paris komünü Üzerine, lev troçki

8/14/2019 Paris Komn zerine, Lev Troki

1/37

Paris Komn zerineLev Troki

www.iskenderiyekutuphanesi.com

Otuz Be Yl Sonra: 1871-1906Paris KomnParis Komn ve Sovyet RusyaMarx ve ... KautskyParis Komn Dersleri

Otuz Be Yl Sonra: 1871-1906

Paris proleterleri, egemen snflarn ihanet ve beceriksizlikleri karsnda kamu ilerinin idaresinikendi ellerine almak suretiyle durumu kurtarma saatinin gelip attn anlam bulunuyorlar....Anladlar ki, devlet iktidarn ele geirerek kendilerini kendi kaderlerinin efendisi klmak, zorunlugrevleri ve mutlak haklardr.

Paris Ulusal Muhafz Merkez Komitesi Bildirisi

18 Mart 1871

Rus okuyucu, Lissagarayn yanlmyorsak yaknda birka basks kacak olan kitabndan 1871 PKomnnn tarihini renebilir. Engelsin esiz nszyle donatlan Marxn lmsz brorndbu tarihin felsefesini renebilir. Mteakip Marksist literatr, bildiimiz kadaryla, Marxn Komhakknda sylediklerine son otuz be yl boyunca nemli hibir ey eklememitir. Marksist olmayliteratrdense sz etmeye bile demez: Doas gerei onun bu konu zerinde syleyecek hibir s yoktur. En son evrilen yaynlar da dahil Rusada mevcut olanlarn tm, uluslararas gericiliinpara etmez dedikodularnn, polis memuru Mimretsovun felsefi ve ahlki yarglarylaenilendirilmi beceriksiz bir tekrardr.

Bizi Komnle ilgilenmekten alkoyan koullar, yalnzca polis ve sansr deildi. lerici evrelerimliberal, liberal-Narodnik ve Narodnik-sosyalist egemen olan ideolojinin gerek nitelii, proletermcadelenin bu unutulmaz kesitinde yansyan ilikilerin, karlarn ve tutkularn yapsna tmyle yabancdr.

Fakat birka yl ncesine dek, Paris Komn geleneklerine herhangi bir Avrupal ulustan besbellidaha uzak idiysek de, proletaryann mcadelesiyle bir srekli devrim, bir kesintisiz devrim halinegetirilen kendi devrimimizin ilk evresinden getiimiz u sralarda, 1871 Komnnn mirasyla,herhangi bir Avrupal ulustan daha dolayszca yz yze geliyoruz.

Bizler asndan, Komn tarihi artk, uluslararas kurtulu mcadelesinde yalnzca byk birdramatik an, salt bir eit taktik durum rnei deil, dorudan ve acil bir derstir.1. Devlet ve ktidar Mcadelesi
http://www.iskenderiyekutuphanesi.com/http://www.iskenderiyekutuphanesi.com/


2/37

Devrim, iktidar mcadelesi veren toplumsal gler arasnda ak bir boy lmedir. Halk kitlelerou kez hareketin hedefleri ve rotasna ilikin herhangi bir fikirleri olmakszn, en temel yaamsgdler ve karlarla harekete geerek ayaklanrlar: Partilerden biri bayrann zerine kanun veadalet yazar, bir dieri dzen; devrimin kahramanlar grev bilinciyle hareket ederler ya dtutkunun esiri olurlar; ordunun davran akl d disiplinle, disiplini kemiren korkuyla ve nihayethem disiplini hem de korkuyu alt eden devrimci sezgiyle belirlenir; coku, kar, alkanlk, taknfikirler, batl inan, fedakrlk, binlerce duygu, dnce, ruh hali, yetenek ve tutku, gl birgirdaba kaplr, onun hkm altna girer, iinde kaybolur ya da yzeye kar; fakat bir devriminnesnel anlam udur ki, bu mcadele, eskimi toplumsal ilikilerin yeniden inas adna devlet iktiiin verilen bir mcadeledir.

Devlet kendi bana bir ama deildir. Yalnzca egemen toplumsal gcn elindeki bir makinedir. Hmakine gibi devletin de kendi motor mekanizmas, iletim mekanizmas ve iletim mekanizmas vaMotor gc snf kardr, mekanizmas ise ajitasyon, basn, kilise ve okullardaki propaganda, pasokak mitingi, dileke ve ayaklanmadr. letim mekanizmas, kast, hanedan, zmre ya da snfkarnn ilahi (mutlakyet) ya da ulusal (parlamentarizm) irade kisvesine brnm yasamargtdr. Ve son olarak, iletim mekanizmas da hkmet ve polistir, mahkemeler ve cezaevleridordudur.

Devlet kendi bana bir ama deildir. Devlet, toplumsal ilikileri rgtlemenin, rgtszletirmenve yeniden rgtlemenin devasa bir aracdr. Kimin elinde bulunduuna bal olarak; derin birtoplumsal dnmn kaldrac da olabilir, rgtl durgunluun arac da.

Adna layk her politik parti, devlet gcn ele geirmeye ve bylece devleti, karlarn dilegetirdii snfn hizmetine komaya abalar. Proletaryann partisi olarak Sosyal Demokrasi de,phesiz, ii snfnn politik egemenlii iin ura verir.

Proletarya kapitalizmin gelimesiyle birlikte geliir ve glenir. Bu anlamda kapitalizmin gelimeproletaryann da diktatrle doru gelimesidir. Fakat iktidarn ii snfnn eline geecei gn vsaat, dorudan doruya retici glerin dzeyine deil, snf mcadelesi ilikisine, uluslararasduruma ve son olarak bir dizi znel etkene (gelenek, inisiyatif, mcadeleye hazr olma) baldr.

Proletarya, ekonomik olarak daha geri bir lkede, ileri bir kapitalist lkedekinden daha nceiktidara gelebilir. 1871de, kk-burjuva Pariste, bilinli olarak kamu ilerinin ynetimini kendeline almtr; evet yalnzca iki aylna, fakat ngiltere ve Birleik Devletlerin byk lekte

gelimi kapitalist merkezlerinde iiler iktidar bir saatliine bile alamamlardr. Proletaryadiktatrlnn, lkenin teknik glerine ve aralarna u veya bu ekilde otomatik olarak balolduu dncesi, son derecede basitletirilmi bir ekonomik materyalizmin nyargsn temsileder. Byle bir grn Marksizmle hibir ortak noktas yoktur.

Parisli iiler 26 Mart 1871de iktidar kendi ellerine aldlarsa, bu, retim ilikileri proletaryadiktatrl iin olgunlam olduundan ya da bu ilikiler iilere olgunlam grndndendeil; burjuvazinin ulusal savunu konusundaki ihanetinin iileri iktidar almaya zorlamasndandMarx buna dikkat ekmektedir. Parisi ve onunla birlikte tm Fransay savunmak, ancak proletarsilahlandrmakla mmknd. Fakat devrimci bir proletarya burjuvazi iin bir tehdittir, hele hele

silahl proletarya, silahl bir tehdittir. Fransz kitleleri Parisi kuatan Bismarck ordularna karayaa kaldrmakla deil de, Fransann gerici ordularn proleter Parisin karsna dikmekle ilgileThiers hkmeti, halklar ve kendileri iin mutluluk ve lkeleri iin zgrlk isteyen iilerin elin


3/37

bakenti terk ederek, Versaillesda gizli planlar yapmaya ekildi. Proletarya, lkeyi korumak vekendi kaderinin efendisi olmak zorunda olduu saatin gelip attn anlad. ktidar almayreddedemezdi; politik olaylarn ak ona bunu dayatyordu. ktidara hazrlksz yakalanmt. Ne vki, iktidar aldnda, yine de, sanki kendi snfsal arlnn gcyle bir o tarafa bir bu tarafa yalpalayarak doru yolda ilerlemeye balad. Marx ve Engelsin akladklar gibi, snfsal konumher eyden nce onu devlet iktidar aygtn gerektii gibi yeniden ekillendirmeye zorlam, aynzamanda ekonomi alannda da ona doru politikalar telkin etmiti. Komn ktyse, bu hibir ekretici glerin yetersiz geliiminden dolay deil, tamamen politik nitelikte bir dizi sebeptendolaydr: Parisin ablukas ve taradan yaltlmas, son derecede elverisiz uluslararas koullar,Komnn kendi hatalar, vs.2. Cumhuriyet ve Proletarya Diktatrl

1871 Paris Komn phesiz sosyalist bir komn deildi; hatta komn rejimi sosyalist devrimingelimi bir rejimi bile deildi. Komn yalnzca bir balangt. O, proletaryann diktatrlnsosyalist devrimin gerekli ncln ina etti. Parisin proletarya diktatrl rejimine girmesi,cumhuriyet ilan etmesinden dolay deil, doksan delegeden yetmi ikisini iilerden semesindenproleter muhafzn korumas altnda kalmasndan dolay idi. Cumhuriyetin kendisinin, aslndakurulmu bulunan ii iktidarnn yalnzca doal ve kanlmaz bir ifadesi olduunu sylemek ddoru olacaktr.

Sabk Waldeck-Rousseaunun burjuva kabinesinde, Komnn sabk celld General Gallifetin yabanda sosyalist bir rehine olarak boy gsteren Alexander Millerand, bu eski sosyalist Millerankendi politik slogan olarak unu iln etmiti: Cumhuriyet sosyalizmin politik forml, sosyalizmcumhuriyetin ekonomik ieriidir. Teslim etmek gerekir ki, bu politik forml, her tr sosyalisierikten yoksundur. Biimsel demokratik organizasyonlar, halk iradesinin ifadeleri olan adacumhuriyetler, z itibaryla mlk sahibi snflarn diktatrlnn devlet formlleri olarakkalrlar. sveten ayrldnda Norve, ayrlktan sonra ilk ortaya kt klkta kalabilirdi, yanikendini sosyalizmin politik formlne zerre kadar dntrmeksizin bir cumhuriyet olarakkalabilirdi; bu durumda belediye bakan Stockmannla dier nfuzlu kiilerin salarnn tek birteline bile zarar gelmezdi. Ama Norve kendine bir kral bulmay tercih etti (yce ve saygnadaylarn yedek ordusu ne byktr!) ve bylece bamsz geici cumhuriyetinin zerinde sonrtular yapt.

Her haliyle bir profesr, ayn zamanda bir liberal yazar ve tm bunlara ek olarak Poliarnaia Zvezd(Kuzey Yldz) yazar Bay Grimm, geenlerde biz edebi cokuya sahip doktrinerlere; birdemokratik cumhuriyetin, ne her derde deva, ne de politik rgtlenmenin en mutlak kusursu

biimi olduunu aklad. Eer Bay Grimm, bizim edebi cokularmzn zerine dayanddoktrinlerden azck olsun haberdar olsayd, Sosyal Demokratlarn demokratik cumhuriyetin hederde deva nitelikleri hakknda hibir hayal beslemediklerini bilirdi. Konudan uzak olmayan bir alrsak, Fransada Savaa yazd nszde Engels harfi harfine unlar sylemektedir: Ve halksoydan soya geen monariye duyduu inantan kurtulup da, demokratik cumhuriyet iin gvenbeslemeye balad zaman, son derece gz pek bir ileri adm atm olduunu sand. Ama gerekdevlet bir snfn bir baka snf bask altna almasna yarayan bir makineden baka bir ey deildve bu krallkta ne kadar byleyse, demokratik cumhuriyette de o kadar byledir... Fakat BayGrimm, monariyle cumhuriyetin ayn derecede iyi olduklar varsaymndan hareketle, sorununznn devlet iktidarnn farkl organlar arasndaki doru ilikilerde yatt eklindeki pespaye

iddiay ne srerken, uluslararas sosyalizm, cumhuriyete, proletaryann onu burjuvazinin elindenekip almas ve onu bir snfn dieri zerindeki bir bask makinesi olmaktan karp insanln


4/37

sosyalist kurtuluu iin bir silaha dntrmesi kouluyla, sosyalist kurtuluun biricik olanakl ekgzyle bakmaktadr.3. Ekonomik Gelime ve Proletarya Diktatrl

Gelien bir dizi toplumsal atmayla, kitlelerin yeni katmanlarnn kabaryla ve egemen snflarpolitik ve ekonomik ayrcalklarna ynelik proletaryann durmak bilmez saldrlar araclyla,serfliin ve mutlakyetin tasfiyesini sosyalist devrimle balantlandran kesintisiz devrim dncesosyalist basnda ilk kez formle edildiinde, bizim ilerici basnmz hep bir azdan kin ve fkulumutu. ok eye katlanmt ama bu kadar da fazlayd! Devrim, merulatrlabilecek bir yodeildir diye feryat ediyordu. Olaanst nlemler ancak olaanst koullarda caizdi. Kurtuluhareketinin amac devrimi ebedi klmak deil, onu derhal kanun erevesine ekmektir ve saire.Anayasal Demokrat olarak adlandrlanlarn ounluunun tutumu budur ve bunlarn ortaya atther plan, ngr ve uyary gayretkee kabul eden bu partinin basndaki szcleri Struve, Gessenve Milyukov, oktan kazanlm bulunan yasa adna devrimin karsna uzun zaman ncedikilmilerdi. Ekim grevine kadar, devrimi (feryat figan ederek) Buligin Dumas kanalna sokmaydenediler ve bu sonuncusuna kar her dorudan mcadelenin gericiliin ekmeine ya srdnettiler. 17 Ekim bildirisinden sonra, devrime buuk ay sonras iin (6 Austostan 17 Ekime) ekestiler ve Ekim grevini anl Ekim grevi adyla cmerte benimsediler. Fakat bir ders aldklardnlmemesi iin, hayret verici bir beceriklilikle, devrimin Witte Anayasasnn Procrust yatana[1] sokulmay kabul etmesini istediler ve bu anayasaya kar her dorudan mcadeleningericiliin ekmeine ya srdn iln ettiler. Devrimin zaman snrn ancak post factum[2] uzatabilen bu baylarn, hi zaman snr olmayan bir devrim dncesinin zerine dilerinigcrdatarak yrmelerinde alacak bir ey yoktur. Ancak btnyle istikrarl bir anayasal rejimsk yaplmayan seimleriyle ve eer mmknse Sosyal Demokratlara kar olaanst yasalarylaliberallerin bu yasalara kar geleneksel protestolaryla, uyuuk muhalif gensorular ve canl perdearkas oyunlaryla tm bunlar monari, ikili meclis ve imparatorluk ordusu yardmyla anayasal olsesi kslm olan kitlelerin kesintisiz kapitalist smrs temeline dayanr ancak byle bir kanundzeni; bu politikaclar, maruz kaldklar tm aalanmalara karn dllendirebilir ve sonundaonlara zerinde egemen rol oynayabilecekleri sahneyi salayabilir. Olaylar, uzun sreden beridevrimin yaama hakk iin onlara dilenme zorunluluundan bizi kurtard gibi, bu nderlerle yekadar alay edip, krlklerini ve iktidarszlklarn acmaszca aa vurmutur.

Bu ayn demokrasinin daha az bozulmu temsilcileri, oktan tamamlanan anayasal kazanmlar adevrimin karsna kmaya cesaret edemiyorlar. Hatta onlar asndan, bizzat parlamentarizmin ykseliinden nce ortaya kan bu parlamenter kretenizm[3] bile, proleter devrime karmcadelede gl bir silah olarak grnmemektedir. Onlar baka bir yol seiyorlar; kendi

tutumlarn, yasa temeline deil, kendilerine gerekler olarak grnen eyler temeline, tarihselolanaklar temeline, politik gerekilik temeline ve hatta nihayet Marksizm temelinedayandryorlar. Neden olmasn? Ne de olsa, Venedikli sofu burjuva Antonio da, ok keskin birzekyla una iaret etmemi miydi:

unu iyi belle Bassanio,

eytan kendi amac iin kutsal kitaptan alnt yapabilir.

Yalnzca btnlkl bir dnya grnn yokluunda ortaya kan kymetli ruh zgrlne sahi

beyler ounlukla eski Marksistlerdir bunlar eletiri rts altnda Marksizmin devrimcisonularndan saklanmaya ve bu ayn Marksizmi Sosyal Demokrasinin devrimci taktiklerine kar


5/37

kullanmaya e derecede heveslidirler. Bizi modas gemi bir doktrine kr krne balanmakla vevrimci Marksizm teorisine temelden ihanet etmekle sulamakta da ayn lde kararldrlar.

Kesintisiz devrim mi? Sosyalist dnm m? Ama Marksizm, hibir toplumsal biimin kendi iseilimleri en son noktasna dek gelimeden, kendi ieriini tketmeden dierine yol vermeyeceiretmiyor muydu? Peki Rusya kapitalizmi kendini tketti mi? Ya da Sosyal Demokratlar,subjektivistler gibi, kapitalizmi ideolojik aralarla yenmenin olanakl olduunu mu dnyorlar?vs.. Anayasal Demokratlar yeteri kadar lml bulmayan ok inat baz liberaller, kutsal kitabnsonularn aktarmaya yatkn eski Marksistlerden bu argmanlar devralrlar. Nitekim, BayAlexander Kaufman Poliarnaia Zvezdada derin bir ciddiyetle unu dile getirir: Biroumuzsosyalist idealin nihai zaferine inanarak, Rodbertusla birlikte, vadedilen sosyalizm diyar iinada [kime gre?] insanln yeterince olgunlamadn dnrz ve Marxla birlikte, retimaralarnn toplumsallamasnn ancak halkn ve lkenin retici glerinin tedrici geliimindendoabileceine inanrz. Kendi davasnn baars iin Rodbertus ve Marxa, Luthere ve Papaya yalvaran bu Bay Kaufman, sosyalizm sorunlarnda srekli olarak utanmadan caka satan liberaleletirmenlerin irret cehaletinin canl bir rneini sergilemektedir.

Proletarya devlet iktidarn almadan nce, kapitalizm kendini tketmeli imi. Bunun anlam nedretici glerin en son noktasna kadar gelimesi mi? retim younlamasn en son noktayagetirmek mi? Eer yleyse, bu en son nokta nedir? Bunun nesnel zellikleri nelerdir?

Geen on yllarn ekonomik gelimesi gsterdi ki, kapitalizm yalnzca ana retim kollarn birkatoplamakla kalmayp, ayn zamanda devasa ekonomik organizmalarn evresini kk snai ve tic yatrmlarn asalak bir bymesiyle de sarar. Kapitalizm, tarmda, bazen kyly bir tarm ya dasanayi emekisine, bir sokak satcs veya bir serseriye dntrerek kk apl retimi tamamen yok eder; bazen kyl ekonomisini demir bir pene ierisinde tutarak korur; bazen de byk toprasahipleri iin bir kyl emek gcn gvence altna alan kk, hatta cce tarmsal yatrmlar yaratr. Kapitalist gelimenin gerekleri ve i ie gemi grnmlerinin muazzam ynndan ortkan budur, yani, toplumsal emein ana kollarnda hakim olan devasa yatrmlar tarafndan meydgetirilen deer, kk yatrmlar tarafndan yaratlan deere kyasla srekli olarak byr ve byleekonominin ana kollarnn toplumsallatrlmasn gittike kolaylatrr. Peki eletirmenlerimizindncesine gre, kapitalizmin kendini tkettiinin sylenmesi ve proletaryann imdi benim iielimi uzatp olgunlam meyveyi koparma zaman geldi kararn verme hakknn olmas iin,toplumsal retimin bu iki kesimi arasndaki yzde ilikisi ne olmaldr?

Partimizin, iktidar alarak sosyalizmi kendi sosyalist iradesinin derinliklerinden hareketle kurmak

gibi bir beklentisi yoktur; partimiz, sosyalist inay, proletarya iktidara geldii zaman kesintiyeuramayaca kabul edilmesi gereken nesnel ekonomik gelimeye dayandrabilir ve dayandracakFakat mesele udur ki ve bu sorunun son derece nemli bir yndr ilkin, ekonomik gelime oktberidir sosyalizmi nesnel adan avantajl bir toplumsal dzen durumuna getirmitir ve ikinci olarekonomik gelime hibir suretle, zel retimin yerine toplumsal retimi geirmek iin, evrimin anakna planl devlet mdahalesinin balamasnn olanakl olduu zamann balangcn gsteren bnesnel olarak belirlenmi momentler iermez.

phesiz uras tartlmaz bir dorudur ki, proletarya iktidar aldnda ne kadar gelimi birkapitalizm bulursa, sosyalist grevlerin stesinden gelmesi o kadar kolay, toplumsal retimin

rgtlenmesi o kadar dorudan, ceteris paribus[4] sosyalist devrim sreci o denli ksa olur. Meselve bu da sorunun dier nemli yndr devlet iktidarn ele alabilecei ann seiminin, hibir sure


6/37

bizzat proletaryaya bal olmamasdr. Kapitalist evrim temelinde gelien snf mcadelesi,kanlmaz olan i eilimleriyle birlikte, en az ekonomik evrimin kendisi kadar nesnel bir sretir

Onun politik ifadesi olan Sosyal Demokrasiye kar savam verebilmek iin teorik Marksizmlebamsz bir biimde flrt edenler de dahil tm burjuva politikaclar iin snf mcadelesininmant akl almaz bir eydir. Snf mcadelesi ilikilerinden doan her karm, onlarnbilinlerinden, cillanm bir cam zerindeymiesine kayp gider. Kapitalizmin gelimesine ilikMarksist teorinin baz yaltk nermelerini ezberlemilerdir, fakat i snf mcadelesi ve bununnesnel mantn ilgilendiren herhangi bir konuya gelince, ilkel burjuva barbarlar olarak kalrlar.Toplumsal ve politik ilikilerden kardmz bir sonu olan kesintisiz devrim dncesine yantvermek amacyla nesnel toplumsal gelimeye bavurduklarnda; bu gelimenin yalnzca yzeystarzda anladklar ekonomik evrimi deil, hakknda dnmeye bile tahamml edemedikleri snfilikilerinin devrimci mantn da iine aldn unutuyorlar.

Sosyal Demokrasi, hem nesnel gelimelerin bilinli ifadesi olma grevine hem de arzusuna sahiptFakat snf mcadelesinin nesnel geliimi bir kez proletaryann nne devlet iktidarnn ya da kensnf konumunu ortadan kaldrmann hak ve grevlerini kendi zerine alma devrimci alternatifinikardnda, Sosyal Demokrasi devlet iktidarnn fethini acil grev emri addeder. Bunu yaparkenayn zamanda, retimin bymesi ve younlamas gibi daha derin karaktere sahip nesnel geliimsrelerini zerre kadar ihmal etmez, fakat unu belirtir: eer snf mcadelesinin mant, ki sontahlilde ekonomik gelimenin gidiatna dayanr, proletaryay, burjuvazi kendi ekonomik grevlertamamlamadan nce (ki o politik grevlerine bile henz zar zor balad) bir diktatrle doruiterse, bu yalnzca tarihin proletaryann srtna muazzam glkte sorunlar bindirdii anlamna geBelki de proletarya mcadelede yenilecek, bunlarn arl altnda yklacaktr; olabilir. Fakatproletarya bunlarla yzlemeyi reddedemez, aksi takdirde bunun bedeli snfn paralanmas ve tlkenin barbarla yuvarlanmas olur.4. Devrim, Burjuvazi ve Proletarya

Devrim krbalanacak bir topa deildir. Ama liberal bir Musann asa vuruu ya da haykryla yarlabilecek uysal bir Kzl Deniz de deildir. Biz kesintisiz bir devrimden sz ettiimizde, yolaktmz nokta ii hareketinin kanun snrlar iine ekilmesine kar duyduumuz tiksinti de(ne tip bir kanun? otokrasinin kanunu mu? Witteninki mi? Durnovonunki mi? Struvenin yasanergeleri mi? hangi kanun?), gelien devrimci mcadele iindeki snf ilikilerini tahlilimizdir. Btahlili onlarca kez yaptk. Soruna tm ynlerinden yaklatk. Olaylar her defasnda tahlillerimizidorulad. Burjuva politikaclar ve yazarlar bize kar ok homurdandlar, ama bir kez bile yantvermeyi denemi deiller.

Geen yl boyunca, muazzam bir enerji ve yorulmazlk sergileyen devrim, yine de zgrlklereteminatlara gerek bir dayanak olacak tek bir devlet kurumu gelitirmeyi baaramad. 6 AustoDumas boazland. 17 Ekim-11 Aralk Dumas felkete mahkm edildi. Bu sre boyunca devrimdann bir fare dourmasn sabrla bekleyen liberaller, devrimin meyvesizlii karsnda korkugeri ekildiler. Ama bu arada devrim bu meyvesizlikten onur duyma hakkna sahiptir; bu onun gcnn yalnzca dsal ifadesidir. Mutlakyetin mlk sahibi snflarn akn temsilcileriyle uzlagiriiminde bulunduu ve onlarla kafa kafaya verip anayasal projeler tasarlamaya balad herseferinde, daha ncekilerin hepsinden karlatrlmaz lde daha gl yeni bir devrimci dalga,taslaklar silip sprmekte ve brokratik ve liberal tasarmclar da geri savurmakta ya da sular

altnda brakmaktadr.


7/37

Burjuvazi mutlakyetin devrilmesi yoluyla parlamenter dzenin kazanlmas iin halka nderlik et yeteneinde deildir. Fakat proletaryann ahsnda halk, burjuvaziyi, mutlakyetle yaplan anlamaaraclyla anayasal teminatlar elde etmekten alkoymaktadr. Burjuva demokrasisi proletaryaya ygsteremez, nk proletarya onun peinden gidemeyecek kadar olgunlamtr; o burjuvaziyi kenpeine takmay istemektedir. Ve demokrasinin de liberalizmden bile daha aciz olduu ortaya kyLiberalizm gibi o da halktan kopuktur ve stelik burjuvazinin toplumsal avantajlarna da sahipdeildir. nemsizdir.

Proletarya, devrimin biricik nderi ve esas sava gcdr. Sava alannn komutas ondadr veherhangi bir tavizle ne tatmin olmutur ne de tatmin olacaktr. Soluklanma molalar ve geici geriekilmelerle devrimi zafere tayacaktr, ki bu da iktidar proletaryaya ellerine verecektir.

Geen yln olaylar temelinde bunun kantlanmasna burada girimeyeceiz; okuyucuya bu dnemilikin Sosyal Demokrat literatr neriyoruz.[5]

Burada yalnzca, parlamenter bir dzen iin verilen mcadelede burjuvazinin sergiledii iselgszl gstermek zere ksa bir ara vereceiz. Burjuvaziyle monari arasndaki bir anlamanbedeli olduu kadar, bu tip anlamalarn daimi arenas da olan halk temsili, domaya hazr olduuseferinde devrim tarafndan ldrld. Burjuva devrimlerin dier bir tarihsel kurumu ise, tam dabir embriyon halindeyken ya da daha dorusu ana rahmine yeni dmken ldrlmt: Yurttamilisi.

Milis (ulusal muhafz), tm devrimlerin (1789 ve 1848de Paris, tm talyan devletleri, Viyana veBerlinde) ilk slogan ve ilk kazanmyd. 1848de, tm burjuva muhaliflerin, hatta en lmllarnnslogan ulusal muhafzd (yani tm eitimli ve mlk sahibi snflarn silahlanmas) ve yalnzca,kazanlm ya da bahedilmi zgrlklerin yukardan gelecek ykc saldrlardan korunmas gdeil, burjuva mlkiyetini proletaryann saldrlarndan koruma grevi de vard. Bu nedenle milisburjuvazinin ak bir snfsal talebiydi. talyanlar unu iyi rendiler ki diyor talya birliikonusunda inceleme yapan liberal bir ngiliz tarihi, silahlanm bir yurtta muhafz o andanitibaren despotizmi imknsz klmt. Mlk sahibi snflar iin de bu, olas bir anariye ve alttan akaynayan tm alkantlara kar bir gvenceydi (Bolton King, History of Italian Unity, Rusa evMoskova, 1901, c.1, s.220). Ve hareketliliin yaand merkezlerde anariyle, yani devrimcikitlelerle, ba edebilecek yeterli bir askeri gce sahip olmayan egemen gericilik burjuvaziyisilahlandrd. Mutlakyet ilk nce muhafazakr orta-snf kentlilerin iileri sindirmesine ve pasifietmesine izin verdi ve ardndan da kendisi kentlileri silahszlandrp pasifize etti.

lkemizde, milis slogan, hibir burjuva partisinde destek bulamyor. Liberallerin silahlanm olmnemini znde kavramam olmalar olanakszdr: Mutlakyet onlara bu konuda birka ders vermFakat bu koullarda proletarya olmakszn ve proletaryaya kar bir milisin bsbtn olanakszolduunu da kavramaktadrlar. Rus iileri, esnaflar, renciler ve avukatlar omuzlarnda kraliyettfekleri ve iki yanlarnda svari kllar tarken ceplerini tala dolduran ve ellerinin uzand heeyi tayan 1848 iilerine ok az benziyorlar.

Rusyada devrimi silahlandrmak, her eyden nce iileri silahlandrmak anlamna gelir. Bunukavrayan ve bundan korkan liberaller, milisten tmyle vazgemektedirler. Onlar, tpk iilerinsilahlanmasndansa Fransa ve Parisi Bismarcka teslim eden Thiers gibi, hibir savaa girimeksi

bu mevziyi mutlakyete terk ediyorlar.


8/37

Liberal-demokratik koalisyonun manifestosu olan Anayasal Hkmet adl derlemede, hkmetindevrilme olasl zerinde duran Bay Civelegov, gayet doru olarak unu sylemektedir: Gerektanda bizzat toplum, kendi anayasasn savunmak iin ayaa kalkmaya hazr olduunu gstermelidVe bundan, doal olarak, halkn silahlandrlmas talebi kacandan, liberal filozof, hkmetdarbelerini pskrtmek iin herkesin elinin altnda silah bulunmasnn hi de gerekli olmadneklemeyi gerekli grmektedir. Gerekli olan tek ey, toplumun bir ret cevab vermeye hazrolmasdr. Bununla ne kastedildii mehuldr. Eer bu bahanede ak olan bir ey varsa o da udubizim demokratlarmzn yreklerindeki silahlanm proletarya korkusu, otokrasi askerlerindenduyduklar korkuya ar basmaktadr.

te bu yzden, devrimin silahlandrlmas grevi, tm arlyla proletaryaya dmektedir. Ve 18burjuvazisinin snf talebi olan yurtta milisi, bizim lkemizde, ta bandan itibaren, halkn ve hereyden nce de proletaryann silahlanmas talebi olarak ortaya kar. Rus devriminin tm kaderi bsoruna baldr.5. Proletarya ve Kyllk

ktidar fetheder etmez proletaryann karlaaca ilk grevler politik grevler olacaktr:Konumunu pekitirmek, devrimi silahlandrmak, gericilii silahszlandrmak, devrimin tabanngeniletmek, devleti yeniden ina etmek. Bu grevlerin, zellikle sonuncusunun yerinegetirilmesinde, Paris Komn deneyimi Rus proletaryas tarafndan unutulmayacaktr. Mevcut pove ordunun kaldrlmas, halkn silahlandrlmas, mandarin brokrasinin datlmas, tm memurlseilmesi ilkesinin getirilmesi, bu memurlarn cretlerinin eitlenmesi, devletle kilisenin ayrlmasbunlar, Komn rneinden yola karak, daha en bandan itibaren yerine getirilmesi gerekennlemlerdir.

Ne var ki proletarya, devrimin tabann geniletmeksizin iktidarn pekitiremeyecektir. Emekikitlelerin byk bir kesimi, zellikle krdakiler, ancak devrimin nc gc olan kent proletaryasdevletin bana getikten sonra devrimin iine ekilebilecek ve politik olarak rgtlenebilecektir.Devrimci ajitasyon ve rgtlenme, devlet olanaklarnn yardmyla yrtlecektir. Son olarak, biz yasama gc halk kitlelerinin devrimcilemesinin gl bir silah haline gelecektir.

Buna ek olarak, burjuva devriminin tm ykn proletaryann omuzlarna ykleyen toplumsal-tarkonumumuzun nitelii, ii hkmeti iin yalnzca byk glkler yaratmakla kalmayacak, bunusra ona pah biilmez avantajlar da salayacaktr. Bu, proletarya ve kyllk arasndaki ilikileri detkileyecektir.

1789-1793 ve 1848 devrimlerinde iktidar ilk nce mutlakyetten burjuvazinin lml unsurlarna gve bu unsurlar devrimci demokrasi iktidar kendi ellerine almadan nce ya da almaya hazrlanrkekyll zgrletirdi (bunu nasl yapt ayr bir sorun). Serflikten kurtulan kyller, ehirlilertm politik giriimlerine, yani devrimin sonraki gidiatna ilgilerini kaybettiler; ve dzenin ayakdibine ar bir temel ta gibi serilerek, devrimi Sezarc ya da geleneksel mutlakyeti gericilieteslim ettiler.

Rus devrimi, daha nce de sylendii gibi, demokrasinin en temel sorunlarn zebilecek herhanbir burjuva anayasal dzenin kurulmasna olanak vermemektedir. Witte tipi reformcu-brokratlaragelince, onlarn tm aydn abalar, kendi varolu mcadeleleri tarafndan boa karlmaktadr.

Bunun sonucu olarak kylln hatta bir zmre olarak tm kylln en temel devrimci karlkaderi, devrimin btnnn kaderine, yani proletaryann kaderine baldr.


9/37

ktidardaki proletarya, kylln nnde kurtarc bir snf olarak belirecektir.

Komn gibi o da kyllere yle seslenme hakkna sahip olacaktr: Bizim zaferimiz, sizinzaferinizdir.

Proletaryann egemenlii, yalnzca demokratik eitlik, zgr z-ynetim, vergi yknn tmarlnn mlk sahibi snflara kaydrlmas, daimi ordunun silahl halkn iinde eritilmesi ve kilizorunlu katklarn kaldrlmas anlamna deil, ayn zamanda, toprak ilikilerinde kyller tarafndgerekletirilen tm devrimci deiikliklerin (el koymalar) tannmas anlamna da gelecektir.Proletarya bu deiiklikleri tarm alannda alnacak daha ileri devlet tedbirlerinin kalk noktas yapacaktr. Bu koullarda Rus kylsnn daha en bandan itibaren devrimin ilk ve en zordneminde proleter rejimin (ii demokrasisi) desteklenmesindeki kar, Fransz kylsnn,snglerin zoruyla yeni mlk sahiplerine kendilerine den toprak parasnn dokunulmazlngaranti eden Napoleon Bonaparten askeri rejimini desteklemekteki karndan her halkrda dahaz olmayacaktr. Bunun anlam, kylln desteini salam olan proletaryann nderliindetoplanan halk temsilinin, ii demokrasisinin egemenliinin demokratik bir biiminden baka bir olmayacadr.

Ama kyllk proletaryay dar itip, onun yerini igal edemez mi? Bu olanakszdr. Tm tarihseldeneyim bu nermeyi reddeder. Tarihsel deneyim, kylln bamsz bir politik rol oynamaktatmyle aciz olduunu gstermektedir.[6]

Kapitalizmin tarihi krn kente boyun eiinin tarihidir. Avrupa kentlerinin snai gelimesi, tarmsaretim alannda feodal ilikilerin daha fazla srmesini bir noktada olanakszlatrmtr. Ama krsakesimin kendisi, feodalizmin tasfiyesi devrimci greviyle baa kacak bir snf ortaya karmadKyler zerinde politik bir hegemonya kuran ve devlet ve mlkiyet ilikilerindeki devrimi kyler yayan devrimci gleri gelitiren de, tarm sermayeye tbi klan bu ayn kent idi. Gelimeninilerlemesiyle birlikte krsal kesim sermayenin ekonomik klesi durumuna, kyllk de burjuvapartilerin politik klesi durumuna der. Bu partiler kyll kendi politik iftliklerine ve semeav sahalarna dntrerek, parlamenter politikada feodalizmi yeniden canlandrrlar. adaburjuva devlet kyll militarizm ve vergiler vastasyla tefeci sermayenin kursana doruitmekte ve devlet papazlar, devlet okullar ve kla ahlkszl araclyla da onu tefeci politikankurban haline getirmektedir.

Rus burjuvazisi tm devrimci mevzilerini proletaryaya terk edecektir. Kyller zerindekihegemonyasn da teslim etmek zorunda kalacaktr. ktidarn proletaryaya gemesiyle ortaya

kacak byle bir durumda, kylln ii demokrasisi rejimine tutunmaktan baka bir alternatifolmayacaktr; bunu burjuva rejime tutunmasndan genellikle hi de fazla olmayan bir bilinle yapbile, durum deimeyecektir. Fakat her burjuva partisi, kylln oylarn kazanr kazanmaz,iktidarn kyll yamalamak iin kullanmakta acele edip, trl mit ve vaatlerle onu aldatp,sonra da umulabilecek en kt ceza olarak yerini baka bir kapitalist partiye brakrken; proletaryakyller tarafndan desteklendiinde, krsal kesimin kltrel dzeyinin ykselmesi ve kyllerinpolitik bilincinin gelimesi iin tm gleri seferber edecektir.

Marx, Fransz kylsnn nyargs konusunda unlar sylemektedir: ... Bu nyarg Komnnkylln canl karlarna ve ivedi gereksinimlerine ynelttii arya nasl direnebilirdi? Kyl

Meclisi, Komnal Parisin tara illeri ile aylk zgr haberlemesinin bu gerekte onlarn en bkorkusuydu kylln genel bir ayaklanmasn getireceini biliyordu ve bu sr vebasnn


10/37

yaylmasn durdurmak iin Parisin evresine bir polis ablukas kurma hevesleri de buradangeliyordu.

Sylenenlerin tmnden, proletaryann ve kylln diktatrl grne nasl yaklatmaktr. Sorunun z, bunu ilkesel olarak kabul edilir grp grmememizde, byle bir politikibirliini istememiz ya da istemememizde deildir. Biz yalnzca bunu gerekletirilemez bir eolarak dnyoruz; en azndan dorudan ve ivedi anlamyla.

Gerekten de, bu tip bir koalisyon ya varolan burjuva partilerden birinin kyllk zerindeegemenlik kazandn ya da kylln kendi gl partisini yarattn varsayar. Gstermeyealtmz gibi, bunlardan ne biri ne de dieri olanakldr.

Bununla birlikte, proletarya diktatrl, kylln stelik yalnzca kylln deil, ayn zamkk burjuvazi ve aydnlarn da tm ilerici ve gerek karlarn kesin olarak temsil edecektir....Komn der Marx, bu nedenle Fransz toplumunun tm salkl unsurlarnn gerek temsilcisve onun iin de gerekten ulusal hkmet idi.

Fakat yine de proletarya diktatrl idi.6. Proletarya Diktatrlnn Yntem ve Hedefleri

Proletarya diktatrl, hibir ekilde, devrimci rgtn proletarya zerindeki diktatrlanlamna gelmez, tersine proletarya araclyla toplumun tm zerindeki bir diktatrl ifadeeder. Ve bu en iyi ekilde Paris Komn tarafndan gsterilmitir.

Mart 1848 Viyana devrimi, burjuva toplumun halen kararl bir devrimci politika izlemeye muktedtek kesimi olan renciler tarafndan ynetildi. rgtsz, politik deneyimden ve bamsz birnderlikten yoksun proletarya, rencilerin peinden gitti. Btn kritik anlarda iiler daima,kafalaryla alan beylere, elleriyle alanlarn yardmn sundular. renciler kh iilerisavaa arm, kh iilerin varolardan kente akmalarn kendileri nlemilerdi. Kimi zaman daAkademik Lejyonun silahlarna dayanan politik otoriteleri araclyla, iilerin kendi bamsztaleplerini ykseltmelerini yasaklamlard. te bu, proletarya zerindeki yardmsever devrimcidiktatrln en ak biimiydi.

Paris Komnnde her ey proletaryann politik bamszl temeli zerine kurulmutu. UlusalMuhafz Merkez Komitesi, Komnn proleter semenlerine, yalnzca iiler arasndan seileninsanlarn kendilerine iyi hizmet edebileceinin unutulmamas gerektii uyarsnda bulunmutu.

kuru birinin bir iiyi kendi kardei olarak dnme eiliminde olmas olduka nadir bir durumolduuna gre diyordu Merkez Komitesi, mlk sahiplerinden uzak durun. Komn proletaryan yrtme komitesiydi, Ulusal Muhafz onun ordusu, memurlar da sorumlu uaklar. Bu proletaryadiktatrlyd.

1906nn Rus ii snf, 1848in Viyana ii snfndan tmyle farkldr. Bunun en gzel kant, tRusyada i Delegeleri Sovyetlerinin deneyimidir. Bunlar bir kargaa annda proleter kitlelerzerinden iktidar ele geiren, nceden hazrlanm komplocu rgtler deildirler. Hayr, kendidevrimci mcadelesini koordine etmek iin bu kitle tarafndan planl bir biimde yaratlmorganlardr bunlar. Kitleler tarafndan seilmi bulunan ve kitlelere kar sorumlu olan bu Sovyetl

bu kaytsz artsz demokratik kurumlar, devrimci sosyalizm ruhuyla en kararl snf politikasn yrtrler. Bunlar henz geici bir hkmet olmaktan uzaktrlar; hatta u an iin onlardan bir eykmayabilir de. Ama bir geici hkmetin gelecekteki yerel dayanak noktalar olduklar su


11/37

gtrmezdir. Ve i Sovyetlerinin tm etkinlii aka gstermektedir ki, iktidardaki Rusproletaryasnn politikas, 1871 Komnyle karlatrldnda yeni ve muazzam bir ileri admolacaktr.

Parisli iiler, der Marx, Komnden mucizeler beklemediler. imdi de biz, proletaryadiktatrlnn bir anda mucizeler yaratmasn beklememeliyiz. Devlet iktidar her eye kadirdeildir. Proletaryann yapmas gereken tek eyin iktidar ele geirmek olduunu ve ardndan birkkararnameyle kapitalizmin yerine sosyalizmi geirebileceini dnmek samalk olurdu. Ekonom yap devlet etkinliinin bir rn deildir. Proletaryann yapabilecei tek ey, kolektivizm ynndekonomik evrimin gidiatn kolaylatrmak ve ksaltmak iin devlet iktidarn tm enerjisiylekullanmaktr.

Proletarya ie szde asgari program dahilindeki reformlarla balayacaktr; ve bunlardan hareketletam da kendi konumunun mant gerei kolektivist tedbirler almaya zorlanacaktr.

Sekiz saatlik ignn ve ar bir mterakki gelir vergisi sistemini yrrle koymak, dierlerinegre daha basit bir grev olacaktr, ama burada da sorunun esas arl, yasann kartlmasnddeil onun yrrle konuunun rgtlenmesinde yatmaktadr. Asl glk (ve ite buradakolektivizme geiyoruz!), bu yasalarn karlmasna cevaben sahipleri tarafndan kapatlacak fabve iletmelerde retimin devlet tarafndan rgtlenmesindedir.

Ayrca, miras hakkn kaldran bir yasa karmak ve bu yasay pratie geirmek de grece basit bigrev olacaktr; para-sermaye olarak aktarlan az bir miras da, proletarya iin herhangi bir gl yol amayacak ve onun ekonomisine yk olmayacaktr. Ama topran ve sanayi sermayesinin varolarak ne kmas, ii hkmetinin retimin toplumsallatrlm bir temelde rgtlenmesi grevkendi zerine almas anlamna gelir.

Ayn ey, ama bu kez ok daha geni bir lekte, bedelli ya da bedelsiz mlkszletirme iin desylenebilir. Bedelli mlkszletirme politik adan avantajldr, fakat mali adan glkler tar;bedelsiz mlkszletirme ise mali avantajlara sahiptir fakat politik glkler arz eder. Ama mali yda politik glklerden daha bykleri, ekonomik ve rgtsel glkler olacaktr.

Tekrarlyoruz: Proleter bir hkmet mucizeler yaratan bir hkmet demek deildir.

retimin toplumsallatrlmas en az glk karan alanlardan balayacaktr. Toplumsallatrlmretim sektr ilk dnemde zel iktisadi teebbslerle meta deiimi yasalar araclyla balant

olan adacklar grnmnde olacaktr. Toplumsallatrlm ekonominin igal ettii alan bydkonun avantajlar ok daha belirginleecek, yeni politik rejim kendisini ok daha istikrarl hissedecproletaryann sonraki ekonomik tedbirleri daha da cesur olacaktr. Proletarya bu tedbirlerde yalnzca ulusal retici glere deil, uluslararas teknie de yaslanacaktr, tpk devrimcipolitikasnda yalnzca dorudan verili ulusal snf ilikilerine deil, ayn zamanda uluslararasproletaryann tm bir tarihsel deneyimine de dayanmas gibi.

Dahas, devrimin kendisine salad iktidar elinde bulunduran Rus proletaryas kendi ulusaldavasnn kaderini dnya sosyalizmi davasna derhal ve dorudan balamak iin koullarngerektirdii her eyi yapacaktr.[7] Bu yalnzca proleter politikann genel uluslararas ilkelerinin b

gerei olmakla kalmayp bundan te bir eydir; snf olarak kendini koruma gdsnn gl sesibu yola girmeye zorlayacaktr.


12/37

Rus proletaryas geri savrulmayacak, byk davasn sonuca ulatrmay baaracaktr. Tek bir artbyk devrimimizin ulusal erevesini nasl krp aacan ve onu emein dnya apndaki zaferbalangc haline nasl getireceini bilirse.

St.Petersburg, Aralk 1905

Paris Komn

Tarihte devrimler ou kez savalar izler.

i kitleleri olaan dnemlerde bir kle gibi uysalca alarak, alkanlklarn byk basksna boeerek her Allahn gn didinip dururlar. Kapitalizme sadakatle hizmet eden bu alkanlk olmasabekiler ne polis, ne gardiyanlar ne de celltlar kitleleri boyunduruk altnda tutabilirler.

Kitlelere eziyet eden ve onlar ykma uratan sava, egemenler iin de tehlikelidir; nk sava,halk bir rpda allm durumundan ekip karr, gmbrtsyle en geri ve cahil unsurlaruyandrr ve onlar enine boyuna dnmeye ve etraflarna baknmaya zorlar.Sava ve Devrim

Egemenler milyonlarca emekiyi alevlerin iine iterek, alkanlklar yerine yalanlara ve vaatlerebavurmak zorunda kalrlar. Burjuvazi kendi savan kitlelerin licenap ruhunda deerli addedilezelliklere boyayarak sunar: Sava zgrlk iindir, Adalet iindir, Daha yi Bir Yaam iiKitleleri en derin noktalarna dek harekete geiren sava, deimez bir biimde onlar aldataraksonlanr: onlara yeni yaralar ve zincirler dnda hibir ey getirmez. Bu nedenle aldatlan kitlelerisavatan doan gergin durumu, ou kez egemenlere kar bir patlamaya yol aar; sava devrimidourur.

On iki yl nceki Rus-Japon Sava srasnda yaanan buydu: bu sava, halkn honutsuzluunu dearttrm ve 1905 devrimine yol amt.

Krk alt yl nce Fransada da bu olmutu. 1870-1871 Fransa-Prusya Sava iilerin isyanna ve Komnnn oluumuna yol amt.Komn

Parisli iiler burjuva hkmet tarafndan silahlandrlm ve bakentin Alman birliklerine karsavunulmas iin Ulusal Muhafz iinde rgtlendirilmilerdi. Fakat Fransz burjuvazisini,

Hohenzollern birliklerinden duyduu korkudan ok daha fazla kendi proleterlerinin korkusu sardParis teslim olduktan sonra, Cumhuriyeti hkmet iileri silahszlandrmaya giriti. Ama savaonlarda oktan bir isyan ruhunu canlandrmt. Parisli proleterler, tezghlarna geri dnmeyi vesilahlarn ellerinden brakmay reddettiler. Silahl iilerle hkmet birlikleri arasnda bir arpmoldu. Tarih 18 Mart 1871 idi. iler galip gelmilerdi; Paris ellerindeydi ve 28 Martta bakentteKomn olarak bilinen bir proleter hkmet kurdular. Ancak bu uzun srmedi. Komnn sondireniileri de, kahramanca bir direniten sonra 28 Maysta burjuva birliklerin saldrs karsnda yenik dtler. Bunu, proleter devrime katlanlar hedef alan kanl misillemelerin yapld haftalave aylar izledi. Fakat ksa sren varlna ramen Komn, proleter mcadele tarihindeki en nemlolay olarak kald. lk kez Paris iilerinin deneyimleri temelinde, dnya proletaryas proleter

devrimin ne olduunu, onun amalarnn ve izlemesi gereken yollarn neler olduunu grebiliyordKomnn Baarlar


13/37


14/37

New York, 17 Mart 1917

Paris Komn ve Sovyet Rusya

Proletarya tarafndan gerekletirilen ksa sreli ilk devrim, proletarya asndan dmannnzaferiyle sonulanmt. 18 Marttan 28 Maysa kadar sren bu kesit 72 gn srd.

18 Mart 1871 Paris Komn, P.L.Lavrov, Petrograd, Kolos Yaynevi, 1919.Komndeki Sosyalist Partilerin Olgunlamaml

1871 Paris Komn, henz clz olsa da, ii snfnn kendi stnln dayatmaya dnk ilk targiriimiydi. Deneyiminin son derece snrl karakterine, katlanlarn toyluuna, programnnkarklna, liderleri arasndaki birliin eksikliine, planlarnn kararszlna, yrtme organlarmitsiz paniine ve tm bunlar tarafndan lmcl bir ekilde hzlandrlan korkun yenilgisineramen, Komnn ansn kalbimizde yaatyoruz. Komnn ahsnda, Lavrovun szleriyle hensoluk olsa da, proleter cumhuriyetin ilk afann ansn aziz tutuyoruz. Kautskynin tam tersineKomn ve Sovyet iktidar arasnda kaba trden maksatl bir kartla byk yer ayrd kitabndKautsky, Komnn asl stnlklerini, bizim onun talihsizlii ve hatas olarak grdmzzelliklerinde bulur.

Kautsky cansiperane bir urala, 1871 Paris Komnnn yapay olarak hazrlanmadn, partimtarafndan dikkatle hazrlanan Ekim Devriminin tersine, devrimcileri gafil avlayarak anszn ortayktn gsteriyor. Bu inkr edilemez. Gerici dncelerini aka formle etmeyi gze alamayaKautsky, 1871 Paris devrimcilerinin, proleter ayaklanmay ngrmediklerinden dolay, yani kanolan ngrmediklerinden ve onu bilinli olarak karlamadklarndan dolay vgy hak edipetmediklerini aka belirtmiyor. Bununla birlikte, Kautskynin tm tablosu okuyucuda adeta udnceyi oluturacak tarzda kurulmutur: Komnarlar yalnzca talihsizlie uramlard (Bavyerfilisten Vollmar, bir keresinde, Komnarlarn iktidar ele geirmek yerine yataklarna gidip yatmadklarndan duyduu kederi ifade etmiti) ve bu yzden merhamete layktlar. Boleviklerbilinli olarak bu talihsizlii (iktidarn fethi) gslemeye ktlar ve bu yzden, ne bu ne de tednyada onlara af yoktur. Sorunun byle konulmas, kendi i tutarszl iinde inanlmaz grlebHer eye ramen, hibir eyi grmemek ve nceden kestirmemek iin kafalarn omuzlarnn iineeken Kautskyci Bamszlarn konumundan kanlmaz bir ekilde bu kmaktadr; ve onlar eileriye doru hareket ediyorlarsa bu yalnzca arkadan gl bir balang vuruuna maruz kaldklaiindir.

Kautskyye gre, Parisi kk drmek, ona kendisini ynetme hakk vermemek, onu bakentkonumundan yoksun brakmak ve ardndan daha byk bir zgvenle monarist bir hkmetdarbesine girimek iin onu silahszlandrmak, Ulusal Meclisin ve onun setii yrtme erkinin bThiersin en nemli greviydi. Paris ayaklanmasna yol aan atma bu durumdan kaynakland.

Bunun, Boleviklerin gerekletirdii hkmet darbesinin niteliinden ne kadar farkl olduuaktr; Bolevikler glerini bara duyulan zlemden alyorlard, kyllk arkalarndayd ve UluMecliste karlarnda monaristler deil, SRler ve Menevik Sosyal Demokratlar vard.

Bolevikler, tm devlet mekanizmasn bir hamlede kendilerine teslim eden iyi hazrlanm bir

hkmet darbesi sayesinde iktidara geldiler; muhaliflerini ki bunlar arasnda proleter muhalifleri dvard ortadan kaldrmak iin bu devlet aygtn en enerjik ve en acmasz bir ekilde derhalkullanmaya giritiler.


15/37

te yandan hi kimse Komn ayaklanmasna devrimciler kadar armamt ve bunlarn hatrsaylr bir kesimi iin atma hi istenmeyen bir eydi.

Kautskynin burada Komnarlarla ilgili yazdklarnn gerek anlamnn daha ak olarak kavranmiin, aadaki kant ileri srmemize izin verin:

1 Mart 1871de, diye yazar Lavrov ok eitici kitabnda, yani mparatorluun kmesinden alsonra ve Komnn patlamasndan birka gn nce, Paris Enternasyonalinin nde gelen ahsiyetlehenz hibir kesin politik program yoktu.

18 Marttan sonra der ayn yazar, Paris proletaryann ellerindeydi, fakat bu beklenmedik iktidaraltnda ezilen liderler en temel nlemleri almadlar.

Ulusal Muhafz Merkez Komitesinin bir yesi size altndan kalkamayacanz kadar byk bir rdt ve tek amacnz da sorumluluktan yakanz syrmak demiti. Bunda gerek pay oldukafazlayd diye yazar Komn tarihisi ve Komnar Lissagaray. Fakat eylem annda bizzat nrgtlenme ve hazrln olmay, ou kez, tam da kiilere atfedilen rollerin, onlarnoynayabileceklerinden ok daha byk olmasnn nedenidir.

Bundan da grlebilir ki (sonradan daha da aikr olacaktr), Paris sosyalistlerinin dorudan biriktidar mcadelesinden yoksun olularnn nedeni, st dzey taktik deerlendirmeler deil onlarnteorik ekilsizlik ve politik acizlikleriydi.

Hi phemiz yok ki, Kautskynin Komn geleneine ball, Almanyadaki proleter devrimi histenmeyen bir atma olarak selmlayacak olan olaanst aknlnda esas ifadesini bulacakAncak bunun, gelecek kuaklar tarafndan onun saygnlyla badatrlp badatrlmayacandpheliyiz. Gerekte onun tarihsel analojileri, kafa karklnn, savsaklamann ve hileli fikirleribir bileimi olarak tanmlanmaldr.

Thiersin Parise ilikin niyetleri, eretelli ve ernovun alenen destekledii Milyukov tarafndanPetrograd iin besleniyordu. Kornilovdan Potressova kadar hepsi, gnlerce, Petrogradn lkede yabanclatn, onunla hibir ortak tarafnn kalmadn, ahlki adan tmyle bozulduunu veiradesini topluma dayatmaya altn iddia ettiler. Petrograd ykmak ve kk drmek,Milyukov ve yardmclarnn ilk greviydi. Ve bu, Petrogradn devrimin gerek merkezi olduu, kendi konumunu lkenin geri kalan ksmnda pekitiremedii bir dnemde vuku buldu. Dumann

nceki bakan Rodzianko, aka, tpk Riga gibi Petrogradn da eitim amacyla Almanlaraverilmesinden sz ediyordu. Rodzianko, Milyukovun gerekletirmeye alt ve Kerenskinin politikasyla yardm ettii eyin yalnzca adn koymutu.

Thiers gibi Milyukov da proletaryay silahszlandrmak istedi. Dahas Kerenski, ernov ve eretesayesinde Petrograd proletaryas 1917 Temmuzunda byk lde silahszlandrlmt. Daha sonancak Kornilovun Austosta Petrograd zerine yry srasnda ksmen yeniden silahland. Vesilahlanma Ekim ayaklanmasnn hazrlanmasnda nemli bir eydi. Bylelikle, Kautskynin EkDevrimimizle Paris iilerinin Mart ayaklanmasn tezatlatrd noktalar, aslnda ok byk lakan noktalardr.


16/37

yleyse, bunlar arasndaki farkllk nerede yatmaktadr? Her eyden nce, Thiersin caniyaneplanlarnn baarya ulamasnda: Paris onun tarafndan boazlanm ve on binlerce ii yokedilmitir. Dier taraftan Milyukov ise tam bir fiyaskoya uramtr: Petrograd proletaryannzaptedilmez bir kalesi olarak kalmtr ve burjuvazinin lideri Ukraynaya Kayzer birliklerinin Rusigal etmelerini rica etmeye gitmitir. Bu farkllktan bir lye kadar biz sorumluyduk vesorumluluu stlenmeye hazrz. Temel bir farkllk da ki bu farkllk olaylarn sonraki gidiatboyunca defalarca dile getirilmitir Komnarlarn esasen yurtsever kayglarla yola kmalarnakarlk, bizlerin deimez bir ekilde uluslararas devrim bak asnn klavuzluunda hareketetmi olmamzdadr. Komnn yenilgisi Birinci Enternasyonalin pratik olarak kne yol at.Sovyet iktidarnn zaferiyse nc Enternasyonalin kurulmasna yol amtr.

Ama Marx ayaklanmann arifesinde Komnarlara ayaklanmamalarn, bir rgt oluturmalarnnermiti! Kautsky bu kant, Marxn Paristeki durumun keskinliini eksik deerlendirdiinigstermek iin getirseydi bu anlalabilirdi. Ama Kautsky Marxn nerisini onun genel olarakayaklanmay mahkm ettiinin bir kant olarak istismar etmeye almaktadr. Tm Alman SosyaDemokrasisinin mandarinleri gibi Kautsky de, rgtllkte, ilkin ve en bata devrimci eylemiengellemenin bir yntemini grr.

Fakat kendimizi bu tip rgtlenme sorunlaryla snrlayarak Ekim Devriminden nce dokuz ay srbir Kerenski hkmeti dnemi yaandn unutmamalyz; yle ki bu sre boyunca partimiz kendbaarl bir ekilde yalnzca ajitasyona deil ayn zamanda rgtlenmeye de adamt. Ekim DevriPetrograd, Moskova ve lkedeki tm dier sanayi merkezlerinin i ve Asker Konseylerinde ezicbir ounlua ulamamzdan ve sovyetleri partimizce ynlendirilen gl rgtler halinedntrmemizden sonra gerekleti. Komnarlar benzer hibir ey yapmadlar. Son olarak, bizimarkamzda, yenilgisinden, devrimcilerin olaylar ngrmesi ve nceden hazrlanmas gerektiisonucunu kardmz kahraman Paris Komn vard. Bunun iin de sulanabiliriz.

Kautsky, Komn ve Sovyet Rusya arasnda yapt kapsaml karlatrmaya, yalnzca, oktan uzagemite kalan bir diktatrlk giriiminin lehine, yaayan ve muzaffer bir proletarya diktatrlnkara almak ve onu kk drmek amacyla ihtiya duyuyor.

Kautsky, Ulusal Muhafz Merkez Komitesinin, askerler tarafndan ldrlen iki generale ilikin 1Mart tarihli bildirisini byk bir honutlukla aktarr. Esefle belirtiriz ki, onurumuzu lekelemeyiumduklar bu kanl leke zavall bir iftiradr. Biz asla cinayet rgtlemedik ve Ulusal Muhafz aslasuun ilenmesine katlmad.

Doal olarak, Merkez Komitenin kendisiyle hi ilgisi olmayan cinayetlerin sorumluluunu stleniin hibir neden yoktu. Ne var ki, bildirinin duygulu ve ackl tonu bu adamlarn burjuva kamuoynndeki politik rkekliini ok ak bir ekilde karakterize etmektedir. Bu da artc deildir.Ulusal Muhafzn temsilcileri, ounlukla olduka lml bir devrimci gemie sahip kimselerdi.Tannm tek bir isim yoktu diyor Lissagaray. Kk-burjuva dkknclar, snrl evreler dnherkese yabanc ve ou durumda o ana dek politikaya kaytsz kiilerdi.

Korkun tarihsel sorumluluun lml ve bir dereceye kadar rkek duyumsan ve bundanolabildiince abuk kurtulma istei diyor onlar hakknda Lavrov, Parisin kaderinin ellerine dbulunduu bu Merkez Komitenin tm bildirilerinde apak ortadadr.

Kan dkmeye dair demeci kafa karkl yaratacak bir ekilde ne kardktan sonra Kautsky,Komnn kararszln eletirirken Marx ve Engelsi izler. Eer Parisliler (yani Komnarlar) ka


17/37

bir ekilde Thiersin izini srselerdi belki de hkmeti fethetmeyi baaracaklard. Paristen geriekilen askeri birlikler en kk bir direni bile gsteremezlerdi ... ama Komnarlar Thiersin hiengelle karlamadan ekip gitmesine izin verdiler. Onun, askeri birlikleri alp gtrmesine ve onVersaillesda yeniden rgtlemesine, onlara yeni bir ruh alamasna ve onlar glendirmesinemsaade ettiler.

Kautsky yukarda alntlanan 19 Mart bildirisini yaynlayanlarla Thiersin cezasn ekmeden Pariayrlmasna ve glerini toplamasna izin verenlerin tam da ayn nedenlerle ayn adamlar olduunanlayamamaktadr. Eer Komnarlar saf ahlki beceriler yardmyla iktidar fethetmi olsalard,bildirileri byk bir arlk kazanrd. Ne var ki bu gereklemedi. Gerekte, duygulu insancllkladevrimci pasifliklerinin dier yzyd. Kaderin isteiyle Pariste iktidar alan adamlar, bu iktidarderhal sonuna kadar kullanmann, Thiersin ardndan atlmann ve durumu yeniden deerlendirmefrsat bulmadan nce onu ezmenin, askeri birlikleri kendi ellerinde toplamann, subay snfndagerekli temizlii yapmann ve taray fethetmenin gerekliliini anlayamyorlard. Bu adamlarkukusuz kar-devrimci unsurlara kar sert nlemler almaya da eilimli deildiler. Biri dieriyle yakndan balyd. Paristeki Thiers ajanlarn tutuklamakszn ve komplocularla casuslar kurundizmeksizin Thiersin izi srlemezdi. Kar-devrimci generallerin idam edilmesi silinmez bir suolarak grldke, kar-devrimci generallerin ynetimi altndaki birliklerin peine dmek iingerekli enerji toplanamazd.

Devrimde insanln en yksek mertebesi, en yksek enerjiyi gstermektir. Lavrov, hakl olarak,Tam da insan yaamn ve insan kann aziz sayan adamlar, abuk ve kesin bir zafer olanargtlemeye almak ve ardndan dman ezmek iin en byk eviklik ve enerjiyle hareketegemek zorundadrlar. Zira, yalnzca bu yolla kanlmaz kurbanlarn saysn asgariye indirmeyi asgari kan dklmesini salayabiliriz der.

Bununla birlikte, eer daha yakndan inceleyecek olursak, 19 Mart bildirisi, kaytsz artsz birballk itiraf olarak deil, kansz ve beklenmedik bir zaferin ertesi gnndeki geici ruh halinin ifadesi olarak daha adilne bir ekilde deerlendirilecektir. Devrimin dinamiklerini kavramaya veonun hzla gelien ruh halinin isel snrlarna mutlak anlamda yabanc olan Kautsky, yaamdan kemalar tasarlamakta ve keyfi olarak seilmi analojilerle olaylarn geliimini arptmaktadr. Yuf yrekli kararszln, genellikle kitlelerin devrimin ilk dnemindeki zellii olduunu anlamaz. ancak demir zorunluluun basnc altnda saldrya geerler; tpk ancak Beyaz Muhafzlar tarafn yok edilme tehdidi altnda kaldklarnda Kzl Terre bavurmalar gibi. Kautskynin 1871de Parproletaryasnn grlmedik lde ykselmi ahlki duygularnn sonucu diye sunduu ey, gere yalnzca i savan ilk aamasnn zelliidir. Benzer bir olguya bizim durumumuzda da tank

olunabilir.Petrogradda, 1917 Ekiminde iktidar neredeyse kan dkmeksizin ve hatta tutuklamalar olmakszele geirdik. Kerenski hkmetinin bakanlar devrimden sonra ok gemeden serbest brakldlar.Dahas, iktidar Sovyete getikten sonra, Kerenskiyle birlikte Petrograd zerine yrm olan veardndan Gatinada esir aldmz Kazak General Krasnov bile eref sz vermesi zerine ertesi serbest braklmt. Bu, tam da Komnn ilk tedbirlerinin ruhunu tayan bir licenaplk idi. Fabir hatayd. Sonradan General Krasnov Gneyde yaklak bir yl bize kar savatktan ve binlercekomnisti yok ettikten sonra, bu kez, Yudeniin ordusunun saflarnda tekrar Petrograd zerineilerledi. Proleter devrim ancak Petrogradda junkerlerin isyanndan sonra ve bilhassa da Kadetler,

SRler ve Menevikler tarafndan Volgada rgtlenen ekoslovaklarn isyanndan sonra, bunlarnKomnistleri topluca infaz etmelerinden, Leninin canna kastetmelerinden, Uritski cinayetinden vvs. sonra sert bir karaktere brnd.


18/37

Ayn eilimleri, yalnzca embriyonik biimleriyle Komn tarihinde de gryoruz.

Mcadelenin mantn gden Komn, prensipte gzda verme yolunda bir tutum taknd. KamuGvenlii Komitesinin oluumu, birok taraftar iin Kzl Terr fikri tarafndan dayatlmt. Komvatan hainlerinin kafalarnn uurulmasn (Journal Officiel, no.123), ihanetin intikamnnalnmasn (no.124) kararlatrd. Bu gz korkutma kararnamelerinin banda, Thiers vebakanlarnn mlklerine el koyma, Thiersin evini ykma, Vendome stununu ykma emirlerini vezellikle de rehineler konusundaki kararnameyi sayabiliriz. Versailles tarafndan kuruna dizilen yakalanm her Komnar ya da Komn sempatizan iin, rehine ldrlecekti. Raoul Rigaultukontrolndeki Paris Polisinin faaliyeti, her zaman yararl olmasa da, tmyle terriste bir amacasahipti.

Komnn ynetici unsurlarnn deva bulmaz oportnizmi, dokunakl laflar yardmyla ve bir oldubittiyle burjuvaziyle uzlama abalar, demokrasi masalyla diktatrlk gerei arasndabocalamalar, tm bu gzda verme tedbirlerinin etkisini fel etmiti. Merhum Lavrov, Komnhakkndaki kitabnda bu son dnceyi mkemmel bir ekilde ifade eder:

Farkl snflarn politik bir topluluu olarak, yoksul proleterlerin ve zengin burjuvalarn Parisi,liberal ilkeler adna, tam bir konuma, toplant, hkmeti eletirme vs. zgrl talep etmiti.Proletaryann karna devrimi kotaran ve nnde bu devrimi kurumsallatrma grevi olan Paris zgrlemi ii snf topluluu olarak, yeni dzenin dmanlarna ynelik devrimci, yani diktatnlemler talep ediyordu.

Eer Paris Komn yklmayp, durmak bilmez bir mcadele iinde varolmay srdrseydi, hi yok ki kar-devrimi bastrmak iin ok daha iddetli tedbirlere bavurmak zorunda kalacakt.uras da doru ki, Kautsky bu durumda zalim Boleviklerle merhametli Komnarlar kar karykoyma olanana sahip olmayacakt. Fakat buna karlk, belki de Thiers, giritii canice katliamlParis proletaryasna bu denli ac ektirme olanana da sahip olmayacakt. Belki de kaybeden tariholmayacakt.Sorumsuz Merkez Komitesi ve Demokratik Komn

19 Martta Ulusal Muhafz Merkez Komitesinde bir kesim, Versailles zerine bir yry, dierkesim semenlere bavurmay ve bir nc kesim de hepsinden nce devrimci tedbirlerinbenimsenmesini istedi, diye bizi bilgilendiren Kautsky, derin bilgisiyle bizi aydnlatmaya devamediyor, sanki bu admlarn her biri eit derecede gerekli deilmi ve biri dierini dlyormu gib

Dahas Kautsky Komndeki bu tartmalarla ilikili olarak, bizlere reform ve devrimin karlklilikisine dair temcit pilav gibi stlm yavan bayalklar sunuyor. Gerekte durum yleydi: EVersailles zerine yrmeye ve bunu bir saat bile geirmeksizin yerine getirmeye karar verilseydiUlusal Muhafz ivedilikle yeniden rgtlemek, bana Paris proletaryasnn en sava unsurlarngeirmek ve bu suretle devrimci bak asyla geici olarak Parisi zayf brakmak gerekecekti.Fakat bir yandan ii snfnn en gzide unsurlarn kentin duvarlar dna gnderirken dier yanPariste seimleri organize etmek, devrimci parti asndan anlamsz olurdu. Teorik olarak Versailzerine yry ile Komn seimleri phesiz zerre kadar birbirini dlamyordu, fakat pratiktebunlar birbirini dlyordu: Seimlerin baars iin saldry ertelemek, saldrnn baars iinseimleri ertelemek gerekliydi. Sonu olarak proletaryay sava alanna karmak ve bu suretle

Parisi geici olarak gsz brakmak iin, bakentteki kar-devrimci giriim olaslklarna kar lde bir gvence elde etmek artt; zira Thiers Komnarlarn arkasndan beyaz bir ayaklanmakarmak iin hibir nlemi almakta duraksamayacakt. Bakentte ok daha askeri, yani ok daha


19/37

bir rejim kurmak artt. Onlarn diye yazyor Lavrov, daha dn Exchange ve Vendome Meydanevresinde ayaklanm olan, Ulusal Muhafz iinde ve hkmette temsilcileri bulunan, kendi bastoplantlar olan, Versailles ile neredeyse aktan aa iliki srdren ve Komnn her kkihmlinde, her duraklamasnda daha kararl ve cretkr olan ok sayda i dmana kar ki Parisbunlarla doluydu savamalar gerekiyordu.

Bununla yan yana, mali ve genel olarak ekonomik karakterli devrimci tedbirleri hayata geirmekgerekliydi: en bata devrimci orduyu tehiz etmek iin. Devrimci diktatrln btn bu zorunlutedbirlerini kapsaml bir seim kampanyasyla badatrabilmek zordur. Fakat Kautsky pratikte bidevrimin nasl bir ey olduunu zerre kadar bilmez. O, sorunu teorik olarak halletmekle pratikolarak halletmenin ayn ey olduunu sanr.

Merkez Komite, Komn seimlerinin yaplaca gn olarak 22 Mart kararlatrd: Fakat kendindeemin olmadndan, kendi yasadlndan korktuundan, daha yasal kurumlarla birlikte hareketmeye alyordu; bir anlamaya varlabildii anda iktidar onlarla paylamaya hazr olduunugstererek, tamamen aciz durumdaki belediye bakanlar ve Paris vekilleriyle maskaraca ve sonugelmez mzakerelere girdi. Bu arada deerli zaman da akp gidiyordu.

Kautskynin eski bir alkanlktan olsa gerek kendisini dayandrmaya alt Marx, hibir kouldKomn seimlerine gidilmesi ve iilerin sava alanna karlmas gerekliliini ayn anda ve birlinermedi. Kugelmanna yazd 12 Nisan 1871 tarihli mektubunda Marx, Ulusal Muhafz MerkezKomitesinin iktidardan Komn lehine ok abuk feragat ettiini yazar. Kautsky, kendi szckleriysyleyecek olursak, Marxn bu dncesini anlamamaktadr. Oysa ok basit. Marx ne olursa olanlamtr ki, mesele, legalitenin peinden koma meselesi deil, dman zerine ldrc bir darindirme meselesiydi. Eer Merkez Komite gerek devrimcilerden olumu olsayd der Lavrov holarak, baka trl davranmas gerekirdi. Proletaryann liderleri kendi grevlerini yerine getirmereddetmi ve proletaryaya dorudan doruya nderlik etmeye haklar olduunu kavramamken,Komnn seimi ve toplanmasndan nce dmana on gnlk soluklanma sresi vermesi tmyleaffedilmez olurdu. Nitekim halk partilerinin toyluu, eylemsizlikle geen bu on gn kendi grevaddeden bir Komite dourdu.

Merkez Komitenin iktidar olabildiince abuk meru bir hkmete teslim etme arzusunu dayatey, biimsel demokrasiye duyulan bo inantan ok ki yeri gelmiken, bylesi inanlar hi de yodeildi sorumluluk korkusuydu. Geici bir kurum olduu gerekesiyle Merkez Komite, tm somuiktidar aygt kendi ellerinde merkezilemi olmasna ramen, en gerekli ve mutlak bask nlemlealmaktan kand. Fakat Komnn kendisi politik iktidar Merkez Komiteden tam olarak devralm

ve Merkez Komite tm ilere tamamen gayri resmi bir biimde karmay srdrd. Bu durumzellikle askeri koullarda son derece tehlikeli olan bir ikili hkmet dourdu.

Merkez Komite 3 Maysta Komne Sava Bakanlnn kendi denetimi altna verilmesini talep edtemsilciler gnderdi. Lissagarayn yazd gibi, bir kez daha u sorun aa kt: Merkez Komitdatlmal ya da tutuklanmal m, yoksa Sava Bakanl onun ynetimine mi verilmeli?

Buradaki sorun, demokrasi ilkeleri sorunu deil, her iki kesim iin de, ak bir eylem programnnolmay sorunuydu. Bir tarafta Merkez Komite br tarafta Komnn demokratik rgteklindeki her iki sorumsuz devrimci rgtn de, bir yandan iktidardan btnyle vazgemezken

dier yandan sorumluluu dierinin srtna yklemeye hazr olmalar sorunuydu.


20/37

Bunlar kimsenin taklit etmeye deer bulmad politik ilikiler olarak grnebilir. Fakat MerkezKomite, diye kendini teselli eder Kautsky, iktidarn genel oy hakkyla seilmi temsilcilere aitolmas gerektiinden hareketle, ilke ihlline asla yeltenmedi. Bu balamda Paris Komn, Sovycumhuriyetinin dorudan antiteziydi.

Ortada ne hkmet birlii ne devrimci irade vard; olan ey bir iktidar blnmesiydi ve ardndan d ykm en tezinden ve en korkun ekilde kageldi. Fakat bunu dengelemek iin (rahatlatc deilmi?), demokrasi ilkesi hibir ekilde ihll edilmedi.Demokratik Komn ve Devrimci Diktatrlk

Yolda Lenin, daha nceleri Kautskyye, Komn biimsel demokrasinin bir ifadesi olarak gsterabalarnn tam bir teorik dolandrclk olduunu belirtmiti. Komn hem gelenek olarak hem deliderliini yapan politik partinin Blankistler anlay bakmndan devrimci kentin lke zerindekidiktatrlnn bir ifadesiydi. Byk Fransz Devriminde bu byleydi; Komn balang gnlerikmeseydi 1871 devriminde de byle olacakt. Bizzat Pariste genel oy hakk temelinde seilmihkmetin olmas, ok daha nemli bir olguyu Komnn, yani tek kentin, kyl Fransaya, yani tlkeye kar yrtt askeri operasyonlar olgusunu dlamaz. Komn devrimcileri, byk demokKautskyyi tatmin etmek iin, ilk adm olarak genel oy araclyla tm Fransz halkna Thiersinetelerine kar bir sava yrtmek iin kendilerine izin verip vermediini sormalydlar.

Sonunda, burjuvazi ya da en azndan onun en etkin unsurlar katktan ve Thiers birlikleri kenttenkarldktan sonra bizzat Pariste seimler yapld. Pariste kalan burjuvazi tm yzszlneramen hl devrimci mfrezelerden korkuyordu ve seimler, gelecekte kanlmaz olacak olaneyin, yani Kzl Terrn habercisi olan bu korkunun himayesinde gerekleti. Fakat Ulusal MuhaMerkez Komitesinin (ki Komn seimleri bu Komitenin diktatrl ne yazk ki ok zayf ve bibir diktatrlk altnda yaplmtr) genel oy hakk ilkesini ihll etmedii dncesiyle kendiniavutmak gerekte sprge glgesiyle toz almaktr.

Ksr analojilerle kendi kendini elendiren Kautsky, okuyucusunun gereklerden haberdar olmaddurumlardan yararlanmaktadr. Petrogradda, Kasm 1917de, burjuvaziye snrlama getirmeksizinson derece demokratik bir oylama temelinde biz de bir Komn (Belediye Meclisi) setik. Burjupartiler tarafndan boykot edilen bu seimler, bize ezici bir ounluk salad. Demokratik olarakseilen Meclis, gnll olarak Petrograd Sovyetine katld yani proletarya diktatrl olgusunu,genel oy hakk ilkesinden daha stn tuttu ve ksa bir sre sonra, Petrograd Sovyetininseksiyonlarndan biri lehine kendini tmyle feshetti. Bu nedenle Sovyet rejiminin gerek babasolan Petrograd Sovyeti, Paris Komnnden hi de daha zayf olmayan bir biimsel demokratik

takdisin damgasn tar.[8]26 Mart seimlerinde Komne seksen ye seildi. Bunlarn on bei hkmet partisinin (Thiers)yesiydi ve alts hkmete muhalif olmakla birlikte (Paris iilerinin) ayaklanmasn knayan burradikallerdi.

Sovyet Cumhuriyeti, diye bize ders vermeyi srdrr Kautsky, byle kar-devrimci unsurlarn yalnzca seimler iin bile olsa bir aday olarak ortaya kmalarna izin vermedi. Dier taraftanKomn, demokrasiye saygsndan dolay, burjuva muhaliflerinin seilmesinin nne en ufak bir ekarmamt.

Yukarda, Kautskynin bu konuda asl noktay tmyle gzden kardn grmtk. lkin, RusDevriminin geliiminin benzer bir aamasnda, Petrograd Komn iin demokratik seimler yapl


21/37

ve bu seimlerde Sovyet hkmeti burjuva partilerin nne hibir engel karmamt; ve her biriaka Sovyet hkmetinin yklmas arsnda bulunan kendi basnna sahip Kadetler, SRler veMenevikler bu seimleri boykot ettilerse, bu yalnzca o sralar hl silah gcyle bizim iimizisratle bitirmeyi mit ediyor olmalarndand. kincisi, Paris Komnnde hi de tm snflar ifadeeden bir demokrasi bulunmuyordu. Burjuva temsilcileri Muhafazakrlar, Liberaller, Gambettistleronun iinde yer almad.

Neredeyse tm bu ahslar diyor Lavrov, ya derhal ya da ok gemeden, Komn Meclisini terkettiler. Onlar belki burjuva ynetimi altnda zgr bir ehir olarak Parisin temsilcileri olabilirlerdfakat bunlarn proletaryann devrimini ve bu devrime karlk gelen toplum biimlerini ne kadar zolursa olsun ina etme giriimini, isteyerek ya da istemeyerek, tutarl ya da tutarsz, tamamen ya dyle byle temsil eden Komn Meclisinde gerekten de yerleri yoktu. Eer Petrograd burjuvazibelediye seimlerini boykot etmeseydi, temsilcileri Petrograd Meclisine gireceklerdi. Bunlar ilkSosyal Devrimci ve Kadet ayaklanmasna kadar orada kalacaklar ve ardndan eer Paris Komnburjuva temsilcilerin belli bir anda yapt gibi Meclisi zamannda terk etmedilerse Kautskynin izolsun ya da olmasn muhtemelen tutuklanm olacaklard. Olaylarn gidiat deimeyecekti: yalnd grnteki belli kesitler farkl bir ekilde sonulanacakt.

Bir yandan Komn demokrasisini desteklerken, te yandan onu Versaillesa kar kararsz tavrndtr sulayan Kautsky, yasal belediye bakanlar ve vekillerin mulak yardmlarylagerekletirilen Komn seimlerinin, Versailles ile barl bir anlama midini yanstmakta olduanlamamaktadr. Btn mesele budur. Liderlerin kaygs mcadele etmek deil uzlamakt. Kitlelehenz hayallerini tketmemilerdi. Hak edilmemi devrimci hretlerin tehir edilmesi iin henzzaman yoktu. Her ey btn olarak demokrasi diye adlandrlyordu.

Bizler dmanmzn zerine ahlki gcmzle yrmeliyiz... diye vaazda bulunuyordu VermorBizler zgrlk ve bireysel yaam ihll etmemeliyiz.... Kardein kardei ldrd bir savatansaknmaya alan Vermorel, imdiye kadar merhametsizce tehir ettii liberal burjuvaziyi, tmParis halk tarafndan tannan ve sayg duyulan yasal bir hkmet kurmak iin greve aryordEnternasyonalist Longuetin editrl altnda baslan The Journal Officiel unlar yazyordu:Haziran gnlerinde (1848) toplumun iki snfn birbirine kar silahlandran hazin yanl anlamatekrarlanamaz ... Snf antagonizmas artk son buldu... (30 Mart). Ve dahas: imdi tm atma yatacaktr, nk herkes dayanma duygusuyla doludur, nk toplumsal nefret ve toplumsalantagonizma daha nce hi bu kadar az olmamt. (3 Nisan)

25 Nisandaki Komn oturumunda Jourde hi de temelsiz olmayarak imdiye kadar asla zel

mlkiyet ilkesini ihll etmedii gereinden dolay Komn tebrik etmiti. Bu sayede burjuvakamuoyunu kazanacaklarn ve uzlama yolunu bulacaklarn mit ediyorlard.

Lavrov hakl olarak bu doktrin proletaryann baarsnn kendilerini neyle tehdit ettiini ok iyianlam bulunan proletarya dmanlarn zerre kadar silahszlandrmad, yalnzca proleter enerjiyitketti ve uzlamaz dmanlarnn karsnda onu adeta kasten krletirdi demektedir.

Fakat bu zararl doktrin, kopmaz biimde demokrasi masalna balyd. Sorunun mcadelevermeksizin zlebileceini dnmelerine olanak tanyan ey de bu sahte yasallk formuydu.Komn yesi Arthur Arnold, halk kitleleri sz konusu olduunda bu, en azndan hkmetle gizli

anlamann varlna duyulan inanta bir dereceye kadar dorulanyordu diyor. Burjuvaziyicezbetmeyi beceremeyen uzlamaclar, her zaman olduu gibi proletaryay aldattlar.


22/37

Kanlmaz olan ve zaten balam bulunan i sava koullarnda, demokratik parlamentarizmin yalnzca nder gruplarn uzlamac acizliini ifade ettiini gsteren en ak kant, 6 Nisanda yaplKomn ara seimlerinin anlamsz prosedryd. Arthur Arnolda gre bu anda sorun artk biroylama sorunu deildi. Durum o denli trajik bir hale gelmiti ki, seimlerin doru bir ekildeiletilmesi iin artk ne zaman ne de gerekli soukkanllk vard... Kendini Komne adayan tminsanlar, istihkmlarda, tabyalarda, en ndeki mfrezelerdeydi. Halk bu ara seimlere hi nemvermiyordu. Seimler gerekte sadece parlamentarizmdi. Gereken ey semenleri saymak deil,elde asker olup olmamasyd; Paris Komnnde kazanp kazanmadmz kefetmek deil, ParisVersaillesea kar savunmakt. Kautsky bu szlerden, snf savayla snflar aras demokrasiyibirletirmenin pratikte neden o kadar kolay olmadn grebilirdi.

Komnn en parlak beyinlerinden biri olan Milliere, kitabnda Komn, Kurucu Meclis deildir yazyor. O bir Askeri Konseydir. Tek amac zafer; tek silah zor; tek yasas toplumsal kurtuluun yasas olmaldr.

nderleri sulayan Lissagaray, unu asla anlayamadlar: Komn bir ynetim deil, bir barikat id

Sonunda bunu anlamaya baladlar, ama artk ok geti. Kautsky ise bugne kadar anlamamtr.Bundan sonra da anlayacana inanmak iin hibir neden yoktur.

Komn biimsel demokrasinin canl bir inkryd, nk kendi geliimi iinde Paris ii snfnn lke zerindeki diktatrln ifade ediyordu. Bu olgu dier her eyin stndedir. Bizzat Komniinde demokratik yasalln grnmlerine sarlan politik doktrinerler ne kadar ok olursa olsun,Komnn her hareketi, zafer iin yetersiz de olsa, onun yasad tabiatn aa vurmak iin yeterliydi.

Komn yani Paris ehir Meclisi zorunlu askerlikle ilgili ulusal yasay iptal etti. Resmi organn, FCumhuriyeti Resmi Gazetesi olarak adlandrd. htiyatla da olsa, Devlet Bankasn hl elindetutuyordu. Devlet ve Kilisenin ayrln iln etti ve Kilise Btelerini lavetti. eitli eliliklerleilikilere girdi. Ve saire... Bunlarn tmn devrimci diktatrlk sayesinde yapt. Fakat, o zamanlagen bir demokrat olan Clemenceau bu meziyeti kabul etmezdi.

Merkez Komiteyle yaplan bir konferansta Celemenceau yle demiti: Ayaklanma kanunsuz birbalangt. ... Komite ok gemeden gln olacak ve kararnameleri adam yerine konmayacak.stelik Paris Fransaya kar ayaklanma hakkna sahip deildir ve kaytsz olarak Meclisin otoritekabul etmelidir.

Komnn sorunu Ulusal Meclisi feshetmekti. Yazk ki bunu yapmay baaramad. Bugn KautskyKomnn su tekil eden niyetleri iin hafifletici sebepler kefetmeye abalamaktadr.

Kautsky Ulusal Mecliste Komnarlarn karsnda muhalif olarak monaristlerin bulunduuna, KuMecliste bizim karmzdaysa SRler ve Meneviklerin ahsnda sosyalistlerin bulunduuna dikkaekiyor. Tam bir akl tutulmas! Kautsky Menevikler ve SRler hakknda konuuyor, fakat bizim ciddi hasmmz Kadetleri unutuyor. Bunlar bizim Rus Thiers partimizi, yani mlkiyet adna mlksahiplerinin oluturduu bir blou temsil ediyorlard; ve Profesr Milyukov kk dev adam taetmek iin elinden gelen her eyi yapyordu. Gerekten de ok gemeden Ekim Devriminden uzu

sre nce Milyukov kendi Gallifetini, srayla general Kornilov, Aleksiyev, Kaledin ve Krasnovdaramaya koyuldu. Ve Kolak tm politik partileri bir tarafa frlatp Kurucu Meclisi dattktan son


23/37

Kadet Partisi, znde batan aa monarist olan bu yegne ciddi burjuva partisi, yalnzca onudesteklemeyi reddetmemekle kalmayp, aksine ona ncekinden daha da fazla sempati duydu.

Menevikler ve SRler, bizim aramzda hibir bamsz rol oynamad; tpk Almanyadaki devrimolaylar srasndaki Kautskynin partisi gibi. Bunlar tm politikalarn Kadetlerle bir koalisyon zekurdular ve bylelikle Kadetleri politik g dengesine tamamen aykr dayatmalarda bulunacak bikonuma oturttular. Sosyal Devrimci ve Menevik partiler aslnda yalnzca mitinglerde ve seimlerdevrimin uyandrd halk kitlelerinin politik gvenini kazanmak ve bu gveni seim sonularndbamsz olarak Kadetlerin kar-devrimci emperyalist partisinin emrine vermek iin araclk edenbirer aygttlar.

SR ve Menevik ounluun Kadet aznla tam bir vassal tarz ballnn bizzat kendisi,demokrasi dncesine ok ince bir ekilde st rtlm bir hakareti ifade ediyordu. Fakat hepbu deil.

Demokrasi rejiminin uzun sre yaad lkenin tm blgelerinde, bu durum kanlmaz olarakkar-devrimin ak bir hkmet darbesiyle sonuland. Demokratik Radann, Sovyet hkmetiniAlman emperyalizmine satarak kendini monarist Skoropadski tarafndan devrilmi vaziyettebulduu Ukraynada durum buydu. Demokratik Radann kendini Denikinin ayaklar altnda buldKubanda durum buydu. Boleviklerin yokluunda, SRler ve Meneviklerin biimsel bir stnlsahip olduu ve bylelikle de facto Kadetlerin klavuzluundaki Kurucu Meclisin en sonunda arlAmirali Kolakn diktatrlne yol at Sibiryada da durum buydu ve bu demokrasimizasndan en nemli deneyimdi. Ve nihayet, Sosyal Devrimci aykovskinin Kurucu Meclishkmetinin, Rus ve ngiliz kar-devrimci generallerin egemenliinin srf cicili bicili bir ss hageldii Kuzeyde de durum buydu. Demokrasinin resmi sanca altnda, yabanc militaristlerin,kapitalistlerin ve toprak aalarnn stnlnn pekimekte olduu tm kk snr devletlerindeFinlandiya, Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya, Grcistan, Ermenistan durum buydu ya da budu1871 Paris isi ve 1917 Petrograd Proleteri

Kautskynin Komn ve Sovyet Rusya arasnda yapt kaba, aslsz ve politik olarak utan vericikarlatrmalarndan biri, 1871 Paris iisi ile 1917-19 Rus proleterinin karakterine deinir. Kautbirincisini yksek lde fedakrlk yapabilecek cokun bir devrimci olarak; ikincisini ise bir egobir korkak ve sorumsuz bir anarist olarak betimler.

Paris iisinin devrimci tlere ya da imdiki Kautskynin vgleri karsnda korumaya ihtiyaduymayacak kadar salam bir mazisi vardr. Bununla birlikte, Petrograd proleterinin, kahraman

aabeyiyle karlatrlmaktan ekinmek iin herhangi bir nedeni yoktu ve olamaz da. Petrogradproleterinin ilkin iktidarn fethi ve ardndan onun korunmas ve pekitirilmesi iin yllk aralksmcadelesi, alk, souk ve srekli tehlike altnda olma gibi benzeri grlmemi eziyetlerinortasnda ender rastlanlan bir kolektif kahramanlk ve fedakrlk destann temsil eder.

Kautsky, baka bir balamda kefedebileceimiz gibi, Rus proletaryasnn en kt unsurlarnKomnarlarn en gzide unsurlaryla kartlatrmaktadr. Kautskynin bu balamda da lKomnarlar yaayan Kmnarlardan sonsuz derecede daha cazip bulan burjuva dalkavuklardanhibir fark yoktur.

Petrograd proletaryas iktidar Paris proletaryasndan krkbe yl sonra eline geirdi. Bu dnemmuazzam lde lehimize oldu. Eski Parisin (ksmen de yeni Parisin) kk-burjuva esnaf karakdnyann en younlam sanayi merkezi olan Petrograda tmyle yabancdr. Bu durum, Sovyet


24/37

sistemini kurmamz olduu kadar ajitasyon ve rgtlenme grevlerimizi de byk ldekolaylatrd.

Bizim proletaryamz Fransz proletaryasnn zengin devrimci geleneklerinin en ufak bir parasnabile sahip deildi. Fakat bunun yerine, bugnk devrimin balangcnda, byk 1905 deneyimi, obaarszl ve nesilden nesile devreden intikam grevi, iilerimizin daha eski kuann hafzashenz ok tazeydi.

Rus iisi, Fransz iisi gibi belli bir dnem iin proletaryann politik eitiminde nemli bir etkentemsil eden uzun bir parlamentarizm ve demokrasi okulundan gememiti. Fakat dier taraftan Ruii snf, belli ve yle umuyoruz ki pek de uzak olmayan bir ana dek Fransz proletaryasnndevrimci iradesini snrlayan zlm olma pimanl ve phecilik zehriyle ruhunu kreltmem

Paris Komn ekonomik sorunlar daha tm arlyla ortaya kmadan nce askeri yenilgiye urParis iilerinin muhteem savama yeteneklerine ramen, Komnn askeri yazgs daha batanumutsuz bir yazg olarak belirlenmiti. Kararszlk ve uzlama tacirlii beraberinde k getirdi

Ulusal Muhafzn maa, 162 bin er ve 6 bin 500 subayn varl temelinde datlyordu; bilfiilmcadeleye katlanlarn saysysa, zellikle 3 Nisandaki baarsz yarma harektndan sonra, yirmbinle otuz bin arasnda deiiyordu.

Bu gerekler Paris iilerinin erefini zerrece lekelemeyecei gibi, phesiz firarlar eksik olmasa bize onlar firari ve korkak olarak dnme hakkn da vermez. Savaan bir ordu iin, her eydennce merkezi ve kusursuz bir ynetim aygt mevcut olmaldr. Komnde bunun izi bile yoktu.

Bir yazarn ifadesiyle, Komnn Sava Departman, herkesin birbirine arpt karanlk bir odaydsanki. Bakanlk brosu, askeri malzeme ve yiyecek talep eden ve kendilerine yardm edilmediind yaknan subaylar ve sradan Muhafzlarla dolmutu. Bunlar garnizona gnderiliyorlard ...

Dierleri srekli olarak yedekte tutulurken, bir tabur yirmi otuz gn boyunca siperlerdekalyordu. ... Bu dikkatsizlik ok gemeden tm disiplini yok etti. Yiit adamlar ok gemeden yalnzca kendilerine gvenmeye karar verdiler; dierleri grevden katlar. Subaylar da ayn ekilhareket ettiler. Biri ate altndaki bir komusunun yardmna komak iin mevzisini terk ederken,dierleri kente gidiyorlard ...

Byle bir rejim cezasz kalamazd; Komn kana buland. Fakat bu hususta Kautskynin muhteem

zm vardr.Kautsky bilgece kafasn sallayarak, savan srdrlmesi, nihayetinde proletaryann gl bir yadeildir.

Bu aforizma, Kautskynin dier byk szyle tmyle ayn dzeydedir; yani, znde bir bar aolan Enternasyonal, sava zamannda kullanmak iin uygun bir silah deildir szyle.

Aslnda bugnk Kautsky, bu iki aforizma iinde tam olarak ve kendi btnlyle bulunabilir; y yuvarlak bir sfrdan azck fazla.

Gryor musunuz, savan srmesi, btnnde proletaryann gl bir yan deilmi ve dahas bizEnternasyonal de sava zaman iin oluturulmamm. Kautskynin gemisi sakin limanlar ve gl


25/37

iin yaplmt, hibir suretle ak deniz ve frtnal bir dnem iin deil. Eer bu gemide bir sznbelirdiyse ve su almaya baladysa ve imdi kolayca dibe gidiyorsa, tm suu frtnaya, suyun armiktarna, dalgalarn olaanst byklne ve Kautskynin harikulde aracnn ina maksadnauygun olmayan dier birtakm beklenmedik koullarn zerine ykmalyz.

Uluslararas proletaryann kendi nne koyduu sorun iktidarn fethidir. savan, genel olarakdevrimin kanlmaz zelliklerinden biri olup olmadndan bamsz olarak, u olgu genelliklesorgulanmamaktadr: En azndan Rusyada, Almanyada ve eski Avusturya-Macaristann eitlikesimlerinde proletaryann ilerleyii, yalnzca i cephelerde deil d cephelerde de youn bir isava biimine brnd. i Enternasyonali yalnzca barl dnemler iin uygunken, savansrdrlmesi proletaryann gl bir yan deilse, o zaman bizler, sosyalizm ve devrimin zerine izik atabiliriz; nk sava srdrme, bir sava olmakszn iilerin stnl ele geirmelerinefrsat vermeyecek olan kapitalist devletin olduka gl bir yandr. Bu durumda geriye yalnzca,szde sosyalist demokrasinin, kapitalist topluma ve burjuva parlamentarizmine elik eden birzellik olduunu iln etmek, yani Ebertlerin, Scheidemannlarn, Renaudellerin pratikte akagerekletirdikleri ve grne gre Kautskynin lafta hl kar kt eyi onaylamak kalyor.

Sava srdrmek Komnn gl bir yan deildi. Tastamam yle. Onun ezilmesinin nedeni de bHem de nasl merhametsizce!

Dneminin ok lml liberali Fiauxa gre, uygar uluslarn tarihindeki benzeri katliamlar grebiiin, Sulla, Antonius ve Octaviusun yaynladklar lm duyurularn hatrlamamz gerekir. Son Vdnemindeki din savalar, St. Bartholomeo gecesi, Terr Saltanat vs., onunla kyaslandnda ooyuncayd. Yalnzca Maysn son haftasnda, Pariste 17.000 asi Federalin cesedi topland... katlHazirann 15inde hl sryordu.

Savan srdrlmesi, yine de proletaryann gl yan deildir.

Bu doru deil! Rus iiler sava aracn da kullanma yeteneinde olduklarn gsterdiler. Komkarlatrldnda ileriye doru devasa bir adm attmz gryoruz. Bu adm Komn reddetmdeil, onun grevini srdrmektir, zira Komn gelenekleri hibir suretle onun aresizliinden ibadeildir. Komn zayft. Onun grevini tamamlamak iin bizler gl olmalyz. Komn ezildi. BKomnn celltlarna darbe stne darbe indiriyoruz. Komnn intikamn alyoruz ve alacaz.

* * *

cretli 167 bin Ulusal Muhafz iinde yalnzca yirmi ya da otuz bin kii savaa girmiti. Bu rakamdevrimci bir ada biimsel demokrasinin rol hakknda sonular karmak iin ilgin bir malzemsunmaktadrlar. Paris Komnnn oyu, seimlerde deil, Thiersin taburlaryla yaplan savatabelirlenmiti. 167 bin Ulusal Muhafz byk semen kitlesini ifade ediyordu. Fakat gerekte,savalarda, Komnn kaderi yirmi ya da otuz bin insan, en sadk savaan aznlk tarafndanbelirlenmiti. Bu aznlk yalnz deildi: yalnzca daha yiite ve fedakr bir tarzda ounluuniradesini yanstyordu. Fakat her eye ramen bir aznlk idi. Kritik anda saklanan dierleri Komdman deillerdi; aksine, aktif ya da pasif olarak bu aznl destekliyorlard, ne var ki daha azpolitik bilince, daha az kararlla sahiplerdi. Bunlarn politik demokrasi arenasndaki dk dzepolitik bilinleri, maceraclar, dolandrclar, orta-snf dalavereciler ve gerekten kendi kendilerin

aldatan namuslu sersemler tarafndan aldatlmalarna olanak salyordu. Fakat ak snf savaannda onlar, u ya da bu lde kendini kurban eden aznl takip ettiler. Ulusal Muhafzn


26/37

rgtlenmesinde ifadesini bulan ey budur. Eer Komnn varl uzatlabilmi olsayd, ileri karaproleter kitle arasndaki bu iliki gitgide salamlaacakt.

Ak mcadele srecinde emeki kitlelerin rgt olarak oluturulacak ve pekitirilecek olan rgonlarn diktatrlnn rgt, yani silahl proletaryann Delegeler Konseyi olacakt.

[Bir Sovyet askeri treninde, 1920]

Marx ve ... Kautsky

Kautsky Marxn terr zerine Neue Rheinische Zeitungda dile getirdii grleri kibirli bir ekielinin tersiyle bir kenara itmektedir; nk o sralarda, bildiiniz gibi, Marx henz ok genti vdolaysyla grleri henz tam bir takatsizlik durumuna ulaacak vakti bulamamt, tpk yaamlarnn yetmili yalarndaki kimi teorisyenlerde aka grld gibi. Kautsky 1848-49uacemi Marx (Komnist Manifestonun yazar!) yerine, Paris Komn dneminin olgun Marxnalnt yapar; ve bu ikincisi Kautskynin kaleminde muhteem aslan yelesini yitirip, karmzademokrasinin kutsal tapnaklar nnde ba een, insan yaamnn kutsall zerine nutuklar ekve Scheidemann, Vandervelde ve zellikle kendi z torunu Jean Longuetnin politik byskarsnda tam bir hrmetle dolu, son derece saygn bir bilge olarak kar. Tek kelimeyle, yaamdeneyimi kazanm Marxn en alasndan bir Kautskyci olduu anlalyor.

amzda yeni ve youn bir canllk kazanm lmsz Fransada Savan sayfalarndan, Kau yalnzca toplumsal devrimin gl teorisyeninin Versaillesn burjuva vahetiyle Komnarlarn ygnllln karlatrd satrlar aktarmtr. Kautsky bu satrlar harap etmi vebayalatrmtr. Marx, duyarszlam insanln vaizi, genel insan sevgisinin havarisi! Sanki tpBudha ya da Lev Tolstoydan sz ediyormuuz gibi... Komnn kadnlarn fahie, Komnarlarpezevenk olarak gsteren uluslararas kampanyaya kar, yenilen savalara muzaffer burjuvazin yozlam imgeleminden kan gaddarca zellikler atfeden iren iftiralara kar, Marxn busoyluluk ve incelik zelliklerini vurgulamak ve altn izmek zorunda olmas son derece doald. ayn Marxt. O ne bo bir ukal, ne de dahas devrimin legal bir savunucusuydu: Komnn bilimanaliziyle devrimci savunusunu birletirmiti. Yalnzca aklamak ve eletirmekle kalmad, savunmcadele etti. Fakat baarszla urayan Komnn yumuakln vurgulayan Marx, Komnnbaarszla uramamas iin almas gereken nlemlere ilikin hibir pheye yer brakmad.

Savan yazar, Merkez Komiteyi, yani o zamanki Ulusal Muhafz Temsilcileri Konseyini, seKomne yerini ok abuk terk etmesinden dolay sulamaktadr. Kautsky byle bir sitemin neden

anlamamaktadr. Bu insafl anlayszlk, Kautskynin genel olarak devrim sorunlar konusundazihinsel knn belirtilerinden birisidir. Marxa gre, ilk yeri tmyle bir sava organ,ayaklanmann ve Versaillesa kar yrtlecek askeri operasyonlarn merkezi doldurmaldr; yokii demokrasisinin rgtl z-ynetimi deil. kincisinin sras daha sonra gelecekti.

Marx Komn Versaillesa kar bir an nce bir saldr balatmamasndan ve her zaman dahainsancl grnen, ahlki kurallara ve insan yaamnn kutsallna daha fazla hitap etme ans verfakat i sava koullarnda asla zafere gtrmeyen savunma haline gemesinden tr sular. te yandan Marx, ncelikle devrimci bir zafer arzu ediyordu. Hibir yerde, tek bir szle bile, demokrilkesinin snf mcadelesinden stn bir ey olduunu ileri srmemitir. Aksine, bir devrimci ve b

komnistin koyu kmsemesiyle Marx bu kez Ren Gazetesinin gen editr deil, henz Kautsokulunun berberlerinin ellerine dmemi gl aslan yelesiyle Kapitalin olgun yazar bizim gerMarxmz Thiers gibi fiziksel ve ruhsal ccelerin dev gibi grndkleri parlamentarizmin yapay


27/37

atmosferinden sz eder. Kautskynin yavan ve bilgilik taslayan brornden sonra, Sava,havay temizleyen bir frtna gibi gelmektedir.

Kautskynin iftiralarna ramen, tarihin son, mutlak, en mkemmel rn olarak sunulan demokragryle Marxn hibir ortak yan yoktur. Bizzat burjuva toplumunun geliimi, ki ada demokbunun iinden kp gelmitir, hibir ekilde en byk sosyalist demokrasi illzyonisti JeanJauresnin ve imdilerde de en iyi eitim grm bilgilerden Karl Kautskynin ryalarnda savanne konulan bu tedrici demokratikleme srecini yanstmaz. Marx, III. Napoleonunimparatorluunda, burjuvazinin halka hkmetme olanan kaybettii bir ada, ii snf da henbu olana eline geirmemiken, yegne olanakl hkmet biimini grmektedir. Bu bakmdan,demokrasi deil fakat Bonapartizm, Marxn gznde, burjuva iktidarnn nihai ekli olarak ortaykmaktadr. lim adamlar, Bonapartist imparatorluun Demokratik Cumhuriyete yarm yzylizin vermesinden dolay Marxn yanldn syleyebilirler. Fakat Marx yanlmad. znde haklync Cumhuriyet, demokrasinin tmyle zayflamas sreci oldu. Bonapartizm, Poincare-Clemenceaunun Borsa Cumhuriyetinde, kinci mparatorluktakinden daha tamamlanm bir ifadebuldu. Evet, nc Cumhuriyet hkmdarlk tacyla talandrlmad, ama bunun karlnda stRus arnn kocaman glgesi duruyordu.

Marx, Komn deerlendirirken tiridi km demokratik terminolojiyi kullanmaktan zenle kaKomn der, bir parlamento deil, alan bir kurumdu ve kendi iinde hem yrtme hem de yagcn birletirmiti. Marx en baa Komnn zel demokratik eklini deil, onun snfsal znkoyar. Bilindii gibi Komn, polisi ve dzenli orduyu kaldrm ve Kilise mlknn haczinikararlatrmt. Bunu genel demokrasinin ya da o anda Thiersin Ulusal Meclisinde biimsel olarok daha yasal bir ifadesini bulan devletin izni olmakszn Parisin devrimci diktatrl adna yapt. Fakat devrim oylarla kararlatrlamaz. Ulusal Meclis der Marx, yalnzca bu devriminkesitlerinden biriydi, ne eksik ne fazla. Bununla birlikte devrimin gerek somutlan silahlanmParisti. Bu yaklam biimsel demokrasiden ne kadar da uzaktr!

Gereken tek ey, Pariste ve tli merkezlerde Komnal dzenin kurulmas ve eski merkezihkmetin tarada da reticilerin z-ynetimine boyun emesiydi der Marx. Dolaysyla Marxdevrimci Parisin sorununu, kendi zaferinin krssnden Kurucu Meclisin zayf iradesine seslenmdeil, tm Fransay demokrasinin zahiri ilkeleri zerinde deil, reticilerin gerek z-ynetimizerinde ina edilmi merkezi bir Komnler rgtyle kaplamakta grr.

Kautsky burjuva demokrasisinin yerleik yasalarna ters den dolayl seimleri, Sovyet Anayasaskar bir argman olarak gstermektedir. Marx emein Fransas iin nerilen yapy u szlerle

niteler: Her blgenin ky komnlerinin genel ilerinin ynetimi o blgenin bakentinde toplanan yetkili delegelerin Meclisine devredilecek ve bu blge meclisleri de Paristeki Ulusal Meclisetemsilciler gndereceklerdi.

Grebileceimiz gibi, ok dereceli dolayl seim, proletaryann kendi devlet rgt sz konusuolduu srece, Marx zerre kadar tedirgin etmiyordu. Burjuva demokrasisi erevesinde dolaylseimler partilerle snflarn snr izgisini silikletirir; fakat reticilerin z-ynetiminde, yaniproleter snf devletinde, dolayl seimler siyasi bir mesele deil, z-ynetimin teknik bir gereidive belli snrlar ierisinde sendikal rgtlenme alanndakine benzer avantajlar sunabilir.

Demokrasi budalalar, Sovyet Anayasasnda ehir ve krn devrimci rolndeki farkll yanstan,iilerle kyllerin eitsiz temsiline fkelidirler. Marx yle yazmaktadr: Komn, krsal reticilekendi blgelerindeki merkezi ehirlerin entelektel nderlii altnda toplamak ve ehirli iilerin


28/37


29/37

savan tarihi boyunca gn be gn, Sovyet hkmetinin almaya zorland tm sert nlemlerindevrimci zsavunma nlemleri olduunu gstermek zor deildir. Burada ayrntlara girmeyeceizAma ksmi de olsa mcadele koullarn deerlendirmek iin bir l vermek zere, BeyazMuhafzlarn Anglo-Fransz mttefikleriyle ibirlii iinde ellerine den komnistlerin istisnaszhepsini kuruna dizdikleri bir srada, Kzl Ordunun, yksek rtbeli subaylar da dahil olmak zeristisnasz tm mahkmlarn hayatlarn baladn okuyucuya hatrlatmamza izin verilsin.

Tarihsel grevini btnyle kavrayan ve bu greve layk kalabilmek iin kahramanca bir kararlldolu olan ii snf diye yazyordu Marx, basn dalkavuklarnn aalk kfrlerine ve basmakbeylik laflarn, karakteristik samalklarn bilimsel safln khinlerine has derin bir tonla duyuriyi niyetli burjuva doktrinerlerin bilgi horgrmelerine, soukkanl ve kmseyici bir glmseyi yant verebilir.

Eer iyi niyetli burjuva doktrinerler kimi zaman kinci Enternasyonalin emekliye ayrlmteorisyenleri kisvesine brnm olarak ortaya kyorsa, bu hibir ekilde onlarn karakteristiksamaln sama olmaktan karmaz.

[Bir Sovyet Askeri Treninde, 1920]

Paris Komn Dersleri

Komn tarihini her inceleyiimizde, daha sonraki devrimci mcadelelerden ve hepsinden nemlisson yaanan devrimlerden yalnzca Rus devrimi deil, ayn zamanda Alman ve Macar devrimlerinde edinilen deneyim sayesinde, onu yeni bir adan grrz. Fransz-Alman Sava ok byk birdnya katliamn haber veren kanl bir patlamayd; Paris Komn ise proleter bir dnya devriminildayan mjdecisiydi.

Komn bize ii kitlelerin kahramanln, tek bir blok halinde birleme yeteneini, gelecek urunkendilerini feda etme hnerini gsterir, fakat ayn zamanda kitlelerin yollarn semekteki acizliihareketin nderliindeki kararszlklar, ilk baarlardan sonraki lmcl duraklama eilimlerini vbylelikle de dmana kendini toparlama ve yerini salamlatrma olana verdiini gstermekted

Komn ok ge kalmt. 4 Eyllde iktidar almann tm olanaklarna sahipti ve bu Parisproletaryasna, Thierse kar olduu kadar Bismarcka ve gemiin tm glerine kar yrtlenmcadelede, bir rpda lkenin tm iilerinin bana geme olana verecekti. Fakat iktidardemokratik gevezelerin ellerine, Paris delegelerine geti. Paris proletaryasnn ne bir partisi ne de

gemi mcadelelerle yakn bir ba kuraca nderleri vard. Kendilerini sosyalist addeden veiilerin desteini arayan kk-burjuva yurtseverler, gerekte kendilerine hi gvenduymuyorlard. Proletaryann kendine olan gvenini de sarsmlard ve srekli olarak hareketinnderliini emanet edecekleri nl avukatlar, gazetecileri ve delegeleri (ki bunlarn btn bildikl yalnzca bir dzine mulk devrimci laflardan ibaretti) bulma abasndaydlar.

Jules Favre, Picard, Garnier-Pages ve rekasnn 4 Kasmda Pariste iktidar almalarnn nedeni,Poul-Boncour, A. Varenne, Renaudel ve dier pek ounun bir sre iin proletaryann partisine haolmalarna olanak tanyan nedenle ayndr.

Renaudeller ile Boncourlar ve hatta Longuetler ile Pressemaneler, ortak duygular, entelektelalkanlklar ve davranlarndan dolay, Jules Favre

paris komünü Üzerine, lev troçki

Documents