ÜÇ aylik bÜlten - kktc merkez bankası | merkez bankası- ii - bankamızın finansal istikrarın...

ÜÇ AYLIK BÜLTEN

Sayı: 2015-II

- i -

I: ÖNSÖZ

2015 yılı ikinci çeyreği itibarıyla ve hatta içinde bulunduğumuz dönemde, belirsizlik, anlamının aksine küresel

piyasaların seyrini belirleyen ana etken olma konumunu sürdürmektedir.

Gelişmiş ekonomilerin iktisadi göstergelerinde dönem dönem görülen ve özellikle ABD’nin faiz yükseltme

sinyali olarak algılanıp volatiliteyi artırıcı etki yapan iyileşmeler henüz sürdürülebilir düzeyde seyretmemekte

ve özellikle kendi iç piyasalarında talep artışını getirecek çıktı açığını sağlayamamaktadır. Bununla birlikte,

gelişmiş ülkelerin para politikaları sebebiyle gözlenen küresel volatilite beklentiler dahilindedir. Örneğin, ABD

Merkez Bankası FED’in kısa vadeli borçlanma faiz oranını öngörüldüğü gibi kademeli olarak artırması halinde

gelişmekte olan piyasalardan belirli oranlarda sermaye çıkışına sebep olacağı aşikardır. Beklentiler dahilinde

olduğu sürece gelişmekte olan ülkeler üzerindeki baskı kaldırılabilir düzeydedir. Ancak 2010 yılı başından

itibaren büyüme oranı düşen ve son iki çeyrektir yüzde 7 büyüme oranında kalan Çin ekonomisi, beklenmedik

gelişmelere sebep olma potansiyeli taşımaktadır. Bu ülke ekonomisindeki zayıflama, emtia fiyatlarındaki

düşüşü beraberinde getirmekte ve emtia ihracatçısı gelişmekte olan ülkelerin büyüme performanslarına da

olumsuz tesir etmektedir. Söz konusu etkileşim sonucu küresel büyüme oranlarındaki düşüş, şirket

kârlılıklarını azaltarak hisse senetleri piyasalarındaki ve portföy hareketlerindeki dalgalanmaları artırmaktadır.

Yüksek cari açıkları sebebiyle sermaye hareketlerine son derece duyarlı olan Türkiye ve KKTC ekonomileri de,

diğer hususlara ilaveten, bu dalgalanmalardan önemli ölçüde etkilenmektedir.

Yukarıda sıraladığımız gelişmelerin hiçbirisi olmasa bile uluslararası iktisat teorisi bize, ülkeler arasındaki

nominal faiz farklılıklarının döviz kuru üzerinde etkisi olduğunu ve spot döviz kurunun nominal faiz

oranlarındaki farklılığın tersi yönünde döviz kurunu etkilediğini söylemektedir. Yani, enflasyon seviyesi ve

enflasyon beklentisi avro ve dolara kıyasla daha yüksek olan ve dolayısıyla daha yüksek nominal faiz uygulanan

Türk Lirası, diğer tüm koşullar sabitken dahi dövize karşı değer kaybetmek durumundadır. Kaldı ki, yukarıda

kısaca bahsedilen küresel etkenler ve Türkiye’de yaşanan yurt içi gelişmeler, bünyelerinde barındırdıkları

belirsizlik faktörüyle değer kaybının ve daha da önemlisi volatiliteyi artırmaktadır.

Bu çerçevede, son dönemde vatandaşlarımızın gündemini doğal olarak döviz kurlarındaki gelişmelerin

oluşturduğu vakıadır. Elbette döviz kurundaki artış, bizzat risk alınmasa bile ithalat maliyeti ve bunun sonucu

genel fiyatlar düzeyindeki artış gibi dolaylı yollardan ekonominin tüm birimlerini ilgilendirmektedir. Bu

anlamda kur hareketlerinin gündem teşkil etmesi anlaşılabilir olmakla birlikte, geleceğe dönük riskler

ortadayken yalnızca borçlanılan para birimleri arasındaki cari faiz oranlarını karşılaştırarak görünürde düşük

maliyetli olana yönelmenin makul karşılanması beklenmemelidir. Eski ABD Başkanlarından John F. Kennedy,

karar alma süreciyle ilgili olarak durumumuzu özetleyen şu veciz ifadeyi kullanmıştır; “alınan bir nihai kararın

mantığı gözlemci için anlaşılamazdır”. Ancak şunu da eklemiştir “aslında çoğu zaman karar alan kişi için de bu

mantık anlaşılmazdır”. O halde ikinci olgunun varlığı bir kez daha döviz geliri olmayanların dövizle

borçlanmalarının sakıncalı sonuçları olabileceği uyarısını yapmak zorunda bırakıyor. Zira küresel ekonomik

koşulların kısa vadede daha kötüye mi yoksa daha iyiye mi gideceği şeklindeki sorunun cevabı bilinmemekte,

ancak tahminler yürütülmektedir. Dolayısıyla vatandaşlarımızın her yıl en azından enflasyon oranında telafi

edilen gelirlerine göre borçlanmaları, gereksiz kur riskinin oluşmasını engelleyecektir.

- ii -

Bankamızın finansal istikrarın desteklenmesi yönündeki çalışmaları devam etmektedir. Bu çerçevede, önemli

bir altyapı yatırımı ve hizmeti olan yurt içi elektronik ödeme sistemi (EÖS) yaklaşık iki yıldır sürdürülen

çalışmaların ardından 26 Haziran 2015’te faaliyete girmiştir. Hizmete sunulan EÖS sayesinde para transferleri

tutar limiti olmaksızın elektronik ortamda doğrudan, süratli ve güvenli bir şekilde yapılabilmektedir. Şu andaki

çabamız, kendilerine tanınan bu imkân ve kolaylığın bankalarımızca internet bankacılığı vb. yollarla

müşterilerine, diğer bir deyişle vatandaşlara yansıtılmasıdır. Bu yönde olumlu gelişmeler görülmekte olup,

önümüzdeki aylarda müşterilerine bu imkânı sağlamayan bankamızın kalmayacağı düşünülmektedir.

KKTC bankacılık sektörü aktif toplamı 2015 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki çeyrek döneme göre yüzde 4,7, bir

önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 16,8 oranında artmış ve 16,1 milyar TL seviyesine ulaşmıştır. 2015 yılı

ikinci çeyrek döneminde sektörün en önemli fon kaynağı olan mevduat yüzde 6,05 artışla 13 milyar TL’ye, brüt

krediler yüzde 3,8 artışla 10,3 milyar TL’ye yükselmiş ve böylece mevduatın krediye dönüşüm oranı yüzde

79,61 olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılı Haziran sonu itibarıyla bankacılık sektörü Sermaye Yeterlilik Standart

Rasyosu (SYSR) bir önceki çeyrek döneme göre 0,39 puan azalarak yüzde 17,36 oranına gerilemiş olmakla

birlikte, yasal sınır olan yüzde 10’un oldukça üzerinde seyretmektedir. Geride bıraktığımız bir yıllık dönemde

tahsili gecikmiş alacakların (TGA) toplamı 101,6 milyon TL artarak 675 milyon TL’ye ulaşmıştır. Sektör

bilançosunda dikkati çeken diğer önemli bir gelişme ise, Mart-Haziran 2015 döneminde döviz kurlarındaki

yükselmeye paralel olarak yabancı para mevduatlardaki yüzde 9,89 ve yabancı para kredilerdeki yüzde 7,99

artıştır. Bankacılık sektörü özkaynak toplamının da Haziran 2014 – Haziran 2015 döneminde yüzde 10,14

oranında artışla 1,5 milyar TL seviyesine ulaştığı görülmektedir. Ayrıca bankaların taşıyabileceği muhtemel kur

riskine yönelik düzenlemeler dövizdeki dalgalanmalardan asgari düzeyde etkilenmelerini sağlayabilmektedir.

Nitekim bankacılık sektörü bilançosunun net uzun pozisyonda olmasından ötürü kur hareketlerinin olumsuz

tesiri bulunmamaktadır.

2015 yılının ikinci çeyreği itibarıyla dünya ekonomilerine ve KKTC ekonomisine dair güncel temel göstergelerin

yer aldığı ve KKTC bankacılık sektörünün genel görünümünün ayrıntılı şekilde yansıtıldığı bu bültenin

hazırlanmasında emeği geçen mesai arkadaşlarıma teşekkür ederim.

Saygılarımla,

Dr. Bilal San

Başkan

- iii -

KKTC Merkez Bankası, 2015 / II

Adres

Bedreddin Demirel Caddesi,

Lefkoşa - KKTC

Yazışma Adresi

P.K. 857, Lefkoşa-KKTC

Telefon

0392 - 611 5000

Fax

0392 - 228 5240

0392 - 228 2131

World Wide Web Home Page

http://www.mb.gov.ct.tr

E-mail

[email protected]

Bu bültende yayımlanan istatistiki bilgilerin bir kısmı

geçici verilerden derlenmiştir. Önceki bültenler ve/veya

internet sitemizdekiler ile karşılaştırıldığında farklılıklar

görmek mümkün olup, kamuoyunu bilgilendirmek

amacıyla hazırlanan bu bülten kanıt gösterilmek

suretiyle KKTC Merkez Bankası’ndan herhangi bir hak

veya değişiklik talebinde bulunulamaz.

Bu yayının tüm hakları saklıdır. Sadece, ticari amaçlı

olmayan eğitim, araştırma vb. çalışmalarda kaynak

gösterilerek kullanılabilir.

- iv -

II: KISALTMALAR

AB Euro Bölgesi

ABD Amerika Birleşik Devletleri

AMB/ECB Avrupa Merkez Bankası

BoE İngiltere Merkez Bankası

DPÖ Devlet Planlama Örgütü

FED Amerika Merkez Bankası

GSMH Gayri Safi Milli Hâsıla

GSYH Gayri Safi Yurt İçi Hâsıla

ILO Uluslararası Çalışma Örgütü

IMF Uluslararası Para Fonu

İAB İstanbul Altın Borsası

KGF Kredi Garanti Fonu

KKTCMB/Banka Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankası

KOBİ Küçük ve Orta Büyüklükte İşletme

LTRO Uzun Vadeli Kredi İmkânı (Long Term Financing Operation)

MB Merkez Bankası

MDC Menkul Değerler Cüzdanı

MMK Mevduat Munzam Karşılıkları

OECD Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü

PMI Satın Alma Endeksi (Purchasing Managers’ Index)

SYSR/SYR/SYSO Sermaye Yeterliliği Standart Rasyosu

TCMB Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

TL/TP Türk Lirası

TGA Tahsili Gecikmiş Alacaklar

TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu

UBB Uluslar Arası Bankacılık Birimi

YP Yabancı Para

$/Dolar Amerikan Doları, ABD Doları

€ Euro, Avro

£ Sterlin, GBP

III: TANIMLAR

Brüt Krediler: Krediler + Tahsili Gecikmiş Alacaklar

Likit Aktifler: Nakit Değerler + MB’den Alacaklar + Bankalardan Alacaklar + BPP İşlemlerinden Alacaklar

- v -

İÇİNDEKİLER

I: ÖNSÖZ ·································································································································· i

II: KISALTMALAR ·················································································································· iv

III: TANIMLAR ······················································································································· iv

IV: TABLO LİSTESİ ················································································································· vii

V: GRAFİK LİSTESİ ················································································································· ix

1: ULUSLARARASI GELİŞMELER ······························································································ 1

1.1: Genel Görünüm ve Güncel Gelişmeler ······················································································· 1

1.2: Seçilmiş Ülkelerdeki Ekonomik ve Finansal Görünüm ································································· 2

1.2.1: Büyüme ······················································································································································· 2

1.2.2: Enflasyon ····················································································································································· 3

1.2.3: Politika Faizleri ············································································································································ 3

1.2.4: İşsizlik ·························································································································································· 5

1.2.5: Döviz Kurları ················································································································································ 5

2: İSTİHDAM VE FİYATLAR ····································································································· 7

2.1: İstihdam ··································································································································· 7

2.2: Enflasyon ·································································································································· 8

3: DIŞ TİCARET VE TURİZM ·································································································· 11

3.1: İhracat ve İthalat Gelişmeleri ·································································································· 11

3.2: Turizm ···································································································································· 13

4: BÜTÇE GELİŞMELERİ ········································································································ 15

4.1: 2014 - 2015 Yılları İkinci Çeyrek Karşılaştırmaları ····································································· 15

4.2: Gelirler ··································································································································· 15

4.3: Giderler ·································································································································· 16

4.4: Bütçe Uygulama Sonuçları ······································································································· 17

4.5: Finansman Dengesi ················································································································· 17

5: PARASAL VE FİNANSAL GELİŞMELER ················································································ 19

5.1: Bankacılık Sektörü Genel Görünümü ······················································································· 19

5.1.1: Finansal Derinleşme ·································································································································· 19

5.1.2: KKTC Bankacılık Sektörü Performans Rasyoları························································································· 19

5.1.3: Bankacılık Sektörünün Gelişimi ················································································································· 20

5.1.4: Bankacılık Sektöründe Yoğunlaşma ·········································································································· 20

5.1.5: Banka, Şube ve Personel Sayısı ················································································································· 21

5.2: Bankacılık Sektörü Konsolide Bilançosu ··················································································· 22

5.2.1: Aktif / Pasif Yapısındaki Gelişmeler ··········································································································· 23

5.2.2: Likit Varlıklar ············································································································································· 25

5.2.3: Krediler ······················································································································································ 26

- vi -

5.2.4: Menkul Değerler Cüzdanı·························································································································· 28

5.2.5: Mevduat ···················································································································································· 29

5.2.6: Özkaynaklar ··············································································································································· 32

5.2.7: Para Arzı ···················································································································································· 33

5.3: Bankalararası Para Piyasası Genel Görünüm ············································································ 34

5.4: Kredi Kartları Azami Faiz Oranları ···························································································· 36

6: FİNANSAL İSTİKRAR ANALİZİ ···························································································· 37

6.1: Sermaye Yeterliliği ·················································································································· 37

6.2: Tahsili Gecikmiş Alacaklar ······································································································· 38

6.3: Finansal Sağlamlık Endeksi ······································································································ 41

6.3.1: Aktif Kalitesi Endeksi ································································································································· 41

6.3.2: Likidite Endeksi ········································································································································· 42

6.3.3: Kârlılık Endeksi ·········································································································································· 42

6.3.4: Sermaye Yeterliliği Endeksi ······················································································································· 42

6.3.5: Finansal Sağlamlık Endeksi ························································································································ 43

EK A. EKONOMİK KARARLAR ································································································· 45

EK B. İSTATİSTİK TABLOLARI ·································································································· 47

EK C. NOTLAR ······················································································································· 99

- vii -

IV: TABLO LİSTESİ

Tablo 2.1: Kayıtlı Aktif İşsizlik - Dönemsel Dağılım.............................................................................................................. 7

Tablo 2.2: Kayıtlı Aktif İşsizlik - Genel Görünüm ................................................................................................................. 7

Tablo 2.3 Aktif Münhal Kayıtlarının Genel Görünümü ........................................................................................................ 7

Tablo 2.4: Tüketici Fiyat Endeksi (2008=100) Değişim Oranları ........................................................................................ 10

Tablo 3.1: İhracat ve İthalat .............................................................................................................................................. 11

Tablo 3.2: KKTC’nin Ülke Gruplarına Göre İhracatı (yüzde pay)........................................................................................ 12

Tablo 3.3: KKTC’nin Ülke Gruplarına Göre İthalatı (yüzde pay) ........................................................................................ 13

Tablo 3.4: KKTC'ye Gelen Yolcu Sayısı ............................................................................................................................... 13

Tablo 4.1: Bütçe Dengesi (Milyon TL) ................................................................................................................................ 15

Tablo 4.2: Bütçe Gelirleri (Milyon TL) ................................................................................................................................ 15

Tablo 4.3: Bütçe Giderleri (Milyon TL) ............................................................................................................................... 16

Tablo 4.4: Bütçe Uygulama Sonuçları (Milyon TL) ............................................................................................................ 17

Tablo 4.5: Finansman Dengesi (Milyon TL) ....................................................................................................................... 17

Tablo 5.1: Performans Rasyoları (%) ................................................................................................................................. 19

Tablo 5.2: Bankacılık Sektöründe Yoğunlaşma ................................................................................................................. 20

Tablo 5.3: Banka Sayısındaki Gelişmeler ........................................................................................................................... 21

Tablo 5.4: Şube ve Personel Sayılarının Gelişimi ............................................................................................................... 21

Tablo 5.5: Bankacılık Sektörü Konsolide Bilançosu (Milyon TL) ........................................................................................ 22

Tablo 5.6: Bankacılık Sektörü Aktif / Pasif Yapısal Yüzde Dağılımı ................................................................................... 23

Tablo 5.7: Banka Grupları Bazında Toplam Aktiflerin Gelişimi ......................................................................................... 24

Tablo 5.8: Likit Aktiflerin Gelişimi (Milyon TL)................................................................................................................... 25

Tablo 5.9: Kredilerin (Net) Türlerine Göre Dağılımı (Milyon TL) ........................................................................................ 26

Tablo 5.10: Banka Grupları İtibarıyla Brüt Kredilerin Gelişimi (Milyon TL) ....................................................................... 27

Tablo 5.11: Mevduatın Türlerine Göre Gelişimi (Milyon TL) ............................................................................................. 29

Tablo 5.12: Banka Grupları İtibarıyla Mevduatın Gelişimi (Milyon TL) ............................................................................. 30

Tablo 5.13: Mevduatın Vade Dağılımı (%) ........................................................................................................................ 31

Tablo 5.14: Özkaynakların Gelişimi (Milyon TL) ................................................................................................................ 32

Tablo 5.15: Para Arzı Verileri (Milyon TL) ......................................................................................................................... 33

Tablo 5.16: Gerçekleşen İşlem Hacmi ve Adedi ................................................................................................................. 34

Tablo 5.17: Gerçekleşen İşlem Hacmi (x 1.000) ................................................................................................................ 35

Tablo 5.18: Ortalama Faiz Oranları (%) ............................................................................................................................ 35

Tablo 5.19: Kredi Kartları Azami Faiz Oranları (%) ............................................................................................................ 36

Tablo 6.1 Risk Ağırlıklı Varlıklar ........................................................................................................................................ 37

Tablo 6.2: Banka Gruplarına Göre TGA’lar, Özel Karşılıklar, Toplam Aktifler ve Brüt Krediler Gelişimi (Milyon TL) ......... 39

Tablo 6.3 : Aktif ve Özkaynak Kârlılığı ile Net Faiz Geliri Rasyoları ................................................................................... 40

Tablo 6.4: Finansal Sağlamlık Endeksi Değişkenleri .......................................................................................................... 41

Tablo A.1: Ekonomik Kararlar - KKTC Merkez Bankası ...................................................................................................... 45

Tablo A.2: Ekonomik Kararlar - KKTC Cumhuriyet Meclisi ................................................................................................ 46

Tablo B.1: KKTCMB Seçilmiş Bilanço Kalemleri (TL) .......................................................................................................... 48

Tablo B.2: KKTCMB Likit Varlıklar (TL) .............................................................................................................................. 49

Tablo B.3: KKTCMB Tarafından Bankacılık Sektörüne Kullandırılan Krediler (TL) ............................................................. 50

Tablo B.4: KKTCMB Nezdindeki Mevduat (TL) .................................................................................................................. 51

Tablo B.5: KKTCMB Döviz Kurları ...................................................................................................................................... 52

Tablo B.6: Çapraz Kurlar ................................................................................................................................................... 53

Tablo B.7: KKTCMB Tarafından Türk Lirası ve Döviz Mevduatına Uygulanan Faiz Oranları (%) ....................................... 54

Tablo B.8: KKTCMB Tarafından Yasal Karşılıklara Uygulanan Faiz Oranları (%) ............................................................... 55

Tablo B.9: Reeskont Faiz Oranları (%) ............................................................................................................................... 56

Tablo B.10: Yasal Karşılık Oranları (%) .............................................................................................................................. 57

Tablo B.11: Karşılıksız Çekler ............................................................................................................................................. 58

- viii -

Tablo B.12: Bankacılık Sektörü Aktif / Pasif Özetleri (Milyon TL) ...................................................................................... 59

Tablo B.13: Krediler (Toplam) - Türlerine Göre (Milyon TL) .............................................................................................. 60

Tablo B.14: Krediler (TP) - Türlerine Göre (Milyon TL) ...................................................................................................... 61

Tablo B.15: Krediler (YP) - Türlerine Göre (Milyon TL) ...................................................................................................... 62

Tablo B.16: Krediler - Vadelere Göre (Milyon TL) .............................................................................................................. 63

Tablo B.17: Krediler - Kamu Özel Ayırımı (Milyon TL)....................................................................................................... 64

Tablo B.18: Kredi Büyüklükleri (Milyon TL) ....................................................................................................................... 65

Tablo B.19: Özkaynakların Gelişimi (Milyon TL) ................................................................................................................ 66

Tablo B.20: Sermaye Yeterliliği Rasyosu (%) ..................................................................................................................... 67

Tablo B.21: Kâr / Zarar Tablosu (Milyon TL) ..................................................................................................................... 68

Tablo B.22: Mevduat (Toplam) - Vade Gruplarına Göre (Milyon TL) ................................................................................ 69

Tablo B.23: Mevduat (TP) - Vade Gruplarına Göre (Milyon TL) ....................................................................................... 69

Tablo B.24: Mevduat (YP) - Vade Gruplarına Göre (Milyon TL) ........................................................................................ 70

Tablo B.25: Mevduat (Toplam) - Türlerine Göre (Milyon TL) ........................................................................................... 70

Tablo B.26: Mevduat (TP) - Türlerine Göre (Milyon TL) .................................................................................................... 71

Tablo B.27: Mevduat (YP) - Türlerine Göre (Milyon TL) .................................................................................................... 72

Tablo B.28: Para Arzı (Milyon TL) ...................................................................................................................................... 73

Tablo B.29: Bankalar Yasası Altında Faaliyet Gösteren Lisanslı Bankalar ........................................................................ 74

Tablo B.30: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler ......................................................................................................... 75

Tablo B.31: Gayri Safi Milli Hasıladaki Sektörel Gelişmeler (Cari Fiyatlarla TL) ................................................................ 76

Tablo B.32: Gayri Safi Yurt İçi Hasılanın Yüzde Dağılımı ................................................................................................... 77

Tablo B.33: Ekonominin Genel Dengesi (Cari Fiyatlarla TL) .............................................................................................. 78

Tablo B.34: Sektörel Katma Değerlerin Reel Büyüme Hızları (%) ...................................................................................... 78

Tablo B.35: Sabit Sermaye Yatırımlarının Sektörel Dağılımı (Cari Fiyatlarla TL) ............................................................... 79

Tablo B.36: Kamu Kesimi Genel Dengesi (Cari Fiyatlarla TL) ............................................................................................ 79

Tablo B.37: Özel Kesim Genel Dengesi (Cari Fiyatlarla TL) ................................................................................................ 80

Tablo B.38: Devlet Bütçe Dengesi (Cari Fiyatlarla TL) ....................................................................................................... 80

Tablo B.39: Devlet Bütçe Dengesi (GSMH Yüzdesi) ........................................................................................................... 81

Tablo B.40: Ödemeler Dengesi (Milyon ABD doları) ......................................................................................................... 81

Tablo B.41: Bir Önceki Yılın Aralık Ayına Göre Tüketici Fiyatları Endeksi Yüzde Değişim Oranları .................................... 82

Tablo B.42: KKTC ve T.C. Enflasyon Oranları ..................................................................................................................... 83

Tablo B.43: Tüketici Fiyatları Endeksi (2008 = 100 Temel Yılı) .......................................................................................... 83

Tablo B.44: Asgari Ücret Gelişmeleri ................................................................................................................................ 84

Tablo B.45: Akaryakıt Satışı (Ton) ..................................................................................................................................... 85

Tablo B.46: Akaryakıt Perakende Satış Fiyatları ............................................................................................................... 86

Tablo B.47: İstihdam Edilen Nüfusun Sektörel Dağılımı (Hanehalkı İşgücü Anketlerine göre) .......................................... 87

Tablo B.48: Hane halkı İşgücü Anketi Temel Göstergeleri ................................................................................................ 88

Tablo B.49: 2011 Genel Nüfus ve Konut Sayımı, De-Facto Nüfus Sonuçlarının 2006 Genel Nüfus Sayımı Kesin Sonuçları

İle Karşılaştırılması ............................................................................................................................................................ 89

Tablo B.50: KKTC’nin Ülke Gruplarına Göre İhracatı ($) ................................................................................................... 90

Tablo B.51: KKTC’nin Ülke Gruplarına Göre İthalatı ($) .................................................................................................... 91

Tablo B.52: KKTC’nin Önemli İhraç Malları ($) .................................................................................................................. 92

Tablo B.53: KKTC’nin Önemli İthal Malları ($) ................................................................................................................... 93

Tablo B.54: Turizmin KKTC Ekonomisindeki Yeri ............................................................................................................... 94

Tablo B.55: KKTC’ye Hava ve Deniz Limanlarından Gelen Yolcuların Ulaşım Tercihlerine Göre Dağılımı ......................... 95

Tablo B.56: Turistik Konaklama Tesis Sayısı ve Yatak Kapasitesinin Yıllara ve Sınıflara Göre Dağılımı ............................ 96

Tablo B.57: Turistik Konaklama Tesislerinde Konaklayan Kişi Sayısı ................................................................................. 97

- ix -

V: GRAFİK LİSTESİ

Grafik 1.1: GSYH Büyüme Oranları...................................................................................................................................... 3

Grafik 1.2: Enflasyon Oranları ............................................................................................................................................. 3

Grafik 1.3: Gelişmiş Ülkeler MB Faiz Oranları ..................................................................................................................... 4

Grafik 1.4: TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti ...................................................................................................... 5

Grafik 1.5: İşsizlik Oranları .................................................................................................................................................. 5

Grafik 1.6: Döviz Kurları Değişim Oranları (2 Ocak 2013 =100) .......................................................................................... 6

Grafik 2.1: Başvurular - Münhaller – Yerleştirilenler ........................................................................................................... 7

Grafik 2.2: Tüketici Fiyat Endeksi (2008=100) Temel Yılı Verileri ........................................................................................ 8

Grafik 2.3: Bir Önceki Aya Göre Gerçekleşen Enflasyon Oranları ....................................................................................... 8

Grafik 2.4: Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Enflasyon Oranı .............................................................................................. 9

Grafik 2.5: Önceki Yılın Aralık Ayına Göre Enflasyon Oranı (TÜFE) ..................................................................................... 9

Grafik 2.6: Ana Mal ve Hizmet Gruplarında Meydana Gelen, Bir Önceki Yılın Aralık Ayına Göre Endeks Değişim Oranları9

Grafik 3.1: İthalat ve İhracat ............................................................................................................................................. 12

Grafik 3.2: Dış Ticaret Hacmi ve Dengesi - Aylık (ABD Doları) ........................................................................................... 12

Grafik 3.3: 2015 yılında Gelen Yolcu Sayısının 2014 yılıyla ve Son 5 Yıllık Ortalamalarla Karşılaştırılması ....................... 14

Grafik 3.4: Yatak Kapasitesi .............................................................................................................................................. 14

Grafik 3.5: Aylar İtibarıyla Doluluk Oranı .......................................................................................................................... 14

Grafik 4.1: Bütçe Gerçekleşmeleri (Milyon TL) .................................................................................................................. 15

Grafik 4.2: Bütçe Gelirleri Dağılımı (Milyon TL) ................................................................................................................. 16

Grafik 4.3: Bütçe Giderleri Dağılımı (Milyon TL) ............................................................................................................... 16

Grafik 5.1: Finansal Derinleşme (%) .................................................................................................................................. 19

Grafik 5.2: Bankacılık Sektörünün Gelişimi ....................................................................................................................... 20

Grafik 5.3: Personel ve Şube Sayısının Gelişimi ................................................................................................................. 22

Grafik 5.4: Bankacılık Sektörü Aktif Toplamları ve Çeyrek Dönemlik Yüzde Değişim ........................................................ 23

Grafik 5.5: Banka Gruplarının Sektör Aktifindeki Payları (%) ............................................................................................ 24

Grafik 5.6: Likit Aktiflerin Çeyrek Dönemlere Göre Yüzde Değişimi .................................................................................. 25

Grafik 5.7: Banka Gruplarına Göre Likit Aktif Payları (%) ................................................................................................. 25

Grafik 5.8: Brüt Kredilerin Gelişimi ve Yüzde Değişim ....................................................................................................... 26

Grafik 5.9: Bankacılık Sektörü Krediler (Net) TP ve YP Ayrımı ve Çeyrek Dönemlik Yüzde Değişim .................................. 26

Grafik 5.10: Kredi Büyüklüklerinin Toplam Krediler İçindeki Payı ..................................................................................... 27

Grafik 5.11: Kredilerde (Net) Vade Yapısı (Milyon TL) ....................................................................................................... 27

Grafik 5.12: Banka Gruplarına Göre Brüt Krediler Payları (%) .......................................................................................... 28

Grafik 5.13: Kredilerde Kamu ve Özel Sektör Dağılımı (Milyon TL) ................................................................................... 28

Grafik 5.14: Menkul Değerler Toplamları ve Çeyrek Dönemlik Yüzde Değişim ................................................................. 28

Grafik 5.15: Banka Gruplarına Göre Menkul Değerler Payları (%) .................................................................................... 29

Grafik 5.16: Mevduatın Gelişimi ve Yüzde Değişimi .......................................................................................................... 30

Grafik 5.17: Mevduatın TP-YP Ayrımı ile Çeyrek Dönemlik Yüzde Değişimi ...................................................................... 30

Grafik 5.18: Mevduatlar, Brüt Krediler ve Fark ................................................................................................................. 32

Grafik 5.19: Banka Grupları Bazında Mevduatın Kredilere (Brüt) Dönüşüm Oranı ........................................................... 32

Grafik 5.20: M2'nin Yapısı ................................................................................................................................................. 33

Grafik 5.21: M3'ün TP - YP Yüzde Dağılımı........................................................................................................................ 34

Grafik 6.1: Sermaye Yeterliliği Standart Rasyosu .............................................................................................................. 37

Grafik 6.2: Özkaynaklar, Risk Ağırlıklı Varlıklar ve Sermaye Yeterliliği Standart Rasyosu ................................................ 37

Grafik 6.3: Toplam Özkaynaklar ve Toplam Aktifler ......................................................................................................... 38

Grafik 6.4: Bankacılık Sektörü Özkaynaklarının Toplam Aktiflere Oranı ........................................................................... 38

Grafik 6.5: Tahsili Gecikmiş Alacakların Gelişimi .............................................................................................................. 38

Grafik 6.6: Banka Gruplarına Göre Takipteki Alacakların Dağılımı ................................................................................... 39

- x -

Grafik 6.7: TGA Dönüşüm Oranı ve Karşılık/TGA .............................................................................................................. 40

Grafik 6.8: Aktif Kalitesi Endeksi ....................................................................................................................................... 41

Grafik 6.9: Likidite Endeksi ................................................................................................................................................ 42

Grafik 6.10: Kârlılık Endeksi .............................................................................................................................................. 42

Grafik 6.11: Sermaye Yeterliliği Endeksi ........................................................................................................................... 42

Grafik 6.12: Finansal Sağlamlık Endeksi ........................................................................................................................... 43

- 1 -

ULUSLARARASI GELİŞMELER - KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

1: ULUSLARARASI GELİŞMELER

1.1: GENEL GÖ R ÜNÜM V E GÜN CEL

GELİ Ş MELER

Küresel büyümenin ivme kazanacağı beklentileri ile

birlikte, 2015 yılı ilk çeyreğinde zayıf ve kırılgan bir

görünüm sergileyen küresel ekonomi, yılın ikinci

çeyreğinde de aynı seyrini sürdürmüş ve kriz öncesi

seviyelere kıyasla ılımlı bir şekilde toparlanmaya

devam etmiştir. Uzun bir süredir düşük seyreden

petrol fiyatları ve bir türlü sonlandırılamayan

genişleyici para politikalarının küresel büyüme

üzerindeki olumlu etkileri devam etmekte, gelişmekte

olan ekonomilerden gelmeye devam eden yavaşlama

sinyalleri ve her geçen gün artan jeopolitik riskler ise

küresel ekonomik büyümenin ciddi anlamda hız

kesmesine neden olmaktadır. Bu çeyrek dönemde de

ülkeler ve bölgeler arasındaki ekonomik büyüme

farklılıkları devam etmiştir. IMF’nin 14 Nisan 2015

tarihli raporunda küresel ekonomik toparlanmanın

“ılımlı ve dengesiz” olacağı değerlendirilmesi

yapılmıştır. IMF bu raporunda, 2015 yılında gelişmiş

ülkelerin büyüme performanslarında bir önceki yıla

kıyasla artış olacağı, gelişmekte olan ülkelerde ise

büyümenin zayıflayacağı öngörüsünde bulunmuştur.

2015 yılı için ABD ekonomisinin büyümesini ise revize

ederek yüzde 3,1’den yüzde 2.5’e düşürmüştür.

Geçtiğimiz rapor dönemine göre olumlu sinyaller

veren Avro bölgesi ve Japonya’nın ise sırasıyla yüzde

1,5 ve binde 8 oranlarında büyüyeceği tahmin

edilmiştir. Gelişmekte olan ülkelerden Çin ve

Hindistan’ın sırasıyla yüzde 6,8 ve 7,5 oranlarında

büyüyeceğinin öngörüldüğü raporda, Rusya ve Brezilya

ekonomilerinin sırasıyla yüzde 3.4 ve 1.5 oranlarında

küçüleceği öngörülmektedir. Bu beklentilere paralel

olarak, OECD tarafından hazırlanan 3 Haziran 2015

tarihli Ekonomik Görünüm Raporunda ise dünya

ekonomisinin zayıflama sinyalleri verdiği belirtilmiş ve

küresel büyüme beklentisi 2015 yılı için yüzde 3,1’e

2016 yılı için yüzde 3,8’e indirilmiştir.

IMF’nin Temmuz 2015’te yayımladığı “Küresel

Ekonomik Görünüm” revize raporunda ise küresel

büyüme oranı Nisan ayında açıklanan yüzde 3.5’ten,

yüzde 3.3’e düşürülmüş, gelişmiş ve gelişmekte olan

ülke ekonomilerinin 2015 yılında sırasıyla yüzde 2,1 ve

4,2 oranlarında büyüyecekleri öngörülmüştür. Aynı

raporda, 2015 yılı küresel büyüme tahmininin aşağı

yönlü revize edilmesinde, yılın birinci çeyreğinde Kuzey

Amerika’daki ekonomik aktivitede yaşanan daralmanın,

gelişmekte olan ülkelerde ise düşük emtia fiyatları, sıkı

finansal koşullar ve yapısal eksiklikler, Çin

piyasasındaki dengesizlikler ve jeopolitik faktörlerin

etkili olduğu belirtilmektedir.

Dünya Bankası’nın Haziran 2015’de yayınlamış olduğu

Küresel Ekonomik Beklentiler Raporunda, 2015 yılı

Ocak ayında yapılan tahminlere göre, 2015 yılı büyüme

beklentisi 0,2 puan aşağı yönlü revize edilmiş ve yüzde

2,8 olarak güncellenmiştir. Aynı rapora göre 2016 ve

2017 yıllarında küresel büyümenin sırasıyla yüzde 3,3

ve yüzde 3,2 seviyesinde gerçekleşmesi

beklenmektedir. ABD Merkez Bankası (FED),

istihdamda arzu edilen düzeye gelinmemesine ve

enflasyonun beklentilerin altında seyretmesine

rağmen, 2015 yılı birinci çeyrekteki olumsuz etkilerin

ortadan kalktığı ve ülkedeki iktisadi faaliyetin ivme

kazandığı değerlendirmesinde bulunmuştur. Bu

çerçevede yatırım harcamalarının ve net ihracatın

arttığı, konut sektöründeki canlılığın ise

belirginleştiğine vurgu yapılmıştır. Bu ifadeler FED’in

2008 yılından beri %0-0,25 aralığında tuttuğu politika

faizini 2015 yılında arttıracağı beklentilerinin daha da

güçlenmesine neden olmuştur. Ancak son dönemde

Çin ekonomisinde yaşanan daralma ve ikinci kez alınan

devalüasyon kararının Fed’in bu yöndeki politikasında

etkili olacağı değerlendirilmektedir. Diğer taraftan

IMF’nin Haziran ayında yapmış olduğu

değerlendirmede FED’in faiz artırımı hususunda aceleci

davranmasının büyüme üzerinde ciddi olumsuzluklar

yaratabileceği uyarısında bulunulmuştur.

Avrupa Merkez Bankası (AMB) tarafından Avro

Bölgesinin ekonomik toparlanmasına yönelik

uygulanan “Genişletilmiş Varlık Alım Programı”nın

etkisiyle başta merkez ülkeler olmak üzere bölge

genelinde olumlu büyüme sinyalleri görülmektedir.

Ancak, azalan enerji ve gıda fiyatları enflasyonu aşağı

yönlü baskılamaya devam etmektedir. Yunanistan’ın

30 Haziran 2015 tarihinde IMF’ye olan yükümlülüğünü

yerine getiremeyerek temerrüde düşmesi küresel

ekonominin en önemli gündem maddelerinden biri

olmuştur. Uluslararası kreditörlerin borç yapılandırma

önerilerini kabul etmeyen Yunan Hükümeti söz konusu

önerileri 5 Temmuz tarihinde halk oylamasına

götürmüş, öneriler halk tarafından da reddedilmiştir.

- 2 -

ULUSLARARASI GELİŞMELER - SEÇİLMİŞ ÜLKELERDEKİ EKONOMİK VE FİNANSAL GÖRÜNÜM KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

Bu dönemde Yunanistan’a karşı artan endişeler

bankacılık sektöründen mevduat çıkışını hızlandırmış,

Hükümet sermaye kontrollerine başvurmak zorunda

kalmıştır. Yunanistan’daki bu sorun referandumdan

sonra kreditörlerle mutabakata varılarak geçici olarak

çözümlenmiştir.

2016 yılında yüzde 6-6,5 aralığında büyüyeceği tahmin

edilen Çin ekonomisinde devam eden yavaşlama

eğilimi küresel ekonomi üzerinde aşağı yönlü risk

unsuru olarak ön plana çıkmaktadır. Buna ilave olarak

Rusya ekonomisinin, 2015 yılı birinci çeyreğinde yüzde

2,2, ikinci çeyreğinde yüzde 4,6 oranında daralması da

dikkat çeken bir gelişme olmuştur.

Gelişmekte olan ekonomilerin birçoğu ekonomik

daralma sorunu ile mücadele etmekte, Hindistan ise

yakalamış olduğu hızlı büyüme trendini devam

ettirmektedir. 2015 yılı birinci çeyreğinde yıllık yüzde

7,5 oranında büyüyen Hindistan ekonomisinin 2015

yılında yüzde 8’in üzerinde büyümesi beklenmektedir.

1.2: SEÇİ LMİ Ş ÜLK ELER DEK İ EKONO MİK

VE F İN ANS AL GÖ RÜNÜM

1.2.1: BÜYÜME

2015 yılı ilk altı aylık döneminde de iktisadi faaliyetteki

toparlanmada ülkeler arasındaki farklılaşma devam

etmiştir. Diğer gelişmiş ülkelere göre ABD daha güçlü

bir büyüme performansı sergilemiş, Avro Bölgesi

Avrupa Merkez Bankası’nın çabalarına rağmen henüz

istenilen ekonomik büyüme hızına ulaşamamıştır.

Gelişmekte olan ülke ekonomilerinin genelinde ise

büyüme hızının yavaşladığı görülmektedir. IMF de

Nisan 2015 tarihli raporunda, 2015 yılında gelişmiş

ülke ekonomilerinin bir önceki yıla göre daha güçlü bir

büyüme sergileyeceği, gelişmekte olan ülkelerde ise

büyümenin zayıflayacağı öngörüsünde bulunmuştur.

Bu çerçevede IMF Temmuz 2015’de yayımladığı

güncelleme raporunda 2015 yılında gelişmiş

ekonomilerin yüzde 2.1 ve gelişmekte olan ülkelerin

ise yüzde 4.2 oranında büyüme kaydedeceğini

öngörmüştür.

İngiltere ekonomisi, 2014 yılında yüzde 2,7 büyüyerek

son sekiz yılın en güçlü büyümesini gerçekleştirmiştir.

2015 yılı birinci çeyreğinde, beklentilerin altında binde

4 büyüyen İngiltere ekonomisi, 2015 yılı ikinci

çeyreğinde de hizmet sektöründe görülen iyileşme ile

petrol ve gaz üretimindeki hızlı artışa bağlı olarak

binde 7 oranında büyüme kaydetmiştir.

ABD ekonomisi 2014 yılında yüzde 2,5 büyümüş, ancak

ihracatın büyüme oranındaki azalışa bağlı olarak 2015

yılı birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyrek

dönemine göre ancak binde 6 oranında

büyüyebilmiştir. Yılın ikinci çeyreğinde artan tüketim

harcamaları, ihracat ve merkezi hükümet harcamaları

neticesinde ABD ekonomisi yüzde 2,3 büyümüştür.

2014 yılında binde 9 oranında büyüyen Avro Bölgesi

ekonomisinin itici gücünü yüzde 1,6 büyüyen Almanya

oluşturmuştur. 2015 yılı birinci çeyreğinde binde 4

oranında büyüyen Avrupa ekonomisi, yılın ikinci

çeyreğinde de binde 3 büyümüştür.

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan verilere

göre 2014 yılı birinci çeyreğinde yüzde 4,9 oranında

büyüyen GSYH, Avrupa’daki durgunluk, finansal

dalgalanmalar ve siyasi belirsizliklerin yoğun olduğu

2015 yılı aynı çeyreğinde yüzde 2,3 oranında

büyümüştür.

Gelişmekte olan ülke ekonomilerinde büyüme birçok

faktöre bağlı olarak yavaşlamıştır. IMF Temmuz

2015’te güncellediği raporunda, söz konusu

yavaşlamanın düşük emtia fiyatları, dış finansal

şartların sıkılaşması, Çin ekonomisinde yaşanan

yeniden dengelenme süreci ve jeopolitik faktörlere

bağlı olduğuna vurgu yapmış, düşük potansiyel

büyüme oranının özellikle gelişmekte olan ülke

ekonomileri için ciddi bir orta vadeli risk olduğunu

belirtmiştir. Bu gerçekler ışığında IMF gelişmekte olan

ekonomilerin 2015 yılı büyüme tahminini yüzde

4,3’ten yüzde 4,2’ye düşürmüştür.

Gelişmekte olan ülke ekonomilerinde büyüme birçok

faktöre bağlı olarak yavaşlamıştır. IMF Temmuz

2015’te güncellediği raporunda, söz konusu

yavaşlamanın düşük emtia fiyatları, dış finansal

şartların sıkılaşması, Çin ekonomisinde yaşanan

yeniden dengelenme süreci ve jeopolitik faktörlere

bağlı olduğuna vurgu yapmış, düşük potansiyel

büyüme oranının özellikle gelişmekte olan ülke

ekonomileri için ciddi bir orta vadeli risk olduğunu

belirtmiştir. Bu gerçekler ışığında IMF gelişmekte olan

ekonomilerin 2015 yılı büyüme tahminini yüzde

4,6’dan yüzde 4,2’ye düşürmüştür.

- 3 -


Bülten - 2015 / II

Grafik 1.1: GSYH Büyüme Oranları

K ay n a k: O E C D

1.2.2: ENFLASY ON

Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre, 2015 yılı

ikinci çeyreği sonunda TÜFE bir önceki çeyrek sonuna

göre 0,41 puan azalmış ve yüzde 7,2 oranına

gerilemiştir. Böylece yıllık enflasyon Haziran 2013’ten

bu yana en düşük seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu

çeyrek dönemde Türk Lirasında gözlenen değer

kayıpları enflasyondaki düşüşü ciddi anlamda

sınırlamıştır.

AB istatistik kurumu Eurostat'ın verilerine göre, Avro

Bölgesi Aralık 2014 itibarıyla deflasyona girmiş, 2015

Ocak ayında binde -6 olan yıllık enflasyon, Şubat

ayında binde -3, Mart ayında ise binde -1 oranında

gerçekleşmiştir. Avrupa Merkez Bankası’nın Mart

2015’te başlatmış olduğu tahvil alım programının

etkisiyle enflasyon, yılın ikinci çeyreğinde yükselişe

geçmiş, Nisan ayında yıllık binde 3, Mayıs ve Haziran

aylarında ise binde 2 olarak gerçekleşmiş ve yüzde 2

olan hedefin oldukça altında seyretmiştir. Bu dönemde

enflasyonun ana bileşenlerinden gıda, alkol ve tütün

en yüksek yukarı yönlü etkiyi yapmış, enerji fiyatları ise

enflasyona aşağı yönlü baskıda bulunmuştur. Bu

gerçekler ışığında Avrupa Merkez Bankası, Avro Bölgesi

2015 yılı enflasyon beklentisini güncellemiş ve binde

1’den binde 2’ye yükseltmiştir.

ABD’de yıllık enflasyon Kasım ayından itibaren sert

düşüşler göstermiş, 2015 yılı ilk çeyrek döneminden

itibaren deflasyona girmiştir. 2014 yılsonu itibarıyla

binde 8 seviyesinde olan yıllık enflasyon, 2015 yılı Ocak

ve Mart aylarında yıllık binde -1, Nisan ayında ise binde

-2 oranında gerçekleşmiştir. Özellikle petrol

fiyatlarındaki düşüşün enflasyon üzerinde yaratmış

olduğu bu baskı, Haziran ayında konut ve gıda

fiyatlarındaki artışın etkisiyle yıllık binde 1 artış

göstermiştir.

İngiltere’de de ABD’ye benzer bir süreç geçiren yıllık

enflasyon oranı 2014 yılsonu itibarıyla binde 5

seviyesine gerilemiştir. 2015 yılında da düşüş trendini

sürdüren yıllık enflasyon, ulaşım ve gıda fiyatlarındaki

azalmaya bağlı olarak, ikinci çeyrek sonunda binde 0

olarak gerçekleşmiştir. Enerji, gıda, alkol ve tütün

ürünleri fiyatları haricinde hesaplanan çekirdek

enflasyon ise Aralık 2014 – Haziran 2015 döneminde

yüzde 1,3’den binde 8’e gerilemiştir.

Grafik 1.2: Enflasyon Oranları

K ay n a k: T hom s o n Re u te r s E ik on

1.2.3: POLİTİK A FAİZLERİ

FED’in faiz artırımı ile ilgili uzun zamandır süregelen

belirsizlik geride bıraktığımız çeyrek dönemde de

devam etmiştir. 2015 yılı ikinci çeyrek dönemde yaptığı

toplantılarda istihdamın henüz istenilen seviyeye

gelmediği, enflasyonun ise uzun vadeli hedeflerin

altında seyrettiği değerlendirmesinde bulunan FED

yetkilileri, faiz artışı için ekonominin iyileşme sürecine

yönelik daha fazla “ikna edici kanıt” görmek

istediklerini belirtmişlerdir. Bu çerçevede FED Başkanı

Janet Yellen, ilk faiz artırımı için “istihdam

piyasasındaki iyileşmenin devam etmesi ve

enflasyonun orta vadede yüzde 2 olan hedefe

yakınsayacağı” hususlarında verilerin tatmin edici

olması gerektiğini belirtmiş, esas olanın faiz artırımının

zamanı değil zaman içerisindeki artış hızının olduğuna

vurgu yapmıştır. Haziran 2015’te yapılan FED

toplantısında 17 üyeden 15’i 2015 yılının son aylarında

ilk faiz artırımının gerçekleşeceğini öngörmüş, 2016 ve

-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,52

011

Q1

20

11 Q

2

20

11 Q

3

20

11 Q

4

20

12 Q

1

20

12 Q

2

20

12 Q

3

20

12 Q

4

20

13 Q

1

20

13 Q

2

20

13 Q

3

20

13 Q

4

20

14 Q

1

20

14Q

2

20

14Q

3

20

14Q

4

20

15Q

1

20

15Q

2

Avro Bölgesi İngiltereABD Türkiye

-2

0

2

4

6

8

10

12

Ara

.11

Mar

.12

Haz

.12

Eyl.1

2

Ara

.12

Mar

.13

Haz

.13

Eyl.1

3

Ara

.13

Mar

.14

Haz

.14

Eyl.1

4

Ara

.14

Mar

.15

Haz

.15

%

Avro Bölgesi TürkiyeABD İngiltere

%

- 4 -


Bülten - 2015 / II

2017 yılsonlarına ilişkin faiz tahminlerini ise

düşürmüştür.

İngiltere Merkez Bankası, Mart 2009’da tüm

zamanların en düşük seviyesi olan binde 5’e indirdiği

politika faiz oranını, Temmuz 2015’teki toplantısında

da değiştirmeme kararı almış, 375 milyar sterlin olan

tahvil alım programının büyüklüğünü de aynı

bırakmıştır. PPK üyeleri, İngiltere’de enflasyonun

önümüzdeki üç aylık dönemde de yüzde sıfır

seviyesinde kalacağını beklediklerini belirtmiş, olası

faiz artışının ise “kademeli” olacağına vurgu yapmıştır.

Toplantı tutanaklarında “finansal krizin kalıntıları ile

birlikte dalgalanmanın devamı, bankanın faiz oranlarını

bir süre daha tarihsel ortalamanın altında tutması

bekleniyor” ifadelerine yer verilmiştir.

Avrupa Merkez Bankası (AMB) Yönetim Kurulu, Eylül

2014’teki toplantısında ekonomiyi canlandırma ve

enflasyonu artırma yönünde kararlar almış ve bu

kapsamda binde 1,5 olan politika faizini binde 0,5’e,

binde 4 olan marjinal borç verme faizini binde 3’e ve

binde -1 olan mevduat faizini binde -2’ye indirmiştir.

Daha önceki toplantılarda alınan karar çerçevesinde

piyasalardaki para arzını artırmak üzere harekete

geçen AMB, 9 Mart itibarıyla varlık alım programı adı

altında piyasadan 60 milyar Avro tutarında devlet

tahvili alımı yapmıştır. Mart 2015-Eylül 2016

döneminde uygulanacak olan varlık alımlarının ise her

ay 60 milyar olmak üzere toplam 1,1 trilyon Avro

tutarında gerçekleşeceği açıklanmıştır. 2015 yılı ikinci

çeyrek dönemde herhangi bir politika değişikliği

yapmayan Avrupa Merkez Bankası, Temmuz 2015’teki

toplantısında da gösterge faiz oranını sabit tutmuştur.

FED’in ne zaman faiz artırmaya başlayacağı ve hangi

hızla artıracağı ile ilgili belirsizlikler finansal

piyasalardaki risk iştahını etkileyen en temel unsur

olmaya devam etmektedir. Bu çerçevede, FED’in faiz

artırımında aceleci davranmayacağı yönündeki

açıklamaları piyasalar üzerinde olumlu etki yapmış,

Avro Bölgesi’nde Yunanistan kaynaklı sorunlar ise risk

iştahında bozulma ve finansal piyasalardaki oynaklığın

artmasına neden olmuştur. Uzun çabalar neticesinde

Yunanistan konusunda uzlaşının sağlanması ise

piyasaları rahatlatmıştır. Geride bıraktığımız çeyrek

dönemde Çin ve Rusya ikişer kez olmak üzere toplam

13 ülke faiz indirimi yapmış, Brezilya Merkez Bankası

ise iki kez faiz artırım kararı almıştır.

Grafik 1.3: Gelişmiş Ülkeler MB Faiz Oranları

K ay n a k: F E D , E C B, B oE

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para

Politikası Kurulu (PPK) 2015 yılının Ocak ve Şubat ayı

toplantılarında politika faizi olarak kullanılan bir hafta

vadeli repo ihale faiz oranını sırasıyla yüzde 7,75 ve

yüzde 7,5’e indirmiştir. Şubat ayı itibarıyla marjinal

fonlama oranı yüzde 10,75, açık piyasa işlemleri

çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri

yoluyla tanınan borçlanma imkanı faiz oranı yüzde

10,25, Merkez Bankası borçlanma faiz oranı yüzde 7,25

olarak belirlenmiştir. Geç Likidite Penceresi uygulaması

çerçevesinde, Bankalararası Para Piyasası’nda saat

16:00-17:00 arası gecelik vadede uygulanan Merkez

Bankası borçlanma faiz oranı ve borç verme faiz

oranları ise sırasıyla yüzde 0 ve yüzde 12,25’tir. 2015

yılı Nisan-Temmuz döneminde TCMB Para Politikası

Kurulu yapmış olduğu toplantılarda faiz oranları ile

ilgili herhangi bir değişiklik yapmaya ihtiyaç duymamış,

söz konusu oranların sabit tutulmasına karar vermiştir.

30 Nisan 2015 tarihinde yüzde 8,3 olan TCMB’nin

ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti 31 Temmuz 2015

tarihinde yüzde 8,67 seviyesine yükselmiştir. TCMB

Başkanı Başçı, uzun zamandır Türkiye'de uygulanan

geniş faiz koridoruna olan ihtiyacın küresel gelişmelere

bağlı olarak zaman içinde azalabileceğini belirtmiş,

"Böyle bir durumda, faiz politikasının operasyonel

çerçevesini kademeli olarak sadeleştirmeyi

değerlendirebileceğiz” açıklamasında bulunmuştur.

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

Ara

lık 1

1

Mar

t 12

Haz

iran

12

Eylü

l 12

Ara

lık 1

2

Mar

t 13

Haz

iran

13

Eylü

l 13

Ara

lık 1

3

Mar

t 14

Haz

iran

14

Eylü

l 14

Ara

lık 1

4

Mar

t 15

Haz

iran

15

%

Avro Bölgesi İngiltere ABD

- 5 -


Bülten - 2015 / II

Grafik 1.4: TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti

K ay n a k: T C M B

1.2.4: İŞ Sİ ZLİ K

ABD’de faiz artırımının zamanlaması için önemli bir

veri olarak kabul edilen tarım dışı istihdam artışı, 2015

yılı Mart ayında, Haziran 2012’den bu yana en düşük

seviye olan 119 bin’e gerilemiştir. Yılın ikinci çeyrek

döneminde, sağlık hizmetleri, perakende satış, finansal

hizmetler ve ulaşım sektörlerindeki istihdam artışlarına

bağlı olarak tarım dışı istihdamda Nisan ayında 187 bin,

Mayıs ayında 260 bin, Haziran ayında 231 bin kişi artış

kaydedilmiştir. Buna ilave olarak işgücüne katılım

oranındaki düşüşe rağmen işsizlik oranı Haziran 2015

itibarıyla yüzde 5,3 oranına gerilemiştir.

2014 yılsonunda yüzde 11,4 olan Avro Bölgesi

mevsimsel etkilerden arıtılmış işsizlik oranı, 2015 yılı

birinci çeyrek sonunda yüzde 11,2’ye, ikinci çeyrek

sonunda yüzde 11,1’e gerilemiştir. Haziran 2015

itibarıyla birlik içerisinde işsizlik oranının en düşük

olduğu ülkeler yüzde 4,7 ile Almanya ve yüzde 4,9’luk

oran ile Çek Cumhuriyeti olmuştur. Söz konusu

dönemde en yüksek işsizlik oranına sahip üyeler ise

yüzde 25,6 ile Yunanistan ve yüzde 22,5 ile İspanya’dır.

Kıbrıs Rum kesiminde 2014 yılsonu itibarıyla yüzde

16,4 olan işsizlik oranı Nisan 2015 sonunda yüzde

16’ya gerilemiş, Haziran 2015 itibarıyla yüzde 16,2

seviyesine yükselmiştir.

Türkiye’de 2015 yılı Nisan ayında mevsim etkilerinden

arındırılmış işsizlik oranı, bir önceki aya göre 0,2

puanlık azalış ile yüzde 9,9 seviyesinde gerçekleşmiştir.

Mayıs sonu itibarıyla tarım dışı işsizlik oranı yüzde 11,6

seviyesine yükselirken, işgücü 2014 yılının aynı ayına

göre 772 bin kişi artarak 29 milyon 861 bin kişiye,

işgücüne katılım oranı ise 0,5 puan artarak yüzde 51,7

oranına yükselmiştir. 15-24 yaş grubunu içeren genç

işsizlik oranı da aynı dönemde 1,2 puan artarak yüzde

17 seviyesine ulaşmıştır.

Grafik 1.5: İşsizlik Oranları

K ay n a k: T Ü İ K v e E ur os t a t , M e v s im s e l l i k te n

A r ın d ı r ı lm ış ( m . a . )

1.2.5: DÖVİ Z KUR LARI

Grafik 1.6’da döviz kurlarının 2 Ocak 2013 tarihine

göre değişimleri verilmektedir.

2013 yılından itibaren döviz karşısında ciddi kayıplar

veren Türk Lirasının 2015 yılında da artan küresel

belirsizlikler, Türkiye’deki genel seçimler sonrası yeni

hükümetin kurulamaması dolayısıyla yeniden seçime

gidilecek olması ve son aylarda artan terörist

faaliyetler nedeniyle değer kaybetmeye devam

etmiştir. ABD ekonomisinden gelen olumlu sinyallerle

birlikte FED’in yakın zamanda faiz artıracağına dair

beklentiler ile zamanlamanın giderek belirsizleşmesi,

Avro Bölgesi genelinde halen devam eden yavaş

büyüme, düşük enflasyon ve Yunanistan’da uzun bir

süredir devam eden krizin derinleşmesi ve yapısal

sorunların boyutu, 2014 Mart ayında 1,37

seviyelerinde olan euro/dolar paritesinin 2015

Temmuz ayı itibarıyla 1,09’a gerilemesine neden

olmuştur. Bu dönemde, FED’in faiz artırımına gideceği

beklentisinin artması ile birlikte birçok ülkenin para

birimi ABD doları karşısında değer kaybetmiştir

4

5

6

7

8

9

10

11

Mar

t 12

May

ıs 1

2Te

mm

uz

12Ey

lül 1

2K

asım

12

Oca

k 13

Mar

t 13

May

ıs 1

3Te

mm

uz

13Ey

lül 1

3K

asım

13

Oca

k 14

Mar

t 14

May

ıs 1

4Te

mm

uz

14Ey

lül 1

4K

asım

14

Oca

k 15

Mar

t 15

May

ıs 1

5Te

mm

uz

15

%

TCMB Ortalama Fonlama Maliyeti

5

10

15

20

25

30

Haz

.10

Ara

.10

Haz

.11

Ara

.11

Haz

.12

Ara

.12

Haz

.13

Ara

.13

Haz

.14

Ara

.14

Haz

.15

%

Avro Bölgesi (18 Ülke) AB

Türkiye İngiltere

ABD Yunanistan

- 6 -


Bülten - 2015 / II

Grafik 1.6: Döviz Kurları Değişim Oranları (2 Ocak 2013 =100)

K ay n a k: K K T C M B

80

90

100

110

120

130

140

150

160Şu

bat

13

May

ıs 1

3

Ağu

sto

s 1

3

Kas

ım 1

3

Şub

at 1

4

May

ıs 1

4

Ağu

sto

s 1

4

Kas

ım 1

4

Şub

at 1

5

May

ıs 1

5

Ağu

sto

s 1

5

€/TL £/TL $/TL €/$

- 7 -

İSTİHDAM VE FİYATLAR - İSTİHDAM KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

2: İSTİHDAM VE FİYATLAR

2.1: İS TİHDAM

KKTC Çalışma Dairesi Müdürlüğü tarafından hazırlanan

işsizlik verilerine göre; 2014 yılı ikinci çeyreğinde

toplam 918 kişi olan kayıtlı işsiz sayısı, 2015 yılı aynı

döneminde yüzde 23,1 oranında artmış ve 1.130 kişiye

yükselmiştir. Bu yılın ikinci çeyrek dönemi işsizlik

verileri cinsiyet kompozisyonuna göre incelendiği

zaman, aktif kayıtlı işsizlerin yaklaşık yüzde 41’i

erkeklerden, yüzde 59’u kadınlardan oluşmaktadır.

Tablo 2.1: Kayıtlı Aktif İşsizlik - Dönemsel Dağılım

İş İsteğiyle Bekleyen Aktif Kayıtlı İşsizlerin Dağılımı

2014 Q2 2014 Q3 2014 Q4 2015 Q1 2015 Q2

Erkek 352 395 486 569 463

Kadın 566 639 540 662 667

Toplam 918 1.034 1.026 1.231 1.130

K ay n a k: Ç a l ı ş m a D a i r e s i

Tablo 2.2’de Çalışma Dairesi’nde kayıtlı aktif işsizlerin

genel görünümü verilmektedir. 2015 yılının birinci

çeyreğinde iş isteğiyle bekleyen kişi sayısı 1.231 iken,

ikinci çeyrekte iş isteğiyle yeni müracaat eden kişi

sayısı 1.783 olmuştur. 2015 yılı ikinci çeyreğinde

kayıttan düşen ve işe yerleştirilen toplam 1.884 kişi

dikkate alındığında çeyrek sonu itibarıyla iş isteğiyle

bekleyenlerin sayısı 1.130’a gerilemiştir.

Tablo 2.2: Kayıtlı Aktif İşsizlik - Genel Görünüm

2014 Q2

2014 Q3

2014 Q4

2015 Q1

2015 Q2

Bir önceki dönem sonu itibarıyla iş isteğiyle bekleyenler

927 918 1.034 1.026 1.231

Dönem içinde iş isteğiyle başvuranlar

1.067 1.134 1.180 2.006 1.783

Dönem içinde işe yerleştirilenler

211 158 204 846 732

Dönem içinde kayıttan düşenler

865 860 984 955 1.152

Dönem sonu itibarıyla iş isteğiyle bekleyenler

918 1.034 1.026 1.231 1.130


Aktif münhal kayıtları incelendiğinde, Mart 2015 sonu

itibarıyla toplam 84 iş münhalinin 2015 yılı ikinci

çeyreğine aktarıldığı, dönem içerisinde ise toplam 938

yeni münhal açıldığı görülmektedir. 732 adet

doldurulan ve 188 adet iptal edilen münhal

neticesinde, 2015 ikinci çeyreği itibarıyla toplam 102

münhal 2015 yılının üçüncü çeyreğine aktarılmıştır.

Tablo 2.3 Aktif Münhal Kayıtlarının Genel Görünümü

2014 Q2

2014 Q3

2014 Q4

2015 Q1

2015 Q2

Geçen dönemden devreden iş münhalleri

106 66 65 91 84

Dönem içinde alınan iş münhalleri

337 284 387 1.087 938

Dönem içinde doldurulan iş münhalleri

211 158 204 846 732

Dönem içinde iptal edilen iş münhalleri

166 127 157 248 188

Ertesi döneme devreden iş münhalleri

66 65 91 84 102


Grafik 2.1’de, 2013 yılından bu yana çeyrek dönemler

itibarıyla iş isteğiyle yeni başvuru, açılan yeni münhal

ve işe yerleştirilenlerin hareketleri görülmektedir.

Grafik 2.1: Başvurular - Münhaller – Yerleştirilenler

K ay na k: Ç a l ı ş m a D a i r e s i

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1.800

2.000

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2

2013 2014 2015

İş isteğiyle müracaatlarAçılan Münhallerİşe Yerleştirilenler

- 8 -

İSTİHDAM VE FİYATLAR - ENFLASYON KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

2.2: ENFLASY ON

Grafik 2.2’deki değerler 2008 fiyatları (2008=100) baz

alınarak hazırlanmıştır ve 100 endeksinin üzerindeki

değerler 2008’e kıyasla gerçekleşen fiyat artışlarını

ifade etmektedir.

Grafik 2.2: Tüketici Fiyat Endeks i (2008=100) Temel Yılı Verileri

K ay n a k: D P Ö

2015 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki aya göre

gerçekleşen enflasyon oranlarını, 2014 yılının aynı

dönemleri ile kıyaslayacak olursak; 2014 yılının Nisan

ayında binde 3,4, Mayıs ayında binde -7,8, Haziran

ayında binde 3,1 olan enflasyon oranları, 2015 yılının

aynı aylarında sırasıyla yüzde 1,51, yüzde 1,62 ve binde

4,4 olarak gerçekleşmiştir.

Grafik 2.3: Bir Önceki Aya Göre Gerçekleşen Enflasyon Oranları

K ay n a k: D P Ö

134,82 134,09 134,36

135,49 135,88

137,88 137,76 139,05

141,89 144,01 144,54

147,12

150,20

153,64

154,51

155,04 153,83 154,31 154,7 155,61

155,71

158,44 157,37 156,67

155,29

153,31

156,02

158,38 160,94

161,65 159,65

130

135

140

145

150

155

160

165

%

2013 2014 2015

-1,5

-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

%

2013 2014 2015

- 9 -


Bülten - 2015 / II

2014 yılı Mart ayında yüzde 15, Haziran ayında 11,92,

Eylül ayında yüzde 9,74 ve Aralık ayında yüzde 6,49

olan yıllık enflasyon oranı, 2015 yılı Mart ayında binde

9,8 ve Haziran ayında ise yüzde 4,76 seviyesinde

gerçekleşmiştir.

Grafik 2.4: Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Enflasyon Oranı

K ay n a k: D P Ö

2015 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki yılın Aralık ayına

göre gerçekleşen enflasyon oranlarını 2014 yılının aynı

dönemleri ile kıyaslayacak olursak; 2014 yılının Nisan

ayında yüzde 5,38, Mayıs ayında yüzde 4,56, Haziran

ayında yüzde 4,89 olan enflasyon oranlarının, 2015

yılının aynı aylarında sırasıyla yüzde 1,09, 2,73 ve 3,18

olduğu görülmektedir.

Grafik 2.5: Önceki Yılın Aralık Ayına Göre Enflasyon Oranı (TÜFE)

K ay n a k: D P Ö

2015 yılı ikinci çeyrek sonu itibarıyla ana harcama

grupları tüketici fiyatlarının, bir önceki yılın Aralık ayına

göre değişim oranları Grafik 2.6’da gösterilmektedir.

Buna göre, 2015 yılı ikinci çeyrek dönemi sonunda

giyim ve ayakkabıda yüzde 9,98, mobilya ve ev

aletlerinde yüzde 6,65, ulaştırmada yüzde 5,63,

eğitimde yüzde 5,56, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde

5,36, tütün ve alkollü içeceklerde yüzde 5,06, lokanta

ve otellerde yüzde 3,61, gıda ve alkolsüz içeceklerde

yüzde 3,21, eğlence ve kültürde yüzde 2,22, sağlıkta

yüzde 2,02, haberleşmede binde 8,5 oranlarında fiyat

artışı, konut, su, elektrik ve gazda yüzde 5,21 oranında

fiyat düşüşü gerçekleşmiştir.

Grafik 2.6: Ana Mal ve Hizmet Gruplarında Meydana Gelen, Bir Önceki Yılın Aralık Ayına Göre Endeks Değişim Oranları

K ay n a k: D P Ö

5,38 5,08

4,32

3,27 3,71

6,24

7,22

7,03 7,37

7,97

8,28

10,22

11,41

14,58

15,00 14,43

13,21

11,92 12,30

11,91

9,74

10,02

8,88

6,49

3,39

-0,21 0,98

2,15

4,62 4,76

3,2

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

%

2013 2014 2015

1,00

0,46

0,66 1,51

1,80 3,30 3,21 4,17

6,30

7,89 8,29

10,22

2,09

4,43 5,02 5,38 4,56

4,89

5,15

5,77

5,84

7,69

6,97

6,49

-0,88 -2,14

-0,41

1,09

2,73 3,18

1,9

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

%

2013 2014 2015

9,98%

6,65% 5,63% 5,56% 5,36% 5,06%

3,61% 3,21%

2,22% 2,02%

0,85% -5,21%

-6%

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

Giy

im v

e A

yakk

abı

Mo

bily

a ve

Ev

Ale

tler

i

Ula

ştır

ma

Eğit

im

Çeş

itli

Mal

ve

Hiz

met

ler

Tütü

n v

e A

lko

llü İç

ece

kler

Loka

nta

ve

Ote

ller

Gıd

a ve

Alk

ols

üz

İçec

ekle

r

Eğle

nce

ve

Kü

ltü

r

Sağl

ık

Hab

erle

şme

Ko

nu

t, S

u, E

lekt

rik

ve G

az

Aralık 2014 - Haziran 2015

- 10 -


Bülten - 2015 / II

2013, 2014 ve 2015 yıllarına ait Tüketici Fiyat Endeksi

değişim oranları aylık, bir önceki yılsonuna kıyasla ve

yıllık olarak Tablo 2.4’te verilmektedir.

Tablo 2.4: Tüketici Fiyat Endeksi (2008=100) Değişim Oranları

K ay n a k: D P Ö

Aylar Aylık Yılsonuna Göre Yıllık

2013

Ocak 1,00 1,00 5,38

Şubat -0,54 0,46 5,08

Mart 0,20 0,66 4,32

Nisan 0,84 1,51 3,27

Mayıs 0,29 1,80 3,71

Haziran 1,47 3,30 6,24

Temmuz -0,09 3,21 7,22

Ağustos 0,94 4,17 7,03

Eylül 2,04 6,30 7,37

Ekim 1,49 7,89 7,97

Kasım 0,37 8,29 8,28

Aralık 1,78 10,22 10,22

2014

Ocak 2,09 2,09 11,41

Şubat 2,29 4,43 14,58

Mart 0,57 5,02 15,00

Nisan 0,34 5,38 14,43

Mayıs -0,78 4,56 13,21

Haziran 0,31 4,89 11,92

Temmuz 0.25 5,15 12,30

Ağustos 0,59 5,77 11,91

Eylül 0,06 5,84 9,74

Ekim 1,75 7,69 10,02

Kasım -0,68 6,97 8,88

Aralık -0,44 6,49 6,49

2015

Ocak -0,88 -0,88 3,39

Şubat -1,28 -2,14 -0,21

Mart 1,77 -0,41 0,98

Nisan 1,51 1,09 2,15

Mayıs 1,62 2,73 4,62

Haziran 0,44 3,18 4,76

Temmuz -1,24 1,90 3,20

Ağustos

Eylül

Ekim

Kasım

Aralık

- 11 -

DIŞ TİCARET VE TURİZM - İHRACAT VE İTHALAT GELİŞMELERİ KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

3: DIŞ TİCARET VE TURİZM

3.1: İHR ACAT V E İT HALAT GELİŞ MELERİ

Ticaret Dairesi tarafından açıklanan ihracat ve ithalat

verileri incelendiğinde, KKTC’nin ikinci çeyrekte toplam

ihracatının 33,8 milyon ABD doları, Nisan ve Mayıs

ayları ithalat hacminin ise sırasıyla 122,9 ve 126,5

milyon ABD doları olduğu görülmektedir. Bir önceki

yılın aynı dönemine göre ihracat yüzde 23 oranında

azalmış, Nisan ve Mayıs ayları ithalat toplamı 2014

yılının aynı ayları ile kıyaslandığında, sırasıyla yüzde

19,27 ve 14,79 oranlarında gerilemiştir. Bir önceki yılın

aynı ayı ile mukayese edildiğinde; ihracat Nisan, Mayıs

ve Haziran aylarında sırasıyla yüzde 6,78, 27,28 ve

38,46 oranlarında azalmıştır.

Tablo 3.1: İhracat ve İthalat

N o t : 1 ) G ü ne y K ı br ı s ’ a y ap ı l a n ih r ac a t d âh i l de ğ i ld i r .

2 ) H idr o kar b on i th a la t ı dâ h i l de ğ i l d i r .

3 ) İ th a la t r a ka m l ar ı ke s in o l m ay a n ge ç ic i r a kam la r d ı r .

K ay n a k: T i c a r e t D a i r e s i

Grafik 3.1’de KKTC’nin ihracat ve ithalatının 2004 ve

2015 yılları arasındaki gelişimi gösterilmektedir.

Grafikten de görüldüğü üzere, her yılın ilk yarısında

artan ihracat hacmi, ikinci altı ayda düşmektedir.

Ancak 2015 yılı ikinci çeyrekte ihracat hacminin

düştüğü gözlenmektedir. Buna karşılık ihracat yıllık

hareketli ortalaması 2010 sonrası dönemde istikrarlı

bir artış eğilimi sergilemektedir. Ayrıca ihracat

hacminin volatilitesi ile ihracatın zirve ve dip yaptığı

dönemler arasındaki fark yavaş da olsa azalmaktadır.

İthalatta ise, 2009 yılının Ekim ayından itibaren

gerçekleşen en düşük seviye, 2015 yılının Şubat ayında

97,1 milyon ABD doları ile kaydedilmiştir. İthalatın

yıllık hareketli ortalamasına baktığımızda, 2013 Aralık

sonrası dönemde yükseliş eğilimine girdiği, ancak

2015’te sürekli düşüş trendinde olduğu görülmektedir.

İhracat (ABD Doları) İthalat (ABD Doları)

2014 2015 Yüzde Değişim 2014 2015 Yüzde Değişim Ocak 12.519.803 10.814.990 -13,62 130.941.869 110.139.914 -15,89

Şubat 13.231.262 13.065.913 -1,25 102.165.930 97.064.559 -4,99 Mart 14.005.983 16.380.607 16,95 139.238.745 133.751.799 -3,94

I. Çeyrek 39.757.048 40.261.510 1,27 372.346.544 340.956.272 -8,43

Nisan 15.816.609 14.744.817 -6,78 152.170.362 122.851.178 -19,27 Mayıs 16.070.741 11.686.121 -27,28 148.511.999 126.549.438 -14,79

Haziran 12.045.788 7.413.027 -38,46 150.814.234

II. Çeyrek 43.933.138 33.843.965 -22,96 451.496.595 249.400.616

Temmuz 7.574.833 156.659.848 Ağustos 8.696.222 135.527.532

Eylül 8.611.759 179.123.229

III. Çeyrek 24.882.814 471.310.609

Ekim 6.528.173 124.452.226 Kasım 7.532.902 168.200.070 Aralık 7.973.738 156.662.515

IV. Çeyrek 22.034.813 449.314.811

Yıl Toplamı 130.607.814 1.744.468.559

- 12 -

DIŞ TİCARET VE TURİZM - İHRACAT VE İTHALAT GELİŞMELERİ KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

Grafik 3.1: İthalat ve İhracat


KKTC’de ihracatın ithalatı karşılama oranının düşük

olması nedeni ile, KKTC’nin dış ticaretinin artması dış

ticaret açığının büyümesi anlamına gelmektedir. Grafik

3.2’de açıkça görülen bu durum ülke ekonomisinin dışa

bağımlılığına işaret etmektedir. Bir önceki yıla kıyasla

2015’de ihracatın ithalatı karşılama oranında görülen

artış, dış ticaret açığının 2015 Şubat ayında 84 milyon

ABD dolarına kadar gerilemesini sağlamıştır. Mayıs

2014 – Mayıs 2015 döneminde ticaret hacmi 164,6

milyon ABD dolarından 138,2 milyon ABD dolarına,

ticaret dengesi ise -132,4 milyon ABD dolarından -

114,9 milyon ABD dolarına gerilemiştir. İhracatın

ithalatı karşılama oranı Mayıs 2014 ayında yüzde 10,82

iken, Mayıs 2015 ayında yüzde 9,23 seviyesindedir.

Grafik 3.2: Dış Ticaret Hacmi ve Dengesi - Aylık (ABD Doları)


KKTC’nin ürünlerini ihraç ettiği başlıca ülke ve ülke

gruplarıyla, bunlara yapılan ihracatın yıllar itibarıyla

dağılımları Tablo 3.2’de görülmektedir. Söz konusu

tablodan da görüleceği üzere, 2015 yılında Avrupa

Birliği, Orta Doğu ve Arap Ülkeleri ve Diğer Ülkeler

gruplarının toplam ihracat içindeki paylarında bir

önceki yıla kıyasla düşüş kaydedilirken, Türkiye’ye

yapılan ihracat yüzde 58,5’ten yüzde 60,2’ye

yükselmiştir. Diğer Avrupa ülkelerine yapılan ihracat

4,3 puan artarak yüzde 4,9 seviyesine ulaşmıştır.

Tablo 3.2: KKTC’nin Ülke Gruplarına Göre İhracatı (yüzde pay)


2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

İhra

cat

- M

ilyo

n D

ola

r

İth

alat

- M

ilyo

n D

ola

r

İthalat (Sol Eksen) İhracat (Sağ Eksen)Yıllık Hareketli Ortalama (İhracat) Yıllık Hareketli Ortalama (İthalat)

-200

-150

-100

-50

0

50

100

150

200

Ara

.03

Haz

.04

Ara

.04

Haz

.05

Ara

.05

Haz

.06

Ara

.06

Haz

.07

Ara

.07

Haz

.08

Ara

.08

Haz

.09

Ara

.09

Haz

.10

Ara

.10

Haz

.11

Ara

.11

Haz

.12

Ara

.12

Haz

.13

Ara

.13

Haz

.14

Ara

.14

Haz

.15

Mily

on

Do

lar

Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi

Yıllar Türkiye AB Diğer Avrupa

Ülkeleri Orta Doğu ve Arap

Ülkeleri Diğer Ülkeler

2006 47,6 15,0 15,1 17,8 4,5 2007 58,4 15,8 8,8 11,6 5,4 2008 49,9 20,5 5,9 17,0 6,7 2009 54,2 18,5 1,7 19,5 6,1 2010 46,4 12,2 3,6 32,3 5,5 2011 53,3 8,3 1,3 32,0 5,1 2012 51,0 7,7 1,0 35,7 4,6 2013 52,2 7,6 2,3 31,9 6,0 2014 58,5 6,2 0,6 30,3 4,4

2015 Ocak - Haziran 60,2 2,2 4,9 30,0 2,7

- 13 -

DIŞ TİCARET VE TURİZM - TURİZM KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

KKTC’nin ithalat yaptığı başlıca ülke ve ülke gruplarıyla,

bunlardan yapılan ithalatın dağılımı Tablo 3.3’te

verilmektedir. Söz konusu tablodan da görüleceği

üzere, toplam ithalat içinde en büyük paya sahip olan

ülke Türkiye olmakla birlikte, Türkiye’nin payı 2015

yılının Mayıs ayı itibarıyla yüzde 59’a gerileyerek

2006’dan itibaren görülen en düşük seviyeyi

kaydetmiştir. Öte yandan toplam ithalatımız içindeki

payı 2014 yılında binde 7 oranında azalan AB

ülkelerinden yapılan ithalatın payı, 2015 yılının Mayıs

ayı itibarıyla yüzde 4,1 oranında artarak yüzde 19,2’ye

yükselmiştir. Aynı dönemde Türkiye dışındaki tüm ülke

grupları ile yapılan ithalatın payları artmıştır.

Tablo 3.3: KKTC’nin Ülke Gruplarına Göre İthalatı (yüzde pay)

Yıllar Türkiye AB Uzak Doğu

Ülkeleri

Diğer Avrupa

Ülkeleri

Orta Doğu ve

Arap Ülkeleri

Diğer

Ülkeler

2006 68,8 18,0 6,0 1,2 4,8 1,2

2007 67,9 16,1 7,3 2,6 4,3 1,8

2008 69,8 14,0 6,5 4,7 3,4 1,6

2009 69,6 15,5 6,6 2,3 4,0 2,0

2010 70,9 15,6 5,7 1,9 4,3 1,6

2011 68,6 16,8 4,9 2,5 5,2 2,0

2012 72,4 14,5 4,8 1,7 4,8 1,8

2013 66,7 15,8 6,6 3,8 5,4 1,7

2014 66,5 15,1 7,7 4,1 4,6 2,0 2015 Ocak - Mayıs 59,0 19,2 8,6 4,7 5,9 2,6

N o t : İ t h a l a t r a k a m l a r ı k e s i n o l m a y a n g e ç i c i r a k a m l a r d ı r . K a y n a k : T i c a r e t D a i r e s i

3.2: TURİ ZM

Tablo 3.4’te 2015 yılında KKTC’ye gelen yolcu sayıları

üçer aylık dönemler itibarıyla karşılaştırmalı olarak

verilmiştir. 2015 yılının ikinci çeyreğinde 373.279 olan

toplam gelen yolcu sayısı, 2014 yılının aynı dönemine

göre yüzde 4,8 oranında artmıştır.

Tablo 3.4: KKTC'ye Gelen Yolcu Sayısı

Dönem

T.C. Uyruklu 3. Ülke Uyruklu Toplam

2014 2015 Yüzde

Değişim 2014 2015

Yüzde Değişim

2014 2015 Yüzde

Değişim

Ocak 62.015 72.276 16,5 10.097 12.812 26,9 72.112 85.088 18 Şubat 74.318 76.226 2,6 14.947 20.532 37,4 89.265 96.758 8,4 Mart 69.337 80.484 16,1 22.75 36.015 58,3 92.087 116.499 26,5

I. Çeyrek 205.67 228.986 11,3 47.794 69.359 45,1 253.464 298.345 17,7

Nisan 84.413 89.525 6,1 25.405 29.721 17,0 109.818 119.246 8,6 Mayıs 94.649 104.333 10,2 26.205 26.013 -0,7 120.854 130.346 7,9 Haziran 91.815 90.035 -1,9 33.659 33.652 0,0 125.474 123.687 -1,4

II. Çeyrek 270.877 283.893 4,8 85.269 89.386 4,8 356.146 373.279 4,8

Temmuz 76.685 97.493 27,1 42.686 42.025 -1,5 119.371 139.518 16,9 Ağustos 97.8 43.305 141.105 Eylül 98.201 41.308 139.509

III. Çeyrek 272.686 127.299 399.985

Ekim 113.08 35.845 148.925 Kasım 77.869 29.12 106.989 Aralık 80.395 20.173 100.568

IV. Çeyrek 271.344 85.138 356.482

Toplam 1.020.577 345.5 1.366.077

K a y n a k : T u r i z m P l a n l a m a D a i r e s i

- 14 -

DIŞ TİCARET VE TURİZM - TURİZM KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

Grafik 3.3’te 2015 yılında gelen yolcu sayısı bir önceki

yılla ve son beş yılın ortalamalarıyla karşılaştırmalı

olarak verilmektedir. 2015 yılının Nisan ve Mayıs

aylarında gelen toplam yolcu sayısının 2014 yılı ve son

5 yıl ortalamalarının üzerinde olduğu, Haziran ayında

ise 2014 seviyesinin altına düştüğü görülmektedir.

Grafik 3.3: 2015 yılında Gelen Yolcu Sayısının 2014 yılıyla ve Son 5 Yıllık Ortalamalarla Karşılaştırılması

K ay n a k: T ur i zm P l an la m a D a i r e s i

Sektörün toplam yatak kapasitesindeki gelişimin 2014

ve 2015 yılları itibarıyla karşılaştırmalı olarak gösterimi

Grafik 3.4’te sunulmaktadır. 2014 yılsonunda 19.276

olan yatak kapasitesi, 2015 yılı ikinci çeyreği sonu

itibarıyla 19.387 olmuştur.

Grafik 3.4: Yatak Kapasitesi


KKTC’de bulunan turistik tesislerin 2014 ve 2015 yılları

itibarıyla doluluk oranları, Grafik 3.5’te karşılaştırmalı

olarak sunulmaktadır. Buna göre doluluk oranı Haziran

ayı hariç 2015 yılının ilk iki çeyreğinde bir önceki yılın

aynı aylarına göre yüksek gerçekleşmiştir.

Grafik 3.5: Aylar İtibarıyla Doluluk Oranı


55.000

65.000

75.000

85.000

95.000

105.000

115.000

125.000

135.000

145.000

155.000

5 Yıllık Ortalamalar 2014 2015

18.400

18.600

18.800

19.000

19.200

19.400

19.600

2014 2015

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

2014 2015

- 15 -

BÜTÇE GELİŞMELERİ - 2014 - 2015 YILLARI İKİNCİ ÇEYREK KARŞILAŞTIRMALARI KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

4: BÜTÇE GELİŞMELERİ

4.1: 2014 - 2015 Y I LLARI İKİN Cİ

ÇEYR EK KARŞI LAŞ TIR MALARI

2015 mali yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı

dönemine kıyasla, KKTC bütçe gelir toplamında yüzde

1,6 artış olurken gider toplamında binde 1 oranında

artış olmuştur. Bu değişimlerin ardından bütçe gelirleri

ve bütçe giderleri 2015 yılı ikinci çeyreğinde 893,7 ve

845,7 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılının

ikinci çeyreğinde 35,2 milyon TL fazla veren kamu

maliyesi, 2015 yılının aynı döneminde 48 milyon TL

fazla vermiştir.

Tablo 4.1: Bütçe Dengesi (Milyon TL)

Açı

klam

a

2014 2015

Yü

zde

De

ğişi

m

Yıll

ık G

erç

ekl

eşm

e Q2

Yıll

ık Ö

ngö

rüle

n Q2

Ge

rçe

kle

şme

Ge

rçe

kle

şme

Bütçe Gelirleri 3.603,1 880,0 4.174,8 893,7 1,6%

Bütçe Giderleri 3.635,6 844,8 4.562,5 845,7 0,1%

Bütçe Dengesi -32,5 35,2 -387,7 48,0 36,4%

K ay n a k: M a l i y e Ba k an l ı ğ ı

2014 yılının tamamında elde edilen 3.603,1 milyon TL

tutarındaki bütçe gelirleri toplamının yüzde 24,4’ü

ikinci çeyrek içinde tahsil edilirken, 2015 yılının aynı

döneminde öngörülen toplam bütçe gelirlerine kıyasla

yapılan tahsilat yüzde 21,4 seviyesindedir. 2015 yılı

içinde hizmet ve faaliyetlerin yürütülmesinde

kullanılacağı tahmin edilen 4.562,5 milyon TL’nin

yüzde 18,5’i ikinci çeyrekde kullanılmıştır. Bu oran bir

önceki yılın aynı döneminde yüzde 23,2 olarak

gerçekleşmiştir.

Bütçe gelir ve gider gerçekleşmeleri aşağıdaki grafikte

çeyrek dönemler itibarıyla verilmiştir.

Grafik 4.1: Bütçe Gerçekleşmeleri (Milyon TL)


4.2: GELİ RLER

2015 mali yılı ikinci çeyreği itibarıyla bütçe gelirleri, bir

önceki yılın aynı dönemine göre 13,7 milyon TL artış

göstererek 893,7 milyon TL olmuştur. Bütçe gelirleri

içerisinde en büyük paya sahip vergi gelirleri kalemi

toplamı 2015 yılı ikinci çeyreği içinde 503,2 milyon

TL’ye ulaşmıştır. Vergi gelirleri toplamı 2014 yılının

aynı döneminde 455,3 milyon TL idi. Bütçe gelirleri

içinde ikinci en yüksek paya sahip olan alınan bağış,

yardım ve krediler kalemi 2015 yılı ikinci çeyreğinde

önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 16,8 düşüş

göstermiş ve 178,8 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.

2015 yılı ikinci çeyreği içinde vergi dışı gelirler kalemi

de 211,5 milyon TL olmuştur.

Tablo 4.2: Bütçe Gelirleri (Milyon TL)

Açıklama 2014 Q2 2015 Q2 Yüzde

Değişim

Vergi Gelirleri 455,3 503,2 10,5%

Vergi Dışı Gelirler 209,4 211,5 1,0%

Alınan Bağış Yardım ve Krediler

214,8 178,8 -16,8%

Diğer Gelirler 0,5 0,2 -60,0%

Toplam 880,0 893,7 1,6%


-200

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

14-Q2 14-Q3 14-Q4 15-Q1 15-Q2

Gelirler Toplamı Giderler Toplamı Gelir Gider Farkı

- 16 -

BÜTÇE GELİŞMELERİ - GİDERLER KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

2014 yılının ikinci çeyreğinde alınan bağış, yardım ve

krediler kaleminin toplam bütçe gelirleri içindeki payı

yüzde 24,4 iken, 2015 yılı aynı döneminde yüzde 20

seviyesindedir. Aynı dönemler içinde vergi gelirleri

kaleminin payı yüzde 51,7 iken yüzde 56,3, vergi dışı

gelirler kaleminin payı ise yüzde 23,8 iken, yüzde 23,7

olarak gerçekleşmiştir.

Grafik 4.2: Bütçe Gelirleri Dağılımı (Milyon TL)


4.3: G İDERLER

2015 yılı ikinci çeyreği itibarıyla bütçe giderleri toplamı,

bir önceki yılın aynı dönemine göre binde 1 oranında

artış göstermiş ve 844,8 milyon TL’den 845,7 milyon

TL’ye ulaşmıştır. Söz konusu dönemlerde, cari

transferler kaleminde yüzde 7,7 düşüş yaşanırken, mal

- hizmet alım giderleri ile personel gideri kalemleri

sırasıyla yüzde 24,6 ve 8,3 oranlarında artmıştır.

KKTC Bütçesinin cari transferler gider kalemi, 2015 yılı

ikinci çeyreğinde 382,1 milyon TL seviyesindedir. Bu

dönemde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde

8,3 oranında artış gösteren personel giderleri kalemi,

319,6 milyon TL olmuştur. Sermaye giderleri ve

transferler kalemi de aynı dönemler içinde yüzde -15,4

düşüş göstermiş ve 2015 yılı ikinci çeyreğinde 42,4

milyon TL seviyesinde gerçekleşmiştir.

Tablo 4.3: Bütçe Giderleri (Milyon TL)

2014 Q2 2015 Q2 Yüzde

Değişim

Cari Transferler 414,2 382,1 -7,7%

Personel Giderleri 295,1 319,6 8,3%

Sermaye Giderleri ve Transferleri 50,1 42,4 -15,4%

Mal ve Hizmet Alım Giderleri 63,1 78,6 24,6%

Diğer Giderler 22,3 23,0 3,1%

Toplam 844,8 845,7 0,1%


Personel giderleri kaleminin toplam giderler içindeki

payı, 2014 yılı ikinci çeyreği içinde yüzde 34,9 iken,

2015 yılı ikinci çeyreğinde yüzde 37,8 seviyesindedir.

2014 yılı ikinci çeyreğinde bütçe giderleri toplamının

yüzde 49’unu oluşturan cari transferler kaleminin payı,

2015 yılı ikinci çeyreğinde düşüş göstererek yüzde 45,2

düzeyine gerilemiştir. Personel giderleri ile cari

transferler kalemleri toplamının bütçe giderleri

içindeki payı, 2014 yılı ikinci döneminde yüzde 84 iken

2015 yılı ikinci döneminde yüzde 83 olarak

gerçekleşmiştir.

Grafik 4.3: Bütçe Giderleri Dağılımı (Milyon TL)


455,3 503,2

209,4 211,5

214,8 178,8

0,5 0,2

0

200

400

600

800

1.000

2014 Q2 2015 Q2

Diğer Gelirler Alınan Bağış Yardım ve Krediler

Vergi Dışı Gelirler Vergi Gelirleri

414,2 382,1

295,1 319,6

50,1 42,4

63,1 78,6 22,3 23,0

0,0

100,0

200,0

300,0

400,0

500,0

600,0

700,0

800,0

900,0

2014 Q2 2015 Q2

Cari Transferler Personel Giderleri

Sermaye ve Transferleri Mal - Hizmet Alım

Diğer

- 17 -

BÜTÇE GELİŞMELERİ - BÜTÇE UYGULAMA SONUÇLARI KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

4.4: BÜT ÇE UYGULAMA SON UÇLAR I

2015 yılı ikinci çeyreği sonunda, 2015 yılı için

öngörülen toplam bütçe gelirleri yüzde 40,1 oranında

tahsil edilmiş, öngörülen toplam bütçe giderlerinin

yüzde 35,8’i oranında harcama yapılmıştır.

2014 yılı ilk altı aylık dönemi itibarıyla yüzde 78,3 olan

yerel gelirlerimizle bütçe giderlerini karşılama oranı,

2015 ilk altı aylık döneminde yüzde 81,2 olarak

gerçekleşmiştir.

Tablo 4.4: Bütçe Uygulama Sonuçları (Milyon TL)

2014 Yılı Gerçekleşme

2015 Bütçe Tahmini

2014 – 2015 Değişim 2015 Yılı İlk Altı Aylık

Gerçekleşme 2015 Yılı İlk Altı Aylık Gerçekleşme Oranı

Ge

lirle

r

Vergi Gelirleri 1.950,00 1.969,40 0,99% 936,20 47,54%

Vergi Dışı Gelirler 748,70 731,10 -2,35% 391,60 53,56%

Alınan Bağış Yardım Krediler 894,10 1.472,90 64,74% 346,20 23,50%

Diğer Gelirler 10,30 1,40 -86,41% 0,30 21,43%

Genel Toplam 3.603,10 4.174,80 15,87% 1.674,30 40,10%

Gid

erl

er

Cari Transferler 1.708,00 1.763,50 3,25% 796,60 45,17%

Personel Gideri 1.342,80 1.368,10 1,88% 617,90 45,16%

Sermaye Giderleri ve Transferleri 239,20 641,00 167,98% 54,50 8,50%

Mal ve Hizmet Alım Giderleri 265,30 319,60 20,47% 123,30 38,58%

Diğer Giderler 80,40 470,30 484,95% 42,60 9,06%

Genel Toplam 3.635,60 4.562,50 25,50% 1.634,90 35,83%


4.5: F İNAN S MAN DEN GESİ

Bütçe gelirlerinden T.C. kredileri ve iç borçlanma kalemlerinin çıkarılması suretiyle elde edilen toplam gelir rakamı ile Bütçe giderleri arasındaki farka eşit olan finansman dengesi, 2015 yılı ikinci çeyreğinde -20,2 milyon TL seviyesindedir. Bu çeyrekte gerçekleşen açığın kapatılması için finansman kaynağı olarak kullanılan T.C. kredileri toplamı ise, önceki yılın aynı dönemine göre düşmüş ve 90 milyon TL’den 68,2 milyon TL’ye gerilemiştir. Vergi gelirleri kaleminde, 2015 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre gerçekleşen 47,9 milyon TL artışa bağlı olarak, yerel gelirler kalemi yüzde 7,5 oranında yükselmiş ve 714,9 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılı ikinci çeyreği itibarıyla oluşan bütçe rakamlarına göre, 2014 yılı ikinci çeyreğinde yüzde 78,7 olan yerel gelirlerimizle bütçe giderlerini karşılama oranı, yüzde 84,5 olmuştur.

Tablo 4.5: Finansman Dengesi (Milyon TL)

2014 Q2 2015 Q2

Yerel Gelirler +Dış Yardımlar 790,0 825,5

1. Yerel Gelirler 665,2 714,9

Vergi Gelirleri 455,3 503,2

Vergi Dışı Gelirler 209,4 211,5

Diğer Gelirler 0,5 0,24

2. Dış Yardımlar 124,8 110,6

T.C. Yardımları 124,8 110,6

Bütçe Giderleri 844,8 845,7

Personel Giderleri 295,1 319,6

Cari Transferler 414,2 382,1

Sermaye Giderleri 50,1 42,4

Diğer Giderler 85,4 101,6

Finansman Dengesi -54,8 -20,2

Finansman 90,0 68,2

T.C. Kredileri 90,0 68,2

İç Borçlanma 0,00 0,00


- 19 -

PARASAL VE FİNANSAL GELİŞMELER - BANKACILIK SEKTÖRÜ GENEL GÖRÜNÜMÜ KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

5: PARASAL VE FİNANSAL GELİŞMELER

5.1: BAN KACI LIK SEKTÖ RÜ GENEL

GÖR ÜNÜMÜ

5.1.1: F İNAN SAL DERİN LEŞ ME

2015 yılı ikinci çeyrek finansal derinleşme rakamlarını

incelediğimizde; toplam brüt krediler/GSYH oranı

yüzde 107,6’dan yüzde 111,6’ya, toplam

mevduat/GSYH oranı yüzde 132,2’den yüzde 140,2’ye

ve toplam aktiflerin GSYH’ye oranı yüzde 165,6’dan

yüzde 173,4’e yükselmiştir.

Grafik 5.1: Finansal Derinleşme (%)

N o t : ( 1 ) 2 0 1 3 v e 2 0 1 4 G S Y H g e r ç e k l e ş m e , 2 0 1 5

G S Y H t a h m i n r a k a m l a r ı k u l l a n ı l m ı ş t ı r .

K ay n a k: K K T C M B, D P Ö

5.1.2: KKTC BANK ACILI K SEKTÖR Ü

PERFO R MANS RASYO LARI

Likit aktiflerin toplam aktifler içindeki payı 2015 yılı

ikinci çeyreğinde yüzde 20,93’e gerilemiştir. Bu oran

bir önceki yılın aynı döneminde yüzde 23,88

seviyesinde gerçekleşmiştir.

Sermaye yeterlilik standart rasyosu (SYSR), 2015 Mart

ayına kıyasla 0,39 puan azalarak yüzde 17,36’ya

gerilemiştir. Bir önceki yılın aynı döneminde ise, yüzde

17,48 idi.

TGA’nın brüt krediler içindeki payı, Haziran 2015

sonunda bir önceki döneme göre 0,04 puan artarak

yüzde 6,52’ye yükselmiştir.

Mevduatın krediye dönüşüm oranını gösteren brüt

krediler/mevduat, 2015 yılının ikinci çeyreğinde bir

önceki döneme göre 1,72 puan azalmış ve yüzde 79,61

seviyesinde gerçekleşmiştir.

Haziran 2014’de yüzde 63,83 seviyesinde olan brüt

kredilerin aktif toplamı içerisindeki payı, 2015 yılının

ikinci çeyreğinde yüzde 64,38 seviyesine yükselmiştir.

Bir önceki çeyrek döneme göre ise 0,57 puan

azalmıştır.

Brüt kredilerdeki büyüme hızında, 2015 yılı ikinci

çeyrekte bir önceki döneme göre yüzde 3,8 oranında

artış gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı döneminde

ise yüzde 3,86 oranında artış yaşanmıştır.

Bir önceki çeyrek dönemle mukayese edildiğinde, Mart

2015 sonunda yüzde 4,11 oranında artan mevduat,

2015 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 6,05 oranında artış

göstermiştir.

2015 Mart sonu itibarıyla 8,81 olan finansal kaldıraç

oranı, 2015 yılı ikinci çeyrekte 9,49 düzeyinde

gerçekleşmiştir.

Tablo 5.1: Performans Rasyoları (%)

Açıklama 2014 2015

Haz. Eyl. Ara. Mar. Haz.

Likit Aktifler / Top. Aktifler 23,88 24,56 22,31 22,02 20,93

SYSR 17,48 17,66 17,53 17,75 17,36

TGA / Brüt Krediler 6,53 6,48 6,46 6,48 6,52

Brüt Krediler / Top. Mevduat 79,57 78,74 81,18 81,33 79,61

Brüt Krediler / Top. Aktifler 63,83 62,92 64,42 64,95 64,38

Brüt Kredilerdeki Büyüme Hızı

3,86 3,20 5,46 4,31 3,80

Mevduattaki Büyüme Hızı

3,07 4,29 2,29 4,11 6,05

Finansal Kaldıraç1 8,89 8,85 8,87 8,81 9,49

N o t : ( 1 ) Y ab a nc ı K a y n ak l ar / T op lam Ö z k ay n a k l ar


149,9 152,4 158,5

175,6

150,0

155,3 162,6

167,5 165,6 173,4

125,9 129,1 133,5

140,5

120,9 124,6 129,9 132,9 132,2

140,2

82,5 90,2

97,5

110,5

95,5 99,1 102,3

107,9 107,6 111,6

60

80

100

120

140

160

180

200

Toplam Aktifler / GSYH (1)Toplam Mevduat / GSYH (1)Toplam Brüt Krediler / GSYH (1)

- 20 -


Bülten - 2015 / II

5.1.3: BAN KACI LIK SEKTÖ RÜNÜN

GELİ Şİ Mİ

Aralık 2010 – Haziran 2015 döneminde bankacılık

sektörü bilanço büyüklüklerinin GSYH’ye oranı Grafik

5.2’de görülmektedir. 2015 Haziran sonunda

bankacılık sektörü bilanço büyüklüğünün GSYH’ye

oranı yüzde 173,42’ye yükselmiştir.

Grafik 5.2: Bankacılık Sektörünün Gelişimi

N o t : 2 0 1 3 v e 2 0 1 4 G S Y H g e r ç e k l e ş m e , 2 0 1 5 G S Y H

t a h m i n r a k a m l a r ı k u l l a n ı l m ı ş t ı r .

K ay n a k: K K T C M B, D P Ö

5.1.4: BAN KACI LIK SEKTÖ RÜNDE

YOĞUN LAŞ MA

Bankacılık sektöründe yoğunlaşma incelendiği zaman,

2015 yılı ikinci çeyrekte aktif büyüklüğü açısından en

büyük beş bankanın sektör içindeki payı yüzde

54,06’dan 54,78’e, ilk on bankanın toplam aktifler

içindeki payı ise yüzde 78,35’den yüzde 78,55’e

yükselmiştir.

Aynı dönemde brüt krediler büyüklüğü açısından ilk

beş bankanın sektör içindeki payı yüzde 58,05’den

yüzde 58,55’e, ilk on bankanın payı ise, yüzde

79,47’den yüzde 79,93’e ulaşmıştır.

Mevduat büyüklüğü açısından en büyük beş bankanın

toplam mevduatlar içindeki payı yüzde 55,78’den

yüzde 56,42’ye, ilk on bankanın payı ise yüzde

78,76’dan yüzde 79,42’ye yükselmiştir.

En büyük ilk beş bankanın toplam bankalara borçlar

kalemi içerisindeki payı yüzde 75,72’den 72,86’ya, ilk

on bankanın payı ise yüzde 95,7’den yüzde 95,39

seviyesine gerileme göstermiştir.

Söz konusu dönemde özkaynaklar büyüklüğü açısından

ilk beş bankanın toplam özkaynaklar içindeki payı

yüzde 52,91’den 51,29’a, ilk on bankanın payı ise

yüzde 78,27’den yüzde 77,07’ye gerilemiştir.

Tablo 5.2: Bankacılık Sektöründe Yoğunlaşma


149,92 152,37 158,52

175,57

153,59

159,05 166,50

171,49 165,59

173,42

125

135

145

155

165

175

185

6.500

7.500

8.500

9.500

10.500

11.500

12.500

13.500

14.500

15.500

%

Milyon TL

Aktifler Aktif/GSYH

İlk Beş Banka 2014 2015

Haziran Eylül Aralık Mart Haziran

Toplam Aktifler 53,89 54,09 54,18 54,06 54,78

Toplam Brüt Krediler 59,07 58,98 59,70 58,05 58,55

Toplam Mevduat 55,48 56,00 55,83 55,78 56,42

Toplam Bankalara Borçlar 73,45 75,71 72,64 75,72 72,86

Toplam Özkaynaklar 53,35 53,42 53,07 52,91 51,29

İlk On Banka

Toplam Aktifler 79,06 78,89 78,74 78,35 78,55


Toplam Mevduat 79,51 79,28 78,97 78,76 79,42

Toplam Bankalara Borçlar 95,27 96,97 96,51 95,70 95,39

Toplam Özkaynaklar 78,65 78,21 78,00 78,27 77,07

- 21 -


Bülten - 2015 / II

5.1.5: BAN KA , ŞUBE V E PER S ONEL SAYISI

Bankacılık sektöründe faaliyet gösteren banka sayısı

2015 Haziran ayı sonunda 22’dir. Sektördeki 22

bankanın 2’si kamu bankası, 13’ü özel sermayeli banka

ve 7’si şube bankasıdır.

Tablo 5.3: Banka Sayısındaki Gelişmeler


Sektörde hizmet sunum birimi olan banka şubesi sayısı,

2015 yılının ilk çeyreğindekiyle aynı olup, 222’dir. Şube

sayılarının banka gruplarına göre dağılımına

bakıldığında, toplam şube sayısının yüzde 63,51’inin

özel sermayeli bankalara, yüzde 20,27’sinin şube

bankalarına, yüzde 16,22’sinin kamu bankalarına ait


Tablo 5.4: Şube ve Personel Sayılarının Gelişimi

Şube Sayısının Gelişimi

2010 2011 2012 2013 Mar.14 Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15

Kamu Bankaları

34 35 34 38 38 37 36 36 36 36

Özel Sermayeli Bankalar

118 117 129 139 140 141 142 139 141 141

Şube Bankaları

40 44 45 47 48 48 47 45 45 45

Toplam 192 196 208 224 226 226 225 220 222 222

Personel Sayısının Gelişimi

Kamu Bankaları

549 552 537 561 528 527 527 524 526 524


1.437 1.459 1.669 1.780 1.752 1.746 1.751 1.781 1.816 1.809

Şube Bankaları

443 474 503 541 560 556 555 540 541 552

Toplam 2.429 2.485 2.709 2.882 2.840 2.829 2.833 2.845 2.883 2.885


Sektörde istihdam edilen personel sayısı, Tablo 5.4 ve

Grafik 5.3‘den de görüldüğü üzere, Mart 2015 –

Haziran 2015 döneminde 2 kişi artarak 2.883’den

2.885’e yükselmiştir. Söz konusu personelin 1.809’u

özel sermayeli bankalarda, 524’ü kamu bankalarında

ve 552’si şube bankalarında çalışmaktadır. Bu

dönemde, şube bankalarındaki personel sayısı 541’den

552’ye yükselmiştir. Özel sermayeli bankalardaki

personel sayısı 1.816’dan 1.809’a, kamu

bankalarındaki personel sayısı ise, 526’dan 524’e

gerilemiştir.

Haziran 2014 - Haziran 2015 döneminde sektörde

çalışan personel sayısı, 56 kişi artarak 2.829’dan

2.885’e yükselmiştir. Söz konusu personel sayısındaki

değişim banka grupları bazında incelendiğinde; kamu

bankaları ve şube bankalarında çalışan personel

sayısının sırasıyla 3 ve 4 kişi azaldığı, özel sermayeli

bankalarda çalışan personel sayısının ise 63 kişi arttığı

görülmektedir (Tablo 5.4).

Haziran 2014’de sektörün toplam personel sayısının

yüzde 18,63’üne sahip olan kamu bankalarının payı

Haziran 2015 sonunda yüzde 18,17’ye, şube

bankalarının payı ise 19,65’den yüzde 19,13’e

gerilemiş, özel sermayeli bankaların payı ise yüzde

61,72’den yüzde 62,7 seviyesine ulaşmıştır.

2010 2011 2012 2013 Mar.14 Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15

Kamu Bankaları 4 3 2 2 2 2 2 2 2 2 Özel Sermayeli Bankalar 12 12 13 13 13 13 13 13 13 13 Şube Bankaları 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 Toplam 23 22 22 22 22 22 22 22 22 22

- 22 -

PARASAL VE FİNANSAL GELİŞMELER - BANKACILIK SEKTÖRÜ KONSOLİDE BİLANÇOSU KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

Grafik 5.3: Personel ve Şube Sayısının Gelişimi


5.2: BAN KACI LIK SEKTÖ RÜ KONSO Lİ DE

B İLAN ÇO SU

2015 yılı Mart ayı sonunda 15.349,8 milyon TL

seviyesinde olan bankacılık sektörünün aktif toplamı,

2015 Haziran ayı sonunda yüzde 4,73 oranında artarak

ve 16.075,9 milyon TL’ye yükselmiştir. İlgili dönemde,

menkul değerler cüzdanında yüzde 35,28, brüt

kredilerde yüzde 3,8 ve diğer aktiflerde yüzde 7,44

oranlarında artış, likit aktiflerde ise binde 4,6 oranında

azalma görülmüştür. Haziran 2014 – Haziran 2015

döneminde sektörün toplam aktifleri yüzde 16,83, likit

aktifleri yüzde 2,39, brüt kredileri yüzde 17,84 ve

menkul değerler cüzdanı yüzde 144,58 oranlarında

artış göstermiştir. Aynı dönemde mevduat yüzde 17,78,

özkaynaklar ise yüzde 10,14 oranında artmıştır.

Sektörün en önemli fon kaynağı olan mevduat, Mart

2015 – Haziran 2015 döneminde yüzde 6,05 oranında

artmış, özkaynaklar ise yüzde 2,04 oranında azalmıştır.

Tablo 5.5: Bankacılık Sektörü Konsolide Bilançosu (Milyon TL)

2014 2015 Yüzde Değişim

Haziran Eylül Aralık Mart Haziran 03/2015-06/2015

06/2014-06/2015

Likit Aktifler 3.285,9 3.537,3 3.310,5 3.380,1 3.364,5 -0,46 2,39

MDC 424,9 411,9 890,9 768,2 1.039,2 35,28 144,58

Toplam Brüt Krediler 8.782,3 9.063,1 9.557,9 9.969,9 10.349,0 3,80 17,84

Diğer Aktifler 1.266,4 1.392,0 1.076,8 1.231,6 1.323,2 7,44 4,49

Aktif-Pasif Toplamı 13.759,5 14.404,3 14.836,1 15.349,8 16.075,9 4,73 16,83

Mevduat 11.037,3 11.510,8 11.773,9 12.258,1 13.000,0 6,05 17,78

Bankalara Borçlar 596,5 705,2 799,4 750,8 805,0 7,22 34,95

Diğer Pasifler 734,6 726,2 759,1 776,8 738,7 -4,90 0,56

Özkaynaklar 1.391,1 1.462,0 1.503,7 1.564,1 1.532,2 -2,04 10,14

K ay na k: K K T C M B

2.300

2.400

2.500

2.600

2.700

2.800

2.900

3.000

160

170

180

190

200

210

220

230

20

10

20

11

20

12

Mar

.13

Haz

.13

Eyl.1

3

Ara

.13

Mar

.14

Haz

.14

Eyl.1

4

Ara

.14

Mar

.15

Haz

.15

Şube Sayısı (Sol Eksen) Personel Sayısı (Sağ Eksen)

- 23 -


Bülten - 2015 / II

5.2.1: AKTİ F / PASİ F YAPI SIN DAKİ

GELİ Ş MELER

2015 yılının ikinci çeyreğinde, sektörün aktif toplamı

içerisindeki en büyük pay, yüzde 64,38 oran ile brüt

kredilere aittir. Brüt kredileri sırasıyla yüzde 20,93

payla likit aktifler, yüzde 8,23 ile diğer aktifler ve yüzde

6,46’lık payla menkul değerler cüzdanı takip

etmektedir.

Bankacılık sektörü Haziran 2014 - Haziran 2015

döneminde aktif/pasif yapısı yüzde dağılımı yönünden

değerlendirildiğinde, likit aktifler ve diğer aktiflerde

azalma, brüt kredilerde ve MDC’de ise genişleme


Haziran 2015 itibarıyla, toplam pasifin yüzde 80,87’sini

mevduat, yüzde 9,53’ünü özkaynaklar, yüzde 5,01’ini

bankalara borçlar ve yüzde 4,59’unu diğer pasifler

oluşturmaktadır.

Haziran 2014 - Haziran 2015 döneminde bankacılık

sektörü aktif/pasif yapısı yüzde dağılımı yönünden

değerlendirildiğinde, mevduat ve bankalara borçlar

kalemlerinde artma, özkaynaklar ve diğer pasifler

kalemlerinde ise daralma olduğu görülmektedir.

Tablo 5.6: Bankacılık Sektörü Aktif / Pasif Yapısal Yüzde Dağılımı

Aktif 2014 2015


Likit Aktifler 23,88 24,56 22,31 22,02 20,93

MDC 3,09 2,86 6,00 5,00 6,46


Diğer Aktifler 9,20 9,66 7,27 8,03 8,23

Toplam 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00

Pasif

Toplam Mevduat 80,22 79,91 79,36 79,86 80,87

Bankalara Borçlar 4,34 4,90 5,39 4,89 5,01

Diğer Pasifler 5,33 5,04 5,11 5,06 4,59

Özkaynaklar 10,11 10,15 10,14 10,19 9,53

Toplam 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00


Bankacılık sektörü toplam aktifinin çeyrek dönemlik

yüzde değişimlerinin verildiği Grafik 5.4’e bakıldığında;

toplam aktiflerin 2014 yılının ikinci çeyreğinde yüzde

3,55, Eylül ve Aralık 2014 itibarıyla ise sırasıyla yüzde

4,69 ve yüzde 3 oranlarında arttığı görülmektedir.

2015 yılının birinci ve ikinci çeyreklerinde ise yüzde

3,46 ve yüzde 4,73 oranlarında artmıştır.

Grafik 5.4: Bankacılık Sektörü Aktif Toplamları ve Çeyrek Dönemlik Yüzde Değişim


3,55

4,69

3,00

3,46

4,73

0

1

1

2

2

3

3

4

4

5

5

13.000

13.500

14.000

14.500

15.000

15.500

16.000

16.500

Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15

% Milyon TL

Toplam Aktif (%) Değişim

- 24 -


Bülten - 2015 / II

Sektörün toplam aktiflerinin banka gruplarına göre

dağılımının gösterildiği Grafik 5.5’e göre; 2015 yılının

ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla, şube

bankaları grubu yüzde 30,39’dan yüzde 30,26’ya, kamu

bankaları grubu yüzde 28,34’den yüzde 28,32’ye

gerilemiş, özel sermayeli bankalar grubu ise yüzde

41,26’dan yüzde 41,42 düzeyine yükselmiştir.

Haziran 2014 – Haziran 2015 döneminde ise, kamu

bankaları ve şube bankaları gruplarında küçülme, özel

sermayeli bankalar grubunda ise büyüme görülmüştür.

Grafik 5.5: Banka Gruplarının Sektör Aktifindeki Payları (%)


Sektörün toplam aktif gelişiminin miktar bazında

banka gruplarına göre gösterildiği Tablo 5.7‘ye göre;

2015 yılının ikinci çeyreğinde, bir önceki çeyrek

döneme göre, kamu bankaları aktif toplamında yüzde

3,93, özel sermayeli bankalarda yüzde 5,13, şube

bankalarında yüzde 4,26 oranlarında artış olmuştur.

Bir önceki yılın aynı dönemine göre ise, aktif toplamı

kamu bankalarında yüzde 13,73, özel sermayeli

bankalarda yüzde 19,59, şube bankalarında yüzde

16,15 oranlarında artmıştır.

Tablo 5.7: Banka Grupları Bazında Toplam Aktiflerin Gelişimi


Haziran Eylül Aralık Mart Haziran 03/2015-06/2015

06/2014-06/2015

Kamu Bankaları 4.003,4 4.130,6 4.171,1 4.380,9 4.552,9 3,93 13,73

Özel Sermayeli Bankalar 5.567,9 5.857,0 6.061,6 6.333,4 6.658,6 5,13 19,59

Şube Bankaları 4.188,2 4.416,7 4.603,4 4.665,5 4.864,4 4,26 16,15

Toplam 13.759,5 14.404,3 14.836,1 15.349,8 16.075,9 4,73 16,83


29,09 28,68 28,11 28,34 28,32

40,47 40,66 40,86 41,26 41,42

30,44 30,66 31,03 30,39 30,26

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Haz

.14

Eyl.1

4

Ara

.14

Mar

.15

Haz

.15

Kamu Bankaları Özel Sermayeli Bankalar

Şube Bankaları

- 25 -


Bülten - 2015 / II

5.2.2: L İKİT VAR LIK LAR

Bankacılık sektörü likit aktiflerini oluşturan nakit

değerler, bankalardan alacaklar, Merkez Bankası’ndan

alacaklar ve BPP işlemlerinden alacaklar kalemlerinin

toplamı, 2015 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki

çeyreğe göre binde 4,6 azalarak 3.380,1 milyon TL’den

3.364,5 milyon TL’ye gerilemiştir.

Bu dönemde nakit değerler kaleminde 10,6 milyon TL,

Merkez Bankası’ndan alacaklar kaleminde 47 milyon

TL ve BPP işlemlerinden alacaklar kaleminde 65,8

milyon TL artış gerçekleşirken, bankalardan alacaklar

kalemi 139 milyon TL azalmıştır.

2014 Haziran sonunda 3.285,9 milyon TL olan likit

aktifler, 2015 Haziran sonunda 3.364,5 milyon TL

seviyesine yükselmiştir. Anılan dönemde, nakit

değerler 136,4 milyon TL’den 147,7 milyon TL’ye, BPP

işlemlerinden alacaklar kalemi 145,6 milyon TL’den

385,1 milyon TL’ye ve bankalardan alacaklar kalemi

1.376,8 milyon TL’den 1.416,4 milyon TL’ye yükselmiş,

Merkez Bankası’ndan alacaklar kalemi ise 1.627,1

milyon TL’den 1.415,3 milyon TL’ye gerilemiştir.

Tablo 5.8: Likit Aktiflerin Gelişimi (Milyon TL)


Haziran Eylül Aralık Mart Haziran 03/2015 - 06/2015

Nakit Değerler 136,4 136,8 112,2 137,1 147,7 7,73

Merkez Bankası’ndan Alacaklar

1.627,1 1.646,2 1.464,5 1.368,3 1.415,3 3,43

BPP İşlemlerinden Alacaklar 145,6 199,4 163,3 319,3 385,1 20,61

Bankalardan Alacaklar 1.376,8 1.554,9 1.570,5 1.555,4 1.416,4 -8,94

Toplam 3.285,9 3.537,3 3.310,5 3.380,1 3.364,5 -0,46


Likit aktiflerin çeyrek dönemler itibarıyla bir önceki

çeyreğe göre yüzde değişiminin verildiği Grafik 5.6’dan

da görüleceği üzere; likit aktiflerde 2014 Haziran ayı

itibarıyla yüzde 5,1, Eylül ayı itibarıyla yüzde 7,65

oranlarında artmış, yılın son çeyreğinde yüzde 6,41

oranında azalmıştır. 2015 yılının ilk çeyreğinde ise

sektör likit aktifleri yüzde 2,1 oranında artmış, ikinci

çeyreğinde ise binde 4,6 oranında azalış göstermiştir.

Grafik 5.6: Likit Aktiflerin Çeyrek Dönemlere Göre Yüzde Değişimi


Sektörün likit aktiflerinin banka gruplarına göre

dağılımı Grafik 5.7’de gösterilmiştir. 2015 yılının ikinci

çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla, şube bankaları

likit aktiflerinde gerileme, özel sermayeli bankalar ve

kamu bankaları gruplarında ise yükselme olmuştur.

Haziran 2014 - Haziran 2015 döneminde de aynı

durum söz konusudur.

Grafik 5.7: Banka Gruplarına Göre Likit Aktif Paylar ı (%)


5,10

7,65

-6,41

2,10

-0,46

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

3.150

3.200

3.250

3.300

3.350

3.400

3.450

3.500

3.550

3.600


% Milyon TL

Likit Aktifler (%) Değişim

28,82% 29,52% 27,39% 29,95% 30,61%

36,30% 36,96% 40,06% 41,28% 45,75%

34,88% 33,52% 32,55% 28,77% 23,64%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15Kamu BankalarıÖzel Sermayeli BankalarŞube Bankaları

- 26 -


Bülten - 2015 / II

5.2.3: KR EDİ LER

Kredilerin türlerine göre dağılımı Tablo 5.9’da

sunulmaktadır. 2015 yılı Haziran ayı itibarıyla 5.195,8

milyon TL olan işletme kredileri, geçmiş dönemlerde

olduğu gibi birinci sırada yer almaktadır. Bunu 3.033,7

milyon TL ile tüketici kredileri izlemektedir. Haziran

2014 - Haziran 2015 döneminde işletme kredileri

4.317,3 milyon TL’den 5.195,8 milyon TL’ye, tüketici

kredileri ise, 2.686,1 milyon TL’den 3.033,7 milyon

TL’ye yükselmiştir.

Tablo 5.9: Kredilerin (Net) Türlerine Göre Dağılımı (Milyon TL)

N o t : T G A d âh i l de ğ i ld i r .


Sektörün brüt kredileri, Grafik 5.8’den de görüleceği

üzere, 2014 Haziran sonu itibarıyla yüzde 3,86, Eylül ve

Aralık 2014 itibarıyla yüzde 3,2 ve 5,46 oranlarında

artmıştır. Brüt krediler, 2015 yılı Mart ve Haziran ayı

itibarıyla yüzde 4,31 ve 3,8 oranlarında artış

göstermiştir.

Grafik 5.8: Brüt Kredilerin Gelişimi ve Yüzde Değişim


Sektörün kredilerinin Türk Parası (TP) - Yabancı Para

(YP) ayrımı ve bu ayrımın çeyrek dönemlik değişimi

Grafik 5.9’da gösterilmektedir. 2015 yılının ikinci

çeyreğinde kredilerin 6.030,6 milyon TL’si TP cinsinden,

3.643,4 milyon TL’si YP cinsindendir. Söz konusu

dönemde, bir önceki çeyrek döneme göre TP cinsinden

kredilerde yüzde 1,35, YP cinsinden kredilerde yüzde

7,99 oranlarında artış gerçekleşmiştir.

Grafik 5.9: Bankacılık Sektörü Krediler (Net) TP ve YP Ayrımı ve Çeyrek Dönemlik Yüzde Değişim


3,86 3,20

5,46

4,31

3,80

0

1

2

3

4

5

6

7.500

8.000

8.500

9.000

9.500

10.000

10.500


%

Mily

on

TL

Toplam Krediler (Brüt) Yüzde Değişim

4,27

3,22

5,62

1,00 1,35

3,57 3,30

5,24

10,66

7,99

0

2

4

6

8

10

12

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000


%

Milyon TL

TP Krediler YP KredilerTP (%) Değişim YP (%) Değişim

2014 2015


İşletme Kredileri 4.317,3 4.425,5 4.802,6 4.990,3 5.195,8 Tüketici Kredileri 2.686,1 2.780,3 2.869,0 2.936,3 3.033,7 Kredi Kartları 219,1 225,8 229,1 251,4 257,8 İskonto ve İştira Senetleri 110,4 102,8 95,9 98,5 117,1 Diğer Yatırım Kredileri 59,8 64,0 76,9 83,1 92,1 İthalat Kredileri 16,0 3,3 3,2 3,1 3,4 Fon Kaynaklı Krediler 13,1 13,5 13,8 14,8 14,5 İhtisas Kredileri 18,5 11,5 27,0 30,4 15,0 İhracat Kredileri 2,6 12,7 9,3 7,4 10,1 KKTCMB Kaynaklı Krediler 2,3 2,5 0,0 4,4 4,6 KKTCMB Aracılığıyla Kullandırılan Krediler 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Müşteri Adına Menkul Değer Alım Kredileri 0,5 2,3 0,1 0,1 0,1

İhracat Garantili Yatırım Kredileri 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Diğer Krediler 763,2 831,2 813,5 904,3 929,8 Toplam Krediler 8.208,9 8.475,4 8.940,4 9.324,1 9.674,0

- 27 -


Bülten - 2015 / II

Sektörün brüt kredilerinin banka grupları bazında Türk

Parası (TP) ve Yabancı Para (YP) ayrımı ve bu ayrımın

bir önceki çeyrek döneme göre değişimi Tablo 5.10‘da

gösterilmektedir. 2015 yılının ikinci çeyreğinde kamu

bankaları brüt kredileri, bir önceki çeyrek döneme

göre TP cinsinde binde 6,4, YP cinsinde ise yüzde 1,79

oranında artmıştır. Özel sermayeli bankaların brüt

kredileri TP cinsinde yüzde 1,69, YP cinsinde ise yüzde

5,42 oranında artış göstermiştir. Şube bankaların brüt

kredileri söz konusu dönemde TP cinsinde yüzde 2,5,

YP cinsinde yüzde 15,98 oranında yükselmiştir.

Tablo 5.10: Banka Grupları İtibarıyla Brüt Kredilerin Gelişimi (Milyon TL)

Mart 2015 Haziran 2015 Yüzde Değişim

03/2015-06/2015

TP YP Toplam TP YP Toplam TP YP Toplam

Kamu Bankalar 2.142,8 691,8 2.834,6 2.156,6 704,2 2.860,8 0,64 1,79 0,92 Özel Sermayeli Bankalar 2.230,5 1.820,6 4.051,1 2.268,1 1.919,1 4.187,2 1,69 5,42 3,36 Şube Bankalar 2.048,7 1.035,5 3.084,2 2.100,0 1.201,0 3.300,0 2,50 15,98 7,00 Toplam Krediler 6.422,0 3.547,9 9.969,9 6.524,7 3.824,3 10.349,0 1,60 7,79 3,80 K a y n a k : K K T C M B

Sektörün kredi büyüklüklerinin toplam krediler içindeki

paylarına ilişkin Grafik 5.10’a bakıldığında, 2015 ikinci

çeyreği sonunda 100 bin TL’den büyük kredilerin

toplam krediler içindeki payı yüzde 76,7 olmuştur.

Söz konusu dönemde, kredi büyüklüklerinde ikinci

sırayı yüzde 10,61’lik payla 11-50 bin TL dilimindeki

krediler almaktadır. 51-100 bin TL ve 1-10 bin TL

tutarlarındaki krediler ise, toplam kredilerin sırasıyla

yüzde 7,98 ve 4,54’ünü oluşturmaktadır. Sektördeki en

düşük kredi kullanımı ise, binde 1,7 payla bin TL’ye

kadar olan krediler diliminde gerçekleşmiştir.

Haziran 2014 - Haziran 2015 döneminde; kredi

büyüklüklerinin toplam krediler içindeki yüzdelik payı

itibarıyla 100 bin TL’den büyük kredilerde artış, 51-100

bin TL, 11-50 bin, 1-10 bin TL ve 0-1 bin TL

dilimlerindeki kredilerde ise azalış olmuştur.

Grafik 5.10: Kredi Büyüklüklerinin Toplam Krediler İçindeki Payı


Grafik 5.11’den de görüleceği üzere; kısa vadeli

krediler, 2015 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki

döneme göre 4.163,4 milyon TL’den 4.240,8 milyon

TL’ye yükselmiştir. Bu dönemde orta ve uzun vadeli

krediler, 5.160,7 milyon TL’den 5.433,2 milyon TL

seviyesine yükselmiştir. Haziran 2014 - Haziran 2015

döneminde kısa vadeli krediler ile orta ve uzun vadeli

kredilerde sırasıyla yüzde 13,8 ve 21,21 oranlarında

genişleme olmuştur.

Grafik 5.11: Kredilerde (Net) Vade Yapısı (Milyon TL)


73,76 73,95 74,96 75,76 76,70

8,92 8,99 8,82 8,50 7,98

12,09 11,74 11,30 10,93 10,61 4,88 4,99 4,78 4,63 4,54

0,35 0,33 0,14 0,18 0,17

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


100 (Bin) - 51-100 (Bin) 11-50 (Bin)

1-10 (Bin) 0-1 (Bin)

3.726,4 3.795,6

4.076,9 4.163,4

4.240,8 4.482,5

4.679,8 4.863,5

5.160,7

5.433,2

2.700

3.200

3.700

4.200

4.700

5.200


Kısa Vadeli Orta ve Uzun Vadeli

- 28 -


Bülten - 2015 / II

Sektörün brüt kredilerinin banka gruplarına göre

dağılımının gösterildiği Grafik 5.12’ye göre; 2015 yılının

ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla şube

bankalarının kullandırdığı kredilerin toplam krediler

içindeki payı yüzde 30,94’den yüzde 31,9 düzeyine

yükselmiştir. Özel sermayeli bankaların payı ise yüzde

40,63’den yüzde 40,46, kamu bankaları grubunun

kullandırdığı krediler ise yüzde 28,43’den yüzde 27,64

seviyesine gerilemiştir. Haziran 2014 – Haziran 2015

döneminde özel sermayeli bankalar ile kamu

bankalarının kullandırdıkları kredilerin toplam krediler

içindeki payında azalış, şube bankalarının payında artış

gerçekleşmiştir.

Grafik 5.12: Banka Gruplarına Göre Brüt Krediler Payları (%)


Kredilerin kamu ve özel sektör dağılımı Grafik 5.13’de

gösterilmektedir. Haziran 2015 itibarıyla bankacılık

sektörü toplam kredilerinin yüzde 75,08’i özel sektöre,

yüzde 24,92’si ise kamuya kullandırılmıştır. Söz konusu

dönemde kamu kesimi kredileri bir önceki çeyreğe

göre 2.442,9 milyon TL’den 2.411,2 milyon TL’ye

gerilemiş, özel kesim kredileri ise 6.881,2 milyon

TL’den 7.262,8 milyon TL’ye yükselmiştir.

Haziran 2014 - Haziran 2015 döneminde kamu

tarafından kullanılan kredilerin artış oranı yüzde 10,72,

özel kesime kullandırılan kredilerin artış oranı ise

yüzde 20,42’dir.

Grafik 5.13: Kredilerde Kamu ve Özel Sektör Dağılımı (Milyon TL)


5.2.4: MENK UL DEĞER LER CÜZDANI

Bankacılık sektörü menkul değerler cüzdanı (MDC)

çeyrek dönemlik yüzde değişimlerinin verildiği Grafik

5.14’e bakıldığında; 2015 Haziran sonunda MDC bir

önceki çeyrek döneme göre yüzde 19,17, Eylül ayı

itibarıyla yüzde 3,06 oranlarında gerilemiş, 2014

yılsonu itibarıyla ise yüzde 116,29 oranında artış

göstermiştir. 2015 yılı Mart ayı itibarıyla MDC yüzde

13,77 oranında azalmış, Haziran ayı itibarıyla ise yüzde

35,28 oranında artmıştır.

Grafik 5.14: Menkul Değerler Toplamları ve Çeyrek Dönemlik Yüzde Değişim


29,63% 28,42% 29,48% 28,43% 27,64%

40,78% 41,14% 39,74% 40,63% 40,46%

29,59% 30,44% 30,78% 30,94% 31,90%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


6.031,1 6.300,4 6.523,5

6.881,2 7.262,8

2.177,8 2.175,0

2.416,9 2.442,9

2.411,2

-300

700

1.700

2.700

3.700

4.700

5.700

6.700

7.700

8.700

9.700


Özel Kamu

-19,17

-3,06

116,29

-13,77

35,28

-40

-20

0

20

40

60

80

100

120

140

350

450

550

650

750

850

950

1.050

1.150


%

Milyon TL

Menkul Değerler Cüzdanı (%) Değişim

- 29 -


Bülten - 2015 / II

MDC’nin banka gruplarına göre dağılımının gösterildiği

Grafik 5.15’e göre; 2015 yılının ikinci çeyreğinde bir

önceki çeyreğe kıyasla özel sermayeli bankaların

toplam MDC’deki payı yüzde 39,15’den yüzde 29,43

düzeyine gerilemiş, kamu bankalarının payı yüzde

25,61’den yüzde 25,95’e, şube bankalarının payı ise

yüzde 35,24’den yüzde 44,62 seviyesine yükselmiştir.

Haziran 2014 - Haziran 2015 döneminde özel

sermayeli bankalar ve kamu bankaları gruplarında

azalış, şube bankaları grubunda ise artış

gerçekleşmiştir.

Grafik 5.15: Banka Gruplarına Göre Menkul Değerler Payları (%)


5.2.5: MEV DUAT

Mevduatın türlerine göre gelişiminin gösterildiği Tablo

5.11’den de görüleceği üzere; sektörün en önemli fon

kaynağı olan mevduat, bir önceki çeyreğe göre yüzde

6,05 oranında artmıştır. Bir yıllık dönemde ise, yüzde

17,78 oranında artış göstermiş ve 2015 Haziran

sonunda 13 milyar TL olmuştur.

Aynı tabloda 2015 Haziran sonu itibarıyla, geçmiş

dönemlerde olduğu gibi, en büyük payın 9.858,1

milyon TL’lik meblağ ve yüzde 75,83’lük payla tasarruf

mevduatına ait olduğu gözlenmektedir. Bunu sırasıyla

2.063,5 milyon TL ve yüzde 15,87’lik payla ticari

mevduat, 792,2 milyon TL ve yüzde 6,1’lik payla resmi

mevduat izlemektedir. Haziran 2014 - Haziran 2015

döneminde; tasarruf mevduatında yüzde 15,38, ticari

mevduatta yüzde 41,22 ve resmi mevduatta yüzde

4,15 oranlarında artış gerçekleşmiştir.

Tablo 5.11: Mevduatın Türlerine Göre Gelişimi (Milyon TL)


30,28% 27,15% 25,84% 25,61% 25,95%

33,20% 37,13% 44,53% 39,15% 29,43%

36,52% 35,72% 29,63% 35,24% 44,62%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


2014 2015


Tasarruf 8.544,2 8.850,1 9.016,1 9.366,3 9.858,1

Ticari 1.461,2 1.610,1 1.696,1 1.854,6 2.063,5

Resmi 760,6 766,9 760,5 746,3 792,2

Diğer 271,3 283,7 301,1 290,9 286,2

Toplam Mevduat 11.037,3 11.510,8 11.773,8 12.258,1 13.000,0

Bankalara Borçlar 596,5 705,2 799,4 750,8 805,0

Bankalara Borçlar dâhil Toplam Mevduat

11.633,8 12.216,0 12.573,2 13.008,9 13.805,0

- 30 -


Bülten - 2015 / II

Sektördeki toplam mevduatın gelişiminin gösterildiği

Grafik 5.16’ya göre; toplam mevduatta 2014 ikinci

çeyreğinde yüzde 3,07, üçüncü çeyreğinde yüzde 4,29,

dördüncü çeyreğinde yüzde 2,29 yükselmiş, 2015 Mart

sonu itibarıyla yüzde 4,11 ve Haziran sonu itibarıyla

yüzde 6,05 oranlarında artmıştır.

Grafik 5.16: Mevduatın Gelişimi ve Yüzde Değişimi


Sektör mevduatının TP - YP ayrımı ve bu ayrımın

çeyrek dönemlik değişimi Grafik 5.17’de verilmektedir.

2015 yılının ikinci çeyreğinde mevduatın 6.854,7

milyon TL’sinin TP cinsinden, 6.145,3 milyon TL’sinin

ise YP cinsinden oluştuğu gözlemlenmektedir. Söz

konusu dönemde, bir önceki çeyrek döneme göre TP

cinsinden mevduatta yüzde 2,83, YP cinsinden

mevduatta ise yüzde 9,89 oranlarında artış

gerçekleşmiştir.

Grafik 5.17: Mevduatın TP-YP Ayrımı ile Çeyrek Dönemlik Yüzde Değişimi


Sektör mevduatının banka grupları bazında TP-YP

ayrımı ve bu ayrımın bir önceki çeyrek döneme göre

değişimi Tablo 5.12’de gösterilmektedir. Haziran 2015

sonunda bir önceki çeyrek döneme göre kamu

bankalarının TP mevduatı yüzde 3,36, YP mevduatı ise

yüzde 9,98 artmıştır. Özel sermayeli bankaların TP

mevduatında yüzde 1,53, YP mevduatında yüzde 10,13

oranında yükselmiştir. Aynı dönemde şube

bankalarının TP mevduatında yüzde 3,99, YP

mevduatında ise yüzde 9,41 oranında artış

görülmüştür.

2015 yılı Haziran sonu itibarıyla bir önceki Haziran ayı

sonuna göre sektör toplam mevduatındaki değişim

banka grupları bazında incelendiğinde, kamu

bankalarında yüzde 14,63, özel sermayeli bankalarda

yüzde 21,02 ve şube bankalarında yüzde 16,22

oranlarında artmıştır.

Tablo 5.12: Banka Grupları İtibarıyla Mevduatın Gelişimi (Milyon TL)


Haziran Eylül Aralık Mart Haziran 03/2015 - 06/2015 06/2014 - 06/2015

TP YP TP YP TP YP TP YP TP YP TP YP Top TP YP Top

Kamu Bankaları

2.182,4 1.099,7 2.256,4 1.150,4 2.305,5 1.138,3 2.355,3 1.207,4 2.434,5 1.327,9 3,36 9,98 5,61 11,55 20,75 14,63


2.316,9 2.361,9 2.434,5 2.506,5 2.473,8 2.628,0 2.547,8 2.792,4 2.586,9 3.075,3 1,53 10,13 6,03 11,65 30,20 21,02

Şube Bankaları 1.662,9 1.413,5 1.648,2 1.514,8 1.688,6 1.539,6 1.763,0 1.592,2 1.833,3 1.742,1 3,99 9,41 6,56 10,25 23,24 16,22

Toplam Mevduat

6.162,2 4.875,1 6.339,1 5.171,7 6.467,9 5.305,9 6.666,1 5.592,0 6.854,7 6.145,3 2,83 9,89 6,05 11,24 26,05 17,78


3,07

4,29

2,29

4,11

6,05

0

1

2

3

4

5

6

7

10.000

10.500

11.000

11.500

12.000

12.500

13.000

13.500


%

Mily

on

TL

Toplam Mevduat (%) Değişim

3,87 2,87

2,03

3,06

2,83

2,07

6,08

2,59

5,39

9,89

0

2

4

6

8

10

12

3.000

3.500

4.000

4.500

5.000

5.500

6.000

6.500

7.000


%

Milyon TL

TP Mevduat YP Mevduat

TP (%) Değişim YP (%) Değişim

- 31 -


Bülten - 2015 / II

Sektör mevduatındaki vade yoğunluğu, önceki

dönemlerde olduğu gibi, yüzde 56,33’lük oranla bir ay

vadeli mevduattadır. Bir ay vadeli mevduatı yüzde

16,94 oranla üç ay vadeli, yüzde 12,71 oranla vadesiz,

yüzde 9,97’lik oranla bir yıl ve yüzde 4,05’lik oranla 6

ay vadeli mevduat izlemektedir.

Mevduatın vade dağılımı bir önceki çeyrek dönemle

kıyaslandığında, 1 ay ve 1 yıl vadeli mevduatta sırasıyla

1,06 ve 0,1 puan azalış, vadesiz, 3 ay ve 6 ay vadeli

mevduatlarda sırasıyla 0,63, 0,27 ve 0,24 puan artış

görülmüştür.

Haziran 2014 - Haziran 2015 döneminde 1 ay ve 1 yıl

vadeli mevduatta sırasıyla 1,59 ve 0,48 puan azalış,

vadesiz, 3 ay ve 6 ay vadeli mevduatlarda sırasıyla 0,15,

1,36 ve 0,56 puan artmıştır.

Tablo 5.13: Mevduatın Vade Dağılımı (%)


2014 2015 Değişim (Puan)

Haziran Eylül Aralık Mart Haziran 03/2015- 06/2015

06/2014- 06/2015

Vadesiz 12,56 12,51 12,48 12,08 12,71 0,63 0,15

1 Ay Vadeli 57,92 57,11 57,28 57,39 56,33 -1,06 -1,59

3 Ay Vadeli 15,58 16,05 16,22 16,67 16,94 0,27 1,36

6 Ay Vadeli 3,49 4,03 4,20 3,81 4,05 0,24 0,56

1 Yıl Vadeli 10,45 10,30 9,82 10,07 9,97 -0,10 -0,48

Toplam 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00

- 32 -


Bülten - 2015 / II

Toplam mevduat ile brüt krediler arasında Mart 2015

sonunda 2.288,2 milyon TL olan fark, 2015 Haziran

ayında 362,8 milyon TL artmış ve 2.651 milyon TL’ye

yükselmiştir (Grafik 5.18).

Grafik 5.18: Mevduatlar, Brüt Krediler ve Fark


Bankacılık sektörünün derinliği ile aracılık

fonksiyonunun göstergelerinden biri olan kredilerin

toplam mevduata oranı, Mart 2015 sonunda yüzde

81,33 oranında gerçekleşmiş ve Haziran 2015 sonunda

yüzde 79,61 seviyesine gerilemiştir. Kredilerin toplam

mevduata oranı bir yıllık dönemde 0,04 puan artmıştır.

Mevduatın kredilere dönüşüm oranı bankalar bazında

incelendiği zaman, şube bankaları yüzde 92,33 ile

birinci sırada yer almaktadır. Şube bankalarını yüzde

76,03 oranla kamu bankaları takip etmektedir. Özel

sermayeli bankalar ise yüzde 73,95 dönüşüm oranına

sahiptir (Grafik 5.19).

Grafik 5.19: Banka Grupları Bazında Mevduatın Kredilere (Brüt) Dönüşüm Oranı


5.2.6: ÖZKAYN AK LAR

Sektörün istikrarı ve sağlıklı gelişmesi açısından büyük

önem taşıyan özkaynaklar, bir önceki çeyreğe göre

yüzde 2,04 oranında azalarak 2015 yılının ikinci çeyreği

sonunda 1.532,2 milyon TL düzeyine gerilemiştir.

Özkaynaklar Haziran 2014 - Haziran 2015 döneminde

ise yüzde 10,14 oranında artış göstermiştir. Bir yıllık

dönemde sektörün ödenmiş sermayesi 13,1 milyon TL

azalmış, yedek akçeler ise 93,8 milyon TL artmıştır.

Tablo 5.14: Özkaynakların Gelişimi (Milyon TL)


0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000


Mily

on

TL

Toplam MevduatKrediler(Brüt)Mevduat ile (Brüt) Krediler Farkı

50%

55%

60%

65%

70%

75%

80%

85%

90%

95%



Şube Bankaları Bankacılık Sektörü

2014 2015


Ödenmiş Sermaye 785,1 796,5 800,7 802,4 772,0

Yedek Akçeler 260,0 260,4 261,6 307,6 353,8

Sabit Kıymet Yeniden Değerleme Fonu

1,4 1,4 1,5 1,6 1,3

Menkul Değerler Değer Artış Fonu

13,5 13,5 13,5 13,5 14,7

Dönem Kârı (Zararı)

117,8 177,4 214,7 79,9 128,4

Geçmiş Yıllar Kârı (Zararı)

213,3 212,8 211,7 359,0 262,0

Toplam 1.391,1 1.462,0 1.503,7 1.564,0 1.532,2

- 33 -


Bülten - 2015 / II

5.2.7: PAR A AR ZI

En dar tanımlı para arzı M1, Mart 2015 dönemine göre

Haziran 2015 sonunda yüzde 8,3 oranında artarak

2.338,5 milyon TL seviyesinden 2.532,7 milyon TL’ye

yükselmiştir. M1 para arzında bir yıllık dönemde yüzde

17,67 oranında artış olmuştur.

Mart 2015 sonunda 12.470,8 milyon TL düzeyinde olan

M2 tanımlı para arzı, 2015 yılının ikinci çeyreğinde

yüzde 5,94 oranında artarak 13.211,3 milyon TL’ye

yükselmiştir. M2 para arzı bir yıllık dönemde yüzde

18,69 oranında artış göstermiştir.

M2 para arzına resmi mevduat ve KKTC Merkez

Bankası nezdindeki diğer mevduatın ilave edilmesiyle

bulunan en geniş tanımlı para arzı M3, 2015 yılının

ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre, yüzde 6,09

artarak 13.249,2 milyon TL’den 14.056,5 milyon TL

seviyesine yükselmiştir. M3’te bir önceki yılın aynı

dönemine göre meydana gelen artış oranı yüzde

17,56’dır.

Tablo 5.15: Para Arzı Verileri (Milyon TL)


M2 para arzının yapısına ilişkin bilgi verilen Grafik

5.20’ye bakıldığında, önceki dönemlerde olduğu gibi,

Haziran 2015 itibarıyla en büyük payın yüzde 68,31

oranla vadeli tasarruf mevduatında olduğu

görülmektedir. Bunu sırasıyla, yüzde 19,17’lik payla

M1, yüzde 10,79 ile vadeli ticari mevduat ve yüzde

1,73’lük oranla vadeli diğer mevduat izlemektedir.

M2’nin yapısı içinde en büyük payı oluşturan vadeli

tasarruf mevduatı, Haziran 2014 - Haziran 2015

döneminde oransal olarak 2,22 puan azalarak yüzde

68,31’e gerilemiştir. Söz konusu dönemde, M2’nin

diğer alt bileşenlerinden vadeli ticari mevduat yüzde

8,66’dan yüzde 10,79’a, vadeli diğer mevduat yüzde

1,48’den yüzde 1,73’e yükselmiş, M1 ise yüzde

19,34’den yüzde 19,17’ye gerilemiştir.

Grafik 5.20: M2'nin Yapısı


19,34 19,00 18,98 18,75 19,17

8,66 9,31 10,11 10,52 10,79

70,53 69,94 68,83 68,89 68,31

1,48 1,75 2,08 1,83 1,73

0

10

20

30

40

50

60

70

80


%

M1 Vadeli Ticari Mevduat

Vadeli Tasarruf Mevduatı Vadeli Diğer Mevduatı

Yıllar Devre M1 Yüzde Değişim M2 Yüzde Değişim M3 Yüzde Değişim 2007 859,5 3,73 4.620,4 5,79 5.138,7 4,70 2008 898,4 4,53 5.294,0 14,58 5.901,7 14,85 2009 1.152,2 28,25 6.193,4 16,99 6.842,3 15,94

2010 1.174,0 1,89 6.592,6 6,45 7.292,8 6,58 2011 1.560,7 10,06 8.021,7 3,13 8.623,7 2,93 2012 1.661,2 8,18 8.765,9 4,32 9.585,4 6,22 2013 I 1.690,9 1,79 8.958,1 2,19 9.608,9 0,25

II 1.767,3 4,52 9.507,6 6,13 10.177,6 5,92 III 1.853,2 4,86 9.994,6 5,12 10.787,2 5,99 IV 1.963,4 5,95 10.562,0 5,68 11.345,1 5,17

2014 I 2.049,8 4,40 10.794,4 2,20 11.601,9 2,26 II 2.152,4 5,01 11.130,9 3,12 11.957,3 3,06 III 2.163,0 0,49 11.578,9 4,02 12.433,8 3,99 IV 2.211,0 2,22 11.880,2 2,60 12.660,2 1,82

2015 I 2.338,5 5,77 12.470,8 4,97 13.249,2 4,65 II 2.532,7 8,30 13.211,3 5,94 14.056,5 6,09

- 34 -

PARASAL VE FİNANSAL GELİŞMELER - BANKALARARASI PARA PİYASASI GENEL GÖRÜNÜM KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

M3 tanımlı para arzının TP-YP yüzde dağılımı Haziran

2015 itibarıyla incelendiğinde, TP mevduatın M3

içindeki payının yüzde 54,03, YP mevduatın ise yüzde

45,97 oranında olduğu görülmektedir. Bu oranlar Mart

2015 sonunda TP’de yüzde 55,75, YP’de ise yüzde

44,25 seviyesinde idi.

5.3: BAN KALAR AR ASI PARA P İYAS ASI

GENEL GÖ R ÜNÜM

2014 ve 2015 yılı içerisinde para cinslerine göre

gerçekleşen işlemlerin hacmi ve adedi tablo 5.16’da

detaylı olarak verilmektedir. 2015 yılı birinci çeyrek

itibarıyla TL’de 399, ABD dolarında 159, avroda 155 ve

sterlinde 272 adet gerçekleşen işlem bulunmaktadır.

Söz konusu dönemde, TP cinsinden 3.965,5 milyon TL,

YP cinsinden ABD dolarında 782,4 milyon $, avroda

504 milyon € ve sterlinde 2.913,2 milyon £ tutarında

işlem gerçekleşmiştir.

Grafik 5.21: M3'ün TP - YP Yüzde Dağılımı


Tablo 5.16: Gerçekleşen İşlem Hacmi ve Adedi

TL $ € £

Adet Hacim Adet Hacim Adet Hacim Adet Hacim

2014 1.675 4.914.500 457 763.450 728 1.085.000 945 3.985.500

Q1 189 183.000 30 20.650 8 5.500

Q2 597 843.000 200 135.100 283 220.000 394 512.000

Q3 453 1.672.000 86 146.200 214 267.000 277 1.452.000

Q4 436 2.216.500 141 461.500 223 592.500 274 2.021.500

2015

Q1 435 3.160.000 190 522.750 173 667.500 285 2.096.500

Q2 399 3.965.500 159 782.400 155 504.000 272 2.913.150

K a y n a k : K K T C M B

57,46 56,69 56,45 55,75

54,03

42,54 43,31 43,55

44,25

45,97

40

42

44

46

48

50

52

54

56

58

60


%

TP (%) YP (%)

- 35 -

PARASAL VE FİNANSAL GELİŞMELER - BANKALARARASI PARA PİYASASI GENEL GÖRÜNÜM KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

2015 yılı ikinci çeyrekte gerçekleşen işlemlerin hacim

dağılımlarına baktığımızda, TL’de yüzde 95,31, ABD

dolarında yüzde 99,74, avroda yüzde 98,41 ve

sterlinde yüzde 100 oranlarında gecelik vade ilgi

görmüştür. Bir ay vadeli işlemlerin hacim dağılımlarına

baktığımızda, TL’de yüzde 4,69, ABD dolarında binde

2,6 ve avroda yüzde 1,59 oranlarında aylık vade tercih

edilmiştir.

Tablo 5.17: Gerçekleşen İşlem Hacmi (x 1.000)

TL $ € £

Hacim Pay (%) Hacim Pay (%) Hacim Pay (%) Hacim Pay (%)

2014 Q2 843.000 31,25 135.100 44,74 220.000 44,67 512.000 26,07

O/N 628.500 74,56 102.000 75,50 218.000 99,09 512.000 100,00

1W

1.000 0,74

1M 214.500 25,44 32.100 23,76 2.000 0,91

2014 Q3 1.672.000 61,97 146.200 48,42 267.000 54,21 1.452.000 73,93

O/N 1.462.000 87,44 139.500 95,42 263.000 98,50 1.451.000 99,93

1W

1.000 0,68

1M 210.000 12,56 5.700 3,90 4.000 1,50 1.000 0,07

2014 Q4 2.216.500 45,10% 461.500 60,45% 592.500 54,61% 2.021.500 50,72%

O/N 1.958.500 88,36% 456.000 98,81% 587.500 99,16% 2.021.500 100,00%

1W 2.000 0,09%

2W 12.000 0,54%

1M 244.000 11,01% 5.500 1,19% 5.000 0,84%

2015 Q1 3.160.000 75,90% 522.750 65,28% 667.500 78,25% 2.096.500 71,21%

O/N 2.951.000 93,39% 508.000 97,18% 652.500 97,75% 2.096.500 100,00%

1W 3.000 0,09%

1M 206.000 6,52% 14.750 2,82% 15.000 2,25%

2015 Q2 3.965.500 45,80% 782.400 48,50% 504.000 38,36% 2.913.150 45,73%

O/N 3.779.500 95,31% 780.400 99,74% 496.000 98,41% 2.913.150 100,00%

1M 186.000 4,69% 2.000 0,26% 8.000 1,59%


2014 yılı ve 2015 yılı gerçekleşen işlemlerin vadelerine

göre ağırlıklı ortalama faiz oranları Tablo 5.18’de yer

almaktadır.

2015 yılı ilk çeyreğinde gerçekleşen gecelik vadeli

işlemlerde ortalama faiz oranları TL’de yüzde 7,25,

ABD dolarında ve avroda yüzde 0,5, sterlinde yüzde

0,75’tir. 1 ay vadeli işlemlerin ortalama faiz oranları ise

TL’de yüzde 8,61, ABD dolarında yüzde 1,13 ve avroda

yüzde 1,75’dir.

Tablo 5.18: Ortalama Faiz Oranları (%)


TL

$

€

£

O/N 1W 1M 2W Top. O/N 1W 1M Top. O/N 1M Top. O/N 1M Top.

2014 Q1

6,75 7,90

7,89

0,53 0,53

1,86 1,86

Q2 8,23

9,39

8,53 0,50 0,75 1,38 0,71 1,00 1,75 1,01 0,75

0,75

Q3 7,76

8,74

7,88 0,50 0,75 1,62 0,55 0,98 1,69 0,99 0,75 2,00 0,75

Q4 7,75 8,25 8,75 8,75 7,86 0,50

2,00 0,52 1,00 1,60 1,01 0,75

0,75

2015 Q1 7,56 8,50 8,67 7,63 0,50 1,72 0,53 0,85 1,75 0,87 0,75 0,75

Q2 7,25 8,61 7,31 0,50 1,13 0,51 0,50 1,75 0,52 0,75 0,75

- 36 -

PARASAL VE FİNANSAL GELİŞMELER - KREDİ KARTLARI AZAMİ FAİZ ORANLARI KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

5.4: KR EDİ KART LARI AZAMİ FAİ Z

OR AN LARI

20 Kasım 2014 tarih, 232 sayılı Resmi Gazetede

yayımlanarak yürürlüğe giren 58/2014 Sayılı “Banka

Kartları ve Kredi Kartları Yasası”, kredi kartları

işlemlerinde uygulanacak azami aylık akdi ve gecikme

faiz oranlarını belirleme görev ve yetkisini KKTC

Merkez Bankası’na vermiştir.

Bankamız bu çerçevede kredi kartları azami aylık akdi

ve gecikme faiz oranlarını ilk kez 2 Ocak 2015 tarihinde

yayımlayarak yürürlüğe koymuştur.

KKTCMB tarafından belirlenerek yayımlanan kredi

kartları azami aylık akdi ve gecikme faiz oranlarına

ilişkin bilgi aşağıdaki tabloda sunulmuştur.

Tablo 5.19: Kredi Kartları Azami Faiz Oranları (%)

TP YP

Yürürlük

Tarihi

Azami

Aylık

Akdi

Azami Aylık

Gecikme

Azami

Aylık

Akdi

Azami Aylık

Gecikme

2/1/2015

(RG 1) 1.96 2.46 1.34 1.84

3/4/2015

(RG 53) 1.90 2.40 1.33 1.83

3/7/2015

(RG 108) 1,88 2,38 1,31 1,81

- 37 -

FİNANSAL İSTİKRAR ANALİZİ - SERMAYE YETERLİLİĞİ KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

6: FİNANSAL İSTİKRAR ANALİZİ

6.1: SER MAY E YETER Lİ LİĞİ

2015 yılının ikinci çeyreğinde sektörün sermaye

yeterliliği standart rasyosu bir önceki çeyreğe göre

0,39 puan azalmış ancak yüzde 10 olan yasal sınırın

oldukça üzerinde, yüzde 17,36 düzeyinde

gerçekleşmiştir. 2014 yılı ikinci çeyreğinde ise SYSR

oranı yüzde 17,47 idi.

Haziran 2015 itibarıyla banka grupları bazında SYSR,

kamu bankalarında yüzde 25,74, özel bankalarda

yüzde 14,61 ve şube bankalarında yüzde 17,24 olarak

gerçekleşmiştir. Mart 2015 itibarıyla bu oranlar

sırasıyla yüzde 26,08, 14,51 ve 18,23 seviyesinde idi.

Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, SYSR

kamu bankalarında 1,25, özel bankalarda 0,25 puan

artmış, ancak şube bankalarında 0,76 puan azalmıştır.

Grafik 6.1: Sermaye Yeterliliği Standart Rasyosu

K ay na k: K K T C M B

Tablo 6.1’den de görüleceği üzere, sektörün risk

ağırlıklı varlıkları, Haziran 2015 sonunda bir önceki

dönemle kıyaslandığında, yüzde 0 risk ağırlığı taşıyan

varlıklarda yüzde 7,44, yüzde 20 risk ağırlığı taşıyan

varlıklarda yüzde 9,2, yüzde 50 risk ağırlığı taşıyan

varlıklarda yüzde 14,14 oranlarında artmıştır. Aynı

dönemde yüzde 100 risk ağırlığı taşıyan varlıklar yüzde

4,25 oranında azalmıştır. İlgili dönemde piyasa riski ve

operasyonel risk toplamı bir önceki döneme göre 65,9

milyon TL artarak 1.832,9 milyon TL’ye yükselmiştir.

Tablo 6.1 Risk Ağırlıklı Varlıklar


Grafik 6.2’de risk ağırlıklı varlıkların ağırlıklandırılmış

toplamları ile özkaynaklar üzerinden yapılan

değerlendirme yer almaktadır. 2015 yılının ikinci

çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre, risk ağırlıklı

varlıklarda binde 5,3 oranında artış, özkaynaklarda ise

yüzde 1,69 oranında azalış olmuştur. Mart 2015

itibarıyla yüzde 17,75 olan sektörün SYSR’si, Haziran

2015 itibarıyla yüzde 17,36 seviyesine gerilemiştir. Bir

önceki çeyrek sonunda 8.774,8 milyon TL olan risk

ağırlıklı varlıkların ağırlıklandırılmış toplamı, Haziran

2015 sonunda 8.821,6 milyon TL olmuş, ilgili dönemde

özkaynaklar 1.557,4 milyon TL’den 1.531,1 milyon

TL’ye gerilemiştir.

Sektörün özkaynakları ile risk ağırlıklı varlıkları önceki

yılın aynı dönemine göre; sırasıyla yüzde 10,93 ve

yüzde 11,73 oranlarında artmıştır.

Grafik 6.2: Özkaynaklar, Risk Ağırlıklı Varlıklar ve Sermaye Yeterliliği Standart Rasyosu

N o t : Ö zk ay na k lar , K K T C Ba n ka l ar Y as a s ı , M ad de 3 3

A l t ın d ak i T e b l i ğ ’ i n 3 . m ad de s i ne gör e h e s ap la nm ış t ı r .


5

10

15

20

25

30

Mar

.14

Nis

.14

May

.14

Haz

.14

Tem

.14

Ağu

.14

Eyl.1

4

Eki.1

4

Kas

.14

Ara

.14

Oca

.15

Şub

.15

Mar

.15

Nis

.15

May

.15

Haz

.15

Kamu Bankaları Özel BankalarŞube Bankalar KonsolideYasal Sınır

20,61

20,28

19,25 19,42

18,60

17,40 17,48

17,66 17,53 17,75

17,0

18,0

19,0

20,0

21,0

22,0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

Eyl.1

3

Ara

.13

Mar

.14

Haz

.14

Eyl.1

4

Ara

.14

Mar

.15

Nis

.15

May

.15

Haz

.15

Mily

on

TL

%

Özkaynaklar (Milyon TL)RAV (Milyon TL)

Haz. 2014

Eyl. 2014

Ara. 2014

Mar. 2015

Haz. 2015

Yüzde Değişim (3/15-6/15)

% 0 6.199,2 6.435,9 6.664,6 6.814,9 7.322,1 7,44

% 20 954,8 1.091,8 1.121,1 1.289,2 1.408,0 9,20

% 50 2.243,7 2.340,5 2.352,0 2.652,9 3.028,1 14,14

% 100 5.031,1 5.249,6 5.522,6 5.423,5 5.193,1 -4,25

Piyasa Riski + Operasyonel Risk

1.551,4 1.643,7 1.743,3 1.767,0 1.832,9 3,73

- 38 -

FİNANSAL İSTİKRAR ANALİZİ - TAHSİLİ GECİKMİŞ ALACAKLAR KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

Toplam özkaynaklar ve aktiflerin bir önceki çeyrek

döneme göre yüzdelik değişimlerini gösteren Grafik

6.3’te de görüldüğü üzere, Haziran 2015 sonu itibarıyla

toplam aktifler yüzde 4,73 oranında artmış, toplam

özkaynaklar ise yüzde 1,69 oranında azalmıştır. Toplam

aktifler ve özkaynaklar önceki yılın aynı dönemine göre

sırasıyla, yüzde 16,84 ve yüzde 10,06 oranlarında

artmıştır.

Grafik 6.3: Toplam Özkaynaklar ve Toplam Aktifler


Bankacılık sektöründeki toplam özkaynakların toplam

aktiflere oranı, Mart 2014’de yüzde 10,12, Aralık

2014’de yüzde 10,14 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2015

yılının ilk çeyreği itibarıyla yüzde 10,15’e yükselen

özkaynakların aktiflere oranı, Haziran 2015 itibarıyla da

yüzde 9,52 seviyesinde gerçekleşmiştir (Grafik 6.4).

Grafik 6.4: Bankacılık Sektörü Özkaynaklarının Toplam Aktiflere Oranı


6.2: TAHSİLİ GECİ KMİ Ş ALACAK LAR

Tahsili gecikmiş alacakların çeyrek dönemler bazında

gelişimi Grafik 6.5‘de gösterilmektedir. Mart 2015

sonu itibarıyla 645,8 milyon TL olan sektörün toplam

tahsili gecikmiş alacakları, Haziran 2015 sonunda

yüzde 4,52 oranında artarak 675 milyon TL’ye

ulaşmıştır. Bir önceki yılın aynı dönemi ile

kıyaslandığında 101,6 milyon TL artış gerçekleşmiştir.

Grafik 6.5: Tahsili Gecikmiş Alacakların Gelişimi

K ay n ak : K K T C M B

0,74

3,10

4,86

3,88

-1,21

3,44

5,10

2,85 3,57

-1,69 -0,66

5,80

7,38 7,33

-0,51

3,55

4,69

3,00 3,46

4,73

-2-10123456

78

Mar

.13

Haz

.13

Eyl.1

3

Ara

.13

Mar

.14

Haz

.14

Eyl.1

4

Ara

.14

Mar

.15

Haz

.15

Toplam Özkaynaklar Toplam Aktif

11,07

10,78

10,53

10,19 10,12

10,11 10,15

10,14

10,15

9,52

9,0

9,3

9,6

9,9

10,2

10,5

10,8

11,1

11,4

Mar

.13

Haz

.13

Eyl.1

3

Ara

.13

Mar

.14

Haz

.14

Eyl.1

4

Ara

.14

Mar

.15

Haz

.15

%

Özkaynakların Toplam Aktiflere Oranı (%)

-0,46

0,92

2,90

5,69 5,50

1,48

2,48

5,08 4,58

4,52

-1

0

1

2

3

4

5

6

400

450

500

550

600

650

700

Mar

.13

Haz

.13

Eyl.1

3

Ara

.13

Mar

.14

Haz

.14

Eyl.1

4

Ara

.14

Mar

.15

Haz

.15

Tahsili Gecikmiş Alacaklar Yüzde Değişim

%

Mily

on

TL

%

- 39 -


Bülten - 2015 / II

TGA’nın banka gruplarına göre dağılımının verildiği

Grafik 6.6’ya bakıldığında; 2015 yılı ikinci çeyrek sonu

itibarıyla özel bankalar ile şube bankalarının toplam

TGA içindeki paylarında artış, kamu bankalarının

payında azalış olduğu görülmektedir. Buna göre, Mart

2015 - Haziran 2015 döneminde kamu bankalarının

toplam TGA içindeki payı yüzde 28,55’den yüzde

27,11’e gerilerken, özel bankaların toplam TGA

içindeki payı yüzde 55,29’den yüzde 55,93’e, şube

bankalarının payı yüzde 16,16’dan yüzde 16,96’ya

yükselmiştir. Haziran 2014 - Haziran 2015 döneminde

kamu bankalarının toplam TGA içindeki payı yüzde

28,98’den yüzde 27,11’e, özel sermayeli bankaların

payı yüzde 57,72’den yüzde 55,93’e gerilemiş, bu

dönemde şube bankalarının payı ise yüzde 13,3’den

yüzde 16,96’ya yükselmiştir.

Grafik 6.6: Banka Gruplarına Göre Takipteki Alacakların Dağılımı


Tablo 6.2’den de görülebileceği üzere, 2015 yılı ikinci

çeyreğinde, toplam aktifler 16.075,8 milyon TL, toplam

brüt krediler 10.349 milyon TL seviyesinde

gerçekleşmiş, tahsili gecikmiş alacaklar 675 milyon TL,

özel karşılıklar 396,5 milyon TL olmuştur. Banka

grupları bazında incelendiğinde, Haziran 2015 itibarıyla

kamu bankalarında toplam aktifler 4.552,9 milyon TL,

toplam brüt krediler 2.860,8 milyon TL, tahsili gecikmiş

alacaklar 183 milyon TL, özel karşılıklar ise 103,5

milyon TL seviyesindedir. Özel bankalarda toplam

aktifler 6.658,6 milyon TL, toplam brüt krediler 4.187,3

milyon TL, tahsili gecikmiş alacaklar 377,5 milyon TL,

özel karşılıklar 196,4 milyon TL düzeyindedir. Şube

bankalarında ise toplam aktifler 4.864,3 milyon TL,

toplam brüt krediler 3.300,9 milyon TL, tahsili gecikmiş

alacaklar 114,5 milyon TL, özel karşılıklar 96,6 milyon

TL seviyesindedir.

Tablo 6.2: Banka Gruplarına Göre TGA’lar, Özel Karşılıklar, Toplam Aktifler ve Brüt Krediler Gelişimi (Milyon TL)

Toplam Aktifler Toplam Brüt Krediler TGA Özel Karşılıklar

Ara.14 Mar.15 Haz.15 Ara.14 Mar.15 Haz.15 Ara.14 Mar.15 Haz.15 Ara.14 Mar.15 Haz.15

Kamu Bankaları 4.171,1 4.350,9 4.552,9 2.817,1 2.834,6 2.860,8 183,9 184,4 183,0 117,7 104,5 103,5

Özel Sermayeli Bankalar 6.061,6 6.333,4 6.658,6 3.798,7 4.051,1 4.187,3 340,9 357,0 377,5 180,0 189,6 196,4

Şube Bankaları 4.603,4 4.665,5 4.864,3 2.942,1 3.084,2 3.300,9 92,7 104,4 114,5 75,3 87,4 96,6

Toplam 14.836,1 15.349,8 16.075,8 9.557,9 9.969,9 10.349,0 617,5 645,8 675,0 373,0 381,5 396,5


32,66 31,16 30,32 29,43 28,98 31,17 29,79 28,55 27,11

56,03 56,44 57,41 58,36 57,72 54,89 55,20 55,29 55,93

11,31 12,40 12,28 12,21 13,30 13,94 15,02 16,16 16,96

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Haz.13 Eyl.13 Ara.13 Mar.14 Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15


Şube Bankaları

- 40 -


Bülten - 2015 / II

Mart 2015’de yüzde 6,48 olan TGA dönüşüm oranı,

Haziran 2015 sonunda yüzde 6,52 seviyesine

yükselmiştir.

TGA için ayrılan karşılıkların toplam TGA’ya oranı, Mart

2015 itibarıyla yüzde 59,07 iken, Haziran 2015’de 0,33

puan azalmış ve yüzde 58,74’e gerilemiştir. Haziran

2014 - Haziran 2015 döneminde TGA için ayrılan

karşılıkların toplam TGA’ya oranı 2,63 puan azalmıştır.

Grafik 6.7: TGA Dönüşüm Oranı ve Karşılık/TGA


Mart 2015 sonunda yüzde 1,62 olan sektör aktif

kârlılığı, 2015 yılı ikinci çeyrekte yüzde 1,51’e, yüzde

15,84 olan özkaynak kârlılığı yüzde 14,92’ye, yüzde

3,37 olan net faiz marjı yüzde 3,33’e gerilemiştir.

Tablo 6.3 : Aktif ve Özkaynak Kârlılığı ile Net Faiz Geliri Rasyoları

Açıklama 2014 2015


Aktif Kârlılığı1 1,74 1,68 1,55 1,62 1,51

Özkaynak Kârlılığı2 16,69 16,28 15,14 15,84 14,92

Net Faiz Marjı3 3,75 3,63 3,47 3,37 3,33

1 A k t i f K âr l ı l ığ ı : N e t K âr / T o p l am A k t i f

2 Ö z ka y n ak K â r l ı l ı ğ ı : N e t K âr / T o p lam Ö z k ay n a k

3 ( P r ov i zy on S on r as ı N e t F a i z M a r j ı +T G A Ö ze l

P r ov i zy on u) / T op l am A kt i f


7,27

6,84

6,59

6,37

6,68

6,53

6,48 6,46

6,48 6,52

67,97

67,01

66,54

64,17

61,52 61,37 60,76

60,40

59,07 58,74

55

57

59

61

63

65

67

69

6,0

6,2

6,4

6,6

6,8

7,0

7,2

7,4

Mar

.13

Haz

.13

Eyl.1

3

Ara

.13

Mar

.14

Haz

.14

Eyl.1

4

Ara

.14

Mar

.15

Haz

.15

% %

TGA Dönüşüm Oranı (TGA/Brüt Krediler)

Karşılık/TGA (Sağ Eksen)

- 41 -

FİNANSAL İSTİKRAR ANALİZİ - FİNANSAL SAĞLAMLIK ENDEKSİ KKTC MERKEZ BANKASI

Bülten - 2015 / II

6.3: F İNAN SAL SAĞLAMLI K ENDEKSİ

Bankacılık sektörünün finansal sağlamlığını, konsolide

riskini ve kırılganlıklarını izlemek amacıyla oluşturulan

Finansal Sağlamlık Endeksi (FSE), bu sektördeki risk ve

kırılganlıkları en iyi yansıtacak rasyoların kullanılması

sonucunda ayrı ayrı oluşturulan aktif kalitesi, likidite,

kârlılık ve sermaye yeterliliği alt endekslerinin

ortalamalarının alınmasıyla elde edilmektedir.

KKTC bankacılık sektörünün sağlamlığını, risklerini ve

kırılganlıklarını ortaya koyabilmek amacıyla

Bankamızca hazırlanan bu endeksin sonuçları,

sektörün gidişatına dair bir yol gösterici olarak

algılanmalıdır.

FSE, sektör ve KKTC ekonomisi ile ilgili yapılan analiz ve

yorumlara ışık tutması amacıyla yayınlanmaktadır.

Sadece bu endekse bakılarak sektörle ilgili olumlu ya

da olumsuz yargı ve sonuçlara ulaşılması yanıltıcı

olabilir.

FSE’nin elde edilmesi için oluşturulan alt endekslere

ulaşılırken rasyolar, önceden belirlenen ağırlıklara göre

kullanılmaktadır. Bu alt endeksler ve kullanılan

rasyoların ağırlıkları aşağıdaki tabloda verilmektedir.

Tablo 6.4: Finansal Sağlamlık Endeksi Değişkenleri

Finansal Sağlamlık Endeksini oluşturan alt endeksler

aşağıda sırası ile irdelenmiştir.

6.3.1: AKTİ F KALİ T ESİ EN DEKSİ

2013 yılsonu itibarıyla 135,43 seviyesinde gerçekleşen

aktif kalitesi endeksi, 2014 yılı ilk çeyreğinde 129,08

seviyesine gerilemiş, ikinci çeyrek içinde artışa geçen

endeks 131,14’e, üçüncü çeyrekte 132,6’ya

yükselmiştir. Yılın son çeyreğinde azalan endeks, Aralık

2014 itibarıyla 131,71 seviyesine gerilemiştir. Aktif

kalitesi endeksi, 2015 yılının ilk çeyreğinde 130,5,

ikinci çeyreğinde ise 130 seviyesinde gerçekleşmiştir.

Aktif kalitesi endeksinde görülen artış/azalış bankacılık

sektöründe gerek duran aktiflerin toplam aktifler

içindeki payı, gerekse takibe dönüşüm oranlarına bağlı

olarak güçlendiğini/zayıfladığını ifade etmektedir.

Grafik 6.8: Aktif Kalitesi Endeksi


105

110

115

120

125

130

135

140

Mar

.12

Haz

.12

Eyl.1

2

Ara

.12

Mar

.13

Haz

.13

Eyl.1

3

Ara

.13

Mar

.14

Haz

.14

Eyl.1

4

Ara

.14

Mar

.15

Haz

.15

Aktif Kalitesi Endeksi

Finansal Sağlamlık Göstergeleri Endekse Etkinin Yönü Ağırlık

Aktif Kalitesi

Brüt Takipteki Alacaklar / Brüt Kredi

Net Takipteki Alacaklar / Özkaynaklar

Duran Aktifler 1 / Toplam Aktifler

Negatif

Negatif

Negatif

0,33

0,33

0,33

Likidite Likit Aktifler 2 / Toplam Aktifler Pozitif 1,00

Kârlılık Net Kâr / Toplam Aktifler

Net Kâr / Özkaynaklar

Pozitif

Pozitif

0,50

0,50

Sermaye Yeterliliği Serbest Sermaye

3/ Toplam Aktifler

SYSR

Pozitif

Pozitif

0,50

0,50 1

Duran Aktifler; iştirak, bağlı ortaklık, elden çıkarılacak kıymetler, sabit kıymetler ve net takipteki alacaklar toplamından

oluşmaktadır. 2

Likit Aktifler; nakit değerler, MB’den alacaklar, BPP işlemlerinden alacaklar, bankalardan alacaklar toplamından oluşmaktadır. 3

Serbest sermaye, özkaynak tutarından duran aktiflerin çıkarılmasıyla hesaplanmaktadır.

- 42 -


Bülten - 2015 / II

6.3.2: L İKİDİT E EN DEKSİ

Likidite endeksi 2013 yılı sonunda 70,78 düzeyinde

iken, 2014 yılının ilk yarısını 67,47 seviyesinde

kapatmıştır. 2014 yılının üçüncü çeyreğinde 68,55’e

yükselen likidite endeksi, yılsonunda 64,98 düzeyine

gerilemiştir. 2015 yılının ilk yarısında da azalış trendini

sürdüren endeks Mart sonu itibarıyla 64,52, Haziran

sonunda ise 62,79 seviyesindedir. Likidite endeksinde

görülen artış/azalış bankacılık sektörünün likit

aktiflerinin toplam aktifler oranına bağlı olarak

güçlendiğine/zayıfladığına dikkat çekmektedir.

Grafik 6.9: Likidite Endeksi


6.3.3: KÂR LI LIK EN DEKSİ

Finansal Sağlamlık endeksleri arasında en fazla

oynaklık göstereni olan kârlılık endeksi; 2013 yılı

sonunda 97,2 seviyesinde iken, 2014 yılı Mart sonu

itibarıyla 111,16, Haziran sonunda ise 106,43

düzeyindedir. 2014 yılsonu itibarıyla 97,86 seviyesine

gerileyen endeks, Mart 2015’de 108,34 yükselmiş,

2015 ikinci çeyrek sonunda 107,48 seviyesindedir.

Kârlılık endeksinde görülen artış/azalış bankacılık

sektöründeki net kârın gerek toplam aktifler, gerekse

özkaynaklar içindeki oranlarına bağlı olarak

güçlendiğini/zayıfladığını göstermektedir.

.

Grafik 6.10: Kârlılık Endeksi


6.3.4: SER MAY E YETER Lİ LİĞİ ENDEKSİ

2013 yılının dördüncü çeyreğinde 147,19 seviyesinde

olan sermaye yeterliliği endeksi, 2014 yılı Mart sonu

itibarıyla 141,13, Haziran sonunda 141,81, Eylül

sonunda 142,96 ve Aralık 2014 sonunda 142,4

seviyesindedir. Sermaye yeterliliği endeksi Mart 2015

itibarıyla 143,38 düzeyinde iken, Haziran 2015

sonunda 138,57 seviyesinde gerçekleşmiştir. Sermaye

yeterliliği endeksinde görülen artış/azalış bankacılık

sektörünün özkaynaklarının güçlendiğine/zayıfladığına

işaret etmektedir.

Grafik 6.11: Sermaye Yeterliliği Endeksi


62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

Mar

.12

Haz

.12

Eyl.1

2

Ara

.12

Mar

.13

Haz

.13

Eyl.1

3

Ara

.13

Mar

.14

Haz

.14

Eyl.1

4

Ara

.14

Mar

.15

Haz

.15

Likidite Endeksi

85

90

95

100

105

110

115

120

125

Mar

.12

Haz

.12

Eyl.1

2

Ara

.12

Mar

.13

Haz

.13

Eyl.1

3

Ara

.13

Mar

.14

Haz

.14

Eyl.1

4

Ara

.14

Mar

.15

Haz

.15

Kârlılık Endeksi

130

135

140

145

150

155

160

165

Mar

.12

Haz

.12

Eyl.1

2

Ara

.12

Mar

.13

Haz

.13

Eyl.1

3

Ara

.13

Mar

.14

Haz

.14

Eyl.1

4

Ara

.14

Mar

.15

Haz

.15

Sermaye Yeterliliği Endeksi

- 43 -


Bülten - 2015 / II

6.3.5: F İNAN SAL SAĞLAMLI K ENDEKSİ

Bankacılık sektörünün finansal sağlamlığının ve

kırılganlıklarının genel hatlarıyla tespit edilebilmesi ve

tek bir göstergede özet bir şekilde izlenebilmesi

amacıyla, seçilmiş rasyolardan yararlanılarak

oluşturulan ve Aralık 2013 sonunda 112,68 olan

Finansal Sağlamlık Endeksi, 2014 yılı birinci çeyreğinde

112,1, ikinci çeyrek sonunda 111,74, üçüncü çeyrekte

109,55 ve 2014 yılsonunda ise 109,26 olarak

gerçekleşmiştir. 2015 yılı birinci çeyreğinde 111,7

seviyesinde olan endeks, ikinci çeyrek sonunda 109,73

düzeyindedir. Finansal sağlamlık endeksi, bankacılık

sektörünün finansal yapısının sağlamlığının ne yönde

hareket ettiğine ilişkin bir “bileşik gösterge”

oluşturmak amacıyla hesaplanmaktadır. Endeks de

görülen artış/azalış aktif kalitesi, likidite, kârlılık ve

sermaye yeterliliği endekslerine bağlı olarak sektör

genelinin güçlendiğini/zayıfladığını ifade etmektedir.

Grafik 6.12: Finansal Sağlamlık Endeksi


108

110

112

114

116

118

120

Mar

.12

Haz

.12

Eyl.1

2

Ara

.12

Mar

.13

Haz

.13

Eyl.1

3

Ara

.13

Mar

.14

Haz

.14

Eyl.1

4

Ara

.14

Mar

.15

Haz

.15

Finansal Sağlamlık Endeksi

- 45 -

EK A. EKONOMİK KARARLAR

Tablo A.1: Ekonomik Kararlar - KKTC Merkez Bankası

Konu

Tebliğ, Genelge ve Resmi Gazete’de Yayımlanan

Yönetim Kurulu Kararları Resmi Gazete

Tarih Numara Tarih Numara

- 46 -

Tablo A.2: Ekonomik Kararlar - KKTC Cumhuriyet Meclisi

Konu Yasa/Yasa Tasarısı Resmi Gazete

Tarih Numara Tarih Numara

Yasalar

Yasa Tasarıları

Banka Kartları ve Kredi Kartları (Değişiklik) Yasa Tasarısı - Y.T.:171/3/2015 26.06.2015 101

Cumhurbaşkanlığı’nca Onaylanacak Yasalar

Tüzükler

Banka Kartları ve Kredi Kartlarının Kullanımına İlişkin Usul ve Esaslar Tüzüğü

17.06.2015 Y(K-1) 1128-2015 02.07.2015 106

- 47 -

EK B. İSTATİSTİK TABLOLARI

- 48 -

Tablo B.1: KKTCMB Seçilmiş Bilanço Kalemleri (TL)

Tarih Likit Varlıklar Krediler Diğer Aktifler Aktif Toplamı Özkaynaklar Mevduatlar Yasal Karşılıklar Diğer Pasifler Pasif Toplamı

31 Mar. 2011 1.748.892.393 126.314.616 1.578.560 1.876.785.569 173.458.225 972.150.758 593.676.788 137.499.798 1.876.785.569

30 Haz. 2011 1.713.776.587 128.556.362 1.762.373 1.844.095.322 166.918.505 880.984.358 618.854.443 177.338.016 1.844.095.322

30 Eyl. 2011 1.907.242.898 130.795.555 1.720.340 2.039.758.793 239.855.500 974.059.560 652.645.993 173.197.740 2.039.758.793

31 Ara. 2011 2.048.219.876 105.307.355 34.359.045 2.187.886.276 234.385.757 1.104.172.084 656.680.143 192.648.292 2.187.886.276

31 Mar. 2012 1.910.176.349 107.106.497 1.559.683 2.018.842.529 189.239.560 939.798.281 662.028.513 227.776.175 2.018.842.529

30 Haz. 2012 1.922.297.719 133.825.379 1.645.791 2.057.768.889 190.100.113 930.807.533 671.272.129 265.589.114 2.057.768.889

30 Eyl. 2012 2.024.266.363 153.308.695 1.725.758 2.179.300.816 191.283.228 982.830.467 691.217.788 313.969.333 2.179.300.816

31 Ara. 2012 2.454.557.334 91.651.874 40.831.510 2.587.040.718 260.911.511 1.357.819.974 700.000.506 268.308.727 2.587.040.718

31 Mar. 2013 2.529.386.602 99.080.149 2.320.907 2.630.787.658 217.047.397 1.366.592.597 746.030.636 301.117.028 2.630.787.658

30 Haz. 2013 2.622.682,346 105.015.585 1.830.484 2.729.528.415 217.783.359 1.352.697.549 805.019.967 354.027.540 2.729.528.415

30 Eyl. 2013 3.052.496.431 139.133.835 1.799.949 3.193.430.215 218.683.984 1.724.387.219 828.836.908 421.522.104 3.193.430.215

31 Ara. 2013 3.213.649.639 78.854.104 63.070.913 3.355.574.656 291.100.579 1.818.251.291 870.763.371 436.559.672 3.355.574.656

31 Mar. 2014 3.079.515.185 147.484.184 1.728.249 3.228.727.618 245.971.070 1.675.102.982 876.948.620 430.704.946 3.228.727.618

30 Haz. 2014 3.270.433.195 121.218.064 1.804.149 3.393.455.408 247.254.958 1.792.772.785 890.156.351 463.271.314 3.393.455.408

30 Eyl. 2014 3.511.228.059 119.312.114 1.752.480 3.632.292.653 248.132.449 1.917.060.863 938.524.944 528.574.397 3.632.292.653

31 Ara. 2014 3.645.697.257 171.220.524 25.331.106 3.842.248.887 258.929.182 1.493.119.701 954.982.558 1.135.217.446 3.842.248.887

31 Mar. 2015 3.739.517.315 115.254.133 2.248.301 3.857.019.749 276.152.356 1.408.442.288 1.006.554.132 1.165.870.973 3.857.019.749

30 Haz. 2015 4.297.312.709 132.031.767 18.942.188 4.448.286.664 276.996.548 1.482.713.730 1.062.691.010 1.625.885.376 4.448.286.664

N o t : M e v d u at t op l am ı n a ba n ka l ar a b or ç la r ka le m i da h i l d i r . K ay n a k: K K T C M B

- 49 -

Tablo B.2: KKTCMB Likit Varlıklar (TL)

Tarih Nakit Değerler Altın Deposu Bankalar Nezdindeki

Mevduat (TP) Bankalar Nezdindeki

Mevduat (YP) Yurt Dışı Bankalar MDC Toplam

31 Mar.2011 41.962.279 1.842.719 991.175.321 689.296.008 24.616.066 - 1.748.892.393

30 Haz. 2011 28.611.782 1.842.719 970.094.347 688.233.683 24.994.056 - 1.713.776.587

30 Eyl. 2011 64.835.489 1.842.719 1.044.627.429 771.463.393 24.473.868 - 1.907.242.898

31 Ara. 2011 52.452.796 2.510.610 1.104.161.634 802.876.430 62.943.406 23.275.000 2.048.219.876

31 Mar. 2012 51.628.782 2.510.610 931.735.115 845.174.892 46.371.650 32.755.300 1.910.176.349

30 Haz. 2012 32.888.691 2.510.610 897.704.643 915.582.330 27.756.201 45.855.244 1.922.297.719

30 Eyl. 2012 37.746.858 2.510.610 937.959.685 991.822.178 17.852.088 36.374.944 2.024.266.363

31 Ara. 2012 41.824.170 2.506.876 1.224.645.577 1.016.589.138 126.405.173 42.586.400 2.454.557.334

31 Mar. 2013 48.582.643 2.506.876 1.248.835.118 1.153.243.815 23.927.150 52.291.000 2.529.386.602

30 Haz. 2013 61.108.724 2.506.876 1.274.274.978 1.206.215.874 36.180.430 42.395.464 2.622.682.346

30 Eyl. 2013 88.890.514 2.506.876 1.359.032.554 1.456.467.434 26.347.485 119.251.568 3.052.496.431

31 Ara. 2013 62.270.427 2.146.362 1.403.280.967 1.522.482.954 78.923.761 144.545.168 3.213.649.639

31 Mar. 2014 57.681.769 2.146.362 1.068.596.270 1.717.402.462 35.043.690 198.644.632 3.079.515.185

30 Haz. 2014 37.813.934 2.146.362 1.173.711.609 1.837.164.805 51.540.117 168.056.368 3.270.433.195

30 Eyl. 2014 63.855.297 2.146.362 1.167.075.364 1.915.670.506 63.391.520 299.089.010 3.511.228.059

31 Ara. 2014 59.575.201 2.341.331 1.307.875.937 1.925.886.634 60.933.484 289.084.670 3.645.697.257

31 Mar. 2015 93.270.862 2.341.331 1.456.217.149 1.979.335.666 48.438.307 159.914.000 3.739.517.315

30 Haz. 2015 82.385.984 2.341.331 1.467.167.127 2.411.582.643 113.843.324 219.992.300 4.297.312.709


- 50 -

Tablo B.3: KKTCMB Tarafından Bankacılık Sektörüne Kullandırılan Krediler (TL)

Tarih Tarım Ticari Sanayi İhracat Küçük Esnaf Turizm Eğitim Toplam

31 Mar. 2011 607.245 1.305.250 3.883.051 5.795.546

30 Haz. 2011 2.871.605 4.129.096 7.000.701

30 Eyl. 2011 693.532 2.908.030 4.720.429 8.321.991

31 Ara. 2011 1.944.518 1.944.518

31 Mar. 2012 649.673 1.294.691 4.461.879 6.406.243

30 Haz. 2012 630.574 1.262.944 4.591.479 6.484.997

30 Eyl. 2012 1.629.494 4.581.056 6.210.550

31 Ara. 2012 453.024 453.024

31 Mar. 2013 464.117 2.369.863 2.833.980

30 Haz. 2013 2.546.937 2.546.937

30 Eyl. 2013 2.718.359 2.718.359

31 Ara. 2013 -

31 Mar. 2014 2.431.745 2.431.745

30 Haz. 2014 2.381.303 2.381.303

30 Eyl. 2014 2.580.963 2.580.963

31 Ara. 2014 -

31 Mar. 2015 4.466.517 4.466.517

30 Haz. 2015 4.642.279 4.642.279

N o t : Ra k am l ar a fa i z ge l i r r e e s ko n t l ar ı dâ h i l e d i lm iş t i r .


- 51 -

Tablo B.4: KKTCMB Nezdindeki Mevduat (TL)

Tarih Kamu Mevduatı

Bankalar Diğer

Toplam A-Serbest B-Zorunlu Karşılıklar

TP YP TP YP TP YP TP YP

31 Mar. 2011 27.518.933 10.726.226 493.038.906 436.700.665 374.071.687 219.605.101 2.622.860 1.543.168 1.565.827.546

30 Haz. 2011 39.155.386 9.938.706 439.150.886 386.531.843 387.113.721 231.740.722 4.766.666 1.440.871 1.499.838.801

30 Eyl. 2011 58.693.790 11.223.063 413.007.975 489.658.420 403.547.033 249.098.960 353.745 1.122.567 1.626.705.553

31 Ara. 2011 27.731.396 10.675.726 536.918.341 527.722.327 402.779.176 253.900.967 630.168 494.126 1.760.852.227

31 Mar. 2012 31.379.984 20.450.950 346.170.321 540.025.452 411.506.192 250.522.321 422.942 1.348.632 1.601.826.794

30 Haz. 2012 30.289.431 7.340.149 316.499.424 555.341.233 417.689.731 253.582.398 444.930 20.892.366 1.602.079.662

30 Eyl. 2012 14.402.529 6.604.084 346.198.534 580.702.034 417.571.483 273.646.305 448.719 34.474.567 1.674.048.255

31 Ara. 2012 29.068.032 12.594.336 569.036.541 705.950.851 427.106.666 272.893.840 6.803.900 34.366.314 2.057.820.480

31 Mar. 2013 48.816.728 11.822.337 613.253.255 654.092.851 453.851.811 292.178.825 6.076.543 32.530.883 2.112.623.233

30 Haz. 2013 55.172.326 12.858.690 491.417.120 772.260.838 486.606.486 318.413.481 396.500 20.592.075 1.157.717.516

30 Eyl. 2013 86.265.299 18.449.179 620.407.179 975.835.456 482.994.224 345.842.684 426.258 23.003.848 2.553.224.127

31 Ara. 2013 18.846.398 20.578.975 735.826.294 1.013.142.338 487.900.228 382.863.143 609.831 29.247.455 2.689.014.662

31 Mar. 2014 38.950.361 43.565.188 472.182.955 1.094.180.494 491.575.544 385.373.076 438.945 25.785.039 2.552.051.602

30 Haz. 2014 53.919.830 11.982.605 466.591.523 1.122.184.360 499.327.153 390.829.198 17.474.716 120.619.751 2.682.929.136

30 Eyl. 2014 69.233.058 18.698.887 502.033.797 1.136.473.300 526.918.645 411.606.299 27.425.327 163.196.494 2.855.585.807

31 Ara. 2014 17.094.271 9.256.228 567.445.436 868.076.651 532.525.648 422.456.910 629.724 30.617.391 2.448.102.259

31 Mar. 2015 10.753.910 21.354.653 497.415.629 849.731.141 555.437.616 451.116.516 441.602 28.745.353 2.414.996.420

30 Haz. 2015 18.278.584 34.669.328 421.856.540 988.595.032 565.747.200 496.943.810 428.189 18.886.057 2.545.404.740


- 52 -

Tablo B.5: KKTCMB Döviz Kurları


Yıllar Aylar USD EURO GBP

Alış Satış Alış Satış Alış Satış

2010 1,5460 1,5535 2,0491 2,0590 2,3886 2,4011

2011 1,8889 1,8980 2,4438 2,4556 2,9170 2,9322

2012 1,7826 1,7912 2,3517 2,3630 2,8708 2,8858

2013 2,1343 2,1381 2,9365 2,9418 3,5114 3,5297

2014 2,3189 2,3230 2,8207 2,8258 3,5961 3,6149

2015 1 2,4176 2,4219 2,7397 2,7446 3,6374 3,6564

2 2,5077 2.5123 2,8148 2,8198 3,8596 3,8797

3 2,6102 2,6149 2,8309 2,8360 3,8611 3,8812

4 2,6644 2,6692 2,9302 2,9355 4,0895 4,1108

5 2.6587 2.6635 2.9146 2.9199 4.0562 4.0773

6 2.6863 2.6911 2.9822 2.9875 4.2104 4.2324

7 2.7745 2.7795 3.0423 3.0478 4.3252 4.3478

8

9

10

11

12

- 53 -

Tablo B.6: Çapraz Kurlar


Yıllar Aylar

Yabancı Para / ABD doları

£ €

2010 1,5456 1,3254

2011 1,5449 1,2938

2012 1,6111 1,3192

2013 1,6480 1,3759

2014 1,5535 1,2164

2015 1 1,5072 1,1332

2 1,5417 1,1224

3 1,4817 1,0846

4 1,4821 1,0822

5 1.5282 1.0963

6 1.5701 1.1102

7 1.5616 1.0965

8

9

10

11

12

- 54 -

Tablo B.7: KKTCMB Tarafından Türk Lirası ve Döviz Mevduatına Uygulanan Faiz Oranları (%)

N o t : V ad e s i z T ür k L i r as ı v e d öv i z m e v d ua t ın a uy gu l an an f a i z o r an l ar ı , v a de l i m e v du a t i ç i n de ge ç e r l i d i r .


Yürürlük Tarihi

Para Cinsi Yönetim Kurulu Kararı Resmi Gazete

¨ $ € £

Vadesiz Vadesiz Vadesiz Vadesiz Tarih Sayı Tarih Sayı

05.02.2008 15,00 3,00 2,25 4,25 05.02.2008 635 19.02.2008 32

29.02.2008 14,75 2,10 2,25 4,00 29.02.2008 640 13.03.2008 50

25.03.2008 14,75 1,50 2,25 4,00 25.03.2008 646 03.04.2008 59

22.05.2008 15,25 1,25 2,25 3,75 22.05.2008 652 16.06.2008 113

26.06.2008 15,75 1,25 2,25 3,75 26.06.2008 662 02.07.2008 124

30.07.2008 16,25 1,25 2,25 3,75 30.07.2008 666 15.08.2008 153

17.10.2008 16,25 0,75 2,00 3,25 16.10.2008 673 22.10.2008 187

14.11.2008 16,25 0,25 1,75 2,25 13.11.2008 676 26.11.2008 207

28.11.2008 15,75 0,25 1,75 2,25 27.11.2008 679 16.12.2008 217

22.12.2008 14,50 0,05 1,25 1,00 19.12.2008 682 25.12.2008 223

19.01.2009 12,60 0,05 1,25 0,75 16.01.2009 691 23.01.2009 18

20.02.2009 11,25 0,05 1,25 0,50 20.02.2009 698 04.03.2009 47

20.03.2009 10,25 0,05 1,25 0,50 20.03.2009 708 27.03.2009 58

17.04.2009 9,50 0,05 1,00 0,50 17.04.2009 712 27.04.2009 78

08.05.2009 9,50 0,05 0,75 0,50 08.05.2009 718 18.05.2009 85

15.05.2009 9,00 0,05 0,75 0,50 15.05.2009 720 28.05.2009 92

17.06.2009 8,50 0,05 0,75 0,50 17.06.2009 725 22.06.2009 107

17.07.2009 8,00 0,05 0,75 0,50 17.07.2009 729 03.08.2009 133

19.08.2009 7,50 0,05 0,75 0,50 19.08.2009 734 03.09.2009 152

18.09.2009 7,00 0,05 0,75 0,50 18.09.2009 738 06.10.2009 170

16.10.2009 6,50 0,05 0,75 0,50 16.10.2009 741 22.10.2009 182

07.12.2009 6,25 0,05 0,75 0,50 04.12.2009 749 15.12.2009 211

17.09.2010 6,00 0,05 0,75 0,50 17.09.2010 786 29.09.2010 167

15.10.2010 5,50 0,05 0,75 0,50 15.10.2010 788 25.10.2010 183

27.12.2010 5,00 0,05 0,75 0,50 24.12.2010 796 31.12.2010 220

01.01.2013 4,00 0,05 0,75 0,50 20.12.2012 835 21.12.2012 212

01.06.2013 3,50 0,05 0,75 0,50 09.05.2013 847 16.05.2013 85

01.09.2013 4,00 0,05 0,75 0,50 22.08.2013 853 29.08.2013 138

03.02.2014 5,00 0,25 0,75 0,50 30.01.2014 869 04.02.2014 26

01.04.2014 7,00 0,25 0,75 0,50 20.03.2014 876 27.03.2014 70

01.03.2015 6,50 0,25 0,25 0,50 10.02.2015 900 17.02.2015 25

- 55 -

Tablo B.8: KKTCMB Tarafından Yasal Karşılıklara Uygulanan Faiz Oranları (%)


Yürürlük Tarihi

Para Cinsi Yönetim Kurulu Kararı Resmi Gazete

¨ $ € £ Tarih Sayı Tarih Sayı

07.05.2002 12,00 0,50 0,50 1,50 30.04.2002 474 07.05.2002 50

12.12.2002 12,00 0,35 0,50 1,25 29.11.2002 483 12.12.2002 121

09.07.2003 12,00 0,25 0,50 1,25 02.07.2003 498 09.07.2003 79

01.09.2004 12,00 0.50 0,50 1,75 25.08.2004 531 01.09.2004 127

01.04.2005 10,00 0,75 0,50 1,75 29.03.2005 549 31.03.2005 47

01.11.2005 10,00 1,25 0,75 2,00 27.10.2005 567 08.11.2005 197

01.02.2006 10,00 2,00 1,00 2,00 31.01.2006 577 10.02.2006 27

03.07.2006 12,00 2,00 1,00 2,00 29.06.2006 587 14.07.2006 119

26.10.2007 11,75 2,00 1,00 2,00 26.10.2007 620 06.11.2007 197

22.11.2007 11,25 2,00 1,00 2,00 22.11.2007 622 04.12.2007 214

14.12.2007 10,75 2,00 1,00 2,00 14.12.2007 627 19.12.2007 224

18.01.2008 10,50 1,50 1,00 2,00 18.01.2008 632 24.01.2008 17

05.02.2008 10,50 1,00 1,00 2,00 05.02.2008 636 19.02.2008 32

29.02.2008 10,25 1,00 1,00 2,00 29.02.2008 638 13.03.2008 50

25.03.2008 10,25 0,50 1,00 2,00 25.03.2008 647 03.04.2008 59

22.05.2008 10,75 0,50 1,00 2,00 22.05.2008 653 16.06.2008 113

30.07.2008 11,00 0,50 1,00 2,00 30.07.2008 665 15.08.2008 153

17.10.2008 11,00 0,25 1,00 1,75 16.10.2008 674 22.10.2008 187

14.11.2008 11,00 0,10 1,00 1,25 13.11.2008 675 26.11.2008 207

28.11.2008 10,75 0,10 1,00 1,25 27.11.2008 680 16.12.2008 217

22.12.2008 9,75 0,00 0,75 0,50 19.12.2008 683 25.12.2008 223

19.01.2009 8,00 0,00 0,75 0,25 16.01.2009 692 23.01.2009 18

20.02.2009 6,50 0,00 0,75 0,25 20.02.2009 699 04.03.2009 47

08.05.2009 6,50 0,00 0,50 0,25 08.05.2009 719 18.05.2009 85

17.07.2009 6,00 0,00 0,50 0,25 17.07.2009 730 03.08.2009 133

19.08.2009 5,50 0,00 0,50 0,25 19.08.2009 735 15.09.2009 157

16.10.2009 5,25 0,00 0,50 0,25 16.10.2009 742 22.10.2009 182

07.12.2009 5,00 0,00 0,50 0,25 04.12.2009 750 15.12.2009 211

01.01.2013 4,00 0,00 0,50 0,25 20.12.2012 836 21.12.2012 212

01.06.2013 3,50 0,00 0,50 0,25 09.05.2013 849 16.05.2013 85

01.03.2015 3,50 0,00 0,00 0,00 10.02.2015 899 17.02.2015 25

- 56 -

Tablo B.9: Reeskont Faiz Oranları (%)


Para Cinsi Y

ürü

rlü

k

Tari

hi

TL $ € £

Tic.

San. Tur. Tar. Eğt.

İhr. Esn. Döv. Muk. Avs

Tic.

San. Tur. Eğt.

İhr.

Döv. Muk. Avs

Tic.

San. Tur. Eğt.

İhr.

Döv. Muk. Avs

Tic.

San. Tur. Eğt.

İhr.

Döv. Muk. Avs

06.02.04 55 42 40 35 35 10 6 6 8 10 6 6 8 11 7 7 9

10.12.04 42 32 30 28 28 10 6 6 8 10 6 6 8 11 7 7 9

04.02.05 35 30 28 26 26 10 6 6 6 10 6 6 6 11 7 7 7

01.04.05 33 28 26 24 24 10 6 6 6 10 6 6 6 11 7 7 7

03.06.05 30 26 24 22 22 10 6 6 6 10 6 6 6 11 7 7 7

01.11.05 26 24 22 20 20 10 6 6 6 10 6 6 6 11 7 7 7

01.06.06 26 24 22 20 20 12 8 8 8 10 6 6 6 11 7 7 7

03.07.06 33 28 26 24 24 12 8 8 8 10 6 6 6 11 7 7 7

21.09.07 30 26 24 22 22 12 8 8 8 10 6 6 6 11 7 7 7

26.10.07 30 26 24 22 22 10,5 6,5 6,5 6,5 10 6 6 6 11 7 7 7

29.02.08 28 24 22 20 20 9 6 6 6 9 6 6 6 11 7 7 7

25.03.08 28 24 22 20 20 9 6 6 6 9 6 6 6 11 7 7 7

29.12.08 22 19 19 18 19 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

02.03.09 20 17 17 16 16 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

25.06.09 17 15 15 14 14 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

27.12.10 14 12 12 11 11 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

01.01.13 11 8 8 8 8 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

01.06.13 11 7 7 7 7 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

- 57 -

Tablo B.10: Yasal Karşılık Oranları (%)


Yürürlüğe Giriş Tarihi

Açıklama Türk Parası

Yükümlülüklerde Yabancı Para

Yükümlülüklerde

30.06.2002 15 16

30.11.2002 14 15

30.04.2003 13 14

30.10.2003 12 13

31.01.2004 11 12

31.07.2004 10 11

31.12.2005 10 11

30.06.2006 9 10

30.09.2007 9 9

31.12.2008 8 8

31.07.2012 Üç aya kadar vadeli mevduatlarda (üç ay dâhil) 8 8

Üç aydan uzun altı aya kadar vadeli mevduatlarda (altı ay dâhil) 7 8

Altı aydan uzun bir yıla kadar vadeli mevduatlarda (bir yıl dâhil) 6 8

Bir yıldan uzun vadeli mevduatlarda 5 8

Mevduat hariç Türk Parası diğer yükümlülüklerde 8 8

Kıymetli Maden Yükümlülüklerde 0 0

28.02.2014 Üç aya kadar vadeli mevduatlarda (üç ay dâhil) 8 8

Üç aydan uzun altı aya kadar vadeli mevduatlarda (altı ay dâhil) 7 7

Altı aydan uzun bir yıla kadar vadeli mevduatlarda (bir yıl dâhil) 6 6

Bir yıldan uzun vadeli mevduatlarda 5 5

Mevduat hariç Türk Parası diğer yükümlülüklerde 8 8

Kıymetli Maden Yükümlülüklerde 0 0

- 58 -

Tablo B.11: Karşılıksız Çekler

Yıllar Aylar Çek Kullanmaktan Men Edilenler (Şahıs Adedi)

Aylık Toplam Kümülatif Toplam

2010 3.329

2011 3.244

2012 3.842

2013 2.910

2014 1 208 208

2 216 424

3 257 681

4 249 930

5 225 1.155

6 254 1.409

7 260 1.669

8 287 1.956

9 309 2.265

10 318 2.583

11 385 2.968

12 398 3.366

2015 1 454 454

2 275 729

3 325 1.054

4 346 1.400

5 225 1.625

6 258 1.883

7 260 2.143

8

9

10

11

12

Kaynak: KKTCMB

- 59 -

Tablo B.12: Bankacılık Sektörü Aktif / Pasif Özetleri (Milyon TL)

Tarih Likit Aktifler Menkul Değerler

Cüzdanı

Mevduat Munzam

Karşılıkları Brüt Krediler Ayrılan Karşılıklar Diğer Aktif Toplam Mevduat Diğer Özkaynak Pasif Toplam

31 Mar. 2012 2.355,7 853,4 663,4 5.842,6 -307,2 407,5 9.815,4 8.274,4 448,7 1.092,3 9.815,4

30 Haz. 2012 2.387,0 830,0 670,9 5.523,1 -302,5 953,6 10.062,1 8.450,4 488,3 1.123.,4 10.062,1

30 Eyl. 2012 2.507,5 723,4 691,5 6.168,8 -301,7 589,9 10.379,4 8.696,2 508,1 1.175,1 10.379,4

31 Ara. 2012 2.957,3 560,1 700,0 6.778,1 -332,5 362,5 11.025,5 9.284,1 538,2 1.203,2 11.025,5

31 Mar. 2013 2.823,5 528,9 744,8 6.716,9 -331,7 469.9 10.952,3 9.201,6 538,6 1.212,1 10.952,3

30 Haz. 2013 2.830,6 423,5 802,7 7.203,6 -330,0 657,3 11.587,7 9.821,1 516,9 1.249,7 11.587,7

30 Eyl. 2013 3.130,5 381.8 826,8 7.693,6 -337,2 747,3 12.442.8 10.517.1 615,3 1.310,4 12.442,8

31 Ara. 2013 3.463,2 416,6 869,3 8.405,8 -343,6 544,0 13.355,3 11.323,6 670,4 1.361,3 13.355,3

31 Mar. 2014 3.126,5 525,7 868,5 8.456,2 -347,5 657,9 13.287,3 10.708,9 1.233,6 1.344,8 13.287,3

30 Haz. 2014 3.285,9 424,9 888,4 8.782,3 -352,2 730,2 13.759,5 11.037,3 1.331,1 1.391,1 13.759,5

30 Eyl. 2014 3.537,4 411,9 935,7 9.063,1 -357,0 813,2 14.404,3 11.510,8 1.431,4 1.462,1 14.404,3

31 Ara. 2014 3.310,5 890,9 958,4 9.557,8 -373,0 491,5 14.836,1 11.773,8 1.558,7 1.503,6 14.836,1

31 Mar. 2015 3.380,1 768,2 1.002,9 9.969,9 -381,5 610,2 15.349,8 12.258,1 1.527,7 1.564,0 15.349,8

30 Haz. 2015 3.364,5 1.039,2 1.059,3 9.674,0 -396,4 1.335,3 16.075,9 13.000,0 1.543,7 1.532,2 16.075,9


- 60 -

Tablo B.13: Krediler (Toplam) - Türlerine Göre (Milyon TL)

Tarih İskonto ve

İştira Senetleri

İhracat Kredileri

İthalat Kredileri

İhracat Garantili Yatırım

Kredileri

Diğer Yatırım Kredileri

İşletme Kredileri

İhtisas Kredileri

Fon Kaynaklı Krediler

Tüketici Kredileri

Kredi Kartları

Müşteri Adına Menkul

Değer Alım Kredileri

KKTCMB Kaynaklı Krediler

KKTCMB Aracılığıyla Kullanılan Krediler

Diğer Krediler

Toplam

31 Mar. 2012 61,0 16,2 23,9 0,0 32,6 2.857,6 18,0 12,7 1.739,9 172,0 0,1 5,3 1,2 420,9 5.361,4

30 Haz. 2012 68,8 14,7 30,1 0,0 31,8 2.956,0 12,1 12,0 1.836,7 184,0 0,5 5,2 1,1 369,9 5.523,1

30 Eyl. 2012 70,9 13,8 16,9 0,0 31,2 2.945,5 7,8 11,0 1.998,8 188,2 0,3 4,9 1,2 412,6 5.703,1

31 Ara. 2012 71,2 9,9 18,2 0,0 40,6 3.465,3 13,6 10,5 2.020,7 199,8 0,3 0,4 0,0 437,3 6.287,8

31 Mar. 2013 68,6 9,3 16,9 0,0 48,3 3.229,6 18,1 10,1 2.085,7 184,3 0,5 2,8 0,0 554,7 6.228,9

30 Haz. 2013 70,1 9,8 43,5 0,0 55,2 3.290,8 11,7 10,5 2.254,8 208,1 1,8 2,5 0,0 752,3 6.711,1

30 Eyl. 2013 81,4 8,6 32,4 0,0 61,2 3.501,6 8,0 10,8 2.436,4 210,2 2,9 2,6 0,0 830,8 7.186,9

31 Ara. 2013 90,4 8,2 15,0 0,0 77,2 3.964,7 16,7 11,2 2.563,3 217,1 4,0 0,0 0,0 902,4 7.870,2

31 Mar. 2014 99,6 6,8 6,6 0,0 65,4 4.192,7 20,2 12,2 2.601,0 208,3 2,1 2,4 0,0 673,9 7.891,2

30 Haz. 2014 110,3 2,6 16,0 0,0 59,8 4.317,3 18,5 13,1 2.686,1 219,1 0,6 2,3 0,0 763,2 8.208,9

30 Eyl. 2014 102,8 12,8 3,3 0,0 64,0 4.425,5 11,5 13,5 2.780,3 225,8 2,3 2,5 0,0 831,1 8.475,4

31 Ara. 2014 95,9 9,3 3,2 0,0 77,0 4.802,6 27,0 13,7 2.869,0 229,1 0,1 0,0 0,0 813,5 8.940,4

31 Mar. 2015 98,5 7,4 3,1 0,0 83,1 4.990,4 30,5 14,7 2.936,2 251,4 0,1 4,4 0,0 904,3 9.324,1

30 Haz. 2015 117,1 10,1 3,4 0,0 92,1 5.195,8 15,0 14,5 3.033,7 257,8 0,1 4,6 0,0 929,8 9.674,0


- 61 -

Tablo B.14: Krediler (TP) - Türlerine Göre (Milyon TL)

Tarih İskonto ve

İştira Senetleri

İhracat Kredileri

İthalat Kredileri


Kredileri


İşletme Kredileri

İhtisas Kredileri


Tüketici Kredileri

Kredi Kartları





Diğer Krediler

Toplam

31 Mar. 2012 48,3 0,3 8,3 0 27,0 1.977,1 18,0 5,1 1.161,4 166,8 0,5 0 0 257,1 3.669,9

30 Haz. 2012 53,8 0,4 14,0 0 26,7 2.022,2 12,1 4,3 1.221,4 181,7 0,5 0 0 222,2 3.759,6

30 Eyl. 2012 55,5 0,5 0,5 0 26,8 2.045,9 7,8 3,6 1.293,9 185,7 0,3 0 0 255,7 3.877,2

31 Ara. 2012 54,7 0,0 0,5 0 31,6 2.288,1 13,6 3,5 1.309,7 198,2 0,3 0 0 253,3 4.153,5

31 Mar. 2013 52,9 0,3 0,7 0 40,0 2.246,0 18,1 3,0 1.414,4 183,6 0,4 0 0 339,2 4.298,6

30 Haz. 2013 50,2 0,5 26,6 0 51,1 2.242,0 11,7 3,2 1.544,4 207,3 1,8 0 0 400,4 4.539,2

30 Eyl. 2013 61,5 0,3 18,8 0 58,1 2.276,1 8,0 3,4 1.670,8 209,3 2,9 0 0 444,1 4.753,3

31 Ara. 2013 69,1 0,3 0,4 0 58,0 2.550,4 16,7 3,6 1.762,5 216,3 3,9 0 0 482,0 5.163,2

31 Mar. 2014 74,6 0,2 0,1 0 55,9 2.537,7 20,2 4,6 1.823,3 207,6 2,1 0 0 456,9 5.183,2

30 Haz. 2014 82,9 0,2 9,7 0 52,6 2.616,4 18,5 5,6 1.883,5 218,1 0,6 0 0 516,3 5.404,4

30 Eyl. 2014 75,4 0 0,1 0 56,8 2.679,4 11,5 5,4 1.958,4 224,7 2,3 0 0 564,2 5.578,2

31 Ara. 2014 66,3 0 0,1 0 60,9 2.898,0 27,0 5,8 2.038,4 228,2 0,1 0 0 566,7 5.891,5

31 Mar. 2015 72,0 0 0,1 0 63,7 2.898,1 30,5 5,8 2.036,9 250,6 0,1 0 0 592,5 5.950,3

30 Haz. 2015 90,2 0 0,1 0 68,0 2.897,1 15,0 5,4 2.084,3 257,0 0,1 0 0 613,4 6.030,6


- 62 -

Tablo B.15: Krediler (YP) - Türlerine Göre (Milyon TL)

Tarih İskonto ve

İştira Senetleri

İhracat Kredileri

İthalat Kredileri


Kredileri


İşletme Kredileri

İhtisas Kredileri


Tüketici Kredileri

Kredi Kartları





Diğer Krediler

Toplam

31 Mar. 2012 12,7 15,9 15,6 0 5,4 880,5 0 7,6 578,5 5,2 0 5,2 1,2 163,7 1.691,5

30 Haz. 2012 14,9 14,3 16,1 0 5,1 933,7 0 7,6 651,2 2,3 0 5,2 1,1 147,7 1.763,5

30 Eyl. 2012 15,4 13,3 16,4 0 4,4 898,6 0 7,4 705,0 2,5 0 4,9 1,1 156,9 1.825,9

31 Ara. 2012 16,5 9,9 17,7 0 9,0 1.177,2 0 7,0 711,0 1,6 0 0,4 0 184,0 2.134,3

31 Mar. 2013 15,7 9,0 16,2 0 8,3 983,5 0 7.1 671,3 0,8 0 2,8 0 215,6 1.930,3

30 Haz. 2013 19,9 9,3 16,8 0 4,0 1.048,8 0 7,3 710,4 0,8 0 2,5 0 352,1 2.171,9

30 Eyl. 2013 19,8 8,2 13,6 0 3,0 1.225,6 0 7,5 765,7 0,9 0 2,6 0 386,7 2.433,6

31 Ara. 2013 21,3 7,9 14,7 0 19,2 1.414,4 0 7,6 800,8 0,8 0 0 0 420,3 2.707,0

31 Mar. 2014 24,9 6,6 6,5 0 9,5 1.655,1 0 7,6 777,7 0,7 0 2,4 0 217,0 2.708,0

30 Haz. 2014 27,5 2,4 6,3 0 7,2 1.700,9 0 7,6 802,4 1,0 0 2,4 0 246,9 2.804,6

30 Eyl. 2014 27,4 12,7 3,2 0 7,1 1.746,2 0 8.1 821,9 1,1 0 2,5 0 267,0 2.897,2

31 Ara. 2014 29,6 9,3 3,1 0 16,0 1.904,6 0 7,8 830,6 1,0 0 0 0 246,9 3.048,9

31 Mar. 2015 26,6 7,5 3,1 0 19,4 2.092,3 0 9,0 899,5 0,1 0 4,5 0 311,8 3.373,8

30 Haz. 2015 26,9 10,1 3,4 0 24,2 2.298,8 0 9,0 949,4 0,7 0 4,5 0 316,4 3.643,4


- 63 -

Tablo B.16: Krediler - Vadelere Göre (Milyon TL)

Tarih Kısa Vadeli Krediler Yüzde Değişim Orta ve Uzun Vadeli Krediler Yüzde Değişim Toplam Yüzde Değişim

31 Mar. 2012 2.803,1 -2,95 2.558,4 1,77 5.361,4 -0,76

30 Haz. 2012 2.833,0 1,07 2.690,1 5,15 5.523,1 3,02

30 Eyl. 2012 2.823,1 -0,35 2.880,0 7,04 5.703.1 3,26

31 Ara. 2012 3.255,7 15,32 3.032,1 5,28 6.287,8 10,25

31 Mar. 2013 3.027,2 -7,02 3.201,7 5,59 6.228,9 -0,94

30 Haz. 2013 3.150,7 4,08 3.560,4 11,20 6.711,1 7,74

30 Eyl. 2013 3.309,4 5,04 3.877,4 8,90 7.186,9 7,09

31 Ara. 2013 3.709,6 12,10 4.160,6 7,31 7.870,2 9,51

31 Mar. 2014 3.624,4 -2,30 4.266,8 2,56 7.891,2 0,27

30 Haz. 2014 3.726,4 2,81 4.482,5 5,01 8.208,9 4,03

30 Eyl. 2014 3.795,6 1,86 4.679,8 4,40 8.475,4 3,25

31 Ara. 2014 4.076,9 7,41 4.863,5 3,92 8.940,4 5,49

31 Mar. 2015 4.163,4 2,12 5.160,7 6,11 9.324,1 4,29

30 Haz. 2015 4.240,8 1,86 5.433,2 5,28 9.674,0 3,75


- 64 -

Tablo B.17: Krediler - Kamu Özel Ayırımı (Milyon TL)

Tarih Kamu Kredileri Yüzde Değişim Özel Krediler Yüzde Değişim Toplam Yüzde Değişim

31 Mar. 2012 1.664,0 -5,03 3.697,4 1,30 5.361,4 -0,76

30 Haz. 2012 1.662,4 -0,10 3.860,7 4,42 5.523,1 3,02

30 Eyl. 2012 1.721,7 3,57 3.981,4 3,13 5.703,1 3,26

31 Ara. 2012 2.003,1 16,34 4.284,7 7,61 6.287,8 10,25

31 Mar. 2013 1.811,1 -9,58 4.417,8 3,11 6.228,9 -9,94

30 Haz. 2013 1.855,2 2,43 4.855,9 9,92 6.711,1 7,74

30 Eyl. 2013 1.898,5 2,33 5.288,4 8,91 7.186,9 7,09

31 Ara. 2013 2.115,0 11,41 5.755,3 8,83 7.870,2 9,51

31 Mar. 2014 2.093,7 -1,01 5.797,5 0,74 7.891,2 0,27

30 Haz. 2014 2.177,8 4,02 6.031,1 4,03 8.208,9 4,03

30 Eyl. 2014 2.174,9 -0,13 6.300,5 4,47 8.475,4 3,25

31 Ara. 2014 2.416,9 11,13 6.523,5 3,54 8.940,4 5,49

31 Mar. 2015 2.442,9 1,07 6.881,2 5,48 9.324,1 4,29

30 Haz. 2015 2.411,2 -1,29 7.262,8 5,55 9.674,0 3,75


- 65 -

Tablo B.18: Kredi Büyüklükleri (Milyon TL)

Tarih 100 Bin TL'den Büyük

Krediler 51-100 Bin TL Arasındaki

Krediler 11-50 Bin TL Arasındaki

Krediler 1 - 10 Bin TL Arasındaki

Krediler Bin TL'den Küçük Krediler Genel Toplam

31 Mar. 2012 3.617,2 521,8 782,3 300,9 139,2 5.361,4

30 Haz. 2012 3.716,3 514,6 824,3 318,0 149,9 5.523,1

30 Eyl. 2012 3.834,6 524,9 852,3 333,4 157,9 5.703,1

31 Ara. 2012 4.340,4 587,7 865,7 332,7 161,3 6.287,8

31 Mar. 2013 4.197,4 636,3 872,5 365,9 156,8 6.228,9

30 Haz. 2013 4.737,3 713,5 891,0 348,3 21,0 6.711,1

30 Eyl. 2013 5.136,7 712,9 943,3 352,6 41,4 7.186,9

31 Ara. 2013 5.801,7 712,8 960,8 358,1 36,8 7.870,2

31 Mar. 2014 5.771,9 707,7 984,9 396,9 29,8 7.891,2

30 Haz. 2014 6.063,1 729,1 988,8 399,1 28,8 8.208,9

30 Eyl. 2014 6.278,3 759,4 991,4 419,3 27,0 8.475,4

31 Ara. 2014 6.706,8 784,8 1.008,3 424,9 15,6 8.940,4

31 Mar. 2015 7.074,3 787,4 1.017,0 429,6 15,8 9.324,1

30 Haz. 2015 7.428,9 768,4 1.023,5 437,4 15,8 9.674,0


- 66 -

Tablo B.19: Özkaynakların Gelişimi (Milyon TL)

Tarih Ödenmiş Sermaye Yedek Akçeler Sabit Kıymet Yeniden

Değ. Fonu Menkul Değerler Değer

Artış Fonu Dönem Kârı (Zarar) Geçmiş yıl Kârı (Zararı) Toplam

31 Mar. 2012 653,5 150,6 3,5 6,3 44,5 233,9 1.092,3

30 Haz. 2012 667,3 162,5 3,5 6,3 103,7 180,1 1.123,4

30 Eyl. 2012 680,5 168,5 3,5 6,4 148,6 167,6 1.175,1

31 Ara. 2012 683,0 166,8 3,5 6,3 178,0 165,6 1.203,2

31 Mar. 2013 684,4 180,8 3,5 10,5 55,6 277,3 1.212,1

30 Haz. 2013 731,4 210,2 3,5 9,6 108,2 186,9 1.249,7

30 Eyl. 2013 735,0 210,2 3,5 9,6 167,6 184,5 1.310,4

31 Ara. 2013 738,1 210,8 3,6 9,6 215,3 183,9 1.361,3

31 Mar. 2014 741,1 222,5 1,4 11,8 63,1 304,9 1.344,8

30 Haz. 2014 785,1 260,0 1,4 13,5 117,8 213,3 1.391,1

30 Eyl. 2014 796,6 260,4 1,4 13,5 177,4 212,8 1.462,1

31 Ara. 2014 800,8 261,6 1,4 13,5 214,7 211,6 1.503,6

31 Mar. 2015 802,4 307,6 1,6 13,5 79,9 359,1 1.564,1

30 Haz. 2015 771,9 353,8 1,4 14,7 128,4 262,0 1.532,2


- 67 -

Tablo B.20: Sermaye Yeterliliği Rasyosu (%)

Tarih Kamu Bankaları Özel Sermayeli Bankalar Şube Bankaları Bankacılık Sektörü Yasal Sınır

31 Mar. 2012 20,23 16,14 26,79 20,60 10,00

30 Haz. 2012 22,57 15,74 25,44 20,49 10,00

30 Eyl. 2012 23,76 15,98 26,35 21,11 10,00

31 Ara. 2012 23,02 15,26 26,29 20,61 10,00

31 Mar. 2013 24,76 15,41 24,26 20,28 10,00

30 Haz. 2013 25,07 14,82 21,94 19,25 10,00

30 Eyl. 2013 26,11 14,53 22,28 19,42 10,00

31 Ara. 2013 24,02 13,81 21,07 18,28 10,00

31 Mar. 2014 24,39 14,09 18,04 17,38 10,00

30 Haz. 2014 24,49 14,36 18,00 17,47 10,00

30 Eyl. 2014 25,15 14,77 17,87 17,66 10,00

31 Ara. 2014 25,35 14,90 17,43 17,53 10,00

31 Mar. 2015 26,08 14,51 18,23 17,75 10,00

30 Haz. 2014 25,74 14,61 17,24 17,36 10,00


- 68 -

Tablo B.21: Kâr / Zarar Tablosu (Milyon TL)

Tarih Faiz Gelirleri Faiz Giderleri Faiz Dışı Gelirler Faiz Dışı Giderler Dönem Net Kâr / Zararı

31 Mar. 2012 250,9 94,9 44,8 79,1 44,5

30 Haz. 2012 504,7 184,3 99,9 160,9 103,7

30 Eyl. 2012 761,0 274,8 145,3 242,9 148,6

31 Ara. 2012 1.027,0 347,6 187,7 327,6 178,0

31 Mar. 2013 253,2 94,7 54,4 89,296 55,6

30 Haz. 2013 504,4 187,1 106,3 178,4 108,2

30 Eyl. 2013 771,1 285,9 163,8 275,8 167,6

31 Ara. 2013 1.054,2 382,4 227,7 390,5 215,3

31 Mar. 2014 300,8 114,0 60,0 106,6 63,0

30 Haz. 2014 603,5 214,2 125,2 210,1 117,8

30 Eyl. 2014 914,7 315,9 184,8 320,0 177,4

31 Ara. 2014 1.230,1 409,3 246,6 438,5 214,7

31 Mar. 2015 330,9 109,3 68,5 110,6 79,9

30 Haz. 2015 672,2 215,3 132,6 228,3 128,4


- 69 -

Tablo B.22: Mevduat (Toplam) - Vade Gruplarına Göre (Milyon TL)

Tarih Vadesiz 1 Ay Vadeli 3 Ay Vadeli 6 Ay Vadeli 1 Yıl Vadeli Toplam

31 Mar. 2012 1.254,3 5.013,7 1.061,7 298,3 646,4 8.274,4

30 Haz. 2012 1.300,5 5.095,5 1.109,7 290,4 654,4 8.450,5

30 Eyl. 2012 1.297,6 5.236,5 1.194,9 266,3 700,9 8.696,2

31 Ara. 2012 1.466,7 5.599,1 1.187,8 304,3 726,2 9.284,1

31 Mar. 2013 1.438,0 5.495,9 1.204,2 287,7 775,8 9.201,6

30 Haz. 2013 1.572,0 5.605,9 1.370,2 263,2 1.009,8 9.821,1

30 Eyl. 2013 1.704,1 5.793,6 1.589,9 317,4 1.112,0 10.517,0

31 Ara. 2013 1.996,7 6.136,3 1.629,7 360,6 1.200,3 11.323,6

31 Mar. 2014 1.901,6 6.162,5 1.701,8 391,4 1.156,3 11.313,6

30 Haz. 2014 1.386,0 6.392,3 1.719,3 386,0 1.153,7 11.037,3

30 Eyl. 2014 1.440,2 6.573,9 1.847,5 463,2 1.186,0 11.510,8

31 Ara. 2014 1.469,5 6.744,4 1.910,0 493,0 1.156,9 11.773,8

31 Mar. 2015 1.480,3 7.034,4 2.043,0 466,5 1.233,8 12.258,0

30 Haz. 2015 1.651,8 7.323,3 2.202,8 526,6 1.295,5 13.000,0


Tablo B.23: Mevduat (TP) - Vade Gruplarına Göre (Milyon TL)


31 Mar. 2012 645,4 3.437,4 706,4 175,7 131,7 5.096,6

30 Haz. 2012 652,6 3.476,0 718,4 168,4 132,7 5.148,3

30 Eyl. 2012 668,4 3.563,4 777,9 134,4 163,1 5.307,2

31 Ara. 2012 774,2 3.667,8 752,7 151,9 175,9 5.522,5

31 Mar. 2012 747,5 3.778,6 764,5 139,9 225,4 5.656,0

30 Haz. 2013 783,6 3.826,2 870,2 142,6 335,2 5.957,8

30 Eyl. 2013 808,1 3.822,4 952,8 159,8 344,6 6.087,7

31 Ara. 2013 1.008,5 3.901,3 927,3 174,2 348,1 6.359,4

31 Mar. 2014 955,5 3.811,3 938,5 169,6 316,3 6.191,2

30 Haz. 2014 749,7 3.968,1 968,8 178,9 296,7 6.162,2

30 Eyl. 2014 749,1 4.052,1 1.005.7 221,2 311,0 6.339,1

31 Ara. 2014 798,0 4.122,7 1.013,8 234,3 299,1 6.467,9

31 Mar. 2015 769,5 4.328,5 1.068,6 213,9 285,6 6.666,1

30 Haz. 2015 821,1 4.403,3 1.137,2 207,8 285,3 6.854,7


- 70 -

Tablo B.24: Mevduat (YP) - Vade Gruplarına Göre (Milyon TL)

Tablo B.25: Mevduat (Toplam) - Türlerine Göre (Milyon TL)

Tarih Resmi Ticari Tasarruf Diğer Bankalar Toplam

31 Mar. 2012 568,5 850,6 6.324,6 272,1 258,6 8.274,4

30 Haz. 2012 598,2 871,4 6.432,8 294,6 253,5 8.450,5

30 Eyl. 2012 600,8 905,0 6.652,3 292,3 245,8 8.696,2

31 Ara. 2012 782,9 976,8 6.952,3 261,8 310,3 9.284,1

31 Mar. 2013 590,2 1.015,7 7.022,6 274,8 298,3 9.201,6

30 Haz. 2013 602,0 1.258,1 7.304,9 271,5 384,6 9.821,1

30 Eyl. 2013 688,0 1.358,6 7.633,3 387,1 450,1 10.517,1

31 Ara. 2013 749,1 1.457,6 8.056,6 421,7 638,5 11.323,6

31 Mar. 2014 750,0 1.399,4 8.225,9 333.7 604,6 11.313,6

30 Haz. 2014 760,6 1.461,2 8.544,2 271,3 596,5 11.633,8

30 Eyl. 2014 767,0 1.610,1 8.850,1 283,6 705,2 12.216,0

31 Ara. 2014 760,4 1.696,1 9.016,1 301,2 799,4 12.573,2

31 Mar. 2015 746,3 1.854,6 9.366,2 291,0 750,8 13.008,9

30 Haz. 2015 792,2 2.063,5 9.858,0 286,3 805,0 13.805.0



31 Mar. 2012 608,9 1.576,2 355,4 122,6 514,7 3.177,8

30 Haz. 2012 647,8 1.619,5 391,3 122,0 521,6 3.302,2

30 Eyl. 2012 629,2 1.673,1 416,9 131,9 537,9 3.389,0

31 Ara. 2012 692,5 1.931,4 435,1 152,3 550,3 3.761,6

31 Mar. 2013 690,4 1.717,3 439,7 147,7 550,5 3.545,6

30 Haz. 2013 788,4 1.779,7 500,0 120,6 674,6 3.863,3

30 Eyl. 2013 896,0 1.971,2 637,1 157,5 767,5 4.429,3

31 Ara. 2013 988,1 2.235,1 702,4 186,4 852,2 4.964,2

31 Mar. 2014 600,0 2.351,2 763,3 221,8 840,0 4.776,4

30 Haz. 2014 636.2 2.424,3 750,5 207,1 857,0 4.875,1

30 Eyl. 2014 691,0 2.521,8 841,8 242,1 875,0 5.171,7

31 Ara. 2014 671,5 2.621,7 896,3 258,7 857,7 5.305,9

31 Mar. 2015 710,8 2.705,9 974,5 252,5 948,2 5.591,9

30 Haz. 2015 830,8 2.919,9 1.065,5 318,8 1.010,3 6.145,3


- 71 -

Tablo B.26: Mevduat (TP) - Türlerine Göre (Milyon TL)


31 Mar. 2012 491,5 507,8 3.812,9 189,5 94,9 5.096,6

30 Haz. 2012 515,1 501,9 3.847,6 211,9 71,8 5.148,3

30 Eyl. 2012 520,0 522,3 3.976,3 203,7 84,9 5.307,2

31 Ara. 2012 455,7 609,6 4.215,1 174,8 67,3 5.522,5

31 Mar. 2013 500,8 615,8 4.262,7 189,3 87,4 5.656,0

30 Haz. 2013 502,5 769,7 4.407,5 174,8 103,3 5.957,8

30 Eyl. 2013 524,1 815,8 4.450,5 172,2 125,1 6.087,7

31 Ara. 2013 559,5 862,2 4.567,2 163,7 206,7 6.359,4

31 Mar. 2014 569,2 785,9 4.471,4 106,1 258,6 6.191,2

30 Haz. 2014 612,0 791,2 4.632,2 126,8 266,6 6.428,8

30 Eyl. 2014 594,3 868,7 4.737,8 138,3 357,8 6.696,9

31 Ara. 2014 577,2 879,8 4.875,8 135,1 399,0 6.866,9

31 Mar. 2015 552,5 965,0 5.006,1 142,5 331,0 6.997,1

30 Haz. 2015 588,9 1.015,5 5.120,9 129,4 276,2 7.130,9

Kaynak: K KTCM B

- 72 -

Tablo B.27: Mevduat (YP) - Türlerine Göre (Milyon TL)


31 Mar. 2012 76,9 342,9 2.511,6 82,6 163,8 3.177,8

30 Haz. 2012 83,1 369,5 2.585,3 82,7 181,6 3.302,2

30 Eyl. 2012 80,8 382,7 2.676,0 88,6 160,9 3.389,0

31 Ara. 2012 327,2 367,1 2.737,2 87,0 243,1 3.761,6

31 Mar. 2013 89,4 399,9 2.759,9 85,5 210,9 3.545,6

30 Haz. 2013 99,5 488,5 2.897,4 96,7 281,2 3.863,3

30 Eyl. 2013 163,8 542,8 3.182,8 214,9 325,1 4.429,4

31 Ara. 2013 189,7 595,4 3.489,4 257,9 431,8 4.964,2

31 Mar. 2014 180,8 613,4 3.754,6 227,6 346,0 5.122,4

30 Haz. 2014 148,5 670,0 3.912,1 144,5 329,8 5.204,9

30 Eyl. 2014 172,6 741,5 4.112,3 145,3 347,4 5.519,1

31 Ara. 2014 183,2 816,3 4.140,3 166,1 400,4 5.706,3

31 Mar. 2015 193,8 889,5 4.360,2 148,5 419,8 6.011,8

30 Haz. 2015 203,3 1.048,0 4.737,1 156,9 528,8 6.674,1

Kaynak: K KTCM B

- 73 -

Tablo B.28: Para Arzı (Milyon TL)


Yıl Devre M1 Yüzde

Değişim M2

Yüzde Değişim

M3 Yüzde

Değişim

2007 859,5 3,73 4.620,4 5,79 5.138,7 4,70

2008 898,4 4,53 5.294,0 14,58 5.901,7 14,85

2009 1.152,2 28,25 6.193,4 16,99 6.842,3 15,94

2010 1.174,0 1,89 6.592,6 6,45 7.292,8 6,58

2011 1.560,7 10,06 8.021,7 3,13 8.623,7 2,93

2012 I 1.445,9 -7,35 7.967,1 -0,68 8.587,4 -0,42

II 1.490,4 3,07 8.133,7 2,09 8.769,5 2,12

III 1.535,6 3,03 8.402,6 3,31 9.024,4 2,91

IV 1.661,2 8,18 8.765,9 4,32 9.585,4 6,22

2013 I 1.690,9 1,79 8.958,1 2,19 9.608,9 0,25

II 1.767,3 4,52 9.507,6 6,13 10.177,6 5,92

III 1.853,2 7,90 9.994,6 5,67 10.787,2 6,51

IV 1.963,.4 5,95 10.562,0 5,68 11.345,1 5,17

2014 I 2.049,8 4,40 10.794,4 2,20 11.601,9 2,26

II 2.152,4 5,01 11.130,9 3,12 11.957,3 3,06

III 2.163,0 0,49 11.578,9 4,02 12.433,8 3,99

IV 2.211,0 2,22 11.880,2 2,60 12.660,2 1,82

2015 I 2.338,5 5,77 12.470,8 4,97 13.249,2 4,65

II 2.532,7 8,30 13.211,3 5,94 14.056,5 6,09

III

IV

- 74 -

Tablo B.29: Bankalar Yasası Altında Faaliyet Gösteren Lisanslı Bankalar

1 KIBRIS VAKIFLAR BANKASI LTD.

2 AKFİNANS BANK LTD.

3 CREDİTWEST BANK LTD.

4 NOVA BANK LTD.

5 ASBANK LTD.

6 KIBRIS İKTİSAT BANKASI LTD.

7 KIBRIS TÜRK KOOPERATİF MERKEZ BANKASI LTD.

8 LİMASOL TÜRK KOOPERATİF BANKASI LTD.

9 ŞEKERBANK (KIBRIS) LTD.

10 TÜRK BANKASI LTD.

11 UNİVERSAL BANK LTD.

12 VİYA BANK LTD.

13 YAKINDOĞU BANK LTD.

14 KIBRIS KAPİTAL BANK LTD.

15 KIBRIS FAİSAL İSLAM BANKASI LTD.

16 HSBC BANK A.Ş.

17 T. GARANTİ BANKASI A.Ş.

18 T. HALK BANKASI A.Ş.

19 T. İŞ BANKASI A.Ş.

20 TC ZİRAAT BANKASI A.Ş.

21 ING BANK A.Ş.

22 TÜRK EKONOMİ BANKASI A.Ş.


- 75 -

Tablo B.30: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler

2004 2005 2006 2007 2008 2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

GSMH (Cari Fiyatlarla Milyon ¨) 2.520,8 3.143,7 4.101,4 4.671,3 5.128,3 5.415,3 5.649,5 6.559,2 6.915,8 7.579,4 8.840,4 9.238,9 (T)

GSMH (Milyon ABD doları) 1.765,2 2.327,8 2.845,2 3.598,8 3.995,6 3.502,5 3.750,6 3.908,5 3.840,8 3.969,5 4.031,9 (T) 3.598,8 (T) Fert Başına GSMH (Cari Fiyatlarla TL)

11.560 14.271 17.063 19.165 20.739 21.538 22.147 25.850 27.077 29.217 n.a n.a

Fert Başına GSMH (ABD) 8.095 10.567 11.837 14.765 16.158 13.930 14.703 15.404 15.038 15.302 n.a n.a Enflasyon Oranı (%) 11,6 2,7 19,2 9,4 14,5 5,7 3,3 14,7 3,6 10,2 6,5 n.a Bütçe Açığı (Milyon ABD doları) (1) 104,2 185,3 287,3 221,2 369,6 491,0 375,8 299,1 128,2 285,0 n.a n.a Mevduatlar. (Milyon ABD doları) (2) 2.372,1 2.659,3 3.294,9 4.166,1 3.645,7 4.277,0 4.426,1 4.281,8 5.034,1 5.006,4 5.077,3 4.696,2 Döviz Rezervi (Milyon ABD doları) 1.544,6 1.597,6 2.030,9 2.072,1 1.802,6 1.974,7 2.069,1 2.116,4 1.775,6 1.556,6 n.a n.a İhracat (Milyon ABD doları) (3) 61,5 66,6 64,9 79,0 74,5 71,1 96,4 152,9 122,4 120,7 134,0 (T) 1.41,5 (T) İthalat (Milyon ABD) (4) 853,1 1.186,3 1.376,2 1.539,2 1.680,7 1.326,2 1.604,2 1.699,9 1.705,3 1.699,4 1.784,3 1.861,0 (T) Dış Ticaret Dengesi (Milyon ABD doları)

-791,6 -1.119,7 -1.311,3 -1.460,2 -1.606,2 -1.255,1 -1.507,8 -1.547,0 -1.582,9 -1.578,7 -1.650,3 (T) 1.719,5 (T)

İhracat / İthalat (%) 7,2 5,6 4,7 5,1 4,4 5,4 6,0 9,0 7,2 7,1 7,5 (T) 7,6 (T) Gelen Turist Sayısı 599.012 652.779 715.749 791.036 808.682 800.376 902.390 1.022.089 1.166.186 1.232.753 n.a n.a a) Türkiye 434.744 488.023 572.633 634.580 650.405 638.700 741.925 801.326 904.505 923.308 n.a n.a b) Diğer 164.268 164.756 143.116 156.456 158.277 161.676 160.465 220.763 261.681 309.445 n.a n.a Net Turizm Geliri (Milyon ABD doları) 288,3 328,8 303,2 381,0 383,7 390,7 405,8 459,4 571,9 613,4 691,6 746,7 (T) İstihdam 86.914 85.583 91.815 89.787 91.223 91.550 93.498 93.470 96.539 97.867 99.876 (T) 101.936 (T) İşsiz Sayısı 9.678 7.665 9.552 9.361 9.881 12.941 12.619 9.864 9.174 8.929 n.a n.a İşsizlik Oranı (%) 10,0 8,2 9,4 9,4 9,8 12,4 11,9 9,5 8,7 8,4 8,3 (T) 8,2 (T) Nüfus (5) 218.066 220.289 257.513 268.011 274.436 283.736 277.680 283.281 292.129 301.988 n.a n.a Yıllık Nüfus Artışı (%) 1,1 1,0 16,9 4,1 2,4 3,4 1,1 1,7 1,5 1,5 n.a n.a Nüfus Yoğunluğu 67,3 68,0 79,4 82,7 84,7 87,5 85,7 87,4 90,1 93,1 n.a n.a Sağlık Giderleri / GSMH (%) 3,0 2,0 3,4 3,9 3,5 3,5 3,4 3,1 3,1 3,2 n.a n.a Sağlık Giderleri / Bütçe (%) 6,0 6,0 7,2 8,6 7,6 7,4 7,3 7,2 7,3 7,4 n.a n.a

Yıllık Ortalama 1 ABD=¨ 1.428.058 1.3505 1.4415 1.2980 1.2835 1.5461 1,5063 1.6782 1.8006 1.9094 2.1926 (T) 2.5672 (T)

1 ) D ı ş y ar d ım lar d â h i l de ğ i l d i r . 2 ) T ür k L i r as ı m e v du a t l ar i l e döv i z m e v du a t l ar ı i ç e r m e k te d i r . 3 ) G ü ne y K ı br ı s ’ a y ap ı l a n ih r ac a t d âh i l de ğ i ld i r . 4 ) H idr o kar b on İ t h a l a t ı d âh i l de ğ i l d i r . 5 ) D e - j ur e ( T ) T a hm in ( n . a . ) N o t av a i la b l e ( B i l g i m e v c ut d e ğ i l d i r . ) K ay n a k: D P Ö , K K T C M B, T i c ar e t D a i r e s i , T ur i z m P l a n l am a D a i r e s i .

- 76 -

Tablo B.31: Gayri Safi Milli Hasıladaki Sektörel Gelişmeler (Cari Fiyatlarla TL)

Sektörler 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

2014

1. Tarım 222.993.161 214.199.034 249.446.249 288.151.830 259.154.101 300.616.431 330.292.725 366.385.942 386.521.999 404.964.639 489.292.258

2. Sanayi 231.046.611 281.023.837 377.504.439 430.808.660 542.766.477 516.727.436 552.836.167 558.480.244 587.060.603 636.625.616 779.705.019

3. İnşaat 106.808.649 164.910.648 314.785.286 364.429.418 362.216.035 346.383.112 312.118.707 408.495.971 335.779.569 370.660.075 370.162.027

4. Ticaret - Turizm 391.227.279 541.407.692 617.508.618 630.286.930 721.709.047 766.293.098 900.033.652 1.216.786.131 1.385.288.667 1.527.899.266 1.829.097.335

5. Ulaştırma - Haberleşme 257.580.209 328.773.502 437.242.766 533.409.559 614.527.377 597.262.859 525.213.182 553.109.189 642.862.533 711.369.494 787.953.318

6. Mali Müesseseler 187.245.582 195.523.141 259.316.016 309.354.672 357.835.273 388.421.732 404.370.969 472.603.396 506.016.654 579.666.453 637.360.140

7. Konut Gelirleri 61.591.937 70.261.205 117.722.526 144.191.223 175.938.465 202.491.464 220.581.154 274.371.577 305.768.610 358.244.276 398.926.982

8. Serbest Meslek ve Hizmetler

225.376.845 307.873.501 441.919.623 493.519.363 525.208.661 609.293.196 652.317.269 727.498.986 801.773.079 891.643.479 1.026.098.609

9. Kamu Hizmetleri 510.392.550 628.119.922 808.000.153 1.003.489.893 1.103.967.143 1.201.228.086 1.180.064.552 1.294.282.252 1.294.895.633 1.349.944.886 1.603.620.782

10. İthalat Vergileri 262.481.261 338.288.483 364.654.029 406.650.517 416.585.101 447.601.464 536.308.506 636.982.662 709.117.363 775.880.451 936.370.117

11. GSYH (Milyon TL) 2.456,7 3.070,4 3.988,1 4.604,3 5.079,9 5.376,3 5.614,1 6.509,0 6.955,1 7.606,9 8.858.6

12. Net Dış Alem Faktör Gelirleri (Milyon TL)

64,1 73,3 113,3 66,9 48,4 38,9 35,4 50,2 -39,3 -27,5 -18,2

GSMH (Milyon TL) 2.520,8 3.143,7 4.101,4 4.671,2 5.128,3 5.415,3 5.649,5 6.559,2 6.915,8 7.579,4 8.840,4

K ay n a k: D P Ö

- 77 -

Tablo B.32: Gayri Safi Yurt İçi Hasılanın Yüzde Dağılımı

Sektörler 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014(T)

1. Tarım 7,0 6,3 6,3 5,1 5,6 5,9 5,6 5,6 5,3 4,4

2. Sanayi 9,2 9,5 9,4 10,7 9,6 9,8 8,6 8,4 8,4 7,8

2.1. Taşocakçılığı 0,6 1,0 1,1 0,8 0,7 0,6 0,7 0,6 0,6 0,7

2.2. İmalat Sanayi 4,8 4,5 4,4 4,0 3,2 2,3 2,5 2,8 2,9 2,7

2.3. Elektrik-Su 3,8 3,9 3,9 5,9 5,8 6,9 5,3 5,1 4,8 4,4

3. İnşaat 5,4 7,9 7,9 7,1 6,5 5,6 6,3 4,8 4,9 5,3

4. Ticaret - Turizm 17,6 15,5 13,7 14,2 14,3 16,0 18,7 19,9 20,1 20,5

4.1. Toptan ve Perakende Ticaret 12,1 12,1 9,5 9,7 9,0 10,7 11,1 11,4 11,2 11,6

4.2. Otelcilik ve Lokantacılık 5,6 5,6 4,2 4,5 5,2 5,4 7,6 8,5 8,9 8,8

5. Ulaştırma - Haberleşme 10,7 10,7 11,6 12,1 11,1 9,4 8,5 9,3 9,4 9,2

6. Mali Müesseseler 6,4 6,5 6,7 7,1 7,2 7,2 7,2 7,3 7,6 7,2

7. Konut Sahipliği 2,3 3,0 3,1 3,5 3,8 3,9 4,2 4,4 4,7 4,5

8. Serbest Meslek ve Hizmetler 10,0 11,1 10,7 10,3 11,3 11,6 11,2 11,5 11,7 11,7

9. Kamu Hizmetleri 20,4 20,3 21,8 21,7 22,3 21,0 19,9 18,6 17,7 18,3

10. İthalat Vergileri 11,0 9,2 8,8 8,2 8,3 9,6 9,8 10,2 10,2 11,1

GSYH 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

( T ) T ahm i n K ay n a k: D P Ö

- 78 -

Tablo B.33: Ekonominin Genel Dengesi (Cari Fiyatlarla TL)

2004 2005 2006 2007 2008 2009

2010 2011

2012

2013

1. Toplam Kaynaklar 2.540.942.363 3.516.842.761 4.394.876.590 4.996.275.085 5.629.284.184 5.516.650.698 6.064.972.476 6.849.670.949 7.141.086.689 7.664.753.456

2. Toplam Yatırımlar 509.834.737 686.011.306 1.018.044.241 1.089.189.810 1.049.142.187 946.606.139 1.049.584.498 1.266.526.161 1.175.511.687 147.835.548

3. Toplam Tüketim 2.031.107.625 2.830.831.454 3.376.832.349 3.907.085.275 4.580.141.996 4.570.044.559 5.015.387.977 5.583.108.788 5.965.575.003 6.516.917.908

4. Kamu Harcanabilir Geliri 428.522.480 561.687.554 755.998.286 904.709.892 1.105.639.508 751.938.260 962.203.917 1.059.244.716 1.491.823.326 1.341.301.972

5. Özel Harcanabilir Gelir 2.092.284.267 2.582.012.057 3.345.388.904 3.766.545.993 4.022.694.626 4.663.342.438 4.687.331.019 5.449.926.813 5.424.008.303 6.238.101.305

6. Özel Tasarruf Oranı (%) 31,5 19,4 28,6 29,0 20,1 33,9 26,0 28,0 20,8 25,0

7. Toplam Yurt İçi Tasarruflar 489.699.121 312.868.156 724.554.841 764.170.610 548.192.137 845.236.139 634.146.958 976.065.741 950.256.627 1.062.485.368

( T ) T ahm i n K ay n a k: D P Ö

Tablo B.34: Sektörel Katma Değerlerin Reel Büyüme Hızları (%)

Sektörler 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

1. Tarım 8,5 2,8 -3,2 0,4 -18,2 8,2 10,0 10,8 3,7 -1,6

2. Sanayi 10,6 6,4 20,0 -0,9 -10,3 -9,1 -0,2 3,4 -0,7 1,7

3. İnşaat 5,3 18,9 68,1 4,2 -8,0 -18,5 3,8 3,3 -16,0 -0,3

4. Ticaret-Turizm 25,5 20,8 9,5 -2,7 -2,1 -8,7 18,3 6,0 6,1 1,4

5. Ulaştırma-Haberleşme 8,8 14,2 -0,7 -3,6 2,2 -2,8 -20,0 -4,3 5,7 2,0

6. Mali Müesseseler -0,3 4,2 8,9 6,3 9,6 1,7 0,3 1,4 8,1 7,5

7. Konut Gelirleri 2,4 3,4 20,1 4,6 2,7 3,8 4,0 3,9 3,7 3,2

8. Serbest Meslek ve Hizmetler 26,0 19,1 12,5 6,6 4,3 3,4 -5,3 4,3 1,5 2,3

9. Kamu Hizmetleri 5,2 6,8 2,4 8,2 1,2 -5,0 0,4 2,8 1,9 1,4

10. İthalat Vergileri 46,8 29,7 -0,6 12,3 -0,8 -7,1 18,6 3,9 8,9 -2,1

11. GSYH 14,2 13,8 12,7 2,8 -2,9 -5,5 3,7 3,9 1,8 1,1

12. Net Dış Alem Faktör Gelirleri 88,5 7,4 34,1 -47,3 -36,4 -28,2 -9,8 27,1 -174,5 35,3

GSMH 15,4 13,5 13,2 1,5 -3,4 -5,7 3,6 4,0 0,5 1,3

K ay n a k: D P Ö

- 79 -

Tablo B.35: Sabit Sermaye Yatırımlarının Sektörel Dağılımı (Cari Fiyatlarla TL)

Sektörler 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

2012

2013

1. Tarım 25.067.329,5 30.288.995,7 37.031.696,5 25.096.397,8 33.118.594,9 27.058.393,7 49.136.362,5 51.058.138,0 54.190.288,2 71.537.594,6

2. Sanayi 70.693.090,7 84.573.998,0 154.480.514,6 188.370.607,1 199.708.263,8 103.835.938,2 142.669.112,1 196.282.358,0 182.282.511,4 134.113.143,5

3. İnşaat 21.259.857 43.258.675,4 34.687.310,1 20.913.624,0 14.016.685,2 14.168.717,1 18.049.456,8 23.777.795,6 20.184.643,4 18.218.607,7

4. Ticaret-Turizm 55.650.643,9 68.847.433,3 90.649.789,0 101.226.532,6 82.215.951,7 55.600.413,0 71.044.040,8 204.894.425,1 99.378.955,6 97.417.516,7

5. Ulaştırma-Haberleşme 63.636.784,3 86.087.316,9 125.687.146,5 71.995.694,2 97.322.396,4 92.568.156,3 143.832.803,7 94.706.890,3 125.649.623,3 124.633.379,9

6. Mali Müesseseler 7.523.937 9.103.826,6 10.069.587,4 11.418.664,9 14.893.304,4 24.946.590,4 12.573.295,1 10.385.135,1 14.068.264,1 12.817.823,9

7. Konut Sahipliği 121.390.563,7 204.215.564,9 353.405.768,1 466.969.956,7 480.192.774,8 427.358.059,0 403.403.564,2 506.363.162,1 450.364.349,3 543.245.804,8

8. Serbest Meslek ve Hizmetler 22.014.944,9 25.959.956,5 49.092.282,6 88.371.762,0 78.727.130,8 122.716.573,1 143.639.163,1 68.177.274,4 71.148.838,9 57.283.971,0

9. Kamu Hizmetleri 79.363.510,0 93.124.289,1 37.031.696,5 89.918.968,8 62.507.292,3 62.094.630,6 32.150.546,4 54.257.302,8 77.170.851,6 88.418.427,5

Toplam 466.600.661,0 645.460.056,4 966.659.314,9 1.064.282.208,1 1.062.702.394,2 930.347.471,4 1.016.498.344,7 1.209.955.946,4 1.094.397.325,7 1.147.686.269,5

K ay n a k: D P Ö Tablo B.36: Kamu Kesimi Genel Dengesi (Cari Fiyatlarla TL)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

2012

2013

1. Kamu Gelirleri 1.023.173.117,8 1.253.787.499,2 1.524.019.743,1 1.739.498.572,7 1.986.206.692,7 1.862.053.831,4 2.089.052.564,2 2.303.325.976,6 2.773.761.861,1 2.796.812.940,2

2. Transferler 594.650.637,6 692.099.945,0 768.021.456,6 834.788.680,2 944.710.702,4 1.110.115.570,6 1.126.848.647,3 1.244.081.261,1 1.281.938.535,1 1.455.510.968,5

3. Kamu Harcanabilir Geliri 428.522.480,2 561.687.554,2 755.998.286,5 904.709.892,4 1.041.495.990,3 751.938.260,8 962.203.916,8 1.059.244.715,5 1.491.823.326,0 1.341.301.971,7

4. Kamu Cari Giderleri 597.959.676,7 749.134.768,6 988.884.634,8 1.231.306.843,6 1.366.456.132,8 1.487.589.785,8 1.547.895.080,9 1.621.100.773,5 1.667.829.509,0 1.836.123.617,8

5. Kamu Tasarrufu -169.437.196,5 -187.447.214,4 -232.886.348.3 -326.596.951,2 -324.960.142,5 -735.651.525,0 -585.691.164,1 -561.856.058,0 -176.006.183,0 -494.821.646,1

6. Kamu Yatırımı 147.760.223,3 181.099.777,0 315.787.586,7 255.504.843,5 281.025.335,4 185.112.669,3 181.161.264,3 196.745.696,8 237.422.206,9 183.704.785,6

7. Kamu Finansman Gereği 317.197.419,8 368.546.991,4 548.673.935,0 582.101.794,7 605.985.477,9 920.764.194,3 766.852.428,4 758.601.754,8 413.428.389,9 678.526.431,7

K ay n a k: D P Ö

- 80 -

Tablo B.37: Özel Kesim Genel Dengesi (Cari Fiyatlarla TL)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

2013

1. Özel Harcanabilir Gelir 2.092.284.267,2 2.582.012.057,4 3.345.388.904,0 3.766.545.993,5 4.086.838.144,1 4.663.342.438,0 4.687.331.019,2 5.499.929.813,2 5.424.008.303,3 6.238.101.304,5

2. Özel Tüketim 1.433.147.949,1 2.081.696.686,2 2.387.947.714,7 2.675.778.431,4 3.213.685.863,7 3.082.454.773,9 3.467.492.896,7 3.962.008.014,7 4.297.745.493,7 4.680.794.290,1

3. Özel Tasarruf 659.136.318,1 500.315.371,2 957.441.189,3 1.090.767.562,1 873.152.280,4 1.580.887.664,1 1.219.838.122,5 1.537.921.798,5 1.126.262.809,6 1.557.307.014,4

4. Özel Yatırım 362.074.514,0 504.911.529,8 702.256.654,3 833.684.967,4 768.116.852,5 761.493.469,8 868.423.234,0 1.069.816.463,7 938.089.479,7 964.130.762,7

5. Kamu Kesimine İkraz 297.061.804,1 -4.596.158,6 255.184.535,0 257.082.594,7 105.035.427,9 819.394.194,3 351.414.888,5 468.105.334,8 188.173.329,9 593.176.251,7

K ay n a k: D P Ö

Tablo B.38: Devlet Bütçe Dengesi (Cari Fiyatlarla TL)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

I. Bütçe Gelirleri 1.113.058.470,5 1.249.910.179,1 1.509.540.794,2 1.912.021.359,7 1.928.800.834,9 1.850.579.976,4 2.094.884.139,9 2.342.746.054,0 2.733.508.126,6 2.717.380.643,9

1. Yerel Gelirler 937.103.669,8 1.042.305.418,6 1.215.615.338,9 1.628.462.492,5 1.634.990.825,2 1.577.760.033,6 1.791.246.833,6 1.952.147.952,7 2.338.729.397,3 2.286.524.201,4

2. Dış Yardımlar 175.954.800,7 207.604.760,5 293.925.455,2 283.558.867,2 293.810.009,7 272.819.942,9 303.637.306,3 390.598.101,3 394.778.729,3 430.856.442,4

II. Bütçe Giderleri 1.261.834.304,7 1.500.220.978,1 1.923.710.074,6 2.125.063.562,9 2.364.729.328,4 2.575.108.349,3 2.660.956.990,0 2.844.717.192,2 2.964.278.216,8 3.261.442.097,7

1. Cari Giderler 436.157.692,2 571.203.866,0 742.526.703,9 932.560.258,6 1.024.958.715,7 1.103.415.414,9 1.140.049.984,5 1.159.028.230,4 1.199.857.540,4 1.295.770.450,0

2. Transferler 617.197.819,0 700.234.763,2 784.546.989,9 844.881.606,6 974.597.265,7 1.154.300.902,4 1.169.441.199,0 1.254.351.944,3 1.319.785.540,6 1.458.418.886,8

3. Savunma 78.000.000,0 80.145.649,0 118.843.456,0 120.047.875,5 146.813.407,4 167.395.579,2 163.327.202,5 199.979.873,2 194.687.299,6 201.795.988,0

4. Yatırımlar 130.478.793,4 148.636.700,0 277.792.924,8 227.573.822,2 218.359.939,6 149.996.452,8 188.138.604,0 231.357.144,3 249.947.836,2 305.456.773,0

III. Finansman Dengesi -148.775.834,2 -250.310.799,0 -414.169.280,4 -287.087.316,2 -474.386.821,0 -759.185.805,2 -566.072.850,1 -501.971.138,2 -230.770.090,2 -544.061.453,9

GSMH 2.520.806.747,4 3.143.699.611,6 4.101.387.190,5 4.671.255.885,9 5.128.334.134,4 5.415.280.698,8 5.649.534.936,0 6.559.174.528,7 6.915.831.629,3 7.579.403.276,2

K ay n a k: D P Ö

- 81 -

Tablo B.39: Devlet Bütçe Dengesi (GSMH Yüzdesi)

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

I. Bütçe Gelirleri 40,1 44,7 39,8 36,8 40,9 37,6 34,2 37,1 35,7 39,5 35,9

1. Yerel Gelirleri 31,5 37,7 33,2 29,6 34,9 31,9 29,1 31,7 29,8 33,8 30,2

2. Dış Yardımlar ve Krediler 8,6 7,1 6,6 7,2 6,1 5,7 5,0 5,4 6,0 5,7 5,7

II. Bütçe Giderleri 53,9 50,7 47,7 46,9 45,5 46,1 47,6 47,1 43,4 42,9 43,0

1. Cari Giderler 17,5 17,5 18,2 18,1 20,0 20,0 20,4 20,2 17,7 17,3 17,1

2. Transferler 26,6 24,8 22,3 19,1 18,1 19,0 21,3 20,7 19,1 19,1 19,2

3. Savunma 3,6 3,1 2,5 2,9 2,6 2,9 3,1 2,9 3,0 2,8 2,7

4. Yatırımlar 6,1 5,2 4,7 6,8 4,9 4,3 2,8 3,3 3,5 3,6 4,0

III. Bütçe Dengesi -13,7 -6,0 -7,9 -10,1 -4,6 -8,5 -13,4 -10,0 -7,7 -3,3 -7,2

K ay n a k: D P Ö Tablo B.40: Ödemeler Dengesi (Milyon ABD doları)

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

1. Cari İşlemler Dengesi 19,4 -14,1 -276,3 -203,6 -250,4 -390,3 -65,4 -275,8 -173,1 -125,1 -44,7

2. Sermaye Hareketleri Dengesi 225,5 254,7 283,2 390,9 335,0 410,5 495,0 438,5 326,5 346,2 259,7

3. Rezerv Hareketleri (- Artış, + Azalış)

-281 -322 -53 -433,3 -41,2 269,5 -172,1 -94,4 -47,3 -340,8 -219,9

4. Net Hata ve Noksan 36,1 81,4 46,1 246,0 -43,4 -289,7 -257,5 -68,3 -106,1 119,7 4,9

K ay n a k: D P Ö

- 82 -

Tablo B.41: Bir Önceki Yılın Aralık Ayına Göre Tüketici Fiyatları Endeksi Yüzde Değişim Oranları

Aylar 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Ocak 4,6 4,9 4,3 2,6 1,8 3,4 0,7 -0,9 1,0 1,3 1,6 -0,1 -0,27 1,39 -0,70 1,00 2,09 -0,88

Şubat 13,1 9,5 10,7 5,9 3,9 6,0 0,3 -0,9 0,7 2,0 2,2 0,1 -0,31 2,10 -0,95 0,46 4,43 -2,14

Mart 19,0 15,5 16,6 13,3 6,2 7,9 1,8 -0,9 2,5 3,5 3,8 1,1 0,00 3,88 -0,03 0,66 5,02 -0,41

Nisan 24,4 18,9 19,8 30,7 7,3 9,8 2,4 0,5 4,2 4,2 6,3 1,2 0,71 4,85 1,83 1,51 5,38 1,09

Mayıs 29,2 21,0 21,0 34,5 7,3 12,9 4,6 -0,2 6,4 4,3 7,9 2,5 0,29 6,46 1,69 1,80 4,56 2,73

Haziran 32,8 23,8 25,3 39,2 8,2 9,0 4,2 -0,4 8,5 3,4 9,8 3,2 0,31 5,95 0,73 3,30 4,89 3,18

Temmuz 36,7 26,3 32,2 43,3 11,4 6,9 4,2 -0,2 10,2 3,6 11,5 0,8 0,92 7,02 -0,28 3,21 5,15 1,90

Ağustos 43,9 34,1 38,9 50,8 15,2 7,1 6,5 0,5 12,6 5,9 11,3 2,6 1,92 9,49 0,84 4,17 5,77

Eylül 53,0 42,9 42,9 59,7 16,9 9,1 8,4 2,0 15,9 7,7 14,3 3,3 2,58 10,39 2,57 6,30 5,84

Ekim 56,1 47,5 46,4 69,1 20,7 10,9 10,3 2,5 18,6 9,3 15,6 4,9 3,61 11,90 3,52 7,89 7,69

Kasım 61,1 50,2 49,2 71,9 21,9 11,7 10,9 2,3 19,0 9,0 16,4 6,0 3,54 13,91 3,61 8,29 6,97

Aralık 66,5 55,3 53,2 76,8 24,5 12,6 11,6 2,7 19,2 9,4 14,5 5,7 3,27 14,72 3,60 10,22 6,49

K ay n a k: D P Ö

- 83 -

Tablo B.42: KKTC ve T.C. Enflasyon Oranları

Yıllar KKTC TC Yıllar KKTC TC Yıllar KKTC TC

1984 70,7 49,7 1998 66,5 69,7 2012 3,60 6,16

1985 43,0 44,2 1999 55,3 68,8 2013 10,22 7,40

1986 48,1 30,7 2000 53,2 39,0 2014 8,17 6,49

1987 43,0 55,1 2001 76,8 68,5

1988 62,6 77,1 2002 24,5 29,8

1989 51,8 64,3 2003 12,6 18,4

1990 69,4 60,4 2004 11,6 9,3

1991 46,3 71,1 2005 2,7 7,7

1992 63,4 66,0 2006 19,2 9,7

1993 61,2 71,1 2007 9,4 8,4

1994 215,0 125,5 2008 14,5 10,1

1995 72,2 76,1 2009 5,7 6,5

1996 87,5 79,8 2010 3,2 6,4

1997 81,7 99,1 2011 14,7 10,4

K ay n a k: D P Ö , T C M B

Tablo B.43: Tüketici Fiyatları Endeksi (2008 = 100 Temel Yılı)

Ana Harcama Gruplarının Bir Önceki Aya Göre Değişime Etkileri

Ana Gruplar 2015

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1. Gıda ve Alkolsüz İçecekler 0,35 0,22 0,49 0,33 -0,35 -0,33 -1,07

2. Alkollü İçecekler ve Tütün 0,00 0,03 0,17 -0,01 0,00 0,01 0,01

3. Giyim ve Ayakkabı -0,17 -0,47 0,18 0,57 0,30 0,17 -0,14

4. Konut, Su, Elek., Gaz ve Diğer Yakıtlar

-0,09 -1,03 0,12 0,05 0,14 0,05 -0,07

5. Mobilya, Ev Aletleri ve Ev Bakım Hizmetleri

0,01 0,06 0,08 0,02 0,13 0,11 0,05

6. Sağlık 0,04 0,04 0,00 0,00 0,01 0,00 0,02

7. Ulaştırma -0,88 -0,28 0,56 0,36 1,23 0,31 -0,01

8. Haberleşme 0,00 0,00 0,01 0,02 0,00 0,00 0,00

9. Eğlence ve Kültür -0,09 0,04 0,04 0,03 0,02 0,04 0,00

10. Eğitim -0,06 0,05 0,04 0,02 0,11 0,04 -0,04

11. Lokanta ve Oteller -0,05 0,01 0,02 0,09 0,03 0,03 0,03

12. Çeşitli Mal ve Hizmetler 0,06 0,05 0,06 0,03 0,00 0,01 -0,02

Genel -0,88 -1,28 1,77 1,51 1,62 0,44 -1,24

K ay n ak : D P Ö

- 84 -

Tablo B.44: Asgari Ücret Gelişmeleri

Yıllar Asgari Ücret (TL / YTL) Uygulama Tarihi

1982 22.000 10.06.1982

1983 24.270 08.07.1983

1984 30.300 21.02.1984

1985 46.000 01.01.1985

1986 75.000 01.01.1986

1987 90.000 01.01.1987

1988 121.000 01.01.1988

1989 205.001 01.01.1989

1990 340.500 01.01.1990

1991 520.000 01.01.1991

1992 806.000 01.01.1992

1993 1.373.000 01.01.1993

1994 3.000.000 01.01.1994

1995 5.000.000 01.08.1994

1996

9.420.000 01.01.1995

11.590.000 01.09.1995

1997

14.800.000 01.01.1996

23.000.000 01.01.1997

1998

33.800.000 01.09.1997

1999

50.250.000 01.01.1998

67.000.000 01.09.1998

2000

85.000.000 01.01.1999

103.000.000 01.01.1999

2001

137.000.000 01.01.2000

160.000.000 01.07.2000

2002

200.000.000 01.01.2001

240.000.000 01.08.2001

2003

320.000.000 01.01.2002

380.000.000 01.10.2002

2004

440.000.000 01.01.2003

500.000.000 01.08.2003

2005

550.000.000 01.03.2004

627.000.000 01.07.2004

2006

720 (YTL) 01.06.2005

780 (YTL) 01.01.2006

2007

860 (YTL) 01.08.2006

2008

950 (YTL) 01.02.2007

1.060 (YTL) 01.01.2008

2009

1.190 (YTL) 01.09.2008

2011

1.237 01.10.2009

1.300 01.01.2011

2013 1.415 01.01.2013

2014 1.560 01.01.2014

1.675 01.11.2014

2015 1.730 01.09.2015

K ay na k: D P Ö

- 85 -

Tablo B.45: Akaryakıt Satışı (Ton)

Ürünler 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

1. Benzin (Süper + Kurşunsuz) 42.122 43.490 44.499 49.338 51.742 51.995 48.492 45.385 44.214 46.537 51.187 55.714 59.877 67.049 71.538 75.920 107.542 106.348

2. Gazyağı 1.541 1.372 1.153 1.166 1.162 1.136 1.600 778 789 861 946 814 1.025 1.717 1.093 882 909 1.096

3. Motorin (Euro dizel dâhil)

50.792 54.737 55.642 62.392 75.868 92.478 81.460 78.536 84.247 94.032 118.224 155.573 148.023 130.225 125.921 119.426 233.912 148.704

4. Jet A -1 12.131 13.658 15.749 12.995 7.958 13.445 16.788 13.266 11.598 11.291 12.371 15.196 21.409 23.923 22.656 22.172 27.863 30.235

5. LPG 8.913 10.553 11.293 13.060 13.618 14.405 15.196 12.989 12.843 13.716 16.475 16.541 17.784 19.064 18.607 20.219 19.606 23.267

6. Madeni Yağ 440 204 271 324 488 476 286 370 562 693 916 1.068 1.269 895 599 466 - -

Toplam 119.004 126.668 130.607 140.668 152.638 174.001 163.822 151.324 154.253 167.130 200.119 244.906 249.387 242.873 240.414 239.085 389.832 309.650

K ay n a k: E ko no m i v e E ne r j i B ak an l ığ ı

- 86 -

Tablo B.46: Akaryakıt Perakende Satış Fiyatları

Tarih

Kurşunsuz Benzin Euro Dizel Motorin Gazyağı

95 Oktan 97 Oktan

21.09.2012 3,14 3,18 3,17 2,92 2,92

05.10.2012 3,11 3,15 3,14 2,89 2,89

02.11.2012 3,05 3,14 3,13 2,88 2,88

17.11.2012 2,90 3,02 3,10 2,85 2,85

03.01.2013 2,98 3,10 3,16 2,90 2,90

17.01.2013 3,03 3,15 3,18 2,93 2,93

31.01.2013 3,10 3,22 3,22 2,97 2,97

14.02.2013 3,16 3,28 3,26 3,01 3,01

28.02.2013 3,20 3,32 3,27 3,01 3,01

14.03.2013 3,15 3,27 3,24 2,98 2,98

27.04.2013 3,11 3,23 3,19 2,93 2,93

14.05.2013 3,13 3,25 3,22 2,96 2,96

26.06.2013 3,15 3,27 3,27 3,00 3,00

10.07.2013 3,17 3,29 3,32 3,07 3,07

24.07.2013 3,29 3,45 3,44 3,07 3,07

07.08.2013 3,26 3,43 3,43 3,06 3,06

05.09.2013 3,42 3,59 3,58 3,21 3,21

19.09.2013 3,39 3,56 3,58 3,21 3,21

03.10.2013 3,34 3,51 3,51 3,15 3,15

22.10.2013 3,35 3,52 3,52 3,16 3,16

05.11.2013 3,31 3,48 3,50 3,14 3,14

17.12.2013 3,41 3,58 3,59 3,22 3,22

10.01.2014 3,50 3,67 3,66 3,29 3,29

31.01.2014 3,58 3,75 3,73 3,36 3,36

21.02.2014 3,62 3,79 3,73 3,36 3,36

14.03.2014 3,67 3,85 3,77 3,37 3,37

04.04.2014 3,67 3,85 3,72 3,32 3,32

29.04.2014 3,67 3,85 3,68 3,28 3,28

21.05.2014 3,63 3,81 3,66 3,26 3,26

12.06.2014 3,63 3,81 3,64 3,25 3,25

03.07.2014 3,76 3,94 3,75 3,35 3,35

24.07.2014 3,74 3,92 3,71 3,31 3,31

14.08.2014 3,70 3,89 3,71 3,31 3,31

26.09.2014 3,69 3,88 3,70 3,29 3,29

17.10.2014 3,64 3,83 3,65 3,24 3,24

07.11.2014 3,49 3,68 3,53 3,12 3,12

28.11.2014 3,42 3,61 3,48 3,07 3,07

19.12.2014 3,18 3,37 3,26 2,86 2,86

14.01.2015 2,99 3,18 3,06 2,67 2,67

04.02.2015 2,95 3,14 2,97 2,58 2,58

25.02.2015 3,04 3,23 3,06 2,67 2,67

18.03.2015 3,13 3,32 3,15 2,76 2,76

01.05.2015 3,31 3,50 3,32 2,93 2,93

23.05.2015 3,40 3,59 3,41 3,02 3,02

07.07.2015 3,40 3,59 3,39 2,99 2,99

28.07.2015 3,30 3,49 3,22 2,82 2,82

K ay n ak : E k o n o m i ve E n e r j i B ak a n l ı ğ ı

- 87 -

Tablo B.47: İstihdam Edilen Nüfusun Sektörel Dağılımı (Hanehalkı İşgücü Anketlerine göre)

Sektörler 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus %

1. Tarım, Ormancılık, Avcılık ve Balıkçılık 4.681 5,5 4.378 4,8 3.170 3,5 3.171 3,5 4.432 4,8 5.300 5,7 3,377 3,61 3,892 4,03 4,901 5,01

2. Madencilik ve Taşocakçılığı 144 0,2 113 0,1 115 0,1 113 0,1 106 0,1 73 0,1 39 0,04 179 0,19 157 0,16

3. İmalat Sanayi 8.440 9,9 8.006 8,7 7.679 8,5 7.171 7,9 7.312 8,0 8.393 9,0 6,636 7,1 6,632 6,87 5,961 6,09

4. Elektrik, Gaz, Su 641 0,7 644 0,7 1.103 1,2 860 0,9 952 1,0 1.051 1,1 1,286 1,38 1,356 1,4 1,421 1,45

5. İnşaat ve Bayındırlık İşleri 8.375 9,8 9.590 10,4 9.664 10,8 10.491 11,5 9.204 10,1 7.746 8,3 6,496 6,95 7,224 7,48 7,139 7,29

6. Toptan ve Perakende Ticaret 14.563 17,0 16.757 18,3 17.340 19,3 16.123 17,7 15.609 17,0 16.547 17,7 17.256 18,46 16,141 16,72 16,689 17,05

7. Lokanta ve Oteller 4.942 5,8 5.755 6,3 5.493 6,1 5.941 6,5 7.316 8,0 7.470 8,0 7,553 8,08 9518 9,86 8,007 8,18

8. Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama 5.378 6,3 5.250 5,7 5.017 5,6 6.082 6,7 4.872 5,3 5.026 5,4 5.282 5,65 5,156 5,34 6,133 6,27

9. Mali Aracı Kuruluşlar 3.044 3,5 3.541 3,9 3.142 3,5 3.638 4,0 3.777 4,1 3.498 3,7 3.560 3,81 3,312 4,43 3,404 3,48

10. Gayrimenkul Kiralama 4.261 5,0 3.319 3,6 4.120 4,6 3.004 3,3 4.180 4,6 4.686 5,0 5.481 5,86 6,714 6,95 5,931 6,06

11. Kamu Yönetimi 14.346 16,8 14.969 16,3 14.344 16,0 14.854 16,3 15.417 16,8 15.669 16,8 17.428 18,65 15,775 16,34 18,559 18,96

12. Eğitim Hizmetleri 9.120 10,6 9.743 10,6 9.479 10,6 9.715 10,6 10.182 11,1 9.149 9,8 9.967 10,66 10,028 10,39 10,040 10,26

13. Sağlık İşleri 2.470 2,9 2.931 3,2 3.013 3,4 2.907 3,2 2.533 2,8 2.481 2,7 3.020 3,23 3,487 3,61 2,838 2,9

14. Diğer Toplumsal Hizmetler 5.178 6,0 6.821 7,4 6.108 6,8 7.151 7,8 5.658 6,2 6.408 6,9 6,086 6,51 7,125 7,38 6,688 6,83

Toplam 85.583 100 91.815 100 89.787 100 91.223 100 91.550 100 93.498 100 93,470 100 96,539 100 97.868 100

K ay n a k: D P Ö

- 88 -

Tablo B.48: Hane halkı İşgücü Anketi Temel Göstergeleri

N o t : ( 1 ) 1 5 - 2 4 y aş g r u bu n da o l an l ar . K ay n a k: D P Ö

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

15 ve Daha Yukarı Yaştaki Kurumsal Olmayan Sivil Nüfus 178.117 185.455 190.423 197.660 201.796 209.310 213.795 215.721

İşgücü 96.592 93.248 101.366 99.149 101.104 104.490 106.117 107.514

İstihdam 86.914 85.583 91.815 89.787 91.223 91.550 93.498 97.103

İşsiz 9.678 7.665 9.552 9.361 9.881 12.941 12.619 10.411

İşgücüne Katılma Oranı (%) 54,2 50,3 53,2 50,2 50,1 49,9 49,6 49,8

İstihdam Oranı (%) 48,8 46,1 48,2 45,4 45,2 43,7 43,7 45,0

İşsizlik Oranı (%) 10,0 8,2 9,4 9,4 9,8 12,4 11,9 9,7

Genç Nüfusta İşsizlik Oranı (%)( 1 ) 22,3 20,3 23,8 22,8 24,7 31,4 24,8 23,1

- 89 -

Tablo B.49: 2011 Genel Nüfus ve Konut Sayımı, De -Facto Nüfus Sonuçlarının 2006 Genel Nüfus Sayımı Kesin Sonuçları İle Karşılaştırılması

K ay n a k: D P Ö

İlçeler

1996 Nüfus Sayımı Kesin Sonuçları 2006 Nüfus ve Konut Sayımı Kesin Sonuçları 2011 Nüfus ve Konut Sayımı İlk Kesin Sonuçları 2006-2011

Yüzde Değişim Kişi Sayısı

İlçelere Göre Yüzde Dağılım

Kişi Sayısı İlçelere Göre

Yüzde Dağılım Kişi Sayısı

İlçelere Göre Yüzde Dağılım

Lefkoşa 62.295 31,1 85.579 32,3 97.293 33,1 13,69

Gazimağusa 52.875 26,4 64.269 24,2 69.838 23,7 8,7

Girne 38.715 19,3 62.158 23,5 73.577 25,0 18,4

Güzelyurt 27.523 13,7 31.116 11,7 30.590 10,4 -1,7

İskele 19.179 9,6 21.978 8,3 23.098 7,8 5,1

KKTC Toplam 200.587 100 265.100 100 294.396 100 11,1

- 90 -

Tablo B.50: KKTC’nin Ülke Gruplarına Göre İhracatı ($)

Yıllar Türkiye Avrupa Birliği

Ülkeleri Diğer Avrupa Ülkeleri Orta Doğu Ülkeleri Diğer Ülkeler Toplam İhracat

2005 34.144.209 17.126.856 6.917.539 6.852.957 1.574.261 66.615.822

2006 30.875.362 9.708.799 9.805.754 11.543.938 2.933.694 64.867.547

2007 48.907.443 13.225.555 7.369.006 9.702.231 4.480.578 83.684.813

2008 41.770.636 17.147.124 4.953.414 14.220.270 5.572.694 83.664.138

2009 38.482.808 13.156.210 1.206.347 13.833.521 4.384.880 71.063.766

2010 44.741.216 11.816.654 3.475.821 31.104.188 5.282.030 96.419.909

2011 61.333.755 9.515.772 1.514.866 36.886.525 10.645.168 119.896.086

2012 58.878.076 8.678.585 1.014.857 39.821.898 9.873.712 116.267.128

2013 62.969.817 9.145.514 2.733.484 38.472.891 7.359.533 120.681.239

2014 78.446.382 8.304.840 835.323 40.583.800 5.814.745 133.985.090

2015 (Ocak – Haziran) 44.605.383 1.631.163 3.621.981 22.210.990 2.035.958 74.105.475


- 91 -

Tablo B.51: KKTC’nin Ülke Gruplarına Göre İthalatı ($)

Yıllar Türkiye Avrupa Birliği

Ülkeleri Uzak Doğu Ülkeleri Diğer Avrupa Ülkeleri Orta Doğu ve Arap Ülkeleri Diğer Ülkeler Toplam İthalat

2005 817.348.068 264.336.128 85.160.122 23.586.046 50.148.935 14.900.227 1.255.479.526

2006 946.978.969 247.072.030 82.977.243 16.460.425 65.267.005 17.464.606 1.376.220.278

2007 1.044.965.855 248.220.981 111.304.222 40.423.905 66.253.726 28.022.604 1.539.191.293

2008 1.172.502.792 236.344.802 109.156.742 78.503.072 56.482.297 27.673.475 1.680.657.180

2009 923.438.219 205.604.209 87.720.997 30.311.431 52.507.371 26.582.965 1.326.165.192

2010 1.137.378.970 251.285.189 90.266.660 29.873.873 69.000.395 26.375.578 1.604.180.665

2011 1.165.712.306 286.204.302 82.493.886 42.982.735 87.880.256 34.654.478 1.699.927.963

2012 1.234.214.030 247.749.409 81.109.808 28.245.460 81.484.144 31.111.112 1.703.913.963

2013 1.155.334.547 257.018.820 113.400.316 59.110.065 86.239.017 28.323.666 1.699.426.431

2014 1.185.695.338 270.241.575 137.593.091 72.493.794 82.212.592 36.031.853 1.784.268.243


- 92 -

Tablo B.52: KKTC’nin Önemli İhraç Malları ($)

Sıra No Mal Adı 2011 2012 2013 2014 2013 – 2014

Değişim

1 Süt Ürünleri 26.915.239 29.723.244 40.895.163 49.695.473 21,52%

2 Narenciye 31.422.038 26.291.067 23.944.775 15.337.865 -35,94%

3 Rakı 10.404.480 10.564.444 13.320.769 12.822.572 -3,74%

4 Hurdalar 14.303.827 9.599.719 6.858.919 9.056.653 32,04%

5 Narenciye Kons. 2.906.639 4.438.135 4.334.761 6.795.409 56,77%

6 Piliç Eti 5.019.970 5.961.989 6.306.817 6.181.610 -1,99%

7 Patates 3.238.776 1.983.851 1.266.030 5.154.262 307,12%

8 Alçı Taşı 2.803.425 2.993.207 2.965.467 3.505.422 18,21%

9 Konfeksiyon 3.724.569 3.234.043 3.590.022 3.409.529 -5,03%

10 Deriler 1.022.688 1.173.687 1.092.319 1.364.382 24,91%

Mal Ara Toplamı 101.761.651 95.963.386 104.575.042 113.323.177 8,37%

11 Diğerleri 13.375.029 15.399.968 11.913.677 22.386.027 87,90%

12 Güney Kıbrısa Yapılan İhracat 4.759.406 4.903.774 4.192.520 3.377.275 -19,45%

Toplam İhracat 119.896.086 116.267.128 120.681.239 133.985.090 11,02%


- 93 -

Tablo B.53: KKTC’nin Önemli İthal Malları ($)

Mal Adı 2011 2012 2013 2014

2013 - 2014 Değişim

1 Yakıt 190.017.965 192.702.470 182.670.783 177.421.179 -2,87%

2 Taşıt Araçları 100.290.457 107.170.485 106.844.350 111.499.803 4,36%

3 Arpa 9.754.086 6.987.910 23.307.865 56.823.882 143,80%

4 Konfeksiyon 40.279.751 40.398.103 43.440.191 45.039.835 3,68%

5 Hayvan Yemleri 28.554.864 30.212.372 33.384.975 39.780.269 19,16%

6 Boru ve Aks 11.225.554 9.466.776 29.187.992 38.851.577 33,11%

7 İnşaat Demiri 34.758.721 29.702.345 32.004.102 35.678.741 11,48%

8 İlaçlar 30.447.919 32.251.121 33.344.313 31.476.119 -5,60%

9 Alkollü İçkiler 21.580.201 20.314.403 25.054.220 27.953.891 11,57%

10 Sanayi Makineleri 28.151.083 22.396.377 18.682.109 26.957.839 44,30%

11 Mobilya ve Aks 29.569.763 23.010.755 28.380.336 25.356.854 -10,65%

12 LPG Gazı 23.643.394 25.927.134 22.927.872 22.521.278 -1,77%

13 Süt Ürünleri 19.057.792 18.964.250 20.887.808 20.356.682 -2,54%

14 Mısır 14.996.377 18.718.969 18.039.764 20.179.706 11,86%

15 Oto Aksamları 21.182.494 18.983.920 19.895.504 19.458.859 -2,19%

16 Sigaralar 19.792.213 17.119.512 17.206.942 19.434.037 12,94%

17 Bilgi işl.Mak.ve Aks. 21.643.203 18.213.214 18.968.209 17.962.304 -5,30%

18 Plastik Mamülleri 16.137.540 15.078.784 16.764.101 16.702.108 -0,37%

19 Meşrubat+Mey Su 16.159.621 16.735.085 17.726.544 16.104.413 -9,15%

20 Elektrik Malzemeleri 21.237.367 16.209.467 16.315.208 14.054.154 -13,86%

21 Temizlik Müsthz 13.711.144 12.154.392 13.294.591 13.330.168 0,27%

22 Kozmetik Ürünleri 11.864.391 11.667.310 13.441.090 12.853.039 -4,38%

23 Aleminyum Profil 13.764.595 10.880.544 11.897.829 12.666.795 6,46%

24 Buğday 10.750.626 11.422.010 9.875.758 11.472.316 16,17%

25 Elektrikli Ev Eşyaları 10.621.002 9.951.656 10.513.273 10.651.361 1,31%

Mal Ara Toplamı 759.192.123 736.639.364 784.055.729 844.587.209 7,72%

26 Diğerleri 940.735.840 968.621.100 915.370.702 946.781.033 3,43%

Toplam İthalat 1.699.927.963 1.705.260.464 1.699.426.431 1.791.368.242 5,41%


- 94 -

Tablo B.54: Turizmin KKTC Ekonomisindeki Yeri

K ay n a k: D P Ö

Yıllar Net Turizm Geliri

(Milyon $) Dış Ticaret Açığı

(Milyon $) Dış Ticaret Açığını Karşılama

Oranı (%)

2001 93,7 -237,4 39,47

2002 114,1 -264,2 43,19

2003 178,8 -427,0 41,87

2004 288,3 -791,6 36,42

2005 328,8 -1.119,7 29,37

2006 303,2 -1.311,3 23,12

2007 381,0 -1.460,1 26,09

2008 383,7 -1.606,2 23,89

2009 390,7 -1.261,6 30,97

2010 405,8 -1.513,5 26,81

2011 459,4 -1.481,5 31,01

2012 571,9 -1.454,5 39,32

2013 616,1 -1.578,7 39,03

2014 691,6 -1.650,3 41,91

- 95 -

Tablo B.55: KKTC’ye Hava ve Deniz Limanlarından Gelen Yolcuların Ulaşım Tercihlerine Göre Dağılımı

Yıllar

T.C. Vatandaşı Yabancı KKTC Vatandaşı Toplam

Hava Deniz Toplam Hava Deniz Toplam Hava Deniz Toplam Hava Deniz Toplam

2003 195.009 145.074 340.083 122.505 7.279 129.784 92.628 27.054 119.682 410.142 179.407 589.549

2004 242.778 191.966 434.744 157.097 7.171 164.268 109.626 25.260 134.886 509.501 224.397 733.898

2005 295.632 192.391 488.023 158.411 6.345 164.756 131.604 21.200 152.804 585.647 219.936 805.583

2006 414.247 158.386 572.633 137.497 5.619 143.116 161.392 16.843 178.235 713.136 180.848 893.984

2007 508.598 125.982 634.580 149.733 6.723 156.456 182.931 13.886 196.717 841.162 146.591 987.753

2008 543.370 107.035 650.405 149.265 9.012 158.277 186.862 13.212 200.074 879.497 129.259 1.008.756

2009 558.046 80.654 638.700 153.290 8.386 161.676 193.481 11.738 205.219 904.817 100.778 1.005.595

2010 664.257 77.668 741.925 152.290 8.175 160.465 203.835 13.015 216.850 1.020.382 98.858 1.119.240

2011 739.337 61.989 801.326 212.590 8.173 220.763 219.272 10.903 230.175 1.171.199 81.065 1.252.264

2012 848.622 55.883 904.505 254.696 6.985 261.681 237.052 9.783 246.835 1.340.370 72.651 1.413.021

2013 865.896 15.412 923.308 303.946 5.499 309.445 247.741 10.160 257.901 1.417.583 73.071 1.490.654

2014 966.749 53.828 1.020.577 339.387 6.113 345.500 271.211 8.925 280.136 1.577.347 68.866 1.646.213

K ay n a k: T ur i zm P l a n l am a D a i r e s i .

- 96 -

Tablo B.56: Turistik Konaklama Tesis Sayısı ve Yatak Kapasitesinin Yıllara ve Sınıflara Göre Dağılımı

Yıllar

Otel II. Sınıf

Tatil Köyü Turistik

Bangalov Yöresel Ev

Turistik Pansiyon

Sınıf

Belirlenmeyen/ Kapalı

Toplam

5 Yıldızlı 4 Yıldızlı 3 Yıldızlı 2 Yıldızlı 1 Yıldızlı Özel

Belgeli Butik Apart

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

Tesi

s Sa

yısı

Yat

ak S

ayıs

ı

2004 5 2.212 9 2.272 28 3.782 32 2.084 42 1.576 - - - - - - - - - - - - - - - - 116 11.926

2005 7 3.644 7 1.850 28 3.162 31 1.986 44 1.747 1 34 - - 1 162 1 198 1 56 - - - - - - 121 12.839

2006 7 3.644 6 1.584 18 2.227 10 538 24 866 1 34 1 42 9 548 6 1.005 33 1.868 1 24 - - 11 1.073 127 13.453

2007 11 6.274 6 1.536 17 2.183 15 979 23 785 1 34 1 42 7 416 6 1.005 31 1.706 1 24 - - 11 848 130 15.832

2008 12 6.530 6 1.536 17 2.225 17 1.183 19 573 1 34 1 42 6 396 6 1.005 33 1.892 1 24 - - - - 119 15.440

2009 12 6.712 6 1.644 16 2.045 19 1.361 19 581 1 34 1 42 6 396 6 1.005 32 1.851 1 34 - - - - 119 15.705

2010 13 7.712 6 1.644 15 1.959 20 1.435 19 581 1 34 2 138 6 396 6 1.045 32 1.885 1 34 6 84 - - 127 16.947

2011 14 9.302 6 1.704 15 2.211 22 1.588 19 583 1 34 2 214 7 456 6 1.045 32 1.881 1 34 9 110 - - 134 19.162

2012 15 9.580 6 1.704 15 2211 22 1.588 22 718 1 34 3 418 7 456 6 1.045 32 1.891 1 34 15 188 145 19.867

2013 15 9.580 4 1.346 10 1.893 14 992 16 636 1 34 4 450 1 60 5 928 26 1.461 3 96 16 196 2 168 130 18.766

2014 17 10.318 4 1.346 10 1.798 18 1.368 18 663 1 34 5 486 2 96 5 862 30 1.661 3 96 17 218 2 228 133 19.276

K ay n a k: T u r i zm P l an la m a D a i r e s i

- 97 -

Tablo B.57: Turistik Konaklama Tesislerinde Konaklayan Kişi Sayısı

K ay n a k: D P Ö

Ülkeler

Kişi Sayısı

2009 2010 2011 2012 2013 2014

Yabancı 114.218 108.343 156.381 183.651 209.379 224.426

KKTC 55.440 52.653 45.243 45.175 40.125 49.598

Türkiye 304.942 336.240 393.238 459.529 464.397 529.909

Genel Toplam 474.600 497.236 594.862 688.355 713.901 803.933

- 99 -

M1= Dolaşımdaki Para + Bankalardaki Vadesiz Mevduat + KKTCMB’deki Mevduat

M2= M1 + Bankalardaki Vadeli Mevduat

M3= M2 + Bankalardaki Resmi Mevduat + KKTCMB’deki Diğer Mevduat

EK C. NOTLAR

Para Arzı

En geniş anlamıyla ‘Para Arzı’; bir ekonomide belirli bir

anda dolanımda bulunan ve para olarak kullanılan

araçların toplamını ifade etmektedir. Ülkeden ülkeye

veya zaman içerisinde farklılık gösterse de ‘para arzı’

likidite derecelerine göre; M1 (Dar Para Arzı), M2 (Ara

Para Arzı) ve M3 (Geniş Para Arzı) şeklinde

tanımlanmakta ve aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır.

Mevduat ve Kredi

Bülten’de yer alan mevduat ve kredi kalemi toplamları

‘KKTC Bankalar Tek Düzen Hesap Planı’ndaki tanımlara

göre hazırlanmıştır.

Banka

Şirketler Yasası ve 39/2001 sayılı ‘KKTC Bankalar Yasası’

altında kurulan bankalar ile yabancı bankaların Kuzey

Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde açılan şubelerini anlatır.

Halen KKTC’de faaliyet gösteren toplam 22 mevduat

bankası bulunmaktadır.

Bankacılık Sektörü

Yukarıda tanımlanan bankalardan oluşan sektörü ifade

etmektedir. Tanıma uygun 22 bankanın haricindeki her

türlü finansal kuruluş sektörün dışında tutulmuştur.

Bankacılık Sektörü Parasal Verileri

Sektöre ait parasal büyüklükler, bankaların KKTC

Merkez Bankası’na göndermiş oldukları geçici

bilançolardan derlenmiştir. Söz konusu bilançolar her

takvim ayının son günü itibarıyla hazırlanmakta ve

bankaların o gün itibarıyla bilanço durumlarını

göstermektedir. Ancak, Merkez Bankası yapacağı

incelemeler neticesinde, bu bilançoların bazı

kalemlerinde düzeltmeler talep edebileceğinden dolayı

bu bilançolar ‘Geçici’ olarak kabul edilmektedir.

Dönüşüm Metodu

Bülten’de yabancı para miktarının Türk Lirası

karşılıkları hesaplanırken Bankamızın gösterge

niteliğinde belirlediği günlük döviz kurları

kullanılmaktadır. Söz konusu dönüştürme, ilgili yabancı

para birimine ait ‘Döviz Alış Kuru’ kullanılmak suretiyle

yapılmaktadır.

Bültenle İlgili Diğer Hususlar

Bülten’de bankacılıkla ilgili veriler, genellikle aylık, üç

aylık ve yıllık bazda düzenlenmiştir. Bankacılık sektörü

ile ilgili söz konusu aylık veriler, aynı zamanda

Bankamızın resmi internet sitesinde

(www.mb.gov.ct.tr) yayınlanmaktadır.

Bankacılık verileri geçici bilançolardan derlendiğinden

dolayı, Bankamız söz konusu mali verilerin

doğruluğunu garanti etmemekte ve tamamen bilgi

amaçlı yayınlanan bu verilerle ilgili hiçbir sorumluluk

üstlenmemektedir. Ayrıca Bankamız, söz konusu

verilerde önceden haber vermeden kısmen veya

tamamen değişiklik/düzeltme yapma hakkını saklı

tutmaktadır. Bu nedenle, Bülten’de yer alan dönemsel

bir bilgi, önceki veya sonraki bültenlerde çeşitli

sebeplerle meydana gelecek güncellemeler sonucunda

değişikliğe uğrayabilir.

www.mb.gov.ct.tr

KKTC Merkez Bankası

Bülten 2015 / II

Bilgi ve Önerileriniz için: www.mb.gov.ct.tr

ÜÇ aylik bÜlten - kktc merkez bankası | merkez bankası- ii - bankamızın finansal istikrarın...

Documents