Ocena jakości powietrza w Polscedziś i jutro

Barbara ToczkoDepartament Monitoringu, Ocen i PrognozGłówny Inspektorat Ochrony Środowiska

Białystok, 5 grudnia 2006 r.

System oceny jakosci powietrza w strefach

Obszar Polski został podzielony na strefy tj.:- aglomeracje (pow. 250 000 mieszkańców);- obszary powiatów nie wchodzące w skład aglomeracji;razem 362 stref.

Wojewódzki inspektor ochrony środowiska odpowiada zamonitoring i ocenę jakości powietrza w każdej strefie naobszarze danego województwa.

Substancje, których stężenie w powietrzustanowi kryterium do ocen jakości

powietrza

ze wzgledu na ochrone zdrowia ludnosci:dwutlenek siarki SO2;

dwutlenek azotu i tlenki azotu NOx;

PM 10 - pyl zawieszony o sr. ziaren do 10 µm, z ang. Particulate Matter;

tlenek wegla CO;

olów Pb;

benzen C6H6;

ozon O3;

ze wzgledu na ochrone roslin: SO2, NOx, O3

Kryteria oceny jakości powietrzaw strefach

Na podstawie danych z wojewódzkich systemów monitoringu jakosci powietrzaWojewódzkie Inspektoraty Ochrony Srodowiska wykonuja coroczne ocenyjakosci powietrza dla kazdej ze stref (dotychczas wykonano 4 oceny: za 2002r.,2003 r., 2004 i 2005 r.), a nastepnie dokonuja klasyfikacji stref, w którychpoziom:

- chocby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiekszony omargines tolerancji (klasa C)

- chocby jednej substancji miesci sie pomiedzy poziomem dopuszczalnym apoziomem dopuszczalnym powiekszonym o margines tolerancji (klasa B)

- substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego (klasa A)

Jezeli ocena wykaze, ze w danej strefie standardy jakosci powietrza nie sadotrzymane, wówczas wojewoda uchwala program ochrony powietrza (POP) wtej strefie, majacy na celu poprawe sytuacji.

Porównanie wyników klasyfikacji strefw Polsce dla NO2

2004 rok 2005 rok

Porównanie wyników klasyfikacji strefw Polsce dla ozonu

2004 rok 2005 rok

Poziomy docelowe dla ozonu w powietrzu –termin osiągnięcia standardu – 2010 r.

18 000 24000okres

wegetacji (1V-31 VII)

od 1.01.2010do 31.12.2009

Docelowy poziom substancji w powietrzu ze wzgledu naochrone roslin wyrazony jako AOT 40

[µg/m3*h]

Okresusredniania

wynikówpomiarów

25 razy60 razy 1208 godzin

od 1.01.2005 do31.12.2004

Dopuszczalna czestoscprzekraczania poziomu

docelowego w roku

Docelowy poziomsubstancji w powietrzu ze

wzgledu na ochronezdrowia ludzi

[µg/m3]

Okresusredniania

wynikówpomiarów

Porównanie wyników klasyfikacji strefw Polsce dla pyłu PM10

2004 rok 2005 rok

Dopuszczalne poziomy pyłu zawieszonegoPM10 w powietrzu

Margines tolerancji [µg/m3] Okres uśredniania

wyników pomiarów

Dopuszczalny poziom

substancji w powietrzu

[µg/m3]

Dopuszczalna częstość przekraczania

dopuszczalnego poziomu w roku

2002 2003 2004 2005

24 godziny 50 35 razy 15 10 5 0 rok

kalendarzowy 40 - 4,8 3,2 1,6 0

Przekroczenia standardów dla pyłu PM10

0102030405060708090

100

Aglomeracja Lubelska

Aglomeracja Lubelska

Powiat m. C

hełm

Powiat m. Zamość

Aglomeracja Białostocka

Powiat m. Łomż

a

Aglomeracja Bydgoska

Powiat m. Toruń

Powiat nakie

lski

nazwa strefy

Licz

ba d

ni z

prz

ekro

czen

iam

i stęż

enia

dob

oweg

o dl

a PM

10

woj. lubelskie woj. podlaskie

woj. kujawsko-pomorskie

Przekroczenia standardów dla pyłu PM10

0

50

100

150

200

250

Aglomera

cja Lubels

kaPow

iat m

. Che

łmPow

iat m

. Zam

ość

Aglomera

cja B

iałos

tocka

Powiat

m. Ł

omża

Aglomera

cja B

ydgo

ska

Powiat

m. T

oruń

Powiat

nakiel

ski

nazwa strefy

War

tość

mak

sym

alne

stęż

enia

dob

oweg

o, m

g/m

3woj. lubelskie woj. kujawsko-

pomorskiewoj. podlaskie

Udział stref zaliczonych do określonych klasw łącznej liczbie stref w Polsce w 2005 r.

dla poszczególnych zanieczyszczeń(klasy wynikowe, ochrona zdrowia)

0% 20% 40% 60% 80% 100%

SO2

NO2

PM10

Pb

C6H6

CO

O3

A B C

Liczba stref zakwalifikowanych doprogramów ochrony powietrza w

poszczególnych województwach w 2005 r.

Liczba stref do POP dla poszczególnych zanieczyszczeń Województwo

Ogólna liczba stref w

województwie

Liczba stref do

POP C6H6 CO NO2 PM10 SO2 O3

dolnośląskie 29 8 8 1 kujawsko-pom. 23 4 1 4 lubelskie 24 3 3 lubuskie 14 2 2 łódzkie 24 24 8 23 małopolskie 22 15 1 15 1 mazowieckie 42 11 1 11 opolskie 12 2 1 2 1 podkarpackie 25 2 2 podlaskie 17 2 2 pomorskie 18 4 4 śląskie 21 11 10 2 świętokrzyskie 14 3 3 wielkopolskie 35 4 4 zachodniopomorskie 21 1 1

Suma 96 1 1 2 79 1 27

Główne problemy z dotrzymaniemstandardów jakości powietrza:

przekroczenia standardów jakościpowietrza dla pyłu PM10(zanieczyszczenie pierwotne i wtórne)

przekroczenia standardów jakości dlaozonu (zanieczyszczenie wtórne)

Główne przyczyny przekroczeń:

emisja pyłów drobnych i ichprekursorów (SO2, NOx, NH3, TZO)

emisja prekursorów ozonu

(NOx, LZO, CO)

Struktura sektorowa emisji pyłu zawieszonegoz uwzględnieniem udziału frakcji PM10 i PM 2,5

w pyle zawieszonym całkowitym w 2004 roku

0

50000

100000

150000

200000

procesyspalania wsekt. prod. i

transf.energii

sektorkomunalno-

bytow y

procesyspalania wprzemyśle

procesyprodukcyjne

transportdrogow y

tys.

ton

Pył zaw ieszonycałkow ity (TSP)

pył PM 10

pył PM 2.5

Zmiana emisji pyłów w latach 2000-2004.

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

2000 2001 2002 2003 2004

TSP,

PM

10, P

M2.

5 [M

g]

TSP PM10 PM2.5

Nowe obowiązki w zakresie oceny jakościpowietrza w Polsce w perspektywie 2007-2008 r.

Dyrektywa z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu,rteci, niklu i wielopierscieniowych weglowodorówaromatycznych w otaczajacym powietrzu

Cel dyrektywy:

zapewnienie dobrej jakosci powietrza w PanstwachCzlonkowskich poprzez osiagniecie i utrzymanie poziomówdocelowych dla As, Cd, Ni i B(a)P w PM10 tam, gdzie tomozliwe

Wdrozenie: 15 luty 2007 r., transpozycja w toku

Zakres nowych obowiązkówwynikających z dyrektywy 2004/107/WE

PM10

PM10

depozycjacałkowita

powietrze

PM10

W czym

As, Cd, Ni,B(a)P

As, Cd, Ni,B(a)P

As, Cd, Ni, Hg,B(a)P i inne

WWA

Hg

As, Cd, Ni,B(a)P

i inne WWA

Zakres

obszaryzidentyfikowane wwyniku oceny j.p.

cały kraj

3 stacje w kraju3 stacje w kraju

cały kraj

Zasięgterytorialny

Oceny roczne

Systemy ocenyjakości powietrza

Działanianaprawcze

Poziomy docelowe As, Cd, Ni i B(a)P

* - Dla calkowitej zawartosci w pyle PM10 usrednionej dlaroku kalendarzowego

1 ng/m3Benzo(a)piren

20 ng/m3Nikiel

5 ng/m3Kadm

6 ng/m3Arsen

Poziom docelowy*Substancja

Poszerzenie obowiązków sprawozdawczychwobec Unii Europejskiejo metale ciężkie i wwa

OCENA ROCZNADo 30 września 2008 r. informacje o wynikach oceny rocznej, w tym:

wykazy stref (klasy) obszary przekroczenia poziomów docelowych stężenia substancji (statystyki) przyczyny przekroczeń poziomów docelowych informacje dot. ludności narażonej na przekroczenia

oraz dane z sieci pomiarowych

DZIAŁANIA NAPRAWCZEInformacje o podjętych działaniach naprawczych - do 31 grudnia 2009 r.

Dziękuję za uwagę

b.toczko@gios.gov.pl