Longin Marianowski

Narodziny to moja specjalnoWspomnienia lekarza kobiet

Autor: Longin Marianowski Redakcja: Zesp Korekta: Mariola Niedba Opracowanie graczne, skad i przygotowanie do druku: Wojciech Grski Na okadce wykorzystano zdjcia: Jacka Sielskiego i z archiwum autora

Cytaty pochodz z: 1. Witold Lisowski, Prekursorzy medycyny polskiej, tom I (Hipokrates, Tadeusz Kociuszko), Bellona, 2008, 2. redakcja Jerzego Matusiaka, Janusza Rohoziskiego, Ksiga cytatw, Muza, 2001.

ISBN 978-83-934122-0-4

Copyright by Piotr Marianowski Wszelkie prawa zastrzeone

Druk i oprawa: Drukarnia GS Sp. z o.o. Dystrybucja i sprzeda: Dobry Skarbiec.pl ul. Graniczna 85A, 05-126 Stanisaww Pierwszy tel. (22) 772 45 68, tel. kom. 608 498 505 e-mail: sklep@dobryskarbiec.pl

Longin Marianowski

Narodziny to moja specjalnoWspomnienia lekarza kobiet

Warszawa 2011

Spis treciDo Czytelnika Rozdzia 1 Od choroby babci do decyzji yciowej Rozdzia 2 Towarzyszy ci bdzie rado i bl Rozdzia 3 Dziecistwo, troch sielskie, niezbyt anielskie Rozdzia 4 Silny styl Reytana Rozdzia 5 Czowieku, zdae! Rozdzia 6 Siermine, ale szczliwe studiowanieA ja to tak widz Dr Marian Piotrowski

8 11

15

19

29

37

41

Rozdzia 7 Pierwsza praca, pierwsza przyja Rozdzia 8 Profesor Bulski i pochwaa hierarchiiA ja tak to widz Prof. Ewa Radwaska

49

57

Rozdzia 9 Maestwo i ojcostwo Rozdzia 10 Rodzina, ach rodzina Rozdzia 11 Ja i alkohol Rozdzia 12 Ewolucja, nie rewolucja, w Szpitalu BielaskimA ja to tak widz Prof. Bibiana Mossakowska

67

85

91

97

Rozdzia 13 Klinika przy Starynkiewicza powrt do rdeA ja to tak widz Grayna Guzek

109

Rozdzia 14 Od kandydata na czonka do prezesa polskich ginekologwA ja to tak widz Prof. Tadeusz Tooczko

119

Rozdzia 15 Kongres wieczy dzieo

133

Rozdzia 16 Zagra gwn rol, nie by halabardnikiemA ja to tak widz Prof. Jerzy Woy-Woyciechowski

143

Rozdzia 17 Z niewolnika nie ma naukowcaA ja to tak widz Dr Micha Hibner

153

Rozdzia 18 Owce na habilitacj Rozdzia 19 Podrcznik pisany nie tylko na HarendzieA ja to tak widz Prof. Andrzej Skrt

163

171

Rozdzia 20 Panie profesorze, u pana si doktoryzowaem Rozdzia 21 eby cudze dzieci uczy Rozdzia 22 Egzamin, czyli trudne pytanie o objawy ciyA ja to tak widz Dr Jarosaw Kostyra

177

181

189

Rozdzia 23 Wyjecha na Zachd i nie polec w dyskusji Rozdzia 24 Rozszyfrowa ESHRE Rozdzia 25 Najchtniej zwiedzam szpitaleA ja to tak widz Prof. Marian Szamatowicz

201

207

217

Rozdzia 26 Dziekan dwch wydziawA ja to tak widz Prof. Piotr Makowski

229

Rozdzia 27 W przyjani lekarz nie potrzebuje swA ja tak to widz Prof. Mieczysaw Szostek

241

Rozdzia 28 Na wizyt czeka Bardzo Wana Kobieta Rozdzia 29 Jak si (nie)piknie rni Rozdzia 30 Falenty, czytaj: emeryturaA ja to tak widz Prof. Mirosaw Wielgo

249

255

263

Przesanie

270

Dla ukochanej ony, Li

Do CzytelnikaJu same przygotowania do pisania, a wic rozmowy z przyjacimi i rodzin, takie krce wok autobiograi, spowodoway, e na swoje ycie spojrzaem z boku, jakby chodnym okiem obserwatora. Znacie zapewne, drodzy Czytelnicy, to uczucie zaskoczenia: To jestem ja? To o mnie? Takie wanie miaem wraenie patrzenia jakby z widowni na siebie samego, gdy w ramach argumentw, ktre miay mnie przekona do spisania autobiograi, wyliczano: nie ma takiego drugiego specjalisty, ktry przeszedby wszystkie szczeble kariery w Polskim Towarzystwie Ginekologicznym; przez wiele lat kierowa Ginekologi Polsk, przeprowadzi j przez lata chude i tuste; by taki okres, gdy szefowa trzem klinikom naraz; pamitajmy, e by dziekanem II Wydziau Lekarskiego, ale i pierwszym nowo powoanego Wydziau Nauki o Zdrowiu; spod jego rki wyszo 50 doktorantw, piciu doktorw habilitowanych, dwch profesorw; jest czonkiem honorowym kilku towarzystw naukowych, m.in. niemieckiego, amerykaskiego, czeskiego, ma wiele odznacze (tu wtrcam, e na plan pierwszy wysuwam to od studentw za wysoko ocenion przez nich dydaktyk). Zastanawiam si: To naprawd jestem ja? To o mnie? Opowiadano mi take o moim yciu osobistym, w ktrym byy chwile zarwno chmurne jak i promienne. Gdy tak suchaem o sobie, potem przegldaem pierwsze autobiograczne zapiski mylaem o chwili, gdy za wszystko, co najlepsze udao mi si zrealizowa, podzikowaem onie. Ot zdarzya si ku temu okazja w 2002 roku otrzymaem tytu Doktora Honoris Causa Uniwersytetu Medycznego w odzi. Zatrzymany w pamici obraz otrzymuj bukiet r, schodz z podium i jej wrczam. Ile w naszym yciu jest takich zatrzymanych w pamici scen?

***Wielu Czytelnikw wie, czym jest bl tworzenia. Pusta kartka, dobr sw, wreszcie nadanie tekstowi planowanego ksztatu. Ostatecznie, w takiej sytuacji, pogania nas proza ycia, czyli terminy. Tak byo, gdy prof. Jerzy Jurkiewicz namwi mnie do napisania historii kliniki przy Starynkiewicza, a to z okazji 200. rocznicy ukonstytuowania si medycyny warszawskiej. Tekst mia si ukaza w wydawnictwie Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego i data druku bya nieodwoalna, trzeba byo zmieci si w czasie. A wspominam o tym,

8

gdy, jak to teraz oceniam, bya to rozbiegwka do autobiograi, bo i swoje czasy, myli i decyzje musiaem w tym tekcie uwzgldni. W sprawie autobiograi nie masz adnej daty ograniczajcej twj wybr, piszesz albo nie. Tym bardziej odsuwaem od siebie pocztek pisania, pamitajc, e jak ju czego dotkn, musz t prac skoczy. Bowiem niezwykle trudno jest mi zaczyna zdanie od ja. Wol zawsze mwi o innych. Dobrze mwi. Rk wstrzymywaa mi rwnie myl, e w to niezwykle subiektywne zwierzenie, na kartach wspomnie, wczeni bd take inni nie tylko najblisi, ale i wsppracownicy, take przyjaciele, jak sdz nieliczni wrogowie, wiadkowie zdarze. A jednak jest co waniejszego ni terminy, co spowodowao, e zabraem si do spisywania moich zakrtw yciowych, z ktrych szczliwie wychodziem na prost byo to oczekiwanie najbliszych, szczeglnie syna Piotra. Uparcie, cigle wracajc do tematu, namawia mnie do spisywania wydarze, w ktrych uczestniczyem. Paday nawet powane argumenty o zaniechaniu i zaniedbaniu wobec potomnych, gdybym przypadkiem odmwi. Tak, to wanie Piotr pomg mi podj decyzj: Siadam i pisz. Pniej, zupenie niezalenie, o obowizku spisania autobiograi mwi take prof. Mirosaw Wielgo. Kto to ma opisa, jeli nie ty? pytali, i on, i syn, ich zdaniem, retorycznie. I musiaem im przyzna racj, bo sam po wielekro dzikowaem losowi, e moi poprzednicy w klinice przy Starynkiewicza zostawili cho fragmenty wspomnie. Dziki temu atwiej byo mi zrozumie teraniejszo, w ktrej, ju po nich, przyszo mi dziaa. I zaczo si. W miar za, gdy przybywao kartek, na pierwszy plan, w roli adresatw, zaczy si wysuwa moje wnuki, dopytujce: A kiedy skoczysz? A jak si to bdzie nazywao? Zadaj proste i najtrudniejsze pytania.

***DUMA. ROZPACZ. CIKA PRACA. RADO. NADZIEJA to wszystko jest w tych stop-klatkach, z ktrych skada si moja droga. Sprbowaem j opisa i dzisiaj przekazuj Czytelnikom.

9

Rozdzia 3Dziecistwo, troch sielskie, niezbyt anielskie

Kady etap ycia ma swj rytm, take dobowy. Ja, patrzc w przeszo, z perspektywy wielu lat, widz, jak jeden rytm ustpowa drugiemu, jak zmienia si pod wpywem wanych, przeomowych wydarze. A e jestem czowiekiem systematycznym, zorganizowanym i w takim te domu wyrosem, rytm dobowy mojego ycia by zawsze wyrazisty. Diametralnie zmieni si po lubie. Wczesny to by lub dla obojga ja, student trzeciego roku medycyny, ona siedemnastolatka. Razem dorolelimy. Ale najpierw by rytm dobowy domu rodzinnego. A w nim ten codzienny rytm od witecznego odrniao si posikami. W dzie powszedni na niadanie bya kawa z mlekiem zboowym i kluski na mleku, na obiad zawsze kawaeczek misa (poza pitkiem, oczywicie), czyli kawaek kiebasy, kiszka, mielony, jarzyny gotowane, bo surwek mama nie robia. Kolacja bya taka bardziej w biegu, ju nie siadalimy razem do stou. W domu krlowa piec i nawet w najtrudniejszym okresie chleba nie zabrako. W niedziel obowizkowo na niadanie pio si kakao, ktrego mwic szczerze nie lubiem, i jado si kotlety mielone z magicznym sosem, ktry tak nazywam, bo jego smak pamitam do dzi. A okaza si nie do podrobienia ani moja ona, ani teciowa, ju w moim nowym maeskim rytmie ycia, nie potray go podrobi, cho znay moje

19

upodobania i bardzo si staray. Mama dodawaa troch mki, troch przypraw i wychodzio to co. Jej tajemnica. Kolejnym staym punktem niedzielnego posiku by ros z kury, taki z kluskami. Te za nim nie przepadaem i tak naprawd, poza mielonymi z sosem (moe jeszcze chrzan, ktry wraz z ojcem lubiem), wolaem te nieodwitne posiki. Za to niedziela to od pewnego momentu oznaczao take bycie ministrantem. Imponowao mi to, poza tym czuem si tam osob zarzdzajc w konkretnych, mocno zarysowanych ramach. No i znowu by rytm niedziel i wit. W nich take wicenie pokarmu, ktre odbywao si u babci Kosiewiczowej. Z caej wsi gospodynie przynosiy jedzenie, wreszcie bryczk ksidz zajeda i to wszystko wici. Ministrantem byem a do lubu, a i przestaem dopiero, gdy moja mama stwierdzia, e jako onaty mam ju inne obowizki. Z kolei rytm roku wyznaczay wesela, ktrych w tak licznej rodzinie byo duo, take inne uroczystoci rodzinne, musz przyzna, jak na wczesne czasy hucznie obchodzone. Dom by otwarty na ycie towarzyskie, a mama nie narzekaa, e tak przewijajc si grup goci musi nakarmi. A wic najpierw imieniny hucznie obchodzone, bo przecie Bronisawy i Stefana jest dzie po dniu, na pocztku wrzenia. Tradycyjnie, goci zapraszano na pierwsz niedziel po tych datach. Zjeday si spokrewnione i zaprzyjanione rodziny z pobliskich miejscowoci, czyli Powsina, Wolicy i okolic, w sumie okoo 30 osb. Cieszyem si nie tylko z powodu radosnego zamieszania czy specjaw szykowanych przez mam i kucharki, ale take dlatego, e przyjedali rwnie najmodsi i gdy doroli zasiedzieli si za stoem, my bawilimy si. Zapamitaem niezwyke wesele, gdy dwie siostry mojej mamy Regina i Zoa jednakowo ubrane, tego samego dnia wychodziy za m. Dla dziecicych oczu bya to rzecz zdumiewajca. Taki by zwyczaj, e dzieci uczestniczyy w tych wydarzeniach, wic

20

mnie te rodzice zabierali na rodzinne uroczystoci, czasem nawet cignce si bardzo dugo, tak jak wesela, do rana. Pamitam te rozmowy, powtarzajcy si dialog midzy rodzicami. Ojciec: Broniu, jeszcze troch... Matka: Stefciu, zobacz, on ledwie na oczy widzi (to o mnie). No i ojciec wstawa opieszale, ale zaraz go kto jeszcze na chwil rozmowy zatrzyma, wic przysiad. Ju by blisko drzwi, ale woali do niego: Jeszcze strzemiennego!, i naprawd godzina nawet mijaa, zanim dotarlimy do wyjcia. Konie stay, czekay, ale nikt si temu nie dziwi, bo byo wiadomo, e przed pnoc nie wyruszymy z powrotem. Nie, nie pamitam ojca pijanego, tak bardzo eby si zatacza albo trzeba go byo prowadzi. Nic takiego si nie zdarzyo, cho oczywicie by po takim wieczorze wstawiony. Ojciec nie by tgi, ale mocno zbudowany. Szybko go przerosem, a pomagajc w gospodarstwie, dorwnaem si zyczn. Mama bya korpulentna, najpierw miaa warkocz, potem krtsze wosy sama ukadaa. Oboje wczenie osiwieli, wic mama farbowaa te wosy. Bardzo mocno odrniali skromny strj do pracy od odwitnego. Pamitam eleganckie garsonki mamy i eleganckie futro karakuowe. *** Moi rodzice Bronisawa z Kosiewiczw, ojciec Stefan Marianowski, pobrali si do modo, w roku 1933. Dwanacie miesicy po lubie na wiat przyszo dziecko pci mskiej, ktremu na imi dano Longin. Nietypowo i nieprawidowo. Dlaczego? Ot, rodzice chrzestni, czyli mj stryj Franciszek i siostra mamy, Regina, wybrali pikne i tradycyjne imi Leonard, ale przy zapisywaniu w ksigach dziadek zapomnia, zamilk, zawaha si i wreszcie poda: Longin. Nikt nie wie, dlaczego, moe si na Sienkiewicza zapatrzy, tak jak nikt nie wie, dlaczego na drugie imi mam Andrzej. Ale niejasnoci s zwizane nie tylko z imionami, lecz i z dat urodzenia. Niewielkie jest prawdopodobiestwo, e by to rzeczywicie Nowy

21

Rok, tak jak to zapisano w metryce. Nigdy na ten temat nie rozmawiaem z rodzicami, jednak wiem, e w tamtych czasach, a i duej, nawet do lat 50. XX wieku, dzieci urodzone pod koniec roku dopisywano do roku nastpnego, szczeglnie chopcw, bo to odsuwao od nich sub wojskow. ***

Rodzice: Bronisawa i Stefan Marianowscy

Rytm mojego dziecistwa tak naprawd wyznaczaa szkoa i pomaganie w gospodarstwie rodzicw, bo od najmodszych lat miaem jakie zadania, oczywicie proporcjonalne do wieku. Mog powtrzy za Zygmuntem Krasiskim, e Modo, mistrzu, jest rzebiark, co ukrywa ywot cay, cho przemija sama szparko, cios jej duta wiecznotrway. Nasze gospodarstwo miecio si w osadzie Nowy Suew, ktra skadaa si raptem z trzech domw. Pooona bya w poowie drogi midzy Suewcem a Ursynowem, gdzie znajdowaa si szkoa podstawowa,

22

Rozdzia 30Falenty, czytaj: emerytura

Sytuacje przeomowe, o ktrych mwimy To byo przed, a to byopo tym wydarzeniu przynosi los, ale s i takie punkty zwrotne, o ktrych wiemy o wiele wczeniej. I przynajmniej tak byo w moim przypadku. No c, ale nawet na to, o czym wiemy, e przyjdzie nieuchronnie, tylko czciowo jestemy przygotowani. Myl o moim przejciu na emerytur, a miao ono nastpi po ukoczeniu 70 lat. Proste, jasne i czytelne. Miaem swoje wyobraenie o tym wydarzeniu, ale, co najwaniejsze, wzruszajce i twrcze, myleli o nim take moi wsppracownicy, spord ktrych ster organizacyjny przej prof. Mirosaw Wielgo. Marzyo mi si zorganizowanie dwudniowego sympozjum (i to si powiodo!), ktrego gwnym nurtem byoby zdrowie kobiety w kolejnych etapach ycia. Ale sympozjum nieskupione na jakim wycinku, z caym szacunkiem dla mojej dziedziny, ginekologicznym czy pooniczym, lecz omawiajce zdrowie kobiety w nawizaniu do rnych specjalizacji. Przykad? Choby pacjentka z miniakami macicy, ktra przecie moe mie rwnie problem kardiologiczny czy nefrologiczny. Zawsze mnie martwio zbytnie zamykanie si niektrych lekarzy w swoich specjalnociach. I zawsze staraem si propagowa pogld o holistycznym leczeniu, do tego zaprezentowanym w rnych cyklach ycia od dojrzewania po menopauz.

263

Plan pikny, a do tego naleao go zrealizowa przed kocem wrzenia 2004 roku, a wic od dawna znanym punktem zwrotnym, jakim byo moje przejcie na emerytur. To rwnie powodowao, e cao konferencji podzielono na dwie czci, naukow i mj benes, bo przecie take, a moe przede wszystkim, obchodziem rwnoczenie pidziesiciolecie mojej pracy zawodowej. Naprawd byo to trudne przedsiwzicie wyuska odpowiednich prelegentw, zaprosi osoby, ktre chciabym mie przy sobie w tak wanych dniach, no i upewni si, czy wszyscy bd mogli w tym wanie terminie przyjecha do podwarszawskich Falent, gdzie miaa si odby konferencja. Ostatni rok przed emerytur by dla mnie trudny ze wzgldw zdrowotnych. Najpierw przez kilka tygodni byem w konstanciskiej klinice, potem jedziem tam codziennie na rehabilitacj krgosupa, a dodatkowo wisiaa nade mn groba operacji. Oczywicie, nie chciaem, aby rzutowao to na prac, codziennie byem w klinice, cho oczywicie baem si sytuacji, gdy krgosup odmwi mi posuszestwa. To bya smuga cienia, ale na szczcie kuracja pomoga, a w midzyczasie nadszed termin konferencji. Kiedy 24 wrzenia rozejrzaem si po sali, a wanie miaa rozpocz si inauguracja, umiechnem si w duchu towarzyszyli mi zarwno przedstawiciele ycia publicznego, jak i znakomici specjalici z wielu dziedzin medycyny, i oczywicie, niezwykle wzruszona rodzina. Przyjechaa caa polska ginekologia. Odbya si cz naukowa, naprawd pena merytorycznych treci i tak jak sobie zaplanowaem omawiajca zdrowie kobiety w rnych dekadach ycia. Dopisaa pogoda, towarzyszyo nam prawdziwe babie lato, a i okolica, spokojne Mazowsze, sprzyjaa obradom. No, a wieczorem rozpocz si benes. Z kadego orodka przyjechao kilka osb, pamitam kwiaty, uciski, pikne sowa, gratulacje, pre-

264

zenty. Podkrelano, e emerytura nie jest rozstaniem, a p wieku pracy naukowej skania do reeksji. Niektrzy w swoich wystpieniach uywali wielkich sw, inni przywoywali nasz znajomo poprzez anegdot, tak jak prof. Wojciech Noszczyk opowiadajcy, w jak wielu miejscach, ku swemu zaskoczeniu, dowiadywa si, e jestem tam znany. I podziwiany. I proszono go, eby mnie pozdrowi. Ciepe sowa dla mnie przywozi z prawie kadej podry. Modsi koledzy zapewniali, e jeszcze wiele przed nami, starsi mwili, e warto odkry uroki emerytury. I jak na zakoczenie jakiej legendy mona powiedzie I ja tam byem, mid i wdk piem. Bowiem zwieczeniem bya uroczysta kolacja, radosne rozmowy, recital piosenkarski Anny Mamczur, pniej w tle przesuway si zdjcia z najwaniejszych wydarze w moim yciu. A nastpnego dnia wrcilimy do obrad. Jeli by to przeom, to pniej zacz si okres pofalencki. Ale najpierw musiao si odby przekazanie kierownictwa kliniki. Zanim nadejdzie ta symboliczna chwila, bo przecie uczestniczy w niej i rektor, i dyrektor szpitala, a wic jest to prawdziwe przekazanie kluczy do miasta, przedtem odbywa si konkurs na stanowisko nowego kierownika kliniki. W zespole zawsze czuje si wtedy pewien niepokj, kto bdzie tym nowym szefem. A pielgniarki nawet troch popakiway, e nigdy nie bdzie tak jak teraz. Prawda. Kandydatw byo trzech, ale ostateczna rywalizacja dotyczya, powiedziabym, dowiadczenia, ktre reprezentowa prof. Bablok, i obietnic skadanych przez prof. Jakimiuka z Lublina. W czasie swojego wystpienia obieca granty i w ogle gr pienidzy, nastpnie swoj wizj prezentowa trzeci kandydat prof. Pawe Kamiski. Ostatecznie rada wybraa prof. Leszka Babloka, ktry zapewni klinice kontynuacj prac

265

w najlepszym tego sowa znaczeniu. W medycynie potrzebna jest bowiem cigo, powtrz za prof. Czyewiczem autorytet. Tylko wtedy, gdy fundament jest mocny, moliwe jest np. przeprowadzenie nowatorskiego zabiegu. Profesor Bablok, gdy zosta szefem kliniki na Starynkiewicza, mia 64 lata. Prowadzi j przez sze lat do emerytury solidnie i spokojnie. A po nim przysza modo, czyli prof. Mirosaw Wielgo, ktry kolejny konkurs na kierownika kliniki wygra ju bezapelacyjnie. Cieszyem si z tego, bo znaem go od czasw studenckich jako jednego z najzdolniejszych uczniw. Emerytura. Ubyo mnie z kliniki, ale nie wyszedem z niej cakiem. Miaem i mam tam swoje miejsce na ziemi, godziny konsultacyjne, dobre kontakty z lekarzami. Nie chciaem bycia szefem oddawa po kawaku albo wtrca si we wszystko. Za to chtnie radziem, pomagaem, byem. A to stao mi si szczeglnie potrzebne w dwa lata po przejciu na emerytur, gdy nagle zmara ona. Przecie nie tak miao by. S punkty zwrotne, ktrych adna data nie zapowiada. Emerytur zaplanowaem sobie zupenie inaczej, ale rzeczywisto rozesza si z marzeniami. Oczywicie, cz czasu miaa nadal zajmowa dziaalno naukowa, ale ustaliem z on, e teraz powicimy si yciu rodzinnemu. Na wiecie bya ju nasza duma, wnuczka Ola, i kada godzina jej dorastania bya bezcenna. Chcielimy te rne sprawy uporzdkowa, bo Elertowie nauczyli nas, e dokumenty w szuadach trzeba mie poukadane. Na to nigdy nie miaem czasu. Tymczasem, po wieloletniej walce, nasz dom rodzinny, cigle tylko dzierawiony od pastwa, ktre najpierw go nam zabrao, a potem w tej formie oddao, sta si wreszcie znowu nasz wasnoci. Wic i zaatwienie spraw urzdowych byo priorytetem. Napodrowalimy si. Dotarlimy w odlege rejony wiata, wic

266

nie czulimy niedosytu. Pragnlimy po prostu zajmowa si ogrodem, a take dowiadczy kameralnych podry po polskich piknych zaktkach, najchtniej tylko z Ol. Ale zegar bi i tylko czstk z tego udao si razem zrealizowa. Zostaem sam w pustym domu. Zrozpaczony i zdezorientowany. Po kilku miesicach, pewnego dnia przyszed Piotr, rozejrza si i powiedzia, e bdzie lepiej dla mnie, ale i dla jego rodziny, jeli zamieszkamy razem. Tak wanie to uj. Mam w nim ostoj. Mj wiat powoli si ustabilizowa. I znowu czasu nie mam za duo. Wylicza mona by dugo. Od dwch lat wykadam w Wyszej Szkole Zarzdzania i Finansw w Siedlcach. Jestem w radzie naukowej dzkiego UM, dzkiego Instytutu Centrum Matki Polki, czonkiem rady naukowej Instytutu Matki i Dziecka, czonkiem sdu koleeskiego PTG, czonkiem rady ds. stopni i tytuw naukowych, recenzuj prace habilitacyjne i przyznanie stopnia profesora, pisz, redaguj. Na biurku pitrzy si stos. Niestety, obowizkw nie da si wymieni na przyjemnoci. A ja kad chwil spdzibym teraz z wnukami. Ich pytania s najwaniejsze. A raczej to, czy umiem na nie odpowiedzie. A ja to tak widz lubu nie bierzemy, wic i rozwodu nie bdzie tak powiedzia Prof. Marianowski, gdy zdecydowa si przyj mnie do kliniki, ale wanie tak bardzo ostronie (Bo jest pan dla mnie kotem w worku), na prb, na tzw. obserwacj. I rzeczywicie rozwodu do dzisiaj nie byo, a to dlatego, e nasza wsppraca przesza najsensowniejsz ewolucj w relacjach mistrz ucze. Zaczynaem z pozycji podlegego pracownika, ustawionego gdzie tam na dole drabiny, pniej nasza wsppraca si zacieniaa,

267

otrzymywaem coraz powaniejsze zadania, wreszcie wyzwania i widocznie im sprostaem, by dzi mc mwi nawet o przyjani z Profesorem. Bez dwch zda Prof. Marianowski mia olbrzymi wpyw na moje ycie, wsppraca z nim ksztatowaa je jak podatn mas plastyczn. Po raz pierwszy zetknem si z nim na pitym roku medycyny, gdy wszystkie moje pomysy co do przyszej specjalizacji legy w gruzach. Tak, byem na rozstaju drg i naprawd nie widziaem swojej przyszoci w medycynie. Zajcia, ktre prowadzi, to by impuls, ktry spowodowa, e zainteresowaem si ginekologi i poonictwem. Poza stron merytoryczn, dla nas, studentw, wana bya jego otwarto i umiejtno nawizywania kontaktu ze suchaczami. Kiedy rok pniej przystpowaem do egzaminu z ginekologii i poonictwa, Profesor wzi mj indeks, zobaczy celujce oceny z wicze i stwierdzi, e w takim razie startuj z wysokiego poziomu. Troch mnie to speszyo, bo ju wiedziaem, e dostan trudne pytania. Pamitam, e dotyczyy miniakw macicy i pokwitania, ktre jest jak temat-rzeka. Udao mi si dobrze zacz odpowied, wic z wiksz pewnoci siebie j rozwijaem. Otrzymaem pitk i sugesti, e by moe w przyszoci pojawi si szansa wsppracy. Cho musz przyzna, e kiedy po pewnym czasie sprbowaem podj temat, Profesor wykaza ostrono, o ktrej wspomniaem na pocztku. Przez te lata wsppracy, na wszystkich jej etapach, staraem si by bacznym obserwatorem sposobu pracy i cennych umiejtnoci Profesora, np. balansowania, w kierowaniu zespoem, midzy przysowiowym kijem a marchewk. Wyciganie konsekwencji, ale i docenianie, nagradzanie, pozytywna stymulacja umiejtno wywaenia tego tak, jest to sztuka, ktr staram si uprawia, naladujc nierzadko mojego Mistrza. Dziki Niemu wiem, jak wany jest Zesp i ludzie, ktrzy go tworz.

268

Co jeszcze? W najtrudniejszych sytuacjach, jako szef Kliniki, Profesor potra opanowa emocje i spokojnie, z klas, w biaych rkawiczkach, stawia czoo wyzwaniom. A to decyduje, e ma si charyzm i szacunek. Gdybym, wspominajc wsplne czasy, mia posuy si obrazem, byaby to fotograa, jak omawiajc powany problem Profesor przykada rk do twarzy, przymyka oczy, jakby szuka wewntrznej inspiracji, a take mdroci i siy do rozwizywania trudnych sytuacji, potem ukrywa twarz w doniach, cay czas mwic. Taki wanie mam jego obraz. Spord sytuacji, ktre najbardziej utkwiy mi w pamici, wymienibym chyba tak jedn niezapowiedzian i niespodziewan dla mnie rozmow, ktra odbya na pocztku mojej drogi zawodowej i ktra bardzo zawaya na moim dalszym yciu. Byem wtedy wieo po ukoczeniu stau, rozpoczem prac w Klinice Poonictwa i Ginekologii, mieszczcej si w Szpitalu Bielaskim. Profesor Marianowski wanie wygra konkurs na stanowisko kierownika Kliniki przy placu Starynkiewicza. Pewnego ranka poprosi mnie do swojego gabinetu i z typow dla siebie tajemniczoci zada jedno krtkie pytanie: Panie doktorze, czy swoj przyszo wie pan z miejscem czy z osob?. Byskawicznie pojem, e jest to zawoalowana propozycja przejcia z Panem Profesorem do nowego miejsca pracy. Byo to due wyzwanie byem najmodszy w zespole ale nie zastanawiaem si ani chwili. Nie wiem, jak potoczyyby si moje losy, gdybym wybra miejsce trudno zgadywa, czy byoby lepiej czy gorzej, ale na pewno inaczej. Postawiem na Osob i nigdy tego nie aowaem. Prof. Mirosaw Wielgo

269

PrzesanieDrogi Czytelniku, na zakoczenie autobiograi jeszcze sw par, moje yciowe credo. Kieruj je do wszystkich osb, ktre w lekturze dotary do tego miejsca, a s zwizane ze sub zdrowia. Mam nadziej, e przesanie zainteresuje te kadego Czytelnika, bez wzgldu na to, w jakim zawodzie odnalaz satysfakcj. Ale szczeglnie zwracam si do modych, tych dopiero co wstpujcych na lekarsk drog. I powiem wam: Warto. Jeli dzi czujecie ciar odpowiedzialnoci, lk, niepewno, ja swoim dowiadczeniem uspokajam, e podoacie. Celowo wam, modzi, dedykuj to przesanie. Do was naley przyszo. Jednak pamitajcie, e nie da si oszuka ani zastpi tego, co moim zdaniem jest najwaniejsze w medycynie, czyli relacji lekarz pacjent. Mimo postpu technicznego, coraz wikszych moliwoci diagnostycznych, zawsze bdzie to fundament leczenia: lekarz z caych si chce pomc, a pacjent ufa, e wanie ten medyk, w ten sposb i w tym czasie pozwoli mu wyzdrowie. Niewiele zmienio wyjcie z sierminego PRL-u. Polityce nic do tego. To prawda, e wolno jest w nas, take dotyczca tego, jak zrealizujemy przysig Hipokratesa. Powiem dobitnie, kardynaln cech lekarza jest ch uprawiania zawodu, wynikajca z empatii, nie z nadmiaru ambicji czy przyczyn komercyjnych. Jest rnica midzy wykonywaniem pracy lekarza a traktowaniem tego jako powoania. Lekarzem moe zosta kady, kto zda egzaminy i przejdzie przez studia, a wreszcie zacznie wykonywa ten zawd. Ale lata wietlne bd go dzieli od misji, jak jest odpowiedzialno za zdrowie drugiego czowieka. I udwignicie jego bezgranicznego zaufania. Niektrzy pozostan rzemielnikami, ale inni za najwysze dobro uznaj nie tylko zaatwienie przypadku, lecz take trosk o pacjenta. Tak, na podstawie mojego pidziesicioletniego dowiadczenia mog powiedzie, e najlepsza maszyna diagnostyczna nie zastpi empatii. O potrzebach pacjenta dowiesz si z rozmowy, cierpliwej i penej skupie-

270

nia. Nie zdziw si take, e chory z wikszym szacunkiem przyjmie twoje jedno sowo ni wynik nawet najnowoczeniejszej diagnostyki. Zreszt, gdy go odczyta, zaraz ci zapyta: Co pan o tym sdzi? Bdzie czeka na opini lekarza, do ktrego ma zaufanie. W tym miejscu powtrz sowa prof. Marcina Kacprzaka, ktre towarzyszyy mi codziennie w drodze do kliniki, e nie kadego uzdrowimy, ale zawsze moemy przynie ulg w cierpieniu, a na pewno pocieszy. Jak kade powoanie, tak i to kiekuje w nas. Warto wic zastanowi si, kiedy to si zaczo. W moim przypadku, w latach szkolnych, gdy postanowiem opiekowa si chor babci. I szybko poczuem, e poza poczuciem obowizku jest we mnie troska, cierpliwo, ch niesienia pomocy. Kolejny etap to wiadomo, e chc, by to powoanie prowadzio mnie przez ycie. Wiem, e nie wszystko zaley tylko od naszego uporu. Ale w kadym splocie, nawet gorszych okolicznoci, mona pozosta wiernym swoim ideaom. Wiem co o tym, bo przecie lata mojej pracy przypaday na okres biedny i szary, potem za musiaem sobie radzi w okresie transformacji. Oczywicie, powoanie wymaga wyrzecze, bo nie ma nic za darmo. Czsto, tak jak w moim przypadku, ucierpi rodzina, gdy czas, ktry powinienem jej powici, przeznaczaem na leczenie. Ale taka bywa kolej rzeczy, nie da si wszystkiego osign, szczeglnie jeli wemie si pod uwag take konieczno cigego uczenia si, co pozwolio mi przej kolejne szczeble, do profesury wcznie. Medycyna daa mi wszystko, dziki niej czuem si potrzebny. Niczego nie auj. Jestem przekonany, e poza popenionymi bdami, ktre nazwabym pozamedycznymi, osignem w yciu to, co mogem. A jeli modemu Czytelnikowi lektura pozwoli unikn problemu za duo pracy, za mao rodziny, bd szczliwy. Czuj si speniony. Teraz, na emeryturze, wicej czasu mog po-

271

wici wnukom, Oli i Jankowi, i szuka satysfakcji w innych ni kiedy wyzwaniach, chociaby miaoby to by co tak bardzo konkretnego jak skoszenie trawnika. *** Narodziny to moja specjalno. Tak nazwaem swoj autobiogra. Tak te zawsze traktowaem swoje ycie i jako poonik cieszcy si z kadych nowych narodzin, i jako osoba realizujca nowe zadania kierowanie klinik czy powoanie nowego wydziau. Teraz takim zadaniem moe by skoszenie trawy w upalny dzie. Zmczenie i satysfakcja. Zawsze mi towarzysz.

272