paus + korice - kuda.org fileizostavljena istorija sadržaj uvod u političke prakse (post-)...

Naslov: Izostavljena istorija

Title: Omitted History

Urednik / Editor: Centar za nove medije_kuda.org / New Media Center_kuda.org

Edicija / Edition: kuda.read

Prevod / Translation: Nebojša Pajić

Lektura, tekstovi na engleskom jeziku / Proof reading of texts in English language:

Nebojša Pajić, Bojana Petrić

Lektura, tekstovi na srpskom jeziku / Proof reading of texts in Serbian language:

Borka Stojić, Branka Ćurčić

Dizajn / Design: Predrag Nikolić i/and kuda.org

Štampa / Printed by: Daniel Print, Novi Sad

Tiraž / Print run: 500

ISBN 3-86588-367-2

Izdavač i distributer / Publisher and Distributor:

Revolver - Archiv für aktuelle Kunst Bethmannstrasse 13

D - 60311 Frankfurt am Main

Tel.: +49 (0)69 44 63 62

Fax: +49 (0)69 94 41 24 51

mail: info@revolver-books.de

url: www.revolver-books.de

Svako kopiranje i dalje korišćenje tekstova iz knjige je dobrodošlo (izuzev upotrebe u okviru rasističkog,

seksističkog, fašističkog i antisemitskog konteksta)

All copying and further utilisation of texts from this publication is welcome (except in cases of their utilisation

within rasists, sexists, fascists and anti-Semit context).

Izostavljena istorija

Omitted History

Urednik / Editor:

Centar za nove medije_ kuda.org New Media Center_kuda.org Braće Mogin 2, PO BOX 22

21113 Novi Sad

Republika Srbija / Republic of Serbia

tel/fax: +381 21 512227

mail: office@kuda.org

url: http://kuda.org

“Javni čas umetnosti”, Dunavski kej, Novi Sad, 1970. / “The Public Art Class”, Danube Pier, Novi Sad, 1970.

Izostavljena istorija

Sadržaj

Uvod u Političke prakse (post-) jugoslovenske umetnosti

Izostavljena istorija, transkript debate

Biografije učesnika debate “Izostavljena istorija”

Jugoslavija kao izvanredno stanje: Đilas and Đinđić, Tomislav Medak i Petar Milat

Trajni čas umetnosti, Novosadska neoavangarda 60-ih i 70-ih godina XX veka

Mapa, “Trajni čas umetnosti”, Radikalna praksa, fleksibilna umetnost, dogmatski okvir

Otvoreno pismo jugoslovenskoj javnosti, Grupa za nove umetnosti “Februar”

Realizovani projekti u okviru “Trajnog časa umetnosti”

O Centru za nove medije_kuda.org

Produkcija i podrška

Omitted History

Content

Introduction to the Political Practices of (Post-) Yugoslav Art

Omitted History, Transcript of Debate

Biographies of Participants of the Debate “Omitted History”

Yugoslavia as State of Exception: Đilas and Đinđić, Tomislav Medak and Petar Milat

The Continuous Arts Class, The Novi Sad Neo-Avantgarde of the 1960’s and 1970’s

The Map, “The Continuous Arts Class“, Radical practices, flexible art, dogmatic framework

Open Letter to the Yugoslav Public, New arts group “February”

The Projects Realized Within “The Continuous Arts Class”

About New Media Center_kuda.org

Production and Support

8

18

49

87

123

126

128

130

132

133

12

52

85

104

124

126

129

130

132

133

9Izostavljena istorija / Omitted History

Uvod u Političke prakse u (post-) jugoslovenskoj umetnosti

Godinu dana nakon održavanja izložbe „Trajni čas umetnosti” i debate „Izostavljena istorija” u Novom Sadu, objavljuje se transkript pomenutog razgovora uz još jedno istraživačko izlaganje, koji govore o širem društvenom kontekstu političkih praksi u (post-) jugoslovenskom stanju, takođe ih promišljajući iz društveno-filozofskog ugla. „Trajni čas umetnosti” je dugoročan istraživački projekat koji se bavi mapiranjem progresivnih umetničkih neo-avangardnih i političkih praksi tokom 1960-ih i 1970-ih godina u Novom Sadu i u Vojvodini. Glavna potka istraživanja je činjenica da je postojao snažan uzročno-posledični odnos pomenutih praksi i tadašnjeg zvaničnog političkog sistema, što je i osnovni razlog sagledavanja šireg društvenog i političkog okruženja tog vremena kao integralnog dela ovog projekta. Kako su te prakse postojale u različitim delovima jugoslovenskog prostora, tako se nametnula potreba za njihovim podrobnijim sagledavanjem na celokupnoj jugoslovenskoj teritoriji. Ova činjenica predstavlja jedan od razloga za koncipiranje nad-istraživačkog projekta pod nazivom „Političke prakse u (post-) jugoslovenskoj umetnosti”, koji su inicirale grupe „Prelom Kolektiv” iz Beograda, „Što, kako i za koga” iz Zagreba, „pro.ba” iz Sarajeva i Centar za nove medije_kuda.org iz Novog Sada, sve vrlo aktivne u analizi mahom lokalnih praksi tog vremena.

„Zašto (post-) jugoslovenski politički kontekst?” Nakon dekade ratova i političkih nemira, geo-politički i kulturni prostor bivše Jugoslavije zadobija novi oblik. Iako danas svi akteri političke elite u bivšim jugoslovenskim republikama proglašavaju svoju vernost/privrženost/odanost projektu Evropske unije, politička stvarnost i kulturne politike ostaju samo-ograničavajuće, autistične i neprijateljski usmerene ka većini oblika regionalne razmene. S jedne strane, zvanične lokalne kulturne politike još uvek više vrednuju projekte i programe koji ciljaju na stvaranje snažnih i isljučujućih naconalnih identiteta. S druge strane, iako elite prepoznaju potrebu za intenzivnom regionalnom razmenom kao neophodnom uslovu za pridruženje Evropskoj uniji, kad god se spomene bilo kakva regionalna saradnja, kažu da niko ne namerava da uradi bilo šta što bi podsećalo na koncept bivše Jugoslavije kao „zatvora nacija”. Sve u svemu, preovlađujuće mišljenje o bivšoj Jugoslaviji i socijalističkom projektu važi za apsolutno negativno.

Namera istraživanja „Političke prakse u (post-) jugoslovenskoj umetnosti” je kritičko sagledavanje nasleđa kulturnih, umetničkih i intelektualnih

projekata u bivšoj Jugoslaviji, kao i ekstrahovanje pozitivnih i vrednih aspekata ovih praksi. Umesto praktikovanja neo-liberalne i multikulturalne politike folklorističkog „upoznavanja onog Drugog/ih” i života sa njima u vrsti mirne koegzistencije – što očigledno ide ruku-pod- ruku sa još uvek preovlađujućim nacionalizmom i šovinizmom, fokus je na mogućnosti ponovnog uspostavljanja kreativnih i progresivnih iskustava koja su postojala na kulturnoj, umetničkoj i intelektualnoj sceni bivše Jugoslavije. Stoga, u okviru istraživanja istorijskih i političkih, umetničkih i kulturnih procesa u bivšoj Jugoslaviji i kako se na iste gleda danas, namera je da se izađe iz „slepe ulice” dvostruke uvezanosti globalnog neoliberalizma i lokalnog etno-nacionalizma. Uobičajeni post-socijalistički diskurs afirmiše dominantni neo-liberalni pogled na socijalistički jugolovenski modernizam kao jednostrano totalitaran i autoritaran. Takođe, lokalni nacionalistički i šovinistički diskursi predstavljaju jugoslovenski socijalizam kao obično sredstvo komunističke tiranije i diktature. Upravo je to tačka konvergencije post-socijalističkih neo-liberalnih i nacionalističkih diskursa. Projekat „Političke prakse u (post-) jugoslovenskoj umetnosti” je posvećen ponovnom otkrivanju i problematizovanju političkog konteksta kulturne, umetničke i intelektualne produkcije kao suprotnom pomenutom pojednostavljujućem stanovištu.

„Izostavljena istorija” Koliko smo sposobni učiti iz svojih grešaka i iskustava iz prošlosti? Koliko je važno pozitivne istorijske elemente postaviti kao model za budućnost, pogotovo kada se radi o slobodarskim i progresivnim društvenim praksama? Ovo su samo neka od pitanja koja su pokrenuta tokom debate „Izostavljena istorija” održane u novembru mesecu 2005. godine u Novom Sadu. Pomenuta debata je pokušala da rasvetli krucijalne događaje na političkoj i umetničkoj sceni početkom sedamdesetih godina XX veka u bivšoj Jugoslaviji, a sa druge strane, da ponudi predloge modela kako kritički čitati i pisati novu istoriju jugoslovenskog socijalističkog vremena, neizostavno je povezujući sa sadašnjim trenutkom.

„Jugoslavija kao izvanredno stanje” Ovoj publikaciji je pridruženo izlaganje Petra Milata i Tomislava Medaka iz Zagreba, koje je deo njihovog obuhvatnijeg istraživanja o „Jugoslaviji kao biopolitičkom eksperimentu” gde govore o dva teksta – o „Novoj klasi” Milovana Đilasa i o tekstu „Jugoslavija kao nedovršena država” Zorana Đinđića – koji po njihovom mišljenju „na vrlo poseban način ekspliciraju socijalno-filozofska pitanja koja se vežu uz sudbinu formacije, koju se nekoć nazivalo 'Jugoslavija' (...)

10 11Izostavljena istorija / Omitted History

Dakle, što je 'Jugoslavija' upravo kao (socijalno-) filozofsko pitanje iz globalizirane perspektive...?” Ovde autori diskutuju o potrebi za analizom „Jugoslavije” kao socijalnog eksperimenta, „koji nam je možda... ostavio u nasljeđe distinktivni emancipatorni potencijal” te u tom smisli postavljaju pitanje mogućnosti refilozofikacije teme „socijalne revolucije” izvan samog okvira biopolitike.

„Zašto političke prakse umetnosti?” U navedenom kontekstu, nameće se potreba za re-definicijom odnosa između politike i umetnosti ustanovljene savremenim kuratorskim i umetničkim kritičkim praksama u (post-) jugoslovenskom kulturno- političkom prostoru. Te prakse još uvek duguju klasi