راهنمای ارزیابیعومل ارگونومیک محیط کار

کدOEL-E-9509

1395اجزای ارگونومی

سیستم ها است. به این ت رتیب،–برخی بر این باور هستند که ارگونومی دانش تعامل انسان این نظ ام دارای دو بخش نظ ری و ک اربردی اس ت. در بخش نظ ری ب ه عل ومی در زمین ه توانمندی های کارکردی،محدودیت ها و دیگر ویژگی های انسان پرداخت ه می ش ود و در بخش کاربردی از اطالعات نظری برای ط راحی تعام ل می ان انس ان و دیگ ر اج زاء سیس تم به ره جویی می شود. هم اکنون ارگونومی از چهار ج زء قاب ل تش خیص تش کیل ش ده اس ت. این

اجزاء به ترتیب پیدایش و مطرح شدن به قرار زیر هستند: الف( ارگونومی سخت افزار

این جزء ارگونومی در سه دهه نخس ت پی دایش ارگون ومی مط رح ش د. این ج زء عم دتاً ب ه بررس ی وی ژگی ه ای ف یزیکی و ک اربرد اطالع ات ب ه دس ت آم ده در ط راحی هم ه س خت افزارهایی مربوط است که در محی ط ک ار، خان ه و اوق ات ف راغت م ورد اس تفاده ق رار می گیرند) مانند ابزار، وسایل، میز، صندلی، نشانگر، کنترل و ...(. امروزه این ج زء ب زرگ ت رین

بخش از ارگونومی است و احتماالً در آینده نیز چنین خواهد ماند.ب ( ارگونومی محیطی

در طی چند دهه گذشته آگاهی و درک ارتباط انسان با محیط طبیعی و محیط ه ای مص نوعی اهمیت یافته است و از این رو ارگونومی محیطی همواره رو به گسترش و تکامل بوده است. این جزء ارگونومی با توانایی ها و محدودیت های انس ان در براب ر عوام ل گون اگون محیطی مانند روشنایی، گرما، صدا، ارتعاش و .... سروکار دارد. این جزء در ط راحی محی ط فع الیت انس ان اس تفاده می ش ود و ه دف آن ب ه ح داقل رس اندن فش ارهای محیطی ب ر انس ان و

دستیابی به راحتی، تندرستی و ایمنی و افزایش بهره وری است.پ( ارگونومی نرم افزار یا ارگونومی شناختی

این جزء از ارگونومی با فعالیت ه ایی مانن د پ ردازش اطالع ات، اس تدالل و ح ل مس ائل در ارتباط است و به چگونگی دریافت و پردازش اطالعات در انسان می پردازد. در این بخش از ارگونومی نگرش از ماهیت ف یزیکی ب ه س وی م اهیت ش ناختی ک ار جلب ش ده اس ت. علت اصلی این امر پیدایش رایانه ها و سیستم های رایانه ای است. هنگامی که انسان کار بر روی رایانه ه ا و سیس تم ه ای رایان ه ای را آغ از ک رد ش یوه اندیش یدن و درک اف راد در ط راحی

دستگاه اهمیت چشمگیری یافت.ت( ارگونومی کالن

کانون توجه در سه جزء پیشین ارگونومی کاربر و گروهی از کاربران یا به عبارتی زیر سیستم ها بودند و به همین دلیل کاربرد عمده آن ها در سطح خرد بود. به سه جزء پیشین ارگون ومی

یعنی ارگونومی سخت افزار، ارگونومی محیطی و ارگونومی نرم افزار، ارگونومی خرد گفت ه می شود، زیرا در این اجزاء به زیرسیستم ها یعنی انسان ، محی ط و ماش ین ب ه ط ور مج زا توجه می شود. در مقابل، ارگونومی کالن ب ا هم ه س اختار نظ ام ک ار )ش امل کارکن ان و فن

فنی به طراحی سازمانی و نظ ام–آوری( سروکار دارد. ارگونومی کالن یک نگرش اجتماعی سامانه اس ت. تقریب اً س ه–کار دارد در این مورد نیز هدف بهینه سازی کارکرد تعامل انسان

دهه است که از مطرح شدن این جزء از ارگونومی می گ ذرد. ب ا نگ رش ارگون ومی کالن در تعیین طراحی بهینه ساختار سازمانی که ش امل پیچی دگی، رس میت و تمرک ز می باش د، می –توان بسیاری از ویژگی های مشاغلی که باید در سامانه طراحی گردد و تعامل ه ای انس ان

ماشین و کاربر از دیدگاه ارگونومیک را در نظر گرفت.ارزیابی های ارگونومیک محیط کار

در ارزیابی های ارگونومیک محیط کار همواره هدف آن است که تطابق و تناس ب بین وی ژگی اجتماعی (، شرح وظ ایف و اب زار و تجه یزات ب ا–های محیط کار) شرایط محیطی و روانی

کارگر بررسی شده و موارد عدم تطابق که احتماالً می توانند به آس یب ن یروی ک ار و ک اهش بهره وری بیانجامد شناسایی شده و راهکارهایی جهت کنترل عوامل آسیب زای ارگونومیک و بهبود شرایط کار ارائه شوند. نوع عامل آسیب رسان و استرس زا روش ارزیابی را مش خص

عض النی اهمیت بس زایی–می سازد. از آنجایی که در ارگونومی شغلی آسیب های اس کلتی داشته ودر جهان، خواه در کشورهای توسعه یافته و خواه در حال توسعه، از جایگ اه وی ژه ای برخوردار می باشند و کوشش های زی ادی ب رای کن ترل آن ه ا در محی ط ک ار و پیش گیری از آسیب کارگران به عمل می آید، بخش بزرگی از روش های ارزیابی ارگونومیک به روش ه ای

عضالنی اختصاص یافت ه اس ت. ب ه همین دلی ل، در–ارزیابی ریسک ابتال به اختالالت اسکلتی این دستورالعمل نیز شیوه های ارزیابی سطح مواجهه با ریسک فاکتوره ای اختالالت اس کلتی

کهRULA، REBA، QEC ، ROSA روش متداول شامل 4 عضالنی در مرکز توجه قرار داشته و – هر یک برای شرایط خاص و فعالیت های معین کاربرد دارند ارائه شده اس ت. اف زون ب ر این روش ها، شیوه های ارزیابی فعالیت های حمل دستی بار ش امل بلن د ک ردن/ پ ایین گذاش تن

( ک ه از جمل ه فع الیت ه ایSnook (، هل دادن،کشیدن و حمل بار )جداول WISHAبار) شیوه شغلی متداول و رایج در محیط کار به ویژه محیط های صنعتی می باشند، مط رح ش ده ان د. در مورد ارزی ابی تناس ب و تط ابق فیزیولوژی ک)جس مانی ( ن یز در این دس تورالعمل روش ی

ساده و کاربردی و در عین حال علمی و دقیق ارائه شده است. عضالنی مرتبط با کار –اختالالت اسکلتی

( عمده ت رین عام ل از دس ت رفتن زم انWMSDs عضالنی مرتبط با کار )–اختالالت اسکلتی کار، افزایش هزینه ها و آسیب های انسانی نیروی کار به شمار می آید و یکی از ب زرگ ت رین معضالت بهداشت حرفه ای در کشورهای صنعتی است. تحقیقات نشان داده اند که احس اس

عض النی از مش کالت عم ده در–درد و ناراحتی در قسمت ه ای گون اگون دس تگاه اس کلتی محیط های کار است ب ه ط وری ک ه علت اص لی غیبت ه ا را تش کیل می دهن د . ام روزه در

ب ه ص ورت ی ک ض رورت و اول ویت ملی در آم دهWMSDsبسیاری از کش ورها پیش گیری از است.

NIOSHبیماری ها و عوارض ناشی از کار را براساس اهمیت ملی آن ها) از نظر شیوع، شدت پس از بیم اری ه ای تنفس یWMSDsو امکان پیشگیری ( طبقه بندی نموده اس ت ک ه در آن

عض النی از–شغلی در رتبه ی دوم قرار دارد. مطالعات نشان داده اند که اختالالت اس کلتی نظر اقتصادی بسیار هزینه برند به طوری که از نظر بروز و درد و رنجی که گریب ان گ یر ف رد می شود، این اختالالت دارای رتبه نخست هستند که از میان آن ه ا کمردرده ا در جایگ اه اول

عض النی بس یار–قرار دارد. در کشورهای در حال توسعه صنعتی مسئله آسیب های اسکلتی در کش ورهای در ح الWMSDsجدی تر است. شاید بتوان در این باره گفت که شیوع و ب روز

توس عه ص نعتی از جمل ه ای ران از ح دت و ش دت بیش تری برخ وردار اس ت، زی را رون د مکانیزاس یون و اتوماس یون در کش ورهای پیش رفته ت ا ح دی فش ار حاص ل از فع الیت ه ای

را حذف یا کنترل نموده است. اماWMSDsفیزیکی را بر فرد کاهش داده و ریسک فاکتورهای

در کشورهای در حال توسعه صنعتی که هنوز بس یاری از فع الیت ه ا ب ه ص ورت دس تی و ب ا استفاده از قوای جس مانی ک ارگر و ب ه ش کل س نتی انج ام می ش وند، ک ارگران در مع رض

ق رار دارن د وWMSDsریسک فاکتورهای بیومکانیکی و سایر عوام ل کم ک کنن دده ب ه وق وع از ش یوع، ب روز و ش دت بیش تری برخ وردارWMSDsطبیعی است که تحت چ نین ش رایطی

باشد. و اینک ه بخش ب زرگی از پ رداختWMSDsامروزه در دنیا با توجه ب ه گس تردگی بس یار زی اد

اس ت، مس ئله پیش گیری و کن ترل اینWMSDsغرامت به نیروی کار آسیب دیده مرب وط ب ه اختالالت اهمیت فوق العاده ای یافته و توجه بسیاری از محققان و موسسات تحقیق اتی را ب ه

اظهار می داد اصوالً هدف ارگونومی پیشگیری ازOSHAخود جلب نموده است به گونه ای که را ده ه ی پیش گیری از اختالالت2000 ده ه ی WHO عض النی اس ت و –اختالالت اس کلتی

( کن ترل و پیش گیریHSE عضالنی اعالم می کند و اداره بهداشت و ایمنی انگلیس )–اسکلتی را یکی از اولویت های خود در بهبود بهداشت حرفه ای شاغالن می داند.WMSDsاز

عضالنی در محیط ه ای ک ار اس ت–مطالب ذکر شده همگی بیانگر اهمیت اختالالت اسکلتی عضالنی در س تون مه ره–این اختالالت در هر شغل و صنعتی رخ می دهند. اختالالت اسکلتی

ها، اندام های فوقانی و تحت انی ب روز می کنن د. این اختالالت ممکن اس ت در اث ر مواجه ه ی دراز مدت با عوامل ایجاد کننده ی آن ها به تدریج و در ی ک فرآین د ط والنی رخ دهن د و ی ا ب ه

عض النی–طور ناگهانی، در اثر وارد شدن ض ربه ای ب زرگ، ب ر بخش ی از دس تگاه اس کلتی عض النی از گون ه نخس ت باش ند، یع نی در اث ر–ایجاد شوند. هنگ امی ک ه اختالالت اس کلتی

مواجهه ی درازمدت با عوامل ایجاد کننده و موثر در بروز آن ها ) ریسک فاکتورها( رخ دهن د، مترداف دانس ت) یع نی اختالالت تجمعی ک ه در اث ر عوام لCTDsاین اختالالت را می توان با

فیزیکی و مکانیکی در طول زمان ایجاد می شوند(. عضالنی، اختالالت ماهیچ ه ه ا، زردپی ه ا ، غالف زردپی–براساس تعریف، اختالالت اسکلتی

ها، اعصاب محیطی، مفصل ها، استخوان ها، رباط ها و رگ های خونی هستند که یا در نتیج ه وارد شدن استرس تکراری در طول زم ان ایج اد می ش وند و ی ا حاص ل ی ک تروم ای آنی ی ا حاد) مانند لغزیدن و سقوط ( می باشند. هنگامی که محیط کار و انجام وظیف ه ب ه ب روز این اختالالت کمک کند، این اختالالت مرتبط با کار دانس ته می ش وند، ام ا ب ه ط ور کلی اختالالت

عضالنی اختالالت چند علتی هستند. ریسک فاکتورهای فیزیکی و مکانیکی که باعث–اسکلتی عض النی ) ب ه وی ژه گون ه ی نخس ت( یاپیش رفت آن ه ا می گردن د–بروز اختالالت اسکلتی

عبارت اند از : پوسچر نامناسب یا ثابت، اعمال نیروی زیاد، تکرار ح رکت، حم ل دس تی ب ار، فشار تماسی، ارتعاش تمام بدن یا موضعی، دماهای پایین و سرانجام روشنایی ن امطلوب ک ه

به پوسچر نامطلوب منجر می شود. این ریس ک فاکتوره ا در اث ر ب رخی وی ژگی ه ای س ازمانی نظ یر چرخ ه ی ک ار- اس تراحت نادرست، سرعت زیاد انجام کار، مدت زمان طوالنی انجام کار، کارهای ناآش نا، نب ود تن وع در کار، کارهایی که سرعت آن ها را ماش ین تع یین می کن د، دری افت دس تمزد براس اس ش مار –قطعه های تولیدی و ... شدت می یابند. بنابراین، می توان گفت ک ه آس یب ه ای اس کلتی

عضالنی ایجاد می شوند، که گاهی ممکن است راحت وعادی به نظر رس ند. این آس یب ه ایدارای چندین ویژگی به شرح زیر هستند:

تجمع پذیری در طول زمان ناشی بودن از استرس فیزیکی و مکانیکی وجود ناراحتی یا اختالل یا خارج شدن از حالت طبیعی

هنگامی که فرد حرکت های مشابهی را مدت زم ان دراز تک رار می کن د، ب دن وی مانن د ی ک –ماشین مکانیکی فرسوده می شود. به این ترتیب، عالئمی که ب ه ص ورت اختالالت اس کلتی

تعری ف می ش وند، آش کار می گردن د. عالئم این اختالالت عب ارت هس تند ازCTDsعضالنی یا مجموعه ای از ناراحتی، درد، مورمور کردن، سوزش، حساس شدن نسبت ب ه لمس،الته اب، محدود شدن دامنه ی حرکت، از دست رفتن قدرت و توانایی و اختالالت حس ی در بخش ی از

عضالنی بر بخش هایی از بدن اثر می گذارن د ک ه درگ یر انج ام ک ار–بدن. اختالالت اسکلتی هستند. باال تنه و به ویژه ستون فقرات و دست ه ا حس اس ت رین ان دام ه ا در براب ر ریس ک

عضالنی هستند. کارهایی مانن د مونت اژ قطع ه ه ا، وارد ک ردن–فاکتورهای اختالالت اسکلتی اطالعات به وسیله ی صفحه کلید، بسته بندی و قالیبافی دارای چرخ ه ی ک ار کوت اه و بس یار

تکراری هستند و به وقوع و پیشرفت این اختالالت کمک می کنند. عضالنی –عوامل موثر در وقوع اختالالت اسکلتی

بیشتر بررسی های هم ه گ یر ش ناختی در زمین ه ی عل ل اختالالت اس کلتی- عض النی از ن وع مقطعی بوده و امکان ارزیابی قطعی رابط ه ی علت و معل ولی را ف راهم نمی آورن د. از این

عض النی پدی ده ای–رو، این بررسی ها ارزش پیش بی نی کنن دگی ندارن د. اختالالت اس کلتی چندعاملی هستند و در نتیج ه ی اث ر عوام ل گون اگون ایج اد می ش وند. ب ه ط ور کلی، تم ام عوامل موثر و ریسک فاکتوره ا را می ت وان در چه ار گ روه ش امل عوام ل ژن تیکی، عوام ل ریخت شناسی ) مورفولوژیک ( ، عوامل روانی- اجتماعی و عوام ل بیومک انیکی دس ته بن دی

کرد. عضالنی و اج رای برنام ه ه ای مداخل ه ای نمی–برای پیشگیری از بروز آسیب های اسکلتی

توان کار زیادی بر روی عوامل ژنتیکی و ریخت شناسی انجام داد، ام ا آگ اهی از نقش آن ه ا در وقوع آسیب و نیز عوامل روانی- اجتماعی و بیومکانیکی می تواد ب ه راه برد کن ترل م وثر منجر شود عوامل ژنتیکی و ریخت شناس ی ) ب ه عن وان عوام ل غ یر قاب ل تغی یر( و عوام ل روانی- اجتماعی و بیومکانیکی ) به عنوان عوامل قابل تغییر ( را می توان ب رای پیش گیری از

وقوع آسیب مورد استفاده قرار داد. در گروه عوامل بیومکانیکی متغیرهای بسیاری مطرح هستند. همان گونه که قبالً نیز به برخی از آن ها اشاره شد پوسچر نامطلوب یا ثابت ، اعمال نیروی زیاد و تکرار حرکت از مهم ترین

عضالنی می باشند.–عوامل بیومکانیکی موثر در وقوع آسیب های اسکلتی همان گونه که اشاره شد، تک رار ح رکت ب ه عن وان ی ک ریس ک ف اکتور مهم در آس یب ه ای

عض النی مط رح اس ت. در این زمین ه س طح تک رار پرخط ر براس اس ان دام ه ای–اسکلتی مختلف بدن به شرح جدول زیر می باشد.تکرار در دقیقهناحیه/ اندام بدن

بار5/2بیش از شانه بار10بیش از بازو / آرنج

بار10بیش از ساعد / مچ دست بار200بیش از انگشت

ثانی ه می باش ند30الزم به ذکر است که کارها و وظ ایفی ک ه دارای چرخ ه ای کوت اه ت ر از کارها و وظایف تکراری دانسته می شوند.

پوسچر یا وضعیت بدن هنگام کار پوسچر به صورت وضعیت استقرار اعضا و اندام های مختلف بدن در فضا تعری ف می ش ود. برای اینکه فرد بتواند حالت خود را در طول زمان حفظ کند، عضالت او باید ه ر گون ه ن یروی خارجی وارده ب ر ب دن و در ب رخی م وارد کش ش ه ای درونی را خن ثی کنن د. چ نین فع الیت عضالنی تحت عنوان " فشار وضعیتی " شناخته می شود. تم ام محقق ان در این نکت ه تواف ق دارند که بهترین پوسچر، پوسچری است که در آن کمترین فشار وضعیتی بر ب دن تحمی ل می شود و این حالت زمانی محقق می شود که اندام ها و مفصل های ب دن در میان ه ی دامن ه ی

حرکتی خود قرار گیرند. عضالنی ف رد، اث ر–مطالعات نشان داده اند که پوسچر مطلوب و صحیح بر دستگاه اسکلتی

مثبت داشته و باعث بهبود عملکرد فرد و کاهش آسیب ها و حوادث شغلی در محیط ک ار می

که از جمله پرکاربردترین روشROSA و RULA، REBA، QECشود. در زیر به شرح شیوه های عضالنی در محی ط ک ار می–های علمیاتی ارزیابی پوسچر و ریسک ابتال به اختالالت اسکلتی

باشد و در کتاب حدود مجاز مواجهه شغلی مورد استفاده و تاکید ق رار گرفت ه اس ت پرداخت همی شود.

RULA روش عض النی ان دام ه ای فوق انی،–در طی دو ماهه ی گذشته آگاهی ها نسبت اختالالت اسکلتی

مچ ، دست ، آرنج یا شانه افزایش یافته است. مطالع ات نش ان داده ان د ک ه اگرچ ه عوام ل اجتماعی می توانند به بروز این اختالالت کمک نمایند، اما این عوامل مکانیکی هستند–روانی

که نقش اصلی را ایفا می کنند. عوامل مکانیکی مطرح شامل تکرار حرکت های مفص ل ه ا، پوسچر اندام ها و نیرویی که هنگام کار اعمال می شود، جایی که این عوامل به خ وبی م ورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و تغی یراتی در ش رایط انج ام ک ار ایج اد ش ود، ب روز آس یب ه ای

عضالنی اندام های فوقانی به طور قابل توجهی کاهش یافته وحتی به صفر نزدی ک–اسکلتی می شود.

عض النی در ان دام ه ای فوق انی ،–یکی از روش های ارزیابی خطر بروز آسیب های اسکلتی RULAارزیابی سریع اندام فوقانی ( می باشد. این روش که از دسته روش های مشاهده ای ( ( ارائه ش ده اس ت. در این روش،1993 کاغذی است به وسیله مک آتامنی و کورلت ) –قلم

ارزیابی با استفاده از دیاگرام هایی از پوسچر اندام های گوناگون و جدول ه ایی ب رای امتی از عضالنی اندام فوقانی انجام می گیرد.–گذاری مواجهه با ریسک فاکتورهای اختالالت اسکلتی

ش امل تع داد ح رکت ه ا، ک ار ماهیچ ه ایRULAریس ک فاکتوره ای م ورد ارزی ایی در روش عبارت از : RULAاستانیک و اعمال نیرو می باشند. اهداف توسعه و ارائه

الف( ارائه روش ی ب رای غرب الگری س ریع جمعیت ک اری ک ه ب ا ریس ک فاکتوره ای اختالالت عضالنی اندام فوقانی مواجهه دارند.–اسکلتی

ب( شناسایی فعالیت های ماهیچه ای مرتب ط ب ا پوس چر ک ار، اعم ال ن یرو و انج ام کاره ایاستاتیک یا تکراری که به بروز خستگی ماهیچه ای کمک می کنند.

عضالنی اندام ه ای فوق انی–پ( ارائه راه کارهایی برای پیشگیری از بروز اختالالت اسکلتی و کاهش شیوع آن ها .

ب رای تش خیص وج ود ی ا ع دم وج ود اختالالتRULAهمان گونه که می ت وان دری افت، روش عضالنی اندام های فوقانی در یک جمعیت کاری خاص ارائ ه نش ده بلک ه این روش–اسکلتی

عضالنی اندام های فوقانی ط راحی و–برای تعیین وجود یا عدم وجود بروز اختالالت اسکلتی یک اب زار ارزی ابی خط ر مبت نی ب ر نگ رش پیش گیریRULAمعرفی شده است. بدین ترتیب،

به گونه ای طراحی شده است ک ه از طری ق مش اهده ی ک ارگر هنگ ام ک ار ب اRULAاست. عضالنی اندام ه ای فوق انی را–حداقل اندازه گیری و پرسش ، خطر بروز اختالالت اسکلتی

ارزیابی نماید. نتایج ارزیابی مشخص می سازد که مداخله های ارگونومیک می بایست در کجا و در چ ه جه تی انج ام ش وند. پس از انج ام مداخل ه ه ای ارگونومی ک، ب ه منظ ور بررس ی اثربخشی تغییرات ایجاد شده، مجدداً روند یاد شده تکرار می شود. بدین ت رتیب، بس یار پیش

عضالنی ان دام ه ای فوق انی آش کار–از آنکه ، اثر مداخله بر شیوع و بروز اختالالت اسکلتی عض النی ان دام ه ای–شود، اثر آن ب ه وس یله ارزی ابی مج دد خط ر ب روز اختالالت اس کلتی

فوقانی تعیین می گردد. : RULAروند ارزیابی در روش

RULA برپایه ی شیوه OWAS طراحی و توسعه یافته است به طوری ک ه می ت وان گفت RULA عض النی در ان دام– برای ارزیابی خط ر ب روز اختالالت اس کلتی OWASشکل تکامل یافته ی

پوسچر اندام های گوناگون ب دن مش اهده ش ده و براس اسRULAهای فوقانی بدن است. در عض النی–اصول خاصی امتیازگذاری می شود. امتیازهای باال نشان دهنده فشارهای اسکلتی

فزون تر است. امتیاز پوسچر اندام های گوناگون با یکدیگر ادغام شده و سرانجام با در نظ ر

گرفتن فعالیت ماهیچه ای و نیروی اعمال شده امتیاز نهایی که گویای خطر بروز آسیب استمشخص می گردد.

–همان گونه که پیش تر نیز گفته شد، تنها عامل کمک کنن ده ب ه ب روز آس یب ه ای اس کلتی عضالنی در اندام های فوقانی پوسچر نمی باشد، بلکه عوامل دیگری همچ ون تک رار ح رکت، اعمال نیرو و امکان تغییر در چرخه ی کار نیز در این موضوع دخی ل ان د. بن ابراین، ب رای ی ک ارزیابی فراگیر و منطقی می بایست تمام این عوام ل در نظ ر گرفت ه ش وند. اف زون ب ر آن، منظور از پوسچر، تنها پوسچر مچ دست و بازو نمی باشد، بلکه پوسچر کل بدن می توان د در

عضالنی اندام فوق انی ت اثیر داش ته باش د و تص ویری از مناس ب ی ا–بروز اختالالت اسکلتی نامناسب بودن شرایط کار ارائه دهد.

با استفاده از مشاهده، از پوسچر ان دام ه ای در بخش ی از ک ار ک ه بیش ترینRULAدر روش عض النی وارد می ش ود) بیش ترین ک اربرد مفاص ل و ی ا بیش ترین–فشار ر دستگاه اسکلتی

انحراف مفاصل از حالت طبیعی( نمونه برداری می شود. اغلب این پرسش مطرح می ش ود چه پوسچرهایی می بایست نمونه برداری شده و مورد واکاوی قرار گیرند. همانRULAکه در

ی ا ب دترین پوس چرهاRULAگونه که در باال نیز توضیح داده شد، پاسخ این اس ت ک ه در روش برای ارزیابی انتخاب شده و نمونه گیری می شوند و یا پرتعدادترین پوس چرها م ورد ارزی ابی قرار می گیرند. پس از انتخاب پوسچر مورد نظر ومشاهده وضعیت بازو، س اعد و مچ دس ت

ب ا اس تفاده ازAکتاب( ارزیابی می شوند و امتی از 2 ) در شکل Aبا استفاده از دیاگرام گروه برای هر دو دستA کتاب( تعیین می گردد. الزم به توضیح است که امتیاز 1 )جدولAجدول

به طور جداگانه تعیین می شود. اگر واکاوگر تش خیص ده د ک ه یکی از دس ت ه ا در مع رض عضالنی قرار ندارد، ارزیابی آن دست ضروتی ندارد.–خطر ابتال به اختالالت اسکلتی

: نمره بازو ها ، ساعد، مچ دستAگروه

( ارزی ابی می ش ود و2 ) ش کل Bوضعیت گردن، تنه و پاها نیز با استفاده از دی اگرام گ روه ( تعیین می گ ردد.2 )جدول B با استفاده از جدول B( و امتیاز 2 با استفاده از )جدول Bامتیاز

( اثر ترکیبی پوسچر اندام ه ای م ورد2 و 1 ) جدول های B و امتیاز Aجدول های تعیین امتیاز ( را تع یین ک رده وB و گردن، تنها و بازوها از گ روه Aنظر) بازو، ساعد و مچ دست از گروه

عض النی ان دام ه ای فوق انی را ب ه–برآورد اولیه ای از میزان خطر ب روز اختالالت اس کلتی دست می دهند. تا این جا هنوز اثر نیرو و تکرار حرکت در نظر گرفته نشده و تنها اثر پوسچر

مدنظر بوده است.A برای ارزیابی اثر ترکیبی پوسچر بازو، ساعد و مچ دست و تعیین امتیاز A : جدول 1جدول

امتیازامتیاز پوسچر مچ پوسچرساعد

امتیاز پوسچر

بازو4321

پیچشپیچشپیچشپیچش

21212121334

334

333

333

223

223

223

122

123

1

445

445

444

334

334

334

334

333

123

2

555

555

445

444

444

444

344

334

123

3

556

556

555

445

445

444

444

444

123

4

778

677

667

567

567

566

566

556

123

5

999

899

899

789

789

789

789

789

123

6

.B برای ارزیابی اثر ترکیبی پوسچر گردن، تنه و بازوها و تعیین امتیازB: جدول 2جدول امتیازامتیاز پوسچر تنه

پوسچ ر

گردن

654321پاهاپاهاپاهاپاهاپاهاپاها

212121212121776655433231177765554323227776655443333887777766555488888887777759999988888886

استفاده می4 و 3برای در نظر گرفتن اثر تکرار حرکت و نیرو ، به ترتیب از جدول های شود.

: امتیاز مربوط به فعالیت ماهیچه ای و تکرار حرکت.3جدول

اگر پوسچر:- عمدتاً استاتیک است ) برای بیش از یک دقیقه حفظ شده و ثابت نگه داشته می شود(،

بار در دقیقه تکرار می شود،4- به شدت تکراری است یا بیش از در نظر گرفته شود.1آنگاه امتیاز

- نه استاتیک است و نه به شدت تکراری استآنگاه امتیاز صفر در نظر گرفته شود

وC به ترتیب امتیازهای B و امتیاز Aاضافه کردن دو عامل فعالیت ماهیچه ای و نیرو به امتیازD :را مشخص می سازد

A = امتیاز نیرو+ امتیاز فعالیتهای ماهیچه ای + امتیاز Cامتیاز

B = امتیاز نیرو+ امتیاز ماهیچه ای + امتیاز Dامتیاز

: امتیاز مربوط به نیروی اعمال شده .4جدول 0123

- مقاومتی در برابرحرکت وجود ندارد

- نیروی اعمال شده کمترو به صورت منقطعkg 2از

- نیروی اعمال شده درkg 2 تا kg10به صورت

منقطع

-kg 2 و تاkg 10نیروی استاتیک

-kg 2 و تاkg 10نیروی تکراری

-kg 10یا بیشتر نیروی منقطع

-kg10یا بیشتر نیروی استاتیک

-kg10یا بیشتر نیروی تکراری

- نیروی ناگهانی که بهسرعت تجمع می یابند

( این دو امتیاز با یک دیگر5 )جدول C، با استفاده از جدول D و Cپس از محاسبه ی امتیازهای (. امتیاز نه ایی ب رآوردی از خط ر ب روز3ترکیب می شوند تا امتیاز نهایی به دست آید) شکل

عضالنی اندام های فوقانی را به دست می دهد. هر چه امتیاز نه ایی ع دد–اختالالت اسکلتی بزرگ تری باشد، خطر بروز این اختالالت فزون تر است. الزم به ذکر است ک ه امتی از نه ایی

برای دست راست و چپ به طور جداگانه تعیین می شود. برای تعیین امتیاز نهاییC : جدول 5جدول

)اعداد درون جدول مشخص کننده ی امتیاز نهایی هستند(.

جدول امتیاز نهایی ) گردن،تنه و پاها(Dامتیاز

Cامتیاز ±7654321اندام فوقانی

5543321155443222654432336654333477654445776654467776655777776558

RULA: چارت محاسبه ی امتیاز ها در روش 3شکل

هر چه از باال سمت چپ به سمت پایین سمت راست حرکت کنیم، اعداد بزرگ5در جدول ، سطح اولویت اقدام های5تر می شوند. براساس امتیاز نهایی به دست آمده ازجدول

اصالحی به صورت زیر تعریف می شود: مشخص می سازد که اگ ر پوس چر ب رای م دت زم ان ط والنی2 یا 1 : امتیاز نهایی 1سطح

ثابت حفظ نشود یا به شدت تکرار نگردد قابل قبول است. مشخص می سازد که مطالعه ی فزون ت ری در این زمین ه الزم4 یا 3 : امتیاز نهایی 2سطح

است و ایجاد تغییرات و مداخله ی ارگونومیک ممکن است ضروری باشد. مشخص می سازد که مطالع ه ی ف زون ت ر ، ایج اد تغی یرات و6 و 5 : امتیاز نهایی 3سطح

مداخله ی ارگونومیک در آینده نزدیک بایسته است. یا بیشتر مشخص می سازد که مطالعه ی فزون تر، ایجاد تغییرات و7 : امتیاز نهایی 4سطح

مداخله ی ارگونومیک فوراً بایسته است. وقتی سطح اولویت اقدام های اصالحی تعیین شد، الزم است که برای کاهش خطر در مورد تغییرات و شیوه ی مداخله ی ارگونومیک تصمیم گیری شود. با توجه به اینکه هر چه وضعیت

خطرناک ترباشد، امتیازها عدد بزرگ تری به خود می گیرند، بنابراین برای بهبود شرایط کاهش خطر می بایست تغییراتی را مدنظر داشت که مقدار عددی امتیازها را کاهش دهند

برای این کار بایسته است که از امتیازهای بزرگ تر آغاز نمود. این امر به بهبود امتیاز نهایی و .... ( موجب کاهشB و Aکمک می کند. با توجه به اینکه تنها کاهش یکی از امتیازها) مثالً

امتیاز نهایی به اندازه کافی نمی شود، معموالً انجام چندین تغییر ضرورت می یابد. عبارت اند از : REBAهدف های مورد نظر در طراحی

طراحی و توسعه ی روشی با حساسیت باال برای واکاوی پوسچر در مشاغل و وظیفه های گوناگون

. تقسیم بدن به ناحیه های کدگذاری شده ی گوناگون با توجه به صفحه های حرکتی،ارائه روشی برای امتیاز گذاری فعالیت های ماهیچه ای ناشی از پوسچرهای استاتیک

دینامیک، بی ثبات و تغییرات پی در پی. .تاکید بر " جفت شدن دست با بار" به عنوان عاملی مهم در جابجایی بارتعیین سطح اولویت اقدام های اصالحی)عدم نیاز به وسایل و تجهیزات خاص) شیوه های قلم- کاغذ

: REBAروند ارزیابی در روش ( و امتیاز گذاری پوسچرهاB و گروه A، دسته بندی اندام ها )گروه REBAدر روش

، ارزیابی ناراحتی بدن( و به ویژهNIOSH ، OWASبراساس روش های موجود ) معادله ی RULA انجام شده است. در REBA اندام های گروه ، Aشامل تنه، گردن و پاها می باشند

پوسچر ترکیبی را ایجاد می کنند . شیوه ی امتیاز گذاری پوسچر اندام60که در مجموع ) الف و ب( ارائه شده است. اثر ترکیبی پوسچرهای یاد شده با6های یاد شده در شکل

با توجه بهA تعیین می شود امتیاز اثر ترکیبی پوسچر اندام گروه 6استفاده از جدول ( و امتیاز مربوط به6 متغیر است) جدول 9 تا 1وضعیت تک تک اندام ها در گستره ی

اضافه می شود تاA به دست می آید به امتیاز اندام های گروه 7اعمال نیرو که از جدول تعیین گردد. Aامتیاز

شامل بازوها، ساعدها ومچ دست ها می باشند که در مجموعB اندام های گروه REBAدر پوسچر ترکیبی را ایجاد می کنند. شیوه ی امتیاز گذاری پوسچر اندام های یاد شده در36

) الف و ب( ارائه شده است اثر ترکیبی پوسچرهای یاد شده با استفاده از جدول7شکل با توجه به وضعیت تک تکB تعیین می شود، امتیاز اثر ترکیبی پوسچر اندام های گروه 8

(. امتیاز مربوط به جفت شدن دست با8 متغیر است) جدول 9 تا 1اندام ها در گستره ی B اضافه می شود تا امتیاز B به دست می آید به امتیاز اندام های گروه 9بار که از جدول

حاصل گردد.

REBA ) تنه ، گردن( در روش A الف : امتیاز گذاری پوسچر اندام های گروه 6شکل

،REBA ) پاها ( در روش A ب: امتیاز گذاری پوسچر اندام های گروه 6شکل ) پاها(A : تعیین امتیاز اثر ترکیبی پوسچر اندام های گروه 6جدول

Aجدول گروه امتیاز پوسچر گردن

امتیاز321

پوسچرتنه

پاهاپاهاپاها4321432143216533432143211765465435431287657654654239876876576534998798768765

: تعیین امتیاز اعمال نیرو.7جدول جدول امتیاز نیرو

تغییر امتیازامتیازمقدار اعمال نیرو در صورتی که نیرو به طور0 کیلوگرم5کمتر از

ناگهانی اعمال شود یک امتیاز بهامتیازهای ذکر شده اضافه شود

1 کیلوگرم10 تا 52 کیلوگرم10بیش از

B : تعیین امتیاز اثر ترکیبی پوسچر اندام های گروه8جدول

)بازوها، ساعدها و مچ دست ها(.Bجدول گروه

امتیازامتیاز پوسچر ساعد پوسچربازو

21مچ دستمچ دست

321321321221143232125545433765554488787659988876

: تعیین امتیاز مربوط به جفت شدن دست با بار.9جدول وضعیت جفتشدن دست

امتیازتوصیف

0با دارای دسته ای مناسب است وچنگش قدرتی میانه وجود دارد.خوب گرفتن با دست قابل قبول است، اما ایده آل نیست، جفت شدن بار بانسبتاً خوب

دست با استفاده از دیگر اندام های بدن قابل قبول است1

گرفتن با دست گرچه امکان پذیر است، اما قابل قبول نیست، ) جفتبدشدن بار به دست بد است

2

چنگش ناایمن با پوسچر نامطلوب، دسته ای وجود ندارد. جفت شدتغیرقابلدست با بار حتی با استفاده از اندام های دیگر بدن قابل قبول نیست.

3

مشخص میC با یکدیگر ترکیب شده و امتیاز B و A، امتیازهای 10با استفاده از جدول اضافه می شودC به دست می آید به امتیاز 11گردد، آن گاه امتیاز فعالیت که از جدول

تا سرانجام امتیاز نهایی حاصل شود. (B و امتیاز A )ترکیب امتیاز C : تعیین امتیاز 10جدول

Cجدول امتیاز

امتیاز121110987654321A

77765433211118776654432212888776543332399988765444349999887654445

10101010998876666111111101099987777111111101010101098888121212111111101010999912121212121111111110101010

1212121212121212111111111112121212121212121212121212

: تعیین امتیاز نوع فعالیت11جدول امتیازشرایط

یک یا چند اندام بدن دارای فعالیت استاتیک می باشد) مثالً بیش از1یک دقیقه حفظ می شود(.

بار تکرار در4حرکت های تکراری باگستره ی کوچک )بیش از از 1دقیقه راه رفتن شامل این حالت نمی شود(.

حرکتی که سبب فاحش پوسچر شده و در گستره ی وسیعی اتفاق1می افتد

ارائهREBA برگه راهنمای روند امتیازگذاری ومحاسبه امتیاز نهایی در روش 8در شکل

شده است.

بهREBA: برگه ی راهنمای روند امتیاز گذاری ومحاسبه امتیاز نهایی در روش 8شکل پایان می رسد.

، سطح خطر واولویت اقدام های12پس از تعیین امتیاز نهایی، با استفاده از جدول به پایان میREBAاصالحی تعیین می شود و بدین ترتیب روند ارزیابی پوسچر با روش

رسد.REBA : سطح خطر و اولویت اقدام های اصالحی در روش 12جدول

سطح اولویت اقدامسطح خطرREBAامتیاز نهایی های اصالحی

ضرورت اقدام و زمان آن )شامل

بررسی مفصل تر(ضروری نیست0قابل چشم پوشی1

شاید ضروری باشد1پایین3-2ضروری2متوسط7-4 ضروری )هرچه3باال10-8

زودتر(ضروری )آنی(4بسیار باال15-11

QECروش

عضالنی مرتبط با کار از جمله–همان گونه که پیشتر گفته شد، آسیب های اسکلتی مشکالت بهداشتی محیط کار در کشورهای صنعتی وکشورهای درحال توسعه صنعتی می

عضالنی طی–باشند. این آسیب های در اثر تخریب تجمعی بافت های دستگاه اسکلتی اجتماعی در–ماه ها و سال ها تماس با عوامل استرس زای بیومکانیکی و و روانی عضالنی مرتبط با–محیط کار رخ می دهند. ریسک فاکتورهای اصلی آسیب های اسکلتی

کار عبارت اند از: بلند کردن و جابجایی بارهای سنگیناعمال نیرو انجام حرکت های تکراری ارتعاش ، پوسچرهای نامطلوب استاتیک که ناشی ازطراحی نادرست ایستگاه کار، ابزار

تجهیزات و روش انجام کار است. سازماندهی نادرست کار

مواجهه با چنین عواملی اثر سوء بر بدن کارگر گذاشته ) برای مثال کاهش جری ان خ ون، عض النی و .... ( و–خس تگی ماهیچ ه ای موض عی، تنش ب افت ه ای دس تگاه اس کلتی

سالمتی اور را به خطر می اندازد. اگر وقفه ی استراحت و زمان الزم برای ترمیم آس یب عضالنی امری گریز ناپذیر–های ایجاد شده وجود نداشته باشد، بروز آسیب های اسکلتی

خواهد بود. عض النی در محی ط ک ار–در نگرش ارگونومیک، به منظ ور ک اهش آس یب ه ای اس کلتی

بایسته است تمام عناصر تشکیل دهنده ی سامانه کار که می توانن د در وق وع این آس یب ها نقش داشته باشند مورد ارزیابی فراگیر قرار گیرند. این نگرش فراگیر می تواند زمین ه

عض النی–ساز دستیابی به راه حل بهینه جهت حذف یا کاهش شیوع آسیب های اسکلتی در محیط کار شود.

( با یک چنین نگرشی، امکان ارزیابی مواجه ه ی ک ارگرQECروش ارزیابی سریع مواجهه ) عض النی را ف راهم می آورد . در این–ب ا طیفی از ریس ک فاکتوره ای اختالالت اس کلتی

ناحیه از بدن شما4( ارائه شده است، مواجهه ی1998روش که به وسیله ی لی و باکل ) کم، شانه/ بازو، مچ دست /دست و گردن ک ه در مع رض ب زرگ ت رین خط ر آس یب ه ای

عضالنی هستند مورد ارزیابی ق رار می گ یرد. ب رخی کارکرده ای اص لی روش–اسکلتی QEC : عبارت اند از

عضالنی چهار ناحیه ی مذکور.– شناسایی ریسک فاکتوهای آسیب های اسکلتی عض النی در– ارزیابی سطح خطر مواجهه با ریس ک فاکتوره ای آس یب ه ای اس کلتی

چهار ناحیه یاد شده.پیشنهاد اقدام های الزم برای کاهش سطح مواجهه با ریسک فاکتورها ارزیابی اثربخشی برنامه های مداخله ی ارگونومیک در محیط کار عضالنی در محیط کار.– افزایش در زمینه ی ریسک فاکتورهای آسیب های اسکلتی عض النی می ان–مقایس ه ی س طح مواجه ه ب ا ریس ک فاکتوره ای اختالالت اس کلتی

کارگرانی که کاری مشابه انجام می دهند یا میان گروه های شغلی متفاوت . QECمراحل ارزیابی سطح مواجهه در روش

عض النی در روش–در ارزیابی سطح مواجهه با ریسک فاکتوره ای آس یب ه ای اس کلتی QEC.پنج مرحله وجود دارد که در زیر به شرح آن ها پرداخته شده است

- تعیین اولویت ها1 در ابتدا الزم است مشخص شود کدام شغل یا وظیفه در اولویت ارزیابی قرار می گیرند .

عض النی ، غیبت از–گزارش کارگران ، سرپرست کارگاه یا مدیریت از مشکالت اسکلتی کار و بهره وری پایین می تواند در این زمینه راه گشا باشد. گاهی نیز می توان به وس یله

عضالنی در واحدها، مشاغل و یا ک ارگران–ی بررسی میدانی، شیوع آسیب های اسکلتی مختلف را مطالعه کرد و سپس براساس نتایج بدست آمده اول ویت ارزی ابی ه ا را تع یین

نمود.- انجام ارزیابی2

پس از اولویت بندی و مشخص شدن شغل ها یا وظ ایفی ک ه می بایس ت م ورد ارزی ابی قرار گیرند، نوبت به انجام ارزیابی می رسد، اگر ماهیت وظیف ه تک راری اس ت، پیش نهاد

چرخ ه ی کام ل م ورد مش اهده ق رار30 ت ا 20می شود پیش از آغاز امتیاز گذار و ثبت گیرد. هنگامی که الگوی روزانه ی کار و نیازمندی ه ای ش غلی متغ یر اس ت، می بایس ت مشاهده را بیش از یک بار انجام داد. در مورد کارهایی که ب ه ص ورت گ روهی انج ام می شود، الزم است تعداد کافی از کارگران که نماینده ی آن گروه کاری هستند انتخاب ش ده

و ارزیابی بر روی آن ها انجام گیرد. پارامتره ای م ورد نظ ر در یکی ازOEC وج ود دارد، در روش RULAهمانن د آنچ ه ک ه در

لحظاتی که کارگر مشغول انجام وظیفه است، ثبت می ش وند. این لحظ ه، زم انی اس ت که کارگر در بدترین وضعیت ممکن قرار دارد. الزم به توض یح اس ت ک ه ب دترین وض عیت ممکن برای بسیاری از اندام های بدن ب ه ط ور همزم ان اتف اق نمی افتن د ) ب رای مث ال، هنگامی که کمر در بدترین شرایط قرار می گیرد، ضرورتاً شانه/ بازو در ب دترین وض عیت

ب ه عن وان مث ال ارزی ابیQECخود نمی باشد( این موضوع ب اعث می ش ود ک ه در روش وضعیت کمر ضرورتاً همزمان با ارزیابی شانه/ بازو انجام نشود، زیرا ممکن اس ت هنگ ام خم شدن و بلند کردن بار از روی زمین که یکی از بدترین وضعیت های کمر است، شانه / بازو وضعیت نامناسب و خطرناکی نداشته باشد. معموالً زمانی که کارگر ب اری س نگین را در ارتفاعی باالتر از ارتفاع شانه قرار می دهد، بیشترین فش ار بیومک انیکی ب ه این ناحی ه وارد می شود این در حالی است که در چنین وضعیتی کم ر راس ت ب وده و فش ار ب ر این

ناحیه کاهش یافته است. ارزیابی سطح مواجهه نواحی گوناگون بدن با ریسک فاکتورهای آسیب ه ایQECدر روش عضالنی به صورت زیر انجام می شود: –اسکلتی

الف ( ارزیابی ناحیه کمر: - ارزیابی پوسچر کمر در لحظه ای انجام می گ یرد ک ه کم ر ب دترین پوس چر را داش ته و فشار بیومکانیکی وارد بر این ناحیه بیشترین مقدار خود را دارد )برای نمون ه، هنگ ام بلن د کردن بار وقتی که فرد خم شده ودست های خود را ب ه جل و آورده و قص د دارد ب ار را از

زمین بلند کند(. تعریف شده است که شرح هر یک درA1 ، A2 ، A3برای ارزیابی پوسچر کمر سه سطح

زیر آمده است.A1پوسچر کمر طبیعی بوده و انحراف قابل توجهی از حالت خن ثی مش اهده نمی ش ود :

پوس چر11 درج ه اس ت.( ش کل 20) خمش / کشش، پیچش یا خمش به پهل و کم تر از را نشان می دهد.A1کمر در سطح

A2پوسچر کمر از حالت طبیعی خ ارج ش ده و خمش و پیچش ی متوس ط در این ناحی ه : درج ه و کم تر از20مشاهده می شود) خمش/ کشش، پیچش یا خمش ب ه پهل و بیش از

درجه می باشد( 60 نشان می دهد.A2 پوسچر کمر را در سطح 12شکل

،B1- ارزیابی حرکت کمر در کارها یا وظیفه های حمل دستی بار در س ه س طح B2 و B3 انجام می گیرد. این سطوح تعداد دفعاتی را نشان می دهند که الزم است ش خص هنگ ام انجام وظیفه خم شود یا بچرخد . گاهی ممکن است در یک چرخه ی کار چن دین س طح از

سطوح یاد شده مشاهده شوند. B1 دقیقه(. 1 بار در 3 : حرکت کمر گهگاهی و به ندرت انجام می شود) حدود B2 دقیقه(1 بار در 8 : حرکت کمر اغلب و به تعداد متوسط انجام می شود) حدود B3 بار در دقیقه و بیشتر(.12 : حرکت کمر به تعداد زیاد انجام می شود) حدود

برای کار یا وظیفه ای غیر از حم ل دس تی ب ار نظ یر کاره ای نشس ته و ایس تا یاکاره ای مط رح نب ودهB3 ت ا B1تکراری که در وضعیت ایستاده یا نشسته انجام می شوند سطوح

انجام می شود.B5 و B4بلکه ارزیابی حرکت کمر در دو سطح B4.در بیشتر زمان کار پوسچر کمر ایستا و ثابت )استاتیک ( نمی باشد : B5.در بیشتر زمان کار پوسچر کمر ایستا و ثابت ) استاتیک ( است :

ب( ارزیابی ناحیه ی شانه / بازو: - ارزیابی پوسچر ناحیه ش انه / ب ازو در لحظ ه ای انج ام می گ یرد ک ه این ناحی ه ب دترین پوسچر را داشته باشد و بیشترین فشار را تحم ل می کن د. ب رای ارزی ابی پوس چر ناحی ه

تعریف شده است که به شرح زیر هستند: C1، C2 ، C3شانه/ بازو و سه سطح C1.هنگامی که کار در ارتفاع کمر یا پایین تر از آن انجام می شود : C2.هنگامی که کار در ارتفاع سینه انجام می شود : C3.هنگامی که کار در ارتفاع شانه ها یا باالتر انجام می شود :

ارزیابی حرکت شانه / بازو در سه سطح به شرح زیر انجام می شود: --D1.)به ندرت )حرکت های منقطع بازو : -D2.)اغلب )حرکت های منظم بازو که همراه با وقفه هایی است : -D3 .)زیاد )حرکت های مداوم بازو :

پ ( ارزیابی ناحیه ی مچ دست /دست: - ارزیابی پوسچر ناحیه مچ دست /دست در لحظه ای انجام می گیرد که این ناحیه بدترین پوسچر را داشته و بیشترین فشار را تحمل می کند. این وضعیت هنگامی ایج اد می ش ود که در مچ دست خمش/ کشش، انحراف به سمت زند زیرین یا زبرین و چرخش مچ دست

ب هE2 و E1حول محور ساعد مشاهده می شود. برای ارزیابی پوسچر این ناحیه دو سطح (.14شرح زیر تعریف شده است)

E1.مچ دست هنگام کار تقریباً مستقیم است : E2مچ دس ت هنگ ام ک ار از ح الت مس تقیم و ط بیعی خ ارج ش ده و خمش/ پیچش ی ا :

چرخش یا انحراف به سمت زند زیرین یا زبرین مشاهده می شود.

.E2 و ب( E1 : وضعیت پوسچر ناحیه ی مچ دست / دست در دو سطح الف( 14شکل ارزیابی حرکت مچ دست / دست در سه سطح به شرح زیر انجام می شود:

F1 بار در دقیقه یا کمتر10 : حرکت های لحظه ای F2 بار در دقیقه 20 تا 11 : حرکت های تکراری F3 بار در دقیقه20 : حرکت های تکراری بیش از

الزم به توضیح است که سه سطح یاد شده مربوط به حرکت مچ دست/ دست بوده و حرکت انگشتانرا شامل نمی شود.

ت( ارزیابی ناحیه ی گردن: پوسچر گردن هنگامی به شدت خمیده یا چرخیده می شود که زاویه ی خمش یا پیچش گردن

درجه باشد. بدین ترتیب، ارزیابی ناحیه ی گ ردن در س ه س طح ب ه20نسبت به تنها بیش از شرح زیر انجام می شود:

G1.هنگام انجام کار خمش یا چرخش شدید گردن مشاهده نمی شود : G2.هنگام انجام کار گهگاهی خمش یا چرخش شدید گردن مشاهده می شود : G3. هنگام انجام کار به طور پیوسته خمش یا چرخش شدید گردن مشاهده می شود :

فرم مورد استفاده در ارزیابی سطح مواجهه ی نواحی گون اگون ب دن ب ا ریس ک15در شکل ارائه شده است.از آنجا ک ه در روشQEC عضالنی در روش –فاکتورهای آسیب های اسکلتی

QECپاسخ ذهنی و قضاوت کارگر در م ورد وظیف ه ی خ ود بخش ی از فرآین د ارزی ایی س طح عضالنی را تشکیل می ده د، پس از انج ام–مواجهه با ریسک فاکتورهای آسیب های اسکلتی

ارزیابی نواحی چهارگانه به وسیله ی واکاوگر، از کارگر خواسته می شود به پرسش هایی ک ه مطرح شده است پاسخ گوید. اگر برخی اصطالحات و مفاهیم برای ک ارگر گن گ16در شکل

و مبهم هستند، ارائه توضیحات کافی به وی ضروری است.- امتیاز گذاری 3

، امتیاز مواجهه برای هر یک از نواحی چهارگانه براس اس تعام ل می ان ریس کQECدر روش ریس ک فاکتوره ای مط رح در تع یین امتی از13فاکتورهای گوناگون تع یین می ش ود. ج دول

مواجهه برای نواحی چهارگانه را ارائه می کند.امتیاز گذاری س طح مواجه ه براس اس ت رکیب(G ت ا Aریسک فاکتورهای شناسایی شده به وسیله ی واکاوگر برای نواحی چهارگان ه ب دن )

( انج ام می ش ود . این امتیازه ا نش ان دهن ده ی ارتب اطیe ت ا aدریافت و قضاوت کارگر ) فرض یه ای می ان س طح مواجه ه و پیام دهای بهداش تی هس تند. درح ال حاض ر، ش واهد اپیدمیولوژیک موجود ب رای تع یین و تعری ف ارتب اط واقعی می ان س طح مواجه ه و پیام دهای

بهداشتی در شرایط گوناگون ناکافی هستند. : ریسک فاکتورهای مطرح درمحاسبه امتیاز مواجهه برای نواحی چهارگانه13جدول

ریسک فاکتورناحیه کمر- وزن بارکمر

- مدت زمان مواجهه- تعداد حرکت ها

پوسچر- وزن بارشانه / بازو

- مدت زمان مواجهه- ارتفاع محل انجام کار

- تعداد حرکت ها- نیرومچ دست / دست

- مدت زمان مواجهه- تعداد حرکت ها

- پوسچر- مدت زمان مواجههگردن

- پوسچر- نیازمندی دیداری

:امتیازهای ارزیابی در موارد زیر کاربرد دارندمقایسه سطح مواجهه در نواحی چهارگانه ی مختلف با یکدیگرشناسایی کارهای یا وظایفی که س طح مواجه ه در آن ه ا ب اال ب وده و در نتیج ه ب رای

انجام اقدام های اصالحی در اولویت قرار می گیرند. هدف از اجرای برنامه ی مداخله ارگونومیک کاهش امتیاز مواجه ه اس ت. وق تی اق دام ه ای اصالحی برنامه ری زی می ش وند، براس اس تغی یراتی ک ه در محی ط ک ار ایج اد خواهن د ش د، ارزیابی شرایط کار انجام می گیرد. این ارزیابی اثر بخشی بالقوه ی مداخله را آشکار ساخته و مشخص می سازد آیا مواجهه با ریسک فاکتورهای کاهش خواهد یافت یا خیر. همیش ه، پس از انجام تغییرات و اجرای برنامه ی مداخله ارگونومیک در محیط ک ار، ارزی ای مج دد ش رایط

، از برگ ه ی امتی از گ ذاری ک ه درQECکار بایسته است.برای تع یین امتی از مواجه ه در روش ارائه شده است استفاده می شود. همان گونه که در این شکل مشاهده می ش ود،17شکل

برای هر یک از نواحی چهارگانه بدن جدول امتیازگذاری جداگانه ای وجود دارد. ب ا اس تفاده از فرم تکمیل شده ی ارزیابی سطح مواجهه که به وسیله ی واکاوگر تهی ه ش ده اس ت. )ش کل

(، امتیاز گذاری ب رای ه ر ی ک از16( و فرم تکمیل شده ی ارزیابی قضاوت کارگر )شکل 15 نواحی چهارگانه به طور مجزا انجام می شود. آنگ اه امتی از ک ل س طح مواجه ه محاس به می

گردد.- تفسیر نتایج و اولویت بندی4

الف( ارزیابی سطح مواجهه برای هر یک از ن واحی چهارگان ه : امتیازه ای تع یین ش ده ب رای به چهار دسته شامل پایین ، متوسط، باال و بسیار14نواحی چهارگانه ی بدن براساس جدول

باال تقسیم می شود و بر این پایه ارزیابی انجام می گیرد. حتی اگر امتیاز مواجهه پایین باشد، و8می بایست به تعامل و اثرات افزایش ی ریس ک فاکتوره ای گون اگون توج ه ک رد) امتی از

بیشتر(. هنگامی که امتیاز مواجهه متوسط، باال و یا بسیار باال است، احتماالً چن دین تعام ل و

(. اق دام ه ای12 و 10اثر افزایشی می ان ریس ک فاکتوره ای گون اگون وج ود دارد ) امتی از اصالحی بر حذف یا کاهش اثرات افزایشی ریسک فاکتورها متمرکز می شوند.

: ارزیابی سطح مواجهه در نواحی چهارگانه براساس امتیاز محاسبه شده.14جدول

امتیازناحیه

سطح مواجههبسیار باالباالمتوسطپایین

41-3156-2140-1030-20کمر )برای وظایفی که در آن ها حمل دستی بار وجود دارد( کمر )برای وظایفی که در آن ها پوس چر کم ر عم دتاً اس تاتیک

است(15-822-1629-2340-30

41-3156-2140-1030-20شانه / بازو41-3146-2140-1030-20مچ دست/ دست

16-1218-814-410-6گردن کت اب15امتیاز مواجهه ب رای ارتع اش، س رعت انج ام ک ار و اس ترس براس اس ج دول

ارزیابی می شود. هنگامی که امتیاز در گروه متوسط، ب اال ی ا بس یار ب اال ق رار می گ یرد،سطح مواجهه می بایست کاهش یابد.

: ارزیابی سطح مواجهه برای ارتعاش، سرعت انجام کار و استرس.15جدول

امتیازریسک فاکتور

سطح مواجههبسیار باالباالمتوسطپایین

-149ارتعاش-149سرعت انجام کار

-149استرس

ب( ارزیابی سطح مواجه ه ب رای ک ل ب دن : براس اس آخ رین مطالع ات موج ود، س طح عضالنی بر پای ه ی امتی از ک ل ب ه دس ت–مواجهه ی کارگر با ریسک فاکتورهای اسکلتی

آمده به دست آمده به صورت زیر ارزیابی می شود.ارزیابیQECامتیاز کل

قابل قبول%40کمتر از انجام مطالعه ی بیشتر الزم است %50 % تا 41 انجام مطالعه ی بیشتر الزم اس ت و اق دام ه ای اص الحی در آین ده70% % - 51

نزدیک باید انجام شود انجام مطالعه بیشتر الزم است و اقدام های اصالحی می بایست بی %70بیش از

درنگ انجام شود.

- مداخله ای ارگونومیک و ارزیابی مجدد5 عض النی مرتب ط ب ا ک ار نیازمن د توج ه ب ه تم ام–کاهش شیوع و بروز اختالالت اس کلتی

عوامل و ریسک فاکتور های مربوطه است. عواملی که می بایست مدنظر ق رار گیرن د ودر صورت نیاز اقدام های اصالحی بر روی آن ها انجام شود عبارت اند از:

ماهیت کار یا وظیفه)نیازمندی های کار) فیزیکی و روانیابزار، وسایل، تجهیزات و ایستگاه کار سازماندهی کار عوامل محیطی

در ایجاد تغییرات در محیط کار و بهبود شرایط، ک ارگران می توانن د پیش نهادهای ارزش مندی ارائه کنند. به همین دلیل در برنامه های مداخله ای ارگونومیک پیشنهادهای ایشان از ارزش و اعتبار خاصی برخوردار است. در این برنامه اصل بر مشارکت کارگران اس ت. مداخل ه ه ایی که منحصراً بر روی کارگر متمرکز می شوند )نظیر آموزش یا گ زینش (، در ک اهش ش یوع و

عض النی اث ر بخش ی مح دودی دارن د. در این م ورد، برنام ه ه ای–بروز آسیب های اسکلتی مداخله ای که بر تغییر شرایط و محیط کار تاکید دارند موثرتر بوده و در نتیج ه ارجح هس تند. پس از انجام هر برنامه ی مداخله ای، انجام ارزیابی مجدد بایس ته اس ت. ب ه ط ور کلی، می

توان گفت که ارزیابی مواجهه یک فرآین د مس تمر در محی ط ک ار اس ت. ب ا مقایس ه ی نت ایج ارزیابی پیش از مداخله و نتایج ارزیابی مجدد پس از مداخله می توان اثر بخش ی اق دام ه ای اصالحی را تعیین نمود و در صورت نیاز نسبت به تجدید نظر در برنام ه ه ای مداخل ه و بهب ود

شرایط کار اقدام کرد. ROSAروش

کاغذی است ک ه– )ارزیابی سریع تنش دفتری(، از جمله روش های قلم ROSAروش ارزیابی چک لیستی را برای کمی سازی تماس با ریسک فاکتورهای ارگونومیک موجود در محیط ه ای کار دفتری مهیا می کن د. این روش ب ر پای ه تهی ه عکس ط راحی ش ده اس ت. در این روش،

بعد از نمونه برداری )تهیه عکس( و تکمی ل چ ک لیس ت، از چ ارتREBA و RULAمانند روش های امتیازدهی به منظور تعیین س طح اول ویت اق دام اص الحی اس تفاده می ش ود. در روش

ROSA( فرد واکاوگر باید پوسچرهایی را که مورد مشاهده قرار می دهد، انتخاب و دوره هایی طول مدت زمان استفاده از وسایل موج ود در محی ط ک ار( را ک ه ب ه وس یله اف راد ارزی ابی ش ونده گ زارش می ش وند، ثبت نمای د. در واق ع این روش ی ک اب زار غرب الگری ب ه منظ ور

شناسایی و تعیین نواحی دارای اولویت در محیط های کاری دفتری مهیا می سازد. : ROSAروند ارزیابی به روش

روش کار در این ش یوه ب ه این ص ورت می باش د ک ه واک اوگر، ک اربر را حین انج ام ک ار ب ا کامپیوتر مورد مشاهده قرار داده و چک لیس ت مربوط ه را در م ورد وی تکمی ل می کن د.در

،Aسه بخش کلی ) ROSAچک لیست B و C وجود دارد. بخش ) Aاطالعاتی در مورد ص ندلی ، ارائه می دهد که مواردی از قبیل ارتفاع و عمق نشس تنگاه ، ارتف اع دس ته ص ندلی و پش تی

، اطالع اتC، اطالع اتی در م ورد م انیتور و تلفن و بخش Bصندلی را شامل می شود. بخش مربوط به موس و صفحه کلید را ب ه دس ت می ه د. پس از تکمی ل بخش ه ای مختل ف چ ک

) ROSAلیست A،B و Cکه در ادامه ب ه آن پرداخت ه می ش ود، ب ا اس تفاده از چ ارت ه ای ) ب ه دس ت می آی د.ROSAمربوطه امتیاز مربوط به هر بخش محاسبه و در نهایت امتیاز نهایی

( در یکی از دو سطح اولویت اقدام اصالحی قرار خواه دROSAسپس این امتیاز )امتیاز نهایی گرفت. در زیر به ترتیب به نحوه انتخاب پوس چر و محاس به امتی از ه ر بخش و امتی از نه ایی

ROSA.پرداخته می شود : صندلیAبخش

(، موقعیت ارتفاع و عم ق نشس تنگاه راA، در بخش مربوط به صندلی )ROSAدر چک لیست انتخاب کنید.

عمق نشستنگاه :

امتیاز به دست آمده از ارتفاع صندلی با امتیاز به دست آمده از عمق صندلی جمع می شود و ، در بخش مرب وط ب هROSAامتی از این قس مت اس تخراج می ش ود. س پس در چ ک لیس ت

(، موقعیت دسته و پشتی صندلی را انتخاب کنید.Aصندلی )

امتیاز به دست آمده از دسته صندلی با امتیاز به دست آمده از پشتی صندلی جمع می شود و امتیاز این قسمت استخراج می شود. امتیاز استخراج ش ده از قس مت قب ل) ارتف اع و عم ق

ق رار گرفت ه ت ا امتی از نه اییAنشستنگاه ( و امتیاز به دست آمده از این قس مت در چ ارت صندلی محاسبه شود.

: برای محاسبه امتیاز نهایی صندلیAچارت

امتیاز به دست آمده از قسمت دسته و پشتی صندلی98765432876543212

ده آم

تدس

ه ز ب

تیاام

ع و تفا

ارت

سمز ق

ا

گاهستن

شق ن

عم 876543223877543334877544445988555556998776667999887778

16برای محاسبه مدت زمانی که کاربر در طول روز از ص ندلی اس تفاده می کن د، از ج دول استفاده می شود. : محاسبه امتیاز مدت زمان استفاده از صندلی در روز16جدول

امتیازمدت زمان استفاده از صندلی در روز دقیقه به30 ساعت به صورت متناوب یا کمتر از 1کمتر از -1صورت

ساعت به1 دقیقه تا 30 ساعت به صورت متناوب یا 1-40صورت مداوم

+1 ساعت به صورت مداوم1 ساعت به صورت متناوب > 4< ب هA با امتیاز طول مدت زمان، جمع می شود و امتیاز بخش Aامتیاز به دست آمده از چارت

دست می آید.

17برای محاسبه ی مدت زمانی که کاربر در طول روز از مانتیتور استفاده می کند، از جدول استفاده می شود.

: محاسبه امتیاز مدت زمان استفاده از مانیتور در طول روز17جدول

امتیازمدت زمان استفاده از مانیتور در روز-1 دقیقه به صورت مداوم30ساعت به صورت متناوب یا کمتر از 1کمتر از

0 ساعت به صورت مداوم1 دقیقه تا 30 ساعت به صورت متناوب یا 1-4+1 ساعت به صورت مداوم1 ساعت به صورت متناوب یا > 4>

امتیاز به دست آمده از قسمت مانتیتور با امتیاز ط ول م دت زم ان، جم ع می ش ود و امتی ازنهایی مانیتور به دست می آید.

18برای محاسبه م دت زم انی ک ه ک اربردر ط ول روز از تلفن اس تفاده می کن د، از ج دول استفاده می شود.

: محاسبه امتیاز مدت زمان استفاده از تلفن در طول روز18جدول امتیازمدت زمان استفاده از تلفن در روز

-1 دقیقه به صورت مداوم30ساعت به صورت متناوب یا کمتر از 1کمتر از 0 ساعت به صورت مداوم1 دقیقه تا 30 ساعت به صورت متناوب یا 4-1+1 ساعت به صورت مداوم1 ساعت به صورت متناوب یا > 4>

امتیاز به دست آمده از قسمت تلفن با امتیاز طول مدت زمان، جمع می شود و امتیاز نه ایی تلفن به دست می آید. سپس با استفاده از امتیاز نهایی مانیتور و تلفن و با استفاده از چ ارت

B امتیاز بخش ،B.به دست می آید

B : برای محاسبه امتیاز بخش Bچارت امتیاز نهایی مانیتور

76543210654321110

فن تل

یهای

ز نتیا

ام 654322111765333212865433223876544334987655445998876556

: موس و صفحه کلیدCبخش

19برای محاسبه مدت زمانی که کاربر در ط ول روز از /م وس اس تفاده می کن د، از ج دول استفاده می شود. : محاسبه ی امتیاز مدت زمان استفاده از موس در طول روز19جدول

امتیازمدت زمان استفاده از موس در روز-1 دقیقه به صورت مداوم30ساعت به صورت متناوب یا کمتر از 1کمتر از

0 ساعت به صورت مداوم1 دقیقه تا 30 ساعت به صورت متناوب یا 4-1+1 ساعت به صورت مداوم1 ساعت به صورت متناوب یا > 4>

امتیاز به دست آمده از قسمت موس با امتیاز طول مدت زمان، جمع می شود و امتیاز نهاییموس به دست می آید.

برای محاسبه ی مدت زمانی که کاربر در طول روز از صفحه کلید استفاده می کند، از جدول استفاده می شود.20

: محاسبه ی امتیاز مدت زمان استفاده از صفحه کلید در طول روز20جدول امتیازمدت زمان استفاده از صفحه کلید در روز

-1 دقیقه به صورت مداوم30ساعت به صورت متناوب یا کمتر از 1کمتر از 0 ساعت به صورت مداوم1 دقیقه تا 30 ساعت به صورت متناوب یا 4-1+1 ساعت به صورت مداوم1 ساعت به صورت متناوب یا > 4>

امتیاز به دست آمده از قسمت صفحه کلید با امتیاز طول مدت زمان، جمع می شود و امتی از نهایی صفحه کلید به دست می آید. سپس با استفاده از امتیاز نهایی موس و صفحه کلید و ب ا

به دست می آید.C ، امتیاز بخش Cاستفاده از چارتC : برای محاسبه ی امتیاز بخش Cچارت

امتیاز نهایی صفحه ی کلید76543210654321110

سمو

ی های

ز نتیا

ام 765432111765432212876533323876554434987665545988776656999887767

، امتی از وس ایلD و ب ا اس تفاده از چ ارت C و Bدر مرحله ی بعد با اس تفاده از امتی از بخش جانبی و مانیتور به دست می آید.

: برای محاسبه ی امتیاز وسایل جانبی و مانیتورDچارت

Cامتیاز بخش 987654321

تیاام

9876543211 ز 9876543222

بخ ش

B

9876543333987654444498765555559876666666987777777798888888889999999999

( و امتیاز وسایل جانبی و م انیتور ب اA، امتیاز بخش صندلی ) Eهم اکنون با استفاده از چارت به دست می آید.ROSAهم ترکیب شده و امتیاز نهایی ROSA : برای محاسبه ی امتیاز نهایی Eچارت

امتیاز وسایل جانبی و مانیتور10987654321109876543211

ش بخ

از متی

ا

Aصندلی(

(

1098765432221098765433331098765444441098765555551098766666661098777777771098888888881099999999991010101010101010101010

امتیاز نهاییROSAدر یکی از دو سطح اولویت اقدامات اصالحی زیر قرار می گیرد:

یا کمتر به دست آمد به دست ، فرد در معرض آسیب های اسکلتی4اگر امتیاز نهایی (1 عضالنی قرار ندارد و نیاز به ارزیابی بیشتر ایستگاه کاری وجود ندارد .–

عض النی–و باالتر بدست آم ده ،ف رد در مع رض آس یبهای اس کلتی 5اگر امتیاز نهایی (2قرار دارد و ایستگاه کاری باید مورد ارزیابی بیشتر قرار گیرد .

حمل دستی باردر یک سیستم حمل دستی بار اجزای گوناگونی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرند.

اجزای اصلی این سیستم عبارت اند از کارگر ،نوع و ماهیت کار و سرانجام سازمان و محی ط کار الزم به توضیح است که در اینجا منظور از فعالیت حمل دستی بار مجموعه ای از فعالیت ها شامل بلند کردن ،پ ایین گذاش تن ،ه ل دادن ، کش یدن ،حم ل ک ردن و نگهداش تن ب ار می

باشد.-کارگر:1

ف ردی ک ه ب ه حم ل دس تی ب ار اش تغال دارد از اج زاء مهم این سیس تم اس ت. در اینزمینه ،ویژگی های مهم شامل موارد زیر است:

-جنسیت: ویژگی های فیزیولوژیک، بیو مکانیک و آنتروپومتریک در دو جنس تفاوت معنی داری عضالنی در فعالیت های–دارند. مطالعات نشان داده اند که احتمال وقوع آسیب های اسکلتی

حمل دستی بار در زنان بیش از مردان می باشد. -وزن بدن : با افزایش وزن بدن ،مصرف انرژی افزایش می یابد . برای ی ک ک ار معین اف راد

سنگین تر استرس فیزیولوژیک بیشتری را تحمل می کنند و زودتر خسته می شوند.

-ویژگی های آنتروپومتریک: توان حمل دستی بار ب ا اک ثر ش اخص ه ای آنتروپومتری ک رابط ه مستقیم دارد . در واقع قدرت بلند کردن بار با بزرگ تر ش دن جث ه اف زایش می یاب د . نت ایج تحقیقات نشان میدهد ک ه متغیره ای مختلفی همچ ون ارتف اع ش انه ، ارتف اع زان و ، ارتف اع برجستگی انگشت میانی دست در ح الت ایس تاده و عم ق ش کم در پیش بی نی ح داکثر وزن

مجاز برای بلند کردن بار مفید هستند. -آمادگی جسمانی: هر چه آمادگی جسمانی و قدرت عضالنی فرد بیشتر باش د احتم ال وق وع

عضالنی در فعالیت های حمل دستی بار کاهش می یابد .–آسیب های اسکلتی -آموزش و تجربه : برنامه های آموزشی در زمینه حمل دستی بار می تواند بر نگرش کارگر و روش های صحیح حمل بار تاثیر داشته و کاهش آسیب های ناشی از این فع الیت را ب ه دنب ال

داشته باشد. -نوع لباس : لباس های تنگ و چسبان استرس فیزیولوژی ک و بیومکانی ک وارد ب ر ف رد هنگ ام حمل دستی بار را افزایش می دهند ، زیرا بخشی از توان جسمانی می بایس ت ص رف غلب ه

بر نیروی کشش حاصل از بافت پارچه شود. کار در ارزیابی فعالیت حمل دستی ب ار از اهمیت وی ژه نوع و ماهیت-نوع و ماهیت کار:2برخورد دار است . برخی پارامترهای با اهمیت در این زمینه عبارت اند از : ای

-فرکانس فعالیت : منظور تکرار فعالیت در واحد زمان می باش د . ارزی ابی فرک انس یکی ازمراحل مهم در بررسی فیزیولوژیک و بیومکانیک حمل دستی بار دانسته می شود.

میزان وزن مجاز بار با افزایش فرکانس کاهش می یابد. -ارتفاع بار : هر چه ارتفاع محل بلند کردن بار به ارتفاع ناحیه کمر نزدیک ت ر باش د، وزن ب ار مجاز افزایش می یابد . بلند کردن یا پایین گذاشتن بار زیر زانو ی ا ب االی ارتف اع ش انه ب اعث

افزایش استرس وضعیتی خواهد شد و احتمال آسیب را افزایش می دهد. -فاصله بار از بدن : در هنگام فعالیت حمل دستی بار هر چه بار در فاصله دورتری نس بت ب ه

بدن گرفته شود استرس فیزیولوژیک و بیومکانیک وارد بر فرد بیشتر می شود . - مسافت جابجایی بار : بلند کردن یا حم ل ب ار در مس افت ط والنی افقی ی ا عم ودی ب اعث افزایش استرس فیزیولوژیک و بیو مکانیک وارد بر فرد خواهد شد و احتمال آسیب را افزایش

می دهد. - مدت فعالیت در طول شیفت کار: هر چه مدت زمان فعالیت حمل دستی ب ار در ط ول ی ک شیفت کار بیشتر باشد استرس فیزیولوژیک و بیومکانیک وارد بر فرد بیش تر اس ت و احتم ال

آسیب افزایش می یابد. - پوسچر بدن : پوسچر بدن هنگام بلند کردن بار از جمله پارامتره ای مهم در ن یروی وارد ب ه بدن به ویژه ستون فقرات است. در بلند کردن بار سه حالت مختل ف قاب ل تش خیص اس ت.

( که در آن کمر خمی ده و پاه ا راس ت و مس تقیم هس تند و ن یروی الزمStoopحالت استوپ ) ( که در آن کمرSquatبرای بلند کردن بار توسط عضالت کمر تامین می شود. حالت اسکات)

راست و زانوها خمیده هستند و نیروی الزم برای بلند کردن بار توسط عضالت پاها تامین میFreeشود. وضعیت آزاد ) Style ( حالتی بینابینی یا نیمه اس کات )Semi Squatاس ت. دی دگاه )

بیومانی ک، اس ترس وارده ب ر ب دن در ح الت اس کات کم تر از ح الت اس توپ می باش د. در وضعیت نیمه اسکات خستگی ایجاد شده در بدن کمتر از دو حالت دیگر است. افزون بر این، بلند کردن بار در حالت نشسته باعث افزایش استرس وضعیتی می شود و احتم ال آس یب را افزایش می دهد. همچنین، چرخش تنه هنگام حمل یا بلند کردن ب ار ب اعث اف زایش اس ترس

وضعیتی می شود. تصاویر زیر حالتهای یاد شده را نمایش می دهند.

- ویژگی های بار : شامل وزن، اندازه، دستگیره داشتن یا نداشتن و سرانجام ل یز و بی ثب ات بودن بار است. با افزایش وزن و اندازه ب ار اس ترس فیزیولوژی ک و بیومکانی ک وارد ب ر ف رد هنگام حمل دستی بار افزایش می یابد. دستگیره داشتن بار استرس فیزیولوژیک و بیومکانیک وارد بر فرد هنگام حمل دستی بار را کاهش می دهد، لیز و بی ثبات بودن بار ب اعث اف زایش

استرس وضعیتی هنگام بلند کردن یا حمل آن می شود. - سازمان و محیط کار : طریقی که کار سازمان دهی می شود) از نظ ر ف یزیکی و زم انی،3

مثالً چند نفر عملیات حمل وجابجایی دس تی ب ار را انج ام دهن د(، ص اف و هم وار ب ودن ک ف کارگاه، وجود اصطکاک ک افی بین کفش و س طح زمین ، وج ود فض ای ک افی ب رای پوس چر مناسب فرد حین انجام فعالیت دستی بار و همچنین ضبط و ربط مناس ب از عوام ل محیطی تاثیر گذار دانسته می شوند . یکی دیگر از عوامل محیطی مطرح در فعالیت حمل دس تی ب ار شرایط جوی محیط کار است که آمیزه ای از دما ، رط وبت ، س رعت جری ان ه وا و گرم ای تابشی است که بر روی عوامل روان شناختی و فیزیولوژیک فرد تاثیر می گذارند. در ش رایط

جوی نامناسب توان فرد در فعالیت حمل دستی بار کاهش می یابد. وجود روشنایی مناسب در کارگاه از دیگر عوامل محیطی است که باید مد نظر قرار گیرد .

ارزیابی حد مجاز بلند کردن دستی بار : آسیب های کمری ناشی از بلند کردن دستی بار پدیده ای رایج در صنعت اس ت . در بس یاری از کشورها دستوالعمل هایی وجود دارد که بلند کردن بار در محیط ک ار را مح دود می س ازد. هدف از این دستورالعمل ها کاهش آسیب های ناحیه کمر می باشد . آسیب ه ای ناحی ه کم ر هنگامی شیوع بیشتری می یابد که میزان بار از توان جسمانی ف رد بیش تر ش ود. روش ه ای گوناگونی برای ارزیابی فعالیت بلند کردن ب ار و تع یین ح د مج از وزن ب اری ک ه ک ارگر تحت شرایط خاص می تواند بلند کند بدون اینک ه خط ر آس یب ناحی ه کم ر وج ود داش ته باش د ی ا ریسک باالیی داشته باشد، ارائه و توسعه داده شده است. از جمله این روش ها می ت وان ب ه

، دس تور العم ل هی ات اج رایی ایم نی و بهداش ت ش غلیNIOSHدستور العم ل )ی ا معادل ه ( ، روش ی محاس باتی ب ر مبن ایWISHA اش اره نم ود. روش WISHA ( و روش HSEانگلس تان )

می باشد. در کتابچه حدود مجاز مواجه ه ش غلی، این روشHES و NIOSHتلفیقی از دو روش به دلیل سهولت اجرا، کاربردی بودن و لحاظ نم ودن پارامتره ای مختل ف بلن د ک ردن ب ار در محاسبه، جهت ارزیابی حد مجاز بلند کردن یا پایین گذاشتن دستی بار توصیه شده اس ت. این

مرحله می باشد.6روش شامل - در مرحله اول، براساس مشاهدات محیطی وزن باری که به وسیله ک ارگر بلن د می ش ود1

مشخص شده و در چهارچوب مربوط به مرحله یک نوشته می شود. - در مرحله دوم، ناحیه ای را که بلند کردن یا پایین آوردن بار در آن آغاز می ش ود مش خص2

و دور عدد مربوط به آن ناحیه دایره کشیده می شود. - در مرحله سوم ، دور عددی که نشان دهنده فرکانس بلند کردن بار و مدت زم انی ک ه در3

طول شیفت کار فرد به بلند کردن بار می پردازد دایره کشیده می شود. - در مرحله چهارم، چرخش حین بلند کردن بار مورد توجه قرار می گیرد. چنانچه هنگام بلند4

باشد ، دور عدد یک ) در متن( و اگ ر45 0کردن بار، چرخش حول محور طولی بدن کمتر از

) در متن ( دای ره کش یده85/0 باشد، دور عدد 45 0چرخش حول محور طوالنی بدن بیشتر می شود.

در چه ارچوب مربوط ه وارد ش ده و در4 و 3، 2- در مرحله پنجم، اعداد حاصل از مراحل 5 هم ضرب می شوند. عدد حاصل در این مرحله حد مجاز بلن د ک ردن ب ار را در ش رایط م ورد

نظر که ارزیابی برای انجام شده است را به دست می دهد. - در مرحله ششم، عدد حاصل از مرحله ششم با عدد مربوط به مرحله اول با هم مقایس ه6

می شوند. چنانچه وزن باری که بلند می شود کمتر از حد مجاز محاسبه ش ده باش د ش رایط بی خطر و مطلوب ارزیابی می شود، اما چنانچه وزن ب اری ک ه بلن د می ش ود بیش تر از ح د

مجاز محاسبه شده باشد شرایط خطرناک و نامطلوب ارزیابی می شود.ارزیابی فعالیت های هل دادن، کشیدن و حمل بار

اگر چه بلند و پایین گذاشتن بار متداول ترین فعالیت جابجایی دس تی ب ار ب وده و دلی ل بخش بزرگی از آسیب های شغلی در محیط کار اس ت، ام ا نبای د از س ایر فع الیت ه ایی جابج ایی دستی بار همچون کشیدن، ه ل دادن و حم ل ک ردن ن یز ک ه در میح ط ک ار از ش یوع ب االیی

عض النی ش وند غاف ل ش د. پیش از–برخوردارن د و می توانن د ب اعث آس یب ه ای اس کلتی ارزیابی این فعالیت های باید به وضعیت تم اس کفش و زمین و همچ نین وض عیت ب دنی ف رد هنگام اعمال نیرو توجه کرد، زیرا این موارد نقش کلیدی در تعیین میزان نیروی اعم ال ش ده دارند. بنابراین، به عنوان نخستین اقدام کنترلی ارگونومیک می بایست به کف، کفش و وجود فضای کافی برای تغییر وضعیت بدنی توجه نمود. ارزیابی کشیدن، هل دادن و حمل کردن ب ه

فیزیکی ، بیومکانیکی و فیزیولوژیکی انجام می–شیوه های گوناگون شامل روش های روانی شود.

( اس تPsychophysicsمتداول ترین شیوه ارزیابی این فعالیت ها، روش های روانی- فیزیکی ) که با بهره گیری از ارزیابی های روانیSnookکه از دسته روش های ذهنی می باشند. جداول

فیزیکی طراحی و تدوین شده اند، برای ارزیابی فعالیت های م ذکور اس تفاده می ش وند و– ( توصیه شده است .OELدر کتاب حدود مجاز مواجهه شغلی )

الف( ارزیابی هل دادن بار : lnitialدر ارزیابی فعالیت هل دادن دو نوع ن یرو ش امل ن یروی اولی ه ) Forcesک ه ب ه مع نی )

sustainedنیروی مورد نیاز جهت حرکت یک شی ء ثابت می باشد و نیروی پیوس ته ) forces) که به معنی نیروی مورد نیاز جهت تداوم ح رکت در ش ی ء در ح ال ح رکت می باش د م ورد ارزیابی قرار می گیرند. این نیروها در شرایط عملی و در محیط کار به وس یله دس تگاهی ب ه

نمایش داده شده است اندازه گیری می شوند. انگاه مقادیر به22نام دینامومتر که در شکل دست آمد ه از اندازه گیری با مقادیر حدود مجازی که از جداول اسنوک اس تخراج می ش وند

مقایسه شده و ارزیابی انجام می گردد.

رای استخراج مقادیر مجاز از جداول اسنوک نیاز به اطالعات زیر می باشد: ب سانتی متر از144 یا 95، 64ارتفاع اعمال نیرو) سطح زمین تا دست ها( که مقادیر

سطح زمین دارد.فاصله هل دادن بر حسب مترجنسیت کارگر

تکرار فعالیت هل دادن بر حسب دفعه در واحد زماندرصد جمعیت مربوطه که می توانن د این وظیف ه را ب دون تحم ل هیچ فش اری انج ام

دهند. در کتاب حدود مجاز شغلی توصیه شده که جهت رع ایت مالحظ ات ارگونومی ک ی ا پ ایین ت ر50 جداول اسنوک استفاده شود، زی را درص دهای 90 یا 75از درصدهای

تامین کننده الزامات ارگونومیک نیستند.شایان ذکر است که در ج داول اس نوک، در بعض ی ش رایط مق ادیر ب ه ص ورت کج و

پررن گ نش ان داده ش ده ان د. این م وارد مرب وط ب ه مق ادیر فرات ر از معیاره ای ساعته می باش ند. این ب دان معناس ت ک ه در این گون ه م وارد عام ل8فیزیولوژیکی

محدود کننده، معیار روانی- فیزیکی نب وده بلک ه معی ار فیزیولوژی ک و م یزان مص رف انرژی مصرف انرژی عامل محدود کنن ده اس ت ک ه بای د م ورد توج ه ق رار گ یرد. ب ه عبارت دیگر، در این قبیل موارد میزان مصرف انرژی از حدود و مجاز و توان ایی ه ای

فیزیکی فرد بیشی گرفته و احتمال خستگی جسمانی وجود دارد. ب( ارزیابی کشیدن بار:

ارزیابی فعالیت کشیدن بار همانند ارزیابی هل دادن بار انجام می شود ب ا این تف اوت ک ه در اینجا از جداول اسنوک مربوط به کشیدن ب ار اس تفاده می ش ود. در ارزی ابی فع الیت

lnitialکشیدن بار نیز دو نوع نیرو شامل نیروی اولیه ) Forcesکه به مع نی ن یروی م ورد ) sustainedنیاز جهت حرکت یک شی ء ث ابت می باش د و ن یروی پیوس ته ) Forcesک ه ب ه )

معنی ن یروی م ورد نی از جهت ت داوم ح رکت در ش ی ء در ح ال ح رکت می باش د م ورد ارزیابی قرار می گیرند. این نیروها نیز در شرایط عملی و در محیط کار به وسیله دستگاه دینامومتر اندازه گیری می شوند. آنگاه مقادیر به دست آم ده از ان دازه گ یری ب ا مق ادیر حدود مجازی که از جداول اسنوک استخراج می شوند مقایسه شده و ارزی ابی انج ام می

گردد. برای استخراح مقادیر مجاز از جداول اسنوک نیاز به اطالعات زیر می باشد: س انتی144 ی ا 95، 64ارتفاع اعمال نیرو ) سطح زمین تا دست ها( که مق ادیر

متر از سطح زمین دارد. فاصله کشیدن بار بر حسب مترجنسیت کارگر

تکرار فعالیت کشیدن بار بر حسب دفعه در واحد زمان درصد جمعیت مربوطه که می توانند این وظیفه را بدون تحمل هیچ فشاری انجام

دهند. در کتابچه حدود مجاز مواجهه شغلی توصیه شده که جهت رعایت مالحظ ات جداول اسنوک اس تفاده ش ود، زی را درص دهای90 یا 75ارگونومیک از درصدهای

یا پایین تر تامین کننده الزامات ارگونومیک نیستند. 50شایان ذکر است که در این مورد نیز در جداول اسنوک، در بعضی ش رایط مق ادیر

به صورت کج و پر رنگ نشان داده شده اند. این موارد مربوط به مقادیر فرات ر از ساعته می باش ند. این ب دان معناس ت ک ه در این گون ه8معیارهای فیزیولوژیکی

فیزیکی نبوده بلک ه معی ار فیزیولوژی ک و–موارد عامل محدود کننده معیار روانی میزان مصرف انرژی عامل محدود کننده است که باید مورد توجه ق رار گ یرد. ب ه عبارت دیگر ، در این قبیل موارد میزان مص رف ان رژی از ح دود مج از و توان ایی

های فیزیکی فرد بیشی گرفته و احتمال خستگی جسمانی وجود دارد. حال برای ارزیابی فعالیت مذکور بای د در ش رایط عملی نیروه ای اولی ه و پیوس ته ب ه وس یله دس تگاه دین امومتر س نجش ش وند. آنگ اه مق ادیر ب ه دس ت آم ده ب ا مق ادیر استخراج شده از جدول مقایسه می شوند. چنانچه مقادیر حاص ل از س نجش بیش از مقادیراستخراج شده از جدول باشد، در این صورت گفته می شود که شرایط از نظ ر

عض النی در ک ارگر /–ارگونومی ک مناس ب نب وده و احتم ال وق وع آس یب اس کلتی کارگران مشغول انجام وظیفه در این سناریو وجود دارد و بایستی برای بهبود ش رایط

کار اقدامات اصالحی انجام داد.

نکته حائز اهمیت در این مورد آن است که نیروی اولیه یا پیوسته سنجش شده با وزن چرخ دستی فرق دارد و هیچ گاه نباید وزن چرخ دستی را با مقادیر اس تخراج ش ده از جداول اسنوک مقایسه نمود، بلکه باید نتایج سنجش با دستگاه دینامومتر را با مق ادیر

مستخرج از جداول اسنوک مقایسه نمود و ارزیای را انجام داد.پ( ارزیابی حمل بار

ارزیابی فعالیت حمل بار با استفاده از جداول اسنوک مربوط به حمل بار استفاده می شود. در ارزیابی فعالیت حمل بار از وزن بار استفاده می شود، بدین ت رتیب ک ه وزن بار با مقادیر به دست آمده از حدود مجازی که از جداول اسنوک اس تخراج می ش وند مقایسه شده و ارزیابی انجام می گردد. برای استخراج مقادیر مجاز از جداول اسنوک

نیاز به اطالعات زیر می باشد: جنسیت کارگر س انتی م تر ب رای111 و 79ارتفاع بار )سطح زمین تا دست ها( ک ه مق ادیر

سانتی متر برای زنان دارد.105 و 72مردان و مسافت حمل بار بر حسب متر جنسیت کارگر تکرار فعالیت حمل بار بر حسب دفعه در واحد زماندرصد جمعیت مربوطه که می توانند این وظیف ه را ب دون تحم ل هیچ فش اری

انجام دهند، در کتابچه حدود مجاز مواجهه شغلی توصیه شده که جهت رع ایت ج داول اس نوک اس تفاده ش ود،90 ی ا 75مالحظات ارگونومیک از درص دهای

یا پایین تر تامین کننده الزامات ارگونومیک نیستند.50زیرا درصدهای شایان ذکر است ک ه در این م ورد ن یز در ج داول اس نوک، در بعض ی ش رایط

مقادیر به ص ورت کج و پ ر رن گ نش ان داده ش ده ان د این م وارد مرب وط ب ه ساعته می باشند. این بدان معناست8مقادیر فراتر از معیارهای فیزیولوژیکی

که در این گونه موارد عامل مح دود کنن ده معی ار روانی- ف یزیکی نب وده بلک ه معیار فیزیولوژیک و میزان مصرف انرژی عامل مح دود کنن ده اس ت ک ه بای د مورد توجه ق رار گ یرد. ب ه عب ارت دیگ ر، در این قبی ل م وارد م یزان مص رف ان رژی از ح دود مج از و توان ایی ه ای ف یزیکی ف رد بیش ی گرفت ه و احتم ال

خستگی جسمانی وجود دارد.