nastavna programa prakti^na nastavacsoo.edu.mk/images/stories/programi2010/hemisko...strukturnata...

MINISTERSTVO ZA OBRAZOVANIE I NAUKA CENTAR ZA STRU^NO OBRAZOVANIE I OBUKA

NASTAVNA PROGRAMA

PRAKTI^NA NASTAVA IV godina

HEMISKO-TEHNOLO[KA STRUKA Hemisko-tehnolo{ki tehni~ar

Skopje, 2008 godina

2

1. IDENTIFIKACIONI PODATOCI

1.1. Naziv na nastavniot predmet: PRAKTI^NA NASTAVA

1.2. Obrazoven profil i struka 1.2.1. Obrazoven profil: hemisko-tehnolo{ki tehni~ar 1.2.2. Struka: hemisko-tehnolo{ka

1.3. Diferencijacija na nastavniot predmet 1.3.1. Prakti~na obuka 1.4. Godina na izu~uvawe na nastavniot predmet 1.4.1. ^etvrta

1.5. Broj na ~asovi na nastavniot predmet 1.5.1. Broj na ~asovi nedelno: 8 ~asa 1.5.2. Broj na ~asovi godi{no: 264 ~asa 1.6. Status na nastavniot predmet 1.6.1. Zadol`itelen

3

2. CELI NA NASTAVNIOT PREDMET

Po sovladuvaweto na nastavnata programa po prakti~na nastava u~enikot }e se zdobie so znaewa i ve{tini koi }e mu ovozmo`at:

• da izbira soodveten laboratoriski pribor, instrument, aparat i/ili hemikalii potrebni za hemisko-tehnolo{ko ispituvawe na odreden materijal;

• da planira, podgotvuva i izveduva postapki na analiza na primerok od organski i neorganski supstanci preku spektroskopski metodi i metodi koi se zasnovaat na elektrohemija i hemija na koloidi;

• da sklopuva aparaturi od laboratoriski pribor;

• da vr{i opredeleni merewa, da izveduva presmetki i da go prezentira rezultatot spored opredeleni barawa, vo soodvetna veli~ina i edinica;

• da vospostavuva vrska me|u sostavot, svojstvata i soodveten metod za analiza na dadena proba;

• da steknuva osobini na pedantnost, preciznost, pretpazlivost i ekonomi~nost vo raboteweto;

• da razviva naviki za li~na za{tita i za{tita na okolinata od hemikalii.

3. POTREBNI PRETHODNI ZNAEWA

Sodr`inite od nastavnata programa po hemija od I i II godina, nastavnite programi od analiti~ka hemija za II i III godina.

4

4.OBRAZOVEN PROCES 4.1. Struktuirawe na sodr`inite za u~ewe Podra~je: FIZI^KA HEMIJA ( 66 ~asa)

Tematski celini

Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki

nasoki

Korelacija me|u tematskite

celini i me|u predmetite

1. ELEMENTI NA SIMETRIJA I KRISTALNI SISTEMI

8

U~enikot:

- da odreduva elementi na simetrija na konkreten molekulski model;

- da opredeluva pripadnost na kristal na soodveten kristalen sistem;

- da go povrzuva razvojot na strukturnata hemija so nanotehnologijata;

- da opredeluva elementi na simetrija kaj molekuli (voda, amonijak, jaglerod dioksid i dr.).

Ve`bi:

- nabquduvawe na nadvore{na struktura na minerali pod mikroskop;

- opredeluvawe na elementite na simet-rija na molekulski modeli;

- klasirawe na kristalni re{etki vo soodvetni kristalni sistemi.

Organizirawe na poseta na muzej ili fakultet za razgleduvawe na mineralo{ka zbirka.

Analiti~ka hemija-izborna programa

Fizi~ka hemija (zadol`itelen predmet)

5

2. ATOMSKI I MOLEKULSKI SPEKTRI

16 - Da gi imenuva podra~jata na spektrite spored branovata dol`ina;

- da razlikuva vidovi spektri (atomski, molekulski, apsorpcionen, emisionen), apsorbansa i transmitanca;

- da opredeluva apsorbanca i transmitanca;

- da ~ita podatoci od instrumenti, grafik, tabeli, atlasi na spektri na organski i neorganski soedinenija i drugo;

- da pretstavuva podatoci tabelarno i grafi~ki;

- da go istaknuva zna~eweto na primenata na spektroskop-skite metodi vo razli~ni oblasti vo `ivotot.

Demonstrirawe na spektri od razli~ni podra~ja.

Ve`bi:

- analizirawe na elektromagneten spektar i voo~uvawe na podra~jata;

- ~itawe i interpretacija na atomski i na molekulski spektri;

- sporeduvawe na spektri od organski i neorganski supstanci.

Demonstrirawe na na~inot na rabota na spektrofotometarot.

Spektrofotometriski opredeluvawa na masa (pr. nikel, hrom i dr.);

Snimawe na molekulski spektar na organska i neorganska supstanca (kalium sulfat, saharin i dr.)

Analiti~ka hemija-izborna programa


6

3. KOLOIDNA

HEMIJA

I HEMIJA NA

POVR[INI

22 - Da podgotvuva i izveduva: postapki na koagulacija kaj belkovini; stabilizirawe na koloidni sistemi i postapka na elektroforeza na belkovini;

- da podgotvuva koloiden sistem po opredelena postapka vo laboratoriski uslovi;

- da opredeluva:

• sostav na prehranbena boja so postapka na hartiena hromatografija;

• atsorpciona mo} na aktiven jaglen.

Laboratoriski ve`bi:

- dobivawe na koloidni sistemi: Fe(OH)2,As2S3, MnO2);

- postapki na koagulacija na koloidni sistemi na belkovini (od jajce, mleko i dr.);

- Ispituvawe na: svojstva na koloidnite sistemi; faktorite na koagu-lacija;

- opredeluvawe na koncentracijata na koagulacija;

- elektroforeza na belkovini; atsorpciona mo} na aktiven jaglen;

- separacija na smesa od {e}eri (ili prehranbeni boi) so hartiena hromato-grafija.

Analiti~ka hemija (izborna programa)


7

4. ELEKTROHEMIJA

20 - Da sklopuva aparatura za postapka na galvanizacija i aparatura za postapka na elektroliza;

- da planira, podgotvuva i izveduva: reakcii na zamena i proces na elektroliza i galvanizacija vo laboratori-ski uslovi;

- da koristi podatoci od naponskiot red na metalite kako osnova za mo`ni reakcii za za{tita na metalite od korozija;

- da re{ava ednostavni problemi od oblasta na fizi~kata hemija po eksperimentalen pat.


- ispituvawe na sprovodlivost kaj razli~ni supstanci (sok od limon, jabolko, ocet, rakija, vino, rastvor od sol, rastvor od {e}er i dr.);

- elektroliza na rastvori od soli;

- galvanizirawe na metalni predmeti;

- inhibirawe na elektrohemiskata korozija kaj metalite.

Zavr{na ve`ba: po izbor na u~enikot.

Analiti~ka hemija (izborna programa)

Fizi~ka hemija

8

Podra~je: HEMISKO - TEHNOLO[KO ISPITUVAWE NA MATERIJALITE (198 ~asa)

Tematski celini

Broj na ~asovi Konkretni celi

Didakti~ki

nasoki

Korelacija me|u tematskite

celini i me|u predmetite

1. LABORATORIJA ZA HEMISKO - TEHNOLO[KO ISPITUVAWE NA MATERIJALITE

6

U~enikot:

- da ja poznava postapkata na zemawe na proba (sredna i slepa);

- da opredeluva zaguba na masa, vlaga i isparlivi materii;

- da zema sredna proba na supstanci vo cvrsta i vo te~na agregatna sostojba;

- da popolnuva labora-toriski dnevnik ;

- da presmetuva rezultat i pretstavuva vo soodvetna veli~ina i barana edinica.

Demonstrirawe na:

- aparati i instrumenti vo laboratorija za tehni~ka analiza;

- popolnuvawe na laboratoriskiot dnevnik.


- zemawe na sredna proba;

Re{avawe zada~i od rastvori.

Tehnologija

Fizi~ka hemija

Metodi na hemisko-tehnolo{ko ispituvawe na materijalite

9

2. ANALIZA NA VODATA

18 - Da gi nabrojuva fizi~ko-hemiskite pokazateli koi {to uka`uvaat na kvalitetot na vodata i naj~estite zagaduva~i;

- da vr{i ispituvawe na oddelna komponenta vo vodata;

- da zema pravilno proba;

- da podgotvuva laboratori-ski pribor i potrebni hemikalii za analiza;

- da izveduva analiza na vodata;

- da pretstavuva so hemiska ravenka hemiski reakcii pri opredelena metoda;

- da presmetuva rezultat i da pretstavuva vo soodvetna veli~ina i barana edinica.

Demonstrirawe na tabela so:

• pregled na komponenti koi se opredeluvaat pri analiza na vodata;

• teoretski vrednosti za tvrdosta na vodata.


Analiza na voda

- ispituvawe na organolepti~ki svojstva na vodata;

- zemawe proba, podgotovka na pribor, opredeluvawe na:

• pH;

• hloridi, sulfati;

• potro{uva~ka na permanganat;

• tvrdost vkupna i karbonatna.

- Popolnuvawe na laboratoriski dnevnik.

Tehnologija

Fizi~ka hemija

Analiti~ka hemija - izborna programa

Fizi~ka hemija -izborna programa


10

3. ANALIZA NA SILIKATI TE

30 - Da go poznava zna~eweto na poimite: alkalno topewe, hidratna voda, modul i stepen na hidratacija, silikati, silikaten modul, zeoliti, vodeno staklo, svrzovki (hidrauli~ni i vozdu{ni);

- da gi primenuva pravilata za rabota so platinski sadovi;


- da podgotvuva laborator-iski pribor i potrebni hemikalii za analiza;

- da vr{i analiza na cement, zeoliti i vodeno staklo;

- da primenuva konkretna hemiska metoda za ispituvawe na cement, zeoliti i vodeno staklo;

- da presmetuva rezultat i da pretstavuva vo soodvetna veli~ina i barana edinica.

Demonstrirawe na:

- tabela so pregled na komponentite koi se ispituvaat pri analiza na cement, zeoliti i vodeno staklo.


Analiza na cement

-Rastvorawe na cement i opredeluvawe na silicium dioksid.

-Opredeluvawe na: kombinirani oksidi; kalcium oksid i magnezium oksid.

Analiza na zeoliti

Opredeluvawe na: silicium dioksid (`elatinaozna postapka); aluminium oksid; zaguba na `arewe i natrium oksid (matemati~ki pat).

Analiza na vodeno staklo

Opredeluvawe na silikaten modul i modul na hidratacija; specifi~na

Tehnologija

Fizi~ka hemija




11

masa; natrium oksid i silicium dioksid.

- Popolnuvawe na dnevnik.

4. ANALIZA NA PO^VATA I NA VE[TA^KITE \UBRIVA

24 - Da komentira podatoci za oddelni |ubriva od tabela;

- da zema proba pravilno;

- da podgotvuva labora-toriski pribor i potrebni hemikalii za analiza;

- da primenuva metodi za opredeluvawe na oddelni komponenti vo sostavot na po~vata;

- da primenuva metodi za ispituvawe na azotnite i fosfornite |ubriva;

- da vr{i analiza na po~vata i na azotnoto i fosfornoto |ubrivo;

- da opredeluva oddelni komponenti;

- da presmetuva rezultati.

Demonstrirawe na:

- tabeli so teoretski vrednosti na hemiskiot sostav na konkretni |ubriva;

- {ematski prikaz na vidovite po~vi i nivniot hemiski sostav.


Analiza na po~vata

Opredeluvawe na: rastvorlivost i propustli-vost na vodata; mineralni materii .

Analiza na azotno (fosforno) |ubrivo

Opredeluvawe na: fosfor(V) oksid i slobodna sulfurna kiselina.


Tehnologija




12

5. ANALIZA NA ALKOHOLNI PIJALACI I ^AJ

18 - Da vr{i hemiska analiza na osnovnite sostojki vo ~ajot;

- da gi ispituva osnovnite komponenti pri hemiskata analiza na pijalakot;

- da koristi metodi za ispituvawe na oddelni komponenti na pivoto i na vinoto;

- da izveduva analiza na vinoto, pivoto i ~ajot so barana to~nost ;


- da podgotvuva labora-toriski pribor i potrebni hemikalii za analiza ;

- da gi pretstavuva rezultatite vo soodvetna veli~ina i edinica.


Analiza na ~aj

Opredeluvawe na: tanin i vlaga.

Analiza na pivo

Opredeluvawe na: alcohol i ekstrakt;

Analiza na vino

Opredeluvawe na: vkupni kiselini (VK) i isparlivi kiselini (IK).


Tehnologija

Analiti~ka hemija

Fizi~ka hemija


13

6. ANALIZA NA MASTITE I MASLATA

18 - Da opredeluva rastvoruva~ na mast ili maslo soodvetno na sostavot na probata;

- da opredeluva osnovni komponenti pri analiza na masti i masla;

- da gi primenuva metodite za opredeluvawe na oddelni komponenti pri analizata na masti i masla.

- da gi pretstavi rezultatite vo soodvetna veli~ina i edinica.

Demonstrirawe na:

- principot na rabota na Sohletoviot aparat.


Ispituvawe na rastvorlivost na masti i masla vo razli~ni rastvoruva~i;

Analiza na mast ili maslo

Opredeluvawe na: kiselinski broj, esterski broj, peroksiden broj, sapunifikacionen broj.

Sporeduvawe na eksperimentalno dobienite rezultati so teoretskite vrednosti.

Tehnologija

Fizi~ka hemija

Analiti~ka hemija- izborna programa



14

7. ANALIZA NA SREDSTVATA ZA PEREWE I KOZMETI^KITE PROIZVODI

24 - Da opredeluva osnovni komponentite pri hemiska analiza na detergent, sapun i krema za nega na telo i lice;

- da gi primenuva metodite koi se koristat pri analiza na sredstvata za higiena i opredeluvaweto na konkretna komponenta;

- da izveduva hemiska hemiska analiza na sapun, detergent i krema za nega na telo.

Demonstrirawe na:

tabeli so teoretski vrednosti na oddelni komponenti vo sostavot na sapunite, detergentite i kremite.


Analiza na sapun

Opredeluvawe na: vkupni masni kiselini, vkupni alkalii, slobodni alkalii i slobodni masni kiselini.

Analiza na detergent

Opredeluvawe na: perborati i aktivna materija.

Analiza na krema za nega

na telo ili lice

Opredeluvawe na: vkupni masni kiselini.

Tehnologija

Fizi~ka hemija




15

8. ANALIZA NA OVO[JETO I ZELEN^UKOT I NIVNITE PROIZVODI

24 - Da sporeduva i komentira sostav na sve`o ovo{je i zelen~uk i sostav na nivnite proizvodi;

- da prigotvuva {e}eren i inverten rastvor;

- da opredeluva osnovni komponenti pri hemiska analiza na ovo{je i zelen~uk i nivnite proizvodi;

- da gi primenuva metodite pri opredeluvawe na konkretna komponenta pri analiza na ovo{jeto, zelen~ukot ili nivnite proizvodi;

- da izrabotuva analiza na ovo{je, zelen~uk ili nivni proizvodi so barana to~nost;

- da pretstavuva rezultati vo barani veli~ini i edinici.

Laboratoriski ve`bi.

- Prigotvuvawe na:

• {e}eren rastvor;

• inverten rastvor;

- Opredeluvawe na:

• askorbinska kiselina;

• inverten {e}er;

• vkupni kiselini.

Tehnologija




16

9. ISPITUVAWE NA MLEKOTO I MLE^NITE PROIZVODI

24 - Da opredeluva osnovni komponenti pri hemiska analiza na mlekoto i mle~nite proizvodi;

- da go sogleduva vlijanieto na oddelnata komponenta vo kvalitetot na proizvodot;

- da gi primenuva metodite za opredeluvawe na konkretna komponenta;

- da go povrzuva sostavot na mlekoto ili negoviot proizvod so metodata na ispituvawe koja }e se upotrebi.

Demonstrirawe na:

- tabeli so teoretski vrednosti na oddelni komponenti vo sostavot na mlekoto i mle~nite proizvodi.

Laboratoriski ve`bi.

Analiza na mlekoto i mle~nite proizvodi:

Opredeluvawe na:

- specifi~na masa so laktodenzimetar;

- kiselinski stepen (SH)

i/ili

- dodadena voda;

- gustina i masti;

- mineralni materii;

- vitamini;

- mle~en {e}er.

Tehnologija


Fizi~ka hemija


17

10. ISPITUVAWE NA BRA[NOTO I PROIZVODITE OD BRA[NO

12 - Da gi nabrojuva osnovnite sostojki vo bra{noto;

- da gi opredeluva osnovnite komponentite pri hemiska analiza na bra{noto ili negov proizvod;

- da go sogleduva vlijanieto na oddelnata komponenta vo kvalitetot na bra{noto ili proizvodot;

- da gi primenuva metodite koi se koristat za opredeluvawe na konkretna komponenta;

- da prepoznava organolepti~ki svojstva na zdravo i na raasipano bra{no.

Demonstrirawe na:

- tabeli so tipovi na bra{no i nivniot sostav;

- tabela so komponenti koi se ispituvaat pri hemiska analiza na bra{noto.


Opredeluvawe na:

• vla`en gluten;

• pepel;

i/ili

- minetalni materii;

- azotni materii;

- celuloza.

Tehnologija

Fizi~ka hemija




18

4.2. Nastavni metodi i aktivnosti na u~ewe

Nastavata od predmetot se organizira vrz osnova na principite na aktivnata nastava. Se koristi kombinacija od razli~ni formi i metodi. Pogodni metodi za nastavata po prakti~na nastava se: laboratoriski ve`bi, demonstracija od nastavnikot ili u~enicite (eksperiment, ilustrativen materijal, videosnimka), poseta na specijalizirana analiti~ka laboratorija i laboratorija za fizi~ka hemija, diskusija, re{avawe na problemi od strukata i izgotvuvawe na ednostavni istra`uvawa i proekti (teoretski, eksperimentalni, monitoring). Prakti~nata nastava treba da bide vo sodr`inska i vremenska korelacija so teoretskata nastava od soodvetnite nastavni predmeti.

Aktivnosti na u~enikot: planira, podgotvuva, sklopuva aparatura, koristi laboratoriski pribor, nabquduva, realizira, meri, presmetuva, pretstavuva na opredelen na~in, vo soodvetna merna edinica i veli~ina, se interesira, pra{uva, otkriva odnosi i zakonitosti, proveruva, diskutira, primenuva i dr.

Aktivnosti na nastavnikot: planira, podgotvuva, postavuva problem, objasnuva, dava instrukcii, demonstrira, postavuva pra{awa, organizira rabota, koordinira, nadgleduva, pomaga, sledi, ocenuva i vospostavuva pozitivna pedago{ka komunikacija.

4.3. Organizacija i realizacija na nastavata

Procesot na u~eweto }e se izveduva vo laboratorii za analiti~ka hemija i fizi~ka hemija. Sekoe od podra~jata vo programata e zastapeno so 72 ~asa. Fondot na ~asovite daden po oddelni temi e orientacionen. Vremeto i na~inot na organizacija se ostava da go opredelat nastavnicite koi ja realiziraat nastavata od oddelnite podra~ja. Za realizirawe na nastavata paralelkata se deli vo dve grupi.

19

4.4. Nastavni sredstva i pomagala

Za poefikasno postignuvawe na celite se koristat:

- videomaterijali - gotovi ili presnimuvani, folii, kompjuterski programi, CD i DVD materijali;

- laboratoriski pribor, i hemikalii, aparati i instrumenti, koli~estvoto na hemikaliite i laboratoriskiot pribor treba da bide soodvetno na brojot na u~enicite i barawata vo grafata Didakti~ki nasoki;

- ilustrativni materijali: crteì, sliki, tabeli, {emi i sl. (gotovi ili izraboteni od u~enicite i nastavnikot).

5. OCENUVAWE NA POSTIGAWATA NA UÊNICITE

Ocenuvaweto na u~enicite }e se vr{i kontinuirano vo tekot na celata u~ebna godina vrz osnova na osposobenosta na u~enicite spored barawata na programata, usvoenosta na znaewata, ve{tinite i umeewata i prakti~no pokaànite rezultati. Vrednuvaweto }e se vr{i so razli~ni postapki, formi i instrumenti. Ocenkata po predmetot e rezultat na ocenkite oddelnite podra~ja vo programata i vo ocenkata podednakvo participiraat navedenite podra~ja. Ocenuvaweto se vr{i soglasno zakonskata regulativa.

20

6. KADROVSKI I MATERIJALNI PREDUSLOVI ZA REALIZACIJA NA NASTAVNATA PROGRAMA

6.1. Osnovni karakteristiki na nastavnicite

Pokraj uslovite propi{ani so Zakonot za sredno obrazovanie, nastavnikot treba da gi poseduva slednive personalni, profesionalni i pedago{ki karakteristiki: da e fizi~ki i psihi~ki zdrav, da go primenuva literaturniot jazik i pismoto na koi se izveduva nastavata, da ja saka pedago{kata rabota, da e dobar organizator, kreativen i podgotven za primena na inovaciite vo vospitno - obrazovnata rabota.

6.2. Standard za nastaven kadar - Zavr{eni studii po hemija, nastavna nasoka i poloèn stru~en ispit; - zavr{eni studii po hemija na drugite nasoki so steknata pedago{ko-psiholo{ka i metodska podgotovka i poloèn stru~en ispit.

6.2.1. Standard za stru~en sorabotnik: hemisko-tehnolo{ki tehni~ar. Zabele{ka: ~asovite za teoretskata nastava od soodvetnite podra~ja vo programata i soodvetniot segment od prakti~nata nastava treba da gi realizira eden profesor.

6.3. Standard za prostor i oprema

Nastavata se realizira vo laboratorija koja odgovara na standardot za prostor i oprema spored soodvetniot normativ. Neophodna e pomo{na prostorija za ~uvawe na nastavnite sredstva, hemikaliite i postavuvawe na eksperimentite. Prostoriite treba da bidat snabdeni so voda, elektri~na energija i digestor i da poseduvaat dobro provetruvawe. Del od ~asovite moè da se realiziraat preku poseti na analiti~ki laboratorii i laboratorii za fizi~ka hemija.

21

7. DATUM NA IZRABOTKA I NOSITELI NA IZRABOTKATA NA NASTAVNATA PROGRAMA

7.1. Datum na izrabotka: mart 2008 godina

7.2. Sostav na rabotnata grupa:

1. spec. Ardijana Isahi-Palo{i, rakovoditel, sovetnik vo Centarot za stru~no obrazovanie i obuka - Skopje

2. Gordana Doneva - Atanasoska, sovetnik, BRO - Skopje

3. prof. d-r Traj~e Stafilov, PMF, Institut za hemija - Skopje

4. D-r Blagica Cekova, profesor, SUGS ”Marija Kiri - Sklodovska” - Skopje

5. Qubica Jankovska, profesor, SUGS “Marija Kiri Sklodovska” - Skopje

8. PO^ETOK NA PRIMENA NA NASTAVNATA PROGRAMA

8.1. Datum na zapo~nuvawe: 1.09.2008 godina

9. ODOBRUVAWE NA NASTAVNATA PROGRAMA Nastavnata programa po PRAKTI^NA NASTAVA ja odobri ministerot za obrazovanie i nauka so re{enie br. 07-4337/1 od 03.06.2008 godina.

nastavna programa prakti^na nastavacsoo.edu.mk/images/stories/programi2010/hemisko...strukturnata...

Documents