O solo como recurso

Definición, usos, formación e tipos

O Solo. Definición

• Capa superficial, disgregada, de espesor variable que recubre a superficie terrestre, procedente da meteorización das rochas preexistentes

• Interfase entre os subsistemas terrestres (biosfera, xeosfera, atmosfera e hidrosfera)

Usos do solo Impactos do solo

• Erosión • Contaminación • Sobreexplotación • Empobrecemento • Degradación biolóxica • Compactación • Perda de cobertera vexetal

• Agrícola • Edificación e construcción • Depósito de residuos e de tóxicos • Fonte de recursos minerais, enerxéticos e de materiais de construcción

COMPOSICIÓN e ESTRUCTURA DO SOLO Compoñentes inorgánicos:

❖ Gases (O2 , CO2 )

❖ Auga ❖ Compoñentes minerais ❖ Anacos de rocha (lama, arxilas, areas, gravas, etc.) ❖ Sales minerais e ións (fosfatos, nitratos, sulfatos, carbonatos, etc.)

Compoñentes orgánicos:

❖ Restos e residuos de seres vivos (follas, polas, caparazóns de artrópodos, dexeccións, etc.) ❖ Seres vivos como os microorganismos do solo (bacterias, fungos, algas), pequenos invertebrados, raíces das plantas, etc.

HORIZONTE C: Anacos de rocha procedentes da alteración da rocha nai

ROCHA NAI: Material rochoso orixinal sobre o cal fórmase o soloROCA MADRE

ESTRUCTURA DO SOLO PERFIL DUN SOLO = Estructura en corte transversal

HORIZONTES EDÁFICOS Diferentes capas do solo (variacións de cor, textura e composición)

MANTILLO: Restos de seres vivos recoñecibles

HUMUS: materia orgánica con estructuras non recoñecibles. Forma humatos coa materia mineral

Subnivel que sofre lavado de materia orgánica: de cor máis clara

HORIZONTE A

HORIZONTE A (de lavado): Contén moita materia orgánica e pouca materia mineral

HORIZONTE B (de acumulación): •Por lavado (de arriba cara abaixo) •Por capilaridade (de abaixo cara arriba) •Cor máis clara •Pouca materia orgánica •Moita materia mineral

FORMACIÓN DO SOLO Evolución que vai desde a rocha sen alterar (rocha nai) ata a formación dun solo maduro (cos diferentes horizontes ben diferenciados)

RESTOS DE SERES

VIVOS HumificaciónHUMUS

Rocha inalterada Meteorización Rocha

disgregada

Mineralización

SUSTANCIAS INORGÁNICAS MINERAIS

Meteorización

TransformaciónHumatos e outras sustancias orgánicas sinxelas

Mecanismo paralelo a da sucesión ecolóxica: o solo se fai máis complexo e maduro á vez que o fai o ecosistema, ata acadar a situación de climax.

Proceso de formación dun solo

Rocha sen alterar: Rocha Nai

Axentes erosivos

Rocha disgregada

Primeiros colonizadores: Liques, musgos

Rocha máis alterada e disgregada

Fórmase unha pequena capa de materia órgánica. Aparecen as primeiras plantas con sementes.

A capa de materia orgánica acada maior espesor. Comunidade biolóxica cada vez máis complexa.

Roc

ha n

aiSo

lo

Situación ClimaxO solo acada a máxima madurez, termina o proceso de formación

FACTORES QUE DETERMINAN A EVOLUCIÓN EDÁFICA

• Clima (humidade e temperatura) Balance hídrico, tipo e abundancia de seres vivos, intensidade e tipo de meteorización, etc

• Topografía (pendente e orientación)

• Actividade biolóxica

• A litoloxía (tipo de rocha nai e a súa textura)

• Tempo (de centos a miles de anos)

Clasificación dos solos

• Solos zonais: determinados polo clima

• Solos azonais: determinados por outros factores diferentes ó clima (litoloxía , pendente, presenza ou abundancia dalgúns compoñentes como a auga, a sal, etc.)

Os solos zonais están repartidos dacordo coas grandes zonas climáticas e biomas do planeta

Solos de climas fríos e húmidos: Podzoles

▪ Nos bosques de coníferas situados en latitudes altas (taiga)

▪ Solos ácidos, pH<7

▪ Conteñen moito humus (as baixas temperaturas dificultan a putrefacción)

▪ Horizonte A2 claro por lavado

▪ Horizonte B oscuro por acumulación de nutrientes lavados no horizonte A

Solos de climas temperados: Solos pardos

•En bosques de árbores de folla caduca (bosque húmido)

•Solos con moito humus e mantillo

•Alternancia de períodos húmidos e secos

•Na estación húmida predomina o lavado de nutrientes de arriba cara abaixo

•Na estación seca prodúcese ascenso de nutrientes por capilaridade (movemento de abaixo cara arriba)

• Horizonte B oscuro por acumulación de nutrientes lavados no horizonte A

Solos de climas temperados: Chernozen

• En pradeiras e cultivos de cereais, en estepas.

• Escasa precipitación, temperaturas extremas, clima continental

• Acumulación de nutrientes no horizonte A (predomina o ascenso por capilaridade)

• Horizonte A oscuro, rico en nutrientes e en humus

• Horizonte B claro, por perda de nutrientes e acumulación de carbonato

Chernozem

Solos de climas áridos: Solos vermellos e caliches

•Escasa vexetación e moi poco humus

•Escasa precipitación, predomina o ascenso por capilaridade da auga do solo

•Acumulación de sales no horizonte A, formando costras duras (caliches)

• Acumulación de arxila e carbonato no horizonte B

• En selvas húmidas e cálidas das zonas ecuatoriais e tropicais

• Elevada actividade bacteriana que descompoñe rápidamente a materia orgánica

• O horizonte A ten pouco espesor e é pobre en humus

• Precipitación de bauxita e limonita no horizonte B, formando costras duras (lateritas)

Solos de zonas ecuatoriais e tropicais húmidas: Lateritas

Solos determinados polo sustrato rocoso

RENDSINA

•Sustrato silíceo: Rankers

•Sustrato calizo: Rendsinas

• por exceso de sal: Solos salinos

• por exceso de auga: Solos Gley

• permanentemente encharcados, falta de osíxeno • condicións de descomposición anaerobia • condicións de reducción (cor gris verdosa) • Exceso de humus, formación de turba

Solos determinados por exceso dalgún compoñente

Suelo con concreciones de sal

Salinas