o ensino secundário caboverdiano

Upload: kakinene

Post on 03-Mar-2016

217 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

Analisa a história do ensino secundário em Cabo Verde

TRANSCRIPT

NASCIMENTO MONTEIRO, Francisco. O ensino secundrio em Cabo Verde: trajectria histrica, desafos e formao (pedaggica) docente. Departamento de Teora de la Educacin, Historia de la Educacin y Pedagoga Social. Universidad de Santiago de Compostela. Diciembre de 2014. (Tesis doctoral dirigida por el Dr. Miguel A. Santos Rego) cada vez mais crescente a assuno de que o mapeamento de solues para afrontar os problemas sociais, econmicos, ticos, etc., de uma dada sociedade deve dar-se a partir do campo da educao. Logo, o conhecimento da sua trajectria educativa constitui elemento cimeiro para a compreenso holstica do seu percurso histrico bem como ancoradouro do seu processo de desenvolvimento. Em Cabo Verde, desde a independncia nacional at a actualidade, os discursos e vises subjacentes s polticas de desenvolvimento tm sido forjados a partir da valorizao crescente da importncia da educao enquanto recurso estratgico de desenvolvimento. Neste mbito, o ensino secundrio tem sido historicamente considerado como subsistema educativo estrategicamente importante e cujo principal objectivo visa munir os seus diplomados com ferramentas indispensveis para responder as demandas econmicas e sociais do pas. Porm, a sua configurao curricular, nas dimenses de (i) valorizao da idiossincrasia histrica e cultural do pas bem como o modelo educativo que incorpora; na (ii) poltica de formao (pedaggica) dos seus docentes e; e na (iii) valorizao das vozes e experincias destes; constituem alguns elementos que obrigatoriamente reclamam necessrios e inadiveis questionamentos.O problema de investigao assenta-se, por um lado, na procura de elementos que clarificam a trajectria histrica do ensino secundrio cabo-verdiano, tanto a nvel da identificao das heranas da sua configurao curricular como na das lies e silncios da poltica de formao (pedaggica) docente. Por outro lado, amolda-se pela reivindicao de uma adequada mobilizao dos elementos que conformam esta matriz histrica nos processos de mudanas pretendidas, sem se esquecer da necessria perscrutao dos novos desafios do pas, das vozes dos principais actores que labutam neste sector e das tendncias internacionais.Com base no problema de investigao acima identificado, selecionou-se dois grandes objectivos da investigao: (i) identificar os marcos histricos, polticos e sociais da trajectria da educao secundria em Cabo Verde e; (ii) imbricar as principais heranas da trajectria histrica da educao secundria cabo-verdiana e da formao de docentes para este nvel de ensino, nos processos da sua (re) configurao poltica, epistemolgica e curricular, no quadro das exigncias sociais, econmicas e polticas da sociedade cabo-verdiana actual.De entre os objectivos especficos considerados no processo do desenho da investigao, destacam-se os seguintes: - Caracterizar a evoluo histrica da educao secundria em Cabo Verde, nos contextos colonial e ps-colonial; - Demonstrar e fundamentar a necessidade de uma releitura da histria da educao (educao secundria) em Cabo Verde;- Identificar as etapas mais importantes da construo social da importncia da educao secundria cabo-verdiana;- Contextualizar o surgimento e a evoluo da poltica de formao dos docentes do ensino secundrio cabo-verdiano; - Identificar os grandes desafios da educao secundria em Cabo Verde, no perodo ps-independncia;- Relacionar as dinmicas de reconfigurao da educao secundria cabo-verdiana com as demandas sociais, polticas e econmicas da sociedade cabo-verdiana; - Identificar os principais constrangimentos de carcter epistemolgico, metodolgico e poltico do actual sistema da educao secundria cabo-verdiana e da formao pedaggica de docentes para o mesmo nvel de ensino.Concernente questo metodolgica, o estudo orientou-se pela metodologia qualitativa tendo em conta a natureza do objecto de investigao eleito e os objectivos que aspira alcanar. Na parte de recolha de dados histricos e tericos, realizou-se uma profunda explorao, interpretao e crtica s fontes selecionadas. Relativamente recolha de dados empricos, optou-se pela utilizao dos mtodos da entrevista e de grupo de discusso. A entrevista, de carcter semi-estruturada, foi realizada a quarenta (40) actores que labutam no ensino secundrio: trinta e trs (33) professores do ensino secundrio; trs (3) individualidades com responsabilidades na gesto do ensino secundrio e; quatro (4) professores das antigas instituies de formao dos docentes do ensino secundrio. No grupo de discusso participaram cinco (5) subdirectores pedaggicos das escolas secundrias do interior da ilha de Santiago (Cabo Verde).Do estudo conclui-se, primeiramente, que as vicissitudes da introduo do ensino secundrio nas ilhas de Cabo Verde requerem um adequado conhecimento do desenrolar poltico e ideolgico deste subsistema de ensino na metrpole (sculo XIX). Em segundo lugar, no processo de luta pela independncia nacional a reconfigurao do ensino secundrio foi considerado um elemento proeminente. Com a materializao desta efemride (1975), notvel, com o passar dos anos, a tendncia do esmorecimento da perspetiva de desmantelamento da herana colonial no sistema educativo nacional. Adicionalmente, a histria da educao cabo-verdiana confunde-se com a assuno de que o ensino secundrio fundamental para o processo de desenvolvimento do pas. Contudo, medidas prticas precisam ser tomadas para a materializao desses discursos sobretudo num contexto de novos desafios econmicos, sociais e ticos em que novas competncias devem ser desenvolvidas nos diplomados deste nvel de ensino.No que tange trajectria de formao dos docentes do ensino secundrio, o estudo revela alguma fragmentao e debilidade pedaggica e cientfica dos vrios programas de formao. Paralelemente, o estudo apresenta um leque de novas competncias pedaggicas que deve orientar a formao docente. Outrossim, preciso maior valorizao das prticas e das vozes dos docentes se se pretende avizinhar-se aos fundamentos das suas escolhas, resistncias, contribuies, e aos alicerces dos discursos que orientam as suas aces quotidianas. Finalmente, o estudo interpela-nos para novas linhas de indagao tais como: as singularidades das ilhas e a configurao do ensino secundrio cabo-verdiano; as estratgias de potencializao das inovaes pedaggicas a partir das escolas e; os mecanismos de desenvolvimento de competncias pedaggicas centradas na gesto da diversidade.