nowa ustawa o biegŁych rewidentach 2 · 2020. 9. 8. · nowa ustawa o biegŁych rewidentach s. 7...

N O W A U S T A W AO B I E G Ł Y C H R E W I D E N T A C H

p o r a d n i k p r e n u m e r a t o r a

Publ

ika

cja

dos

tępn

a t

ylk

o w

Pre

num

era

cie

Plus

nr22Przewodnik dla zarządów i rad nadzorczych

dr Andre Helin – prezes zarządu BDO, partner zarządzający, biegły rewident.

Ma tytuł doktora nauk ekonomicznych z dziedziny zarządza-nia. Ukończył Copenhagen Business School, M. Sc. (Econ.). Jest duńskim biegłym rewidentem posiadającym uprawnienia do badania sprawozdań finansowych i doradztwa gospodarczego. Posiada także uprawnienia polskiego biegłego rewidenta.

Jest założycielem i prezesem firmy audytorsko-konsultingowej BDO sp. z o.o.

W Polsce ma ponaddwudziestoletnią praktykę. Współtwórca polskiego rynku kapitałowego. Brał udział w pracach związa-nych z wyceną przedsiębiorstw, prywatyzacją i wprowadzaniemdo publicznego obrotu m.in. takich podmiotów jak: Śląska Fabryka Kabli S.A., Budimex S.A., Echo Investment, Dom DevelopmentS.A., Mostostal Warszawa, J.W. Construction S.A., Polimex-Mo-stostal S.A. W swojej pracy zawodowej zajmował się również doradztwem z zakresu fuzji spółek giełdowych.

Jest wieloletnim członkiem Komisji ds. standardów rewizji finansowej przy Krajowej Izbie Biegłych Rewidentów. Opiniował w sprawach legislacyjnych z zakresu audytu i rachunkowości. Był doradcą prezesa NBP oraz Rady Polityki Pieniężnej.

Jest autorem i współautorem kilkunastu podręczników z dziedziny rachunkowości i finansów, w tym takich tytułów, jak: „Techniki i metody badania sprawozdań finansowych”, „Fuzje i przejęcia przedsiębiorstw”, „Metody i techniki konsolidacji sprawozdań finansowych”, „Sprawozdanie finansowe według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości” oraz „Spra-wozdawczość finansowa spółek kapitałowych”. Jego „Komentarz do ustawy o rachunkowości” od lat jest bestsellerem sprzedaży (obecnie dostępne jest siódme wydanie książki).

Publikuje również liczne artykuły o tematyce grup kapitałowych, fuzji, leasingu, instrumentów finansowych i Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, a także ustawy o biegłych rewidentach, która w 2017 roku została gruntownie znowelizowana. Jest cenionym komentatorem bieżących spraw z zakresu legislacji, rynku kapitałowego, sytuacji gospodarczej czy możliwości pro-wadzenia biznesu w Polsce i zagranicą.

Broszura_BDO_PARKIET_okladka.indd 2-91Broszura_BDO_PARKIET_okladka.indd 2-91 06.02.2018 20:1906.02.2018 20:19

s. 3CO NALEŻY WIEDZIEĆ O PODATKU VAT

NOWA USTAWA O BIEGŁYCH

REWIDENTACH

Przewodnik dla zarządów i rad nadzorczych

BDO_jak broszura_146.indd 3BDO_jak broszura_146.indd 3 06.02.2018 19:5306.02.2018 19:53

NOWA USTAWA O BIEGŁYCH REWIDENTACHs. 4

Redaktor: Marek Kobylański

Skład i łamanie: Andrzej Baranowski

Wydawca: Gremi Media S.A.


s. 5NOWA USTAWA O BIEGŁYCH REWIDENTACH

Spis treściKomentarz, dr Andre Helin, prezes zarządu BDO ....................................................................8 – 31Wytyczne Unii Europejskiej ........................................................................................................................................8Dyrektywa unijna ............................................................................................................................................................9Rozporządzenie unijne .................................................................................................................................................11Standardy dla biegłych ............................................................................................................................................... 12Ryzyko systemowe........................................................................................................................................................ 13Nadzór i współpraca .................................................................................................................................................... 15Akty delegowane ............................................................................................................................................................16Kary za naruszenia .......................................................................................................................................................16Nadzór nad biegłymi .................................................................................................................................................... 17Komitet do spraw audytu .......................................................................................................................................... 17Małe i średnie firmy ......................................................................................................................................................18Ustawa z 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym ........................................................................................................................................18Zawód biegłego rewidenta ........................................................................................................................................18Samorząd zawodowy ..................................................................................................................................................19Firmy audytorskie ........................................................................................................................................................ 20Działalność firm audytorskich ............................................................................................................................... 20Organizacja firmy audytorskiej, badania oraz świadczenie usług ....................................................... 20Wewnętrzny system kontroli jakości .................................................................................................................... 21Dokumentacja ................................................................................................................................................................ 24Nadzór publiczny .......................................................................................................................................................... 24Zasady funkcjonowania Komitetu Audytu ........................................................................................................25Zadania komitetu audytu ......................................................................................................................................... 26Rotacja biegłych rewidentów i firm audytorskich ........................................................................................ 28Zakaz świadczenia określonych usług ............................................................................................................... 28Odpowiedzialność i kary ........................................................................................................................................... 29Zawiadamianie o podejrzeniu naruszenia przepisów ................................................................................ 30Współpraca z właściwymi organami nadzoru publicznego .................................................................... 30Zmiany w innych przepisach ................................................................................................................................... 31Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe ............................................................................................ 31



Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym ............................................................................................................32 – 113Rozdział 1. Przepisy ogólne .......................................................................................................................................32Rozdział 2. Uzyskiwanie uprawnień i wykonywanie zawodu biegłego rewidenta ........................35Rozdział 3. Samorząd zawodowy biegłych rewidentów ............................................................................ 43Rozdział 4. Firmy audytorskie ...............................................................................................................................48Rozdział 5. Organizacja firmy audytorskiej ......................................................................................................55Rozdział 6. Zasady przeprowadzania badań oraz świadczenia usług na rzecz badanej jednostki ........................................................................................................................................57Rozdział 7. Nadzór publiczny ..................................................................................................................................64Rozdział 8. Komitet audytu i szczególne warunki przeprowadzania badań ustawowych w jednostkach zainteresowania publicznego ...................................................................................................75Rozdział 9. Odpowiedzialność dyscyplinarna biegłych rewidentów ..................................................80Rozdział 10. Odpowiedzialność firm audytorskich, jednostek zainteresowania publicznego oraz osób trzecich ................................................................................................................................................................................86Rozdział 11. Zawiadamianie organu nadzoru publicznego lub samorządu zawodowego biegłych rewidentów o podejrzeniu naruszenia przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014 ............................................................................................................................90Rozdział 12. Współpraca z właściwymi organami nadzoru publicznego z państw Unii Europejskiej, KEONA, europejskimi urzędami nadzoru oraz właściwymi organami nadzoru publicznego z państw trzecich .............................................................................................................90Rozdział 13. Zmiany w przepisach ........................................................................................................................ 95Rozdział 14. Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe ............................................................... 107



Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylające decyzję Komisji 2005/909/WE ................................................................................................................114 – 145TYTUŁ I. Przedmiot, zakres i definicje ............................................................................................................... 121TYTUŁ II. Warunki przeprowadzania ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego ............................................................................................................................122TYTUŁ III. Powoływanie biegłych rewidentów lub firm audytorskich przez jednostki interesu publicznego ................................................................................................................. 131TYTUŁ IV. Nadzór nad czynnościami biegłych rewidentów i firm audytorskich przeprowadzających ustawowe badania jednostek interesu publicznego ..................................... 134



Od 21 czerwca tego roku obowiązuje ustawa z 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audy-torskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 6 czerwca 2017 r., poz. 1089). Nowa regulacja uchyla ustawę z 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania spra-wozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (tj. DzU z 2016 r., poz. 1000 i 1948).

Nowa ustawa ma na celu inkorporację (transpozycję) do krajowego porządku prawnego postano-wień nowych przepisów prawa Unii Europejskiej z zakresu audytu obejmujących dyrektywę 2014/56/UE zmieniającą dyrektywę 2006/43/WE ws. ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych (DzU UE L 158 z 27.05.2014, s. 196) oraz rozporządzenie 537/2014 ws. szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jed-nostek interesu publicznego (DzU UE L 158 z 27.5.2014, s. 77 wraz ze sprostowaniem w DzU UEL 170 z 11.06.2014, s. 66).

Przepisy prawne regulujące zasady badania sprawozdań finansowych, zasady funkcjonowania pod-miotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych i biegłych rewidentów zostały gruntownie zmienione w ciągu ostatnich lat. Bezpośredniej przyczyny powstania nowych przepisów należy upa-trywać w kryzysie finansowym, który miał miejsce w latach 2008–2010, a który dotknął w szczególności sektora finansowego oraz odsłonił słabości w nadzorze finansowym, zarówno w tym publicznym, jak i w organach korporacyjnych (rady nadzorcze i komitety audytu) a także w funkcjonowaniu biegłych rewidentów i podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych jako organów zaufania publicznego.

Przygotowanie nowych regulacji w ramach Unii Europejskiej trwało wiele lat. Komisja Europejska 30 listopada 2011 r. przyjęła wnioski legislacyjne dotyczące reformy rynku audytorskiego, w tym:

1) dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/30/WE z 11 marca 2008 r. zmieniającą dyrekty-wę 2006/43/WE w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych w odniesieniu do uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji (DzUrz UE L nr 81, s. 53);

2) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie szczegółowych wymogów dotyczą-cych ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego.

Propozycje zawarte w obu aktach były rozpatrywane przez Parlament Europejski w 2012 i 2013 r. i wiosną 2014 r. Parlament Europejski zatwierdził następujące akty prawne:

1) dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/56/UE z 16 kwietnia 2014 r. zmieniającą dyrek-tywę 2006/43/WE w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowa-nych sprawozdań finansowych (DzUrz UE L Nr 158, s. 196) oraz

2) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek intere-su publicznego, uchylające decyzję Komisji 2005/909/WE (DzUrz UE L nr 158, s. 77).

Przepisy zmienionej dyrektywy i nowego rozporządzenia powinny znaleźć odzwierciedlenie w pol-skich przepisach prawnych najpóźniej wiosną 2016 r. Jednak transpozycja tych przepisów do ustawo-dawstwa polskiego została opóźniona. Jak wcześniej nadmieniono, Sejm dopiero 11 maja 2017 r. za-kończył prace nad ustawą o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym i przekazał ją do podpisu prezydenta. Po podpisaniu ustawy przez prezydenta wejdzie ona w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Wytyczne Unii Europejskiej Dla właściwego zrozumienia nowej ustawy niezbędne jest poznanie i zrozumienie koncepcji dyrek-

tywy 2014/56/UE i rozpoządzenia 537/2014 stanowiących wzorzec i ramy legislacyjne dla krajowych przepisów.

Komentarzdr Andre Helin, prezes zarządu BDO



Dyrektywa unijna Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/56/UE z 16 kwietnia 2014 r. zmieniająca

dyrektywę 2006/43/WE w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonso-lidowanych sprawozdań finansowych określa warunki zatwierdzania i rejestracji osób prowadzących badania ustawowe, stosujące się do tych osób zasady niezależności, obiektywizmu i etyki zawodowej, jak również ramy publicznego nadzoru nad tymi osobami. Dodatkowym celem dyrektywy jest dalsza harmonizacja przepisów regulujących badania sprawozdań finansowych na szczeblu Unii, aby umożli-wić większą przejrzystość i przewidywalność wymogów stosujących się do takich osób oraz zwiększyć ich niezależność i obiektywizm przy wykonywaniu powierzonych im zadań.

Ponadto dla poprawy ochrony inwestorów ważne jest wzmocnienie publicznego nadzoru nad bie-głymi rewidentami i firmami audytorskimi poprzez zwiększenie niezależności publicznych organów nadzoru w Unii i powierzenie im odpowiednich uprawnień, w tym uprawnień do prowadzenia docho-dzeń i nakładania kar w celu wykrywania naruszeń w kontekście świadczenia przez biegłych rewiden-tów oraz firmy audytorskie usług w zakresie badania, a także w celu przeciwdziałania i zapobiegania takim naruszeniom.

Zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniem Unii Europejskiej (dalej: TFUE) rynek wewnętrzny obej-muje obszar pozbawiony granic wewnętrznych, na którym zapewniony jest swobodny przepływ towa-rów i usług oraz swoboda przedsiębiorczości. Konieczne jest umożliwienie biegłym rewidentom i fir-mom audytorskim rozwijanie działalności usługowej w zakresie badania ustawowego w Unii poprzez umożliwienie im świadczenia takich usług w państwie członkowskim innym niż państwo, w którym zostali oni zatwierdzeni. Umożliwienie biegłym rewidentom i firmom audytorskim przeprowadzania badań ustawowych na podstawie tytułu zawodowego uzyskanego w kraju pochodzenia na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego uwzględnia w szczególności potrzeby grup przedsiębiorstw, które – ze względu na wzrost przepływów handlowych w ramach rynku wewnętrznego – sporządzają sprawozdania finansowe w kilku państwach członkowskich i muszą poddawać je badaniu na mocy prawa unijnego. Wyeliminowanie barier utrudniających rozwój usług w zakresie badania ustawowe-go między państwami członkowskimi przyczynia się do zintegrowania unijnego rynku badań ustawo-wych.

Badanie ustawowe wymaga odpowiedniej wiedzy w zakresie prawa spółek, prawa podatkowego i ubezpieczeń społecznych; stosowne przepisy mogą się różnić w zależności od państwa członkowskie-go. W rezultacie, aby zapewnić odpowiednią jakość usług w zakresie badań ustawowych świadczonych na terytorium państwa członkowskiego, państwo to powinno mieć możliwość nakładania środka wy-równawczego w przypadku, gdy biegły rewident zatwierdzony w innym państwie członkowskim chce zostać zatwierdzony również na terytorium tego państwa członkowskiego, aby ustanowić tam stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Środek taki powinien uwzględniać doświadczenie zawodowe danego biegłego rewidenta. Nie powinien on prowadzić do nieproporcjonalnego obciąże-nia biegłego rewidenta ani utrudniać świadczenia usług w zakresie badania ustawowego czy obniżać atrakcyjności ich świadczenia w państwie członkowskim, które nakłada środek wyrównawczy. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość zatwierdzania wnioskujących biegłych rewidentów na podsta-wie testu umiejętności albo stażu adaptacyjnego, określonych w dyrektywie 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady. Na zakończenie stażu adaptacyjnego biegły rewident powinien być w stanie zin-tegrować się z zawodowym rynkiem pracy w przyjmującym państwie członkowskim, po stwierdzeniu, że posiada on doświadczenie zawodowe w tym państwie członkowskim.

Podczas gdy główna odpowiedzialność za dostarczanie informacji finansowych powinna spoczy-wać na kierownictwie badanych jednostek, rola biegłych rewidentów oraz firm audytorskich polega na aktywnym podważaniu informacji od kierownictwa z perspektywy użytkownika. Aby podnieść ja-kość badań, ważne jest zatem zwiększenie zawodowego sceptycyzmu wykazywanego przez biegłych rewidentów oraz firmy audytorskie wobec badanej jednostki. Biegli rewidenci oraz firmy audytorskie powinni uznawać możliwość zaistnienia istotnych zniekształceń wynikających z oszustwa lub błędu, bez względu na wcześniejsze doświadczenia biegłego rewidenta dotyczące uczciwości i rzetelności kierownictwa badanej jednostki.

Szczególnie istotne jest zwiększenie niezależności jako jednego z podstawowych elementów przy przeprowadzaniu badań ustawowych. Aby zwiększyć niezależność biegłych rewidentów i firm audy-torskich od jednostki badanej przy przeprowadzaniu badań ustawowych, biegły rewident lub firma audytorska oraz każda osoba fizyczna będąca w stanie pośrednio lub bezpośrednio wpłynąć na wynik badania ustawowego powinni być niezależni od badanej jednostki i nie powinni uczestniczyć w proce-sach decyzyjnych badanej jednostki.



Dla zachowania tej niezależności ważne jest także, aby biegli rewidenci i firmy audytorskie prowa-dzili dokumentację wszystkich zagrożeń dla własnej niezależności, jak również zabezpieczeń zastoso-wanych dla ich ograniczenia. Ponadto, jeżeli zagrożenia dla ich niezależności pozostają zbyt znaczące nawet po zastosowaniu zabezpieczeń służących ograniczeniu tych zagrożeń, powinni oni zrezygnować z wykonania zlecenia badania lub powstrzymać się od jego wykonania.

Biegli rewidenci i firmy audytorskie powinny być niezależne przy przeprowadzaniu badań ustawo-wych badanych jednostek i unikać konfliktów interesu. Aby ustalić niezależność biegłych rewidentów i firm audytorskich, należy wziąć pod uwagę pojęcie sieci, w ramach której działają. Wymóg dotyczący niezależności należy spełniać co najmniej w okresie objętym sprawozdaniem z badania, obejmującym zarówno okres objęty sprawozdaniami finansowymi poddawanymi badaniu, jak i okres, w którym przeprowadza się badanie ustawowe.

Biegli rewidenci, firmy audytorskie oraz ich pracownicy powinni w szczególności powstrzymywać się od przeprowadzania badania ustawowego danej jednostki, jeżeli mają w niej interes gospodarczy lub interes finansowy, a także od udziału w obrocie instrumentami finansowymi wyemitowanymi, gwaran-towanymi lub w inny sposób wspieranymi przez badaną jednostkę, z wyjątkiem udziałów w zdywer-syfikowanych programach zbiorowego inwestowania. Biegły rewident lub firma audytorska powinni powstrzymywać się od udziału w wewnętrznych procesach decyzyjnych badanej jednostki. Biegłym rewidentom, firmom audytorskim oraz ich pracownikom bezpośrednio uczestniczącym w zleceniu ba-dania ustawowego należy uniemożliwić przyjmowanie obowiązków w jednostce badanej na szczeblu kierownictwa lub zarządu przed upływem odpowiedniego okresu od zakończenia badania.

Ważne jest, aby biegli rewidenci i firmy audytorskie działali z poszanowaniem praw swoich klientów do życia prywatnego i ochrony danych. Powinni oni zatem być związani rygorystycznymi przepisami w zakresie poufności i tajemnicy zawodowej, które jednak nie powinny zakłócać właściwego wykonania dyrektywy i rozporządzenia (UE) nr 537/2014 ani współpracy z biegłym rewidentem grupy w trakcie przeprowadzania badania skonsolidowanych sprawozdań finansowych, w przypadku gdy jednostka dominująca znajduje się w państwie trzecim, pod warunkiem że przestrzegane są przepisy dyrektywy 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady. Przepisy te nie powinny jednak zezwalać biegłemu rewi-dentowi ani firmie audytorskiej na współpracę z organami państwa trzeciego poza kanałami współpra-cy przewidzianymi w rozdziale XI dyrektywy 2006/43/WE.

Te przepisy o poufności powinny być również stosowane do wszystkich biegłych rewidentów lub firm audytorskich, które zaprzestały uczestniczenia w określonym badaniu sprawozdań finansowych.

Odpowiednia organizacja wewnętrzna biegłych rewidentów i firm audytorskich powinna przyczy-nić się do zapobiegania ewentualnym zagrożeniom dla ich niezależności. Tym samym właściciele lub udziałowcy firmy audytorskiej, jak również osoby nią zarządzające, nie powinni ingerować w przepro-wadzanie badania ustawowego w żaden sposób zagrażający niezależności i obiektywizmowi biegłego rewidenta, który przeprowadza badanie ustawowe w imieniu firmy audytorskiej. Ponadto biegli rewi-denci i firmy audytorskie powinny ustanowić odpowiednie polityki i procedury wewnętrzne w odnie-sieniu do pracowników i innych osób uczestniczących w działalności w zakresie badań ustawowych w ramach ich organizacji, aby zapewnić zgodność z obowiązkami ustawowymi. Te polityki i procedury powinny w szczególności starać się zapobiegać na wszelkim zagrożeniom dla niezależności oeaz reago-wać na nie, a także zapewniać jakość, rzetelność i dokładność badania ustawowego. Wdrożone polityki i procedury powinny być proporcjonalne do skali i stopienia złożoności działalności biegłego rewiden-ta lub firmy audytorskiej.

Badanie ustawowe kończy się wyrażeniem opinii, że sprawozdania finansowe oddają w sposób prawdziwy i rzetelny sytuację badanych jednostek zgodnie z odpowiednimi ramowymi zasadami spra-wozdawczości finansowej. Zainteresowane strony mogą jednak nie być świadome ograniczeń badania, na przykład w odniesieniu do istotności, technik doboru próby, roli biegłego rewidenta w wykrywaniu oszustw oraz odpowiedzialności kierow nictwa, co może prowadzić do rozbieżności oczekiwań. Dla zmniejszenia tych rozbieżności ważne jest, aby zapewnić większą jasność co do zakresu badania usta-wowego.

Ważne jest zapewnienie wysokiej jakości badań ustawowych w Unii. Wszystkie badania ustawowe powinny zatem być przeprowadzane z zachowaniem międzynarodowych standardów badania przyję-tych przez Komisję. Jako że międzynarodowe standardy badania są opracowane, aby być przydatnymi dla jednostek bez względu na ich wielkość i rodzaj oraz we wszystkich jurysdykcjach, właściwe organy państw członkowskich powinny — przy ocenianiu zakresu zastosowania międzynarodowych standar-dów badania — wziąć pod uwagę skalę i stopień złożoności działalności małych przedsiębiorstw. Żadna regulacja czy środki przyjęte w tym celu przez dane państwo członkowskie nie powinny prowadzić do sytuacji, w których biegły rewident lub firma audytorska nie jest w stanie przeprowadzać badań usta-wowych zgodnie z międzynarodowymi standardami badania. Państwom członkowskim powinno się



zezwolić na wprowadzanie dodatkowych krajowych procedur lub wymogów dotyczących badania wy-łącznie w przypadku, gdy wynikają one ze szczegółowych krajowych wymogów prawnych dotyczących zakresu badań ustawowych rocznych lub skonsolidowanych sprawozdań finansowych, co oznacza, że wymogi te nie zostały objęte zakresem przyjętych międzynarodowych standardów badania lub w przypadku, gdy podnoszą one wiarygodność i jakość rocznych sprawozdań finansowych i skonsoli-dowanych sprawozdań finansowych. Komisja powinna nadal uczestniczyć w monitorowaniu treści i procesu przyjmowania międzynarodowych standardów badania przez Międzynarodową Federację Księgowych (IFAC).

W przypadku skonsolidowanych sprawozdań finansowych ważne jest jasne określenie obowiązków biegłych rewidentów badających różne jednostki danej grupy. W tym celu biegły rewident grupy powi-nien ponosić pełną odpowiedzialność za sprawozdanie z badania. Dla zwiększenia wiarygodności i przej-rzystości kontroli przeprowadzanych w Unii Europejskiej systemy zapewniania jakości w państwach członkowskich powinny być zarządzane przez właściwe organy wyznaczone przez państwa członkow-skie w celu zapewnienia publicznego nadzoru nad biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi.

Celem kontroli zapewnienia jakości jest zapobieganie i reagowanie na potencjalne słabości w sposo-bie przeprowadzania badań ustawowych. Aby kontrole zapewnienia jakości były wystarczająco kom-pleksowe, przy ich przeprowadzaniu właściwe organy powinny uwzględniać skalę i złożoność działal-ności biegłych rewidentów i firm audytorskich.

Rozporządzenie unijne W omawianym temacie kluczowe znaczenie ma rozprządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)

nr 537/2014 z 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylające decyzję Komisji 2005/909/WE.

Biegłym rewidentom i firmom audytorskim powierza się z mocy prawa przeprowadzanie wyma-ganych ustawowo badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego (JZP) w celu zwiększenia zaufania społeczeństwa do rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych ta-kich jednostek. Funkcja badania ustawowego związana z interesem publicznym oznacza, że szeroka społeczność osób i instytucji polega na jakości pracy biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej. Do-bra jakość badań sprawozdań finansowych przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania rynków, wzmacniając rzetelność i efektywność sprawozdań finansowych. Tym samym biegli rewidenci pełnią szczególnie istotną rolę społeczną.

Prawodawstwo unijne nakłada wymóg, by sprawozdania finansowe, zarówno roczne, jak i skonso-lidowane, sporządzane przez instytucje kredytowe, zakłady ubezpieczeń, emitentów papierów war-tościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym, instytucje płatnicze, przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS), instytucje pieniądza elektronicz-nego, alternatywne fundusze inwestycyjne, były badane przez co najmniej jedną osobę uprawnioną do przeprowadzania takiego badania zgodnie z prawem unijnym.

Warunki zatwierdzania osób odpowiedzialnych za przeprowadzanie badania ustawowego oraz mini-malne wymogi dotyczące przeprowadzania takiego badania ustawowego określa dyrektywa 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady.

Warto dodać, że 13 października 2010 r. Komisja Europejska opublikowała zieloną księgę zatytuło-waną „Polityka badania sprawozdań finansowych: lekcje wyciągnięte z kryzysu”, która zapoczątkowała szeroko zakrojone konsultacje społeczne w ogólnym kontekście reformy regulacyjnej rynku finanso-wego na temat roli i zakresu badania sprawozdań finansowych oraz sposobów wzmocnienia funkcji badania sprawozdań finansowych dla zwiększenia stabilności finansowej. Z konsultacji społecznych wynikało, że przepisy dyrektywy 2006/43/WE w zakresie przeprowadzania badania ustawowego rocz-nych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego można udoskona-lić. Następnie 13 września 2011 r. Parlament Europejski wydał sprawozdanie z własnej inicjatywy na temat ww. zielonej księgi. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny również przyjął sprawozdanie na temat wspomnianej zielonej księgi 16 czerwca 2011 r.

Stwierdzono w nim, iż ważne jest określenie szczegółowych zasad w celu zapewnienia, aby badania ustawowe jednostek interesu publicznego miały odpowiednią jakość i były przeprowadzane przez bie-głych rewidentów i firmy audytorskie podlegające surowym wymogom.



Standardy dla biegłych Wspólne podejście regulacyjne powinno wzmocnić uczciwość, niezależność, obiektywizm, odpowie-

dzialność, przejrzystość i wiarygodność biegłych rewidentów i firm audytorskich przeprowadzających ustawowe badania jednostek interesu publicznego, przyczyniając się do podnoszenia jakości badań ustawowych w Unii, a tym samym do sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego, przy osiągnię-ciu wysokiego poziomu ochrony konsumentów i inwestorów. Opracowanie odrębnego aktu prawnego dla jednostek interesu publicznego powinno także zapewnić spójną harmonizację i jednolite stosowa-nie przepisów, a tym samym przyczynić się do skuteczniejszego funkcjonowania rynku wewnętrzne-go. Te surowe wymogi powinny mieć zastosowanie do biegłych rewidentów i firm audytorskich tylko w zakresie, w jakim przeprowadzają oni ustawowe badania jednostek interesu publicznego.

Badania ustawowe spółdzielni i banków oszczędnościowych podlegają w niektórych państwach człon-kowskich systemowi, który nie zezwala im na swobodny wybór biegłego rewidenta lub firmy audytor-skiej. Stowarzyszenie biegłych rewidentów, którego dana spółdzielnia lub dany bank oszczędnościowy są członkami, jest zobowiązane na mocy prawa do prowadzenia badań ustawowych. Takie stowarzysze-nia biegłych rewidentów działają na zasadzie non-profit, nie realizując celów zarobkowych, co wynika z ich natury prawnej. Ponadto jednostki organizacyjne tych stowarzyszeń nie są powiązane wspólnym in-teresem gospodarczym, co mogłoby zagrozić ich niezależności. W związku z tym państwa członkowskie powinny mieć możliwość wyłączenia z zakresu niniejszego rozporządzenia spółdzielni w rozumieniu art. 2 pkt 14 dyrektywy 2006/43/WE, banków oszczędnościowych lub podobnych jednostek, o których mowa w art. 45 dyrektywy 86/635/EWG, lub ich jednostek zależnych lub następców prawnych, pod wa-runkiem że przestrzegane są zasady niezależności ustanowione w dyrektywie 2006/43/WE.

Poziom wynagrodzenia otrzymywanego od jednej badanej jednostki oraz struktura wynagrodzenia mogą zagrozić niezależności biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej. Ważne jest zatem zapewnie-nie, aby wynagrodzenie za badanie nie było oparte na żadnej formie zdarzenia warunkowego oraz aby, w przypadku gdy wynagrodzenie za badanie od jednego klienta, w tym jego jednostek zależnych, jest znaczące, ustanowiona została szczególna procedura z udziałem komitetu ds. audytu zapewniająca jakość badania. Jeżeli biegły rewident lub firma audytorska stają się nadmiernie zależni od jednego klienta, komitet ds. audytu powinien z odpowiednim uzasadnieniem zdecydować, czy biegły rewident lub firma audytorska mogą nadal prowadzić badania ustawowe. Podejmując taką decyzję, komitet ds. audytu powinien wziąć pod uwagę m.in. zagrożenie niezależności oraz konsekwencje takiej decy-zji. Świadczenie przez biegłych rewidentów, firmy audytorskie lub członków ich sieci niektórych usług innych niż usługi badania ustawowego (usług niebędących badaniem sprawozdań finansowych) na rzecz badanych jednostek może zagrozić ich niezależności. Należy zatem zakazać świadczenia niektórych usług niebędących badaniem sprawozdań finansowych, takich jak usługi: podatkowe, konsultingowe i doradcze na rzecz badanej jednostki, jej jednostki dominującej i jednostek kontrolowanych przez nią na terytorium Unii. Usługi, które wiążą się z jakimkolwiek udziałem w zarządzaniu lub procesie de-cyzyjnym badanej jednostki, mogą obejmować: zarządzanie aktywami obrotowymi, udzielanie infor-macji finansowych, optymalizację procesów biznesowych, zarządzanie środkami pieniężnymi, ustala-nie cen transferowych, zapewnianie efektywności łańcucha dostaw i podobne usługi. Usługi związane z finansowaniem, strukturą kapitałową i alokacją kapitału oraz strategią inwestycyjną badanej jednost-ki powinny być zakazane, z wyjątkiem świadczenia usług takich, jak: usługi due diligence, wystawianie listów poświadczających w związku z prospektami emisyjnymi badanej jednostki, oraz inne usługi ate-stacyjne (poświadczające).

Państwa członkowskie powinny mieć możliwość zezwolenia biegłym rewidentom i firmom audy-torskim na świadczenie niektórych usług podatkowych i usług w zakresie wyceny, jeżeli takie usługi nie są istotne lub jeżeli nie wywierają one — łącznie lub osobno — bezpośredniego wpływu na badane sprawozdania finansowe. Usług takich nie należy uznawać za nieistotne, jeżeli obejmują one agresywne planowanie podatkowe. Biegły rewident lub firma audytorska nie powinni w związku z tym świadczyć takich usług na rzecz badanej jednostki. Biegły rewident lub firma audytorska powinni mieć możli-wość świadczenia usług niebędących badaniem sprawozdań finansowych, które nie są zabronione na mocy niniejszego rozporządzenia, jeżeli świadczenie tych usług zostało uprzednio zatwierdzone przez komitet ds. audytu, a biegły rewident lub firma audytorska są przekonani, że świadczenie tych usług nie stwarza zagrożenia dla niezależności biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej, którego nie można ograniczyć do akceptowalnego poziomu przez zastosowanie zabezpieczeń.

W celu uniknięcia konfliktu interesów ważne jest, aby przed przyjęciem lub kontynuowaniem zlecenia badania ustawowego jednostki interesu publicznego biegły rewident lub firma audytorska ocenili, czy spełnione są wymogi w zakresie niezależności, a w szczególności, czy istnieją jakiekolwiek zagrożenia dla



niezależności wynikające ze stosunku z daną jednostką. Biegły rewident lub firma audytorska powinni co roku potwierdzać swoją niezależność komitetowi ds. audytu badanej jednostki i omawiać z nim wszelkie zagrożenia dla swojej niezależności, jak również zabezpieczenia stosowane dla ograniczenia tych zagrożeń.

Dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady reguluje przetwarzanie danych osobowych w państwach członkowskich w kontekście niniejszego rozporządzenia, a takie przetwarzanie powinno podlegać nadzorowi właściwych organów pań stw członkowskich, w szczególności niezależnych orga-nów publicznych wyznaczonych przez państwa członkowskie. Wszelka wymiana lub przekazywanie informacji przez właściwe organy powinny być dokonywane zgodnie z zasadami przekazywania da-nych osobowych określonymi przez dyrektywę 95/46/WE.

Należyta kontrola jakości wykonania zlecenia w ramach każdego zlecenia badania ustawowego po-winna sprzyjać wysokiej jakości badania. Biegły rewident lub firma audytorska nie powinni zatem przedstawiać swojego sprawozdania z badania aż do zakończenia kontroli jakości wykonania zlecenia.

Wyniki badania ustawowego jednostki interesu publicznego należy przedstawiać zainteresowanym stronom w sprawozdaniu z badania. Dla zwiększenia zaufania zainteresowanych stron do sprawozdań finansowych badanej jednostki szczególnie ważne jest, aby sprawozdanie z badania było dobrze uza-sadnione i solidnie potwierdzone. Oprócz informacji, których przedstawienie wymagane jest zgodnie z art. 28 dyrektywy 2006/43/WE, sprawozdanie z badania powinno zawierać w szczególności dosta-teczne informacje na temat niezależności biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej oraz tego, w jakim zakresie badanie ustawowe uznano za umożliwiające wykrycie nieprawidłowości, w tym oszustwa.

Wartość badania ustawowego dla badanej jednostki zostałaby szczególnie zwiększona, gdyby popra-wiona została komunikacja między biegłym rewidentem lub firmą audytorską z jednej strony, a ko-mitetem ds. audytu z drugiej strony. Oprócz regularnego dialogu w trakcie przeprowadzania badania ustawowego ważne jest, aby biegły rewident lub firma audytorska składali komitetowi ds. audytu do-datkowe i bardziej szczegółowe sprawozdanie na temat wyników badania ustawowego. To dodatkowe sprawozdanie powinno zostać przekazane komitetowi ds. audytu nie później niż sprawozdanie z bada-nia. Biegły rewident lub firma audytorska powinni omówić z komitetem ds. audytu kluczowe kwestie poruszone w dodatkowym sprawozdaniu. Powinna ponadto istnieć możliwość udostępniania takiego dodatkowego szczegółowego sprawozdania właściwym organom odpowiedzialnym za nadzór nad bie-głymi rewidentami i firmami audytorskimi — na wniosek tych organów — oraz stronom trzecim, gdy jest to przewidziane w prawie krajowym.

Biegli rewidenci lub firmy audytorskie już obecnie przedstawiają właściwym organom sprawującym nadzór nad jednostkami interesu publicznego informacje na temat faktów lub decyzji, które mogą sta-nowić naruszenie przepisów regulujących działalność badanej jednostki lub zakłócenie ciągłości funk-cjonowania badanej jednostki. Jednak zadania nadzorcze byłyby ułatwione, gdyby organy nadzoru nad instytucjami kredytowymi i zakładami ubezpieczeń oraz ich biegli rewidenci i firmy audytorskie miały obowiązek nawiązania między sobą skutecznego dialogu.

Ryzyko systemowe Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1092/2010 ustanowiona została Europejska

Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS). Zadaniem ERRS jest monitorowanie wzrostu ryzyka systemowego w Unii. Z uwagi na informacje, do jakich mają dostęp biegli rewidenci i firmy audytorskie instytucji finansowych o znaczeniu systemowym, doświadczenie tych firm mogłoby pomóc ERRS w jej pracach. Dlatego niniejsze rozpo rządzenie powinno ułatwić ustanowienie corocznego forum umożliwiającego dialog na ten temat pomiędzy biegłymi rewidentami oraz firmami audytorskimi z jednej strony oraz ERRS z drugiej w podziale na sektory i z uwzględnieniem zasady anonimowości.

Dla zwiększenia zaufania do biegłych rewidentów i firm audytorskich przeprowadzających ustawowe badania jednostek interesu publicznego oraz ich odpowiedzialności ważne jest poszerzenie sprawozdaw-czości z przejrzystości biegłych rewidentów i firm audytorskich. Biegli rewidenci i firmy audytorskie powin-ni zatem podlegać wymogowi ujawniania informacji finansowych, w szczególności wykazywania swoich całkowitych obrotów w podziale na wynagrodzenie z tytułu badania od jednostek interesu publicznego, wynagrodzenie z tytułu badania od innych jednostek oraz wynagrodzenie z tytułu innych usług. Powinni także ujawniać informacje finansowe na poziomie sieci, do której należą. Biegli rewidenci oraz firmy audy-torskie powinni przekazywać właściwym organom dodatkowe informacje uzupełniające na temat wyna-grodzenia za badanie celem ułatwienia im wykonywania zadań nadzorczych.

Ważne jest wzmocnienie roli komitetu ds. audytu w wyborze nowego biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej, co sprzyja bardziej świadomemu podejmowaniu decyzji przez walne zgromadzenie



wspólników lub członków badanej jednostki. Z tego względu przy przedstawianiu wniosku na walnym zgromadzeniu organ administrujący lub nadzorczy powinien wyjaśnić, czy postępuje zgodnie z pre-ferencją komitetu ds. audytu, i podać powody ewentualnego odejścia od tej preferencji. Rekomenda-cja komitetu ds. audytu powinna zawierać przynajmniej dwie możliwości realizacji zlecenia badania oraz należycie uzasadnioną preferencję w stosunku do jednej z nich, tak aby możliwe było dokonanie rzeczywistego wyboru. W celu przedstawienia uczciwego i odpowiedniego uzasadnienia dla swojego zalecenia, komitet ds. audytu powinien posłużyć się wynikami obowiązkowej procedury wyboru zor-ganizowanej przez badaną jednostkę, za którą to procedurę odpowiada komitet ds. audytu. W ramach tej procedury wyboru badana jednostka nie powinna ograniczać biegłym rewidentom lub firmom au-dytorskim posiadającym mały udział w rynku możliwości przedstawiania ofert dotyczących zlecenia badania. Dokumentacja przetargowa powinna zawierać przejrzyste i niedyskryminujące kryteria wy-boru stosowane do oceny ofert. Uwzględniając jednak fakt, że taka procedura wyboru może pociągać za sobą nieproporcjonalne koszty dla jednostek o niższej kapitalizacji rynkowej lub dla małych i śred-nich jednostek interesu publicznego ze względu na ich wielkość, właściwe jest zwolnienie takich jed-nostek i podmiotów z obowiązku przeprowadzenia postępowania w sprawie wyboru nowego biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej.

Prawo walnego zgromadzenia wspólników lub członków badanej jednostki do wyboru biegłego re-widenta lub firmy audytorskiej byłoby bezwartościowe, gdyby badana jednostka miała zawierać umo-wę ze stroną trzecią, w której ograniczano by to prawo wyboru. W związku z tym za nieważne należy uznać wszelkie klauzule w umowach zawieranych przez badaną jednostkę ze stroną trzecią, a dotyczą-ce powoływania lub ograniczania wyboru do konkretnych biegłych rewidentów lub firm audytorskich.

Dla zapewnienia wysokiego poziomu zaufania inwestorów i konsumentów do rynku wewnętrznego dzięki unikaniu konfliktu interesów biegli rewidenci i firmy audytorskie powinni podlegać właściwemu nadzorowi ze strony właściwych organów, niezależnych od środowiska zawodowego biegłych rewiden-tów i dysponujących odpowiednimi możliwościami, wiedzą fachową i zasobami. Państwa członkow-skie powinny mieć możliwość przekazania lub zezwolenia swym właściwym organom, by delegowały dowolne ze swoich zadań innym organom lub podmiotom, z wyjątkiem zadań związanych z systemem zapewniania jakości, dochodzeniami oraz systemami dyscyplinarnymi. Państwa członkowskie powin-ny mieć jednak możliwość zadecydowania o przekazaniu zadań związanych z systemami dyscyplinar-nymi innym organom i podmiotom, pod warunkiem że większość osób biorących udział w zarządzaniu danymi organami lub podmiotami jest niezależna od zawodu biegłego rewidenta. Właściwe organy krajowe powinny posiadać niezbędne uprawnienia do podejmowania swoich zadań nadzorczych, w tym możliwość dostępu do danych, uzyskiwania informacji oraz przeprowadzania inspekcji. Powin-ny one specjalizować się w nadzorze nad rynkami finansowymi, nad przestrzeganiem obowiązków sprawozdawczości finansowej lub nad badaniami ustawowymi. Powinna jednak istnieć możliwość, aby nadzór nad przestrzeganiem obowiązków nałożonych na jednostki interesu publicznego był prowa-dzony przez właściwe organy odpowiedzialne za nadzorowanie tych jednostek. Finansowanie właści-wych organów powinno być wolne od wszelkiego niewłaściwego wpływu ze strony biegłych rewiden-tów czy firm audytorskich.

Jakość nadzoru powinna się poprawić, jeżeli istnieć będzie skuteczna współpraca między organami, którym powierzono różne zadania na szczeblu krajowym. Organy właściwe w sprawie nadzoru nad przestrzeganiem obowiązków w zakresie ustawowych badań jednostek interesu publicznego powinny zatem współpracować z organami odpowiedzialnymi za zadania przewidziane w dyrektywie 2006/43/WE, z organami odpowiedzialnymi za nadzorowanie jednostek interesu publicznego i z jednostkami analityki finansowej, o których mowa w dyrektywie 2005/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady.

Zewnętrzne zapewnianie jakości w przypadku badania ustawowego ma zasadnicze znaczenie dla wy-sokiej jakości badań ustawowych. Zwiększa ono wiarygodność publikowanych informacji finansowych i zapewnia lepszą ochronę wspólników, inwestorów, wierzycieli i innych zainteresowanych stron. Biegli rewi-denci i firmy audytorskie powinni zatem podlegać systemowi zapewniania jakości, za który odpowiedzialne są właściwe organy, co zapewni obiektywizm i niezależność od środowiska zawodowego biegłych rewiden-tów. Kontrole zapewnienia jakości należy organizować w taki sposób, aby każdy biegły rewident lub każda firma audytorska prowadzące badania jednostek interesu publicznego byli poddawani kontroli zapewnie-nia jakości na podstawie analizy ryzyka. W przypadku biegłych rewidentów i firm audytorskich prowadzą-cych badania ustawowe jednostek interesu publicznego innych niż jednostki zdefiniowane w art. 2 pkt 17 i 18 dyrektywy 2006/43/WE kontrola taka powinna mieć miejsce przynajmniej raz na trzy lata, a w innych przypadkach — przynajmniej raz na sześć lat. Zalecenie Komisji z 6 maja 2008 r. w sprawie zewnętrznego zapewniania jakości dla biegłych rewidentów i firm audytorskich dokonujących audytu jednostek interesu publicznego zawiera informacje o sposobie prowadzenia inspekcji. Kontrole zapewnienia jakości powinny być odpowiednie i proporcjonalne do skali i stopnia złożoności działalności kontrolowanego biegłego rewi-denta lub firmy audytorskiej.



Rynek usług w zakresie badań ustawowych na rzecz jednostek interesu publicznego podlega ewolu-cji w czasie. Jest zatem konieczne, aby właściwe organy monitorowały zmiany na rynku, w szczególno-ści w odniesieniu do rodzajów ryzyka wynikających z wysokiego stopnia koncentracji rynku, w tym w obrębie konkretnych sektorów, oraz wyniki działania komitetów ds. audytu.

Przejrzystoś ć działań właściwych organów powinna przyczynić się do zwiększenia zaufania inwe-storów i konsumentów do rynku wewnętrznego. Należy nałożyć na właściwe organy wymóg składania regularnych sprawozdań z ich działań i publikowania informacji zbiorczych na temat ustaleń i wnio-sków z inspekcji lub — jeżeli tak przewidują państwa członkowskie — w odniesieniu do indywidualnej inspekcji.

Nadzór i współpraca Współpraca między właściwymi organami państw członkowskich może w dużym stopniu przyczynić

się do zapewnienia niezmiennie wysokiej jakości badań ustawowych w Unii. Właściwe organy państw członkowskich powinny zatem współpracować ze sobą, w razie potrzeby, w celu wykonywania swo-ich obowiązków nadzorczych w odniesieniu do badań ustawowych. Powinny one przestrzegać zasa-dy regulowania i sprawowania nadzoru przez państwo członkowskie, w którym biegły rewident lub firma audytorska zostali zatwierdzeni, oraz w którym badana jednostka ma swoją siedzibę statutową. Współpraca między właściwymi organami powinna być zorganizowana w ramach Komitetu Euro-pejskich Organów Nadzoru Audytowego (KEONA), który powinien składać się z wysokiego szczebla przedstawicieli właściwych organów. W celu wzmocnienia spójnego stosowania niniejszego rozporzą-dzenia KEONA powinien mieć możliwość przyjmowania niewiążących wytycznych lub opinii. Ponadto powinien ułatwiać wymianę informacji, udzielać porad Komisji i wnosić wkład w oceny techniczne i analizę techniczną.

Do celów dokonywania technicznej oceny systemów nadzoru publicznego działających w państwach trzecich oraz w odniesieniu do międzynarodowej współpracy w tym zakresie między państwami człon-kowskimi a państwami trzecimi KEONA powinien ustanowić podgrupę, której przewodniczyłby członek powołany przez Europejski Urząd Nadzoru (Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościo-wych — EUNGiPW), oraz powinien zwrócić się z wnioskiem o pomoc do EUNGiPW, europejskiego urzę-du nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego — EUNB) lub Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych — EUNUiP-PE) w zakresie, w jakim jego wniosek jest związany z międzynarodową współpracą między państwami członkowskimi a państwami trzecimi w dziedzinie badań ustawowych jednostek interesu publicznego nadzorowanych przez te Europejskie Urzędy Nadzoru. Sekretariat KEONA powinien być udostępniany przez Komisję oraz — na podstawie programu prac uzgodnionego przez KEONA — koszty związane z jego funkcjonowaniem powinny być uwzględnione w preliminarzu budżetowym na kolejny rok.

Współpraca między właściwymi organami państw członkowskich powinna obejmować współpracę w zakresie kontroli zapewnienia jakości oraz pomoc w dochodzeniach dotyczących przeprowadzania ustawowych badań jednostek interesu publicznego, w tym także w przypadkach, gdy badane zacho-wania nie stanowią naruszenia żadnych przepisów ustawodawczych ani wykonawczych obowiązu-jących w danych państwach członkowskich. Tryby współpracy między właściwymi organami państw członkowskich powinny obejmować możliwość tworzenia kolegiów właściwych organów oraz przeka-zywanie zadań między nimi. W ramach tej współpracy należy brać pod uwagę pojęcie sieci, w ramach której działają biegli rewidenci i firmy audytorskie. Właściwe organy powinny przestrzegać stosow-nych przepisów w zakresie poufności i tajemnicy zawodowej.

Wzajemne powiązania rynków kapitałowych wymagają przyznania właściwym organom uprawnień do współpracy z organami i podmiotami nadzoru z państw trzecich w zakresie wymiany informacji lub kontroli zapewnienia jakości. W przypadku jednak, gdy współpraca z organami państwa trzeciego do-tyczy dokumentacji roboczej z badania lub innych dokumentów będących w posiadaniu biegłych re-widentów lub firm audytorskich, należy stosować procedury przewidziane w dyrektywie 2006/43/WE.

Sprawne funkcjonowanie rynków kapitałowych wymaga istnienia trwałych możliwości w zakresie prowadzenia badań sprawozdań finansowych oraz konkurencyjnego rynku usług w zakresie badań ustawowych, na którym działa wystarczająca liczba biegłych rewidentów i firm audytorskich zdolnych do przeprowadzania ustawowych badań jednostek interesu publicznego. Właściwe organy i Euro-pejska Sieć Konkurencji powinny przedłożyć sprawozdanie na temat zmian strukturalnych na rynku usług badań sprawozdań finansowych, dokonujących się w następstwie przyjęcia niniejszego rozpo-rządzenia.



Akty delegowane Procedury przyjmowania przez Komisję aktów delegowanych powinny być dostosowywane do

postanowień Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, a zwłaszcza do jego art. 290 i 291, w każ-dym przypadku indywidualnie. W celu uwzględnienia zmian w dziedzinie badania sprawozdań fi-nansowych i zawodzie biegłego rewidenta należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Akty delegowane są w szczególności konieczne dla celów przyjęcia międzynarodowych standardów badania w dziedzinie praktyki audy-torskiej oraz niezależności i kontroli wewnętrznej biegłych rewidentów i firm audytorskich. Przyjęte międzynarodowe standardy badania nie powinny zmieniać żadnego z wymogów zawartych w niniej-szym rozporządzeniu ani ich uzupełniać, z wyjątkiem wyraźnie określonych wymogów. Odniesienia do przepisów dyrektywy 2006/43/WE należy rozumieć jako odniesienia do krajowych przepisów trans-ponujących te przepisy dyrektywy 2006/43/WE. Nowe europejskie ramy przeprowadzania badań ustawowych określone w omawianym rozporządzeniu oraz w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/56/UE zastępują istniejące wymogi ustanowione w dyrektywie 2006/43/WE i należy je in-terpretować bez odnoszenia się do jakichkolwiek poprzedzających je aktów, takich jak zalecenia Komi-sji przyjęte na mocy poprzednich ram.

Kary za naruszenia W celu zwiększenia zgodności z wymogami dyrektywy i rozporządzenia (UE) nr 537/2014 oraz zgodnie

z komunikatem Komisji z 8 grudnia 2010 r. zatytułowanym „Wzmocnienie systemów kar w branży usług finansowych” należy wzmocnić uprawnienia właściwych organów do przyjmowania środków nadzorczych oraz uprawnienia do nakładania kar. Należy przewidzieć kary administracyjne pieniężne nakładane na biegłych rewidentów, firmy audytorskie i jednostki interesu publicznego w związku ze stwierdzonymi naruszeniami. Właściwe organy powinny zachowywać przejrzystość, jeżeli chodzi o sto-sowane przez nie kary i środki. Przyjęcie i publiczne ogłoszenie kar powinno się odbywać z poszanowa-niem praw podstawowych określonych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególno-ści prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, prawa do ochrony danych osobowych oraz prawa do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu.

Właściwe organy powinny mieć możliwość nakładania administracyjnych kar pieniężnych, które są rzeczywiście odstraszające, na przykład do kwoty jednego miliona lub więcej w przypadku osób fizycz-nych oraz do określonej wartości procentowej całkowitych rocznych obrotów w poprzednim roku ob-rotowym w przypadku osób prawnych lub wszelkich innych jednostek. Taki cel łatwiej osiągnąć dzięki powiązaniu kary pieniężnej z sytuacją finansową osoby dopuszczającej się naruszenia. Bez uszczerbku dla możliwości cofnięcia zezwolenia dla biegłego rewidenta lub danej firmy audytorskiej, należy roz-ważyć inne rodzaje kar, które mają odpowiedni skutek odstraszający. W każdym przypadku państwa członkowskie powinny stosować identyczne kryteria przy ustalaniu, jaką karę nałożyć.

Osoby zgłaszające przypadki naruszeń mogą zwrócić uwagę właściwych organów na nowe informa-cje, co pomaga tym organom w wykrywaniu nieprawidłowości, w tym oszustw, i nakładaniu stosownych kar. Osoby takie mogą jednak powstrzymywać się od zgłaszania naruszeń z obawy przed odwetem; mogą też nie mieć odpowiednich zachęt. Państwa członkowskie powinny zatem zapewnić wprowadze-nie odpowiednich rozwiązań służących zachęceniu takich osób do zgłaszania państwom możliwych na-ruszeń przepisów niniejszej dyrektywy lub rozporządzenia (UE) nr 537/2014 oraz ochronie tych osób przed odwetem. Państwa członkowskie powinny mieć również możliwość zapewnienia tym osobom zachęty do takiego postępowania; osoby zgłaszające przypadki naruszeń powinny być jednak upraw-nione do tych zachęt jedynie wówczas, gdy ujawniają nowe informacje, a obowiązek ich przekazania nie wynika już z mocy prawa, oraz gdy informacje te prowadzą do nałożenia kary za naruszenie przepi-sów niniejszej dyrektywy lub rozporządzenia (UE) nr 537/2014. Państwa członkowskie powinny jednak zapewnić też w ramach wdrażanych przez siebie systemów zgłaszania ochronę jej danych osobowych oraz procedury zapewnienia tej osobie prawa do obrony i wysłuchania przed przyjęciem decyzji w sprawie tej osoby, jak również prawo do skutecznego środka odwoławczego przed sądem od decyzji podjętej w sprawie tej osoby. Ustanowione mechanizmy powinny również przewidywać odpowiednią ochronę osób zgłaszających przypadki naruszeń, nie tylko w odniesieniu do ochrony ich danych oso-bowych, ale również poprzez zapewnienie, by osoby te nie stały się ofiarami nieuzasadnionego odwetu.



Nadzór nad biegłymi Publiczny nadzór nad biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi obejmuje zatwierdzanie i re-

jestrację biegłych rewidentów i firm audytorskich, przyjmowanie standardów etyki zawodowej i we-wnętrznej kontroli jakości firm audytorskich, ustawiczne kształcenie, jak również systemy zapewniania jakości, dochodzenia oraz kar dla biegłych rewidentów i firm audytorskich. W celu poprawy przejrzy-stości nadzoru nad biegłymi rewidentami oraz zwięk szenia odpowiedzialności, każde państwo człon-kowskie powinno wyznaczyć jeden organ odpowiedzialny za publiczny nadzór nad biegłymi rewiden-tami i firmami audytorskimi. Niezależność takich publicznych organów nadzoru od zawodu biegłego rewidenta jest jednym z podstawowych warunków wstępnych dla rzetelności, efektywności i sprawne-go funkcjonowania publicznego nadzoru nad biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi. Publiczne organy nadzoru powinny być zatem zarządzane przez osoby niewykonujące zawodu, a państwa człon-kowskie powinny ustanowić niezależne i przejrzyste procedury wyboru takich osób niewykonujących zawodu.

Aby zapewnić efektywne wykonywanie zadań przez publiczne organy nadzoru, organy te powinny otrzymać odpowiednie uprawnienia w tym zakresie. Publiczne organy nadzoru powinny ponadto dys-ponować dostatecznymi zasobami ludzkimi i finansowymi do wykonywania swoich zadań.

Odpowiedni nadzór nad biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi prowadzącymi działalność transgraniczną lub należącymi do sieci wymaga wymiany informacji między publicznymi organami nadzoru z poszczególnych państw członkowskich. Aby chronić poufność informacji, które mogą być w związku z tym wymieniane, państwa członkowskie powinny nałożyć obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie tylko na pracowników publicznych organów nadzoru, ale także na wszystkie osoby, któ-rym publiczne organy nadzoru przekazały zadania.

W przypadku, gdy istnieją zasadne podstawy do podjęcia działań, udziałowcy, inne organy badanej jednostki — o ile są określone w prawie krajowym, lub właściwe organy odpowiedzialne za nadzór nad biegłymi rewidentami oraz firmami audytorskimi lub — o ile przewiduje to prawo krajowe — właściwe organy odpowiedzialne za nadzór nad jednostką interesu publicznego powinny być uprawnione do wniesienia do sądu krajowego wniosku o odwołanie biegłego rewidenta.

Komitet do spraw audytu Decydującą rolę w zapewniania wysokiej jakości badań ustawowych odgrywają komitety ds. audytu

lub organy pełniące równoważną funkcję w badanej jednostce interesu publicznego. Szczególnie waż-ne jest wzmocnienie niezależności i fachowych kompetencji komitetu ds. audytu poprzez nałożenie wymogu, aby większość jego członków była niezależna oraz aby przynajmniej jeden członek komite-tu posiadał kompetencje w zakresie badania sprawozdań finansowych lub rachunkowości. Zalecenie Komisji z 15 lutego 2005 r. dotyczące roli dyrektorów niewykonawczych lub osób będących członkami rady nadzorczej spółek giełdowych określa sposób tworzenia i funkcjonowania komitetów ds. audytu. Biorąc jednak pod uwagę wielkość rad w spółkach o niższej kapitalizacji rynkowej oraz w małych i śred-nich jednostkach interesu publicznego, właściwe byłoby, aby funkcje przypisane komitetowi ds. audy-tu w przypadku tych jednostek lub organowi pełniącemu równoważne funkcje w badanej jednostce mogły być wykonywane przez organ administracyjny lub nadzorczy jako całość. Jednostki interesu publicznego będące przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) lub alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi również powinny być zwolnione z obowiąz-ku posiadania komitetu ds. audytu. Przy zwolnieniu tym uwzględniono fakt, że w przypadkach, gdy fundusze te działają wyłącznie w celu łączenia aktywów, korzystanie z komitetu ds. audytu nie jest wła-ściwe. UCITS i alternatywne fundusze inwestycyjne, jak również spółki nimi zarządzające, działają w ściśle określonym otoczeniu regulacyjnym i podlegają szczególnym mechanizmom zarządzania, takim jak kontrola sprawowana przez ich depozytariusza.



Małe i średnie firmy W programie „Small Business Act” przyjętym w komunikacie Komisji z 25 czerwca 2008 r. zatytułowa-

nym „»Najpierw myśl na małą skalę — Program Small Business Act dla Europy” i poddanym przeglą dowi komunikatem Komisji z 23 lutego 2011 r. zatytułowanym „Przegląd programu Small Business Act dla Europy” uznaje się kluczową rolę małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce Unii i zmierza się do udoskonalenia ogólnego podejścia do przedsiębiorczości oraz do zakorzenienia zasady „najpierw myśl na małą skalę” w kształtowaniu polityki. W strategii Europa 2020 przyjętej w marcu 2010 r. rów-nież wzywa się do poprawy otoczenia biznesu, zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw, w tym poprzez obniżenie kosztów transakcyjnych prowadzenia działalności gospodarczej w Unii. W art. 34 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE w sprawie rocznych sprawozdań finanso-wych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek nie wymaga się od małych jednostek poddawania sprawozdań finansowych badaniu przez biegłego rewidenta.

Dla ochrony praw zainteresowanych stron przy współpracy właściwych organów państw członkow-skich z właściwymi organami państw trzecich w zakresie wymiany dokumentacji roboczej z badania lub innych stosownych dokumentów w celu oceny jakości wykonanego badania, państwa członkow-skie powinny zapewnić, aby poczynione przez ich właściwe organy ustalenia robocze, w oparciu o które odbywa się taka wymiana, uwzględniały dostateczne zabezpieczenia mające na celu ochronę tajemnicy handlowej i interesów handlowych, w tym praw własności przemysłowej i intelektualnej ba-danych jednostek. Państwa członkowskie powinny zapewnić, by ustalenia te były zgodne z przepisami dyrektywy 95/46/WE.

Ustawa z 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym

Ustawa składa się z 14 działów zawierających w sumie 302 artykuły.Przepisy ogólne określają zakres przedmiotowy ustawy i zawierają słowniczek podstawowoych defi-

nicji w zrozumieniu ustawy. Przepisy określają tutaj między innymi czynności rewizji finansowej, usługi atestacyjne i pokrewne, rozróżniają badanie ustawowe i dobrowolne, definiują jednostki zaintereso-wania publicznego oraz wskazują krąg osób blisko powiązanych mających znaczenie przez określe-nie kryteriów niezależności biegłych rewidentów i podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych.

Czynności rewizji finansowej zostały zdefiniowane jako: usługi atestacyjne obejmujące badania, a także przeglądy sprawozdań finansowych i inne usługi atestacyjne określone przepisami prawa, za-strzeżone dla biegłego rewidenta.

Inne usługi atestacyjne zostały natomiast określone w ustawie jako usługi mające na celu uwiarygod-nienie w wysokim lub umiarkowanym stopniu zagadnień obejmujących w szczególności informacje finansowe i niefinansowe, systemy, procesy, a także aspekty zachowań lub postaw określonych pod-miotów, w oparciu o dowody uzyskane w trakcie przeprowadzania odpowiednich procedur, stanowią-ce podstawę wydawanej, według przyjętych kryteriów, oceny zagadnień będących przedmiotem tych usług, zamieszczone w sprawozdaniu z wykonanej usługi.

Ponadto przepisy ustawy wskazują jako obligatoryjną podstawę i koncepcję metodologii badania Międzynarodowe Standardy Badania.

Zawód biegłego rewidentaW art. 3 ustawy określone zostały czynności zawodowe biegłego rewidenta, formy prawne wykonywa-

nia zawodu oraz warunki niezbędne do otrzymania tytułu biegłego rewidenta w Polsce, w tym regulacje dotyczące: składu osobowego, kadencji, sposobu i trybu powoływania oraz odwoływania członków Ko-misji Egzaminacyjnej (Komisji) przeprowadzającej egzaminy dla kandydatów na biegłych rewidentów.



Ważnym elementem ustawy są regulacje dotyczące obowiązku obligatoryjnego doskonalenia zawo-dowego biegłych rewidentów, powstającego z pierwszym dniem roku następującego po roku, w którym biegły rewident został wpisany do rejestru. Wymogi te mają na celu utrzymanie wysokiego poziomu wiedzy biegły rewidentów.

Krajowa Rada Biegłych Rewidentów określa w formie uchwał zatwierdzanych przez Komisję Nadzo-ru Audytowego zakres tematyczny obligatoryjnego doskonalenia zawodowego oraz okres rozliczenio-wy i minimalną liczbę godzin obligatoryjnego doskonalenia zawodowego.

Minister finansów określa w drodze rozporządzenia m.in. warunki przystąpienia do postępowania kwa-lifikacyjnego dla kandydatów na biegłych rewidentów oraz tryb przeprowadzenia egzaminów dla tych kan-dydatów. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów w porozumieniu z Komisją Egzaminacyjną zobowiązana jest natomiast do określenia, w formie uchwał podlegających zatwierdzeniu przez organ nadzoru publicznego (tj. Komisję Nadzoru Audytowego), m.in.: ramowego harmonogramu przeprowadzania postępowania kwa-lifikacyjnego, wysokości opłat za poszczególne egzaminy, trybu i zasad powoływania egzaminatorów oraz wysokości przysługującego im wynagrodzenia. Ustawa o biegłych rewidentach definiuje ponadto pojęcie praktyki i aplikacji. Przez praktykę rozumie się praktykę zawodową w rachunkowości. Aplikacja to wyko-nywanie czynności rewizji finansowej pod kierunkiem biegłego rewidenta (od uczestniczenia w tych czyn-nościach aż do samodzielnego zbadania sprawozdania finansowego).

Przytoczone tu przepisy zostały zmodyfikowane w wyniku wejścia w życie 1 stycznia 2015 r. ustawy z 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych (DzU z 2014 r., poz. 768).

Zmiany zaostrzają z jednej strony wymogi doskonalenia zawodowego, z drugiej jednak ułatwiają odbycie aplikacji i przewidują w większym niż dotychczas zakresie samokształcenie zawodowe. Zmie-nione regulacje wywołały krytykę środowiska zawodowego biegłych rewidentów obawiających się, iż bardziej elastyczne wymogi praktyki zawodowej i aplikacji połączone z szerszym dostępem samo-kształcenia zawodowego odbiją się niekorzystnie na jakości pracy i reputacji zawodowej przyszłych biegłych rewidentów.

Ustawa o biegłych rewidentach przewiduje możliwość uzyskania wpisu do rejestru biegłych rewi-dentów również przez osobę posiadającą uprawnienia do wykonywania zawodu biegłego rewidenta uzyskane w innym państwie UE po złożeniu z wynikiem pozytywnym, przed Komisją, egzaminu w języ-ku polskim z prawa gospodarczego obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej. Uprawnienia uzyska-ne do wykonywania zawodu biegłego rewidenta w innym państwie UE są oceniane, biorąc pod uwagę specyfikę wykonywania zawodu i wymogi obowiązujące w danym państwie członkowskim. Ze względu na różnice systemowe występujące w państwach członkowskich nie ma możliwości ustanowienia w ustawie wspólnych wymogów kwalifikacyjnych dla kandydatów ze wszystkich państw członkowskich.

Samorząd zawodowy Nowa ustawa zmienia nazwę Krajowej Izby Biegłych Rewidentów na Polską Izbę Biegłych Rewiden-

tów (PIBR). Izba działa na podstawie przepisów ustawy oraz postanowień statutu. Przynależność do PIBR jest obowiązkowa.

Do zadań Polskiej Izby Biegłych Rewidentów należy w szczególności: 1) reprezentowanie członków oraz ochrona ich interesów zawodowych; 2) ustanawianie krajowych standardów wykonywania zawodu oraz zasad etyki zawodowej; 3) wykonywanie zadań w zakresie należytego wykonywania zawodu i przestrzegania zasad etyki

zawodowej przez członków Polskiej Izby Biegłych Rewidentów oraz przestrzegania przepisów prawa, procedur i standardów przez firmy audytorskie, w tym:

a) przeprowadzanie kontroli badań ustawowych jednostek innych niż jednostki zainteresowania pu-blicznego,

b) prowadzenie postępowań dyscyplinarnych przeciwko biegłym rewidentom przeprowadzającym ba-dania jednostek innych niż jednostki zainteresowania publicznego,

c) nakładanie kar administracyjnych na firmy audytorskie; 4) współdziałanie w kształtowaniu zasad rachunkowości i rewizji finansowej; 5) opracowywanie materiałów szkoleniowych dla kandydatów na biegłych rewidentów. Organami

Polskiej Izby Biegłych Rewidentów są: 1) Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów; 2) Krajowa Rada Biegłych Rewidentów; 3) Krajowa Komisja Rewizyjna;



4) Krajowy Sąd Dyscyplinarny; 5) Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny; 6) Krajowa Komisja Nadzoru. Kadencja wymienionych organów trwa 4 lata, a Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów odbywa się co

4 lata.

Firmy audytorskieArtykuły 46–63 ustawy określają działalność firm audytorskich oraz wymogi, które jednostka musi

spełniać, aby zostać firmą audytorską.Firmami audytorskimi mogą być: osoby fizyczne (biegli rewidenci) prowadzące działalność we wła-

snym imieniu i na własny rachunek, spółki osobowe, spółki kapitałowe, spółdzielnie lub spółdzielcze związki rewizyjne. W przypadku firm audytorskich w formie spółek ustawa o biegłych rewidentach sta-nowi, iż właścicielami oraz członkami organów zarządzających w większości powinni być odpowiednio biegli rewidenci lub firmy audytorskie, zatwierdzeni w jednym z państw UE. We wszystkich firmach audytorskich czynności rewizji finansowej powinni wykonywać biegli rewidenci.

Działalność firm audytorskichUstawa określa także zakres działalności firm audytorskich. Oprócz czynności rewizji finansowej

(badanie i przeglądy sprawozdań finansowych), usług atestacyjnych i pokrewnych, firmy audytorskie mogą prowadzić m.in.: usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych, świadczyć doradz-two podatkowe, przeprowadzać postępowania upadłościowe i likwidacyjne, prowadzić działalność szkoleniową i wydawniczą w zakresie rachunkowości i rewizji finansowej oraz podatków, wykonywać ekspertyzy lub sporządzać opinie ekonomiczno-finansowe oraz świadczyć usługi dordztwa lub zarzą-dzania, wymagające posiadania wiedzy z zakresu rachunkowowsći, rewizji finansowej, prawa podat-kowego oraz organizacji i funkcjonowania przedsiębiorstw. Ustawa daje także możliwość prowadzenia działalności polegającej na uzyskiwaniu pożytku z posiadanego majątku. Ostatnie sformułowanie jest dość mgliste – należy przyjać, iż posiadany majątek należy rozumieć szeroko, a więc zarówno aktywa trwałe np. nieruchomości, jak i aktywa finansowe, a więc udziały w innych jednostkach.

Oceniając zakres przedmiotowej działalności firm audytorskich, należy pamiętać, iż w każdej sytu-acji świadczenia usług przez biegłych rewidentów obowiązują ostre kryteria niezależności – zobacz art. 69–80 oraz art. 134 i 136 ustawy w przypadku badania jednostek zainteresowania publicznego, które w wielu przypadkach w zasadniczy sposób ograniczają działalność biegłych rewidentów i firm audy-torskich.

Organizacja firmy audytorskiej, badania oraz świadczenie usług

Przestrzeganie zasad etyki i standardów wykonywania zawodu przez biegłych rewidentów – to pod-stawowa zasada, której muszą przestrzegać biegli rewidenci. Firmy audytorskie są zobowiązane do za-pewnienia przestrzegania zasad etyki i standardów wykonywania zawodu przez biegłych rewidentów, a także opracowania oraz skutecznego wdrożenia systemu wewnętrznej kontroli jakości przy wykony-waniu czynności rewizji finansowej oraz innych świadczonych usług.

1 kwietnia 2015 r. Komisja Nadzoru Audytowego zatwierdziła uchwały Krajowej Rady Biegłych Rewi-dentów, na mocy których wprowadzone zostały do stosowania w Polsce przez biegłych rewidentów i podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych:

∑ Międzynarodowe Standardy Badania.∑ Międzynarodowe Standardy Usług Przeglądu.



∑ Międzynarodowe Standardy Usług Atestacyjnych Innych niż Badania i Przeglądy Histo-rycznych Informacji Finansowych.

∑ Międzynarodowy Standard Kontroli Jakości 1.Międzynarodowe standardy wydawane są przez Radę Międzynarodowych Standardów Re-

wizji Finansowej i Usług Atestacyjnych (ang. International Auditing and Assurance Standards Board, IAASB).

Przyjęte standardy mają zastosowanie:∑ w przypadku podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych wykonu-

jących badania lub przeglądy sprawozdań finansowych jednostek zainteresowania pu-blicznego – do badania i przeglądów sprawozdań finansowych sporządzonych za okresy kończące się 31 grudnia 2016 r. i później,

∑ w przypadku podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych niewyko-nujących badań lub przeglądów sprawozdań finansowych jednostek zainteresowania pu-blicznego – do badania i przeglądów sprawozdań finansowych sporządzonych za okresy kończące się 31 grudnia 2017 r. i później,

∑ do usług atestacyjnych innych niż badania i przeglądy historycznych informacji finanso-wych rozpoczętych od 1 stycznia 2017 r. i później.

Podmioty uprawnione wykonujące badania lub przeglądy sprawozdań finansowych jednostek za-interesowania publicznego, sporządzonych za okresy kończące się pomiędzy 31 grudnia 2016 r. a 31 grudnia 2017 r., zobowiązane są do dostosowania swojej działalności do nowych zasad wewnętrznej kontroli jakości do 1 stycznia 2016 r., a pozostałe podmioty do 1 stycznia 2017 r.

Podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych mogą podjąć decyzję o stosowaniu no-wych regulacji:

∑ do badania i przeglądów sprawozdań finansowych sporządzonych za okresy kończące się przed 31 grudnia 2016 r.;

∑ do usług atestacyjnych innych niż badania i przeglądy historycznych informacji finanso-wych rozpoczętych przed 1 stycznia 2017 r.

po wcześniejszym poinformowaniu Krajowej Komisji Nadzoru o terminie rozpoczęcia ich stosowania.

Wewnętrzny system kontroli jakościSystem kontroli. Poniżej zaprezentowano wewnętrzny system kontroli jakości przyjęty uchwałą

nr 2784/52/2015 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z 10 lutego 2015 r. w sprawie zasad wewnętrznej kontroli jakości w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych.

Przez system kontroli jakości należy rozumieć procesy umożliwiające uzyskanie przez kierownictwo podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych (podmiot uprawniony) racjonalnej pewności, że czynności rewizji finansowej są wykonywane zgodnie z obowiązującymi zasadami etyki zawodowej biegłych rewidentów, krajowymi standardami rewizji finansowej oraz wewnętrznym stan-dardem jakości podmiotu uprawnionego.

Każdy podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych obowiązany jest opracować, wprowadzić do stosowania i zapewnić skuteczne działanie systemu kontroli jakości odpowiedniego do zakresu i skali prowadzonej działalności.

Wymogi zasad kontroli jakości należy odczytywać i stosować w połączeniu z odpowiednimi wymo-gami zasad etyki oraz kodeksu etyki zawodowych księgowych Międzynarodowej Federacji Księgowych (IFAC International Ethics Standards Board for Accountants, http://www.ifac.org/sites/default/files/publications/files/code-of-ethics-for-professi-3.pdf).

System kontroli jakości. Podmiot uprawniony jest zobowiązany do zapewnienia, że sposób wyko-nywania czynności rewizji finansowej jest w pełni zgodny z odpowiednimi wymogami: zasadami etyki, krajowymi standardami, przepisami prawa oraz warunkami określonymi w umowie ze zleceniodawcą.

Mankamenty realizacji pojedynczych zleceń czynności rewizyjnych same w sobie nie wskazują na niewystarczalność przyjętego systemu kontroli jakości w celu zapewnienia z racjonalną pew-nością, że pracownicy i współpracownicy podmiotu uprawnionego nie stosują się do krajowych standardów. Nieodłączne ograniczenia, jak np. indywidualne różnice w zrozumieniu wymogów



zawodowych oraz zasad i procedur systemu kontroli jakości przez pracowników i współpracow-ników, mogą wpływać na stopień zgodności działania z zasadami i procedurami systemu kontroli jakości, a tym samym ograniczać jego efektywność i skuteczność działania.

Wymogi systemu kontroli. System kontroli jakości powinien określać podstawowe zasady i pro-cedury dostosowane do zakresu i specyfiki działalności prowadzonej przez podmiot uprawniony, wiedzy, umiejętności i doświadczenia pracowników podmiotu uprawnionego przy zachowaniu za-sad gospodarności (bilansu korzyści i kosztów).

Forma i zawartość podstawowych zasad i procedur systemu kontroli jakości, niezbędnych dla spełnienia przez podmiot uprawniony wymogów zasad kontroli jakości, jest wynikiem oceny przez kierownictwo podmiotu uprawnionego wymaganego poziomu szczegółowości, stosownie do uwa-runkowań działalności podmiotu uprawnionego.

Firma audytorska zobowiązana jest do rozważenia, czy postanowienia zasad kontroli jakości są wystarczające do osiągnięcia skutecznego działania systemu kontroli jakości, uwzględniając szcze-gólne uwarunkowania jego działalności.

Elementy systemu kontroli jakości. System kontroli jakości składa się z kilku elementów. Pierw-szy z nich to odpowiedzialność za jakość.

Podmiot uprawniony jest zobowiązany do opracowania oraz wprowadzenia zasad i procedur promujących wewnętrzną kulturę zachowań ukierunkowanych na jakość wykonywanych czynności rewizji finansowej.

Kierownik podmiotu uprawnionego w rozumieniu ustawy o rachunkowości ponosi ostateczną od-powiedzialność za system kontroli jakości.

Opracowanie zasad i procedur systemu kontroli jakości oraz odpowiedzialność za jego skuteczne działanie powinny być powierzone osobie lub osobom gwarantującym realizację celu standardu.

Wszyscy wspólnicy (partnerzy), pracownicy i współpracownicy podmiotu uprawnionego do ba-dania sprawozdań finansowych są zobowiązani stosować się do zasad i procedur przyjętego przez podmiot uprawniony systemu kontroli jakości. Samokontrola nie jest wystarczająca do spełnienia wymogów systemu kontroli jakości w rozumieniu zasad kontroli jakości.

Wymogi etyczne. Drugi element systemu jakości to wymogi etyczne.Podmiot uprawniony określa zasady i procedury systemu kontroli jakości zapewniające prze-

strzeganie przez wszystkich wspólników (partnerów), pracowników i współpracowników wymogu niezależności (umysłu i wizerunku) oraz wykonywanie powierzonych zadań z należytą starannością i obiektywizmem.

Wspólnicy (partnerzy), pracownicy i współpracownicy podmiotu uprawnionego powinni być po-informowani o obowiązku przestrzegania zasad niezależności, uczciwości, obiektywizmu, zachowa-nia tajemnicy, należytej staranności i zawodowych kompetencji przy wykonywaniu zadań.

Podmiot uprawniony zobowiązany jest uzyskać, przynajmniej raz na rok, oświadczenie potwier-dzające spełnienie wymogu niezależności od każdego wspólnika (partnera), pracownika i współ-pracownika, zobowiązanych do zachowania niezależności. Powyższe nie wyklucza możliwości składania oświadczeń w odniesieniu do każdego zlecenia czynności rewizji finansowej, w którym pracownik lub współpracownik uczestniczył.

Zarządzanie kadrami. Kolejnym elementem systemu jakości jest zarządzanie kadrami.Zarządzanie kadrami podmiotu uprawnionego obejmuje: nabór personelu, przydział do realiza-

cji zleceń, rozwój zawodowy i system awansowania. Zasady i procedury systemu kontroli jakości powinny zapewniać, że zatrudniani pracownicy mają właściwe predyspozycje, są wyznaczani do zleceń i prac odpowiednich do stopnia posiadanej wiedzy, umiejętności i doświadczenia, uczestni-czą w procesie stałej edukacji zawodowej, a system awansowania uwzględnia wcześniejsze nabycie kwalifikacji niezbędnych do podjęcia zwiększonych obowiązków i odpowiedzialności.

Zasady i procedury systemu kontroli jakości w kwestii zarządzania kadrami obejmują również sposób wyznaczania kluczowego biegłego rewidenta i członków zespołu przewidzianych do reali-zacji zlecenia czynności rewizji finansowej.

Podejmowanie i kontynuacja zleceń. Następny element systemu jakości to podejmowanie i konty-nuacja zleceń. Podmiot uprawniony jest zobowiązany do wprowadzenia zasad i procedur podejmo-wania i kontynuacji relacji ze zleceniodawcą czynności rewizji finansowej.

Celem procedur jest ograniczenie ryzyka nawiązania relacji z klientem, u którego prawość i uczci-wość działania kierownictwa może być kwestionowana, rozważenie wszystkich typów ryzyka związa-nych z realizacją danego zlecenia oraz zapewnienie, że podejmowane zlecenie mieści się w kompeten-cjach podmiotu uprawnionego i dotrzymane zostaną wszelkie wymogi etyczne.

Zasady i procedury podejmowania i kontynuacji zleceń obejmują m.in.: uzyskanie wszelkich informacji uznanych za konieczne do rozważenia i uzasadnienia decyzji w sprawie podjęcia i kontynuacji zlecenia, obowiązek udokumentowania sposobu rozwiązania problemów, które zostały zidentyfikowane w trakcie



procesu akceptacji zlecenia, oraz rozważenie, czy właściwa jest akceptacja zlecenia w przypadku ryzyka potencjalnego konfliktu interesów.

Procedury dotyczące podejmowania i kontynuacji zleceń powinny również uwzględniać wymogi nałożone stosownymi przepisami prawa.

Podmiot uprawniony może podjąć się wykonania czynności rewizji finansowej mimo negatywnego wyniku procedury podejmowania i kontynuacji zleceń, jeśli działa na zlecenie państwowego organu nadzoru.

Realizacja zleceń. Do systemu kontroli jakości zaliczamy również realizację zleceń.Podmiot uprawniony jest zobowiązany do opracowania i wprowadzenia zasad i procedur systemu

kontroli jakości odpowiednich dla zapewnienia realizacji zleceń zgodnie z właściwymi krajowymi standardami i odpowiednimi przepisami.

Zasady i procedury realizacji zleceń powinny obejmować wszystkie etapy zlecenia, ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedzialności za nadzór nad jego realizacją oraz odpowiedzialności za prze-gląd wyników pracy. Przegląd wyników pracy obejmuje w szczególności rozważenie:

1) zgodności sposobu wykonania prac z wymogami krajowych standardów i przepisów prawa;2) identyfikacji wszystkich istotnych kwestii;3) podjęcia stosownych konsultacji oraz udokumentowania i realizacji powstałych w ich wyniku

wniosków;4) zasadności rodzaju, harmonogramu i zakresu prac;5) zasadności i udokumentowania wniosków z badania sprawozdania finansowego w świetle wykona-

nej pracy;6) wystarczalności i adekwatności uzyskanej dokumentacji z badania sprawozdania finansowego

dla celów wydania opinii oraz7) zrealizowania celów badania sprawozdania finansowego.Rozwiązywanie skomplikowanych, nietypowych bądź nowych dla zespołu realizującego zlecenie

problemów wymaga zapewnienia korzystania przez zespół realizujący zlecenie z literatury fachowej i innych źródeł informacji oraz konsultacji zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Konsultanci powinni posiadać stosowną wiedzę, kwalifikacje i doświadczenie.

Istotę konsultacji, jej zakres i wnioski należy udokumentować i uzgodnić z konsultantem. Procedury konsultacji obejmują również zapewnienie, że wnioski z konsultacji zostaną uwzględnione.

Podmiot uprawniony jest zobowiązany do opracowania i wprowadzenia odpowiednich zasad i pro-cedur przeglądu jakości zleceń dotyczących badania sprawozdań finansowych jednostek zaufania pu-blicznego oraz ustalenia kryteriów poddawania przeglądowi jakości wszystkich pozostałych zleceń.

Przegląd jakości zlecenia obejmuje w szczególności:1) omówienie z kluczowym biegłym rewidentem istotnych kwestii badania sprawozdania finanso-

wego;2) przegląd wybranej dokumentacji badania sprawozdania finansowego w odniesieniu do istotnych

zawodowych osądów podjętych przez zespół badający;3) przegląd sprawozdania finansowego;4) ocenę końcowych wniosków z badania sprawozdania finansowego oraz ocenę prawidłowości

proponowanej opinii i raportu.Ostateczna opinia/sprawozdanie z badania nie mogą być sporządzone i podpisane przed zakoń-

czeniem przeglądu jakości zlecenia. Powyższe postanowienia dotyczą odpowiednio przeglądu jakości innych zleceń niż badanie sprawozdania finansowego.

Przegląd jakości zlecenia może być przeprowadzany przez członków zarządu, kompetentnych pra-cowników podmiotu uprawnionego lub doświadczonych biegłych rewidentów z zewnątrz, działają-cych na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej z podmiotem uprawnionym.

Monitorowanie. Jako następny element systemu jakości wymienić należy monitorowanie. Podmiot uprawniony jest zobowiązany do opracowania i wprowadzenia odpowiednich zasad i procedur dla skutecznego działania systemu kontroli jakości.

Monitorowanie obejmuje okresową ocenę adekwatności przyjętych zasad i procedur systemu kon-troli jakości oraz ogólną efektywność systemu kontroli jakości.

Oceną powinny być objęte również wewnętrzne materiały i pomoce praktyczne opracowywane na użytek realizujących zlecenia czynności rewizji finansowej.



Dokumentacja Podmiot uprawniony jest zobowiązany do rozważenia, czy jest potrzebna oraz w jakim zakresie jest

niezbędna formalna dokumentacja systemu kontroli jakości. Kryterium oceny stanowi skuteczność przekazania pracownikom i współpracownikom zasad i procedur systemu kontroli jakości oraz sku-teczność ich egzekwowania. Mniejsze podmioty uprawnione mogą stosować mniej sformalizowane za-sady dokumentacji w postaci stosownych instrukcji postępowania, formularzy i list kontrolnych.

Podmiot uprawniony jest zobowiązany dokumentować zgodność działania z zasadami i procedura-mi systemu kontroli jakości. Forma i zakres dokumentacji mogą zależeć od wielu czynników, takich jak wielkość podmiotu uprawnionego, jego organizacja, liczba biur, wielkość i charakter zatrudnienia, za-kresy kompetencyjne pracowników i biur.

Dokumentacja systemu kontroli jakości oraz jego funkcjonowania jest własnością podmiotu upraw-nionego, utrzymywaną przez okres nie krótszy niż wymagany dla poddania procedurze wewnętrznego monitoringu, zewnętrznego przeglądu jakości oraz kontroli Krajowej Komisji Nadzoru Krajowej PIBR i Komisji Nadzoru Audytowego.

W sprawach nieuregulowanych oraz w razie wątpliwości podmiot uprawniony kieruje się postano-wieniami Międzynarodowego Standardu Kontroli Jakości 1: Kontrola jakości firm przeprowadzających badania i przeglądy sprawozdań finansowych oraz wykonujących zlecenia usług atestacyjnych i po-krewnych wydanego przez IFAC, oraz Międzynarodowego Standardu Rewizji Finansowej 220: Kontro-la jakości badania sprawozdań finansowych.

Podmioty uprawnione zobowiązane są do stosowania odpowiednich postanowień zasad kontroli ja-kości do działalności polegającej na usługowym prowadzeniu ksiąg rachunkowych oraz innych usług, czynności i działalności (pkt 40 załącznika do uchwały KRBR o systemie kontroli jakości).

Nadzór publicznyPodobnie jak w poprzedniej ustawie o biegłych rewidentach przyjęto, iż Komisja Nadzoru Audyto-

wego sprawuje nadzór publiczny nad wykonywaniem zawodu przez biegłych rewidentów i działalno-ścią firm audytorskich oraz nad Polską Izbą Biegłych Rewidentów.

Nowa ustawa znacznie wzmacnia kompetencje i zakres działalności i kompetencji Komisji Nadzoru Audytowego (KNA) i Komisji Nadzoru Finansowego (KNF).

KNA sprawuje nadzór publiczny m.in. nad: 1) wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta; 2) działalnością firm audytorskich; 3) działalnością Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, w tym w zakresie wpisu do rejestru i na listę. KNA jest także właściwym organem w rozumieniu rozporządzenia nr 537/2014 w zakresie nieza-

strzeżonym dla innych organów. Znaczna część zadań nadzoru publicznego, takich jak nadzór nad jednostkami zainteresowania pu-

blicznego w zakresie wyboru firmy audytorskiej, rotacji firmy audytorskiej i kluczowego biegłego rewi-denta, monitorowania przestrzegania przepisów dotyczących powołania, składu i funkcjonowania ko-mitetu audytu lub rady nadzorczej w przypadku powierzenia jej funkcji komitetu audytu powierzona została Komisji Nadzoru Finansowego.

Komisji Nadzoru Finansowego w celu realizacji zadań, o których powyżej, przysługuje prawo: 1) żądania, w określonym terminie i zakresie, udzielenia informacji, wyjaśnień i przekazania doku-

mentów lub sporządzenia ich kopii, w tym objętych obowiązkiem zachowania tajemnicy, od osób i podmiotów wskazanych w art. 23 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 537/2014; to jest:

a. biegłych rewidentów i firm audytorskich przeprowadzających ustawowe badania jednostek inte-resu publicznego;

b. osób uczestniczących w czynnościach biegłych rewidentów i firm audytorskich przeprowadzają-cych ustawowe badania jednostek interesu publicznego;

c. badanych jednostek interesu publicznego, ich podmiotów powiązanych i powiązanych stron trzecich; d. stron trzecich, którym biegli rewidenci i firmy audytorskie przeprowadzający ustawowe badania

jednostek interesu publicznego zlecili określone funkcje lub czynności na zasadzie outsourcingu; oraz

e. osób w inny sposób związanych lub powiązanych z biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi przeprowadzającymi ustawowe badania jednostek interesu publicznego.



2) przeprowadzenia kontroli w siedzibie jednostki zainteresowania publicznego; 3) nakładania kar administracyjnych, o których mowa w art. 193 ust. 1, na osoby i podmioty za naru-

szenia, o których mowa w art. 192 ust. 1. KNA na podstawie art. 106 ustawy przprowadza kontrole w firmie audytorskiej w zakresie dotyczą-

cym badań ustawowych jednostek zainteresowania publicznego. Dotychczas przeprowadzanie takich kontroli podlegało Krajowej Izbie Biegłych Rewidentów, a konkretnie Krajowej Komisji Nadzoru. Tej ostatniej podlegają nadal kontrole w firmach audytorskich w zakresie badań ustawowych innych niż jednostek zainteresowania publicznego.

KNA przysługuje także prawo prowadzenia postępowań wyjaśniających, dochodzeń dyscyplinar-nych oraz występowania jako oskarżyciel przed sądami w sprawach przewinień dyscyplinarnych po-pełnionych w związku z badaniem ustawowym jednostek zainteresowania publicznego. KNA jako or-gan administracji publicznej obsługiwany będzie przez urząd obsługujący ministra finansów.

Zasady funkcjonowania Komitetu Audytu

Ustawa o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym wzorem rozporzą-dzenia 537/214 w szczegółowy sposób reguluje zasady dotyczące przeprowadzania czynności rewizji finansowej w jednostkach zaufania publicznego (JZP). Ze względu na istotne znaczenie JZP dla gospo-darki kraju istnieje potrzeba zapewnienia wysokiej jakości badania i przeglądów sprawozdań finan-sowych tych jednostek i ustanowienia szczególnego nadzoru nad tym procesem w tych jednostkach. Realizując ten cel, ustawa nakłada obowiązek tworzenia w JZP komitetu audytu. Członkowie komitetu audytu są powoływani przez radę nadzorczą lub inny organ nadzorczy lub kontrolny spośród człon-ków tego organu.

W przypadku mniejszych jednostek pełnienie funkcji komitetu audytu może zostać powierzone radzie nadzorczej lub innemu organowi nadzorczemu lub kontrolnemu jednostki zaintersowania publicznego (art. 128 ustawy).

W skład komitetu audytu wchodzi przynajmniej 3 członków. Przynajmniej jeden członek komitetu audytu musi posiadać wiedzę i umiejętności w zakresie rachunkowości lub badania sprawozdań finan-sowych.

Istotnym wymogiem ustawy w zakresie funkcjowania komitetu audytu jest wymóg, aby większość członków komitetu audytu, w tym jego przewodniczący, była niezależna od danej jednostki zaintereso-wania publicznego. Uznaje się, że członek komitetu audytu jest niezależny od danej jednostki zaintere-sowania publicznego, jeżeli spełnia następujące kryteria:

1) nie należy ani w okresie ostatnich 5 lat od dnia powołania nie należał do kadry kierowniczej wyż-szego szczebla, w tym nie jest ani nie był członkiem zarządu lub innego organu zarządzającego danej jednostki zainteresowania publicznego lub jednostki z nią powiązanej;

2) nie jest ani nie był w okresie ostatnich 3 lat od dnia powołania pracownikiem danej jednostki za-interesowania publicznego lub jednostki z nią powiązanej, z wyjątkiem sytuacji, gdy członkiem komitetu audytu jest pracownik nienależący do kadry kierowniczej wyższego szczebla, który zo-stał wybrany do rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego danej jednostki zainteresowania publicznego jako przedstawiciel pracowników;

3) nie sprawuje kontroli w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 lit. a–e ustawy z 29 września 1994 r. o rachunko-wości lub nie reprezentuje osób lub podmiotów sprawujących kontrolę nad daną jednostką zaintere-sowania publicznego;

4) nie otrzymuje lub nie otrzymał dodatkowego wynagrodzenia, w znacznej wysokości, od danej jed-nostki zainteresowania publicznego lub jednostki z nią powiązanej, z wyjątkiem wynagrodzenia, jakie otrzymał jako członek rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego, w tym komitetu audytu;

5) nie utrzymuje ani w okresie ostatniego roku od dnia powołania nie utrzymywał istotnych stosun-ków gospodarczych z daną jednostką zainteresowania publicznego lub jednostką z nią powiązaną, bezpośrednio lub będąc właścicielem, wspólnikiem, akcjonariuszem, członkiem rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego, lub osobą należącą do kadry kierowniczej wyż-szego szczebla, w tym członkiem zarządu lub innego organu zarządzającego podmiotu utrzymu-jącego takie stosunki;

6) nie jest i w okresie ostatnich 2 lat od dnia powołania nie był:



a) właścicielem, wspólnikiem (w tym komplementariuszem) lub akcjonariuszem obecnej lub po-przedniej firmy audytorskiej przeprowadzającej badanie sprawozdania finansowego danej jed-nostki zainteresowania publicznego lub jednostki z nią powiązanej lub

b) członkiem rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego obecnej lub poprzed-niej firmy audytorskiej przeprowadzającej badanie sprawozdania finansowego danej jednostki zainteresowania publicznego, lub

c) pracownikiem lub osobą należącą do kadry kierowniczej wyższego szczebla, w tym członkiem za-rządu lub innego organu zarządzającego obecnej lub poprzedniej firmy audytorskiej przeprowa-dzającej badanie sprawozdania finansowego danej jednostki zainteresowania publicznego lub jed-nostki z nią powiązanej, lub

d) inną osobą fizyczną, z której usług korzystała lub którą nadzorowała obecna lub poprzednia firma audytorska lub biegły rewident działający w jej imieniu;

7) nie jest członkiem zarządu lub innego organu zarządzającego jednostki, w której członkiem rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego jest członek zarządu lub innego orga-nu zarządzającego danej jednostki zainteresowania publicznego;

8) nie jest członkiem rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego danej jednost-ki zainteresowania publicznego dłużej niż 12 lat;

9) nie jest małżonkiem, osobą pozostającą we wspólnym pożyciu, krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej do czwartego stopnia – członka zarządu lub innego organu zarządzające-go danej jednostki zainteresowania publicznego lub osoby, o której mowa w pkt 1–8;

10) nie pozostaje w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli z członkiem zarządu lub innego organu zarządzającego danej jednostki zainteresowania publicznego lub osobą, o której mowa w pkt 1–8. 4.

Co bardzo ważne, ustawa precyzuje, że członkowie komitetu audytu posiadają wiedzę i umiejętności z zakresu branży, w której działa jednostka zainteresowania publicznego. Warunek ten uznaje się za spełniony, jeżeli przynajmniej jeden członek komitetu audytu posiada wiedzę i umiejętności z zakresu tej branży lub poszczególni członkowie w określonych zakresach posiadają wiedzę i umiejętności z za-kresu tej branży. Przewodniczący komitetu audytu jest powoływany przez członków komitetu audytu lub radę nadzorczą, lub inny organ nadzorczy lub kontrolny jednostki zainteresowania publicznego.

Zadania komitetu audytuZgodnie z regulacjami ustawy do zadań komitetu audytu należy w szczególności: 1) monitorowanie: a) procesu sprawozdawczości finansowej, b) skuteczności systemów kontroli wewnętrznej i systemów zarządzania ryzykiem oraz audytu we-

wnętrznego, w tym w zakresie sprawozdawczości finansowej, c) wykonywania czynności rewizji finansowej, w szczególności przeprowadzania przez firmę audy-

torską badania, z uwzględnieniem wszelkich wniosków i ustaleń Komisji Nadzoru Audytowego wynikających z kontroli przeprowadzonej w firmie audytorskiej;

2) kontrolowanie i monitorowanie niezależności biegłego rewidenta i firmy audytorskiej, w szcze-gólności w przypadku, gdy na rzecz jednostki zainteresowania publicznego świadczone są przez firmę audytorską inne usługi niż badanie;

3) informowanie rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego jednostki zainte-resowania publicznego o wynikach badania oraz wyjaśnianie, w jaki sposób badanie to przyczy-niło się do rzetelności sprawozdawczości finansowej w jednostce zainteresowania publicznego, a także jaka była rola komitetu audytu w procesie badania;

4) dokonywanie oceny niezależności biegłego rewidenta oraz wyrażanie zgody na świadczenie przez niego dozwolonych usług niebędących badaniem w jednostce zainteresowania publicznego;

5) opracowywanie polityki wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzania badania; 6) opracowywanie polityki świadczenia przez firmę audytorską przeprowadzającą badanie, przez

podmioty powiązane z tą firmą audytorską oraz przez członka sieci firmy audytorskiej, dozwolo-nych usług niebędących badaniem;

7) określanie procedury wyboru firmy audytorskiej przez jednostkę zainteresowania publicznego. Badana jednostka zainteresowania publicznego, na wniosek Komisji Nadzoru Finansowego, wy-kazuje, że procedura wyboru została przeprowadzona zgodnie z tymi wymogami;

8) przedstawianie radzie nadzorczej lub innemu organowi nadzorczemu lub kontrolnemu, lub orga-



nowi zatwierdzającemu sprawozdanie finansowe rekomendacji w zakresie polityki rachunkowo-ści o której mowa w pkt 5 i 6;

9) przedkładanie zaleceń mających na celu zapewnienie rzetelności procesu sprawozdawczości fi-nansowej w jednostce zainteresowania publicznego.

Istotną nowością ustawy jest zwiększenie odpowiedzialności członków komiteti audytu pod groźbą istotnych sankcji komitetu audytu. Odpowiedzialność członków rad nadzorczych, w tym członków ko-mitetów audytu za prawidłowość i rzetelność sprawozdań finansowych jest usankcjonowana w ustawie o rachunkowości już od kilkunastu lat – ale jak dotąd bez doraźnie wymienionych instotnych sankcji finansowych.

Na podstawie art. 192 ustawy jednostka zainteresowania publicznego, członek jej zarządu lub inne-go organu zarządzającego, lub rady nadzorczej, lub innego organu nadzorczego, lub komitetu audytu oraz podmioty z nimi powiązane oraz powiązane strony trzecie podlegają karze administracyjnej za naruszenie przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014 nakładanej przez Komisję Nadzoru Fi-nansowego w przypadku gdy:

1) nie posiadają polityki w zakresie świadczenia dodatkowych usług przez firmę audytorską, pod-miot powiązany z firmą audytorską lub członka jego sieci;

2) nie posiadają polityki w zakresie wyboru firmy audytorskiej; 3) nie przestrzegają przepisów dotyczących: a) wyboru firmy audytorskiej, w tym stosowania klauzul zabronionych, b) zawarcia umowy o badanie na okres krótszy niż 2-letni i dłuższy niż 5-letni, z uwzględnieniem

przypadku, o którym mowa w art. 17 ust. 6 rozporządzenia nr 537/2014, c) obowiązkowych okresów karencji, d) procedury wyboru firmy audytorskiej, e) obowiązku informowania Komisji Nadzoru Finansowego o fakcie, że wyboru firmy audytorskiej

dokonuje organ inny niż organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe; 4) nie przestrzegają obowiązków związanych z rotacją firmy audytorskiej badającej sprawozdanie

finansowe danej jednostki zainteresowania publicznego; 5) nie przestrzegają przepisów dotyczących powołania, składu i funkcjonowania komitetu audytu; 6) wywierają wpływ na wynik badania. W przypadku jednostek zainteresowania publicznego, którymi są otwarte fundusze emerytalne, do-

browolne fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne otwarte, specjalistyczne fundusze inwestycyj-ne otwarte albo publiczne fundusze inwestycyjne zamknięte, karze administracyjnej nakładanej przez Komisję Nadzoru Finansowego podlegają, będące ich organami, powszechne towarzystwa emerytalne albo towarzystwa funduszy inwestycyjnych lub działające w imieniu tych towarzystw osoby, o których mowa w art. 192 ust. 1 ustawy.

Karami administracyjnymi nakładanymi przez Komisję Nadzoru Finansowego są: 1) kara pieniężna; 2) zakaz pełnienia funkcji członka zarządu lub innego organu zarządzającego lub członka rady nad-

zorczej, lub innego organu nadzorczego w jednostkach zainteresowania publicznego przez osoby odpowiedzialne za naruszenie przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014 przez okres od roku do 3 lat.

Kara pieniężna nakładana na jednostkę zainteresowania publicznego nie może przekroczyć 10 proc. przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów, osiągniętych przez tę jednostkę w poprzednim roku obrotowym. Jeżeli w poprzednim roku obrotowym jednostka zainteresowania publicznego nie osiągnęła przychodów z wymienionych tytułów, wysokość kary odnosi się do ostatniego roku obroto-wego, w którym jednostka ta osiągnęła przychody z tych tytułów.

Kara pieniężna nakładana na poszczególne osoby nie może przekraczać 250 000 zł.Ustalając rodzaj i wymiar kary nakładanej na jednostkę zainteresowania publicznego lub poszcze-

gólne osoby (o których mowa w art. 192 ust. 1 ustawy), uwzględnia się w szczególności: 1) wagę naruszenia i czas jego trwania;2) stopień przyczynienia się do powstania naruszenia; 3) sytuację finansową wyrażającą się w szczególności w wysokości rocznych przychodów lub docho-

dów; 4) kwotę zysków osiągniętych lub strat unikniętych w zakresie, w jakim można je ustalić; 5) stopień współpracy z Komisją Nadzoru Finansowego; 6) popełnione dotychczas naruszenia.



Rotacja biegłych rewidentów i firm audytorskich Krajowa ustawa jako jedyna w Europie wymaga obligatoryjnej, 5-letniej rotacji podmiotu uprawnio-

nego do badania sprawozdań finansowych JZP. Ponadto zawiera bardziej restrykcyjny niż w innych krajach UE dozwolony katalog usług, które firmy audytorskie mogą świadczyć na rzecz jednostek zain-teresowania publicznego. Ograniczenia te dotyczą także podmiotów powiązanych z firmami audytor-skimi (w tym sieci, jeżeli do takiej należy dana firma audytorska), jak innych podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej badanej jednostki.

I tak art. 134 ustawy określa, iż:1. maksymalny czas nieprzerwanego trwania zleceń badań ustawowych w przypadku badania spra-

wozdań finansowych jednostek zainteresowania publicznego, przeprowadzanych przez tę samą firmę audytorską lub firmę audytorską powiązaną z tą firmą audytorską lub jakiegokolwiek człon-ka sieci działającej w państwach Unii Europejskiej, do której należą te firmy audytorskie, nie może przekraczać 5 lat. Po zakończeniu 5-letniego okresu badania obowiązuje 4-letni okres karencji. Ar-tykuł 284 ustawy określa jednocześnie, iż restrykcyjny 5-letni okres karecji dla firm audytorskich stosuje się do badań sprawozdań finansowych sporządzonych za lata obrotowe rozpoczynające się po 31 grudnia 2017 r.;

2. kluczowy biegły rewident nie może przeprowadzać badania ustawowego w tej samej jednostce zainteresowania publicznego przez okres dłuższy niż 5 lat.;

3. kluczowy biegły rewident może ponownie przeprowadzać badanie ustawowe w tej jednostce, o której mowa wyżej, po upływie co najmniej 3 lat od zakończenia ostatniego badania ustawowego.

Ustawodowca uzasadnił przyjęcie tych rygorystyczynych zasad chęcią wzmocnienia niezależności biegłych rewidentów od badanych podmiotów, jak również chęcią demopolizacji rynku usług audytor-skich, aktualnie zdominowanym przez kilka dużych firm audytorskich.

Restrukcyjne zasady rotacji biegłych rewidentów i firm audytorskich w przypadku badania sprawoz-dań finansowych JZP zostały ostro skrytykowane zarówno przez środowisko biegłych rewidentów, jak i innych przedstawicieli życia gospodarczego. Wskazano, że:

– częsta rotacja firm audytorskich stwarza ryzyko badania. Tak jak w innych dziedzinach życia go-spodarczego właściwe poznanie i zrozumienie funkcjonowania badanych podmiotów i stosowa-nych przez nie zasad rachunkowości wymaga czasu. Badania empiryczne pokazują, iż najwięcej błędów w pracy biegłych rewidentów powstaje w pierwszych latach badania;

– częsta rotacja firm audytorskich podniesie koszty związane z badaniem sprawozdań finansowych. Także tutaj badania empiryczne pokazują, iż wraz z wielokrotnym badaniem sprawozdań finanso-wych tych samych jednostek znacznie wzrasta efektywność przeprowadzonego badania;

– częsty wybór biegłego rewidenta, w tym przygotowanie i analiza oferty, spotkania z komitetem au-dytu oraz prace i czas związane z wyborem firmy audytorskiej przez komitet audytu także generują dodatkowe koszty, które w ostatecznym rozrachunku poniesie badana jednostka.

Należy też wskazać, iż ustawodawca mimo wielokrotnych próśb ze strony środowiska firm audytor-skich nie był w stanie przedstawić jakichkolwiek danych statystycznych lub badań empirycznych, któ-re mogłyby uzasadnić, iż ostra rotacja firm audytorskich wzmacnia ich niezależność względem bada-nych podmiotów i prowadzi do mniejszej koncentracji firm audytorskich.

Zakaz świadczenia określonych usługTakże w zakresie usług, które firma audytorska może świadczyć jednostkom zainteresowania publicz-

nego, ustawodawca przyjął pierwotnie ekstremalnie restrykcyjne przepisy, które w części zostały zmody-fikowane przez Senat – dość ironicznie także na wniosek regulatorów rynku kapitałowego, w tym KNF.

Na podstawie art. 136 ust. 1 ustawy usługami zabronionymi są także inne usługi niebędące czynno-ściami rewizji finansowej.

Usługami zabronionymi zgodnie z art. 5 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia nr 537/2014 nie są usługi atestacyjne, w tym:

1) usługi, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy z 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spół-dzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających;

2) usługi: a) przeprowadzania procedur należytej staranności (due diligence) w zakresie kondycji ekonomiczno-fi-

nansowej,



b) wydawania listów poświadczających – wykonywane w związku z prospektem emisyjnym badanej jednostki, przeprowadzane zgodnie z krajowym standardem usług pokrewnych i polegające na przeprowadzaniu uzgodnionych procedur;

3) usługi atestacyjne w zakresie informacji finansowych pro forma, prognoz wyników lub wyników szacunkowych, zamieszczane w prospekcie emisyjnym badanej jednostki;

4) badanie historycznych informacji finansowych do prospektu, o którym mowa w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 809/2004 z 29 kwietnia 2004 r. wykonującym dyrektywę 2003/71/WE Parlamen-tu Europejskiego i Rady w sprawie informacji zawartych w prospektach emisyjnych oraz formy, włączenia przez odniesienie i publikacji takich prospektów emisyjnych oraz rozpowszechniania reklam;

5) weryfikacja pakietów konsolidacyjnych; 6) potwierdzanie spełnienia warunków zawartych umów kredytowych na podstawie analizy infor-

macji finansowych pochodzących ze zbadanych przez daną firmę audytorską sprawozdań finan-sowych;

7) usługi atestacyjne w zakresie sprawozdawczości dotyczącej ładu korporacyjnego, zarządzania ry-zykiem oraz społecznej odpowiedzialności biznesu;

8) usługi polegające na ocenie zgodności informacji ujawnianych przez instytucje finansowe i firmy inwestycyjne z wymogami w zakresie ujawniania informacji dotyczących adekwatności kapitało-wej oraz zmiennych składników wynagrodzeń;

9) oświadczenia dotyczące sprawozdań lub innych informacji finansowych przeznaczonych dla organów nadzoru, rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego spółki lub właścicieli, wy-kraczające poza zakres badania ustawowego i mające pomóc tym organom w wypełnianiu ich ustawowych obowiązków.

Świadczenie usług, o których mowa w ust. 2, możliwe jest jedynie w zakresie niezwiązanym z polityką podatkową badanej jednostki, po przeprowadzeniu przez komitet audytu oceny zagrożeń i zabezpie-czeń niezależności, o której mowa w art. 69–73 ustawy.

Jak wynika z wymienionego katalogu usług dozwolonych, które firma audytorska może świadczyć na rzecz jednostek zainteresowania publicznego, wyłączono usługi pokrewne oraz wszelkie usługi do-radztwa, w tym doradztwa podatkowego.

O ile wykluczenie usług doradztwa występuje także w niektórych innych karajach europejskich, o tyle wyłączenie usług pokrewnych, w tym usług kompilacji informacji finansowych, jest już zjawiskiem występującym wyłącznie w Polsce.

Przez usługi pokrewne i kompilację informacji finansowych należy rozumieć usługi, których celem jest wykorzystanie wiedzy w zakresie rachunkowości do zebrania, sklasyfikowania i podsumowania informacji finansowych. Czynności tego rodzaju są od początku istnienia zawodu biegłego rewidenta jego nieodłącznym elementem. Postanowienia tego typu zmuszą w praktyce jednostki gospodracze do zaangażowania dwóch firm audytorskich do wykonania praktycznie tej samej usługi: jednej do zbada-nia sprawozdania finansowego oraz drugiej do świadczenia usług kompilacji finansowych.

Na podstawie art. 285 ustawy usługi dozwolone na podstawie rozporządzenia, ale zabronione na podstawie ustawy, stosuje się do badań ustawowych sprawozdań finansowych jednostek zaintereso-wania publicznego za lata obrotowe rozpoczynające się po 31 grudnia 2017 r.

Odpowiedzialność i kary Przepisy ustawy zawierają aż 33 artykuły dotyczące odpowiedzialności i kar, jakim podlegają biegli

rewidenci, ich współpracownicy, firmy audytorskie i ich organy kierownicze i nadzorujące. Propo-nowane regulacje określają podmioty, na które możliwe będzie nakładanie kar administracyjnych, katalog naruszeń skutkujących odpowiedzialnością administracyjną oraz katalog kar administracyj-nych.

Artykuł 182 zajmujący się odpowiedzialnością firm audytorskich jest najdłuższym przepisem ustawy zawierającym aż 28 punktów/obszarów, za których naruszenie mogą być nałożone kary upomnienia, kary pięniężne, zakaz przeprowadzania badań, skreślenie z listy biegłych rewidentów lub podmiotów uprawnionych do badania.

Artykuł 192 ustawy zajmuje się odpowiedzialnością jednostki zainteresowania publicznego, jej orga-nów kierowniczych i nadzorujących. Także tutaj wskazano wiele obszarów, których nieprzestrzeganie lub niedopatrzenie może skutkować nałożeniem kar administracyjnych, w tym istotnych kar pienięż-nych, oraz zakazem sprawowania funkcji członka organów kierowniczych lub nadzorczych.



Kary pięniężne nakładane na firmy audytorskie lub jednostki zainteresowania publicznego mogą dochodzić nawet do 10 proc. przychodów tych jednostek, a kary pieniężne nakładane na osoby fizycz-ne – do 250 000 zł.

Wykonanie kar administracyjnych nałożonych przez Komisję Nadzoru Audytowego na biegłych re-widentów i firmy audytorskie należy do Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, a w przypadku JZP do Komisji Nadzoru Finansowego.

Ustawodawca uzsadnił te postanowienia ustawy tym, że obowiązek wprowadzenia odpowiednich regulacji, dotyczących zasad odpowiedzialności i zakresu jej stosowania, wynika bezpośrednio z prze-pisów znowelizowanej dyrektywy Unii Eurpejskiej (art. 30 ust. 2 2013/34 UE).

Przepisy unijne nakazują zapewnienie skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar wobec firm audytorskich, w przypadku gdy badania ustawowe nie są przeprowadzane zgodnie z przepisami przyjętymi w celu wykonania dyrektywy i w stosownych przypadkach, rozporządzenia nr 537/2014.

Ponadto ustawodawca wskazał podczas prac nad ustawą, iż zgodnie z przepisami ustawy, ustalając rodzaj środka lub kary oraz wysokość kary, uwzględnia się następujące okoliczności:

1) wagę naruszenia i czas jego trwania, 2) stopień winy, 3) sytuację finansową wyrażającą się w szczególności w wysokości rocznych przychodów lub docho-

dów, 4) kwotę zysków osiągniętych lub strat unikniętych w zakresie, w jakim można je ustalić, 5) stopień współpracy firmy lub osób odpowiedzialnych z właściwymi organami, 6) uprzednie naruszenia popełnione przez odpowiedzialną firmę lub osobę fizyczną.

Zawiadamianie o podejrzeniu naruszenia przepisów Na podstawie art. 195 ustawy każdy może zawiadomić Komisję Nadzoru Audytowego lub organy Pol-

skiej Izby Biegłych Rewidentów o podejrzeniu naruszenia przez biegłego rewidenta, firmę audytorską lub inny podmiot lub osobę przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014.

Także te postanowienia zostały wprowadzone na podstawie dyrektywy 2006/43/WE (art. 30e). Zgod-nie z jej przepisami państwa członkowskie muszą zapewnić wdrożenie skutecznych mechanizmów sprzyjających zgłaszaniu właściwym organom naruszeń dyrektywy lub rozporządzenia 537/2014.

Mechanizmy, o których mowa, obejmują przynajmniej: a) szczególne procedury otrzymywania zgłoszeń naruszeń i działań następczych; b) ochronę danych osobowych dotyczących zarówno osoby zgłaszającej domniemane lub faktyczne

naruszenia, jak i osoby podejrzewanej o popełnienie naruszenia lub osoby, która rzekomo popełniła naruszenie, zgodnie z zasadami określonymi w dyrektywie 95/46/WE;

c) odpowiednie procedury służące zapewnieniu prawa osoby oskarżonej do obrony i wysłuchania przed przyjęciem decyzji dotyczących tej osoby oraz prawa do skutecznych środków odwoławczych przed sądem przeciwko decyzjom lub środkom dotyczącym tej osoby.

Państwa członkowskie muszą ponadto zapewnić, by firmy audytorskie ustanowiły dla swoich pra-cowników odpowiednie procedury umożliwiające im wewnętrzne zgłaszanie potencjalnych lub fak-tycznych naruszeń niniejszej dyrektywy lub rozporządzenia (UE) nr 537/2014, z wykorzystaniem spe-cjalnego kanału komunikacji (tak zwana funkcja whistleblower).

Współpraca z właściwymi organami nadzoru publicznego

Artykuły 200–215 ustawy określają obszary i zasady współpracy Komisji Nadzoru Audytowego i Ko-misji Nadzoru Finansowego z właściwymi organami nadzoru publicznego z państw Unii Europejskiej, KEONA oraz z europejskimi urzędami nadzoru, w celu zapewnienia sprawowania prawidłowego nad-zoru nad wykonywaniem zawodu przez biegłych rewidentów i działalnością firm audytorskich.

W ramach realizacji tych celów KNA i KNF mogą wymienić informacje z właściwymi organami nad-zoru publicznego z państw Unii Europejskiej, KEONA oraz europejskimi urzędami nadzoru objętych zachowaniem tajemnicy przy równoczesnym wdrożeniu odpowiedniej ochrony danych.



Ustawa precyzuje w art. 200 ust. 4, w jakich przypadkach KNA lub KNF może odmówić udzielenia informacji organom nadzoru publicznego z państw Unii Europejskiej. Chodzi tu zwłaszcza o sytuacje, kiedy może zachodzić naruszenie suwerenności, bezpieczeństwa lub porządku publicznego Rzeczy-pospolitej.

Ustawa wprowadza także regulacje, zgodnie z którymi firma audytorska zatwierdzona w innym pań-stwie UE i wpisana w Rzeczypospolitej Polskiej na listę podmiotów uprawnionych do badania spra-wozdań mogąca wykonywać czynności rewizji finansowej w Polsce podlega nadzorowi KNA w zakresie zgodności przeprowadzonych na terytorium Polski badań sprawozdań finansowych z polskimi przepi-sami. Jednostki audytorskie pochodzące z państwa trzeciego podlegają nadzorowi KNA w zakresie sys-temu kontroli jakości, kontroli doraźnych oraz kar na zasadach przewidzianych dla firm audytorskich wykonujących badania w JZP.

Zgodnie z art. 200 ust. 2 pkt 9 ustawy biegły rewident lub firma audytorska nie mogą bezpośrednio przekazywać informacji, aktów badania lub innych dokumentów właściwemu organowi nadzoru pu-blicznego z państwa Unii Europejskiej oraz europejskim urzędom nadzoru.

Zmiany w innych przepisachWraz z uchwaleniem ustawy zmianie uległy przepisy innych aktów prawnych, zwłaszcza ustawy o

rachunkowości zawierającej postanowienia dotyczące wyboru biegłego rewidenta przez podmiot ba-dany, zawierania i rozwiązywania umów o badanie sprawozdań finasowych, sprządzania przez biegłe-go rewidenta sprawozdania z badania (dotychczas zwanegoi opinią i raportem z badania) oraz wiele innych postanowień.

Istotną zmianą ustawy o rachunkowości, obok zmian redakcyjnych, jest wprowadzenie obowiązku zawarcia pierwszej umowy o ustawowe badanie sprawozdania finansowego na okres nie krótszy niż 2 lata z możliwością przedłużenia na kolejne co najmniej dwuletnie okresy (z zachowaniem maksimum 5-letniej rotacji w przypadku JZP), jak i postanowienia dotyczące zakazu rozwiązywania zawartych umów o badanie w przypadku różnicy poglądów w zakresie stosowania zasad i standardów rachunko-wości, jakie mogą wystąpić między biegłym rewidentem a badaną jednostką.

Zmiany w pozostałych aktach prawnych wynikają z konieczności dostosowania przepisów do roz-wiązań wprowadzanych nową ustawą o biegłych rewidentach w celu zachowania ich zgodności i spój-ności z nowymi rozwiązaniami wprowadzanymi ustawą, mają także na celu uniknięcie ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych.

Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcoweUstawa z 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym weszła

w życie (z drobnymi wyjątkami) po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, tzn. 21 czerwca 2017 r.

W wyniku przyjęcia przepisów zarówno biegli rewidenci, firmy auytorskie, jak i Polska Izba Biegłych Rewidentów muszą dostosować swoje procedury i systemy administracyjne do nowych przepisów w terminie 4 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.



Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich

oraz nadzorze publicznym[1], [2]

(DzU z 6 czerwca 2017 r., poz. 1089)*

Rozdział 1Przepisy ogólneArt. 1. [Zakres regulacji] Ustawa określa zasady:1) uzyskiwania uprawnień do wykonywania zawodu biegłego rewidenta i wykonywania tego zawodu;2) organizacji samorządu zawodowego biegłych rewidentów;3) działalności firm audytorskich, w tym ich organizacji, oraz odpowiedzialności za naruszenie prze-

pisów prawa;4) sprawowania nadzoru publicznego nad biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi, samorzą-

dem zawodowym biegłych rewidentów oraz jednostkami zainteresowania publicznego;5) wykonywania czynności rewizji finansowej, w tym w jednostkach zainteresowania publicznego;6) tworzenia i działania komitetów audytu w jednostkach zainteresowania publicznego;7) odpowiedzialności dyscyplinarnej biegłych rewidentów;8) współpracy międzynarodowej organu nadzoru publicznego, w szczególności z innymi organami

nadzoru publicznego z państw Unii Europejskiej i państw trzecich.Art. 2. [Definicje pojęć] Ilekroć w niniejszej ustawie jest mowa o:1) badaniu ustawowym – należy przez to rozumieć badanie rocznego skonsolidowanego sprawoz-

dania finansowego grupy kapitałowej lub badanie rocznego sprawozdania finansowego, którego obowiązek przeprowadzania wynika z art. 64 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (DzU z 2016 r., poz. 1047 i 2255 oraz z 2017 r., poz. 61, 245, 791 i …), przepisów innych ustaw lub przepisów prawa Unii Europejskiej, przeprowadzane zgodnie z krajowymi standardami badania;

2) badaniu dobrowolnym – należy przez to rozumieć badanie rocznego sprawozdania finansowe-go, które jest przeprowadzane na podstawie decyzji badanej jednostki, a nie na podstawie art. 64 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, przepisów innych ustaw lub przepisów prawa Unii Europejskiej, przeprowadzane zgodnie z krajowymi lub innymi standardami badania, a także badanie rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej przeprowa-dzane zgodnie ze standardami innymi niż krajowe standardy badania;

3) badaniu – należy przez to rozumieć badanie ustawowe lub badanie dobrowolne;4) przeglądzie sprawozdania finansowego – należy przez to rozumieć przegląd skonsolidowanego

sprawozdania finansowego grupy kapitałowej lub sprawozdania finansowego przeprowadzany zgodnie z krajowymi standardami przeglądu;

5) usługach atestacyjnych – należy przez to rozumieć usługi mające na celu uwiarygodnienie w wyso-kim lub umiarkowanym stopniu zagadnień obejmujących w szczególności informacje finansowe i niefinansowe, systemy, procesy, a także aspekty zachowań lub postaw określonych podmiotów w oparciu o dowody uzyskane w trakcie przeprowadzenia odpowiednich procedur, stanowiące pod-stawę wydawanej, zgodnie z przyjętymi kryteriami, oceny zagadnień będących przedmiotem tych usług, zamieszczonej w sprawozdaniu z wykonanej usługi;

6) usługach pokrewnych – należy przez to rozumieć usługi polegające na przeprowadzeniu uzgod-nionych procedur, wykonywanych w oparciu o uzgodniony cel, zakres prac i sposób ich wykona-nia, których opis i wynik są przedstawione w raporcie z wykonania usługi, lub usługi kompilacji informacji finansowych, których celem jest wykorzystanie wiedzy z zakresu rachunkowości do zebrania, sklasyfikowania i podsumowania informacji finansowych;

7) czynnościach rewizji finansowej – należy przez to rozumieć usługi atestacyjne obejmujące bada-



nia, a także przeglądy sprawozdań finansowych i inne usługi atestacyjne określone przepisami prawa, zastrzeżone dla biegłego rewidenta;

8) dużej jednostce – należy przez to rozumieć jednostkę, która na koniec danego roku obrotowego oraz na koniec roku obrotowego poprzedzającego dany rok obrotowy przekroczyła co najmniej dwie z następujących trzech wielkości:

a) 85 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,b) 170 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obro-

towy,c) 250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty;9) jednostkach zainteresowania publicznego – należy przez to rozumieć jednostki interesu publicz-

nego, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawoz-dań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylającym decyzję Komisji 2005/909/WE (DzUrz UE L 158 z 27.05.2014, str. 77 oraz DzUrz UE L 170 z 11.06.2014, str. 66), zwanym dalej „rozpo-rządzeniem nr 537/2014”, obejmujące:

a) emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym państwa Unii Europejskiej, mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, których sprawoz-dania finansowe objęte są obowiązkiem badania ustawowego,

b) banki krajowe, oddziały instytucji kredytowych i oddziały banków zagranicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (DzU z 2016 r., poz. 1988, z późn. zm.[3]),

c) zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji oraz główne oddziały i oddziały zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji w rozumieniu ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpiecze-niowej i reasekuracyjnej (DzU poz. 1844 oraz z 2016 r., poz. 615 i 1948 oraz z 2017 r., poz. 768 i …),

d) instytucje pieniądza elektronicznego i krajowe instytucje płatnicze w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (DzU z 2016 r., poz. 1572, 1997 i …) spełniające kryteria dużej jednostki,

e) otwarte fundusze emerytalne, dobrowolne fundusze emerytalne oraz powszechne towarzystwa emerytalne w rozumieniu ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu fundu-szy emerytalnych (DzU z 2017 r., poz. 870),

f) fundusze inwestycyjne otwarte, specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte oraz publiczne fun-dusze inwestycyjne zamknięte w rozumieniu ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwesty-cyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (DzU z 2016 r., poz. 1896, z późn. zm.[4]),

g) towarzystwa w rozumieniu ustawy wymienionej w lit. f, które na koniec danego roku obrotowego oraz na koniec roku obrotowego poprzedzającego dany rok obrotowy, zarządzały aktywami o war-tości nie mniejszej niż 10 000 000 000 zł oraz które zarządzały funduszami posiadającymi łącznie nie mniej niż 30 000 rejestrów otwartych dla uczestników,

h) podmioty prowadzące działalność maklerską, które na koniec danego roku obrotowego oraz na koniec roku obrotowego poprzedzającego dany rok obrotowy posiadały na rachunkach klien-tów aktywa o wartości nie mniejszej niż 10 000 000 000 zł lub zarządzały aktywami o wartości nie mniejszej niż 10 000 000 000 zł i jednocześnie posiadały minimum 10 000 klientów, z wyłączeniem podmiotów prowadzących działalność wyłącznie w zakresie przyjmowania i przekazywania zle-ceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych lub w zakresie doradztwa inwestycyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (DzU z 2016 r., poz. 1636, z późn. zm.[5]),

i) spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe w rozumieniu ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (DzU z 2016 r., poz. 1910, z późn. zm.[6]), speł-niające kryteria dużej jednostki;

10) banku spółdzielczym – należy przez to rozumieć bank spółdzielczy w rozumieniu art. 2 pkt 1 usta-wy z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (DzU z 2016 r., poz. 1826 i …);

11) banku zrzeszającym – należy przez to rozumieć bank zrzeszający w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy wymienionej w pkt 10;

12) kluczowym biegłym rewidencie – należy przez to rozumieć:a) w przypadku badania sprawozdania finansowego – biegłego rewidenta wyznaczonego przez fir-

mę audytorską jako w głównym stopniu odpowiedzialnego za przeprowadzenie danego badania w imieniu firmy audytorskiej lub

b) w przypadku badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej – biegłe-go rewidenta wyznaczonego przez firmę audytorską jako w głównym stopniu odpowiedzialnego za przeprowadzenie badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej w



imieniu firmy audytorskiej na poziomie jednostki dominującej danej grupy kapitałowej oraz bie-głego rewidenta wyznaczonego jako w głównym stopniu odpowiedzialnego za przeprowadzenie badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej na poziomie istotnych jednostek zależnych objętych skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym danej grupy kapi-tałowej, lub

c) biegłego rewidenta podpisującego sprawozdanie z badania;13) firmie audytorskiej grupy – należy przez to rozumieć firmę audytorską przeprowadzającą bada-

nie skonsolidowanego sprawozdania finansowego danej grupy kapitałowej;14) sieci – należy przez to rozumieć strukturę:a) której celem jest współpraca i do której należy biegły rewident lub firma audytorska orazb) której celem jest podział zysków lub kosztów lub która funkcjonuje w ramach wspólnych powią-

zań właścicielskich, lub która posiada wspólny system kontroli lub wspólne zarządzanie, lub która posiada wspólną politykę i procedury kontroli jakości, lub która posiada wspólną strategię gospo-darczą, lub która korzysta ze wspólnego oznaczenia lub znaczącej części zasobów;

15) podmiocie powiązanym z firmą audytorską – należy przez to rozumieć podmiot, niezależnie od jego formy prawnej, który jest bezpośrednio lub pośrednio związany z firmą audytorską poprzez wspólne powiązania właścicielskie, system kontroli lub zarządzanie;

16) zespole wykonującym badanie – należy przez to rozumieć wszystkie osoby zaangażowane w przeprowadzanie badania, w szczególności biegłych rewidentów, osoby przeprowadzające kon-trolę jakości wykonania zlecenia, kadrę kierowniczą wyższego szczebla oraz osoby odbywające aplikację, o której mowa w art. 4 ust. 2 pkt 5, uczestniczących w przeprowadzanym badaniu, a tak-że zatrudnianych przez firmę audytorską ekspertów oraz inne osoby wykonujące, w ramach da-nego badania, czynności na zlecenie lub pod kontrolą biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej;

17) osobie blisko związanej – należy przez to rozumieć osobę blisko związaną w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku (rozporządzenie w sprawie nadużyć na rynku) oraz uchyla-jącego dyrektywę 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywy Komisji 2003/124/WE, 2003/125/WE i 2004/72/WE (DzUrz UE L 173 z 12.06.2014, str. 1, DzUrz UE L 171 z 29.06.2016, str. 1, DzUrz UE L 175 z 30.06.2016, str. 1 oraz DzUrz UE L 287 z 21.10.2016, str. 320);

18) jednostce kontrolowanej – należy przez to rozumieć jednostkę zależną w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 39 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości;

19) międzynarodowych standardach badania – należy przez to rozumieć Międzynarodowe Standar-dy Badania oraz inne powiązane standardy wydane przez Międzynarodową Federację Księgo-wych za pośrednictwem Rady Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej i Usług Ate-stacyjnych w zakresie, w jakim odnoszą się one do badań;

20) międzynarodowych standardach kontroli jakości – należy przez to rozumieć Międzynarodowe Standardy Kontroli Jakości oraz inne powiązane standardy wydane przez Międzynarodową Fe-derację Księgowych za pośrednictwem Rady Międzynarodowych Standardów Rewizji Finanso-wej i Usług Atestacyjnych w zakresie, w jakim odnoszą się one do kontroli jakości;

21) międzynarodowych standardach rachunkowości – należy przez to rozumieć Międzynarodowe Stan-dardy Rachunkowości, Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej i związane z nimi interpretacje przyjęte do prawa Unii Europejskiej w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej;

22) krajowych standardach badania – należy przez to rozumieć:a) międzynarodowe standardy badania przyjęte do prawa Unii Europejskiej w formie rozporządzeń

Komisji Europejskiej,b) standardy badania w zakresie nieuregulowanym przez standardy, o których mowa w lit. a, przyjęte

przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów, zatwierdzone przez Komisję Nadzoru Audytowego w zakresie, w jakim odnoszą się one do badań sprawozdań finansowych;

23) krajowych standardach wykonywania zawodu – należy przez to rozumieć krajowe standardy ba-dania, krajowe standardy przeglądu, krajowe standardy usług atestacyjnych innych niż badanie i przegląd oraz krajowe standardy usług pokrewnych;

24) krajowych standardach kontroli jakości – należy przez to rozumieć:a) międzynarodowe standardy kontroli jakości przyjęte do prawa Unii Europejskiej w formie rozpo-

rządzeń Komisji Europejskiej,b) zasady wewnętrznej kontroli jakości w zakresie nieuregulowanym standardami, o których mowa

w lit. a, przyjęte przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów, zatwierdzone przez Komisję Nadzoru Audytowego;

25) państwie Unii Europejskiej – należy przez to rozumieć państwo członkowskie Unii Europejskiej i państwo członkowskie Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – stronę umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;



26) państwie trzecim – należy przez to rozumieć państwo inne niż wymienione w pkt 25;27) zatwierdzeniu osoby lub jednostki organizacyjnej – należy przez to rozumieć uzyskanie upraw-

nień do przeprowadzania obowiązkowych badań sprawozdań finansowych w państwie Unii Eu-ropejskiej;

28) jednostce audytorskiej pochodzącej z państwa trzeciego – należy przez to rozumieć jednostkę organizacyjną, która przeprowadza badania rocznych lub skonsolidowanych sprawozdań finan-sowych jednostki zarejestrowanej w państwie trzecim, inną niż jednostka organizacyjna zare-jestrowana jako firma audytorska w państwie Unii Europejskiej w wyniku zatwierdzenia takiej jednostki organizacyjnej w tym państwie Unii Europejskiej;

29) biegłym rewidencie pochodzącym z państwa trzeciego – należy przez to rozumieć osobę fizycz-ną, która przeprowadza badania rocznych lub skonsolidowanych sprawozdań finansowych jed-nostki zarejestrowanej w państwie trzecim, inną niż osoba zarejestrowana jako biegły rewident w państwie Unii Europejskiej w wyniku zatwierdzenia takiej osoby w tym państwie Unii Europej-skiej;

30) państwie członkowskim pochodzenia – należy przez to rozumieć państwo Unii Europejskiej, w którym biegły rewident lub firma audytorska zostali zatwierdzeni;

31) sprawozdaniu z badania – należy przez to rozumieć pisemny raport z przeprowadzonego bada-nia sprawozdania finansowego badanej jednostki, zawierający opinię biegłego rewidenta o zba-danym sprawozdaniu finansowym.

Rozdział 2Uzyskiwanie uprawnień i wykonywanie zawodu biegłego rewidentaArt. 3. [Czynności biegłych rewidentów] 1. Zawód biegłego rewidenta polega na:1) wykonywaniu czynności rewizji finansowej;2) świadczeniu usług atestacyjnych innych niż czynności rewizji finansowej, niezastrzeżonych do wy-

konywania przez biegłych rewidentów;3) świadczeniu usług pokrewnych.2. Biegły rewident może wykonywać zawód jako:1) osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą we własnym imieniu i na własny rachunek,

o której mowa w art. 46 pkt 1 lub2) wspólnik firmy audytorskiej, o której mowa w art. 46 pkt 2–4, lub3) osoba fizyczna pozostająca w stosunku pracy z firmą audytorską, o której mowa w art. 46, lub4) osoba fizyczna, w tym osoba prowadząca działalność gospodarczą, inna niż osoba, o której mowa

w art. 46 pkt 1, która zawarła umowę cywilnoprawną z firmą audytorską, o której mowa w art. 46.3. Biegły rewident wykonuje zawód w imieniu firmy audytorskiej.4. Biegły rewident może wykonywać zawód po uprzednim zawiadomieniu Krajowej Rady Biegłych

Rewidentów o podjęciu i formie wykonywania zawodu, a w szczególności o adresie i nazwie firmy audytorskiej, w imieniu której będzie wykonywał zawód.

5. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów określi, w formie uchwały, wzór zawiadomienia, o którym mowa w ust. 4.

Art. 4. [Status biegłego rewidenta] 1. Biegłym rewidentem jest osoba wpisana do rejestru biegłych rewidentów, zwanego dalej „rejestrem”.

2. Do rejestru może być wpisana osoba fizyczna, która:1) korzysta z pełni praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych;2) ma nieposzlakowaną opinię i swoim dotychczasowym postępowaniem, w tym w trakcie postępo-

wania kwalifikacyjnego, daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu biegłego rewidenta;3) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo

skarbowe;4) ukończyła studia wyższe w Rzeczypospolitej Polskiej lub zagraniczne studia wyższe uznane

w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne i włada językiem polskim w mowie i piśmie;5) odbyła:a) roczną praktykę w zakresie rachunkowości w państwie Unii Europejskiej oraz co najmniej 2-let-

nią aplikację w firmie audytorskiej zarejestrowanej w państwie Unii Europejskiej pod kierunkiem biegłego rewidenta lub biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie Unii Europejskiej albo

b) 3-letnią aplikację w firmie audytorskiej zarejestrowanej w państwie Unii Europejskiej pod kierun-kiem biegłego rewidenta lub biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie Unii Europejskiej

– przy czym spełnienie tych warunków zostało stwierdzone przez Komisję Egzaminacyjną, zwaną dalej „Komisją”;



6) złożyła przed Komisją egzaminy dla kandydatów na biegłego rewidenta z wiedzy w zakresie wska-zanym w art. 14 ust. 1 i 2;

7) złożyła przed Komisją egzamin dyplomowy;8) złożyła ślubowanie.3. Do rejestru może być wpisana również osoba fizyczna, która:1) posiada co najmniej 15-letnie doświadczenie zawodowe w zakresie rachunkowości, prawa, finan-

sów i rewizji finansowej, podczas którego nabyła umiejętności wymagane od biegłych rewidentów;2) spełniła warunki, o których mowa w ust. 2 pkt 1–4 oraz 6–8.4. Do rejestru może być wpisana osoba fizyczna, która posiada uprawnienia do przeprowadzania

obowiązkowych badań sprawozdań finansowych, uzyskane w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie Unii Europejskiej, oraz złoży przed Komisją egzamin w języku polskim z prawa gospo-darczego obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie niezbędnym do wykonywania badań sprawozdań finansowych.

5. Do rejestru może być wpisana, na zasadzie wzajemności, osoba fizyczna, która posiada uprawnie-nia do przeprowadzania obowiązkowych badań sprawozdań finansowych, uzyskane w państwie trzecim, jeżeli spełnia wymagania w zakresie kwalifikacji zawodowych zgodne z warunkami okre-ślonymi w niniejszej ustawie lub równoważne oraz złoży przed Komisją egzamin w języku polskim z prawa gospodarczego obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie niezbędnym do wykonywania badań sprawozdań finansowych.

Art. 5. [Egzamin z prawa gospodarczego] Komisja ustala zakres egzaminu z prawa gospodarczego, o którym mowa w art. 4 ust. 4 i 5, biorąc pod uwagę stwierdzone różnice między przepisami prawa gospodarczego obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej istotnymi dla badania sprawozdań finan-sowych a kwalifikacjami nabytymi w drodze dotychczasowego kształcenia lub doświadczenia zawodo-wego przez osobę ubiegającą się o wpis do rejestru.

Art. 6. [Ochrona prawna] Tytuł „biegły rewident” podlega ochronie prawnej.Art. 7. [Ślubowanie] 1. Rota ślubowania składanego przez biegłego rewidenta ma następujące

brzmienie:„Przyrzekam, że jako biegły rewident będę wykonywać mój zawód w poczuciu odpowiedzialności,

z całą rzetelnością i bezstronnością, zgodnie z przepisami prawa i obowiązującymi standardami wy-konywania zawodu. W swoim postępowaniu będę kierował się zasadami etyki zawodowej i niezależ-nością. Poznane w trakcie wykonywania zawodu biegłego rewidenta fakty i okoliczności zachowam w tajemnicy wobec osób trzecich”.

Ślubowanie może być złożone z dodaniem słów „Tak mi dopomóż Bóg”.2. Ślubowanie odbiera prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów lub inny upoważniony członek

Krajowej Rady Biegłych Rewidentów.Art. 8. [Obowiązki biegłego rewidenta] Biegły rewident jest obowiązany w szczególności:1) postępować zgodnie ze złożonym ślubowaniem;2) stale podnosić kwalifikacje zawodowe, w tym przez odbywanie obligatoryjnego doskonalenia za-

wodowego w każdym roku kalendarzowym;3) przestrzegać krajowych standardów wykonywania zawodu, wymogów niezależności oraz zasad

etyki zawodowej;4) regularnie opłacać składkę członkowską;5) przestrzegać uchwał organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów w zakresie, w jakim dotyczą one

biegłych rewidentów.Art. 9. [Doskonalenie zawodowe] 1. Obowiązek obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, o któ-

rym mowa w art. 8 pkt 2, powstaje z pierwszym dniem roku następującego po roku, w którym biegły rewident został wpisany do rejestru.

2. Obligatoryjne doskonalenie zawodowe polega na odbyciu szkolenia, którego program kształcenia ma na celu podnoszenie poziomu i aktualizację wiedzy lub umiejętności związanych z wykonywa-niem zawodu biegłego rewidenta, w szczególności z zakresu rachunkowości i badania sprawozdań finansowych.

3. Część obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegły rewident może odbyć w ramach samo-kształcenia zawodowego.

4. Biegły rewident jest obowiązany udokumentować odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodo-wego. Odbycie samokształcenia zawodowego biegły rewident potwierdza złożonym przez siebie oświadczeniem.

5. Biegły rewident przechowuje dokumenty potwierdzające odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego przez okres 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym je odbył.

6. Biegły rewident, na wezwanie Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, składa dokumenty potwierdzające odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania.



7. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów, na udokumentowany wniosek biegłego rewidenta, może, w uzasadnionych przypadkach, wyrazić zgodę na odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodo-wego w terminie późniejszym, nie dłuższym jednak niż 2 lata, licząc od dnia upływu wymaganego terminu.

Art. 10. [Uprawnienia do szkoleń] 1. Szkolenia w ramach obligatoryjnego doskonalenia zawodowe-go przeprowadza:

1) Polska Izba Biegłych Rewidentów;2) jednostka uprawniona.2. Jednostką uprawnioną jest jednostka wpisana do wykazu prowadzonego przez Krajową Radę Bie-

głych Rewidentów, zwanego dalej „wykazem jednostek uprawnionych”, który jest publikowany na stronie internetowej Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.

3. Do wykazu jednostek uprawnionych Krajowa Rada Biegłych Rewidentów wpisuje jednostkę, która:1) opracowała programowe i organizacyjno-techniczne założenia obligatoryjnego doskonalenia za-

wodowego;2) zapewniła, iż obligatoryjne doskonalenie zawodowe przeprowadzane będzie przez osoby posia-

dające wiedzę i doświadczenie w tym zakresie;3) zapewniła przygotowanie materiałów merytorycznych na potrzeby przeprowadzania obligatoryj-

nego doskonalenia zawodowego obejmujące opracowania własne lub dostępne publikacje;4) określiła sposób i formę przeprowadzania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego.4. Za wpis do wykazu jednostek uprawnionych uiszcza się opłatę. 5. Wpisu do wykazu jednostek uprawnionych dokonuje się na wniosek jednostki. Do wniosku należy

dołączyć dokumenty potwierdzające spełnienie kryteriów, o których mowa w ust. 3, w tym wykaz osób przeprowadzających obligatoryjne doskonalenie zawodowe zawierający ich imiona i nazwi-ska oraz opis doświadczenia zawodowego, a także dowód uiszczenia opłaty za wpis.

6. Opłata za wpis do wykazu jednostek uprawnionych jest ustalana w wysokości nieprzekraczają-cej równowartości 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy, i stanowi przy-chód Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.

7. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów przeprowadza wizytacje w jednostkach uprawnionych.8. W przypadku stwierdzenia, że jednostka uprawniona przestała spełniać kryteria, o których mowa

w ust. 3, Krajowa Rada Biegłych Rewidentów skreśla jednostkę z wykazu jednostek uprawnionych.9. Jednostki uprawnione przekazują Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów informacje dotyczące

prowadzonego przez nie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, które podlegają publikacji na stronie internetowej Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.

10. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia:1) formy i sposób odbywania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego oraz rodzaje dokumen-

tów potwierdzających odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego i zakres oświadczenia o odbyciu samokształcenia zawodowego, a także sposób udokumentowania i tryb rozpatrywania wniosku o odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w terminie późniejszym, o którym mowa w art. 9 ust. 7, mając na uwadze potrzebę zapewnienia elastyczności i efektywności systemu obligatoryjnego doskonalenia zawodowego;

2) sposób oceny przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów spełniania kryteriów, o których mowa w ust. 3, tryb dokonywania wpisu do wykazu jednostek uprawnionych, rodzaje dokumentów skła-danych wraz z wnioskiem o wpis do wykazu jednostek uprawnionych oraz szczegółowy zakres i tryb przekazywania Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów przez jednostki uprawnione infor-macji dotyczących prowadzonego przez nie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, mając na uwadze potrzebę zapewnienia wysokiego poziomu merytorycznego i organizacyjno-techniczne-go oraz kompletność przekazywanych danych.

11. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów określi, w formie uchwał, zatwierdzanych przez Komisję Nadzoru Audytowego:

1) zakres tematyczny obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, z wyjątkiem części dotyczącej samokształcenia zawodowego, o której mowa w art. 9 ust. 3;

2) okres rozliczeniowy i minimalną liczbę godzin obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, w tym dopuszczalną liczbę godzin przypadających na samokształcenie zawodowe, dla biegłych rewiden-tów wykonujących zawód i niewykonujących zawodu;

3) wysokość opłaty za wpis do wykazu jednostek uprawnionych, o której mowa w ust. 6.Art. 11. [Skład komisji] 1. Komisja składa się z 19 członków powoływanych i odwoływanych przez

ministra właściwego do spraw finansów publicznych.2. W skład Komisji wchodzi:1) 10 przedstawicieli ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w tym 4 osoby niebędące



pracownikami urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych, zwa-nego dalej „Ministerstwem Finansów”, wybrane spośród przedstawicieli środowisk akademickich;

2) 7 przedstawicieli rekomendowanych przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów spośród biegłych rewidentów wpisanych do rejestru;

3) 2 przedstawicieli rekomendowanych przez Komisję Nadzoru Finansowego.3. Członkowie Komisji powoływani są spośród osób, które:1) korzystają z pełni praw publicznych;2) mają nieposzlakowaną opinię;3) nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo

skarbowe;4) ukończyły studia wyższe w Rzeczypospolitej Polskiej lub zagraniczne studia wyższe uznane

w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne;5) posiadają autorytet, wiedzę oraz doświadczenie, które dają rękojmię prawidłowego przebiegu

egzaminów dla kandydatów na biegłych rewidentów.4. W skład Komisji nie może być powołana osoba będąca członkiem organu Polskiej Izby Biegłych

Rewidentów, o którym mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2–6, lub członkiem Komisji Nadzoru Audytowego.5. Kadencja Komisji trwa 4 lata.6. Nie później niż 60 dni przed upływem kadencji Komisji do składu Komisji rekomendują:1) Krajowa Rada Biegłych Rewidentów – 14 kandydatów;2) Komisja Nadzoru Finansowego – 4 kandydatów.7. Minister właściwy do spraw finansów publicznych:1) dokonuje wyboru spośród rekomendowanych kandydatów, biorąc pod uwagę konieczność za-

pewnienia odpowiedniego, merytorycznego oraz zróżnicowanego składu Komisji dającego gwa-rancję i rękojmię właściwej realizacji jej zadań;

2) wyznacza przewodniczącego Komisji spośród jej członków.8. W przypadku odwołania albo śmierci członka Komisji minister właściwy do spraw finansów pu-

blicznych powołuje nowego członka Komisji. Kadencja osoby powołanej w miejsce odwołanego lub zmarłego członka kończy się wraz z upływem kadencji Komisji. W przypadku członków reko-mendowanych przez podmioty, o których mowa w ust. 2 pkt 2 lub 3, rekomendacje są przedsta-wiane w terminie 30 dni od dnia odwołania albo śmierci członka Komisji. Nieprzedstawienie reko-mendacji w wymaganym terminie lub niepowołanie nowego członka nie stanowi przeszkody do działania Komisji. Przepisy ust. 6 i 7 stosuje się odpowiednio.

9. Odwołanie członka Komisji przed upływem kadencji może nastąpić:1) na jego wniosek;2) z urzędu – w przypadku:a) rażącego naruszenia regulaminu działania Komisji,b) niezłożenia oświadczenia, o którym mowa w ust. 10, lub naruszenia jego treści,c) zaprzestania spełniania warunków uprawniających do powołania w skład Komisji.10. Członkowie Komisji oraz osoby, o których mowa w art. 13 ust. 3, składają oświadczenia, że nie będą

w jakikolwiek sposób udostępniać lub wykorzystywać informacji dotyczących pytań testowych oraz zadań sytuacyjnych, w szczególności przez prowadzenie szkoleń mających na celu przygo-towanie do egzaminów dla kandydatów na biegłych rewidentów lub publikację materiałów szko-leniowych.

Art. 12. [Zadania komisji] 1. Do zadań Komisji należy:1) przeprowadzanie egzaminów dla kandydatów na biegłych rewidentów, w tym egzaminu dyplomo-

wego;2) stwierdzanie, na wniosek kandydata na biegłego rewidenta:a) zaliczenia egzaminów z wiedzy, o których mowa w art. 15 ust. 1–3 i 5,b) spełnienia warunku, o którym mowa odpowiednio w art. 4:– ust. 2 pkt 5,– ust. 3 pkt 1,c) zaliczenia praktyki – w przypadku spełniania warunków, o których mowa w art. 15 ust. 6;3) ustalanie pytań testowych i zadań sytuacyjnych oraz przygotowywanie zestawów egzaminacyjnych

na poszczególne egzaminy, w tym egzamin dyplomowy, dla kandydatów na biegłych rewidentów;4) rozpatrywanie odwołań od wyników egzaminów oraz odwołań, o których mowa w art. 14 ust. 7;5) przeprowadzanie egzaminów, o których mowa w art. 4 ust. 4 i 5;6) ustalanie zakresu egzaminu, o którym mowa w art. 5;7) ocena równoważności, o której mowa w art. 4 ust. 5.2. Komisja publikuje przykładowe pytania testowe i zadania sytuacyjne wraz z wykazem prawidło-

wych odpowiedzi.



3. Jeżeli realizowany przez uczelnię, której jednostki organizacyjne są uprawnione do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych, program kształcenia na danym kierunku obej-muje wiedzę w zakresie wskazanym w art. 14 ust. 1 i 2, a egzaminy w tym zakresie są przeprowa-dzane w formie pisemnej, Komisja zawiera z uczelnią, na jej wniosek, umowę, o której mowa w art. 168b ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (DzU z 2016 r., poz. 1842 z późn. zm.[7]). Do podpisania umowy w imieniu Komisji jest uprawniony jej przewodniczący.

Art. 13. [Uprawnienia przewodniczącego] 1. Przewodniczący Komisji kieruje jej pracami oraz wy-znacza składy egzaminacyjne na poszczególne egzaminy spośród członków Komisji i przewodniczą-cych tych składów.

2. Komisja podejmuje decyzje w formie uchwał.3. Komisja może zlecić, na podstawie umowy cywilnoprawnej, przygotowanie pytań testowych i za-

dań sytuacyjnych lub sprawdzenie prac egzaminacyjnych egzaminatorom powołanym przez Ko-misję spośród osób posiadających niezbędną wiedzę z zakresu danej dziedziny.

4. Polska Izba Biegłych Rewidentów zapewnia obsługę Komisji i egzaminów dla kandydatów na bie-głych rewidentów oraz pokrywa koszty organizacji i przeprowadzenia egzaminów, koszty wyna-grodzeń członków Komisji i egzaminatorów oraz koszty obsługi Komisji.

5. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów uchwala, w porozumieniu z Komisją, regulamin działania Ko-misji.

6. Komisja składa Komisji Nadzoru Audytowego sprawozdanie z działalności za każdy rok kalenda-rzowy w terminie do dnia 31 marca następnego roku.

7. Członkom Komisji przysługuje wynagrodzenie za:1) udział w posiedzeniu Komisji lub składu egzaminacyjnego – w wysokości nieprzekraczającej

15 proc. przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez prezesa Głów-nego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy;

2) udział w egzaminie – w wysokości nieprzekraczającej przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalen-darzowy;

3) przygotowanie pytań testowych oraz zadań sytuacyjnych, a także opracowanie wzorca prawidło-wych odpowiedzi – w wysokości nieprzekraczającej przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalen-darzowy;

4) rozpatrzenie:a) odwołania od wyników egzaminów,b) wniosku, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 lit. a i lit. b tiret drugie,c) odwołania, o którym mowa w art. 14 ust. 7– w wysokości nieprzekraczającej 2% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogło-

szonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy;5) rozpatrzenie wniosku o stwierdzenie odbycia:a) aplikacji,b) praktyki albo wniosku o zaliczenie praktyki– w wysokości nieprzekraczającej 2% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogło-

szonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy;6) ustalenie zakresu egzaminu, o którym mowa w art. 5 – w wysokości nieprzekraczającej 2% prze-

ciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy;

7) sprawdzenie prac – w wysokości nieprzekraczającej przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalen-darzowy.

8. Egzaminatorom, o których mowa w ust. 3, przysługuje wynagrodzenie w wysokości nieprzekracza-jącej przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez prezesa Główne-go Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy.

Art. 14. [Test i zadania] 1. Egzaminy z wiedzy składają się z pytań testowych i zadań sytuacyjnych obejmujących 10 tematów egzaminacyjnych z zakresu:

1) teorii i zasad rachunkowości;2) zasad sporządzania sprawozdań finansowych, w tym skonsolidowanych sprawozdań finansowych;3) międzynarodowych standardów rachunkowości;4) analizy finansowej;5) rachunku kosztów i rachunkowości zarządczej;6) zarządzania ryzykiem i kontroli wewnętrznej;7) rewizji finansowej;



8) krajowych standardów wykonywania zawodu;9) etyki zawodowej i niezależności biegłego rewidenta;10) wymogów prawnych dotyczących badania sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentów

i firm audytorskich.2. W trakcie egzaminów, o których mowa w ust. 1, sprawdzana jest także wiedza niezbędna do bada-

nia sprawozdań finansowych, w szczególności z zakresu:1) prawa handlowego, w tym prawa spółek i ładu korporacyjnego;2) prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego;3) prawa podatkowego;4) prawa cywilnego;5) prawa pracy i ubezpieczeń społecznych;6) prawa bankowego;7) prawa ubezpieczeniowego;8) technologii informacyjnych i systemów komputerowych;9) mikroekonomii, makroekonomii i ekonomii finansowej;10) matematyki i statystyki;11) podstawowych zasad zarządzania finansowego w jednostkach gospodarczych;12) funkcjonowania rynku finansowego.3. Kandydat na biegłego rewidenta przystępuje do egzaminu dyplomowego przeprowadzanego przez

Komisję po:1) złożeniu egzaminów, o których mowa w ust. 1;2) stwierdzeniu przez Komisję spełnienia warunku, o którym mowa w art. 4 ust. 2 pkt 5 albo art. 4

ust. 3 pkt 1.4. Egzamin dyplomowy polega na sprawdzeniu umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy do

samodzielnego i należytego wykonywania zawodu biegłego rewidenta, w szczególności badania rocznych sprawozdań finansowych oraz rocznych skonsolidowanych sprawozdań finansowych.

5. Przewodniczący lub członek składu egzaminacyjnego wyklucza z egzaminu kandydata na biegłego rewidenta, który podczas egzaminu korzystał z pomocy innej osoby, posiadał niedozwolone ma-teriały lub urządzenia służące do kopiowania oraz przekazywania i odbioru informacji, pomagał pozostałym kandydatom lub w inny sposób zakłócał przebieg egzaminu. Wykluczenie z egzaminu jest równoznaczne z uzyskaniem negatywnego wyniku egzaminu.

6. Kolejne wykluczenie z egzaminu z przyczyn, o których mowa w ust. 5, powoduje niemożność przy-stąpienia do egzaminów z wiedzy oraz egzaminu dyplomowego przez rok.

7. W przypadkach, o których mowa w ust. 5 i 6, kandydatowi na biegłego rewidenta przysługuje pra-wo wniesienia pisemnego odwołania do Komisji.

8. W przypadku uznania odwołania, o którym mowa w ust. 7, kandydat na biegłego rewidenta ma prawo przystąpić do egzaminu w kolejnym terminie bez konieczności uiszczania opłaty egzami-nacyjnej.

9. Od wyniku egzaminu kandydatowi na biegłego rewidenta przysługuje prawo wniesienia pisemne-go odwołania do Komisji.

10. Kandydatowi na biegłego rewidenta przysługuje prawo wglądu do pracy egzaminacyjnej oraz prawo sporządzania notatek dotyczących treści pracy egzaminacyjnej na potrzeby odwołania. Notatki można sporządzać odnośnie do tych pytań testowych lub zadań sytuacyjnych, za które kandydat nie uzyskał maksymalnej liczby punktów.

11. W trakcie wglądu do pracy egzaminacyjnej kandydat na biegłego rewidenta nie może posiadać urządzeń służących do kopiowania oraz przekazywania i odbioru informacji.

12. Naruszenie zasad, o których mowa w ust. 10 lub 11, jest równoznaczne z utratą przez kandydata prawa do kontynuowania wglądu do pracy egzaminacyjnej.

13. Informacja o kolejnym wykluczeniu z egzaminu, o którym mowa w ust. 6, oraz utracie prawa, o której mowa w ust. 12, jest przekazywana przez Komisję Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów.

14. Komisja może unieważnić egzamin w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości co do przebiegu egzaminu i zarządzić jego powtórzenie. W takim przypadku opłata egzaminacyjna podlega zali-czeniu na poczet opłaty za kolejny egzamin.

Art. 15. [Zaliczenia] 1. Komisja zalicza kandydatowi na biegłego rewidenta, na jego wniosek, poszcze-gólne egzaminy z wiedzy, jeżeli w tym zakresie zdał on egzaminy uniwersyteckie lub równorzędne.

2. Komisja zalicza kandydatowi na biegłego rewidenta, na jego wniosek, wszystkie egzaminy z wie-dzy, jeżeli ukończył on studia wyższe w Rzeczypospolitej Polskiej lub zagraniczne studia wyższe uznane w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne, których program kształcenia został zrealizo-wany w ramach umowy, o której mowa w art. 12 ust. 3.

3. Komisja zalicza kandydatowi na biegłego rewidenta, na jego wniosek, poszczególne egzaminy



z wiedzy, jeżeli zdał on egzaminy w ramach postępowania kwalifikacyjnego prowadzonego przez organ uprawniony do nadawania uprawnień biegłego rewidenta w innym niż Rzeczpospolita Pol-ska państwie Unii Europejskiej, co do których stwierdzi, że zakresem kształcenia obejmują wiedzę w zakresie wskazanym w art. 14 ust. 1 i 2.

4. Warunkiem zaliczenia egzaminów z wiedzy jest to, aby:1) egzaminy uniwersyteckie lub równorzędne, o których mowa w ust. 1,2) egzaminy na studiach wyższych, o których mowa w ust. 2,3) egzaminy w ramach postępowania kwalifikacyjnego, o którym mowa w ust. 3– były przeprowadzone w formie pisemnej, a od dnia ukończenia studiów wyższych, zakończenia

postępowania kwalifikacyjnego albo zdania egzaminów w ramach postępowania kwalifikacyjnego nie upłynęło więcej niż 3 lata.

5. Komisja zalicza kandydatowi na biegłego rewidenta, który posiada tytuł doradcy podatkowego, na jego wniosek, egzamin z prawa podatkowego.

6. Komisja zalicza kandydatowi na biegłego rewidenta, na jego wniosek, praktykę, o której mowa w art. 4 ust. 2 pkt 5 lit. a, jeżeli:

1) był zatrudniony w firmie audytorskiej lub pozostawał w stosunku pracy na samodzielnym stanowi-sku w komórkach finansowo-księgowych przez co najmniej 3 lata lub

2) posiada certyfikat księgowy uprawniający do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych albo świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, wyda-ne przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, lub

3) jest mianowanym kontrolerem Najwyższej Izby Kontroli.Art. 16. [Opłata] 1. Kandydat na biegłego rewidenta uiszcza opłatę wstępną za przystąpienie do po-

stępowania kwalifikacyjnego oraz opłaty egzaminacyjne stanowiące przychód Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, a także opłaty za rozpatrzenie wniosków, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 lit. b tiret drugie oraz art. 15 ust. 1–3 i 5.

2. Wysokość opłaty:1) wstępnej oraz za każdy egzamin z wiedzy jest ustalana w kwocie nieprzekraczającej równowartości

20%,2) za egzamin z prawa gospodarczego, o którym mowa w art. 4 ust. 4 i 5, oraz egzamin dyplomowy jest

ustalana w kwocie nieprzekraczającej równowartości 30%– przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez prezesa Głównego

Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy.3. Wysokość opłaty za rozpatrzenie każdego wniosku, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 lit. b tiret

drugie oraz art. 15 ust. 1–3 i 5, jest ustalana w kwocie nieprzekraczającej równowartości 5% prze-ciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy.

4. Jeżeli kandydat na biegłego rewidenta z usprawiedliwionej przyczyny nie przystąpił do egzaminu, opłata egzaminacyjna podlega zaliczeniu na poczet egzaminu przeprowadzanego w terminie póź-niejszym albo zwrotowi, w wysokości 80% uiszczonej opłaty.

5. Przychód z opłat, o których mowa w ust. 2 i 3, może być przeznaczony wyłącznie na pokrycie kosz-tów organizacji i przeprowadzenia egzaminów, kosztów wynagrodzeń członków Komisji i egzami-natorów oraz kosztów obsługi Komisji.

6. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia:1) sposób dokonywania zgłoszenia oraz tryb przystępowania do postępowania kwalifikacyjnego,2) termin i sposób wnoszenia opłaty egzaminacyjnej oraz sposób i tryb dokonywania zwrotu opłaty,3) tryb i sposób przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego, w tym przepisy porządkowe obo-

wiązujące kandydatów podczas postępowania kwalifikacyjnego,4) tryb i sposób przeprowadzania egzaminów,5) tryb i termin uzyskiwania wglądu do prac egzaminacyjnych oraz sposób jego przeprowadzania,6) tryb i termin wnoszenia odwołań od wyników egzaminów,7) zakres, przebieg oraz sposób odbywania praktyki i aplikacji, a także tryb stwierdzania odbycia

praktyki i aplikacji,8) tryb stwierdzania spełniania warunku, o którym mowa w art. 4 ust. 3 pkt 1,9) tryb i sposób zaliczania egzaminów, o których mowa w art. 15 ust. 1–3 i 5,10) tryb stwierdzania spełniania warunków, o których mowa w art. 15 ust. 6– uwzględniając potrzebę obiektywnego sprawdzenia teoretycznego i praktycznego przygotowania

kandydatów na biegłych rewidentów, prawidłowy przebieg egzaminów oraz konieczność zapew-nienia sprawnego funkcjonowania Komisji.

7. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów określi, w porozumieniu z Komisją, w formie uchwał zatwier-dzanych przez Komisję Nadzoru Audytowego:



1) ramowy harmonogram przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego, określający miejsce i termin przeprowadzania egzaminów dla kandydatów na biegłych rewidentów, a także egzaminu z prawa gospodarczego, o którym mowa w art. 4 ust. 4 i 5;

2) szczegółowy zakres tematyczny egzaminów, uwzględniający dziedziny, o których mowa w art. 14 ust. 1 i 2;

3) wykaz zagadnień istotnych dla badania sprawozdań finansowych, które składają się na egzamin z prawa gospodarczego, o którym mowa w art. 4 ust. 4 i 5;

4) wysokość opłaty wstępnej za przystąpienie do postępowania kwalifikacyjnego;5) wysokość opłat za poszczególne egzaminy oraz wysokość wynagrodzenia przysługującego człon-

kom Komisji;6) tryb powoływania egzaminatorów oraz wysokość przysługującego im wynagrodzenia;7) wysokość opłat za rozpatrzenie każdego wniosku, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 lit. b tiret

drugie oraz art. 15 ust. 1–3 i 5;8) program praktyki i aplikacji;9) sposób dokumentowania praktyki i aplikacji oraz spełnienia warunku, o którym mowa w art. 4 ust.

3 pkt 1;10) zakres i tryb innych działań niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania Komisji oraz szcze-

gółową procedurę przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego dla kandydatów na biegłych rewidentów.

Art. 17. [Dane w rejestrze] 1. Rejestr prowadzi Krajowa Rada Biegłych Rewidentów.2. Rejestr zawiera nazwy i adresy organów odpowiedzialnych za nadzór publiczny, wpis do rejestru,

kontrole w ramach systemu zapewniania jakości, prowadzenie kontroli doraźnych i nakładanie kar administracyjnych za naruszenie przepisów ustawy oraz rozporządzenia nr 537/2014, a także obej-muje następujące dane:

1) numer wpisu do rejestru;2) imię i nazwisko oraz adres biegłego rewidenta;3) obywatelstwo biegłego rewidenta;4) formę wykonywania przez biegłego rewidenta zawodu lub informację o niewykonywaniu tego za-

wodu;5) nazwę, adres strony internetowej i adres firmy audytorskiej, o której mowa w art. 46 pkt 1, albo fir-

my audytorskiej, która zatrudnia biegłego rewidenta lub w której jest on wspólnikiem, lub z którą jest on powiązany w inny sposób;

6) informację o uzyskaniu uprawnień biegłego rewidenta w innym niż Rzeczpospolita Polska pań-stwie Unii Europejskiej lub państwie trzecim, w tym numer w odpowiednim rejestrze nadany bie-głemu rewidentowi przez organ rejestrujący innego państwa Unii Europejskiej lub państwa trze-ciego, jeżeli został nadany, oraz nazwę tego organu.

3. Za wpis do rejestru uiszcza się opłatę.4. Wpisu do rejestru dokonuje się na wniosek osoby, o której mowa w art. 4 ust. 2–5. Do wniosku na-

leży dołączyć dowód uiszczenia opłaty za wpis.5. Wysokość opłaty za wpis do rejestru jest ustalana w kwocie nieprzekraczającej równowartości

10% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy i stanowi przychód Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.

6. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów podejmuje uchwały o wpisie do rejestru oraz wysokości opła-ty za wpis do rejestru.

7. Wpis do rejestru uważa się za dokonany, jeżeli Komisja Nadzoru Audytowego, w terminie 45 dni od dnia otrzymania uchwały o wpisie do rejestru, nie wyrazi sprzeciwu w formie decyzji administra-cyjnej.

8. Od decyzji, o której mowa w ust. 7, osobie wnioskującej o wpis do rejestru służy skarga do sądu administracyjnego, w terminie 30 dni od dnia doręczenia tej decyzji.

9. Biegły rewident ma obowiązek zgłaszania Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów zmiany danych podlegających wpisowi do rejestru w terminie 30 dni od dnia ich zaistnienia.

10. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów wydaje legitymację biegłego rewidenta zawierającą imię i nazwisko oraz numer legitymacji będący jednocześnie numerem wpisu biegłego rewidenta do rejestru.

11. Rejestr jest prowadzony w postaci elektronicznej i jest dostępny na stronie internetowej Polskiej Izby Biegłych Rewidentów. Dane dotyczące obywatelstwa oraz adresu biegłego rewidenta nie podlegają publikacji.

Art. 18. [Skreślenie z rejestru] 1. Skreślenie biegłego rewidenta z rejestru następuje w przypadku:1) śmierci biegłego rewidenta;



2) wystąpienia biegłego rewidenta na jego wniosek z samorządu biegłych rewidentów;3) zaprzestania spełniania któregokolwiek z warunków, o których mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1–3;4) nieuiszczania składek członkowskich za okres dłuższy niż rok;5) prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego o skreśleniu z rejestru.2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1–4, Krajowa Rada Biegłych Rewidentów podejmuje

uchwałę o skreśleniu biegłego rewidenta z rejestru.3. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów może odmówić podjęcia uchwały o skreśleniu biegłego rewi-

denta z rejestru z przyczyny wymienionej w ust. 1 pkt 2, jeżeli przeciwko biegłemu rewidentowi jest prowadzone postępowanie dyscyplinarne.

4. Jeżeli przeciwko biegłemu rewidentowi, który złożył oświadczenie o wystąpieniu z samorządu biegłych rewidentów, jest prowadzone postępowanie dyscyplinarne w sprawie przewinień dyscy-plinarnych popełnionych w związku z badaniem ustawowym jednostki zainteresowania publicz-nego, Krajowa Rada Biegłych Rewidentów może podjąć uchwałę o skreśleniu biegłego rewidenta z rejestru po uzgodnieniu z Komisją Nadzoru Audytowego.

5. Skreślenie z rejestru biegłego rewidenta, który prowadzi działalność w formie określonej w art. 46 pkt 1, powoduje również skreślenie jego firmy audytorskiej z listy, o której mowa w art. 57 ust. 1.

6. Osoba skreślona z rejestru z przyczyn, o których mowa w ust. 1 pkt 2–4, może być ponownie wpi-sana do rejestru, jeżeli spełnia warunki, o których mowa w art. 4 ust. 2.

7. Osoba skreślona z rejestru z przyczyny, o której mowa w ust. 1 pkt 5, może być ponownie wpisana do rejestru, jeżeli spełnia warunki, o których mowa w art. 4 ust. 2, oraz upłynęło 10 lat od dnia, w którym orzeczenie o skreśleniu z rejestru stało się prawomocne.

8. Jeżeli od dnia skreślenia z rejestru upłynęło więcej niż 10 lat, osoby, o których mowa w ust. 6 i 7, mogą być ponownie wpisane do rejestru po ponownym złożeniu egzaminów, o których mowa w art. 4 ust. 2 pkt 6.

Art. 19. [Rewident senior] Biegły rewident, który osiągnął wiek emerytalny i na swój wniosek wystą-pił z samorządu biegłych rewidentów, może posługiwać się tytułem „biegły rewident senior”.

Art. 20. [Informacje o skreśleniu] 1. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów informuje Komisję Nadzo-ru Audytowego o każdym przypadku skreślenia z rejestru biegłego rewidenta, o którym mowa w art. 17 ust. 2 pkt 6, wraz z podaniem przyczyny skreślenia, w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się uchwały o skreśleniu.

2. Komisja Nadzoru Audytowego przekazuje informację, o której mowa w ust. 1, organowi rejestrują-cemu państwa, w którym biegły rewident jest także zarejestrowany.

3. W przypadku poinformowania Komisji Nadzoru Audytowego przez organ rejestrujący lub organ nadzoru z innego niż Rzeczpospolita Polska państwa Unii Europejskiej o skreśleniu biegłego rewidenta, o którym mowa w art. 17 ust. 2 pkt 6, z rejestru biegłych rewidentów pro-wadzonego w tym państwie, Komisja Nadzoru Audytowego przekazuje otrzymaną informację Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów.

Art. 21. [K.p.a] 1. Do uchwał Krajowej Rady Biegłych Rewidentów dotyczących wpisu do rejestru lub skreślenia biegłego rewidenta z rejestru stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (DzU z 2016 r., poz. 23, 868, 996, 1579 i 2138).

2. Odwołania od uchwał, o których mowa w ust. 1, wnosi się do Komisji Nadzoru Audytowego, za po-średnictwem Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, w terminie 14 dni od dnia ich doręczenia.

Rozdział 3Samorząd zawodowy biegłych rewidentówArt. 22. [Izba] 1. Biegli rewidenci tworzą Polską Izbę Biegłych Rewidentów.2. Polska Izba Biegłych Rewidentów działa na podstawie przepisów ustawy oraz postanowień statutu.3. Przynależność do Polskiej Izby Biegłych Rewidentów jest obowiązkowa i powstaje z dniem wpisu

biegłego rewidenta do rejestru.Art. 23. [Samorząd i osobowość prawna] 1. Polska Izba Biegłych Rewidentów jest samorządem za-

wodowym biegłych rewidentów i posiada osobowość prawną.2. Polska Izba Biegłych Rewidentów tworzy i likwiduje oddziały regionalne.3. Polska Izba Biegłych Rewidentów ma prawo używania pieczęci urzędowej.Art. 24. [Prawo wyborcze] 1. Biegłym rewidentom przysługuje czynne i bierne prawo wyborcze do

organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.2. Ukaranie biegłego rewidenta karą określoną w art. 159 ust. 1 pkt 3–5 powoduje utratę biernego

prawa wyborczego do organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów do czasu zatarcia kary.Art. 25. [Zadania Izby] 1. Do zadań Polskiej Izby Biegłych Rewidentów należy w szczególności:



1) reprezentowanie członków oraz ochrona ich interesów zawodowych;2) ustanawianie krajowych standardów wykonywania zawodu oraz zasad etyki zawodowej;3) wykonywanie zadań w zakresie należytego wykonywania zawodu i przestrzegania zasad etyki

zawodowej przez członków Polskiej Izby Biegłych Rewidentów oraz przestrzegania przepisów prawa, procedur i standardów przez firmy audytorskie, w tym:

a) przeprowadzanie kontroli badań ustawowych jednostek innych niż jednostki zainteresowania pu-blicznego,

b) prowadzenie postępowań dyscyplinarnych przeciwko biegłym rewidentom przeprowadzającym badania jednostek innych niż jednostki zainteresowania publicznego,

c) nakładanie kar administracyjnych na firmy audytorskie;4) współdziałanie w kształtowaniu zasad rachunkowości i rewizji finansowej;5) opracowywanie materiałów szkoleniowych dla kandydatów na biegłych rewidentów.2. Zadania, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, powierza się Polskiej Izbie Biegłych Rewidentów do

realizacji w ramach nadzoru publicznego.Art. 26. [Organy Izby] 1. Organami Polskiej Izby Biegłych Rewidentów są:1) Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów;2) Krajowa Rada Biegłych Rewidentów;3) Krajowa Komisja Rewizyjna;4) Krajowy Sąd Dyscyplinarny;5) Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny;6) Krajowa Komisja Nadzoru.2. Kadencja organów, o których mowa w ust. 1 pkt 2–6, trwa 4 lata. Organy te są obowiązane działać

do czasu ukonstytuowania się nowo wybranych organów.3. W tym samym organie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2–6, nie można zasiadać dłużej niż przez dwie

następujące po sobie kadencje.4. Nie można jednocześnie wchodzić w skład więcej niż jednego z organów, o których mowa w ust. 1

pkt 2–6.5. Siedzibą organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów jest miasto stołeczne Warszawa.Art. 27. [Zjazd] 1. Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów odbywa się co 4 lata.2. Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów jest zwoływany przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów.3. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów może zwołać Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Biegłych Rewi-

dentów przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 1.4. Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów obraduje nad sprawami, dla których został

zwołany.5. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów jest obowiązana do zwołania Nadzwyczajnego Krajowego

Zjazdu Biegłych Rewidentów na żądanie:1) co najmniej 10% biegłych rewidentów wpisanych do rejestru;2) Krajowej Komisji Rewizyjnej z powodu rażącego naruszenia prawa w działalności finansowej lub

statutowej Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.6. Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów stanowią delegaci wybrani przez walne zgromadzenia w re-

gionalnych oddziałach Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, w liczbie proporcjonalnej do liczby biegłych rewidentów wpisanych do rejestru, zgodnie z zasadami określonymi przez Krajową Radę Biegłych Re-widentów, z tym że łączna liczba delegatów nie może być mniejsza niż 2% biegłych rewidentów wpisa-nych do rejestru.

7. Mandaty delegatów wybranych na Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów zachowują ważność przez okres 4 lat.

8. W obradach Krajowego Zjazdu Biegłych Rewidentów mogą brać udział członkowie organów Pol-skiej Izby Biegłych Rewidentów.

Art. 28. [Delegaci] 1. Wyboru do organów, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2–6, dokonują delegaci wybrani na Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów.

2. Wybory odbywają się w głosowaniu bezpośrednim i tajnym, przy nieograniczonej liczbie kandy-datów.

Art. 29. [Kompetencje Zjazdu] 1. Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów:1) dokonuje wyboru:a) prezesa Krajowej Rady Biegłych Rewidentów i pozostałych członków Krajowej Rady Biegłych Re-

widentów,b) Krajowego Rzecznika Dyscyplinarnego i jego zastępców,c) członków Krajowej Komisji Rewizyjnej, Krajowego Sądu Dyscyplinarnego oraz Krajowej Komisji

Nadzoru;2) uchwala statut Polskiej Izby Biegłych Rewidentów;



3) uchwala program działania i podstawowe zasady gospodarki finansowej Polskiej Izby Biegłych Re-widentów;

4) określa zasady ustalania składek członkowskich biegłych rewidentów;5) rozpatruje i zatwierdza sprawozdania z działalności organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów,

o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2–6, i udziela absolutorium osobom wchodzącym w skład tych or-ganów.

2. Osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 1, mogą być odwołane przed upływem kadencji przez organ, który je wybrał.

Art. 30. [Kompetencje Rady] 1. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów kieruje działalnością samorzą-du w okresach między Krajowymi Zjazdami Biegłych Rewidentów.

2. Do kompetencji Krajowej Rady Biegłych Rewidentów należą wszystkie sprawy niezastrzeżone przepisami ustawy dla innych organów, w szczególności:

1) wykonywanie uchwał Krajowego Zjazdu Biegłych Rewidentów;2) reprezentowanie Polskiej Izby Biegłych Rewidentów wobec organów państwowych i samorządo-

wych, instytucji naukowych, organizacji gospodarczych i społecznych oraz międzynarodowych organi-zacji zawodowych;

3) podejmowanie uchwał w sprawach:a) krajowych standardów wykonywania zawodu,b) krajowych standardów kontroli jakości,c) zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów,d) regulacji z zakresu obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, o których mowa w art. 10 ust. 11,e) regulaminu działania Komisji, o którym mowa w art. 13 ust. 5,f) regulacji z zakresu postępowania kwalifikacyjnego, o których mowa w art. 16 ust. 7,g) wysokości opłaty za wpis do rejestru, o której mowa w art. 17 ust. 3,h) wysokości opłaty, o której mowa w art. 60 ust. 1, za wpis na listę, o której mowa w art. 57 ust. 1, i) wpisu i skreślenia z rejestru lub listy, o której mowa w art. 57 ust. 1,j) wysokości stawki procentowej opłaty z tytułu nadzoru, o której mowa w art. 56 ust. 1,k) wysokości składek członkowskich biegłych rewidentów,l) wysokości opłat z tytułu wpisu do wykazu jednostek uprawnionych,m) przyjmowania rocznego planu finansowego Polskiej Izby Biegłych Rewidentów i sprawozdania

z jego wykonania oraz zatwierdzania rocznych planów finansowych regionalnych oddziałów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów,

n) nakładania kar administracyjnych na firmy audytorskie – w przypadkach przewidzianych w ni-niejszej ustawie,

o) zakresu kontroli, o której mowa w art. 36 ust. 1 pkt 2;4) podejmowanie innych uchwał, które uzna za celowe do właściwego funkcjonowania Polskiej Izby

Biegłych Rewidentów;5) prowadzenie rejestru i listy, o której mowa w art. 57 ust. 1;6) prowadzenie wykazu jednostek uprawnionych;7) wydawanie legitymacji biegłego rewidenta;8) prowadzenie działalności wydawniczej i szkoleniowej;9) opiniowanie projektów aktów normatywnych z zakresu prawa gospodarczego.3. Uchwały wymienione w ust. 2 pkt 3 lit. a–f wymagają zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Audytowego.4. Wydając uchwały w sprawie krajowych standardów badania lub krajowych standardów kontroli

jakości, Krajowa Rada Biegłych Rewidentów może określić dodatkowe procedury lub wymogi doty-czące badania, w zakresie nieuregulowanym przez międzynarodowe standardy badania, jeżeli są one konieczne do wykonywania przez biegłego rewidenta obowiązków określonych przez przepisy prawa Rzeczypospolitej Polskiej dotyczące zakresu badania lub jeżeli są one konieczne do zwiększenia wia-rygodności i jakości badań sprawozdań finansowych.

5. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów sporządza roczne sprawozdanie z działalności, w tym infor-macje o realizacji obowiązku dotyczącego rozwiązywania umów, o których mowa w art. 66 ust. 7 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, które przekazuje Komisji Nadzoru Audytowego w terminie do dnia 31 marca następnego roku.

6. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów zatwierdza roczne sprawozdanie finansowe Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, które po pozytywnym zaopiniowaniu przez Krajową Komisję Rewizyjną jest przekazywane Komisji Nadzoru Audytowego za każdy rok obrotowy w terminie do dnia 30 czerwca następnego roku.

Art. 31. [Skład Rady] 1. W skład Krajowej Rady Biegłych Rewidentów wchodzi od 11 do 15 członków.2. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów wybiera ze swojego grona, w głosowaniu tajnym, 2 zastępców

prezesa Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, sekretarza i skarbnika.



3. Uchwały Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, o których mowa w art. 30 ust. 2 pkt 3 lit. i, zapadają bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy składu Krajowej Rady Biegłych Re-widentów.

4. Prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów:1) wypełnia obowiązki kierownika jednostki oraz reprezentuje Krajową Radę Biegłych Rewidentów

wobec organów państwowych i samorządowych, instytucji naukowych, organizacji gospodarczych i społecznych oraz międzynarodowych organizacji zawodowych;

2) kieruje pracami Krajowej Rady Biegłych Rewidentów;3) podpisuje uchwały i postanowienia Krajowej Rady Biegłych Rewidentów;4) podejmuje decyzje związane z bieżącą działalnością Polskiej Izby Biegłych Rewidentów;5) wykonuje inne czynności określone w statucie.Art. 32. [Skład Komisji] 1. W skład Krajowej Komisji Rewizyjnej wchodzi od 3 do 5 członków. Krajowa

Komisja Rewizyjna wybiera ze swojego grona przewodniczącego i zastępcę przewodniczącego.2. Krajowa Komisja Rewizyjna:1) kontroluje finansową działalność Polskiej Izby Biegłych Rewidentów oraz wykonanie uchwał pod-

jętych na Krajowym Zjeździe Biegłych Rewidentów, a także przedstawia wnioski w tym zakresie:a) Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów – niezwłocznie po przeprowadzeniu kontroli,b) Krajowemu Zjazdowi Biegłych Rewidentów – w sprawozdaniu z działalności;2) przedstawia Krajowemu Zjazdowi Biegłych Rewidentów wniosek o udzielenie absolutorium Kra-

jowej Radzie Biegłych Rewidentów.3. Krajowa Komisja Rewizyjna sporządza roczne sprawozdanie z działalności, które przedkłada Ko-

misji Nadzoru Audytowego w terminie do dnia 31 marca następnego roku. Art. 33. [Skład Sądu] 1. W skład Krajowego Sądu Dyscyplinarnego wchodzi od 8 do 10 członków.2. Krajowy Sąd Dyscyplinarny wybiera ze swojego grona przewodniczącego i zastępcę przewodni-

czącego.3. Krajowy Sąd Dyscyplinarny orzeka w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej biegłych rewi-

dentów.4. Krajowy Sąd Dyscyplinarny orzeka w składzie 3 członków.5. Przewodniczący Krajowego Sądu Dyscyplinarnego wyznacza skład orzekający.6. Krajowy Sąd Dyscyplinarny sporządza roczne sprawozdanie z działalności, zawierające w szcze-

gólności informacje o prowadzonych postępowaniach dyscyplinarnych, które przedkłada Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów oraz Komisji Nadzoru Audytowego w terminie do dnia 31 marca następ-nego roku.

Art. 34. [Rzecznik i zastępcy] 1. Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny wykonuje swoje zadania przy po-mocy od 5 do 10 zastępców.

2. Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny:1) prowadzi postępowanie wyjaśniające;2) prowadzi dochodzenie dyscyplinarne;3) jest oskarżycielem w postępowaniu, o którym mowa w art. 143 pkt 2.3. Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny sporządza roczne sprawozdanie z działalności, zawierające

w szczególności informacje o prowadzonych postępowaniach dyscyplinarnych, które przedkłada Kra-jowej Radzie Biegłych Rewidentów oraz Komisji Nadzoru Audytowego, w terminie do dnia 31 marca następnego roku.

Art. 35. [Skład Komisji Nadzoru] 1. W skład Krajowej Komisji Nadzoru wchodzi od 3 do 5 członków. Krajowa Komisja Nadzoru wybiera ze swojego grona przewodniczącego i zastępcę przewodniczącego.

2. Członek Krajowej Komisji Nadzoru podlega wyłączeniu z rozpatrywania spraw dotyczących kon-troli firmy audytorskiej, którą prowadzi lub prowadził, lub w której jest lub był pracownikiem lub oso-bą należącą do kadry kierowniczej wyższego szczebla, w tym członkiem zarządu lub innego organu zarządzającego, lub członkiem rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego, lub z którą był w inny sposób powiązany w okresie 3 lat poprzedzających rozpoczęcie kontroli.

3. Krajowa Komisja Nadzoru sporządza roczne sprawozdanie z działalności zawierające informacje o funkcjonowaniu systemu zapewniania jakości w odniesieniu do badań ustawowych jednostek innych niż jednostki zainteresowania publicznego, w tym informacje dotyczące wykonania planów kontroli, o których mowa w art. 36 ust. 3, a także informacje na temat przeprowadzonych kontroli, o których mowa w art. 39, w zakresie niezbędnym do opracowania rocznego sprawozdania, o którym mowa w art. 90 ust. 5, które przedkłada Komisji Nadzoru Audytowego oraz Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów w terminie do dnia 31 marca następnego roku.

Art. 36. [Zadania Komisji Nadzoru] 1. Do zadań Krajowej Komisji Nadzoru należy przeprowadzanie kontroli przestrzegania przepisów prawa, procedur i standardów przez biegłych rewidentów i firmy audytorskie w zakresie:



1) badań ustawowych jednostek innych niż jednostki zainteresowania publicznego;2) usług objętych krajowymi standardami wykonywania zawodu innych niż badanie ustawowe.2. Częstotliwość kontroli, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jest uzależniona od wyników analizy ryzyka

wystąpienia nieprawidłowości w badaniach ustawowych jednostek innych niż jednostki zainteresowa-nia publicznego, jednakże kontrola jest przeprowadzana nie rzadziej niż raz na 6 lat.

3. Krajowa Komisja Nadzoru opracowuje roczne plany kontroli, o których mowa w ust. 1 pkt 1. Rocz-ny plan kontroli jest przekazywany Komisji Nadzoru Audytowego w celu zatwierdzenia. Zatwierdzony roczny plan kontroli jest publikowany na stronie internetowej Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.

Art. 37. [Kontrolerzy] 1. Kontrole, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1, przeprowadzają kontrolerzy Krajowej Komisji Nadzoru.

2. Kontrolerem Krajowej Komisji Nadzoru może być osoba, która:1) korzysta z pełni praw publicznych;2) ma nieposzlakowaną opinię;3) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo

skarbowe;4) posiada uprawnienia biegłego rewidenta i doświadczenie w zakresie badań sprawozdań finansowych.3. Przed przystąpieniem do kontroli kontroler Krajowej Komisji Nadzoru składa oświadczenie, że w

okresie 3 lat poprzedzających rozpoczęcie kontroli nie prowadził lub nie prowadzi kontrolowanej fir-my audytorskiej oraz nie był lub nie jest zatrudniony w kontrolowanej firmie audytorskiej ani w inny sposób z nią powiązany oraz że nie występuje konflikt interesu między nim a kontrolowaną firmą au-dytorską i biegłymi rewidentami działającymi w jej imieniu.

4. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 3, jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za zło-żenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadcze-nia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

5. Przed przystąpieniem do pierwszej kontroli kontroler Krajowej Komisji Nadzoru przechodzi prze-szkolenie w zakresie przeprowadzania kontroli zapewniania jakości w firmach audytorskich.

6. W kontrolach mogą uczestniczyć w charakterze obserwatorów, z prawem dostępu do wszelkich dokumentów, pracownicy komórki organizacyjnej w Ministerstwie Finansów właściwej do spraw ra-chunkowości i rewizji finansowej upoważnieni przez Komisję Nadzoru Audytowego.

7. W przypadku, o którym mowa w ust. 6, protokół kontroli, o którym mowa w art. 119 ust. 1, spo-rządza się w 3 jednobrzmiących egzemplarzach, z których po jednym doręcza się kontrolowanemu i obserwatorowi.

8. Krajowa Komisja Nadzoru wykonuje wydane przez Komisję Nadzoru Audytowego zalecenia i in-strukcje dotyczące sposobu przeprowadzania kontroli.

9. Do kontroli stosuje się odpowiednio przepisy art. 111 ust. 3 oraz art. 112–120 i art. 122.10. Opracowując procedury kontroli, Krajowa Komisja Nadzoru bierze pod uwagę skalę i złożoność

działalności kontrolowanej firmy audytorskiej. Procedury kontroli firmy audytorskiej uwzględniają obowiązywanie zasady proporcjonalności przy stosowaniu krajowych standardów badania przy ba-daniach ustawowych jednostek innych niż duże jednostki.

Art. 38. [Procedura] Kontrole, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 2, są przeprowadzane na podsta-wie procedur ustalonych przez Krajową Komisję Nadzoru. Zakres kontroli określa Krajowa Rada Bie-głych Rewidentów. Do kontroli przepisy art. 113–120 i art. 122 stosuje się odpowiednio.

Art. 39. [Kontrola doraźna] 1. W przypadku powzięcia informacji o nieprawidłowościach w prze-prowadzaniu badań ustawowych jednostek innych niż jednostki zainteresowania publicznego Krajo-wa Komisja Nadzoru może przeprowadzić kontrolę wykonywania zawodu przez biegłych rewidentów i działalności firmy audytorskiej przeprowadzającej te badania, zwaną dalej „kontrolą doraźną KKN”.

2. W przypadku wystąpienia przez Komisję Nadzoru Audytowego z wnioskiem, o którym mowa w art. 90 ust. 3, lub otrzymania zlecenia, o którym mowa w art. 202 ust. 1, Krajowa Komisja Nadzoru przeprowadza kontrolę doraźną KKN.

3. Kontrola doraźna KKN jest prowadzona przez kontrolerów Krajowej Komisji Nadzoru na podsta-wie imiennego upoważnienia.

4. Kontrola doraźna KKN może być przeprowadzona w zakresie wszystkich lub wybranych zagad-nień określonych w art. 112 ust. 1.

5. Firma audytorska jest obowiązana do udzielania wszelkich żądanych informacji i wyjaśnień, w tym przekazania dokumentów, w zakresie objętym kontrolą doraźną KKN, w wyznaczonej postaci i wyznaczonym terminie. Jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli, kontrola doraźna KKN może być prowadzona w siedzibie Krajowej Komisji Nadzoru. Przepis art. 114 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

6. Do kontroli doraźnych KKN przepisy art. 37 ust. 3, art. 111 ust. 3 oraz art. 112–120 i art. 122 stosuje się odpowiednio.



Art. 40. [Informacja o kontroli] 1. W przypadku zaistnienia okoliczności uzasadniających podjęcie kontroli doraźnej KKN Krajowa Komisja Nadzoru niezwłocznie informuje o tym Komisję Nadzoru Au-dytowego.

2. W kontrolach doraźnych KKN mogą uczestniczyć w charakterze obserwatorów, z prawem dostępu do wszelkich dokumentów, pracownicy komórki organizacyjnej w ministerstwie finansów właściwej do spraw rachunkowości i rewizji finansowej upoważnieni przez Komisję Nadzoru Audytowego. W takim przypadku protokół kontroli doraźnej KKN sporządza się w 3 jednobrzmiących egzemplarzach, z któ-rych po jednym doręcza się kontrolowanemu i obserwatorowi.

3. Krajowa Komisja Nadzoru wykonuje wydane przez Komisję Nadzoru Audytowego zalecenia i in-strukcje dotyczące sposobu przeprowadzania kontroli doraźnych KKN.

Art. 41. [Nieprawidłowości] 1. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości podczas kontroli, o któ-rej mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1 lub art. 39, Krajowa Komisja Nadzoru:

1) kieruje do firmy audytorskiej zalecenia wraz z określeniem odpowiedniego terminu umożliwiają-cego ich realizację;

2) składa, jeżeli istnieją do tego podstawy:a) zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego do Krajowego Rzeczni-

ka Dyscyplinarnego,b) informację o stwierdzonych nieprawidłowościach, o których mowa w art. 182 ust. 1, Krajowej Ra-

dzie Biegłych Rewidentów.2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, kontrolerzy Krajowej Komisji Nadzoru dokonują we-

ryfikacji realizacji zaleceń, której ustalenia są ujmowane w raporcie z realizacji zaleceń.3. Przepisy ust. 1 pkt 2 lit. a lub b stosuje się również w przypadku niewykonania zaleceń, o których

mowa w ust. 1 pkt 1.4. Krajowa Komisja Nadzoru przekazuje niezwłocznie Komisji Nadzoru Audytowego informacje

o wynikach kontroli, o których mowa w ust. 1, przeprowadzonych w firmach audytorskich przeprowa-dzających badania ustawowe zarówno w jednostkach zainteresowania publicznego, jak i w jednost-kach niebędących jednostkami zainteresowania publicznego oraz skierowanych zaleceniach.

Art. 42. [K.p.a] W sprawach nieuregulowanych w niniejszej ustawie do kontroli, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1 oraz art. 39, stosuje się odpowiednio przepisy art. 6–16, art. 32–34, art. 39–60, art. 67–88a, z tym że termin wskazany w art. 79 § 1 wynosi 3 dni i art. 123–126 oraz art. 141–144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

Art. 43. [Uchwały] Krajowa Komisja Nadzoru określa, w formie uchwał, zatwierdzanych przez Komi-sję Nadzoru Audytowego:

1) procedurę wyboru kontrolerów Krajowej Komisji Nadzoru do przeprowadzania kontroli, o któ-rych mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1 i art. 39;

2) zasady doskonalenia zawodowego kontrolerów Krajowej Komisji Nadzoru;3) wzór protokołu kontroli przeprowadzanych przez kontrolerów Krajowej Komisji Nadzoru;4) procedury przeprowadzania kontroli, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1 oraz art. 39.Art. 44. [Doręczanie uchwał] 1. Organy Polskiej Izby Biegłych Rewidentów są obowiązane dorę-

czać Komisji Nadzoru Audytowego uchwały, z wyjątkiem uchwał w formie postanowień wydawanych w toku postępowania administracyjnego, w terminie 14 dni od dnia ich podjęcia.

2. Obsługę organizacyjno-kancelaryjną organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów zapewnia Biuro Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.

Art. 45. [Statut Izby] Statut Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, zatwierdzany przez Komisję Nadzoru Audytowego, określa:

1) tryb tworzenia, zakres działania oraz strukturę organizacyjną, w tym funkcjonowanie regionalnych oddziałów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów;

2) tryb działania oraz sposób finansowania Polskiej Izby Biegłych Rewidentów; 3) sposób składania oświadczeń woli w imieniu Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, w zakresie nie-

uregulowanym w niniejszej ustawie.

Rozdział 4Firmy audytorskieArt. 46. [Forma działalności] Firmą audytorską jest jednostka, w której badania sprawozdań finan-

sowych przeprowadzają biegli rewidenci, wpisana na listę, o której mowa w art. 57 ust. 1, i prowadząca działalność w jednej z następujących form:

1) działalności gospodarczej prowadzonej przez biegłego rewidenta we własnym imieniu i na własny rachunek;



2) spółki cywilnej, spółki jawnej lub spółki partnerskiej, w której większość głosów posiadają bie-gli rewidenci lub firmy audytorskie, zatwierdzone co najmniej w jednym państwie Unii Europejskiej; w spółkach, w których powołano zarząd, większość członków zarządu stanowią biegli rewidenci za-twierdzeni co najmniej w jednym państwie Unii Europejskiej; jeżeli zarząd składa się z nie więcej niż 2 osób, jedną z nich jest biegły rewident;

3) spółki komandytowej, w której komplementariuszami są wyłącznie biegli rewidenci lub firmy au-dytorskie zatwierdzeni co najmniej w jednym państwie Unii Europejskiej;

4) spółki kapitałowej lub spółdzielni, które spełniają następujące wymagania:a) większość członków zarządu stanowią biegli rewidenci zatwierdzeni co najmniej w jednym pań-

stwie Unii Europejskiej; jeżeli zarząd składa się z nie więcej niż 2 osób, jedną z nich jest biegły rewident,b) większość głosów na walnym zgromadzeniu posiadają biegli rewidenci lub firmy audytorskie za-

twierdzeni co najmniej w jednym państwie Unii Europejskiej,c) większość członków organów nadzorczych stanowią biegli rewidenci zatwierdzeni co najmniej

w jednym państwie Unii Europejskiej;5) spółdzielczego związku rewizyjnego, który spełnia następujące wymagania:a) zatrudnia do badania biegłych rewidentów,b) większość członków zarządu stanowią biegli rewidenci zatwierdzeni co najmniej w jednym pań-

stwie Unii Europejskiej; jeżeli zarząd składa się z nie więcej niż 2 osób, jedną z nich jest biegły rewident.Art. 47. [Rewizja finansowa] 1. Przedmiotem działalności firmy audytorskiej jest wykonywanie

czynności rewizji finansowej.2. W przypadku firmy audytorskiej, o której mowa w art. 46 pkt 1–4, przedmiotem działalności może

być również:1) usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych;2) doradztwo podatkowe;3) prowadzenie postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego;4) działalność wydawnicza lub szkoleniowa w zakresie rachunkowości, rewizji finansowej i podat-

ków;5) wykonywanie ekspertyz lub sporządzanie opinii ekonomiczno-finansowych;6) świadczenie usług doradztwa lub zarządzania, wymagających posiadania wiedzy z zakresu ra-

chunkowości, rewizji finansowej, prawa podatkowego oraz organizacji i funkcjonowania przedsię-biorstw;

7) świadczenie usług atestacyjnych innych niż czynności rewizji finansowej, niezastrzeżonych do wy-konywania przez biegłych rewidentów;

8) świadczenie usług pokrewnych;9) świadczenie innych usług zastrzeżonych w odrębnych przepisach do wykonywania przez biegłych

rewidentów.3. Firma audytorska może również prowadzić działalność polegającą na uzyskiwaniu pożytków z po-

siadanego majątku.Art. 48. [Umowa o przeprowadzenie badania] 1. Odpowiedzialność wobec badanej jednostki za

przeprowadzenie badania ponosi firma audytorska zawierająca umowę o przeprowadzenie badania.2. Przeprowadzając badanie, firma audytorska może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej,

powierzyć osobie fizycznej, osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej wpisanej na listę, o której mowa w art. 57 ust. 1, zwanej dalej „podwykonawcą”, wykonanie w jej imieniu i na jej rzecz niektórych czynności badania.

3. W przypadku badania skonsolidowanych sprawozdań finansowych grupy kapitałowej podwy-konawcami mogą być również podmioty posiadające uprawnienia do przeprowadzania badań spra-wozdań finansowych, uzyskane w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie Unii Europejskiej oraz podmioty posiadające uprawnienia do przeprowadzania badań sprawozdań finansowych uzyskane w państwie trzecim.

4. W stosunku do podwykonawców Krajowej Komisji Nadzoru lub Komisji Nadzoru Audytowego przysługują uprawnienia kontrolne, o których mowa w art. 36–39, art. 41, art. 106 i art. 124, w zakre-sie wykonywanych w związku z badaniem czynności na rzecz firmy audytorskiej oraz sporządzanych w związku z tymi czynnościami dokumentów.

Art. 49. [Podwykonawcy] W przypadku gdy czynności badania są realizowane przez podwykonaw-ców lub osoby, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 4:

1) zasady etyki zawodowej, przepisy w zakresie niezależności, rotacji kluczowego biegłego rewidenta oraz rotacji firmy audytorskiej mają zastosowanie do całego zespołu wykonującego badanie, w tym do podwykonawców i osób, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 4;

2) podwykonawca lub osoba, o której mowa w art. 3 ust. 2 pkt 4, jest obowiązana przestrzegać poli-tyk i procedur przeprowadzania badań ustawowych ustanowionych przez firmę audytorską zlecającą



wykonanie niektórych czynności badania w ramach umowy, o której mowa w art. 48 ust. 2 lub umowy, o której mowa w art. 3 ust. 2 pkt 4.

Art. 50. [Wewnętrzna kontrola jakości] 1. Firma audytorska opracowuje i wdraża system wewnętrz-nej kontroli jakości zgodnie z krajowymi standardami kontroli jakości. System wewnętrznej kontroli jakości obejmuje w szczególności polityki, procedury oraz rozwiązania, a także mechanizmy, o których mowa w art. 64.

2. Firma audytorska monitoruje oraz ocenia adekwatność i skuteczność systemu wewnętrznej kon-troli jakości.

3. Firma audytorska przeprowadza coroczną ocenę systemu wewnętrznej kontroli jakości, w wyniku której może przedstawić propozycję rozwiązań mających na celu poprawę adekwatności i skuteczno-ści tego systemu. Dokumentację corocznej oceny systemu wewnętrznej kontroli jakości przechowuje się co najmniej przez 5 lat.

4. Firma audytorska wyznacza biegłego rewidenta jako osobę odpowiedzialną za system wewnętrz-nej kontroli jakości.

Art. 51. [Sprawozdanie] 1. Firma audytorska, która w poprzednim roku kalendarzowym przeprowa-dziła badanie ustawowe jednostki zainteresowania publicznego, w terminie do ostatniego dnia lutego następnego roku, przekazuje Komisji Nadzoru Audytowego sprawozdanie za poprzedni rok kalenda-rzowy zawierające w szczególności:

1) informacje, o których mowa w art. 14 rozporządzenia nr 537/2014, z podaniem nazw, form orga-nizacyjno-prawnych, siedzib oraz numerów identyfikacji podatkowej jednostek zainteresowania pu-blicznego, w których wykonano usługi, rodzaju usługi, imienia, nazwiska, numeru w rejestrze biegłego rewidenta wykonującego usługę oraz daty i rodzaju sporządzonych sprawozdań i raportów;

2) informacje o badaniach ustawowych jednostek zainteresowania publicznego, w których czynno-ści badania zostały zrealizowane przez podwykonawców, z podaniem nazw podwykonawców, ich form organizacyjno-prawnych, siedzib i numerów wpisu na listę, o której mowa w art. 57 ust. 1, oraz wskaza-niem tych czynności;

3) informację o wysokości przychodów firmy audytorskiej, z wyszczególnieniem przychodów z ty-tułu wykonywania czynności rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania publicznego i jednost-kach innych niż jednostki zainteresowania publicznego, a także przychodów wskazanych w art. 16 ust. 3 lit. a rozporządzenia nr 537/2014.

2. Komisja Nadzoru Audytowego określi, w formie uchwały, szczegółowy zakres oraz formę i tryb przekazania sprawozdania, o którym mowa w ust. 1, uwzględniając potrzebę uzyskania informacji in-nych niż określone w ust. 1, w zakresie niezbędnym do wykonania zadań określonych w niniejszej usta-wie i rozporządzeniu nr 537/2014.

Art. 52. [Sprawozdanie] 1. Firma audytorska, w terminie do ostatniego dnia lutego następnego roku, przekazuje Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów sprawozdanie za poprzedni rok kalendarzowy za-wierające w szczególności:

1) wykaz jednostek, w których przeprowadzono czynności rewizji finansowej, z wyłączeniem badań ustawowych jednostek zainteresowania publicznego, z podaniem nazw, form organizacyjno-prawnych, siedzib oraz numerów identyfikacji podatkowej jednostek, w których wykonano czynności rewizji fi-nansowej, rodzaju czynności, imienia, nazwiska, numeru w rejestrze biegłego rewidenta wykonującego usługę oraz daty i rodzaju sporządzonych sprawozdań i raportów;

2) informację o liczbie i rodzaju czynności rewizji finansowej z podziałem na badania ustawowe sprawozdań finansowych, badania dobrowolne sprawozdań finansowych, badania skonsolidowanych sprawozdań finansowych, przeglądy sprawozdań finansowych, przeglądy skonsolidowanych sprawoz-dań finansowych oraz inne usługi atestacyjne;

3) informacje o badaniach ustawowych, z wyłączeniem badań ustawowych jednostek zainteresowa-nia publicznego, w których czynności badania zostały zrealizowane przez podwykonawców, z poda-niem nazw, form organizacyjno-prawnych, siedzib i numerów wpisu na listę, o której mowa w art. 57 ust. 1, podwykonawców oraz wskazaniem tych czynności;

4) informację, czy firma audytorska przeprowadzała badania ustawowe jednostek zainteresowania pu-blicznego;

5) informację o wysokości przychodów firmy audytorskiej z tytułu wykonywania czynności rewizji finansowej w jednostkach innych niż jednostki zainteresowania publicznego oraz wynikającej z nich wysokości opłaty z tytułu nadzoru, o której mowa w art. 56 ust. 1;

6) informacje o odbywanych przez kandydatów na biegłych rewidentów aplikacjach i praktykach w firmie audytorskiej;

7) wykaz i rodzaj świadczonych usług oraz prowadzonej działalności, o których mowa w art. 47 ust. 2.2. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów określi, w formie uchwały, szczegółowy zakres oraz formę i

tryb przekazania sprawozdania, o którym mowa w ust. 1.



Art. 53. [Umowa ubezpieczenia] 1. Firma audytorska jest obowiązana zawrzeć umowę ubezpiecze-nia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności rewizji finansowej.

2. Obowiązek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, o którym mowa w ust. 1, powstaje nie póź-niej niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania czynności rewizji finansowej i ustaje z dniem skreślenia z listy, o której mowa w art. 57 ust. 1.

3. W przypadku świadczenia usług lub prowadzenia działalności, o których mowa w art. 47 ust. 2, firma audytorska jest obowiązana zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej również z tytułu świadczenia tych usług lub prowadzenia działalności.

4. Obowiązek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w zakresie świadczenia usług lub prowa-dzenia działalności, o których mowa w art. 47 ust. 2, powstaje nie później niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia świadczenia tych usług lub prowadzenia działalności.

5. Firma audytorska, o której mowa w art. 58, jest obowiązana zawrzeć umowę ubezpieczenia odpo-wiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania badań ustawowych na terytorium Rzeczypospolitej Pol-skiej, jeżeli posiadana przez nią umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawarta w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie Unii Europejskiej opiewa na niższą minimalną sumę gwarancyjną niż wskazana w przepisach wydanych na podstawie ust. 6 lub jeżeli nie obejmuje ona wykonywania badań ustawowych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

6. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Biegłych Rewidentów oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, o którym mowa w ust. 1 i 3, oraz minimalną sumę gwaran-cyjną, biorąc w szczególności pod uwagę specyfikę wykonywanego zawodu oraz zakres realizowanych zadań.

Art. 54. [Odpowiedzialność za szkodę] 1. Firma audytorska ponosi odpowiedzialność za szkodę spowodowaną swoim działaniem lub zaniechaniem.

2. Kwota odszkodowania z tytułu odpowiedzialności firm audytorskich badających:1) jednostki zainteresowania publicznego – nie może przekraczać mniejszej kwoty z dwóch: 20-krot-

ności wynagrodzenia ustalonego w umowie wykonania czynności rewizji finansowej lub 12 000 000 zł;2) jednostki inne niż jednostki zainteresowania publicznego – nie może przekraczać mniejszej kwoty

z dwóch: 10-krotności wynagrodzenia ustalonego w umowie wykonania czynności rewizji finansowej lub 3 000 000 zł.

3. Ograniczenie odpowiedzialności nie dotyczy przypadków umyślnego naruszenia obowiązków za-wodowych przez biegłego rewidenta.

Art. 55. [Opłata za nadzór] 1. Firma audytorska osiągająca przychód z tytułu wykonywania czynno-ści rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania publicznego w danym roku kalendarzowym jest obowiązana wnieść opłatę z tytułu nadzoru za dany rok kalendarzowy w wysokości nie wyższej niż 5,5 proc. tych przychodów, jednak nie mniej niż 20% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodo-wej, ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy.

2. Firma audytorska, o której mowa w art. 58, wnosi opłatę z tytułu nadzoru w danym roku, w wysoko-ści ustalonej na zasadach określonych w ust. 1, od przychodów osiąganych z tytułu badań ustawowych jednostek zainteresowania publicznego przeprowadzonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Opłaty, o których mowa w ust. 1 i 2, stanowią dochód budżetu państwa.4. W przypadku niewywiązania się przez firmę audytorską z obowiązku, o którym mowa w ust. 1 lub

2, Komisja Nadzoru Audytowego wydaje decyzję administracyjną określającą wysokość opłaty.5. W przypadku niewykonania decyzji, o której mowa w ust. 4, Komisja Nadzoru Audytowego nakła-

da w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji karę administracyjną, o której mowa w art. 183 ust. 1 pkt 2. Przepis art. 190 stosuje się.

6. Opłata, o której mowa w ust. 4, oraz kara administracyjna, o której mowa w ust. 5, podlegają egzeku-cji w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (DzU z 2016 r., poz. 599 z późn. zm.[8]).

7. Na postanowienia Komisji Nadzoru Audytowego w sprawach rozstrzygnięć i stanowiska wierzyciela dotyczących postępowania egzekucyjnego zażalenie nie przysługuje.

8. Odsetki za zwłokę, na zasadach określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja po-datkowa (DzU z 2017 r., poz. 201, 648 i 768), pobiera się od nieuiszczonych w wyznaczonym terminie przez firmę audytorską:

1) opłat z tytułu nadzoru;2) kar administracyjnych nałożonych przez Komisję Nadzoru Audytowego.9. Do opłat z tytułu nadzoru stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordyna-

cja podatkowa.10. Od decyzji Komisji Nadzoru Audytowego wydanych w pierwszej instancji dotyczących opłat z ty-

tułu nadzoru oraz kar administracyjnych nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji



może złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, zgodnie z art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

11. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, w drodze obwieszczenia, ogłasza, w Dzienni-ku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w terminie do dnia 30 listopada roku po-przedzającego dany rok kalendarzowy, za który uiszczana jest opłata z tytułu nadzoru, wysokość stawki procentowej opłat, o których mowa w ust. 1 i 2.

12. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia:1) sposób wyliczenia stawki procentowej opłat, o których mowa w ust. 1 i 2,2) sposób i terminy wnoszenia opłat, o których mowa w ust. 1 i 2,3) sposób i terminy rozliczenia opłat, o których mowa w ust. 1 i 2, wraz ze wzorem rocznego rozlicze-

nia opłat– uwzględniając prognozowany koszt sprawowanego nadzoru, w tym niedobory lub nadwyżki opłat

z tytułu nadzoru z lat poprzednich oraz konieczność zapewnienia skuteczności nadzoru, a także pro-gnozowane przychody firm audytorskich z tytułu wykonywania czynności rewizji finansowej w jed-nostkach zainteresowania publicznego.

Art. 56. [Opłata za nadzór] 1. Firma audytorska jest obowiązana wnieść opłatę z tytułu nadzoru za dany rok kalendarzowy w wysokości nie wyższej niż 1,5% rocznych przychodów za dany rok kalenda-rzowy z tytułu wykonywania czynności rewizji finansowej w jednostkach innych niż jednostki zaintere-sowania publicznego, jednak nie mniej niż 20% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy.

2. Firma audytorska, o której mowa w art. 58, wnosi opłatę z tytułu nadzoru w danym roku, w wyso-kości ustalonej na zasadach określonych w ust. 1, od przychodów osiąganych z tytułu badań ustawo-wych jednostek innych niż jednostki zainteresowania publicznego przeprowadzonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Opłaty, o których mowa w ust. 1 i 2, stanowią przychód Polskiej Izby Biegłych Rewidentów i są prze-znaczane na realizację zadań, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 2 i 3.

4. W przypadku niewywiązania się przez firmę audytorską z obowiązku, o którym mowa w ust. 1 lub 2, Krajowa Rada Biegłych Rewidentów podejmuje uchwałę określającą wysokość opłaty.

5. W przypadku niewykonania uchwały, o której mowa w ust. 4, Krajowa Rada Biegłych Rewidentów nakłada, w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się uchwały, karę administracyjną, o której mowa w art. 183 ust. 1 pkt 2. Przepis art. 190 stosuje się.

6. Opłata, o której mowa w ust. 4, oraz kara administracyjna, o której mowa w ust. 5, podlegają egzeku-cji w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

7. Przepisy art. 55 ust. 8 i 9 stosuje się odpowiednio.8. Do uchwał Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, o których mowa w ust. 4 i 5, stosuje się odpowied-

nio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.9. Od uchwał, o których mowa w ust. 4 i 5, nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona

z decyzji może złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zgodnie z art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

10. Wysokość stawki procentowej, terminy i sposób uiszczenia opłat, o których mowa w ust. 1 i 2, określa Krajowa Rada Biegłych Rewidentów w formie uchwały.

11. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, sposób wyliczenia stawki procentowej opłat, o których mowa w ust. 1 i 2, uwzględniając prognozowany koszt sprawowanego nadzoru, w tym niedobory lub nadwyżki opłat z tytułu nadzoru z lat poprzednich, a także prognozowane przychody firm audytorskich z tytułu wykonywania czynności rewizji finanso-wej w jednostkach innych niż jednostki zainteresowania publicznego.

Art. 57. [Lista firm audytorskich] 1. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów prowadzi listę firm audytor-skich, zwaną dalej „listą”.

2. Lista zawiera nazwy i adresy organów odpowiedzialnych odpowiednio za nadzór publiczny, wpis na listę, kontrole w ramach systemu zapewniania jakości, prowadzenie kontroli doraźnych i nakładanie kar administracyjnych za naruszenie przepisów ustawy oraz rozporządzenia nr 537/2014, a także obej-muje następujące dane:

1) numer wpisu na listę;2) pełną i skróconą nazwę oraz adres firmy audytorskiej;3) formę organizacyjno-prawną firmy audytorskiej;4) nazwiska i imiona lub nazwy właścicieli, wspólników (w tym komplementariuszy), udziałowców

(akcjonariuszy), członków zarządu oraz członków organów nadzorczych;5) adresy właścicieli, wspólników (w tym komplementariuszy), udziałowców (akcjonariuszy), człon-

ków zarządu oraz członków organów nadzorczych;6) nazwiska, imiona i numery w rejestrze wszystkich biegłych rewidentów zatrudnionych w firmie



audytorskiej lub z nią powiązanych jako wspólnicy lub w inny sposób;7) adresy oddziałów firmy audytorskiej;8) informację o członkostwie w sieci oraz wykaz nazw i adresów firm audytorskich należących do

sieci oraz podmiotów powiązanych z firmą audytorską lub też wskazanie miejsca, w którym informacje te są publicznie dostępne;

9) adres strony internetowej firmy audytorskiej;10) numer w rejestrze nadany firmie audytorskiej przez organ rejestrujący innego niż Rzeczpospolita

Polska państwa Unii Europejskiej lub państwa trzeciego oraz nazwę tego organu;11) informację, czy firma audytorska została zarejestrowana w innym niż Rzeczpospolita Polska pań-

stwie Unii Europejskiej w celu umożliwienia przeprowadzania unijnych badań ustawowych, wymaga-nych w państwie Unii Europejskiej dokonującym rejestracji;

12) dane kontaktowe obejmujące numer telefonu i adres poczty elektronicznej oraz imię i nazwisko osoby wyznaczonej do kontaktów;

13) informację, czy firma audytorska została wpisana na listę na podstawie art. 58.3. Do zgłaszania zmian danych podlegających wpisowi na listę przepis art. 17 ust. 9 stosuje się odpo-

wiednio.4. Wpisu na listę dokonuje się w przypadku spełniania przez firmę audytorską następujących wa-

runków:1) złożenia wniosku zawierającego udokumentowane dane, o których mowa w ust. 2 pkt 2–12;2) posiadania nieposzlakowanej opinii;3) złożenia oświadczenia o zdolności do prowadzenia działalności w zakresie wykonywania czyn-

ności rewizji finansowej, podpisanego przez członków zarządu, a w przypadku braku zarządu – przez właścicieli lub wspólników.

5. Do wniosku, o którym mowa w ust. 4 pkt 1, należy dołączyć potwierdzenie uiszczenia opłaty, o któ-rej mowa w art. 60 ust. 1.

6. Wpis na listę uważa się za dokonany, jeżeli Komisja Nadzoru Audytowego, w terminie 45 dni od dnia otrzymania uchwały o wpisie na listę, nie wyrazi sprzeciwu w formie decyzji administracyjnej.

7. Od decyzji, o której mowa w ust. 6, podmiotowi wnioskującemu o wpis na listę służy skarga do sądu administracyjnego, w terminie 30 dni od dnia doręczenia tej decyzji.

8. Lista jest prowadzona w postaci elektronicznej i jest dostępna na stronie internetowej Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.

Art. 58. [Firmy zatwierdzone w państwie UE] 1. Firma audytorska zatwierdzona w innym niż Rzecz-pospolita Polska państwie Unii Europejskiej jest uprawniona do wykonywania badań ustawowych w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli kluczowy biegły rewident przeprowadzający takie badania jest wpi-sany do rejestru, a firma audytorska wpisana jest na listę.

2. Firma audytorska zamierzająca wykonywać badanie ustawowe występuje do Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z wnioskiem o wpis na listę.

3. Do wniosku o wpis na listę należy dołączyć zaświadczenie wydane przez organ zatwierdzający z państwa członkowskiego pochodzenia, opatrzone datą nie wcześniejszą niż 3 miesiące przed dniem złożenia wniosku, potwierdzające zatwierdzenie w danym państwie Unii Europejskiej oraz potwier-dzenie uiszczenia opłaty, o której mowa w art. 60 ust. 1.

4. Do firmy audytorskiej, o której mowa w ust. 1, przepisów art. 57 ust. 4 i 5 nie stosuje się.5. Badanie ustawowe przeprowadzone z naruszeniem wymogów, o których mowa w ust. 1, jest nie-

ważne z mocy prawa.6. W przypadku firm audytorskich wpisanych na listę na podstawie ust. 1 przepisy ustawy mają zasto-

sowanie jedynie do badań ustawowych wykonywanych w Rzeczypospolitej Polskiej.Art. 59. [Informacja o wpisie] 1. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów informuje Komisję Nadzoru

Audytowego o wpisie firmy audytorskiej zatwierdzonej w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie Unii Europejskiej na listę.

2. Komisja Nadzoru Audytowego przekazuje informację, o której mowa w ust. 1, właściwemu organo-wi zatwierdzającemu z państwa członkowskiego pochodzenia.

Art. 60. [Opłata za wpis] 1. Firma audytorska jest obowiązana wnieść opłatę, z tytułu wpisu na listę, w wysokości nie wyższej niż 50% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za poprzedni rok kalendarzowy.

2. Wysokość opłaty, o której mowa w ust. 1, określa, w formie uchwały, Krajowa Rada Biegłych Rewi-dentów. Opłata stanowi przychód Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.

Art. 61. [Skreślenie z listy] 1. Skreślenie firmy audytorskiej z listy następuje w przypadku:1) złożenia przez firmę audytorską wniosku o skreślenie z listy;2) nieuregulowania opłaty z tytułu nadzoru, o której mowa w art. 55 ust. 1 lub 2 lub art. 56 ust. 1 lub 2,

mimo nałożenia kary administracyjnej, o której mowa w art. 183 ust. 1 pkt 2;



3) niepoddania się kontroli, o której mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1, art. 39, art. 106 ust. 1, art. 123 ust. 1 lub art. 124 ust. 1;

4) zaprzestania spełniania wymogów, o których mowa w art. 46 pkt 2–5;5) czasowego zawieszenia uprawnień do przeprowadzania obowiązkowych badań sprawozdań fi-

nansowych lub odebrania takich uprawnień przez organ zatwierdzający z państwa członkowskiego pochodzenia – w odniesieniu do firmy audytorskiej wpisanej na listę na podstawie art. 58;

6) w przypadku utraty przez firmę audytorską nieposzlakowanej opinii;7) ostatecznego rozstrzygnięcia Komisji Nadzoru Audytowego lub Krajowej Rady Biegłych Rewiden-

tów nakładającego na firmę audytorską karę administracyjną, o której mowa w art. 183 ust. 1 pkt 7.2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1–6, Krajowa Rada Biegłych Rewidentów podejmuje

uchwałę o skreśleniu firmy audytorskiej z listy.3. Firma audytorska skreślona z listy z przyczyny, o której mowa w ust. 1 pkt 1, może być ponownie

wpisana na listę, jeżeli spełnia warunki, o których mowa w art. 57 ust. 4.4. Firma audytorska skreślona z listy z przyczyn, o których mowa w ust. 1 pkt 5, może być ponownie

wpisana na listę, jeżeli spełnia warunki, o których mowa w art. 58 ust. 1 i 3.5. Firma audytorska skreślona z listy z przyczyn, o których mowa w ust. 1 pkt 2–4, 6 i 7, może być

ponownie wpisana na listę, jeżeli od dnia skreślenia upłynęło nie mniej niż 5 lat oraz spełnia warunki, o których mowa w art. 57 ust. 4.

6. Przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio do firmy audytorskiej ubiegającej się o wpis na listę, jeżeli w skład jej organów wchodzi biegły rewident będący w firmie audytorskiej skreślonej z listy z przyczyn, o których mowa w ust. 1 pkt 2–4, 6 i 7, jedną z osób, o których mowa w art. 57 ust. 2 pkt 4.

7. Firma audytorska jest obowiązana przekazać Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów akta badań przeprowadzonych w okresie ostatnich 5 lat i dokumentację systemu wewnętrznej kontroli jakości, w przypadku gdy:

1) złożyła wniosek o skreślenie z listy, pod rygorem pozostawienia tego wniosku bez rozpoznania lub2) w stosunku do tej firmy audytorskiej toczy się postępowanie w sprawie skreślenia jej z listy z przy-

czyn, o których mowa w ust. 1 pkt 2–4 lub 6, w terminie określonym przez organ prowadzący postępo-wanie, nie dłuższym niż 30 dni, lub

3) została na nią nałożona kara administracyjna, o której mowa w art. 183 ust. 1 pkt 7.8. W przypadku niewykonania obowiązku, o którym mowa w ust. 7 pkt 2 lub 3, obowiązek przekaza-

nia Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów akt badań, o których mowa w ust. 7, w terminie 2 miesięcy od dnia, w którym rozstrzygnięcie o skreśleniu firmy audytorskiej z listy stało się ostateczne, ciąży so-lidarnie na:

1) biegłych rewidentach, przeprowadzających badania sprawozdań finansowych w firmach audytor-skich, które w wyniku postępowania, o którym mowa w ust. 7 pkt 2, zostały skreślone z listy;

2) biegłych rewidentach, którzy bezpośrednio przed wydaniem w pierwszej instancji rozstrzygnięcia w sprawie skreślenia firmy audytorskiej z listy, byli:

a) wspólnikami spółek, o których mowa w art. 46 pkt 2–4, w tym komplementariuszami lubb) członkami zarządu spółek, o których mowa w lit. a, jeżeli zarząd w tych spółkach był powołany;3) firmach audytorskich, które bezpośrednio przed wydaniem w pierwszej instancji rozstrzygnięcia

w sprawie skreślenia firmy audytorskiej z listy, były wspólnikami spółek, o których mowa w art. 46 pkt 2–4, w tym komplementariuszami;

4) biegłych rewidentach, którzy bezpośrednio przed wydaniem w pierwszej instancji rozstrzygnięcia w sprawie skreślenia firmy audytorskiej z listy, byli członkami zarządu firmy audytorskiej, o której mowa w art. 46 pkt 5.

9. W przypadku nieprzekazania Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów akt badań, o których mowa w ust. 7, w terminie 2 miesięcy od dnia, w którym rozstrzygnięcie o skreśleniu firmy audytorskiej z listy stało się ostateczne, Krajowa Rada Biegłych Rewidentów nakłada na biegłych rewidentów lub firmy audytorskie karę pieniężną.

10. Do ustalania wymiaru kary pieniężnej, o której mowa w ust. 9, przepisy art. 183 ust. 3, 4 i 6 stosuje się odpowiednio.

11. Odwołanie od uchwały w sprawie nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w ust. 9, wnosi się do Komisji Nadzoru Audytowego, za pośrednictwem Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia.

12. W sprawach, o których mowa w ust. 1 pkt 1–6, ust. 9 i 11, przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.

13. Do kar pieniężnych orzeczonych w sprawach, o których mowa w ust. 9 i 11, przepisy art. 189 ust. 3–5 stosuje się odpowiednio.

14. Akta badań, o których mowa w ust. 7, mogą zostać poddane analizie przeprowadzanej w siedzi-bie właściwego organu. O zamiarze przystąpienia do analizy informuje się biegłych rewidentów i firmy



audytorskie, wysyłając zawiadomienie nie później niż 30 dni przed dniem przystąpienia do analizy. Biegli rewidenci i firmy audytorskie mogą zapoznać się z aktami badań, o których mowa w ust. 7, a także z próbką akt badań, która ma zostać poddana analizie. Biegli rewidenci, firmy audytorskie lub osoby przez nich upoważnione mogą przedstawiać wyjaśnienia i dowody w czasie analizy.

15. Organem właściwym w sprawach analizy, o której mowa w ust. 14, w zakresie określonym w:1) art. 36 ust. 1 – jest Krajowa Komisja Nadzoru;2) art. 106 ust. 1 – jest Komisja Nadzoru Audytowego.16. Do analizy, w zakresie, o którym mowa w ust. 15:1) pkt 1 – przepisy art. 37 ust. 1–4, 6–8 i 10, art. 112, art. 114 ust. 3, art. 115, art. 117 i art. 122 stosuje się

odpowiednio;2) pkt 2 – przepisy art. 106 ust. 3 i 4, art. 108–110, art. 112, art. 114 ust. 3, art. 115, art. 117, art. 122 i art.

125 stosuje się odpowiednio.17. Z analizy, o której mowa w ust. 14, sporządza się protokół. Przepisy art. 118 ust. 2, ust. 3 pkt 1–3 i

5–11 oraz ust. 4 stosuje się.18. Protokół, o którym mowa w ust. 17, doręcza się biegłym rewidentom i firmom audytorskim. Biegli

rewidenci i firmy audytorskie w terminie 14 dni od dnia doręczenia protokołu mogą złożyć zastrzeże-nia. Przepis art. 120 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

19. Jeżeli wyniki analizy dają do tego podstawy, do biegłych rewidentów i firm audytorskich stosuje się odpowiednio przepisy:

1) art. 41 ust. 1 pkt 2 – w odniesieniu do analizy w zakresie, o którym mowa w ust. 15 pkt 1;2) art. 121 ust. 1 pkt 2 lub 3 – w odniesieniu do analizy w zakresie, o którym mowa w ust. 15 pkt 2.Art. 62. [Informacja o skreśleniu z listy] 1. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów informuje Komisję

Nadzoru Audytowego o każdym przypadku skreślenia z listy firmy audytorskiej posiadającej numer w rejestrze, o którym mowa w art. 57 ust. 2 pkt 10, w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się uchwały o skreśleniu z listy wraz z podaniem przyczyny skreślenia.

2. Komisja Nadzoru Audytowego przekazuje informację, o której mowa w ust. 1, organowi rejestrują-cemu państwa, w którym firma audytorska jest także zarejestrowana.

3. W przypadku poinformowania Komisji Nadzoru Audytowego przez organ rejestrujący lub organ nadzoru z innego niż Rzeczpospolita Polska państwa Unii Europejskiej o skreśleniu firmy audytorskiej zatwierdzonej w Rzeczypospolitej Polskiej z listy prowadzonej w tym państwie, Komisja Nadzoru Au-dytowego przekazuje otrzymaną informację Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów.

Art. 63. [K.p.a.] 1. Do uchwał Krajowej Rady Biegłych Rewidentów w przedmiocie wpisu na listę lub skreślenia z listy stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępo-wania administracyjnego.

2. Odwołanie od uchwały, o której mowa w ust. 1, wnosi się do Komisji Nadzoru Audytowego, za po-średnictwem Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia.

Rozdział 5Organizacja firmy audytorskiejArt. 64. [Obowiązki firmy audytorskiej] 1. Firma audytorska jest obowiązana ustanowić:1) polityki i procedury zapewniające, aby:a) właściciele, wspólnicy (w tym komplementariusze) lub udziałowcy (akcjonariusze), członkowie za-

rządu lub innego organu zarządzającego, członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego firmy audytorskiej lub podmiotu powiązanego z firmą audytorską nie ingerowali w przeprowadzanie badania w sposób zagrażający niezależności lub obiektywizmowi biegłego rewidenta przeprowadza-jącego badanie w imieniu firmy audytorskiej,

b) pracownicy i inne osoby, z których usług korzysta lub które nadzoruje i które biorą bezpośredni udział w czynnościach w zakresie badania, posiadali odpowiednią wiedzę i doświadczenie w zakre-sie przydzielonych im obowiązków oraz aby wykonywane przez nich zlecenie badania było zgodne z obowiązującymi dla tego zlecenia standardami badania oraz obowiązującymi wymogami ustawowymi w zakresie niezależności oraz rotacji firmy audytorskiej i kluczowego biegłego rewidenta,

c) zlecanie niektórych czynności badania w ramach umowy, o której mowa w art. 48 ust. 2, nie wpły-wało negatywnie na jakość wewnętrznej kontroli jakości firmy audytorskiej oraz nie ograniczało moż-liwości sprawowania przez Komisję Nadzoru Audytowego lub właściwe organy Polskiej Izby Biegłych Rewidentów nadzoru nad przestrzeganiem przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014 przez firmę audytorską i biegłych rewidentów działających w jej imieniu;

2) polityki i procedury przeprowadzania badań, szkoleń, nadzorowania i oceniania działań pracow-ników oraz tworzenia akt badań, o których mowa w art. 67 ust. 4;



3) rozwiązania organizacyjne:a) zapobiegające zagrożeniom dla niezależności firmy audytorskiej oraz biegłych rewidentów dzia-

łających w jej imieniu, a także mające na celu wykrywanie zagrożeń, ich eliminowanie lub zarządzanie nimi oraz ich ujawnianie przed przyjęciem lub kontynuowaniem zlecenia badania,

b) dotyczące postępowania w przypadku incydentów mogących mieć poważne skutki dla rzetelności czynności podejmowanych przez firmę audytorską lub biegłych rewidentów działających w jej imieniu w zakresie badania oraz sposobu dokumentowania takich incydentów;

4) procedury administracyjne i księgowe, mechanizmy wewnętrznej kontroli jakości, procedury oce-ny ryzyka oraz rozwiązania w zakresie kontroli i zabezpieczeń na potrzeby systemów przetwarzania informacji; mechanizmy wewnętrznej kontroli jakości zapewniają przestrzeganie decyzji i procedur na wszystkich poziomach organizacyjnych firmy audytorskiej lub w odniesieniu do wszystkich osób i podmiotów biorących udział w badaniu;

5) polityki wynagrodzeń, w tym polityki udziału w zyskach, określające odpowiednie zachęty do osią-gania wysokiej jakości badania, uwzględniając, że kwota przychodów, które biegły rewident lub firma audytorska uzyskują ze świadczenia na rzecz badanej jednostki usług niebędących badaniem, nie jest brana pod uwagę przy ocenie wyników w zakresie uzyskiwania wysokiej jakości badania oraz nie sta-nowi elementu wynagrodzenia jakichkolwiek osób biorących udział w badaniu lub mogących na nie wpłynąć;

6) w przypadku badania jednostek zainteresowania publicznego:a) mechanizm rotacji kluczowego biegłego rewidenta,b) mechanizm stopniowej rotacji najwyższego rangą personelu, o którym mowa w art. 17 ust. 7 akapit

trzeci rozporządzenia nr 537/2014,c) procedury określające tryb rozwiązywania sporów między kontrolerem jakości wykonania zlece-

nia a kluczowym biegłym rewidentem, o których mowa w art. 8 ust. 6 zdanie drugie rozporządzenia nr 537/2014.

2. Dla zapewnienia ciągłości i regularności wykonywania czynności w zakresie badania ustawowego firma audytorska oraz kluczowy biegły rewident wykorzystują odpowiednie systemy, zasoby i proce-dury.

Art. 65. [Dostosowanie do działalności] 1. Firma audytorska dostosowuje swoją organizację we-wnętrzną, w tym polityki, procedury, rozwiązania organizacyjne i mechanizmy wewnętrznej kontroli jakości, do wielkości i rodzaju prowadzonej działalności podstawowej, w tym do rodzaju i wielkości badanych jednostek.

2. Firma audytorska wykazuje, na żądanie Komisji Nadzoru Audytowego lub właściwych organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, że stosowane przez nią polityki, procedury, rozwiązania organiza-cyjne i mechanizmy wewnętrznej kontroli jakości są odpowiednie do skali i stopnia złożoności czynno-ści wykonywanych przez firmę audytorską, biegłych rewidentów lub podwykonawców działających w jej imieniu i na jej rzecz.

Art. 66. [Kluczowy biegły] 1. Do każdego badania firma audytorska wyznacza przynajmniej jednego kluczowego biegłego rewidenta, kierując się koniecznością zapewnienia wysokiej jakości badania oraz spełnienia wymogów w zakresie niezależności i kompetencji umożliwiających właściwe przeprowa-dzenie badania.

2. Firma audytorska zapewnia kluczowemu biegłemu rewidentowi odpowiednie zasoby, w tym ze-spół wykonujący badanie, posiadający kompetencje i możliwości niezbędne do właściwego wykonania danego badania.

3. Kluczowy biegły rewident bierze czynny udział w przeprowadzaniu badania.4. Kluczowy biegły rewident i firma audytorska przeznaczają wystarczającą ilość czasu i odpowied-

nie zasoby w celu właściwej realizacji badania.Art. 67. [Czas przechowywania dokumentacji] 1. Firma audytorska sporządza i przechowuje przez

okres nie krótszy niż 5 lat dokumentację dotyczącą:1) naruszeń przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014 oraz skutków tych naruszeń;2) środków podjętych w celu:a) przeciwdziałania naruszeniom, o których mowa w pkt 1,b) zmiany systemu wewnętrznej kontroli jakości.2. Firma audytorska sporządza sprawozdanie roczne zawierające przegląd środków podjętych

w celu zaradzenia naruszeniom, o których mowa w ust. 1 pkt 1, i przekazuje je do wiadomości swoim pracownikom, w terminie 6 miesięcy od zakończenia roku kalendarzowego.

3. Firma audytorska sporządza dokumentację klienta, która zawiera:1) nazwę i adres klienta oraz miejsce prowadzenia działalności;2) rodzaj sprawozdań finansowych klienta podlegających badaniu;3) akta badań wykonanych lub wykonywanych na rzecz danego klienta;



4) listę usług wykonanych lub wykonywanych na rzecz danego klienta;5) całkowite wynagrodzenie za badanie przewidziane umową o badanie, faktyczne wynagrodzenie

za badanie otrzymane w każdym roku obrotowym, całkowite wynagrodzenie za poszczególne usługi inne niż badanie przewidziane w umowie o wykonanie danej usługi oraz wynagrodzenie otrzymane z tytułu poszczególnych usług innych niż badanie w każdym roku obrotowym;

6) procentowy udział wszystkich wynagrodzeń otrzymanych od danego klienta w danym roku obro-towym w całkowitych przychodach rocznych firmy audytorskiej.

4. Firma audytorska tworzy akta badania dla każdego badania, zawierające:1) dane i dokumenty, o których mowa w art. 74, a także w art. 6–8 rozporządzenia nr 537/2014;2) imiona i nazwiska kluczowych biegłych rewidentów wraz ze wskazaniem imienia i nazwiska klu-

czowego biegłego rewidenta podpisującego sprawozdanie z badania;3) skład zespołu wykonującego badanie;4) w przypadku badań jednostek zainteresowania publicznego – imię i nazwisko kontrolera jakości

wykonania zlecenia badania;5) listę podwykonawców, podmiotów powiązanych z firmą audytorską, podmiotów należących do

sieci, ekspertów lub innych osób, które brały udział w przeprowadzeniu badania;6) oświadczenia o niezależności, o których mowa w art. 74 ust. 2;7) zapytania o poradę kierowane do ekspertów wraz z otrzymaną poradą i uzasadnienie wyboru

określonego rozwiązania zaproponowanego przez ekspertów;8) sprawozdanie z badania sporządzone zgodnie z art. 83, a w odpowiednich przypadkach – także

zgodnie z art. 10 rozporządzenia nr 537/2014;9) w przypadku badania jednostki, w której działa komitet audytu lub inny organ pełniący jego funk-

cję – sprawozdanie dodatkowe, o którym mowa w art. 11 rozporządzenia nr 537/2014;10) dokumentację badania w rozumieniu art. 68 pkt 1;11) dokumentację wykonanego przeglądu, o której mowa w art. 81 ust. 5 pkt 3;12) oświadczenie o spełnieniu wymogu, o którym mowa w art. 66 ust. 4;13) inne istotne dane i dokumenty, które brane były pod uwagę przez kluczowego biegłego rewiden-

ta i firmę audytorską przy sporządzaniu sprawozdania z badania oraz sprawozdania dodatkowego, o którym mowa w art. 11 rozporządzenia nr 537/2014, oraz które wspomagają proces monitorowania przestrzegania przepisów ustawy, a w odpowiednich przypadkach – także przepisów rozporządzenia nr 537/2014, przez firmę audytorską.

5. Firma audytorska jest obowiązana zamknąć akta badania nie później niż 60 dni po dniu sporzą-dzenia sprawozdania z badania i przechowywać je przez okres co najmniej 5 lat od dnia ich zamknięcia.

6. Firma audytorska przechowuje przez okres nie krótszy niż 5 lat od daty zamknięcia akt badania lub wykonania innej usługi niebędącej badaniem, dokumentację klienta, na rzecz którego wykonane było badanie lub wykonana była usługa inna niż badanie.

7. Firma audytorska przechowuje dokumentację wszystkich przekazanych jej skarg pisemnych, które dotyczyły przeprowadzonych badań, przez co najmniej 5 lat od daty ich wniesienia.

8. W przypadku wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub postępowania w sprawie odpowie-dzialności firmy audytorskiej okres przechowywania dokumentacji klienta, akt badania lub też innych dokumentów istotnych dla oceny zgodności działalności firmy audytorskiej lub biegłych rewidentów z przepisami ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014 ulega wydłużeniu do czasu przedawnienia okre-su karalności przewinienia dyscyplinarnego.

Rozdział 6Zasady przeprowadzania badań oraz świadczenia usług na rzecz badanej jednostkiArt. 68. [Definicja pojęć] Ilekroć w przepisach niniejszego rozdziału jest mowa o:1) dokumentacji badania – należy przez to rozumieć zapis wykonywanych procedur, uzyskanych od-

powiednich dowodów badania oraz wniosków biegłego rewidenta, w tym wszelkie opracowania, infor-macje, notatki, analizy, sprawozdania lub oceny sporządzone na potrzeby przeprowadzenia badania sprawozdań finansowych;

2) zawodowym sceptycyzmie – należy przez to rozumieć postawę polegającą na krytycznym nasta-wieniu biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej, czujności wobec warunków mogących wskazywać na ewentualne zniekształcenie spowodowane błędem lub oszustwem oraz krytyczną ocenę dowodów.

Art. 69. [Interes publiczny i etyka zawodowa] 1. Biegły rewident, przeprowadzając badanie, działa w interesie publicznym i przestrzega zasad etyki zawodowej, w szczególności:

1) zachowuje uczciwość, obiektywizm, zawodowy sceptycyzm i należytą staranność;2) posiada odpowiednie kompetencje zawodowe;



3) przestrzega tajemnicy zawodowej.2. Biegły rewident i firma audytorska zachowują zawodowy sceptycyzm w trakcie badania, w tym

w trakcie jego planowania, przyjmując, że mogą zaistnieć okoliczności, w tym błąd lub oszustwo, powo-dujące istotne zniekształcenia sprawozdań finansowych podlegających badaniu, bez względu na wcze-śniejsze doświadczenia biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej, dotyczące uczciwości i rzetelności kierownictwa badanej jednostki oraz osób odpowiedzialnych za zarządzanie badaną jednostką, w tym jej ład korporacyjny.

3. Zachowanie zawodowego sceptycyzmu jest szczególnie wymagane przy ocenie przez biegłego re-widenta szacunków dotyczących:

1) wartości godziwej i utraty wartości aktywów,2) rezerw,3) przyszłych przepływów pieniężnych– mających znaczenie dla zdolności badanej jednostki do kontynuowania działalności.4. Firma audytorska, członkowie zespołu wykonującego badanie oraz osoba fizyczna mogący wpły-

nąć na wynik badania są niezależni od badanej jednostki i nie biorą udziału w procesie podejmowania decyzji przez badaną jednostkę, co najmniej w okresie objętym badanym sprawozdaniem finansowym oraz okresie przeprowadzania badania.

5. Firma audytorska oraz kluczowy biegły rewident podejmują niezbędne działania w celu zapew-nienia, że przy przeprowadzaniu badania na ich niezależność nie wpływał żaden rzeczywisty ani po-tencjalny konflikt interesów, relacje gospodarcze ani żadne inne bezpośrednie lub pośrednie relacje między badaną jednostką a firmą audytorską, członkami zespołu wykonującego badanie, członkami sieci, do której należy firma audytorska, kierownictwem firmy audytorskiej lub osobami związanymi z nimi stosunkiem kontroli.

6. Firma audytorska oraz kluczowy biegły rewident nie przeprowadzają badania, jeżeli istnieje za-grożenie wystąpienia autokontroli, czerpania korzyści własnych, promowania interesów badanej jednostki, zażyłości lub zastraszenia spowodowanych stosunkiem finansowym, osobistym, gospo-darczym, zatrudnienia lub innym między badaną jednostką a kluczowym biegłym rewidentem, firmą audytorską, członkiem sieci, do której należy firma audytorska, lub osobą fizyczną mogącą wpłynąć na wynik badania, wskutek czego obiektywna, racjonalna i poinformowana osoba trzecia mogłaby wnioskować, że niezależność kluczowego biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej jest zagrożona po-mimo zastosowania zabezpieczeń zmierzających do wyeliminowania lub zredukowania zagrożenia do akceptowalnego poziomu.

7. Kluczowy biegły rewident, firma audytorska i jej pracownicy uczestniczący w przeprowadzaniu badania oraz osoba fizyczna biorąca bezpośredni udział w czynnościach w zakresie badania, z której usług korzysta lub którą nadzoruje kluczowy biegły rewident lub firma audytorska, a także osoby bli-sko z nimi związane:

1) nie mogą posiadać ani czerpać istotnych i bezpośrednich korzyści z instrumentów finansowych, w tym z udziałów w kapitale własnym, papierów wartościowych w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, kredytów, pożyczek lub innych instrumentów dłużnych, w tym z praw i obowiązków do nabycia tych instrumentów finansowych oraz instrumentów pochodnych bezpośrednio powiązanych z tymi instrumentami finansowymi, wyemitowanych, gwa-rantowanych lub w inny sposób wspieranych przez jakąkolwiek badaną jednostkę objętą wykonywa-nymi przez nich czynnościami w zakresie badania;

2) nie mogą uczestniczyć w transakcjach, których przedmiotem są instrumenty finansowe, określone w pkt 1.8. Nie narusza niezależności:1) posiadanie lub czerpanie przez osoby lub podmioty, o których mowa w ust. 7, korzyści z:a) instrumentów finansowych, które posiadane są pośrednio poprzez udział w zdywersyfikowanych

programach zbiorowego inwestowania, w szczególności funduszach emerytalnych, funduszach inwe-stycyjnych oraz ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych oferowanych przez zakłady ubezpie-czeń, o ile programy te nie są kontrolowane przez osoby lub podmioty, o których mowa w ust. 7, lub w stosunku do tych programów nie są podejmowane decyzje inwestycyjne, na które wpływ mają osoby lub podmioty, o których mowa w ust. 7, lub

b) kredytów lub pożyczek udzielonych na warunkach rynkowych w ramach zwykłej działalności przez badane jednostki, uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych przepisów lub

2) uczestniczenie w transakcjach, których przedmiotem są instrumenty, o których mowa w pkt 1 lit. a.9. Kluczowy biegły rewident, firma audytorska, jej pracownicy uczestniczący w przeprowadzaniu

badania oraz osoba fizyczna, biorąca bezpośredni udział w czynnościach w zakresie badania, z któ-rej usług korzysta, lub którą nadzoruje kluczowy biegły rewident lub firma audytorska, a także osoby z nimi blisko związane, nie mogą uczestniczyć w określaniu wyniku badania badanej jednostki ani w inny sposób nie mogą wpływać na ten wynik, jeżeli:



1) posiadają instrumenty finansowe, w tym udziały w kapitale własnym, papiery wartościowe w rozu-mieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, kredyty, pożyczki lub inne instrumenty dłużne, w tym prawa i obowiązki do nabycia tych instrumentów finansowych oraz instrumentów pochodnych bezpośrednio powiązanych z tymi instrumentami finansowymi, wyemitowa-ne przez badaną jednostkę, z wyjątkiem takich, które posiadane są pośrednio poprzez udział w zdywer-syfikowanych programach zbiorowego inwestowania, w szczególności funduszach emerytalnych, fun-duszach inwestycyjnych oraz ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych oferowanych przez zakłady ubezpieczeń, o ile programy te nie są kontrolowane przez te osoby lub firmy lub w stosunku do tych programów nie są podejmowane decyzje inwestycyjne, na które wpływ mają te osoby lub firmy, a także z wyjątkiem kredytów lub pożyczek udzielonych na warunkach rynkowych w ramach zwykłej działalności przez badane jednostki, uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych przepisów;

2) posiadają instrumenty finansowe, w tym udziały w kapitale własnym, papiery wartościowe w ro-zumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, kredyty, po-życzki lub inne instrumenty dłużne, w tym prawa i obowiązki do nabycia tych instrumentów finanso-wych oraz instrumentów pochodnych bezpośrednio powiązanych z tymi instrumentami finansowymi, wyemitowane przez jednostkę powiązaną z badaną jednostką, których posiadanie może spowodować lub może być postrzegane przez obiektywną, racjonalną i poinformowaną osobę trzecią jako powodu-jące konflikt interesów, z wyjątkiem takich, które posiadane są pośrednio poprzez udział w zdywersy-fikowanych programach zbiorowego inwestowania, w szczególności funduszach emerytalnych, fundu-szach inwestycyjnych oraz ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych oferowanych przez zakłady ubezpieczeń, o ile programy te nie są kontrolowane przez te osoby lub firmy lub w stosunku do tych programów nie są podejmowane decyzje inwestycyjne, na które wpływ mają te osoby lub firmy;

3) w okresie, o którym mowa w ust. 4, pozostawali z badaną jednostką w stosunku pracy, stosunku gospodarczym lub innym stosunku, który może spowodować lub może być postrzegany przez obiek-tywną, racjonalną i poinformowaną osobę trzecią jako powodujący konflikt interesów;

4) uczestniczyli w prowadzeniu ksiąg rachunkowych lub sporządzaniu dokumentacji księgowej lub sprawozdań finansowych badanej jednostki w roku obrotowym poprzedzającym okres objęty bada-niem, w okresie objętym badanym sprawozdaniem lub okresie przeprowadzania badania;

5) są przedstawicielami prawnymi (pełnomocnikami), członkami organów nadzorczych, zarządzają-cych lub pracownikami badanej jednostki lub jednostki z nią powiązanej;

6) biorą udział w procesie zarządzania badaną jednostką i podejmowania przez nią decyzji;7) świadczą usługi inne niż badanie, mające istotny wpływ na badane sprawozdanie finansowe;8) istnieją inne okoliczności naruszające niezależność w stopniu uniemożliwiającym ograniczenie

tego naruszenia przy użyciu jakiegokolwiek zabezpieczenia, które nie pozwalają na sporządzenie bez-stronnego i niezależnego sprawozdania z badania.

Art. 70. [Zakaz kontynuowania zlecenia badań] 1. Zlecenie badania jednostki innej niż jednostka zainteresowania publicznego nie może być kontynuowane w przypadku, gdy przynajmniej w jednym roku, w okresie ostatnich 5 lat, przychód firmy audytorskiej z tytułu wszystkich wykonanych w danym roku obrotowym usług na rzecz jednostki innej niż jednostka zainteresowania publicznego lub jed-nostki z nią powiązanej stanowił co najmniej 40% całkowitego rocznego przychodu firmy audytorskiej.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do pierwszego roku działalności firmy audytorskiej.Art. 71. [Korzyści majątkowe] Kluczowy biegły rewident, firma audytorska, jej pracownicy uczest-

niczący w przeprowadzaniu badania oraz osoba fizyczna, biorąca bezpośredni udział w czynnościach w zakresie badania, z której usług korzysta lub którą nadzoruje kluczowy biegły rewident lub firma audytorska, a także osoby blisko z nimi związane nie mogą żądać ani przyjmować od badanej jednostki lub jednostki z nią powiązanej żadnych korzyści majątkowych lub osobistych, chyba że obiektywna, racjonalna i poinformowana osoba trzecia uznałaby ich wartość za niewielką lub nieistotną.

Art. 72. [Badanie jednostki i jej przejęcie] 1. Jeżeli w okresie objętym sprawozdaniem finansowym badana jednostka została przejęta przez inną jednostkę, połączyła się z inną jednostką lub przejęła inną jednostkę, firma audytorska oraz członkowie zespołu wykonującego badanie ustalają i oceniają obecne oraz wcześniejsze interesy lub stosunki z tą inną jednostką, w tym usługi niebędące badaniem świadczone na rzecz tej innej jednostki, poprzez sprawdzenie, czy przy uwzględnieniu dostępnych zabezpieczeń mogłyby one zagrozić ich niezależności i zdolności do kontynuowania badania po dniu wejścia w życie połączenia lub przejęcia.

2. Firma audytorska oraz członkowie zespołu wykonującego badanie, niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia połączenia lub przejęcia, o których mowa w ust. 1, podejmują działania niezbędne do zakończenia interesów lub stosunków, które zagrażałyby ich niezależności, a do czasu ich zakończenia przyjmują zabezpieczenia służące zminimalizowaniu zagrożeń dla niezależności wy-nikających z wcześniejszych lub obecnych interesów lub stosunków.

Art. 73. [Inne usługi] Świadczenie usług innych niż badanie odbywa się zgodnie z wymogami nie-



zależności określonymi odpowiednio dla takich usług w zasadach etyki zawodowej oraz standardach wykonywania takich usług.

Art. 74. [Kontynuowanie zlecenia badań] 1. Firma audytorska oraz kluczowy biegły rewident przed przyjęciem lub kontynuowaniem zlecenia badania są obowiązani ocenić i udokumentować, czy:

1) spełnione zostały wymogi niezależności, o których mowa w art. 69–73;2) istnieją zagrożenia dla ich niezależności oraz zastosowano zabezpieczenia w celu ich zminimali-

zowania;3) dysponują kompetentnymi pracownikami, czasem i innymi zasobami umożliwiającymi odpowied-

nie przeprowadzenie badania;4) osoba wyznaczona jako kluczowy biegły rewident posiada uprawnienia do przeprowadzania

obowiązkowych badań sprawozdań finansowych uzyskane w państwie Unii Europejskiej, w którym wymagane jest badanie, w tym, czy została wpisana do odpowiednich rejestrów biegłych rewidentów, prowadzonych w państwie Unii Europejskiej wymagającym badania.

2. Firma audytorska i członkowie zespołu wykonującego badanie przed przystąpieniem do badania składają oświadczenie o spełnianiu wymogów niezależności, o których mowa w art. 69–73, pod rygo-rem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obo-wiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Art. 75. [Zakaz ingerencji w badania] Właściciel, wspólnicy ani członkowie zarządu oraz organów nadzorczych firmy audytorskiej lub podmiotu powiązanego z tą firmą audytorską nie mogą ingerować w przeprowadzanie przez biegłego rewidenta badania sprawozdania finansowego w sposób zagraża-jący jego niezależności i obiektywizmowi.

Art. 76. [Zakazy dla rewidentów] 1. Kluczowy biegły rewident oraz biegli rewidenci przeprowadza-jący badanie ustawowe w imieniu firmy audytorskiej, przed upływem co najmniej roku od dnia zaprze-stania działalności w charakterze biegłego rewidenta lub kluczowego biegłego rewidenta lub wzięcia bezpośredniego udziału w badaniu danej jednostki, nie mogą w badanej jednostce:

1) należeć do kadry kierowniczej wyższego szczebla, w tym obejmować funkcji członka zarządu lub innego organu zarządzającego;

2) obejmować funkcji członka komitetu audytu lub organu pełniącego jego funkcje;3) obejmować funkcji członka organu nadzorczego.2. W przypadku przeprowadzania badań jednostek zainteresowania publicznego okres, o którym

mowa w ust. 1, wynosi co najmniej 2 lata.3. Przed upływem co najmniej roku od dnia wzięcia bezpośredniego udziału w badaniu zajmować

stanowisk lub obejmować funkcji, o których mowa w ust. 1, nie mogą:1) pracownicy firmy audytorskiej oraz osoby należące do kadry kierowniczej wyższego szczebla nie-

będące kluczowymi biegłymi rewidentami,2) osoby fizyczne, z których usług korzysta lub które nadzoruje dany biegły rewident lub firma au-

dytorska– jeżeli są biegłymi rewidentami.4. Przed zajęciem stanowiska lub objęciem funkcji, o których mowa w ust. 1, kandydat na dane stano-

wisko lub funkcję składa oświadczenie o spełnianiu warunków, o których mowa w ust. 1–3. Oświadcze-nie jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składa-jący oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Art. 77. [Zawiadomienie organów ścigania] Biegły rewident, który w związku z wykonywaniem czynności rewizji finansowej dowiedział się o:

1) przyjęciu korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy przez funkcjonariusza publicznego z państwa Unii Europejskiej lub państwa trzeciego,

2) udzieleniu albo obietnicy udzielenia funkcjonariuszowi publicznemu, o którym mowa w pkt 1, ko-rzyści majątkowej lub osobistej

– jest obowiązany zawiadomić niezwłocznie o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw w Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 78. [Tajemnica zawodowa] 1. Biegły rewident oraz firma audytorska są obowiązani zachować w tajemnicy wszystkie informacje i dokumenty, do których mieli dostęp w trakcie wykonywania czyn-ności rewizji finansowej. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie jest ograniczony w czasie.

2. Do przestrzegania tajemnicy zawodowej są obowiązane również inne osoby, którym udostępniono informacje objęte tą tajemnicą, chyba że na ich ujawnienie zezwalają przepisy odrębne.

3. Nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej:



1) złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz udzielanie informacji lub prze-kazywanie dokumentów w przypadkach określonych w niniejszej ustawie lub odrębnych przepisach;

2) udostępnienie dokumentacji i informacji z wykonania czynności rewizji finansowej w związku z toczącymi się postępowaniami przed Komisją Nadzoru Audytowego lub organami Polskiej Izby Bie-głych Rewidentów;

3) przekazanie przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską – w przypadku przeprowadzania ba-dania ustawowego jednostki należącej do grupy kapitałowej, której jednostka dominująca znajduje się w państwie trzecim – dokumentacji dotyczącej wykonywanej pracy w zakresie badania ustawowego biegłemu rewidentowi grupy kapitałowej, jeżeli dokumentacja ta jest konieczna do przeprowadzenia badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego jednostki dominującej.

Art. 79. [Emisja papierów wartościowych i grupa kapitałowa] Biegły rewident lub firma audytor-ska przeprowadzający badanie ustawowe jednostki, która:

1) wyemitowała papiery wartościowe w państwie trzecim lub2) jest częścią grupy kapitałowej sporządzającej skonsolidowane sprawozdanie finansowe w pań-

stwie trzecim– mogą przekazać posiadaną dokumentację badania ustawowego lub inne dokumenty związane

z badaniem ustawowym do właściwego organu nadzoru publicznego nad biegłymi rewidentami i jed-nostkami audytorskimi pochodzącymi z państwa trzeciego, wyłącznie za pośrednictwem Komisji Nad-zoru Audytowego.

Art. 80. [Wynagrodzenie] 1. Wynagrodzenie za przeprowadzenie badania uzyskiwane przez firmę audytorską, biegłych rewidentów oraz podwykonawców działających w ich imieniu i na ich rzecz nie może być:

1) uzależnione od żadnych warunków, w tym od wyniku badania;2) kształtowane lub uzależnione od świadczenia na rzecz badanej jednostki lub jednostek z nią po-

wiązanych dodatkowych usług niebędących badaniem przez firmę audytorską lub jakikolwiek pod-miot powiązany z firmą audytorską lub należący do sieci.

2. Wynagrodzenie za przeprowadzenie badania odzwierciedla pracochłonność oraz stopień złożo-ności prac i wymagane kwalifikacje.

Art. 81. [Sprawozdanie skonsolidowane] 1. Firma audytorska grupy odpowiada za badanie skonso-lidowanego sprawozdania finansowego.

2. Firma audytorska grupy odpowiada za sporządzenie sprawozdania z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, a w przypadku gdy badana jednostka dominująca posiada komitet audytu lub inny organ pełniący jego funkcje, również za sporządzenie sprawozdania dodatkowego, o którym mowa w art. 11 rozporządzenia nr 537/2014, dotyczącego badania skonsolidowanego sprawozdania fi-nansowego.

3. Firma audytorska grupy dokumentuje wyniki własnej pracy wykonanej w związku z badaniem skonsolidowanego sprawozdania finansowego i tworzy akta badania, o których mowa w art. 67 ust. 4.

4. W trakcie przeprowadzania badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego firma audy-torska grupy może polegać na wynikach pracy wykonanej przez:

1) inną firmę audytorską i działających w jej imieniu biegłych rewidentów lub2) jednostkę audytorską pochodzącą z państwa trzeciego, lub3) biegłych rewidentów pochodzących z państwa trzeciego– w zakresie badania sprawozdań finansowych lub pakietów konsolidacyjnych jednostek wchodzą-

cych w skład grupy, pod warunkiem dokonania, na podstawie umowy gwarantującej udostępnienie do-kumentacji badania jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej, przeglądu pracy podmiotów, o których mowa w pkt 1–3.

5. Firma audytorska grupy:1) ocenia pracę wykonaną przez:a) inną firmę audytorską i działających w jej imieniu biegłych rewidentów lubb) jednostkę audytorską pochodzącą z państwa trzeciego, lubc) biegłych rewidentów pochodzących z państwa trzeciego– w związku z badaniem skonsolidowanego sprawozdania finansowego;2) dokumentuje charakter, czas oraz zakres prac wykonanych przez podmioty, o których mowa w

pkt 1;3) dokumentuje wykonany przez siebie przegląd dokumentacji, zgromadzonej dla celów badania

skonsolidowanego sprawozdania finansowego, przez podmioty, o których mowa w pkt 1.6. Zebrane i opracowane przez firmę audytorską grupy akta badania skonsolidowanego sprawozda-

nia finansowego mają umożliwić Komisji Nadzoru Audytowego lub właściwemu organowi Polskiej Izby Biegłych Rewidentów przeprowadzenie kontroli pracy firmy audytorskiej grupy.

7. W przypadku gdy firma audytorska grupy nie ma możliwości dokonania przeglądu, o którym mowa



w ust. 4, dla celów właściwego przeprowadzenia badania skonsolidowanego sprawozdania finansowe-go przeprowadza dodatkową pracę w zakresie badania sprawozdań finansowych lub pakietów konso-lidacyjnych jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej, bezpośrednio albo w oparciu o umo-wę, o której mowa w art. 48 ust. 2. Firma audytorska grupy informuje Komisję Nadzoru Audytowego o przeprowadzeniu dodatkowej pracy w związku z niemożnością dokonania przeglądu.

8. W przypadku gdy firma audytorska grupy podlega kontroli zapewniania jakości lub kontroli doraź-nej w zakresie przeprowadzonego przez siebie badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej, której jednostka dominująca ma siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej, udostępnia ona Komisji Nadzoru Audytowego lub Krajowej Komisji Nadzoru, na ich żądanie, posiadane przez sie-bie akta badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, w tym dokumentację badania oraz dokumentację pracy wykonanej dla celów badania grupy kapitałowej przez inną firmę audytorską i działających w jej imieniu biegłych rewidentów lub przez jednostkę audytorską pochodzącą z państwa trzeciego, lub biegłych rewidentów pochodzących z państwa trzeciego, w zakresie badania sprawoz-dań finansowych lub pakietów konsolidacyjnych jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej.

9. W przypadku gdy badanie jednostki wchodzącej w skład grupy kapitałowej przeprowadza biegły rewident pochodzący z państwa trzeciego lub jednostka audytorska pochodząca z państwa trzeciego, a z właściwym organem nadzoru publicznego z państwa trzeciego nie zawarto porozumienia o wy-mianie dokumentacji badania, firma audytorska grupy jest obowiązana, na żądanie Komisji Nadzoru Audytowego, dostarczyć dokumentację badania przeprowadzonego przez biegłego rewidenta pocho-dzącego z państwa trzeciego lub jednostkę audytorską pochodzącą z państwa trzeciego.

10. W celu zapewnienia dostarczenia dokumentacji, o której mowa w ust. 9, firma audytorska grupy jest obowiązana:

1) posiadać jej kopię lub2) zapewnić sobie odpowiedni i nieograniczony do niej dostęp na żądanie, lub3) podjąć inne stosowne działania.11. W przypadku gdy przepisy prawa obowiązującego w państwie trzecim lub inne przeszkody unie-

możliwiają przekazanie dokumentacji badania posiadanej przez biegłego rewidenta pochodzącego z państwa trzeciego lub jednostkę audytorską pochodzącą z państwa trzeciego do firmy audytorskiej grupy, dokumentacja badania przeprowadzonego przez firmę audytorską grupy zawiera dowody, że podjęła ona działania w celu uzyskania dostępu do dokumentacji badania posiadanej przez biegłego rewidenta pochodzącego z państwa trzeciego lub jednostkę audytorską pochodzącą z państwa trze-ciego, a w przypadku wystąpienia przeszkód innych niż przepisy prawa obowiązującego w państwie trzecim – dowody na istnienie takich przeszkód.

Art. 82. [Zastępstwo] 1. W przypadku zastąpienia firmy audytorskiej inną firmą audytorską, zastępo-wana firma audytorska zapewnia zastępującej firmie audytorskiej dostęp do wszelkich informacji na temat badanej jednostki i ostatniego badania tej jednostki.

2. Na wniosek zastępującej firmy audytorskiej zastępowana firma audytorska umożliwia dostęp do akt badania.

3. Zastępowana firma audytorska jest obowiązana wykazać, na żądanie Komisji Nadzoru Audyto-wego lub odpowiednich organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, że informacje, o których mowa w ust. 1, zostały przekazane zastępującej firmie audytorskiej.

Art. 83. [Sprawozdanie z badania] 1. W wyniku przeprowadzenia badania zgodnie z krajowymi standardami badania biegły rewident sporządza na piśmie sprawozdanie z badania.

2. Sprawozdanie z badania jest formułowane w sposób jasny i jednoznaczny.3. Sprawozdanie z badania zawiera:1) nazwę i siedzibę firmy audytorskiej, która przeprowadziła badanie;2) nazwę jednostki, której sprawozdanie finansowe podlegało badaniu;3) wskazanie, czy przedmiotem badania było roczne sprawozdanie finansowe badanej jednostki, czy

też roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej;4) wskazanie dnia bilansowego sprawozdania finansowego oraz okresów objętych sprawozdaniem

finansowym podlegającym badaniu;5) wskazanie zasad rachunkowości i sprawozdawczości finansowej zastosowanych przy sporządze-

niu sprawozdania finansowego podlegającego badaniu;6) opis zakresu badania, w tym wskazanie standardów badania, według których przeprowadzono badanie;7) imię i nazwisko biegłego rewidenta, podpisującego sprawozdanie z badania oraz jego numer

w rejestrze;8) opinię biegłego rewidenta o tym, czy sprawozdanie finansowe przedstawia rzetelny i jasny obraz

sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego badanej jednostki zgodnie z mającymi za-stosowanie przepisami dotyczącymi rachunkowości i sprawozdawczości finansowej, a także przyjęty-mi zasadami (polityką) rachunkowości;



9) opinię biegłego rewidenta o tym, czy badane sprawozdanie finansowe jest zgodne co do formy i treści z przepisami prawa, statutem lub umową;

10) opinię, czy sprawozdanie z działalności zostało sporządzone zgodnie z przepisami oraz czy jest zgodne z informacjami zawartymi w rocznym sprawozdaniu finansowym;

11) oświadczenie o tym, czy w świetle wiedzy o jednostce i jej otoczeniu uzyskanej podczas bada-nia stwierdzono istotne zniekształcenia w sprawozdaniu z działalności oraz wskazanie, na czym polega każde takie istotne zniekształcenie;

12) opinię, czy emitent obowiązany do złożenia oświadczenia o stosowaniu ładu korporacyjnego zawarł w tym oświadczeniu informacje wymagane zgodnie z zakresem określonym w przepisach wy-konawczych wydanych na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (DzU z 2016 r., poz. 1639 oraz z 2017 r., poz. 452, 724, 791 i…) lub regulaminach, o których mowa w art. 61 tej ustawy, a w odniesieniu do określonych informacji wskazanych w tych przepisach lub regulaminach – stwierdzenie, czy są one zgodne z mającymi zastosowanie przepisami oraz informacjami zawartymi w rocznym sprawozdaniu finansowym;

13) objaśnienia, w których biegły rewident odnosi się do spraw, na które zwrócił uwagę podczas ba-dania, które nie powodują wydania opinii z zastrzeżeniami;

14) oświadczenie biegłego rewidenta o przypadkach istotnej niepewności w odniesieniu do zdarzeń lub uwarunkowań, które mogą rodzić zasadnicze wątpliwości co do zdolności jednostki do kontynu-owania działalności;

15) stwierdzenie, że zakres badania nie obejmuje zapewnienia co do przyszłej rentowności badanej jednostki ani efektywności lub skuteczności prowadzenia spraw jednostki przez jej zarząd lub inny organ zarządzający obecnie lub w przyszłości;

16) informację o tym, czy jednostka, o której mowa w art. 49b ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, sporządziła oświadczenie na temat informacji niefinansowych, o którym mowa w tym przepisie, albo odrębne sprawozdanie na temat informacji niefinansowych, o którym mowa w art. 49b ust. 9 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, a w przypadku jednostki korzystającej ze zwolnienia, o którym mowa w art. 49b ust. 11 tej ustawy – informację czy jednostka ta ujawniła w swoim sprawozdaniu z działalności nazwę i siedzibę jednostki dominującej wyższego szczebla, sporządzają-cej oświadczenie lub odrębne sprawozdanie grupy kapitałowej na temat informacji niefinansowych, które obejmie tę jednostkę i jej jednostki zależne każdego szczebla;

17) inne elementy, które biegły rewident uzna za konieczne;18) podpis biegłego rewidenta i datę sporządzenia sprawozdania z badania.4. Przepisów ust. 3 pkt 10 i 11 nie stosuje się do oświadczenia na temat informacji niefinansowych,

o którym mowa w art. 49b ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości i odrębnego spra-wozdania na temat informacji niefinansowych, o którym mowa w art. 49b ust. 9 tej ustawy.

5. Opinia, o której mowa w ust. 3 pkt 8, może być opinią bez zastrzeżeń, z zastrzeżeniami lub nega-tywną. W przypadku gdy biegły rewident nie jest w stanie wyrazić opinii o badanym sprawozdaniu finansowym, sprawozdanie z badania zawiera odmowę wydania opinii.

6. W sprawozdaniu z badania, o którym mowa w ust. 1, należy ponadto zamieścić:1) opinię, czy badane sprawozdanie finansowe zostało sporządzone na podstawie prawidłowo pro-

wadzonych ksiąg rachunkowych;2) uzasadnienie wydania opinii z zastrzeżeniami, wydania opinii negatywnej albo odmowy wydania

opinii przez biegłego rewidenta, wraz z opisem skutków zniekształceń będących powodem wydania takiej opinii albo odmowy jej wydania;

3) informację o niedopełnieniu przez badaną jednostkę, do dnia sporządzenia sprawozdania z ba-dania, obowiązku złożenia do właściwego rejestru sądowego, a w stosownych przypadkach także do ogłoszenia sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzedzające rok obrotowy;

4) informację o stwierdzonym podczas badania istotnym naruszeniu prawa, statutu lub umowy spół-ki mającym wpływ na sprawozdanie finansowe;

5) informację, czy jednostka badana przestrzega obowiązujących regulacji ostrożnościowych, okre-ślonych w odrębnych przepisach, w szczególności, czy:

a) spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa prawidłowo ustaliła współczynnik wypłacalności,b) bank lub podmiot prowadzący działalność maklerską prawidłowo ustalił współczynniki kapitało-

we,c) zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji utworzył rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe dla

celów rachunkowości w wysokości zapewniającej pełne wywiązywanie się z bieżących i przyszłych zo-bowiązań wynikających z zawartych umów ubezpieczenia lub umów reasekuracji,

d) zakład ubezpieczeń na życie w rozumieniu ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjo-nowaniu funduszy emerytalnych, prawidłowo wyliczył margines wypłacalności i posiada środki własne,



o których mowa w art. 106j ust. 3 pkt 3 tej ustawy w wysokości nie niższej niż margines wypłacalności i nie niższej niż kapitał gwarancyjny.

Art. 84. [Akta badania] Sprawozdanie z badania jest sporządzane w oparciu o akta badania zgroma-dzone i opracowane przez kluczowego biegłego rewidenta w toku badania. Akta badania umożliwiają biegłemu rewidentowi niebiorącemu udziału w badaniu prześledzenie przebiegu badania i znalezienie uzasadnienia dla opinii o badanym sprawozdaniu finansowym wyrażonej w sprawozdaniu z badania.

Art. 85. [Wspólne sprawozdanie] Jeżeli badanie ustawowe jest przeprowadzane przez więcej niż jedną firmę audytorską, wyniki badania są uzgadniane między tymi firmami i przedstawiane we wspól-nym sprawozdaniu z badania, zawierającym wspólną opinię z badania. W przypadku różnicy zdań każda firma audytorska przedstawia swoją opinię w osobnym punkcie sprawozdania z badania wraz z uzasadnieniem różnicy zdań.

Art. 86. [Podpis sprawozdania] 1. Sprawozdanie z badania jest podpisywane przez biegłego rewi-denta.

2. W przypadku gdy badanie ustawowe jest przeprowadzane przez więcej niż jedną firmę audytor-ską, każda z firm audytorskich biorących udział w badaniu wyznacza co najmniej jednego biegłego re-widenta do podpisania sprawozdania z badania.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się w przypadku, o którym mowa w art. 48.Art. 87. [Połączenie w jeden dokument] 1. Jeżeli roczne sprawozdanie finansowe jednostki dominu-

jącej w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości jest dołączone do jej skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdanie z badania rocznego sprawozdania finansowego i sprawozdanie z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitało-wej mogą być połączone w jeden dokument.

2. Przepisy art. 83–86 stosuje się odpowiednio do badania skonsolidowanego sprawozdania finanso-wego grupy kapitałowej oraz sporządzania sprawozdania z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej.

Rozdział 7Nadzór publicznyArt. 88. [Kompetencje Komisji Nadzoru Audytowego] 1. Komisja Nadzoru Audytowego sprawuje

nadzór publiczny nad:1) wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta;2) działalnością firm audytorskich;3) działalnością Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, w tym w zakresie wpisu do rejestru i na listę;4) działalnością firm audytorskich zatwierdzonych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie Unii

Europejskiej i wpisanych na listę na podstawie art. 58, w zakresie przewidzianym niniejszą ustawą;5) działalnością jednostek audytorskich pochodzących z państwa trzeciego i wpisanych na listę na

podstawie art. 205 ust. 1, w zakresie przewidzianym niniejszą ustawą.2. Komisja Nadzoru Audytowego jest właściwym organem w rozumieniu rozporządzenia nr 537/2014

w zakresie niezastrzeżonym dla innych organów.Art. 89. [Kompetencje Komisji Nadzoru Finansowego] 1. Komisja Nadzoru Finansowego:1) sprawuje nadzór publiczny nad stosowaniem przez jednostki zainteresowania publicznego prze-

pisów tytułu III rozporządzenia nr 537/2014;2) wykonuje zadania przewidziane dla właściwego organu, wskazane w art. 16 ust. 3 lit. f i art. 17 ust. 6

rozporządzenia nr 537/2014;3) monitoruje przestrzeganie przepisów dotyczących powołania, składu i funkcjonowania komitetu

audytu albo rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego, w przypadku powierze-nia im funkcji komitetu audytu.

2. Komisji Nadzoru Finansowego w celu realizacji zadań, o których mowa w ust. 1, przysługuje prawo:1) żądania, w określonym terminie i zakresie, udzielenia informacji, wyjaśnień i przekazania do-

kumentów lub sporządzenia ich kopii, w tym objętych obowiązkiem zachowania tajemnicy, od osób i podmiotów wskazanych w art. 23 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 537/2014;

2) przeprowadzenia kontroli w siedzibie jednostki zainteresowania publicznego;3) nakładania kar administracyjnych, o których mowa w art. 193 ust. 1, na osoby i podmioty za naru-

szenia, o których mowa w art. 192 ust. 1.3. Komisja Nadzoru Finansowego publikuje na stronie internetowej:1) do końca roku kalendarzowego – informację dotyczącą planowanych działań na rok następny,2) do dnia 31 maja następnego roku – roczne sprawozdanie dotyczące podjętych działań za poprzed-

ni rok



– w zakresie, o którym mowa w ust. 1.Art. 90. [Zadania Komisji Nadzoru Audytowego] 1. Do zadań Komisji Nadzoru Audytowego należy:1) zatwierdzanie uchwał organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów w przypadkach określonych

w niniejszej ustawie;2) zatwierdzanie sporządzanych przez Krajową Komisję Nadzoru rocznych planów kontroli;3) przeprowadzanie kontroli, o których mowa w art. 106 ust. 1, oraz uczestniczenie w kontrolach,

o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1 i art. 39;4) przeprowadzanie kontroli tematycznych;5) przeprowadzanie kontroli doraźnych;6) prowadzenie postępowań wyjaśniających, dochodzeń dyscyplinarnych oraz występowanie jako

oskarżyciel przed sądami w sprawach przewinień dyscyplinarnych popełnionych w związku z bada-niem ustawowym jednostek zainteresowania publicznego;

7) prowadzenie postępowań administracyjnych dotyczących naruszeń, o których mowa w art. 182;8) wpisywanie jednostek audytorskich pochodzących z państw trzecich na listę na podstawie art. 205

ust. 1;9) zaskarżanie do sądu administracyjnego uchwał organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów

w przypadkach określonych w niniejszej ustawie;10) rozpatrywanie odwołań od uchwał organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, do których mają

zastosowanie przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego;11) przeprowadzanie kontroli dokumentacji stanowiącej podstawę podjęcia przez Krajową Radę Bie-

głych Rewidentów uchwał dotyczących wpisu biegłych rewidentów do rejestru lub wpisu firm audytor-skich na listę;

12) prowadzenie współpracy międzynarodowej, w szczególności z Komisją Europejską oraz organa-mi nadzoru z innych państw Unii Europejskiej oraz państw trzecich, a także Komitetem Europejskich Organów Nadzoru Audytowego, zwanym dalej „KEONA”, oraz europejskimi urzędami nadzoru;

13) monitorowanie rynku w zakresie usług świadczonych przez biegłych rewidentów i firmy audytor-skie, w szczególności w zakresie, o którym mowa w art. 27 rozporządzenia nr 537/2014;

14) przekazywanie do KEONA rocznej zbiorczej informacji dotyczącej kar nałożonych na biegłych rewidentów i firmy audytorskie;

15) informowanie KEONA o nałożeniu kar, o których mowa w art. 159 ust. 1 pkt 3, art. 183 ust. 1 pkt 3–6 oraz art. 193 ust. 1 pkt 2;

16) wykonywanie innych zadań określonych w niniejszej ustawie oraz innych czynności niezbędnych do prawidłowej realizacji tych zadań.

2. Komisja Nadzoru Audytowego może wydawać Krajowej Komisji Nadzoru zalecenia i instrukcje do-tyczące sposobu przeprowadzania kontroli, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1 i art. 39.

3. Komisja Nadzoru Audytowego może wystąpić do Krajowej Komisji Nadzoru z wnioskiem o prze-prowadzenie kontroli doraźnej KKN w związku z powzięciem informacji o nieprawidłowościach w przeprowadzaniu badań ustawowych jednostek innych niż jednostki zainteresowania publicznego.

4. Komisja Nadzoru Audytowego publikuje na stronie internetowej, do końca roku kalendarzowego, informację dotyczącą planowanych działań w zakresie nadzoru publicznego na rok następny, ze szcze-gólnym uwzględnieniem działań dotyczących nadzoru nad biegłymi rewidentami i firmami audytor-skimi przeprowadzającymi badania ustawowe jednostek zainteresowania publicznego.

5. Komisja Nadzoru Audytowego publikuje na stronie internetowej, do dnia 31 maja następnego roku, roczne sprawozdanie, z uwzględnieniem informacji, o której mowa w ust. 4, obejmujące kom-pleksową informację o:

1) funkcjonowaniu systemu zapewniania jakości, w tym:a) zbiorczą informację o ustaleniach i wnioskach z przeprowadzonych kontroli w firmach audytor-

skich,b) zbiorczą informację o zaleceniach wydanych w ramach przeprowadzonych kontroli oraz działa-

niach sprawdzających realizację tych zaleceń,c) dane liczbowe o wykorzystanych zasobach finansowych i osobowych,d) informację o skuteczności i efektywności funkcjonowania systemu zapewniania jakości;2) wynikach postępowań dyscyplinarnych;3) karach nałożonych na firmy audytorskie;4) innych podjętych działaniach nadzorczych.6. Komisja Nadzoru Audytowego może żądać, w określonym terminie i zakresie niezbędnym do wy-

konywania zadań, udzielenia informacji, wyjaśnień i przekazania dokumentów lub sporządzenia ich kopii, w tym objętych obowiązkiem zachowania tajemnicy, w szczególności od osób i podmiotów wska-zanych w art. 23 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 537/2014.

7. Na potrzeby zadań związanych z monitorowaniem rynku w zakresie, o którym mowa w art. 27 roz-



porządzenia nr 537/2014, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Komisja Nadzoru Finansowego udzielają Komisji Nadzoru Audytowego informacji, wyjaśnień i przekazują jej dokumen-ty lub ich kopie, w tym objęte obowiązkiem zachowania tajemnicy.

8. Organy Polskiej Izby Biegłych Rewidentów są obowiązane przedłożyć Komisji Nadzoru Audyto-wego zbiorcze dane niezbędne do sporządzenia informacji, o której mowa w ust. 4, i sprawozdania, o którym mowa w ust. 5.

Art. 91. [Wykaz] Komisja Nadzoru Audytowego publikuje na stronie internetowej, w terminie do dnia 31 marca następnego roku, wykaz firm audytorskich przeprowadzających badania ustawowe w jednostkach zainteresowania publicznego w poprzednim roku wraz z informacjami o spełnieniu kry-terium, o którym mowa w art. 16 ust. 3 lit. a rozporządzenia nr 537/2014.

Art. 92. [Skład Komisji] 1. W skład Komisji Nadzoru Audytowego wchodzi 9 członków:1) 2 przedstawicieli ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w tym sekretarz lub podse-

kretarz stanu w ministerstwie finansów jako przewodniczący;2) 2 przedstawicieli Komisji Nadzoru Finansowego – jeden z nich jako zastępca przewodniczącego;3) przedstawiciel Ministra Sprawiedliwości;4) 2 przedstawicieli Polskiej Izby Biegłych Rewidentów rekomendowanych przez Krajową Radę Bie-

głych Rewidentów;5) przedstawiciel organizacji pracodawców;6) przedstawiciel Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie SA.2. Członkowie Komisji Nadzoru Audytowego uczestniczą osobiście w jej posiedzeniach.3. Obsługę merytoryczną, w tym w zakresie przeprowadzania kontroli, oraz administracyjno-biuro-

wą Komisji Nadzoru Audytowego zapewnia ministerstwo finansów.4. Określone czynności służące realizacji zadań, o których mowa w art. 90 ust. 1, mogą być wykonywa-

ne przez ekspertów na podstawie umowy cywilnoprawnej.5. Ekspertem może być osoba, która spełnia warunki określone w art. 109.Art. 93. [Zakaz dla członków Komisji] Członek Komisji Nadzoru Audytowego, niezależnie od wa-

runków, o których mowa w art. 21 rozporządzenia nr 537/2014, co najmniej przez 3 lata przed powoła-niem w skład Komisji Nadzoru Audytowego oraz w trakcie trwania kadencji nie może:

1) wykonywać czynności rewizji finansowej innych niż badanie ustawowe;2) być w sposób bezpośredni lub pośredni powiązany z firmą audytorską;3) wchodzić w skład organu Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, o którym mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2–6.Art. 94. [Powołanie] 1. Członków Komisji Nadzoru Audytowego powołuje minister właściwy do

spraw finansów publicznych, spośród osób, które:1) korzystają z pełni praw publicznych;2) mają nieposzlakowaną opinię;3) nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo

skarbowe;4) ukończyły studia wyższe w Rzeczypospolitej Polskiej lub zagraniczne studia wyższe uznane

w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne;5) posiadają autorytet, wiedzę oraz doświadczenie w zakresie istotnym dla czynności rewizji finanso-

wej, które dają rękojmię prawidłowego wykonywania zadań.2. Nie później niż 60 dni przed upływem kadencji Komisji Nadzoru Audytowego do składu Komisji

Nadzoru Audytowego rekomendują:1) Komisja Nadzoru Finansowego – 4 kandydatów;2) Minister Sprawiedliwości – 2 kandydatów;3) Krajowa Rada Biegłych Rewidentów – 4 kandydatów;4) organizacje pracodawców – 2 kandydatów;5) Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA – 2 kandydatów.3. Minister właściwy do spraw finansów publicznych dokonuje wyboru spośród rekomendowanych

kandydatów, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia odpowiedniego, merytorycznego oraz zróż-nicowanego składu Komisji Nadzoru Audytowego niezbędnego do właściwej realizacji jej zadań.

Art. 95. [Tajemnica zawodowa] 1. Członkowie Komisji Nadzoru Audytowego, członkowie organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, pracownicy obsługujący te organy, kontrolerzy Krajowej Komisji Nadzoru, eksperci, o których mowa w art. 92 ust. 4, i inne osoby, które współpracowały z Komisją Nad-zoru Audytowego i urzędem ją obsługującym w zakresie spraw związanych z badaniem sprawozdań finansowych i działalnością firm audytorskich oraz wykonywaniem zadań nadzoru publicznego, są obowiązani do zachowania tajemnicy.

2. Tajemnicą objęte są wszystkie uzyskane lub wytworzone w związku ze sprawowaniem nadzoru publicznego informacje lub dokumenty, których udostępnienie mogłoby naruszyć chroniony prawem interes podmiotów lub osób, których te informacje lub dokumenty bezpośrednio lub pośrednio doty-



czą, lub utrudnić sprawowanie nadzoru publicznego, jak również informacje lub dokumenty chronio-ne na podstawie odrębnych przepisów.

3. Członkowie Komisji Nadzoru Audytowego mogą dokonywać wzajemnej wymiany informacji lub dokumentów, w tym chronionych na podstawie odrębnych przepisów, w zakresie niezbędnym do pra-widłowej realizacji celów nadzoru publicznego sprawowanego przez Komisję Nadzoru Audytowego.

4. Członkowie Komisji Nadzoru Audytowego mogą udostępniać informacje lub dokumenty uzy-skane w związku z ich uczestnictwem w pracach Komisji Nadzoru Audytowego, w tym chronione na podstawie odrębnych przepisów, pracownikom podmiotów, o których mowa w art. 92 ust. 1 pkt 1–4, w zakresie niezbędnym do przygotowania opinii lub stanowisk pozostających w bezpośrednim związ-ku z pracami Komisji Nadzoru Audytowego.

5. Nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy:1) udostępnianie informacji lub dokumentów przez organy Polskiej Izby Biegłych Rewidentów Ko-

misji Nadzoru Audytowego lub przez Komisję Nadzoru Audytowego organom Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, w celu realizacji ustawowo określonych zadań;

2) udostępnianie przez Komisję Nadzoru Audytowego lub organy Polskiej Izby Biegłych Rewiden-tów informacji lub dokumentów w celu realizacji ustawowo określonych zadań:

a) ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych,b) Komisji Nadzoru Finansowego,c) Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów;3) udostępnianie informacji lub dokumentów w przypadkach określonych w niniejszej ustawie lub

odrębnych przepisach;4) złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.6. Do zachowania tajemnicy obowiązane są również osoby, które weszły w posiadanie informacji lub

dokumentów objętych tą tajemnicą, w związku z udostępnieniem informacji lub dokumentów w przy-padkach, o których mowa w ust. 3–5.

7. Obowiązek zachowania tajemnicy nie jest ograniczony w czasie.Art. 96. [Kadencyjność Komisji] 1. Kadencja Komisji Nadzoru Audytowego trwa 4 lata.2. W przypadku śmierci albo odwołania członka Komisji Nadzoru Audytowego przed upływem kadencji, mini-

ster właściwy do spraw finansów publicznych powołuje w jego miejsce nowego członka Komisji Nadzoru Audy-towego. Kadencja osoby powołanej w miejsce odwołanego albo zmarłego członka Komisji Nadzoru Audytowego kończy się wraz z upływem kadencji Komisji Nadzoru Audytowego. Podmiot, o którym mowa w art. 94 ust. 2, przedstawia rekomendację w terminie 30 dni od dnia odwołania albo śmierci członka Komisji Nadzoru Audyto-wego. Nieprzedstawienie rekomendacji w wymaganym terminie lub niepowołanie nowego członka nie stanowi przeszkody do działania Komisji Nadzoru Audytowego. Przepisy art. 94 ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

3. Odwołanie członka Komisji Nadzoru Audytowego przed upływem kadencji może nastąpić:1) na jego wniosek;2) na wniosek organu lub instytucji, które zgłosiły jego kandydaturę;3) z urzędu, w przypadku zaprzestania spełniania któregokolwiek z warunków, o których mowa w art.

93 oraz art. 94 ust. 1.Art. 97. [Reprezentacja Komisji] 1. Przewodniczący, a w przypadku jego nieobecności zastępca

przewodniczącego, reprezentuje Komisję Nadzoru Audytowego i kieruje jej pracami.2. Komisja Nadzoru Audytowego obraduje na posiedzeniach plenarnych, którymi kieruje jej prze-

wodniczący, a w przypadku jego nieobecności zastępca przewodniczącego.3. Przewodniczący albo zastępca przewodniczącego zwołuje posiedzenia plenarne Komisji Nadzoru

Audytowego co najmniej raz w miesiącu.Art. 98. [Uchwały, decyzje i postanowienia] 1. Komisja Nadzoru Audytowego podejmuje uchwały,

w tym wydaje decyzje administracyjne i postanowienia.2. Komisja Nadzoru Audytowego podejmuje uchwały większością głosów, w głosowaniu jawnym,

w obecności co najmniej 5 członków, w tym przewodniczącego lub jego zastępcy. W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos przewodniczącego, a w przypadku jego nieobecności jego zastępcy.

3. Uchwały Komisji Nadzoru Audytowego podpisuje w imieniu Komisji Nadzoru Audytowego jej przewodniczący, a w przypadku jego nieobecności zastępca przewodniczącego.

4. Uchwały Komisji Nadzoru Audytowego mogą być podejmowane w trybie obiegowym przy użyciu środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadcze-niu usług drogą elektroniczną (DzU z 2016 r., poz. 1030 i 1579).

5. Szczegółową organizację i tryb pracy Komisji Nadzoru Audytowego, w tym sposób podejmowania uchwał w przypadku, o którym mowa w ust. 4, oraz sposób ich dokumentowania, określa regulamin.

6. Do postępowań prowadzonych przez Komisję Nadzoru Audytowego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego, chyba że przepi-sy ustawy stanowią inaczej.



7. W przypadku określonym w art. 24 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego o wyłączeniu od udziału w postępowaniu:

1) zastępcy przewodniczącego lub innych członków Komisji Nadzoru Audytowego – postanawia przewodniczący na wniosek strony, zastępcy przewodniczącego, innego członka Komisji Nadzoru Au-dytowego albo z urzędu;

2) przewodniczącego – postanawia Komisja Nadzoru Audytowego, podejmując uchwałę bez udziału przewodniczącego, na wniosek strony, przewodniczącego, zastępcy przewodniczącego, innego członka Komisji Nadzoru Audytowego albo z urzędu.

Art. 99. [Upoważnienie] 1. Komisja Nadzoru Audytowego może upoważnić przewodniczącego, jego zastępcę, członka lub pracownika komórki organizacyjnej w ministerstwie finansów właściwej do spraw rachunkowości i rewizji finansowej do podejmowania działań w zakresie właściwości Komisji Nadzoru Audytowego.

2. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 1, nie może dotyczyć:1) podejmowania działań pokontrolnych, o których mowa w art. 121;2) wydawania Krajowej Komisji Nadzoru zaleceń i instrukcji dotyczących sposobu przeprowadzania

kontroli, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1 i art. 39;3) ustalania rocznych planów kontroli Komisji Nadzoru Audytowego i zatwierdzania rocznych pla-

nów kontroli Krajowej Komisji Nadzoru;4) zatwierdzania uchwał organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów w przypadkach określonych

w niniejszej ustawie;5) zaskarżania do sądu administracyjnego uchwał organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów

w przypadkach określonych w niniejszej ustawie;6) rozstrzygnięć co do istoty w sprawach, o których mowa w art. 21 ust. 2, art. 57 ust. 6, art. 63 ust. 2, art.

188, art. 205 ust. 1, art. 207 ust. 2, art. 208 ust. 3 i art. 209 ust. 1;7) przeprowadzania kontroli, o których mowa w art. 123 ust. 1 i art. 124 ust. 1;8) uprawnień, o których mowa w art. 127 ust. 2, art. 202 ust. 2 i 4, art. 206 ust. 1 i art. 211.3. W przypadku udzielenia upoważnienia, o którym mowa w ust. 1, decyzje i postanowienia podpisu-

je osoba upoważniona.4. W przypadku pracownika komórki organizacyjnej w ministerstwie finansów właściwej do spraw

rachunkowości i rewizji finansowej upoważnienie, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy wydawania de-cyzji administracyjnych.

Art. 100. [Finansowanie wydatków] Wydatki związane z realizacją zadań Komisji Nadzoru Audyto-wego są finansowane z budżetu państwa.

Art. 101. [Wynagrodzenie] 1. Członkowie Komisji Nadzoru Audytowego otrzymują miesięczne wy-nagrodzenie za udział w posiedzeniach. Wynagrodzenie nie może przekroczyć wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU z 2015 r., poz. 2008 oraz z 2016 r., poz. 1265). Wysokość wynagrodzenia dla poszczególnych członków określa minister właściwy do spraw finansów publicznych w dniu ich powołania w skład Komisji Nadzoru Audytowego.

2. Członkowi Komisji Nadzoru Audytowego niebędącemu pracownikiem komórki organizacyjnej w ministerstwie finansów właściwej do spraw rachunkowości i rewizji finansowej przysługuje zwrot kosztów dokonywany na warunkach i w trybie określonych w przepisach o należnościach przysługu-jących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.

3. Członkowi Komisji Nadzoru Audytowego, na jego uzasadniony wniosek, może zostać zwrócony koszt podróży samochodem prywatnym albo samolotem do wysokości kosztów podróży samocho-dem prywatnym.

4. Koszt podróży samochodem prywatnym jest zwracany członkom Komisji Nadzoru Audytowego w wysokości stanowiącej iloczyn przejechanych kilometrów i stawki za jeden kilometr przebiegu, usta-lonej przez pracodawcę dla pracowników ministerstwa finansów, która nie może być wyższa niż okre-ślona w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 34a ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (DzU z 2016 r., poz. 1907, 1935 i 1948 oraz z 2017 r., poz. 708).

Art. 102. [Zatwierdzenie uchwały] 1. Komisja Nadzoru Audytowego, w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia uchwały, o której mowa w art. 90 ust. 1 pkt 1, zatwierdza uchwałę albo przedstawia do niej zastrzeżenia wraz z uzasadnieniem.

2. W terminie 30 dni od dnia doręczenia zastrzeżeń wraz z uzasadnieniem organ Polskiej Izby Bie-głych Rewidentów przesyła Komisji Nadzoru Audytowego:

1) zmienioną uchwałę uwzględniającą zastrzeżenia albo2) uchwałę wraz z uzasadnieniem nieuwzględnienia zastrzeżeń – w przypadku nieuwzględnienia za-

strzeżeń w całości albo części.



3. Komisja Nadzoru Audytowego:1) zatwierdza uchwałę, o której mowa w ust. 2,2) odmawia zatwierdzenia uchwały, o której mowa w ust. 2 pkt 2– w terminie 30 dni od dnia jej doręczenia.4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3 pkt 2, organ Polskiej Izby Biegłych Rewidentów w terminie

30 dni od dnia doręczenia uchwały:1) przesyła Komisji Nadzoru Audytowego zmienioną uchwałę uwzględniającą zastrzeżenia;2) może wnieść, za pośrednictwem Komisji Nadzoru Audytowego, skargę do sądu administracyjnego

na zastrzeżenia Komisji Nadzoru Audytowego, o których mowa w ust. 1, jeżeli uwzględnienie zastrze-żeń prowadziłoby do naruszenia przepisów prawa.

5. Komisja Nadzoru Audytowego zatwierdza, w terminie 30 dni od dnia doręczenia, uchwałę, o której mowa w ust. 4 pkt 1.

6. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Komisja Nadzoru Audytowego może przedłużyć o 30 dni terminy, o których mowa w ust. 1, 3 i 5, informując o tym organ Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.

7. W szczególnie uzasadnionych przypadkach organ Polskiej Izby Biegłych Rewidentów może prze-dłużyć o 30 dni terminy, o których mowa w ust. 2 i ust. 4 pkt 1, informując o tym Komisję Nadzoru Au-dytowego.

8. Niezatwierdzenie uchwały przez Komisję Nadzoru Audytowego, w terminie, o którym mowa w ust. 1, 3, 5 lub 6, lub nieprzedstawienie do niej zastrzeżeń w terminie, o którym mowa w ust. 1 lub 6, powo-duje jej zatwierdzenie z mocy prawa.

9. Jeżeli organ Polskiej Izby Biegłych Rewidentów nie dokona czynności, o których mowa w ust. 2 lub ust. 4 pkt 1, Komisja Nadzoru Audytowego może podjąć uchwałę uwzględniającą treść uchwały organu Polskiej Izby Biegłych Rewidentów i przedstawionych zastrzeżeń, która wywołuje skutki prawne do czasu zastąpienia jej właściwą uchwałą organu Polskiej Izby Biegłych Rewidentów zatwierdzoną przez Komisję Nadzoru Audytowego albo do czasu uprawomocnienia się orzeczenia sądu administracyjnego uwzględniającego skargę, o której mowa w ust. 4 pkt 2.

10. Wydanie orzeczenia, o którym mowa w ust. 9, powoduje zatwierdzenie z mocy prawa uchwały, do której wniesiono zastrzeżenia.

Art. 103. [Skarga do sądu] 1. Komisja Nadzoru Audytowego może wnieść do sądu administracyjnego skargę na niepodlegającą zatwierdzeniu uchwałę organu Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, która nie jest decyzją administracyjną lub postanowieniem w rozumieniu ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Ko-deks postępowania administracyjnego, jeżeli uchwała ta narusza przepisy prawa.

2. Skargę, o której mowa w ust. 1, wnosi się w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia uchwały, a jeżeli zaskarżana uchwała rażąco narusza prawo – w terminie 6 miesięcy.

3. Sąd administracyjny oddala skargę albo uchyla uchwałę i przekazuje sprawę do ponownego roz-patrzenia właściwemu organowi Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, wskazując jakie okoliczności nale-ży wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

4. Komisja Nadzoru Audytowego lub sąd administracyjny może wstrzymać wykonanie uchwały or-ganu Polskiej Izby Biegłych Rewidentów zaskarżonej do sądu administracyjnego, w przypadku gdy uchwała ta może spowodować nieodwracalne skutki prawne.

5. Wniesienie skargi, o której mowa w ust. 1, nie jest poprzedzane wezwaniem do usunięcia narusze-nia prawa.

Art. 104. [Uchwała organu Polskiej Izby Biegłych Rewidentów] Komisja Nadzoru Audytowego może zwrócić się do organu Polskiej Izby Biegłych Rewidentów o podjęcie uchwały w określonej spra-wie należącej do jego właściwości, wyznaczając jednocześnie termin na jej podjęcie nie krótszy niż 30 dni.

Art. 105. [Brak odwołania] 1. Od decyzji administracyjnej wydanej w pierwszej instancji przez Komi-sję Nadzoru Audytowego nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zgodnie z art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Ko-deks postępowania administracyjnego.

2. W postępowaniach z wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy oraz w sprawie wznowienia postę-powania administracyjnego, stwierdzenia nieważności decyzji, a także zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznej do przewodniczącego, jego zastępcy lub członków Komisji Nadzoru Audytowego nie sto-suje się przepisu art. 24 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administra-cyjnego.

Art. 106. [Kontrola w firmie audytorskiej] 1. Komisja Nadzoru Audytowego przeprowadza kontrole w firmie audytorskiej w zakresie dotyczącym badań ustawowych jednostek zainteresowania publicz-nego.

2. Kontrole przeprowadza się na podstawie analizy ryzyka, o której mowa w art. 26 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia nr 537/2014, przy czym kontrole nie mogą być przeprowadzane rzadziej niż:



1) raz na 3 lata – w przypadku przeprowadzania badań ustawowych jednostek zainteresowania pu-blicznego spełniających kryteria dużej jednostki;

2) raz na 6 lat – w przypadku przeprowadzania badań ustawowych jednostek zainteresowania pu-blicznego innych niż wskazane w pkt 1.

3. Kontrole przeprowadzają pracownicy komórki organizacyjnej w ministerstwie finansów właściwej do spraw rachunkowości i rewizji finansowej, spełniający warunki, o których mowa w art. 26 ust. 5 aka-pit pierwszy rozporządzenia nr 537/2014, zwani dalej „kontrolerami Komisji Nadzoru Audytowego”.

4. Przed wszczęciem kontroli kontroler Komisji Nadzoru Audytowego i osoba nadzorująca kontro-lera Komisji Nadzoru Audytowego, która dokonuje osobiście czynności kontrolnych lub czynności przygotowawczych do kontroli, opracowuje dokumentację prowadzonych kontroli lub weryfikuje dokumentację przeprowadzonych kontroli, składają oświadczenie w zakresie spełnienia warunków, o których mowa w art. 26 ust. 5 akapit pierwszy lit. c i d rozporządzenia nr 537/2014, pod rygorem odpo-wiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złoże-nie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Art. 107. [Ocena kontrolera] 1. Kontroler Komisji Nadzoru Audytowego podlega ocenie, której doko-nuje się, biorąc pod uwagę:

1) znajomość procedury kontroli i poprawność zastosowania przepisów prawa w ustaleniach kon-troli;

2) stopień trudności i złożoność kontroli;3) kwalifikacje i doświadczenie w przeprowadzaniu kontroli;4) umiejętność rozwiązywania problemów i inicjatywę.2. Osoba nadzorująca kontrolera Komisji Nadzoru Audytowego podlega ocenie, której dokonuje się,

biorąc pod uwagę stopień realizacji zadań i wyznaczonych celów.3. Ocena, o której mowa w ust. 1 lub 2, jest dokonywana co 6 miesięcy, według skali: bardzo dobra,

dobra, zadowalająca i niezadowalająca.Art. 108. [Dodatek kontrolerski] 1. Kontrolerowi Komisji Nadzoru Audytowego przeprowadzające-

mu kontrolę, o której mowa w art. 106 ust. 1, art. 123 ust. 1 lub art. 124 ust. 1, jako wykonującemu podsta-wowe zadanie o charakterze ciągłym, przysługuje dodatek kontrolerski w wysokości do 50% wynagro-dzenia zasadniczego.

2. Osobie nadzorującej kontrolera Komisji Nadzoru Audytowego, która dokonuje wymienionych w art. 106 ust. 4 czynności w wymiarze co najmniej 20% czasu pracy, przysługuje dodatek kontrolerski w wysokości do 20 proc. wynagrodzenia zasadniczego.

3. Dodatek kontrolerski jest przyznawany według stawek określonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie ust. 9, do czasu przeprowadzenia kolejnej oceny, o której mowa w art. 107.

4. Wysokość stawki dodatku kontrolerskiego jest uzależniona od wyników oceny, o której mowa w art. 107.

5. Kontroler Komisji Nadzoru Audytowego nabywa uprawnienie do dodatku kontrolerskiego w mo-mencie objęcia stanowiska związanego z przeprowadzaniem kontroli. Kontrolerowi Komisji Nadzoru Audytowego, który nabywa uprawnienie do dodatku kontrolerskiego po raz pierwszy, dodatek ten jest przyznawany biorąc pod uwagę wyłącznie kwalifikacje i doświadczenie w przeprowadzaniu kontroli.

6. Do osoby nadzorującej kontrolera Komisji Nadzoru Audytowego przepis ust. 5 stosuje się odpo-wiednio.

7. Kontroler Komisji Nadzoru Audytowego lub osoba nadzorująca kontrolera Komisji Nadzoru Au-dytowego traci uprawnienie do dodatku kontrolerskiego, jeżeli:

1) przestanie spełniać warunki, o których mowa w ust. 1 lub 2;2) jego nieobecność w pracy przekracza 3 miesiące.8. Utrata uprawnienia do dodatku kontrolerskiego następuje z końcem miesiąca kalendarzowego,

w którym nastąpi zdarzenie, o którym mowa w ust. 7.9. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, stawki do-

datku kontrolerskiego, o których mowa w ust. 1 i 2, tryb przyznawania dodatku kontrolerskiego oraz jego utraty, a także sposób i tryb dokonywania oceny, o której mowa w art. 107, uwzględniając potrzebę zapewnienia wysokiego poziomu jakości i skuteczności wykonywanych kontroli poprzez zwiększenie motywacji do ich sprawnego wykonywania.

Art. 109. [Ekspert] 1. W przypadkach, o których mowa w art. 26 ust. 5 akapit drugi rozporządzenia nr 537/2014, ekspert, o którym mowa w tym przepisie, poza warunkami, o których mowa w art. 26 ust. 5 akapit pierwszy lit. c i d oraz ust. 5 akapit drugi zdanie czwarte tego rozporządzenia, spełnia następu-jące warunki:

1) korzysta z pełni praw publicznych;



2) ma nieposzlakowaną opinię;3) nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo

skarbowe.2. Do ekspertów, o których mowa w ust. 1, przepis art. 106 ust. 4 stosuje się odpowiednio.Art. 110. [Zastosowanie przepisów] Do kontrolerów Komisji Nadzoru Audytowego, ekspertów,

o których mowa w art. 109, oraz osób nadzorujących kontrolerów Komisji Nadzoru Audytowego, prze-pis art. 95 stosuje się odpowiednio.

Art. 111. [Zarządzanie systemem kontroli] 1. Komisja Nadzoru Audytowego określa polityki i proce-dury dotyczące zarządzania systemem kontroli, o których mowa w art. 106 ust. 1, niezależności kontro-lerów Komisji Nadzoru Audytowego, ekspertów, o których mowa w art. 109, oraz osób nadzorujących kontrolerów Komisji Nadzoru Audytowego.

2. Komisja Nadzoru Audytowego:1) określa procedury przeprowadzania kontroli;2) określa procedury informowania odpowiednich organów w sytuacji, gdy ustalenia dokonane

w trakcie przeprowadzania kontroli mogą wskazywać na działania niezgodne z prawem, a tym samym wymagać wszczęcia przez te organy odpowiednich działań wyjaśniających;

3) ustala roczne plany kontroli;4) sporządza raporty z kontroli oraz raporty z realizacji zaleceń;5) upoważnia kontrolerów Komisji Nadzoru Audytowego, ekspertów, o których mowa w art. 109, oraz

osoby nadzorujące kontrolerów Komisji Nadzoru Audytowego, dokonujących osobiście czynności kontrolnych, zwanych dalej „osobami kontrolującymi”, do przeprowadzenia poszczególnych kontroli.

3. Na żądanie Komisji Nadzoru Audytowego, w terminie przez nią wskazanym, nie krótszym niż 14 dni roboczych od dnia otrzymania żądania, firmy audytorskie przekazują, w formie określonej przez Komisję Nadzoru Audytowego, wszelkie informacje niezbędne do zaplanowania i przeprowadzenia kontroli, w tym w szczególności informacje dotyczące:

1) działalności firmy audytorskiej;2) badań ustawowych przeprowadzonych przez firmę audytorską;3) sprawozdań finansowych jednostek zainteresowania publicznego, skonsolidowanych sprawozdań

finansowych tych jednostek oraz sprawozdań finansowych podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej jednostki zainteresowania publicznego.

Art. 112. [Zakres kontroli] 1. Zakres kontroli, o których mowa w art. 106 ust. 1, obejmuje:1) ocenę systemu wewnętrznej kontroli jakości w kontrolowanej firmie audytorskiej, w tym ocenę po-

lityk i procedur wewnętrznej kontroli jakości tej firmy zapewniających przestrzeganie przez biegłych rewidentów i firmę audytorską:

a) mających zastosowanie standardów badania i kontroli jakości,b) wymogów w zakresie etyki i niezależności określonych w niniejszej ustawie, zasadach etyki zawo-

dowej oraz art. 4 i art. 5 rozporządzenia nr 537/2014,c) innych mających zastosowanie przepisów prawa i wynikających z nich obowiązków;2) testy zgodności procedur i przegląd akt badań rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych

w celu zweryfikowania skuteczności systemu wewnętrznej kontroli jakości;3) w związku z ustaleniami dokonanymi na podstawie pkt 1 i 2, ocenę zawartości przynajmniej ostat-

niego sporządzonego rocznego sprawozdania z przejrzystości zamieszczonego na stronie internetowej kontrolowanej firmy audytorskiej;

4) ocenę zgodności wybranej do kontroli dokumentacji badania z obowiązującymi przepisami pra-wa, wymogami standardów badania, kontroli jakości oraz wymogami w zakresie etyki i niezależności;

5) ocenę ilości i jakości zasobów osobowych, rzeczowych i finansowych wykorzystanych do prze-prowadzenia badania, w tym ocenę przestrzegania wymagań w zakresie obligatoryjnego doskonale-nia zawodowego, o którym mowa w art. 8 pkt 2, na podstawie analizy wybranej dokumentacji badania w rozumieniu art. 68 pkt 1 oraz polityk i procedur wewnętrznej kontroli jakości kontrolowanej firmy audytorskiej w tym zakresie;

6) ocenę zgodności z przepisami prawa wynagrodzenia za badanie oraz inne usługi, naliczonego i wypłaconego kluczowemu biegłemu rewidentowi, członkom zespołu wykonującego zlecenie oraz kontrolowanej firmie audytorskiej lub innemu podmiotowi, z którego usług w trakcie badania korzy-stał kluczowy biegły rewident lub kontrolowana firma audytorska, na podstawie analizy wybranych akt badań, polityk i procedur wewnętrznej kontroli jakości kontrolowanej firmy audytorskiej w tym zakresie;

7) ocenę zgodności działalności kontrolowanej firmy audytorskiej z ustawą i rozporządzeniem nr 537/2014.

2. Akta badań, podlegające sprawdzeniu podczas kontroli, wybiera się na podstawie analizy ryzyka nieprawidłowego przeprowadzenia badania ustawowego.



3. Podczas kontroli sprawdzeniu może podlegać również dokumentacja z wykonania usług innych niż badanie ustawowe w celu zweryfikowania wpływu tych usług na jakość badania ustawowego.

4. Podczas kontroli osoba kontrolująca dokonuje przeglądu metodyki wykorzystywanej do przepro-wadzania badań ustawowych przez firmę audytorską.

Art. 113. [Dzień wszczęcia kontroli] 1. Wszczęcie kontroli, o której mowa w art. 106 ust. 1, następuje z dniem doręczenia kontrolowanej firmie audytorskiej imiennego upoważnienia udzielonego osobie kontrolującej przez Komisję Nadzoru Audytowego oraz okazania dokumentu potwierdzającego tożsa-mość osoby kontrolującej.

2. Upoważnienie zawiera:1) wskazanie podstawy prawnej przeprowadzenia kontroli;2) oznaczenie organu przeprowadzającego kontrolę;3) datę i oznaczenie miejsca wystawienia upoważnienia;4) imię i nazwisko osoby kontrolującej oraz numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość;5) wskazanie kontrolowanej firmy audytorskiej;6) określenie zakresu przedmiotowego kontroli;7) wskazanie daty wszczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli;8) podpis osoby upoważnionej do wystawienia upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska

lub funkcji;9) pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanej firmy audytorskiej, w tym pouczenie o przy-

sługującym prawie zgłoszenia zastrzeżeń do protokołu.3. Zmiana zakresu przedmiotowego kontroli oraz osoby kontrolującej wymaga wystawienia nowego

upoważnienia.Art. 114. [Uprawnienia kontrolera] 1. Osoba kontrolująca ma prawo:1) wstępu do wszystkich pomieszczeń kontrolowanej firmy audytorskiej;2) wglądu do wszelkich dokumentów kontrolowanej firmy audytorskiej;3) sporządzania uwierzytelnionych kopii, odpisów lub wyciągów z dokumentów oraz zestawień i da-

nych niezbędnych do przeprowadzenia kontroli;4) wglądu do danych zawartych w systemie teleinformatycznym kontrolowanej firmy audytorskiej

oraz sporządzania kopii lub wyciągów z tych danych, w tym w postaci elektronicznej;5) żądania udzielania ustnych lub pisemnych wyjaśnień w zakresie objętym kontrolą, w formie i ter-

minie przez nią wyznaczonych, oraz zapewnienia terminowego udzielania wyjaśnień przez pracowni-ków kontrolowanej firmy audytorskiej;

6) żądania zapewnienia warunków i środków będących w dyspozycji kontrolowanej firmy audytor-skiej niezbędnych do sprawnego przeprowadzania kontroli;

7) żądania zapewnienia nienaruszalności zabezpieczonych przez osobę kontrolującą materiałów po-zostawionych na przechowanie w kontrolowanej firmie audytorskiej.

2. Koszty sporządzenia kopii, odpisów lub wyciągów z dokumentów lub wyciągów z danych zawar-tych w systemie teleinformatycznym, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4, ponosi kontrolowana firma au-dytorska.

3. Osoba kontrolująca ma także prawo do żądania udzielenia informacji, w tym przekazania doku-mentów, związanych z badaniami ustawowymi jednostek zainteresowania publicznego przeprowa-dzonymi przez kontrolowaną firmę audytorską od:

1) badanych przez kontrolowaną firmę audytorską jednostek zainteresowania publicznego, ich jed-nostek powiązanych i stron z nimi powiązanych;

2) osób trzecich, którym kontrolowana firma audytorska przeprowadzająca badanie ustawowe zleci-ła określone czynności w ramach umowy, o której mowa w art. 48 ust. 2;

3) innych osób uczestniczących w czynnościach biegłego rewidenta wykonywanych w ramach badań ustawowych jednostek zainteresowania publicznego;

4) osób będących stroną powiązaną z biegłym rewidentem lub kontrolowaną firmą audytorską.Art. 115. [K.p.a.] 1. Do osoby kontrolującej stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca

1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego dotyczące wyłączenia pracownika.2. Osoba kontrolująca może być wyłączona również w przypadku stwierdzenia innych przyczyn, któ-

re mogłyby wywołać wątpliwości co do jej bezstronności.3. Jeżeli okoliczności będące podstawą wyłączenia ujawnią się w toku kontroli, osoba kontrolująca

powstrzymuje się od dalszych czynności i zawiadamia o tym niezwłocznie Komisję Nadzoru Audyto-wego.

4. Wyłączona osoba kontrolująca podejmuje tylko czynności niecierpiące zwłoki ze względu na inte-res publiczny lub ważny interes kontrolowanej firmy audytorskiej.

5. O wyłączeniu osoby kontrolującej od udziału w kontroli postanawia Komisja Nadzoru Audytowego na wniosek kontrolowanej firmy audytorskiej, osoby kontrolującej albo z urzędu.



6. Komisja Nadzoru Audytowego, postanawiając o wyłączeniu osoby kontrolującej, upoważnia do przeprowadzenia kontroli inną osobę kontrolującą.

Art. 116. [Miejsce kontroli] 1. Kontrola, o której mowa w art. 106 ust. 1, jest przeprowadzana w sie-dzibie kontrolowanej firmy audytorskiej lub miejscu wykonywania przez nią działalności, w godzinach pracy lub czasie faktycznego wykonywania działalności przez kontrolowaną firmę audytorską.

2. Kontrolowana firma audytorska lub upoważniona przez nią osoba ma prawo uczestniczyć w czyn-nościach kontrolnych.

3. W czasie trwania kontroli kontrolowana firma audytorska wypełnia obowiązki, o których mowa w art. 114, w terminach i formach wskazanych przez osobę kontrolującą.

Art. 117. [Dowody kontroli] 1. Dowodami, na podstawie których dokonuje się ustaleń kontroli, o któ-rej mowa w art. 106 ust. 1, są:

1) dokumenty;2) dane zawarte w systemach teleinformatycznych kontrolowanej firmy audytorskiej;3) ustne lub pisemne wyjaśnienia w zakresie objętym kontrolą;4) oświadczenia osób trzecich;5) wyniki oględzin;6) inne materiały, które mogą przyczynić się do stwierdzenia stanu faktycznego w zakresie objętym

kontrolą.2. Informacje pisemne sporządzane przez kontrolowaną firmę audytorską na potrzeby przeprowa-

dzanej kontroli opatruje się czytelnym podpisem osoby sporządzającej. W przypadku odmowy podpi-sania informacji osoba kontrolująca sporządza adnotację.

3. Zgodność z oryginałem kopii odpisów lub wyciągów z dokumentów potwierdza kontrolowana fir-ma audytorska lub upoważniona przez nią osoba.

4. W przypadku niebezpieczeństwa utraty dowodów osoba kontrolująca może wskazać sposób za-bezpieczenia dowodów przez przechowywanie ich w siedzibie kontrolowanej firmy audytorskiej lub miejscu wykonywania przez nią działalności w oddzielnym, zamkniętym i opieczętowanym pomiesz-czeniu.

5. O zwolnieniu dowodów spod zabezpieczenia decyduje osoba kontrolująca.Art. 118. [Zakończenie kontroli] 1. Zakończenie kontroli, o której mowa w art. 106 ust. 1, następuje z

dniem doręczenia kontrolowanej firmie audytorskiej zawiadomienia o jej zakończeniu.2. W terminie 30 dni roboczych od dnia zakończenia kontroli, osoba kontrolująca sporządza protokół

kontroli.3. Protokół kontroli zawiera w szczególności:1) nazwę i adres kontrolowanej firmy audytorskiej;2) wskazanie jednostek organizacyjnych kontrolowanej firmy audytorskiej objętych kontrolą;3) imiona i nazwiska oraz stanowiska służbowe osób kontrolujących;4) datę upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz wzmianki o jego zmianach;5) określenie zakresu przedmiotowego kontroli;6) określenie dnia wszczęcia i zakończenia kontroli;7) imiona i nazwiska oraz stanowiska służbowe osób składających oświadczenia oraz udzielających

informacji i wyjaśnień w trakcie przeprowadzania kontroli;8) opis wykonanych czynności kontrolnych oraz ustaleń faktycznych i opis stwierdzonych niepra-

widłowości oraz ich zakres, w tym opis ustaleń faktycznych i opis stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie sprawozdania z przejrzystości;

9) opis załączników, z podaniem nazwy każdego załącznika;10) pouczenie kontrolowanej firmy audytorskiej o przysługującym prawie zgłoszenia zastrzeżeń do

protokołu;11) określenie miejsca i dnia sporządzenia protokołu kontroli.4. Protokół kontroli podpisują osoby kontrolujące.Art. 119. [Protokół] 1. Protokół kontroli, o której mowa w art. 106 ust. 1, sporządza się w 2 jednobrz-

miących egzemplarzach, z których jeden doręcza się kontrolowanej firmie audytorskiej.2. Po doręczeniu protokołu kontroli nie dokonuje się w protokole żadnych poprawek ani dopisków.3. Oczywiste omyłki pisarskie lub rachunkowe prostuje osoba kontrolująca, parafując sprostowania.

Komisja Nadzoru Audytowego o sprostowaniu oczywistych omyłek informuje pisemnie kontrolowaną firmę audytorską.

Art. 120. [Zastrzeżenia do protokołu] 1. W terminie 14 dni roboczych od dnia doręczenia protokołu kontroli, o którym mowa w art. 119 ust. 1, kontrolowana firma audytorska może zgłosić Komisji Nadzoru Audytowego pisemne, umotywowane zastrzeżenia do protokołu.

2. O sposobie rozpatrzenia zastrzeżeń Komisja Nadzoru Audytowego informuje kontrolowaną firmę audytorską w terminie 14 dni roboczych od dnia ich otrzymania.



3. W przypadku niezgłoszenia zastrzeżeń w terminie wskazanym w ust. 1 przyjmuje się, że kontrolo-wana firma audytorska nie kwestionuje ustaleń kontroli.

Art. 121. [Działania pokontrolne] 1. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości podczas kontroli, o której mowa w art. 106 ust. 1, Komisja Nadzoru Audytowego podejmuje następujące działania pokon-trolne:

1) kieruje do kontrolowanej firmy audytorskiej zalecenia wraz z określeniem odpowiedniego termi-nu umożliwiającego ich realizację; w przypadku zaleceń dotyczących systemu wewnętrznej kontroli jakości termin ich realizacji nie może przekraczać 12 miesięcy;

2) jeżeli istnieją do tego podstawy – wszczyna postępowanie wyjaśniające lub dochodzenie dyscypli-narne lub składa zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego do Krajo-wego Rzecznika Dyscyplinarnego;

3) w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, o których mowa w art. 182 ust. 1 – wszczyna wobec kontrolowanej firmy audytorskiej postępowanie administracyjne.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, osoby kontrolujące dokonują weryfikacji realizacji za-leceń, której ustalenia zawierają w raporcie z realizacji zaleceń sporządzanym przez Komisję Nadzoru Audytowego.

3. Przepisy ust. 1 pkt 2 lub 3 stosuje się również w przypadku niewykonania zaleceń, o których mowa w ust. 1 pkt 1.

Art. 122. [Raport z kontroli] Komisja Nadzoru Audytowego kieruje do kontrolowanej firmy audytor-skiej raport z kontroli, o której mowa w art. 106 ust. 1, zawierający główne ustalenia i wnioski z kontroli, w tym zalecenia, o których mowa w art. 121 ust. 1 pkt 1, a także informacje o planowanych działaniach pokontrolnych, o których mowa w art. 121 ust. 1 pkt 2 lub 3.

Art. 123. [Kontrole tematyczne] 1. Komisja Nadzoru Audytowego może przeprowadzać kontrole te-matyczne w firmach audytorskich, w zakresie dotyczącym badań ustawowych jednostek zaintereso-wania publicznego.

2. Kontrola tematyczna jest prowadzona, na podstawie imiennego upoważnienia udzielonego przez Komisję Nadzoru Audytowego, przez kontrolerów Komisji Nadzoru Audytowego.

3. W trakcie kontroli tematycznych kontrolerzy Komisji Nadzoru Audytowego mogą korzystać z po-mocy ekspertów, o których mowa w art. 109. Przepisy art. 95 i art. 106 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

4. Zakres kontroli tematycznych może obejmować wybrane zagadnienia, o których mowa w art. 112 ust. 1.

5. Kontrolowana firma audytorska jest obowiązana udzielać wszelkich żądanych informacji i wyja-śnień w zakresie objętym kontrolą tematyczną, w wyznaczonej postaci i wyznaczonym terminie przez osobę kontrolującą. Jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli, kontrola tematyczna może być prowadzona w siedzibie Komisji Nadzoru Audytowego.

6. Komisja Nadzoru Audytowego sporządza sprawozdanie z kontroli tematycznych zawierające ogól-ne ustalenia i wnioski wraz ze wskazaniem działań zaradczych, jakie firmy audytorskie mają podjąć, w związku z ustaleniami zawartymi w sprawozdaniu.

7. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 6, jest publikowane na stronie internetowej Komisji Nadzoru Audytowego.

8. Do kontroli tematycznych przepisy art. 111 ust. 1 i 2, art. 113, art. 114 ust. 1 i 2, art. 115, art. 117 i art. 118 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

Art. 124. [Kontrola doraźna KNA] 1. W przypadku powzięcia informacji o nieprawidłowościach w przeprowadzaniu badań ustawowych jednostek zainteresowania publicznego, Komisja Nadzoru Au-dytowego może przeprowadzić kontrolę w firmach audytorskich zwaną dalej „kontrolą doraźną KNA”.

2. Przedmiotem kontroli doraźnej KNA jest wyjaśnienie, czy nieprawidłowości, o których powzięto informację, mają miejsce. Kontrola doraźna KNA może być przeprowadzona w zakresie wszystkich lub wybranych zagadnień określonych w art. 112 ust. 1.

3. Kontrola doraźna KNA jest prowadzona przez kontrolerów Komisji Nadzoru Audytowego, na pod-stawie imiennego upoważnienia udzielonego przez Komisję Nadzoru Audytowego.

4. W trakcie kontroli doraźnych KNA kontrolerzy Komisji Nadzoru Audytowego mogą korzystać z pomocy ekspertów, o których mowa w art. 109. Przepisy art. 95 i art. 106 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

5. Kontrolowana firma audytorska jest obowiązana udzielać wszelkich żądanych informacji i wyja-śnień, w tym przekazywać dokumenty, w zakresie objętym kontrolą doraźną KNA, w wyznaczonej po-staci i wyznaczonym terminie. Jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli, kontrola doraźna KNA może być prowadzona w siedzibie Komisji Nadzoru Audytowego.

6. Przekazanie na potrzeby przeprowadzanej kontroli doraźnej KNA informacji, stanowiących tajem-nice ustawowo chronione, nie stanowi naruszenia tych tajemnic.

7. Do kontroli doraźnych KNA przepisy art. 111 ust. 1 i 2, art. 113–115 i art. 117–122 stosuje się odpo-wiednio.



Art. 125. [K.p.a.] W sprawach nieuregulowanych w niniejszej ustawie do kontroli, o których mowa w art. 106 ust. 1, art. 123 ust. 1 oraz art. 124 ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 6–16, art. 32–34, art. 39–60, art. 67–88a, z tym że termin wskazany w art. 79 § 1 wynosi 3 dni i art. 123–126 oraz art. 141–144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

Art. 126. [Kompetencje ministra finansów] Minister właściwy do spraw finansów publicznych jest organem właściwym w sprawach:

1) skarg i wniosków, do których stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postę-powania administracyjnego,

2) petycji, o których mowa w ustawie z dnia 11 lipca 2014 r. o petycjach (DzU poz. 1195 oraz z 2016 r., poz. 1579)

– dotyczących działalności Komisji Nadzoru Audytowego oraz sprawowanego nadzoru publicznego, o którym mowa w art. 88.

Art. 127. [Uprawnienia Komisji Nadzoru Audytowego] 1. W ramach sprawowania nadzoru publicz-nego, o którym mowa w art. 88, Komisji Nadzoru Audytowego przysługuje prawo do uczestnictwa, za pośrednictwem swoich przedstawicieli, w posiedzeniach organów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.

2. Komisja Nadzoru Audytowego może nałożyć na Polską Izbę Biegłych Rewidentów karę pieniężną w wysokości 10 000 zł, jeżeli:

1) organ Polskiej Izby Biegłych Rewidentów nie podejmuje w wyznaczonym terminie uchwały, o pod-jęcie której Komisja Nadzoru Audytowego zwróciła się w trybie art. 104;

2) organ Polskiej Izby Biegłych Rewidentów nie realizuje zatwierdzonego przez Komisję Nadzoru Audytowego rocznego planu kontroli, o którym mowa w art. 36 ust. 3;

3) kontrole Krajowej Komisji Nadzoru w firmach audytorskich są przeprowadzane z naruszeniem przepisów prawa, mogącym mieć wpływ na wyniki kontroli.

3. Od decyzji w sprawie nałożenia kary pieniężnej przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie spra-wy, zgodnie z art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

4. Kara pieniężna jest wymagalna w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o jej nałożeniu stała się ostateczna.

5. W sprawach, o których mowa w ust. 2, Polska Izba Biegłych Rewidentów jest reprezentowana przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów. Organ, którego działania lub zaniechania dotyczy postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w ust. 2, może przystąpić do postępowania w cha-rakterze strony do czasu zakończenia sprawy w pierwszej instancji.

6. Kara pieniężna, o której mowa w ust. 4, podlega egzekucji w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerw-ca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

7. Do kar pieniężnych stosuje się ustawę z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania admini-stracyjnego.

8. Na postanowienia Komisji Nadzoru Audytowego w sprawach rozstrzygnięć i stanowiska wierzycie-la dotyczących postępowania egzekucyjnego zażalenie nie przysługuje.

Rozdział 8Komitet audytu i szczególne warunki przeprowadzania badań ustawowych w jednostkach zain-

teresowania publicznegoArt. 128. [Komitet audytu] 1. W jednostkach zainteresowania publicznego działa komitet audytu,

który jest komitetem do spraw audytu, o którym mowa w rozporządzeniu nr 537/2014. Członkowie komitetu audytu są powoływani przez radę nadzorczą lub inny organ nadzorczy lub kontrolny spośród członków tego organu.

2. Jednostki, których jedyna działalność polega na pełnieniu roli emitenta papierów wartościowych opartych na aktywach, o których mowa w art. 2 pkt 5 rozporządzenia Komisji (WE) nr 809/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. wykonującego dyrektywę 2003/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie informacji zawartych w prospektach emisyjnych oraz formy, włączenia przez odniesienie i publikacji takich prospektów emisyjnych oraz rozpowszechniania reklam (DzUrz UE L 149 z 30.04.2004, str. 307, z późn. zm.[9]), nie mają obowiązku posiadania komitetu audytu. Jednostki te podają do publicznej wia-domości przyczyny, dla których w ich przypadku nie jest właściwe posiadanie komitetu audytu lub inne-go organu nadzorczego lub kontrolnego, któremu byłoby właściwe powierzenie funkcji komitetu audytu.

3. W przypadku otwartych funduszy emerytalnych, dobrowolnych funduszy emerytalnych oraz pod-miotów, o których mowa w art. 2 pkt 9 lit. f, funkcje komitetu audytu pełni komitet audytu powołany przez powszechne towarzystwo emerytalne lub towarzystwo w rozumieniu ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi będące orga-nem danego funduszu.



4. W przypadku:1) banków spółdzielczych,2) jednostek samorządu terytorialnego będących jednostkami zainteresowania publicznego,3) podmiotów, o których mowa w art. 2 pkt 9 lit. i, 4) jednostek zainteresowania publicznego, innych niż wymienione w pkt 1–3 oraz niebędących pod-

miotami, o których mowa w art. 2 pkt 9 lit. e–h, które na koniec danego roku obrotowego oraz na koniec roku obrotowego poprzedzającego dany rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z następu-jących trzech wielkości:

a) 17 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,b) 34 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,c) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty– pełnienie funkcji komitetu audytu w celu wykonywania obowiązków komitetu audytu określonych

w niniejszej ustawie, ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości i rozporządzeniu nr 537/2014 może zostać powierzone radzie nadzorczej lub innemu organowi nadzorczemu lub kontrolnemu jed-nostki zainteresowania publicznego.

5. W przypadkach, o których mowa w ust. 3 i 4, przepisy art. 129 ust. 1, 3 i 5 stosuje się odpowiednio, z tym że w przypadku banków spółdzielczych i podmiotów, o których mowa w art. 2 pkt 9 lit. i, okresy, o których mowa w art. 129 ust. 3 pkt 1 i 2 wynoszą rok.

Art. 129. [Skład komitetu] 1. W skład komitetu audytu wchodzi przynajmniej 3 członków. Przynaj-mniej jeden członek komitetu audytu posiada wiedzę i umiejętności w zakresie rachunkowości lub ba-dania sprawozdań finansowych.

2. Do członków komitetu audytu działającego w jednostkach zainteresowania publicznego będących jednostkami samorządu terytorialnego przepisu ust. 1 zdanie drugie nie stosuje się.

3. Większość członków komitetu audytu, w tym jego przewodniczący, jest niezależna od danej jed-nostki zainteresowania publicznego. Uznaje się, że członek komitetu audytu jest niezależny od danej jednostki zainteresowania publicznego, jeżeli spełnia następujące kryteria:

1) nie należy ani w okresie ostatnich 5 lat od dnia powołania nie należał do kadry kierowniczej wyż-szego szczebla, w tym nie jest ani nie był członkiem zarządu lub innego organu zarządzającego danej jednostki zainteresowania publicznego lub jednostki z nią powiązanej;

2) nie jest ani nie był w okresie ostatnich 3 lat od dnia powołania pracownikiem danej jednostki zain-teresowania publicznego lub jednostki z nią powiązanej, z wyjątkiem sytuacji gdy członkiem komitetu audytu jest pracownik nienależący do kadry kierowniczej wyższego szczebla, który został wybrany do rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego danej jednostki zainteresowania pu-blicznego jako przedstawiciel pracowników;

3) nie sprawuje kontroli w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 lit. a–e ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachun-kowości lub nie reprezentuje osób lub podmiotów sprawujących kontrolę nad daną jednostką zaintereso-wania publicznego;

4) nie otrzymuje lub nie otrzymał dodatkowego wynagrodzenia, w znacznej wysokości, od danej jed-nostki zainteresowania publicznego lub jednostki z nią powiązanej, z wyjątkiem wynagrodzenia, jakie otrzymał jako członek rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego, w tym komi-tetu audytu;

5) nie utrzymuje ani w okresie ostatniego roku od dnia powołania nie utrzymywał istotnych stosun-ków gospodarczych z daną jednostką zainteresowania publicznego lub jednostką z nią powiązaną, bezpośrednio lub będąc właścicielem, wspólnikiem, akcjonariuszem, członkiem rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego, lub osobą należącą do kadry kierowniczej wyższego szczebla, w tym członkiem zarządu lub innego organu zarządzającego podmiotu utrzymującego takie stosunki;

6) nie jest i w okresie ostatnich 2 lat od dnia powołania nie był:a) właścicielem, wspólnikiem (w tym komplementariuszem) lub akcjonariuszem obecnej lub po-

przedniej firmy audytorskiej przeprowadzającej badanie sprawozdania finansowego danej jednostki zainteresowania publicznego lub jednostki z nią powiązanej lub

b) członkiem rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego obecnej lub poprzed-niej firmy audytorskiej przeprowadzającej badanie sprawozdania finansowego danej jednostki zainte-resowania publicznego, lub

c) pracownikiem lub osobą należącą do kadry kierowniczej wyższego szczebla, w tym członkiem za-rządu lub innego organu zarządzającego obecnej lub poprzedniej firmy audytorskiej przeprowadza-jącej badanie sprawozdania finansowego danej jednostki zainteresowania publicznego lub jednostki z nią powiązanej, lub

d) inną osobą fizyczną, z której usług korzystała lub którą nadzorowała obecna lub poprzednia firma audytorska lub biegły rewident działający w jej imieniu;



7) nie jest członkiem zarządu lub innego organu zarządzającego jednostki, w której członkiem rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego jest członek zarządu lub innego organu zarządzającego danej jednostki zainteresowania publicznego;

8) nie jest członkiem rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego danej jednost-ki zainteresowania publicznego dłużej niż 12 lat;

9) nie jest małżonkiem, osobą pozostającą we wspólnym pożyciu, krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej do czwartego stopnia – członka zarządu lub innego organu zarządzającego danej jednostki zainteresowania publicznego lub osoby, o której mowa w pkt 1–8;

10) nie pozostaje w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli z członkiem zarządu lub innego or-ganu zarządzającego danej jednostki zainteresowania publicznego lub osobą, o której mowa w pkt 1–8.

4. Dodatkowe wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 3 pkt 4:1) obejmuje udział w systemie przydziału opcji na akcje lub innym systemie wynagradzania za wyniki;2) nie obejmuje otrzymywania kwot wynagrodzenia w stałej wysokości w ramach planu emerytal-

nego, w tym wynagrodzenia odroczonego, z tytułu wcześniejszej pracy w danej jednostce zaintereso-wania publicznego w przypadku, gdy warunkiem wypłaty takiego wynagrodzenia nie jest kontynuacja zatrudnienia w danej jednostce zainteresowania publicznego.

5. Członkowie komitetu audytu posiadają wiedzę i umiejętności z zakresu branży, w której działa jed-nostka zainteresowania publicznego. Warunek ten uznaje się za spełniony, jeżeli przynajmniej jeden członek komitetu audytu posiada wiedzę i umiejętności z zakresu tej branży lub poszczególni członko-wie w określonych zakresach posiadają wiedzę i umiejętności z zakresu tej branży.

6. Przewodniczący komitetu audytu jest powoływany przez członków komitetu audytu lub radę nad-zorczą, lub inny organ nadzorczy lub kontrolny jednostki zainteresowania publicznego.

Art. 130. [Zadania komitetu] 1. Do zadań komitetu audytu należy w szczególności:1) monitorowanie:a) procesu sprawozdawczości finansowej,b) skuteczności systemów kontroli wewnętrznej i systemów zarządzania ryzykiem oraz audytu we-

wnętrznego, w tym w zakresie sprawozdawczości finansowej,c) wykonywania czynności rewizji finansowej, w szczególności przeprowadzania przez firmę audy-

torską badania, z uwzględnieniem wszelkich wniosków i ustaleń Komisji Nadzoru Audytowego wyni-kających z kontroli przeprowadzonej w firmie audytorskiej;

2) kontrolowanie i monitorowanie niezależności biegłego rewidenta i firmy audytorskiej, w szcze-gólności w przypadku, gdy na rzecz jednostki zainteresowania publicznego świadczone są przez firmę audytorską inne usługi niż badanie;

3) informowanie rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kontrolnego jednostki zainte-resowania publicznego o wynikach badania oraz wyjaśnianie, w jaki sposób badanie to przyczyniło się do rzetelności sprawozdawczości finansowej w jednostce zainteresowania publicznego, a także jaka była rola komitetu audytu w procesie badania;

4) dokonywanie oceny niezależności biegłego rewidenta oraz wyrażanie zgody na świadczenie przez niego dozwolonych usług niebędących badaniem w jednostce zainteresowania publicznego;

5) opracowywanie polityki wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzania badania;6) opracowywanie polityki świadczenia przez firmę audytorską przeprowadzającą badanie, przez

podmioty powiązane z tą firmą audytorską oraz przez członka sieci firmy audytorskiej dozwolonych usług niebędących badaniem;

7) określanie procedury wyboru firmy audytorskiej przez jednostkę zainteresowania publicznego;8) przedstawianie radzie nadzorczej lub innemu organowi nadzorczemu lub kontrolnemu, lub organowi,

o którym mowa w art. 66 ust. 4 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, rekomendacji, o któ-rej mowa w art. 16 ust. 2 rozporządzenia nr 537/2014, zgodnie z politykami, o których mowa w pkt 5 i 6;

9) przedkładanie zaleceń mających na celu zapewnienie rzetelności procesu sprawozdawczości finansowej w jednostce zainteresowania publicznego.

2. W przypadku gdy wyboru firmy audytorskiej przeprowadzającej badanie ustawowe jednostki zainteresowania publicznego dokonuje organ inny niż organ, o którym mowa w art. 66 ust. 4 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, zwany dalej „organem dokonującym wyboru”, komitet au-dytu przedstawia organowi dokonującemu wyboru rekomendację, w której:

1) wskazuje firmę audytorską, której proponuje powierzyć badanie ustawowe;2) oświadcza, że rekomendacja jest wolna od wpływów stron trzecich;3) stwierdza, że badana jednostka zainteresowania publicznego nie zawarła umów zawierających

klauzule, o których mowa w art. 66 ust. 5a ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości.3. W przypadku gdy wybór, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy przedłużenia umowy o badanie

sprawozdania finansowego, rekomendacja komitetu audytu:1) zawiera przynajmniej dwie możliwości wyboru firmy audytorskiej wraz z uzasadnieniem oraz



wskazanie uzasadnionej preferencji komitetu audytu wobec jednej z nich;2) jest sporządzana w następstwie procedury wyboru zorganizowanej przez badaną jednostkę, speł-

niającej następujące kryteria:a) badana jednostka zainteresowania publicznego może zaprosić dowolne firmy audytorskie do

składania ofert w sprawie świadczenia usługi badania ustawowego, pod warunkiem że:– nie narusza to przepisów art. 17 ust. 3 rozporządzenia nr 537/2014,– organizacja procedury przetargowej nie wyklucza z udziału w procedurze wyboru firm, które uzy-

skały mniej niż 15% swojego całkowitego wynagrodzenia z tytułu badań od jednostek zainteresowania publicznego w danym państwie Unii Europejskiej w poprzednim roku kalendarzowym, zamieszczo-nych w wykazie firm audytorskich, o których mowa w art. 91,

b) badana jednostka zainteresowania publicznego przygotowuje dokumentację przetargową dla za-proszonych firm audytorskich, która:

– umożliwia tym firmom poznanie działalności badanej jednostki zainteresowania publicznego,– zawiera wskazanie sprawozdań finansowych podlegających badaniu,– zawiera przejrzyste i niedyskryminujące kryteria wyboru, które są stosowane przez badaną jed-

nostkę zainteresowania publicznego do oceny ofert złożonych przez firmy audytorskie,c) badana jednostka zainteresowania publicznego ma swobodę określenia procedury wyboru i może

w jej trakcie prowadzić bezpośrednie negocjacje z zainteresowanymi oferentami,d) badana jednostka zainteresowania publicznego ocenia oferty założone przez firmy audytorskie

zgodnie z kryteriami wyboru określonymi w dokumentacji przetargowej oraz przygotowuje sprawoz-danie zawierające wnioski z procedury wyboru zatwierdzane przez komitet audytu,

e) badana jednostka zainteresowania publicznego oraz komitet audytu uwzględniają wszelkie usta-lenia lub wnioski zawarte w rocznym sprawozdaniu, o którym mowa w art. 90 ust. 5, mogące wpłynąć na wybór firmy audytorskiej.

4. Badana jednostka zainteresowania publicznego, na wniosek Komisji Nadzoru Finansowego, wyka-zuje, że procedura wyboru została przeprowadzona zgodnie z wymogami, o których mowa w ust. 2 i 3.

5. Do jednostki zainteresowania publicznego będącej małym lub średnim przedsiębiorcą oraz spółką o obniżonej kapitalizacji rynkowej, w rozumieniu art. 25 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicz-nej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, przepisów ust. 3 pkt 2 nie stosuje się.

6. Jeżeli decyzja organu dokonującego wyboru w zakresie wyboru firmy audytorskiej odbiega od rekomendacji komitetu audytu, organ dokonujący wyboru uzasadnia przyczyny niezastosowania się do rekomendacji komitetu audytu oraz przekazuje takie uzasadnienie do wiadomości organu zatwier-dzającego sprawozdanie finansowe.

7. W przypadku gdy sprawowanie funkcji komitetu audytu powierzono zgodnie z art. 128 ust. 4 ra-dzie nadzorczej lub innemu organowi nadzorczemu lub kontrolnemu jednostki zainteresowania pu-blicznego, organ dokonujący wyboru przesyła do wiadomości organu zatwierdzającego sprawozdanie finansowe uzasadnienie dla dokonanego wyboru firmy audytorskiej.

8. Komitet audytu może, bez pośrednictwa rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego lub kon-trolnego, żądać udzielenia informacji, wyjaśnień i przekazania dokumentów niezbędnych do wykony-wania zadań, o których mowa w ust. 1.

9. Komitet audytu może żądać omówienia przez kluczowego biegłego rewidenta z komitetem au-dytu, zarządem lub innym organem zarządzającym, radą nadzorczą lub innym organem nadzorczym lub kontrolnym działającym w jednostce zainteresowania publicznego, lub kluczowy biegły rewident może żądać omówienia z komitetem audytu, zarządem lub innym organem zarządzającym, radą nad-zorczą lub innym organem nadzorczym lub kontrolnym działającym w jednostce zainteresowania publicznego kluczowych kwestii wynikających z badania, które zostały wymienione w sprawozdaniu dodatkowym, o którym mowa w art. 11 rozporządzenia nr 537/2014.

Art. 131. [Udostępnienie sprawozdania dodatkowego] Sprawozdanie dodatkowe, o którym mowa w art. 11 rozporządzenia nr 537/2014, przedkłada się również radzie nadzorczej lub innemu organowi nadzorczemu lub kontrolnemu, a także zarządowi lub innemu organowi zarządzającemu badanej jed-nostki zainteresowania publicznego. Komitet audytu lub organ pełniący jego funkcje może udostępnić sprawozdanie dodatkowe dla komitetu audytu walnemu zgromadzeniu, wspólnikom lub właścicielom badanej jednostki.

Art. 132. [Polityka kontroli] Firma audytorska opracowuje politykę kontroli jakości wykonania zle-cenia przez niezależnego biegłego rewidenta w odniesieniu do badań ustawowych jednostek zaintere-sowania publicznego.

Art. 133. [Informacja o wyborze] Jeżeli w jednostce zainteresowania publicznego wyboru firmy au-dytorskiej do przeprowadzenia badania jej sprawozdania finansowego dokonuje organ dokonujący wyboru, jednostka informuje o tym fakcie Komisję Nadzoru Finansowego.



Art. 134. [Czas trwania zleceń badań] 1. Maksymalny czas nieprzerwanego trwania zleceń badań ustawowych, o których mowa w art. 17 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia nr 537/2014, przeprowadza-nych przez tę samą firmę audytorską lub firmę audytorską powiązaną z tą firmą audytorską lub jakie-gokolwiek członka sieci działającej w państwach Unii Europejskiej, do której należą te firmy audytor-skie, nie może przekraczać 5 lat.

2. Kluczowy biegły rewident nie może przeprowadzać badania ustawowego w tej samej jednostce zainteresowania publicznego przez okres dłuższy niż 5 lat.

3. Kluczowy biegły rewident może ponownie przeprowadzać badanie ustawowe w jednostce, o której mowa w ust. 2, po upływie co najmniej 3 lat od zakończenia ostatniego badania ustawowego.

Art. 135. [Bank spółdzielczy] 1. W przypadku gdy bank spółdzielczy jest członkiem związku rewizyjnego i powierza przeprowadzenie badania ustawowego temu związkowi rewizyjnemu, do badania ustawo-wego banku spółdzielczego, innego niż bank zrzeszający lub innego niż bank spółdzielczy będący jed-nostką zainteresowania publicznego, spełniający kryteria dużej jednostki, nie stosuje się przepisów art. 4 oraz art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia nr 537/2014 w zakresie spełnienia wymogów określonych w art. 4, art. 6 ust. 1 lit. b, art. 16 oraz art. 17 ust. 1, 3 i 5–8 tego rozporządzenia.

2. Warunkiem przeprowadzenia badania ustawowego banku spółdzielczego przez związek rewizyj-ny jest zachowanie przez biegłych rewidentów przeprowadzających takie badanie oraz osoby mogące wywierać wpływ na to badanie wymogów niezależności określonych w niniejszej ustawie. Przepis art. 70 stosuje się.

Art. 136. [Usługi zabronione] 1. Usługami zabronionymi zgodnie z art. 5 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia nr 537/2014 są także inne usługi niebędące czynnościami rewizji finansowej.

2. Usługami zabronionymi zgodnie z art. 5 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia nr 537/2014 nie są: 1) usługi, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków

spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających;2) usługi:a) przeprowadzania procedur należytej staranności (due dilligence) w zakresie kondycji ekonomiczno-

-finansowej,b) wydawania listów poświadczających – wykonywane w związku z prospektem emisyjnym badanej jednostki, przeprowadzane zgodnie

z krajowym standardem usług pokrewnych i polegające na przeprowadzaniu uzgodnionych procedur;3) usługi atestacyjne w zakresie informacji finansowych pro forma, prognoz wyników lub wyników

szacunkowych, zamieszczane w prospekcie emisyjnym badanej jednostki;4) badanie historycznych informacji finansowych do prospektu, o którym mowa w rozporządzeniu

Komisji (WE) nr 809/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. wykonującym dyrektywę 2003/71/WE Parlamen-tu Europejskiego i Rady w sprawie informacji zawartych w prospektach emisyjnych oraz formy, włą-czenia przez odniesienie i publikacji takich prospektów emisyjnych oraz rozpowszechniania reklam;

5) weryfikacja pakietów konsolidacyjnych;6) potwierdzanie spełnienia warunków zawartych umów kredytowych na podstawie analizy infor-

macji finansowych pochodzących ze zbadanych przez daną firmę audytorską sprawozdań finanso-wych;

7) usługi atestacyjne w zakresie sprawozdawczości dotyczącej ładu korporacyjnego, zarządzania ryzykiem oraz społecznej odpowiedzialności biznesu;

8) usługi polegające na ocenie zgodności informacji ujawnianych przez instytucje finansowe i firmy inwestycyjne z wymogami w zakresie ujawniania informacji dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zmiennych składników wynagrodzeń;

9) poświadczenia dotyczące sprawozdań lub innych informacji finansowych przeznaczonych dla or-ganów nadzoru, rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego spółki lub właścicieli, wykraczające poza zakres badania ustawowego i mające pomóc tym organom w wypełnianiu ich ustawowych obo-wiązków.

3. Świadczenie usług, o których mowa w ust. 2, możliwe jest jedynie w zakresie niezwiązanym z poli-tyką podatkową badanej jednostki, po przeprowadzeniu przez komitet audytu oceny zagrożeń i zabez-pieczeń niezależności, o której mowa w art. 69–73.

Art. 137. [Wniosek i zwolnienie] Komisja Nadzoru Audytowego może, na wniosek firmy audytor-skiej, zwolnić, w drodze decyzji administracyjnej, tę firmę z wymogów, o których mowa w art. 4 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia nr 537/2014, w odniesieniu do usług dozwolonych świadczonych na rzecz badanej jednostki zainteresowania publicznego, jej jednostki dominującej lub jednostki przez nią kontrolowanej, na okres nie dłuższy niż 2 lata obrotowe, biorąc pod uwagę:

1) zagrożenia dla niezależności firmy audytorskiej;2) zastosowane przez firmę audytorską dodatkowe zabezpieczenia w celu ograniczenia tych zagrożeń;3) ważny interes firmy audytorskiej lub badanej jednostki zainteresowania publicznego.



Art. 138. [Informacje dla Komisji] W przypadku przeprowadzania badania ustawowego jednostki zainteresowania publicznego firma audytorska niezwłocznie przekazuje Komisji Nadzoru Audytowe-go informacje, o których mowa w art. 12 ust. 1 akapit pierwszy lit. c rozporządzenia nr 537/2014.

Rozdział 9Odpowiedzialność dyscyplinarna biegłych rewidentów

Oddział 1Postępowanie dyscyplinarneArt. 139. [Przewinienie i odpowiedzialność]. Biegły rewident podlega odpowiedzialności dyscypli-

narnej, jeżeli dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego.2. Przewinienie dyscyplinarne polega na naruszeniu przez biegłego rewidenta przepisów dotyczą-

cych:1) wykonywania zawodu, zasad etyki zawodowej, niezależności lub krajowych standardów wykonywania

zawodu;2) realizacji obowiązków związanych z przynależnością do samorządu zawodowego biegłych rewi-

dentów;3) prowadzenia działalności w formie firmy audytorskiej, o której mowa w art. 46, w tym jako wspól-

nik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej;4) pełnienia funkcji w organach zarządzających lub nadzorczych firm audytorskich.3. W sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej prowadzone jest postępowanie dyscyplinarne.Art. 140. [Kara administracyjna] 1. Nie wszczyna się postępowania dyscyplinarnego, a wszczęte

umarza, w sprawie czynu, za który na biegłego rewidenta wpisanego na listę, o którym mowa w art. 46 pkt 1, może zostać nałożona kara administracyjna, o której mowa w art. 183 ust. 1.

2. Jeżeli biegły rewident, o którym mowa w ust. 1, został skreślony z listy, można wszcząć lub wznowić postępowanie dyscyplinarne w odniesieniu do czynu, o którym mowa w ust. 1.

3. Biegły rewident, który został skreślony z listy, nie podlega wpisowi na listę do czasu prawomocne-go zakończenia postępowania dyscyplinarnego dotyczącego czynu, o którym mowa w ust. 1, jeżeli po-stępowanie dyscyplinarne jest w toku lub zostanie wszczęte w terminie 3 miesięcy od dnia skreślenia biegłego rewidenta z listy.

Art. 141. [Przedawnienie] 1. Nie można wszcząć postępowania dyscyplinarnego, jeżeli od chwili po-pełnienia przewinienia dyscyplinarnego upłynęło 5 lat.

2. Jeżeli przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 1, biegłemu rewidentowi zostanie ogłoszo-ne lub doręczone postanowienie o przedstawieniu zarzutów karalność przewinienia dyscyplinarnego ustaje z upływem 10 lat od chwili popełnienia przewinienia dyscyplinarnego.

3. Jeżeli czyn zawiera znamiona przestępstwa lub przestępstwa skarbowego, przedawnienie prze-winienia dyscyplinarnego nie następuje wcześniej niż przedawnienie przewidziane w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (DzU z 2016 r., poz. 1137 i 2138 oraz z 2017 r., poz. 244, 768 i 773) albo ustawie z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (DzU z 2016 r., poz. 2137, z późn. zm.[10]) dla tego przestępstwa.

Art. 142. [Dwa postępowania] 1. Postępowanie dyscyplinarne toczy się niezależnie od postępowania karnego za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe za ten sam czyn.

2. Postępowanie dyscyplinarne może być zawieszone do czasu zakończenia postępowania karnego.Art. 143. [Elementy postępowania] Postępowanie dyscyplinarne obejmuje:1) dochodzenie dyscyplinarne;2) postępowanie przed Krajowym Sądem Dyscyplinarnym oraz postępowanie odwoławcze od orze-

czenia lub postanowienia kończącego postępowanie dyscyplinarne.Art. 144. [Uprawnienia strony] 1. Organy, o których mowa w art. 148 ust. 2, w sprawach, w których

złożyły zawiadomienie, mogą przystąpić do postępowania dyscyplinarnego w charakterze strony, nie później jednak niż do dnia rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej.

2. Komisja Nadzoru Audytowego może przystąpić do postępowania dyscyplinarnego w charakterze strony na każdym etapie postępowania.

Art. 145. [Wgląd do akt] Komisji Nadzoru Audytowego lub osobom przez nią upoważnionym przy-sługuje na każdym etapie postępowania dyscyplinarnego prawo wglądu do akt, żądania sporządzenia i doręczenia kopii akt postępowania i żądania informacji o wynikach tego postępowania, jak również prawo żądania doręczenia prawomocnych orzeczeń lub postanowień wraz z aktami sprawy.

Art. 146. [Obrońcy] 1. Obwiniony może na każdym etapie postępowania dyscyplinarnego ustanowić jednocześnie nie więcej niż 3 obrońców spośród biegłych rewidentów, adwokatów lub radców praw-



nych.2. Strona niebędąca oskarżycielem może na każdym etapie postępowania dyscyplinarnego ustano-

wić jednocześnie nie więcej niż 3 pełnomocników spośród biegłych rewidentów, adwokatów lub rad-ców prawnych.

3. W przypadku organów, o których mowa w art. 148 ust. 2, pełnomocników można ustanowić rów-nież spośród pracowników tych organów lub pracowników urzędów obsługujących te organy.

Art. 147. [Dochodzenie] 1. W przypadku gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przewi-nienia dyscyplinarnego wszczyna się dochodzenie dyscyplinarne.

2. Dochodzenie dyscyplinarne może zostać wszczęte z urzędu lub na skutek zawiadomienia o podej-rzeniu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego.

3. W terminie 30 dni od dnia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego o wszczęciu dochodzenia dyscyplinarnego zawiadamia się:

1) osobę lub inny podmiot, który złożył zawiadomienie;2) biegłego rewidenta, którego dotyczy zawiadomienie.Art. 148. [Postępowanie wyjaśniające] 1. W przypadku gdy zachodzi potrzeba dokonania dodat-

kowych ustaleń lub uzupełnienia danych w celu stwierdzenia, czy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, dochodzenie dyscyplinarne może być poprzedzone po-stępowaniem wyjaśniającym.

2. Postępowania wyjaśniającego nie wszczyna się w przypadku, gdy zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego złoży:

1) Krajowa Rada Biegłych Rewidentów;2) Krajowa Komisja Nadzoru;3) Komisja Nadzoru Audytowego;4) Komisja Nadzoru Finansowego;5) Minister Sprawiedliwości.3. Przepis art. 147 ust. 3 stosuje się odpowiednio.4. Postępowanie wyjaśniające trwa nie dłużej niż 2 miesiące od dnia jego wszczęcia. W uzasadnio-

nych przypadkach postępowanie wyjaśniające może zostać przedłużone na dalszy czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 2 miesiące.

5. Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego wydaje się postanowienie o: 1) wszczęciu dochodzenia dyscyplinarnego albo2) odmowie wszczęcia dochodzenia dyscyplinarnego.6. Na postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia dyscyplinarnego oraz na postanowienie

o umorzeniu dochodzenia dyscyplinarnego osobie lub podmiotowi, który złożył zawiadomienie o po-dejrzeniu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, służy zażalenie.

Art. 149. [Strony dochodzenia] 1. Stronami w dochodzeniu dyscyplinarnym są obwiniony, pokrzyw-dzony oraz podmiot, który miał prawo przystąpienia do postępowania w charakterze strony i z tego prawa skorzystał.

2. Obwinionym jest biegły rewident, co do którego wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów.3. Pokrzywdzonym jest osoba lub podmiot, których dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone

przewinieniem dyscyplinarnym.Art. 150. [Przedawnienie zarzutów] Postanowienie o przedstawieniu zarzutów wraz z uzasadnie-

niem można doręczyć biegłemu rewidentowi na piśmie, co zastępuje ogłoszenie.Art. 151. [Wyjaśnienia] W trakcie dochodzenia dyscyplinarnego obwiniony może składać wyjaśnie-

nia pisemnie lub ustnie.Art. 152. [Wniosek o ukaranie] Jeżeli dochodzenie dyscyplinarne dostarczyło podstaw do wniesie-

nia wniosku o ukaranie, Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny w terminie 14 dni od dnia zamknięcia docho-dzenia dyscyplinarnego sporządza wniosek o ukaranie i wnosi go do Krajowego Sądu Dyscyplinarnego.

Art. 153. [Pierwsza instancja] 1. W sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej w pierwszej instancji orzeka Krajowy Sąd Dyscyplinarny.

2. Krajowy Sąd Dyscyplinarny rozpoznaje zażalenia na postanowienia, o których mowa w art. 148 ust. 6.3. Postanowienie Krajowego Sądu Dyscyplinarnego wydane w wyniku rozpoznania zażalenia, o któ-

rym mowa w ust. 2, nie podlega zaskarżeniu.4. Na rozprawie Krajowy Sąd Dyscyplinarny orzeka w składzie trzyosobowym.Art. 154. [Strony postępowania] 1. W postępowaniu przed Krajowym Sądem Dyscyplinarnym stro-

nami są oskarżyciel, obwiniony, a także podmioty, które miały prawo przystąpienia do postępowania w charakterze strony i z tego prawa skorzystały.

2. W postępowaniu przed Krajowym Sądem Dyscyplinarnym pokrzywdzony może przystąpić do po-stępowania w charakterze strony, nie później jednak niż do dnia rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej.



Art. 155. [Termin rozprawy] Przewodniczący Krajowego Sądu Dyscyplinarnego niezwłocznie po otrzymaniu wniosku o ukaranie wyznacza termin rozprawy i zawiadamia o nim obwinionego oraz jego obrońcę, oskarżyciela, pokrzywdzonego, inne strony postępowania i ich pełnomocników oraz Komisję Nadzoru Audytowego.

Art. 156. [Jawność] 1. Rozprawa przed Krajowym Sądem Dyscyplinarnym jest jawna, chyba że jaw-ność rozprawy zagraża ujawnieniu tajemnicy zawodowej biegłych rewidentów albo zachodzą inne określone przepisami prawa przyczyny wyłączenia jawności.

2. W toku postępowania dyscyplinarnego korespondencja może być doręczana, za zgodą stron, tak-że przy użyciu środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną. W takim przypadku dowodem doręczenia jest po-twierdzenie transmisji danych.

Art. 157. [Nieobecność obwinionego] 1. Niestawiennictwo obwinionego lub jego obrońcy na roz-prawę lub posiedzenie Krajowego Sądu Dyscyplinarnego lub wezwanie organu prowadzącego docho-dzenie dyscyplinarne nie wstrzymuje rozpoznania sprawy lub przeprowadzenia czynności, chyba że należycie usprawiedliwią oni swoją nieobecność, jednocześnie wnosząc o odroczenie lub przerwanie rozprawy lub posiedzenia, lub nieprzeprowadzanie czynności przed organem prowadzącym docho-dzenie dyscyplinarne, albo Krajowy Sąd Dyscyplinarny lub organ prowadzący dochodzenie dyscypli-narne z ważnych przyczyn uzna ich obecność za konieczną.

2. Za należyte usprawiedliwienie niestawiennictwa obwinionego lub jego obrońcy na rozprawę przed Krajowym Sądem Dyscyplinarnym lub wezwanie organu prowadzącego dochodzenie dys-cyplinarne rozumie się wskazanie i uprawdopodobnienie wyjątkowych przyczyn, zaś w przypadku choroby, przedstawienie zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego niemożność stawienia się na rozprawę przed Krajowym Sądem Dyscyplinarnym lub wezwanie organu prowadzącego dochodzenie dyscyplinarne.

3. Karę za nieusprawiedliwione niestawiennictwo, odmowę złożenia zeznań lub przyrzeczenia na-kłada na świadka lub biegłego, na wniosek Krajowego Sądu Dyscyplinarnego lub organu prowadzą-cego dochodzenie dyscyplinarne, sąd rejonowy właściwy według miejsca zamieszkania świadka lub biegłego. Świadek lub biegły nie podlega karze, jeżeli nie był uprzedzony o skutkach niestawiennictwa, odmowy złożenia zeznań lub przyrzeczenia.

4. Przymusowe doprowadzenie świadka zarządza, na wniosek Krajowego Sądu Dyscyplinarnego lub organu prowadzącego dochodzenie dyscyplinarne, sąd rejonowy właściwy według miejsca zamieszka-nia świadka.

Art. 158. [Orzeczenia i postanowienia] 1. W postępowaniu dyscyplinarnym rozstrzygnięcia zapada-ją w formie orzeczeń lub postanowień. Orzeczenie może być wydane na rozprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

2. Orzeczenia wydanego pod nieobecność obwinionego lub jego obrońcy nie uważa się za zaoczne.Art. 159. [Kary] 1. W postępowaniu dyscyplinarnym mogą zostać orzeczone następujące kary:1) kara upomnienia;2) kara pieniężna;3) zakaz przeprowadzania badań;4) zakaz wykonywania czynności rewizji finansowej;5) zakaz wykonywania zawodu biegłego rewidenta;6) zakaz pełnienia funkcji członka zarządu lub innego organu zarządzającego lub członka rady nad-

zorczej lub innego organu nadzorczego w firmach audytorskich lub jednostkach zainteresowania pu-blicznego;

7) skreślenie z rejestru.2. Orzekając karę, o której mowa w ust. 1 pkt 1, nakazuje się zaprzestanie określonego postępowania

i powstrzymanie się od niego w przyszłości.3. Orzekając jedną z kar, o których mowa w ust. 1, orzeka się również o nakazie podania do publicznej

wiadomości imienia i nazwiska osoby fizycznej, na którą nałożono karę wraz z numerem, pod którym osoba ta jest lub była wpisana do rejestru, chyba że podanie do publicznej wiadomości jej imienia i na-zwiska będzie środkiem nieproporcjonalnym do popełnionego przewinienia dyscyplinarnego, będzie stanowiło zagrożenie dla stabilności rynków finansowych, zagrozi prowadzonemu postępowaniu kar-nemu lub wyrządzi niewspółmierną szkodę obwinionemu, pokrzywdzonemu, innym stronom postę-powania dyscyplinarnego, firmie audytorskiej, w imieniu której biegły rewident świadczył swoje usługi, jednostce, dla której biegły rewident świadczył swoje usługi, lub organom, o których mowa w art. 148 ust. 2. Nie podlegają ujawnieniu dane podmiotu, dla którego wykonywane były czynności rewizji finansowej.

4. Obok kar, o których mowa w ust. 1, można orzec dodatkowo zakaz zajmowania stanowiska kontro-lera jakości wykonania zlecenia lub pełnienia funkcji osoby odpowiedzialnej za system wewnętrznej kontroli jakości w firmie audytorskiej na okres od roku do 3 lat.



5. Karę, o której mowa w ust. 1 pkt 2, wymierza się do kwoty 250 000 zł.6. Kary, o których mowa w ust. 1 pkt 3–6, orzeka się na okres od roku do 3 lat.7. Kara, o której mowa w ust. 1 pkt 6, może zostać orzeczona samoistnie, jak również obok kar, o któ-

rych mowa w ust. 1 pkt 1–5 i 7.8. Jeżeli przewinienie dyscyplinarne związane było z badaniem ustawowym, orzekając karę, o której

mowa w ust. 1, stwierdza się również, czy sprawozdanie z badania spełnia wymogi, o których mowa w art. 83, oraz art. 10 rozporządzenia nr 537/2014 – w przypadku badania jednostek zainteresowania publicznego.

Art. 160. [Wymiar kary] Ustalając rodzaj i wymiar kary bierze się pod uwagę w szczególności:1) wagę przewinienia dyscyplinarnego i czas jego trwania;2) stopień winy obwinionego; 3) sytuację finansową obwinionego, wyrażającą się w szczególności w wysokości rocznych dochodów

obwinionego; 4) kwotę zysków osiągniętych lub strat unikniętych, w zakresie, w jakim można je ustalić; 5) stopień współpracy obwinionego z organami prowadzącymi postępowanie dyscyplinarne.Art. 161. [Mniejsza waga] Krajowy Sąd Dyscyplinarny może umorzyć postępowanie w wypadkach

mniejszej wagi.Art. 162. [Kilka przewinień] 1. W przypadku jednoczesnego ukarania za kilka przewinień dyscypli-

narnych, wymierza się karę za poszczególne przewinienia, a następnie karę łączną.2. Przy orzekaniu kary łącznej stosuje się następujące zasady:1) kara upomnienia nie podlega łączeniu z karą pieniężną;2) przy karach pieniężnych łączna kara pieniężna nie może przekraczać sumy tych kar i kwoty

250 000 zł ani nie może być niższa od najwyższej z orzeczonych kar pieniężnych;3) kary zakazu:a) przeprowadzania badań,b) wykonywania czynności rewizji finansowej,c) wykonywania zawodu biegłego rewidenta– nie podlegają łączeniu z karami, o których mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 i 2.3. Przy orzeczonych za kilka przewinień dyscyplinarnych karach rodzajowo różnych, o których mowa

w ust. 2, i karze skreślenia z rejestru, wymierza się karę łączną skreślenia z rejestru, a w przypadku orze-czonych równocześnie kar pieniężnych, karę tę orzeka się na zasadach przewidzianych w ust. 2 pkt 2.

4. Kara zakazu pełnienia funkcji członka zarządu lub innego organu zarządzającego lub członka rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego w firmach audytorskich lub jednostkach zainteresowania publicznego nie podlega łączeniu z karami, o których mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1–5 i 7.

5. W przypadku gdy obwiniony popełnił dwa lub więcej przewinień dyscyplinarnych, zanim zapadło pierwsze, choćby nieprawomocne, orzeczenie co do któregokolwiek z nich, wydaje się orzeczenie łącz-ne, o ile orzeczone kary podlegają łączeniu na zasadach przewidzianych w ust. 2–4.

6. Jeżeli jedna z podlegających łączeniu kar została orzeczona w sprawie, o której mowa w art. 172 ust. 1, sądem właściwym do wydania orzeczenia łącznego jest sąd, który jako ostatni wydał podlegające łączeniu orzeczenie skazujące w sprawie, o której mowa w art. 172 ust. 1.

Art. 163. [Uzasadnienie] 1. Uzasadnienie orzeczenia lub postanowienia kończącego postępowanie dyscyplinarne sporządza się z urzędu w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia albo postanowie-nia.

2. Uzasadnienia nie sporządza się z urzędu w sprawach, w których uwzględniono wniosek oskarży-ciela o wydanie orzeczenia i wymierzenie uzgodnionej z obwinionym kary bez przeprowadzenia roz-prawy lub wniosek obwinionego o wydanie orzeczenia i wymierzenie mu określonej kary.

3. Orzeczenie oraz postanowienie kończące postępowanie dyscyplinarne, doręcza się stronom oraz Komisji Nadzoru Audytowego wraz z uzasadnieniem, o ile zostało sporządzone.

Art. 164. [Odwołanie] 1. Od wydanego przez Krajowy Sąd Dyscyplinarny orzeczenia lub postano-wienia kończącego postępowanie dyscyplinarne stronom przysługuje odwołanie, chyba że ustawa lub przepisy, o których mowa w art. 171 pkt 1, stanowią inaczej.

2. Komisja Nadzoru Audytowego może wnieść odwołanie od orzeczenia lub postanowienia kończą-cego postępowanie dyscyplinarne wydanego przez Krajowy Sąd Dyscyplinarny także wówczas, jeżeli nie przystąpiła do postępowania w charakterze strony. Wnosząc odwołanie, Komisja Nadzoru Audyto-wego przystępuje do postępowania dyscyplinarnego w charakterze strony.

3. Termin do wniesienia odwołania wynosi 30 dni od dnia doręczenia orzeczenia lub postanowienia wraz z uzasadnieniem.

4. Odwołanie podlega rozpoznaniu przez sąd apelacyjny właściwy ze względu na miejsce zamieszka-nia obwinionego.

5. Od orzeczenia sądu apelacyjnego kasacja nie przysługuje.



Art. 165. [Odpis orzeczenia] 1. Krajowy Sąd Dyscyplinarny niezwłocznie przesyła odpis prawomoc-nego orzeczenia lub postanowienia kończącego postępowanie dyscyplinarne Krajowej Radzie Bie-głych Rewidentów oraz Komisji Nadzoru Audytowego.

2. Wykonanie kar orzeczonych w postępowaniu dyscyplinarnym należy do Prezesa Krajowej Rady Biegłych Rewidentów.

3. Odpis prawomocnego orzeczenia o nałożonej w postępowaniu dyscyplinarnym karze dołącza się do akt osobowych biegłego rewidenta oraz w aktach tych czyni się wzmiankę dotyczącą ukarania.

Art. 166. [Zatarcie kary] 1. Kary orzeczone w postępowaniu dyscyplinarnym ulegają zatarciu po upływie:

1) 5 lat od dnia, w którym orzeczenie nakładające karę upomnienia stało się prawomocne,2) 5 lat od dnia, w którym kara pieniężna została wykonana,3) 5 lat od końca okresu, w którym kary, o których mowa w art. 159 ust. 1 pkt 3–6 i ust. 4, obowiązywały,4) 10 lat od dnia, w którym orzeczenie nakładające karę skreślenia z rejestru stało się prawomocne– jeżeli w tym czasie biegły rewident nie został ukarany za popełnienie przewinienia dyscyplinarne-

go lub jeżeli nie zostało przeciwko niemu wszczęte postępowanie dyscyplinarne.2. Z chwilą zatarcia, o którym mowa w ust. 1, Prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów zarządza

usunięcie z akt osobowych biegłego rewidenta wzmianki i dokumentów dotyczących ukarania.Art. 167. [Przychód z kar] 1. Wpływy z tytułu kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu dyscy-

plinarnym stanowią przychód Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.2. Prawomocne orzeczenie w zakresie kary pieniężnej oraz kosztów postępowania, w ramach które-

go orzeczona została ta kara, stanowi tytuł egzekucyjny w rozumieniu art. 777 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2016 r., poz. 1822, z późn. zm.[11]) i po nadaniu mu klau-zuli wykonalności przez sąd podlega wykonaniu w drodze egzekucji prowadzonej w trybie tej ustawy.

3. W postępowaniu egzekucyjnym mającym na celu wyegzekwowanie należności, o których mowa w ust. 2, czynności przewidziane dla wierzyciela podejmuje Prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów.

Art. 168. [Koszty postępowania] 1. Koszty postępowania dyscyplinarnego ponosi Polska Izba Bie-głych Rewidentów.

2. W przypadku uznania biegłego rewidenta winnym popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, kosztami postępowania dyscyplinarnego obciąża się tego biegłego rewidenta.

Art. 169. [Niezawisłość] 1. Członkowie Krajowego Sądu Dyscyplinarnego w zakresie orzekania są niezawiśli i podlegają tylko przepisom prawa, krajowym standardom wykonywania zawodu oraz zasa-dom etyki zawodowej.

2. Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny jest niezależny w zakresie realizowania zadań w toku postępo-wania dyscyplinarnego i podlega przepisom prawa, krajowym standardom wykonywania zawodu oraz zasadom etyki zawodowej.

Art. 170. [Informacja o przewinieniu i ukaraniu] 1. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów, po upra-womocnieniu się orzeczenia nakładającego karę, podaje do publicznej wiadomości, bez zbędnej zwło-ki, publikując na stronie internetowej Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, informację o popełnionym przez biegłego rewidenta przewinieniu dyscyplinarnym oraz orzeczonej za to przewinienie karze.

2. W przypadku orzeczenia na podstawie art. 159 ust. 3, o nakazie podania do publicznej wiadomości imienia i nazwiska osoby fizycznej, na którą nałożono karę, obok informacji, o której mowa w ust. 1, podaniu do publicznej widomości podlega również imię i nazwisko osoby fizycznej, na którą nałożono karę, wraz z numerem, pod którym osoba ta jest lub była wpisana do rejestru.

3. Informacje, o których mowa w ust. 1 i 2, są publikowane przez 5 lat, licząc od dnia, w którym orze-czenie nakładające karę stało się prawomocne.

4. Komisja Nadzoru Audytowego może na swojej stronie internetowej zamieścić informacje, o któ-rych mowa w ust. 1 i 2, lub odesłanie do tych informacji.

Art. 171. [Przepisy karne] W sprawach nieuregulowanych w niniejszej ustawie do postępowania dys-cyplinarnego stosuje się odpowiednio przepisy:

1) ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (DzU z 2016 r., poz. 1749, z późn. zm.[12]);

2) rozdziałów I–III ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny.



Oddział 2Postępowanie w sprawach przewinień dyscyplinarnych popełnionych w związku z badaniem

ustawowym jednostki zainteresowania publicznegoArt. 172. [Badanie ustawowe jednostki zainteresowania publicznego] 1. Przepisy niniejszego od-

działu stosuje się w sprawach przewinień dyscyplinarnych popełnionych przez biegłego rewidenta w związku z badaniem ustawowym jednostki zainteresowania publicznego.

2. W sprawach, o których mowa w ust. 1, postępowanie dyscyplinarne jest prowadzone wyłącznie przez organy i na zasadach, o których mowa w niniejszym oddziale.

3. Z uwzględnieniem przepisów niniejszego oddziału, w sprawach, o których mowa w ust. 1, przepisy:1) art. 18 ust. 7 i 8, art. 139–142, art. 146 ust. 1 i 2, art. 147, art. 148 ust. 1 i 3–6, art. 149–151, art. 156 ust. 2,

art. 158–160, art. 162, art. 163, art. 164 ust. 3–5, art. 165 ust. 3, art. 166 oraz art. 171 stosuje się;2) art. 143, art. 144 ust. 1, art. 146 ust. 3, art. 154, art. 155, art. 156 ust. 1, art. 157, art. 161 oraz art. 165 ust.

1 stosuje się odpowiednio.Art. 173. [Kompetencje Komisji] 1. W sprawach, o których mowa w art. 172 ust. 1, Komisja Nadzoru

Audytowego:1) prowadzi postępowanie wyjaśniające;2) prowadzi dochodzenie dyscyplinarne;3) jest oskarżycielem przed sądem.2. Postępowanie przed sądem obejmuje postępowanie przed sądem, o którym mowa w art. 176, oraz

postępowanie przed sądem rozpoznającym odwołanie od orzeczenia lub postanowienia wydanego przez sąd pierwszej instancji.

3. Sąd na rozprawie w pierwszej instancji orzeka w składzie jednego sędziego.Art. 174. [Upoważnienie] 1. Komisja Nadzoru Audytowego może upoważnić swojego członka lub

pracownika Ministerstwa Finansów do podejmowania w imieniu Komisji Nadzoru Audytowego i usta-lonym zakresie działań w toku dochodzenia dyscyplinarnego oraz reprezentowania Komisji Nadzoru Audytowego w postępowaniu przed sądem.

2. Upoważnienie nie może obejmować:1) wszczęcia dochodzenia dyscyplinarnego;2) odmowy wszczęcia dochodzenia dyscyplinarnego;3) umorzenia dochodzenia dyscyplinarnego;4) przedstawienia zarzutów biegłemu rewidentowi;5) wniesienia do sądu wniosku o ukaranie;6) cofnięcia wniosku o ukaranie;7) cofnięcia odwołania.Art. 175. [Zawiadomienie złożone przez Krajowego Rzecznika Dyscyplinarnego] Postępowania

wyjaśniającego nie wszczyna się w przypadku, gdy zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przewi-nienia dyscyplinarnego złoży Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny lub organy, o których mowa w art. 148 ust. 2.

Art. 176. [Wniosek o ukaranie] Jeżeli dochodzenie dyscyplinarne dostarczyło podstaw do wniesie-nia wniosku o ukaranie, Komisja Nadzoru Audytowego, w terminie 30 dni od dnia zamknięcia docho-dzenia dyscyplinarnego, sporządza wniosek o ukaranie i wnosi go do sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego.

Art. 177. [Nieusprawiedliwione niestawiennictwo i doprowadzenie] Środki, o których mowa w art. 157 ust. 3 i 4, stosuje sąd rozpoznający sprawę.

Art. 178. [Pierwsza instancja] 1. W sprawach, o których mowa w art. 172 ust. 1, w pierwszej instancji orzeka sąd, o którym mowa w art. 176.

2. Sąd, o którym mowa w art. 176, rozpoznaje zażalenia na postanowienia, o których mowa w art. 148 ust. 6.

3. Od wydanego w pierwszej instancji orzeczenia lub postanowienia kończącego postępowanie dys-cyplinarne stronom przysługuje odwołanie, chyba że ustawa lub przepisy, o których mowa w art. 171 pkt 1, stanowią inaczej.

Art. 179. [Dochód z kar] 1. Wpływ z tytułu kary pieniężnej orzeczonej w sprawie, o której mowa w art. 172 ust. 1, stanowi dochód budżetu państwa.

2. Prawomocne orzeczenie w zakresie kary pieniężnej oraz kosztów postępowania w ramach którego została orzeczona ta kara, podlega egzekucji w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W postępowaniu egzekucyjnym mającym na celu wyegzekwowanie na-leżności z tytułu kary pieniężnej czynności przewidziane dla wierzyciela podejmuje Komisja Nadzoru Audytowego.

Art. 180. [Koszty postępowania] 1. Koszty postępowania w sprawie, o której mowa w art. 172 ust. 1, ponosi Komisja Nadzoru Audytowego.



2. W przypadku uznania biegłego rewidenta winnym popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, kosztami postępowania dyscyplinarnego obciąża się biegłego rewidenta.

Art. 181. [Informacja o przewinieniu i karze] 1. Komisja Nadzoru Audytowego po uprawomocnieniu się orzeczenia nakładającego karę, podaje do publicznej wiadomości, bez zbędnej zwłoki, publikując na swojej stronie internetowej, informację o popełnionym przez biegłego rewidenta przewinieniu dys-cyplinarnym, o którym mowa w art. 172 ust. 1, oraz orzeczonej za to przewinienie karze.

2. W przypadku orzeczenia na podstawie art. 159 ust. 3 o nakazie podania do publicznej wiadomości imienia i nazwiska osoby fizycznej, na którą nałożono karę, obok informacji, o której mowa w ust. 1, po-daniu do publicznej wiadomości podlega również imię i nazwisko osoby fizycznej, na którą nałożono karę, wraz z numerem, pod którym osoba ta jest lub była wpisana do rejestru.

3. Informacje, o których mowa w ust. 1 i 2, są publikowane przez 5 lat, licząc od dnia, w którym orze-czenie nakładające karę stało się prawomocne.

4. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów może na swojej stronie internetowej zamieścić informacje, o których mowa w ust. 1 i 2, lub odesłanie do tych informacji.

Rozdział 10Odpowiedzialność firm audytorskich, jednostek zainteresowania publicznego oraz osób trzecichArt. 182. [Kara administracyjna] 1. Firma audytorska podlega karze administracyjnej za naruszenie

przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014, w przypadku gdy:1) nie przestrzega wymogów dotyczących wynagrodzenia za badanie, o których mowa w art. 80, oraz

limitów wynagrodzenia za usługi dozwolone niebędące badaniem wynikających z art. 4 rozporządze-nia nr 537/2014, z uwzględnieniem art. 137;

2) nie przestrzega limitu wynagrodzenia całkowitego od jednostki innej niż jednostka zainteresowa-nia publicznego, o którym mowa w art. 70, oraz limitu wynagrodzenia całkowitego od jednostki zainte-resowania publicznego, o którym mowa w art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 537/2014;

3) przeprowadza badanie z naruszeniem wymogów określonych w art. 49 pkt 1, art. 69 ust. 2–7 i 9, art. 71 oraz art. 72;

4) świadczy usługi zabronione w rozumieniu art. 5 rozporządzenia nr 537/2014 oraz art. 136 lub na-rusza warunki ich świadczenia;

5) nie przestrzega wymogów świadczenia usług dozwolonych niebędących badaniem, określonych w art. 73 oraz art. 5 ust. 4 i 5 rozporządzenia nr 537/2014;

6) nie dokonuje oceny ani nie dokumentuje w zakresie określonym w art. 74 oraz art. 6 ust. 1 rozpo-rządzenia nr 537/2014 w przypadku badań jednostek zainteresowania publicznego;

7) nie składa przed przystąpieniem do badania oświadczenia w sprawie niezależności, o którym mowa w art. 74 ust. 2;

8) nie omawia z komitetem audytu zagrożeń dla niezależności firmy audytorskiej lub biegłego rewi-denta oraz zabezpieczeń zastosowanych w celu ograniczenia tych zagrożeń w przypadku określonym w art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 537/2014;

9) nie wykonuje obowiązków, o których mowa w art. 6 ust. 2 rozporządzenia nr 537/2014;10) przed sporządzeniem sprawozdania z badania sprawozdania finansowego jednost-

ki zainteresowania publicznego oraz sprawozdania dodatkowego, o którym mowa w art. 11 rozporządzenia nr 537/2014, nie przeprowadza kontroli jakości wykonania zlecenia, o któ-rej mowa w art. 8 tego rozporządzenia, lub narusza warunki przeprowadzenia, zakresu lub do-kumentowania takiej kontroli, określone w art. 8 tego rozporządzenia, krajowych standar-dach kontroli jakości oraz polityce kontroli jakości wykonania zlecenia badania, o której mowa w art. 132;

11) nie przestrzega przepisów art. 83–87, a w przypadku badań jednostek zainteresowania publicz-nego również przepisu art. 10 rozporządzenia nr 537/2014, dotyczących sprawozdania z badania;

12) nie przestrzega przepisów art. 81 ust. 2 i art. 131 oraz przepisu art. 11 rozporządzenia nr 537/2014, dotyczących sprawozdania dodatkowego;

13) nie przekazuje informacji dotyczących badanej jednostki zainteresowania publicznego, o których mowa w art. 12 ust. 1 rozporządzenia nr 537/2014, Komisji Nadzoru Finansowego lub nie przekazuje informacji, o których mowa w art. 138, Komisji Nadzoru Audytowego;

14) nie prowadzi dialogu, o którym mowa w art. 12 ust. 2 rozporządzenia nr 537/2014, z Komisją Nad-zoru Finansowego lub nie uwzględnia w prowadzeniu tego dialogu wytycznych, o których mowa w aka-picie trzecim tego przepisu;

15) nie przestrzega przepisu art. 13 rozporządzenia nr 537/2014, dotyczących sporządzania, publiko-wania i aktualizowania sprawozdania z przejrzystości;



16) nie przestrzega przepisów dotyczących rotacji firmy audytorskiej i kluczowego biegłego rewidenta;17) nie przestrzega obowiązku zapewnienia zastępującej firmie audytorskiej dostępu do wszelkich

informacji na temat badanej jednostki i ostatniego badania tej jednostki lub do akt badania, o którym mowa w art. 82 oraz art. 18 rozporządzenia nr 537/2014;

18) nie przestrzega wymogów, o których mowa w art. 46, dotyczących składu swoich organów;19) prowadzi działalność w obszarach innych niż określone w art. 47;20) nie przestrzega przepisów dotyczących ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, o których mowa

w art. 53;21) nie przestrzega przepisów art. 49, art. 50, oraz art. 65–67 w zakresie wdrożenia i funkcjonowania

systemu wewnętrznej kontroli jakości, w tym nie posiada lub nie wdraża:a) polityk, procedur, rozwiązań i mechanizmów, o których mowa w art. 64,b) polityk i procedur przeprowadzania badań przez podwykonawców,c) polityki, o której mowa w art. 132,d) procedur, o których mowa w art. 199;22) nie przestrzega obowiązku zgłaszania zmian danych podlegających wpisowi na listę, o którym mowa

w art. 57 ust. 3;23) nie przestrzega obowiązków dotyczących wnoszenia opłat z tytułu nadzoru, o których mowa w art. 55

i art. 56;24) nie przestrzega przepisów art. 78 i art. 79 dotyczących zachowania tajemnicy zawodowej oraz

przekazywania dokumentów organowi nadzoru publicznego z państwa trzeciego;25) nie przestrzega przepisów dotyczących badania grupy kapitałowej, o których mowa w art. 81;26) nie przestrzega przepisów dotyczących poddania się kontroli, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt

1, art. 39, art. 106 ust. 1, art. 123 ust. 1 i art. 124 ust. 1, w tym nie stosuje się do żądania Komisji Nadzoru Audytowego lub Krajowej Komisji Nadzoru, o którym mowa w art. 111 ust. 3, lub nie stosuje się do żą-dania okazania dokumentów, przekazania poświadczonych przez pracownika firmy audytorskiej kopii dokumentów lub udzielenia informacji i wyjaśnień w zakresie objętym kontrolą, o której mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1, art. 39, art. 106 ust. 1, art. 123 ust. 1 lub art. 124 ust. 1;

27) nie wykonuje zaleceń, o których mowa w art. 121 ust. 1 pkt 1;28) nie wypełnia obowiązków informacyjnych, o których mowa w art. 51 i art. 52 oraz art. 14 rozpo-

rządzenia nr 537/2014.2. Na członków zarządu lub innego organu zarządzającego oraz członków rady nadzorczej lub inne-

go organu nadzorczego firmy audytorskiej oraz członków zespołu wykonującego badanie podejmu-jących decyzję co do wyniku badania, oraz osoby, o których mowa w art. 23 ust. 3 akapit drugi lit. e rozporządzenia nr 537/2014, niebędących biegłymi rewidentami, za naruszenia, o których mowa w ust. 1, może zostać nałożona kara administracyjna, o której mowa w art. 183 ust. 1 pkt 1, 2 lub 6.

Art. 183. [Rodzaje kar] 1. Karami administracyjnymi są:1) kara upomnienia;2) kara pieniężna;3) zakaz przeprowadzania badań;4) zakaz wykonywania czynności rewizji finansowej;5) zakaz świadczenia usług objętych standardami wykonywania zawodu;6) zakaz pełnienia funkcji członka zarządu lub innego organu zarządzającego lub członka rady nad-

zorczej lub innego organu nadzorczego w firmach audytorskich przez osoby odpowiedzialne za naru-szenie przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014;

7) skreślenie z listy.2. Nakładając karę, o której mowa w ust. 1 pkt 1, nakazuje się zaprzestanie określonego postępowania

i powstrzymanie się od niego w przyszłości.3. Kara pieniężna nakładana na firmy audytorskie nie może przekroczyć 10% przychodów netto ze

sprzedaży usług świadczonych w ramach działalności, o której mowa w art. 47 ust. 1 i 2, osiągniętych przez firmę audytorską w poprzednim roku obrotowym. Jeżeli w poprzednim roku obrotowym firma audytorska nie osiągnęła przychodów z tytułów, o których mowa w zdaniu pierwszym, wysokość kary odnosi się do ostatniego roku obrotowego, w którym firma osiągnęła przychody z tych tytułów.

4. Kara pieniężna nakładana na poszczególne osoby, o których mowa w art. 182 ust. 2, nie może przekraczać 250 000 zł.

5. Kary, o których mowa w ust. 1 pkt 3–6, nakładane są na okres od roku do 3 lat.6. Ustalając rodzaj i wymiar kary nakładanej na firmę audytorską lub osoby, o których mowa w art.

182 ust. 2, uwzględnia się w szczególności:1) wagę naruszenia i czas jego trwania;2) stopień przyczynienia się do powstania naruszenia;3) sytuację finansową wyrażającą się w szczególności w wysokości rocznych przychodów lub dochodów;



4) kwotę zysków osiągniętych lub strat unikniętych, w zakresie, w jakim można je ustalić;5) stopień współpracy z Krajową Radą Biegłych Rewidentów lub Komisją Nadzoru Audytowego;6) popełnione dotychczas naruszenia.Art. 184. [Podanie do publicznej wiadomości] Nakładając jedną z kar, o których mowa w art. 183

ust. 1, organ postanawia również o nakazie podania do publicznej wiadomości nazwy wraz z numerem, pod którym firma audytorska jest wpisana na listę, lub imienia i nazwiska osoby, o której mowa w art. 182 ust. 2, chyba że podanie tych danych do publicznej wiadomości będzie środkiem nieproporcjo-nalnym do naruszenia, będzie stanowiło zagrożenie dla stabilności rynków finansowych, zagrozi pro-wadzonemu postępowaniu karnemu lub wyrządzi niewspółmierną szkodę jednostce, dla której firma audytorska świadczyła swoje usługi, lub zaangażowanym instytucjom lub osobom. Nie podlegają ujaw-nieniu dane podmiotu, dla którego wykonywane były czynności rewizji finansowej.

Art. 185. [Nakładanie kary] Kary administracyjne, o których mowa w art. 183 ust. 1, nakłada:1) Krajowa Rada Biegłych Rewidentów albo2) Komisja Nadzoru Audytowego – w przypadku naruszenia przepisów ustawy lub rozporządzenia

nr 537/2014 przez:a) firmę audytorską w związku z nieprawidłowościami powstałymi przy badaniu jednostki zaintere-

sowania publicznego,b) osoby, o których mowa w art. 182 ust. 2.Art. 186. [Naruszenie praw w związku z badaniem] 1. W przypadku gdy naruszenie przepisów

ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014 było związane z badaniem ustawowym, nakładając jedną z kar administracyjnych określonych w art. 183 ust. 1, organ stwierdza, czy sprawozdanie z badania spełnia wymogi, o których mowa w:

1) art. 83 oraz2) art. 10 rozporządzenia nr 537/2014 – w przypadku badania jednostek zainteresowania publiczne-

go.2. W przypadku stwierdzenia, że sprawozdanie z badania nie spełnia wymogów, o których mowa

w art. 83 lub art. 10 rozporządzenia nr 537/2014, informacja ta publikowana jest w trybie, o którym mowa w art. 191.

Art. 187. [Wykonanie kary] 1. Wykonanie kar administracyjnych, o których mowa w art. 183 ust. 1 pkt 3–7, nałożonych przez Komisję Nadzoru Audytowego należy do Krajowej Rady Biegłych Rewidentów.

2. Do uchwał w sprawie nałożenia kar administracyjnych, o których mowa w art. 183 ust. 1, stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

Art. 188. [Odwołanie] 1. Odwołanie od uchwały Krajowej Rady Biegłych Rewidentów w sprawie nało-żenia kary administracyjnej, o której mowa w art. 183 ust. 1, wnosi się do Komisji Nadzoru Audytowego, za pośrednictwem Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia.

2. Od decyzji Komisji Nadzoru Audytowego wydanych w pierwszej instancji w sprawie nałożenia kary nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zgodnie z art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

Art. 189. [Przychód z kar] 1. Wpływy z tytułu kar pieniężnych nałożonych przez Krajową Radę Bie-głych Rewidentów stanowią przychód Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.

2. Wpływy z tytułu kar pieniężnych nałożonych przez Komisję Nadzoru Audytowego stanowią do-chód budżetu państwa.

3. Kary pieniężne podlegają egzekucji w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępo-waniu egzekucyjnym w administracji.

4. Do kar pieniężnych stosuje się ustawę z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania admini-stracyjnego.

5. Na postanowienia w sprawach rozstrzygnięć i stanowiska wierzyciela dotyczących postępowania egzekucyjnego zażalenie nie przysługuje.

Art. 190. [Odstąpienie od kary] W przypadku wypełnienia obowiązku, którego niezrealizowanie sta-nowiło naruszenie, o którym mowa w art. 182 ust. 1, można odstąpić od wymierzenia kary. W przypadku odstąpienia od wymierzenia kary postępowanie umarza się.

Art. 191. [Informacja o naruszeniu i karze] 1. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów albo Komisja Nad-zoru Audytowego, po uprawomocnieniu się decyzji nakładającej karę, podaje do publicznej wiadomo-ści, bez zbędnej zwłoki, publikując na swojej stronie internetowej, informację o popełnionym przez firmę audytorską lub osobę, o której mowa w art. 182 ust. 2, naruszeniu oraz nałożonej za to naruszenie karze.

2. W przypadku, o którym mowa w art. 184, obok informacji, o której mowa w ust. 1, podaniu do pu-blicznej wiadomości podlegają również nazwa wraz z numerem pod którym jest wpisana na listę firma audytorska, na którą nałożono karę, lub imię i nazwisko osoby, o której mowa w art. 182 ust. 2.



3. Informacje, o których mowa w ust. 1 i 2, są publikowane przez 5 lat, licząc od dnia, w którym decyzja nakładająca karę stała się prawomocna.

Art. 192. [Przesłanki ukarania] 1. Jednostka zainteresowania publicznego, członek jej zarządu lub innego organu zarządzającego lub rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego, lub komitetu au-dytu oraz podmioty z nimi powiązane oraz powiązane strony trzecie, o których mowa w art. 23 ust. 3 akapit drugi lit. c rozporządzenia nr 537/2014, podlegają karze administracyjnej za naruszenie przepi-sów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014 nakładanej przez Komisję Nadzoru Finansowego w przy-padku gdy:

1) nie posiadają polityki w zakresie świadczenia dodatkowych usług przez firmę audytorską, pod-miot powiązany z firmą audytorską lub członka jego sieci;

2) nie posiadają polityki w zakresie wyboru firmy audytorskiej;3) nie przestrzegają przepisów dotyczących:a) wyboru firmy audytorskiej, w tym stosowania klauzul zabronionych,b) zawarcia umowy o badanie na okres krótszy niż 2-letni i dłuższy niż 5-letni, z uwzględnieniem

przypadku, o którym mowa w art. 17 ust. 6 rozporządzenia nr 537/2014,c) obowiązkowych okresów karencji,d) procedury wyboru firmy audytorskiej,e) obowiązku informowania Komisji Nadzoru Finansowego o fakcie, że wyboru firmy audytorskiej

dokonuje organ inny niż organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe;4) nie przestrzegają obowiązków związanych z rotacją firmy audytorskiej badającej sprawozdanie

finansowe danej jednostki zainteresowania publicznego;5) nie przestrzegają przepisów dotyczących powołania, składu i funkcjonowania komitetu audytu;6) wywierają wpływ na wynik badania.2. W przypadku jednostek zainteresowania publicznego, którymi są otwarte fundusze emerytalne,

dobrowolne fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne otwarte, specjalistyczne fundusze inwesty-cyjne otwarte, albo publiczne fundusze inwestycyjne zamknięte, karze administracyjnej nakładanej przez Komisję Nadzoru Finansowego podlegają, będące ich organami, powszechne towarzystwa eme-rytalne, albo towarzystwa funduszy inwestycyjnych lub działające w imieniu tych towarzystw osoby, o których mowa w ust. 1.

Art. 193. [Rodzaje kar] 1. Karami administracyjnymi nakładanymi przez Komisję Nadzoru Finanso-wego są:

1) kara pieniężna;2) zakaz pełnienia funkcji członka zarządu lub innego organu zarządzającego lub członka rady nad-

zorczej lub innego organu nadzorczego w jednostkach zainteresowania publicznego przez osoby od-powiedzialne za naruszenie przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014 przez okres od roku do 3 lat.

2. Kara pieniężna nakładana na jednostkę zainteresowania publicznego nie może przekroczyć 10% przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów, osiągniętych przez tę jednostkę w poprzednim roku obrotowym. Jeżeli w poprzednim roku obrotowym jednostka zainteresowania publicznego nie osiągnęła przychodów z tytułów, o których mowa w zdaniu pierwszym, wysokość kary odnosi się do ostatniego roku obrotowego, w którym jednostka ta osiągnęła przychody z tych tytułów.

3. Kara pieniężna nakładana na poszczególne osoby, o których mowa w art. 192 ust. 1, nie może przekraczać 250 000 zł.

4. Ustalając rodzaj i wymiar kary nakładanej na jednostkę zainteresowania publicznego lub osoby, o których mowa w art. 192 ust. 1, uwzględnia się w szczególności:

1) wagę naruszenia i czas jego trwania;2) stopień przyczynienia się do powstania naruszenia;3) sytuację finansową wyrażającą się w szczególności w wysokości rocznych przychodów lub docho-

dów;4) kwotę zysków osiągniętych lub strat unikniętych w zakresie, w jakim można je ustalić;5) stopień współpracy z Komisją Nadzoru Finansowego;6) popełnione dotychczas naruszenia.Art. 194. [Dochody z kar] 1. Wpływy z tytułu kar pieniężnych nałożonych przez Komisję Nadzoru

Finansowego stanowią dochód budżetu państwa.2. Nakładając jedną z kar, o których mowa w art. 193 ust. 1, Komisja Nadzoru Finansowego postana-

wia również o nakazie podania do publicznej wiadomości nazwy i siedziby jednostki zainteresowania publicznego lub imienia i nazwiska osoby, o której mowa w art. 192 ust. 1, chyba że podanie tych danych do publicznej wiadomości będzie środkiem nieproporcjonalnym do naruszenia, będzie stanowiło za-grożenie dla stabilności rynków finansowych, zagrozi prowadzonemu postępowaniu karnemu lub wy-rządzi niewspółmierną szkodę zaangażowanym instytucjom lub osobom.



3. Komisja Nadzoru Finansowego, po uprawomocnieniu się decyzji nakładającej karę, podaje do publicznej wiadomości, bez zbędnej zwłoki, publikując na swojej stronie internetowej, informację o popełnionym przez jednostkę zainteresowania publicznego lub osobę, o której mowa w art. 192 ust. 1, naruszeniu oraz nałożonej za to naruszenie karze.

4. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, obok informacji, o której mowa w ust. 3, podaniu do pu-blicznej wiadomości podlega nazwa i siedziba jednostki zainteresowania publicznego, a w przypadku osoby, o której mowa w art. 192 ust. 1, również imię i nazwisko osoby, na którą nałożono karę.

5. Informacje, o których mowa w ust. 3 i 4, są publikowane przez 5 lat, licząc od dnia, w którym decyzja nakładająca karę stała się prawomocna.

6. Przepisy art. 189 ust. 3–5 i art. 190 stosuje się odpowiednio.7. Do postępowań prowadzonych przez Komisję Nadzoru Finansowego stosuje się odpowiednio

przepisy ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (DzU z 2017 r., poz. 196, 724, 791, 819 i …).

Rozdział 11Zawiadamianie organu nadzoru publicznego lub samorządu zawodowego biegłych rewidentów

o podejrzeniu naruszenia przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014Art. 195. [Prawo do zawiadomienia] 1. Każdy może zawiadomić Komisję Nadzoru Audytowego lub

organy Polskiej Izby Biegłych Rewidentów o podejrzeniu naruszenia przez biegłego rewidenta, firmę audytorską lub inny podmiot lub osobę przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014.

2. Jeżeli zawiadomienie, o którym mowa w ust. 1, uzasadniałoby wszczęcie dochodzenia dyscypli-narnego, postępowania w sprawie nałożenia kary administracyjnej na firmę audytorską, jednostkę za-interesowania publicznego lub członka jej zarządu lub innego organu zarządzającego lub członka rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego, lub komitetu audytu lub innego postępowania, organem rozpatrującym zawiadomienie jest organ właściwy do prowadzenia postępowania w sprawie.

3. Organ informuje zawiadamiającego o wszczęciu postępowania albo braku podstaw do wszczęcia postępowania, podając uzasadnienie.

Art. 196. [Kontrola doraźna KNA lub kontrola doraźna KKN] Komisja Nadzoru Audytowego, a je-żeli zawiadomienie, o którym mowa w art. 195 ust. 1, nie pozostaje w związku z badaniem ustawowym jednostki zainteresowania publicznego – Krajowa Komisja Nadzoru, mogą przeprowadzić odpowied-nio kontrolę doraźną KNA lub kontrolę doraźną KKN w firmie audytorskiej w celu wyjaśnienia okolicz-ności podniesionych w zawiadomieniu. Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny lub Krajowa Rada Biegłych Rewidentów, rozpatrując zawiadomienie, o którym mowa w art. 195 ust. 1, mogą zwrócić się do Krajowej Komisji Nadzoru o przeprowadzenie kontroli doraźnej KKN w firmie audytorskiej.

Art. 197. [K.p.a.] O sposobie rozpatrzenia zawiadomienia, o którym mowa w art. 195 ust. 1, organ infor-muje zawiadamiającego w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia organowi tego zawiadomienia. Prze-pisy art. 36–38 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego stosuje się.

Art. 198. [Ochrona danych] 1. Dane zawiadamiającego nie podlegają ujawnieniu biegłemu rewiden-towi, firmie audytorskiej lub innemu podmiotowi lub osobie, których zawiadomienie, o którym mowa w art. 195 ust. 1, dotyczy, chyba że zawiadamiający wyrazi na to zgodę.

2. Dane osoby lub firmy audytorskiej, których dotyczy zawiadomienie, o którym mowa w ust. 1, nie podlegają ujawnieniu osobom trzecim w toku postępowania.

Art. 199. [Procedury] Firmy audytorskie ustanawiają dla pracowników procedury umożliwiające zgłaszanie organowi zarządzającemu lub nadzorczemu firmy audytorskiej potencjalnych lub faktycz-nych naruszeń przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014, oraz zapewniające zawiadamiające-mu, a także osobie, której zawiadomienie, o którym mowa w art. 195 ust. 1, dotyczy, zachowanie anoni-mowości i ochrony przed ujawnieniem osobom trzecim.

Rozdział 12Współpraca z właściwymi organami nadzoru publicznego z państw Unii Europejskiej, KEONA,

europejskimi urzędami nadzoru oraz właściwymi organami nadzoru publicznego z państw trze-cich

Art. 200. [Cel współpracy] 1. Komisja Nadzoru Audytowego i Komisja Nadzoru Finansowego współ-pracują z właściwymi organami nadzoru publicznego z państw Unii Europejskiej, KEONA oraz euro-pejskimi urzędami nadzoru w celu wykonywania zadań wynikających z niniejszej ustawy lub rozporzą-dzenia nr 537/2014.



2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, w szczególności w związku z kontrolami, o których mowa w art. 39 oraz art. 124 ust. 1, dotyczącymi przeprowadzania badań ustawowych, Komisja Nadzoru Audytowego lub Komisja Nadzoru Finansowego mogą udzielać informacji i przekazywać dokumenty, w tym objęte obowiązkiem zachowania tajemnicy.

3. Informacje i dokumenty są przekazywane w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku o udzie-lenie informacji lub przekazanie dokumentów złożonego przez właściwe organy nadzoru publicznego z państw Unii Europejskiej, KEONA lub europejskie urzędy nadzoru. O przyczynach niezachowania tego terminu Komisja Nadzoru Audytowego lub Komisja Nadzoru Finansowego powiadamia wniosko-dawcę.

4. Komisja Nadzoru Audytowego lub Komisja Nadzoru Finansowego może odmówić udzielenia in-formacji lub przekazania dokumentów w przypadku, gdy:

1) udzielenie informacji lub przekazanie dokumentów mogłoby mieć szkodliwy wpływ na suweren-ność, bezpieczeństwo lub porządek publiczny Rzeczypospolitej Polskiej lub naruszać przepisy w za-kresie bezpieczeństwa;

2) przeciwko osobie lub podmiotowi, których dotyczy wniosek o udzielenie informacji lub przekaza-nie dokumentów, toczy się postępowanie sądowe w tej samej sprawie przed organami Rzeczypospoli-tej Polskiej;

3) wydane zostało prawomocne orzeczenie przez organ Rzeczypospolitej Polskiej w tej samej spra-wie przeciwko osobie lub podmiotowi, których dotyczy wniosek o udzielenie informacji lub przekaza-nie dokumentów.

5. Odmowa udzielenia informacji lub przekazania dokumentów następuje w formie pisemnej.6. Informacje i dokumenty otrzymane przez Komisję Nadzoru Audytowego lub Komisję Nadzoru

Finansowego są objęte obowiązkiem zachowania tajemnicy w przypadku, o którym mowa w art. 95, lub w przypadku gdy strona przekazująca wskaże na potrzebę zachowania tajemnicy.

7. Komisja Nadzoru Audytowego może kierować do właściwych organów nadzoru publicznego z państw Unii Europejskiej wnioski o udostępnienie dodatkowej dokumentacji z badania, dotyczącej badań sprawozdań finansowych lub pakietów konsolidacyjnych jednostek wchodzących w skład gru-py kapitałowej, której jednostka dominująca ma siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej, w sytuacji, gdy badania takie zostały przeprowadzone na potrzeby badania takiej grupy kapitałowej przez biegłych rewidentów lub firmy audytorskie zatwierdzone w państwach Unii Europejskiej.

8. Na żądanie Komisji Nadzoru Audytowego biegły rewident lub firma audytorska są obowiązani do-ręczyć jej informacje, akta badania i inne dokumenty.

9. Biegły rewident lub firma audytorska nie mogą bezpośrednio przekazywać informacji, akt badania lub innych dokumentów właściwemu organowi nadzoru publicznego z państwa Unii Europejskiej oraz europejskim urzędom nadzoru.

Art. 201. [Dochodzenie] 1. W ramach realizacji celu, o którym mowa w art. 88, Komisja Nadzoru Au-dytowego może kierować wnioski o podjęcie przez właściwe organy nadzoru publicznego z państw Unii Europejskiej odpowiednich działań, w tym o charakterze dochodzeniowym.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, Komisja Nadzoru Audytowego może skierować wniosek do właściwego organu nadzoru publicznego z państwa Unii Europejskiej, aby jej upoważnieni przed-stawiciele mogli uczestniczyć w działaniach o charakterze dochodzeniowym. Przepis art. 95 stosuje się odpowiednio.

Art. 202. [Kontrola] 1. Realizując wniosek właściwego organu nadzoru publicznego z państwa Unii Europejskiej, Komisja Nadzoru Audytowego może podjąć odpowiednie działania, w tym przeprowa-dzić kontrolę, o której mowa w art. 124 ust. 1, lub zlecić Krajowej Komisji Nadzoru przeprowadzenie kontroli, o której mowa w art. 39.

2. Komisja Nadzoru Audytowego może wyrazić zgodę na uczestnictwo upoważnionych przedstawi-cieli właściwego organu nadzoru publicznego z państwa Unii Europejskiej w przeprowadzanych dzia-łaniach.

3. W trakcie przeprowadzanych działań Komisja Nadzoru Audytowego może konsultować się z upo-ważnionymi przedstawicielami właściwego organu nadzoru publicznego z państwa Unii Europejskiej i uwzględniać udzielone przez nich informacje i przekazane dokumenty.

4. Komisja Nadzoru Audytowego może odmówić realizacji wniosku, o którym mowa w ust. 1, albo wyrażenia zgody, o której mowa w ust. 2. Przepis art. 200 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Art. 203. [Firmy zatwierdzone w kraju UE] 1. Firma audytorska zatwierdzona w innym niż Rzecz-pospolita Polska państwie Unii Europejskiej i wpisana na listę na podstawie art. 58 podlega nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Audytowego w zakresie zgodności przeprowadzanych na te-rytorium Rzeczypospolitej Polskiej badań ustawowych z wymogami prawa Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Biegły rewident lub firma audytorska, przeprowadzający obowiązkowe badanie sprawozdania fi-nansowego jednostki zarejestrowanej w państwie trzecim, której papiery wartościowe są dopuszczo-



ne do obrotu na rynku regulowanym w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie Unii Europejskiej, podlega nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Audytowego, w tym kontrolom, o których mowa w art. 106 ust. 1 i art. 124 ust. 1, oraz karom obowiązującym w Rzeczypospolitej Polskiej na zasa-dach przewidzianych w niniejszej ustawie dla biegłych rewidentów lub firm audytorskich przeprowa-dzających badania sprawozdań finansowych jednostek zainteresowania publicznego.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się, jeżeli badana jednostka jest emitentem wyłącznie dłużnych papie-rów wartościowych, które zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym:

1) przed dniem 31 grudnia 2010 r., a ich jednostkowa wartość nominalna wynosi w dniu emisji co najmniej 50 000 euro lub równowartość co najmniej 50 000 euro – w przypadku dłużnych papierów wartościo-wych denominowanych w innej walucie lub

2) w dniu 31 grudnia 2010 r. lub później, a ich jednostkowa wartość nominalna wynosi w dniu emisji co najmniej 100 000 euro lub równowartość co najmniej 100 000 euro – w przypadku dłużnych papie-rów wartościowych denominowanych w innej walucie.

4. Równowartość kwoty w euro oblicza się według kursu średniego, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia emisji.

Art. 204. [Lista jednostek z państw trzecich] 1. Komisja Nadzoru Audytowego prowadzi listę jedno-stek audytorskich pochodzących z państw trzecich.

2. Lista, o której mowa w ust. 1, zawiera adres Komisji Nadzoru Audytowego, a także obejmuje nastę-pujące dane:

1) numer wpisu na listę;2) pełną i skróconą nazwę oraz adres jednostki audytorskiej pochodzącej z państwa trzeciego;3) formę organizacyjno-prawną;4) nazwiska i imiona właścicieli lub wspólników, członków organów zarządzających oraz członków

organów nadzorczych;5) adresy właścicieli lub wspólników, członków organów zarządzających oraz członków organów

nadzorczych;6) nazwiska i imiona biegłych rewidentów zatrudnionych w jednostce audytorskiej pochodzącej

z państwa trzeciego lub z nią powiązanych jako wspólnicy lub w inny sposób, którzy zamierzają przeprowadzać lub przeprowadzają badanie sprawozdania finansowego jednostki zarejestrowanej w państwie trzecim, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w Rzeczypospolitej Polskiej, oraz numery w rejestrach nadane tym biegłym rewidentom przez organy rejestrujące z państw trzecich albo innych państw Unii Europejskiej oraz nazwy tych organów;

7) adresy oddziałów jednostki audytorskiej pochodzącej z państwa trzeciego;8) informację o członkostwie w sieci oraz wykaz nazw i adresów firm audytorskich należących do

sieci oraz podmiotów powiązanych z jednostką audytorską pochodzącą z państwa trzeciego lub też wskazanie miejsca, w którym informacje te są publicznie dostępne;

9) adres strony internetowej jednostki audytorskiej pochodzącej z państwa trzeciego;10) numer w rejestrze nadany jednostce audytorskiej pochodzącej z państwa trzeciego przez organ

rejestrujący z państwa trzeciego albo innego niż Rzeczpospolita Polska państwa Unii Europejskiej oraz nazwę tego organu;

11) nazwę jednostki zarejestrowanej w państwie trzecim, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w Rzeczypospolitej Polskiej, na rzecz której jednostka audytorska pochodząca z państwa trzeciego zamierza przeprowadzać lub przeprowadza badanie sprawozdania finansowego.

3. Jednostka audytorska pochodząca z państwa trzeciego ma obowiązek pisemnego zgłaszania Ko-misji Nadzoru Audytowego zmiany danych podlegających wpisowi na listę w terminie 30 dni od dnia ich zaistnienia.

4. Lista, o której mowa w ust. 1, podlega publikacji na stronie internetowej Komisji Nadzoru Audyto-wego.

Art. 205. [Wniosek i wpis] 1. Wpisowi na listę, o której mowa w art. 204 ust. 1, podlega, na swój wnio-sek, jednostka audytorska pochodząca z państwa trzeciego, która zamierza przeprowadzać lub prze-prowadza badanie sprawozdania finansowego jednostki zarejestrowanej w państwie trzecim, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w Rzeczypospolitej Polskiej, pod warunkiem że:

1) większość członków organów zarządzających jednostki audytorskiej pochodzącej z państwa trze-ciego spełnia wymagania dla biegłych rewidentów równoważne z wymaganiami przewidzianymi w ni-niejszej ustawie;

2) biegły rewident pochodzący z państwa trzeciego, przeprowadzający w imieniu jednostki audytor-skiej pochodzącej z państwa trzeciego badanie sprawozdania finansowego jednostki zarejestrowanej w państwie trzecim, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym



w Rzeczypospolitej Polskiej, spełnia wymagania równoważne z wymaganiami przewidzianymi dla bie-głych rewidentów w niniejszej ustawie;

3) jednostka audytorska pochodząca z państwa trzeciego przeprowadza badanie sprawozdania fi-nansowego jednostki zarejestrowanej w państwie trzecim, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z międzynarodowymi standar-dami badania lub standardami równoważnymi;

4) jednostka audytorska pochodząca z państwa trzeciego publikuje na swojej stronie internetowej roczne sprawozdanie zawierające informacje, o których mowa w art. 13 rozporządzenia nr 537/2014, lub spełnia równoważne wymagania dotyczące ujawniania informacji;

5) jednostka audytorska pochodząca z państwa trzeciego spełnia wymagania określone w art. 69–76 i art. 80 lub wymagania równoważne.

2. Jednostka audytorska pochodząca z państwa trzeciego prowadząca działalność jako biegły rewi-dent prowadzący działalność gospodarczą we własnym imieniu i na własny rachunek podlega wpisowi na listę, o której mowa w art. 204 ust. 1, pod warunkiem spełnienia wymogów, o których mowa w ust. 1 pkt 2–5.

3. Badanie sprawozdania finansowego przeprowadzone przez jednostkę audytorską pochodzącą z państwa trzeciego, która nie została wpisana na listę, o której mowa w art. 204 ust. 1, nie wywołuje skutków prawnych.

4. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli badana jednostka jest emitentem wyłącznie dłużnych papie-rów wartościowych, które zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym:

1) przed dniem 31 grudnia 2010 r., a ich jednostkowa wartość nominalna wynosi w dniu emisji co najmniej 50 000 euro lub równowartość co najmniej 50 000 euro – w przypadku dłużnych papierów wartościo-wych denominowanych w innej walucie lub

2) w dniu 31 grudnia 2010 r. lub później, a ich jednostkowa wartość nominalna wynosi w dniu emisji co najmniej 100 000 euro lub równowartość co najmniej 100 000 euro – w przypadku dłużnych papie-rów wartościowych denominowanych w innej walucie.

5. Równowartość kwoty w euro oblicza się według kursu średniego, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia emisji.

6. Za wpis na listę, o którym mowa w ust. 1, jest pobierana opłata w wysokości 2000 zł, która stanowi dochód budżetu państwa. Opłatę należy uiścić w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o wpisie stała się ostateczna.

Art. 206. [Uchwała Komisji] 1. Komisja Nadzoru Audytowego może podjąć uchwałę o uznaniu, że:1) system nadzoru publicznego, w tym system zapewnienia jakości i system kontroli doraźnych

w państwie trzecim, jest równoważny z wymaganiami przewidzianymi w niniejszej ustawie, o czym Ko-misja Nadzoru Audytowego informuje Komisję Europejską;

2) standardy, o których mowa w art. 205 ust. 1 pkt 3, są równoważne z międzynarodowymi standar-dami badania;

3) wymagania, o których mowa w art. 205 ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5, są równoważne z wymaganiami przewi-dzianymi w niniejszej ustawie.

2. Komisja Nadzoru Audytowego, podejmując uchwałę, o której mowa w ust. 1, przyjmuje ustalenia Komisji Europejskiej, a w przypadku braku takich ustaleń, kieruje się przy podejmowaniu decyzji usta-leniami właściwych organów nadzoru publicznego z państw Unii Europejskiej lub ustaleniami własny-mi.

Art. 207. [Nadzór Komisji] 1. Jednostka audytorska pochodząca z państwa trzeciego, wpisana na listę na podstawie art. 205 ust. 1, lub biegły rewident, o którym mowa w art. 204 ust. 2 pkt 6, podlega nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Audytowego, w tym kontrolom, o których mowa w art. 106 ust. 1 i art. 124 ust. 1 oraz karom obowiązującym w Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach prze-widzianych w niniejszej ustawie dla biegłych rewidentów lub firm audytorskich przeprowadzających badania sprawozdań finansowych jednostek zainteresowania publicznego.

2. Komisja Nadzoru Audytowego może zwolnić jednostkę audytorską pochodzącą z państwa trzecie-go, na czas określony, z podlegania systemowi zapewnienia jakości obowiązującemu w Rzeczypospo-litej Polskiej, jeżeli w ciągu ostatnich 3 lat podlegała kontroli przeprowadzonej przez właściwy organ odpowiedzialny za system zapewniania jakości innego niż Rzeczpospolita Polska państwa Unii Euro-pejskiej lub właściwy organ państwa trzeciego, którego system zapewnienia jakości został uznany za równoważny z wymaganiami przewidzianymi w niniejszej ustawie.

Art. 208. [Opłata za kontrolę] 1. W przypadku przeprowadzenia kontroli w jednostce audytorskiej pochodzącej z państwa trzeciego, jednostka ta jest obowiązana wnieść opłatę w wysokości odpowiada-jącej kosztom przeprowadzenia tej kontroli.

2. Opłata, o której mowa w ust. 1, stanowi dochód budżetu państwa.3. Komisja Nadzoru Audytowego określi, w drodze decyzji, wysokość opłaty, o której mowa w ust. 1,



oraz tryb i termin jej uiszczenia, uwzględniając szacowany koszt przeprowadzenia kontroli w jednostce audytorskiej pochodzącej z państwa trzeciego.

4. W przypadku niewykonania decyzji, o której mowa w ust. 3, Komisja Nadzoru Audytowego może nałożyć w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji karę administracyjną, o której mowa w art. 183 ust. 1 pkt 2. Przepis art. 190 stosuje się odpowiednio.

5. Opłata, o której mowa w ust. 3, oraz kara administracyjna, o której mowa w ust. 4, podlegają egzeku-cji w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

6. Na postanowienia Komisji Nadzoru Audytowego w sprawach rozstrzygnięć i stanowiska wierzycie-la dotyczących postępowania egzekucyjnego zażalenie nie przysługuje.

7. Odsetki za zwłokę, na zasadach określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja po-datkowa, pobiera się od nieuiszczonych w wyznaczonym terminie przez jednostkę audytorską pocho-dzącą z państwa trzeciego:

1) opłat, o których mowa w ust. 1;2) kar nałożonych przez Komisję Nadzoru Audytowego.8. Do opłat, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.

– Ordynacja podatkowa.9. Od decyzji Komisji Nadzoru Audytowego wydanych w pierwszej instancji dotyczących opłat,

o których mowa w ust. 1, oraz kar nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, zgodnie z art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

Art. 209. [Skreślenie z listy] 1. Skreślenie jednostki audytorskiej pochodzącej z państwa trzeciego z listy, o której mowa w art. 204 ust. 1, następuje:

1) na wniosek jednostki;2) w przypadku niepoddania się kontroli, o której mowa w art. 106 ust. 1 lub art. 124 ust. 1;3) w przypadku zaprzestania spełniania warunków, o których mowa w art. 205 ust. 1 i 2;4) w przypadku nieuregulowania opłaty, o której mowa w art. 205 ust. 6;5) w przypadku nieuregulowania opłaty, o której mowa w art. 208 ust. 1;6) w przypadku skreślenia jednostki z rejestru prowadzonego przez organ rejestrujący państwa trzeciego.2. Jednostka audytorska pochodząca z państwa trzeciego skreślona z listy, o której mowa w art. 204

ust. 1, z przyczyn, o których mowa w ust. 1, może być ponownie wpisana na tę listę, jeżeli od dnia skre-ślenia upłynęło nie mniej niż 5 lat.

Art. 210. [Informacja o skreśleniu] W przypadku skreślenia z listy, o której mowa w art. 204 ust. 1, jednostki audytorskiej pochodzącej z państwa trzeciego Komisja Nadzoru Audytowego przekazuje informację o tym organowi rejestrującemu państwa, w którym jednostka ta jest zarejestrowana, wraz z podaniem przyczyny skreślenia.

Art. 211. [Zasada wzajemności] 1. Komisja Nadzoru Audytowego może odstąpić, na zasadzie wza-jemności, od stosowania przepisów art. 205 lub art. 207, jeżeli jednostka audytorska pochodząca z pań-stwa trzeciego podlega w tym państwie nadzorowi publicznemu i systemowi zapewnienia jakości oraz systemowi dochodzeń i sankcji, które zostały uznane za równoważne z wymaganiami przewidzianymi w niniejszej ustawie.

2. W celu realizacji przepisu ust. 1 Komisja Nadzoru Audytowego zawiera z właściwym organem nad-zoru publicznego z państwa trzeciego porozumienie.

3. Komisja Nadzoru Audytowego informuje Komisję Europejską o zawartym porozumieniu i jego istotnych postanowieniach.

4. Porozumienie, o którym mowa w ust. 2, może mieć charakter wielostronny.Art. 212. [Wymiana informacji] 1. Komisja Nadzoru Audytowego może udzielić właściwemu organo-

wi nadzoru publicznego nad jednostkami audytorskimi pochodzącymi z państwa trzeciego informacji lub przekazać mu dokumentację systemu wewnętrznej kontroli jakości, dokumentację badania w ro-zumieniu art. 68 pkt 1 i inne dokumenty będące w posiadaniu biegłych rewidentów lub firmy audytor-skiej, a także dokumenty związane z kontrolami, o których mowa w art. 106 ust. 1 i art. 124 ust. 1, jeżeli:

1) informacje i dokumenty dotyczą pośrednio lub bezpośrednio badania sprawozdania finansowego jednostki, która wyemitowała papiery wartościowe w tym państwie trzecim lub która wchodzi w skład grupy kapitałowej sporządzającej skonsolidowane sprawozdanie finansowe w tym państwie trzecim, oraz

2) między Komisją Nadzoru Audytowego a właściwym organem nadzoru publicznego z państwa trzeciego zostało zawarte porozumienie, o którym mowa w art. 214 ust. 1.

2. Biegły rewident lub firma audytorska są obowiązani doręczyć Komisji Nadzoru Audytowego, na jej żądanie, informacje, dokumentację badania w rozumieniu art. 68 pkt 1 i inne dokumenty będące w posiadaniu biegłych rewidentów lub firmy audytorskiej w celu przekazania ich właściwemu organo-wi nadzoru publicznego z państwa trzeciego. Przepis art. 79 stosuje się odpowiednio.



3. Udzielenie informacji i przekazanie dokumentów, o których mowa w ust. 1, upoważnionym przed-stawicielom właściwego organu nadzoru publicznego z państwa trzeciego może odbywać się w siedzi-bie firmy audytorskiej, w tym w trakcie kontroli.

4. W trakcie przeprowadzanej kontroli Komisja Nadzoru Audytowego może konsultować się z upoważnionymi przedstawicielami właściwego organu nadzoru publicznego z państwa trzeciego i uwzględniać udzielone przez nich informacje i przekazane dokumenty.

Art. 213. [Odmowa udzielenia informacji] Komisja Nadzoru Audytowego może odmówić właściwe-mu organowi nadzoru publicznego z państwa trzeciego udzielenia informacji lub przekazania doku-mentów, o których mowa w art. 212, jeżeli:

1) udzielenie informacji lub przekazanie dokumentów mogłoby mieć negatywny wpływ na suweren-ność, bezpieczeństwo lub porządek publiczny Unii Europejskiej lub Rzeczypospolitej Polskiej;

2) przeciwko biegłemu rewidentowi lub firmie audytorskiej toczy się już postępowanie sądowe w sprawie, której dotyczy wniosek właściwego organu nadzoru publicznego z państwa trzeciego;

3) wydane zostało w Rzeczypospolitej Polskiej prawomocne orzeczenie w tej samej sprawie przeciw-ko biegłemu rewidentowi lub firmie audytorskiej, których dotyczy wniosek właściwego organu nadzo-ru publicznego z państwa trzeciego.

Art. 214. [Porozumienie] 1. W celu udzielenia informacji lub przekazania dokumentów, o których mowa w art. 212, Komisja Nadzoru Audytowego zawiera z właściwym organem nadzoru publicznego z państwa trzeciego, który został uznany przez Komisję Europejską za adekwatny, porozumienie, które przewiduje na zasadzie wzajemności, że:

1) właściwy organ nadzoru publicznego z państwa trzeciego jest obowiązany uzasadnić wniosek o udzielenie informacji lub przekazanie dokumentów;

2) osoby obecnie lub w przeszłości zatrudnione we właściwym organie nadzoru publicznego z pań-stwa trzeciego mające dostęp do udzielonych informacji lub przekazanych dokumentów są obowiąza-ne do zachowania tajemnicy;

3) właściwy organ nadzoru publicznego z państwa trzeciego może wykorzystać otrzymane informa-cje i dokumenty wyłącznie w celu realizacji powierzonych mu zadań w ramach sprawowania nadzoru publicznego, przeprowadzania kontroli w ramach systemu zapewnienia jakości lub kontroli doraźnych w danym państwie trzecim, jeśli system ten spełnia wymogi równoważne z wymogami przewidzianymi w niniejszej ustawie;

4) zapewniona jest ochrona interesów handlowych jednostki, której sprawozdanie finansowe podle-gało badaniu, w tym jej praw własności intelektualnej.

2. Komisja Nadzoru Audytowego informuje Komisję Europejską o zawartym porozumieniu i jego istotnych postanowieniach.

3. Porozumienie, o którym mowa w ust. 1, może mieć charakter wielostronny.4. Informacje i dokumenty otrzymane przez Komisję Nadzoru Audytowego w ramach realizacji poro-

zumienia, o którym mowa w ust. 1, są objęte obowiązkiem zachowania tajemnicy w przypadku, o którym mowa w art. 95, lub w przypadku gdy strona przekazująca wskaże na potrzebę zachowania tajemnicy.

Art. 215. [Wnioski o udostępnienie dokumentacji] 1. Komisja Nadzoru Audytowego może, zgodnie z porozumieniem, o którym mowa w art. 214, kierować do właściwych organów nadzoru publicznego z państw trzecich wnioski o udostępnienie dodatkowej dokumentacji, dotyczącej badań sprawozdań finansowych lub pakietów konsolidacyjnych zarejestrowanych w tych państwach trzecich jednostek zależnych, wchodzących w skład grupy kapitałowej, której jednostka dominująca ma siedzibę w Rze-czypospolitej Polskiej, lub zarejestrowanych w tych państwach trzecich jednostki dominującej i jedno-stek zależnych wchodzących w skład grupy kapitałowej, w której papiery wartościowe jednostki domi-nującej zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w Rzeczypospolitej Polskiej, w sytuacji, gdy badania takie zostały przeprowadzone na potrzeby badania takich grup kapitałowych.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli wniosek dotyczy jednostek, o których mowa w art. 205 ust. 4.

Rozdział 13Zmiany w przepisachArt. 216. [Prawo społdzielcze] W ustawie z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (DzU z 2016 r.,

poz. 21, 996 i 1250) w art. 89 w § 1 wyrazy „opinią biegłego rewidenta” zastępuje się wyrazami „sprawoz-daniem z badania”.

Art. 217. [Drogi publiczne] W ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (DzU z 2016 r., poz. 1440, 1920, 1948 i 2255 oraz z 2017 r., poz. 191) w art. 16f w ust. 5 w pkt 3 wyrazy „opinii biegłego rewidenta” zastępuje się wyrazami „sprawozdania z badania”.

Art. 218. [PIT] W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych



(DzU z 2016 r., poz. 2032 i 2048 oraz z 2017 r., poz. 60, 528, 648 i 859) w art. 14b w ust. 2 wyrazy „podmio-ty uprawnione do ich badania” zastępuje się wyrazami „firmy audytorskie”.

Art. 219. [CIT] W ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2016 r., poz. 1888, z późn. zm.[13]) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 9b w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:„2) przepisów o rachunkowości, pod warunkiem że w okresie, o którym mowa w ust. 3, sporządzane

przez podatników sprawozdania finansowe będą badane przez firmy audytorskie.”;2) w art. 27 ust. 2 otrzymuje brzmienie:„2. Podatnicy obowiązani do sporządzenia sprawozdania finansowego przekazują do urzędu skarbo-

wego sprawozdanie wraz ze sprawozdaniem z badania, w terminie 10 dni od daty zatwierdzenia rocz-nego sprawozdania finansowego, a spółki – także odpis uchwały zgromadzenia zatwierdzającej spra-wozdanie finansowe. Obowiązek złożenia sprawozdania z badania nie dotyczy podatników, których sprawozdania finansowe, na podstawie odrębnych przepisów, są zwolnione z obowiązku badania.”.

Art. 220. [Prawo autorskie] W ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrew-nych (DzU z 2017 r., poz. 880) w art. 104 w ust. 34 wyrazy „z opinią i raportem biegłego rewidenta” zastę-puje się wyrazami „ze sprawozdaniem z badania”.

Art. 221. [Rachunkowość] W ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (DzU z 2016 r., poz. 1047 i 2255 oraz z 2017 r., poz. 61, 245 i 791) wprowadza się następujące zmiany:

1) art. 1 otrzymuje brzmienie:„Art. 1. Ustawa określa zasady rachunkowości oraz zasady wykonywania działalności w zakresie usłu-

gowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.”;2) w art. 53:a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:„1. Roczne sprawozdanie finansowe jednostki, z zastrzeżeniem ust. 2b, podlega zatwierdzeniu przez

organ zatwierdzający, nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego.”,b) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:„1a. Przed zatwierdzeniem roczne sprawozdanie finansowe jednostek, o których mowa w art. 64,

podlega badaniu zgodnie z wymogami przeprowadzania badań określonymi w:1) art. 66–68 oraz2) ustawie z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze pu-

blicznym (DzU, poz. ...), zwanej dalej „ustawą o biegłych rewidentach”, oraz3) rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r.

w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jedno-stek interesu publicznego, uchylającym decyzję Komisji 2005/909/WE (DzUrz UE L 158 z 27.05.2014, str. 77 oraz DzUrz UE L 170 z 11.06.2014, str. 66) – w przypadku jednostek zainteresowania publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy o biegłych rewidentach.”,

c) ust. 2a otrzymuje brzmienie:„2a. Przepisy ust. 1 i 1a nie dotyczą jednostek, w stosunku do których ogłoszona została upadłość.”;3) w art. 64 w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:„1) banków krajowych, oddziałów instytucji kredytowych, oddziałów banków zagranicznych, zakładów

ubezpieczeń, zakładów reasekuracji, głównych oddziałów i oddziałów zakładów ubezpieczeń, głównych oddziałów i oddziałów zakładów reasekuracji oraz oddziałów zagranicznych firm inwestycyjnych;”;

4) uchyla się art. 65;5) w art. 66:a) ust. 4 i 5 otrzymują brzmienie:„4. Wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego dokonuje

organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że statut, umowa lub inne wiążące jed-nostkę przepisy prawa stanowią inaczej. Kierownik jednostki nie może dokonać takiego wyboru.

5. Kierownik jednostki zawiera z firmą audytorską umowę o badanie sprawozdania finansowego w terminie umożliwiającym firmie audytorskiej udział w inwentaryzacji znaczących składników mająt-kowych. W przypadku badania ustawowego w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy o biegłych rewidentach, pierwsza umowa o badanie sprawozdania finansowego jest zawierana z firmą audytorską na okres nie krótszy niż dwa lata z możliwością przedłużenia na kolejne co najmniej dwuletnie okresy. Koszty prze-prowadzenia badania sprawozdania finansowego ponosi badana jednostka.”,

b) po ust. 5 dodaje się ust. 5a w brzmieniu:„5a. Za nieważne z mocy prawa uznaje się wszelkie klauzule umowne w umowach zawartych przez

badaną jednostkę, które ograniczałyby możliwość wyboru firmy audytorskiej przez organ dokonujący wyboru firmy audytorskiej, na potrzeby przeprowadzenia badania ustawowego sprawozdań finanso-wych tej jednostki, do określonych kategorii lub wykazów firm audytorskich.”,

c) ust. 6 i 7 otrzymują brzmienie:



„6. Badanie sprawozdania finansowego przeprowadzone z naruszeniem przepisów:1) art. 69 ust. 6, 7 i 9, art. 70, art. 72 ust. 2, art. 134 ust. 1, art. 135 ust. 2 i art. 136 ustawy o biegłych rewi-

dentach,2) art. 4 i art. 5 oraz art. 17 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014

z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań spra-wozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylającego decyzję Komisji 2005/909/WE, w przypadku badania ustawowego jednostki zainteresowania publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy o biegłych rewidentach

– jest nieważne z mocy prawa.7. Rozwiązanie umowy o badanie sprawozdania finansowego jest możliwe jedynie w sytuacji zaist-

nienia uzasadnionej podstawy. Za uzasadnioną podstawę uznaje się w szczególności:1) wystąpienie zdarzeń uniemożliwiających spełnienie wymagań określonych przepisami prawa do-

tyczącymi przeprowadzenia badania, zasadami etyki zawodowej, niezależności lub krajowymi stan-dardami wykonywania zawodu;

2) niedotrzymanie warunków umowy innych niż skutkujące możliwością wyrażenia opinii z zastrze-żeniami, opinii negatywnej lub odmowy wyrażenia opinii;

3) przekształcenia, zmiany właścicielskie, zmiany organizacyjne uzasadniające zmianę firmy audy-torskiej lub nieprzeprowadzenie badania.”,

d) dodaje się ust. 8–10 w brzmieniu:„8. Różnice poglądów w zakresie stosowania zasad rachunkowości lub standardów badania nie sta-

nowią uzasadnionej podstawy rozwiązania umowy o badanie sprawozdania finansowego.9. O rozwiązaniu umowy o badanie sprawozdania finansowego kierownik jednostki oraz firma au-

dytorska informują niezwłocznie, wraz z podaniem stosownego wyjaśnienia przyczyn rozwiązania umowy, Krajową Radę Biegłych Rewidentów, a w przypadku jednostki zainteresowania publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy o biegłych rewidentach – także Komisję Nadzoru Finansowego.

10. W przypadku badania ustawowego w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy o biegłych rewidentach, jednostki zainteresowania publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 9 tej ustawy, jeżeli zaistnieją ku temu uzasadnione podstawy, prawo wniesienia do sądu powództwa o rozwiązanie umowy o badanie spra-wozdania finansowego przysługuje:

1) akcjonariuszom, którzy posiadają co najmniej 5% praw głosów lub co najmniej 5% kapitału zakładowego w badanej jednostce;

2) organom badanej jednostki, które nie dokonywały wyboru firmy audytorskiej;3) Komisji Nadzoru Finansowego.”;6) w art. 67:a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:„1. Kierownik badanej jednostki zapewnia biegłemu rewidentowi, przeprowadzającemu badanie

sprawozdania finansowego, dostęp do ksiąg rachunkowych oraz dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów oraz wszelkich innych dokumentów, jak również udziela wyczerpujących informacji, wyjaśnień i oświadczeń – niezbędnych do sporządzenia sprawozdania z badania.”,

b) po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:„3a. Przepisy ust. 1–3 stosuje się odpowiednio do badania skonsolidowanych sprawozdań finansowych.”,c) uchyla się ust. 4;7) uchyla się art. 67a;8) w art. 68 wyrazy „opinii wraz z raportem biegłego rewidenta” zastępuje się wyrazami „sprawozda-

nia z badania”;9) w art. 69:a) użyte w ust. 1, 1c i 1d w różnym przypadku wyrazy „opinia biegłego rewidenta” zastępuje się użytymi

w odpowiednim przypadku wyrazami „sprawozdanie z badania”,b) w ust. 1f wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:„Kierownik oddziału instytucji kredytowej lub finansowej mającej siedzibę w państwie spoza Euro-

pejskiego Obszaru Gospodarczego, oprócz dokumentów wymienionych w ust. 1c, składa również we właściwym rejestrze sądowym podlegające obowiązkowi badania roczne sprawozdanie finansowe od-działu wraz ze sprawozdaniem z badania, jeżeli:”,

c) w ust. 4 pkt 1 otrzymuje brzmienie:„1) skonsolidowane sprawozdanie finansowe jednostki dominującej wyższego szczebla wraz ze spra-

wozdaniem z badania,”;10) w art. 70 w ust. 1 wyrazy „z opinią biegłego rewidenta” zastępuje się wyrazami „ze sprawozdaniem

z badania”;11) w art. 79 w pkt 7 dodaje się przecinek i pkt 8–10 w brzmieniu:„8) rozwiązuje umowę o badanie sprawozdania finansowego, bez uzasadnionej podstawy lub nie



informuje Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, a w odpowiednich przypadkach – Komisji Nadzoru Finansowego, o rozwiązaniu tej umowy,

9) zawiera z firmą audytorską umowę o badanie ustawowe w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy o bie-głych rewidentach, na okres krótszy niż dwa lata,

10) stosuje klauzule umowne, o których mowa w art. 66 ust. 5a”;12) w załączniku nr 1 do ustawy w części „Dodatkowe informacje i objaśnienia” w pkt 5 w ppkt 6:a) wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:„wynagrodzeniu firmy audytorskiej, wypłaconym lub należnym za rok obrotowy odrębnie za:”,b) lit. a i b otrzymują brzmienie:„a) badanie ustawowe w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy o biegłych rewidentach,b) inne usługi atestacyjne,”.Art. 222. [Izby rolnicze] W ustawie z dnia 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych (DzU z 2016 r., poz.

1315) w art. 16 w ust. 2 pkt 4 otrzymuje brzmienie:„4)podejmowanie uchwały w sprawie wyboru firmy audytorskiej do badania rocznego sprawozda-

nia finansowego.”.Art. 223. [Doradztwo podatkowe] W ustawie z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (DzU

z 2016 r., poz. 794 i 1948) w art. 4 w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:„2) firmy audytorskie uprawnione na podstawie odrębnych przepisów do badania sprawozdań finan-

sowych;”.Art. 224. [Prawo energetyczne] W ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (DzU

z 2017 r., poz. 220 i 791) w art. 44:1) ust. 1a otrzymuje brzmienie:„1a. Przedsiębiorstwo energetyczne jest obowiązane do sporządzania, badania, ogłaszania i przecho-

wywania rocznego sprawozdania finansowego na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości i ustawie z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU poz. …), zwanej dalej „ustawą o biegłych rewidentach”, oraz rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jedno-stek interesu publicznego, uchylającym decyzję Komisji 2005/909/WE (DzUrz UE L 158 z 27.05.2014, str. 77 oraz DzUrz UE L 170 z 11.06.2014, str. 66) – w przypadku jednostek zainteresowania publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy o biegłych rewidentach.”;

2) ust. 3 i 3a otrzymują brzmienie:„3. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 2, podlega badaniu przez firmę audytorską zgodnie z wy-

mogami przeprowadzania badań określonymi w art. 66–68 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o ra-chunkowości, ustawie o biegłych rewidentach, oraz rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawo-wych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylającym decyzję Komisji 2005/909/WE – w przypadku jednostek zainteresowania publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 9 usta-wy o biegłych rewidentach. W sprawozdaniu z badania sprawozdania, o którym mowa w ust. 2, biegły rewident powinien dodatkowo stwierdzić, czy zamieszczone w informacji dodatkowej odpowiednie pozycje bilansu oraz rachunki zysków i strat sporządzone odrębnie dla każdej wykonywanej działal-ności gospodarczej spełniają wymogi, o których mowa w ust. 2, w zakresie zapewnienia równopraw-nego traktowania odbiorców oraz eliminowania subsydiowania skrośnego pomiędzy tymi działalno-ściami.

3a. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 2a, podlega badaniu przez firmę audytorską zgodnie z wy-mogami przeprowadzania badań określonymi w art. 66–68 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachun-kowości, ustawie o biegłych rewidentach, oraz rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1a – w przypad-ku jednostek zainteresowania publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy o biegłych rewidentach. W sprawozdaniu z badania sprawozdania, o którym mowa w ust. 2a, biegły rewident powinien dodat-kowo stwierdzić, czy zamieszczone w informacji dodatkowej odpowiednie pozycje bilansu oraz ra-chunki zysków i strat, o których mowa w ust. 2a, spełniają wymogi, o których mowa w ust. 2a.”.

Art. 225. [Partie polityczne] W ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (DzU z 2017 r., poz. 876) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 34 ust. 4 otrzymuje brzmienie:„4. Informacja składana jest wraz z załączonym sprawozdaniem biegłego rewidenta, którego wybiera

Państwowa Komisja Wyborcza. Koszty sporządzenia sprawozdania przez biegłego rewidenta pokry-wane są przez Krajowe Biuro Wyborcze.”;

2) w art. 38:a) ust. 3 otrzymuje brzmienie:„3. Do sprawozdania załącza się sprawozdanie biegłego rewidenta w zakresie wpływów na Fundusz



Wyborczy partii politycznej. Biegłego rewidenta wybiera Państwowa Komisja Wyborcza, a koszty spo-rządzenia sprawozdania przez biegłego rewidenta pokrywane są przez Krajowe Biuro Wyborcze.”,

b) ust. 4 otrzymuje brzmienie:„4. Państwowa Komisja Wyborcza ogłasza sprawozdanie wraz ze sprawozdaniem biegłego rewiden-

ta, o których mowa w ust. 3, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski, w ter-minie 14 dni od dnia złożenia go Państwowej Komisji Wyborczej.”.

Art. 226. [Krajowy Rejestr Sądowy] W ustawie z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądo-wym (DzU z 2017 r., poz. 700) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 8a w ust. 1 pkt 5 otrzymuje brzmienie:„5) roczne sprawozdania finansowe oraz roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapi-

tałowych w rozumieniu przepisów o rachunkowości, odpisy uchwał o zatwierdzeniu tych sprawozdań i podziale zysku lub pokryciu straty, a także sprawozdania z badania i sprawozdania z działalności jed-nostek, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej oraz skonsolidowane sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, jeżeli obowiązek ich sporządzenia wynika z przepisów szczególnych;”;

2) w art. 40:a) pkt 3 otrzymuje brzmienie:„3) wzmiankę o złożeniu sprawozdania z badania, jeżeli sprawozdanie podlegało obowiązkowi bada-

nia przez biegłego rewidenta, na podstawie przepisów o rachunkowości;”,b) po pkt 5 dodaje się pkt 5a w brzmieniu:„5a) wzmiankę o złożeniu sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej oraz skonsoli-

dowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, jeżeli przepisy o rachunkowości wymagają jego złożenia do sądu rejestrowego;”.

Art. 227. [Prawo bankowe] W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (DzU z 2016 r., poz. 1988, z późn. zm.[14]) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 9cb ust. 5 otrzymuje brzmienie:„5. Na wniosek banku niebędącego bankiem istotnym, Komisja Nadzoru Finansowego może wyrazić

zgodę na połączenie komitetu do spraw ryzyka z komitetem audytu, o którym mowa w art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU poz. …), o ile większość z członków rady nadzorczej banku mających wchodzić w skład połączone-go komitetu, w tym przewodniczący połączonego komitetu spełnia kryteria, o których mowa w art. 129 ust. 3 tej ustawy. Przepisy art. 129 ust. 1, 5 i 6 tej ustawy stosuje się odpowiednio.”;

2) w art. 42b w pkt 1 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:„zweryfikowane przez firmę audytorską:”;3) w art. 111 w ust. 1 pkt 5 otrzymuje brzmienie:„5) bilans ze sprawozdaniem z badania za ostatni okres podlegający badaniu;”;4) art. 134 otrzymuje brzmienie:„Art. 134. 1. Badanie sprawozdań finansowych banku, a także oddziału banku zagranicznego, może

być zlecone tylko biegłym rewidentom, którzy spełniają wymogi określone w ustawie z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym.

2. Banki obowiązane są przekazywać do Komisji Nadzoru Finansowego zbadane jednostkowe i skonsolidowane sprawozdania finansowe wraz ze sprawozdaniem z badania w ciągu 15 dni od dnia ich zatwierdzenia oraz z odpisem uchwały bądź postanowienia organu zatwierdzającego o zatwierdze-niu sprawozdania finansowego.”;

5) w art. 141g w ust. 1 pkt 1 i 2 otrzymują brzmienie:„1) przez walne zgromadzenie, własne skonsolidowane sprawozdanie finansowe wraz ze sprawozda-

niem z badania;2) sprawozdania finansowe podmiotów zależnych od banku oraz sprawozdania finansowe podmio-

tów, z którymi bank posiada bliskie powiązania, które nie zostały ujęte w skonsolidowanym sprawoz-daniu finansowym sporządzonym przez bank; sprawozdania finansowe powinny być przekazane wraz ze sprawozdaniem z badania.”.

Art. 228. [Polska Organizacja Turystyczna] W ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o Polskiej Organiza-cji Turystycznej (DzU z 2016 r., poz. 156) w art. 18 ust. 1–3 otrzymują brzmienie:

„1. Roczne sprawozdanie finansowe Polskiej Organizacji Turystycznej podlega badaniu przez firmę audytorską; badanie dokonywane jest za każdy rok obrotowy.

2. Wyboru firmy audytorskiej do badania rocznego sprawozdania finansowego Polskiej Organizacji Turystycznej dokonuje Rada Polskiej Organizacji Turystycznej.

3. Prezes Polskiej Organizacji Turystycznej przedstawia Radzie Polskiej Organizacji Turystycznej oraz właściwemu ministrowi roczne sprawozdanie finansowe Polskiej Organizacji Turystycznej wraz ze sprawozdaniem z badania.”.



Art. 229. [Kodeks karny skarbowy] W ustawie z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (DzU z 2016 r., poz. 2137, z późn. zm.[15])) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 53 § 30f otrzymuje brzmienie:„§ 30f. Użyte w rozdziale 6 kodeksu określenia „sprawozdanie finansowe” i „sprawozdanie z badania”

mają znaczenie nadane im w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (DzU z 2016 r., poz. 1047 i 2255 oraz z 2017 r., poz. 61, 245, 791 i …) oraz ustawie z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU poz. …).”;

2) art. 80b otrzymuje brzmienie:„Art. 80b. Kto wbrew obowiązkowi nie przekazuje w terminie właściwemu organowi podatkowemu spra-

wozdania finansowego lub sprawozdania z badania, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.”.Art. 230. [Kodeks spółek] W ustawie z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (DzU

z 2016 r., poz. 1578, 1579, 2255 i 2260 oraz z 2017 r., poz. 791) wprowadza się następujące zmiany:1) art. 223 otrzymuje brzmienie:„Art. 223. Sąd rejestrowy, na żądanie wspólnika lub wspólników reprezentujących co najmniej jedną

dziesiątą kapitału zakładowego, może, po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia, wyznaczyć fir-mę audytorską w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki.”;

2) w art. 395 § 4 otrzymuje brzmienie:„§ 4. Odpisy sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego wraz z odpisem

sprawozdania rady nadzorczej oraz sprawozdania z badania są wydawane akcjonariuszom na ich żą-danie, najpóźniej na piętnaście dni przed walnym zgromadzeniem.”;

3) w art. 442 § 2 otrzymuje brzmienie:„§ 2. Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego ze środków spółki może zostać powzięta, je-

żeli zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk i sprawozda-nie z badania nie zawiera istotnych zastrzeżeń dotyczących sytuacji finansowej spółki. Jeżeli ostatnie sprawozdanie finansowe zostało sporządzone na dzień bilansowy przypadający co najmniej na sześć miesięcy od dnia walnego zgromadzenia, na którym przewiduje się powzięcie takiej uchwały, firma au-dytorska wybrana do badania sprawozdania finansowego spółki albo inna firma audytorska wybrana przez radę nadzorczą bada nowy bilans i rachunek zysków i strat wraz z informacją dodatkową, które powinny być przedstawione na tym zgromadzeniu.”;

4) w art. 505 w § 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:„2) sprawozdania finansowe oraz sprawozdania zarządów z działalności łączących się spółek za trzy

ostatnie lata obrotowe wraz ze sprawozdaniem z badania, jeśli sprawozdanie z badania było sporzą-dzane;”;

5) w art. 5167 w § 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:„2) sprawozdania finansowe oraz sprawozdania zarządów z działalności łączących się spółek za trzy

ostatnie lata obrotowe wraz ze sprawozdaniem z badania, jeżeli sprawozdanie z badania było sporzą-dzane;”;

6) w art. 540 w § 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:„2) sprawozdania finansowe oraz sprawozdania zarządów z działalności spółki dzielonej i spółek

przejmujących, za trzy ostatnie lata obrotowe wraz ze sprawozdaniem z badania, jeżeli sprawozdanie z badania było sporządzane;”.

Art. 231. [Giełdy towarowe] W ustawie z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (DzU z 2016 r., poz. 719, z późn. zm.[16]) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 39:a) w ust. 1 w pkt 14 wyrazy „z opinią podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych

i raportem z badania” zastępuje się wyrazami „ze sprawozdaniem z badania”,b) w ust. 2 w pkt 5 wyrazy „z opinią podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych

oraz raportem z badania” zastępuje się wyrazami „ze sprawozdaniem z badania”;2) w art. 42 w ust. 3 wyrazy „podmiotowi uprawnionemu do badania sprawozdań finansowych” za-

stępuje się wyrazami „firmie audytorskiej”.Art. 232. [Rozwój przedsiębiorczości] W ustawie z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej

Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (DzU z 2016 r., poz. 359 i 2260) w art. 14 w ust. 6 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

„1) sprawozdanie finansowe, sporządzone zgodnie z przepisami o rachunkowości, wraz ze sprawoz-daniem z badania;”.

Art. 233. [Banki spółdzielcze] W ustawie z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spół-dzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (DzU z 2016 r., poz. 1826) w art. 15:

1) w ust. 3 pkt 2 otrzymuje brzmienie:„2) wykonuje czynności rewizji finansowej, w rozumieniu art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 11 maja 2017 r.

o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU poz. …);”;



2) ust. 4 otrzymuje brzmienie:„4. Związek rewizyjny przekazuje wnioski wynikające z przeprowadzonej lustracji i sprawozdanie

z badania bankowi zrzeszającemu.”.Art. 234. [Ochrona środowiska] W ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska

(DzU z 2017 r., poz. 519, 785 i 898) użyte w art. 400h w ust. 2 w pkt 10 i w ust. 4 w pkt 6 wyrazy „podmiotu właściwego do badania sprawozdania finansowego” zastępuje się wyrazami „firmy audytorskiej”.

Art. 235. [Prawo lotnicze] W ustawie z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (DzU z 2016 r., poz. 605, 904, 1361 i 1948 oraz z 2017 r., poz. 60) w art. 175:

1) w ust. 2 pkt 1a otrzymuje brzmienie:„1a) zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy, jeżeli przedsiębiorca prowa-

dził działalność gospodarczą, oraz sprawozdanie z badania, jeżeli obowiązek badania sprawozdania finansowego wynika z przepisów o rachunkowości;”;

2) w ust. 7 pkt 3 otrzymuje brzmienie:„3) przekazywać do wiadomości Prezesa Urzędu, w terminie 7 miesięcy od zakończenia roku obro-

towego, sprawozdanie z działalności oraz roczne sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy, wraz ze sprawozdaniem z badania, jeżeli obowiązek sporządzania i poddania sprawozdania badaniu wynika z przepisów o rachunkowości, a na żądanie Prezesa Urzędu – inne informacje i dokumenty istotne dla oceny działalności przedsiębiorstwa w latach następnych;”.

Art. 236. [Transport kolejowy] W ustawie z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (DzU z 2016 r., poz. 1727, z późn. zm.[17]) w art. 46 w ust. 6 w pkt 1 lit. a otrzymuje brzmienie:

„a) sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy, wraz ze sprawozdaniem z badania, albo bilans, gdy przedsiębiorca nie może okazać sprawozdania finansowego,”.

Art. 237. [Ubezpieczenia] W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (DzU z 2016 r., poz. 2060 i 1948) w art. 99 w ust. 4 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

„1) sprawozdania finansowe wraz ze sprawozdaniem z badania;”.Art. 238. [Fundusze inwestycyjne] W ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych

i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (DzU z 2016 r., poz. 1896, 1948 i 2260 oraz z 2017 r., poz. 724, 768 i 791) wprowadza się następujące zmiany:

1) użyte w art. 22 w ust. 1 w pkt 12, w art. 36a w ust. 3 w pkt 1, w art. 70h w ust. 5 w pkt 1, w art. 70s w ust. 3 w pkt 15 w lit. d, w art. 117b w ust. 1 w pkt 10, w art. 169b w ust. 2 w pkt 5 i w ust. 3 w pkt 7, w art. 169f w ust. 7, w art. 169p w ust. 2 w pkt 7, w art. 169w w ust. 1 w pkt 5, w art. 208t w ust. 2, w art. 208zs w ust. 1, w art. 220 w ust. 1, w art. 222a w ust. 2 w pkt 2, w art. 223 we wprowadzeniu do wyliczenia oraz w art. 232 w ust. 3 w zdaniu pierwszym w różnej liczbie i przypadku wyrazy „podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych” zastępuje się użytymi w odpowiedniej liczbie i przypadku wyrazami „firma audytorska”;

2) w art. 32 w ust. 4 pkt 3 otrzymuje brzmienie:„3) ostatnie sprawozdanie finansowe wraz ze sprawozdaniem z badania, a w przypadku braku sprawoz-

dania finansowego – inne dokumenty i informacje przedstawiające rzetelnie aktualną sytuację finansową wnioskodawcy;”;

3) użyte w art. 36a w ust. 5, w art. 70h w ust. 7, w art. 169j w ust. 2, w art. 169n w ust. 1 w pkt 3 i 4, w art. 169o w ust. 3, w art. 208u w ust. 1 we wprowadzeniu do wyliczenia, w art. 208zf w ust. 2 we wprowa-dzeniu do wyliczenia, w art. 208zt w ust. 1 we wprowadzeniu do wyliczenia, w art. 208zzf w ust. 1 we wprowadzeniu do wyliczenia, w art. 272c w ust. 1 w pkt 5 oraz w art. 276e w ust. 1 w pkt 5 w różnym przypadku wyrazy „podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych” zastępuje się użytymi w odpowiednim przypadku wyrazami „firma audytorska badająca sprawozdania finansowe”;

4) użyte w art. 46a w ust. 1 w pkt 3, w art. 46c w ust. 1 w pkt 3, w art. 58 w ust. 1 w pkt 8 oraz w art. 192 w ust. 4 w pkt 4 wyrazy „z opinią podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych oraz raportem z badania” zastępuje się wyrazami „ze sprawozdaniem z badania”;

5) użyte w art. 58 w ust. 1 w pkt 10 i 10a oraz w art. 70s w ust. 3 w pkt 4 w lit. b i w pkt 6 wyrazy „z opinią podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych i raportem z badania” zastępuje się wy-razami „ze sprawozdaniem z badania”;

6) w art. 70g:a) w ust. 7 pkt 3 otrzymuje brzmienie:„3) opis prowadzonej działalności oraz ostatnie sprawozdanie finansowe podmiotu, o którym mowa

w ust. 6, wraz ze sprawozdaniem z badania, a w przypadku braku sprawozdania finansowego – inne dokumenty i informacje przedstawiające rzetelnie aktualną sytuację finansową podmiotu, o którym mowa w ust. 6;”,

b) w ust. 9 pkt 3 otrzymuje brzmienie:„3) opis prowadzonej działalności oraz ostatnie sprawozdanie finansowe podmiotu, o którym mowa



w ust. 6, wraz ze sprawozdaniem z badania, a w przypadku braku sprawozdania finansowego – inne dokumenty i informacje przedstawiające rzetelnie aktualną sytuację finansową podmiotu, o którym mowa w ust. 6;”;

7) w art. 169f:a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:„1. Warunkiem wydania przez Komisję zezwoleń, o których mowa w art. 169b ust. 1 oraz art. 169p ust.

1, w przypadku gdy fundusz, któremu ma być wydane zezwolenie, i fundusz, który ma być funduszem podstawowym, mają różne firmy audytorskie, jest zawarcie umowy między tymi firmami, określającej zasady współpracy, w szczególności zasady wymiany informacji oraz ich zakres.”,

b) ust. 4–6 otrzymują brzmienie:„4. Biegły rewident funduszu powiązanego w sprawozdaniu z badania lub przeglądu sprawozdania

finansowego funduszu powiązanego uwzględnia sprawozdanie z badania lub przeglądu sprawozdania finansowego funduszu podstawowego.

5. Jeżeli fundusz podstawowy i fundusz powiązany albo fundusz podstawowy i fundusz zagranicz-ny prowadzący działalność polegającą na lokowaniu co najmniej 85% aktywów funduszu w jednostki uczestnictwa funduszu podstawowego mają inne lata obrotowe, fundusz inwestycyjny otwarty będący funduszem podstawowym sporządza dodatkowo roczne sprawozdanie finansowe na dzień przypada-jący na koniec roku obrotowego funduszu powiązanego albo funduszu zagranicznego i przekazuje je do tego funduszu wraz ze sprawozdaniem z badania.

6. Biegły rewident funduszu powiązanego jest obowiązany niezwłocznie powiadomić Komisję i fun-dusz powiązany o wszelkich nieprawidłowościach stwierdzonych w sprawozdaniu z badania lub prze-glądu sprawozdania finansowego funduszu podstawowego oraz o ich wpływie na fundusz powiązany.”;

8) w art. 169o ust. 1 otrzymuje brzmienie:„1. Komisja niezwłocznie informuje fundusz powiązany o każdym przypadku wykrycia nieprawi-

dłowości w działaniu funduszu inwestycyjnego otwartego będącego funduszem podstawowym albo w działaniu zarządzającego nim towarzystwa lub spółki zarządzającej, depozytariusza tego funduszu, lub firmy audytorskiej badającej jego sprawozdania finansowe, polegających na naruszeniu przepisów niniejszego rozdziału oraz o zastosowanych w związku z takimi nieprawidłowościami sankcjach lub środkach nadzorczych określonych w ustawie.”;

9) w art. 222d ust. 6 otrzymuje brzmienie:„6. W sprawozdaniu rocznym AFI zamieszcza się dodatkowo sprawozdanie z badania rocznego spra-

wozdania finansowego alternatywnego funduszu inwestycyjnego.”.Art. 239. [Opieka zdrowotna] W ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowot-

nej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2016 r., poz. 1793, z późn. zm.[18]) w art. 173 w ust. 2 wyrazy „podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych” zastępuje się wyrazami „firm audytorskich”.

Art. 240. [Instrumenty finansowe] W ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finan-sowymi (DzU z 2016 r., poz. 1636, 1948 i 1997 oraz z 2017 r., poz. 724, 768 i 791) wprowadza się następu-jące zmiany:

1) w art. 30 ust. 3 otrzymuje brzmienie:„3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, spoczywa również na biegłym rewidencie oraz osobach upraw-

nionych do reprezentowania firmy audytorskiej lub pozostających z tą firmą w stosunku pracy – w zakre-sie dotyczącym czynności podejmowanych przez te osoby lub firmę, w związku z badaniem sprawozdań finansowych spółki prowadzącej rynek regulowany lub świadczeniem na rzecz spółki prowadzącej rynek regulowany innych usług wymienionych w art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewiden-tach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU poz. …). Nie narusza to obowiązku zachowa-nia tajemnicy, o której mowa w art. 78 tej ustawy.”;

2) użyte w art. 30 w ust. 8 w zdaniu pierwszym, w art. 64 w ust. 8 w zdaniu pierwszym, w art. 100 w ust. 1 w zdaniu pierwszym i w ust. 3a, w art. 110k w ust. 9 w zdaniu pierwszym oraz w art. 146 w ust. 2, w różnym przypadku, wyrazy „podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych” zastępuje się użytymi w odpowiednim przypadku wyrazami „firma audytorska”;

3) w art. 64 ust. 3 otrzymuje brzmienie:„3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, spoczywa również na biegłym rewidencie oraz osobach

uprawnionych do reprezentowania firmy audytorskiej lub pozostających z tą firmą w stosunku pracy – w zakresie dotyczącym czynności podejmowanych przez te osoby lub firmę, w związku z badaniem sprawozdań finansowych Krajowego Depozytu lub świadczeniem na jego rzecz innych usług wymienio-nych w art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nad-zorze publicznym. Nie narusza to obowiązku zachowania tajemnicy, o której mowa w art. 78 tej ustawy.”;

4) w art. 82 w ust. 1 w pkt 4 i w ust. 2 w pkt 6 wyrazy „z opinią podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych i raportem z badania” zastępuje się wyrazami „ze sprawozdaniem z badania”;



5) w art. 100:a) w ust. 3 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:„Biegły rewident lub firmy audytorskie badające sprawozdania finansowe domu maklerskiego,

podmiotu dominującego wobec domu maklerskiego lub podmiotu wywierającego na dom maklerski znaczny wpływ w rozumieniu art. 96 ust. 3 są obowiązane niezwłocznie przekazać Komisji oraz radzie nadzorczej i zarządowi domu maklerskiego, podmiotu dominującego wobec domu maklerskiego lub podmiotu wywierającego na dom maklerski znaczny wpływ w rozumieniu art. 96 ust. 3 informacje, w posiadanie których weszli w związku z wykonywanymi czynnościami, dotyczące zdarzeń powodu-jących:”,

b) ust. 3b i 4 otrzymują brzmienie:„3b. Na żądanie Komisji lub jej upoważnionego przedstawiciela biegły rewident oraz osoby wcho-

dzące w skład organów zarządzających firmy audytorskiej badającej sprawozdanie finansowe domu maklerskiego lub pozostające z tą firmą w stosunku pracy, są obowiązani niezwłocznie udzielać pisem-nych lub ustnych informacji i wyjaśnień, a także sporządzać i przekazywać kopie dokumentów i innych nośników informacji, na koszt podmiotu badanego, w celu umożliwienia wykonywania ustawowych zadań Komisji w zakresie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów oddziału 2a oraz rozporządzenia 575/2013.

4. Wykonanie obowiązku, o którym mowa w ust. 3 i 3b, nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy, o której mowa w art. 78 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym.”;

6) w art. 119 w ust. 5 pkt 4 otrzymuje brzmienie:„4) ostatnie roczne sprawozdanie finansowe wraz ze sprawozdaniem z tego badania;”;7) w art. 149 pkt 6 otrzymuje brzmienie:„6) firmy audytorskiej badającej sprawozdania finansowe podmiotu, o którym mowa w art. 148 ust.

1 pkt 2, na podstawie zawartej z nim umowy – w zakresie informacji określonych przepisami o rachun-kowości;”;

8) w art. 150 w ust. 1 w pkt 12 lit. a otrzymuje brzmienie:„a) firmą audytorską badającą sprawozdania finansowe domu maklerskiego, banku prowadzącego

działalność maklerską, banku powierniczego lub firmą audytorską badającą sprawozdania finansowe zagranicznej firmy inwestycyjnej,”.

Art. 241. [Obrót publiczny] W ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wpro-wadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicz-nych (DzU z 2016 r., poz. 1639 oraz z 2017 r., poz. 452, 724 i 791) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 32 w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie:„3) firmy audytorskiej, która dokonała badania sprawozdań finansowych emitenta zamieszczonych

w prospekcie emisyjnym;”;2) w art. 68 ust. 2 otrzymuje brzmienie:„2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, spoczywa również na biegłym rewidencie oraz osobach

wchodzących w skład organów zarządzających firmy audytorskiej lub pozostających z tą firmą w sto-sunku pracy – w zakresie związanym z wykonywaniem na rzecz emitenta czynności rewizji finansowej w rozumieniu art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU poz. …) oraz innych czynności wymienionych w art. 47 ust. 2 tej ustawy; nie narusza to obowiązku zachowania tajemnicy, o której mowa w art. 78 tej ustawy.”;

3) użyte w art. 68 w ust. 3 oraz w art. 79 w ust. 4c w różnym przypadku wyrazy „podmiot uprawnio-ny do badania sprawozdań finansowych” zastępuje się użytymi w odpowiednim przypadku wyrazami „firma audytorska”;

4) w art. 86 w ust. 4 zdanie drugie otrzymuje brzmienie:„Nie narusza to obowiązku zachowania tajemnicy, o której mowa w art. 78 ustawy z dnia 11 maja 2017 r.

o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym.”.Art. 242. [Nadzór nad rynkami] W ustawie z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finanso-

wym (DzU z 2017 r., poz. 196, 724, 791 i 819) wprowadza się następujące zmiany:1) w art. 4 w ust. 1 po pkt 6 dodaje się pkt 6a w brzmieniu:„6a) współpraca z Komisją Nadzoru Audytowego, w tym udzielanie informacji, wyjaśnień i przekazy-

wanie dokumentów, w zakresie niezbędnym do realizacji zadań związanych z monitorowaniem rynku w zakresie, o którym mowa w art. 27 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań spra-wozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylającego decyzję Komisji 2005/909/WE (DzUrz UE L 158 z 27.05.2014, str. 77 oraz DzUrz UE L 170 z 11.06.2014, str. 66);”;

2) w art. 5 po ust. 2 dodaje się ust. 2a i 2b w brzmieniu:„2a. Do Przewodniczącego Komisji, jego Zastępców oraz członków Komisji przepis art. 21 akapit trze-



ci rozporządzenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 6a oraz art. 95 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o bie-głych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU poz. …), stosuje się.

2b. W przypadku gdy minister właściwy do spraw instytucji finansowych, minister właściwy do spraw gospodarki, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego lub Prezes Narodowego Banku Polskiego nie spełniają warunków, o których mowa w art. 21 akapit trzeci rozporządzenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 6a, wyznaczają swoich przedstawicieli zgodnie z ust. 2.”;

3) art. 17b otrzymuje brzmienie:„Art. 17b. Przewodniczący Komisji i przewodniczący lub zastępca przewodniczącego Komisji Nadzo-

ru Audytowego, o której mowa w ustawie z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audy-torskich oraz nadzorze publicznym, mogą przekazywać sobie informacje, w tym informacje chronione na podstawie odrębnych ustaw, w zakresie niezbędnym do wykonywania ich ustawowo określonych zadań.”.

Art. 243. [Żegluga powietrzna] W ustawie z dnia 8 grudnia 2006 r. o Polskiej Agencji Żeglugi Po-wietrznej (DzU z 2015 r., poz. 1641 oraz z 2016 r., poz. 2028 i 2260) w art. 9 w ust. 13 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

„1) sprawozdanie finansowe Agencji wraz ze sprawozdaniem z badania,”.Art. 244. [Konkurencja i konsumenci] W ustawie z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji

i konsumentów (DzU z 2017 r., poz. 229) w art. 31 po pkt 16a dodaje się pkt 16b w brzmieniu:„16b) współpraca z Komisją Nadzoru Audytowego, w tym udzielanie informacji, wyjaśnień i prze-

kazywanie dokumentów, w zakresie niezbędnym do realizacji zadań związanych z monitorowaniem rynku w zakresie, o którym mowa w art. 27 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawo-wych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylającego decyzję Komisji 2005/909/WE (DzUrz UE L 158 z 27.05.2014, str. 77 oraz DzUrz UE L 170 z 11.06.2014, str. 66);”.

Art. 245. [Innowacyjność] W ustawie z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania dzia-łalności innowacyjnej (DzU z 2015 r., poz. 1710 oraz z 2016 r., poz. 1206) w art. 17 w ust. 6 pkt 3 otrzymuje brzmienie:

„3) sprawozdanie z badania sprawozdania finansowego, o którym mowa w pkt 2;”.Art. 246. [Finanse publiczne] W ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (DzU

z 2016 r., poz. 1870, z późn. zm.[19]) wprowadza się następujące zmiany:1) w art. 270 w ust. 2 zdanie drugie otrzymuje brzmienie:„W przypadku gdy jednostka samorządu terytorialnego jest obowiązana do badania sprawozdania

finansowego, o którym mowa w art. 268, przedmiotem rozpatrzenia przez komisję rewizyjną jest rów-nież sprawozdanie z tego badania.”;

2) w art. 271 w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie:„3) sprawozdaniem z badania sprawozdania finansowego, o którym mowa w art. 268;”.Art. 247. [Kasy oszczędnościowe] W ustawie z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach

oszczędnościowo-kredytowych (DzU z 2016 r., poz. 1910, z późn. zm.[20]) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 19 po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:„1a. W kasach będących jednostkami zainteresowania publicznego w rozumieniu ustawy z dnia

11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU poz. …) statut kasy może przewidywać wynagrodzenie dla członków rady nadzorczej.”;

2) uchyla się art. 62a;3) w art. 62b w ust. 1 i w ust. 2 w pkt 1 wyrazy „z opinią i raportem biegłego rewidenta” zastępuje się

wyrazami „ze sprawozdaniem z badania”;4) w art. 74i w ust. 3 i 4 wyrazy „podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych” zastępu-

je się wyrazami „firmę audytorską”.Art. 248. [Gry hazardowe] W ustawie z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (DzU z 2016 r.,

poz. 471, 1948 i 2260 oraz z 2017 r., poz. 88 i 379) wprowadza się następujące zmiany:1) w art. 35 pkt 21 otrzymuje brzmienie:„21) sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy wraz ze sprawozdaniem z badania, a w przy-

padku spółki rozpoczynającej działalność – oświadczenie o zgodności działania spółki z przepisami o rachunkowości;”;

2) w art. 36 pkt 21 otrzymuje brzmienie:„21) sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy wraz ze sprawozdaniem z badania, a w przy-

padku spółki rozpoczynającej działalność – oświadczenie o zgodności działania spółki z przepisami o rachunkowości;”;

3) w art. 59 w ust. 1 pkt 8 otrzymuje brzmienie:„8) gdy spółka prowadząca działalność w zakresie, o którym mowa w art. 6 ust. 1–3 lub w art. 7 ust. 2,



nie przedstawiła sprawozdania finansowego wraz ze sprawozdaniem z badania zgodnie z art. 55 ust. 3 albo przedstawione sprawozdanie z badania wskazuje na istotne naruszenia przepisów o rachunko-wości;”.

Art. 249. [Usługi] W ustawie z dnia 4 marca 2010 r. o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypo-spolitej Polskiej (DzU z 2016 r., poz. 893 i 1948 oraz z 2017 r., poz. 60) w art. 3 w ust. 1 pkt 31 otrzymuje brzmienie:

„31) ustawie z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze pu-blicznym (DzU poz. …) w zakresie wykonywania zawodu przez biegłego rewidenta oraz świadczenia usług przez firmy audytorskie związanych z wykonywaniem czynności rewizji finansowej;”.

Art. 250. [Polska Akademia Nauk] W ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (DzU z 2016 r., poz. 572, 1311, 1933 i 2260 oraz z 2017 r., poz. 624) użyte w art. 5 w ust. 1 w zdaniu drugim oraz w art. 15 w ust. 2 w pkt 4 wyrazy „z opinią z badania sprawozdania finansowego” zastępuje się wyrazami „ze sprawozdaniem z badania”.

Art. 251. [Badania i rozwój] W ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (DzU z 2016 r., poz. 900, 1250, 1933 i 1954) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 11 ust. 4 otrzymuje brzmienie:„4. W terminie do dnia 31 marca roku następującego po roku obrotowym Dyrektor przedstawia Mi-

nistrowi do zatwierdzenia roczne sprawozdanie finansowe Centrum, obejmujące w szczególności in-formacje o stopniu wykorzystania środków przeznaczonych na finansowanie poszczególnych zadań Centrum, wraz z opinią Rady oraz sprawozdaniem z badania sporządzonym przez firmę audytorską, o której mowa w art. 50.”;

2) użyte w art. 50 w różnym przypadku wyrazy „podmiot uprawniony do badania sprawozdań finan-sowych” zastępuje się użytymi w odpowiednim przypadku wyrazami „firma audytorska”.

Art. 252. [Centrum nauki] W ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Nauki (DzU z 2016 r., poz. 1071) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 11 ust. 6 otrzymuje brzmienie:„6. Dyrektor przygotowuje i, po uzyskaniu pozytywnej opinii Rady, przedstawia Ministrowi do za-

twierdzenia roczne sprawozdanie finansowe Centrum wraz ze sprawozdaniem z badania sporządzo-nym przez firmę audytorską, o której mowa w art. 42, w terminie do dnia 31 marca każdego roku.”;

2) art. 42 otrzymuje brzmienie:„Art. 42. 1. Roczne sprawozdanie finansowe Centrum podlega badaniu przez firmę audytorską.2. Minister dokonuje wyboru firmy audytorskiej w trybie przepisów o zamówieniach publicznych.”.Art. 253. [Kodeks wyborczy] W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (DzU z 2017 r.,

poz. 15) wprowadza się następujące zmiany:1) w art. 142:a) § 2 i 3 otrzymują brzmienie:„§ 2. Jeżeli sprawozdanie finansowe przedkładane jest Państwowej Komisji Wyborczej do sprawoz-

dania dołącza się sprawozdanie zawierające opinię biegłego rewidenta. § 3. Sprawozdania zawierającego opinię biegłego rewidenta nie sporządza się, jeżeli pełnomocnik

finansowy, w terminie 30 dni od dnia wyborów, zawiadomi właściwy organ wyborczy, że komitet wy-borczy nie miał przychodów, nie poniósł wydatków ani nie ma zobowiązań finansowych.”,

b) § 5 i 6 otrzymują brzmienie:„§ 5. Komisarz wyborczy, badając sprawozdanie finansowe, może zlecać sporządzenie przez biegłego

rewidenta ekspertyz lub sprawozdania zawierającego opinię biegłego rewidenta. § 6. Koszty sporządzenia sprawozdania zawierającego opinię biegłego rewidenta, o którym mowa

w § 2 i 5, pokrywane są z budżetu państwa w części Budżet, finanse publiczne i instytucje finansowe.”;2) w art. 510 § 1 otrzymuje brzmienie:„§ 1. Kto, w związku z wyborami, nie dopuszcza do wykonywania lub utrudnia dopełnienie przez

biegłego rewidenta obowiązku sporządzenia sprawozdania zawierającego opinię biegłego rewidenta dotyczącego sprawozdania finansowego

– podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”.Art. 254. [Geologia i górnictwo] W ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze

(DzU z 2016 r., poz. 1131 i 1991 oraz z 2017 r., poz. 60 i 202) w art. 49zn ust. 1 otrzymuje brzmienie:„1. Zebranie stron umowy o współpracy odbywa się co najmniej raz w roku, w terminie nie krótszym

niż 10 i nie dłuższym niż 45 dni od dnia przedstawienia przez biegłego rewidenta sprawozdania z bada-nia rocznego sprawozdania finansowego za poprzedni rok obrotowy.”.

Art. 255. [Usługi płatne] W ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (DzU z 2016 r., poz. 1572 i 1997) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 61 w ust. 1 pkt 10 otrzymuje brzmienie:„10) dane pozwalające na ustalenie tożsamości biegłych rewidentów oraz identyfikację firm audytorskich.”;



2) w art. 81 wyrazy „z raportem z badania sprawozdania i opinią podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych” zastępuje się wyrazami „ze sprawozdaniem z badania”;

3) w art. 82 wyrazy „podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych jest obowiązany” za-stępuje się wyrazami „firma audytorska jest obowiązana”.

Art. 256. [Agencja kosmiczna] W ustawie z dnia 26 września 2014 r. o Polskiej Agencji Kosmicznej (DzU z 2016 r., poz. 759) w art. 19 w ust. 11 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

„1) sprawozdanie finansowe Agencji wraz ze sprawozdaniem z badania,”.Art. 257. [Obligacje] W ustawie z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (DzU poz. 238) wprowadza się

następujące zmiany:1) w art. 30 w ust. 1 zdanie drugie otrzymuje brzmienie:„Przepisy art. 69 ust. 9 pkt 1–3, 5, 6 i 8 oraz art. 70 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach,

firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU poz. ...) stosuje się odpowiednio do podmiotu dokonującego wyceny, członków jego organów zarządzających i nadzorujących oraz osób zatrudnio-nych przez ten podmiot do wykonywania czynności w zakresie wyceny, a także osób blisko związanych w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku (rozporządzenie w sprawie nadużyć na rynku) oraz uchylającego dyrektywę 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywy Komisji 2003/124/WE, 2003/125/WE i 2004/72/WE (DzUrz UE L 173 z 12.06.2014, str. 1, DzUrz UE L 171 z 29.06.2016, str. 1, DzUrz UE L 175 z 30.06.2016, str. 1 oraz DzUrz UE L 287 z 21.10.2016, str. 320) z członkami organów zarzą-dzających i nadzorujących oraz osobami zatrudnionymi przez podmiot dokonujący wyceny.”;

2) użyte w art. 35 w ust. 3, w art. 37 w ust. 1, w art. 40 oraz w art. 82 w ust. 1 w pkt 1 wyrazy „z opinią biegłego rewidenta” zastępuje się wyrazami „ze sprawozdaniem z badania”.

Art. 258. [Kultura] W ustawie z dnia 15 stycznia 2015 r. o przekształcaniu jednoosobowych spółek Skarbu Państwa prowadzących działalność z wykorzystaniem dóbr kultury w państwowe instytucje kultury (DzU poz. 337 oraz z 2016 r., poz. 1202 i 2260) w art. 6 w ust. 4 pkt 7 otrzymuje brzmienie:

„7) odpis sprawozdania z badania sprawozdania, o którym mowa w pkt 4, o ile podlegało ono bada-niu;”.

Art. 259. [Gazy cieplarniane] W ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (DzU z 2017 r., poz. 568) w art. 36 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Sprawozdanie rzeczowo-finansowe jest weryfikowane przez biegłego rewidenta, o którym mowa w ustawie z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicz-nym (DzU poz. …).”.

Art. 260. [Mienie wojskowe] W ustawie z dnia 10 lipca 2015 r. o Agencji Mienia Wojskowego (DzU z 2016 r., poz. 614, 1202, 1789, 2003 i 2260) w art. 12 w ust. 2 w pkt 2 wyrazy „z opinią i raportem biegłego rewidenta” zastępuje się wyrazami „ze sprawozdaniem z badania”.

Art. 261. [Ubezpieczenia] W ustawie z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i re-asekuracyjnej (DzU poz. 1844, z 2016 r., poz. 615 i 1948 oraz z 2017 r., poz. 768) wprowadza się następu-jące zmiany:

1) w art. 74 pkt 2 otrzymuje brzmienie:„2) zakład ubezpieczeń, zakład reasekuracji, firma audytorska badająca sprawozdania finansowe za-

kładu ubezpieczeń i zakładu reasekuracji, firma audytorska badająca sprawozdania o wypłacalności i kondycji finansowej zakładu ubezpieczeń i zakładu reasekuracji oraz organ nadzoru będą posiadać dostęp do danych związanych z powierzonymi czynnościami lub funkcjami;”;

2) w art. 182 w ust. 4 pkt 7 otrzymuje brzmienie:„7) sprawozdanie finansowe za okres ostatnich 3 lat przed dniem złożenia wniosku działalności za-

granicznego zakładu ubezpieczeń lub zagranicznego zakładu reasekuracji wraz ze sprawozdaniem z jego badania;”;

3) w art. 281:a) uchyla się ust. 1,b) w ust. 2 wyrazy „podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych” zastępuje się wy-

razami „firmy audytorskiej”;4) w art. 282 ust. 2 otrzymuje brzmienie:„2. Zakład ubezpieczeń i zakład reasekuracji zawiadamiają organ nadzoru o zmianie firmy audytor-

skiej badającej sprawozdanie finansowe w terminie 7 dni od dnia zmiany tej firmy.”;5) w art. 283 w ust. 1 pkt 4 otrzymuje brzmienie:„4) możliwość odmowy wyrażenia opinii lub wyrażenia opinii z zastrzeżeniami.”;6) w art. 290:a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:„1. Sprawozdanie o wypłacalności i kondycji finansowej zakładu ubezpieczeń i zakładu reasekuracji

podlega badaniu przez firmę audytorską.”,



b) w ust. 2 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:„Celem badania sprawozdania o wypłacalności i kondycji finansowej zakładu ubezpieczeń i zakładu

reasekuracji jest wyrażenie przez biegłego rewidenta pisemnej opinii w sprawozdaniu biegłego rewi-denta o tym, czy sprawozdanie o wypłacalności i kondycji finansowej:”,

c) ust. 3 otrzymuje brzmienie:„3. Sprawozdanie biegłego rewidenta zawierające opinię biegłego rewidenta jest publikowane razem

ze sprawozdaniem o wypłacalności i kondycji finansowej.”,d) w ust. 4 pkt 4 otrzymuje brzmienie:„4) możliwość odmowy wyrażenia opinii lub wyrażenia opinii z zastrzeżeniami;”,e) ust. 5 otrzymuje brzmienie:„5. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi, w drodze rozporządzenia, szczegóło-

wy zakres badania sprawozdania o wypłacalności i kondycji finansowej przez firmę audytorską oraz zakres informacji zawartych w sprawozdaniu biegłego rewidenta, uwzględniając istotność danych za-wartych w sprawozdaniu o wypłacalności i kondycji finansowej.”.

Art. 262. [Ocena zgodności] W ustawie z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nad-zoru rynku (DzU poz. 542, 1228 i 1579) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 47 ust. 5 otrzymuje brzmienie:„5. Dyrektor przygotowuje i przedstawia Ministrowi, po uzyskaniu pozytywnej opinii Rady, do za-

twierdzenia roczne sprawozdanie finansowe Centrum wraz ze sprawozdaniem z badania sporządzo-nym przez firmę audytorską, o której mowa w art. 55, w terminie do dnia 31 marca każdego roku.”;

2) użyte w art. 55 w różnym przypadku wyrazy „podmiot uprawniony do badania sprawozdań finan-sowych” zastępuje się użytymi w odpowiednim przypadku wyrazami „firma audytorska”.

Art. 263. [Bankowy Fundusz Gwarancyjny] W ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Fundu-szu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (DzU poz. 996 i 1997 oraz z 2017 r., poz. 791) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 313 w ust. 2 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie:„Sprawozdanie finansowe Funduszu podlega badaniu przez firmę audytorską, zgodnie z ustawą z dnia

11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU poz. …), wybraną w drodze przetargu przez Radę Funduszu.”;

2) w art. 326 w ust. 6 w pkt 1 wyrazy „z opinią biegłego rewidenta” zastępuje się wyrazami „ze spra-wozdaniem z badania”.

Rozdział 14Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcoweArt. 264. [Biegli rewidenci] 1. Osoby wpisane do rejestru biegłych rewidentów w dniu wejścia w ży-

cie niniejszej ustawy, uznaje się za biegłych rewidentów w rozumieniu niniejszej ustawy.2. Rejestr biegłych rewidentów, prowadzony na podstawie przepisów dotychczasowych, staje się re-

jestrem w rozumieniu niniejszej ustawy z zachowaniem dotychczasowej numeracji.Art. 265. [Firmy audytorskie] 1. Podmioty, będące podmiotami uprawnionymi do badania sprawoz-

dań finansowych na podstawie przepisów dotychczasowych, stają się firmami audytorskimi w rozu-mieniu niniejszej ustawy.

2. Lista podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych, prowadzona na podstawie przepisów dotychczasowych, staje się listą w rozumieniu niniejszej ustawy z zachowaniem dotychcza-sowej numeracji.

Art. 266. [Jednostki uprawnione] 1. Jednostki uprawnione wpisane do wykazu jednostek upraw-nionych w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, uznaje się za jednostki uprawnione w rozumieniu niniejszej ustawy.

2. Wykaz jednostek uprawnionych, prowadzony na podstawie przepisów dotychczasowych, staje się wykazem jednostek uprawnionych w rozumieniu niniejszej ustawy z zachowaniem dotychczasowej numeracji.

Art. 267. [Podmioty z państw trzecich] 1. Lista podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych z państw trzecich, prowadzona na podstawie przepisów dotychczasowych, staje się listą jednostek audytorskich pochodzących z państw trzecich w rozumieniu niniejszej ustawy z zachowa-niem dotychczasowej numeracji.

2. Dane z rejestru biegłych rewidentów z państw trzecich, prowadzonego na podstawie przepisów dotychczasowych, zostają wykorzystane do uzupełnienia listy jednostek audytorskich pochodzą-cych z państw trzecich w rozumieniu niniejszej ustawy w zakresie, o którym mowa w art. 204 ust. 2 pkt 6.



Art. 268. [Dane do Krajowej rady Biegłych Rewidentów] Biegli rewidenci, firmy audytorskie oraz jednostki audytorskie pochodzące z państw trzecich przekażą Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów albo Komisji Nadzoru Audytowego, w terminie 5 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, dane, o które zostały rozszerzone rejestr i listy, o których mowa w art. 17 ust. 1, art. 57 ust. 1 i art. 204 ust. 1.

Art. 269. [Rozpatrzenie wniosków] 1. Wnioski o wpis:1) do rejestru biegłych rewidentów,2) na listę podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych,3) na listę podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych z państw trzecich– złożone i nierozpatrzone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy rozpatruje się na podsta-

wie przepisów niniejszej ustawy.2. Wnioski o wpis do rejestru biegłych rewidentów z państw trzecich złożone i nierozpatrzone przed

dniem wejścia w życie niniejszej ustawy pozostawia się bez rozpatrzenia.Art. 270. [Doskonalenie zawodowe] Zgody na odbycie w terminie późniejszym obligatoryjnego do-

skonalenia zawodowego wyrażone na podstawie art. 4 ust. 2f ustawy uchylanej w art. 301 zachowują ważność.

Art. 271. [Ważność legitymacji] Legitymacje biegłych rewidentów wydane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zachowują ważność do czasu wydania nowych legitymacji, jednak nie dłużej niż 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 272. [Ważność zawiadomienia] Zawiadomienia o podjęciu i formie wykonywania zawodu zło-żone na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy uchylanej w art. 301 zachowują ważność.

Art. 273. [Egzaminy] 1. Egzaminy z wiedzy teoretycznej, egzamin z prawa gospodarczego oraz eg-zamin dyplomowy zdane na podstawie przepisów dotychczasowych uznaje się za egzamin z wiedzy, egzamin z prawa gospodarczego oraz egzamin dyplomowy, o których mowa w niniejszej ustawie.

2. Osoby, które przystąpiły do postępowania kwalifikacyjnego przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, zdają egzaminy z wiedzy teoretycznej z zakresu określonego w przepisach dotychczasowych, do czasu opracowania nowego zakresu. Nowy zakres zostanie opracowany w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

3. Do wniosków o przystąpienie do postępowania kwalifikacyjnego złożonych i nierozpatrzonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Art. 274. [Inspektorzy kontroli skarbowej] Kandydatowi na biegłego rewidenta, który przed dniem 1 marca 2017 r. zajmował stanowisko inspektora kontroli skarbowej, Komisja zalicza, na jego wniosek, egzamin z prawa podatkowego lub praktykę, o której mowa w art. 4 ust. 2 pkt 5 lit. a.

Art. 275. [Studia wyższe] Przepis art. 15 ust. 2 stosuje się również do kandydata na biegłego rewiden-ta, który ukończył studia wyższe w Rzeczypospolitej Polskiej lub zagraniczne studia wyższe uznawane w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne, na kierunku, co do którego, na podstawie art. 7 pkt 1b ustawy uchylanej w art. 301, Komisja Egzaminacyjna stwierdziła, że zakresem kształcenia obejmuje on wiedzę teoretyczną w zakresie wskazanym w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy uchylanej w art. 301.

Art. 276. [Kontrole] 1. Do kontroli rozpoczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ni-niejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

2. Do kontroli przeprowadzonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, z których nie został sporządzony lub zatwierdzony raport z kontroli, stosuje się przepisy dotychczasowe.

3. W przypadku kontroli przeprowadzonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy oraz kon-troli, o których mowa w ust. 1, postępowania o nałożenie kar oraz postępowania dyscyplinarne są pro-wadzone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Art. 277. [Postępowania dyscyplinarne] Do spraw dyscyplinarnych wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Art. 278. [Przedawnienie karalności] Do biegu terminów przedawnienia karalności przewinień dys-cyplinarnych, popełnionych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotych-czasowe.

Art. 279. [Zatarcie kary] Do biegu terminów zatarcia kar dyscyplinarnych orzeczonych w postę-powaniach dyscyplinarnych prowadzonych na podstawie przepisów dotychczasowych stosuje się te przepisy.

Art. 280. [Nałożenie kary] Do postępowań w sprawach o nałożenie kar, o których mowa w art. 27 ust. 1 pkt 3 oraz art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy uchylanej w art. 301, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Art. 281. [Rozpatrzenie petycji, skarg i wniosków] Petycje, skargi i wnioski, dotyczące Komisji Nad-zoru Audytowego, złożone i nierozpatrzone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, rozpatruje się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Art. 282. [Ubezpieczenie OC] Do umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w zakresie wy-konywania czynności rewizji finansowej lub usług i działalności, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy



uchylanej w art. 301, zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy do-tychczasowe.

Art. 283. [Wybór firmy] Przepisów art. 130 ust. 2–7 nie stosuje się w przypadku, gdy wybór firmy au-dytorskiej przeprowadzającej badanie ustawowe jednostki zainteresowania publicznego za rok 2017 został przeprowadzony lub został rozpoczęty i niezakończony przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 284. [Badanie sprawozdań] 1. Przepisy niniejszej ustawy oraz ustawy zmienianej w art. 221 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się do badań sprawozdań finansowych sporządzonych za lata obrotowe rozpoczynające się po dniu 16 czerwca 2016 r.

2. Przepis art. 134 ust. 1 stosuje się do badań sprawozdań finansowych sporządzonych za lata obroto-we rozpoczynające się po dniu 31 grudnia 2017 r.

3. Przepis art. 134 ust. 3 stosuje się do okresów karencji rozpoczętych dnia 17 czerwca 2016 r. lub później.

Art. 285. [Badania ustawowe sprawozdań] 1. Przepis art. 136 stosuje się do badań ustawowych spra-wozdań finansowych jednostek zainteresowania publicznego sporządzonych za lata obrotowe rozpo-czynające się po dniu 31 grudnia 2017 r.

2. Usługi zabronione, o których mowa w art. 136, świadczone przez biegłych rewidentów, firmy au-dytorskie lub podmioty należące do sieci na rzecz badanej jednostki zainteresowania publicznego, jej jednostki dominującej lub jednostek przez nią kontrolowanych, na podstawie umów zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, mogą być świadczone nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2017 r.

Art. 286. [Sprawozdania firm audytorskich] Przepisy art. 51 i art. 52 stosuje się po raz pierwszy do sprawozdań firm audytorskich sporządzonych za 2017 r.

Art. 287. [Krajowa Izba Biegłych Rewidentów] 1. Krajowa Izba Biegłych Rewidentów, utworzona na podstawie przepisów dotychczasowych, staje się Polską Izbą Biegłych Rewidentów w rozumieniu niniejszej ustawy.

2. Organy Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, utworzone na podstawie przepisów dotychczaso-wych, stają się organami Polskiej Izby Biegłych Rewidentów w rozumieniu niniejszej ustawy.

3. Osoby wybrane do organów Krajowej Izby Biegłych Rewidentów przez VIII Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów zachowują mandat do następnych wyborów.

4. Termin, o którym mowa w art. 27 ust. 1, liczy się od dnia ostatniego Krajowego Zjazdu Biegłych Rewidentów, który odbył się na podstawie przepisów dotychczasowych.

5. Kontrolerzy i wizytatorzy, o których mowa w art. 26 ust. 4 ustawy uchylanej w art. 301, stają się kontrolerami Krajowej Komisji Nadzoru w rozumieniu niniejszej ustawy, pod warunkiem że spełniają wymogi, o których mowa w art. 37 ust. 2.

Art. 288. [Komisja egzaminacyjna] 1. Komisja Egzaminacyjna, powołana na podstawie przepisów dotychczasowych, staje się Komisją Egzaminacyjną w rozumieniu niniejszej ustawy.

2. Termin upływu kadencji Komisji Egzaminacyjnej liczy się od dnia jej powołania na podstawie prze-pisów dotychczasowych.

3. Członkowie Komisji Egzaminacyjnej składają w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy oświadczenia o spełnianiu warunków, o których mowa w art. 11 ust. 3 i 4.

4. Osoby wchodzące w skład Komisji Egzaminacyjnej zachowują funkcje do czasu upływu kadencji, na którą zostali powołani na podstawie przepisów dotychczasowych.

5. Członkowie Komisji Egzaminacyjnej niespełniający warunków, o których mowa w art. 11 ust. 3 lub 4, pełnią funkcje do czasu powołania nowych członków, nie dłużej jednak niż przez 3 miesiące od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

6. Powołanie nowych członków Komisji Egzaminacyjnej odbywa się w trybie art. 11 ust. 6 i 7. Przepis art. 11 ust. 8 stosuje się odpowiednio.

Art. 289. [Komisja Nadzoru] 1. Komisja Nadzoru Audytowego utworzona na podstawie przepisów dotychczasowych staje się Komisją Nadzoru Audytowego w rozumieniu niniejszej ustawy.

2. Osoby wchodzące w skład Komisji Nadzoru Audytowego utworzonej na podstawie przepisów do-tychczasowych zachowują funkcje do czasu powołania Komisji Nadzoru Audytowego na podstawie art. 94.

3. Minister właściwy do spraw finansów publicznych powołuje Komisję Nadzoru Audytowego na podstawie art. 94, nie później niż w terminie 90 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

4. Podmioty wymienione w art. 94 ust. 2 dokonują rekomendacji, o której mowa w tym przepisie, w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 290. [Przewodniczący Komisji] 1. Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego, jego Zastęp-cy i członkowie Komisji składają w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy oświadcze-nia o spełnianiu warunków, o których mowa w art. 21 akapit trzeci rozporządzenia nr 537/2014.

2. Osoby, o których mowa w ust. 1, niespełniające warunków, o których mowa w przepisie wymienio-



nym w ust. 1, pełnią funkcje do czasu powołania lub wyznaczenia osób spełniających te warunki, nie dłużej jednak niż przez 3 miesiące od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 291. [Dodatek kontrolerski] Kontrolerom Komisji Nadzoru Audytowego oraz osobom nadzo-rującym kontrolerów Komisji Nadzoru Audytowego zatrudnionym w komórce organizacyjnej w Mi-nisterstwie Finansów właściwej do spraw rachunkowości i rewizji finansowej w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, dodatek kontrolerski przysługuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym niniejsza ustawa weszła w życie. Stawkę dodatku ustala się na zasadach określonych w art. 108 ust. 5. Pierwsza ocena, o której mowa w art. 107, jest przeprowadzana po upływie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 292. [Opłaty] 1. Do opłat z tytułu nadzoru, o których mowa w art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy uchylanej w art. 301, należnych za lata wcześniejsze niż 2017 r. stosuje się przepisy dotychczasowe.

2. Do opłat z tytułu nadzoru, o których mowa w art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy uchylanej w art. 301, należ-nych za 2017 r. stosuje się przepisy dotychczasowe, z wyłączeniem art. 30 ustawy uchylanej w art. 301.

3. Polska Izba Biegłych Rewidentów wpłaca na rachunek budżetu państwa, w terminie do dnia 30 wrze-śnia 2017 r., część opłat z tytułu nadzoru, o których mowa w art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy uchylanej w art. 301, na-leżnych za 2017 r.

4. Część opłat z tytułu nadzoru, o której mowa w ust. 3, stanowi różnicę pomiędzy kwotą 3,5 mln zło-tych, stanowiącą prognozowane koszty nadzoru nad badaniami jednostek zainteresowania publiczne-go w 2017 r. a kwotą należną do budżetu państwa w wysokości 20% opłat z tytułu nadzoru za 2016 r., o której mowa w art. 30 ust. 1 ustawy uchylanej w art. 301.

Art. 293. [Stawki] 1. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, określając wysokość stawki procentowej opłat, o których mowa w art. 55 ust. 1 i 2, uwzględnia niedobory i nadwyżki opłat z tytułu nadzoru powstałe po 2017 r.

2. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów, określając wysokość stawki procentowej opłat, o których mowa w art. 56 ust. 1 i 2, uwzględnia niedobory i nadwyżki opłat z tytułu nadzoru powstałe po 2017 r.

Art. 294. [Moc uchwał] 1. Uchwały organów Krajowej Izby Biegłych Rewidentów wydane na podsta-wie art. 20 ust. 1 pkt 5–7, art. 21 ust. 2 pkt 3 lit. e–g oraz art. 21 ust. 2 pkt 7–9 ustawy uchylanej w art. 301 zachowują moc.

2. Uchwały organów Krajowej Izby Biegłych Rewidentów wydane na podstawie art. 21 ust. 2 pkt 3 lit. a–c oraz art. 27 ust. 9 ustawy uchylanej w art. 301 zachowują moc do dnia wejścia w życie uchwał orga-nów Polskiej Izby Biegłych Rewidentów wydanych na podstawie art. 30 ust. 2 pkt 3 lit. a–c oraz art. 43 pkt 1–3, nie dłużej jednak niż przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 295. [Utrata mocy obowiązującej] Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie:1) art. 4 ust. 11, art. 9 ust. 8 i art. 50 ust. 3 ustawy uchylanej w art. 301 zachowują moc do dnia wejścia

w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 10 ust. 10, art. 16 ust. 6 i art. 53 ust. 6,2) art. 169f ust. 7 ustawy zmienianej w art. 238 zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów

wykonawczych wydanych na podstawie art. 169f ust. 7 ustawy zmienianej w art. 238 w brzmieniu nada-nym niniejszą ustawą,

3) art. 290 ust. 5 ustawy zmienianej w art. 261 zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wy-konawczych wydanych na podstawie art. 290 ust. 5 ustawy zmienianej w art. 261, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą

– nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.Art. 296. [Termin dostosowania do nowych przepisów] Krajowa Rada Biegłych Rewidentów i Ko-

misja Nadzoru Audytowego dostosują, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, rejestr i listy, o których mowa w art. 17 ust. 1, art. 57 ust. 1 i art. 204 ust. 1, do wymagań określonych w niniejszej ustawie.

Art. 297. [Komitet audytu] 1. Jednostka zainteresowania publicznego, która ma obowiązek posiadać komitet audytu na podstawie niniejszej ustawy, jest obowiązana go powołać, w terminie 4 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

2. Jednostki zainteresowania publicznego, które mają obowiązek posiadać komitet audytu na pod-stawie przepisów dotychczasowych, dostosują jego skład do wymogów określonych w niniejszej usta-wie w terminie 4 miesięcy od dnia wejścia w życie tej ustawy.

3. W przypadku jednostek zainteresowania publicznego, które na podstawie przepisów dotychcza-sowych powierzyły zadania komitetu audytu radzie nadzorczej, przepis ust. 2 stosuje się odpowied-nio.

Art. 298. [Termin dostosowania do nowych przepisów] Firmy audytorskie w terminie 4 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy dostosują działalność do wymogów określonych w niniejszej ustawie.

Art. 299. [Limit wydatków] 1. W latach 2017–2026 maksymalny limit wydatków ministra właściwego do spraw finansów publicznych na realizację zadań Komisji Nadzoru Audytowego będący skutkiem finansowym ustawy wynosi w:



1) 2017 r. – 3,5 mln zł;2) 2018 r. – 4,1 mln zł;3) 2019 r. – 4,1 mln zł;4) 2020 r. – 4,1 mln zł;5) 2021 r. – 4,1 mln zł;6) 2022 r. – 4,1 mln zł;7) 2023 r. – 4,1 mln zł;8) 2024 r. – 4,1 mln zł;9) 2025 r. – 4,1 mln zł;10) 2026 r. – 4,1 mln zł.2. W przypadku zagrożenia przekroczenia limitu wydatków, o którym mowa w ust. 1, na dany rok

budżetowy, wdrożony zostanie mechanizm korygujący polegający na:1) ograniczeniu kosztów rzeczowych Komisji Nadzoru Audytowego lub2) racjonalizacji częstotliwości wykonywania przez Komisję Nadzoru Audytowego czynności– związanych z realizacją zadań wynikających ze sprawowania nadzoru publicznego nad wykony-

waniem zawodu biegłego rewidenta, działalnością firm audytorskich oraz Polskiej Izby Biegłych Rewi-dentów.

3. Minister właściwy do spraw finansów publicznych jest organem właściwym do:1) monitorowania wykorzystania limitu wydatków, o którym mowa w ust. 1;2) wdrożenia mechanizmu korygującego, o którym mowa w ust. 2.Art. 300. [Limit wydatków] 1. W latach 2017–2026 maksymalny limit wydatków Ministra Sprawiedli-

wości związanych z modyfikacją systemu Krajowego Rejestru Sądowego będący skutkiem finansowym ustawy wynosi w:

1) 2017 r. – 0,1 mln zł;2) 2018 r. – 0 zł;3) 2019 r. – 0 zł;4) 2020 r. – 0 zł;5) 2021 r. – 0 zł;6) 2022 r. – 0 zł;7) 2023 r. – 0 zł;8) 2024 r. – 0 zł;9) 2025 r. – 0 zł;10) 2026 r. – 0 zł.2. W przypadku zagrożenia przekroczenia przyjętego w 2017 r. limitu wydatków, o którym mowa

w ust. 1, zostanie wdrożony mechanizm korygujący polegający na zmniejszeniu kosztów:1) utrzymania systemu Krajowego Rejestru Sądowego lub2) zleconych modyfikacji tego systemu– przy jednoczesnym zapewnieniu jego prawidłowego i nieprzerwanego działania.3. Minister Sprawiedliwości jest organem właściwym do:1) monitorowania wykorzystania limitu wydatków, o którym mowa w ust. 1;2) wdrożenia mechanizmu korygującego, o którym mowa w ust. 2.Art. 301. [Utrata mocy przepisów] Traci moc ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach

i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (DzU z 2016 r., poz. 1000 i 1948).

Art. 302. [Data wejścia w życie] Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 55 ust. 1–10, art. 56 ust. 1–9 oraz art. 226, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2018 r.



________________________________________*Wyróżnienia w nawiasach przy poszczególnych artykułach pochodzą od redakcji

[1] Niniejsza ustawa:1) w zakresie swojej regulacji wdraża dyrektywę 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady

z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowa-nych sprawozdań finansowych, zmieniającą dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG oraz uchy-lającą dyrektywę Rady 84/253/EWG (DzUrz UE L 157 z 9.06.2006, str. 87, DzUrz UE L 81 z 20.03.2008, str. 53, DzUrz UE L 182 z 29.06.2013, str. 19, DzUrz UE L 158 z 27.05.2014, str. 196 oraz DzUrz UE L 24 z 30.01.2016, str. 14/1);

2) w zakresie swojej regulacji uzupełnia wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniającej dy-rektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylającej dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013, str. 19, DzUrz UE L 330 z 15.11.14, str. 1 oraz DzUrz UE L 334, z 21.11.14, str. 86);

3) służy stosowaniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylającego decyzję Komisji 2005/909/WE (DzUrz UE L 158 z 27.05.2014, str. 77 oraz DzUrz UE L 170 z 11.06.2014, str. 66).

[2] Niniejszą ustawą zmienia się ustawy: ustawę z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze, usta-wę z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, ustawę z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodo-wym od osób fizycznych, ustawę z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawę z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ustawę z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, ustawę z dnia 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych, ustawę z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym, ustawę z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, usta-wę z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych, ustawę z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, ustawę z dnia 25 czerwca 1999 r. o Polskiej Organizacji Turystycznej, ustawę z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbo-wy, ustawę z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, ustawę z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych, ustawę z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Roz-woju Przedsiębiorczości, ustawę z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających, ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony śro-dowiska, ustawę z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze, ustawę z dnia 28 marca 2003 r. o transpor-cie kolejowym, ustawę z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczenio-wym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, ustawę z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyj-nymi, ustawę z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środ-ków publicznych, ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zor-ganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, ustawę z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzo-rze nad rynkiem finansowym, ustawę z dnia 8 grudnia 2006 r. o Polskiej Agencji Żeglugi Powietrz-nej, ustawę z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, ustawę z dnia 30 maja2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej, ustawę z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, ustawę z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościo-wo-kredytowych, ustawę z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, ustawę z dnia 4 mar-ca 2010 r. o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ustawę z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk, ustawę z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, ustawę z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Nauki, ustawę z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, ustawę z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze, ustawę z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, ustawę z dnia 26 września 2014 r. o Polskiej Agen-cji Kosmicznej, ustawę z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach, ustawę z dnia 15 stycznia 2015 r. o przekształcaniu jednoosobowych spółek Skarbu Państwa prowadzących działalność z wy-korzystaniem dóbr kultury w państwowe instytucje kultury, ustawę z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, ustawę z dnia 10 lipca 2015 r. o Agencji Mienia Wojskowego, ustawę z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, ustawę z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku i ustawę z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania de-pozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz uchyla się ustawę z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym.



[3] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 1948, 1997 i 2260 oraz z 2017 r., poz. 85, 724, 768, 791 i ….

[4] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 1948 i 2260 oraz z 2017 r., poz. 724, 768, 791 i …

[5] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. z 1948 i 1997 oraz z 2017 r., poz. 724, 768, 791 i …

[6] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 1948 i 1997 oraz z 2017 r., poz. 60, 85, 245, 768 i …

[7] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 1933, 2169 i 2260 oraz z 2017 r., poz. 60, 777, 858 i 859.

[8] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 868, 1228, 1244, 1579, 1860 i 1948.

[9] Zmiany tekstu wymienionego rozporządzenia zostały ogłoszone w DzUrz UE L 337 z 05.12.2006, str. 17, DzUrz UE L 61 z 28.02.2007, str. 24, DzUrz UE L 340 z 19.12.2008, str. 17, DzUrz UE L 103 z 13.04.2012, str. 13, DzUrz UE L 150 z 09.06.2012, str. 1, DzUrz UE L 256 z 22.09.2012, str. 4, DzUrz UE L 177 z 28.06.2013, str. 14, DzUrz UE L 213 z 08.08.2013, str. 1, DzUrz UE L 253 z 25.09.2013, str. 36, DzUrz UE L 249 z 25.09.2015, str. 1 oraz DzUrz UE L 58 z 04.03.2016, str. 13.

[10] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 2024 i 2138 oraz z 2017 r., poz. 88, 379, 528, 648, 768 i ….

[11] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 1823, 1860, 1948, 2138, 2199, 2260 i 2261 oraz z 2017 r., poz. 67, 85, 187 i 768.

[12] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 1948, 2138 i 2261 oraz z 2017 r., poz. 244, 768 i 773.


[14] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 1948, 1997 i 2260 oraz z 2017 r., poz. 85, 724, 768 i 791.

[15] Zmiany tekstu jednolitego w wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 2024 i 2138 oraz z 2017 r., poz. 88, 379, 528, 648 i 768.

[16] Zmiany tekstu jednolitego w wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 831, 904 i 1948 oraz z 2017 r., poz. 724, 768 i 791.

[17] Zmiany tekstu jednolitego w wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 1823. 1920, 1923, 1948 i 2138 oraz z 2017 r., poz. 60.

[18] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 1807, 1860, 1948, 2138, 2173 i 2250 oraz z 2017 r., poz. 60, 759, 777, 844 i 858.


[20] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2016 r., poz. 1948 i 1997 oraz z 2017 r., poz. 60, 85, 245 i 768.



Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie

szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego,

uchylające decyzję Komisji 2005/909/WE(DzUrz UE L 158 z 27.05.2014, str. 77 oraz DzUrz UE L 170 z 11.06.2014, str. 66),

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej,uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 114,uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 1 ,stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą 2, a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Biegłym rewidentom i firmom audytorskim powierza się z mocy prawa przeprowadzanie wyma-ganych ustawowo badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego w celu zwięk-szenia zaufania społeczeństwa do rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych takich jednostek. Funkcja badania ustawowego związana z interesem publicznym oznacza, że szeroka społeczność osób i instytucji polega na jakości pracy biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej. Dobra jakość badań sprawozdań finansowych przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania rynków, wzmacniając rzetelność i efektywność sprawozdań finansowych. Tym samym biegli re-widenci pełnią szczególnie istotną rolę społeczną.

(2) Prawodawstwo unijne nakłada wymóg, by sprawozdania finansowe, zarówno roczne, jak i skon-solidowane, sporządzane przez instytucje kredytowe, zakłady ubezpieczeń, emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym, instytucje płatnicze, przedsię-biorstwa zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS), instytucje pienią-dza elektronicznego, alternatywne fundusze inwestycyjne, były badane przez co najmniej jedną osobę uprawnioną do przeprowadzania takiego badania zgodnie z prawem unijnym, a miano-wicie: art. 1 ust. 1 dyrektywy Rady 86/635/EWG 3, art. 1 ust. 1 dyrektywy Rady 91/674/EWG 4, art. 4 ust. 4 dyrektywy 2004/109/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 5, art. 15 ust. 2 dyrektywy 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 6, art. 73 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. 7, art. 3 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/110/WE 8, a także art. 22 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE 9. Ponadto art. 4 ust. 1 pkt 1) dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 10 zawiera również wymóg, aby roczne sprawozdania finansowe firm inwestycyjnych były podda-wane badaniu, jeżeli nie ma zastosowania dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE 11.

(3) Warunki zatwierdzania osób odpowiedzialnych za przeprowadzanie badania ustawowego oraz minimalne wymogi dotyczące przeprowadzania takiego badania ustawowego określa dyrektywa 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 12.

(4) W dniu 13 października 2010 r. Komisja opublikowała zieloną księgę zatytułowaną „Polityka ba-dania sprawozdań finansowych: lekcje wyciągnięte z kryzysu”, która zapoczątkowała szeroko za-krojone konsultacje społeczne w ogólnym kontekście reformy regulacyjnej rynku finansowego na temat roli i zakresu badania sprawozdań finansowych oraz sposobów wzmocnienia funkcji badania sprawozdań finansowych dla zwiększenia stabilności finansowej. Z konsultacji społecz-nych wynikało, że przepisy dyrektywy 2006/43/WE w zakresie przeprowadzania badania usta-wowego rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego można udoskonalić. W dniu 13 września 2011 r. Parlament Europejski wydał sprawozdanie z wła-



snej inicjatywy na temat ww. zielonej księgi. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny rów-nież przyjął sprawozdanie na temat wspomnianej zielonej księgi w dniu 16 czerwca 2011 r.

(5) Ważne jest określenie szczegółowych zasad w celu zapewnienia, aby badania ustawowe jedno-stek interesu publicznego miały odpowiednią jakość i były przeprowadzane przez biegłych re-widentów i firmy audytorskie podlegające surowym wymogom. Wspólne podejście regulacyjne powinno wzmocnić uczciwość, niezależność, obiektywizm, odpowiedzialność, przejrzystość i wiarygodność biegłych rewidentów i firm audytorskich przeprowadzających ustawowe badania jednostek interesu publicznego, przyczyniając się do podnoszenia jakości badań ustawowych w Unii, a tym samym do sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego, przy osiągnięciu wy-sokiego poziomu ochrony konsumentów i inwestorów. Opracowanie odrębnego aktu prawnego dla jednostek interesu publicznego powinno także zapewnić spójną harmonizację i jednolite stosowanie przepisów, a tym samym przyczynić się do skuteczniejszego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Te surowe wymogi powinny mieć zastosowanie do biegłych rewidentów i firm au-dytorskich tylko w zakresie, w jakim przeprowadzają oni ustawowe badania jednostek interesu publicznego.

(6) Badania ustawowe spółdzielni i banków oszczędnościowych podlegają w niektórych państwach członkowskich systemowi, który nie zezwala im na swobodny wybór biegłego rewidenta lub fir-my audytorskiej. Stowarzyszenie biegłych rewidentów, którego dana spółdzielnia lub dany bank oszczędnościowy są członkami, jest zobowiązane na mocy prawa do prowadzenia badań ustawo-wych. Takie stowarzyszenia biegłych rewidentów działają na zasadzie non profit, nie realizując celów zarobkowych, co wynika z ich natury prawnej. Ponadto jednostki organizacyjne tych sto-warzyszeń nie są powiązane wspólnym interesem gospodarczym, co mogłoby zagrozić ich nieza-leżności. W związku z tym państwa członkowskie powinny mieć możliwość wyłączenia z zakresu niniejszego rozporządzenia spółdzielni w rozumieniu art. 2 pkt 14 dyrektywy 2006/43/WE, ban-ków oszczędnościowych lub podobnych jednostek, o których mowa w art. 45 dyrektywy 86/635/EWG, lub ich jednostek zależnych lub następców prawnych, pod warunkiem że przestrzegane są zasady niezależności ustanowione w dyrektywie 2006/43/WE.

(7) Poziom wynagrodzenia otrzymywanego od jednej badanej jednostki oraz struktura wynagro-dzenia mogą zagrozić niezależności biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej. Ważne jest zatem zapewnienie, aby wynagrodzenie za badanie nie było oparte na żadnej formie zdarzenia warun-kowego oraz aby, w przypadku gdy wynagrodzenie za badanie od jednego klienta, w tym jego jednostek zależnych, jest znaczące, ustanowiona została szczególna procedura z udziałem komi-tetu ds. audytu zapewniająca jakość badania. Jeżeli biegły rewident lub firma audytorska stają się nadmiernie zależni od jednego klienta, komitet ds. audytu powinien z odpowiednim uzasadnie-niem zdecydować, czy biegły rewident lub firma audytorska mogą nadal prowadzić badania usta-wowe. Podejmując taką decyzję, komitet ds. audytu powinien wziąć pod uwagę m.in. zagrożenie niezależności oraz konsekwencje takiej decyzji.

(8) Świadczenie przez biegłych rewidentów, firmy audytorskie lub członków ich sieci niektórych usług innych niż usługi badania ustawowego (usług niebędących badaniem sprawozdań finan-sowych) na rzecz badanych jednostek może zagrozić ich niezależności. Należy zatem zakazać świadczenia niektórych usług niebędących badaniem sprawozdań finansowych, takich jak szczególne usługi podatkowe, konsultingowe i doradcze na rzecz badanej jednostki, jej jednost-ki dominującej i jednostek kontrolowanych przez nią na terytorium Unii. Usługi, które wiążą się z jakimkolwiek udziałem w zarządzaniu lub procesie decyzyjnym badanej jednostki, mogą obej-mować: zarządzanie aktywami obrotowymi, udzielanie informacji finansowych, optymalizację procesów biznesowych, zarządzanie środkami pieniężnymi, ustalanie cen transferowych, za-pewnianie efektywności łańcucha dostaw i podobne usługi. Usługi związane z finansowaniem, strukturą kapitałową i alokacją kapitału oraz strategią inwestycyjną badanej jednostki powinny być zakazane, z wyjątkiem świadczenia usług takich jak: usługi due diligence, wystawianie listów poświadczających w związku z prospektami emisyjnymi badanej jednostki, oraz inne usługi ate-stacyjne (poświadczające).

(9) Państwa członkowskie powinny mieć możliwość zezwolenia biegłym rewidentom i firmom au-dytorskim na świadczenie niektórych usług podatkowych i usług w zakresie wyceny, jeżeli takie usługi nie są istotne lub jeżeli nie wywierają one – łącznie lub osobno – bezpośredniego wpływu na badane sprawozdania finansowe. Usług takich nie należy uznawać za nieistotne, jeżeli obej-mują one agresywne planowanie podatkowe. Biegły rewident lub firma audytorska nie powinni w związku z tym świadczyć takich usług na rzecz badanej jednostki. Biegły rewident lub firma audy-



torska powinni mieć możliwość świadczenia usług niebędących badaniem sprawozdań finanso-wych, które nie są zabronione na mocy niniejszego rozporządzenia, jeżeli świadczenie tych usług zostało uprzednio zatwierdzone przez komitet ds. audytu, a biegły rewident lub firma audytor-ska są przekonani, że świadczenie tych usług nie stwarza zagrożenia dla niezależności biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej, którego nie można ograniczyć do akceptowalnego poziomu przez zastosowanie zabezpieczeń.

(10) W celu uniknięcia konfliktów interesów ważne jest, aby przed przyjęciem lub kontynuowaniem zlecenia badania ustawowego jednostki interesu publicznego biegły rewident lub firma audytor-ska ocenili, czy spełnione są wymogi w zakresie niezależności, a w szczególności czy istnieją jakie-kolwiek zagrożenia dla niezależności wynikające ze stosunku z daną jednostką. Biegły rewident lub firma audytorska powinni co roku potwierdzać swoją niezależność komitetowi ds. audytu badanej jednostki i omawiać z tym komitetem wszelkie zagrożenia dla swojej niezależności, jak również zabezpieczenia stosowane dla ograniczenia tych zagrożeń.

(11) Dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 13 reguluje przetwarzanie danych oso-bowych w państwach członkowskich w kontekście niniejszego rozporządzenia, a takie przetwa-rzanie powinno podlegać nadzorowi właściwych organów państw członkowskich, w szczegól-ności niezależnych organów publicznych wyznaczonych przez państwa członkowskie. Wszelka wymiana lub przekazywanie informacji przez właściwe organy powinny być dokonywane zgod-nie z zasadami przekazywania danych osobowych określonymi przez dyrektywę 95/46/WE.

(12) Należyta kontrola jakości wykonania zlecenia w ramach każdego zlecenia badania ustawowego powinna sprzyjać wysokiej jakości badania. Biegły rewident lub firma audytorska nie powinni za-tem przedstawiać swojego sprawozdania z badania aż do zakończenia kontroli jakości wykonania zlecenia.

(13) Wyniki badania ustawowego jednostki interesu publicznego należy przedstawiać zainteresowa-nym stronom w sprawozdaniu z badania. Dla zwiększenia zaufania zainteresowanych stron do sprawozdań finansowych badanej jednostki szczególne ważne jest, aby sprawozdanie z badania było dobrze uzasadnione i solidnie potwierdzone. Oprócz informacji, których przedstawienie wymagane jest zgodnie z art. 28 dyrektywy 2006/43/WE, sprawozdanie z badania powinno za-wierać w szczególności dostateczne informacje na temat niezależności biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej oraz tego, w jakim zakresie badanie ustawowe uznano za umożliwiające wy-krycie nieprawidłowości, w tym oszustwa.

(14) Wartość badania ustawowego dla badanej jednostki zostałaby szczególnie zwiększona, gdyby poprawiona została komunikacja między biegłym rewidentem lub firmą audytorską, z jednej strony, a komitetem ds. audytu, z drugiej strony. Oprócz regularnego dialogu w trakcie przepro-wadzania badania ustawowego ważne jest, aby biegły rewident lub firma audytorska składali ko-mitetowi ds. audytu dodatkowe i bardziej szczegółowe sprawozdanie na temat wyników badania ustawowego. To dodatkowe sprawozdanie powinno zostać przekazane komitetowi ds. audytu nie później niż sprawozdanie z badania. Biegły rewident lub firma audytorska powinni – na wniosek – omówić z komitetem ds. audytu kluczowe kwestie poruszone w dodatkowym sprawozdaniu. Powinna ponadto istnieć możliwość udostępniania takiego dodatkowego szczegółowego spra-wozdania właściwym organom odpowiedzialnym za nadzór nad biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi – na wniosek tych organów - oraz stronom trzecim, gdy jest to przewidziane w pra-wie krajowym.

(15) Biegli rewidenci lub firmy audytorskie już obecnie przedstawiają właściwym organom sprawują-cym nadzór nad jednostkami interesu publicznego informacje na temat faktów lub decyzji, które mogą stanowić naruszenie przepisów regulujących działalność badanej jednostki lub zakłóce-nie ciągłości funkcjonowania badanej jednostki. Jednakże zadania nadzorcze byłyby ułatwione, gdyby organy nadzoru nad instytucjami kredytowymi i zakładami ubezpieczeń oraz ich biegli rewidenci i firmy audytorskie miały obowiązek nawiązania między sobą skutecznego dialogu.

(16) Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1092/2010 14 ustanowiona została Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS). Zadaniem ERRS jest monitorowanie wzro-stu ryzyka systemowego w Unii. Z uwagi na informacje, do jakich mają dostęp biegli rewidenci i firmy audytorskie instytucji finansowych o znaczeniu systemowym, doświadczenie tych firm mogłoby pomóc ERRS w jej pracach. Dlatego niniejsze rozporządzenie powinno ułatwić ustano-wienie corocznego forum umożliwiającego dialog na ten temat pomiędzy biegłymi rewidentami



oraz firmami audytorskimi z jednej strony oraz ERRS z drugiej w podziale na sektory i w oparciu o zasadę anonimowości.

(17) Dla zwiększenia zaufania do biegłych rewidentów i firm audytorskich przeprowadzających usta-wowe badania jednostek interesu publicznego oraz ich odpowiedzialności, ważne jest poszerze-nie sprawozdawczości z przejrzystości biegłych rewidentów i firm audytorskich. Biegli rewidenci i firmy audytorskie powinni zatem podlegać wymogowi ujawniania informacji finansowych, w szczególności wykazywania swoich całkowitych obrotów w podziale na wynagrodzenie z tytułu badania od jednostek interesu publicznego, wynagrodzenie z tytułu badania od innych jedno-stek oraz wynagrodzenie z tytułu innych usług. Powinni także ujawniać informacje finansowe na poziomie sieci, do której należą. Biegli rewidenci oraz firmy audytorskie powinny przekazywać właściwym organom dodatkowe informacje uzupełniające na temat wynagrodzenia za badanie celem ułatwienia im wykonywania zadań nadzorczych.

(18) Ważne jest wzmocnienie roli komitetu ds. audytu w wyborze nowego biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej, co sprzyja bardziej świadomemu podejmowaniu decyzji przez wal-ne zgromadzenie wspólników lub członków badanej jednostki. Z tego względu przy przed-stawianiu wniosku na walnym zgromadzeniu organ administrujący lub nadzorczy powinien wyjaśnić, czy postępuje zgodnie z preferencją komitetu ds. audytu, i podać powody ewentual-nego odejścia od tej preferencji. Rekomendacja komitetu ds. audytu powinna zawierać przy-najmniej dwie możliwości realizacji zlecenia badania oraz należycie uzasadnioną preferencję w stosunku do jednej z nich, tak aby możliwe było dokonanie rzeczywistego wyboru. W celu przedstawienia uczciwego i odpowiedniego uzasadnienia dla swojego zalecenia, komitet ds. au-dytu powinien posłużyć się wynikami obowiązkowej procedury wyboru zorganizowanej przez badaną jednostkę, za którą to procedurę odpowiada komitet ds. audytu. W ramach tej procedury wyboru badana jednostka nie powinna ograniczać biegłym rewidentom lub firmom audytor-skim posiadającym mały udział w rynku możliwości przedstawiania ofert dotyczących zlecenia badania. Dokumentacja przetargowa powinna zawierać przejrzyste i niedyskryminujące kryteria wyboru stosowane do oceny ofert. Uwzględniając jednak fakt, że taka procedura wyboru może pociągać za sobą nieproporcjonalne koszty dla jednostek o niższej kapitalizacji rynkowej lub dla małych i średnich jednostek interesu publicznego ze względu na ich wielkość, właściwe jest zwol-nienie takich jednostek i podmiotów z obowiązku przeprowadzenia postępowania w sprawie wyboru nowego biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej.

(19) Prawo walnego zgromadzenia wspólników lub członków badanej jednostki do wyboru biegłe-go rewidenta lub firmy audytorskiej byłoby bezwartościowe, gdyby badana jednostka miała za-wierać umowę ze stroną trzecią, w której ograniczano by to prawo wyboru. W związku z tym za nieważne należy uznać wszelkie klauzule w umowach zawieranych przez badaną jednostkę ze stroną trzecią, a dotyczące powoływania lub ograniczania wyboru do konkretnych biegłych rewi-dentów lub firm audytorskich.

(20) Powoływanie więcej niż jednego biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej przez jednostki in-teresu publicznego wzmocniłoby stosowanie zawodowego sceptycyzmu i przyczyniłoby się do podniesienia jakości badań. Ponadto środek ten w powiązaniu z obecnością na rynku mniejszych firm audytorskich ułatwiłby rozwój potencjału tych firm, poszerzając wybór biegłych rewiden-tów i firm audytorskich dostępnych dla jednostek interesu publicznego. Należy zatem zachęcić i motywować te ostatnie do powoływania więcej niż jednego biegłego rewidenta lub jednej firmy audytorskiej do przeprowadzenia badania ustawowego.

(21) Dla przeciwdziałania zagrożeniu wynikającemu ze znajomości jednostki, a tym samym dla wzmocnienia niezależności biegłych rewidentów i firm audytorskich, ważne jest ustanowienie maksymalnego okresu trwania zlecenia badania dla biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej w danej badanej jednostce. Ponadto, jako środek służący wzmocnieniu niezależności biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej, zwiększeniu zawodowego sceptycyzmu i podniesienia jakości badań niniejsze rozporządzenie przewiduje następujące możliwości przedłużenia maksymal-nego okresu trwania zlecenia badania: regularne i otwarte obowiązkowe przeprowadzanie po-nownych procedur przetargowych lub powoływanie więcej niż jednego biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej przez jednostki interesu publicznego. Udział mniejszych firm audytorskich w tych działaniach stanowiłby także ułatwienie dla rozwoju potencjału tych firm, poszerzając tym samym wybór biegłych rewidentów i firm audytorskich dostępnych dla jednostek interesu publicznego. Należy również wprowadzić odpowiedni mechanizm stopniowej rotacji w odnie-sieniu do kluczowych partnerów firmy audytorskiej przeprowadzających badanie ustawowe



w imieniu firmy audytorskiej. Należy także przewidzieć odpowiedni okres, przez który dany biegły rewident lub firma audytorska nie mogą przeprowadzać badania ustawowego tej samej jednostki. Dla zapewnienia płynnego przejścia dotychczasowy biegły rewident powinien prze-kazać nowemu biegłemu rewidentowi dokumentację zawierającą stosowne informacje o bada-nej jednostce.

(22) Dla zapewnienia wysokiego poziomu zaufania inwestorów i konsumentów do rynku wewnętrz-nego dzięki unikaniu konfliktu interesów, biegli rewidenci i firmy audytorskie powinni podlegać właściwemu nadzorowi ze strony właściwych organów, niezależnych od środowiska zawodowego biegłych rewidentów i dysponujących odpowiednimi możliwościami, wiedzą fachową i zasoba-mi. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość przekazania lub zezwolenia swym właści-wym organom, by przekazały dowolne z zadań tych właściwych organów innym organom lub podmiotom, z wyjątkiem zadań związanych z systemem zapewniania jakości, dochodzeniami oraz systemami dyscyplinarnymi. Państwa członkowskie powinny mieć jednak możliwość za-decydowania o przekazaniu zadań związanych z systemami dyscyplinarnymi innym organom i podmiotom, pod warunkiem że większość osób biorących udział w zarządzaniu danymi orga-nami lub podmiotami jest niezależna od zawodu biegłego rewidenta. Właściwe organy krajowe powinny posiadać niezbędne uprawnienia do podejmowania swoich zadań nadzorczych, w tym możliwość dostępu do danych, uzyskiwania informacji oraz przeprowadzania inspekcji. Powinny one specjalizować się w nadzorze nad rynkami finansowymi, nad przestrzeganiem obowiązków sprawozdawczości finansowej lub nad badaniami ustawowymi. Powinna jednak istnieć możli-wość, aby nadzór nad przestrzeganiem obowiązków nałożonych na jednostki interesu publicz-nego był prowadzony przez właściwe organy odpowiedzialne za nadzorowanie tych jednostek. Finansowanie właściwych organów powinno być wolne od wszelkiego niewłaściwego wpływu ze strony biegłych rewidentów czy firm audytorskich.

(23) Jakość nadzoru powinna się poprawić, jeżeli istnieć będzie skuteczna współpraca między or-ganami, którym powierzono różne zadania na szczeblu krajowym. Organy właściwe w sprawie nadzoru nad przestrzeganiem obowiązków w zakresie ustawowych badań jednostek interesu publicznego powinny zatem współpracować z organami odpowiedzialnymi za zadania przewi-dziane w dyrektywie 2006/43/WE, z organami odpowiedzialnymi za nadzorowanie jednostek in-teresu publicznego i z jednostkami analityki finansowej, o których mowa w dyrektywie 2005/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (15).

(24) Zewnętrzne zapewnianie jakości w przypadku badania ustawowego ma zasadnicze znaczenie dla wysokiej jakości badań ustawowych. Zwiększa ono wiarygodność publikowanych informacji finansowych i zapewnia lepszą ochronę wspólników, inwestorów, wierzycieli i innych zaintereso-wanych stron. Biegli rewidenci i firmy audytorskie powinni zatem podlegać systemowi zapewnia-nia jakości, za który odpowiedzialne są właściwe organy, co zapewni obiektywizm i niezależność od środowiska zawodowego biegłych rewidentów. Kontrole zapewnienia jakości należy organi-zować w taki sposób, aby każdy biegły rewident lub każda firma audytorska prowadzące bada-nia jednostek interesu publicznego byli poddawani kontroli zapewnienia jakości na podstawie analizy ryzyka. W przypadku biegłych rewidentów i firm audytorskich prowadzących badania ustawowe jednostek interesu publicznego innych niż jednostki zdefiniowane w art. 2 pkt 17 i 18 dyrektywy 2006/43/WE kontrola taka powinna mieć miejsce przynajmniej raz na trzy lata, a w innych przypadkach - przynajmniej raz na sześć lat. Zalecenie Komisji z dnia 6 maja 2008 r. w sprawie zewnętrznego zapewniania jakości dla biegłych rewidentów i firm audytorskich dokonu-jących audytu jednostek interesu publicznego (16) zawiera informacje o sposobie prowadzenia inspekcji. Kontrole zapewnienia jakości powinny być odpowiednie i proporcjonalne wobec skali i stopnia złożoności działalności kontrolowanego biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej.

(25) Rynek usług w zakresie badań ustawowych na rzecz jednostek interesu publicznego podlega ewolucji w czasie. Jest zatem konieczne, aby właściwe organy monitorowały zmiany na rynku, w szczególności w odniesieniu do rodzajów ryzyka wynikających z wysokiego stopnia koncentracji rynku, w tym w obrębie konkretnych sektorów, oraz wyniki działania komitetów ds. audytu.

(26) Przejrzystość działań właściwych organów powinna przyczynić się do zwiększenia zaufania in-westorów i konsumentów do rynku wewnętrznego. Należy zatem nałożyć na właściwe organy wymóg składania regularnych sprawozdań z ich działań i publikowania informacji zbiorczych na temat ustaleń i wniosków z inspekcji, lub – jeżeli tak przewidują państwa członkowskie – w odnie-sieniu do indywidualnej inspekcji.



(27) Współpraca między właściwymi organami państw członkowskich może w dużym stopniu przy-czynić się do zapewnienia niezmiennie wysokiej jakości badań ustawowych w Unii. Właściwe or-gany państw członkowskich powinny zatem współpracować ze sobą, w razie potrzeby, w celu wy-konywania swoich obowiązków nadzorczych w odniesieniu do badań ustawowych. Powinny one przestrzegać zasady regulowania i sprawowania nadzoru przez państwo członkowskie, w którym biegły rewident lub firma audytorska zostali zatwierdzeni oraz w którym badana jednostka ma swoją siedzibę statutową. Współpraca między właściwymi organami powinna być zorganizowa-na w ramach Komitetu Europejskich Organów Nadzoru Audytowego (KEONA), który powinien składać się z wysokiego szczebla przedstawicieli właściwych organów. W celu wzmocnienia spój-nego stosowania niniejszego rozporządzenia KEONA powinien mieć możliwość przyjmowania niewiążących wytycznych lub opinii. Ponadto powinien ułatwiać wymianę informacji, udzielać porad Komisji i wnosić wkład w oceny techniczne i analizę techniczną.

Do celów dokonywania technicznej oceny systemów nadzoru publicznego działających w pań-stwach trzecich oraz w odniesieniu do międzynarodowej współpracy w tym zakresie między pań-stwami członkowskimi a państwami trzecimi KEONA powinien ustanowić podgrupę, której prze-wodniczyłby członek powołany przez Europejski Urząd Nadzoru (Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych – EUNGiPW) (17), oraz powinien zwrócić się z wnioskiem o po-moc do EUNGiPW, Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego – EUNB) (18) lub Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych – EUNUiPPE) (19) w zakresie, w jakim jego wniosek jest związany z międzynarodową współpracą między państwami członkowskimi a państwami trzecimi w dziedzinie badań ustawowych jednostek interesu publicznego nadzorowanych przez te Europejskie Urzędy Nadzoru. Sekretariat KEONA powinien być udostępniany przez Komisję oraz – na podstawie programu prac uzgodnionego przez KEONA – koszty związane z jego funk-cjonowaniem powinny być uwzględnione w preliminarzu budżetowym na kolejny rok.

(28) Współpraca między właściwymi organami państw członkowskich powinna obejmować współpracę w zakresie kontroli zapewnienia jakości oraz pomoc w dochodzeniach dotyczących przepro-wadzania ustawowych badań jednostek interesu publicznego, w tym także w przypadkach, gdy badane zachowania nie stanowią naruszenia żadnych przepisów ustawodawczych ani wykonaw-czych obowiązujących w danych państwach członkowskich. Tryby współpracy między właściwy-mi organami państw członkowskich powinny obejmować możliwość tworzenia kolegiów właści-wych organów oraz przekazywanie zadań między nimi. W ramach tej współpracy należy brać pod uwagę pojęcie sieci, w ramach której działają biegli rewidenci i firmy audytorskie. Właściwe or-gany powinny przestrzegać stosownych przepisów w zakresie poufności i tajemnicy zawodowej.

(29) Wzajemne powiązania rynków kapitałowych wymagają przyznania właściwym organom upraw-nień do współpracy z organami i podmiotami nadzoru z państw trzecich w zakresie wymiany informacji lub kontroli zapewnienia jakości. W przypadku jednak gdy współpraca z organami państwa trzeciego dotyczy dokumentacji roboczej z badania lub innych dokumentów będących w posiadaniu biegłych rewidentów lub firm audytorskich, należy stosować procedury przewi-dziane w dyrektywie 2006/43/WE.

(30) Sprawne funkcjonowanie rynków kapitałowych wymaga istnienia trwałych możliwości w zakre-sie prowadzenia badań sprawozdań finansowych oraz konkurencyjnego rynku usług w zakresie badań ustawowych, na którym działa wystarczająca liczba biegłych rewidentów i firm audytor-skich zdolnych do przeprowadzania ustawowych badań jednostek interesu publicznego. Wła-ściwe organy i Europejska Sieć Konkurencji powinny przedłożyć sprawozdanie na temat zmian strukturalnych na rynku usług badań sprawozdań finansowych, dokonujących się w następstwie przyjęcia niniejszego rozporządzenia.

(31) Procedury przyjmowania przez Komisję aktów delegowanych powinny być dostosowywane do postanowień Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, a zwłaszcza do jego art. 290 i 291, w każdym przypadku indywidualnie. W celu uwzględnienia zmian w dziedzinie badania spra-wozdań finansowych i zawodzie biegłego rewidenta należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Akty delegowa-ne są w szczególności konieczne dla celów przyjęcia międzynarodowych standardów badania w dziedzinie praktyki audytorskiej oraz niezależności i kontroli wewnętrznej biegłych rewiden-tów i firm audytorskich. Przyjęte międzynarodowe standardy badania nie powinny zmieniać żadnych z wymogów zawartych w niniejszym rozporządzeniu ani ich uzupełniać, z wyjątkiem wyraźnie określonych wymogów. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych



do przyjęcia aktów delegowanych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów.

Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, ter-minowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(32) Dla zapewnienia pewności prawa oraz płynnego przejścia na system wprowadzany na mocy ni-niejszego rozporządzenia, ważne jest wprowadzenie okresu przejściowego dotyczącego wejścia w życie obowiązku rotacji biegłych rewidentów oraz firm audytorskich i obowiązku zorganizowa-nia procedury wyboru do celów wyboru biegłych rewidentów oraz firm audytorskich.

(33) Odniesienia do przepisów dyrektywy 2006/43/WE należy rozumieć jako odniesienia do krajo-wych przepisów transponujących te przepisy dyrektywy 2006/43/WE. Nowe europejskie ramy przeprowadzania badań ustawowych określone w niniejszym rozporządzeniu oraz w dyrekty-wie Parlamentu Europejskiego i Rady (20) 2014/56/UE zastępują istniejące wymogi ustanowione w dyrektywie 2006/43/WE i należy je interpretować bez odnoszenia się do jakichkolwiek po-przedzających je aktów, takich jak zalecenia Komisji przyjęte na mocy poprzednich ram.

(34) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, a mianowicie: jaśniejsze i lepsze określenie roli bada-nia ustawowego w odniesieniu do jednostek interesu publicznego, poprawa informacji przekazy-wanych przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską badanej jednostce, inwestorów i innych zainteresowanych stron, udoskonalenie kanałów komunikacji między biegłymi rewidentami a organami nadzoru nad jednostkami interesu publicznego, zapobieganie wszelkim konfliktom interesów wynikającym ze świadczenia usług niebędących badaniem na rzecz jednostek intere-su publicznego, ograniczenie ryzyka potencjalnego konfliktu interesów ze względu na istniejący system, w którym badana jednostka wybiera biegłego rewidenta i płaci mu, lub na zagrożenia wynikające ze znajomości badanej jednostki, ułatwienie zmiany oraz wyboru biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej przez jednostki interesu publicznego, poszerzenie wyboru biegłych re-widentów oraz firm audytorskich świadczących usługi na rzecz jednostek interesu publicznego oraz poprawa efektywności, niezależności i spójności regulacji i nadzoru nad biegłymi rewiden-tami i firmami audytorskimi przeprowadzającymi badania ustawowe na rzecz jednostek interesu publicznego, w tym w zakresie współpracy na szczeblu Unii, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, a ze względu na ich rozmiary możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości okre-śloną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(35) Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i respektuje zasady określone w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, a zwłaszcza prawo do poszano-wania życia prywatnego i rodzinnego, prawo do ochrony danych osobowych, wolność prowadze-nia działalności gospodarczej i musi być stosowane zgodnie z tymi prawami i zasadami.

(36) Zgodnie z art. 28 ust. 2 rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 45/2001 zasię-gnięto opinii Europejskiego Inspektora Ochrony Danych, który wydał opinię w dniu 23 kwietnia 2012 r. (21).

(37) Niniejsze rozporządzenie oraz dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/56/UE powin-ny określić nowe ramy prawne w zakresie ustawowych badań rocznych oraz skonsolidowanych sprawozdań finansowych i w związku z tym należy uchylić decyzję Komisji 2005/909/WE (22),

Przyjmują niniejsze rozporządzenie:



Tytuł I

Przedmiot, zakres i definicje

ARTYKUŁ 1 Przedmiot

Niniejsze rozporządzenie ustanawia wymogi w zakresie przeprowadzania ustawowych badań rocz-nych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego, zasady organizacji i wyboru biegłych rewidentów i firm audytorskich przez jednostki interesu publicznego, służące wspie-raniu ich niezależności oraz unikaniu konfliktu interesów, a także zasady nadzoru nad przestrzeganiem tych wymogów przez biegłych rewidentów i firmy audytorskie.

ARTYKUŁ 2 Zakres stosowania

1. Niniejsze rozporządzenie stosuje się do:a) biegłych rewidentów i firm audytorskich przeprowadzających badania ustawowe jednostek

interesu publicznego;b) jednostek interesu publicznego.2. Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie bez uszczerbku dla przepisów dyrektywy 2006/43/WE.3. W przypadku gdy spółdzielnia w rozumieniu art. 2 pkt 14) dyrektywy 2006/43/WE, bank oszczęd-

nościowy lub podobna jednostka, o których mowa w art. 45 dyrektywy 86/635/EWG, lub też jednostka zależna lub następca prawny spółdzielni, banku oszczędnościowego lub podobnej jednostki, o których mowa w art. 45 dyrektywy 86/635/EWG, zgodnie z przepisami krajowymi muszą lub mogą być człon-kiem firmy audytorskiej typu non profit, państwo członkowskie może zdecydować, że niniejsze rozpo-rządzenie lub niektóre jego przepisy nie mają zastosowania do badania ustawowego takiej jednostki, pod warunkiem że biegły rewident przeprowadzający badanie ustawowe jednego ze swoich członków oraz osoby mogące wywierać wpływ na badanie ustawowe przestrzegają zasad niezależności określo-nych w dyrektywie 2006/43/WE.

4. W przypadku gdy spółdzielnia w rozumieniu art. 2 pkt 14) dyrektywy 2006/43/WE, bank oszczęd-nościowy lub podobna jednostka, o których mowa w art. 45 dyrektywy 86/635/EWG, lub też jednostka zależna lub następca prawny spółdzielni, banku oszczędnościowego lub podobnej jednostki, o któ-rych mowa w art. 45 dyrektywy 86/635/EWG, zgodnie z przepisami krajowymi muszą lub mogą być członkiem firmy audytorskiej typu non profit, obiektywna, rozsądna i dobrze poinformowana strona nie uznaje, że związek wynikający z członkostwa narusza niezależność biegłego rewidenta, pod warun-kiem że gdy taka firma audytorska przeprowadza ustawowe badanie jednego ze swoich członków, do biegłych rewidentów prowadzących badanie oraz osób mogących wywierać wpływ na badanie usta-wowe stosowane są zasady niezależności.

5. Państwo członkowskie informuje Komisję i Komitet Europejskich Organów Nadzoru Audytowego (zwany dalej KEONA), o którym mowa w art. 30, o takich wyjątkowych sytuacjach, w których nie stosuje się niektórych przepisów niniejszego rozporządzenia. Państwo to przekazuje Komisji i KEONA wykaz przepisów niniejszego rozporządzenia, które nie stosują się w odniesieniu do badania ustawowego jed-nostek, o których mowa w ust. 3 niniejszego artykułu, oraz podają powody uzasadniające przyznanie wyłączenia ze stosowania tych przepisów.

ARTYKUŁ 3 Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się definicje ustanowione w art. 2 dyrektywy 2006/43/WE z wyjątkiem odnoszącym się do pojęcia „właściwego organu” zgodnie z art. 20 niniejszego rozporządzenia.



Tytuł II

Warunki przeprowadzania ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego

ARTYKUŁ 4 Wynagrodzenie za badanie

1. Wynagrodzenie z tytułu wykonywania badań ustawowych na rzecz jednostek interesu publicznego nie ma charakteru warunkowego.

Bez uszczerbku dla art. 25 dyrektywy 2006/43/WE, na potrzeby akapitu pierwszego wynagrodzenie warunkowe oznacza wynagrodzenie z tytułu zleceń badania obliczone na ustalonej z góry podstawie powiązanej z wynikiem lub efektem transakcji lub wynikiem wykonanej pracy. Wynagrodzenia nie uznaje się za warunkowe, jeżeli zostało ono określone przez sąd lub właściwy organ.

2. W przypadku gdy biegły rewident lub firma audytorska świadczą przez okres co najmniej trzech kolejnych lat obrotowych na rzecz jednostki badanej, jej jednostki dominującej lub jed-nostek przez nią kontrolowanych usługi niebędące badaniem sprawozdań finansowych inne niż usługi, o których mowa w art. 5 ust. 1 niniejszego rozporządzenia, całkowite wynagrodzenie z tytułu takich usług jest ograniczone do najwyżej 70% średniego wynagrodzenia płaconego w trzech kolejnych ostatnich latach obrotowych z tytułu badania ustawowego (badań ustawo-wych) badanej jednostki oraz, w stosownych przypadkach, jej jednostki dominującej, jednostek przez nią kontrolowanych oraz skonsolidowanych sprawozdań finansowych tej grupy przedsię-biorstw.

Na potrzeby ograniczeń określonych w akapicie pierwszym wyłącza się usługi niebędące badaniem sprawozdań finansowych, inne niż usługi, o których mowa w art. 5 ust. 1, których świadczenie jest wy-magane zgodnie z przepisami ustawodawstwa unijnego lub krajowego.

Państwa członkowskie mogą przewidzieć, że właściwy organ może – na wniosek biegłego rewiden-ta lub firmy audytorskiej i na zasadzie wyjątku – przyznać temu biegłemu rewidentowi lub tej firmie audytorskiej zwolnienie z wymogów określonych w akapicie pierwszym w odniesieniu do badanej jed-nostki na okres nieprzekraczający dwóch lat obrotowych.

3. W przypadku gdy całkowite wynagrodzenie otrzymane od jednostki interesu publicznego za każ-de z trzech ostatnich kolejnych lat obrotowych wynosi ponad 15 % całkowitego wynagrodzenia uzyska-nego przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską, lub w stosownych przypadkach przez biegłego rewidenta grupy, przeprowadzających badanie ustawowe w każdym z tych lat obrotowych, dany biegły rewident lub dana firma audytorska, lub w stosownych przypadkach biegły rewident grupy, ujawniają ten fakt komitetowi ds. audytu i omawiają z nim zagrożenia dla ich niezależności oraz zabezpieczenia zastosowane dla ograniczenia tych zagrożeń. Komitet ds. audytu rozważa, czy zlecenie badania powin-no zostać poddane kontroli zapewnienia jakości przez innego biegłego rewidenta lub firmę audytorską przed wydaniem sprawozdania z badania.

W przypadku gdy wynagrodzenie otrzymane od takiej jednostki interesu publicznego nadal przekracza 15 % całkowitych wynagrodzeń otrzymanych przez takiego biegłego rewidenta, takiej firmy audytor-skiej lub, w stosownych przypadkach, biegłego rewidenta grupy, komitet ds. audytu decyduje, na pod-stawie obiektywnych przyczyn, czy biegły rewident, firma audytorska lub biegły rewident grupy, takiej jednostki lub grupy jednostek mogą kontynuować przeprowadzanie badań ustawowych przez dodat-kowy okres, który w żadnym przypadku nie może przekraczać dwóch lat.

4. Państwa członkowskie mogą stosować wymogi bardziej rygorystyczne niż wymogi przewidziane w niniejszym artykule.

ARTYKUŁ 5 Zakaz świadczenia usług niebędących badaniem sprawozdań finansowych

1. Biegły rewident lub firma audytorska przeprowadzający ustawowe badania jednostki interesu pu-blicznego ani żaden z członków sieci, do której należy biegły rewident lub firma audytorska, nie świad-czą bezpośrednio ani pośrednio na rzecz badanej jednostki, jej jednostki dominującej ani jednostek przez nią kontrolowanych w ramach Unii żadnych zabronionych usług niebędących badaniem spra-wozdań finansowych w następujących okresach:

a) w okresie od rozpoczęcia badanego okresu do wydania sprawozdania z badania; oraz



b) (23) w roku obrotowym bezpośrednio poprzedzającym okres, o którym mowa w lit. a) w odniesie-niu do usług wymienionych w akapicie drugim lit. e).

Na potrzeby niniejszego artykułu zabronione usługi niebędące badaniem sprawozdań finansowych oznaczają:

a) usługi podatkowe dotyczące:(i) przygotowywania formularzy podatkowych;(ii) podatków od wynagrodzeń;(iii) zobowiązań celnych;(iv) identyfikacji dotacji publicznych i zachęt podatkowych, chyba że wsparcie biegłego rewidenta

lub firmy audytorskiej w odniesieniu do takich usług jest wymagane prawem;(v) wsparcia dotyczącego kontroli podatkowych prowadzonych przez organy podatkowe, chyba że

wsparcie biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej w odniesieniu do takich kontroli jest wymagane prawem;

(vi) obliczania podatku bezpośredniego i pośredniego oraz odroczonego podatku dochodowego;(vii) świadczenia doradztwa podatkowego;b) usługi obejmujące jakikolwiek udział w zarządzaniu lub w procesie decyzyjnym badanej jednostki;c) prowadzenie księgowości oraz sporządzanie dokumentacji księgowej i sprawozdań finansowych;d) usługi w zakresie wynagrodzeń;e) opracowywanie i wdrażanie procedur kontroli wewnętrznej lub procedur zarządzania ryzykiem

związanych z przygotowywaniem lub kontrolowaniem informacji finansowych lub opracowywanie i wdrażanie technologicznych systemów dotyczących informacji finansowej;

f) usługi w zakresie wyceny, w tym wyceny dokonywane w związku z usługami aktuarialnymi lub usłu-gami wsparcia w zakresie rozwiązywania sporów prawnych;

g) usługi prawne obejmujące:(i) udzielanie ogólnych porad prawnych;(ii) negocjowanie w imieniu badanej jednostki; oraz(iii) występowanie w charakterze rzecznika w ramach rozstrzygania sporu;h) usługi związane z funkcją audytu wewnętrznego badanej jednostki;i) usługi związane z finansowaniem, strukturą kapitałową i alokacją kapitału oraz strategią inwesty-

cyjną klienta, na rzecz którego wykonywane jest badanie, z wyjątkiem świadczenia usług atestacyjnych w związku ze sprawozdaniami finansowymi, takich jak wydawanie listów poświadczających w związku z prospektami emisyjnymi badanej jednostki;

j) prowadzenie działań promocyjnych i prowadzenie obrotu akcjami lub udziałami badanej jednost-ki na rachunek własny lub gwarantowanie emisji akcji lub udziałów badanej jednostki;

k) usługi w zakresie zasobów ludzkich w odniesieniu do:(i) kadry kierowniczej mogącej wywierać znaczący wpływ na przygotowywanie dokumentacji

rachunkowej lub sprawozdań finansowych podlegających badaniu ustawowemu, jeżeli takie usłu-gi obejmują:

– poszukiwanie lub dobór kandydatów na takie stanowiska, lub– przeprowadzanie kontroli referencji kandydatów na takie stanowiska;(ii) opracowywania struktury organizacyjnej; oraz(iii) kontroli kosztów.2. Państwa członkowskie mogą zabronić świadczenia usług innych niż wymienione w ust. 1, jeżeli

uznają one, że takie usługi stanowią zagrożenie dla niezależności. Państwa członkowskie informują Ko-misję o wszelkich usługach dodanych do wykazu określonego w ust. 1.

3. W drodze odstępstwa od ust. 1 akapit drugi państwa członkowskie mogą dopuścić świadczenie usług, o których mowa w lit. a) ppkt (i), lit. a) ppkt (iv)-(vii) i lit. f), pod warunkiem że spełniają one na-stępujące wymogi:

a) nie mają one lub mają nieistotny - łącznie lub osobno - bezpośredniego wpływu na badane spra-wozdania finansowe;

b) oszacowanie wpływu na badane sprawozdania finansowe jest wszechstronnie udokumentowane i wyjaśnione w dodatkowym sprawozdaniu dla komitetu ds. audytu, o którym mowa w art. 11; oraz

c) biegły rewident lub firma audytorska przestrzegają zasad niezależności ustanowionych w dyrek-tywie 2006/43/WE.

4. Biegły rewident lub firma audytorska przeprowadzający badania ustawowe jednostek interesu pu-blicznego oraz - w przypadku gdy biegły rewident lub firma audytorska należą do sieci - każdy członek takiej sieci mogą świadczyć na rzecz badanej jednostki, jej jednostki dominującej oraz jednostek przez nią kontrolowanych usługi niebędące badaniem sprawozdań finansowych inne niż zabronione usługi niebędące badaniem sprawozdań finansowych, o których mowa w ust. 1 i 2, z zastrzeżeniem zatwier-



dzenia przez komitet ds. audytu po przeprowadzeniu odpowiedniej oceny zagrożeń i zabezpieczeń niezależności zastosowanych zgodnie z art. 22b dyrektywy 2006/43/WE. W stosownych przypadkach komitet ds. audytu wydaje wytyczne dotyczące usług, o których mowa w ust. 3.

Państwa członkowskie mogą ustanowić bardziej rygorystyczne przepisy określające warunki, na ja-kich biegły rewident, firma audytorska lub członek sieci, do której należą biegły rewident lub firma audytorska, mogą świadczyć na rzecz badanej jednostki, jej jednostki dominującej lub jednostek przez nią kontrolowanych usługi niebędące badaniem sprawozdań finansowych inne niż zabronione usługi niebędące badaniem sprawozdań finansowych, o których mowa w ust. 1.

5. W przypadku gdy członek sieci, do której należą biegły rewident lub firma audytorska przepro-wadzający badanie ustawowe jednostki interesu publicznego, świadczy dowolną z usług niebędących badaniem sprawozdań finansowych, o których mowa w ust. 1 i 2 niniejszego artykułu, na rzecz jednost-ki zarejestrowanej w państwie trzecim, kontrolowanej przez badaną jednostkę interesu publicznego, dany biegły rewident lub dana firma audytorska oceniają, czy ich niezależność byłaby zagrożona wsku-tek świadczenia usług przez członka sieci.

Jeżeli ich niezależność jest zagrożona, biegły rewident lub firma audytorska stosują w odpowied-nich przypadkach zabezpieczenia w celu ograniczenia zagrożeń spowodowanych takim świadczeniem usług w państwie trzecim. Biegły rewident lub firma audytorska mogą kontynuować przeprowadza-nie badania ustawowego jednostki interesu publicznego wyłącznie w przypadku, gdy mogą uzasad-nić, zgodnie z art. 6 niniejszego rozporządzenia i art. 22b dyrektywy 2006/43/WE, że świadczenie tych usług nie ma wpływu na ich osąd zawodowy ani na sprawozdanie z badania.

Do celów niniejszego ustępu:a) uczestniczenie w procesach decyzyjnych badanej jednostki oraz świadczenie usług, o których mowa

w ust. 1 akapit drugi lit. b), c) i e), uznaje się we wszystkich przypadkach za naruszające niezależność w stopniu uniemożliwiającym ograniczenie tego naruszenia przy użyciu jakichkolwiek zabezpieczeń;

b) świadczenie usług, o których mowa w ust. 1 akapit drugi w literach innych niż lit. b),c) i e), uznaje się za naruszające niezależność i w związku z tym wymagające zabezpieczeń w celu ograniczenia wynika-jących z niego zagrożeń.

ARTYKUŁ 6 Przygotowanie do badania ustawowego i ocena zagrożeń dla niezależności

1. Przed przyjęciem lub kontynuacją zlecenia na przeprowadzenie badania ustawowego jednostki interesu publicznego, biegły rewident lub firma audytorska oceniają i dokumentują, poza elementami przewidzianymi w art. 22b dyrektywy 2006/43/WE, następujące elementy:

a) czy spełniają wymogi art. 4 i 5 niniejszego rozporządzenia;b) czy spełnione zostały warunki art. 17 niniejszego rozporządzenia;c) bez uszczerbku dla dyrektywy 2005/60/WE, uczciwość członków organu nadzorczego, admini-

strującego i zarządzającego jednostki interesu publicznego.2. Biegły rewident lub firma audytorska:a) przekazują co roku komitetowi ds. audytu pisemne potwierdzenie, że biegły rewident, firma au-

dytorska oraz partnerzy, kadra kierownicza wyższego szczebla i kierownicy, prowadzący badanie ustawowe są niezależni od badanej jednostki;

b) omawiają z komitetem ds. audytu zagrożenia dla własnej niezależności oraz zabezpieczenia stoso-wane w celu ograniczenia tych zagrożeń, wskazane w dokumentacji sporządzonej zgodnie z ust. 1.

ARTYKUŁ 7 Nieprawidłowości

Bez uszczerbku dla art. 12 niniejszego rozporządzenia i dyrektywy 2005/60/WE, jeżeli biegły rewi-dent lub firma audytorska przeprowadzający badanie ustawowe jednostki interesu publicznego po-dejrzewają lub mają uzasadnione podstawy, aby podejrzewać, że mogą lub mogły wystąpić nieprawi-dłowości, w tym oszustwa, w odniesieniu do sprawozdań finansowych badanej jednostki, informują o tym badaną jednostkę oraz zwracają się do niej o zbadanie sprawy i podjęcie odpowiednich środków w celu usunięcia tych nieprawidłowości i zapobieżenia ich ponownemu pojawieniu się w przyszłości.

Jeżeli badana jednostka nie podejmuje działań w celu zbadania sprawy, biegły rewident lub firma audytorska informują o tym organy wyznaczone przez państwa członkowskie jako właściwe do bada-nia takich nieprawidłowości.

Dokonane w dobrej wierze przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską ujawnienie tym organom



wszelkich nieprawidłowości, o których mowa w akapicie pierwszym, nie stanowi naruszenia żadnych ograniczeń umownych ani prawnych odnoszących się do ujawniania informacji.

ARTYKUŁ 8 Kontrola jakości wykonania zlecenia

1. Przed wydaniem sprawozdań, o których mowa w art. 10 i 11, przeprowadza się kontrolę jakości wykonania zlecenia (zwaną dalej w niniejszym artykule „kontrolą”), aby ocenić, czy biegły rewident lub kluczowy partner firmy audytorskiej mogli w sposób racjonalny dojść do opinii i wniosków wyrażo-nych w projektach tych sprawozdań.

2. Kontrolę przeprowadza kontroler jakości wykonania zlecenia badania (zwany dalej w niniejszym artykule „kontrolerem”). Kontroler ten jest biegłym rewidentem niebiorącym udziału w przeprowa-dzaniu badania ustawowego, którego dotyczy kontrola.

3. W drodze odstępstwa od ust. 2, w przypadku gdy badanie ustawowe przeprowadzane jest przez firmę audytorską i wszyscy biegli rewidenci brali udział w wykonaniu badania ustawowego, lub w przy-padku gdy badanie ustawowe przeprowadzane jest przez biegłego rewidenta, a biegły rewident nie jest partnerem ani pracownikiem firmy audytorskiej, firma audytorska lub biegły rewident zapewnia, by kontrolę przeprowadził inny biegły rewident. Ujawnienie dokumentów lub informacji niezależnemu kontrolerowi do celów niniejszego artykułu nie stanowi naruszenia tajemnicy zawodowej. Dokumenty lub informacje ujawniane kontrolerowi do celów niniejszego artykułu objęte są tajemnicą zawodową.

4. Przy przeprowadzaniu kontroli, kontroler odnotowuje przynajmniej:a) ustne i pisemne informacje przekazywane przez biegłego rewidenta lub kluczowego partnera fir-

my audytorskiej dla uzasadnienia istotnych osądów i głównych ustaleń z wykonanych procedur badania oraz wniosków wyciągniętych na podstawie tych ustaleń, bez względu na to, czy są one przekazywane na żądanie kontrolera;

b) opinie biegłego rewidenta lub kluczowego partnera firmy audytorskiej, wyrażone w projektach sprawozdań, o których mowa w art. 10 i 11.

5. W ramach kontroli ocenia się przynajmniej następujące elementy:a) niezależność biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej od badanej jednostki;b) znaczące rodzaje ryzyka istotne dla badania ustawowego, zidentyfikowane przez biegłego rewi-

denta lub kluczowego partnera firmy audytorskiej w trakcie wykonywania badania ustawowego, oraz środki podjęte przez nich w celu odpowiedniego zarządzania tymi rodzajami ryzyka;

c) uzasadnienie biegłego rewidenta lub kluczowego partnera firmy audytorskiej, w szczególności w odniesieniu do poziomu istotności oraz znaczących rodzajów ryzyka, o których mowa w lit. b);

d) ewentualne prośby do zewnętrznych ekspertów o poradę oraz zastosowanie się do otrzymanych po-rad;

e) charakter i zakres skorygowanych i nieskorygowanych zniekształceń w sprawozdaniach finansowych, zidentyfikowanych w trakcie przeprowadzania badania;

f) tematy omawiane z komitetem ds. audytu oraz organami zarządzającymi lub nadzorczymi badanej jednostki;

g) tematy omawiane z właściwymi organami oraz, w stosownych przypadkach, z innymi stronami trzecimi;

h) czy dokumenty i informacje wybrane z dokumentacji przez kontrolera potwierdzają opinię bie-głego rewidenta lub kluczowego partnera firmy audytorskiej wyrażoną w projektach sprawozdań, o których mowa w art. 10 i 11.

6. Kontroler omawia wyniki kontroli z biegłym rewidentem lub kluczowym partnerem firmy audy-torskiej. Firma audytorska ustanawia procedury w celu określenia trybu rozstrzygania ewentualnych sporów między kluczowym partnerem firmy audytorskiej a kontrolerem.

7. Biegły rewident lub firma audytorska i kontroler przechowują dokumentację wyników kontroli wraz z ustaleniami leżącymi u podstaw jej wyników.

ARTYKUŁ 9 Międzynarodowe standardy badania

Komisja jest uprawniona do przyjmowania w drodze aktów delegowanych zgodnie z art. 39 między-narodowych standardów badania, o których mowa w art. 26 dyrektywy 2006/43/WE, w dziedzinie



praktyki audytorskiej oraz niezależności i wewnętrznej kontroli jakości biegłych rewidentów i firm au-dytorskich, w celu stosowania tych standardów w Unii, pod warunkiem że spełniają one wymogi okre-ślone w art. 26 ust. 3 lit. a), b) i c) dyrektywy 2006/43/WE i nie zmieniają żadnego z wymogów określo-nych w niniejszym rozporządzaniu ani nie uzupełniają żadnego z nich poza wymogami określonymi w art. 7, 8 i 18 niniejszego rozporządzenia.

ARTYKUŁ 10 Sprawozdanie z badania

1. Biegły(-li) rewident(-ci) lub firma(-y) audytorska(-ie) przedstawiają wyniki badania ustawowego jednostki interesu publicznego w sprawozdaniu z badania.

2. Sprawozdanie z badania sporządzane jest zgodnie z przepisami art. 28 dyrektywy 2006/43/WE, a ponadto zawiera co najmniej następujące elementy:

a) stwierdzenie, kto lub który organ powołał biegłego(-ych) rewidenta(-ów) lub firmę(-y) audytor-ską(-ie);

b) wskazanie daty powołania oraz całkowitego nieprzerwanego okresu trwania zlecenia, w tym także przypadki przedłużenia zlecenia w przeszłości oraz ponownego powołania biegłych rewidentów lub firm audytorskich;

c) przedstawienie – na poparcie opinii z badania – następujących informacji:(i) opisu najbardziej znaczących ocenionych rodzajów ryzyka istotnego zniekształcenia, w tym oce-

nionych rodzajów ryzyka istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem;(ii) podsumowania reakcji biegłego rewidenta na te rodzaje ryzyka; oraz(iii) w stosownych przypadkach – najważniejszych spostrzeżeń związanych z tymi rodzajami ryzyka.Jeżeli jest to odpowiednie dla powyższych informacji dotyczących każdego znaczącego ocenionego

ryzyka istotnego zniekształcenia zawartych w sprawozdaniu z badania, w sprawozdaniu z badania po-daje się wyraźne odniesienie do stosownych informacji w sprawozdaniach finansowych.

d) wyjaśnienie, w jakim zakresie badanie ustawowe uznano za umożliwiające wykrycie nieprawidło-wości, w tym oszustw;

e) potwierdzenie, że opinia z badania jest spójna ze sprawozdaniem dodatkowym dla komitetu ds. audytu, o którym mowa w art. 11;

f) oświadczenie, że nie były świadczone zabronione usługi niebędące badaniem, o których mowa w art. 5 ust. 1 oraz że biegły(-li) rewident(-ci) lub firma(-y) audytorska(-ie) pozostali niezależni od badanej jednostki w trakcie przeprowadzania badania;

g) wskazanie wszelkich usług, poza badaniem ustawowym, które świadczył biegły rewident lub firma audytorska na rzecz badanej jednostki lub jednostki(-ek) przez nią kontrolowanej(-ych) i które nie zostały ujawnione w sprawozdaniu z działalności lub w sprawozdaniu finansowym.

Państwa członkowskie mogą ustalić dodatkowe wymogi dotyczące zawartości sprawozdania z bada-nia.

3. O ile nie jest to wymagane zgodnie z ust. 2 lit. e), sprawozdanie z badania nie zawiera żadnych od-wołań do sprawozdania dodatkowego dla komitetu ds. audytu, o którym mowa w art. 11. Sprawozdanie z badania musi być sformułowane w sposób jasny i jednoznaczny.

4. Biegły rewident lub firma audytorska nie mogą posługiwać się nazwą żadnych właściwych orga-nów w sposób, który mógłby wskazywać lub sugerować, że organy te zatwierdzają lub akceptują spra-wozdanie z badania.

ARTYKUŁ 11 Sprawozdanie dodatkowe dla komitetu ds. audytu

1. Biegli rewidenci lub firmy audytorskie przeprowadzający ustawowe badania jednostek interesu publicznego składają sprawozdanie dodatkowe dla komitetu ds. audytu badanej jednostki nie później niż w dniu złożenia sprawozdania z badania, o którym mowa w art. 10. Państwa członkowskie mogą po-nadto wymagać, by to sprawozdanie dodatkowe było przedkładane organowi administrującemu lub nadzorczemu badanej jednostki.

Jeżeli badana jednostka nie posiada komitetu ds. audytu, sprawozdanie dodatkowe jest przedkłada-ne organowi wykonującemu równoważne funkcje w badanej jednostce. Państwa członkowskie mogą zezwolić komitetowi ds. audytu na ujawnienie tego sprawozdania dodatkowego określonym stronom trzecim zgodnie z przepisami prawa krajowego.



2. Sprawozdanie dodatkowe dla komitetu ds. audytu jest sporządzane na piśmie. W sprawozdaniu tym wyjaśnia się wyniki przeprowadzonego badania ustawowego oraz przynajmniej:

a) zamieszcza się oświadczenie o niezależności, o którym mowa w art. 6 ust. 2 lit. a);b) jeżeli badanie ustawowe przeprowadziła firma audytorska, w sprawozdaniu wymienia się każdego

kluczowego partnera firmy audytorskiej biorącego udział w badaniu;c) jeżeli biegły rewident lub firma audytorska ustalili, że ich czynności przeprowadza inny biegły re-

wident lub firma audytorska nienależący do tej samej sieci, lub jeżeli korzystali z usług ekspertów zewnętrznych, w sprawozdaniu wskazuje się ten fakt i potwierdza, że biegły rewident lub firma audytorska otrzymali od tego drugiego biegłego rewidenta, firmy audytorskiej lub eksperta ze-wnętrznego potwierdzenie ich niezależności;

d) opisuje się charakter, częstotliwość i zakres kontaktów z komitetem ds. audytu lub organem wy-konującym równoważne funkcje w badanej jednostce, organem zarządzającym i organem admini-strującym lub nadzorczym badanej jednostki, podając daty spotkań z tymi organami;

e) zawiera się opis zakresu i terminów badania;f) jeżeli powołano więcej niż jednego biegłego rewidenta lub więcej niż jedną firmę audytorską, opi-

suje się podział zadań między biegłymi rewidentami lub firmami audytorskimi;g) opisuje się zastosowaną metodykę, w tym wskazuje się, które kategorie bilansu zostały bezpo-

średnio sprawdzone, a które kategorie zostały sprawdzone w oparciu o testowanie systemu oraz testy zgodności; w tym wyjaśnia się ewentualne istotne różnice w zakresie wag przypisanych pro-cedurom wiarygodności, testowaniu systemu oraz testom zgodności w porównaniu z poprzednim rokiem, nawet jeżeli badanie ustawowe w poprzednim roku było przeprowadzone przez innego(--ych) biegłego(-ych) rewidenta(-ów) lub firmę(-y) audytorską(-ie);

h) ujawnia się ilościowy poziom istotności stosowany do wykonania badania ustawowego w odnie-sieniu do sprawozdań finansowych jako całości i – w stosownych przypadkach – poziom lub po-ziomy istotności dla poszczególnych grup transakcji, sald lub ujawnień, oraz ujawnia się czynniki jakościowe uwzględnione przy ustalaniu poziomu istotności;

i) zgłasza się i wyjaśnia osądy dotyczące stwierdzonych w trakcie badania zdarzeń lub okoliczności, które mogą wzbudzić poważne wątpliwości co do tego, czy jednostka jest zdolna do kontynuowa-nia swojej działalności, oraz ustala się, czy te zdarzenia lub okoliczności stanowią istotną niepewność; ponadto przedstawia się w formie podsumowania wszystkie gwarancje, listy poświadczające, zobo-wiązania do interwencji publicznej oraz inne środki wsparcia, które uwzględniono przy ocenie zdol-ności jednostki do kontynuowania działalności;

j) zgłasza się wszelkie znaczące słabości systemu wewnętrznej kontroli w zakresie sprawozdawczo-ści finansowej oraz systemu księgowości badanej jednostki lub – w przypadku skonsolidowanych sprawozdań finansowych – jednostki dominującej. W przypadku każdej takiej znaczącej słabości w dodatkowym sprawozdaniu podaje się, czy dana słabość została naprawiona przez zarząd;

k) zgłasza się wszelkie istotne kwestie związane z faktycznymi lub domniemanymi przypadkami nie-przestrzegania przepisów ustawowych i wykonawczych lub statutu spółki stwierdzonymi podczas badania, o ile uważane są one za odpowiednie do tego, aby umożliwić komitetowi ds. audytu wy-konywanie jego zadań;

l) zgłasza się i ocenia metody wyceny zastosowane do poszczególnych pozycji rocznych lub skonsoli-dowanych sprawozdań finansowych, w tym wszelki skutki zmian tych metod;

m) w przypadku ustawowego badania skonsolidowanych sprawozdań finansowych, wyjaśnia się za-kres konsolidacji i kryteria wyłączenia stosowane przez badaną jednostkę do jednostek nieobję-tych konsolidacją, o ile takie jednostki istnieją, oraz stwierdza się, czy stosowane kryteria są zgod-ne z ramami sprawozdawczości finansowej;

n) w stosownych przypadkach wskazuje się wszelkie prace w zakresie badania wykonane przez biegłego(-ych) rewidenta(-ów) z państwa trzeciego, biegłego(-ych) rewidenta(-ów), jednostkę(-i) audytorską (-ie) z państwa trzeciego lub firmę(-y) audytorską(-ie) z państwa trzeciego w związku z badaniem usta-wowym skonsolidowanych sprawozdań finansowych innym niż badanie wykonywane przez człon-ków tej samej sieci, do której należy biegły rewident, skonsolidowanych sprawozdań finansowych;

o) wskazuje się, czy badana jednostka przedstawiła wszystkie żądane wyjaśnienia i dokumenty;p) zgłasza się:(i) wszelkie istotne trudności napotkane podczas przeprowadzania badania ustawowego;(ii) wszelkie istotne kwestie wynikające z badania ustawowego, które zostały omówione lub były

przedmiotem korespondencji z zarządem; oraz(iii) wszelkie inne kwestie wynikające z badania ustawowego, które według profesjonalnego osądu

biegłego rewidenta są istotne dla nadzorowania procesu sprawozdawczości finansowej.Państwa członkowskie mogą ustalić dodatkowe wymogi dotyczące zawartości sprawozdania dodat-

kowego dla komitetu ds. audytu.



Na wniosek biegłego rewidenta, firmy audytorskiej lub komitetu ds. audytu, biegły(-li) rewident(-ci) lub firma(-y) audytorska(-ie) omawiają kluczowe kwestie wynikające z badania ustawowego, o których mowa w sprawozdaniu dodatkowym dla komitetu ds. audytu, w szczególności w odniesieniu do akapi-tu pierwszego lit. j), z komitetem ds. audytu, organem administrującym lub – w stosownych przypad-kach – organem nadzorczym badanej jednostki.

3. Jeżeli zlecenia udzielono równocześnie więcej niż jednemu biegłemu rewidentowi lub firmie au-dytorskiej, a pojawił się spór między nimi co do procedur badania, zasad rachunkowości lub wszelkich innych zagadnień dotyczących przeprowadzania badania ustawowego, przyczyny tego sporu należy wyjaśnić w sprawozdaniu dodatkowym dla komitetu ds. audytu.

4. Sprawozdanie dodatkowe dla komitetu ds. audytu jest podpisywane i opatrywane datą. W przy-padku gdy badanie ustawowe przeprowadza firma audytorska, sprawozdanie dodatkowe dla komi-tetu ds. audytu jest podpisywane przez biegłych rewidentów przeprowadzających badanie ustawowe w imieniu firmy audytorskiej.

5. Biegli rewidenci lub firmy audytorskie niezwłocznie udostępniają sprawozdanie dodatkowe wła-ściwym organom w rozumieniu art. 20 ust. 1 na żądanie tych organów i zgodnie z prawem krajowym.

ARTYKUŁ 12 Sprawozdanie dla organów nadzoru nad jednostkami interesu publicznego

1. Bez uszczerbku dla art. 55 dyrektywy 2004/39/WE, art. 63 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE 24 , art. 15 ust. 4 dyrektywy 2007/64/WE, art. 106 dyrektywy 2009/65/WE, art. 3 ust. 1 dyrektywy 2009/110/WE i art. 72 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE 25, biegły rewident lub firma audytorska przeprowadzający badanie ustawowe jednostki interesu publicznego mają obowiązek natychmiastowego zgłaszania do właściwych organów nadzorujących tę jednostkę interesu publicznego lub, w przypadkach określonych przez dane państwo członkowskie, do właści-wego organu odpowiedzialnego za nadzór nad biegłym rewidentem lub firmą audytorską, wszelkich informacji dotyczących danej jednostki interesu publicznego, uzyskanych podczas przeprowadzania badania ustawowego, które mogą spowodować którykolwiek z następujących skutków:

a) istotne naruszenie przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych określających, w stosownych przypadkach, warunki udzielania zezwoleń takim jednostkom lub szczegółowo re-gulujących prowadzenie działalności takich jednostek interesu publicznego;

b) istotne zagrożenie lub wątpliwości dotyczące kontynuacji funkcjonowania jednostki interesu pu-blicznego;

c) odmowę wydania opinii z badania sprawozdań finansowych lub wydanie negatywnej opinii lub opinii z zastrzeżeniami.

Biegli rewidenci lub firmy audytorskie mają również obowiązek zgłaszania wszelkich informacji, o których mowa w akapicie pierwszym lit. a), b) lub c), uzyskanych w trakcie przeprowadzania bada-nia ustawowego przedsiębiorstwa mającego bliskie powiązania z jednostką interesu publicznego, dla której również przeprowadzają oni badanie ustawowe. Do celów niniejszego artykułu termin „bliskie powiązania” używany jest w znaczeniu nadanym mu w art. 4 ust. 1 pkt 38) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 26.

Państwa członkowskie mogą wymagać od biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej dodatkowych informacji, pod warunkiem że jest to niezbędne w celu skutecznego nadzoru nad rynkiem finansowym, zgodnie z przepisami prawa krajowego.

2. Nawiązany musi zostać skuteczny dialog między właściwymi organami nadzorującymi instytucje kredytowe i zakłady ubezpieczeń, z jednej strony, a biegłym(i) rewidentem(-ami) i firmą(-ami) audy-torską(-imi) przeprowadzającymi badanie ustawowe tych instytucji i zakładów, z drugiej. Za spełnienie tego wymogu odpowiadają obie strony.

Co najmniej raz w roku Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) i KEONA organizują posie-dzenie z biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi lub sieciami prowadzącymi badania ustawowe wszystkich globalnych instytucji finansowych o znaczeniu systemowym zatwierdzonych w Unii, zi-dentyfikowanych na szczeblu międzynarodowym, aby przekazać ERRS informacje o sektorowych lub wszelkich innych ważnych zmianach w tych instytucjach finansowych o znaczeniu systemowym.

Dla ułatwienia wykonywania zadań, o których mowa w akapicie pierwszym, Europejski Urząd Nad-zoru (Europejski Urząd Nadzoru Bankowego – EUNB) i Europejski Urząd Nadzoru (Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych – EUNUiPPE), uwzględniając aktu-



alne praktyki nadzorcze, wydają wytyczne skierowane do właściwych organów nadzorujących insty-tucje kredytowe i zakłady ubezpieczeń, zgodnie z, odpowiednio, art. 16 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i art. 16 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1094/2010.

3. Dokonane w dobrej wierze przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską lub - w odpowiednich przypadkach – ich sieć ujawnienie właściwym organom lub ERRS i KEONA wszelkich informacji, o któ-rych mowa w ust. 1, lub wszelkich informacji, które wynikły w trakcie dialogu przewidzianego w ust. 2, nie stanowi naruszenia ograniczeń umownych ani prawnych odnoszących się do ujawniania informacji.

ARTYKUŁ 13 Sprawozdanie z przejrzystości

1. Biegły rewident lub firma audytorska przeprowadzający badania ustawowe jednostek interesu pu-blicznego podają do publicznej wiadomości roczne sprawozdanie z przejrzystości najpóźniej cztery miesiące po zakończeniu każdego roku obrotowego. To sprawozdanie z przejrzystości jest publikowa-ne na stronie internetowej biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej i pozostaje dostępne na tej stro-nie przez co najmniej pięć lat od dnia jego publikacji na stronie internetowej. Jeżeli biegły rewident jest zatrudniony przez firmę audytorską, obowiązki ustanowione w niniejszym artykule spoczywają na firmie audytorskiej.

Biegły rewident lub firma audytorska mogą aktualizować opublikowane przez siebie roczne spra-wozdanie z przejrzystości. W takim przypadku biegły rewident lub firma wskazują, że dana wersja sprawozdania jest wersją zaktualizowaną, a pierwotna wersja sprawozdania pozostaje nadal dostępna na stronie internetowej.

Biegli rewidenci i firmy audytorskie informują właściwe organy o tym, że sprawozdanie z przejrzy-stości zostało opublikowane na stronie internetowej biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej bądź, stosownie do okoliczności, że zostało ono zaktualizowane.

2. Roczne sprawozdanie z przejrzystości zawiera przynajmniej:a) opis formy prawnej i struktury własnościowej firmy audytorskiej;b) jeżeli biegły rewident lub firma audytorska są członkami sieci:(i) opis sieci oraz rozwiązań prawnych i strukturalnych w ramach danej sieci;(ii) nazwisko każdego biegłego rewidenta prowadzącego działalność na własny rachunek lub nazwę

każdej firmy audytorskiej będących członkami sieci;(iii) państwa, w których każdy biegły rewident prowadzący działalność na własny rachunek lub każ-

da firma audytorska będący członkami sieci są uprawnieni do działania w charakterze biegłego rewidenta lub w których mają swoją siedzibę statutową, zarząd lub główne miejsce prowadzenia działalności;

(iv) całkowite obroty uzyskane przez biegłych rewidentów prowadzących działalność na własny ra-chunek i firm audytorskich będących członkami sieci, pochodzące z badania ustawowego rocz-nych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych;

c) opis struktury zarządzania firmy audytorskiej;d) opis wewnętrznego systemu kontroli jakości biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej oraz

oświadczenie organu administrującego lub zarządzającego na temat skuteczności funkcjonowa-nia takiego systemu;

e) wskazanie, kiedy odbyła się ostatnia kontrola zapewnienia jakości, o której mowa w art. 26;f) wykaz jednostek interesu publicznego, na rzecz których biegły rewident lub firma audytorska

przeprowadzali badania ustawowe w zakończonym roku obrotowym;g) oświadczenie dotyczące praktyk biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej w zakresie zapew-

nienia niezależności, zawierające również potwierdzenie przeprowadzenia wewnętrznej kontroli przestrzegania zasad niezależności;

h) oświadczenie o stosowanej przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską polityce w zakresie kształcenia ustawicznego biegłych rewidentów, o którym mowa w art. 13 dyrektywy 2006/43/WE;

i) informacje dotyczące zasad wynagradzania partnerów w firmach audytorskich;j) opis polityki biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej w zakresie rotacji kluczowych partnerów

firmy audytorskiej oraz pracowników zgodnie z art. 17 ust. 7;k) jeżeli nie została ujawniona w sprawozdaniu finansowym w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy

2013/34/UE – informacja o całkowitych obrotach biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej w po-dziale na następujące kategorie:

(i) przychody z badania ustawowego rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych jedno-



stek interesu publicznego oraz jednostek należących do grupy przedsiębiorstw, których jednostka dominująca jest jednostką interesu publicznego;

(ii) przychody z badania ustawowego rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych innych jednostek;

(iii) przychody z dozwolonych usług niebędących badaniem sprawozdań finansowych świadczo-nych na rzecz jednostek badanych przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską; oraz

(iv) przychody z usług niebędących badaniem sprawozdań finansowych świadczonych na rzecz in-nych jednostek.

Biegły rewident lub firma audytorska mogą, w wyjątkowych przypadkach, zdecydować o nieujaw-nianiu informacji wymaganych na mocy akapitu pierwszego lit. f) w zakresie niezbędnym do ogranicze-nia bezpośredniego i znaczącego zagrożenia dla bezpieczeństwa osobistego jakichkolwiek osób. Bie-gły rewident lub firma audytorska muszą być w stanie wykazać wobec właściwych organów istnienie takiego zagrożenia.

3. Sprawozdanie z przejrzystości podpisuje biegły rewident lub firma audytorska.

ARTYKUŁ 14 Obowiązki informacyjne wobec właściwych organów

Biegli rewidenci oraz firmy audytorskie co roku przedstawiają swojemu właściwemu organowi wy-kaz zbadanych jednostek interesu publicznego według wysokości uzyskanych od nich przychodów w podziale na:

a) przychody z tytułu badań ustawowych;b) przychody z tytułu usług niebędących badaniem sprawozdań finansowych innych niż te, o których

mowa w art. 5 ust. 1, wymaganych na mocy prawa unijnego lub krajowego; orazc) przychody z tytułu usług niebędących badaniem sprawozdań finansowych innych niż te, o których

mowa w art. 5 ust. 1, i które nie są wymagane na mocy prawa unijnego lub krajowego.

ARTYKUŁ 15 Prowadzenie dokumentacji

Biegli rewidenci i firmy audytorskie przechowują dokumenty i informacje, o których mowa w art. 4 ust. 3, art. 6, 7, art. 8 ust. 4–7, art. 10 i 11, art. 12 ust. 1 i 2, art. 14, art. 16 ust. 2, 3 i 5 niniejszego rozporządzenia, oraz art. 22b, 24a, 24b, 27 i 28 dyrektywy 2006/43/WE przez okres co najmniej pięciu lat od sporządzenia tych dokumentów lub informacji.

Państwa członkowskie mogą żądać od biegłych rewidentów i firm audytorskich przechowywania do-kumentów i informacji, o których mowa w akapicie pierwszym, przez dłuższy okres zgodnie ze swoimi przepisami w zakresie ochrony danych osobowych oraz postępowania administracyjnego i sądowego.



Tytuł III

Powoływanie biegłych rewidentów lub firm audytorskich przez jednostki interesu publicznego

ARTYKUŁ 16 Powoływanie biegłych rewidentów lub firm audytorskich

1. Do celów stosowania art. 37 ust. 1 dyrektywy 2006/43/WE, w przypadku powoływania biegłych rewidentów lub firm audytorskich przez jednostki interesu publicznego zastosowanie mają warunki określone w ust. 2-5 niniejszego artykułu, ale mogą one podlegać ust. 7.

W przypadku gdy zastosowanie ma art. 37 ust. 2 dyrektywy 2006/43/WE, jednostka interesu pu-blicznego powiadamia właściwy organ o korzystaniu z alternatywnych systemów lub trybów, o których mowa w tym artykule. W tym przypadku nie stosuje się ust. 2-5 niniejszego artykułu.

2. Komitet ds. audytu przedstawia organowi administrującemu lub nadzorczemu badanej jednostki rekomendację dotyczącą powołania biegłych rewidentów lub firm audytorskich.

O ile nie dotyczy to odnowienia zlecenia badania zgodnie z art. 17 ust. 1 i 2, rekomendacja zawiera uzasadnienie i przynajmniej dwie możliwości powierzenia zlecenia badania, a komitet ds. audytu wy-raża należycie uzasadnioną preferencję wobec jednej z nich.

W swojej rekomendacji komitet ds. audytu stwierdza, że jego rekomendacja jest wolna od wpływów strony trzeciej i że nie została nań nałożona żadnego rodzaju klauzula, o której mowa w ust. 6.

3. O ile nie dotyczy to odnowienia zlecenia badania zgodnie z art. 17 ust. 1 i 2, rekomendacja komitetu ds. audytu, o której mowa w ust. 2 niniejszego artykułu, jest sporządzana w następstwie procedury wy-boru zorganizowanej przez badaną jednostkę, przy spełnieniu następujących kryteriów:

a) badana jednostka może zaprosić dowolnych biegłych rewidentów lub firmy audytorskie do skła-dania ofert w sprawie świadczenia usługi badania ustawowego, pod warunkiem że przestrzegane są przepisy art. 17 ust. 3 i że organizacja procedury przetargowej w żaden sposób nie wyklucza z udziału w procedurze wyboru firm, które uzyskały mniej niż 15% swojego całkowitego wynagrodzenia z tytułu badań od jednostek interesu publicznego w danym państwie członkowskim w poprzednim roku ka-lendarzowym;

b) badana jednostka przygotowuje dokumentację przetargową dla zaproszonych biegłych rewiden-tów lub firm audytorskich. Dokumentacja przetargowa umożliwia im poznanie działalności badanej jednostki oraz rodzaju badania ustawowego, które ma zostać przeprowadzone. Dokumentacja prze-targowa zawiera przejrzyste i niedyskryminujące kryteria wyboru, które są stosowane przez badaną jednostkę do oceny ofert złożonych przez biegłych rewidentów lub firmy audytorskie;

c) badana jednostka ma swobodę określenia procedury wyboru i może prowadzić bezpośrednie ne-gocjacje z zainteresowanymi oferentami w trakcie procedury;

d) w przypadku gdy zgodnie z prawem unijnym lub krajowym właściwe organy, o których mowa w art. 20, wymagają, aby biegli rewidenci i firmy audytorskie przestrzegali określonych standardów jakości, standardy te zostają uwzględnione w dokumentacji przetargowej;

e) badana jednostka ocenia oferty złożone przez biegłych rewidentów lub firmy audytorskie zgod-nie z kryteriami wyboru określonymi w dokumentacji przetargowej. Badana jednostka przygotowuje sprawozdanie zawierające wnioski z procedury wyboru, które jest zatwierdzane przez komitet ds. au-dytu. Badana jednostka oraz komitet ds. audytu uwzględniają wszelkie ustalenia lub wnioski zawarte w ewentualnym sprawozdaniu z kontroli dotyczącym biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej skła-dających ofertę, o którym to sprawozdaniu mowa w art. 26 ust. 8, opublikowanym przez właściwy or-gan zgodnie z art. 28 lit. d);

f) badana jednostka jest w stanie – na wniosek – wykazać wobec właściwego organu, o którym mowa w art. 20, że procedura wyboru została przeprowadzona w sposób uczciwy.

Komitet ds. audytu jest odpowiedzialny za procedurę wyboru, o której mowa w akapicie pierwszym.Do celów akapitu pierwszego lit. a) właściwy organ, o którym mowa w art. 20 ust. 1, podaje do wia-

domości publicznej aktualizowany co roku wykaz biegłych rewidentów i firm audytorskich. Właściwy organ wykorzystuje informacje przekazywane przez biegłych rewidentów i firmy audytorskie zgodnie z art. 14 do dokonania odpowiednich obliczeń.

4. Jednostki interesu publicznego spełniające kryteria określone w art. 2 ust. 1 lit. f) i t) dyrektywy 2003/71/WE nie mają obowiązku stosowania procedury wyboru, o której mowa w ust. 3.

5. Propozycja dla walnego zgromadzenia wspólników lub członków badanej jednostki w sprawie po-



wołania biegłych rewidentów lub firm audytorskich uwzględnia rekomendację i preferencję, o których mowa w ust. 2, sformułowane przez komitet ds. audytu lub organ wykonujący równoważne funkcje.

Jeżeli propozycja odbiega od preferencji komitetu ds. audytu, w propozycji uzasadnia się przyczyny niezastosowania się do rekomendacji komitetu ds. audytu. Niemniej jednak biegły rewident lub firma audytorska poleceni przez organ administrujący lub nadzorczy muszą wziąć udział w procedurze wy-boru opisanej w ust. 3. Niniejszy akapit nie ma zastosowania w przypadku, gdy funkcje komitetu ds. audytu wykonywane są przez organ administrujący lub nadzorczy.

6. Za nieważne uznaje się wszelkie klauzule w umowach zawartych między jednostką interesu pu-blicznego a stroną trzecią, które ograniczają możliwość wyboru biegłego rewidenta lub firmy audy-torskiej, na potrzeby przeprowadzenia badania ustawowego tej jednostki, przez walne zgromadzenie wspólników lub członków tej jednostki zgodnie z art. 37 dyrektywy 2006/43/WE, do określonych kate-gorii bądź wykazów biegłych rewidentów lub firm audytorskich.

Jednostka interesu publicznego powiadamia bezpośrednio i niezwłocznie właściwe organy, o któ-rych mowa w art. 20, o wszelkich podejmowanych przez strony trzecie próbach narzucenia takiej klau-zuli umownej lub wpływania w inny niewłaściwy sposób na decyzję walnego zgromadzenia wspólni-ków lub członków co do wyboru biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej.

7. Państwa członkowskie mogą zdecydować o minimalnej liczbie biegłych rewidentów lub firm audy-torskich powoływanych przez jednostki interesu publicznego w określonych okolicznościach i określa-ją warunki regulujące stosunki między powołanymi biegłymi rewidentami lub firmami audytorskimi.

Państwo członkowskie powiadamia Komisję i stosowny Europejski Urząd Nadzoru o ustanowieniu wszelkich takich wymogów.

8. Jeżeli badana jednostka ma komitet ds. nominacji, w którym wspólnicy lub członkowie mają zna-czące wpływy i którego zadaniem jest wydawanie rekomendacji w sprawie wyboru biegłych rewiden-tów, państwo członkowskie może zezwolić komitetowi ds. nominacji na wykonywanie funkcji komite-tu ds. audytu określonych w niniejszym artykule i wymagać, by przedłożył on rekomendację, o której mowa w ust. 2, walnemu zgromadzeniu wspólników lub członków.

ARTYKUŁ 17 Okres trwania zlecenia badania

1. Jednostka interesu publicznego powołuje biegłego rewidenta lub firmę audytorską do wykonania pierwszego zlecenia, które trwa co najmniej jeden rok. Zlecenie może zostać odnowione.

Ani pierwsze zlecenie otrzymane przez danego biegłego rewidenta lub firmę audytorską ani pierw-sze zlecenie łącznie z wszelkimi odnowionymi zleceniami nie może trwać dłużej niż dziesięć lat.

2. W drodze odstępstwa od ust. 1 państwa członkowskie mogą:a) wymagać, by pierwsze zlecenie, o którym mowa w ust. 1, trwało dłużej niż jeden rok;b) ustalić maksymalny okres trwania zlecenia krótszy niż dziesięć lat dla zleceń, o których mowa

w ust. 1 akapit drugi.3. Po upływie maksymalnych okresów trwania zlecenia, o których mowa w ust. 1 akapit drugi lub

w ust. 2 lit. b), lub po upływie okresów trwania zlecenia przedłużonych zgodnie z ust. 4 lub 6 ani biegły rewident czy firma audytorska ani, w stosownych przypadkach, żaden z członków ich sieci działających w ramach Unii nie podejmują badania ustawowego tej samej jednostki interesu publicznego w okresie kolejnych czterech lat.

4. W drodze odstępstwa od ust. 1 i ust. 2 lit. b) państwa członkowskie mogą przewidzieć, że maksymal-ne okresy trwania zlecenia, o których mowa w ust. 1 akapit drugi i w ust. 2 lit. b), mogą zostać przedłu-żone na maksymalny okres:

a) dwudziestu lat – w przypadku gdy prowadzone jest zgodnie z art. 16 ust. 2–5 postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w odniesieniu do badania ustawowego, które staje się skuteczne po upły-wie maksymalnych okresów trwania zlecenia, o których mowa w ust. 1 akapit drugi i w ust. 2 lit. b); lub

b) dwudziestu czterech lat – po upływie maksymalnych okresów trwania zlecenia, o których mowa w ust. 1 akapit drugi i w ust. 2 lit. b), równocześnie zatrudniano więcej niż jednego biegłego rewi-denta lub firmę audytorską, pod warunkiem że wynikiem badania ustawowego jest wspólne spra-wozdanie z badania, o którym mowa w art. 28 dyrektywy 2006/43/WE.

5. Maksymalne okresy trwania zlecenia, o których mowa w ust. 1 akapit drugi i w ust. 2 lit. b), zostają przedłużone jedynie wtedy, gdy na podstawie rekomendacji komitetu ds. audytu organ administrujący



lub nadzorczy zaproponują walnemu zgromadzeniu wspólników lub członków, zgodnie z prawem kra-jowym, odnowienie zlecenia, a propozycja ta zostanie przyjęta.

6. Po upływie maksymalnego okresu, o którym mowa odpowiednio w ust. 1 akapit drugi, w ust. 2 lit. b), lub w ust. 4, jednostka interesu publicznego może, w drodze wyjątku, złożyć do właściwego organu, o którym mowa w art. 20 ust. 1, wniosek o zezwolenie na przedłużenie celem ponownego powołania biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej na kolejne zlecenie, w przypadku gdy spełnione są warunki określone w ust. 4 lit. a) lub b). Takie dodatkowe zlecenie nie trwa dłużej niż dwa lata.

7. Kluczowi partnerzy firmy audytorskiej odpowiedzialni za przeprowadzenie badania ustawowego kończą swój udział w badaniu ustawowym badanej jednostki nie później niż po upływie siedmiu lat od daty swojego powołania. Nie mogą oni ponownie brać udziału w badaniu ustawowym badanej jednost-ki przed upływem trzech lat od zakończenia poprzedniego udziału.

W drodze odstępstwa państwa członkowskie mogą wymagać, by kluczowi partnerzy firmy audytor-skiej odpowiedzialni za przeprowadzenie badania ustawowego zakończyli swój udział w badaniu usta-wowym badanej jednostki wcześniej niż po upływie siedmiu lat od daty swojego powołania.

Biegły rewident lub firma audytorska ustanawiają odpowiedni mechanizm stopniowej rotacji w od-niesieniu do najwyższego rangą personelu biorącego udział w badaniu ustawowym, obejmujący przy-najmniej osoby wpisane do rejestru biegłych rewidentów. Mechanizm stopniowej rotacji jest wdrażany etapowo, obejmując raczej poszczególne osoby niż cały zespół wykonujący zlecenie. Jest on propor-cjonalny względem skali i stopnia złożoności działalności biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej.

Biegły rewident lub firma audytorska są w stanie wykazać wobec właściwych organów, że mecha-nizm ten jest skutecznie stosowany i dostosowany do skali i stopnia złożoności działalności biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej.

8. Do celów niniejszego artykułu czas trwania zlecenia badania liczy się od pierwszego roku obroto-wego objętego umową zlecenia badania, w którym to roku biegły rewident lub firma audytorska zostali powołani po raz pierwszy do przeprowadzenia następujących nieprzerwanie po sobie badań ustawo-wych tej samej jednostki interesu publicznego.

Do celów niniejszego artykułu firma audytorska obejmuje inne firmy, które firma audytorska przeję-ła lub z którymi się połączyła.

Jeżeli nie ma pewności co do daty rozpoczęcia przeprowadzenia przez biegłego rewidenta lub fir-mę audytorską następujących nieprzerwanie po sobie badań ustawowych dla jednostki interesu pu-blicznego, np. ze względu na połączenia, przejęcia lub zmiany w strukturze własnościowej firm, biegły rewident lub firma audytorska niezwłocznie zgłasza takie wątpliwości do właściwego organu, który ostatecznie określa stosowną datę do celów akapitu pierwszego.

ARTYKUŁ 18 Dokumentacja z badania przekazywana nowemu biegłemu rewidentowi lub firmie audytorskiej

W przypadku gdy biegły rewident lub firma audytorska zostają zastąpieni innym biegłym rewiden-tem lub firmą audytorską, dotychczasowy biegły rewident lub firma audytorska spełniają wymogi określone w art. 23 ust. 3 dyrektywy 2006/43/WE.

Z zastrzeżeniem art. 15 dotychczasowy biegły rewident lub firma audytorska zapewniają również no-wemu biegłemu rewidentowi lub firmie audytorskiej dostęp do dodatkowych sprawozdań, o których mowa w art. 11, za poprzednie lata oraz do wszelkich informacji przekazanych właściwym organom zgodnie z art. 12 i 13.

Dotychczasowy biegły rewident lub firma audytorska są w stanie wykazać wobec właściwego organu, że informacje te zostały przekazane nowemu biegłemu rewidentowi lub firmie audytorskiej.

ARTYKUŁ 19 Odwołanie i rezygnacja biegłych rewidentów lub firm audytorskich

Bez uszczerbku dla art. 38 ust. 1 dyrektywy 2006/43/WE, każdy właściwy organ wyznaczony przez państwo członkowskie zgodnie z art. 20 ust. 2 niniejszego rozporządzenia przekazuje właściwemu or-ganowi, o którym mowa w art. 20 ust. 1, informacje o odwołaniu lub rezygnacji biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej w czasie wykonywania zlecenia wraz z odpowiednim wyjaśnieniem przyczyn.



Tytuł IV

Nadzór nad czynnościami biegłych rewidentów i firm audytorskich przeprowadzających ustawowe badania jednostek interesu publicznego

ROZDZIAŁ I Właściwe organy

ARTYKUŁ 20 Wyznaczenie właściwych organów

1. Właściwe organy odpowiedzialne za wykonywanie zadań przewidzianych w niniejszym rozporzą-dzeniu i za zapewnianie stosowania przepisów niniejszego rozporządzenia są wyznaczane spośród następujących organów:

a) właściwy organ, o którym mowa w art. 24 ust. 1 dyrektywy 2004/109/WE;b) właściwy organ, o którym mowa w art. 24 ust. 4 lit. h) dyrektywy 2004/109/WE;c) właściwy organ, o którym mowa w art. 32 dyrektywy 2006/43/WE.2. W drodze odstępstwa od ust. 1, państwa członkowskie mogą zdecydować, że odpowiedzialność

za zapewnienie stosowania całości lub części przepisów tytułu III niniejszego rozporządzenia zostaje powierzona, stosownie do okoliczności, właściwym organom, o których mowa w:

a) art. 48 dyrektywy 2004/39/WE;b) art. 24 ust. 1 dyrektywy 2004/109/WE;c) art. 24 ust. 4 lit. h) dyrektywy 2004/109/WE;d) art. 20 dyrektywy 2007/64/WE;e) art. 30 dyrektywy 2009/138/WE;f) art. 4 ust. 1 dyrektywy 2013/36/UE;lub innym organom wyznaczonym prawem krajowym.3. W przypadku wyznaczenia większej liczby właściwych organów zgodnie z ust. 1 i 2, organy te mu-

szą być zorganizowane w sposób zapewniający wyraźny podział zadań.4. Ust. 1, 2 i 3 pozostają bez uszczerbku dla uprawnienia państwa członkowskiego do przyjęcia od-

rębnych uzgodnień prawnych i administracyjnych dla krajów i terytoriów, z którymi dane państwo członkowskie utrzymuje szczególne stosunki.

5. Państwa członkowskie powiadamiają Komisję o wyznaczeniu właściwych organów do celów niniej-szego rozporządzenia.

Komisja konsoliduje te informacje i podaje je do wiadomości publicznej.

ARTYKUŁ 21 Warunki dotyczące niezależności

Właściwe organy są niezależne od biegłych rewidentów i firm audytorskich.Właściwe organy mogą konsultować się z ekspertami, o których mowa w art. 26 ust. 1 lit. c), w celu

wykonania określonych zadań, i może korzystać z ich wsparcia, gdy jest to niezbędne do prawidłowego wykonania zadań tych organów. W takich przypadkach eksperci nie są włączani w proces podejmowa-nia decyzji.

Członkiem organu zarządzającego ani osobą odpowiedzialną za podejmowanie decyzji przez te wła-ściwe organy nie może być osoba, która w trakcie pełnienia tych funkcji lub w ciągu trzech poprzednich lat:

a) przeprowadzała badania ustawowe;b) posiadała prawa głosu w firmie audytorskiej;c) była członkiem organu administrującego, zarządzającego lub nadzorczego firmy audytorskiej;d) była partnerem lub pracownikiem firmy audytorskiej lub na innej zasadzie wykonywała zlecenia

dla tej firmy.Finansowanie tych organów jest zabezpieczone i wolne od niewłaściwego wpływu ze strony biegłych

rewidentów i firm audytorskich.



ARTYKUŁ 22 Tajemnica zawodowa w odniesieniu do właściwych organów

Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej stosuje się do wszystkich osób, które są lub były za-trudnione przez właściwe organy lub przez dowolny organ lub władzę, którym właściwe organy prze-kazały zadania na podstawie art. 24 niniejszego rozporządzenia, a także do osób, które działają lub działały w oparciu o indywidualną umowę na rzecz wyżej wymienionych organów lub biorą lub brały udział w zarządzaniu nimi. Informacje objęte tajemnicą zawodową nie mogą być ujawniane żadnej in-nej osobie ani organowi, chyba że wymagają tego obowiązki określone w niniejszym rozporządzeniu lub przepisy ustawowe, wykonawcze lub procedury administracyjne państwa członkowskiego.

ARTYKUŁ 23 Uprawnienia właściwych organów

1. Bez uszczerbku dla art. 26, w trakcie wykonywania zadań przewidzianych niniejszym rozporządze-niem właściwe organy lub dowolne inne organy publiczne państwa członkowskiego nie mogą ingero-wać w treść sprawozdań z badania.

2. Państwa członkowskie zapewniają, by właściwe organy posiadały wszystkie uprawnienia nadzor-cze i dochodzeniowe konieczne do pełnienia ich funkcji na mocy niniejszego rozporządzenia zgodnie z przepisami rozdziału VII dyrektywy 2006/43/WE.

3. Uprawnienia, o których mowa w ust. 2 niniejszego artykułu obejmują co najmniej uprawnienia do:a) uzyskania dostępu do danych związanych z badaniem ustawowym lub innych dokumentów znaj-

dujących się w posiadaniu biegłych rewidentów lub firm audytorskich w dowolnej formie, mają-cych znaczenie dla wykonywania ich zadań, oraz uprawnienie do otrzymania lub zabrania kopii tych dokumentów;

b) uzyskania informacji związanych z badaniem ustawowym od dowolnych osób;c) przeprowadzania wobec biegłych rewidentów lub firm audytorskich kontroli na miejscu;d) przekazywania spraw do prokuratury w celu wszczęcia postępowania karnego;e) zwracania się do ekspertów o prowadzenie weryfikacji lub dochodzeń;f) przyjmowania środków administracyjnych i nakładania kar, o których mowa w art. 30a dyrektywy

2006/43/WE. Właściwe organy mogą skorzystać z uprawnień, o których mowa w akapicie pierw-szym, wyłącznie w odniesieniu do:

a) biegłych rewidentów i firm audytorskich przeprowadzających ustawowe badania jednostek inte-resu publicznego;

b) osób uczestniczących w czynnościach biegłych rewidentów i firm audytorskich przeprowadzają-cych ustawowe badania jednostek interesu publicznego;

c) badanych jednostek interesu publicznego, ich podmiotów powiązanych i powiązanych stron trzecich;d) stron trzecich, którym biegli rewidenci i firmy audytorskie przeprowadzający ustawowe badania

jednostek interesu publicznego zleciły określone funkcje lub czynności na zasadzie outsourcingu; oraz

e) osób w inny sposób związanych lub powiązanych z biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi przeprowadzającymi ustawowe badania jednostek interesu publicznego.

4. Państwa członkowskie zapewniają, by właściwe organy mogły wykonywać uprawnienia nadzorcze i dochodzeniowe w dowolny z następujących sposobów:

a) bezpośrednio;b) we współpracy z innymi organami;c) poprzez zwracanie się do właściwych organów sądowych.5. Uprawnienia nadzorcze i dochodzeniowe właściwych organów wykonywane są w pełnej zgodności

z prawem krajowym, a w szczególności zgodnie z zasadami poszanowania życia prywatnego i prawa do obrony.

6. Przetwarzanie danych osobowych przetwarzanych w ramach wykonywania uprawnień nadzor-czych i dochodzeniowych zgodnie z niniejszym artykułem odbywa się zgodnie z dyrektywą 95/46/WE.



ARTYKUŁ 24 Przekazywanie zadań

1. Państwa członkowskie mogą przekazać lub zezwolić właściwym organom, o którym mowa w art. 20 ust. 1, by przekazały dowolne z zadań, które należy wykonać zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, innym organom lub władzom wyznaczonym lub w inny sposób upoważnionym z mocy prawa do wy-konywania takich zadań, z wyjątkiem zadań związanych z:

a) systemem zapewniania jakości, o którym mowa w art. 26;b) dochodzeniami, o których mowa w art. 23 niniejszego rozporządzenia i w art. 32 dyrektywy

2006/43/WE, wynikającymi z tego systemu zapewniania jakości lub ze spraw przekazanych przez inny organ;

c) karami i środkami, o których mowa w rozdziale VII dyrektywy 2006/43/WE, związanych z kon-trolami zapewnienia jakości lub dochodzeniami w sprawie badań ustawowych jednostek interesu publicznego.

2. Realizacja zadań przez inne organy lub władze odbywa się na podstawie ich wyraźnego przekaza-nia przez właściwe organy. Przy przekazywaniu zadań określa się przekazywane zadania oraz warunki ich wykonywania.

W przypadku gdy właściwy organ przekazuje zadania innym organom lub władzom, zachowuje on możliwość odebrania przekazanych uprawnień w indywidualnych przypadkach.

3. Organy lub władze, którym przekazano zadania, są zorganizowane w taki sposób, aby nie wystę-powały konflikty interesów. Ostateczną odpowiedzialność za nadzór nad przestrzeganiem przepisów niniejszego rozporządzenia oraz środków wykonawczych przyjętych na jego podstawie ponoszą wła-ściwe organy dokonujące przekazania zadań.

Właściwy organ informuje Komisję i właściwe organy państw członkowskich o wszelkich uzgodnie-niach zawartych w odniesieniu do przekazywania zadań, w tym o dokładnych warunkach regulujących przekazywanie zadań.

4. W drodze odstępstwa od ust. 1 państwa członkowskie mogą zdecydować o przekazaniu zadań, o których mowa w ust. 1 lit. c), innym organom lub władzom wyznaczonym lub w inny sposób upoważ-nionym z mocy prawa do wykonywania takich zadań, jeżeli większość osób biorących udział w zarzą-dzaniu tymi organami lub władzami jest niezależna od zawodu biegłego rewidenta.

ARTYKUŁ 25 Współpraca z innymi właściwymi organami na szczeblu krajowym

Właściwe organy wyznaczone zgodnie z art. 20 ust. 1 oraz, w stosownych przypadkach, dowolny or-gan, któremu właściwy organ przekazał zadania, współpracują na szczeblu krajowym z:

a) właściwym organem, o którym mowa w art. 32 ust. 4 dyrektywy 2006/43/WE;b) organami, o których mowa w art. 20 ust. 2, bez względu na to, czy zostały one wyznaczone jako

właściwe organy do celów niniejszego rozporządzenia czy nie;c) jednostkami analityki finansowej oraz właściwymi organami, o których mowa w art. 21 i 37 dyrek-

tywy 2005/60/WE.Do celów takiej współpracy zastosowanie ma obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej określo-

ny w art. 22 niniejszego rozporządzenia.

ROZDZIAŁ II

Zapewnianie jakości, monitorowanie rynku i przejrzystość właściwych organów

ARTYKUŁ 26 Zapewnianie jakości

1. Na potrzeby niniejszego artykułu:a) „inspekcje” oznaczają kontrole zapewnienia jakości biegłych rewidentów i firm audytorskich, pro-

wadzone przez inspektora i niestanowiące dochodzenia w rozumieniu art. 32 ust. 5 dyrektywy 2006/43/WE;



b) „inspektor” oznacza kontrolera spełniającego wymogi określone w ust. 5 akapit pierwszy lit. a) niniej-szego artykułu i zatrudnionego przez właściwe organy lub działający w oparciu o inną umowę na rzecz właściwego organu;

c) „ekspert” oznacza osobę fizyczną posiadającą określoną wiedzę fachową w zakresie rynków fi-nansowych, sprawozdawczości finansowej, badania sprawozdań finansowych lub innych dziedzin istotnych dla inspekcji, w tym praktykujących biegłych rewidentów.

2. Właściwe organy wyznaczone na mocy art. 20 ust. 1 ustanawiają skuteczny system zapewniania jakości badań sprawozdań finansowych.

Właściwe organy prowadzą kontrole biegłych rewidentów i firm audytorskich przeprowadzających badania ustawowe jednostek interesu publicznego na podstawie analizy ryzyka oraz:

a) w przypadku biegłych rewidentów i firm audytorskich prowadzących badania ustawowe jednostek interesu publicznego innych niż jednostki zdefiniowane w art. 2 pkt 17 i 18 dyrektywy 2006/43/WE – przynajmniej raz na trzy lata; oraz

b) w przypadkach innych niż określone w lit. a) – przynajmniej raz na sześć lat.3. Właściwy organ ma następujący zakres obowiązków:a) zatwierdzanie i zmienianie metodyki inspekcji, w tym instrukcji przeprowadzania inspekcji oraz

podejmowania dalszych działań poinspekcyjnych, metodyki związanej ze sprawozdawczością z inspekcji i programów inspekcji okresowych;

b) zatwierdzanie i zmienianie sprawozdań z inspekcji i sprawozdań z dalszych działań poinspekcyj-nych;

c) zatwierdzanie i przydzielanie inspektorów do każdej inspekcji.Właściwy organ przeznacza odpowiednie zasoby na system zapewniania jakości.4. Właściwy organ organizuje system zapewniania jakości w sposób niezależny od kontrolowanych

biegłych rewidentów i firm audytorskich.Właściwy organ zapewnia wprowadzenie odpowiednich strategii oraz procedur związanych z nieza-

leżnością i obiektywizmem pracowników, w tym inspektorów, oraz z zarządzaniem systemem zapew-niania jakości.

5. Przy powoływaniu inspektorów właściwy organ stosuje następujące kryteria:a) inspektorzy posiadają odpowiednie wykształcenie kierunkowe oraz właściwe doświadczenie

w zakresie badań ustawowych i sprawozdawczości finansowej w połączeniu ze szczegółowym szkoleniem w zakresie kontroli zapewnienia jakości;

b) osoba będąca praktykującym biegłym rewidentem lub zatrudniona przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską bądź w inny sposób związana z biegłym rewidentem lub firmą audytorską nie może pełnić funkcji inspektora;

c) dana osoba nie może pełnić funkcji inspektora w ramach inspekcji przeprowadzanej u danego biegłego rewidenta lub danej firmy audytorskiej przed upływem przynajmniej trzech lat od mo-mentu, gdy przestała być ona partnerem lub pracownikiem danego biegłego rewidenta lub danej firmy audytorskiej lub przestała być ona w inny sposób powiązana z danym biegłym rewidentem lub daną firmą audytorską;

d) inspektorzy składają oświadczenie o braku konfliktu interesów między nimi a biegłym rewiden-tem i firmą audytorską, które mają zostać poddane inspekcji.

W drodze odstępstwa od ust. 1 lit. b), właściwy organ może podpisać umowy z ekspertami na prze-prowadzenie określonych inspekcji w przypadku niedostatecznej liczby inspektorów w ramach tego organu. Właściwy organ może również korzystać z pomocy ekspertów, gdy jest to niezbędne do właści-wego przeprowadzenia inspekcji. W takich przypadkach właściwe organy oraz eksperci przestrzegają wymogów niniejszego ustępu. Eksperci nie uczestniczą w zarządzaniu organami i stowarzyszeniami zawodowymi, nie są przez nie zatrudniani ani nie działają na ich rzecz w oparciu o inną umowę, ale mogą być ich członkami.6. Zakres inspekcji obejmuje co najmniej:

a) ocenę struktury systemu wewnętrznej kontroli jakości biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej;b) stosowne badanie zgodności procedur i przegląd zbiorów dokumentacji z badania jednostek inte-

resu publicznego w celu zweryfikowania skuteczności systemu wewnętrznej kontroli jakości;c) w świetle ustaleń z inspekcji zgodnie z lit. a) i b) niniejszego ustępu - ocenę zawartości najbardziej

aktualnego rocznego sprawozdania z przejrzystości opublikowanego przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską zgodnie z art. 13.

7. Ocenie poddaje się przynajmniej następujące polityki i procedury wewnętrznej kontroli jakości biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej:

a) przestrzeganie przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską mających zastosowanie standar-



dów badania i kontroli jakości, jak również wymogów w zakresie etyki i niezależności, w tym określonych w rozdziale IV dyrektywy 2006/43/WE i w art. 4-5 niniejszego rozporządzenia, jak również odnośnych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych danego państwa członkowskiego;

b) ilość i jakość wykorzystywanych zasobów, w tym przestrzeganie wymogów kształcenia ustawicz-nego określonych w art. 13 dyrektywy 2006/43/WE;

c) zgodność z wymogami określonymi w art. 4 niniejszego rozporządzenia w zakresie wynagrodzenia pobieranego z tytułu badania.

Do celów badania zgodności wybiera się zbiory dokumentacji z badania na podstawie analizy ryzyka nieprzeprowadzenia badania ustawowego w odpowiedni sposób.

Właściwe organy okresowo dokonują również przeglądu metodyki wykorzystywanej przez biegłych rewidentów i firmy audytorskie do przeprowadzania badań ustawowych.

Poza inspekcjami, o których mowa w akapicie pierwszym, właściwym organom przysługują upraw-nienia do przeprowadzania innych inspekcji.

8. Ustalenia i wnioski z inspekcji, na których opierają się zalecenia, w tym ustalenia i wnioski doty-czące sprawozdania z przejrzystości, są przekazywane poddawanemu inspekcji biegłemu rewidentowi lub firmie audytorskiej oraz omawiane z nimi przed sfinalizowaniem sprawozdania z inspekcji.

Biegły rewident lub firma audytorska poddani inspekcji wdrażają zalecenia z inspekcji w rozsądnym terminie określonym przez właściwy organ. Termin ten nie może przekraczać 12 miesięcy w przypadku zaleceń dotyczących systemu wewnętrznej kontroli jakości biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej.

9. Inspekcja jest przedmiotem sprawozdania, które zawiera najważniejsze wnioski i zalecenia z kon-troli zapewnienia jakości.

ARTYKUŁ 27 Monitorowanie jakości i konkurencji na rynku

1. Właściwe organy wyznaczone na mocy art. 20 ust. 1 oraz Europejska Sieć Konkurencji, stosownie do okoliczności, regularnie monitorują zmiany na rynku świadczenia usług w zakresie badań ustawo-wych na rzecz jednostek interesu publicznego i oceniają w szczególności:

a) rodzaje ryzyka wynikające z wysokiej liczby nieprawidłowości w zakresie jakości biegłego rewi-denta lub firmy audytorskiej, w tym systematycznych (metodycznych) nieprawidłowości w ra-mach sieci firm audytorskich, co może prowadzić do upadku dowolnej firmy audytorskiej, zakłó-ceń w świadczeniu usług w zakresie badań ustawowych w konkretnym sektorze lub w różnych sektorach, dalszej akumulacji ryzyka nieprawidłowości w zakresie badań oraz wpłynąć na ogólną stabilność sektora finansowego;

b) poziomy koncentracji rynku, w tym na szczeblu konkretnych sektorów;c) wyniki działania komitetów ds. audytu;d) potrzebę przyjęcia środków w celu ograniczenia rodzajów ryzyka, o których mowa w lit. a).2. Do dnia 17 czerwca 2016 r., a następnie przynajmniej co trzy lata, każdy właściwy organ i Europej-

ska Sieć Konkurencji sporządzają sprawozdanie na temat zmian na rynku świadczenia usług w zakre-sie badań ustawowych na rzecz jednostek interesu publicznego i przedkładają je KEONA, EUNGiPW, EUNB, EUNUiPPE oraz Komisji.

Komisja po konsultacji z KEONA, EUNGiPW, EUNB i EUNUiPPE wykorzystuje te sprawozdania do spo-rządzenia wspólnego sprawozdania na temat tych zmian na poziomie Unii. To wspólne sprawozdanie jest przedkładane Radzie, Europejskiemu Bankowi Centralnemu i Europejskiej Radzie ds. Ryzyka Sys-temowego, jak również, w stosownych przypadkach, Parlamentowi Europejskiemu.

ARTYKUŁ 28 Przejrzystość właściwych organów

Właściwe organy są przejrzyste i publikują przynajmniej:a) roczne sprawozdania z działalności dotyczące zadań na mocy niniejszego rozporządzenia;b) roczne programy prac dotyczące zadań na mocy niniejszego rozporządzenia;c) coroczne sprawozdanie z ogólnych wyników systemu zapewniania jakości. Sprawozdanie to obej-

muje informacje na temat wydanych zaleceń, działań prowadzonych w następstwie zaleceń, pod-jętych środków nadzorczych oraz nałożonych kar. Zawiera ono także informacje ilościowe oraz inne kluczowe informacje o wynikach dotyczące zasobów finansowych i kadrowych, a także efek-



tywności i skuteczności systemu zapewniania jakości;d) informacje zbiorcze na temat ustaleń i wniosków z inspekcji, o których mowa w art. 26 ust. 8 akapit

pierwszy. Państwa członkowskie mogą wymagać publikowania tych ustaleń i wniosków w odnie-sieniu do poszczególnych inspekcji.

ROZDZIAŁ III

Współpraca między właściwymi organami oraz stosunki z europejskimi urzędami nadzoru

ARTYKUŁ 29 Obowiązek współpracy

Właściwe organy państw członkowskich współpracują ze sobą, jeżeli jest to konieczne do celów niniej-szego rozporządzenia, w tym w przypadkach, kiedy zachowanie będące przedmiotem dochodzenia nie stanowi naruszenia żadnych przepisów ustawodawczych lub wykonawczych obowiązujących w danym państwie członkowskim.

ARTYKUŁ 30 Ustanowienie KEONA

1. Bez uszczerbku dla organizacji krajowego nadzoru audytowego, współpraca między właściwymi organami jest organizowana w ramach KEONA.

2. W skład KEONA wchodzi jeden członek z każdego państwa członkowskiego będący przedstawicie-lem na wysokim szczeblu właściwych organów, o których mowa w art. 32 ust. 1 dyrektywy 2006/43/WE, oraz jeden członek powoływany przez EUNGiPW, zwani dalej „członkami”.

3. EUNB i EUNUiPPE zapraszane są do udziału w posiedzeniach KEONA w charakterze obserwato-rów.

4. Posiedzenia KEONA odbywają się w regularnych odstępach czasu oraz, w razie konieczności, na wniosek Komisji lub państwa członkowskiego.

5. Każdy członek KEONA dysponuje jednym głosem, z wyjątkiem członka powołanego przez EUN-GiPW, który nie ma prawa głosu. O ile nie zostanie postanowione inaczej, KEONA przyjmuje decyzje zwykłą większością głosów swoich członków.

6. Przewodniczący KEONA jest wybierany z listy kandydatów reprezentujących właściwe organy, o których mowa w art. 32 ust. 1 dyrektywy 2006/43/WE oraz odwoływany w każdym przypadku więk-szością 2/3 głosów członków. Przewodniczący wybierany jest na czteroletnią kadencję. Ta sama oso-ba nie może rozpocząć drugiej kadencji na stanowisku przewodniczącego bezpośrednio po upływie pierwszej kadencji, ale może zostać ponownie wybrana na to stanowisko po okresie karencji wynoszą-cym cztery lata.

Wiceprzewodniczący jest powoływany i odwoływany przez Komisję.Przewodniczący i wiceprzewodniczący nie mają prawa głosu. W przypadku złożenia rezygnacji przez przewodniczącego lub odwołania go ze stanowiska przed upływem kadencji wiceprzewodniczący pełni funkcję przewodniczącego do czasu kolejnego posie-dzenia KEONA, na którym zostanie wybrany przewodniczący na okres pozostający do końca kaden-cji.

7. KEONA:a) ułatwia wymianę informacji, wiedzy fachowej i najlepszych praktyk w zakresie wdrażania niniejsze-

go rozporządzenia i dyrektywy 2006/43/WE;b) zapewnia Komisji i właściwym organom – na ich wniosek – fachowe doradztwo w zakresie kwestii

związanych z wdrażaniem niniejszego rozporządzenia i dyrektywy 2006/43/WE;c) wnosi wkład w techniczną ocenę systemów nadzoru publicznego działających w państwach trze-

cich oraz w międzynarodową współpracę w tym zakresie między państwami członkowskimi a pań-stwami trzecimi, o której mowa w art. 46 ust. 2 i art. 47 ust. 3 dyrektywy 2006/43/WE;

d) wnosi wkład w techniczną analizę międzynarodowych standardów badania, łącznie z procesami ich opracowywania, z myślą o przyjęciu ich na szczeblu unijnym;



e) przyczynia się do doskonalenia mechanizmów współpracy w zakresie nadzoru nad biegłymi rewi-dentami lub firmami audytorskimi jednostek interesu publicznego lub nad sieciami, do których biegli rewidenci lub firmy audytorskie należą;

f) wykonuje inne zadania w zakresie koordynacji działań przewidziane w niniejszym rozporządzeniu lub w dyrektywie 2006/43/WE.

8. Do celów wykonywania zadań, o których mowa w ust. 7 lit. c), KEONA zwraca się z wnioskiem o pomoc do EUNGiPW, EUNB lub EUNUiPPE w zakresie, w jakim wniosek ten jest związany ze współ-pracą międzynarodową między państwami członkowskimi a państwami trzecimi w dziedzinie badań ustawowych jednostek interesu publicznego nadzorowanych przez te Europejskie Urzędy Nadzoru. W przypadku takiego wniosku EUNGiPW, EUNB lub EUNUiPPE udzielają KEONA pomocy w wykonaniu jego zadania.

9. Do celów wykonywania swoich zadań KEONA może przyjmować niewiążące wytyczne lub opinie.Komisja publikuje wytyczne i opinie przyjęte przez KEONA.10. W stosownych przypadkach KEONA przejmuje wszystkie dotychczasowe i bieżące zadania od

Europejskiej Grupy Organów Nadzoru nad Rewidentami (EGAOB) ustanowionej na mocy decyzji Ko-misji 2005/909/WE.

11. KEONA może ustanawiać podgrupy - stałe lub ad hoc - w celu analizowania określonych kwestii zgodnie z warunkami funkcjonowania określonymi przez KEONA. W dyskusjach podgrup mogą brać udział właściwe organy z krajów należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (dalej zwane-go „EOG”) w dziedzinie nadzoru audytowego lub można do nich zaprosić - w indywidualnych przy-padkach - właściwe organy z krajów spoza UE/EOG, z zastrzeżeniem zatwierdzenia ich udziału przez członków KEONA. Udział właściwego organu z państwa spoza UE/EOG może podlegać ograniczeniom czasowym.

12. KEONA ustanawia podgrupę do celów wykonywania zadań, o których mowa w ust. 7 lit. c). Prze-wodniczącym tej podgrupy jest członek powołany przez EUNGiPW zgodnie z ust. 2.

13. Na wniosek co najmniej trzech członków lub – jeżeli zostanie to uznane za wskazane lub niezbęd-ne - z własnej inicjatywy, przewodniczący KEONA może zaprosić ekspertów, w tym praktykujących biegłych rewidentów, posiadających szczegółową wiedzę na temat będący przedmiotem dyskusji do udziału w obradach KEONA lub podgrupy KEONA w charakterze obserwatorów. KEONA może zapra-szać przedstawicieli właściwych organów z państw trzecich posiadających kompetencje w dziedzinie nadzoru nad rewidentami do udziału w obradach KEONA lub jego podgrupy w charakterze obserwa-torów.

14. Sekretariat KEONA zapewnia Komisja. Wydatki KEONA są uwzględniane w preliminarzu Komisji.15. Przewodniczący przygotowuje wstępny porządek obrad każdego posiedzenia KEONA z należy-

tym uwzględnieniem pisemnych uwag członków.16. Przewodniczący lub, w przypadku jego nieobecności, wiceprzewodniczący przekazuje opinie lub

stanowiska KEONA jedynie po zatwierdzeniu ich przez członków.17. Obrady KEONA nie są jawne.18. KEONA przyjmuje swój regulamin wewnętrzny.

ARTYKUŁ 31 Współpraca w zakresie kontroli zapewnienia jakości oraz dochodzeń lub kontroli na miejscu

1. Właściwe organy podejmują środki dla zapewnienia skutecznej współpracy na poziomie Unii w zakresie kontroli zapewnienia jakości.

2. Właściwy organ jednego państwa członkowskiego może zwrócić się z wnioskiem o pomoc do właściwego organu innego państwa członkowskiego w odniesieniu do kontroli zapewnienia jakości biegłych rewidentów lub firm audytorskich należących do sieci prowadzących znaczącą działalność w państwie członkowskim, do którego skierowany jest wniosek.

3. W przypadku gdy właściwy organ otrzymuje wniosek od właściwego organu innego państwa członkowskiego z prośbą o udział w kontroli zapewnienia jakości biegłych rewidentów lub firm audy-torskich należących do sieci prowadzących znaczącą działalność w państwie członkowskim, do które-go skierowany jest wniosek, zezwala on właściwemu organowi składającemu wniosek na udział w takiej



kontroli zapewnienia jakości.Właściwy organ składający wniosek nie ma prawa dostępu do informacji, które mogą naruszyć krajo-

we przepisy w zakresie bezpieczeństwa lub mogą mieć niekorzystne skutki dla suwerenności, bezpie-czeństwa lub porządku publicznego państwa członkowskiego otrzymującego wniosek.

4. W przypadku gdy właściwy organ dojdzie do wniosku, że na terytorium innego państwa człon-kowskiego są lub były prowadzone czynności sprzeczne z przepisami niniejszego rozporządzenia, powiadamia on właściwy organ tego drugiego państwa członkowskiego o swoim wniosku możliwie jak najprecyzyjniej. Właściwy organ tego drugiego państwa członkowskiego podejmuje odpowiednie działania. Informuje on powiadamiający właściwy organ o wyniku tego działania oraz, w możliwym za-kresie, o istotnych zmianach sytuacji na poszczególnych etapach.

5. Właściwy organ jednego państwa członkowskiego może złożyć wniosek o przeprowadzenie do-chodzenia przez właściwy organ innego państwa członkowskiego na terytorium tego ostatniego.

Może on również złożyć wniosek o to, by część jego własnych pracowników mogła towarzyszyć pra-cownikom właściwego organu danego państwa członkowskiego w trakcie dochodzenia, w tym w trak-cie kontroli na miejscu.

Całe dochodzenie lub inspekcja podlegają ogólnej kontroli państwa członkowskiego, na terytorium którego są prowadzone.

6. Właściwy organ otrzymujący wniosek może odmówić przychylenia się do wniosku o przeprowa-dzenie dochodzenia, o którym mowa w ust. 5 akapit pierwszy, lub przychylenia się do wniosku o moż-liwość, by pracownicy właściwego organu innego państwa członkowskiego towarzyszyli pracownikom właściwego organu, o którym mowa w ust. 5 akapit drugi, w następujących przypadkach:

a) jeżeli takie dochodzenie lub kontrola na miejscu mogą naruszyć krajowe przepisy w zakresie bez-pieczeństwa lub mieć niekorzystne skutki dla suwerenności, bezpieczeństwa lub porządku pu-blicznego państwa członkowskiego otrzymującego wniosek;

b) jeżeli przed organami państwa członkowskiego otrzymującego wniosek zostało już wszczęte po-stępowanie sądowe w odniesieniu do tych samych czynności i przeciwko tym samym osobom;

c) jeżeli organy państwa członkowskiego otrzymującego wniosek wydały już prawomocny wyrok w odniesieniu do tych samych czynności i wobec tych samych osób.

7. W przypadku kontroli zapewnienia jakości lub, dochodzenia o skutkach transgranicznych właści-we organy odnośnych państw członkowskich mogą skierować do KEONA wspólny wniosek o koordy-nację kontroli lub dochodzenia.

ARTYKUŁ 32 Kolegia właściwych organów

1. Aby ułatwić wykonywanie zadań, o których mowa w art. 26 oraz art. 31 ust. 4–6 niniejszego rozpo-rządzenia i art. 30 dyrektywy 2006/43/WE w odniesieniu do konkretnych biegłych rewidentów, firm audytorskich lub ich sieci, można ustanawiać kolegia z udziałem właściwego organu państwa człon-kowskiego pochodzenia i dowolnego innego właściwego organu, pod warunkiem że:

a) biegły rewident lub firma audytorska świadczą usługi w zakresie badań ustawowych na rzecz jed-nostek interesu publicznego w ramach jurysdykcji danego państwa członkowskiego; lub

b) oddział będący częścią firmy audytorskiej ma siedzibę w jurysdykcji danego państwa członkow-skiego.

2. W przypadku konkretnych biegłych rewidentów lub firm audytorskich właściwy organ państwa członkowskiego pochodzenia pełni rolę moderatora.

3. W odniesieniu do konkretnych sieci właściwe organy państw członkowskich, w których sieć prowa-dzi znaczącą działalność, mogą zwrócić się do KEONA z wnioskiem o ustanowienie kolegium z udzia-łem właściwych organów składających wniosek.

4. W ciągu 15 dni roboczych od ustanowienia kolegium właściwych organów w odniesieniu do kon-kretnej sieci, jego członkowie wybierają moderatora. W przypadku braku porozumienia KEONA wy-znacza moderatora spośród członków kolegium.

Członkowie kolegium weryfikują wybór moderatora przynajmniej raz na pięć lat, aby zapewnić, że wybrany moderator jest nadal najodpowiedniejszą osobą do pełnienia tej funkcji.

5. Moderator przewodniczy posiedzeniom kolegium, koordynuje działania kolegium i zapewnia sku-teczną wymianę informacji wśród członków kolegium.



6. W terminie 10 dni roboczych od wyboru moderatora ustanawia on pisemne ustalenia koordyna-cyjne w ramach kolegium dotyczące następujących zagadnień:

a) informacji będących przedmiotem wymiany między właściwymi organami;b) przypadków, w których właściwe organy muszą się wzajemnie ze sobą konsultować;c) przypadków, w których właściwe organy mogą przekazywać zadania nadzorcze zgodnie z art. 33.7. W przypadku braku zgody co do pisemnych ustaleń koordynacyjnych, przyjmowanych podstawie

ust. 6, każdy członek kolegium może przekazać sprawę do KEONA. Moderator należycie uwzględnia wszelkie porady otrzymane od KEONA w zakresie pisemnych ustaleń koordynacyjnych przed uzgod-nieniem ich ostatecznego tekstu. Pisemne ustalenia koordynacyjne zawarte są w jednym dokumencie zawierającym pełne uzasadnienie ewentualnych znaczących odstępstw od treści porad otrzymanych od KEONA. Moderator przekazuje pisemne ustalenia koordynacyjne członkom kolegium oraz KEONA.

ARTYKUŁ 33 Przekazywanie zadań

Właściwy organ państwa członkowskiego pochodzenia może przekazać dowolne spośród swoich za-dań właściwemu organowi innego państwa członkowskiego pod warunkiem uzyskania zgody tego orga-nu. Fakt przekazania zadań nie ma wpływu na odpowiedzialność przekazującego je właściwego organu.

ARTYKUŁ 34 Poufność i tajemnica zawodowa w odniesieniu do współpracy między właściwymi organami

1. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej ma zastosowanie do wszystkich osób, które pracują lub pracowały na rzecz organów uczestniczących we współpracy między właściwymi organami, o której mowa w art. 30. Informacje objęte tajemnicą zawodową nie mogą być ujawniane innej osobie ani orga-nowi z wyjątkiem sytuacji, gdy ujawnienie takie jest niezbędne do celów postępowania sądowego lub wymagane prawem unijnym lub krajowym.

2. Art. 22 nie uniemożliwia organom uczestniczącym we współpracy między właściwymi organami, o której mowa w art. 30, ani właściwym organom wymiany informacji poufnych. Informacje będące przedmiotem takiej wymiany są objęte obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej, któremu pod-legają osoby zatrudnione obecnie lub w przeszłości przez właściwe organy.

3. Wszystkie informacje wymieniane na mocy niniejszego rozporządzenia między organami uczest-niczącymi we współpracy między właściwymi organami, o której mowa w art. 30, a właściwymi organa-mi i innymi organami oraz władzami traktuje się jako poufne, z wyjątkiem sytuacji gdy ich ujawnienie jest wymagane prawem unijnym lub krajowym.

ARTYKUŁ 35 Ochrona danych osobowych

1. Państwa członkowskie stosują dyrektywę 95/46/WE w odniesieniu do przetwarzania danych oso-bowych w państwach członkowskich zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

2. Do przetwarzania danych osobowych przez KEONA, EUNGiPW, EUNB i EUNUiPPE w kontekście niniejszego rozporządzenia i dyrektywy 2006/43/WE stosuje się rozporządzenie (WE) nr 45/2001.

ROZDZIAŁ IV

Współpraca z organami państwa trzeciego i z międzynarodowymi organizacjami i organami

ARTYKUŁ 36 Umowa w sprawie wymiany informacji

1. Właściwe organy mogą zawierać umowy o współpracy w zakresie wymiany informacji z właściwymi organami państw trzecich wyłącznie w przypadku, gdy ujawniane informacje podlegają w odnośnych



państwach trzecich gwarancjom zachowania tajemnicy zawodowej, które są przynajmniej równoważ-ne gwarancjom określonym w art. 22 i 34. Właściwe organy niezwłocznie przekazują KEONA informa-cję o zawarciu takich umów i powiadamiają o takich umowach Komisję.

Informacje podlegają wymianie na mocy niniejszego artykułu jedynie w przypadkach, gdy taka wy-miana informacji jest niezbędna w celu wykonywania przez te właściwe organy ich zadań na mocy ni-niejszego rozporządzenia.

W przypadku gdy wymiana informacji obejmuje przekazywanie danych osobowych do państwa trzeciego, państwa członkowskie przestrzegają przepisów dyrektywy 95/46/WE, a KEONA przestrzega przepisów rozporządzenia (WE) nr 45/2001.

2. Właściwe organy współpracują z właściwymi organami lub innymi odnośnymi organami państw trzecich w zakresie kontroli zapewnienia jakości oraz dochodzeń dotyczących biegłych rewidentów i firm audytorskich. Na wniosek właściwego organu KEONA wnosi wkład w taką współpracę i działa na rzecz konwergencji praktyk nadzorczych z państwami trzecimi.

3. W przypadku gdy współpraca lub wymiana informacji dotyczy dokumentacji roboczej z badania lub innych dokumentów będących w posiadaniu biegłych rewidentów lub firm audytorskich, zastoso-wanie ma art. 47 dyrektywy 2006/43/WE.

4. KEONA przygotowuje wytyczne dotyczące zawartości umów o współpracy i wymianie informacji, o których mowa w niniejszym artykule.

ARTYKUŁ 37 Ujawnianie informacji otrzymanych z państw trzecich

Właściwy organ państwa członkowskiego może ujawniać informacje poufne otrzymane od właści-wych organów państw trzecich, o ile jest to przewidziane w umowie o współpracy, wyłącznie w przy-padku, gdy uzyskał on wyraźną zgodę właściwych organów przekazujących te informacje oraz, w sto-sownych przypadkach, gdy informacje są ujawniane wyłącznie w celach, w związku z którymi właściwy organ udzielił swojej zgody, bądź w przypadku, gdy ujawnienie takie jest wymagane na mocy prawa unijnego lub krajowego.

ARTYKUŁ 38 Ujawnianie informacji przekazanych państwom trzecim

Właściwy organ państwa członkowskiego nakłada wymóg, aby informacje poufne przekazywane przez niego właściwemu organowi państwa trzeciego mogły być ujawniane przez ten właściwy organ stronom trzecim lub innym organom wyłącznie za uprzednią wyraźną zgodą właściwego organu przekazującego te informacje, zgodnie z jego prawem krajowym i pod warunkiem, że informacje są ujawniane wyłącznie w celach, w związku z którymi właściwy organ państwa członkowskiego udzielił swojej zgody, bądź w przypadku, gdy ujawnienie takie jest wymagane prawem unijnym lub krajowym lub jest niezbędne do celów postępowania sądowego w tym państwie trzecim.

ARTYKUŁ 39 Wykonywanie przekazanych uprawnień

1. Powierzenie Komisji uprawnień do przyjęcia aktów delegowanych podlega warunkom określo-nym w niniejszym artykule.

2. Uprawnienia do przyjęcia aktów delegowanych, o których mowa w art. 9, powierza się Komisji na okres 5 lat od dnia 16 czerwca 2014 r. Komisja sporządza sprawozdanie dotyczące przekazania upraw-nień nie później niż na dziewięć miesięcy przed końcem tego 5-letniego okresu. Przekazanie upraw-nień zostaje automatycznie przedłużone na takie same okresy, chyba że Parlament Europejski lub Rada sprzeciwią się takiemu przedłużeniu nie później niż trzy miesiące przed końcem każdego okresu.

3. Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 9, może zostać w dowolnym momencie odwoła-ne przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna od następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w określonym w tej decyzji późniejszym terminie. Nie wpływa ona na ważność jakichkolwiek już obowiązujących aktów delegowanych.



4. Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamento-wi Europejskiemu i Radzie.

5. Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 9 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski ani Rada nie wyraziła sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Par-lamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Euro-pejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

ARTYKUŁ 40 Przegląd i sprawozdania

1. Komisja dokonuje przeglądu funkcjonowania i skuteczności systemu współpracy między właści-wymi organami w ramach KEONA, o którym mowa w art. 30, w szczególności w odniesieniu do wyko-nywania zadań KEONA określonych w ust. 7 tego artykułu, oraz sporządza sprawozdanie na ten temat.

2. W ramach przeglądu uwzględniane są zmiany zachodzące na szczeblu międzynarodowym, w szczególności pod względem ściślejszego współdziałania z właściwymi organami z państw trzecich oraz przyczyniania się do doskonalenia mechanizmów współpracy do celów nadzoru nad biegłymi re-widentami oraz firmami audytorskimi jednostek interesu publicznego należącymi do międzynarodo-wych sieci audytorskich. Komisja dokonuje przeglądu do dnia 17 czerwca 2019 r.

3. Sprawozdanie przedkłada się Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, w stosownych przypadkach wraz z wnioskiem ustawodawczym. W sprawozdaniu tym uwzględnia się postępy w dziedzinie współ-pracy między właściwymi organami w ramach KEONA od początku funkcjonowania tych ram oraz proponuje się dalsze kroki w celu zwiększenia skuteczności współpracy między właściwymi organami państw członkowskich.

4. Do dnia 17 czerwca 2028 r. Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu oraz Radzie spra-wozdanie na temat stosowania niniejszego rozporządzenia.

ARTYKUŁ 41 Przepisy przejściowe

1. Od dnia 17 czerwca 2020 r. jednostka interesu publicznego nie udziela ani nie przedłuża zlecenia badania danemu biegłemu rewidentowi lub danej firmie audytorskiej, jeżeli w dniu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia ten biegły rewident lub ta firma audytorska świadczą usługi w zakresie ba-dań na rzecz tej jednostki interesu publicznego od co najmniej 20 kolejnych lat.

2. Od dnia 17 czerwca 2023 r. jednostka interesu publicznego nie udziela ani nie przedłuża zlecenia badania danemu biegłemu rewidentowi lub danej firmie audytorskiej, jeżeli w dniu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia ten biegły rewident lub ta firma audytorska świadczą usługi w zakresie ba-dań na rzecz tej jednostki interesu publicznego od co najmniej 11 kolejnych lat, jednak krócej niż od 20 kolejnych lat.

3. Bez uszczerbku dla ust. 1 i 2 zlecenia badania, których udzielono przed dniem 16 czerwca 2014 r., ale które wciąż obowiązują w dniu 17 czerwca 2016 r., mogą mieć nadal zastosowanie aż do zakończe-nia maksymalnego okresu trwania, o którym mowa w art. 17 ust. 1 akapit drugi lub w art. 17 ust. 2 lit. b). Zastosowanie ma art. 17 ust. 4.

4. Art. 16 ust. 3 ma zastosowanie do zleceń badania dopiero po upływie okresu, o którym mowa w art. 17 ust. 1 akapit drugi.

ARTYKUŁ 42 Przepisy krajowe

Państwa członkowskie przyjmują odpowiednie przepisy w celu zapewnienia skutecznego stosowa-nia niniejszego rozporządzenia.



ARTYKUŁ 43 Uchylenie decyzji 2005/909/WE

Niniejszym uchyla się decyzję 2005/909/WE.

ARTYKUŁ 44 Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 17 czerwca 2016 r.Art. 16. ust. 6 ma jednak zastosowanie od dnia 17 czerwca 2017 r.Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach

członkowskich.Sporządzono w Strasburgu dnia 16 kwietnia 2014 r.

W imieniu Parlamentu EuropejskiegoM. SCHULZ

Przewodniczący

W imieniu RadyD. KOURKOULASPrzewodniczący


dr Andre Helin – prezes zarządu BDO, partner zarządzający, biegły rewident.

Ma tytuł doktora nauk ekonomicznych z dziedziny zarządza-nia. Ukończył Copenhagen Business School, M. Sc. (Econ.). Jest duńskim biegłym rewidentem posiadającym uprawnienia do badania sprawozdań finansowych i doradztwa gospodarczego. Posiada także uprawnienia polskiego biegłego rewidenta.

Jest założycielem i prezesem firmy audytorsko-konsultingowej BDO sp. z o.o.

W Polsce ma ponaddwudziestoletnią praktykę. Współtwórca polskiego rynku kapitałowego. Brał udział w pracach związa-nych z wyceną przedsiębiorstw, prywatyzacją i wprowadzaniemdo publicznego obrotu m.in. takich podmiotów jak: Śląska Fabryka Kabli S.A., Budimex S.A., Echo Investment, Dom DevelopmentS.A., Mostostal Warszawa, J.W. Construction S.A., Polimex-Mo-stostal S.A. W swojej pracy zawodowej zajmował się również doradztwem z zakresu fuzji spółek giełdowych.

Jest wieloletnim członkiem Komisji ds. standardów rewizji finansowej przy Krajowej Izbie Biegłych Rewidentów. Opiniował w sprawach legislacyjnych z zakresu audytu i rachunkowości. Był doradcą prezesa NBP oraz Rady Polityki Pieniężnej.

Jest autorem i współautorem kilkunastu podręczników z dziedziny rachunkowości i finansów, w tym takich tytułów, jak: „Techniki i metody badania sprawozdań finansowych”, „Fuzje i przejęcia przedsiębiorstw”, „Metody i techniki konsolidacji sprawozdań finansowych”, „Sprawozdanie finansowe według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości” oraz „Spra-wozdawczość finansowa spółek kapitałowych”. Jego „Komentarz do ustawy o rachunkowości” od lat jest bestsellerem sprzedaży (obecnie dostępne jest siódme wydanie książki).

Publikuje również liczne artykuły o tematyce grup kapitałowych, fuzji, leasingu, instrumentów finansowych i Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, a także ustawy o biegłych rewidentach, która w 2017 roku została gruntownie znowelizowana. Jest cenionym komentatorem bieżących spraw z zakresu legislacji, rynku kapitałowego, sytuacji gospodarczej czy możliwości pro-wadzenia biznesu w Polsce i zagranicą.

Broszura_BDO_PARKIET_okladka.indd 2-91Broszura_BDO_PARKIET_okladka.indd 2-91 06.02.2018 20:1906.02.2018 20:19

Ustawa z 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (poz. 1089) weszła w życie 21 czerwca 2017 r., uchylając poprzednią ustawę w tym względzie (z 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz.U. z 2016 r., poz. 1000 i 1948).

Przygotowanie nowej ustawy było związane m.in. z koniecznością dostosowania regulacji krajowych do wymogów unijnych. Polska przyjęła jednak najbardziej rygorystyczne rozwiązania z możliwych. Jaka była geneza zmian,co się zmieniło, na co zwrócić uwagę – te informacje znajdują się w publikacji, którą oddajemy w Państwa ręce.

Komentarza do nowych regulacji udzielił dr Andre Helin, Prezes BDO.

NOWA USTAWA O BIEGŁYCH REWIDENTACH

Partner wydania

nowa ustawa o biegŁych rewidentach 2 · 2020. 9. 8. · nowa ustawa o biegŁych rewidentach s. 7...

Documents