onkolojik aciller
DESCRIPTION
Onkolojik Aciller. Dr. P. Fulden Yumuk Marmara Üniversitesi Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı. Tanım. Kanser veya tedavi komplikasyonları Hayatı tehdit eder Geç kalınırsa geri dönüşümsüz olabilir Kanserin herhangi bir dönemde görülebilir İlk tanı sırasında Aktif tedavi alırken - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Onkolojik AcillerOnkolojik Aciller
Dr. P. Fulden YumukMarmara Üniversitesi
Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı
Tanım Kanser veya tedavi komplikasyonları Hayatı tehdit eder Geç kalınırsa geri dönüşümsüz olabilir Kanserin herhangi bir dönemde
görülebilir İlk tanı sırasında Aktif tedavi alırken Hastalığın seyrine bağlı olarak ilerleme
sırasında
KardiyovaskülerSVC sendromuKalp tamponadı
Solunum sistemiAkut hava yolu tıkanıklığıAkciğer hemorajisiSolunum yetmezliği
HematolojikLökostazHipervizkositeDİKTrombositopeniNötropeniNötropenik ateşJinekolojik kanamalar
Renal & metabolikİdrar yollarında tıkanmaÜrat nefropatisi & Tümör erime sendromuHiperkalsemi
GastrointestinalTıkanmaPerforasyonKanama
NörolojikSpinal kord basısıArtmış kafa içi basıncıEpilepsi
ÇeşitliGöz & göz dibi metastazıKemik ağrısı
Onkolojik Aciller
Onkolojik Aciller
A - Yapısal ve tıkayıcı aciller
B - Metabolik aciller
C – Tedaviye bağlı aciller
A - Yapısal ve tıkayıcı onkolojik aciller
Superior vena kava sendromu (SVC)
Spinal kord basısı
Perikard tamponadı
İntestinal obstrüksiyon
Üriner obstrüksiyon
Malin bilier obstrüksiyon
Artmış kafa içi basınç
Neoplastik menenjit (ac, meme ca, melanom, lenfoma)
Epileptik atak
Kafa içi lökostaz
Hemoptizi
Hava yolu obstrüksiyonu
SVC Patofizyoloji
Obstrüksiyonun nedenleri:Dıştan bası
Malin nedenlerDamar içi tıkanıklık
TrombozDamar duvarının direkt invazyonu
Hızla ilerleyen olay Akut SVC
SVC Etyoloji - Malin
•Akciğer ca %75’inde neden
•NSCLC %50 •SCLC %22•Sigara ve >50 yaş•Sağ kitlede sık•Ac Ca’nin %3-12’sinde SVC
•Lenfoma •SVC’nin %12’inde neden•LAP, <65 yaş•Lenfomaların %8’sinde SVC
•Metastatik Ca %9•Meme ca
•Germ-hüc.li tm %3•Erkek, <40 yaş•βHCG, AFP
•Timoma %2•Myastenia gravis, saf kırmızı hücre aplazisi
•Mezotelyoma %1•Asbest
•Diğer Ca %1Wilson L, N Engl J Med 2007
SVC Etyoloji- Selim
•SVC’nın % 10-25’inde neden •Substernal guatr•Mediastinal granulomatöz hast.
•Histoplasmosis•Tbc
•Diğer mediastinal inf.•Pyojenik•Actinomysis
•Perikardit•İdiyopatik mediastinal fibroz•Selim mediastinal tm
•Bronkojenik kistler•Santral v kateterler
• Ödem & şişlik• Boyun• Yüz %82• Üst ekstremite
%46• Üst göğüs kafesi
• Pletore %20• Artan dispne %54• Öksürük %54• Ortopne• Ses kısıklığı %17• Stridor %4
SVC Semptomlar & Bulgular
• Kollateral venöz dilatasyon• Boyun venleri %63• Göğüs kafesi %53• Abdomen• Görme bozuklukları
%2• Serebral v. basıncı artar
• Senkop %10• Başağrısı %9• Başdönmesi %6• Konfüzyon %4• Stupor & koma
Wilson L, N Engl J Med 2007
SVC Semptomlar & Bulgular
SVC - Tanı•Anatomik lokalizasyon Torasik BT•Vasküler özellikler MRI•Histolojik tanı Lenfoma
Germ hüc. TmSCLC
SVC Tedavi
DestekSteroidler
RT ile semp. artışDiüretiklerAntikuagulan tedaviTrombolitik tedavi
CerrahiBypass graft, stentlerSantral venöz kateter çıkartılması
RadyoterapiPalyasyonKüratif
LenfomaSCLC
KemoterapiSCLCLenfomalarGerm hüc. tm.
Spinal Kord Basısı•Ca hastalarının % 5-10’unda
•Etyoloji
•Ac Ca (en sık)
•Meme & prostat Ca (çok odak)
•Lenfoma, myeloma
•Dorsal vert 70%
•Lumbosakral vert 20%
•Servikal vert 10%
Spinal Kord Basısı
Semptomlar•Lokalize sırt ağrısı
•Radiküler•Kuşak tarzı•Aşağıya vuran
•Hassasiyet•Uyuşukluk•Güçsüzlük•Barsak & mesane kontrol kaybı
Fizik muayene
•Ağrı•Spastisite•Ekstensor plantar refleks• anal tonus• perineal sensitivite•Glob vezikal
• Tanı• Direkt grafi
• Vertebra destrüksiyonu, çökme• Litik / sklerotik lezyonlar
• Kemik sintigrafisi• MRI
• Tedavi• Deksametazon (Dekort) 8 mg
• 4x4 mg IV/IM
• RT (melanom, renal hüc. Ca dirençli)• Laminektomi• Ketokonazol 400 mg 3x1 (prostat ca) + steroid
Spinal Kord Basısı
Perikard Tamponadı
•En sık•Ac & meme Ca, Lösemi, Lenfoma•Ca hastalarının % 50’sinde selim nedenlerle
•RT, ilaca bağlı perikardit•Hipotiroidi•İdiyopatik•İnfesiyon•Otoimmun•Üremi
Perikard Tamponadı -TanıAc PA & lat.EKGEKOBT
Perikard Tamponadı Tedavi:
• Drenaj• Sitoloji % 65-85’inde (+) • Perikard biyopsisi
• Perikardda pencere/skleroz
Perikard TamponadıKlinik Özellikler
•Dispne•Öksürük•Göğüs ağrısı•Ortopne•Halsizlik•Plevral efüzyon•Sinus taşikardisi•Jugular v. distansiyonu
•Hepatomegali•Periferik ödem•Siyanoz•Pulsus paradoksus• kalp sesleri•Pulsus alternans•Perikardiyal rub
İntestinal obstrüksiyonİleri evre kolorektal / over CaMetastaz
Ac Ca Meme Ca Melanom
Patofizyoloji:Mesenter/barsağa tm.ün infiltre olmasıÇölyak pleksus tutulumuParaneoplastik nöropati (SCLC)
İntestinal Obstrüksiyon• Bulgular:
• Ağrı • Batın distansiyonu • Hepatomegali • Bulantı & Kusma
• Prognoz çok kötü• Octreotide
• somatostatin analoğu • sandostatin 0.1 mg
amp., LAR formu
Üriner Obstrüksiyon• Etyoloji
• Prostat/GYN Ca (Serviks)
• Met. hastalık• Fibroz (Post RT)
• Semptomlar• Bilat. hidronefroz • Böbrek yetmezliği• Böğür ağrısı• Üriner infek. • Proteinüri• Hematüri
Üriner Obstrüksiyon
• Tanı• Kreatinin• Böbrek US
• Tedavi• Palyatif üriner
diversiyon (fistül, sepsis)
• Perkütan nefrostomi• Suprapubik
sistostomi
• Etyoloji• pancreas ca• ampulla Vateri ca• safra yolları ca• kc ca • kc’e metas yapmış
tm.ler• Periduktal LN metas
olan tm.ler• (gastrik, kolon,
meme, ac ca)
• Belirti: • Sarılık • Açık renk dışkı• Koyu idrar• Kaşıntı • Kilo kaybı
• Palyatif tedavi (stent)
Malin Biliyer Obstrüksiyon
Onkolojik Aciller
A - Yapısal ve tıkayıcı aciller
B - Metabolik aciller
C – Tedaviye bağlı aciller
B - Metabolik Aciller
HiperkalsemiUygunsuz antidiüretik hormon
salgılanımı sendromu (SIADH)Laktik asidozHipoglisemi
Adrenal yetmezlik
Hiperkalsemi
Normal düzeyi 8.15-10.5 mg/dl (2-2.6
mmol/L)Serbest 4.5-5.1 mg/dl
Düzeltilmiş Ca : Ca + 0.8 (4-alb)
Malinite sonucu gelişen hiperCa’de sağkalım 3 ay
Malin Hiperkalsemi Patofizyoloji
•Kemikten Ca salınımı•Osteoklast proliferasyonu ve aktivitesindeki •Distal tübüllerden Ca emilimindeki•PTHrP
•PTH ile 13 aa benzer, % 80 homolog•PTH reseptörüne bağlanır
•Kemik met.de osteolitik faktörler salınır•Paraneoplastik send.(NHL) olarak
•1,25-OH D vit
HiperkalsemiEtyoloji
T Thiazide, diğer ilaçlar - Lithium
R RabdomyolizA AIDSP Paget’s hast
Parental beslenme Feokromositoma Paratiroid hast
Tüm vakaların % 80’i Primer Hiperparatiroidi veya Malinitedir.
V VitaminlerI İmmobilizasyonT TirotoksikozA Addison’sM Süt-alkali sendromuI İnflamatuar hast.N Neoplastik hast. S Sarkoidoz
Malin Hiperkalsemi Etyoloji
Ac Ca (skuamöz hücreli)
Meme Ca
Baş & Boyun Ca
Böbrek Ca
Multipl myelom
Lenfoma
Malin Hiperkalsemi Klinik
•En sık
paraneoplastik •Bitkinlik•İstahsızlık•Konstipasyon•Polidipsi•Kas güçsüzlüğü•Bulantı & kusma•Şuur bulanıklığı
•Lab.•Elektrolitler•Ca, PO4, albumin•Düzeltilmiş Ca:
Ca + 0.8 (4-alb)• PTH•PTHrP•1,25-dihydroxy D3
Hiperkalsemi Tedavi
Gallium nitrate
Steroid IV FosfatDiyaliz
HidrasyonFurosemideBisfosfanatKalsitonin
(taşiflaksi)
Mithramycin
Hidrasyon
İlk yapılacak - isotonic NaCl infüzyonu
Genellikle Ca 1.6-2.4 mg/dl azalırTek başına yetersiz kalırKardiovasküler duruma göre
infüzyon hızı ayarlanırKCl ve Mg da gerekebilir
Loop Diüretikleri
İdrarla Ca atılımını sağlarHenle loopunun çıkan kolunda Ca
emilimini önler
Volüm fazlasını atarÖnce sıvı verilir, sonra furosemidSık elektrolit ve aldığı/çıkardığı sıvı
takibi yapılır
Bisfosfanatlar
o Kemikte hidroksiapatite bağlanıro Kristallerin erimesini önlero Kemik içinde yarı ömürleri çok yükseko GI sistemden emilmez (< %10)o Clodronateo Pamidronate o Zolandronic acid (en potent)o Ibandronateo Böbrekten atılır, yetm.te doz ayarı
Tedavi Seçimi
Hafif (<12mg/dl) - Hidrasyon
Orta (12-14mg/dl) - Hidrasyon + Bifos.
Hayatı tehdit eden (>14 mg/dl)Hidrasyon + Kalsitonin + Mithramycin BifosfonatSteroidler
Tedavi
•Genel yaklaşım (Ca > 12 gr/dl ise tedavi et)
•İzotonik NaCl inf. 2-3 lt/gün•Furosemide 20-60 mg/gün
•PTHrP•Zolandronic acid 4 mg (15 dk)•Pamidronate 60-90 mg (3-24sa)•Ibandronate 6mg (15-60 dk)
•1,25-Dihydroxyvit. D3 sentezini azaltmak
•Prednisone 40-60 mg/gün•Prostoglandin sentezi üzerinden
•Indomethacin 50-150 mg/gün
SIADH - Etyoloji Ca’lar:
SCLC % 38’i (kötü prog.) Pank., GI Ca, Lenfoma,
Timoma
SSS, Pulmoner hast Cerrahi İlaçlar:
vincristine, vinorelbine, melphalan, cisplatin, cyclophosphamide levamizole
SIADHSemptomlar
•Asemptomatik•Anoreksi•Depresyon•İrritabilite•Konfüzyon•Letarji•Kas güçsüzlüğü•Belirgin kişilik değişiklikleri
•Na 110 mEq/L•Ekstansor plantar cevap •Arefleksi•Psödobulbar palsi•Koma•Konvulsiyon•Ölüm
SIADH
• Hiponatremi (<135 mEq/L)• Osmolarite: İdrar > Plasma• idrar Na excretion (>30 mEq/L)• Volüm azalması yok
Ayırıcı Tanı:
SIADHTedavi
•Su kısıtlaması
•Distal renal tübüllerde vasopresinin etkisini inhibe et
•Demeclocycline 900-1200 mg, 2x1•Lithium carbonate 300 mg, 3x1
•Epilepsi, koma (Serum fizy. inf+frosemide)•Ca’u izle ( )•Altta yatan kanseri tedavisi
Hipoglisemi• Adacık hüc. tm.• Mezenkimal tm.ler
(retroperit./ torax)• İğsi hüc. sarkom• Hepatom• Adrenokortical tm.• Kc met.
• Kc yetm.• Tm.’ün glukoz
kullanımı• Lösemi
• IGF-II salgılar• Belirtiler
• Mental değiş., koma• Hipotansiyon, • Terleme, solukluk
• Tedavi• Palyatif
• Glukoz• Diazoksid• Steroid• Somatostatin• Glucagon
• Cerrahi• Hepatomlara
alkol /kriyo tedavi
Adrenal Yetmezlik• Etyoloji
• Bilateral surrenal met. • Ac, meme, kolon,
böbrek ca, lenfoma• Bilateral surren. alınması• Hemorajik nekroz
• sepsis, antikua.• İlaçlar
• mitotane, ketoconazole, suramin, aminoglutethimide
• Steroid & megestrol acetate tedavisinin aniden kesilmesi
• Semptomlar• Bulantı & Kusma• Anoreksi• Ortostatik
hipotansiyon• Tanı
• Serum ACTH • Serum kortizol
• Tedavi• Steroid
Onkolojik Aciller
A - Yapısal ve tıkayıcı aciller
B - Metabolik aciller
C – Tedaviye bağlı aciller
C – Tedaviye bağlı aciller
Tümör erime sendromuİnsan antikor infüzyonu reaksiyonu
Hemolitik üremik sendrom (HUS/TTP)Nötropeni ve infeksiyon
Pulmoner infiltratlarTifilit (nötropenik enterokolit)
Hemorajik sistit (koruyucu Mesna)
Tümör Erime Sendromu• EtyolojiEtyoloji• Kemoterapiye
cevaplı hastalıklar• ALL, KLL• Burkitt’s lenfoma• Yüksek gradlı
lenfomalar• Solid tm. (nadir,
germ hüc. ve SCLC)
• Yüksek Riskli Yüksek Riskli HastaHasta• Lökosit>100.000• Bulky tm kitlesi• Yüksek kreatinin
(>2.4mg/dL)• Yüksek ürik asit• LDH > 1000 U/L
•Tam kan sayımı, kreatinin, ürik asit, Na, K, Ca, PO4
• İdrar pH•Aldığı/çıkardığı sıvı takibi
Tümör Erime Sendromu
Tümör Erime Sendromu
ProfilaksiAllopurinol 300-600 mg/gün POIV sıvı 3000 ml/m²/günNa bicarbonate 50 mEq/lt
2-3 amp/lt (84 mg/ml, 10 ml amp.)İdrar pH > 7 (ürik a. nefropatisi & ABY’den korunmak için)
Ca glucanateHemodiyaliz
Tanı Kriterleri Ateş
≥ 38’C (1 saaten fazla) Oral ≥ 38.3’C
Nötropeni Nötrofil < 500mm3 Nötrofil < 1000/mm3, fakat ilk 48 saat
içinde 500/mm3’ün altına düşme ihtimali yüksek
Ağır nötropeni < 100/mm3
Febril Nötropeni
Nötropenik Hasta Çok ayrıntılı anamnez Her gün ayrıntılı fizik muayene
Oral mukoza, sinus hassasiyeti Ac Cilt & tırnaklar Kateter yolları boyunca hassasiyet var mı?
(periferal ve santral) Perianal bölgenin infeksiyon ve abse
açısından palpasyonla incelenmesi (ağrı, dolgunluk, fluktuaston)
REKTAL TUŞE HİÇ BİR ZAMAN YAPILMAZ!
Tetkikler Kc & renal fonk. Elektrolitler Tan kan sayımı & periferik yayma TİT O2 sat. ACPA - XR (Gerekirse HRCT) Konfüzyonu varsa lomber ponksiyon Kültürler
Kan x2 (1 santral kateter, 1 periferik) İdrar Dışkı & C. Difficile toksin (ishalde) Ciltten sürüntü (inkeksiyon bulgusunda)
Nötrofil Sayısı – İnfeksiyon Riski
Eve Gidebilecek Hasta Hangisidir?
Solid tm Oral sıvı ve ilaç içebilen PEG’i olmayan 1 saat içinde hastaneye gelebilecek (Hasta ve
hasta yakınlarının bunun önemini algılaması önemli)
24 saat sürekli yanında bakıcı olan (destek verilebilen)
Oturduğu yerde telefon ve transportasyonu olan Antibiyotik kullanmakta olmayan 15 yaşındanbüyük Kinolon allerjisi olmayan
Vancomycin İndikasyonları Kateter infeksiyon şüphesi Bilinene methyciline resistant staphylococcus
aureus (MRSA) kolonizasyonu Ağır mukozit (yüksek doz ARA-C) Kültürde gram (+) üreme Bilinen bir neden olmadan hipotansiyon,vb
şok bulguları Klinik tablonun kötüleşmesi Profilaktik ciprofloxacin kullanımı
Sonuç Onkolojik acilleri her hekimin bir noktaya kadar bilmesi
gerekir Kanser hastası da hastalığına bağlı olmayan nedenlerle
acile gelebilir (MI, SVO, vb) Terminal hastalara resüsite edilmeden önce ailesi ile
mutlaka konuşulmalı Çoğu aile bu durumun yaklaştığından haberdardır Hastanın sadece rahat ettirilmesi çok doğru bir
seçimdir
TeşekkürlerTeşekkürler