normas de etimologia

67
VERBA ETYMOLOGIAE EXERCITATIONES AVE!!! Linguae Latinae Departamentum Ramon Osinaga

Upload: ramon-osinaga

Post on 30-Jun-2015

4.904 views

Category:

Education


0 download

DESCRIPTION

Algunas normas de etimología (latín - castellano)

TRANSCRIPT

Page 1: Normas De Etimologia

VERBA

ETYMOLOGIAE EXERCITATIONES

AVE!!!Linguae Latinae DepartamentumRamon Osinaga

Page 2: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 2

Presentación

Antes de comenzar, diremos qué es ETIMOLOGIA, y explicaremos algunas definiciones que utilizaremos a lo largo del curso.

Page 3: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 3

ETYMOLOGIA

Definición: La Etimología es la ciencia que estudia el origen y la “historia” de las palabras.

: origen de una palabra + palabra, estudio, examen.

Page 4: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 4

VOCABULA Apócope: Pérdida o caída de un

fonema. Asimilación: Cambio que sufre un

fonema por el contacto con otro. Átona: Vocal sin acento. Disimilación: Diferenciación de dos

sonidos parecidos en contacto. Diptongo: Dos vocales en una misma

sílaba en latín : “ae, oe, au”

Page 5: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 5

VOCABULA Fonema: Sonido. Unidad mínima de

una lengua. Epentética: Vocal o consonante de

“apoyo”. Hiato: Conjunto de dos vocales de

sílabas distintas. Contracción: Fusión de dos o más

elementos fónicos. Cultismo: Palabra que ha entrado en

una lengua, por influencia de la cultura.

Page 6: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 6

VOCABULA

Latinismo: Palabra o frase que ha mantenido su forma latina.

Metátesis: Cambio de lugar de un fonema.

Monoptongación: Un diptongo se convierte en una vocal. (=Contracción).

Palatalización: Cambio de modo de articulación de un fonema hacia el paladar.

Page 7: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 7

VOCABULA Sinéresis: Dos vocales seguidas de dos

sílabas se hacen una. Síncopa: Pérdida de un fonema en

interior de palabra. Tónica: Vocal acentuada. Protónica: Anterior a la sílaba

acentuada. Postónica: Posterior a la sílaba

acentuada.

Page 8: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 8

Consonantes

Veremos primero una vista del paladar.

Page 9: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 9

División de las consonantes

LABIALES LAB.DENT. DENTALES PALATALESsordas p t c, q, ksonoras b d g

nasales m n ņ (1)f s

rl

fricativas sibilantesvibrantes

líquidas (laterales )constrictivas

oralesoclusivas

MODO DE ARTICULACIÓN PUNTO DE ARTICULACIÓN

(1) La ņ, es la nasal palatal, reproducida por n, delante de las oclusivas palatales: angulus, ancpes, y la g ante nasal

dental: agnus

Page 10: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 10

Vocales (1)

En latín puede ser largas Ā Ē Ī Ō Ū obreves Ă Ĕ Ĭ Ĭ Ŏ Ŭ, según en que contexto estén. Normalmente vienenanotadas en el diccionario

largas y U breves.

Page 11: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 11

Vocales (2) También se pueden hacer otras

divisiones:abierta: acerradas: i, umedias: e, o Según el “tubo” (apertura) que hay entre lengua y paladar. (modo de articulación)

Page 12: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 12

Vocales (3)

También se pueden hacer otras divisiones:anteriores: i, eposteriores: u, omedia: a Según el dónde se pone la lengua.

(punto de articulación)

Page 13: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 13

MÉTODO DE TRABAJO 1. El profesor explica la regla. 2. Los alumnos desarrollan cada ejemplo. 3. Explicación del significado de la palabra.

Definición de la palabra Comentario histórico Definición del término Diferencias de significado Dobletes Paso a otras lenguas ...... …….

Page 14: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 14

0. Latinismos Algunas palabras o frases han pasado

“tal cual” del Latín son los : LATINISMOS

a priori honoris causa non plus ultraad hoc in memoriam per capitaalter ego in situ persona non gratacarpe diem in vitro pro mediocurriculum vitae ipso facto quorumdeficit locus amoenus verbi gratiaet cetera manu militari vice versaex voto mutatis mutandis quid pro quogrosso modo nihil obstat a posteriori

Page 15: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 15

1. (/-m/>/Ø/) ”M” final se perdió (/-m/>/Ø/)

arietem Italiam principembasilicam lucernam satiramcenturiam Martem sirenamcohortem musam superficiemcuriam participem togaminertem patriam tunicaminfamem personam vigiliaminfantem plebeminsaniam pontificem

Page 16: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 16

2. (/-e/>/Ø/) “–E ” final sin acento (átona) en

algunos contextos se pierde.(/-e/>/Ø/)

antecedere deponere lictoremaugurem distare nectaremcensorem divulgare Neronemcenturionem dominare prioremcompensare gravare proconsulemconsulem inflare resonarecrucificare legionem satisfacere

Page 17: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 17

3. (/-ū/, /-ŭ/ > /o/) “u” átona larga o breve pasa a “o”

“–Ū, Ŭ> O”. (/-ū/, /-ŭ/ > /o/)atrium libertum patriciumAugustum lustrum postumumauspicium manipulum sacrificiumbarbarum miliarium tribunumcalamum nefandum tricliniumcupidum nefastum tropumimperium neutrum viaticumindomitum obvium Ingenium

oraculum

Page 18: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 18

4. (/ks/ > /x/) La grafía “x” pasa como “j” (/ks/ >

/x/)

Alexandriam fixum reflexumAlexandrum fluxum relaxareArtaxerxes influxum rixosumcircumflexum luxum texerecoxum luxuriam vexarecrucifixum luxuriosum Xerxesexemplum perplexum Exercereprolixum Exercitum proxium

Page 19: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 19

5. (/k/+/e,i/ > /θ/) La grafía“C” + E / I pasa a /θ/ grafía

“C” o “Z” (/k/+/e,i/ > /θ/)

calicem mendacem rapacemconvalescere mordacem recrudescerecrescere nascere resuscitareferacem nescium sagacemflorescere pascere salacemfugacem perdicem varicemlucem pertinacem velocemmatricem precem veracem

Page 20: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 20

6. (/s/+cons > /es/ + cons) “S+contsonante”, inicial provoca“E”

epentética . (/s/+cons > /es/ + cons)

scabrosum spectrum stedamscalam spermam stilumscandalizare spiram stirpemscoriam spiritum stoicumscribam spumam stolamSpartacum stadium stolidumSpartam stateram strigilemspectaculum statuam studium

stuprum

Page 21: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 21

7. (/ai/ > /e/) La grafía“AE” –diptongo-, da una “E”.

(/ai/ > /e/)aedificare Aetnam paedagogum

aedilem Baeticam paeninsulamaeginam Caesarem praefectumaemulum caesuram praeludiumAeolum coaetaneum praematurumaerarium Daedalum praemonitoriumAesculapium daemonium scaenamAesopum maenademaestuarium Maenandrum

Page 22: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 22

8. Grafía “Y” da grafía “I” La grafía “Y” da grafía “I” en

castellano era la /ü/ del griego y la “y” latina.

Aegyptum hydropicum pyramClytaemmestram Hyperboreum Scytiamcyclicum Hyperionem hypnoticumsymposium Cyclopem hypogeumsynagogam Cynicum hypotenusamsyndicum Dyspepsiam Lycaeumgymnasium lyram Gynaeceummyopem Hydram Pygmalionem

Page 23: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 23

9. “PH” grafía “F” La grafía “PH” pasa a “F” pasatzen

da. La “φ” griega en Latín era “PH” .asphaltum phantasmam phreneticumasphodelum pharaonem Phrygiamblasphemiam pharmacum phisiologiamgraphicum Pharsaliam sphaeramgryphum Pharum sphingemPhaedonem philologiam strophamPhaedram philosophoam trophaeumPhaedrum philtrum Phalangem

phospforum

Page 24: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 24

10. / θ /th/ pasa a /t/ La grafía griega / θ /th/ pasa a

castellano como /t/.aegisthum thalamum Theseumaetherem thapsiam theurgumathletam theatrum thiasumcatharticum thecam thiumcathedram themam Thraciamcatholicum Thocritum Thrasybulumcitharistam theologiam thirsumepithalamum theologum Epitjetum

theoriam

Page 25: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 25

11. Grafía “CH” > “C” o “QU”

La grafía “CH”, pasa al castellano como grafía “C” o “QU”.

acherontem chirographum chronicumaeschylum Chironem chrysolithumarchitectum chirurgicum echinumchaldaeam chlamydem haeresiarchamcharacterem Chloem pulchrumcharisma choleram schemamcharontem cholicum scholasticumchartam chorographiam Chimaeram

Christum

Page 26: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 26

12. Oclusivas sordas intervocálicas > sonorizan

Las consonantes sordas intervocálicas se sonorizan. (/-p-/>/-b-/; /-t-/>/-d-/;/-k-/>/-g)

acetum clericum sacratum Acutumcomatrem salubritatem Anatem draconem

saporem Aperturam fidelitatem securumapricum f rugalitatem senatorem Aprilem legatum spicam Blasphematorem machinatoremstratum Caecare praelatum virtutem

Page 27: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 27

13. Consonantes dobles > se simplifican

Las consonantes dobles se simplifican.

abbatem Atticam passumaffinem bacillum peccatumaffluentem bellicum praedecessoremaffrontare classicum praeoccupareggravare crystalinum scissionemallegoriam fallacem stellaremalluvionem flagellare triennalemattenuatum occasum tyrannum

Page 28: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 28

14. (/kw/> /k/, /ku/, /gu/, /g/, /θ/)

La labiovelar latina o grupo de velar + semiconsonante puede evolucioar a las grafías “QU, QU, C, CU, G, GU” . (/kw/> /k/, /ku/, /gu/, /g/, /θ/)

aequanimem quaerere quintalemantiquam quaestionem Quintilianumaquaeductum quaestorem Quintumaquam quadem Quirinalemaquilam quando sequacemliquatum quartanam squalumquadrigas quasi squamamquadrupedum quaternionem

Page 29: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 29

15. (/ns/>/s/) El grupo “NS” latino da en castellano

“s”. Tras una asimilación y una simplificación. (/ns/>/s/)

ansam pinsare transfugamconstare sensum transfusionemdesponsare trans transgerssionemmensam transalpinum translatummensem transatlanticum translucidummensuram transcendere transmissoremmonstrare transcursum transponeremontensem transfigurare pensare

transformare

Page 30: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 30

16. Síncopa Vocales latinas átonas postónicas

internas sufre se pierden. (“síncopa”).aequiparabilem insulam praedicabilemasinum irrevocabilem regulamcalidum manicam resolubilemdiabolum monstrabilem stabilemdominicum nobilem stabulumineffabilem nubilum tabulamineluctabilem operam venabuluminexorabilem permeabileminexpiabilem plausibilem

Page 31: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 31

17. TI, TE, CI, CHI, CE,CHE + vocal” > “Z” o

“C”. Los grupos interiores latinos ante vocal

“TI, TE, CI, CHI, CE,CHE + bokale” > “Z” o “C”. (/t/+yod, /k/+ yod >θ).

acutiare cremationem nationemaequatiorem diligentiam negotiumaequinoctialem factionem patientiamallocutionem gradationem plateamattributionem gratiam potionem

brachium haesitationem puntionemcalceare lanceare rationemclaudicationem Martium sationem

traditionem

Page 32: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 32

18. (/-b-/; /d/; /g/ > Ø) Voc+/-b-/; /d/; /g/+VOC o L o R oclusivas

sordas latinas intervocálicas (o entre vocal y L / R) se hacen fricativas y a veces desaparecen.

(/-b-/; /d/; /g/ > Ø)alligare limpidum regalemcadere litigare roderecredere luccidum rugitumcrudelem paradisum rumigarefidelem pedonem sucidumlegalem radere taedamlegere radicem traditoremligare rancidum turbidum

Page 33: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 33

19. PL-, FL-, CL-, ....

A) “PL-, FL-, CL-, >LL”. Se mantienen en cultismos, dialectalismos y en algunas palabras se mantienen.

B) “Konts+PL-, FL-, CL- > CH (/č/) C) “FL”- a veces pierde la f. (/fl/>/l-/)

Page 34: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 34

19. PL-, FL-, CL-, >LL o se mantiene (a)

amplum flavum plectrumclamare Floram pleniluniumclaudium plagam plenumclausulam plantam Pliniumclavem planum plorareCleopatram Platonem Plutumclepsidram Plautum pluviamclaccidum plebem Flammam

plebiscitum

Page 35: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 35

19. (/fl/>/l-/) (c)

Amplum flavum plectrumClamare Floram pleniluniumClaudium plagam plenumClausulam plantam PliniumClavem planum plorareCleopatram Platonem PlutumClepsidram Plautum pluviamFlaccidum plebem Flammam

plebiscitum

Page 36: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 36

20. (/ŭ´/>/o/) Ū breve latina tónica pasa a > O.

(/ŭ´/>/o/).angustum gulam surdumbuccam gurdum truncumbullam guttam turpemburram lucrum turremcorrumpere lupum tussemcumbam lutum ulmumcurrere muscam undamcurtum mustum fluxum

puteum

Page 37: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 37

21. (/ĭ´/>/e/) “I” breve latina tónica pasa a > “e” .

(/ĭ´/>/e/)bibere duritiam sagittamblitum inde siccumcibum linguam silvamcircum litteram sinumcistam malitiam sitemcirrum nigrum spissumcommittere pilum tripedemconvincere pirum viridem

vittam

Page 38: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 38

22. (/ŏ´/>/ue/) “O” breve tónica se diptonga en /ue/.

(/ŏ´/>/ue/)absolutum grossum portumantepositum hortum rotambonum hostem sholamcontum molam socerumcornu nostrum solidumchordam novem sortemfocum pontem volutumfortem populum Forum

porcum

Page 39: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 39

23. “-LL-” , “–NN-” >”-ll-” –ñ-

“-LL-” y“–NN-” se palatalizan, pasando a grafía “ll-” –ñ-.

(/-l:-/ > /-ļ-/ /-n:-/ > /-ņ/)annum capillum grunnireballaenam castellanum mollembellum collarem pannumcaballum decollare sannamcabannam follem stannumcaepullam gallinam thallumcallum gannitum vallatumcannam grillum vallem

villam

Page 40: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 40

24. (/ĕ´/ > /ę/ > /ie/) E breve y acentuada da el diptongo

IE. (/ĕ´/ > /ę/ > /ie/)bene leporem pernamcentum mel petramdecem membrum serramdesertum messem servamequam metum terramfebrem nebulam ventremferum pedem ventumhederam pelagumherbam pellem

Page 41: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 41

25. Consonantes finales > Ø

Las consonantes finales se pierden en castellano. Excepto –M > N en monosílabos; S, -L se conservan; –R pasa adelante. (/-m/ > /-n/)

ad copias post tempusaliquod corpus quadruplex thermasambages fauces quam Thermopylasambos insidias quem Thesmophoriasanimal Manes quid Athenasminus sub caput Penates

tam

Page 42: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 42

26. (/f/ > /h/ > /Ø/) Por influjo del euskara la F- inicial en

castellano se hace H aspirada. A partir del S. XVI se pierde.

(/f/ > /h/ > /Ø/)fabam fabulam facere faenumfalconem farinam farturam fatumfel ferire ferrum fibramficum filum findere formamformicam fossam fumum fundumfungum furcam furorem furtum

fuscum

Page 43: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 43

27. (/oi/ > /ę/ > /e/) Diptongo latino con grafía “oe” se

monoptongó en “e” . (/oi/ > /ę/ > /e/)

amoenum Boeotiam coeliacum coenobitamcomoediam Croesum choerilum foederarefoedum foenum foetidum

Moesiamoboedientem Oeagrum oeconomicumoecumenicumoedipum Oenomaum oestrum OeramPhoebum Phoeniciam poenam soloecismum

tragoediam

Page 44: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 44

28. (/ĭ/ > /e/) “i” breve átona pasa a “e”.

(/ĭ/ > /e/)brevitatem caerimoniam circare contunerefricare gravitatem imperatorem inimicumintegrum intrare involutum levitatemminorem minutum navigare novitatemordinare originem picare pigritiampiscare plicare providere timorem

virginem

Page 45: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 45

29. “-ct-” grupo interior > “ch”

Grupo interior “ct” da “ch”. (/-kt-/ > /-it-/ > /-č-/, grafia: -CT- > -it- > -ch- “yod 4a”)

CINCTUM > cincho En cultismos se mantiene o se pierde

la /k/, sin palatalizar la /t/. palatalizatu gabe (grafía: “-CT- > -t-”)

DELICTUM > delito

Page 46: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 46

29. (b)

arcticum auctorem cataractam cinctumdelictum despectum dictatum dictumdistinctum ductum filictum fructum lectum luctam luctatorem noctem

octo planctum refectum respectumsanctitatem strictum tectum tractare

tructam

Page 47: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 47

30. Síncopa Las vocales átonas protónicas, se

pierden menos la -A- (síncopa)

amaricare aperire benedictum bonitatemcarricare civitatem collocare comparare*consutura crudelitatem delicatum eremitamfabulatorem follicare honorare iterarelaborare litteratum maledictum operarepectoralem populatum saecularem solidare

veritatem

Page 48: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 48

31. MN-, -NG-, -GN-, -ND-, -NI-, -NE- + bokal” > /ñ/

“-MN-, -NG-, -GN-, -ND-, -NI-, -NE- + bokal” se palatalizan en > /ñ/ .

Se mantienen en los cultismos.

araneam Britanniam calcareum cuneamdamnum dominum extraneum grunditumlignum magnum pineam

praegnarepugnum quinionem scamnum scriniumseniorem signa somnum stagnumstamineam tam magnum tangere

vineam

Page 49: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 49

32. “AU-” > “o” El diptongo “-AU-” se monoptonga,

aunque proceda de -AL+cons. > “o” . (/au/ > /o/ eta /al/+konts > /au/ > o + konts.)

alterum aucam audire aullamaurificem aurum ausare autbaucalemcalcem caudam caulemcausam cautum falcem laudare

lautiam *lautianum Maurum paucumpauperem pausare saltum taurum

thesaurum

Page 50: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 50

33. Metátesis Metátesis a) simple: un sonido cambia

de lugar en una palabra b) recíproca: : dos sonidos intercambian sus lugares . En caso de estar en contacto se llama =“interversión”

acerem animalia appectorare capitulumcatenatum crocodilum crustam graphiumintegrare integratum inter miraculumparabolam *pectorina periculum piperempraesaepem pro quattuor sempersibilare spatulam super teneru

Page 51: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 51

34. (/ŭ/ > /o/). “U” breve átona pasa a “o”. Se

mantiene en cultismos. (/ŭ/ > /o/)

angustare cucullum cuminum cumulatumcurtare curvare ducalem

duplareduplicare epistulam gubernare gulosumlucratum nucalem putare recuperaresturninum subornare superare superbiamsuperponere supersedere supportare umbiculum

urticam

Page 52: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 52

35. Sinkopa Algunos grupos consonánticos

internos, producidos por síncopa, se resolvieron así:

-c´l-, -g´l-, -t´l- > -j-(/-k´l-/./-t´l/. > /-j-/)

Cons.+c´l-, -g´l-, -p´l > -ch- (cons.+ /-k´l-/./-g´l-/./-p´l-/ > /-

č-/)

Page 53: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 53

35. arau b

acuculamannuculum apiculam articulumauriculam butticulam cernicula cingulumclaviculam cubiculum faculam

folliculumgraculum lenticulam oculum oviculampellicula regulam sorticulam

speculumtegulam trunculum vetulum

*vinciculum vulpeculam

Page 54: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 54

36. (/ai/>/e/: [ai]>[ei]>[e]) Diptongo -AI-, distinto del antiguo

AE latino, se monoptonga en castellano. (/ai/>/e/: [ai]>[ei]>[e])

-ARIUM/ -AM > ario/-a > ero/-abasiare calidarium Caprariam carnariumcerarium cocturarium cuparium dentariamfacturam ferrarium granarium lactosamlaicum lignarium magistrum malefactoremoperarium primarium quadraginta ripariamsagitarium salarium solitarium thesaurarium tractum

Page 55: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 55

37. Disimilaciones Disimilaciones: a) parciales: un sonido

o sílaba se transforman por la proximidad de otro afín (imitación)” b) totales: se suprime un sonido o silaba.

animam aratrum arborem arboretamcarcerem commilitonem communicare fragrantemimmunem laetitiam lilium marmoremproprium proram prorsam prostarequinquaginta roborem solstitium stercorarestultitiam taratrum temperare tripartitionem

triticum

Page 56: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 56

38. “–LL-,LE+bok” > “ll” , “j”

Los grupo internos “–LL-,LE+bok”, se palatalizaron “ll” edota “j”.

(/-l/+yod>/-j-/,/-x-/)alienum alium battualia ciliaconcilium consilium cordolium despoliareerviluam filium folia humiliaremalleolum meliorem milium miliamolliare mortualia mulierem muraliapaleam taleare taleolam victualia

virilia

Page 57: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 57

39. Hiatos > Ø

Los hiatos latinos y romances tienden a desaparecer.

a) Por contracción : voc + voc = vocb) Formando diptongos.c) Sufriendo metátesis.d) Perdiendo una de las dos vocales.

Page 58: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 58

39. arau b

aream basium coagulare coagulumcogitare comedere cooperire digitumduos fastidium februarium fidemfrigidum glaream manuaria ostreampedem puteolum rubeum sederesibi sigillare sigilum

temporaneumtibi

Page 59: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 59

40. “E” > “I” En algunos casos “E” latina pasa a

“I”. a) “É” cuando era tónica.b) “E” cuando era átona.

adducere adhaerare adscribere affluerecalamellum carpentarium castellum cereumcingere concludere concurrere decembremdefunctum denarium deputatum ferveregregem legem meam regem

Scandere

Page 60: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 60

41. Epéntesis Epéntesis : A veces a consecuencia

de una síncopa se pueden dar grupos raros de consonantes, llegando a surgir otra consonante epentética.

alaudam brochum cinerare colluminare*faminem feminam *ferruminem *figicarefoliatilem hominem humilem *leguminemluminaria maculam mattianum nominare*praenominem *pronominem rememorare seminarestaminem stellam stuppaculum

tremulare

Page 61: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 61

42. Otras asimilaciones

Se dan en castellano otras asimilaciones.

adscriptum aptare comitatum comitemexsecrabile exsequias exsistire

exspectatoremexspirare exspoliare exstingire exstirpareexsudare exsultationemlimitare postcaeniumpostpositum rupturam saeptum scriptoriumsculptorem semitam semitarium septem

temptare

Page 62: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 62

43. “h” Latina En Latín clásico era una aspiración

muy débil, representada por una “H”. Tras perderse en el S . XVII se comenzó a escribir.

abhorrescere erilem Hamilcarrem Hannibalemharenam Harmodium Harmoniam harpamharundineum haruspicem Hasdrubalem hastamHelenam helleborum hendiadys horminumincohare inflare operam ossum

Prehendere

Page 63: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 63

44. “I” inicial consonántica > (/j-/)

“I” inicial consonántica (/j-/) da estos resultados:

a) Se mantiene como consonante ante /a/, /e/ tónicas como fonema /y/ grafía y.

b) Tras /a/, /e/ átonas se ha perdido.c) Ante /o/, /u/ ha dado /x/, grafía j

Page 64: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 64

adiunctum lacchum iacere iactareiam iambum Iapetum

imiperuminiustum iocum Iovem Iovisiubilaeumiubilationem Iudaeam Iuliumiumentum iunceam iuncum

IuniumIuppiter iurare iustitiam iuventutem

praeiudicium

Page 65: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 65

45. (/o/ > /u/) Excepcionalmente “O” da “U”en

castellano.

cognatum complere completum doctumdormientem foraneum iocatum iocularemlocalem locellum mollire nodosumnodum orditum polire politorempolitum polypum pollicarem sortitumtofum tollere tondere tonsum

torcularem

Page 66: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 66

Bibliografia

M.V. Bello Berlin et alii. “Verba”. Ediciones Clásicas. Madrid. 1998

Fernando Lázaro Carreter “Diccionario de términos filológicos”. Ed. Gredos. Madrid. 1974.

UZEI “Hizkuntzalaritza 1 eta 2”. Elkar argitaletxea.

Page 67: Normas De Etimologia

14/04/23 ETYMOLOGIA 67

Zerozertarako balio dizula espero dugu.

VALE!!!