opu komplikasyonları
DESCRIPTION
Tüp bebek tedavisinde OPU (Yumurta toplanması) sırasında gelişebilecek komplikasyonlar tartışılmıştır.TRANSCRIPT
Aktivite Bir Yıl İçerisinde Ölüm Olasılığı
Motorsiklet Kullanma 1:1000
Histerektomi1:1600
Otomobil Kullanma1:6000
Bot Sürme 1:6000
Dağ Tırmanışı1:7500
Devam Eden Gebelik 1:14000
Futbol Oynama 1:25000Laparoskopi 1:67000
Bir Yıl İçerisinde
Aktivite Ölüm Olasılığı
Kano Sürme 1:100.000
Cinsel İlişki (PID)
1:100.000
RU 486 Kullanımı 1:200.000
Tampon Kullanımı 1:300.000
Gebelik Terminasyonu(<9hft) 1:500.000
Jetle Uçak Seyahati 1:2.000.000
Hatcher RD, Stewart F 1992.
Australian Bureau Statistics.
ART tedavilerininbaşarısı giderekartmaktayken, hastalarasadece bu tedavilerinbaşarı oranlarının değil, aynı zamanda hastanınkendi bireyselözelliklerinden veseçilen tedavidenkaynaklanan risklerdende bahsetmek gerekir.
ART Komplikasyonları* [OPU işlemi veya sonrasındagelişebilecek komplikasyonlar
( kanama, pelvik infeksiyon)]
* OHSS
* Dış gebelik veya heterotopik gebelik
* Oluşacak gebeliğe özgükomplikasyonlar
(preeklampsi, PIH, plasentalyetmezlik)
* Yenidoğan sorunları
(IUGR, erken doğum)
* Major fetal malformasyonlar
IVF tedavisindeuygulanan transvajinalultrasonografik oositaspirasyonu (OPU) işlemi birçokavantajlar sağlasa da; bu işlemin de potansiyel birçokkomplikasyonu vardır.
OPU Komplikasyonları
Anestezi komplikasyonları
Kanama
Pelvik infeksiyon veya abse gelişimi
Pelvik yapılardaki [mesane, üreter, barsak, damar
(ovaryan, iliak )] yaralanmalar
fistül (üreterovajinal-von Eye Corleta H, 2008; Mongiu
AK, 2009), üroperitonum, (Fiori O, 2006) apandisit (Van
Hoorde GJ, 1992; Roest J, 1996), adneksiyel torsiyon,
endometriotik veya dermoid kist rüptürü Coccia ME,1996
vertebral osteomyelit El-Shawarby S, 2004.
26 yaş, PCOS, orta OHSS
OPU sonrası akut pelvikağrı (sağ lumbar)
Unilateral üreteryaralanması
Grynberg M, 2011.
Peri- and postoperative complications
documented in the European register in 2001
OPU (n) Kanama (n) Enfeksiyon
Belçika 6023 6 10
Finlandiya 1783 0 0
Fransa 17995 7 0
Almanya 24955 323 0
Yunanistan 1936 1 2
İtalya 8341 21 6
Norveç 1472 0 1
İspanya 5868 9 1
İsviçre 2071 3 0
Birleşik Krallık 11319 1 0
Danimarka 3016 Bilgi yok Bilgi yok
İsveç 3861 Bilgi yok Bilgi yok
Hollanda 4142 Bilgi yok Bilgi yok
Nyboe Andersen, Hum Reprod 2005;20:1158.
Peri- and postoperative complications
documented in the European register in 2001
OPU (n) Kanama (n) Enfeksiyon
Belçika 6023 6 10
Finlandiya 1783 0 0
Fransa 17995 7 0
Almanya 24955 323 0
Yunanistan 1936 1 2
İtalya 8341 21 6
Norveç 1472 0 1
İspanya 5868 9 1
İsviçre 2071 3 0
Birleşik Krallık 11319 1 0
Danimarka 3016 Bilgi yok Bilgi yok
İsveç 3861 Bilgi yok Bilgi yok
Hollanda 4142 Bilgi yok Bilgi yok
Nyboe Andersen, Hum Reprod 2005;20:1158.
Peri- and postoperative complications
documented in the European register in 2001
OPU (n) Kanama (n) Enfeksiyon
Belçika 6023 6 10
Finlandiya 1783 0 0
Fransa 17995 7 0
Almanya 24955 323 0
Yunanistan 1936 1 2
İtalya 8341 21 6
Norveç 1472 0 1
İspanya 5868 9 1
İsviçre 2071 3 0
Birleşik Krallık 11319 1 0
Danimarka 3016 Bilgi yok Bilgi yok
İsveç 3861 Bilgi yok Bilgi yok
Hollanda 4142 Bilgi yok Bilgi yok
Nyboe Andersen, Hum Reprod 2005;20:1158.
Peri- and postoperative complications
documented in the European register in 2005Siklus (n) Kanama (n) Enfeksiyon
Belçika 15185 28 18
Finlandiya 4731 6 5
Fransa 55526 5 147
Almanya 38380 221 2
Yunanistan 8300 3 0
İtalya 33203 154 15
Norveç 5067 2 0
İspanya 26739 26 8
İsviçre 3466 3 0
Birleşik Krallık 31858 4 0
Türkiye 25577 23 7
Danimarka 9541 Bilgi yok Bilgi yok
İsveç 9415 Bilgi yok Bilgi yok
Hollanda 14995 Bilgi yok Bilgi yok
Nyboe Andersen, Hum Reprod 2009; 24: 1267.
1058 OPU OlgusuVajinal kanama % 2.8
Abdominal kanama görülmemiş
Pelvik yaralanma 1 Olgu (üreteral)
Pelvik enfeksiyon görülmemiş
Aşırı veya çok aşırı pelvik ağrı % 3
Aşırı veya çok aşırı pelvik ağrı % 2
(OPU sonrası 2.gün)
Ağrı nedenli yatış % 0.7
Ludwig AK, 2006.
4052 Oosit
Donasyon Siklusu
14 olgu intra-abdominalkanama (% 0.35)
Pelvik infeksiyongörülmemiş. Bodri D, 2008.
7098 OPU OLGUSU
Ġntra-peritoneal kanama 4 olgu
(% 0.06)
Ovaryan abse 2 olgu
(% 0.03)Aragona C, 2011.
542 IVF OLGUSU
2 olgu intra-abdominal
kanama (% 0.36)
Minör vajinal kanama
(% 18.8)
Siristatidis C,
2013.
VAJĠNAL KANAMAEn sık görülen komplikasyondur.
(% 1.4 - % 18.4)
Tureck RW 1993, Bennet SJ 1993.
Ġşlemin sonunda çoğunlukla kendiliğinden durur.
Bazen kanayan noktanınbulunması ve tampone edilmesi, çok nadiren de sütür atılmasıgerekir.
100 cc den fazla kanama, tümolguların % 0.8’ i kadarıdır.
ĠNTRA-PERĠTONEAL KANAMA
Ġntraperitoneal
pelvik damarların
hasarlanması
sonrası, % 0,07-1.3
oranında görülürler.Dicker D 1993, Bennet SJ 1993.
Serour GI 1998, Govaerts I
1998.
Ġntra-peritoneal kanama ovaryan, parametrialveya pelvik damaryaralanması sonrası ise erken postoperatifdönemde saptanabilir.
Ilbery, 1991.
Hemoperitonium; folliküler yatağın heparinlisolüsyonlarla yıkanması sonrası küçük intra-folliküler damarların kanamasıyla da olabilir.
Dicker D, 1993.
RETROPERĠTONEAL
KANAMA
Retroperitoneal pelvik damarlarınhasarlanması sonrası, % 0-1.3 oranındagörülürler.
Dicker D 1993, Serour GI 1998, Govaerts I 1998.
Tanısı; Douglas boşluğuna serbest sıvıbirikimi olmadığı için daha zordur ve tanınınkesinleşmesi OPU işleminden saatlersonrasını bulabilir. Azem
F 2000.
Acil laparatomiyi gerektiren masifretroperitoneal kanamalar çoğunlukla sakralven kaynaklıdır.
Akut abondan abdominal kanama; OPU işleminin hemensonrasında görülen ciddi belirtileri nedeniyle kolay tanınır.Halsizlik, baş dönmesi, dispne, abdominal ağrı, taşikardi, vehipotansiyon ciddi kanama içintipiktir. Hemodinamik yakın takipve seri Hb ölçümleri gerekir. Hbdeğerlerindeki ani düşüş, intra-abdominal kanamayı gösterir vetersi kanıtlanmadıkça kesin tanıolarak kabul edilmelidir.
OPU Sonrası Kanama
Risk Faktörleri* Vajinal duvardan yapılan giriş
sayısının artması, over ve çevre dokuya yapılan multiplpenetrasyonlar riski arttırır.
* Kanamanın en iyi belirteci; aspireedilen oosit sayısıdır.
* OPU öncesi saptanan follikül sayısı ve bu follikülleri almak için overeyapılan iğne giriş sayısı arttıkça kanama riski artar.
* Pik serum E2 düzeyi ve OPU süresi ile kanama arasında ilişki saptanmamıştır. Shalev J, 2004.
OPU Sonrası Kanama
Risk FaktörleriAspirasyon tekniği kanama miktarı ile ilintilidir.
Tek Giriş: Over etrafında yavaş hareketlerle
oosit aspirasyonu
Tekrarlayan Girişler: Ġğnenin daha agressif ve
geniş alanda hareket etmesi. Kanama riski
artar. Shalev J, 2004.
Vajinal penetrasyon sayısı minimum tutulmalı,
mümkünse ikiyi geçmemelidir.
Kyei-Mensah A, 1996.
OPU Sonrası Kanama
Risk FaktörleriOPU sonrası ağrı düzeyi ölçümü subjektifte olsa pelvik kanamanın çok hassas bir belirtecidir.
Normal fizik muayeneye rağmen ciddi abdominal ağrı ve pelviste TVUSG ile minimal kanama (3-4 mL), gizli retroperitoneal kanamayı düşündürmelidir. Azem F, 2000.
Broad ligament hematomu veya rüptüresakral ven kaynaklı retro-peritonealkanamanın tanısı için daha agressifdiagnostik prosedürler (L/S, LT) gerekebilir. TureckRW, 1993; Azem F, 2000.
Zayıf PCOS olguları-
Kanama3,241 OPU olgusu;
7 ovaryan kanama
Tüm olgular zayıf BMI 19-21 kg/m²
4 olgu PCOS
PCOS’ lu zayıf olgulardaki kanama prevalansı% 4.5
OPU-cerrahi girişim arasındaki süre
5-18 saat
6 olguda L/S elektrokoagülasyon
Sonuç: OPU sonrası kanama seyrek bir komplikasyonsa da, özellikle zayıf PCOS’ lu olgularda risk artmaktadır.
Liberty G, 2010.
OPU Sonrası
Kanama10251 OPU siklusu
22 intra-peritoneal kanama
(% 0.2).
5 (% 0.05) ciddi olguda LT-L/S
17 orta düzey olguda konservatif yaklaşım.
Ciddi kanama için risk faktörleri
Düşük BMI, eski cerrahi öyküsü, genç yaş. Zhen X, 2010.
OPU Öncesi Pıhtılaşma
Anormalikleri Rutin
Araştırılmalı mıdır ?
1032 OPU olgusu
534 olguya yapılan
koagülasyon testleri ile, 1
olgudaki pıhtılaşma
bozukluğuna bağlı kanama
önceden saptanabilir. Revel A,
2011.
CULLEN
BELĠRTĠSĠOPU sonrası periumblikal hematomvarlığı (Cullen belirtisi) izlem ile düzelen iyi seyirli retro-peritonealkanama göstergesidir. (A. pankreatit ve masif kanama ekarte edilmelidir) Bentov Y, 2006.
Olgu Sunumu
OPU sonrası sol ayağında nörolojik yakınmalar olan hastada; ultrasonografide obturator boşlukta lumbosakralfleksusun üzerinde hematom ile uyumlu hipodens lezyon saptandı. Hematom basısına bağlı yakınmalar, konservatif tedavi sonrası tamamen kayboldu. MM Van Eenige, 1997.
Olgu SunumuEsansiyel Trombocythemia
OPU sonrası masif hemoperitonium (3 lt)
LT-Sağ salpingoooferektomi
Fertilite olumsuz etkilenebilir. Gebelikte trombotik veya kanama komplikasyonları görülebilir. IVF tedavisi öncesi multidisiplineryaklaşımla; tromboz ve kanama riski açısından, trombosit sayısının azaltılması, trombositfonksiyonlarının iyi değerlendirilmesi şarttır.
El-Shawarby SA, 2004.
Tanısı konulmamış kanama
bozuklukları (ör;vWD) olan
hastalarda yapılan IVF
tedavisi; kullanılan ilaçların
kanama eşiğini düşürme
potansiyeli nedeniyle (ör;
heparin), OPU işlem riskinde
artış ve koagülopatinin
tanısının konulmasında
zorluk (ör;IVIG) nedeni
olabilir. Moayeri SE, 2007.
Tromboz riski olan hastalarda OI sırasında koruyucu LMWH kullanımı, kanama dahil medikal komplikasyon riskinde artış yaratmamaktadır. Yinon
Y, 2006.
Olgu SunumuFluoroskopi eşliğinde
yapılan anjiografik uterin
arter embolizasyonu;
OPU sonrası görülebilen
yaşamı tehdit eden
abdominal kanamaların
tedavisinde, başarılı bir
tedavi seçeneğidir.
Kart C, 2011.
Olgu SunumuIVF gebeliği
29. hft gebelik haftasında ilk tanı (USG,MR) (pseudo-anevrizma)
Post-partum 1.hft da anjiografikkesin tanı
Sol inferior pudental arter (internal iliak arter dalı) pseudo-anevrizması
Anjiografik oklüzyonla tedaviBozdag G, 2008.
Olgu Sunumu34 yaş endometriozis olgusu.
OPU sonrası masif hematüri.
Kan transfüzyonu, sistoskopide kanayan pseudo-anevrizma, Rezeksiyon ve koterizasyon ile tedavi.
Jayakrishnan K, 2011.
Olgu Sunumu
OPU sırasında ovaryan
rüptür sonrası masif
intraperitoneal kanama ve
hemorajik şok. Acil
laparatomi ile tedavi.Bandyopadhyay S, 2010.
Renkli Doppler USG
OPU Güvenliğini Arttırır
mı?
Vajinal duvar boyunca ve intra-ovaryan değişik tipte arteriel damarları saptamak olasıdır. Bu nedenle OPU sırasında renkli Doppler USG kullanımı damar yaralanma riskini azaltabilir.
Shalev J, 2004.
Renkli Doppler USG
OPU Güvenliğini
Arttırır mı?
Ciddi intra-peritoneal kanama % 6
Rutin Doppler USG kullanımı ile sadece orta düzey peritoneal ve vajinalkanamaların % 15’ i saptanabilmektedir.
Yine de renkli Doppler USG’ nin kullanımı rutin önerilmese de; ART işlem güvenliğinin artması ve kanama komplikasyonlarının azalması
(öz. cx damarlar) açısından umut vaadetmektedir. Rı´squez F, 2010.
PELVĠK ENFEKSĠYON
OPU sonrası görülme sıklığı % 1’ den az olup, % 0.2- % 0.5 oranlarında rapor edilmektedir.
Ashkenazi J 1994, Govaerts I1998.
Enfeksiyonun formu pelvikenfeksiyondan, cerrahi drenajgerektiren pelvik abseye kadardeğişken olabilir.
Bennet SJ 1993, Govaerts I
1998.
PELVĠK ENFEKSĠYON
Ciddi pelvikenfeksiyon olasılığı 1 / 500 den azdır.
British Fertility Society Factsheet, 2005.
PELVĠK ENFEKSĠYON
Donmuş embryo
transferi ve oosit
donasyon işlemleri
sonrası da pelvik
enfeksiyonlara rastlamak
olasıdır. Sauer MV 1992, Dicker D 1998.
PELVĠK ENFEKSĠYON
Risk Faktörleri* PID veya geçirilmiş
cerrahi öyküsü
* Endometriozis
* Pelvik yapışıklık
* Hidrosalpinks varlığı
* Yapısal genital anomali
PELVĠK ENFEKSĠYONVajinal mikroorganizmalarındirekt inokülasyonu yoluylaoluştuğuna inanılmaktadır. Abselerin etyolojisinde; Escherichia coli, Bacteroidesfragilis, Enterococcus, vePeptococcus gibi vajeninopportunist anaerobik enfeksiyonajanları rol oynarlar. Bennet SJ
1993. GovaertsI 1998.
Pelvik Enfeksiyon
Mekanizma*Vajinalmikroorganizmaların overe inokülasyonu
*Latent PID reaktivasyonu
*Direkt kolon yaralanmasıEl-Shawarby SA,
2004.
PELVĠK ENFEKSĠYON
OPU işleminden 1 haftasonrasında görülen alt abdominal ağrı, dizüri, ve ateşakla pelvik enfeksiyonugetirmelidir. Eğer OPU sırasındavar olan endometriomaya dagirilmiş ve aspire edilmişse (kist içeriği mükemmel bir kültür ortamı-[Chen MJ, 2004]), enfeksiyonriski daha da artar.
Younis JS, 1997.
Olgu Sunumu47 yaş nullipar primer
infertilite olgusu, girişim
veya PID öyküsü yok.
Endometrioma içinde dev
denovo abse olgusu.
13 lt pü boşaltımı, subtotal
histerektomi + BSO
Hameed A, 2010.
PELVĠK ABSETubo-ovarian veya pelvik abseciddi ve yönetimi zor bir durumdur. Çoğunlukla OPU işlemindensonraki ilk 3 hafta içerisindesaptanırlar. Ama literatürde 4 -56 gün veya 7- 43 gün sonra absesaptanımını bildiren yayınlarvardır.
IVF sonrası gelişen ikiz gebeliğin2. trimesterinde, OPU’ ya bağlıgelişen bilateral ovaryan abseninrüptürü. den Boon J, 1999.
Olgu Sunumu
OPU sonrası bilateral
ovaryan abse.
Ġntravenöz 72 saat a.b
tedavisine yanıt alınamaz
ise, L/S veya L/T
yapılmalıdır.Kelada E, 2007.
Olgu Sunumu35 yaş nullipar eski endometrioma olgusu OPU sırasında endometrioma aspirasyonu.
IVF sonrası dizigotik ikiz gebelik.
30. haftada haftada subfebril ateş sonrası abse tanısı, kan kültüründe S.viridansüremesi Vajinal fistülizasyon ile spontanabse drenajı
Geniş spektrumlu a.b
31. hft C/S. Sağlıklı yeni doğanlar.
Ek olarak post partum perkütan abse drenajı
2 ay sonra komplet iyileşme. Sharpe K, 2006.
OPU sonrası gelişen
pelvik enfeksiyon, eğer
gebelik oluşmuşsa yavaş
ilerleme eğilimindedir. Al-Kuran O, 2008.
Olgu Sunumu31 yaş nullipar açıklanamayan infertilite,OPU sonrası erken pelvik enfeksiyon gelişimi.
Geniş spektrumlu antibiyotiğe rağmen düşmeyen ateş.
OPU sonrası 9. gün abse tanısı, posteriorkolpotomi ile abse drenajı ve T dren
ß hCG (+), 3 hft sonra dren alınması.
38. hft tek sağlıklı vajinal doğum.
Yalcinkaya TM, 2011.
Endometriozis-OPU
6 yıllık izlem, 5958 OPU olgusu.
10 PID (% 0.12)
2 mild, 3 stage III, ve 2 stage IV endometriozis, 1 endometrioma-4 cm
Sonuç; Endometriozis OPU sonrası PID riskini arttırabilmektedir. Bu nedenle endometriozis olgularında daha etkin a.b proflaksisi, ve daha dikkatli vajinal hazırlık yapılması önerilir. Moini A, 2005.
Endometrioma-OPU214 endometrioma olgusu
Tedavi öncesi eksizyon yapılmamalı.
Vajeni povidone iodine ile dezenfeksiyon
sonrası steril izotonik sıvı ile yıkama.
Endometriomaya girilmesinden kaçınılmalı.
Ceftriaxone ile proflaksi
(OPU dan 2 saat önce başlanarak 4 gün
boyunca 1 gr/gün-IM)
Abse olgusu görülmemiş. Benaglia L,
2008.
PELVĠK ENFEKSĠYON
Proflaktik Antibiyotik Kullanımı
Tartışmalı ise de; enfeksiyon
riski taşıyan olgularda
kullanılması daha uygundur. Van Os HC, 1992.
Proflaktik antibiyotik
kullanmadan yapılan 12.500
OPU işleminde 4 pelvik abse
olgusu. Wikland M, 2007.
PELVĠK ENFEKSĠYON
Proflaktik Antibiyotik Kullanımı
Kullanılacak en iyi antibiyotiğin
seçimi konusu da tartışmalıdır.
Hayvan deneyleri cefazolin’e göre
ampicillin ve doxycycline’ in daha
üstün spekturumlu olduklarını
göstermiştir. Van Os HC, 1992.
OPU Öncesi Vajenin
YıkanmasıKullanılan ajanlarkonusunda dakonsensus yoktur. Çoğumerkez serum fizyolojikile yıkamayı tercihetmektedir.
Vajenin serum fizyolojikile yıkanması sonrasıçok düşük enfeksiyonoranları. Wikland M, 2007.
OPU Öncesi Vajenin Yıkanması
Vajenin % 1’ lik povidone-iodinesolüsyonu ile yıkanması atraktif veetkin bir işlemdir. Ama serum fizyolojikile yıkanan grupta, povidone grubunagöre gebelik oranları, fertilizasyon ve klivaj oranları değişmeksizin dahayüksek olduğundan (% 17.2 Vs % 30.3)
povidone-iodine ile vajenin yıkanılmasıişleminden kaçınılmalıdır. Van Os HC, 1992.
OPU Öncesi Vajenin
Yıkanması
OPU öncesi povidoneiodine ve sonrasında serum fizyolojik ile vajinal yıkama; IVF sonuçlarını olumsuz etkilemeksizin pelvikenfeksiyon riskini azaltmaktadır. Tsai YC,
2005.
OPU Sonrası Ġntravajinal
Probiyotik uygulanımı
Laktobasil prevalansını
ve vajinal kolonizasyonu
etkilemez, gebelik
oranlarında artışa yol
açmaz. Gilbao, 2005.
Olgu Sunumu43 yaş, 3 başarısız IVF denemesi
4 hft önceki son OPU sonrası yüksek ateş, titreme.
Jinekolojik semptom yok. Vancomycin, aztreonam, flagyl, ve ciprofloxacin tedavisi altında L/S( eski PID, bilateralhidrosalpinks, perihepatik adezyon).
H/S piyometra tanısı. Endometrial biyopsisinde vancomycin rezistan enterococci. Septisemi gelişimi. Linezolid ve flagyl tedavisine yanıt. Oral tedavi ile taburcu.
2 hft a.b tedavisi sonrası düşürülemeyen ateş ve geçmeyen pelvik ağrı histerektomi- D5 sorunsuz taburcu.
Sonuç: OPU sonrası görülen ateşin ayırıcı tanısında piyometra (Hofmann GE,2003) da düşünülmelidir.
Nikkhah-Abyaneh Z, 2010.
Pelvik enfeksiyonvarlığında; enfeksiyontedavi edildiktensonraki bir dönemdetransfer edilmek üzereembryolarıdondurmak, en ideal yaklaşımdır.
Kanama Enfeksiyon
Aspire edilen oosit sayısı,
iğne giriş sayısı, zayıf
PCOS’ lu olgu, düşük BMI,
eski cerrahi öyküsü, genç
yaş
Normal fizik muayeneye
rağmen ciddi abdominal
ağrı ve pelviste TVUSG ile
minimal kanama (3-4 mL),
gizli retroperitoneal
kanamayı
düşündürmelidir.
PID, geçirilmiş cerrahiöyküsü, endometriozis, pelvik yapışıklık, hidrosalpinks, genitalanomali
Enfeksiyon riskinde a.b proflaksisi,
endometrioziste etkin a.b proflaksisi, dikkatli vajinalhazırlık yapılmalıdır.
Povidone iodine ve serum fizyolojik ile vajinal yıkama; IVF sonuçlarını olumsuz etkilemeksizin pelvikenfeksiyon riskini azaltır.