Öğretimle İlgili temel kavramlar ve program geliştirme

Öğretimle İlgili Temel Kavramlar ve Program Geliştirme

BÖLÜM: 1

TEMEL TEMEL KAVRAMLARKAVRAMLAR

1. Hafta1. Hafta

Öğrenme Öğretme Öğretim Eğitim Program Eğitim Programı Öğretim Programı Ders Programı Öğretim Ortamı Öğretim Takvimi Öğrenme Yaşantısı Program Geliştirme Süreci

ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Temel Kavramlar Canlılar arasında, insan gibi kendi ayakları üstünde

durmak ve ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bu kadar süreli bir eğitime gereksinimi olan başka bir canlı yoktur. İnsanlar belli bir çevrede doğar ve yaşam boyu çevresiyle etkileşimde bulunarak çevrelerine uyum sağlamaya çalışırlar.

İnsanlar, çevreleriyle girdikleri etkileşim sonucunda formal ve informal olarak iki yolla eğitim alırlar.

Bireylerin çevreleriyle kurdukları serbest etkileşimleri sonucunda aldıkları eğitime “kendiliğinden kültürlenme-informal”, okulda aldıkları eğitime ise “kasıtlı kültürlenme-formal” denilmektedir.


Eğitimi nasıl tanımlayabiliriz?Eğitim: En geniş anlamıyla eğitim

bireyde kendi yaşantıları yoluyla davranış değişikliği meydana getirme süreci olarak tanımlanabilir.

Tanımın üç temel özelliği vardır:1. Eğitim bir süreçtir.2. Eğitim sonucunda bireyde

davranış değişikliği meydana gelir.3. Davranış değişikliği bireyin

yaşantıları sonucu meydana gelir.


Okulda alınan eğitim planlı, programlı, amaçlı formal bir eğitimdir.

Bu amaçla, okullarda uygulanmak üzere öğretim programları geliştirilmiştir. Öğretmenlerin görevi programlarda yer alan hedefler doğrultusunda planlama yapmak, öğretme öğrenme sürecini öğrencilerin yeni davranışlar kazanmalarını sağlayacak biçimde düzenlemektir.

Tartışma: Okulda informal bir eğitim var mıdır?

GİRDİ ÇIKTI

Yeni davranışlar kazandırmak,İstenilmeyen davranışları ortadan kaldırmakİstendik davranışları pekiştirmektir.

Okulun Görevleri


Öğrenme Nedir?

Tanıma göre öğrenmenin oluşabilmesi üç etkene bağlıdır:

Davranışlarda bir değişme olmalıdır.Bu değişme kalıcı olmalıdır.Değişme kişinin çevresiyle etkileşimi

sonucunda oluşmalıdır.

“Öğrenme, bireyin olgunlaşma düzeyine göre, çevresiyle etkileşimi sonucu davranışlarında olan kalıcı değişmeler” dir.


Davranış: Bireylerin başkaları tarafından doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak gözlenebilen etkinlikleridir. İnsan davranışlarının zihinsel, duygusal ve bedensel yönleri vardır. Öğretme: Bireyin davranışlarında değişim meydana getirmek için yapılan etkinliklerdir. Diğer bir ifadeyle öğretme; öğreticilerin öğrencilere yönelik yaptıkları faaliyetlerin tümüdür.

Öğrenmenin iki yolu vardır.Kendi yaşantılarımız.Eğitimimiz


Öğrenme Alanları1. Bilişsel Alan: Zihinsel etkinliklerin ön

planda olduğu alandır.2. Duyuşsal Alan: Çeşitli nesne ve olaylara

karı gösterdiğimiz duygu ve tutumlarımızdır.

3. Devinişsel Alan: Bir veya birden çok organımızı kullanarak ortaya koyduğumuz davranışlardır.


Öğretim: Öğretme-öğrenme sürecinin planlanması ve bu sürecin istenilen davranışları gerçekleştirebilecek şekilde uygulanmasıdır.

+ÖğrenmeÖğretim faaliyetleri önceden belirlenmiş hedefler

doğrultusunda, planlı, programlı, yöntemli, öğrenme ve öğretme ilkelerine uygun olarak yapılır. Öğretmen, öğretme-öğrenme sürecinin düzenleyicisidir. Öğretimde öğretme ve öğrenme diye iki etkinlik vardır. Öğretme, öğretmenin etkinliği; öğrenme, öğrencinin etkinliğidir. Öğretim faaliyeti sürecinde öğretmen öğretir; öğrenci öğrenir.

Öğretim:

Öğretme


EĞİTİM VE ÖĞRETİMİN KARŞILAŞTIRILMASI

Eğitim geniş kapsamlıdır.Eğitim toplumun her kesimini içine alır.Eğitim her yerde yapılır.Eğitimin içinde tavır, tutum ve alışkanlık kazandırma vardır.

Eğitim yaşam boyu devam eder.Eğitim insan ve hayvana özgüdür.Eğitimi seçme şansımız yok.Eğitimin hedefleri geneldir.

Öğretim dar kapsamlıdır.Öğretim toplumda belli yaştakileri içine alır.Öğretim yasal kurumlarda yapılır.

Öğretimin özünde de bilgi, beceri ve değer duygusu barındırma vardır.Öğretim bireyin yaşamının beli bir dönemi ile sınırlıdır.

Öğretim yalnız insana özgüdür.

Öğretimi seçme şansımız var.Öğretimin hedefleri özeldir.ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Öğrenmenin Oluşum Süreci

KAYNAK/ÖĞRETMEN

ALICI/ÖĞRENCİ

Etkinliği: Öğretme

Etkinliği: Öğrenme

Dönüt (Geri-Bildirim)

Öğrenme-Öğretme Ortamı

Öğrenme Yaşantısı ETKİLEŞİM


Öğretim Takvimi:Öğretim Takvimi: Bir öğretim yılında yapılması düşünülen öğretim etkinliklerinin aylara veya haftalara dağıtılmasıdır.

Öğretim Yılı:Öğretim Yılı: Herhangi bir eğitim kurumunun eğitime başladığı tarihten derslerin bittiği tarihe kadar geçen süredir.

Öğrenme Yaşantısı:Öğrenme Yaşantısı: Öğrencilerin kalıcı izli davranış değişmesine imkan veren yaşantılardır.

Öğretim Ortamı:Öğretim Ortamı: Bir okulda ya da sınıf ortamında etkili öğretim yaşantılarının gerçekleşmesi amacıyla öğretmen öğrenci arasında oluşturulan olumlu havadır.


Eğitim Eğitim Programlarının Programlarının Temel ÖğeleriTemel Öğeleri


Program Nedir?• Belirli şartlara ve düzene göre bir amaca ulaşmak için

yapılması öngörülen işlemlerin bütünüdür.• Program, okulda öğretilecekleri içerir.

• Program, bir dizi derstir.

• Program, içeriktir.

• Program, bir dizi materyaldir.

• Program, bir dizi davranıştır.

• Program, okul tarafından yönlendirilen okul içindeki ve dışındaki öğretilecekleri içerir.

• Program, okul rehberliğinde öğrencinin tamamlayacağı birbirleriyle bağlantılı plan ve öğrenme yaşantıları dizisidir.

Program Çeşitleri

Eğitim Eğitim ProgramıProgramı

Öğretim Öğretim ProgramıProgramı

MüfredatMüfredat

Milli Eğitimin amaçları doğrultusunda eğitimin hedeflerine ulaşmak için yapılacak etkinliklere eğitim programı denir. Öğrenciye okul içinde ve dışında planlı etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantılarının tümüdür.Belli bir öğretim basamağındaki sınıflarda okutulacak derslerin amaçlarını, içeriğini,süresini,öğretim yaşantılarını ve değerlendirme süreçlerini kapsayan çalışmalardır.Eğitim kurumlarında okutulacak derslerin isimlerini ve ders saatlerini içeren listelerdir.Türkiye’de eskiden, basılı okul programlarına müfredat programı denilirdi.

Program Çeşitleri

Ders Ders ProgramıProgramı

Örtük Örtük ProgramProgram

Bir ders süresi içinde yapılacak tüm etkinlikleri;dersin ,içeriği, öğrenme-öğretme süreci ve ölçme değerlendirmenin programlanmasıdır.Öğrencilere hangi konuların hangi düzeyde ve nasıl kazandırılacağı ve değerlendirileceğini içeren plandır.

Hedef-kazanım, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme durumlarında açıkça belirtilmeyen, eğitim kurumlarının önceden belirlenmiş hedefleri dışında gerçekleştirilen, okul içi ve dışında meydana gelen yaşantılar yoluyla elde edilen kazanımları kapsayan programa denir. Örtük program resmi programın dışında, öğretme öğrenme süreci içinde ihtiyaçlara göre ortaya çıkan bilgi, etkinlik ve uygulamaları kapsar. Örtük program öğrencinin değişik ihtiyaçlarını karşılamayı ve yaratıcı yönlerini geliştirmeyi amaçlar.

Program Çeşitleri

Açık Açık ProgramProgram

Hedef-kazanım, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme durumlarının açıkça belirtildiği, Anayasa ve Milli Eğitim Temel Kanunu doğrultusunda hazırlanan programa açık program denir.Tüm eğitim kurumları bu programı gerçekleştirmeye çalışır.

Eğitim Programı

Öğretim Programı

Ders Programı

Programın Temel ÖğeleriProgramın Temel Öğeleri

Hedefler-kazanımlar

İçerik (Kapsam) Öğrenme-Öğretme Yaşantıları Ölçme ve

Değerlendirme

GERİ BİLDİRİM (DÖNÜT VE DÜZELTME)

Bireye hangi davranışlar kazandırılacak? Davranış değişmesi için hangi yaşantılar

gereklidir? Yaşantılar nasıl düzenlenmelidir? Tasarlanan sonuçlar gerçekleşti mi?

Temel Sorular:Temel Sorular:


1.HedefDavranışUzak HedeflerGenel HedeflerÖzel HedeflerDavranışsal Hedefler

Niçin Eğitim?Ne tip birey?

2. İçerik (Kapsam)Üniteler-TemaKonular

Ne öğretelim?

3. Eğitim Durumları(Öğrenme Yaşantıları)Öğretim stratejileriYöntem ve tekniklerAraç ve gereçlerNasıl öğretelim?Nerede öğretelim?Ne zaman öğretelim?Ne ile öğretelim?

4. Sınama Durumları(Ölçme ve Değerlendirme)

Ne kadar öğretildi?Ne düzeyde hedeflere ulaşıldı?


Niçin?Hedef

(Davranış)

Eğitim DurumlarıÖğretme-Öğrenme

Yaşantıları

Nasıl?

İçerik(Kapsam)

Ne?

Ne kadar?Ölçme ve

Değerlendirme(Dönüt)

Ne kadar?


Eğitim programının öğeleri

• Hedef (Amaç ve kazanım): Yetiştirilecek bireyde bulunması uygun görülen, eğitim yoluyla kazandırılabilir istendik özelliklerdir. Bu aşamada sorulan soru “NİÇİN?” dir.

• İçerik (Kapsam, konu, muhteva): Hedef ve kazanımları gerçekleştirmeyi sağlayacak bilgi, beceri ve tutum kazandırmaya yönelik oluşturulan bir bütündür. İçeriği, konu alanı uzmanı ve program geliştirme uzmanı birlikte belirlemelidir. Bu aşamada sorulan soru “NE?” sorusudur.

Eğitim programının öğeleri• Eğitim durumları (Öğretme – Öğrenme Yaşantıları): Hedef ve

kazanımların gerçekleştirilmesine yönelik, içeriğin aktarılmasını sağlayacak öğretme-öğrenme süreç ve yaşantılarını kapsayan bir bütündür. Belli bir zaman süresi içinde bireyi etkileme gücünde olan dış şartlardır. Bu aşamada sorulan soru “NASIL?” dır.

• Değerlendirme (Sınama Durumları): Hedef ve kazanımların gerçekleşip gerçekleşmediğini, gerçekleşmiş ise hangi seviyede gerçekleştiğini ortaya çıkarmayı sağlayan, ölçme ve değerlendirme süreç ve sonucunu kapsayan bir bütündür. Bu aşamada “NE KADAR? ve HANGİ SEVİYEDE?” soruları sorulur.

Soru: I. Niçin?II. Nasıl?III. Ne kadar?Bu sorular, program geliştirme sürecinde hangi temel öğelerle ilgilidir? (KPSS 2005)

A) HedefB) HedefC) DeğerlendirmeD) Eğitim durumuE) Eğitim durumu

DeğerlendirmeEğitim durumuEğitim durumuHedefDeğerlendirme

Eğitim durumuDeğerlendirmeHedefDeğerlendirmeHedef

I II III

CEVAP: B ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Soru:Bir öğretim programının temel öğeleri, aşağıdakilerin hangisinde tam olarak sunulmuştur?(KPSS 2003)A) Kritik davranışlar; öğretme-öğrenme etkinlikleriB) Öğretmen ve öğrenci; içerik; değerlendirme durumlarıC) Öğrenci; Öğretme-öğrenme etkinlikleri;okul yönetimiD) Özel hedefler; Öğretmen-öğrenme etkinlikleri; değerlendirme durumlarıE) Öğretmen ve öğrenci; okul yönetimi veli

CEVAP: DÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Soru: Öğretme-öğrenme süreçleri üzerinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi en azdır? (KPSS-2003)

A) ÖğrencilerinB) ÖğretmenlerinC) Öğretim programlarınınD) Doğal çevreninE) Ölçme değerlendirme süreçlerininSoru: Aşağıdakilerden hangisi eğitim programlarının öğretim sürecine

sağladığı yararlardan biri değildir?A) Öğretmenlere rehberlik etmesiB) Öğretme-öğrenme etkinliklerinin verimliliğini artırmasıC) Öğretme-öğrenme faaliyetlerine yön vermesiD) Öğrencilerin tamamen serbest ortamlarda gelişmesini sağlamaE) Ülkede ortak bir eğitim standardını sağlama


HedeflerHedefler

Hedeflerin TürleriGenel Hedefler Genel sonuçları gösterir. Ölçülebilir değildir. Öğretme-öğrenme sürecinin

genel özelliklerini gösterir. Programın genel

doğrultusunu gösteriri. Öğrenme amaçlarını tespit

için bir ölçüt oluşturur.

Öğrenme Hedefleri Öğretme-öğrenme süreci

sonucunda ulaşılabilecek sonuçları gösterir.

Ölçülebilir. (Davranışa dönüştürülerek)

Davranış olarak ifade edilebilirler.


HEDEFLERİN / AMAÇLARIN SEVİYELERİ

Ülkenin Eğitim Felsefesi

Anayasal uzak amaçlar

Milli eğitimin uzak amaçları

Belirli öğretim kurumlarının genel amaçları

Belirli düzeyde okulların genel amaçları

Dersin genel amaçları

Belirli bir konunun öğretim amaçları


Türk Milli Eğitim Sisteminin Genel Hedefleri(1739)

Türk Milli Eğitimin Genel Amaçları; Türk milletinin bütün fertlerini;

1. Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesi bulunan Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesi bulunan Atatürk Milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin milli, ahlâki, insani, Atatürk Milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin milli, ahlâki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluğunu bilen ve bunları Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluğunu bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar yetiştirmek. davranış haline getirmiş yurttaşlar yetiştirmek.

3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini gerçekleştirerek, gerekli bilgi, İlgi, istidat ve kabiliyetlerini gerçekleştirerek, gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların kendilerini kutlu kılacak suretiyle hayata hazırlamak ve onların kendilerini kutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak.olmalarını sağlamak.

2. Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımından dengeli ve 2. Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip insan düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip insan haklarına saygılı, gir,işken kişilik ve teşebbüse değer veren, haklarına saygılı, gir,işken kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler topluma karşı sorumluluk duyan yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek.olarak yetiştirmek.

Amacın Düzeyi

Amaçların Hiyerarşisi

Amaçları Kimin Hazırladığı

Amaçların ÖzelliğiÖrnek

Eğitimin küresel amaçları

Uluslar arası kuruluşlar

Öneri niteliğinde

UNESCO’nun belirlediği eğitimin küresel amaçları

Eğitimin Genel Amaçları

Yasa ile belirlenmiş (1739 S.K)

Eğitilmiş bireyin genel özelliklerini yansıtır.

Türk Milli Eğitimin Genel Amaçları

Okulun

Amaçları

Yasa ile belirlenmiş (1739 S.K 2547 YÖK)

Milli Eğitim kade-mesini bitiren bireylerin özellik-lerini yansıtır.

İlköğretimin amaçları

Bir komisyon tarafından hazırlanır TTKB onaylar

Dersin

Amaçları

Bir derste kazan-dırılması gereken hedeflerdir.

Sosyal Bilgiler dersinin amaçları

Ünitenin Amaçları


Bir derste kazan-dırılması gereken hedeflerdir.

Sağlığımızı koru-yalım ünitesinin amaçları

Konunun amaçları


Bir konuda öğrenci-den beklenen davra-nışları ifade eder.

Sağlığımızı korumanın önemini kavrayabilme

Soyut Genel

Somut Davranışa dönük

Soru: Türk eğitim sisteminde genel hedefler aşağıdakilerden hangisine dayalıdır?(KPSS-2005)

A) Türk Milli Eğitim Temel Kanunu’na B) Okul YönetmeliklerineC) Tebliğler Dergisine D) Şura KararlarınaE) Öğretim Programlarına

Soru: Aşağıdakilerden hangisi Türk Milli Eğitim Kanunu’nda belirlenen Türk Milli Eğitiminin temel ilkelerinden birisi değildir?

A) Laiklik B) Karma eğitim C) Okul-Aile işbirliğiD) Yöneltme E) Toplumsallaşma

Soru: Aşağıdakilerden hangisi uzak hedef ifadesidir?A) İletişim becerilerini geliştirebilmeB) Karşılaştığı problemlere bilimsel araştırma yöntemlerini kullanabilmeC) Teknolojiyi ve bilimsel gelişmeleri takip edebilmeD) Çağdaş uygarlık seviyesine ulaşabilmeE) Sağlıklı yaşam alışkanlıklarını kazanabilme

Hedef Belirleme

Toplumun Gerçekleri ve

İhtiyaçları

Konu (disiplin) Alanının Nitelikleri

Bireyin İlgi ve İhtiyaçları

Doğanın Denge ve Niteliği

Belirleyiciler Süzgeçler Öğrenme Ürünleri

Kazanımlar

BilişselDuyuşsalDevinişsel

Eğitim Felsefesi

Eğitim Psikolojisi

Eğitim Sosyolojisi

Eğitim Ekonomisi

Olası HedeflerAday

Hedefler

Program ÇeşitleriAçık Program

Hedef-kazanım, içerik, eğitim durumları ve sınama

durumlarının açıkça belirtildiği, Anayasa ve Milli Eğitim

Temel Kanunu doğrultusunda hazırlanan programa açık

program denir. Bu tür programda yetiştirilmek istenen

bireydeki özellikler açık ve ayrıntılı bir şekilde herkesin

anlayabileceği bir dille belirtilir. Tüm eğitim kurumları bu

tür programı gerçekleştirmeye çalışır.

Örtük (Gizil) Program

Hedef-kazanım, içerik, eğitim durumları ve sınama durumlarında açıkça belirtilmediği, eğitim kurumlarının hedefi dışında gerçekleştirilen, okul içi ve dışında meydana gelen yaşantılar yoluyla elde edilen kazanımları kapsayan programa örtük program denir.

Bu tür program, kurum içi ve dışında kazanılan değer, norm, görüş, yaşantı biçimleri vb. içerir. Örtük program, eğitim programı, öğretim programı ve ders programı kapsamında oluşan öğrenci kazanımlarını da kapsar (Demirel, 1999; Marsh, 1997; Wragg, 1997).

Konumsal Açıdan Program

• Program geliştirme çalışmaları konumsal açıdan iki çeşittir; merkez örgütü olan Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen ve bürokratik yapıya dayandırılan merkezi program,

• Yerel yönetimler içerisinde yer alan Milli Eğitim Müdürlükleri bünyesinde ya da okullar tarafından geliştirilen yerel programdır.

Merkezi Program

• Milli Eğitim Bakanlığı Merkez Teşkilatı tarafından geliştirilen merkezi program, tüm ülkede belirli bir standardın oluşturulması amacıyla değişik alanlardaki uzmanların bir araya gelerek geliştirdikleri programdır.

• Merkezi programın hazırlanmasının temel nedeni, aynı hedefler doğrultusunda benzer nitelikleri taşıyan bireyler yetiştirmektir. Bu tür programların temel amacı, ülkede nitelik birliği sağlamaktır.

İhtiyaçlar Belirlenmesi

Genel Hedeflerin Belirlenmesi

Alanın Kavram, İlke ve Becerilerinin Belirlenmesi

Öğrenme Alanlarının Kapsadığı Ünitelerin/Temalarının Belirlenmesi

Öğrenme Alanları ve Alanı Kapsayan Kazanımların

Belirlenmesi

Paydaşlarla Paylaşımın Sağlanması

Materyal Geliştirilmesi

Programların Onaya Sunulması

Programların Denenmesi İzlenmesi/Değerlendirilmesi

Diğer Alanlarla Bağlantılar

Kavram Haritalarının Oluşturulması

Öğretim Etkinlikleri, Ölçme

Değerlendirme ve Öğretmen Kılavuzu

MEB

, Pro

gram

Gel

iştir

me

Mod

eli

Soru• Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından hazırlanarak uygulamaya konan öğretim programlarında belirtilen amaç ve etkinlikleri kapsamaz.• Öğretme - öğrenme süreci içerisinde ortaya çıkan bilgiler, düşünceler, değerler, uygulamalar ve bu uygulamalar sonucunda öğrencilerde meydana gelen bütün özellikleri kapsar.• Okulun düzeni, kuralları, fiziksel ve psikolojik çevresi, yöneticilerin ve öğretmenlerin sözlü ya da sözsüz olarak verdikleri bütün iletileri kapsar.Yukarıda özellikleri verilen program türü aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS-2008)A)Resmî B) Uygulamadaki C) Örtük D) Ekstra E) İhmal edilen (geçersiz)

Soru. Posner beş tür eğitim programı olduğunu söylemektedir.Bunlar; resmi program, uygulamadaki program,örtük program, ekstra program ve ihmal edilen (geçersiz) programdır.

Posner’in eğitim programını bu şekilde ayırmasının uygulamadaki anlamı ya da katkısı ne olabilir?

A) Eğitim araştırmacılarının resmî programın önemini kavramalarına neden olur.

B) Eğitim reformlarının başarı ve başarısızlıklarının nedenlerini belirlemeye yardımcı olur.

C) Program geliştirme alanının ne kadar dinamik bir süreç olduğunun kavranmasına yardımcı olur.

D) Program değerlendirmenin sistematik olarak yapılması gerektiğini ortaya koymaya yardımcı olur.

E) Aynı programın farklı boyutlarını ve farklı akademik çıktılarını belirlemeye yardımcı olur.

Soru. Sarmal programın dayandığı temel düşünce aşağıdakilerden hangisidir?A) Öğrencilerin, önemli bilgileri kendi kendilerine keşfetmeleriB) Öğrenme sürecinde deneyimden önce bilginin gerekli olduğuC) Öğrencilere belli kavramların belli gelişim düzeylerindeverilmesiD) Yeni öğrenilenlerin ön öğrenmeler üzerine inşa edilmesiE) Öğrencilerin, öğretmen kılavuzluğunda araştırmalaryaparak kendi kendilerine öğrenmeleri

Programın ÖzellikleriBilimsellik: Programların en belirgin ve önemli özelliği bilimsel olmasıdır. Tartışmaya açık ya da tartışmalı bilgiler yerine test edilmiş ve ispatlanmış bilgiler programa alınır. Uygulanabilirlik: Program, teorik olmaktan ziyade insan kaynakları ve maddi kaynaklar açısından uygulanabilir olmalıdır. Aynı zamanda program, öğrencinin gelişim özellikleri, ilgi ve ihtiyaçlarına yanıt verebilecek düzeyde düzenlenmelidir.

Esneklik:

Program, adım adım takip edilecek bir kaynak değil, uygulama alanının özelliğine göre (kırsal ve kentsel bölge, okulun fiziksel olanakları, öğrencinin durumu vs) uygulamacılar tarafından değişiklik yapılabilecek şekilde esnek olmalıdır. Çünkü, ülkemizde programlar merkezi yönetim tarafından geliştirildiğinden programların ülkenin her tarafında aynı şekilde uygulanmasını beklemek hatalı olabilecektir.

Anlaşılırlık:

Programın hedef/kazanımları, içeriği, öğrenme-öğretme süreçleri ve ölçme değerlendirme gibi unsurlarının herkes tarafından aynı anlama gelebilecek şekilde açık bir şekilde belirtilmesi gerekir.

Uygulayıcılara yardımcı olma: Program, uygulayıcı konumunda bulunan öğretmenlere açıklayıcı bilgi, örnek uygulamalar, hangi etkinliklere ne kadar zaman ayırabileceği gibi konulara yönelik kılavuz olma niteliğinde olmalıdır. Ekonomiklik:Eğitim, insan ve maddi kaynaklarının kullanımı açısından oldukça pahalı bir hizmet olduğundan dolayı program, asgari ölçüde kaynakların kullanılarak öğrenci kazanımlarını gerçekleştirecek nitelikte olmalıdır.

Temel Program Kuramları

EsasicilikPlato’nun “Devlet” adlı yapıtında temel halk hizmeti olarak öğretmenlerden politik yapıya hizmet edebilecek şekilde davranış göstermeleri beklenir. Bu kuramda eğitim, toplumun sürdürülebilmesinin temel unsurudur. Plato’nun eğitim anlayışında sosyal sınıflar ayırımı bulunur.Eğitimde mantığın, doğruluğun ve güzelliğin geliştirilmesi önemlidir. Bilgi nedir? sorusuna Plato, güzellik ve soyut anlamda bilgidir, yanıtını vererek programda olması gereken bilgi ya da anlayışa dikkat çeker. Ona göre, müzik ve beden eğitimi dersleri eğitimin içeriğini oluşturur. Matematik, coğrafya ve astronomi ise zihni geliştirmeli ve bireylere sonsuz şeyler hakkında ileri görüşlülük sağlamalıdır. Plato’ya göre eğitimin, topluma hizmet edecek üst düzey politik liderler yetiştirmesi gerekir.

Ansiklopedik KuramAnsiklopedik kurama göre okul programı, insanoğlunun ürettiği bütün bilgileri içermesi gerekir.

Commenius eğitim sistemlerini, doğanın kanunlarını içermediği ya da takip etmediği için eleştirmiştir. Öğrenmede doğanın gözlemlenmesi ve onun kanunlarının öğrenilmesi gerekir.

Öğrenme, duyu organlarıyla gerçekleşeceğinden Commenius program anlayışını programın ilk önce duyu organlarının geliştirilmesi üzerine yoğunlaşması gerektiğini savunmuştur.

Ona göre öğrenciler, kitaptan öğrenmek yerine, doğanın kitabından öğrenmelidirler. Bu kuramda, doğanın bilgileri ile kitaplardaki sözcüklerin birlikte öğrenilmesi gerekir.

Bu kurama göre program; matematik, klasik diller, modern diller, fizik, biyoloji, coğrafya, tarih ve güzel sanatları içermelidir.

Politeknik Kuram Esası; Lenin’in insanoğlunun bütün sosyo-ekonomik ve

tarihsel deneyimleri okul programında olmalıdır düşüncesidir.

Bu kuramının temel hareket noktası, eğitimin bireyleri toplumsal yaşama üretici olarak dâhil etmesidir.

Politeknik programın temel politikası, kapitalist üretim toplumdan insanları uzaklaştırarak toplumsal üretime etkin katılan sosyalist insanlar yetiştirmektir.

Politeknik kuramcılar, okul programlarının toplumsal ve ekonomik uygulamalara katkıda bulunan eşit insanlar yetiştirmek olduğunu ileri sürmüşlerdir.

PragmatizmBilim ve teknolojinin endüstri sürecine uygulanması açısından ABD’de değişim daha hızlı meydana gelmiş ve XIX. yüzyılın sonlarına doğru politeknik programa alternatif bir kuram geliştirilmiştir.

Pragmatistler, Amerikan kurumlarının sosyal değişimlere eşit bir şekilde yanıt verebilmeleri için kuramsal olarak kanun, psikoloji, matematik, tıp ve eğitim alanlarında değişimin gerekli olduğunu fark etmişlerdir.

Pragmatist program, John Dewey ve Herbert Spencer’in düşüncelerinden etkilenmiştir.

Pragmatizm “Hangi bilgi daha önemlidir?” sorusuna “bireylerin yetişkin olduklarında karşılaşabilecekleri sorunların üstesinden gelebilecek ve bunları çözebilecek türden bilgi önemlidir” yanıtı pragmatist kuramı özetlemektedir.

Bireylerin karşılaşabilecekleri sorunlar çoğunlukla; sağlıklı yaşam, ekonomik bağımsızlık, aile hayatı, topluma katılım, serbest zamanın değerlendirilmesi ve ahlaki kararlardır. Okul programlarının bu doğrultuda bireyleri yetiştirmesi gerekir.

Dewey’in pragmatist program kuram anlayışı çoğunlukla ilköğretime yönelik olmasına rağmen birçok Avrupa ülkesinde ortaöğretim için de benimsendiği görülmektedir. Özellikle 1945 yılından itibaren sosyal değişime uyum sağlayabilmek için okul programları bu doğrultuda düzenlenmiştir.

EĞİTİM PROGRAMLARININ DAYANDIĞI TEMELLER

Eğitim Programlarının

Temelleri

Sosyal Temel

FelsefiTemel

Psikolojik Temel

Tarihi Temel

Ekonomik Temel


Bilimsel Temel

Program Geliştirmenin Tarihsel Temelleri

Geçmişte geliştirilmekte olan program ile ilgili olarak yapılan tüm çalışmaların ve deneyimlerin sonuçlarına bakılır.Geçmişte uygulanmakta olan programın olumlu ve olumsuz (hata) yönleri belirlenir. Geçmiş uygulamalardan program geliştirme çalışmalarını destekleyecek sonuçlar çıkarılır.


1. Tarihi Temeller

Bir konuda daha önce düşünülen ve yapılanları bilmek, o konuda şimdi ya da gelecekte yapılacaklara ışık tutar. Program geliştirme çalışmaları da bunun istinası değildir. ▪ Batıda program geliştirme çalışmaları• İlk “Eğitim Programı” kitabı 1918 yılında Amerikalı yazar “Franklin Bobbit” tarafından yayınlanmıştır. Bu eser, eğitimde program geliştirme çalışmalarını tüm aşamaları ile ele alan ilk kitap olmuştur. Bobbit ile Charters program geliştirmede davranışçı yaklaşımı savunmuşlardır.

• Ralph Tyler, 1949 yılında yayınladığı “Eğitim Programı ve Öğretimin Temel İlkeleri” adlı kitabında eğitim yaşantılarının nasıl organize edilebileceği, hedeflere ulaşma derecesinin nasıl belirlenebileceği soruları üzerinde durmuştur.

• Hilda Taba, 1962’de “Program Geliştirme: Kuram ve Uygulama” adlı kitabı yayınlamıştır. Taba ve Tyler, program geliştirmeye sistematik bir bakış açısı getirmişlerdir.

Türkiye’de program geliştirme çalışmaları

• 1924 yılında çıkarılan “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” ile başlamıştır.

• 1924’de Türkiye’ye çağrılan John Dewey’in hazırladığı rapor doğrultusunda daha çok ilköğretim programlarının geliştirilmesine ağırlık verilmiştir.

• 1950’li yıllara kadar Türkiye’de program geliştirme çalışmaları daha çok “dersler ve konular listesi” hazırlamak şeklinde ele alınmış, 1952’de Türkiye’ye gelerek köy okullarında incelemeler yapan K.V. Wofford’un hazırladığı raporla daha sistematik bir yaklaşımla yapılmaya başlanmıştır.

• 1961’de kabul edilen 222 sayılı İlköğretim Kanunu ile ilköğretim programlarının değiştirilip geliştirilmesi zorunlu hale gelmiştir.


• 1970’li yıllarda 8 yıllık ilköğretim okulu denemesi ve program çalışmaları gündeme gelmiş ve bu çalışmalara hız verilmiştir.

• 1982’de Milli Eğitim Bakanlığı program geliştirme konusunda bir model oluşturmuş ve bu model 2142 sayılı Tebliğler Dergisinde yayınlanmıştır. Bu modelin hazırlama ilkeleri 1984’de yeniden belirlenmiştir. Bu model, amaç-davranış-işleyiş-değerlendirme boyutları içinde programların derslere göre hazırlanması esasını getirmektedir.

• 1990’lı yıllara gelindiğinde Milli Eğitim sistemimizi yeniden düzenleme çalışmaları içinde program geliştirme ve ölçme-değerlendirmeye ayrı bir önem verildiği görülmektedir.


• 1997’de ilköğretimin sekiz yıla çıkarılmasıyla birlikte programdaki tüm dersler sekiz yıllık bütünlük esasına dayandırılmıştır.

• 2004 yılında MEB 2005-2006 eğitim-öğretim yılından itibaren uygulanmak üzere davranışçı program geliştirme yaklaşımından uzaklaşarak yapılandırmacı-oluşturmacı yaklaşıma yönelmiştir. Ancak yeni programda hem davranışçı hem de yapısalcı yaklaşımın unsurları görülmektedir.

• 2004 yılında önerilen bu program geliştirme sürecinin ilerlemeci eğitim felsefesini esas aldığı söylenebilir.

• Okul öncesi eğitim programı 2006’da geliştirilmiş, 2013 revize edilmiştir.

Program Geliştirmenin Ekonomik Temelleri

Ekonomik kalkınma - insangücü ilişkisi ve eğitime ayrılan bütçe program geliştirmeye yön verir.

Eğitim uygulamalarına ne kadar kaynağın ayrıldığı ve öğrencilerin üretime yönelik bilgi, beceri ve tutumlara sahip olmaları gerekliliği program geliştirmede önemlidir.

Ayrıca ekonomiye nitelikli insan gücü kazandırılması hususu programlara yansıtılmalı, en az maliyetle çok sayıda hedefin gerçekleştirilme imkânları gözetilmelidir.

Program Geliştirmenin Bireysel (Psikoloiik) Temelleri

Program geliştirmenin en önemli temelidir. Öğrencilerin gelişim süreci ve gereksinimleri eğitim programlarına yön verir.

Program bireylerin kendini gerçekleştirme sürecine destek olmalıdır.

Program geliştirme sürecinde eğitim psikolojisinin bulgularından yararlanılmasını öngörür.

Program geliştirme sürecinde psikolojik temel "Nasıl" sorusunun cevabını arar. Bireysel temel ise "kim" sorusunun cevabını arar.

Program geliştirme sürecinde öğrenme-öğretme kuramlarından yararlanılmasını öngörür.

Program geliştirme sürecinde öğrencilerin ilgi yetenek ve öğrenme stilIeri ve kendini gerçekleştirme düzeyinin ön planda tutulmasını öngörür.

Öğretimde hedeflerin gözlenebilir öğrenci davranışlarına dönüştürülmesinde ve içeriğin anlamlı ve düzenli bir şekilde sunulmasında bireysel temel (özellikler) göz önüne alınarak öğretimin hedeflerine daha etkili ulaşılır.

Program Geliştirmenin Toplumsal (Sosyal) Temelleri

Programın bireyin sosyal gelişimini ve uyumunu (toplumsallaşmasını) sağlayabilecek şekilde düzenlenmesidir.

Eğitim programları toplumun kültürel mirasını ve değerlerini bireylere kazandırabilir olmalıdır.

Eğitim programları, bireyin sosyal gelişimini ve topluma uyumunu sağlayacak biçimde hazırlanmalıdır.

Okul toplumunun kendisi olmalıdır görüşüne ağırlık verir. Program bireye sosyal sorunları çözme davranışını verebilmelidir.

Toplumun yapısı, gelişimi, değişimi ve dinamik değerleri programı kapsamalıdır. Program toplumun bireylerden beklentilerini karşılayabilmelidir.

Toplumsal değişimler ile programlar arasında ilişki vardır.

Toplumun hedefleri programın hedeflerine yön verir.

Eğitim programı toplumsal değişmeler ve yenilikleri etkilemeli, hızlandırmalı ve bu süreçten etkilenmelidir.

Program Geliştirmenin Felsefi Temelleri

Her eğitim programının dayandığı bir felsefi yaklaşım olmalıdır. Eğitim programı hangi felsefi yaklaşımlara dayalı olmalıdır?

Eğitim felsefesi eğitimin hedeflerini sorgular ve iç-dış tutarlılığını sağlar.

Eğitime ilişkin bütün uygulamaları inceleyerek açıklamalarda bulunur.

Öğretmenlere yol gösterir. Geçmişteki ve günümüzdeki uygulamaları karşılaştırma ve

geleceğe ilişkin yordamalarda (tahminlerde) bulunmayı sağlar.

Program geliştirme sürecinde "Niçin" sorusunun cevabını arar.

► Eğitimi Etkileyen Felsefeler◄Bu felsefelerden idealizm ve realizm geleneksel,

pragmatizm ve existentializm çağdaş felsefelerdir.

İdealizm: Gerçeğin maddi güçlerden çok fikir, düşünce ve zihinle yakından ilişkili olduğunu ileri süren bir kuramdır. Gerçeğe giden yolda sezgisel düşüncenin de bilimsel tutum kadar önemli olduğunu savunur. İdealizme göre insanın kendisini gerçekleştirmesi ve kişisel gelişimi en değerli şeydir. İdealizmde gerçek akıldır ve madde onun ürünüdür. Okul kültürel mirası oluşturan değerleri öğretmelidir.

Realizm (Gerçekçilik): Dış dünyanın bilgi ve duygularımızdan bağımsız olarak var olduğunu savunan felsefe akımıdır. Kişisel tecrübeler ve bilimsel yöntem ön plandadır. Realizm açısından öğrenci; gerçeğe ulaşması beklenen bireydir.

Pragmatizm ( Yararcılık):• İnsanın işine yarayan şeylerin gerçek ve doğru olduğunu savunan felsefi görüş. Bu görüşte bir fikrin, bir inancın ve bir hipotezin sonuçlarını değerlendirerek gerçeğe varmak önemlidir. Eğitimde çıkış noktası konu değil, çocuktur. Çocuğun tüm yaşamı bir bütün olduğundan eğitim; yaşama hazırlıktan öte yaşamın kendisidir. Bu görüşü benimseyen eğitim anlayışında bireysel özellikler ve çocuğun etkin katılımı önemlidir.

Existentializm (Varoluşçuluk):• Varoluşçu görüşe göre eğitimin amacı özgürlüklerin artmasıdır. Her bir öğrencinin, kendi değerler sisteminin özgürce ve yetişkinlerin zorlaması olmaksızın geliştirilmesine izin verilmeli ve yardımcı olunmalıdır. Toplumu geliştirmeye bireyden başlanmalıdır.

Başlıca Eğitim Felsefesi YaklaşımlarıBaşlıca Eğitim Felsefesi YaklaşımlarıDaimicilik: İdealist akımın etkisiEğitimde bireysel farklılıklar önemli değildir, öğrenciler için tek bir program yeterlidir. Sınıf ortamında öğrencinin kişiliğin ön plana çıkarılması değil, öğretmene ve derse uyumluluğu önemlidir. Eğitim sağlam karakterli ve doğru insanlar yetiştirmelidir. Çocuklara maddi ve manevi öğeler birlikte verilmelidir. Öğretmen öğrencilerin düşünmelerine yardımcı olur. (Soru cevap) Evrensel ve entelektüel (Bugün-gelecek-geçmiş ilişkisi) eğitim Evrensel nitelikteki(Edebiyat- klasik, felsefe, tarihi, dini) eserler okutulur. Sabit eğitim programları uygulanır. Üstün zekalı, akıllı bireyleri seçme ve elit kişileri eğitmek temel özelliğidir.Temsilcileri: Adler, Mortinerd, Maynard


Esasicilik: İdealizm ve realizm akımlarının etkisi vardır. Öğrenci doğuştan herhangi bir bilgiye sahip olmadığından, okulun

ve programların görevi; bilgileri öğrencilere aktarmaktır Konu alanı önemlidir, öğrenci pasiftir. Eğitim kültürel mirası aktarmalıdır. Geleneksel değerlerin öğretimi

gerçekleştirilir. Öğretim sıkı tutulmalıdır, disiplinli olmayı gerektiren bir süreçtir. Öğretmen merkezlidir. Eğitim sürecinin özünü konu alanlarının özümsenmesi oluşturur. Öğrenci zorlanmalıdır. Öğrencinin zihinsel gelişimi sağlanmalıdır. Uygulamaya değil, kurama ağırlık verilmelidir. Geleneksel öğretim yöntemleri kullanılmalıdır (Ezberleme) Temel beceriler öğretilmelidir.(Okuma yazma) Zihinsel gelişimi sağlamak ve yetenekli bireyleri eğitmek temel

değerdir.Temsilcileri: Horne, Bağley ve Kandel


İlerlemecilik: Pragmatist (Faydacılık) yaklaşımının eğitime uygulanmasıdır. Öğrenme sürecinde öğrenci aktiftir. Öğrenci merkezli eğitim

esastır. Okulun ve programların görevi öğrencilere bilimsel bir bakış

açısı kazandırmak, sürekli değişen bilgileri yorumlayabilme becerisi kazandırmaktır.

Öğrencinin ilgi ve yetenekleri merkeze alınır. Üst düzey zihinsel beceriler geliştirilir. Eğitim(Okul) yaşamla iç içe olmalıdır Demokratik eğitim ortamı geliştirilir. Problem çözme, bilimsel yöntem,proje, gözlem deney gibi

yöntemler kullanılır. Okul yaşama hazırlık değil yaşamın kendisi olmalıdır. Öğrenciler yarıştırılmamalı, işbirliği içinde çalıştırılmalıdır. Demokratik ve sosyal hayatı geliştirme temel özelliğidir.Temsilcileri: J. Dewey, Bacon, Conte


Yeniden Kurmacılık:İlerlemecilik akımının devamı niteliğindedir.Varoluşçu ve pragmatist yaklaşımı temel alır.Eğitimin hedefi toplumda gerçek demokrasiyi

sağlamak ve toplumu bu yönde yeniden düzenlemektir.

Toplumun yeniden yapılandırılmasında eğitim önemli bir sosyal reform aracıdır.

Okul toplumsal değişimin en dinamik kurumudur. Demokratik eğitim ilkelerinin okulda yaşatılması

esastır.Eğitimde yalnızca mevcut yaşamı içeren konuları

değil, geleceği de içeren konulara yer verilmelidir.Eğitimde fırsat eşitliği sağlanmalıdır.Temsilcileri: J. Dewey ve Bergson’dur.

Eğitim Eğitim FelsefesiFelsefesi

Dayandığı Akım

Ana İlkeler Program Çeşitleri

İdealizm Evrensel ve Entelektüel eğitim,Değişmez gerçekler,Hayata hazırlık,Maddi ve manevi olgular,Klasik kitaplar

Konu (İçerik) merkezli programlar.Değişmez program.

İdealizm ve Realizm

Çok sıkı çalışma ve zorlama,Öğretmen girişimciliği,Konu alanını özümseme,Zihinsel disiplin meydana getirme,Temel beceriler

Konu (İçerik) merkezli programlar.Temel beceri ve konular

Dai

mic

ilik

Esa

sici

lik

Eğitim Eğitim FelsefesiFelsefesi

Dayandığı Akım

Ana İlkeler Program Çeşitleri

Pragmatizm (Faydacılık)

Çocuğun ilgisine göre eğitim,Etkin katılım,Problem çözme becerisi,Rehber öğretmen,Okul hayatın kendisi,İşbirliği, demokratik eğitim,

Hedef merkezli eğitim programları.Öğrencinin ihtiyaçlarına göre oluşmuş programlar.Demokratik etkinlikler

Varoluşçuluk ve

Pragmatizm

Toplumu yeniden düzenleme,Gerçek demokrasiyi yerleştirme,Sosyal reform hareketleri,Psikolojiden yararlanma,

Kişilik gelişimini sağlayacak, duygusal ve estetik yetenekleri destekleyen programlar,Fırsat eşitlikleri

İlerle

mec

ilik

Yen

iden

K

urm

acılı

k

Soru: "Okulun bir görevi de, bireye içinde yaşadığı toplumun değerlerini kazandırmaktır." Sözü edilen görev okulun hangi işlevinin kapsamındadır? (KPSS 2001)

A) Toplumsal değişmeyi hızlandırmaB) Akılcı düşünmeyi yaygınlaştırma C) Bireylerin toplumsallaşmalarını sağlamaD) Demokrasiye olan inancı güçlendirmeE) Sağlıklı kişilerin gelişimine katkıda bulunma.

Soru:Eğitim hedefleri belirlenirken sosyal boyutla ilgili olarak yapılacak araştırmalarda aşağıdakilerden hangisinin kapsanmış olması gerekmez? (KPSS 2004)

A) Öğrencinin içinde yaşadığı toplumun sağladığı olanaklar B) Toplumun sosyo-kültürel ve ekonomik özellikleriC) Toplumdaki bireylerin kendini gerçekleştirme düzeyleri D) Toplumun insan gücü gereksinmeleriE) Toplumun bireyden istedikleri

Soru:I. İlerlemecilikII. DaimicilikIII. EsasicilikIV. Yeniden KurmacılıkYukarıdaki eğitim felsefesi akımları en açık, çağdaş ve reformcu

olanından en tutucu olanına doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?(KPSS-2005)

A) I,IV,III,II B) IV, III, I, II C) III, I, II, IVD) IV, I, III, II E) IV, II, I, IIISoru: Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde bir eğitim felsefesi ilgili

olduğu öğretim yöntemiyle eşleştirilerek verilmiştir?(KPSS-2005)

A) İlerlemecilik-Problem çözmeB) Esasicilik-Proje yöntemiC) İlerlemecilik-Düz anlatımD) Esasicilik-Problem çözmeE) Yeniden kurmacılık-Düz anlatım

Soru:I. Demokratik ve sosyal yaşamı geliştirmekII. Zihinsel yönden üst düzeyde, seçkin bireyler yetiştirmekIII. Toplumu yeniden yapılandırarak geliştirmekIV. Bireylere zihinsel yetilerini geliştirmelerinde yardımcı olmak

Aşağıdakilerin hangisinde bu vurgulamaları ön plana çıkaran eğitim felsefesi akımları doğru sıralanmıştır? (KPSS 2004)

A) DaimicilikB) Yeniden kurmacılıkC) İlerlemecilik D) İlerlemecilik E) İlerlemecilik

Esasicilik İlerlemecilik Yeniden kurmacılık Daimicilik Esasicilik

İlerlemecilik Esasicilik EsasicilikYeniden kurmacılık Yeniden kurmacılık

Yeniden kurmacılık Daimicilik Daimicilik Esasicilik Daimicilik

Soru: Program geliştirme sürecinde eğitim hedeflerinin tutarlılığının kontrolünü sağlayan temel aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bireysel temel B) Sosyal temel C) Felsefi temelD) Konu alanı temeli E) Psikolojik temel

Program Program Geliştirme Geliştirme

YaklaşımlarıYaklaşımları


Program Geliştirme Yaklaşımları

Davranışçı Yaklaşım Bilinen en eski program geliştirme yaklaşımı olan davranışçı

yaklaşım, eğitimin bilim haline getirilmesi çabalarıyla birlikte üretilmiştir. Bu yaklaşıma rasyonel bilim yaklaşımı da denilir. Davranışçı yaklaşımın ortaya çıkarılması ve sistematik hale getirilmesi çeşitli hayvanlar (köpek, fare, güvercin, kedi) üzerinde yapılan deneysel çalışmalara dayanır (Ekiz, 2001).

1918 yılında Bobbitt, program geliştirme tekniğinin bilime dayandırılması, bunun için de hedef/davranışların tespit edilmesi gerektiğini belirterek davranışçı yaklaşımı program geliştirme yaklaşımı olarak tanıtmıştır. Bobbitt, bireyin ihtiyaçlarının davranışlar haline getirilmesi gerektiğini ve bu davranışlarının da programa alınması gerektiğini savunmuştur (Bobbitt, 1918).

Davranışçı Yaklaşım Bu yaklaşıma göre geliştirilen programda hedefler, hedeflerin

gerçekleşmesini sağlayacak davranışlar adım adım hazırlanır. Davranışların bireylerde gözlemlenebilir ve ölçülebilir olması durumunda hedeflere ulaşıldığı düşünülür.

Davranışlar ise, detaylı olarak hazırlanmış konular aracılığıyla bireylere kazandırılır. Programın temel işlenişi bir şemaya göre düzenlenir.

Hilda Taba, özellikle amaçların detaylandırılarak davranışlar haline dönüştürülmesinin değerlendirme açısından önemli olduğu, bu değerlendirmenin de etkili öğretim ve program geliştirme için gerekli olduğunu ileri sürer.

Davranışçı yaklaşıma göre öğrenmede ürün üzerinde durulur. Bireyin ne öğrendiği önemlidir. Hazırlanan programdaki konular yoğundur. Bu yüzden öğretmenin konuları öğrencilere doğrudan aktarması ve öğrencilerin çoğunlukla zihinsel olarak edilgen öğrenmesi söz konusudur.

Yapısalcı YaklaşımYapısalcı yaklaşım, davranışçı yaklaşıma alternatif

olarak üretilmiştir. Bilginin, bireyler tarafından zihinsel süreçlerin etkin katılımıyla oluşturulduğunu vurgulayan yapısalcı (oluşturmacı) yaklaşım, öğrenme olayının bireysel özümseme ve yorumlama sürecini gerektirdiğini, bireylerin sürekli olarak bu süreç içerisinde olmalarıyla öğrenmenin gerçekleşebileceği üzerinde durur.

Yapısalcı Yaklaşım Bu yaklaşıma göre gerçek öğrenme, bilginin anlamlandırılması

sürecini gerektirir. Yeni öğrenmeler, önceki öğrenmeler ile ilişkilendirilir ve anlamlı bir sonuca ulaşılırsa öğrenme meydana gelir. Öğrenme, bireyin zihninin etkin kullanımı ile onun çevre ile etkileşimi arasında gerçekleşir. Bunun için bireye, çevresel öğrenme yaşantılarının sunulması gerekir

Bu yaklaşıma göre geliştirilen programda genel nitelikte hedefler oluşturulur, hedeflere yönelik kazanımlar yazılır. Ancak bunlar, yoğun değildir. Öğrenmede hem ürün hem de süreç önemlidir.

Öğrenme sürecinde bireyin yaşantıları da önemlidir. Bireyin sadece ne öğrendiği değil, öğrendiğiyle ne yapabildiği önemlidir.

13. 2005’te uygulamaya konulan ilköğretim programlarının dayandığı belirtilen yapılandırmacı (oluşturmacı) öğrenme yaklaşımı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?(KPSS-2008)

A) Öğretmen, bilgileri yapılandırarak sistematik bir biçimde öğrenciye sunmalıdır.

B) Bilginin nasıl yapılandırılacağını ve nasıl kulanılacağını, ders kitapları ve öğretmen kılavuzları ayrıntılı olarak anlatmalıdır.

C) Öğrencilerin, önceden öğrendikleri bilgileri zaman zaman tekrar edip hatırlamaları önemlidir.

D) Öğrenciler, öğretmenden, öğretim araçlarından ve kitaplardan öğrendikleri bilgileri gerektiği zaman ve kendilerinden istendiğinde bir düzen içinde sunmalıdır.

E) Bilişsel etkinlikler içinde öğrenilen yeni bilgiler eski öğrenilenlerle birlikte yorumlanır, geliştirilir ve sentezlenir.

2. Yeni ilköğretim programlarının dayandığı öğrenme yaklaşımları, öğrenenlerin öğrendikleri bilgilerle gün-lük yaşam durumları arasında bağlantı kurmalarına, bilgiyi özümsemelerine ve kalıcı bilgi edinmelerine fırsat vermektedir.Bu özellikler dikkate alındığında, yeni ilköğretim programlarının ağırlıklı olarak hangi eğitim felse-fesine dayandırılmaya çalışıldığı söylenebilir?A) Yeniden Kurmacılık B) EsasicilikC) İlerlemecilik D) VaroluşçulukE) Daimîcilik

Program Geliştirme Modelleri

1.Tyler Modeli2.Taba Modeli3.Taba-Tyler Modeli

Tyler ModeliTyler tarafından önerilen program geliştirme modeli, sistematik bir şekilde hazırlanan ilk program olarak tanınır. Hatta bu model, klasik model olarak da bilinir. Tyler’in program geliştirme modelinin genel açılımı Şekilde gösterilmiştir.

KaynakBirey

KaynakToplum

KaynakKonu Alanı

Olası Genel Amaçlar

SüzgeçEğitim Felsefesi

SüzgeçÖğrenme Psikolojisi

Kesinleşmiş Öğretim Amaçları

Öğrenme Yaşantılarının Seçimi

Öğrenme Yaşantılarının Düzenlenmesi

Öğrenme Yaşantılarının Yönlendirilmesi

Öğrenme Yaşantılarının Değerlendirilmesi

Prog

ram

Gel

iştir

med

e Ty

ler

Mod

eli

İhtiyaçların Belirlenmesi

Amaçların Belirlenmesi

İçeriğin Seçimi

Neyin Nasıl Değerlendirileceğinin Saptanması

İçeriğin Düzenlenmesi

Öğrenme Yaşantılarının Seçimi

Öğrenme Etkinliklerinin Düzenlenmesi

Program Öğelerinin Sırası ve İlişkilerin Kontrolü

Taba ModeliTümevarım yaklaşımı benimsenen Taba modelinde dünyada yaygın olarak benimsenen program geliştirmedeki ilk aşama olan ihtiyaçların tespiti bulunur.

Bu modele göre, ilk önce ihtiyaçlar saptanır, ihtiyaçlar doğrultusunda hedefler belirlenir ve hedeflere göre içerik düzenlenir. Daha sonra da öğrenme yaşantıları ile değerlendirme etkinlikleri belirtilir. En son basamakta ise, öğeler sırası ve bunların ilişkileri denetlenir.

BAŞLA

İhtiyaçları Belirle

Genel Amaçları Belirle

Amaçları Sapta

İçeriği Seç

İçeriği Düzenle

Öğrenme Yaşantılarını Belirle

Öğrenme Yaşantılarını Düzenle

Değerlendirme Yap

Sonuç Yeterli Değilse

Ayrıntılı İşleri Düzenle

İşlemleri Tekrar Belirle

BİTİRSonuç Yeterli

İse

Taba

-Tyl

er M

odel

i

Program Tasarımı YaklaşımlarıProgram Tasarımı Yaklaşımları

1. Ders ve Konu Merkezli Yaklaşım2. Öğrenci Merkezli (Öğrenen

merkezli) Yaklaşım3. Sorun Merkezli Yaklaşım

• Eğitim programı, her bir konu alanının kendine özgü yapısı dikkate alınarak düzenlenmektedir. Daimicilik ve Esasicilik ilkelerinden etkilenmiştir.Öğretmen merkezli bir yaklaşımı benimser. Bu yaklaşım dört şekilde görülür:

• a. Konu Tasarımı• b. Disiplin Tasarımı• d. Süreç Tasarımı• c. Geniş Alanlı (Disiplinler Arası) Tasarım

1. Ders ve Konu Alanlı/Merkezli Yaklaşım

İdealist felsefeye dayanır.Öğrenciye verilecek geçerli ve evrensel nitelikteki konuların düzenlenmesi yapılır.Evrensel değerleri ve doğrulan kapsayan konular uzmanlar tarafından belirlenerek öğrencinin yaş, sınıf ve gelişim özelliklerine göre düzenlenir.Öğrenme konuları sınıfların seviyesine göre hiyerarşik bir sıralamayla üniteler ve konular şeklinde bilinenden - bilinmeyene, somuttan - soyuta ve basitten – karmaşığa doğru düzenlenir.

a) Konu Tasarımı

Öğrencilerin ilgi, yetenek ve hazır bulunuşluk düzeyleri dikkate alınır.

Temel kaynak kitaptır. Öğretim sunuş yoluyla yapılır.

Dersler ve konular birbirinde bağımsızdır. (Örneğin; liselerde biyoloji, kimya, matematik, edebiyat gibi derslerin konuları birbirinden kopuk ve bağımsızdır.

Son yıllarda süreç tasarımlı konu alanı merkezli yaklaşım kullanımı yaygınlaşmaktadır. Buna göre tüm konular için ortak bir öğrenme yolunda ilerlenerek düşünme stratejileri, problem çözme ve karar verme, eleştirici düşünme süreçleri kullanılır.

• Konular akademik disiplin üzerine inşa edilmektedir.

Öğrenilecek konunun yapısı kullanılacak yöntemi de

belirler. • Bu yaklaşımda öğrenci, öğrenme etkinliklerine bizzat

aktif olarak katılır, bilginin transfer edilmesi istenir. Tüm

bunlara rağmen temelde disiplinler ve öğretmen vardır.

Öğrenci ikinci plandadır. Dersler alt birimlere ayrılmıştır.

b) Disiplin Tasarımı

Toplu öğretim modeline (bir ders yada etkinlik merkezde, diğer dersler ve etkinlikler de buna paralel olarak düzenlenir) göre yapılan program geliştirme yaklaşımıdır.

Konular (dersler) ve etkinlikler birbirleri ile ilişkilendirilerek bütünleştirilir.

İlköğretim dönemi çocuğunun konuları ve etkinlikleri parça parça ve birbirinden bağımsız (kopuk) olarak düzenleyip öğrenmesi güçtür. Bu dönemde konular ve etkinlikler bütünleştirilerek daha etkili öğrenilirler.

İlköğretimde(I. Kademede) uygulanan mihver ders (Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi) merkezde ve ifade ve beceri dersleri (Türkçe, Matematik, Müzik, Resim) bunun çevresinde olarak ilişkisel düzenlenir.

Bilgilerin ve konuların disiplinler / dersler arasında bütünleştirme sağlanarak, daha işlevsel hale getirilmesini sağlayan bir yaklaşımdır.

Benzer özellik taşıyan bilgi, beceri ve duyguları kapsayan konular ve alanların biraraya getirilmesidir. Birbirini ilgilendiren bilgilerin ve etkinliklerin bir disiplinde toplanması yaklaşımıdır.

Örneğin; Sosyal bilgiler dersi tarih, coğrafya, vatandaşlık bilgisi gibi alanların; fen bilgisi dersi ise sağlık bilgisi, aile bilgisi ve hayat bilgisi gibi alanların birleşiminden oluşmuştur. Fen bilimleri fizik, kimya ve biyoloji alanlarının birleşiminden oluşur.

c) Geniş Alanlı Tasarım

2. Öğrenen Merkezli (Etkinlik merkezli) Yaklaşım•Öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçları esas alınır•Bu tasarımlarda, öğrencinin kendi gözlemleri ve yaşantısıyla öğrenme çabasına girmesi temeldir. Öğrenci sürece girdikten sonra ilgi ve ihtiyaçlarına göre öğrenme etkinlikleri belirlenmektedir. İlerlemecilik ilkelerine dayanır. Bu tasarımlar şunlardır:

a. Çocuk Merkezli Tasarımlar b. Yaşantı Merkezli Tasarımlar c. Romantik (Radikal) Tasarımlar d. Hümanistik Tasarımlar

Öğrenen Merkezli Yaklaşım

• Programın düzenlenmesinde ve öğelerin belirlenmesinde temel etken öğrenci ilgi ve gereksinimleridir.

• Romantik (radikal) yaklaşıma göre okul öğrencinin doğasına göre eğitim vermelidir.

• İçerik ve öğrenme yaşantıları öğrencilerin ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına göre belirlenir. Program esnektir. Önceden yapılandırılmamıştır. Öğrencileri bireysel işbirliği içinde çalışmaya yöneltir.

• Öğrenci yaşantılarına önem verilir. Bireysel öğrenmeye önem veren hümanistik akımdan etkilenir.

a. Çocuk Merkezli Tasarımlar

• Bu yaklaşımda eğitim programının içeriğini öğrencilerin ilgi ve

amaçları belirler.

• Yapılacak muhtemel etkinlikler önceden kestirildiği halde, önceden

kesin olarak planlanmamıştır. Etkinlikler ve amaçlar öğretmen ve

öğrencilerin işbirliği ile planlanmaktadır.

• Uygulamada genellikle problem çözme yöntemi kullanılır.

• Taba’nın “kişi yaşadığını öğrenir” görüşü, bu yaklaşımın ana

düşüncesidir.

b. Yaşantı Merkezli Tasarımlar

Bu yaklaşım da çocuk merkezli yaklaşım gibidir,

ondan farklı olarak programlar çocuklar okula geldikten

sonra her birinin tek tek ilgisine göre düzenlenmelidir.

Konularda öğrencilerin seçtikleri problemlerin çözümüne

yardımcı olmak amacıyla bazı değişiklikler ve

zenginleştirmeler yapılabilir.

c. Romantik (Radikal) Tasarımlar

• Resmi eğitimin öğrencinin gelişimini olumsuz etkilediğini

savunur.

• Öğrencinin yeri ve zamanı geldiğinde kendi doğasında daha iyi

öğreneceğini savunur.

• Bireysel farklılıkları gözeten bir yaklaşımdır.

• Çocuk sınıfa girmeden yapılacak herhangi bir programın geçerli

olamayacağını savunurlar.

• Anlamlı öğrenmenin olabilmesi için toplumsal etkinliklere

katılımı sağlayacak bir program düzenlenmelidir.

d. Hümanistik Tasarımlar

Bu yaklaşım insan ilişkilerine önem verir. Öğrencinin

kendini gerçekleştirmesi için fırsatlar verilmesini savunur.

Öğretmenin görevi kişinin kendini tanımasına yardımcı

olmaktır.

Bu yaklaşıma göre eğitim sosyal bir süreçtir. Birey bu süreçte bir şeyler

öğrenir. Bu sürece bireyin aktif katılımı esastır. Bu yaklaşımda öğrenci ön

plana çıkmakta, etkinlik ve yaşantılara ağırlık verilmekte, konular

problematik olarak ele alınmakta, konu alanı ile yaşantı arasında ilişki

olduğu savunulmaktadır. Tüm konular için ortak bir öğrenme yolunu

savunan tasarımdır.

Son yıllarda süreç tasarımlı konu alanı merkezli yaklaşım kullanımı

yaygınlaşmaktadır. Buna göre tüm konular için ortak bir öğrenme yolunda

ilerlenerek düşünme stratejileri, problem çözme ve karar verme, eleştirici

düşünme süreçleri kullanılır. Bu yüzden bazı kaynaklarda süreç tasarımları

konu alanı merkezli tasarım olarak sınıflandırılır.

e) Süreç Tasarımı

Programın düzenlenmesinde bireyin ve toplumun yaşamındaki problem durumları seçilir.

Yaşam koşulları belirleyicidir.

Problem durumu tanımlanarak problemin etkilendiği tüm bireyler etkinliğe katılır ve sorun çözüldüğünde program uygulanmadan kaldırılır.

Yaşam şartları ve toplumsal sorunlar üzerinde durulur.

Sosyal ve toplumsal problemleri merkeze alan programlarda en kritik nokta incelenecek problem alanlarının belirlenmesidir.

3.Sorun Merkezli Yaklaşım

Bu program tasarımları; konular arasında bağ kurulmasını,

yaparak-yaşayarak öğrenmenin sağlanmasını merkeze alan görüşlerle

ortaya çıkmıştır. Temel vurgusu sorun çözmedir. Yeniden kurmacılık

ilkelerine dayanır.

Sorun merkezli tasarımlar şunlardır:

a. Yaşantı Şartları Tasarımı

b. Çekirdek (CORE) Tasarımı

c. Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı

a. Yaşam Şartları Tasarımı

Sorunların merkeze alındığı bu yaklaşımda öğrenciler

araştırma yapmalı, bu sorunlarla ilgili bilimler belirlenip

bulgularından yararlanılmalı ve çeşitli çözüm önerileri

getirilmelidir. Bu tasarımın en önemli özelliği, öğrencileri

öğrenmeye ve problem çözme süreçlerini kullanmaya

özendirmesidir.

b. Çekirdek (CORE) Tasarımı

Bu yaklaşımda, kişilerin toplumsal sorunları çözebilecek bilgi

ve becerilerle donanmış olarak yetiştirilmesi savunulur. Zorunlu

sosyal ihtiyaçlara programın merkezinde yer verilir. Bu yaklaşım,

okulların sosyal gelişmede fonksiyonel olmayışına karşı bir tepki

olarak doğmuştur.

Sınıf içindeki demokratik uygulamaları teşvik edici bir anlayışa

sahiptir. İşbirliğine dayalı öğrenme modelini esas almaktadır.

c. Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı

Bu yaklaşıma göre, eğitim programları uygulanmadan önce

toplumsal sorunlar ele alınmalı ve eğitim programlarına

yansıtılmalıdır. Eğitim hem değişim aracı, hem de denge aracıdır.

İnsan sadece yaşadığı anı değil, geleceği de düşünmek zorundadır.

Sınıf ortamı demokratik olmalıdır. Uygulamaya ağırlık verilmelidir.

Eğitim ortamında kesinlikle cezaya yer verilmemelidir.

Soru: Aşağıdaki yaklaşımların hangisinde konuların ve bilgilerin, disiplinler/dersler arasında bütünleşme sağlanarak, daha işlevsel hale getirilmesini benimseyen tasarım yaklaşımı kullanılmıştır? (KPSS 2005)

A) Süreç yaklaşımı B) Disipliner yaklaşımC) Geniş alan yaklaşımı D) Sarmal yaklaşımE) Konu merkezli yaklaşım

Soru: Sınıf içi öğretme-öğrenme süreçlerinde konu merkezli yaklaşımları benimseyen bir öğretmen aşağıdakilerden en çok hangisine ağırlık verir? (KPSS 2003)

A) Öğrenci katılımına B) İçeriğin ayrıntılarına C) İşbirlikli öğrenmeye D) Çok yönlü etkileşime E) Grup çalışmasına

Soru: Aşağıdakilerden hangisi öğrenci merkezli program geliştirme yaklaşımının ilkelerinden birisi değildir?A)Öğrencinin doğal gelişimini desteklemeB)Öğrenci etkinliklerine yer vermeC)Öğrenmeyi öğrenme yeteneklerini geliştirmeD)Öğrencinin ilgi ve gereksinimlerini karşılamaE)Öğrencinin konu alanlarını derinlemesine özümlemesini sağlama

Öğretimle İlgili temel kavramlar ve program geliştirme

Documents