OP EIGarchitectuur

fdpersoonlijk | zaterdag5mei2018 |77

EN HOUTJE

oeziet dewerk- en verblijfsomgevingvande toekomst eruit?Het is dievraagdie tothet ontwerp voorTheDutchMountains leidde.Ditmultifunctionele, ‘ultracirculaire’gebouwmoet in2021hetparade-paardje vanBrainportEindhovenworden. Paradepaardje, omdatálles aanhet gebouw innovatief is.Vandeafsprakendiemetbouw-materiaalleverancierswordengemaakt (die leasenhunspul-len, vooronbeperkte tijd), tot detechnologische toepassingen inhetgebouw.TheDutchMountains is ont-

worpenals eencomplete ‘smartvillage’.Met verschillendeplekken:omtewerken, verblijven, ontmoe-ten enontspannen.Metbedrijven,eenhotel, restaurants, fitness,kinderopvang, een supermarkt,sportfaciliteiteneneenopenbaartoegankelijkpark. Alles inhet com-

InNederlandhoudenwevanbaaakstenen.Alswedehoogteingaan, gebruikenwebetonen staal en stotendaarmee

veelCO2uit.Bouweeenmethoutbiedtuitkomst.

DoorElsbethGrievink

TheDutchMountains, inEindhoven, datin2021gereedzal zijn.

pagina 76 en 77, 05-05-2018© Het Financieele Dagblad

78| zaterdag5mei2018 | fdpersoonlijk

plex is datagedreven.Demurenzijnniet zomaarmuren,maar informa-tiedragers.Raampartijendragenchips,waardoor ze zelf aangevenwanneer ze aaneen schoonmaak-beurt toe zijn.Gevelswekkenener-gie op.Overal zijn sensoren, diedata aanelkaardoorgeven, zodat jeals gebruiker vanhet gebouweenappjeontvangtwanneer jedeelautobuiten voor je klaarstaat. Engazomaardoor.Maarwat als eersteopvalt aanhet ontwerp, is dathethele gebouwwordt opgetrokkenuit hout.‘Wewilleneen intelligent

gebouwmaken,dat tochwarmaanvoelt’, verklaart architectMarcoVermeulen. ‘Hetmoet eenprettige,menselijkeplekwordenomte ver-blijven. “Hightech, low touch”, datis ons credogeworden.Maardebe-langrijkste redendatwe voorhoutgekozenhebben, is duurzaamheid.’Bouwenmethout is inopmars.

Sterkernog: oparchitectuurblogsen inkenniscentrawordt gespro-

ken vaneenware ‘timber revo-lution’, omdatbouwenmethoutzoukunnenbijdragenaaneenoplossing voor een vandeurgentstekwesties vanonze tijd. Bouwenmetstaal enbeton, zoalsnuopgroteschaal gebeurt, isCO2-intensief.Hout, daarentegen, heeft de eigen-schapCO2 te kunnenopslaan.CO2inbouwmaterialen stoppenenvasthoudenzoudusweleenshetantwoordoponzeklimaatopgavekunnenzijn.

HoutenwoontorenNubestaat inScandinavië enookinOostenrijk enZwitserlandeenalveel langere traditie inbouwenmethout.Maardat architectenwereld-wijd, en innauwesamenwerkingmet ingenieurs enwetenschappers,experimenterenmetnieuwehout-productenen -technieken, is eenbetrekkelijk recenteontwikkeling.Een vandenieuwe techniekendiemen toepast, heetCrossedLami-natedTimber, indebouwkortwegCLTgenoemd.CLTbestaatnu zo’ntien jaar,maarwordt inNederlandnogniet veel gebruikt.Het is ge-baseerdophet gegevendat jehoutgoedopdrukkuntbelasten,maarniet op trek.Doormassievemulti-

‘Debelangrijksteredendatwe voorhoutgekozenhebben, istochduurzaamheid’

Voorstel voordeOakwoodTimber

Tower vanPLPArchitects, gepland

inNederland.

Baobab, vanMichaelGreenArchitecture inParijs.

fdpersoonlijk | zaterdag5mei2018 |79

pagina 78 en 79, 05-05-2018© Het Financieele Dagblad

80| zaterdag5mei2018 | fdpersoonlijk

plexhoutenpanelenkruiselings teverlijmen, ontstaaner loeisterkebouwdelen,waarmee je completevloerenenwandenkuntmaken,diebovendien teprefabricerenzijn.MetdeCLT-techniekwerd in

2016ookPatch22Amsterdamgebouwd,met zijndertigmeter opditmomenthethoogstehoutengebouwvanNederland.Dat krijgtbinnenkort concurrentie vanHaut,de73meterhogewoontorendiein2020 vlakbij hetAmsterdamseAmstelstation zal verrijzen. ‘Ikwildaarwel denuanceaan toevoegendatdit gebouweenbetonnenkernheeft endusniet voorhonderdprocentuit houtbestaat’, voegtMathewVola toe, die als ingeni-eurbij Arup verantwoordelijk isvoorde constructie. ‘Anders zoudemaximalehoogtediewij kunnenbereikenmethout, zo’n veertig,vijftigmeter zijn.’DebouwvanHautmoet nog

dit voorjaar van start gaan,maarsleeptenu al het duurzaamheids-

certificaat BreaamOutstandingindewacht. ‘Eenflinke opsteker’,vindt Vola, die ‘erg excited’ is overhet project. ‘Arupheeft zeventigkantoren in veertig landen. Bijmeer dandehelft daarvan zijnwebezigmet hout.Wehebben eenappgroep,waarinwe elkaar opdehoogte houden van internati-onale projecten, onderzoeken enontwikkelingen.Wenoemenonsde timberista’s.’

Hoog,hoger,hoogstInternationaleprojecten zijn ergenoeg.Nog steeds lopenScandi-navië enOostenrijk voorde troepenuit. InhetNoorseBergen staathetnunoghoogstehoutengebouwvanEuropa, van49meterhoog.Eenmultifunctioneel gebouw inhetZweedseSkellefteå, van50meterhoog, is indemaak,net als een33verdiepingen tellendbouwwerk inStockholm,datnotabeneopeenbestaandeparkeergaragewordtgezet. InWenen isde84meterhogewoontorenHoHo inaanbouw.OokinLonden, Parijs enVancouverstaanpretentieuzeprojectenopstapel.Maarhet opzienbarendste

nieuwskwambegindit jaar uit

‘Wehoudenelkaar ineenappgroepopdehoogte.Wenoemenonsde timberista’s’

Framework,eenwoon-werkgebouwinPortland,Oregon,datdit jaaraf is.

Haut, de73meterhogewoontorendie in2020 inAmsterdamzalverrijzen.

pagina 80, 05-05-2018© Het Financieele Dagblad

82| zaterdag5mei2018 | fdpersoonlijk

Japan.Hetbedrijf SumitomoForestry kondigdeaaneen350meterhogewoontoren te gaanbou-wen inTokio, die voor 90procentuit houtmoetbestaan.‘Er ontstaat een soort hoog-

hoger-hoogstwedstrijdje’, zietMarcoVermeulen. ‘Maar eigenlijkis hoogtehelemaalniet belangrijk.Hoemeerhout je gebruikt, hoemeerCO2 je kuntopslaan.Enof jedatnuhorizontaal of verticaal doet,is daarbij niet belangrijk. Als jehetmaaropgrote schaal toepast.’TheDutchMountainswordt

440meter lang, ener gaat 112.300kubiekemeterhout in zitten,waar70.000kgCO2 inopgeslagenmoetkunnenworden. ‘Die impact, diewillenwe laten zien’, zegtVermeu-len. ‘Wehopendaarmee zoveelmogelijk collega’s te inspireren,zodatwemet z’n allenhelewijkenofdorpengaanbouwenvanhout,waarweCO2 in kunnenopslaan.’OokVola vanArupdenktdat

bouwenmethoutomdie redende toekomstheeft. ‘Vanbetonen

staalwordt ookwel gezegddathetduurzaamis,maar vanhout is dateen stukaannemelijker. Jeplanteenbosaan van twaalf hectare, enna vijftig jaarheb je al hethoutdatje voor je torengebruikthebt.’Ener zijnmeer voordelen: bou-

wenmethout is schoner en veiligerdanbouwenmetbeton.Hout kanmakkelijkerbewerktworden,watgroteontwerpvrijheidgeeft. Boven-dien voelt hetwarmaanenademthet,watde luchtvochtigheid ínhetgebouw tengoedekomt.

BrandveiligheidDeuitdaging is onzebouwcultuur,die volledigopbetonenstaal isingericht, tehervormen. ‘Watdatbetreft ligt er voor onsals construc-teursnogeengrote engineerings-opgave’, zegtVola. Een van zijnbelangrijkepunten vanaandacht isbrandveiligheid, die sterk afhangtvanhet landwaar jebouwt.‘Overal inNederlandkun je

ervanuitgaandatdebrandweerbinneneenkwartier opde stoep

staat als er iets is. InAmerika is datal anders.Daar zoudendeopenenbloteplafonds vandeappartemen-ten inHaut een stukmoeilijkerte realiseren zijn.Hout is enblijfteenbrandbaarmateriaal. Als jedaarheel veel vangebruikt in eengebouw,moet jemaatregelennemen.Metdemodernemiddelendie voorhandenzijn, kunnenwedebrandveiligheidgoedgaranderen.Somskosthetwel extra geld. Zokomter inHaut een sprinklerin-stallatie, dienietnodig zou zijnwanneerwehet gebouwuit staal ofbeton zoudenoptrekken.’

EmissiebelastingEenanderehobbel omtenemenisdeprijs dienunoghangt aanbouwenmethout.Maarniet langmeer, denktLennartGraaff vanBloc, de creatieveontwikkelmaat-schappij diemede vormgaf aanhetconcept voorTheDutchMoun-tains.‘Onzebouwcultuur isnogniet

ingericht opbouwenmethout.Een traditionele aannemer zalwaarschijnlijkmarges zettenophetbouwenmethout. Echter,wijzienTheDutchMountains veelmeer als een “value case”daneenbusinesscase: het kostmisschienmeer,maarhet levert ookmeerop.Doordatdelen vanhet gebouwvervangenkunnenworden, zalhetmeebewegenmetde tijd endewensen vandegebruikers.Daardoor zal het gebouwnietafgeschrevenworden,maar indeloopder jaren juistmeerwaardekrijgen.Bovendienkomter vroegof laat eenprijs opCO2-uitstoot:danmoet je emissiebelasting gaanbetalen voorbouwenmetbeton.De vraag isniet ófmaarwanneerdat omslagpuntkomt.’o

‘Jeplant twaalf hectarebos aanenna vijftigjaarheb je al hethoutvan je toren terug’

HetKulturhusinhet ZweedseSkellefteå‚ vanWhiteArkitekter.

Voorstel voordeOakwoodTimberTower vanPLPArchitects inLonden.

pagina 82, 05-05-2018© Het Financieele Dagblad