origenes. opera omnia quae graece vel latine tantum exstant... [la rue, lommatzsch eds.]. 1831....

8/2/2019 Origenes. Opera omnia quae graece vel latine tantum exstant... [La Rue, Lommatzsch Eds.]. 1831. Volume 1.

1/425

r .

*5 i^-;.

^"^-^^^


2/425


3/425


4/425

OfeSL.ORIGENISR \

QUAEGRAECE VEL LATINE TANTUM EXSTANT

s

EJUS NOMINE CIRCLMFERUNTUR.Es varus Editiouibus, et Codicibus luanu exaratis, Gal-licanis, Italicis, Gennan;ciset Angllcis collecta, recensitaatqne annotatlonlbus illiistrata , cTim vita Auctoris,

et multis DisscrtationibusEtlideruntCAROLUS ET CAROL. VINCENT. DELARUEPresb>tri et Monachi Benedictini e Con-regatione S. IWauri.

Denuo Recensuit Emcnilavit CastigavitCarol. Henric. Eduard.Lommatzsch

Philos. Dr. Theolog, Licenf. in. Liif, Frider. Guil. Berolin.Privatim Oorens.TOMUS I.

Berolini 1831.Sumtilius Ilaude et S t c r.(S. 3. Joseepliy.)


5/425

ORIGENISla

Evangelium JoannisCommeiitario rum

Pars I.

Nova Editionum Coloniensis et ParisiensisRecognitione

CttmPraefationc Augnsti Ncandri

I II t e gUtrlusque Ruaei Commentario

Selcctls Huctii Alioninjque Virorum Observatlonibus(1 i d i t

Prolcgomena Anlmadversiones Excursus IndicesEt Glossarium

Atljecit

Carol. Heniic. Eduard.LommatzschPhilus. Dr. Theol. Licfnt. in Univ. Litt. Frider. Guil. Bcrolin.

Privatim Docens.

Bcrolini 1S31.S u m t 1> u 3 a u d e e S ; e r.

(S. J. Josecphy.)


6/425

maTeveiv Xiyte&airr^\,tv ,-,;

Orig'. Goinin. c-^'. Joaon., . . 3C8.


7/425

EPISCOPO SUMME VENERABILIDAMELI AMADEO INEAISDROTHEOr.OGIAF, ET PHILOSOPHIAE DOCTORI SUPREMO SENATUIUES ECCIESIASTICAS ET SCHOLASTICAS PER REGNUM BO-RUSSIACUM MODERANTI CONSIIJIS INTIIVTISSUPERINTENDENTIGENERAU PROVINCIAE BRANDEBURGICAE PRAEPOSITOCOLONIAE AD SPREAM PASTORI AD AEDEM ST. PETRIPRIMARIO EQUITI ILr.USTRI AQUILAE RUBRAE CLASSIS

TERTIAE ETC. ETC. ETC.

FAUTORI PATRIS INSTAR ME FOVENTI

PATRI OPTIMOGODOFREDO LOMMATZSCHIOTHEOI.OGIAE ATQUE PHir.OSOPHIAE DOCTORI DIOEGESEOS

EPHORO ORDINIS MERITORUM IN SAXONIARBGIA CIVIUUM EQUITI

PATRUO DILECTISSIMOCAROLO LOMMATZSCHTO

PHILOSOPHIAE DOCTOBI GYMNASII REALIS COLONIENSIS QUODBEROUKI FLORET CONRECTORI mERITlSSIMO


8/425

HASCE

STUDIORUM PRIMITIAS

D D. D.

PIETAS EDITORIS.

^^iMh^kk


9/425

PRAEFATIO.^\38 uosiro qiiiiin ipse auclor fiienm edi-tionis hujiis Operiim Orig-eiiis stiscipiendae , deesseiiou possum votis ejiisdein, qiii a me petiit, ut, qiiaemilii viderentur, huic editioni praefarer. Opus hoc,quod ainicissiimis Lominatzschius perficiendum sus-cepit, commendatione mea iion eg-et, quippe quodpluriraorHin iuter Theologos evuditos \% jam diucerle desideratuin se ipso se commeudat. Eienimuou est qiiod moneam T'iros evudkos de iitilitateinaxiina, quam rerum Iheolog^icarum studiosi Ori-genis e leclione continua atque diligeiiti perciperepossiiit. Quot et quaiita ad historiam textiis etcanouis Novi Testamenti, ad historiam herineneuti-ces et exegeseos, ad historiam deiiiqiie dog-matumChristianorum accurate cognoscendam emolumenta!Sed qiiam difficilis usque adhuc ad hos fructus uber-rinios e stiidio scriptormn Orig-enis percipiendoscomplurimis fere iuter Theologos fiiit accessiis obsummaiu talls horum scriploruin, qua commode utilicuit, editionis raritatein! dilio citim illa Buaeiopera comparata, iionnisi paucissimorum niauibusvolvi potuit. Egomet ipse qiiiun Origeuis ia D.


10/425

vm Phaefatio.Joaiuiis evaiigeliiim commentarios jurenum theolo-gorum quorundam societati interpretandos prope-lisre vellem, hac difficultate impeditum me per-sensi. Haec primum causa ine impulit, ut cum Lom-matzschio dilectissimo de commoda libronun Orige-nis editione prociirauda agerem. Atqxie hic vir, quoest iu oinnia, qxiae ad literas sacras juyaiidas fa-ciunt, studio acerrimo, non soliiin ad hoc opusRuscipiendiim promptissimuin se praebnit, sed etsiimma ciim indnstria atque diligeutia in eodem per-sequendo versatur.

Versione scriptorum Origenis Latina ejusdemlectores absqiie ipsoruni iucommodo carere facillimepossuut, at vero, ui fallor, glossarium , qaod huiceditioui decus haud exig^uuin accedet, pennuUuinconferre poferit ad lectionem Orig-euis a pluriinisdifficultatibus liberaudain eamque proinovendaiii.Flagitat horiun libroriim tractatio philologica , utprospere succedat, Tf^neruin suum. Cujus iit TiriEgregii vestigiis Lominatzschius iioster, illius dis-cipulus, felicissimo cum successu Origenem gTam-matice illustraturus iugrediatur , optaiuus spera-musqiie.

Faxit Deiis Optimns Maxiinus, ut hi etiam la-bores ecclesiae per literas theologicas ntilitati atquecoinmodo inserviant.

Scribebain Beroliui d. VII. mens. Jiuiii annoMDCCCXXXI.

Dr. Augustus lSeandcr=


11/425

PROLEGOMENA.

ixiihukeuiiis ait iu i)i-aefatione ad yellejum Pater-ciiliim : ,,Quod a veteriim scriptonim editoribus, quicriticain ratioiiem secpiautur, jiire postulatur, iit inpraefatioue accuratain Codicuin et Editionum, qiia-riim iii lectioiiuin jiidicio slt auctoritas, historiaincoittexant, id nobis in guiuma facieudi voluntatefacere non licet." Idem et uobis iu pari faciendivoluutate accidisse dolemiis. Qmun vero Imnc ininodum perg'at: ,,est eiiim iimis tantum hiijiis scri-ptoris Codex^ iiua, quae auctoritatem habeat, edi-tio," uescio profecto, utrmn albuin calculiim sen-lentiae^ qiiain inodo protiilerat, adjecerit, aii potiiisiu lueum non minus quam iii smiin ipsius-diiin eain infregerit. (^uodsi eniin seqiientia accii-rate coutuleris, qnlbiis de iino quidem Codice, seddepluribus, qualescunqiie deimira eae siiit, edilioiii-bus expouitur, ultro fateri mihi liceatj ine iii aliisipso, ut ita dicain, esse feliciorein, in aliis vero in-feriorem, ex iina deuique parte eadem cuin ipsoadversae sortis necessitudine teueri. Ac ine qiiideiaipso feUciorem jiidico, qiiippe quiim ilie iiDuin faii-


12/425

Paolegomena.sai scriptoris Codicem esse fateatur, et qni pro-

cul dubio, ipso attestaute, sive temporum injuria,sire hoininum iucnria periit , quum contra uostriscriptoris plures, ne dicam pluiiini etiamuunc su-persiut Codices. Me yero eodein iuferiorem dico,qiium ipse duplicem tantum editionem eandemqueiu genere aeqiie ac in siJecie disparem iii nsumvocare potuerim, ille contra licet unius, qiiae aucto-ritatem habeat, editionis inentionein faciat, i>lurimas(id quod ex eadem praefaiione patet) , de quibusjiidicium suiim ferre posset, ante ociilos habueriteditiones. ^)uod deuique ad illud attinet, me unaex pavte eadein ciim ipso infausta sorte uti, facilisac promta responsio est. ^uemadmodiun euiin illefnistra queretur, se saepius optasse, ut ipsi Cod.iterum inspiciendi faciiltas coutingeret, iion quod seinulta, quae dilig'entiain efiugerintj inventuruin spe-raverit, sed ut eo certius hominuin de literis beneineritorum fides confirmareiur, ita memet ipse eademiu re iisdem pressum rideo et laborantein aug^ustiis,nec nisi in eo prae illo solatiiim quaerere possumet habeo, quod, qiio ille uti g-estiebat, Codex jamperjerit, Codd. tamen, qiiibus Huetius et uterqueRuaeus (iit nihil jain hoc loco de Ferrario dicam,Perionio aliisque iuterpretibus) usi sunt, hodieqiiesupersint, ita ut, nisi jam hoc ipso tempore, aliocerte, ut ia votis habeo, ipsos inspiciendi facultasmibi relicta sit. Sed haec excusationis loco bacte-mis, qiium, autequam brevem Editionmn, qiiibiisusi sumiis , recensiouem exhibeamus , ut de con-silio et ratione iiovae liujus Origenis Operiun edi-tioiiis sermouem instituamuSf vel inaxime necesse


13/425

Prolegomena. XIvideatur. hanc quiclein praefationis partem,quo magis rite et pro commoto animo per siiigalaspartes perti-actemus , 'gratuin ante omuia et obstri-ctiim animiim attestari liceat Yiro Exellentissimoatqiie Jllustrissiaio , Libero Baroni Stein abAltenstein, Augustissimi Borussorum RegisIn Rebus Ecclesiasticis et Academicis Admi-NiSTRo SuMMo Etc. Etc, Qvi pro Liberalitate Suaac Munificentia, oiniiibus jam dudiiin cog-nita, Ceu-tuin exeniplaribus subscribendo prae ceteris efFecit,Ht haec nova Origeuis openim editio typis expvessauuuc prodeat. Eundein auimiim pul)lice agere li-teat AuGUSTO Neandro, V. S. V., (^ni, qnum iuiisum Seminarii theolog^ici sodalium, siib Ipsius aii-spiciis his rebus occiipatonim, exeinplaria scriptorisiiostri deficere cum dolore animadvertisset,stimiiliiin iiiihi admovit, iit si uon omniiiin Origenisoperiim, commentarionim certe iu Ev. Joaunis edi-liouem procurarein denuo receusitam, castig'atioi*em,hic illic auctiorem , (^iii , qaum ipse pro rei grari-tate et pondere libenter et cum suinma adeo vo-liiptale votis Ejiis adimissein, iion soluin interces-sione Sua a Yiro Excellentissimo atque Illu-*STRISSIMO LlBERO BaRONE StEIN ab ALTENSTEIIi,Etc Etc, pvo me impetravit, ut haiic ovamOrig.opp. editionem consiiela Sua Cura ornaret, sed etiam.petenti mihi auxiliuin proiuisit, cui iii quaiitumsteterit, ex uotis non nihil patet , Qiii deuicpie, quocelerius et prosperiiis cousilium jam inutaiiin factniiiexsequeremur, librariuin quaereudi curain in se ultrosuscepit. Atque huuc quidem in S. J. Joseephy fe-licissimo couatu iuvenimus. Hic eniin Vir, lilera-


14/425

XII PflOLEGOMENA.rum fautor et promotor haud viilgaris, de successuoperis ejusdemque poudere et moinento, quiim in-sigiiis illa Administri Summi Munificentia acces-sisset, siue omni dubitatione non solnin comineuta-riis iii . Joaunis demio edendis siiffragium tulit,sed iit omuia Orig. opera denuo receusenda curarein,me maximopere adhortatus est. Nec id rne refra-gaiite fecit Yir Humaaissiiuus. Eteuim etiamsi beueiutelligerem, qualem curam quantanique in ine sus-ciperem, qiiam loiigxun tempus ad opus absolveudumpostularetur, qiiam validasidein vires exigeret, quautascripior noster cuin per se spectatus , tiiin prae pe-uuria Codd. , quos ipsi iiispicere possimus et exa-iniuare, laboret difiicultale; etiamsi haec omiiia auleociilos Tersareutiir et pliira alia non iniuoris mo-jnenti: iiou tamen removeudain a iiobis duxiimisopportuuitatein, qiialiacHuqiie iiostra in hauc^Orig. Opp. ediiiouein conferendi, praesertim qiiuinVir praeslo esset, cujus doctrina, ingenio et criticasagacitale iii locis vexatissimis uti possemus.

Jain yero hanc totiiis operis uovam recensioneiiiqiium in uos susceperinius , ut cousiliiiui , qiiod se-


15/425

Pkolegomena. xuiJoannis fecensi&nem (cpii Torn. II. ed. Huetianae,Toua. IV. ed. Parisieusis contiuentiir) pvimo locopo.sui, cum propter alias causas ex praestaiitiaipso-rum petitas, tum propterea, quod iisdeiu deuuo re-censeudis usui Seminani theologici sodalium praecaeteris consiilere volui. Atque hos quidem in Ev.Joaiinis commeuiarios hunc iu moduia edeudos aputlme coustitui , ut primus hic omiiium Origeuis ope-niin Toimis in edit. nostra primnm illoriim com-mentarioruin pariein (Tom. I X.), Toin. II., quiproxime huuc primum excipiet, secundam partemeaudelne ultimam (Toin. XIII XXXII.) coin-j)Iectatar, adjecto huic Tomo locorum indice ex V.et N. T. allegatoriim , revocatis deiiuhe, prout fieripolerit, in umiiii caput Heracleouis verbis, iu liiscecoinmeutaiiis vel iinice iiobis servatis, sed pro cou-silio Orig. hic illic separatiin obviis.

Tom. III., uisi graviora iinpedimenta obversa-buntur, JioiniJias iu . Matthaci compveliendet,iiulice locorum e V. et N. T. allatoriim in fiue ite-nim apposito. Atque sic porro ; ita tameu, iit, qiiae-ciiiu(ue graece scripta supersiut, primarium ohti-neaut locuin, qiiae vero Jaiine tantiim tradita legan-tar, seciiudarium. ^iio posteriore loco ea quoque,licet paiica, pertinere censui, quae sub uem Toin.II. et Tom. V. iii ed. Parisieusi latiuo sermoueobvia leguutur.

Jam his ad fiuem perductis singOlaris Tomusgeneralem, quein dicuiit, cum rerum^ tiim hcoyumindlcem coutiuehit: generalem, iiiquaiii, locorum in-dicem pi'aeter speciaJein siugulis Tomis adjectiim,ut eo facilius Viri docti et in rebus exegeticis ope-


16/425

XIV PROI.EGOMENA,ram coUocantes siugula loca hic illic disjecta uecraro alia forma obvia in nnum coUecta intaeri pos-sint et confereudo pertractare. Generalein vero eun-denique renim indicem tnm cleimim adjiciain, ne le-ctores, si quid quaerant, opus habeaut plures Toinosevolvere eorumque indices sing^ulatim perliistrare.

Finem toti operi imponet glossarhnit, huiic qni-dem iu modum tOiuparatum , ut hoc ipso scribendigeuiis, quo Orig. usus slt, structurae et flexiouesmiDiis expedilae , voca])ula nova plaue et iusolita,et qiiae suut reliqua, singula iu imum caput redactaaccuratius exaininentnr, exeiDi)lis adductis exi)0-uaiitiir probentiirqiie.

Ceteriim sua sing-uli Toini praefixa habebuntj)iOleg'omeua , iiiagis inimisve, proiiti e re esse vi-debitur, copiosa, iu qnibus non solnin ejiisdem Tomi,ad qiiein pertiuent, difficiliora loca pertractabo^ sedeorum quoque, qiii jam e prelo prodierimt, respectumhabebo, hoc qxiidem consilio, ut, si qua nova me-liorque seutentia mihi iu mentem veuerit, aiit abaliis mihi delata fiierit, non diutius eam, quam parerat, distulisse videar, sed opportiino loco qiiam fieri])oterit citissime inseram. Ita ])ro viribus huic editionicoiisulemus ; qiiod ut eo melius a nobis fieri possil,omnes, qiioruin judicium in his rebus aliqiiid valet,enixe rogO, iit, sive sit publice, seu priyatini, detpiibus secus ipsis visum sit, aut quae intacta ipsisvideantur, nie velint edocere.

De Oiigene ipso, (piis fiierit, qualis, quantiis,quibiis parentibus natus, iibiuam ortus , quae fatahabuerit, quae scripserit et quo cousilio, de hisomnibus multisque aliis fusius disputare hujus loci


17/425

PHOLEGOMEN. XVesse videbatur, praesertim qimm Huetiiis jam-

jam, qiiem xiterqiie Ruaeiis sequitHr, eandem ma-teriem latius, licet minori hand raro tum dilio^entia^tuin religione tractaverit. At seriori teinpore, etalio magis cominodo loco,' haec Deo volente, ne quiddesideretur, adjiciain. Nedrnn porro de iudole ho-nim commentariormn , ut ad hos primo loco respi-ciamus_, collatis aliis Origeuis scriptis disserere li-ceat tiim, qiiia niinis ainpla esset, de qua dispiitariposset, materies, tmn qiiia rectius haud dubie utnostrum hac de re judiciiim iaterpoiiij ita alioriunad eandem lum demiim accedere polerit, qiiandoomuia Orig. opera e prelo expressa prodierint. Iliucsiug-ula quaeque, qiiae huc spectant, praefationiJ)us,quas Iiabent HueliuSj uterque Riiaeus aliique nonexclusiSj anteqiiam geiieralis iudex iu medium -feratur, singulari Tomo pertractauda cm-abimus,hunc quidem in modum, ut uostra qiioque de parte,nisi quis doclior paliuain nobis eripiierit, calcti-lum adjiciendo et qiiicquid Huet. , Ruaei fratresaliiqiie obtuleriut, iu iiuum caput revocando nj-hil praeter latinam Tersiouem in nostra editionedesideretur, quod jiire ])Ostulari possit atque iii iisinestj qixibus usi sumiis, Editiouibiis. Versiouisaiitem latiaae jacturam, quis_, si qui uiiqiiam tu-leriint, quis^ inquain, hodieque aegre feret? Negariquidem nequit, scriptoris iioslri dicliouem haud pa-riiin saepius a uninditie desciscere, iieqnaquain tersesingula, comte atque eleganter composita esse, pe-riodos exstare niinis longas, siriictiiras vel inaximeiinpeditas, verba verbis juiicta esse iu inoduui haudviilgarem, sed plane insolituin et difficilliimim iu-


18/425

XVI Prolegomena.telleclu, vocabnla in inedium proferri, tum per sespectata, tiim si .stractnrain spectaveris, alius pror-sus gêneris, qHam qiiae alias legere cousneveris,nimis frequeiitatiim esse iit intermediariun seiiten-riarnm, ita allegôricae (per se spectatae ex diffici-liori g-enere) oraiionis auciipium, haud raro deniquepUirima in tantiim esse distorta , ut , qiiid sibi sin-gula relmt, nonuisi alionim locorum collatione per-spicere possis, ne dicain saepius divinare.

ûae ornnia singularim JHDctimqiie cousiderata,non diffiteor, nisi postiilare, suadere saltem rideii-tiir, nt interpretatio latina accedat. Sed8 tamhospes est in g-raecis literis, quiu, nostra potissimumaetate, qua tantopeie effloruit eariindem studium,ut, si non omnes, plerique eas calleaut, quiii, in-quam, has qualescmique difficultates scriptore hocillo 11011 pervolvendo sed saepius pertractaiido faciliopera superare possit? ûis porro, ne simpliciterscriptorein nostruin et sine exceptioiie yituperassevideamur, cpiis, quaeso, tain hospes est in diceudigenere, Orig. iititiir. examinando , qiiin sciatatqne wltiO fateatiir, plurima loca quam inaxime esseexpediia, caste et cointe composita, periodos, stru-ctiiras, vocabula et sic porro reperiri, optimis Grae-coram scriptoribus freqiieutata; venustuin, ut bre-viter dicam^ et exquisitum hic illic nobis obversarigemis , quod nisi inajori ciim iniquitate omuia re-prehendere et nullam fere veteris elegantiae scieii-tiam prodere velis, carpere caute supersedeas ? ûisdenique tain vecors est, vel priino obtutu in-telligat, qnauti freqtiens, qui exstat, usus locorimie V. pariter atque ex N. T. desumtoriim ad nostrum


19/425

ProLEGOMENA. XVIIscriptorem facilius intellig-endum momenti sit, prae-sertini quiun eonim aemulatione tautopere sit eflficax,ut brevitate nervosus non soliiin Iiaec vel illa locaad verhum reddat, sed eadein saepissiine per sin-gula capita summa ciim diligentia et pari religioneexamiuet, recenseat, novis insuper locis, quo me-lius rei, quam tractandam sihisumsit, prospiciatiijr,in mediiiin prolatis? Atcpie ita hac qIOle ex partepatet, latinam versionem et supervacaneain esse etplarimis certe iiiutilem; deinde vero etiam pretiiimlibri, hanc si adjecissimTis, i)imis auxisset.

Accedk, qtiod, si nou noram corasseimis, nul-lam adjicei"e potiiissemus. Duplex tpiidein exstat,si ad hos solos in ev. Joannis commentarios respexe-riSj latiua interpretalio, tina Ferrarii, altera Perio-nii , 3 laude digna , neutra tameu ita comparata, ut altera alteri praeferri possit. Desuutplura in Ferrarii interpretatione, cpiae ex Perioniiversione restitunntur, atque ex altera parte in ea,quam Perionias CHravit, desiderautur haud pauca^quae ex Ferrarii iiiterpretatioue siippleri possunt. Aliter hoc illo loco legit Perioiiius, aliter Ferrarius,ille rectius, hic iniuijs recte^ atque ita vice versa.Ut breviter dicam, iuter se inodo mmim quantumdiscrepant, modo cousenstiuut : ac discrepani quidein,si summam spectas, in iis potissiimun locis, qiiaesuiit ex difficiliori g-enere, foedissime quippe quumsiiit deformata, consentlunt vero partim in iis, quaeue tantilluin quidem turbant et vexant iiiierpretein,sed quae salva sunt, nou hiulca aiit salebris sca-tentia, partim vero etiam iu iis , quae ambiguitateet obscuritaie laborant, atque ita ab illis pertractan-OlUGENIS OpERA. ToM, I. *


20/425

PROLEeOMENA.tur, tam confiise reddita leguntur absque ullis pun-ctis aut distiiictioiiibiis, t, utrumque sexcenlis lo-cis iie verbum quidem inlellexisse, vel pnniis pa-ginis perleclis contendere ausiin. Jajn verotam misera sit et auceps harum rersiomim condhio,, lliimun qxiaeso, aegre feret, qiiod jaclurampatiatiir latuiae iiiterpretationis in iiostra edilione?Ecquis uos ipsos iu jiis rocabit, quod, iit eo celeiiiishaec editio expressa prodiret , atque eo ineliiis , idqnod jam aiitea dixiinus, sumtibus iios coiisulereinns,iioAam adjiciendi in nos non curam susceperiiniis

haec qiiidem de Ferrarii et Perioiiii iii-terpretatiouibus , qnibiis haec (autuminodo adjicereliceat, nos iiihil hoc loco de Codd., quos uterquesecutus sit, dispufasse, ea potissiiimm de causa, qnodhajus rei sat plura et luculenta Aestigia iu siugulisanimadversionibus hic illic dispersa leguntur. Ne-qne porro, ut aeqiii simiis et sua ciiique merita lar-giamiir, iiifitias ire volumus, etiamsi neutra omiitex parte iaude sit condecoranda, Ferrarii taineit in-terpretatioDi, si de priucipatn certaiidum'git, i>rjn-cipem lociiiii jure meritoque competere, iiim qniaplerisque in locis iion soliim egregie coiispiratc7im Codd. praestaiitissimis , tiiin qiiia aliquolieseosdem, Codd. inprimis inniio BarJ)erimim et Bod-lejanuin, loiige snperat.

De Jacobo Merliiio , Desiderio Erasino et Gil-berto Genebrardo, qui pluriina, ne dicam jderaqiicOrig. scripta laline iuterpretati sunt, item de Hiero-iiymo Stridoneusi, Rufino Toraiiio Aquilejensi^ JoainieTariuo, aliisque v. c. de Sigisimiiido Gelenio atqiieHenr. Valesio, (jiii siiigiilis (autum Origeiiis scriptis


21/425

Frolkgomena. XIXmanum admovenmt, alio loco eodemque niagis com-luodo ftisiiis dispuiabimiis. Atque his qiiidemaccuratius et forsan justo loqiiacius pertracfatis re-stat, ut de Codd.f qiiibus nitatur editio nostra, pa-riterqiie de Edhionibus, quibiis usi simiis, brevemjiidicio nostro iaterposito sermoiiem institiiamus.


22/425

XX Prolegomena.gulos Tomog acljectis praefationibus. Huetluspraeter Fen-arii et Perionii iiiterpretationes vel so-lum, si ab Hobniensi discesseris, Cod. Re-gimn, hic ulic foedissime mendis defoi-matxim, tnui-catiiin, mHtilatum; ed. Parisiensis, utpluribus aliis,08 tifTiliis laiidat, minoris momenti nec ulla fereex parte huc spectantibns, ita praeter ea, quibxisMiiet. usus est, sxihsidia Codd. praesertiin Barberinoet Bodlejaiio nitihir, Codd. etsi non minus saepeulceriJ)us scatentibus, haud raro aeqiie ac Cod. Reg,iruncafis, mxilto tamen hoc ipso Cod. Reg. prae-stantioribus. Ouod qmim alinnde mihi hoc ipsotempore perspicere nou licuerit, satis me docuit ed.Parisiensis, et uiiiciiigiie patebit, qiii notas texhiisubjectas accuratius perscnitari velit. Hae euiinsatis iudicant, qiianta felicitate Codd. laudati tottain desperata Yulnera sauaTerint, quot ioca et qua-iia , frustra autehac desiderata , restituerint , qiiotdeuique et3 vitia egregie sustulerint. Ouo-circa i>raeclare de Orig. et nobis oiuiiibus ineritisunt ediiores Parisieuses, (pod iu auxiliiun roca-rimt illos Codices. tameii haec ita dicta essevelim, ac si milla prorsus merita habeat Cod. Reg.,nulla, qui enin secutxis est, Hiietius. simusliujiis rei arbitri. Plura exstaut loca, iiec raro dif-ficiliora, libus Cod. Reg. siucerain, paiiliilum li-cet salebrosam, tuetur lectionein, illi contra Codd.prociil diibio adolterinain ; ueque porro desunt ioca,luillis ineudis containinata , )8 Cod. Reg. sal-vain et geuuinam lectionein, illi corrnptam, truuca-tain, mulilatam oiFerant. ^uae omnia, qiium lon-giiis esset hoc loco exemplis demoiistrare, ex notis


23/425

PHOI.EGOMENA. XXIpatebimt, bus discrepautes lectiones enotatae le-gentiir. Jarn vero, quod de Cod. Reg. valet, idemcadit in Huetium, qui uon soluin ia locis liiulcissingiilas literas et syllabas anxia quadam et lauda-I)ili diligeutia ad calculos ca's^t, sed ad margineinatque in notisj quando secus ipsi videbahir, tot con-jecturas sagacissimas proposuit, ex parte novas^ exparte mirum quantam cuin Codd. Barberiuo et Bod-lejano , qnos nimquaiu yiderat, couspirantes , iit , side editoris auctoi-itate et praestautia ex me quaere-res, Hiietium cultissimi ingeuii virum appellaveriiu,hominein aciituin et perdoctuin, Parisiensibus editori-biis long-e superiorem, et ciijus iniram sagacitatem iiivitiis odoraiidis, doctrinam et sollertiam iu iisdem tol-leudis critices studiosis exempliloco commendaverim.Qiiocirca eo aegrius fero graxem, qua Hiietii uomeiilaborat, injuriam, praesertim apud eos^ qui nihilin veteniin scriptorum libris einendandis iugeiiiojomnia Maiuiscriptoriun auctoritati tribui veliut, atquequum fere imuquain ad inarginein, haud raro taa-tum ad notas animadverteriut , acerbe statirn iiecuUa fere exceptione data damuant, quein saepiuslaudare debuissent, Quain quidem sentenliam , uefinxisse videamur, sed pro parte nostra demonslre-iiius, exempli loco indiicamxis Ruaeos fratres. Hipraeclare, ut antea probatuin ivi , de Orig^enis scri-ptis meriti, hi, inquain, et iijsi uonnihil proprio Martein Orig-eue uovarimt, sed si contaleius , quidijuidbonae frugis attulermt, ciun iis, quae Huetius aiitmargiui adscripsit, aut in notis annotavit, parcetautuiu priscam lectiouein tentarunt. Qiiid? quodvel uihil teutanmt, arrogauter eg^eriint et pro au-


24/425

XXII PftOLEGOMENAciipio g-ratiae fraxidiilenter, qnum iiisi oinnia, plera-que saltem eoruin, qiiae exhibent, tautopere iu ge-nere conspirent ciim Huetii emendatiouibus , ut,quamvis iiomen Huetii sexceuties non apposuerint,Huetio tameu , nou illis Airis, quaecunque ex hocgenere sunt, deberi iiou sine jure coQtendain.

Accedit, quod, uli Cod. Reg. lectionein nonsemper eodeiu modo, qno Huetius, siiicere redduut,ita ne Huetii quidem verba religiose in luediiunproferunt, sed his iilis omissis aut iu pejus mutatis,ut eo acerbiiis, opiuor, in euudem iuvehi possint acuiajori ciim jure, ex ipsoruin coiisiiio, damuasseeum videantur. Neque ex altera parte ue-gari potest, Huetium tam eiFreuata aliqiiolies ineineudandis locis duci audacia, nt, qnuin sanare \e-lit >iilnera , nova iiiferat plus miuus gravia , (jiuimverum rediicere stiideat et germamiin Origeuein,adulteriniim fingat, formas insolitas, rerba alienaeidem obtrudendo. (^uod quidem perversum siu-diuiu mimis aegre ferrem, si ea tantuiu loca specta-retj qiiae smit pro misera Cod. Reg. natiira hialca,quaeque ulceribiis scatent, tunc eniin licet accu-sanduui^ excusaudum tainen euin leniusque tractau-diiin esse dicerem, praesertim quum Ruaeos fratresejiisdem culpae socios habeat , yix tamen fero acne yix quidein, qiiod nt uonmiUi historicos politica,ita Huetius (ex ipsius testimonio) Orig^euem theo-loguin doginatica ratione emendare periclitatus sit,Atque his inulla alia, quae aperte docerent, utrius-qne editionis auctores haud parum saepius vicissimcastigaudos esse, exempli loco apponere possem.Venim iueptum esset iis de rebiis annotaliones


25/425

Paolegomena. XXIIImuUas et otiosas hoc loco inciilcare, et memet ipseloquacitate superare velle videri possein, qiiuin, qiiidquisque boui atl Origeueui coiituleritj quautoperceitleui obfiierit, perspicue appareat ex notis nosfrislextui subjectis, ubi discrepaules Codd. lectionesperiude ac horuiu viroram conjecturas diligeutei*coinmemoraviiuiis. Ne tameu seuteutia iiostra deCodd. et Editionibus uimis lliictuare videatiir, iu-geime, quid statuamus, uouuuUa repeteudo paucisabsolvaimis.

Habet, iit ab hoc iteriim exordiar, sua utraqiieedhio merita , habet vero etiam sua qiiaeque vitia,quibus iiuprobari possit et castigari debeat. Hiie-tius, quum fere uuiiis (excepto Holuiieusi, qui ta-ineu paruin iii censum veuire i)otest) Codicis, Re-giiiin inuuo, exemplum per omuia sequeudiun ha-beret, uou dubia illi, si textum respexeris, stetitfide, sed suinmam lectionis veritatem reducere stu-duit tain anxia , tam minuta diligentia , ut siugidassyliabas, voces mutilatas, et sic porro ad calcitlosvocaret. Editores Parisieuses jactant qiiidein_, sese,iit ad haec potissiimuu respiciamus , discrepautesCod. Reg. lectiones nec nou Huetii coiijeci.uras ac-ciirate ad fidem exegisse, sed res non semper ap-paret, imo aliter se habet^ ut uotae luculeiiterumimquemque docebimt.

Editio Huetiana, quuin ipsius auctor vel soluiuCod. Reg. sequeretur, aliis iu locis veram lectioueinet genuinaju exhibeutem , aliis contra foedissimedeformatam , trimcatam, ulceribusque scatentein,plures habet lacuuas, quas editores Parisieuse eCodd. Barberiuo et Bodle^ano felicissime restitueruut.


26/425

XXIV Prolegomena.Vtraque porro editio mendis referta est, sivo ad

singula vocabula, de quibus notae couferautur, sivead accenhis respicias et distinctioiiis sigua pessiineapposita.

Huetius plurima loca egregiis conjecttiris ema-cnlavit, nullorum aliovum Codd. auxilio; editoresParisienses easdemprobarimt auctorifate Codd., qm,81 a paucis deflexeris^ suut praestantissimi, et, siquas novas adjeceruut, non proprio Marte hoc fe-cenint, sed Huetii vestigia, uullam licet hujus frau-dis meutionem injicientes, aiixie presseniut.

Utriusque editiouis auctores, ut in nonniiUisiisdemque gravioris momenti locis uunis parce etmodeste priscam lectionem teutaniut, ita iu i)luri-inis aliis nimiae conjectandi libidini indulg-endo,ueqiie, ue formas alienas scriptori nostro obtru-derent, satis sibi cavendo, miiliun, ut ait prover-binm, de asino ping-entes autiqua haecce iiiouimeiitaminori cm religione tractarerunt. Editores deuicpie Parisienses , si quaudo locagravioris inoineuti corruptela laborare ipsis vide-rentui, satius daxerunt, et rectius profecto, iii uo-lis tantum dubhiin adinovei^e. Huetius coutra, uteo magis religiose Orig-enem pertractasse videatur,iion satis habet, in iiotisadnlterhiamlectiouam juxtasinceram euotasse, sed aliquoties, (ut ipsius iiiste-rnus testimouio) hic illic falsa, et quae ab Origenisiiidole abhorrere putaret, (nulla tamen hujiis rei insiugiilis locis meutioiie facta), dog-malica ratioueductum semet removisse ultro )8 fatetnr.

Jain6 in tali (antaque, quae iuler has Edd.locuia habet, diversitatej difficiie licet sit dictu, ciii


27/425

PaOLEGOMENA, XXVj)l-incipem trihuas locuin, et vel sponte fatearis iie-cesse sit, ulTamque iii singîlis locis recte exaiiii-iiaudis in ustim vocaudam esse, (quapropter, ex qiioiiovam hancce recerssionem iu uos suscepiinns, ni-hil sanctius observavimus, quam ut neulriiis jaciuramaegre qiiis iiatiatiir) , uoa tamen infitias herim,edilionem Parisieusem iu genere non soliiin spleu-didissimam , nimis licet cai-aia, sed imicam qiioqiieesse, cui, id quod majiis est, propler iiilegTitateiuuomen editionis iinpouatur.

Jajn qnoniam de duabus hisce Editiouibus dicereplaciiif, et qiiidem fiisius, qiium neminein uoAêriiii,qiii me iinmuuein fecerit hujus iârtis, nou alieiiumvidetur, de reliqiiis etiam viris dottis, qiii iu Ori-gene recenseudo elaborayeruiit, de Davide Hoesche-lio, Gnilielmo Spûcero, Joanii. Riidolpho AVetste-nio, Elia Boherellio (Bouhereau), Joanne Laurent.Moshemio aliisque judiciuin nostrum interpouere.Venun hos omiies aliosque , praeclare de Origenemeritos , qmim in aliis Orig. scriptis operam colla-verint, afqiie ita in perpaucis tantiim locis hucspectentj alio teiiipore alioqiie loco magis commodosiugnilos siugulatiin acciiratiiis in censiim Aocabiimis.

^ttid veiO de editioue WirceJjurgensi , candaeinstar reliqnis addita, dicamas? Recusa est, ut ti-tiilus feri, ad edii. Parisieiisem Wirceburgi a. 793.,(qiio scil. aiino Tom. XIII. et XIY. , quibus com-meutarii in ev. Joanuis insunt, i)rodieruut), Oiiod-si vero iuieniam iudolein acciiratius examinaveris,acceutus omues, et siiigiila vocal)ula frustra qiiaesl-veris, spiritus, qiios vocaiit, Laul raro uegligenlis-sime apposito3 couspexeris, literas deuique has illu:^


28/425

XXVI PaOLEGOMENA.pessime corrptas auimadverteris, ad eilit. Parisieu-sein eam nou recusain, sed inisere deiOrmatam essesole tiln clarius apparebit. Atque haec qiioqueIiacteuus.

Siiperest, Ut ineam ipse, qiiam iii scriptore iio-stro receiiseudo secutus siin, paiicis describam,ratioueiu.

Et primum qiiidein, uti scriptor, si niliil aliud,exhibeiis nobis specimeu christiauae lueutis ex illaprimaeva origiue, ])rouieretiir , ut opera sua pro-cedaut reverentiiis et acriiis expolita ac ineliore iiiluiulue posita, ita vel maxime iiecessariiim duxi,Origeuem iiostrum, quein Alejcander Hierosolymi-tcmae ecclesiae episcopus fidei suae palrem, quemGregorhis Tlimwiaturgus pei'itissimiiin diviuoruineloquioruin iiiterpretein , quein Pamphilus ecclesiaeuiagistruin fortiter adversus haereticos dhuicanteni,et oinuia diabolicae inachiiialionis fuudamenta snb-verteutein, quem Gregoriits Theologus theolog-oruincotem, qiiem Gregorius Nyssenus Christiauae philo-sopbiae parentem, quem Hicronyvms alteriim ecclesi-aruiu i)Ost Apostolos magistrum, houoriSce saliitaut,aliiqiie ecclesiae doctores spleiulidissimis passiitititulis coinmeudant, huuc, inqiiam, Orig;euem uo-strum Adamantium, graude decus christianae eccle-siae, verum et g-erinauum, qualis hic illic iii Codd.et Editiouibiis prodierit, taudein aliqnando rediicere.Verum aiitem et g-erinauum huoc illuinve scriptoreiiireducendi, ut est uua ex parte sanctissiuium , exaltera pliis iniuus facile, quo fuiigi possis, negotium,ila, si nostnim spectaveris scnptoreiii, difficillimuui,ciiui propter discrepaiiles Codd. lectioues, tum propter


29/425

,. XXVIIpaucas, qnas habeimis, Editioues. Euiinvero qnuinCodd. Barljeriuus et Bodlejauus, qiii, si aliqiiot locaexceperis, suiit piaestantissimi , plerisqiie in locismiriiin qiiautuin conseniiant, iis vero, qiiibus dis-crepaut, calculiua albuin adjiciat Cod. Regiiis, et siiiou hic Codex, Ferrarius et Perionius iiiterpretessiifiragiiiin ferant, qnum, iiiquam, haec ita siut com-parata, iion speiu omueni deploraviinus iu difficillimoueg-otio absolveudo. Hinc quaudo Codd. si uon oinues,praestautissimos coiisentire aniinadvertimus , nondiibia fide illis stare placiiit. Necpie tamen ita uos-met ipsi Codd. auctoritati iii servitutem addixiimis,ut, quum inmimeiabiles loci, qui coiTectione ege-rent, superessent, emendatiouibiis tum aliorum, tiiianostris satis, ut visum est, liquidis et certis, (aquibxis tamexi excipias veliiu eaiu, qiiam pag^. 277.liu. 12. coll, uot. 3 et pag. 369. not. 4. proposiiimHS,et de qiia posthac in his ipsis prolegOineiiis paii-lisper disseramus) locuin iu textii deueg^aremus.Tiiuc aiitein beue iiiemores, iu scriptore receusendoet nova ciira emeiulando iiullam religiouein posseiiimiain videri, diligeuter lectiones discrepautes iiiiiotis iudicayimus , ut , qui receptam ininus probet,habeat, quo ingeiiio suo fniatur et qiio nos ipsosia utilifatem editionis nostrae qiiam celerrime er-roris couvincere queat,

At euiinvero quod de discrepaniibus aeqiie acde conspirantihus Codd. leciwnthus dixiimis, ideiucadit in conjecturas et emendationes Hueiii ci ulfius-que Ruaei, Atque in iis quidem iii iisiiin uou rni-uus quam in ceusiim a iiobis vocatis eo majori re-ligione versaudum esse videbatur, quo magis caveu-


30/425

XXTIII -,duin erat, ue una ex parte iiimis anxii ab ipsoniinpartibus stare videremur , ex altera vero parte, nequis, nos minus aecjue eos tractasse, uobis exi)ro-brare possit. Hinc, cpialescunque obviae nobis factaesunt, conjectiiras, dubifationes, receptas partim, par-tiin suffrag-ii }us habentes, summa cum fide,ne dicain anxia, notis adjeciiniis^ hoc quidein con-silio diicti, nt (niid quisqiie vel profuerit, vel ob-fiierit scriptori nostro, diliicide al) omnibns cogno-scereiiir. Et qnum haiid raro, iit antea vidimus, edi-tores Parisieuses aut iiiillam Huetii inentionem fe-ceriiit, aut inique tractaverint ejiis lectionem, admarginem quippe et uoias non animadyerieutes, siu-g'iilareiii Huet. editiouis respectuin habeudi coiisiliumcepimiis. ^uod qiiidem ut eo inelius exsequereimir,etiaiiisi hoc supervacaiieuin aliis videri possit, justistainen de causis aut uucis iudusiums Hiietii (queinH. dixiinns) lectioues et coujectiiras , aiit iis, qiiaeeditores Parisienses (qiios R. dicere placuitj ne-qe ero R.R. propteiea potissimum, qiiod Caroldsde la Rue, qtii Ires prioies Tomos edeudos curave-ralj iiiillam fere Tom. IT. , tpiippe jain tuin, ubiede})aiur, iBortims, adjicere potuit operaui) pro-posHenmt, linea iuterjecta apposniinus, aut denique,ubi R. meutionem iecit H. , Huetii senteiitiam luiacum illius yerbis luiilo spalio interjecto, utriusquetameu nomine (H. et R.) apposito, exhibiiiinus.qiiiJjus omnibus quuiu uuusqiiisque iutelligere pos-sit, quo quisque rnodo vel restitnerit textiim Ori-geiiis, vel corni])erii, veras singalorum emeudatio-iies haiid raro iii lexium recepiimis, causis, qiiibusducti siuius, partim ex collalione aliorain loconiui


31/425

PROLEGOMENA. XXIXfacili opera repetitis, aut aliimde breyiter addu-ctiSj partiin inera prohatioue adjecia; fahas vero,tjuas accuratius refutare lougiim fiiisset et inolesium,eandem ad normam tum causis breviter iiidicatis,tum sola et imda iinproI}atioiie, tnin deiiique altosilentio condemnavimus. ^uod ut nerno aegre ferrevelit, non est qiiod rogem, praeseriim qiiiim opere,quod in nos suscepimus , absoluto, glossariuin con-ficere staiueriinus, quo siiutti laeqle ex hoc geiierelectio locum obtinebit, et, iie hoc illo loco plusfiuxisse, qiiaiu demonstrasse Tideamur, yel maximecurabiimis.

De Accentihusj ut ad hoa veuiam, pauca, q[iiaedisseraiu, habeo, qmiin, licet hic giioqiie gTavioravitia in Edd. laudatis obvia sauare debeas , non ta-men ita neglecti siut, t exercitatos oculos fiigereliossiut. Atqiie hujiis quoe generis Yitioriim, utexemplis videas sententiam meain illustratam , iiinotis nonnulla enotavi, plus iniuus gravia, ^fpio-ties nonnihil dabia.

Orihograpliiam non miniis iieglectam et defor-matam iaveiiimus^ et quo inajoris haec momentiesse videretur, eo inajori ciim diligeniia, nisi plussatis error pateret, discrepatitiam in notis iudicavi-iniis. Hinc ut reliqiia oimua, ita prae ceteris -niinay qiiae dicuntiir (a quibus tamenV. excipias veliui, quod quum bis pag^. 9.ex coijstaiiti H. et B, scriJ}endi ralioiiescripserim, de qua taineii re cfr. corrigeuda, post-hoc LXX iuterpvelum morem secutiis Aivltai sem-per scribendum curavi) et nomiua urbiiuu, locorumet flumimim, qiiaiido imiiare ausus sum, id od


32/425

XXX Prolegomena.ab iiiitio honim commentarionim factumest, accurate iu notis diversitatera euotavi, posthacvero, nisi hic illealiter legeret, auxia fide, neverbo

iii nolis hac de re apposito, intacta reliqiii.^uapropter iie mireris, si v. c. nomen Mosis et Sa-lomouis pJr.s uiia ratioue scriptuin legeris, aut miliivitio vertere velis. Caeterum qxiod ipse semper'. et y.ic/.H et qiiae snnt siinilia scripserim , cumcoiitra Editioues/ et y.uy.H etc. exhibeantj nonest, qnod cousis satis jamjam superqiie viroramdoctoiiim judicio decantatis, pro mea parte deuuoprobare stndeam.

De pm^iculis compositis , qriae minim qiiantumiii Editiouibus, ibus usi siimns, juuctim separatim-ve obviae legiintur, singulis in notis singulatimexposni, ita tamen, ui qiiod vel uno loco a me jcimdictum esset, alio iiou.

Hstinctionis signa et inierpunciionis^ nt de hisloq^le 13, satis iiegligenter posita sunt ined. Huetiana, haud raro ])rorsiis neglecta, accuratiusvero iii editione Parisiensi observata legiintur. Qua-propter, ut mirum me hal)et, qiiis singnlaloca ex edit. Huetiana cognoscere possit et Telit,ita non niiims iniror, lod Huetius in hac re itaversaiu potiierit. Atque hinc eqiiidem in genere ed.Parisiensis vestigia piemens , ut eo facilius obscu-riora loca ef qiiae iiimia periodonun long-itudiuelaborareut, perspicere posfas, data inihi opportuni-tate audaciam, si qna est, prodere non reforinidavi,singiilis locis alia signa apponendo, loDgiores perio-dos in breyiores redigendo. Ne vero hac in re ju-slos cancellos excessisse videi"er, siiigiilis quibiis-


33/425

PROI.EGOMERA. XXXIdam locis,3 normam Editiones nostrae secutaesint, iudicatiim legitiir; aliis vero locis, pro impe-dila locorum natura^ pro distorta,


34/425

xxxn Pholegomena.genes piiimis fere fuerit, si noii princeps, qui tex-hiin scriptiirae sacrae critica pervestigaverit ratioue.Hinc, qiio stadio uos ad Origenem, eodem ad exa-miuauda et couferenda scriptiirae sacrae loca dedi-mus, ita (piidem, t iu locis e Y. T. desuintis, (hicillic tantum in re dubia Hehraicnm textum confe-reutes) LXX. interpretiiin versionis, quaiu semetjpse, si genus speclaveris, secutuin esse attestatur,respectuin haberemus. hoc quidem officio itadefuncti sumus, ut non Reineccii soliim, sed aliasqxiocpie editiones easdemcpie praestautiores , (inpri-mis Francofurtanam, neglectam illam qiiidem a mnl-tis hac nostra aetate, jiire tameu jam a Richardo Si-moiie perquain commendatam) , criticis siibsidiis utelaboratas, ita exornatas in usum nostnim accurateadliiberemus.

(^uod rero ad loca pertiuet, e N. T. a Nostropetita, ab iuitio horum commentarioruin rel solamKjuappii editioneui, (nonuullis locis, liblIS de Mat-thaei ed. conferenda esse videbatur, exceptis,) apag". vero 154., quum mihi copia facta esset, Lach-maniii qiioque editionem iu censuin vocavij Knap-piauam, iuquani, et Lachmanui editioiiem, non quaereliquis omnibus palmam eripueiiat, id quodpro di-erso siiigiUorum auctorum consilio vix uu-quam de siugulis editiouibus dici liotuerit , autqucu-iim mutuo iisii, dissensum uh-iusque iiidagandojlianc poslhabere voliieriui, ilhun coutra demio coin-mendare studiierim. Utriimqiie eniin a me alieuumpvorsiis iudicayij atqiie prius idemJ si in consi-lio habuisseui , a Yiro Doctissimo et hac nova ed.Meritissimo casligaudHiu esset, qiii, ut eo celeriusdesiderio ouunum respouderei^ saliiis duxit lextum


35/425

PROI.EGOMENA. XXXIIIhac, quam iii maiiibus habenuis, editione, acrioriciira examinatum uonuisi castigatiorem exhibere,diversitate tameii iiisuper receptae lectionis in finelibri a pag. 461 503. breviter adjec(a, qui deniqueVir Cel., ut eo ineliiis coiisiileret scripturae sacrae,ampliorera proinisit editiouem, addito siug-ulari,qiiem AOcaiit, ciitico apparatu. Sin vero consiliuinpostenori Joco posituin8, nemo fortasse mihiindulg-eret , cui aut hanc cuin illa accurate conferreplacnerit, aut qui, iit noiimillorum saltem mentionemfaciam,8 recensiouem, de Matthaei, Gries-bacliii, et qxiae niiper demuin accessit ciira DavidisSchulzii,iiovam Griesbachianae editioiiis recensionemdiligeuter inAiceni exaininaverit. Alio, loiige alioconsilio permoti utriusqiie hujiis editionis usum fe-cimus. Ut eiiim prhno loco nostriiiu esse noii po-ierat consiliuui et officftim, iioyam textus N. T. re-censionem hac Orig. commentariorum iii Ev. Joan-iiis editioiie exhibendi, id lod doctioribus etmagis iii hac re versatis reliiiquamus, et tpiod, siforte voluissemus, aptius alio loco factuin esset, etinajori cinn diligeutia, lutllis siibsidiis neglectis, ab-solvendiim , ita secundo loco , ne datam op2>orhi-uitatem, calcuhim uostrum hiiic rei adjiciendi, pror-siis neglexisse Tideaintir, et quum eonim potius usuiprospicere^, libus non datum esset, sin-giilas oinnes editiones accurate inTJcem conferre,quam qiiibu,s hoc concessum et vel officii loco iu-iiinctiim est, has tantuni duas recensiones in iisnmet censum vocavimus, Knappianam, jam inplerorumque maiiibus versari jiovimus, Jjachmanniaiitein editionem, tum qnia pliirimornm iisni jam-Origenis Opf.ra.. T. '^''


36/425

XXXIV PROLEeOMENA.iain iiisenire laetabundi coguoviimis, tiiui qiiia juresperare licet, fore t, si iion majori, eodejii saltein,qiio illa, usu aliquantlo gaudeat.

Accedit qiiod, qiium novissimae recensiouis auctorin praevia quadaiu et docta coiuinentatioue, quamnemo, anteqiiaui de ipsa receusioiie judiciuin sil>isiimat, intactam, velim, relinquat , sive, ut ipsedicit, loco commodiore de ratione et consilio siiaeeditiouis exposiiisset, (Cfr. theologische Stiidieu ti.Kriliken. 1830, pag. 817 845.) et idera eodemloco ingeuiie piOfessus esset, se ad Origenein,in siimina licet, qua hoc officio quis fuugi ijosset,difliciilfate, vel maxime et ciiin fructu respexisse,quod, iuquam, Vir Doctiis pag. 461 receusioiiis suaehaec cumuli instar addit: ,,hic satis erit dixisse,edilorem misquaui jiidjcium suum, sed consueludi-nem aiitiquissjjuariim Orieutis ecclesiaruni seculiimesse. Hauc quoties uiiims constautem fuisse ani-inadvertit, quanlum fieri pofuit ea qiiae Italoniin etAfroriim coiisensu comprobareutur praetulit: ubipervagatam omiiium auctonim discrepantiain depre-hendit, partiui iiucis parlim iu inargiiiihus indica-vit. Quo factiiin est ut vulgatae et his proxiinisdiiobus seculis receptae lectiouis ratio haberi iionposset. HuJHS diveisitas hic in fiiie libri adjectaest, qnoniam ea res doctis judicibus necessaria essevidebatur." ^iiae verba ut noviiin mibi adjecernntad officium tain siibeundnin quain absolveudumstimuhiin, ita haud dispar cousiliiim, quanioperenon soluin haec ab illa, sed etiaiu libus locis utra-fpie ab Oiigeuis textu, (qiioad obviiis legitiir in ejusscriplis) discrepet, exponendi, iu animiun meum iii-


37/425

PftOLEGOMENA. XXXVdiixerunt. lu qao taineii neg-otio rite absolvendo siqiiibus extra cancellos egrediemlo, iJ qiiod facilli-mum est factu, castigandus >'idear, nou tam copsiliomeo et voluutati meae id vitio vertant, quam juve-iiili aestui, frenortim liis in rebiis si non prorsusnescio, luiuus nouimnqTiam conscio.

Atqiie haec quideiu sufficiant, praesertiin,qiiem usum utriusqne receiisioiiis (et (jiiidem, utrepetam, posterioris a pag. 154., quum tiim demumtejiiporis iu lucera edita esset) fecerim, e uotis satisperspici possit.

Restat deuiqiie, iit loca iioiinulla, partiin non-diim acciiratius in editioue nostra exaininata, partimiterata cura pervestigauda, ex ordine iiawlisper i)er-tractemus. Atqe has quidem officii partes, iii uotishic illic et iu his prolegomeiiis ultro iu nos siisce-ptas, ut eo meliiis siiigula iii lectonim abeant con-spectmn , hiiuc iii inoduin exi>leainus , ut paragra-phorum distinctiouem iu iisum vocando singula locasiiig-ulatiui absolvamiis.

. 1. De loco p. 11. lin.b.ei seqq. (coU. not. 1.)ohvio. Verbis I. 1., iis praesertim , qiiae liu. 6.legnintur:', ' .. ).., Hiietiumuou luimis, quam utrumqxie Riiaeum luanum jajii-jajii adinovisse, nota laudata satis docet.profecto iiiiiiria, sive ad Genitiviiin respi-cias, sive nationein verbi maTevojvTcci in censum vo-ces. Niiiilosecius tameu, quo tempore primmn per-tractabam hunc lociim, intacta relinquenda esse diixiverba h. 1. obvia, propterea inaxiine, qnod Genitiv., non ex oppositioiie ad praeced. Geuitiv.(, (id qiiod H. et R. coutra notionein verbi


38/425

Prolegomena.temere fecenint) seJ ad eeq. Genitiv.

referrein. Jam vero qnum facilliine fieriqueat, iit pleriqiie eiindem uon ad Geuit., seqni-tur,, sed oppositioiiis legê ad praeced.Genit.^ aut ipsi temere referant, aiit ineminus recte retulisse inihi objiciant, Neandro duceet Ferrario interprete consentiente, Genit.,istinctionis sigOO rejecto, propter verba ift-

inutaudiim essedixeriin.

. 2. Noia 2. pug. 12. sic eineiuletnr: CodexBarberiniis (/. R.

.3. Noiae 3. pag. 13. haec veUin addanhir:Acu profecto rem tetigit TariiiHS. Qiiodsi enim ac-curatius ad verba, quae proxime praeceduut, re-spexeris: y.. i. /.. Ov/. taoviai ooy, iisderaque altera ex parte verba,quae stalim: ' . . . ad-juuxeriSj ., sed cuin Tarino -legêudum esse, me ' mouente luceclarius tibi apparebit.. 4. ôta 7. pag. 13. ohma, quo casu uescio,deformala , huuc in modum restituenda est: H. etR. in textii pro tirrov. R. tamen in notis re-ctissime legendnm esse censet '. Ferrarius R.teste legît,

. . Terhis pag. 14. Un. 1.: ^ .. . haec adjiciantur: . et R. . . .forsan male, quum voc. facillime suppleripossit, atque Orig. ipse pag. 16. lin. 11. a finew.:ro^ ^, et pag. 16. 1. ult. coll.17. lin. 1. vv. : ayuO-bv \{^ gen. neutr.


39/425

Paolegomena. xxxtiiiu Tisum vocet. Maliin tamen tum propter adjnnctaverba ] . , , , tum propter ea , 3liii. 2. et 3. pag. lautL legxmtur : /, .t. . leg-ere: ^, . . .

. 6. dupJici lacuna pag. 18. lin. 7. finetejctus (coli. not. 4.) obvia. De priori laciuia, qiiaeinest verbis: ' , muJialicet iu promta Iiabeam, uihil tameu h. 1. judiciiinstar dicain, eed in prolegOinenis deiniun Toin. II.praefigendis, propterea potissiimim , ne^ si paiicistantiun rem absolvissem , (id quod otiiim siiaderet,arctissimis hoc ipso teinporis iuomento limitibuscircuinscriptiun , et copia reriim uimis jamjam inprolegOinenis hisce congestarum) , plus finxisse vi-dear, qiiam probasse. ^, qui 7iunc statimejccipii, iiou soluin hiiilcum esse et mutilum, sedetiam deformatmn, res ipsa uuuneme docet.LacuiiQ exstat inter et, qiiam nou inaleprimo obtiitu, si ' suppleres , sanasse tibivideri possis. Quodsi vero hoc faceres, nequeverb.iu particulain, Accusat. iuverbiim adrareJ sed pro scribendiuuesset orf, et pro. Quae qiuun ita siiit com-parata, locum sensu non turbato ita restituendumesse censueriin: "Ots () -, {/ iv(,) -.uae singula utnun respondeant praecedentibiis et,

si gTainniatlce ea exainiuaveris , stare possint, iiecne, vix est od probem. Verba euim ()&, egregie, ex mea quidem sententia, qua-draut ad verba: tj& , verbum porro:


40/425

xxxviii Prolegomena.(. praecedeutibns , cfr. pag. hii}. lin. 9.,satis habet, qno referatur et qiiomodo defendi pos-sit; particulam denique, si non per se, ex pecu-liari in ejusmodi generis locis Origeiiis scribeudiratioiie iitstiuu lociun obtinere , fusius suo temporeiii g'lossario exponemus.

. 7. De loco muiUaio pag. 36. lin. 3. finetextus (coll. not. 7.) ohvio. Verbis : ontQ,ihil aliud adjicieudiun esse, nisi, (hunc iumodnin: .^> icyccyxaioy - scil. -) , iis autem , qiiae statim sequimtur , tw iv, addendiim esse: , non est qiiodmoneam. Prioretn conjecturam ea nou inmus^ qnaeproxime praecedmit, quam quae lui, sequenti etpag. 37. liu. 1. leguutur, satis suadent, alteramvero, si nou ea, qiiae lin. 10. a fiue textus legun-tur, proxima certe verba: vnaoyH 6 x. . .maxiiue coinmendaut. Quid? quod vocab.bis repetitum, causae prociil diibio fait, quod seinel(scil.) exciderit. Verbis, qiiae sequuiitur: 6 L .. . Riiaeiis jamjam, ut not. 8. indicatiim legitiir,uon male mauum admo-s-it. Reclius tamen, ut inihi\idetiir, ea hoc modo restitueris: L:/iA' 6/(ja)i aiit: / () aoJuatt . . . Ar-ticiiliim nou prorsus removiiuus, sed imcis tantiimiuclusimus, proplerea qiiod iii Edd. hoc ordine ap-positus leg'itur, et facile fieri potuit, ut ab Origeueipso repeteretiir.

Ceterain utrum rectius legatur: A'i() ly^ an: Kui iiieaiiiterest.


41/425

PHOLEGOMENA. XXXIXNec deniqae curo , si qiiis pro^^ , ra-

tioue habita pag. 37. lin. 2. et 5. legere malit-, qiium paiilo antea dixeriin non soliun facilio-rem esse lectionem sed eandem etiam, siadmittatur, causain jjraebere satis probabilem, exqua origo lacimae derirari possit.

. 8. ôta, 4. pag. 38. sic emendetur: R. Si-SuGy.nv, . . . ; . . ... 9. De conjectura pag. 42. lin. 4. (coll. not.2. et 3.) proposita. Lectionem)^ ex omniparte textui accomodatain esse, iiot. 2. pag. laud.jam dictam est. ûum tamen not, 3. ejiisd. paginaecoujecturain Cretensis ainici nouuihil commendave-rim, afqiie ita alicui ia mentem venire possit, mefluctuare et mediuin stare iuter duas i>artes, lioc locoadjicere liceat, nullius memet ipsiim lectiouein -

et quae sunt reliqiia eidein annexa facerepretii. Accedit, qiiod, si quis iiagitet, locuin iiipromtu habeamus, quo recepta lectio salis superquefirmetur, et qHidem, qiiod beiie iiotandum, locuiiihoc ipso cap. 22. pag. 43. liu. 6. a fine cap. obvium:^ . . .

. 10. TOc. nqoooov pag. 51. liu. 3. a fiue haecaddantur: H. et R. nqooooH.

liein roc. pag, 52, lin, 4. a fiue haecadjiciautur : H. recte, R... 11. ioco corrupto png, 57, lin. ult. coll.not. 2. eud. png. et pag. 58. et 59. ohma. îieinad-modimi facillime fieri potuit, ut pro diflicultate,laborat Origeuis scriptoruin stiidiiun, plura loca in-tacta a luo relinqiiereutiir , ita ex altera parte uouueâvenm, me iuveiiili aestu ablaliuu multa baud


42/425

XL Prolegomena.raro atqne iu hac potissinmra iiota efiFiidisse, qiio-nim meinetipsum jiire jam poeniteat. Sed ig-uoscaut,quaeso, lectores et judices aequi, 85 persuasumhabeant, me nihil sanctiiis iii posterum curaturuinesse, quain ut haec loquacitatis specimina prorsuseviteutiir. Loco ipsi nihil qiiod addam habeo,^quod iterata ciira milii in ineutem venerit non(cfr. pag. 59. lin. 3. a fiue iiotae laudatae) quod un-cis iuclusimus, exhiberi posse, sed, quod iu textuexstat, retiuendum esse.

. 12. Notae 2. pag. 60. haec addaiitiir: Cfr.pag. 33. lin. 16.

- 13. JVota 1. png. 61. hunc in modiim inu-tanda est: R. abscpie cansa (modo cfr. pag. 67. lin.20. , ubi varia vocalmla atcpie 338 diversaleguntiir, h. 1. tuio aoc. compreheiisa) legendiiniceuset:. Huetius exhibet diccraaeojg,

, 14. Pro verhis : ,,semper scribiint:'''" pag.63. not. 1. obviis Iiaec legantiir:8 semperscrjpseniut etc.. 15. Pag. 65. liu. 5. et 9. a fine delenda suutsig'ua () , et pro liii. 5. scribeuduinest: , (( /.. . .

. 16. Not. 1. pag. 160. sic restituenda est : H.et R. in textii iyiytro ; H. tainen ad marg. , R. iunotis : ,,legas i()iVro.'* (Cfr. \wg. 129. liii. 9.)

. 17. Ue verhis : ti xul --:-& y.. . . pag. ISl. (coll. uot. 2.) lin. 11.et 12. ohviisy alio tempore, si quid inelius iu ineu-tem veiierit, serinoneiu instituemus.

. 18. Verhis: . . . ^!)ilv'o loov/jii'. / ! , . 182. (coll. uot. 4.)liu. 7* et seqq. a fine textus obviis, nihil hoc teiii-


43/425

Paolegcmena. xlipore et loco atljicere liceat, nisi quod lin. 6. a fiueuoii , sed - leg'eiidiim sit.Noii 3}< legi posse, res ipsa satis docet,autem facillime propter literam in y. ^-excidere potuisse, non est quod probem.Reliqua verha: %tsqov . . ., ia qnibusinirum^ Ferrarii interpretatio a lectione H.et R. discrepat, non miims aln ea, quae lin. p. 1.iilthna leguntiir, oii. . . ., in prolegOine-nis Tom. II. praefigeudis accnratiiis pertractabimus.

. 19. P(ig. 208. noi. 2. iiucis includanturverba : R. afFert.

. 20. . 3. pag. 220. .. apponatur: R.. 21. Verbuin: , pag. 277. lin. 12. e texturemoTeudum est, atque adeo not. 3. hunc in modumemeiidanda: H. et R. ia textu rectissiine: nsQlTovTcoy . . .; iidem tainen , . ad marg. , R. iuuotis iiiinus accurate: ,,scribendum: -neQi

. . .'' Miuus accurate . et R. ita sta-iuisse, plurima alia scrjptoris iiostri loca, qiiibus(cfr. V. c. p. 369. not. 4.) perinde atque h. 1. v.omissnm est, satis altestaiitur, et nosmetipsi in glos-isario accuratius siiiguUs locis invicem collatis pro-batuin ibimiis.

. 22- In nota 5. p. 284. verba uncis inclusa:,,Haud dnbie excidere poteraut," aut prorsus re-moveiida , aut certe hoc inodo corrig^enda nunc vi-deutur : Forsan i]V scribere voluit, quae vocula facilepropter anteced. excidere poterat. Tum verostare non posset.

. 23. Not. 1. pag. 314. haec addantur: cir.pag. 335. nota 2.


44/425

xLii Prolegomena.. 24. Kot. 1. png, 343. haec adjicieuda siint:

Hiiic Ferrariiis Tom. XII. auspicatur.. 25. Tituli Tomi 1. pag. 5. et Tom. II. pag.

89. eandem ad norinam, tituli Tomi ^. pag.173. et Tom. X. pag. 273. sunt exhibendi.

. 26. De Cod. HoLiuieusi, inprimis de iisUjqiiem Hiiet. ejus fecerit, alio teinpore diceinus.

. 27. Accentuum neque mea ipsiiis, neqne tj-pothetae ciilpa, sed quoniam typi receus eraut fiisi,aliquoties deletorum, iii Corrigendis g-raviora profe-ramiis exempla. Idem fiet cum sing^ilis liteiis (iii-prim. V, ; et ) magis' ead. de causa tiancatis.

Sed jaiu fiiiem praefandi faciamiis iiecesse est.Boni consiilat Lector, et, si forte Origenes cura

nostra castigalior prodit, hoc non tam qiialicunqueiug-enio iiostro tribuat , quajn summae , qua opnserat, familiaritati cum Orig. coiitractae et perpetuaesiuguloriuiilocoriun comparationi ; qiiae Tero LlIuauitus nobis exciderant, cominuuis sortis memor, caudideatque beuigaie, siiie fastu et protervia redargiiat.

Tihi vero, mi Fetcrmanne, publice gratias qiiaiupluriinas agere liceat pro innuineris ofSciis, qiiiJ)usiii hoc qiioque labore ad fiiiein rite perducendo sin-giilari in summain editioiiis luijiis utilitatem libera-litate coustanter luihi praesto fuisti, pro officiis, iu-quam, novis, si cpia accedere potiiissent, testhuoniisamicitiae, qiiam Lijjshc cara jiiuxit, Berolinum Ke-guon sauxit.

Scribebam Beroliui die XXII. meus. JuuiiMDCCCXXXI.

Carol. Ilcnr. EJuardus Lommalzsch.


45/425

G i g e d a.*)Legns p. 8. . . 9. ct \ns.. 18. snb fin. tcxt. et ctnot..,. 21. p/j/. 26. '. . 29. ^hti pro v/m.. 34. . 3. lin. 7. pro iV lcg. cV ?*'.. 39. (. . 41. 1. 4. '' *(^.. 44. not. 7. '. . 46. xca.. 48. et^ ct not. 4. pro : , w, lcg. : ,,(>).. 61.


46/425

. 296. 1. 10.y. . 304. 1. 6. a fmc 1]Qa. et not. 2. .. 314. '. . 317. 1. 7. a fine.331.&. . 335.^. . 336. 1.3... 346. . 9. . . 350. . . 357. et ',. 359. l(f . . 360. in notis: annotatlonc Wineri).''. 365. . . 367..iccentus deleti : Lcgas. 13.'. . 22. Ovvd-aaig. . 39. not. 5. .. 40. '/. . 62. '. . 64.^.. 71.{ et. . 72. O^to).. h^.0}. . 93. *itnQog. . 97... 112. not. 1.'. . 136. not. 4. ^)'.. 14.3.. . 144.. . 155. not. 4. tw., 163. not. 3.'. . 173... 182. et ^


47/425

.').

1. ./\ (, -^), ^.4. ^

, 9, "7\ ,, . ' ^-vcov . \)^ rjj^ ^

,-, ^') .^- ',^

, ((, , ,', ^, ] ,' ) Vid. Orlgenis . etl. de la Rue. Tom. I. pag.30 32. Phnocal. tdS. Cantabr. 658 et 677. cap. XIII.p.ig. 41 43.*) Idera, qui Thaumatiirgiis dlctus cst.

') De la Rue minus accuratc; ^'- X. . .ORfGEms.. . 1


48/425

2 Obtcenis epistoi,.\ ad Gregortum.'' rcBQi.

. ^3 ye-^^ ^/, lya (&^, '). O-tov.\^,,, , -, , -( ' Sh, ,, - ,, ot&, ^6^&. ,.'ot ^ ') -, ^. --,

'), ,,,, , attd .-, -') Cfr. Exod. XI, 2.') Philocal. pag. 42. -') Exod. XXXI. 3. 6.


49/425

Origenis Epistola ad Gregorium. 3^'^ GOifiav &; -^ (( ,' -,, ^,-, ^^-] &. *) 6^,

rj; yfj ^ ,, ~aoffbv ' ( ,^,, , -(( ,/, & ', *)-^,^]' ^) ,,^ GoVf ^, -. TJ; ^' ,6 ,-,^' 6 ^^.-', ., ^.^ &,^ ,, 3^./ 6 ^^^').Jav ,

') . Reg. XI, 14. coll. Getj. XXXVI, 35. 36.) Philocal. . 42. .3) . Reg. , 28. coll. Exod. XXXII, 4. 8*) . Reg. XII, 29

1


50/425

4 Orjgenis epistola ad Gregomum.i&vixuv' ix^.^ ^, ",, .^(.

3. , vte,/ )& '.&', .] -& , ^,'' ,, &6'^ ^).)- ^ -^ -^.&' ) -*) ' ,,, '''' ..


51/425

:,

1 Q 3 )..

1. (Jy 6 ^ OtovonjQeio ovoxaiotxcc, xi]U, ^&) -^ ^) ,, -OV ^ ix ^,. ^/

,,') Cf. Origenis . cd. de la Rue Tom. IV. pag.

1 _ 456. Parlslis 759. Ed. Huei. P. II. pag. 1 422. Co-loniae 685.

') . Ita legitur in CodicibusBodlejano et Barbcriuo. Sicque lcgeiidum monuit Hue-tius, qui in texlu habet . R.3) Rom. II, 29.4) Apoc. VII, 2 5.


52/425

OrIGENIS CoMMENTARtORUM, ecfnayiei'. ^, ( { ')(ftovT]^ , ^ -

xai ,& ,, ct/Qi *)( ^. aQt-_& ia(f , -}.' ^^ ia(f-ix' "., /,^ ') ,,, -

*), -,., /Soojrfjf-. ({, , xid^a-iv & ')

&,^ -& ,, ' ,^& 'ot& ' ^).

') . Codd. Bodlejanus et Barberinus:. R.*). Apocal. VII, 3.: .) Apocal. XIV, 1 5.*) . Hacc vertit Ferrarius

interpres. R.^) . Ferrarlus legebat xat-. R.*) Apocal. XIV. 4.: onov uy, Sed cfr. W^iner: Grani-


53/425

EVANGELIUM JoANiilS TOMUS I. 7Ovtoi 7](}&^ * iy -

yjtvSog' (^^, "^ -, , ooxt], & ^) ,,,, , ,^). ^, -iaq *) ix ^"^,

2. ix ^-,elai &v>} *),, ^).,), ,inatik d. neutestanientl. Sprachidioms. . Aufl. Lcipz.1830. pag. 257. Thilo ad Acta Thoinae pag. 7 et 8. . 3.') Ferrarius post Lacc verba , ad-

dlt: ante thronum Dei. Quae vcrba in uostris inss. dc-sldcrantur. B.

) Apocal. VII, 3. 4.^) De la liuc: sed cfr. . G'. liii, 6.*) Godd. Barberinus et Budlejanus^.

luetius edidit. R.') Intcrpics legebat: ro. .*) De la Rue slne justa causa legcndum ctusct:^.') fo ( Apud Uuc-


54/425

8 OrIGENIS CoMaiENTARlORUMiy (


55/425

EVANGELIUM JOANNIS TOMUS I. 9, '. 01(^ --y.ccl ^, -' '}, -, ' ..,, ((~,--. -^, ] ;7 '^& ^^-. /' ^}y.uif ,'-4 , '.JEav ^, ^-

, ^ ((-^) ,, ,^" "^ ,, ^- -censct:/ . Idcm paulo post absque causa legen-dnm statuit: . . . ciim, qiiod ndjecit,distlnctionis signura ex orani parte sufficiat.

'} .. . ^ . Haec de-sunt apud Huetlum, sed restiluuiitur cx Codd. Barbcrlnoet Bodlejano. 11.^)( . Ita de la Buc, ct quossccutus cst Codd. Barberinus et Bodlejanus Icgunt. Equi-dem conscnsu Neandii propono ; ({ xui. . .3) Hcbr. IV, 14.


56/425

ORIGEinS ConiMENTAHIORUM')' .,*) elg/.*'' jcai' \. ^ ({'^^ ovvaaOcct tlvat' '-ioij.4. ' ') ^),, *^ -, y.al -, (fu6&u, , -^ ,/, -; .^' rjj \4', -; iva -. -, -. ^ &,, .6 ..

5. ^JEav 0^


57/425

m EvANGELiUM JoANNis Tomus I. 11rccg xcX (figsaOat rwy-, y.ca xuTH cip ^ -^ neoi, ^lvat iv, ') iv ,-xcd ',

^) ., " ,,^ ^) '^ , ,.' ,, *) ^^. -, ') ,, ^), ^', ,,^ ') .'^, 'yyola )^ iv^, iv^, ^^^)-,. ^ *") aauoVy') Dc la Rue sinc causa legendum censet-,. . . Huetlus male exlubet iv -iv , . . .') Codex Bodlejanus pro habet -. R.3; II. Cor. VI, 18.*) . TJm. , 16.*) rj ' . , . Sic nostri CodJ-ces. Male autem Huetius in textu habet ij '. f. . R.6) . Cor. VII, 12.') . Cor. VII, 17.) II. Tlra. , 11.*) . HaecapudHueliumdesunt,sed rcstituuntar ci Codicibus Bodlejano ct Barberino. R.') Codd. Regius, Barberiuus et Bodlejanus, ilem


58/425

12 OalGENIS COMMENTARIORUMOTt Ticclaia ,cc/J.u ')) xul

dk ,Tj uoy^ ^)' ,, 6&, 6 '' ^), *). . " ^6 -^- {^ ^^, nnoffr^-, , \,nav', ,6 ([).

^) , ^) ,, -,

! ^ ,. ^4^; , ^ ,y. '^ -

Ferrarius exhibcnt Perlonius tamen legit,.cui nos cum Tarino interpretc asscutiiuur. H. ct R. Intextu H. et R. exhibent y nec satis recte praece-tlentibus hoc modo adjungunt: - ^ >}. . /..

') apud Huct. deest.-)^, Codex Barberlnus. R.3) . Joann. , 29. ubi pro legitur: .*) '. Sic recte habct Codex Bodlcjanus, slcque legit

Ferrarius. In CodiceBarberino OV legitur ' .Apud Huctlum dcest, legilur et vox-emel exstat. R.5) Ephcs. IV, 11.*) Ev. Joann. IX, 1. sqq.') Ev. Joann. XI, 1 44. inprim. v. 39.


59/425

EVANGEIIUM JOANNIS ToMUS I. 13, liXTioy ,', ]

xvQiojTiQOV ,' ' ,, ')''\ /? ') -y.al. , -; -

^)' .( , ^-^' -. (^ -, / -*) .

. ^ " ,, -, 6 iv-, 6 ')*,,& '^ ,' -6 ^)"^, 6 - ,'', -, ^),.^

) Maltli. XXIII, 8. 9.") Ephes. IV, 11.') . Tarinus ccnscbat legenfium. \.*) De la Rue nullo jure omittendnin censct if;.) II. Cor. V, 19.5 Ev. Joann. I, 29.') Pro Feiranns legit; de la Ruerectlssime legenflnra censef (fnov. fn f-^itii tanien


60/425

14 Origenis Commentariorom'4 ^ -

(fwv, ,./3/? '), ({., ",, 4^^. , ^)(ffi, ttnyr\v ,) ^' -^ ., ^*) ,,

navTojv , 6^ -'' ,^ *)\) -, ^ -' , ^) (( ' ^), ., ' ^) -' ^) -' 6 6 ."'^.' ( ' ") 1,, 6 ''.-, ^-. -{>, . ^. .') Matth. , 1.') apud Huctium deest.^). -. Hacc orania apud Huetiumdesiderantur, sed restituuntur parrim cx Codice Bodlc-jano, partim ex Barberino. R. In niea Huet edltioneverba- excipiunt adhuc llterae .*) Act. I, 1.') Codex Bodlejanus. R.6) Ev. Joann. VIII, 12.') XrV", 6.8) _ XI, 25.) X, 7. 9, 11.

") Apocal. I, 8. XXI, . 13.


61/425

m EVANGET.IUM JOANNIS ToMUS I. 15rf^ yivia&at Sti ",otovA ^ ' ., ~, ^, " ?',, ') 6 ", ' ' GOV' }' ^, (1.6 fjj '^'), tV -, ] ,' 6 . -, iv^ ')

, ' -,^ ,', ;-' ,,*) ,&^ ^'. ^-'), '^' ,, ) ". ^') &\4, , -. " /. , '.

,&,) . Joann. XIX. 26.') Galat II, 20.') De la Rue sine jure pro legcndum cen-set vovv.*) I. Cor. II, 12. 16.') Ferrarius legit ro. R.) Rora. II, 16.') Nostrj Codices Iiabent oix (-yiliOV. Huetii editio oraisit. R


62/425

16 Origenis Comsientariorum., -, -, re ipv/ccTg -(((H(di'iaaxha ( ^ ,-y.ul& '-.7. evuyyiliov,/ (^ ,'. ^ , -. ' 6'), liv y.cX' ^)-^ ., -. ^ .)((^." -ffv -. , (^ -, .- -. ^ xaiiOTiv -&-

, ([' -') . editione Huetu deside-rantiir, pro tOTiV autein , quod dc la Rue adessc negat,

legitur scquente . Ferrarius legebat :.) . . Haec

omDia desiderantur iu editjone Huetii, restituuntur exCodicibus Barberino et Bodlcjano. R.

*) oooL. Codex Bodlejanus.


63/425

EVANGEUUM JoANNIS ToMUS I. 17^,uacufig^ yciQ 6 -' ^ *) ,,^ ?] tTSQOV ; ''-ccQ ,7(^ , (-^^ iif" ^' ,,,'^^

, 6 ' ' &, .'' \4]cZv}^ ,^ ,',, ^) tv,v ai'Ty tv ;-^';' ^ -'^), (,-- '

ot^ , ., 6 &.^.'' 6([6 -,,^^ , ^," 6 -)' ,,' ^) tv ,) Matth. XI, 3.

^) . Joann. IV, 25. ubi pro legltur.) Luc. XXIV, 18 21.*) Luc.^ 19. legitur^.^) . Joann. I, 42.'') . Joann. I, 46.Origenis Opera Towi. I. 2


64/425

18 Origenis Commentariorumxai oi,, ')^^, .^)"

8. /', ( ^ , inel'^ ,& 6'Toiro, OTt 6, - ^,' 6-, -'. *). " ^n-, *) iv -,^) ^,(, ^ ,,^ iv , '')-*) ^. Articulum ante Y?j(Toi'>', per se qui-dem probabilera, a quibusdam etiam probatum, justis ta-men de causis N. T. editores hoc loco e textu rejecenint

*) Huetius&.') Huetius legit.) " Haec omnia

desunt apud Huetium, sed restituuntur ex Codd. Bodle-jano et Barberino , in quibus adhuc lacuna inest R. De qua qmdem lacuna vid. prolegomcna.

*) Codex Bodlejanus iv -. R.') De la Rue absque causa legendum censet avc.') 1 Cor. X, 11. ubi pro J


65/425

EVANGELIUM JoANNXS TOMUS I. 19^' ' , (^'^ -, "^, ly -^) -' &,-, ,&,. ,, ^, ,,, tv, .&&. ,, -^, ^9." ,, -,,- ,&. -^^^ ,^guntur , pro autem -&.' ). Haec restitoitur ex GodlceBarberino. R.2


66/425

20 Origenis CommentariorumTTjy ^. 6e iuUrat, , neQiaxojy -^ &-, -&. " ^Io>avr

cdojviov, &-,/ -,,. . -, OTC tv^)', . -(favfoo) ^-') , iv^ , *),' -. ^ , iav .,') &, -s o(fonv,^,^) -') ^ . Hacc desunt apudHuetium, sed restituuntur c Codd. Bodlejano et Barbe-rino. R.') Fcrraniis vertit: propter aedificationera ; legebat. H. Sed in nostris Codd. lcgitur ^r. R.^) De la Rue in textu cxhihct Iv, item Hue-tius ; in notis taraen de la Rue rectissime censet ^vlegendura eise.


67/425

EVANGELIUM JOANNIS TOMUS I. 21vof iv (-'. ^- -, ', ^)ac(Qy.iyoig, ^, xcd ,&^)

, ,','- -, (CQXiiTtQog !).10.' /-, &/ . ,

(7 -. ^,;",^? -. ^-^^, iv -Ssiccv. ^, ^ .(.-

') Huet. et de la Rue in textu exhibent etvai.Eandcm lecUonem Perionius tuetur, quum verba -. . . vertat : dicendo niliil cssc carnalibus pro-positum, nisi etc. Ferrarius tamen quum Vertat: dicendocarnalibus nihil nos scire, nisi etc. , legebat. Cuilcctioni R. quoque in nota jure meritoque assensum prae-bet. Vid. I. Cor. II, 2. Origen. commentar. paulopost: 11.

^) Ferrarius cum vertat: elevati, legebat natfiQ^iifOi^H. et EL


68/425

22 Origbnis Commkntariorum&, ^)"' "^^ ^yca .^^ ", ,-. -^) -. /^ ^/


69/425

EVANGEUUM JOANNIS TOMUS I. 23/} ty 6 -,^^) ^ ,^, ;" -GTolot, -, .^' ,,"^)^*" .,^) ~&' " iv -,, *)' " , ,& &. ^^ -^) , ^.

11. &^ , ei-^ -.^ , ^ -, &,,', ,^) . '- -,^ . '- ,&, &. -&0V , -. ,. "*) Luc, XXrV, 32. ubl haec leguntur: ,, iv, TJJ, ~;" Cod. Reg. iv Ty .. et R.') Ps. LXVIII, 11. (12.)^) Jes. LII, 7. Rom. X, 15.


70/425

24 Origenis Commentariorum,, '^) jj^y^ , y.cd &,/^ ciya&ovy.ca .no , , ^^iyii ." , ol'^ , .-. (([^) ,Jyoj ^.'^, ,,*) 6 ^ ^)

, ,"^ 6 ,,^ , -^ oo(fia \, ,^^. &) &.., . 4^.', - &.-,-. & , -') , ^, , -^^)& , ]) . Joann. 1, 6.^^ . Joann. XI, 2.3) . Joann. , 9.*) Proverbla \, 23-*) . et R. legunt .6) Jes. LII, 7. Roin. , 15.') . Cor. , 2.) ^. Hunc locum in edl-tione Huetii luxatum sic restituit Codex Baiberinus. R. In edltione Huetii haec lcguntur : zbv &-

nov *^ * * * Iv ) & .


71/425

m EvANGEUUM JOANNIS TOMUS I. 25{(^ yiyiTca , vno &^ ^ lirOribmog,. ,, uni&ave, ') ^-^." ^ino ,6^ ,, ^, fi)^),"


72/425

26 Origenis Commentariorum. ') Kctl , -; 6 ^-' ^) ,, .'' ,, -. 6 &')& , , ,, ^ &)., ot, *^- ^,^ . ,'^^ ([ ,, ', ,^,,' ^eof.", ' -, -; - -& ,

) ,,' ^ -, rjj 6"^.^' & ,& &,^ -. &, '^ -'') &. 6 -

') Codd. Regius (. et R.) et Barberinus-R.') . Joann. XXI, 25.^) Huetius &^.4) Jes. LII, 7. Rom. X, 15.^) Jes. LII, 6. 7.6) Jes. XI, 9.') oj) practermisit Ferrarius, quod taraen

retiiieQdum crat. H.


73/425

Di EVANGELIUM JOANNIS ToMUS I. 27, -,&^ -, ,, )^, \ -," ^. ,^^ ' ,,, -, ' ,. ' ,,^.'


74/425

28 OrIGENIS CoMMENTAlUORtrM'/' yovy ^^.;^) rfi]ol -'.,,.^' ".(( - Jih r.yacf' , ivna


75/425


76/425

30 Origenis Commentariorum, ol ^), ^ , - -'^^ ,, \(& , 'iv- .^'' Kcu -vqccvov ,-ue ^ iv^ ,-Sia&. ' &-'(, , ^)

6, 6' ,. *)14. 77^0?, . -,^ 6' ,,((.^' ^) ''^ ' ,, .'' ^^*} -. R. absquejure armotationibus addit : legendum videtur---, vel -," quum' S- ap-positionis loco voc. adjecta neque, ut v.-

in V. mutetur, postulent, neque conjunctio-nem inter verba et, ut R. cen-set, inserendam, admittant.2) Luc. II, 14.3) Jes. XIV, 12.

*) Ferrarius legit. R.^) Marc. I, 1.) Sic hoc loco editioncs R. ct H. cxliibent, paulo

post cf. not. 1. pag. 31. .ora. II, 16.*) . . . Vid.


77/425

EVANGEUUM JOANKIS ToMUS I. 31^ )^, & ^,, , , ,Igtlv - &, ^, ^.' *) ,, ^-,& ' } *),,iv y()' ! &^' &^ ,^ &-. -, , - 6^-, -, , -, ; ,Origen. lib. II. contra Celsum, ubl edd. Cantabrigien-sibus a. 658 ct a. 677 cura Spenceri prolatis pag. 59 subGnem haec leguntur : , ~, ," ^ -. . . coll.ev. Joann. ', 46. 47. Cf. Orig. Opp. ed. de la Rue Tora.I, 4. pag. 389 sub finem, ubi pro post-Cod. Basileensi recte exhibetur. Ceterum,dumniodo contuleris notas seqq. 1. et 2., ca quoque, quaehunc locum contra Cels. laudatum excipiunt, huc pectant.) Marc. I., 1. 2. 3.

*) Mal., 1. ubi pro, LXX. interprt-tes -, et pro off exhibent xai66 , Jes. XL, 3. ubiLXX. interpretes pro exliibent^,


78/425

32 Origexis Commentariorum'' > '/(^ u).).a*-/ y.nl'.. , ^y.c.z /. (. -Tj ^) 6 ^',, ' ,',^ ^-, y.cu tnl ^ ^"^^

XCU, (fMvTj)' -, , - ' ,, xccl -.^'15. ^ ^^. ^,, uqa(l~& -

, ' ,,^-*) /'>. , 6 ^-


79/425

EVANGEUUM JOANNIS TOMUS I. ^3h'i'i7Tiov ' tKfojyog' .y.vniQV ^.^' '.^ " ,6 t]V ; " tv-' ^, ^ .{/,/, ^'', ." & -,

, , )., '., ., ; -, / -a


80/425

3^1 OwGEmS COMMENTARIORUMffaai


81/425

EVANGEUUM JoANSnS ToMUS I. 35nccrioa. El (). ,^)^ 6, ,xctl iaorTTQOV ^) xai iy, ,&,-, ^) ^, , ^, '' Ei( , (V,, -., - ,, tj*) &

exei ,- , &.17." , rf'' ,,^) o/jj -.'^ ^ -^ ' ,,^)' &aiy .'^^^ ]-,, ' iv--') Huet..) Cor., 12.^) (( , . SIc recte lia-bet Codes Bodlcjanus; et ita Icgerimt Ferrarms et Pe-rionius ; malc autem in Codd. Regio et Barberino legi-

tur , . R. Huet. in textu?), , notis autem exhibet,,ita legenmt Ferrarius et Perionius. Cod. Reg. habet etc,"*) Huctius minus rccte pro in textu exbibet /.) Gen. I, 1.") Job. XL , 19., ubi legitur.

?.*


82/425

36 OriGEXIS COMITE^TARIORUM' ,, ^) ( ,/ 6. Kcu ,-yio)V, 6 ,, &' ,,"^} -'&). .^^ / ,iv ^^^ (?/'?*' , -' ^^.f\ ,, ^ ^' ') ,,^''^) ,,TJj r), ' ] ') ,'^, ?/, 'v ^}6 . /Jiu^ ,>) Job. III, 8.') Job. XL, 19.^) Huetius.) Ita Huet., rainus accurale R. }.^) Rom. VIII, 22., ubi legitur.) Rom. VIII, 20.') , '

Haec desunt apud Huetiura, sedrestituuntur e Codd. Barberino etBodlejauo. R. De la-cuna post et obvia vid. prolegomena.

) tv. Legendum videtiir '^-iv (< R. Gf, prolegomenj.


83/425

EVANGELIUM JOANNIS ToMUS . 37') , /,, tt ^ ^ 1\

accQxi , .y(


84/425

38 Origenis Commentariorum, ^ c?xcrjv') -^ 6, ( tOriv.^ oh xcu . -. & ,, y.Uxf 6, ' ^ & ,,. ^ " ^) ,, ,''.0. '. -, -.^,^) ,,, ^) . -^."^ &, // ^, -) ' ,^ , ^^ ,^ -, - ,& -', .^^'. , ), ^ ao


85/425

IN EVANGELIUM JO.^NNIS ToMUS I. 39rjficig ^' 6 ^^ iy^yero, itf,. -(, . ", , 6' "^) ,, ^/^21. , ?;. ,.22. ,, / -' ') ,, 6 .'^ ,

, ., ^ ., , -*) & ./, ^) 6' ^) ,,&,-) ." 6,- ,. '// ')., ' ni5roi; ,"?j ', ]' ',,otrojviav , ") -) . Joann. , 14.^) Cor. XV, 45.^) . Joann. , 1.

*) Ps. CXLVIII, 5.^) Huet. pro .) Gen. I, k 6.') Prov., 22.*) -. It;t rcte lubent Codd. Bod-le)anus et Barbcrinus, male aulem Codcx Reglus i-


86/425

40 OhJGENIS ConmENTAKlORUM.. ^, ,^,&, , ' iu(( y.cX. ^ -' ^) ,,\ tf .'*( ). 6; 6 , 6 -, , ^)-, ^) ,,^ , -, ."^ "., ].^ ,*) -& ' ,,iv} ,'', . ,' , , -iv 7] aorfia&-- ' ,,'^) ivaoifia .'^ , , )>% ( ut ed. R. cxliibet^). R.Uuelius exhibct -.*) . Joann. , 3. 4.

') . Sic recte legltur in Codd. Bodlcjanoet Barberino, male autem in Codice l\egia deest ctpro lcgitur . R. Huet .3) . Joann. XIV, 6,

*) . Sic recte habentCodd. Bodlcjanus et Barberiuus, corrupte autem CodcxRegius ov . . . R. Huet in tcxtu * hv, ad margineiQ tameu scribcndum notavit. R. notis minus recie . . .5) Ps. CIV, 24.*), . Ita rccte Codd. Barbc-rlnus etRegius; male autemBodlcjanus,


87/425

IN EVANGEUUM JoANNlS ToMUS I. 41, tuxpvyov 0O(f(ccy &sog , '/iv ^^ yccl ], oiucu, ~

'. ^, \ ,^') ,y.uv ., 6 y-al 6 .'', , , /. , , ,,,;' aa(fov, ,, . -'( , ^)slvai GO(f ,, 63-(> , *)Gorfia. &. R. Huct. tcxtu , " "?, etpaulo post '-', notis tamen codem Tuodo,


88/425

43 OriGENIS COMlWENTARIORirai?v ian xccl' ^ rjuwy ,i.Til ') 6 y.cu^

,' ^) ^^^), (f ^-, ^ ^[ ^ (' ,> , ,-,


89/425

EVANGEUUM JOANNIS TOMUS I. 43i/Qrjp^ '7 tx '. ^' Ji ,y.cci ccy iyiyfTO, ^ -, ^&. ^fof,tl ,. -, ^) -, tv ' -' ., , ,-' , '([. ,4) , ' ^' , -, . , , ,, ^).iv-

23."^) , ]] -. -, &, , -

'}. Ita Codex Barberinus, sicqiie legit Fcr-rnrius; Cod. Rcg. male liabet . . Huct. in lcxlu, nolis tamen Fcrrarll paites tuetur.^) . Decst apud Hiictluni,

qui * exlilLet, cxstat vero in Codd. Bodlc-jano et Barberino. R.

^) . Ilacc dcsuutin editione Hucliij rtislltuuutur veio e Codd. Budlejanoet Barberino, K.


90/425

44 Origenis Commektariorumvoixo, ,^' -

olovel tlvc.i, xccl /^ ; -(fojvij;. " '[^} ,^ ) ",. ^' ,,(^^' '' ' ,, ^)-"' ' ,,/ *) '\ , xccl&, .''( ' ,,^ *)^" ', ^) ^'^' ,,-, ') /, 6 '(lihi '^'' ,,6 ."' ,^ , .,,'


91/425

, ra EVANGELIUM Jo.WiNIS TOMUS I. 45^' on([, , ?,;"XttC' ,,7/^), ') ?. ' vtov,

6 fff.'' Sk,,, ^) ^;" ),, ', -, & ^-' - ij /^\.4^^ ,,^) - .-- , 6 6) '^' ', ., ."' ,,^;' ') ^ ''', 6 6 ,, .", -,^ '. ^ ^' ,, ^) ^ 6-, , ' ," ,. ^)ro 1 , , ." -') . Joann. XVII, 1., ubi iV adjectum Icgitur ,

autem exstat.*) . Joann. XVIII, 33. 36., uLi . 36. iion, sed scquilur.') Huct.-) .*) . Joann. XV. 1. 5., ubi . 5. scdexstat.*) . Joann. VI, 3. 41. 33., ubi . 41.

adclitur, et legitur.^) Apocal. , 8., ubi exstat.^) Apocal. XXII, 13., ubi pro, neque 6 . . . sed legit-n. Cf. , 8.


92/425

46 Okigenis Commentariorumxul^ , ') , ixXf-

iuvToy^) xcu {> (ft&vv.'' ,,^) ;,', '' '& , /}


93/425

EVANGEIIUM JoANNIS ToMUS I. 47, , ^^^ -(, ^, , xccl*-,


94/425

48 OrIGENIS CoiViMENTARIORUM,,^ ') ovv /ienic'. ', ?.,96.',^ vthv ,.^* 7[ ' |/. 'louac.y, yao' ,.,^^cdvaGaiauv .(( eu /iTofg inlt/. ^' ,,' 7]^^ ,' iyeQsi ;^' -()6'.. ^ uv9v~no(foatyt7rV(vat' ,,*^' ^, 7] ,') )-, ,"'' ^ ^,^ ) ,' 6 ,-ipvyi]. ^-. , ,

iv ' -, ([ ,^ ,.^' ,') Ilebr. IV, 14.2) Gencs. XLIX, 8. 9.^) . ct R.].*) Gencs. XLIX, 10. LXX. interprctes pro ;;~

Ttti textu , notis tamen llci-ncccius: ,, multl legcrnnt Patres.'*

^) ) ^^, . Hacc desunt edi-tlone Huetii, sed restituiinlur e Codicc Bodlejano. R.

) Jcs. XLII, 1.2.3. 4. coll. ev. JMatth., 1821.,qiiibus locis invlccra collatis cum tam varia insint et di-versa vocabula, ad loca, de qulbus agitur, me tantun pro-vocasse, neque vero disparern utriusquc loci rationera ac-cniaiius receDsuisse, nemo plff:c^o acgre feret


95/425

ra EVANGEUUM JOAKTNIS ToMUS I. 49, 6& iy,^ ," ')) ' ,,'^ . ^ 6-, ^ --',, ')/, ''' / 6^.. " ^' ,,^')^, ^ ix ,,, ,,." & 6' ,,- *), ',&-'' ^ ,

6, ,- ',, ')-, -, ,& ;td-ov -' ' cT ^, -') Matth.. 17. 19., ubi' pro , ct^pro lcgitur, pro autem exstat.*) Ezech. XXXIV, 23., ubi proLXX interpretes habent .^) Jes. XI, 1. 2. 3., uLi in vers. LXX virorum va-

legitur pro.) Psalm. CXVIII, 22. 23., ubi pro \n vers.LXX

viror. exstat. Item legitur in ev. Matlh. XXI, 42.Cfr. I ep. Pcti; II, 7.*) aiatth. XXI, 42. 44., ubJ i'n textu legltur vers. 42.^^ . . .Origenis Opera.. . 4


96/425

50 Origenis Commentariorum'^' Iv ( ',,' ') iartv 6 ^, 6^& v\uiot>, 6 ?. .^^ "i/il ^ ), ^ -6 iv c


97/425

JOANNIS TOMUS , 61ovok , ')TOioroe, ', )! onojg

Hvai. ,)' , xcu ?]'^^({ &6 ., , xud^ '-VOiV , ^ -, 6, ini ^

ini , ,-, ,) , ,


98/425

52 Origenis Commentariorum({ ,),, y.ui ,24.^ ' xuX] TJj ,,. ^ , /~& iv rg -^' ,,') ,, tv),] , '^^ok^ -' ,,^) &,-, .'^ ^iv '', ,& ',,, *)& ^,.'^ -& ,*) xca --' & ,

rjj )^^., ut nostro textu. R. Hnehus textu cxliibet, non , ut R. aflirmat, ad marginem vero ; quae leclio,licet reccpiae non praeferenda sit, non tamcn orani exparte male sc habet. Cetertirn lectio Cod. Bodlej.X. . . haud dubic ex antcced. voc. orta est.') Ev. Joann. I, 3. 4. 5.

^) Ev. Joaiin. I, 9., ubi post artlc. repetituslegitur.

3) Jes. XLIX, 6. Cf. pag. 46. not. 4.*) . Deest apudHuet. , sed cxstat in Codd.

Bodlejano ct Barberino. R. Huet. in tcxtu lacunam,margini tamen adscrlptum habct, forte legendum essc xai.) Huet in textu tj d', non (, admargjnem vero habet r^) '.


99/425

EVANGEMUM JOANNIS TOMUS I. 53xttO^o / , ( aXv,9iyoy., y.al,,' ^ iv& ),, 6 .-, ', -^). yv (/' ,,^,^^ ^ ), \ -^.' , .''{] ,,*^'^' ',, -& -^' ( -oiaVy ,^ , -

iv .,^,-, ,., , ,, ,, &^," ,

'). Codd. Bodlejan. et Barberinus,ditio Huetil. R.*) . Joann. IX, 4. 5., ubi non legltur.^) Codd. Bodlejan. et Barbcrin., editio Huet,. R. Huet. vn textu , marglitu .*) Matth. V, 14. 16.


100/425

54 Origenis Commentakiorum, avyctg -^ - aXr\~{fstccv , ^ : ,} } ((~(foni. ~3 ^xc.l, xc.i . ^Sh , /, q:ojg&, &(&. L-/' , & -,^

, '^^^ &. ,(fcog ^fl -^, / -, , ,ifbig ^ ,

origenes. opera omnia quae graece vel latine tantum exstant... [la rue, lommatzsch eds.]. 1831....

Documents