszczeń stanowią pojazdy mieszkańców gminy. Poniżej wykres obrazujący stan pojazdów samochodowych na terenie gminy Piwniczna – Zdrój. Powyższy wykres ukazuje, że większa część ankietowanych mieszkańców gminy jeździ samochodami osobowymi zużywającymi benzynę (81,48%). W wielu przypadkach mieszkańcy posiadają więcej niż jeden samochód.

0

10

20

30

40

50

60

Lic

zb

a a

nkie

tow

an

ych

Rodzaj paliwa stosowanego do c.o. oraz c.w.u.

58

Ryc.18. Rodzaj zużywanego paliwa prze samochody osobowe Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet zebranych z terenu Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój

Na podstawie 74 ankiet zgromadzonych przez Urząd Miasta i Gminy Piwniczna - Zdrój,

ankietowani mieszkańcy posiadają łącznie 81 samochodów osobowych, w tym:

66 ankietowanych jeździ samochodami osobowymi zużywającymi benzynę

ankietowanych jeździ samochodami osobowymi zużywającymi gaz (LPG)

2 ankietowanych jeździ samochodami osobowymi zużywającymi ropę (diesel)

9 ankietowanych jeździ samochodami osobowymi zużywającymi olej Powyższa analiza wykazała, że większa część ankietowanych mieszkańców Miasta i Gminy Piwniczna - Zdrój jeździ samochodami osobowymi zużywającymi benzynę (81,48%).

Problemem występującym na terenie gminy jest również niski poziom wykorzystania odnawialnych źródeł energii w budynkach publicznych oraz gospodarstwach indywidualnych. Według informacji pozyskanych z Urzędu Gminy Miasta i Gminy, tylko niewielki odsetek mieszkańców wykorzystuje OZE a dokładniej kolektory słoneczne w gospodarstwach domowych.

Pełna informacja zawierająca pozostałe wyniki z ankiet przeprowadzonej inwentaryzacji zawarta jest w załączniku nr 3 pt.: Analiza statystyczna ankiet na terenie Gminy wiejsko-miejskiej Piwniczna – Zdrój, do niniejszego dokumentu.

4.4 Skutki narażenia na zanieczyszczenia

4.4.1. Skutki zdrowotne

Zanieczyszczenie powietrza ma ogromny wpływ na zdrowie ludzi, zwierząt, stan gleb i upraw rolnych. Mieszanka unoszących się w powietrzu trujących substancji, w tym między innymi pyłów PM10, (tzn. cząstek stałych metali ciężkich i innych toksycznych substancji) oraz trujących gazów (dwutlenku siarki, tlenków azotu, tlenków węgla, dwutlenku węgla), odpowiedzialna jest zarówno za infekcje wirusowe i bakteryjne jak i za powstawanie chorób przewlekłych takich jak astma, alergie, choroby krążenia, choroba Parkinsona i Alzheimera. Na podstawie obserwacji częstotliwości zachorowań wśród dzieci, lekarze doszli do wniosku, że w okresach nasilania się niskiej emisji, podatność dzieci na infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych znacznie wzrasta już po 2-3 dniach od momentu wystąpienia podwyższonego stężenia zanieczyszczeń w powietrzu. Szkodliwość skażonego powietrza dotyczy wszystkich ludzi narażonych na długookresowe przebywanie w jego strefie. Jednak lekarze wymieniają grupy osób szczególnie narażonych na negatywne skutki; są to osoby po 65 roku życia, dzieci, kobiety w ciąży i osoby przewlekle chore.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

benzyna LPG diesel

Lic

zb

a a

nkie

tow

an

ych

Paliwa samochodów osobowych

59

Niestety, w grupie ryzyka znajdują się również ci, którzy podczas okresów nasilonej niskiej emisji uprawiają sporty na tzw. „świeżym powietrzu”. Tabela 18. Skutki krótko i długo okresowe narażenia populacji na zanieczyszczenia powietrza

Skutki krótkoterminowego

narażenia populacji na zanieczyszczenia powietrza

Skutki długoterminowego

narażenia populacji na zanieczyszczenia powietrza

dzienna śmiertelność,

wizyty szpitalne z powodu chorób układu oddechowego i krwionośnego,

interwencje pogotowia ratunkowego z powodu chorób układu oddechowego i krwionośnego,

wizyty u lekarzy pierwszego kontaktu powodu chorób układu oddechowego i krwionośnego,

przyjmowanie leków z powodu chorób układu oddechowego i krwionośnego,

dni z wprowadzonymi restrykcjami,

nieobecność w pracy,

nieobecność w szkole,

ostre symptomy (kaszel, flegma, infekcje dróg oddechowych).

fizjologiczne zmiany (praca płuc).

śmiertelność z powodu chorób układu krwionośnego i oddechowego,

chroniczne występowanie chorób układu oddechowego i powszechne objawy (astma)

chroniczne zmiany w fizjologicznych funkcjach,

nowotwór płuc,

chroniczne choroby układu krwionośnego,

wewnątrzmaciczne zmiany (niska masa urodzeniowa w terminie, brak odpowiedniego przyrostu masy płodu).


4.4.2. Skutki finansowe zanieczyszczenia powietrza Negatywne skutki zanieczyszczenia powietrza można zmierzyć poprzez oszacowanie kosztów spowodowanych złą jakością powietrza czyli kosztów zewnętrznych. Do zewnętrznych kosztów należą m.in.;

Koszty zdrowotne tj. wydatki na opiekę zdrowotną ponoszone bezpośrednio przez ludzi chorujących z powodu zanieczyszczenia powietrza oraz wydatki w ramach państwowego systemu opieki zdrowotnej, jak również koszty wynikające z mniejszej produktywności, w tym absencji w pracy, koszty związane z przedwczesną umieralnością,

Koszty szkód w środowisku (koszty efektu cieplarnianego). Koszty zdrowotne i koszty szkód w środowisku stanowią ok. 98% wszystkich kosztów zewnętrznych. Bezpośrednie określenie ceny szkód zdrowotnych (wzrost zachorowalności/umieralności), spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza jest kwestią subiektywnej oceny, ponieważ przyjmowana cena rynkowa wartości, jaką jest ludzkie życie i zdrowie jest bardzo zmienna od 1 do 2 mln euro. Koszty zewnętrzne określa się na podstawie liczby przypadków zachorowań oraz szacunkowej wartości kosztów na jeden przypadek. Zgodnie z metodyką stosowaną w Unii Europejskiej w Programie Czystego Powietrza dla Europy określono wielkość kosztów zewnętrznych ponoszonych przez każdy kraj w związku z emisją określonych zanieczyszczeń takich jak: pył PM2,5, NOx, SO2, nieorganiczne związki lotne, a także amoniak. Analizy według metodyki CAFE-CBA uwzględniają wielkość emisji każdej z substancji, wielkość obszaru i ilość narażonej ludności. Emisja każdego kilograma zanieczyszczeń takich jak pył PM2,5, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki lub innych powoduje powstawanie kosztów zewnętrznych wynikających z negatywnego oddziaływania tych zanieczyszczeń na zdrowie ludzkie i ekosystemy. Wycena tych kosztów wykonana w ramach Programu CAFE-CBA dla roku 2010 pozwala na wyliczenie szacunkowych kosztów wielkości emisji dla województwa małopolskiego w oparciu o wartości kosztów dla Polski. Zanieczyszczenie powietrza powoduje również straty materialne wynikające z przyspieszonej degradacji zabytków. Cząstki pyłów powodują brudzenie obiektów, ich mikro rysowanie, katalizowanie reakcji i zagrożenie mikrobiologiczne. Zmusza to do bardziej intensywnego sprzątania i oczyszczania obiektów, a w konsekwencji ich nadmiernego „stresu konserwatorskiego”. Obecność cząsteczek siarki i sadzy może powodować utratę koloru malowideł i koloru powierzchni dzieł sztuki.

60

V Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla

5.1 Metodologia oraz wskaźniki

Bazowa inwentaryzacja emisji to ilościowe (skwantyfikowane) określenie ilości emisji gazów cieplarnianych w rozbiciu na poszczególne jej źródła w odniesieniu do konkretnej jednostki samorządu terytorialnego. Inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych z obszaru gminy Piwniczna - Zdrój polega na określeniu całkowitych emisji gazów cieplarnianych, które mają swoje źródła na terytorium gminy. Metodologia inwentaryzacji: 1. Podejście IPCC (Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu)- obejmująca całą emisję CO2 wynikłą z końcowego zużycia energii na obszarze geograficznym sygnatariusza Porozumienia 2. Podejście LCA (Analiza Cyklu Życia)- bierze pod uwagę całość życia nośnika energii W niniejszym opracowaniu posłużono się pierwszym podejściem inwentaryzacji. Celem inwentaryzacji jest określenie wielkości emisji CO2 z obszaru gminy, umożliwi to określenie obszarów największej emisji aby następnie dobrać działania służące jej ograniczeniu. Podstawą oszacowania wielkości emisji jest zużycie energii finalnej oraz paliw w kluczowych obszarach gospodarczych gminy:

Budynkach pozostających w zarządzie gminy,

Budynkach gospodarstw indywidualnych, Poprzez zużycie energii rozumiane jest zużycie przez użytkowników końcowych:

Paliw opałowych (na potrzeby grzewcze pomieszczeń i budynków),

Paliw transportowych,

Ciepła systemowego,

Energii elektrycznej,

Gazu sieciowego, Emisja CO2 została obliczona dla każdego źródła energii mnożąc jej zużycie przez odpowiednie współczynniki emisji. Istnieje wiele współczynników emisji, zależnych od źródła energii oraz wybranej metody obliczeń: IPCC posiada standardowe współczynniki emisji. Inwentaryzacja obejmuje całkowity obszar administracyjny gminy Piwniczna-Zdrój. Rokiem w którym zebrano dane niezbędne do przeprowadzenia inwentaryzacji jest rok 2015, stąd też przyjęto, iż dla dalszej części dokumentu rokiem na którym ustalono aktualność inwentaryzacji jest rok 2015, rok ten określany będzie jako rok obliczeniowy. Rokiem dla którego prognozowana jest wielkość emisji jest rok 2020. W dalszej części dokumentu rok ten określany będzie jako rok docelowy. Rok ten stanowi również horyzont czasowy dla założonego planu działań.

61

Dla obliczenia emisji z poszczególnych źródeł, zastosowano następujące wskaźniki: Tabela 19. Wskaźniki do obliczenia emisji z poszczególnych źródeł

Emisje w wyniku spalania paliw przeliczone na sezon standardowy na kW

6 mocy źródła

Jednostka wskaźnika

Drewno Węgiel Olej

opałowy Gaz

Pompa ciepła

Układ solarny

Pellet

tlenki siarki (Sox)

g

50,53 5167,59 3438,44 0,58 0 0 45,38

tlenki azotu (Nox) 459,38 696,61 4045,23 465,06 0 0 412,51

tlenek węgla (CO) 11943,9

1 14248,8

6 1152,89 91,79 0 0

10 725,14

dwutlenek węgla (CO2) 551257,

25 585786,

47 5461056,

00 611916,

26 0 0

495 006,51

pył zawieszony całkowity (TSP)

689,07 3166,41 687,69 0,15 0 0 309,38

benzo(a)piren - 4,43 0,53 - 0 0 -

Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych własnych

Tabela 20. Wartości do obliczenia emisji z poszczególnych źródeł

Wartość opałowa gazu kWh/m3 9,5

Wartość opałowa oleju kWh/litr 10

Wartość opałowa drewna kWh/t 4400

Wartość opałowa węgla kWh/t 7500,6

Wartość opałowa koksu kWh/t 8056,2

Wartość opałowa miału węglowego kWh/t 6945

Wartość opałowa gazu płynnego kWh/litr 6,9

Wartość opałowa peletu kWh/t 4900

Zawartość popiołu w drewnie % 1

Zawartość popiołu w pelecie % 0,5

Zawartość popiołu w węglu % 10

Zawartość siarki całkowitej węglu % 1

Zawartość siarki całkowitej w oleju opałowym lekkim % 0,1

Zawartość siarki całkowitej w gazie ziemnym mg/m3 0,94


6 kW- kilowat

62

Tabela 21. Zaoszczędzona emisja w gramach na 1kW mocy

Zamiana węgiel na

drewno Zamiana węgiel na

pelet Zamiana olej opałowy na

drewno Zamiana olej opałowy na

pellet Zamiana gazu na

drewno Zamiana gazu

na pelet

Zamiana węgiel na

gaz

Sox 5117,05 5122,21 3387,91 3393,07 -49,96 -44,80 55,02

Nox 237,23 284,11 3585,85 3632,72 5,68 52,55 141,44

CO 2304,95 3523,72 -10791,02 -9572,25 -11852,12 -10633,35 15437,13

CO2 34529,22 90779,96 4909798,75 4966049,49 60659,01 116909,75 116956,49

TSP 2477,34 2857,03 -1,38 378,31 -688,92 -309,23 895,64

benzo(a)piren

4,43 4,43 0,53 0,53 - - -


Tabela 22. Zaoszczędzona emisja w gramach na 1kW mocy

Zamiana węgla na pompę

ciepła Zamiana oleju na pompę

ciepła Zamiana gazu na pompę

ciepła Zamiana węgla na

solary Zamiana oleju na

solary Zamiana gazu na

solary

Sox 5167,59 3438,44 0,58 5167,59 3438,44 0,58

Nox 696,61 4045,23 465,06 696,61 4045,23 465,06

CO 14248,86 1152,89 91,79 14248,86 1152,89 91,79

CO2 585786,47 5461056,00 611916,26 585786,47 5461056,00 611916,26

TSP 3166,41 687,69 0,15 3166,41 687,69 0,15

benzo(a)piren

4,43 0,53 - 4,43 0,53 -


Jeżeli wartość jest UJEMNA (znak „-„) to oznacza wzrost emisji danego czynnika

63

Tabela 23. Ruch tranzytowy i osobowy

Samochody osobowe gCO2/km 155

Motocykle gCO2/km 155

Samochody dostawcze gCO2/km 200

Samochody ciężarowe gCO2/km 450

Autobusy gCO2/km 450 Źródło: Załącznik nr 2 – Metodyka – do Regulaminu I konkursu GIS „Gazela – Niskoemisyjny transport miejski”

Tabela 24. Wskaźniki do obliczenia emisji CO2 z paliw stosowanych w autach na terenie Miasta i Gminy

Pwiniczna-Zdrój

Wskaźnik emisji CO2 Średnie roczne zużycie paliwa

Średni roczny przebieg

kgCO2/GJ l/km km

benzyna 73,30 0,08 5876

Olej napędowy (ropa) 68,60 0,071 12016

LPG 62,44 0,102 10093 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pochodzących z Programu Ochrony Powietrza dla województwa

małopolskiego, Małopolska 2023, W zdrowej atmosferze.

Powyższe dane zawarte w tabelach od nr 17 do 22, posłużą do obliczeń m.in. oszczędności rocznej emisji CO2 w przypadku wymiany źródła ciepła z tradycyjnych na kolektory słoneczne lub panele fotowoltaiczne, oraz obecnego poziomu emisji CO2 jak i prognozowane zmniejszenie emisji do roku 2020, łączną dobową emisje pojazdów, jak i sumy zużycia w budynkach użyteczności publicznej na terenie Miasta i Gminy Piwniczna – Zdrój. Wyniki obliczeń przedstawiono w rozdziale 5.3 niniejszego dokumentu.

5.2 Wyniki analizy gospodarstw indywidualnych w postaci mapy quantum gis

Poniżej zamieszczone zostają wyniki analizy gospodarstw indywidualnych na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji gospodarstw indywidualnych w postaci map quantum gis. Wyniki te dotyczą

- rodzaju zużywanych paliw do ogrzewania budynków przez mieszkańców, - średniej emisji dwutlenku węgla na gospodarstwo indywidualne, - średniej emisji benzo(a)pirenu na gospodarstwo indywidualne, - transportu samochodowego z podziałem na zużywane paliwa przez pojazdy należące do mieszkańców

gminy, - średniej rocznej emisji dwutlenku węgla pochodzącej z transportu indywidualnego.

64

Mapa przedstawia rodzaj zużywanych paliw do ogrzewania budynków przez mieszkańców. Największa liczba mieszkańców do ogrzewania używa węgla.

Ryc. 19. Rodzaje paliw używanych do c.o. przez mieszkańców gminy Piwniczna - Zdrój w postaci quantum gis7

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet zgromadzonych z terenu Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój

Poniższa mapa przedstawia średnią emisję dwutlenku węgla na gospodarstwo indywidualne.

Z poniższych obliczeń wynika, że wynosi ona 19,35 Mg.

Ryc. 20. Średnia emisja CO2 na gospodarstwo indywidualne w Gminie Piwniczna - Zdrój w postaci quantum gis

8


7 Mapa obrazująca przy wartości chemicznej bez uwzględniania sprawności wytwarzania ciepła w układach 8 Mapa obrazująca przy wartości chemicznej bez uwzględniania sprawności wytwarzania ciepła w układach

65

Poniższa mapa przedstawia średnią emisję benzo(a)pirenu na gospodarstwa indywidualne, która wynosi 79,44 g.

Ryc. 21. Średnia emisja benzo(a)pirenu na gospodarstwo indywidualne w Gminie Piwniczna- Zdrój w postaci

9quantum

gis Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet zgromadzonych z terenu Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój

Poniższa mapa zawiera zestawienie transportu samochodowego z podziałem na zużywane paliwa

przez pojazdy należące do mieszkańców gminy. Największa ilość mieszkańców przemieszcza się pojazdami

zużywającymi benzynę, w drugiej kolejności gaz.

Ryc. 22. Zestawienie transportu samochodowego z podziałem na zużywane paliwa przez pojazdy należące

do mieszkańców gminy Piwniczna-Zdrój w postaci mapy quantum gis10


9 Mapa obrazująca przy wartości chemicznej bez uwzględniania sprawności wytwarzania ciepła w układach 10 Mapa obrazująca przy wartości chemicznej bez uwzględniania sprawności wytwarzania ciepła w układach

66

Poniższa mapa zawiera informację dotyczącą średniej emisji dwutlenku węgla pochodzącą

z transportu indywidualnego. Poniższe obliczenia wskazują na utrzymywanie się emisji na poziomie 1,17 Mg.

Ryc. 23. Średnia emisja roczna CO2 pochodząca z transportu indywidualnego w gminie Piwniczna- Zdrój w postaci

quantum gis11


Zgromadzona ilość ankiet nie pozwoliła na wykorzystanie w pełni metody quantum gis. W przypadku większej

ilości ankietowanych badaniem objęte byłyby poszczególne sołectwa.

5.3 Obliczenia bazowej inwentaryzacji emisji

Obliczenia bazowej inwentaryzacji emisji oparto na dwóch wariantach:

A- Na podstawie wyników analizy ankiet B- Na podstawie danych zawartych w Programie Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego,

Małopolska 2023, W zdrowej atmosferze Ankietyzacja mieszkańców została oparta na niewielkiej próbie (3,48%). Mieszkańcy nie byli zainteresowani udziałem w opracowaniu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej mimo licznych prób zachęcenia ich do udziału w przedsięwzięciu. Dla pokazania wiarygodnego obrazu gminy Piwniczna – Zdrój posłużono się danymi z opracowanych dokumentów dla Małopolski.

5.3.1 WARIANT A:

Wyniki inwentaryzacji dla gminy Piwniczna - Zdrój postały w oparciu o otrzymane dane z przeprowadzonej ankietyzacji mieszkańców:

11 Mapa obrazująca przy wartości chemicznej bez uwzględniania sprawności wytwarzania ciepła w układach

67

Tabela 25. Emisja dwutlenku węgla w czasie spalania w kotłach na węgiel, olej i drewno przez mieszkańców.

2015

paliwo liczba gospodartstw

indywidualnych wskaźnik emisji CO2 g/kW

mocy emisja gCO2/ 20kw emisja MgCO2

węgiel 57,00 585 786,47 667 796 575,80 667,80

olej

6,00 5 461 056,00 655 326 720,00 655,33

drewno 6,00 551 257,25 3 307 543,50 3,31

69,00

1 326 430 839,30 1 326,43

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pochodzących z ankiet ze spotkań z mieszkańcami Miasta i Gminy Piwniczna – Zdrój.

Tabela 26. Prognozowany spadek emisji dwutlenku węgla po wymianie na ekologiczne kotły.

kocioł 20 kW mocy

2020

paliwo

liczba gospodartstw indywidualnych

wskaźnik emisji CO2 g/kW mocy

emisja gCO2 emisja MgCO2

drewno kawałkowe 9,00 90 779,96 16 340 392,80 16,34

pellet 15,00 34 529,22 10 358 766,00 10,36

24,00

26 699 158,80 26,70


Tabela 27. Prognozowany spadek emisji dwutlenku węgla po wymianie źródeł ciepła na kolektory słoneczne.

kolektory słoneczne 2020

paliwo liczba gospodartstw

indywidualnych

wskaźnik emisji CO2 [gco2/kW

mocy]

emisja [gco2/4,7kW]

emisja MgCO2

węgiel 30,00 585 786,47 82 595 892,27 82,60

olej 2,00 5 461 056,00 51 333 926,40 51,33

gaz 0,00 611 916,26 0,00 0,00

drewno 2,00 0,00 0,00 0,00

energia elektryczna 0,00 0,00 0,00 0,00

34,00

133 929 818,67 133,93


1 zestaw dla 4-5 osób 4,7 k

68

Powyższe wyliczenia dotyczą tylko kolektorów słonecznych, gdyż większość mieszkańców wybierała zarówno kolektory słoneczne jak i pompy ciepła

do ogrzewania c.w.u. nie rozróżniając ich. W przypadku realizacji projektu dla gospodarstw indywidualnych, mieszkańcy będą musieli podjąć decyzje, który rodzaj odnawialnych źródeł energii preferują.

Tabela 28. Prognozowany spadek emisji dwutlenku węgla po wymianie źródeł ciepła na panele fotowoltaiczne.

panele fotowoltaiczne

2020

paliwo liczba

gospodartstw indywidualnych

wskaźnik emisji 2kWp

emisja MgCO2/rok

węgiel 34,00 2,38 80,92


Osoby, które stosują jako opał drewno/gaz sieciowy/olej a wyraziły chęć montażu paneli fotowoltaicznych nie są brane pod uwagę w obliczeniach dotyczących oszczędności emisji, ponieważ instalacja fotowoltaiczna produkuje prąd elektryczny. Tak więc powinna odnosić się do oszczędności CO2 względem produkcji energii elektrycznej przez elektrownię (tj. względem produkcji z węgla).

Podsumowując, w roku bazowym 2014 emisja C02 wyniosła 1 326,43 MgCO2 , a po wymianie starych kotłów na nowe ekologicznie i montażu odnawialnych źródeł energii docelowo w 2020 r. spadnie o 241,55 MgCO2 i będzie wynosić 1084,88 MgCO2 tj. spadnie o 18,21%.

69

Tabela 29. Prognozowany spadek emisji dwutlenku węgla po wymianie źródeł ciepła na panele fotowoltaiczne.

Łączna emisja SOx, NOx, CO, CO2 pyłu zawieszonego całkowitego (TSP) oraz benzo(a)piranu wyniosła : 72 765 518,13.

emisja w wyniku spalania paliw w g przeznaczonych na sezon standardowy na kW mocy źródła

węgiel gaz drewno olej

wskaźnik emisja wskaźnik emisja wskaźnik emisja wskaźnik emisja

tlenki siarki (Sox) 5 167,59 294 552,63 0,58 1,74 50,53 303,18 3438,44 20630,64

tlenki azotu (Nox) 696,61 39 706,77 465,06 1395,18 459,38 2756,28 4445,23 26671,38

tlenek węgla (CO) 14 248,86 812 185,02 91,79 275,37 11943,91 71663,46 1152,89 6917,34

dwutlenek węgla (CO2) 585 786,47 33 389 828,79 611916,26 1835748,78 551257,25 3307543,5 5461056 32766336

pył zawieszony całkowity

(TSP) 3 166,41 180 485,37 0,15 0,45 689,07 4134,42 687,69 4126,14

benzo(a)piren 4,43 252,51 0 0 0 0 0,53 3,18

34 717 011,09

1 837 421,52

3 386 400,84

32824684,68

SUMA 72 765 518,13

70

5.3.2 WARIANT B:

Poniższe obliczenia przeprowadzone zostały na podstawie danych pochodzących z Programu Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego Małopolska

2023- w zdrowej Małopolsce.

Tabela 30. Energia cieplna niezbędna do ogrzania mieszkań oraz przygotowania c.w.u. wraz z bilansem emisji CO2 na obszarze powiatu

energia cieplna niezbędna do

ogrzania c.w.u.

zapotrzebowanie energii cieplnej

sumaryczne zapotrzebowanie energii cieplnej

emisja CO2 zapotrzebowanie energii cieplnej na

mieszkańca

emisja CO2 na mieszkańca

GJ GJ GJ Mg/rok GJ/mieszkańca Mg/mieszkańca

powiat nowosądecki

924 474,00 3 697 896,00 4 622 371,00 417 760,00 22,15 2

Źródło: Program Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego Małopolska 2023- w zdrowej Małopolsce

Tabela 31. Energia cieplna niezbędna do ogrzania mieszkań oraz przygotowania c.w.u. wraz z bilansem emisji CO2 na obszarze gminy Piwniczna - Zdrój

Lp. nazwa miejscowości

całościowo liczba

gospodarstw prywatnych

liczba mieszkańców w podziale na

sołectwa

zapotrzebowanie energii cieplnej w Gminie

Piwniczna – Zdrój GJ

emisja MgCO2 w Gminie Piwniczna - Zdrój

zmniejszenie emisji MgCO2 w Gminie Piwniczna - Zdrój

1. Głębokie 87 455 13 545,35 969,15 775,32

2. Kokuszka 119 641 19 082,57 1 365,33 1 092,26

3. Łomnica- Zdrój 389 1987 59 152,99 4 232,31 3 385,85

4. Młodów 122 535 15 926,95 1 139,55 911,64

5. Wierchomla Mała 19 100 2 977,00 213,00 170,40

6. Wierchomla Wielka 130 683 20 332,91 1 454,79 1 163,83

7. Zubrzyk 66 366 10 895,82 779,58 623,66

8. m. Piwniczna - Zdrój 1193 5945 176 982,65 12 662,85 10 130,28

OGÓŁEM 2 125 10 712 318 896,24 22 816,56 18 253,25 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pochodzących z ankiet ze spotkań z mieszkańcami Miasta i Gminy Piwniczna – Zdrój.

71

Emisja w 2014 r. w Gminie Piwniczna - Zdrój wyniosła 22 816,56 MgCO2 jednak po wymianie starych kotłów w domach indywidualnych oraz montażu odnawialnych źródeł energii w budynkach użyteczności publicznej, oraz termomodernizacji budynków indywidualnych, zakłada się zmniejszenie emisji CO2 o 20% do 2020 roku do poziomu 18 253,25 MgCO2

1. Budynków użyteczności publicznej na obszarze całej gminy (na bazie informacji z gminy)- opracowanie własne

Lp. Nazwa Instytucji Zużycie oleju

opałowego l/rok

Wskaźnik oleju opałowego 0,076

MgCO2/GJ Zużycie węgla t/rok

Wskaźnik węgla 0,098 MgCO2/GJ

Zużycie gazu/ Propan/ litry

Wskaźnik gazu 0,055 MgCO2/GJ

1. Urząd Miasta i Gminy 4 945 375,82 - - - -

2. Miejsko - Gminny Ośrodek Kultury w Piwnicznej-Zdroju 11000 836

- -

3. Zespół Szkolno – Gimnazjalny w Piwnicznej Zdroju 33421 2539,996 - - - -

4. Zespół Szkolno – Gimnazjalny w Łomnicy Zdroju 53556 4070,256 - - - -

6. Szkoła Podstawowa Nr 2 w Kosarzyskach 17000 1292 4 0,392 - -

7. Szkoła Podstawowa w Wierchomli Wielkiej 3700 281,2 6,2 0,6076 - -

8. Szkoła Podstawowa w Głębokiem 2830 215,08 - - - -

9. Przedszkole Nr 1 - - 4 0,392 - -

10. Przedszkole Nr 3 - - 9,25 0,9065 - -

11. Przedszkole Nr 4 - - 6,43 0,63014 - -

12. Budynek świetlicy środowiskowej w Zubrzyku - - 7 0,686 - -

13. Budynek świetlicy środowiskowej w Łomnicy-Zdroju - - 8 0,784 - -

14. Remiza Straży Pożarnej w Łomnicy-Zdroju - - 2 0,196 - -

15. Remiza Straży Pożarnej w Wierchomli Wielkiej - - 3,5 0,343 - -

16. Remiza Straży Pożarnej w Kosarzyskach - - 4,5 0,441 - -

17. Remiza Straży Pożarnej w Piwnicznej-Zdroju, - - 7 0,686 - -

18. Remiza Straży Pożarnej w Głębokiem - - 5,5 0,539 - -

19. Ośrodek Zdrowia w Piwnicznej - Zdroju 13000 988 - - - -

20. Kąpielisko w Radwanowie - - - - 7000 385

SUMA 139 452 10598,352 67,38 6,60324 7000 385

Suma zużycia w budynkach użyteczności publicznej wyniosła w MgCO2/GJ

146 519

Prognozowane zmniejszenie emisji do 2020 roku wynosi w MgCO2/GJ

117 216

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pochodzących Urzędu Miasta i Gminy Piwniczna – Zdrój

72

2. Transport: tranzyt i ruch lokalny12 Poniższe tabele obejmują wyliczenia dotyczące określenia łącznej emisji CO2 na terenie Gminy Piwniczna – Zdrój. Tabela 32. Obliczenia dobowej emisji CO2 na 2005 rok

Długość [km]

Nazwa drogi krajowej Pojazdy

silnikowe ogółem

samochody osobowe

emisja gCO2/km

samochody ciężarowe

emisja gCO2/km

autobusy emisja

gCO2/km motocykle

emisja gCO2/km

7,3 Droga Rytro-Piwniczna Zdrój 3446 2895 1195627763 472 565939800 62 74339550 10 4129975

3,3 Droga Piwniczna-granica Państwa 1092 1020 190431450 59 31979475 4 2168100 7 1306882,5

1386059213

597919275

76507650

5436857,5


łącznie emisja gCO2/km

[doba] 3797422,5

łączna emisja

gCO2/km [rok 2005]

2065922995


łącznie emisja MgCO2/km

[doba] 3,7974225

łącznie emisja

MgCO2/km [rok 2005]

2065,922995



Autobusy gCO2/km 450

Źródło: http://www.gddkia.gov.pl/, Generalny pomiar ruchu w 2010 roku. Średni dobowy ruch w 2005 roku.

Tabela 33. Obliczenia dobowej emisji CO2 na 2010 rok

Długość km

Nazwa drogi krajowej Pojazdy

silnikowe ogółem

samochody osobowe

emisja gCO2/km

samochody ciężarowe13

emisja gCO2/km

autobusy emisja

gCO2/km motocykle

emisja gCO2/km

7,3 Droga Rytro-Piwniczna Zdrój 4661 3952 1632166120 588 705026700 75 89926875 41 16932897,5

3,3 Droga Piwniczna-granica Państwa 1126 977 182403457,5 129 69921225 3 1626075 15 2800462,5

1814569578

774947925

91552950

19733360

12

Opracowano na podstawie danych własnych oraz danych pochodzących od Generalnej Dyrekcji Dróg i Autostrad. 13

Samochody ciężarowe obejmują sumę aut :lekkie samochody ciężarowe(dostawcze), samochody ciężarowe z przyczepą oraz bez przyczepy

http://www.gddkia.gov.pl/

73

Ruch tranzytowy i osobowy:


łącznie emisja

gCO2/km [doba] 4971423,5

łączna emisja

gCO2/km [rok 2010] 2700803813


łącznie emisja

MgCO2/km [doba] 4,9714235

łącznie emisja

MgCO2/km [rok 2010] 2700,803813



Autobusy gCO2/km 450

Źródło: http://www.gddkia.gov.pl/, Generalny pomiar ruchu w 2010 roku. Średni dobowy ruch w 2010 r

http://www.gddkia.gov.pl/

74

VI Działania, zadania i środki zaradcze zaplanowane na cały okres objęty planem

6.1. Działania długoterminowe

Eliminacja nisko-sprawnych urządzeń i zamiana na paliwa stałe Działanie polega na likwidacji źródeł spalania paliw stałych o mocy do 1 MWt w sektorze

komunalno – bytowym oraz sektorze usług. Gmina Piwniczna - Zdrój powinna realizować projekty z zakresu wymiany starych niskosprawnych pieców i kotłów wykorzystujących paliwa stałe na nowe ekologiczne technologie odnawialnych źródeł energii (np. nowoczesne urządzenia z podajnikiem automatycznym na biomasę itp.). Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w celu obniżenia kosztów eksploatacyjnych ogrzewania niskoemisyjnego

W ramach programów ograniczania niskiej emisji przy wymianie kotłów na paliwa stałe na ogrzewania niskoemisyjne mogą być również udzielane dotacje do zastosowania odnawialnych źródeł energii (np. kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne, pompy ciepła) w celu wsparcia wdrażania zasad energooszczędności i obniżania kosztów ogrzewania w indywidualnych systemach grzewczych. Termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszczędnego w budownictwie mieszkaniowym

Opracowanie planu działań na rzecz ograniczenia energochłonności budynków wraz z instrumentem wsparcia finansowego dla termomodernizacji budynków i lokali mieszkalnych. Prowadzenie działań w zakresie wymiany stolarki okiennej, drzwiowej o niskim współczynniku przenikania ciepła, docieplanie ścian budynków oraz stropów. Umożliwienie mieszkańcom przy wykonywaniu termomodernizacji budynków jednoczesnego wykonania audytu energetycznego. Wykorzystanie systemu audytów i świadectw energetycznych w celu klasyfikacji budynków pod względem strat cieplnych w celu lepszego zaplanowania termomodernizacji oraz w celu zebrania danych do założeń do planów zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszczędnego w obiektach użyteczności publicznej

Opracowanie planu działań na rzecz ograniczenia energochłonności budynków wraz z instrumentem wsparcia finansowego dla termomodernizacji budynków administracji i usług publicznych. Prowadzenie działań w zakresie wymiany stolarki okiennej, drzwiowej o niskim współczynniku przenikania ciepła, docieplanie ścian budynków oraz stropów.

75

Tabela 34. Zestawienie działań na lata 2014-2020 ograniczających emisję w Gminie Piwniczna - Zdrój

Lp. Nazwa zadania zakładana wartość brutto

wkład własny w

[zł]

wkład własny

w %

planowane dofinansowanie

[zł]

dofinansowanie w %

Rok realizacji

Dotacja (D) Pożyczka (P)

Uwagi

1

Wymiana starych kotłów na nowe ekologiczne dla

budynków gospodarstw

indywidualnych na terenie Gminy

Piwniczna Zdrój

1 500 000,00 600 000,00 40% 900 000,00 60% 2014-2020 D

RPO WM 2014-2020 Działanie 4.4 Redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza Poddziałanie 4.4.2 Obniżenie

poziomu niskiej emisji-SPR Podziałanie 4.4.3 Obniżenie

poziomu niskiej emisji (paliwa stałe)-SPR

2

Montaż kolektorów słonecznych na

budynkach gospodarstw


Piwniczna - Zdrój

1 000 000,00 400 000,00 40% 600 000,00 60% 2014-2020 D

RPO WM 2014-2020 Działanie 4.1 Zwiększenie

wykorzystania odnawialnych źródeł energii

Poddziałanie 4.1.1 Rozwój infrastruktury produkcji

energii ze źródeł odnawialnych

3

Montaż paneli fotowoltaicznych na

budynkach gospodarstw


Piwniczna - Zdrój

1 000 000,00 400 000,00 40% 600 000,00 60% 2014-2020 D




energii ze źródeł odnawialnych

4

Montaż pomp ciepła dla budynków gospodarstw


Piwniczna - Zdrój

700 000,00 280 000,00 40% 420 000,00 60% 2014-2020 D




energii ze źródeł

76

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pochodzących Urzędu Miasta i Gminy Piwniczna – Zdrój,

odnawialnych

5

Rozbudowa oświetlenia

energooszczędnego w Gminie Piwniczna -

Zdrój

25 000,00 6 250 25% 18 750 45 D 55 P

2014-2020

Program Priorytetow

y SOWA D (45) i P

(55)

NFOŚIGW

6

Termomodernizacja budynku Szkolno-Gimnazjalnego w Łomnicy - Zdroju

2 000 000 800 000 40% 1 200 000 60% 2014-2020 D

RPO WM 2014-2020 Działanie 4.3 Poprawa

efektywności energetycznej w sektorze publicznym i

mieszkaniowym Poddziałanie 4.3.2 Głęboka modernizacja energetyczna

budynków użyteczności publicznej-SPR

77

6.2. Działania średnioterminowe

Propozycje działań w zakresie redukcji emisji (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra

Środowiska w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych,

Dz. U. z 11 września 2012 r., poz. 1028):

czasowy zakaz palenia w kominkach, jeżeli nie stanowią one jedynego źródła ogrzewania

mieszkań w okresie grzewczym,

czasowe zawieszenie robót budowlanych, uciążliwych ze względu na jakość powietrza,

nakaz zraszania pryzm materiałów sypkich w celu wyeliminowania pylenia,

zakaz palenia pozostałości roślinnych na powierzchni ziemi, z wyłączeniem działań i czynności

związanych z gospodarką leśną.

Do średnioterminowych działań/zadań wyznaczonych przez Gminę Piwniczna - Zdrój należą:

- Kontrole palenisk domowych w zakresie przestrzegania zakazu spalania odpadów;

Apele do mieszkańców o możliwe wykorzystanie innego rodzaju źródła ciepła, które będzie

pełniło istotną rolę w zmniejszeniu emisji,

Nakładane kary za naruszenie przepisów zakazujących spalanie odpadów powinny uwzględniać

szczególną szkodliwość tych działań w sytuacjach wysokich stężeń zanieczyszczeń,

Intensywne kontrole indywidualnych kotłów i pieców przez upoważnionych pracowników gminy

(art. 379 ustawy Prawo ochrony środowiska),

Kontrole powinny obejmować interwencje zgłaszane telefonicznie oraz patrole.

- Ograniczenie pylenia ze źródeł niezorganizowanych

Nakaz zraszania pryzm materiałów sypkich w celu wyeliminowania pylenia (zgodnie

z Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów

działań krótkoterminowych, Dz. U. z 11 września 2012 r., poz. 1028),

Ograniczenie stosowania dmuchaw do liści,

Nasilenie kontroli budów pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu (kontrola

przestrzegania zapisów pozwolenia budowlanego),

Nasilenie kontroli pojazdów opuszczających place budów pod kątem ograniczenia

zanieczyszczenia dróg, prowadzącego do niezorganizowanej emisji pyłu.

- Prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie ochrony powietrza i przedstawienie szkodliwego

oddziaływania zanieczyszczeń pyłowych i gazowych dla zdrowia i kosztów społeczno-ekonomicznych

spowodowanych zanieczyszczeniem atmosfery.

- Zorganizowanie punktu informacji, gdzie zainteresowani mogliby uzyskać informacje, jakie należy

spełnić warunki, aby uzyskać dofinansowanie lub kredyt na preferencyjnych warunkach

np. z WFOŚiGW, NFOŚiGW, Banku Ochrony Środowiska S.A. lub Banku Gospodarstwa Krajowego

na termomodernizację budynków.

- Promowanie wśród przedsiębiorców nowoczesnych, energooszczędnych technologii oraz

promowanie systemów zarządzania środowiskowego (projekty Czystej Produkcji i norm zarządzania

środowiskowego (np. ISO 14000).

- Stała inwentaryzacja i analiza możliwości potencjału energii odnawialnej możliwej do wykorzystania

na terenie gminy Piwniczna - Zdrój

78

6.3. Działania krótkoterminowe do podjęcia

Działania krótkoterminowe należy wdrażać w sytuacjach ryzyka wystąpienia przekroczeń

poziomów alarmowych, dopuszczalnych i docelowych substancji w powietrzu, a ich celem jest

zmniejszenie ryzyka wystąpienia takich przekroczeń oraz ograniczenie skutków i czasu trwania

zaistniałych przekroczeń. Ze względu na tożsamość głównych źródeł emisji pyłu PM10, pyłu PM2,5

i benzo(a)pirenu oraz dwutlenku siarki, a także ze względu na fakt, że poziomy stężeń pyłu PM10

są najlepiej monitorowane (9 stanowisk automatycznego monitoringu stężeń pyłu PM10

w województwie) przyjmuje się, że wdrożenie działań krótkoterminowych będzie odbywało się

w oparciu o poziomy pyłu PM10, lecz również z uwzględnieniem wartości zmierzonych stężeń dla

dwutlenku siarki.

Ustala się 3 stopnie zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza:

I stopień zagrożenia (kod żółty) o charakterze informacyjnym dla poziomów pyłu PM10 powyżej

50 μg/m³, lub poziomów stężeń 24-godzinnych dwutlenku siarki powyżej 125 μg/m³,

II stopień zagrożenia (kod pomarańczowy) o charakterze informacyjno-ostrzegawczym

dla poziomów pyłu PM10 powyżej 200 μg/m³,

III stopień zagrożenia (kod czerwony) o charakterze informacyjno-ostrzegawczym i nakazowym

dla poziomów stężeń 24-godzinnych pyłu PM10 powyżej 300 μg/m³, lub stężeń jednogodzinnych

dwutlenku siarki powyżej 500 μg/m³.

Działania w ramach III stopnia zagrożenia:

1. Intensywne kontrole palenisk domowych w zakresie przestrzegania zakazu spalania

odpadów,

2. Zakaz palenia pozostałości roślinnych na powierzchni ziemi,

3. Ograniczenie pylenia ze źródeł niezorganizowanych,

4. Czasowe zawieszenie uciążliwych prac budowlanych,

5. Czyszczenie ulic na mokro,

6. Ograniczenie ruchu pojazdów,

7. Czasowe ograniczenie emisji z przedsiębiorstw.

Nie przestrzeganie ograniczeń, nakazów lub zakazów, określonych w niniejszym planie

działań krótkoterminowych podlega karze grzywny (art. 332 ustawy Prawo ochrony środowiska),

która może wynieść do 5 tys. zł

Wprowadzanie stopni zagrożenia zanieczyszczeniem odbywa się we współpracy służb

Wojewody, Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska i Marszałka

Województwa Małopolskiego, przy wykorzystaniu informacji pochodzących ze stacji automatycznego

monitoringu powietrza oraz systemu prognoz jakości powietrza. Wprowadzanie stopni zagrożenia

odbywa się w 7 obszarach z przypisanymi im reprezentatywnymi stacjami automatycznego

monitoringu powietrza.

Podejmowane działania informacyjne i operacyjne mają na celu przede wszystkim ochronę

wrażliwych grup ludności, do których należą: dzieci i młodzież poniżej 25 roku życia, osoby starsze

i w podeszłym wieku, osoby z zaburzeniami funkcjonowania układu oddechowego, osoby

z zaburzeniami funkcjonowania układu krwionośnego, osoby zawodowo narażone na działanie pyłów

i innych zanieczyszczeń oraz osoby palące papierosy i bierni palacze. Środkami ostrożności jakie

powinny podejmować osoby z grupy wrażliwej są:

- śledzenie informacji na stronie internetowej www.malopolska.pl/powietrze oraz w mediach

o występujących przekroczeniach wartości dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń

w powietrzu oraz o ryzyku wystąpienia takich przekroczeń,

- w sytuacjach wysokich poziomów zanieczyszczeń unikanie długotrwałego przebywania

79

na otwartej przestrzeni dla uniknięcia długotrwałego narażenia - pozostawanie

w pomieszczeniach,

- ograniczenie dużego wysiłku fizycznego na otwartej przestrzeni w czasie występowania

wysokich stężeń np. uprawiania sportu, czynności zawodowych zwiększających narażenie

na działanie zanieczyszczeń,

- stosowanie się do zaleceń lekarzy i właściwe zaopatrzenie w potrzebne medykamenty.

Za realizację działań krótko i średnioterminowych odpowiadają bezpośrednio władze gminy.

Wspierają te działania gminne organizacje pozarządowe i gminne placówki oświatowe.

6.4. Edukacja ekologiczna

Prowadzenie akcji edukacyjnych powinno obejmować przede wszystkim:

▪ szkodliwość spalania odpadów w piecach i kotłach indywidualnych oraz stosowania starych

kotłów węglowych o wysokiej emisji zanieczyszczeń,

▪ promowanie stosowania niskoemisyjnych źródeł ogrzewania,

▪ oszczędność energii, poprzez stosowanie termomodernizacji, i innych metod ograniczania

zużycia energii zarówno elektrycznej jak i cieplnej,

▪ promowanie zrównoważonego transportu w miastach, ze szczególnym uwzględnieniem

komunikacji publicznej oraz rowerów jako środka transportu,

Wykorzystanie ogólnopolskich i międzynarodowych wydarzeń: Dzień Czystego Powietrza

(14 listopada), Europejski Dzień bez Samochodu (22 września), Międzynarodowy Dzień Ziemi

(22 kwietnia), Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu.

6.4.1. Cele edukacji

Zasadniczym celem edukacji ekologicznej w zakresie ochrony powietrza i wszystkich

elementów z tym związanych musi być:

1) Wskazanie powodów, dla których należy chronić powietrze, oraz sposobów w jakich można

to robić (uwrażliwienie na problemy związane z jakością powietrza już w edukacji dzieci

i młodzieży),

2) Kształtowanie umiejętności dostrzegania zjawisk związanych z jakością powietrza, w tym

wpływu podejmowanych działań i decyzji na stan powietrza, skutków narażenia na

zanieczyszczenia znajdujące się w powietrzu oraz odpowiedniego reagowania w takich

sytuacjach (skąd czerpać informacje o jakości powietrza oraz jakie codzienne czynności Czym

jest edukacja w zakresie ochrony powietrza? i wybory wpływają na ilość zanieczyszczeń w

powietrzu?; jak monitorować działania podejmowane w swojej okolicy?),

3) Kształtowanie emocjonalnego stosunku do ochrony powietrza w tym wpływu powietrza,

którym się oddycha na stan zdrowia dzieci, osób starszych i ogółu społeczeństwa, na

niszczenie obiektów zabytkowych na degradację środowiska, w którym wszyscy żyją,

4) Formowanie i umacnianie pozytywnych przekonań i postaw społecznych opartych na

świadomości wpływu na zdrowie i komfort życia oraz możliwości wpływania na stan

powietrza w swoim miejscu zamieszkania poprzez postawę społeczną i dawanie przykładów

w zakresie: wpływu spalania odpadów w paleniskach domowych, spalania w niskosprawnych

urządzeniach, zasad efektywnego wykorzystania paliw i sposobów ograniczania zużycia

energii cieplnej, propagowania zachowań zmierzających do rezygnacji z samochodu na rzecz

komunikacji zbiorowej, rowerów, zasad odpowiedzialności społecznej i reagowania

na nieprawidłowe zachowania, np. sąsiadów.

80

6.4.2. Działania i narzędzia Gminy na rzecz podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców

Działania:

1) Utworzenie lokalnego ośrodka edukacji ekologicznej w Piwnicznej - Zdroju -

dofinansowanego w ramach WFOŚiGW

Do głównych zadań będzie należało: promowanie, rozpowszechnianie oraz koordynowanie edukacji

ekologicznej w tym z zakresu ochrony powietrza dla różnych grup odbiorców z obszaru gminy

Piwniczna - Zdrój w tym:

organizacja szkoleń dla pracowników instytucji publicznych na obszarze gminy,

organizacja spotkań informacyjnych dla mieszkańców gminy,

organizacja konkursów dla dzieci i młodzieży szkolnej w tym Dzień Czystego Powietrza

(14 listopada), Europejski Dzień bez Samochodu (22 września), Międzynarodowy Dzień Ziemi

(22 kwietnia), Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu,

2) upowszechnienie zasad dobrej praktyki rolniczej,

3) wytyczanie i urządzenie ścieżek dydaktycznych, rowerowych, pieszych,

4) wspieranie kółek ekologicznych,

5) opracowanie gminnego programu edukacji ekologicznej dla dzieci i dorosłych.

Narzędzia edukacji ekologicznej:

Komunikacja bezpośrednia:

materiały drukowane: ulotki, plakaty, broszury, biuletyny, notatki, pakiety informacyjne,

raporty, bezpośrednie przesyłki, nadruk na bilecie,

E-technologie: witryny internetowe, e-maile, e-forum, newsletter.

6.5. Promocja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej w Gminie Piwniczna - Zdrój

Działania promocyjne i informacyjne dotyczące opracowanego Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Piwniczna - Zdrój będą realizowane przy pomocy następujących narzędzi i materiałów:

1) Przygotowanie i opracowanie prezentacji multimedialnej w zakresie wymienionej tematyki-

zamieszczenie na stronie internetowej Gminy Piwniczna – Zdrój tj. www.piwniczna.pl 2) Wykonanie projektu i wydruk ulotek – zalecane 20 sztuk na jedno sołectwo. Łącznie 280 sztuk 3) Wykonanie projektu i wydruk plakatów – zalecane po jednym w każdym sołectwie. Łącznie

14 sztuk. Opublikowanie na stronie internetowej- materiałów dotyczących PGN, w tym prezentacji, wzoru

ulotki, plakatu, ankiety ( w wersji do pobrania) oraz bazy danych. Na stronie internetowej zostały podane terminy spotkań informacyjnych dla mieszkańców gminy. Wzór ulotki i plakatu zamieszczony został jako załącznik nr 4 do niniejszego dokumentu.

81

VII Aspekty organizacyjne i finansowe

Realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej podlega władzom Gminy. Zadania wynikające z Planu są przypisane poszczególnym komórkom organizacyjnym/ jednostkom podlegającym władzom. Pośród zadań Gminy w zakresie realizacji planu wymienia się: - przyjmowanie jego celów w odpowiednich zapisach prawa lokalnego - uwzględnienie celów i założeń Planu w dokumentach strategicznych i planistycznych - uwzględnienie zapisów Planu w wewnętrznych instrukcjach Urzędu Gminy

Przy nadzorze realizacji zapisów PGN będzie wyznaczona osoba do wdrożenia konkretnych działań zawartych w PGN i mających bezpośredni wpływ na dokument. Ponadto będzie ona odpowiedzialna za konsultacje społeczne. Celem będzie wypracowanie wraz z mieszkańcami takich rozwiązań, które będą uwzględniały potrzeby mieszkańców w dziedzinie oszczędzania energii. Wydział Infrastruktury Technicznej i Komunalnej będzie prowadził wspólnie z innymi jednostkami bądź samodzielnie działania informacyjno-promocyjne w zakresie oszczędzania energii i rozwiązań proekologicznych (np. konkursy, dni ,,ziemi” itp.)

Działania przewidziane w PGN będą finansowane ze środków zewnętrznych i własnych gminy Piwnicznej-Zdrój oraz wkładu własnego mieszkańców w postaci projektów indywidualnych.

7. 1 Struktura organizacyjna Urzędu Miasta i Gminy Piwniczna - Zdrój

Według Zarządzenia Nr OA/08/07 Burmistrza Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój z dnia 28 maja 2007r

wyznaczono strukturę organizacyjną urzędu, która to utworzyła samodzielne stanowiska

w następujących zespołach:

d) zespół stanowisk ds. organizacyjnych 1. ds. kancelaryjno-technicznych 2. ds. obsługi Rady 3. ds. obsługi prawnej 4. ds. obsługi informatycznej

e) zespół stanowisk ds. gospodarki lokalnej 1. ds. inwestycji 2. ds. gospodarki komunalnej i utrzymania dróg 3. ds. ochrony środowiska

f) zespół stanowisk ds. planowania gospodarczego i rozwoju 1. ds. planowania strategicznego i programów pomocowych 2. ds. promocji i programów pomocowych 3. ds. rozwoju gospodarczego i programów pomocowych

g) zespół stanowisk ds. planowania przestrzennego i mienia gminnego 1. ds. planowania przestrzennego i architektury 2. ds. gospodarowania mieniem gminnym 3. geodezji

h) zespół stanowisk ds. społeczno-gospodarczych 1. ds. przedsiębiorczości, zarządzania kryzysowego i obrony cywilnej 2. ds. kultury, sportu, ochrony pomników i ogólnospołecznych 3. ds. ochrony przeciwpożarowej

i) Urząd Stanu Cywilnego i zespół stanowisk ds. obywatelskich 1. ds. stanu cywilnego i ewidencji ludności 2. ds. dowodów osobistych i wojskowych

j) Zespół stanowisk ds. finansowych 1. ds. księgowości budżetowej 2. ds. księgowości podatkowej i opłat lokalnych 3. ds. obsługi kasowej 4. ds. podatków

82

5. ds. podatków, inwentaryzacji i płac 6. ds. rozliczeń różnych należności i opłat.

7. 2 Obowiązki Burmistrza Miasta i Gminy Piwniczna – Zdrój wynikające z Programu Ochrony

Powietrza dla Województwa Małopolskiego

Do obowiązków Burmistrza wynikających z Programu Ochrony Powietrza dla Województwa

Małopolskiego należą m.in.:

Likwidacja ogrzewania na paliwa stałe w obiektach użyteczności publicznej,

Działania promocyjne i edukacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje),

Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego: wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników, które nie powodują nadmiernej „niskiej emisji”,

Projektowanie linii zabudowy uwzględniające zapewnienie „przewietrzania” miejscowości, ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie,

Prowadzenie odpowiedniej polityki parkingowej wymuszającej ograniczenia w korzystaniu z samochodów oraz tworzenie stref ograniczonego ruchu,

Tworzenie alternatywy komunikacyjnej w postaci ciągów pieszych i rowerowych,

Kontrola gospodarstw domowych, zgodnie z aktualnymi przepisami o utrzymaniu czystości w gminach,

Kontrola przestrzegania zakazu spalania odpadów w urządzeniach grzewczych i na otwartych przestrzeniach,

Eliminacja emisji wtórnej z budów i działania na rzecz poprawy stanu dróg,

Promocja wprowadzania w zakładach przemysłowych oraz instytucjach publicznych systemów zarządzania środowiskiem (ISO + EMAS),

Uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza poprzez odpowiednie przygotowanie specyfikacji zamówień publicznych,

Rozważenie w planach perspektywicznych tworzenia inteligentnych systemów energetyki rozproszonej z wykorzystaniem lokalnych źródeł energii, w tym odnawialnej,

Aktualizacja założeń do planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w oparciu o nowe kierunki wytyczne planem energetycznym województwa oraz Programem Ochrony Powietrza,

Przekazywanie informacji i ostrzeżeń związanych z sytuacjami zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza: udział w informowaniu społeczeństwa o stanie zanieczyszczenia powietrza oraz sytuacjach alarmowych; przekazywanie informacji do dyrektorów jednostek oświatowych (szkół, przedszkoli i żłobków) oraz opiekuńczych o konieczności ograniczenia długotrwałego przebywania podopiecznych na otwartej przestrzeni dla uniknięcia narażenia na wysokie stężenia zanieczyszczeń w ramach realizacji planu działań krótkoterminowych, przekazywanie informacji do dyrektorów szpitali i przychodni podstawowej opieki zdrowotnej o możliwości wystąpienia większej ilości przypadków nagłych (np. wzrost dolegliwości astmatycznych lub niewydolności krążenia) z powodu wystąpienia wysokich stężeń zanieczyszczeń w ramach realizacji planu działań krótkoterminowych),

Realizacja działań ujętych w planie działań krótkoterminowych w zależności od ogłoszonego alarmu,

Przedkładanie Marszałkowi Województwa Małopolskiego sprawozdań z realizacji działań ujętych w niniejszym Planie.

83

7.3 Korzyści z uchwalenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej

Uchwalenie Planu niesie za sobą wiele korzyści. Pierwszą z nich jest oszczędność energii

w budynkach gminnych, wypracowana dzięki optymalizacji jej zużycia, powoduje oszczędności finansowe w miejskim budżecie. Kolejną korzyścią jest możliwość aplikacji o środki finansowe z wybranych priorytetów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko i Regionalnego Programu Operacyjnego oraz z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie Skutkiem wdrożenia wszystkich przewidzianych w dokumencie działań będzie redukcja stężenia ubocznych produktów spalania tj.:

• tlenków węgla, azotu i siarki • benzo(a)pirenu • oraz pyłów PM10 i PM2.5

w powietrzu o blisko 20%, co pozytywnie wpłynie na zdrowie mieszkańców gminy Piwniczna – Zdrój.

7.4 Budżet i przewidziane finansowanie działań

Działania przewidziane w PGN będą finansowane ze środków zewnętrznych i własnych Gminy

Piwniczna - Zdrój oraz wkładu własnego mieszkańców w projektach dotyczących gospodarstw indywidualnych. Środki dotyczące ekoprzedsiębiorstw będą pokrywane przez sektor MŚP. Źródła finansowe zadań/działań wymienionych w PGN zostaną sfinansowane w granicach możliwie jak najwyższego poziomu dofinansowania ze środków zewnętrznych ze szczególnym uwzględnieniem środków z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020. Przewidywane źródła finansowania działań to:

7.4.1 Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 4 Oś priorytetowa Regionalna Polityka Energetyczna Działanie 4.1 Zwiększenie wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii Poddziałanie 4.1.1 ROZWÓJ INFRASTRUKTURY PRODUKCJI ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH Wsparciem zostaną objęte projekty polegające na budowie, rozbudowie oraz przebudowie infrastruktury (w tym zakup niezbędnych urządzeń) mające na celu produkcję energii elektrycznej i/lub cieplnej m.in. poprzez:

instalacje wykorzystujących energię słońca (np. kolektory słoneczne, fotowoltaika),

pomp ciepła

instalacji wykorzystujących biomasę

instalacji wykorzystujących gaz

W przypadku inwestowania prze beneficjentów ( w tym prosumentów) w instalacje wykorzystywane do wytwarzania energii elektrycznej, może ona być wytworzona na potrzeby własne, jak również z możliwością sprzedaży do sieci. Wsparcie będzie skierowane na jednostki o mniejszej mocy wytwarzania:

Energia słoneczna – do 2 Mwe/MWth Energia geotermalna – do 2 Mwe/MWth Energia biomasy – do 5 MWth/MWe Energia biogazu – do 1 MWe Energia wodna – do 5 MWe Energia wiatru – do 5 MWe Energia z kogeneracji – do 1 MW Kluczowe w ramach oceny projektów dotyczących wytwarzania energii z OZE będzie kryterium efektywności kosztowej oraz osiągniętych rezultatów wpisujących się w cele priorytetu inwestycyjnego. Jednym z czynników branych pod uwagę przy wyborze inwestycji wsparcia będzie

84

koncepcja opłacalności, czyli najlepszego stosunku wielkości środków unijnych przeznaczonych na uzyskanie np. 1MWh energii lub 1MW mocy zainstalowanej wynikającej z budowy danej instalacji. Poza tym o wsparciu takich projektów decydować będą także inne osiągane rezultaty w stosunku do planowanych nakładów finansowych (np. wielkość redukcji CO2). Dodatkowo występujące na danym obszarze zagrożenia środowiskowe, w szczególności dotyczące jakości powietrza będą również warunkowały wybór inwestycji. W szczególności będzie to związane z inwestycjami w zakresie spalania biomasy, które powinny być zgodne z zapisami wojewódzkiego planu ochrony powietrza oraz wprowadzanymi na danym obszarze dodatkowymi ograniczeniami.

ROZWÓJ INFRASTRUKTURY PRODUKCJI ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH: A. wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych B. wytwarzanie energii cieplnej ze źródeł odnawialnych C. wytwarzanie energii w ramach wysokosprawnej kogeneracji ze źródeł odnawialnych D. projekty kompleksowe wykorzystujące OZE do wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej Maksymalny % poziom dofinansowania UE wydatków kwalifikowalnych na poziomie projektu- 60% – w przypadku projektów nie objętych pomocą publiczną Nabór będzie prowadzony w IV kwartale 2016 roku. Wskaźniki produktu: - Dodatkowa zdolność wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych - Dodatkowa zdolność wytwarzania energii cieplnej ze źródeł odnawialnych - Liczba wybudowanych jednostek wytwarzania energii elektrycznej z OZE - Liczba przebudowanych jednostek wytwarzania energii elektrycznej z OZE - Liczba wybudowanych jednostek wytwarzania energii cieplnej z OZE - Liczba przebudowanych jednostek wytwarzania energii cieplnej z OZE - Szacowany roczny spadek emisji gazów cieplarnianych Wskaźniki rezultatu bezpośredniego: - Produkcja energii elektrycznej z nowo wybudowanych/nowych mocy wytwórczych instalacji wykorzystujących OZE - Produkcja energii cieplnej z nowo wybudowanych/nowych mocy wytwórczych instalacji wykorzystujących OZE Działanie 4.2 Eko-przedsiębiorstwa Celem działania jest umożliwienie zmniejszenia zapotrzebowania na energię i ciepło, jak również ograniczenie zużycia wody oraz zwiększenie wykorzystania ciepła odpadowego. W wyniku realizacji działania nastąpi podniesienie efektywności energetycznej przedsiębiorstw poprzez zmiany w procesach technologiczno-produkcyjnych, kompleksowe modernizacje energochłonnych obiektów, będących zapleczem działalności przedsiębiorstw (np. budynki produkcyjne, usługowe, produkcyjno-usługowe) oraz zwiększone wykorzystania odnawialnych źródeł energii. EKO-PRZEDSIĘBIORSTWA

A. głęboka modernizacja energetyczna budynków B. inwestycje w zakresie instalacji wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych C. kompleksowy projekt obejmujący: modernizację energetyczną budynków, inwestycje

w zakresie instalacji wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych D. rozwój budownictwa energooszczędnego oraz pasywnego

Działanie skierowane jest do mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Wskaźniki produktu: - Liczba przedsiębiorstw otrzymujących wsparcie - Szacowany roczny spadek emisji gazów cieplarnianych - Dodatkowa zdolność wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych - Dodatkowa zdolność wytwarzania energii cieplnej ze źródeł odnawialnych - Liczba wybudowanych jednostek wytwarzania energii elektrycznej z OZE - Liczba przebudowanych jednostek wytwarzania energii elektrycznej z OZE - Liczba wybudowanych jednostek wytwarzania energii cieplnej z OZE - Liczba przebudowanych jednostek wytwarzania energii cieplnej z OZE

85

- Szacowany roczny spadek emisji gazów cieplarnianych Wskaźniki rezultatu bezpośredniego: - Ilość zaoszczędzonej energii elektrycznej - Ilość zaoszczędzonej energii cieplnej - Zmniejszenie zużycia energii końcowej Działanie 4.3 Poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym Warunkiem poprzedzającym realizację projektów będzie przeprowadzenie audytów energetycznych, które posłużą m.in. do zdobycia odpowiedniej wiedzy o profilu istniejącego zużycia energii danego budynku lub zespołu budynków oraz określą i skwantyfikują możliwości opłacalnych ekonomicznie oszczędności energetycznych i możliwych do wprowadzenia rozwiązań technologicznych i organizacyjnych. W ramach modernizacji energetycznej wsparcie będzie skierowane na możliwie szeroki zakres prac, w tym: a) ocieplenie obiektu, wymiana okien, drzwi zewnętrznych oraz oświetlenia na energooszczędne; b) przebudowa systemów grzewczych (wraz z wymianą źródła ciepła, podłączeniem do niego lub

modernizacją przyłącza, podłączenie do sieci ciepłowniczej), systemów wentylacji i klimatyzacji, instalacją systemów chłodzących;

c) zastosowanie automatyki pogodowej i systemów zarządzania budynkiem; d) budowa lub modernizacja wewnętrznych instalacji odbiorczych oraz likwidacja dotychczasowych

źródeł ciepła; e) instalacja mikrokogeneracji / mikrotrigeneracji na potrzeby własne; f) wykorzystanie technologii OZE w budynkach, przy założeniu, iż do sieci dystrybucyjnej oddawana

będzie wyłącznie niewykorzystana część energii elektrycznej. Projekty wykorzystujące odnawialne źródła energii będą otrzymywały wyższą punktację podczas oceny (np. pompy ciepła). W odniesieniu do zakresu dotyczącego wymiany/likwidacji starego źródła ciepła (jako element projektu) wsparcie może zostać udzielone wyłącznie na nowe urządzenia grzewcze spalające biomasę lub wykorzystujące paliwa gazowe

Maksymalny % poziom dofinansowania całkowitego wydatków kwalifikowalnych na poziomie projektu 60% – w przypadku projektów nie objętych pomocą publiczną Planowany nabór II kwartał 2016 roku. Wskaźniki produktu: Liczba zmodernizowanych energetycznie budynków Wskaźniki rezultatu bezpośredniego: Ilość zaoszczędzonej energii elektrycznej Ilość zaoszczędzonej energii cieplnej Zmniejszenie zużycia energii końcowej w wyniku realizacji projektu Zmniejszenie rocznego zużycia energii pierwotnej w budynkach publicznych Szacowany roczny spadek emisji gazów cieplarnianych

7.4.2 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie

Pośród środków krajowych z dofinansowań dotyczących ochrony atmosfery wymienia się m.in.: Poprawa efektywności energetycznej. Część 1) LEMUR – Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej Beneficjenci to m.in.: podmioty sektora finansów publicznych, z wyłączeniem państwowych jednostek budżetowych, samorządowe osoby prawne, spółki prawa handlowego, w których jednostki samorządu terytorialnego posiadają 100% udziałów lub akcji i które powołane są do realizacji zadań własnych j.s.t. wskazanych w ustawach Dofinansowanie w formie dotacji wynosi do 20%, 40% albo 60% kosztów wykonania i weryfikacji dokumentacji projektowej, w zależności od klasy energooszczędności projektowanego budynku. „Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii

86

Prosument - linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii”

Celem jest ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 w wyniku zwiększenia produkcji energii z odnawialnych źródeł, poprzez zakup i montaż małych instalacji lub mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii, do produkcji energii elektrycznej lub ciepła dla osób fizycznych oraz wspólnot lub spółdzielni mieszkaniowych. Program promuje nowe technologie OZE oraz postawy prosumenckie (podniesienie świadomości inwestorskiej i ekologicznej), a także wpływa na rozwój rynku dostawców urządzeń i instalatorów oraz zwiększenie liczby miejsc pracy w tym sektorze. Program stanowi kontynuację i rozszerzenie zakończonego w 2014 r. programu „Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii. Część 3) Dopłaty na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych przeznaczonych na zakup i montaż kolektorów słonecznych dla osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych”.

Koszty kwalifikowanymi w ramach programu jest projekt instalacji, dokumentacja niezbędną do uzyskania pozwoleń, koncesji, zakup, montaż oraz odbiór i uruchomienie instalacji objętych przedsięwzięciem, spełniających kryteria udziału w programie.

Rodzaje instalacji w ramach programu: 1. Źródła ciepła opalane biomasą 2. Pompy ciepła 3. Kolektory słoneczne 4. Systemy fotowoltaiczne 5. Małe elektrownie wiatrowe 6. Mikrokogeneracja

Dofinansowanie w formie pożyczki wraz z dotacją łącznie do 100% kosztów kwalifikowanych instalacji wchodzących w skład przedsięwzięcia ( od 200 000,00 zł). Ryś – termomodernizacja budynków jednorodzinnych Dofinansowanie oferowane w programie Ryś obejmuje wykonanie prac termoizolacyjnych, modernizację instalacji wewnętrznych i wymianę źródeł ciepła. Finansowane są następujące prace remontowe: Grupa I. Prace termoizolacyjne Ocieplenie ścian zewnętrznych; Ocieplenie dachu / stropodachu; Ocieplenie podłogi na gruncie / stropu nad nieogrzewaną piwnicą; Wymiana okien, drzwi zewnętrznych, bramy garażowej.

Grupa II. Instalacje wewnętrzne Instalacja wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła; Instalacja wewnętrzna ogrzewania i ciepłej wody użytkowej.

Grupa III. Wymiana źródeł ciepła, zastosowanie odnawialnych źródeł energii cieplnej Instalacja węzła cieplnego; Instalacja kotła na biomasę; Instalacja pompy ciepła; Instalacja kolektorów słonecznych.

Beneficjentami programu mogą być osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacje pozarządowe (w tym fundacje, stowarzyszenia, kościoły, związki wyznaniowe), posiadające prawo własności do jednorodzinnego budynku mieszkalnego. Przez jednorodzinny budynek mieszkalny należy rozumieć budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość,

87

przeznaczony i wykorzystywany na cele mieszkaniowe, co najmniej w połowie powierzchni całkowitej. Program może być realizowany przez banki lub wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Forma dofinansowania: dotacja, pożyczka, kredyty bankowe. Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii Część 1) BOCIAN – Rozproszone, odnawialne źródła energii Celem programu jest ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 poprzez zwiększenie produkcji energii z instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii. Rodzaje przedsięwzięć:

1. elektrownie wiatrowe – o zainstalowanej mocy elektrycznej powyżej 40 kWe do 3 MWe

2. Systemy fotowoltaiczne ( na budynku, gruncie) 3. pozyskiwanie energii z wód geotermalnych – o zainstalowanej mocy cieplnej od

5 MWt do 20 MWt 4. małe elektrownie wodne – o zainstalowanej mocy elektrycznej do 5 MWe 5. źródła ciepła opalane biomasą 6. wielkoformatowe kolektory słoneczne wraz z akumulatorem ciepła: 7. biogazownie rozumiane jako obiekty wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła

z wykorzystaniem biogazu rolniczego 8. wytwarzanie energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji na biomasę

Dofinansowanie w formie pożyczki do 85% kosztów kwalifikowanych. Beneficjentami są przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, podejmujący realizację przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł energii na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.

7.4.3 Środki Unijne

Program Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 Najważniejszymi beneficjentami POIiŚ 2014-2020 będą podmioty publiczne (w tym jednostki samorządu terytorialnego) oraz podmioty prywatne (przede wszystkim duże przedsiębiorstwa). W ramach programu realizowanych będzie 10 osi priorytetowych: 1. Zmniejszenie emisyjności gospodarki 2. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu 3. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego 4. Infrastruktura drogowa dla miast 5. Rozwój transportu kolejowego w Polsce 6. Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach 7. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego 8. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury 9. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury i rozwoju zasobów kultury 10. Pomoc techniczna

Ze względu na realizację zadań zawartych w niniejszym planie istotne działanie ma oś pierwsza, szósta i siódma.

7.4.4 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie Poniżej maksymalne jednostkowe koszty osiągnięcia efektu ekologicznego dla poszczególnych rodzajów zadań w 2015 roku: Modernizacja kotłowni na:

88

a) kondensacyjną: do 55,- zł/kg redukcji emisji równoważnej. Wskaźnik pomocniczy w zależności od mocy: - niższej od 1MW do 1 300,- zł/kW mocy - wyższej lub równej 1MW do 1 200,- zł/kW mocy

b) Pompy ciepła, w zależności od mocy: - niższej od 1MW do 3 000,- zł/kW mocy - wyższej lub równej 1MW do 2 700,- zł/kW mocy.

c) kotłownia na biomasę, w zależności od mocy: - niższej od 1MW do 1 150,- zł/kW mocy - wyższej lub równej 1MW do 1 050,- zł/kW mocy;

wskaźnik „zł/kW” oblicza się w stosunku do mocy nowej kotłowni, moc nowej kotłowni musi być niższa od mocy kotłowni likwidowanej co najmniej o 20%. d) zastosowanie kolektorów słonecznych: do 4 200,- zł/kW mocy (niezależnie od innych

wskaźników). Dla kolektorów słonecznych montowanych samodzielnie (bez kotłowni) min. moc wynosi 10 kW.

e) Panele fotowoltaiczne – 6 000,- zł/kW f) Termomodernizacja budynków – do 200,- zł za 1m2 powierzchni, przy minimalnej

powierzchni całkowitej przegród budowlanych – 600 m2 (tylko ściany i stropy, bez okien i drzwi)

Piwniczna - Zdrój, jako jednostka samorządu terytorialnego, na likwidację niskiej emisji, budowę odnawialnych źródeł energii i termomodernizację, zadania związane z oszczędnością energii, które realizowane są w budynkach oświatowych, domach pomocy społecznej, strażnicach OSP, budynkach administracyjnych i obiektach sportowych, może otrzymać dotację do 40% kosztów kwalifikowanych.

7.5 Monitoring i aktualizacja Planu

Proces monitorowania obejmuje efekty w zakresie rozwoju gospodarki niskoemisyjnej na terenie miasta i Gminy Piwniczna - Zdrój, w tym dotyczące redukcji emisji, zarówno w krótkim, jak i w długim horyzoncie czasowym. Monitorowanie odnosi się również do oceny stopnia realizacji celów określonych w PGN, co jest związane również z zobowiązaniami krajowymi a także międzynarodowych zarówno w ramach UE jak i w skali globalnej. Proces monitorowania pozwoli ocenić czy harmonogram działań jak i sam dokument PGN wymaga modyfikacji, tak aby stopień realizacji celów był jak najwyższy i umożliwiał elastyczne prowadzenie polityki gospodarczej. Prowadzenie stałego monitoringu jest konieczne dla śledzenia postępów we wdrażaniu PGN i osiąganiu założonych celów w zakresie ograniczenie emisji CO2 i zużycia energii finalnej, na tej podstawie będą mogły być wprowadzane ewentualne poprawki. System monitoringu i oceny realizacji PGN wymaga:

systemu gromadzenie i selekcjonowania informacji, systemu analizy zebranych danych i raportowania

Monitoring realizacji celów i zadań Planu gospodarki niskoemisyjnej powinien obejmować określenie stopnia wykonania poszczególnych działań:

określenie stopnia realizacji przyjętych celów; ocenę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a ich wykonaniem; analizę przyczyn rozbieżności.

Gmina Piwniczna-Zdrój będzie stosować dwa rodzaje sprawozdań:

1. Raport z działań („Action Reporting”), zawierający informacje dotyczące strategii ogólnej („Part I.”) oraz realizacji działań („Part III. Susatainable Energy Action Plan). Nie zawiera on natomiast wyników inwentaryzacji emisji. Raport powinien być przekładny co dwa lata od przyjęcia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej na ręce Burmistrza Brzeska oraz Rady Miejskiej.

2. Pełne raportowanie („Full Reporting”), które zawiera wszystkie trzy części szablonu monitoringu (w szczególności wyniki kontrolnej inwentaryzacji emisji). Raport ten powinien być przełożony po czterech latach od przyjęcia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej na ręce Burmistrza Brzeska oraz Rady Miejskiej.

89

Podstawowym sposobem oceny realizacji PGN jest porównanie wartości mierników (wskaźników) poszczególnych celów dla określonego roku z wartościami docelowymi i oczekiwanym trendem. Należy przy tym mieć na uwadze, że dla osiągnięcia celu nie jest wymagana liniowa redukcja (bądź wzrost) wartości wskaźników (np. o taką samą wielkość co roku). Wskaźniki mogą wykazywać odchylenia dodatnie lub ujemne od ogólnego obserwowanego trendu, który powinien być w długiej perspektywie czasu stały i zgodny z oczekiwaniem. Zarówno rezultaty realizacji PGN jak i wyniki realizacji poszczególnych zadań należy rozpatrywać w kontekście uwarunkowań, które miały wpływ na ich realizację w okresie objętym monitoringiem. Uwarunkowania zewnętrzne są niezależne od realizującego plan, natomiast wewnętrzne od niego zależą. Oba rodzaje uwarunkowań mają wpływ na osiągnięte rezultaty działań i stopień realizacji celów. W ramach monitoringu należy analizować wpływ tych czynników na wyniki Planu. Uwarunkowania zewnętrzne:

Obowiązujące akty prawne (zmiany w prawie), Istniejące systemy wsparcia finansowego działań,

Sytuacja makroekonomiczna, Ekstremalne zjawiska pogodowe (np. fale upałów, intensywne mrozy).

Uwarunkowania wewnętrzne:

Sytuacja finansowa miasta, Dostępne zasoby kadrowe do realizacji działań, Możliwości techniczne i organizacyjne realizacji działań.

Wnioski z analizy uwarunkowań powinny zostać zawarte w raporcie. Na ich podstawie należy

również podjąć odpowiednie działania korygujące, jeżeli zaistnieje taka konieczność (korekta pojedynczych działań lub aktualizacja całego planu).

7.6 Analiza uwarunkowań realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej

W poniższej tabeli przedstawiono listę kluczowych czynników zewnętrznych i wewnętrznych związanych z realizacją PGN. Tabela przedstawia czynniki wewnętrzne: mocne i słabe strony gminy oraz czynniki zewnętrzne: szanse i zagrożenia, mogące mieć znaczący wpływ na realizację zadań z zakresu efektywności energetycznej i ograniczania emisji.

Tabela 35. Macierz SWOT przedstawiająca mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia.

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

1. Położenie geograficzne w strefie przygranicznej i wzdłuż ważnej trasy komunikacyjnej,

2. Czyste środowisko naturalne, 3. Korzystne warunki dla rozwoju turystyki,

4. Wzrost liczby mieszkańców, 5. Istniejąca infrastruktura turystyczna, 6. Dobra dostępność telekomunikacyjna,

7. Duże zalesienie,

8. Występowanie złóż wód mineralnych, 9. Brak uciążliwego przemysłu,

10. Położenie na terenie obszarów prawnie chronionych.

1. Brak odpowiedniego systemu kanalizacji, gazociągu i oczyszczalni ścieków,

2. Słabe gleby i rozdrobnione gospodarstwa

3. Niski poziom aktywności społecznej,

4. Niewykorzystana w pełni atrakcyjność inwestycyjna i konkurencyjność Miasta i Gminy,

5. Braki w dziedzinie działań skierowanych na ochronę środowiska,

6. Miejscowe zagrożenia (pożary, powodzie).

90

SZANSE ZAGROŻENIA

1. Możliwość pozyskania środków finansowych z UE,

2. Wzrost dbałości o środowisko przyrodnicze,

3. Podejmowanie współpracy w ramach związku gmin Perły Doliny Popradu w celu realizacji dużych przedsięwzięć np. z zakresu kanalizacji,

4. Dobra kondycja gospodarcza na branże zlokalizowane na terenie Gminy (np. przemysł drzewny).

1. Słaba skuteczność centralnej polityki w zakresie obszarów wiejskich,

2. Duża koncentracja ze strony blisko położonych Gmin turystycznych i uzdrowiskowych.


91

Podsumowanie Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Piwniczna- Zdrój powstał, aby gmina mogła

pozyskać dofinansowanie na działania m.in. w zakresie termomodernizacji budynków, transportu publicznego czy wdrażania OZE. Istotne jest, że projekty mają być wybierane na podstawie kryteriów efektywności kosztowej w powiązaniu z efektem ekologicznym. Zatem odpowiednie zaplanowanie działań i przeanalizowanie ich efektów pod względem środowiskowym ma bardzo duże znaczenie w kontekście ubiegania się o dofinansowanie. Za pomocą ankiet mieszkańcy wyrazili chęć przystąpienia do kolejnych projektów ograniczających szkodliwą emisję, a swoim udziałem w spotkaniach informacyjnych potwierdzili konieczność opracowania niniejszego dokumentu. Przedstawiony w dokumencie plan aktywności jasno określający ich czasowość i finansowanie pozwoli na osiągnięcie wyznaczonych celów, a raporty z wdrażania planu pozwolą skutecznie realizować zaplanowane poszczególne zadania.

Spodziewanym pozytywnym efektem realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej będzie zmniejszenie zużycia paliw kopalnianych używanych głównie w gospodarstwach indywidualnych oraz wzrost zużycia energii pochodzącej z OZE. Wszystko to przyczyni się do ograniczenia emisji dwutlenku węgla na obszarze całej gminy. Podsumowując przeanalizowane ankiety wypełnione przez mieszkańców, po wymianie starych kotłów na nowe ekologicznie i montażu odnawialnych źródeł energii docelowo w 2020r. w Gminie Piwniczna- Zdrój stężenie dwutlenku węgla spadnie o 241,55 MgCO2 i będzie wynosić 1084,88 MgCO¬2 tj. spadnie o 18,21%.

Załączniki:

1.Lista obecności uczestników podczas spotkań z mieszkańcami

2. Ankieta dla mieszkańca – Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy wiejsko-miejskiej Piwniczna – Zdrój

3. Analiza statystyczna ankiet na terenie Gminy wiejsko-miejskiej Piwniczna – Zdrój

4. Projekt ulotki i plakatu

plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy miejsko … - piwniczna zdrój.pdf · megagram- pochodna...

Documents