МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь...

29
1 МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ Ангилалтын код: 07.100.30 Хүнсний микробиологи. Salmonella илрүүлэх, тоолох, серологийн шинжээр ялгах ерөнхий арга. 3-р хэсэг: Salmonella spp.-ыг серологийн шинжээр ялгах арга MNS 6579-3:2019 Microbiology of the food chain Horizontal method for the detection, enumeration and serotyping of Salmonella Part 3: Guidelines for serotyping of Salmonella spp. Стандарт, хэмжил зүйн газрын даргын .... оны ..дугаар ... сарын ... -ны өдрийн ... дугаар тушаалаар батлав. Энэхүү стандарт нь улсын бүртгэлд бүртгэсэн өдрөөс эхлэн хүчинтэй. АНХААРУУЛГА — Лабораторийн ажилтны эрүүл мэндийг хамгаалахын тулд, Salmonella илрүүлэх шинжилгээг зөвхөн чадварлаг микробиологчийн хяналтанд, зохих ѐсоор тоноглосон лабораторид явуулах ба өсгөвөрлөсөн бүх материалыг устгахдаа маш анхааралтай ажиллана. АНХААРАХ ЗҮЙЛ — Энэ стандартыг хэрэглэж буй хүмүүс лабораторийн энгийн практик ажлыг мэддэг байх шаардлагатай. Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй боловч түүнийг заасан тохиолдолд зааварчилгааг дагаж мөрдөнө. Аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн зохих дадлыг тогтоох, үндэсний хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөх зэрэг нь стандарт хэрэглэгчийн үүрэг юм. 1 Хамрах хүрээ ISO 6579-ийн энэ хэсэгт Salmonella-ын ихэнх сероварыг серологийн шинжээр ялгах зааварчилгаа өгч мөн тэдгээрийг ялгасан эх сурвалжаас үл хамааран Salmonella spp.- ын цэвэр өсгөврийг серологийн шинжээр ялгахад хэрэглэнэ. 2 Норматив эшлэл Энд зарим буюу бүх агуулга нь энэхүү стандатртыншаардлагыг бүрдүүлдэг дараах баримт бичгийг заана. Хугацаа заасан ишлэлийн хувьд зөвхөн дурьдсан хэвлэлийг хэрэглэнэ. Хугацаа заагаагүй ишлэлийн хувьд, иш татсан баримт бичгийн хамгийн сүүлийн хэвлэл (аливаа нэмэлт өөрчлөлтийг оруулаад)-ийг хэрэглэнэ. ISO 6579-1, Microbiology of the food chain Horizontal method for the detection, enumeration and serotyping of Salmonella Part 1: Horizontal method for the detection of Salmonella spp. ISO 7218, Microbiology of food and animal feeding stuffs General requirements and guidance for microbiological examinations ISO 11133:2014, Microbiology of food, animal feed and water Preparation, production, storage and performance testing of culture media 3 Нэр томьѐо, тодорхойлолт Энэ стандартад дараах нэр томьѐо, тодорхойлолтыг хэрэглэнэ.

Upload: others

Post on 25-Jan-2020

13 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

1

МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ

Ангилалтын код: 07.100.30

Хүнсний микробиологи. Salmonella илрүүлэх, тоолох,

серологийн шинжээр ялгах ерөнхий арга. 3-р хэсэг:

Salmonella spp.-ыг серологийн шинжээр ялгах арга MNS 6579-3:2019

Microbiology of the food chain — Horizontal method for the

detection, enumeration and serotyping of Salmonella —

Part 3: Guidelines for serotyping of Salmonella spp.

Стандарт, хэмжил зүйн газрын даргын .... оны ..дугаар ... сарын ... -ны өдрийн

... дугаар тушаалаар батлав.

Энэхүү стандарт нь улсын бүртгэлд бүртгэсэн өдрөөс эхлэн хүчинтэй.

АНХААРУУЛГА — Лабораторийн ажилтны эрүүл мэндийг хамгаалахын тулд, Salmonella илрүүлэх

шинжилгээг зөвхөн чадварлаг микробиологчийн хяналтанд, зохих ѐсоор тоноглосон

лабораторид явуулах ба өсгөвөрлөсөн бүх материалыг устгахдаа маш анхааралтай ажиллана.

АНХААРАХ ЗҮЙЛ — Энэ стандартыг хэрэглэж буй хүмүүс лабораторийн энгийн практик ажлыг

мэддэг байх шаардлагатай. Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг

шийдвэрлэхгүй боловч түүнийг заасан тохиолдолд зааварчилгааг дагаж мөрдөнө. Аюулгүй

байдал, эрүүл ахуйн зохих дадлыг тогтоох, үндэсний хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөх зэрэг нь

стандарт хэрэглэгчийн үүрэг юм.

1 Хамрах хүрээ

ISO 6579-ийн энэ хэсэгт Salmonella-ын ихэнх сероварыг серологийн шинжээр ялгах

зааварчилгаа өгч мөн тэдгээрийг ялгасан эх сурвалжаас үл хамааран Salmonella spp.-

ын цэвэр өсгөврийг серологийн шинжээр ялгахад хэрэглэнэ.

2 Норматив эшлэл

Энд зарим буюу бүх агуулга нь энэхүү стандатртыншаардлагыг бүрдүүлдэг дараах

баримт бичгийг заана. Хугацаа заасан ишлэлийн хувьд зөвхөн дурьдсан хэвлэлийг

хэрэглэнэ. Хугацаа заагаагүй ишлэлийн хувьд, иш татсан баримт бичгийн хамгийн

сүүлийн хэвлэл (аливаа нэмэлт өөрчлөлтийг оруулаад)-ийг хэрэглэнэ.

ISO 6579-1, Microbiology of the food chain — Horizontal method for the detection,

enumeration and serotyping of Salmonella — Part 1: Horizontal method for the detection of

Salmonella spp.

ISO 7218, Microbiology of food and animal feeding stuffs — General requirements and

guidance for microbiological examinations

ISO 11133:2014, Microbiology of food, animal feed and water — Preparation, production,

storage and performance testing of culture media

3 Нэр томьѐо, тодорхойлолт

Энэ стандартад дараах нэр томьѐо, тодорхойлолтыг хэрэглэнэ.

Page 2: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

3.1

Salmonella

хатуу сонгомол тэжээлт орчинд 2 - 4 мм-ийн диаметртэй колони үүсгэдэг, ISO 6579

стандартын энэ хэсэгт заасан биохимийн болон серологийн шинжийг үзүүлдэг грам-

сөрөг, оксидаза-сөрөг, факультатив анаэроб, спор үүсгэдэггүй, савханцар хэлбэрийн

бичил биетэн

3.2

Salmonella-ыг серологийн шинжээр ялгах

Salmonella гэж баталсан өсгөвөр нь тодорхой O-антиген, H-антиген, Vi-антиген

агуулсан эсэхийг тодорхойлж, Salmonella-ыг баталгаажуулдаг (3.1)

3.3

антигений томьѐо

Salmonella гэж баталсан өсгөврийн O-, H-, Vi-антигенийг тоо ба үсгийн хослолоор

илэрхийлнэ (3.1)

4 Аргын зарчим

Salmonella spp. гэж биохимийн шинжээр баталгаажуулсан өсгөврийг Salmonella spp.-ыг

серологийн шинжээр ялгахдаа дараах антигенийг ашиглана:

O-антиген, H-антиген, Vi-антиген ТАЙЛБАР. Salmonella spp.-ын өсгөврийг батлах ижил арга ашиглах бол тус аргыг баталгаажуулсан

эсэхийг эсэхийг шалгана (ISO 7218-ийг үзэх).

5 Тэжээлт орчин ба ийлдэс

5.1 Ерөнхий Лабораторийн үйл ажиллагаа, ISO 7218 стандартын үзэх.

Тэжээлт гүйцэтгэлийг шалгахын тулд ISO 11133 стандартын дагаж мөрдөнө.

5.2 Тэжээлт орчин ба урвалж Хавсралт А-г үзэх.

5.3 Ийлдэс O-ийлдэс, H-ийлдэс, Vi-ийлдсийг худалдаанаас авах боломжтой байдаг. Холбогдох

поливалент ийлдэс ба моновалент ийлдсийн талаарх мэдээллийг Хавсралт B-ээс

харж болно.

6 Тоног төхөөрөмж

Хэрэв ижил тодорхойлолттой бол нэг удаагийн багаж хэрэгслийг дахин хэрэглэдэг

шилэн савны оронд ашиглаж болно.

Микробиологийн лабораторийн энгийн буюу дараах тоног төхөөрөмжийг ашиглана.

6.1 Дулаан тогтоогуур, ялгасан Salmonella-ын өсгөврийг ургуулах зорилгоор (34-38) 0C-ийн хооронд ажиллах чадвартай.

ТАЙЛБАР: ISO 6579 стандартын энэ хэсэгт өсгөвөрлөх температур нь ялгаатай параметр биш. Ялгасан

өсгөврийг шинжилгээнд шаардлагатай цэвэр өсгөвөр болтол нь өсгөвөрлөнө. Иймээс өсгөвөрлөлтийг

Page 3: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

3

тохиромжтой температурт явуулна. Salmonella-ын хувьд энэ нь ерөнхийдөө 34 - 38 °C-ийн хооронд

байдаг.

6.2 Хатаах шүүгээ (хуурай ариутгалд) болон aвтоклав (уурын ариутгалд). ISO 7218

стандартыг үзэх.

6.3 Хөргөгч (бэлтгэсэн тэжээлт орчин хадгалахад), (5 ± 3) 0С-д ажиллах.

6.4 Тавиур шил.

6.5 Ариун тарилгын хэрэгсэл, тухайлбал зүү, утас, модон саваа, гогцоо (жишээ нь, 1 µл

эзлэхүүнтэй).

6.6 Тохирох хэмжээ бүхий ариун хуруу шил, шил сав буюу колбо. Колбо, шил сав,

хуруу шил нь хоргүй метал эсвэл хуванцар (эргэдэг) тагтай байж болно.

6.7 Ариун Петрийн аяга, ойролцоогоор 55 - 90 мм-ийн голчтой

6.8 Усан халаагуур, (47 – 50) 0С-д ажиллах.

6.9 Усан халаагуур (эсвэл дулаан тогтоогуур), (50 ± 2) 0С-д ажиллах.

7 Дээж авах

Лабораторид Salmonella spp. биохимийн шинжээр баталсан цэвэр өсгөвөртэй

ажиллах шаардлагатай.

8 Salmonella-ын ангилал зүй

8.1 Ерөнхий Долоон жил тутамд ДЭМБ-ын Хамтын Ажиллагааны Salmonella-ын Судалгаа,

Шинжилгээний Төв (Пасторын Институт, Парис)-өөс Salmonella spp.-ын өсгөврийн

сероварын нэр, томьѐог томьѐолох "Salmonella-ын сероварын эсрэгтөрөгчийн

томьѐолол"-ыг шинэчлэн хэвлэдэг. Сүүлийн хэвлэл нь 2007 онд гарсан White-

Kauffmann-Le Minor схемийн хамгийн сүүлийн хувилбари (Номзүй [9]). ТАЙЛБАР: White-Kauffmann-Le Minor схемд зориулсан нэмэлтийг Пастерийн Институт (урьд нь Annales

de l'Institut Pasteur/Microbiologie гэдэг байсан)-ын хэвлэлийн Микробиологийн Судалгаа хэсэгт хэвлэсэн. Тухайлбал, 47-р нэмэлтийг 2010 онд хэвлэгдсэн ба 2003-2007 онд илрүүлсэн шинэ сероварыг

тодорхойлдог (Номзүй [10]).

ISO 6579 стандартын энэ хэсэг нь Salmonella-ын сероварыг тодорхойлох аргыг заадаг.

8.2 Нэршил Salmonella-ын хувьд ялгаатай нэршлийг хэрэглэдэг (одоог хүртэл ашигласаар байгаа):

анх, Кауффман (Номзүй [12]) Salmonella-ын серовар бүрийг тусдаа зүйл нь авч

үзсэн;

олон төрөл зүйлтэй байдаг: S. enterica ба S. choleraesuis, тус бүр өөр өөр омогт

хамаарна;

зарим "өвөрмөц" Salmonella-ыг (Salmonella Typhi, Salmonella Paratyphi гэх мэт)

нэг зүйл гэж үздэг ба зүйлийн "нэг" серовар биш юм.

Прокариотын Системийн Олон Улсын Хорооны Шүүхийн Комисс нь Salmonella-ын

нэршилд синониум олон байдгийг тогтоожээ (Номзүй [22]). ISO 6579 стандартын энэ

хэсэгт хүлээн зөвшөөрөгдсөн өнөөгийн түгээмэл нэршил нь ДЭМБ-ын Хамтын

Ажиллагааны Salmonella-ын Судалгаа, Шинжилгээний Төв (Номзүй [9]), Америкийн

Микробиологийн Нийгэмлэг (Номзүй [20]), Халдварт Өвчний Хяналт, Урьдчилан

Сэргийлэх Төв (Номзүй [3]), Бергийн гарын авлага (Номзүй [17]) зэргээр сайшаагдсан

болно. Өнөөгийн нэршлийн дагуу, Salmonella-ын төрөл нь Enterobacteriaceae-ийн овогт

Page 4: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

багтах ба S. enterica ба S. bongori гэсэн хоѐр зүйлтэй. S. enterica нь 6 дэдзүйлтэй: S.

enterica дэдзүйл enterica, S. enterica дэдзүйл salamae, S. enterica дэдзүйл arizonae, S.

enterica дэдзүйл diarizonae, S. enterica дэдзүйл houtenae, S. enterica дэдзүйл indica.

S. enterica дэдзүйл enterica-д хамаардаг Salmonella-ын серовар нь хамгийн их

тохиолддог (ялгасан Salmonella-ын өсгөврийн 99,5 %-аас ч их) ба тэдгээрийг ихэвчлэн

серовар анх ялгасан газарзүйн нэртэй нь холбоотойгоор нэрлэсэн байдаг. S. enterica

болон S. bongori-ийн бусад дэдзүйл нь тэдгээрийн эсрэгтөрөгчийн томьѐогоор

тодорхойлогдоно.

Дэдзүйл болон сероварын хослолоос хамаарч бүтэн нэршил урт байдаг (ж.нь.

Salmonella enterica дэдзүйл enterica серовар Typhimurium). Тиймээс ерөнхийдөө

enterica-ийн дэдзүйлийн сероварын нэрээр товчилон хэрэглэхийг зөвшөөрдөг. White-

Kauffmann-Le Minor схем нь дараах товчилсон нэрийг хэрэглэхийг санал болгодог: S.

enterica серовар Typhimurium эсвэл Salmonella сер.Typhimurium. Номзүй [3]-н дагуу,

текст дэх сероварын эхний эшлэлд төрлийн нэрийн дараа "серовар" эсвэл "сер". гэж

товчилсон хэлбэрээр бичээд, дараа нь сероварын нэрийг бичнэ. Хожим нь төрлийн

нэрийн дараа шууд сероварыг (жишээ нь, Salmonella Typhimurium) бичих болсон.

Salmonella-ын сероварыг илэрхийлэх энэхүү аргыг томоохон сэтгүүл [Америкийн

Микробиологийн Нийгэмлэгийн сэтгүүл (ASM) зэрэг]-д хүлээн зөвшөөрдөг ба ISO 6579

стандартын энэ хэсэгт мөн хэрэглэдэг.

Salmonella-ын нэршлийг дүгнэж хэлэхэд:

овог: Enterobacteriaceae (эхний үсгийг томоор, налуу бичнэ)

төрөл: Salmonella (эхний үсгийг томоор, налуу бичнэ)

зүйл: enterica (жижгээр, налуу бичнэ)

дэдзүйл: enterica (жижгээр, налуу бичнэ)

серовар (серотип буюу сер.): ж.нь. Typhimurium (эхний

үсгийг томоор, налуу биш бичнэ)

дэдзүйл: salamae

arizonae

diarizonae

houtenae

indica

зүйл: bongori

White-Kauffmann-Le Minor схемийн 47-р нэмэлтэд (Номзүй [10]) 2600 гаруй Salmonella

серовар дурьдагдсан ба тоо нь тогтмол өсч байдаг, тэдгээрийг нэгтгэн Хүснэгт 1-д

үзүүлэв.

1-р хүснэгт – Salmonella-ын сероварын тоо, сүүлийн жилийн байдлаар

Зүйл/дэдзүйл

Нэмэлт

1998а 2001

b 2007

c

Сероварын тоо

Salmonella enterica 2443 2502 2587

дэдзүйл enterica 1454 1492 1547

дэдзүйл salamae 489 500 513

дэдзүйл arizonae 94 95 100

дэдзүйл diarizonae 324 331 341

дэдзүйл houtenae 70 71 73

дэдзүйл indica 12 13 13

Page 5: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

5

Salmonella bongori 20 21 23

Сероварын нийт тоо (Salmonella-ын төрөл) 2463 2523 2610 a Номзүй [18].

b Номзүй [19].

c Номзүй [10], 2003-2007 оныг хамаарна.

8.3 Биохимийн шинж Salmonella-ын зүйл, дэд зүйл нь янз бүрийн биохимийн шинжилгээнд тулгуурлан

тодорхойлогддог. Хүснэгт 2-т ялгаатай шинж чанарыг жагсаасан болно. Дэлгэрэнгүй

мэдээллийг Номзүй [9] ба Хавсралт В-ээс үзэх.

2-р хүснэгт – Salmonella-ын зүйл, дэд зүйлийн биохимийн шинж (Номзүй [9])

Зүйл S. enterica S. bongori

Дэдзүйл enterica salamae arizonae diarizonae houtenae indica

Дульцит + + - - - d +

ONPGa - - + + - d +

Малонат - + + + - - -

Желатиназа - + + + + + -

Сорбитол + + + + + - +

KCNb-тэй өсөлт - - - - + - +

L (+)-тартратc + - - - - - -

Галактуронат - + - + + + +

γ-Глутамилтрансфераза +е + - + + + +

β-Глюкуронидаза d d - + - d -

Мукат - + + - (70 %) - + +

Салицин - - - - + - -

Лактоза - - - (75 %) + (75 %)+ - d -

O1 фагийн лизис + + - + - + d

+ = 90 % буюу түүнээс дээш эерэг урвал

- = 90 % буюу түүнээс дээш сөрөг урвал

d = өөр өөр сероварын янз бүрийн урвал a о-Нитрофенил-β-D-галактопиранозид (β-галактозидазын тест).

b Калийн цианид.

c = D-тартрат, Paratyphi B: -, Paratyphi B биовар Java: +

е = Typhimurium: d, Dublin: -.

8.4 Антигений шинж 8.4.1 Ерөнхий

Salmonella-ын эсрэгтөрөгчийн өвөрмөц шинж нь серологийн сорилоор гурван үндсэн

бүлэгт хуваадаг, үүнд:

O-антиген, биеийн антиген;

H-антиген, шилбүүрийн антиген;

Vi-антиген, капсулын антиген гэж нэрлэдэг.

Энэ гурван төрлийн антиген байвал Salmonella spp.-ын эсрэгтөрөгчийн томьѐог дараах

байдлаар илэрхийлдэг: O-антиген, Vi-антиген (хэрэв байвал): нэгдүгээр фазын H-

антиген: хоѐрдугаар фазын H-антиген. Жишээлбэл, Salmonella Paratyphi C-ийн

эсрэгтөрөгчийн томьѐо нь: 6,7,[Vi]:c:1,5; O:6 ба O:7 O-антигентэй; Vi-антигентэй, энэ нь

байхгүй ч байж болно (дөрвөлжин хаалтанд бичнэ); нэгдүгээр фазын H:c; хоѐрдугаар

фазын H:1 ба H:5 антигентэй байна.

Page 6: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

8.4.2 O-антиген (биеийн антиген)

Энэ антиген нь эсийн хананы бүрэлдэхүүнд байдаг гол бодисууд болох полисахарид,

уураг, фосфолипид зэргээс тогтоно. O-антиген нь 100 °C хэмд 15 минут, 95 %-ийн

этилийн спирт буюу шингэлсэн хүчилд зэрэгт тэсвэртэй (Номзүй [16]).

Ийлдэстэй O-антигений урвалд мөхлөгт наалдуулах хариу урвал үзүүлдэг. Түүхээс

үзэхэд, O-антигенийг Kauffmann-White-ийн схем (Номзүй [9])-д тусдаа бүлэг гэж үзэж

байсан. Тус бүлгийг Ром цагаан толгойн үсгээр O:2 антигенийг багтаасан А-аас O:50

антиген бүхий Z бүлэг хүртэл нэрлэдэг. O-антиген нь цагаан толгойн үсгээс их байсан

тул үлдсэн антигенийг тус бүлэгт оруулалгүй харин O-антиген O:51-O:67 гэж нэрлэх

болсон. Өнөө үед O-факторын шинжийг ашиглан O бүлэг бүрийг тодорхойлдог. Цагаан

толгойн үсгийг хаалтанд хийж тэмдэглэх болсон, ж.нь. O:4 (B) (Номзүй [9]). Хїснэгт 3-т

хуучин болон шинэ тэмдэглэгээг нэгтгэн харуулав.

3-р хүснэгт – Salmonella-ын серологийн бүлэг(хуучин тэмдэглэгээ), холбогдох O-

антиген (шинэ тэмдэглэгээ)

Бүлэг O-антиген Бүлэг O-антиген Бүлэг O-антиген

A 2 G1-G2 13 Q 39

B 4 H 6,14 R 40

C1(, C4)a 6,7 I 16 S 41

C2, C3 8 J 17 T 42

D1 9 K 18 U 43

D2 9,46 L 21 V 44

D3 9,46,27 M 28 W 45

E1(, E2, E3)b 3,10 N 30 X 47

E4 1,3,19 O 35 Y 48

F 11 P 38 Z 50 a С4-ийг C1-тэй нэгтгэсэн.

b E2, E3-ыг E1-тэй нэгтгэсэн.

8.4.3 H-антиген (шилбүүрийн антиген)

Энэ антиген нь шилбүүр дээр байрладаг ба уургаас тогтдог. Энэ нь O-антигентэй

харьцуулахад тэсвэржилт муутай. Энэ нь спирт, хүчил, 60 °С-ээс дээш хэмд амархан

задрах боловч 0,5 %-ийн формалины уусмалд тэсвэртэй байдаг (Номзүй [16]).

H-эсрэгтөрөгчийн эсрэг хариу урвал нь ноослог хэлбэр үүсгэдэг. Ихэнх Salmonella spp.

нь H-антигений хоѐр фазтай байдаг боловч монофаз, трифазын хэлбэр бас байдаг.

Эхний фазыг өвөрмөц фаз, хоѐрдугаар фазыг өвөрмөц бус фаз гэж нэрлэдэг. Эхний

фазыг a-аас z хүртэл жижиг үсгээр тэмдэглэнэ. Хэдий тийм ч, z-антигенийг нээснээс

хойш, шинээр H-антиген олныг илрүүлснээр z1, z2, z3 ... z91 гэж нэрлэх болсон.

Монофазын сероварын жишээ:

Salmonella Paratyphi A: 1,2,12:a:[1,5]; эхний фаз H:a антигентай, дөрвөлжин

хаалтанд (H:1,5) хоѐрдугаар фаз байж болно, эсвэл байхгүй ч байж болохыг

заадаг;

Salmonella Typhi: 9,12,[Vi]:d:-; эхний фазад H:d антигентай;

Salmonella Derby: 1,4,[5],12:f,g:[1,2]; эхний фаз H:f,g антигентай, хоѐрдугаар фаз

(H:1,2) байж болно, эсвэл байхгүй ч байж болно;

Salmonella Enteritidis: 1,9,12: g,m:-; эхний фаз H:g,m антигентай. Нэмэлтээр

H:g,m-ийн фактортай, зарим омог нь H:p, эсвэл H:f, эсвэл H:t гэсэн фактортай

байж болно. Онцгой омог нь хоѐрдугаар фазын H:1,7 антигентай байж болно;

Page 7: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

7

Salmonella Dublin: 1,9,12,[Vi]:g,p:-; эхний фаз H:g,p антигентай.

ТАЙЛБАР 1. Доогуур нь зурж тэмдэглэсэн O-факторыг фагийн хувирлаар тодорхойлдог. Тухайн

өсгөврийг хувиргасан фагаар лизогенжүүлсэн тохиолдолд л тэдгээр нь илэрдэг (Номзүй [9]).

ТАЙЛБАР 2. Хэмжээст хаалтанд байгаа O- эсвэл H-функцууд нь фаген хөрвүүлэлтэд хамааралгүй

эсвэл байхгүй байж болно (Номзүй [9]).

ТАЙЛБАР3: Salmonella Derby ба Salmonella Enteritidis-ийн зүйлүүд дарангуйлагдсан маш ховор байдаг.

Энэ нь үе шөттай байна. Эдгээр ховор омгийг илрүүлэхийн тулд урвуу дарааллыг шаарддаг. Гэхдээ

энэ нь зөвхөн онцгой тохиолдлуудад шаардлагатай ( жишээ нь аялал жуулчлал )

8.4.4 Vi-антиген (гадаргуугийн антиген)

Энэ антиген нь гадаргуугийн антиген бөгөөд бактерийн О антисерумтай холбогддоггүй

учраас О антигений хамгаалалт болно Vi антиген нь гол бүрэлдэхүүн хэсэг нь

полисахарид юм. Vi-антиген агуулсан Salmonella-ын омгууд нь Vi-антигенгүй

омгуудаас илүү хоруу чанар өндөртэй байдаг. Vi-антиген нь зөвхөн Salmonella-ын

гурван сероваруудад агуулагдах боломжтой.

Salmonella Typhi : 9.12,[Vi]:d:-;

Salmonella Paratyphi C : 6,7,[Vi]:c:1,5;

Salmonella Dublin: 1,9,12,[Vi]:g,p:-.

Дөрвөлжин хаалт нь Vi-антиген байгаа эсвэл байхгүй байж болохыг харуулж байна.

ТАЙЛБАР: Хоол хүнс эсвэл мал эмнэлгийн дээжээс илрүүлсэн Salmonella-д Vi антиген маш ховор

байдаг. Хэрэв Vi байгаа бол энэ нь O-антигений бүрхүүл бөгөөд илрүүлэх боломжтой юм. О-антигенийг

илрүүлэхийн тулд суспензийг (жишээ нь физиологийн давсны уусмалд) 100 0С температурт 60 минутын

турш, эсвэл 120 0С температурт 15 минутын турш халаах шаардлагатай.

9 Salmonella –ын Серологийн сорил

9.1 Ерөнхий

Серотипоор ялгахын өмнө тусгаарласан колониудыг Salmonella-ын төрөлд (ISO 6579-

1 стандартад заасны дагуу) хамаардаг болохыг биохимийн сорилоор баталгаажуулах

шаардлагатай. Хэдийгээр H-антигенүүд нь Salmonella-уудад өвөрмөц боловч, O-

антиген нь Enterobacteriaceae овгийн өөр хэд хэдэн төрөлд түгээмэл байдаг. (жишээ

нь, Salmonella, Citrobacter, Hafnia) ТАЙЛБАР: Тусгаарласан колони Salmonella-ын төрөлд хамаардаг болохыг баталгаажуулахын тулд өөр

сорил ашиглаж болно. Өөр сорил тохирох эсэхийг шалгахдаа (ISO 7218-г үзнэ үү).

Антисера бэлтгэн нийлүүлэгч үйлдвэр бүр өөрсдийн гэсэн өвөрмөц антисератын

багцыг хэрэглэх зааварчилгааны хамт үйлдвэрлэдэг. Тиймээс энд серотип

тодорхойлох зааварчилгааны нэг ерөнхий багцыг заах боломжгүй учраас, оновчтой үр

дүнд хүрэхийн тулд нийлүүлэгч үйлдвэрийн зааврыг дагаж мөрдөх нь чухал юм.

Зарим үйлдвэрлэгчид антисерагын сан (хэд хэдэн O-антисера эсвэл H-антисера-ийн

холимог) бэлтгэн нийлүүлдэг бөгөөд энэ нь үл мэдэгдэх серотипийн төрлийг

тодорхойлоход маш чухал ач холбогдолтой байдаг. Омог нь наалдуулах урвалын

антисера сантай үед үүнийг цааш нь бүлэг антисера эсвэл эерэг санд хамаарах ганц

фактортай антисеран тестэнд хэрэглэх боломжтой. Тодорхой нэг сероваруудыг

бичихэд анхаарах бөгөөд бусад сероверуудыг Salmonella spp. гэх мэтээр заахад л

хангалттай байдаг. Сероваруудын наалдуудлах урвалыг зөвхөн тухайн антисераторын

монофакторын тусламжтайгаар шууд хийж болно.

В Хавсралтад Salmonella-ын үл мэдэгдэх серотипыг ялгах ерөнхий зааврыг өгсөн.

Page 8: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

9.2 Нийгмийн эрүүл мэндтэй холбоотой Salmonella таван сероварын

серотипийг тодорхойлох сорилын жишээ

9.2.1 Ерөнхий

Дараах жишээн дээр нийгмийн эрүүл мэндтэй холбоотой Salmonella-ын таван

чухал сероварын серотипыг тодорхойлох зааврыг харуулсан. (D Хавсралтыг үзнэ үү).

4-р хүснэгтэд эдгээр омогуудын антигенийг томьѐогоор үзүүлэв. Дараах хэсгүүдэд

Salmonella-ын наалдуулах урвалыг хавтангийн аргаар тодорхойлсон бөгөөд энэ нь

хамгийн их хийгддэг сорил юм. Микротитр хавтангийн аргаас өөр аргууд байдаг

(Е Хавсралтыг үзнэ үү).

4-р хүснэгт – Нийгмийн эрүүл мэндэд чухал ач холбогдолтой Salmonella-ын таван

сероварын антигений томьѐо

нэр O-антигенb H-антиген

phase I phase II Salmonella Typhimurium

1,4,[5]12 i 1,2

Salmonella Enteritidisa 1,9,12 g,m -

Salmonella Infantis 6,7,14 r 1,5

Salmonella Virchow 6,7,14 r 1,2

Salmonella Hadar 6,8 z10 e,n,x

a. H: g, m хүчин зүйлүүдээс гадна зарим омог нь H: p эсвэл H: f эсвэл H: t хүчин зүйлтэй

байж болно. Өвөрмөц омог нь H: 1,7 антигенийг хоѐр үе шаттай болгож чаддаг

(Лавлагаа [9]).

b. Доорх O фокторыг фагийн хувиргалтаар тодорхойлно. Энэ нь зөвхөн тэжээлт орчныг

лизогенжүүлсэн тохиолдолд л фагийн хувиргалтаар тодорхойлно(Лавлагаа [9]).

9.2.2 Salmonella-ын сэжигтэй колони сонгох

Биохимийн шинж чанараараа Salmonella-ын хэв шинжит ба таамаглаж байгаа

колонийг сонгон авна. Антисера ашиглахдаа үйлдвэрлэгчийн зааврын дагуу тэжээлт

орчин ба аргыг ашиглана. Хэрэв Salmonella-ын хэв шинжит ямарч колони ургаагүй

бол нутрейнт агар, түүнтэй төстэй сонгомол бус орчинг ашиглаж болно (жишээ нь A.2-

ийг харна уу.) Тарилга бүхий нутрейнт агартай петрийн аягыг 34°С эсвэл 38°С-ийн

инкубаторт (6.1) (ойролцоогоор 18 цаг) өсгөвөрлөнө.

9.2.3 Өөрөө-наалдуулах урвал

Өөрөө-наалдуулах урвалын сорилыг доор дурьдсан жишээний дагуу тодорхойлоно.

Мөн өөр аргыг бас ашиглаж болно. Үйлдвэрлэгчийн зааврыг дагаж мөрдөнө үү.

Тавиур шил дээр 1 дусал давсны уусмал (энэ нь 8,5 г / л NaCl-ээс 35 г / л

NaCl-ийн хооронд хэлбэлзэн, илүү өндөр концентраци илүү мэдрэмтгий байж

болно) дусаана. (6.4).

Гогцоо зүү ашиглан колоний хэсгээс авч давсны уусмалд нэгэн төрлийн

булинга болтол холино.

Тавиур шилтэй өсгөвөрөө нааш цааш нь болгоомжтой эргүүлж

хөдөлгөнө.Үйлдвэрлэгчийн заавар эсвэл давсны концентрациас хамаарч

5-60секундын хугацаа шаардагдана.

Page 9: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

9

Булингыг ажиглана. Булинга мөхлөг үүсгэвэл, өөрөө-наалдуулах урвал эерэг

болохыг илтгэнэ.

Өөрөө наалдуулах сорилд эерэг урвал үзүүлдэг омгуудыг серотип хийх

зорилгоор цаашид судлахад хэцүү байдаг. О-антигенийн тестийг өөрөө

наалдуулах урвалд ашиглах боломжгүй. Харин зарим Н-антигенийг

шалгахад ашиглах боломжтой

Хэрэв омог нь өөрөө-наалдуулах урвал үзүүлдэг бол ижил колони эсвэл илүү олон

колони дээр шалгаж үзэх боломжтой. Дараах аргын аль нэг дээр нь эсвэл хоѐулан

дээр үзэж болно.

Өөрөө-наалдуулах урвалд давсны уусмалын оронд ариутгасан усыг

хэрэглэж болно. Сорилыг дээр дурьдсан дараалалаар тавина.

Хагас шингэн Раппапорт-Вассилиадис (MSRV) тэжээлт орчинтой

(ISO 6579-1 стандартад заасны дагуу) төстэй өөр хагас шингэн тэжээлт

орчинг бактерийн өсгөвөрт ашиглаж болно.

Тайлбар: Өөрөө наалдуулах урвалын омгийг “Барзгар” гэж нэрлэдэг.

9.2.4 О-антисера наалдуулах урвал

Антисера үйлдвэрлэгч бүрийн хэрэглэх заавар нь ялгаатай байдаг. Тиймээс үргэлж

үйлдвэрлэгчийн зааврыг дагах нь чухал. Маш олон үйлдвэр О-антиген илрүүлэх

наалдуулах урвалын аргыг хэрэглэдэг. Энэ аргын хувьд наалдуулах урвалын хавтан

дээр нэг дусал антисерум, бактерийн булинга хоѐрыг хооронд нь нэгэн төрөл болтол

холино. Дараа нь наалдуулах урвалыг сайтар ажиглана. Хэрэв наалдуулах урвал

мөхлөг үүсгэвэл урвал эерэг болохыг илтгэнэ.

Үйлдвэрчлэгч бүр өөр өөр заавартай учир, дараах хувилбаруудаас тохирох зааврыг

олох боломжтой:

Хавтан дээр дусаах дуслын хэмжээ(25мкл эсвэл нэг дусал)

Бактерийн өсгөвөрийг антисерумтай холих арга

Холих хугацаа (харилцан адилгүй 5сек-60сек)

Наалдуулах урвалыг ажиглах ()

Үр дүнгийн тайлбар (Зааврын дагуу хийж дууссаны дараа ажиглалт хийх,

тайлбар бичих)

9.2.5 H-антисера наалдуулах урвал

О-антисера наалдуулах урвалын дараа H-антисера наалдуулах урвалыг хийж

гүйцэтгэнэ. Salmonella ихэвчлэн хоѐр төрлийн Н-антигентэй байдаг(фаз1 ба фаз2).

Омгууд нь 2 шаттай учир хэрэв нэг Н-фаз нь сөрөг илэрвэл, фаз инверсийн аргыг

хэрэглэх шаардлагатай. Фаз инверсийн арга нь доминат Н-фаз нь нөгөө фазаа

дарангуйлдаг. Хоѐр дахь Н-фаз дарангуйлагдсанаар доминат Н-фазыг тодорхойлох

боломжтой болно. Sven Gard фаз инверсийн аргыг тогтмол ашигладаг 9.2.7 харах.

Swarm агар дээр фаз инверсийг тодорхойлох антисеримаас нэмж, Salmonella-н омгоос

аяганы голд цэгэн тарилт хийнэ. Salmonella-н swarm хөдөлгөөний тарилтыг хийхийн

тул агар нь хангалттай зөөлөн байх шаардлагатай. Агарын концентрацийн массын

хэмжээ (0,5 – 1) % хүртэл өөр өөр байна(гелийн уян хатан байдлаас хамаарна). Swarm

агарын жишээг А.3-т өгөв. Фаз инверсийн бусад жишээг F Хавсралтад өгөв.

Page 10: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

9.2.6 Наалдуулах урвалаар нийгмийн эрүүл мэндэд чухал ач холбогдолтой

Salmonella-ын таван сероварын серотипыг тодорхойлох

9.2.6.1 Ерөнхий

Salmonella-н ялгаатай таван сероварыг илрүүлэхэд шаардлагатай О-антисера болон

Н-антисераг доор болон (хүснэгт 4)-д, 9.2.6.2-9.2.6.5-т тодорхойлох зааврыг тус тус

харуулав (хавсралт D-г харна уу).

О:4,О:5,О:6(О:61, О:6,7, О:6,14,24), О:7, О:8, О:9, О:46.

H:i, Н:2, Н:G, H:g(моновалент), Н:m, H:q, H:s, H:t, H:r, H:5, H:z10, H:x

Антисера хоорондын ялгаа тест гүйцэтгэх дараалалын мэдээлэлийг Хавсралт В-с

харна уу.

9.2.6.2 Хэрэв О:4 эерэг бол

О:5 наалдуулах урвал нь Salmonella Typhimurium -д эерэг эсвэл сөрөг байж болно.

Антисера H:i, Н:2 наалдуулах урвал хоѐулаа эерэг бол Salmonella ser.Typhimurium.

Salmonella Typhimurium-г тодорхойлохдоо О:4 антисера эерэг бол, О:12 антисераг

ашиглах шаардлагагүй. Үүнтэй адил Н:1 антигенийг сорилтонд нэмэлтээр үзэх

шаардлагагүй.

9.2.6.3 Хэрэв О:9 эерэг бол

Антисерум H:G(комплекс) эсвэл H:g(моновалент эсрэгбие) наалдуулах урвалыг

ашиглана. Хэрэв энэ урвал эерэг бол, дараа нь антисерум Н:m наалдуулах урвалыг

ашиглана. Хэрэв энэ урвал бас эерэг бол, сөрөг контролоор антисера H:q,H:s

наалдуулах урвалыг хэрэглэнэ. Эдгээр сүүлчийн урвалууд сөрөг бол, дараачийн

наалдуулах урвал О:46, мөн хүсвэл О:12 антисераг хэрэглэж болно. Хэрэв О:46

сөрөг(O:12 эерэг) бол Salmonella ser.Enteritidis.

Тайлбар: Заримдаа Salmonella Enteritidis омгуудад Н:g,m фактораас гадна Н:р,Н:f, H:t антисерумууд

эерэг урвал өгдөг. Гэсэн хэдий ч ийм омгууд маш ховор. Зарим ховор омгуудын хувьд Н:1,7 антиген

хоѐрдогч фаз болох боломжтой байдаг.

9.2.6.4 Хэрэв О:7 эерэг бол

Антисера H:r, H:5, Н:2 наалдуулах урвалыг ашиглана.

Хэрэв антисера H:r, Н:2 эерэг бол Salmonella ser.Virchow

Хэрэв антисера H:r, Н:5 эерэг бол Salmonella ser.Infantis

9.2.6.5 Хэрэв О:8 эерэг бол

Антисера H:z10, H:x наалдуулах урвалыг ашиглана.

Хэрэв урвал хоѐулаа эерэг бол, дараачийн антисерум О:61, О:6,7 болон О:6,14,24

наалдуулах урвалыг ашиглана.

Хэрэв О:61, О:6,7, О:6,14,24 эерэг бол Salmonella ser.Hadar.

Зарим антисерум О:6,7 багц, О:6,8 омогтой хамт урвалд ордоггүй. Энэ антисерумыг

худалдан авах үедээ О:6,8 омогтой хатм урвалд ордог эсэхийг асуух

шаардлагатай(үйлдвэрлээс асуух). Тайлбар: Колонийн хувилбаруудаас серогрупп С2 нь О:61 антигентэй адил илрэх тохиолдол байдаг(иш

татсан [11]). Ийм учраас Salmonella Hadar болон Salmonella Istanbul-н сероваруудын ялгааг үргэлж заах

боломжгүй байдаг.

9.2.7 Sven Gard-н фаз инверсийн аргын жишээ

Salmonella Typhimurium-н фаз инверсийг тодорхойлох жишээ. Ерөнхийдөө энэ аргаар

Salmonella бусад сероваруудыг тодорхойлож болно. О:4 болон H:i эерэг, Н:2 сөрөг үед

Page 11: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

11

swarm агарыг анти-H:i-тай хамтад нь бэлтгэнэ. Аягатай тэжээлийн голд нэг цэгт омгийг

тарина. Аягатай тарилтыг 34°С эсвэл 38°С-ийн инкубаторт(6.1) шөнийн өсгөвөрлөлт

хийнэ(ойролцоогоор 18 цаг). Өсгөвөрлөх хугацаа дууссаны дараа омогт дахин Н:2

наалдуулах урвалыг тавина. Хэрэв Н:2 дахин сөрөг бол, дараа нь наалдуулах урвал

H:i дахин тавина. Хэрэв H:i наалдуулах урвал сөрөг, эсвэл сул явагдсан бол омог

Salmonella Typhimurium биш гэдгийг илтгэнэ. Хэрэв H:i наалдуулах урвал эерэг бол,

фаз инверсийг давтан хийнэ. Анти-H:i агарыг дахин бэлтгэж, тарилт хийхдээ эхний

аяганы фаз инверсийн ургалтаас хол цэгт тархсан тунгалаг бус бактерийг сонгож

тарилт хийнэ. Тайлбар 1: Заримдаа урвалыг илүү сайн болгохын тулд swarm агарт(фаз инверсийг давтан хийхэд)

антисерум H:i их хэмжээгээр нэмэж өгөх шаардлагатай.

Тайлбар 2: Salmonella Typhimurium нэг шаттай хувилбарууд бас байх ба дутагдалтай, эсвэл хоѐр дахь

фаз: 1,4[5]12:i:- илрэхгүй бол энэ серотипын хувилбарыг нэг удаа эсвэл илүү олон давтан хийх. Хэрэв

хоѐрдахь фаз илрэхгүй бол хасах. Salmonella Typhimurium омгийг батлахын тулд молекул биологийн

аргыг ашиглаж болно.

10 Чанарын хяналт

Наалдуулах урвалд цэвэрхэн ийлдэс хэрэглэнэ(антисерад латех сорил хэрэглэх бол).

Хэрэглэхийн өмнө үргэлж ийлдэсийг шалгаж байх.Учир булингартдаг тул

үйлдвэрлэгчийн зааврыг дагана.

Доорх хэсгээс серотипын чанарын хяналтын зааврыг харах боломжтой.

Долоо хоног бүр ажилдаа ирэхдээ хоѐр омог сонгоно(эсвэл омгийн тоог ажлын

ачаалал 2 %-аар нэмэгдэнэ гэж тооцож сонгоно). Сонгосон омог бүрээ 2

давталттай өсгөвөрлөнө. Омгуудыг олшруулаж хоѐр шинэ серотипийг гаргаж

авна. Ажлын бүрэлдэхүүн хоѐр омгийг дүгнээд олшруулсан серотипыг хооронд

нь харьцуулан ялгаатай бол цааш нь шалгана.

Salmonella-н сероваруудын онцлогыг бүрэн хадгалж чадах лаборатори

байна.(Өсгөвөрүүдээ цуглуулах эсвэл лаборатори хоорондын харьцуулалт

хийх) Лабораторид хадгалагдаж байгаа 10 серовараас нэг эсвэл хоѐрыг сонгон

авч серотипийг зааврын дагуу тогтмол шалгах. Долоо хоног бүр чанарын

хяналтыг хийхдээ сероварын өөр өөр антигенүүдийг сонгож хийх.

Бусад лабораториудтай зэрэгцээ шинжилгээ хийх нь чухал.

11 Нэршил

Антигенаар томьѐолохдоо нэршлийн бүтнээр S.enterica subsp.enterica гэх мэт бичих

шаардлагатай. Учир нь бусад дэд зүйлийн нэршлээс антигений томьѐогоор нь олох

боломжтой.

Антигенийг томьѐолохдоо дараах байдлаар тэмдэглэнэ:

О-антигенуудыг (тус тусад нь таслалаар), Vi-антиген (хашилтаар), эхний фазын Н-

антигенуудыг (тус тусд нь таслалаар), хоѐр дахь фазын Н-антигенуудыг (тус тусад нь

таслалаар, хашилтаар), гуравдахь фазын Н-антигенуудыг (хашилтаар). Жишээ нь: White-Kauffmann-Le Minor-н схем(иш татсан[9])-ийн дагуу Salmonella Typhimurium:

1,4[5],12:i:1,2 антигенийн томьѐог бүтнээр бичив.

О-антигенууд: О:1,4,[5],12;- О-факторын фаз инверсийг тодорхойлоход доогуур нь

зурна. Фаз инверсийн факторууд байгаа эсвэл байхгүй эсэхийг тодорхойлохдоо

Page 12: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

дөрвөлжин хаалт тавина. Н-антигенуудын Н:i нь эхний фазыг, Н:1,2 нь хоѐрдахь фазыг

заана. Антигенийг томьѐолохдоо нэршлийг сүүл хэсгээр бичих ба дөрвөлжин хаалт

эсвэл доогуур зураасаар тэмдэглэх нь илүү тохиромжтой. S.enterica-н бусад дэд

зүйлүүд болон сероваруудад харъяалагдах дэд зүйлүүдийг доорхийн адил бичнэ(иш

татсан [9]):

Серовар II S.enterica subsp. salamae;

Серовар IIIa S.enterica subsp. arizonae;

Серовар IIIb S.enterica subsp. diarizonae;

Серовар IV S.enterica subsp. houtenae

Серовар VI S.enterica subsp. indica.

S.enterica subsp.enterica-н нэршлийн жишээ: S. II 30:z10:e,n,x,z15

Page 13: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

13

А Хавсралт

Тэжээлт орчин урвалж бодис бэлтгэх найруулах

А.1 Ерөнхий

Биохимийн сорилд шаардлагатай тэжээлт орчингуудыг хавсралтанд

тусгасан(Хавсралт С үзнэ үү). Жишээнүүдэд тэжээлт орчны найрлагыг ойлгомжтой

тодорхойлж өгсөн. Тэжээлт орчны найрлагыг нэг литрт байх хэмжээгээр тооцоолсон.

Биохимийн батлах сорил тавихдаа, давхар тэжээлт орчны эерэг болон сөрөг хяналтыг

хийж байх нь чухал. Анхааруулга: Хуурай эсвэл хэрэглэхэд бэлэн тэжээлт орчин урвалж бодисын хадгалах нөхцөл,

хүчинтэй хугацаа,бэлтгэх зааврыг сайтар шалгах.

А.2 Нутрейнт агар А.2.1 Найрлага

Махны ханд 3,0 г

Пептона

5,0 г

Натрийн хлорид (NaCl) (сонголтоор) 5,0 г

Агар 9 - 18 гb

Ус 1000 мл а-

казейн ферментийн гидролазит b-

агарын гелийн чанараас шалтгаална.

А.2.2 Тэжээлт орчин бэлтгэх: Тэжээлт орчин урвалж бодисуудыг усанд уусган, нэгэн жигд болтол халаана, рН-г тохируулна. Тохиромжтой рН-н хэмжээ 25 0С температурт 7,0+0.2. Хэрэв шаардлагатай бол ариутгасны дараа pH тохируулна. Тэжээлт орчинг колбоны (6.6) хэмжээнд тохируулан найруулна. Автоклавд 121 0С температурт 15 мин ариутгана. Ариутгасан тэжээлт орчныг 90 мм голчтой ариун Петрийн аяганд ойролцоогоор 20 мл савлана (6.7). Бэхжтэл нь хүлээнэ. Савласан аягатай тэжээлт орчны (тагийг доош харуулах) чийгийг алдахаас сэргийлж, харанхуй орчинд 5 0С температурт 2 сар хүртэл хугацаагаар хадгална. А.3 Swarm agar тэжээлт орчин – Sven Gard (жишээнүүд) А.3.1 Жишээ 1 Нутрейнт агарын агарын концентрацийн өөрчлөж хэрэглэх Петрийн аяганд Н-фаз инверси тодорхойлох бол нутрейнт агарын, агарын концентрацийг тодорхойлсон байх шаардлагатай. Хэрэглэх агарын найрлага дээрх массын хэмжээ хамаараад (0,5-1) % хүртэл өөр байж болно. Агар дээр Salmonella swarm хөдөлгөөний цэгэн тарилт хийхэд хангалттай хэмжээний агарын орчин шаардлагатай. Дараа нь (34-38)

0С-д шөнийн өсгөвөрлөлт хийнэ. Мөн агар

дээр антисерум нэмэлтээр хийнэ. Тийм учраас А.3.2 Жишээ 2 А.3.2.1 Найрлага

Махны ханд 5,0 г

Хөрөнгийн ханд 1,0 г

Трипто-казеин соео шөл 30,0г

Глюкоз 1,0г

Натрийн хлорид 0,35 г

Агар 5,0г-9,0га

Ус 1000 мл а -агарын гелийн чанараас шалтгаална. Salmonella swarm хөдөлгөөнд тохиромжтой агарын концентрацийг

тогтоох нь сорилтыг батлахад чухал.

Page 14: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

А.3.2.2 Тэжээлт орчин бэлтгэх:

Тэжээлт орчин урвалж бодисуудыг усанд уусган, нэгэн жигд болтол халааж, рН-г тохируулна.

Тохиромжтой рН-н хэмжээ 25 0С температурт 7,6+0.2. Хэрэв шаардлагатай бол ариутгасаны дараа pH тохируулна.

Тэжээлт орчинг колбоны (6.6) хэмжээнд тохируулна найруулна.

Автоклавд 110 0С температурт 20 мин ариутгана.

(47-50) 0С сэрүүн нөхцөлд (6.8) эсвэл тагтай колбод хийн 5 0С температурт 2 сар хүртэл хадгална. Хэрэглэхийн өмнө шууд:

Хайлуулсан тэжээлт орчинд нэг дусал антисерум (SG1-SG6) нэмэж сайтар холино.

Ариутгасан тэжээлт орчныг 90 мм голчтой ариун Петрийн аяганд ойролцоогоор 20 мл эсвэл 55 мм голчтой Петрийн аяганд 10 мл савлана(6.7).

А.4 Mалонат шөл А.4.1Найрлага

Аммонийн сульфат 2,0 г

Ди-Калийн фосфат 0,6 г

Моно-Калийн фосфат 0,4г

Натрийн малонат 3,0г

Натрийн хлорид 2,0 г

Бромтимол цэнхэр 0,025г

Ус 1000 мл

А.4.2 Тэжээлт орчин бэлтгэх

Тэжээлт орчин урвалж бодисуудыг усанд уусган, нэгэн жигд болтол халааж, рН-г тохируулна.

Тохиромжтой рН-н хэмжээ 25 0С температурт 6,7+0.2. Хэрэв шаардлагатай бол ариутгасаны дараа pH тохируулна.

Малонат урвал хүчилтөрөгчийг хангалтай хэмжээгээр шаарддаг. Хуруу шилэнд 5 мл хэмжээтэй савлана.

Автоклавд 121 0С температурт 15 мин ариутгана.

Харанхуй нөхцөлд (6.3) 5 0С температурт 2 сар хүртэл хадгална.

А.5 Dulcitol шөл А.5.1.1 Найрлага

Махны ханд 3,0 г

Пептона 10,0г

Натрийн хлорид 5,6г

Андрадийн индикатор 10мл

Dulcitol уусмал 50мл

Ус 1000 мл

Page 15: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

15

А.5.1.2 Тэжээлт орчин бэлтгэх

Тэжээлт орчин урвалж бодисуудыг усанд уусган, нэгэн жигд болтол халааж, рН-г тохируулна.

Тохиромжтой рН-н хэмжээ 25 0С температурт 7,0+0.2. Хэрэв шаардлагатай бол ариутгасаны дараа pH тохируулна.

15мл хэмжээтэй хуруу шилэнд 5мл хэмжээгээр савлана.

Автоклавд 121 0С температурт 15 мин ариутгана.

Харанхуй нөхцөлд (6.3) 5 0С температурт 2 сар хүртэл хадгална.

А.5.2 Андрадийн индикатор А.5.2.1 Найрлага

Фуксины хүчил 0.5г

Натрийн гидрохлорид (1,0мол/л) 0.5г

Ус 100 мл

А.5.2.2 Тэжээлт орчин бэлтгэх Усанд фуксин болон натрийн гидрохлоридыг уусгана. Хэдэн цагийн дараа фуксин хангалттай өнгө өгөхгүй бол 1мл-2мл натрийн гидрохлорид нэмнэ.

А.5.3 Dulcitol уусмал А.5.3.1 Найрлага

Dulcitol 10г

Ус 100 мл

А.5.3.2 Тэжээлт орчин бэлтгэх

Dulcitol усанд уусгана.

0,22мкм хэмжээтэй мембран фильтрийг ариутгана.

Харанхуй нөхцөлд (6.3) 50С-д 2 сар хүртэл хадгална. А.6 ONPG уусмал (0,0133 3мол/л)

А.6.1.1 Тэжээлт орчны найрлага

о-Нитрофенил-D-галактоз(ONPG) 0,08г

Моно-натрийн фосфат(NaH2PO4* H2O;А.6.2) 5мл

Ус 15 мл

А.6.1.2 Тэжээлт орчин бэлтгэх

Ойролцоогоор 370С халуунтай усанд ONPG уусгана. Уусмалд 1мол/л NaH2PO4

нэмнэ.Уусмал өнгөгүй байх ѐстой. Уусмалыг 50С-д хадгална(6.3)

А.6.2 Мононатрийн фосфатын уусмал (1,0мол/л) А.6.2.1 Найрлага

Моно-натрийн фосфат(NaH2PO4* H2O;А.6.2) 6,9г

Натрийн оксидын уусмал NaOН 300г/л 3мл

Ус 45 мл

Page 16: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

А.6.2.2 Тэжээлт орчин бэлтгэх

Моно-натрийн фосфатыг усанд уусгана.Натрийн оксидын уусмал NaOН 300 г нэмж рН тохируулна. Тохиромжтой рН-н хэмжээ 25 0С температурт 7,0+0.2. Гэрэлгүй нөхцөлд (6.3) 5 0С температурт 2 сар хүртэл хадгална.

А.7 D- Tartrate шөл (organic acid tartrate)

А.7.1 Тэжээлт орчны найрлага

Пептона 10,0г

Кали натрийн (+) tartrate 10,0г

10г/л бромтимол цэнхэр усан уусмал 2,4мл

Ус 1000 мл

А.7.2 Тэжээлт орчин бэлтгэх

Тэжээлт орчин урвалж бодисуудыг усанд уусган, нэгэн жигд болтол халааж, рН-г тохируулна.

Тохиромжтой рН-н хэмжээ 25 0С температурт 7,4+0.2. Хэрэв шаардлагатай бол ариутгасаны дараа pH тохируулна.

15мл хэмжээтэй хуруу шилэнд 5мл хэмжээгээр савлана.

Автоклавд 115 0С температурт 10 мин ариутгана.

Харанхуй нөхцөлд (6.3) 5 0С температурт 2 сар хүртэл хадгална.

А.8 Тугалга ацетатын уусмал А.8.1 Найрлага

Тугалга ацетат 50г

Ус 10 мл

А.8.2 Тэжээлт орчин бэлтгэх

Шилэн таглаатай саванд ус хийн дээрээс нь тугалга ацетат хийж уусгана. Тасалгааны температурт 6сар хүртэл хадгална.

А.9 Brain-heart infusion broth (BHI) А.9.1 Найрлага

Brain infusion solids 12,5г

Beef heart infusion solids 5,0г

Протеаза пептон 10,0г

Глюкоз 2,0г

Натрийн хлор 5,0г

Ди-натрийн фосфат 2,5г

Ус 1000 мл

А.9.2 Тэжээлт орчин бэлтгэх

Тэжээлт орчин урвалж бодисуудыг усанд уусган, нэгэн жигд болтол халааж, рН-г тохируулна.

Тохиромжтой рН-н хэмжээ 25 0С температурт 7,4+0.2. Хэрэв шаардлагатай бол ариутгасаны дараа pH тохируулна.

15 мл хэмжээтэй хуруу шилэнд 5мл хэмжээгээр савлана.

Автоклавд 115 0С температурт 10 мин ариутгана.

Харанхуй нөхцөлд (6.3) 5 0С температурт 2 сар хүртэл хадгална.

Page 17: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

17

А.10 Formal saline А.10.1 Найрлага

Формалдегидын уусмал, 370г/л 40,0мл

Натрийн хлорын уусмал 170г/л 200мл

Ус 4000 мл

А.10.2 Тэжээлт орчин бэлтгэх Формалдегидын уусмал натри хлорийн уусмалыг хамтад нь 4литр хүртэлх усанд уусгана.

А.11 Craigie хуруу шил А.11.1 Найрлага

Нутрейнт шөл а 25,0г

Агар 2,75г

Ус 1000 мл а – найрлагыг А.2 харах(агараас бусад)

А.11.2 Тэжээлт орчин бэлтгэх

Тэжээлт орчин урвалж бодисуудыг усанд уусган, нэгэн жигд болтол халааж, рН-г тохируулна.

Тохиромжтой рН-н хэмжээ 250С температурт 7,2+0.2. Хэрэв шаардлагатай бол ариутгасаны дараа pH тохируулна.

Эрэгддэг бөглөөтэй хуруу шилэнд,15 мл шилэн саванд эсвэл Craigie хуруу шилэнд(төгсгөл нь нээгддэг,богино нарийхан хуруу шил) 5 мл хэмжээгээр савлана.

Автоклавд (6.2) 115 0С температурт 10 мин ариутгана.

Тасалгааны температурт 6 сар хүртэл хадгална.

А.12 Нутрейнт желатин А.12.1 Найрлага

Махны ханд 3,0г

Пептона 5,0г

Желатин 120,0г

Ус 1000 мл

А.12.2

Тэжээлт орчин урвалж бодисуудыг усанд уусган, нэгэн жигд болтол халааж, рН-г тохируулна.

Тохиромжтой рН-н хэмжээ 250С температурт 6,8+0.2. Хэрэв шаардлагатай бол ариутгасаны дараа pH тохируулна.

15мл хэмжээтэй хуруу шилэнд 5мл хэмжээгээр савлана.

Автоклавд 1210С-д 15 мин ариутгана.

Сэрүүн нөхцөлд босоогоор нь (6.3) 50С-д 2 сар хүртэл хадгална.

Page 18: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

В Хавсралт

Salmonella-н үл мэдэгдэх серотипийг тусгаарлах зааврын жишээнүүд

Salmonella серотопийг тусгаарлахын өмнөх шат дараалалыг Зураг В.1-т үзүүлэв. Омогуудын өөрөө наалдуулах урвалыг 9.2.3-с харна уу Salmonella үл мэдэгдэх серотопийг тусгаарлах зааврыг(хүснэгт В1),(Зураг В2) нэгтгэв. Антисера поливалентын бүрэлдэхүүний мэдээллийг харах боломжтой(хүснэгт В2). Хүснэгт В2 болон Зураг В2, (6) иш татсан.

Зураг B.1 Salmonella.spp серотипийн өмнөх шат

Сонгомол бус агарт өсгөвөрлөх

(нутрейнт агар)

Биохимийн сорилоор

баталгаажуулах

Salmonella.spp ихэнх нь

урвалууд нь төсөөтэй(хүснэгт2)

Эерэг

Сөрөг

Salmonella.spp цөөнх урвалууд нь

төсөөтэй(хүснэгт2)

Сөрөг Цэвэр өсгөвөр ?

Эерэг сөрөг

Цэвэр омог

Наалдуулах

урвалын

хавтанд

холбогдохгүй

0,85-3,5% натрийн хлортай

наалдуулах урвал

Омог гөлгөр урвал өгвөл сөрөг

Урвал эерэг бол: өөрөө

наалдуулах урвал өгнө(барзгар)

Salmonella

биш бол

сорилыг цааш

Наалдуулах урвал нь поливалент

антисератай Хүснэгт В1 болон

Зураг В.2а,В.2b

Salmonella-н сэжигтэй колони

Page 19: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

19

В.1 Хүснэгт - Салмонеллан үл мэдэгдэх серотипийг тусгаарлахад антисера поливалент ОМА болон ОМВ наалдуулах урвалыг ашиглах заавар

Шат 1

О-антигенийн

шинжилгээ

Поливалент антисераг

ашиглах

1.1 ОМА

Хэрэв эерэг бол:шат 2.1.1

Хэрэв сөрөг бол:шат 1.2

1.2 ОМВ

Хэрэв эерэг бол:шат 2.2.1

Хэрэв сөрөг бол: а*

тайлбарыг харах

Шат 2 О-антигенийн

шинжилгээ

Антисеран тодорхой бүлэгийг хэрэглэх-

серобүлэгb

хувиарлах.

2.1.1 О:4,5 эсвэл бүлэг В

Хэрэв эерэг бол:шат 3.1.1 Хэрэв сөрөг бол:шат 2.1.2 2.1.2 О:9 эсвэл бүлэг D

Хэрэв эерэг бол:шат 3.1.2 Хэрэв сөрөг бол:шат 2.1.3 2.1.3 О:3,10,15 эсвэл бүлэг Е

Хэрэв эерэг бол:шат 3.1.3 Хэрэв сөрөг бол:шат 2.1.4 2.1.4 О:21эсвэл бүлэг L

Хэрэв сөрөг бол:шат 2.1.5 2.1.5 О:1,2 эсвэл бүлэг A

2.2.1 О:6,7,8 эсвэл бүлэг C

Хэрэв эерэг бол:шат 3.2.1 Хэрэв сөрөг бол:шат 2.2.2 2.2.2 О:13,22,23 эсвэл О:13

Хэрэв эерэг бол:шат 3.2.2 Хэрэв сөрөг бол:шат 2.2.3 2.2.3 О:11

Шат 3 О-антигенийн

шинжилгээ

Моновалент антисераг ашиглах- сероварын тодорхойх О-антиген

тодорхойлох

3.1.1 Бүлэг В тусгаарлах:

О:5, О:27 3.1.2 Бүлэг D тусгаарлах:

О:5, О:27 Бүлэг D2 бол О:46 Бүлэг D3 бол О:27

3.1.3 Бүлэг Е тусгаарлах:

Бүлэг Е1 бол О:10 О:15 О:34

Бүлэг Е4 бол О:19

3.2.1 Бүлэг С тусгаарлах: Бүлэг С1 бол О:7 Бүлэг С2-3 бол О:8,О:61,О:20 Бүлэг Н бол О:14 ,О:24, О:25 3.2.2 Бүлэг G тусгаарлах:

О:22 О:23

Шат 4 Шилбүүрийн антигенийн шинжилгээ

Антисерас поливалент

ашиглах Поли Н(фаз1 болон 2) Поли Н(фаз2)

Антисеран моновалент ашиглах

Н:1(1,2) (Н:2, Н:5, Н:6, Н:7)d

H:a,

H:b,

H:c,H:d,

Н:E (Н:h, Н:n, Н:x, Н:z15)d

Н:G(g,m) (Н:f, Н:g, Н:m, Н:p, Н:q, Н:s,Н:t,Н:u)d

H:i,

H:k,

Н:L (Н:v, Н:w, Н:l,z13, Н:l,z28,)d

H:y, H:z,

Н:Z4 (Н:z23, Н:z24, Н:z32)d

Н:z6, Н:z10, Н:z29, Н:z35, a Поливалент антисеран урвал хоѐулаа сөрөг бол цааш нь поливалент эсвэл тодорхой бүлгийн

антисераг тодорхойлохыг зөвшөөрдөг ба бүлэг О:67 хүртэл хийж болно. Эсвэл лабораториос лавлаж болно.

b Поливалент антисеран шат 1-н эсрэгбиетээр ОМА болон ОМВ-н бүрэлдэхүүнийг ашиглаж болно.

c Антисеран поливалент Н-антигенийг ашиглахгүй орхихгүй ба тусгаарлах сероварын серобүлгийг

тооцоолсон тохиолдолд моновалент антисеран тохирохыг сонгох боломжтой. d Антисерагаас тохирох Н-антигений тодорхойлохдоо хаалтанд хийж бичих шаардлагатай.

O:1 антигений тестэнд O:1,2 серумыг ашиглах боломжтой

Page 20: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

а. Соматик антиген- Salmonella-н соматик антигенуудыг илрүүлэхэд поливалент болон моновалент антисеран дараалалыг ашиглах боломжтой. (иш татсан[6]) Өмнөх урвал эерэг бол дараагийн шатанд хийгдэх урвалыг шулуун сумаар заана(Хэрэв О:4,5 эерэг бол дараагийн тест О:5 гэх мэт ). Хүснэгт В.2-т поливалент антисеран бүрэлдэхүүнийг схемээр харуулав.

b. шилбүүрийн антигенүүд- Salmonella-н шилбүүрийн антигенуудыг илрүүлэхэд поливалент болон моновалент антисеран дарааллыг ашиглах боломжтой. (иш татсан[6]) Өмнөх урвал эерэг бол дараагийн шатанд хийгдэх урвалыг шулуун сумаар заана. В.2-Хүснэгтэд поливалент антисеран бүрэлдэхүүнийг схемээр харуулав.

Зураг В.2- антигенүүдийг илрүүлэх

В.2 Хүснэгт - Поливалент антисеран бүрэлдэхүүн, (В.2 Зургийг харна уу)

фактор Поливалент антисера Тохирох антигенүүд

О

ОМА 1,2,12+4,5,12+9,12+9,46+3,10+3,15+1,3,19+21

ОМВ 6,7+6,8+11+13,22+13,23+6,14,24+8,20

Н

Н1 1,2+1,5+1,6+1,7+z6

НЕ e,h+e,n,x+e,n,z15

НG f,g+g,p+g,m,s+g,m+m,t

HMA a+b+c+d+i+z10+z29

HMB e,h+e,n,x+ e,n,z15+G

HMC K+y+L+ z4+r

Page 21: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

21

С Хавсралт

Биохимийн сорил С.1 Salmonella дэд зүйл хоорондын ялган дүйлт С.1.1 Ерөнхий Salmonella дэд зүйлийг хооронд нь ялгахын тулд зарим нэг биохимийн шинжилгээг гүйцэтгэх хэрэгтэй(хүснэгт 2). Зарим шинжилгээний жишээг С.1.2-С.1.5-д үзүүлэв. С.1.2 Малонатын тест Шинэ налуу агараас(A.4 үзэх) эсвэл шөлтэй өсгөвөрөөс малоны шөлөнд тарилт хийнэ(шөлтэй өсгөвөрөөс 3мм гогцоогоор авах нь илүү дээр). Тарилт хийсэн шөлийг 340С-380С-ын хооронд өсгөвөрлөнө. 24цаг+3 болон 48+3 цагийн дараа урвалын хувирлыг ажиглана. Урвал эерэг бол ногооноос пруссын хөх болж өөрчлөгдөнө. С.1.3 Dulcitol тест Шинэ налуу агараас(A.5 үзэх) эсвэл шөлтэй өсгөвөрөөс 1мл авч дулкитол шөлөнд тарилт хийнэ. Тарилт хийсэн шөлийг 340С-380С-ын хооронд өсгөвөрлөнө. 24цаг+3 болон 48+3 цагийн дараа урвалын хувирлыг ажиглана. Урвал эерэг бол ягаан болж өөрчлөгдөнө. С.1.4 ОNPG тест Жингийн 1%-д нь лактоз агуулсан налуу нутрейнт агарт (эсвэл бусад) ялгаж авсан өсгөвөрийг шинжилнэ(A.2 үзэх). Их масс гаргаж авахын тулд 0,25мл давстай физиологийн уусмалд ургасан өсгөвөрөөс том гогцоогоор авч тарина. Хуруу шил тус бүрд толуол нэг дуслыг нэмэж,энзимээс нь салгахын тулд сайтар сэгсэрнэ. 340С-380С-ын инкубациторт 5 минут байлгана. Сорилын булинга(уусмал) тус бүр дээр 0,25мл 0,0013 3 мол/л ОNPG уусмалаас нэмнэ. 340С-380С-ын хооронд инкубацилах(6.1) ба 24 цаг хүртэл цагийн зайтайгаар ажиглана. Шар өнгө эерэг үр дүнг илтгэнэ. С.1.5 Желатиназа тест Бүтэн шөнө өсгөвөрлөсөн цэвэр өсгөвөрөөс нутрейнт желатин тэжээлт орчинд тарилт хийнэ(А.12). 340С-380С-ын хооронд 24цаг+3 өсгөвөрлөнө. Хуруу шилийг ойролцоогоор 30мин мөсөн дээр эсвэл хөргөгчинд байрлуулна. Желатин хэрвээ ууссан бол хуруу шилэн дэхь тэжээлт орчин хөрсний дараа хатуурдаг. Энэ нь желатиназа байгааг илтгэнэ. Өөрөөр нэг долоо хоног хүртэл 250С-д хуруу шилтэй өсгөвөрлөж, желатины задралыг өдөр бүр шалгаж болно. Желатин нь 280С-д задардаг ба өсгөвөрлөж байгаа хуруу шилний өсгөвөрлөлтийн температураар биш желатиназа ферментээр үүсэх температурыг нь хөргөснөөр задлах боломжтой. Үүнийг тариагүй хуруу шилний контроль болгон ашиглах боломжтой.

Page 22: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

С.2 Salmonella Paratyohi B болон Salmonella Paratyohi B biovar Java хоорондын ялган дүйлт

Salmonella Paratyohi B болон Salmonella Paratyohi B biovar Java хоорондын ялган дүйлт хийхийн тулд D-tartrate тестийг тавих хэрэгтэй. Өөрөөр ПГУ шинжилгээг хийж гүйцэтгэнэ иш татсан[15]. D-tartrate урвалын хувьд дараах аргачлалын дагуу хийгдэнэ:

Омгийн өсгөвөрийг сонгомол бус агарт тарина.

8,5гр давсны уусмалд байх булингын колонийн нягт ойролцоогоор 10cfu/ml.

Омгийн хоѐр хуруу шил тус бүрээс 50мкл шингэнийг авч D-tartrate шөлөнд тарилт хийнэ. мөн D-tartrate шөлөнд хоѐр омгийн контроль өсгөвөрүүдийг тарина. Контролиуд: Эерэг= Salmonella Paratyohi B biovar Java, Сөрөг= Salmonella Paratyohi B

Хуруу шилнүүдийг хүчилтөрөгчтэй(сэгсрэгчгүй) орчинд 340С-380С-т(6.1) 18цаг+2 өсгөвөрлөнө.

Өсгөвөрлөж дууссаны дараа урвалын өнгөний өөрчлөлтийг ажиглана. Эерэг тохиолдолд тэжээлт орчны өнгө хөхөөс шар болж хувирна.

Багц шөлөндөө хар тугалганы ханасан уусмалаас 0,5мл нэмэх ба (А.8 үзэх) тунадас үүсэх хүртэл нь хамгийн багадаа 30мин байлгана.

Дараа нь тунадас үүссэн эсэхийг шалгана. Урвал эерэг тохиолдолд хуруу шилний ѐроолд тунадас үүссэн байна. Харин сөрөг бол тохиолдолд шөлөнд ууссан байдалтай харагдана. Хэрэв шинжилгээ эерэг бол Salmonella Paratyohi B biovar Java гэж үзэн хэрэглэсэн D-tartrate бүхий хуруу шилнүүдийг устгана. Хэрэв шинжилгээ сөрөг бол хэрэглэсэн хуруу шил болон контролийг зургаагаас илүү өдрөөр инкубацилах болно. (нийт өсгөвөрлөлт=7 өдөр )

Урт хугацааны өсгөвөрлөлтийн дараа хар тугалганы ацетатыг хуруу шилэнд өмнөх шигээ нэмэж болно.

Долоо хоногийн дараа эерэг урвалыг Salmonella Paratyohi B biovar Java гэж үзэх ба сөрөг бол Salmonella Paratyohi B гэж үзнэ.

Page 23: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

23

D Хавсралт

Нийгмийн эрүүл мэндэд чухал ач холбогдолтой

Salmonella-ын таван сероварын серотипын схем

Page 24: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

E Хавсралт

Salmonella.spp серотипыг тодорхойлох микротитр хавтангын арга E.1 Ерөнхий

Энэ хавсралтанд тайлбарласан аргачлал нь иш таталтын [21]-д үндэслэгдсэн болно. Salmonella олон тооны серотипуудыг хийх лабораторид, хавтан руу антисераг шилжүүлэх хагас автоматжсан систем бүхий микротитрийн хавтангийн багажийг ашиглаж байгаа нь давуу талтай.

Аргачлалын ерөнхий тойм

О-антиген болон Н-антигенийг илрүүлэхэд зориулж бактерийн суспензийг бэлтгэж тавина. Хоѐр Brain-heart infusion шөлийг бэлтгэнэ (A.9 үзэх).О-антиген болон Н-антигений шинжилгээнд ашиглана. Шөлийг (34-38) 0С-ын хооронд (4-5) цаг өсгөвөрлөнө.

Өсгөвөрлөсний дараа О-суспензийг 60 мин турш ууршуулах ба дараа нь ижил хэмжээтэй 8,5 г/л давсны уусмалд уусгана.

Өсгөвөрлөсний дараа Н-суспензийг ижил эзэлхүүнтэй 1 хувийн давсны уусмалд хийж уусгана (А.10 үзэх).

Олон үйлдэлт соруур эсвэл автомат систем ашиглан антисераг 96 нүхтэй дугуй ѐроолтой микротитрийн хавтанд хийнэ. Шинжилгээ хийх хавтангууд битүүжлэлтэй байх ба доод тал нь хоѐр долоо хоногийн турш 50С-д хадгална.

О болон Н суспензийг микротитрийн хавтанд хийхдээ нэг удаагийн хуванцар пепитка эсвэл хошуутой пепиткийг ашиглан гараар хийх боломжтой.

О-наалдуулах урвалын хавтанг битүүмжилж 50 0С температурт (18+3) цаг өсгөвөрлөнө.

Н-наалдуулах урвалын хавтанг усан баннд 50 0С температурт 2 цагийн турш өсгөвөрлөнө. Усан банн устайгаа ижил түвшинд байх ба нүхгүй тавиуртай бол илүү дээр байна.

Өсгөвөрлөсний дараа наалдацыг шалгана. Нүхний ѐроолд наалдацууд буусан байх ба микрохавтангийн толийг ашиглан хавтангийн ѐроолыг харахад маш санй харагдана.

Ашиглахаас өмнө микротитрийн хавтанг сайтар шалгах хэрэгтэй.

Микротитрийн аргаар антисера тодорхойлоход 23 О-антисераг 2 хавтанд хуваана. Контрол давсны уусмал нь 2 дахь хавтанд хамаарагдана. Эхний хавтан поливалент О-антисерумаас бүрдэнэ. Долоон төрлийн бүлэг антисера 4,5,12; 6,7; 6,8; 9,12; 3,10; 13,22; 6,14,24 болон 1,20,27,46 гэсэн 4 төрлийн антисераг тус тус шингээсэн.

Хоѐрдахь хавтан 4,5,7,8,9,10,14,15,19,22 болон 23 гэсэн антисераг шингээсэн.

E.2 О-антигений микротитрийн хавтан 1

Хавтангийн багана

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Багана тус бүрийн ийлдэс

PSO 4,5,12 6,7 6,8 9,12 3,10 13,22 6,14,24 1 20 27 46

Page 25: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

25

E.3 О-антигений микротитрийн хавтан 1

Хавтангийн багана

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Багана тус бүрийн ийлдэс

4 5 7 8 9 10 14 15 19 22 23 контрол

Омгуудын ийлдэсийн шинжилгээ 2 хавтанд хоѐуланд нь хийгдэнэ. Хоѐр микротитрийн хавтанд 8 омог хийх боломжтой. Н-антигенүүдийг тодорхойлохын тулд арваннэгэн төрлийн антисера тус бүр дээр омгоос тест

тавих ба контролоор давсны уусмалыг авна. Salmonella Н поливалент антисеран (PSH1+2) фаз1-т эсрэгбиеийн Н=a-H=z29 хүртэл, фаз2-т эсрэгбиеийн Н=1,2,5,6,7(PSH 2) хамаарна. Н-антигений дөрвөн комплекс антисера: Н=E;G;L;1,2,5,6,7 болон Н=b,d,i.r,z,z10 антигенийг шингээсэн.

E.4 Н-антигенүүдийн микротитрийн хавтан

Хавтангийн багана

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Багана тус бүрийн ийлдэс

PSH1+2 E G L PSH2 b d i r z z10 контрол

Омгуудын фаз 1-г тодорхойлохын тулд PSH1+2 болон антисераг шингээсэн зургаан ийлдсийн аль нэгтэй наалдуулснаар урвал бүрэн явагдана. Фаз 1 хувьд цааш шинжилгээ хийх шаардлагагүй. PSH болон дөрвөн комплексийн аль нэгтэй наалдуулах ба нэг хүчин зүйлтэй антигенийг тодорхойлохын тулд цаашид шинжилгээг хийнэ. Зөвхөн PSH наалдуулах урвалд H=a,c,k,y,z4, z6, болон z9, антисера нь эсрэг үйлчилнэ. Антигенүүдийн бусад фазыг тодорхойлоход Н-антигений тестийг давтан хийнэ.

Page 26: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

F Хавсралт

F.1 Sven Gard-ын хялбаршуулсан арга

Энэ аргыг [8][13] иш татсан.

Swarm агарыг 55мм диаметртэй ариун петрийн аяганд 10мл савлана. Анти-Salmonella Н дуслаас 0,1мл авч тэжээлт орчны гадаргуу дээр ариун тараагуураар жигд тараана. Петрийн аяганы төвд нэг цэгт тарилтыг хийнэ. Петрийн аягатай тарилгыг 340С-380С-д 18цаг-21цаг өсгөвөрлөнө. H-фаз дарангуйлагддаггүй бөгөөд хоѐрдогчийг тодорхойлох боломжтой. Энэхүү хялбаршуулсан арга нь ихэнхдээ эхний оролдлогоор идэвжүүлэгч хоѐрдахь фазыг тодорхойлох боломжтой.

F.2 Craigie хуруу шилний арга

F.2.1 Ерөнхий

Craigie хуруу шилний аргыг хөдөлгөөнийг батлах сорилд ашигладаг. Төгсгөл нь

нээлттэй нарийхан, богино хуруу шилтэй агарыг(агарыг доор дурвдсан аргаар

бэлтгэнэ), өргөн тагтай хуруу шил эсвэл шилэн саванд бэлтгэсэн, хагас шингэн

агарын(массын хэмжээ 0,2%-0,4%) голд төгсгөл хэсгийг доош харуулан шигтгэнэ

(Зураг В1). Хуруу шилэн дотор сорилын омгийг болгоомжтой тарина. Өсгөвөрлөсний

дараа эсийн хөдөлгөөний популяцийг хурууний шилний голоос татаж авна.(иш татсан

бүтээл [5]).

F.2.2 Craigie хуруу шилний фаз инверси бэлтгэх

Агарыг 30 минут усны ууран дээр хайлуулж(эсвэл өөр тохиромжтой аргаар)

Craigie хуруу шилэнд хийнэ.(A.11 харна уу)

Усан банн дээр (47-50) 0С-д агарыг хайлуулж Craigie хуруу шилэнд хийнэ.

Craigie хуруу шилэнд 200 мкл антисерум нэмнэ.

Хооронд нь холимогчоор маш сайн холино.

Craigie хуруу шилтэй сетийг 5 0С температурт (6.3) хадгална.

F.2.3 Craigie хуруу шилэнд фаз инверси хэрэглэх заавар

Craigie хуруу шилэнд Salmonella өсгөвөрийг тарихдаа нэг удаагийн хуванцар зүү эсвэл шулуун утас ашиглана(хуруу шилтэй өсгөвөрийг татаж авах)

Craigie хуруу шилтэй орчинг (34-38) 0С-д өсгөвөрлөнө.

Craigie хуруу шилний ургалтыг 24 цаг, 48 цаг, 72 цагийн дараа шалгана.

Агарын гадаргуу дээр ургалт ашиглагдсан тохиолдолд (хурууний шилний гадна) brain-haert infusion шөлөнд (A.9 харах) баяжуулна.

Page 27: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

27

Түлхүүр үг 1-таглаа 5-Salmonella-н фаз инверсийг чиглүүлэгч 2-ѐроол нь нээлттэй хуруу шил 6- өсгөвөрлөх талбай 3- тарил хийсэн хэсэг 7- Craigie хуруу шил 4- хагас-шингэн орчин

F.1 Зураг - Craigie хуруу шил арга

F.3 Цаасан гүүрний арга

Тодорхойлох зааврыг [4] дэд бүлгээс иш татсан

F.2 Зураг харах. Триптон соѐо агарын туузыг (1см утас) аяганы төв хэсэгт хөндлөн

ховил гарган тавина. Туузан фильтр цаасыг (3см х 3см ) ховил дээр хөндлөн тавих.

Цаасан гүүрний дунд хэсэгт антисерумын фазыг тодорхойлох цэг тавина(цагаан

цагираган тэмдэглэгээ). Бактерийн омгийг туузны зүүн талд тарина(цагаан сумаар

тэмдэглэсэн). Өсгөвөрлөсөний дараа фазын хөдөлгөөнийг харна. Туузний зүүн талаас

баруун талруу чиглэсэн swarm хөдөлгөөн нь шилбүүрийн антигений тодорхойлоход

чухал. 16 цаг өсгөвөрлөсний дараа цаасан фильтрийн ирмэгийг тойрсон бактерийн

ургалтыг харах боломжтой(цагаан гурвалжин тэмдэглэгээ), Омгийн өсгөвөрлөлтийг F.2

Зурагт үзүүлэв. (А) S.Choleraesuis var. Kunzendorf (6,7:c:-); (B) S.Typhimurium

(1,4,5,12:i:1,2); and (C) S.Stanley (4,5,12:d:1;2)

F.2 Зураг - Salmonella-н фазыг өөрчлөх цаасан гүүрны арга

Page 28: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

Ном зүй

[1] Alfredsson G.A., Barker R.M., Old D.C., Duguid J.P. Use of tartaric acid isomers and

citric acid in the biotyping of Salmonella typhimurium. J. Hyg. (Lond.). 1972, 70 pp. 651–

666

[2] US Food and Drug officials. 2001. Bacteriological Analytical Manual. BAM R53: ONPG

test. Available (viewed 2013-06-04)

at:http://www.fda.gov/Food/FoodScienceResearch/LaboratoryMethods/ ucm062262.htm

[3] Brenner F.W., Villar R.G., Angulo F.J., Tauxe R., Swaminathan B. Salmonella

nomenclature. J. Clin. Microbiol. 2000, 38 pp. 2465–2467

[4] Chiou C.S., Huang J.F., Tsai L.H., Hsu K.M., Liao C.S., Chang H.L. A simple and low-

cost paperbridged method for Salmonella phase reversal. Diagn. Microbiol. Infect. Dis.

2006, 54 pp. 315–317

[5] Craigie J. Studies on the serological reactions of flagella of B. typhosus. J. Immun.

1931, 21 p. 417

[6] Danan C., Fremy S., Moury F., Bohnert M., Brisabois A. 2009. Determining the serotype

of isolated Salmonella strains in the veterinary sector using the rapid slide agglutination test.

Cahiers de la Référence, N°.2, CR2-09M01, December 2009. Available (viewed 2013-06-

04) at: http://www.afssa.fr/euroreference/numero2/index.htm

[7] Ewing W.H. Edwards and Ewing’s identification of Enterobacteriaceae. New York:

Elsevier, Fourth edition, 1986

[8] Gard S. Das Schwärmphänomen in der Salmonella-Gruppe und seine praktische

Ausnützung. [The swarming phenomenon in the Salmonella group and its practical use]. Z.

Hyg. Infektionskr. 1938, 120 pp. 615–619

[9] Grimont P.A.D., & Weill F.-X. 2007. Antigenic formulae of the Salmonella serovars, 9th

edition.3) WHO Collaborating Centre for Reference and Research on Salmonella. Paris:

Institut Pasteur. Available (viewed 2013-06-04) at: http://www.pasteur.fr/ip/portal/action/

WebdriveActionEvent/oid/01s-000036-089

[10] Guibourdenche M., Roggentin P., Mikoleit M., Fields P.I., Bockemühl J., Grimont

P.A.D. et al. Supplement 2003–2007 (No. 47) to the White–Kauffmann–Le Minor scheme.

Res. Microbiol. 2010, 161 pp. 26–29

[11] Hendriksen R.S., Mikoleit M., Carlson V.P., Karlsmose S., Vieira A.R., Jensen A.B., et

al. WHO Global Salm-Surv External Quality Assurance System for Serotyping of

Salmonella Isolates from 2000 to 2007. J. Clin. Microbiol. 2009, 47 pp. 2729–2736

[12] Kauffmann F. On the principles of classification and nomenclature of

Enterobacteriaceae. Int. Bull. Bacteriol. Nomencl. Taxon. 1959, 9 pp. 1–6

Page 29: МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ 07.100.30 …...Энэ баримт бичиг нь аюулгүй ажиллагааны бүх асуудлыг шийдвэрлэхгүй

29

[13] Koehn A. Technical modification of the swarming plate method according to Sven

Gard in Salmonella diagnosis. Zentralbl. Bakteriol. 1970, 215 pp. 449–455

[14] Leifson E. Fermentation of sodium malonate as a means of differentiating Aerobacter

and Escherichia coli. J. Bacteriol. 1933, 26 pp. 329–330

[15] Malorny B., Bunge C., Helmuth R. Discrimination of d-tartrate-fermenting and non-

fermenting Salmonella enterica subsp. enterica isolates by genotypic and phenotypic

methods. J. Clin. Microbiol. 2003, 41 pp. 4292–4297

[16] Popoff M.Y. Guidelines for the preparation of Salmonella antisera. WHO Collaborating

Centre for Reference and Research on Salmonella. Paris: Institut Pasteur, 20013)

Supplements to the White-Kauffmann-Le Minor scheme are published in Res. Microbiol., a

publication of the Institut Pasteur (formerly Ann. Inst. Pasteur/Microbiol.), e.g. Reference

[10].

[17] Krieg N.R., Staley J.T. editors. Bergey’s manual of systematic bacteriology, 2nd

edition, Vol. 2, The Proteobacteria, Part B The Gammaproteobacteria. New York, NY:

Springer, 2005, pp. 764–799

[18] Popoff M.Y., Bockemühl J., Brenner F.W. Supplement 1998 (No. 42) to the

Kauffmann-White scheme. Res. Microbiol. 2000, 154 pp. 63–65

[19] Popoff M.Y., Bockemühl J., Gheesling L.L. Supplement 2001 (No. 45) to the

Kauffmann-White scheme. Res. Microbiol. 2003, 151 pp. 173–174

[20] American Society for Microbiology. Publications Board meeting minutes. Salmonella

nomenclature. ASM News. 1999, 65 p. 769

[21] Shipp C.R., & Rowe B. A mechanized microtechnique for Salmonella serotyping. J.

Clin. Pathol. 1980, 33 pp. 595–597

[22] Tindall B.J., Grimont P.A.D., Garrity G.M., Euzéby J.P. Nomenclature and taxonomy

of the genus Salmonella. Int. J. Syst. Evol. Microbiol. 2005, 55 pp. 521–524

[23] Wang T.K., Tseng T.C., Lee J.H., Wang W.T., Tsai J.L., Ho S.I., Pan T.M. Analysis of

Salmonella serovars in Taiwan by the phase induction method] [Article in Chinese].

Zhanghua Min Guo Wei Shang Wu Ji Mian Yi Xue Za Zhi [Chin. J. Microbiol. Immunol.].

1994, 27, pp. 13–24