narodziny chrześcijaństwa. - dst.dominikanie.pldst.dominikanie.pl/files/sem1/prezentacja2.pdf ·...
TRANSCRIPT
Narodziny chrześcijaństwa.
W co wierzyli pierwsi
chrześcijanie?CZĘŚĆ 2: PRZEŚLADOWANIE CHRZEŚCIJAN I APOLOGETYKA
Zjawisko „apologii”
Apologia, gr. avpologi,a = obrona.
W starożytnych Atenach apologia to mowa, którą oskarżony miał
prawo wygłosić we własnej obronie przed sędziami.
Platon, Obrona Sokratesa, (V-IV w. p.n.e.);
Ksenofont, Agesilaos, (V w. p.n.e.)- apologia króla Sparty i ustroju
spartańskiego;
Lucjusz Apulejusz, Apologia siebie, omagię,(II w. n.e.).
Zjawisko „apologii”
Pojęcie pojawia się w Biblii.
1 Kor 9,3-6: „Oto moja obrona (avpologi,a) wobec tych, którzy mnie
potępiają. Czyż nie mamy prawa skorzystać z jedzenia i picia? Czyż
nie wolno nam brać z sobą niewiasty - siostry, podobnie jak to czynią
pozostali apostołowie oraz bracia Pańscy i Kefas? […]. Lecz ja z
żadnego z tych praw nie skorzystałem”.
Apologie chrześcijańskie
Apologeci chrześcijańscy – trzecie „pokolenie” chrześcijan.
Apostołowie i uczniowie Jezusa – I w.
Ojcowie Apostolscy: I – II w.
Apologeci: II – III w.
Przyczyny apologii:
Rozwój chrześcijaństwa i tajemniczość nowej religii,
Odrzucanie oficjalnego kultu,
Plotki i podejrzliwość,
Inteligencja pogańska nawraca się na chrześcijaństwo,
Apologie chrześcijańskie
Próba inteligentnej odpowiedzi na pytania:
Dlaczego tak późno?
Co ze zbawieniem innych?
Po co zmartwychwstanie?
Chrystus to Bóg, czy wyjątkowy człowiek?
Jeśli Bóg, to chrześcijaństwo to monoteizm czy politeizm?
Dlaczego Stary Testament nic nie mówi o drugim Bogu?
Chrześcijanie to sekta żydowska czy coś więcej?
Chrześcijańscy apologeci
Święty Justyn , Apologia I i II;
Święty Justyn, Dialog z Żydem Tryfonem;
Tacjan Syryjczyk, Mowa przeciw Grekom;
Milcjades, Apologia filozofii chrześcijańskiej;
Atenagoras z Aten, Prośba za chrześcijanami;
Apolinary z Hierapolis, Mowa do cesarza;
Hermiasz, Szydzenie z filozofów pogańskich;
Minucjiusz Feliks, Oktawiusz;
Tertulian, Apologetyk.
Krytyka chrześcijaństwa w Cesarstwie
Religia cesarstwa, jest państwowa – tzn. opłacana przez państwo.
Kult publiczny jest obowiązkowy – gdy dotyczy ważnych świąt
ustanowionych przez Cesarza.
Niepojawienie się na wspólnej celebracji publicznej oznaczało nie
tylko ateizm, ale i brak patriotyzmu.
Bogowie mogą się zdenerwować i zesłać klęski lub wojny – a to już
„zamach stanu”.
Przykład – Spalenie Rzymu przez Nerona.
Krytyka chrześcijaństwa wg apologii
Marcus Minucius Felix - II / III w.,
Adwokat rzymski, nawrócony na chrześcijaństwo.
Dialog Octavius:
Akcja rozgrywa się na plaży w Ostii – rozmowa trzech znajomych:
Cecyliusz – poganin;
Oktawiusz – chrześcijanin, adwokat, przyjaciel Minucjusza;
Minucjusz.
Cecyliusz posyła buziaka do statuy boga Serapisa.
Krytyka chrześcijaństwa wg apologii
Chrześcijanie stronią od cywilizowanego świata.
Minucjiusz Feliks, Oktawiusz (8-9):
„Jest to plemię kochające mrok i uciekające od światła, między ludźmi
milczące, w zaułkach rozgadane. Świątyń unikają niczym grobów,
opluwają wizerunki bogów, naigrywają się ze świętych ofiar […].
Za nic mają wszelkie godności i urzędy, sami niemal nadzy. Cóż to za
osobliwa głupota i zuchwalstwo! Są też obojętni na zadawane im
tortury, a boją się mąk niepewnych w przyszłości”.
Krytyka chrześcijaństwa wg apologii
Dziwne znaki i niemoralne życie.
„Należy bezwzględnie spisek ten wykorzenić i wykląć! Rozpoznają się po
tajemnych znamionach oraz znakach i choć jeszcze niemal się nie
poznali zaraz się kochają. Później już łączy ich coraz ściślej jakaś wspólna
rozpusta, tak że nazywają się między sobą braćmi i siostrami, by tym
sposobem poprzez użycie świętego słowa owo wyuzdanie stało się
kazirodztwem. Tak więc ów zakłamany i bezmyślny zabobon chełpi się
jeszcze występkiem!”.
Krytyka chrześcijaństwa wg apologii
Chrześcijanie czczą osła i skazańca
„Słyszę więc, że czczą oni jako świętość głowę osła, najbardziej
wstrętnego bydlęcia. Trudno mi powiedzieć z jakich głupich czynią to
pobudek. Religia ta jest godna takich obyczajów! Inni opowiadają, że
oni oddają też cześć genitaliom swego mistrza i kapłana, co ma jakoby
oznaczać adorację ojcowskiej płodności. Nie wiem czy jest to pogłoska
fałszywa, odpowiada ona jednak owym tajemnym, nocnym zebraniom.
Ktoś opowiadał, że sprawują oni obrzędy religijne na cześć człowieka
skazanego na śmierć za zbrodnie i że adorują belki krzyża, na którym on
zawisł”.
Krytyka chrześcijaństwa wg apologii
W starożytności krążyła legenda, że Jahwe – Bóg Żydów – ma głowę
osła.
Rzymianie nie rozróżniali wtedy między Żydami a chrześcijanami.
Pierwsze przedstawienie krzyża Graffiti ścienne z Paedagogium
rzymskiego dla niewolników (II wiek), nieopodal Pallatynu.
Podpis: ALEXAMENOS SEBETE THEON
„Alexamenos czci Boga”.
Krytyka chrześcijaństwa wg apologii
Chrześcijanie to kanibale
„Opowieści zaś o obrzędzie wtajemniczenia nowych członków sekty są
tyleż znane, co budzą odrazę. Wykorzystując ich nieświadomość kładzie
się przed nimi niemowlę oblepione ciastem. Oszukany tą powłoką
neofita zostaje namówiony by zadał kilka nieszkodliwych ukłuć, przez co
niewidzialnymi ranami zabija się niemowlę. Wszyscy zgromadzeni, o
zgrozo, liżą łakomie jego krew, i bijąc się dzielą między siebie jego
członki. Udział w takiej ofierze wprowadza ich do wspólnoty, a świadomi
zbrodni zobowiązują się do zachowania tajemnicy”.
Odpowiedź chrześcijan
Chodź i zobacz sam!
Minucjiusz Feliks, Oktawiusz (28-29):
„Wierzcie nam, ile szkody przynosi przez was praktykowane wydawanie
sądów w sprawach nieznanych i niezbadanych. Myśmy bowiem byli tak
samo ślepi, jak wy jesteście i tak samo bezmyślnie powtarzaliśmy, że
chrześcijanie jakoby oddają cześć potworom, że pożerają dzieci, że
zbierają się na wyuzdanych ucztach. Tak samo nie zdawaliśmy sobie
sprawy, że te bałamutne opowieści nigdy nie były przedmiotem
dochodzenia i że nigdy nie zostały udowodnione”.
Odpowiedź chrześcijan
Chrześcijanie niczego nie ukrywają
„Przez cały ten czas nie znalazł się nikt, kto by nas zdradził,
powodowany nie tylko chęcią uzyskania przebaczenia za swą
dotychczasową postawę, co raczej mając na względzie nagrodę za
donos. Wyznawanie tej wiary nie może być aż takim złem, skoro
oskarżani chrześcijanie ani się jej nie wstydzą, ani nie boją, tylko wprost
żałują tego, że tak późno stali się chrześcijanami”.
Ofensywa chrześcijan
To religia Greków jest nieracjonalna – same sprzeczności
Klemens Aleksandryjski, Zachęta do Greków (28,1-4):
„Są też tacy, którzy sądzą, że jest trzech różnych bogów nazwanych
Zeusem: jeden jest synem Eteru w Arkadii, pozostali dwaj są synami
Kronosa: pierwszy zrodzony na Krecie, a drugi w Arkadii.
Są też tacy, którzy proponują pięć bogiń o imieniu Atena: pierwsza
ateńska – córka Hefajstosa; druga egipska – córka Nilu; trzecia – córka
Kronosa, wynalazczyni sztuki wojennej; czwarta – córka Zeusa, którą
Messeńczycy od imienia swej matki nazwali Koryfazją i ostatnia córka
Palasa i Tytanki pochodzącej od Okeanosa”.
Ofensywa chrześcijan
Bogowie greccy to nie bogowie – są obrazami ludzi
„Posłuchajcie teraz o miłostkach waszych bogów, o niewiarygodnym
braku opanowania, który zawiera się w mitach, o porażkach bogów,
więzach, szyderstwach, niewoli i ucztach, uściskach i łzach, afektach i
bezwstydnych rozkoszach.
Weź na przykład. Posejdona i cały chór dziewcząt, które przez niego
zostały uwiedzione: Amfitritę, Amymonę, Alopeę, Melanippę, Alkyonę,
Hippotoe, Chionę i tysiąc innych. Choć było ich tak wiele, żądze
Posejdona były nienasycone”.
Ofensywa chrześcijan
Bogowie greccy są niemoralni
„Niech jako przykład posłuży nam Zeus, według waszego zdania „ojciec
ludzi i bogów”, który do tego stopnia dał się unieść namiętnościom, że
zapragnął wszystkich kobiet i wszystkie napełnił swoją żądzą. Pałał
namiętnością do niewiast nie mniej niż kozioł do kóz”.
Spotkanie z filozofią
Wzajemna wymiana „komplementów” nie wystarcza.
Rodzi się potrzeba solidnych argumentów, w celu:
uzasadnienia wiarygodności chrześcijaństwa,
prawdziwości treści Objawienia,
niesprzeczności prawd wiary.
Do tego potrzebna jest filozofia.
W II i III w. wśród chrześcijan jest wielu nawróconych filozofów.
Jedni po nawróceniu odcinają się od filozofii, inni uważają że
chrześcijaństwo jest prawdziwą filozofią.
Dwie postawy chrześcijan
Postawa pro-filozoficzna – Justyn,
Postawa antyfilozoficzna – Tertulian,
Quintus Septimus Florens Tertullianus (ok. 155 r. - 230 r.).
Łacinnik, urodzony w Cartaginie, syn setnika pokonsularnego.
Studia z retoryki i prawa w Afryce i Rzymie.
Adwokat.
W wieku ok. 40 lat przyjmuje chrzest.
Radykalny w obronie wiary i Kościoła.
Tertulian
Cóż mają wspólnego Ateny i Jerozolima?
Tertulian, Preskrypcja przeciw heretykom, 7:
„Biedny Arystotelesie! Tyś wymyślił dialektykę dla heretyków, tę mistrzynię
zarówno w budowaniu jak i w burzeniu, giętką w zdaniach, zdolną
wymusić każdy wniosek, stanowczą w dowodzeniu, niestrudzoną w
kłótniach, uciążliwą nawet dla samej siebie, mówiącą o wszystkim w ten
sposób, by nic nie powiedzieć”.
Tertulian
„Ona jest źródłem wszystkich owych bajek i niekończących się
łańcuchów genealogicznych, owych bezpłodnych wywodów i pustej
gadaniny, rozszerzającej się jak rak, przed czym przestrzega nas Apostoł,
kładąc szczególny nacisk na unikanie filozofii, pisząc wyraźnie w Liście
do Kolosan: „Uważajcie, by was kto nie oszukał przez filozofię i pustym
gadaniem, opartym na ludzkiej tradycji” (Kol 2,8), a nie na natchnieniu
Ducha Świętego”.
Tertulian
„Cóż jednak mają wspólnego Ateny z Jerozolimą? Kościół z Akademią?
Heretycy z Chrześcijanami? Nasza nauka zrodziła się z portyku
Salomona, który twierdził, że Boga należy szukać w prostocie serca.
Niech o tym pamiętają ci, którzy głoszą jakieś stoickie, platońskie czy
dialektyczne chrześcijaństwo! Po Chrystusie Jezusie nie potrzebujemy już
żadnych badań, a po jego Ewangelii żadnych dociekań. Skoro
wierzymy, to nie życzmy sobie poza wiarą niczego więcej”.
Tertulian
Kary piekielne dla filozofów
Tertulian, O widowiskach 30:
„Jakież wtedy będzie wspaniałe widowisko! Co będę podziwiał? Z
czego będę się śmiał? […]. Owych mądrych filozofów wstydzących się
przed własnymi uczniami, którzy teraz razem z nimi gorzeją, a których oni
przekonywali, że Bóg o nic się nie troszczy, którym zaręczali, że dusze nie
istnieją, albo że nie wrócą do swych ciał”.
Tertulian
Bóg jest cielesny
Tertulian, Tertulian, Przeciw Prakseaszowi 7, 8 :
„Czy próżną i ulotną rzeczą jest Słowo Boże, które nazwano Synem?
Które nazwano samym Bogiem? I Słowo było u Boga, i Bogiem było
Słowo. Zostało napisane: „Nie używaj imienia Boga na próżno”.
Z pewnością więc chodzi o Tego, który „istniejąc w Bożej postaci nie
zatrzymał jako zdobyczy równości z Bogiem”. W jakiej Bożej postaci? Z
pewnością w jakiejś, nie zaś w żadnej. Któż bowiem zaprzeczy, że Bóg
jest ciałem, skoro Bóg jest duchem? Duch jest bowiem w swej postaci
pewnego rodzaju ciałem”.
Tertulian
Osoby Trójcy to „odnogi” substancji Boga
Tertulian, Apologetyk 21, 12-13:
„Kiedy promień od słońca odchodzi, to jest częścią całości, ale słońce
będzie w promieniu, ponieważ jest promieniem słońca, i natura nie jest
przy tym dzielona, ale rozciągnięta, jak światło zapalone od światła.
Materia macierzysta zostaje cała i nietknięta, chociaż z jej istoty wiele
odgałęzień odchodzi. W ten sposób to, co z Boga wyszło, jest Bogiem i
Synem Boga i są jednym Bogiem obaj. W ten sposób duch z ducha i
Bóg z Boga, drugi tylko z porządku, utworzył liczbę przez stopień, a nie
przez swą istotę, a z macierzystej materii nie oderwał się lecz wyszedł”.
Justyn
Postawa pro-filozoficzna:
Św. Justyn Męczennik
Urodził się ok. 100 r., w Flawia Neapolis w Palestynie,
Umarł ścięty mieczem ok. 164 r., w Rzymie.
Podczas studiów filozoficznych, nawraca się ok. 130 r.
Napisał 2 Apologie:
Do Żydów: Dialog z Żydem Tryfonem,
Do Pogan: Apologia,
Justyn
Nawrócenie
Św. Justyn Męczennik, Dialog z Żydem Tryfonem, 3:
- „Dlatego potrzeba, aby każdy filozofował i uznał to za najważniejszą i
najbardziej zaszczytną pracę, a inne rzeczy za mające jedynie
drugorzędne. Mają one pewną wartość i są godne uznania, ale
pozbawione filozofii, stają się prostackie i ordynarne”.
- „Filozofia więc daje szczęście?” – powiedział on, przerywając.
- „Zapewne – odrzekłem – i tylko ona”.
Justyn
- „Czym więc jest filozofia – zapytał – i czym jest szczęście? Powiedz mi,
proszę”.
- „Filozofia, cóż – powiedziałem – jest wiedzą o tym, co rzeczywiście
istnieje i jasnym poznaniem prawdy; a szczęście jest nagrodą za taką
wiedzę i mądrość”.
Justyn
Adresat Apologii
Justyn, Apologia I 1,1-2:
„Do Imperatora Tytusa Aeliusa Hadriana Antonina Pobożnego, Augusta,
Cezara; jak również do syna jego Verissimusa, filozofa, oraz do Lucjusza,
filozofa, naturalnego syna Cezarowego a przybranego syna
pobożnego, przyjaciela nauk; wreszcie do Prześwietnego Senatu i
całego Ludu Rzymskiego, w sprawie ludzi ze wszystkich plemion
niesprawiedliwie krzywdzonych, nienawidzonych i potwarzanych, ja,
jeden z nich, Justyn, syn Priskusa, a wnuk Bakchejosa, rodem z Flavia
Neapolis z Syrii Palestyńskiej, z niniejszą zwracam się przemową i prośbą”.
Justyn
„Prosty rozum powiada, że kto jest rzeczywiście pobożny, a do tego
jeszcze uważa się za filozofa, ten kocha i ceni tylko prawdę, nigdy zaś
nie kieruje się zapatrywaniami powszechnie utartymi, jeśli je sam uważa
za błędne. Słyszycie, jak was wszyscy nazywają pobożnymi, filozofami,
stróżami sprawiedliwości, przyjaciółmi nauk; okażcie, że nimi istotnie
jesteście”.
Justyn
Dlaczego tak późno?
Justyn, Apologia I 46:
„Niektórzy będą zapewne starali się podważyć naszą naukę
następującym rozumowaniem: ponieważ Chrystus narodził się dopiero
przed 150 laty, za Kwirynusa, a jeszcze później, bo dopiero za Poncjusza
Piłata wystąpił z nauką, jaką Mu przypisujemy, wynikałoby z tego, że w
takim razie wszyscy ludzie jacy przed Nim żyli wolni są od
odpowiedzialności. [… ] Zaznaczyliśmy już poprzednio, że według tego,
jak nam przekazano, Chrystus jest pierworodnym Synem Boga a
zarazem Logosem, w którym uczestniczy cały rodzaj ludzki”.
Justyn
Logos = Syn Boży był w świecie od zawsze
„Skoro tak jest, zatem ci wszyscy ludzie, którzy wiedli życie zgodne z
Logosem, czyli naprawdę rozumne, zawsze byli w gruncie rzeczy
chrześcijanami, chociażby nawet uchodzili za ateuszów, jak na przykład
spośród Greków Sokrates, Heraklit, czy im podobni [...].
Jak zaś chrześcijanami, niezłomnymi i niewzruszonymi, byli i są wszyscy,
którzy żyją zgodnie z Logosem, tak też na odwrót, ci wszyscy, którzy
kiedykolwiek lekceważyli sobie Logos nierozumnie żyjąc, zawsze byli
ludźmi złymi, wrogami Chrystusa i mordercami zwolenników Logosu”.
Justyn
Cały Logos to Chrystus. U Greków część.
Justyn, Apologia II 13:
„Wyznaję otwarcie: jestem chrześcijaninem i szczycę się z tego i gotów
jestem o to walczyć wszelkimi siłami. A nie dlatego nim jestem, iżbym
uważał, że nauka Platona całkowicie różni się od nauki Chrystusa, lecz
dlatego, że u Platona, tak jak i u innych mądrych ludzi, czy to spośród
stoików, czy poetów lub dziejopisarzy, znajduję tylko część tego, co
zawiera nauka Chrystusa. Każdy z nich bowiem dostrzegał z rozsianego
w całym świecie Boskiego Logosu tylko cząstkę – tę, która w nim samym
kiełkowała – i tyle też tylko mówił prawdy”.
Justyn
Furta Graecorum
Justyn, Apologia I, 44, 8-9:
„Dlatego też i Platon, gdy mówił: „Wina jest zawsze po stronie
człowieka, który z wolnej wybiera woli, Bóg nie ponosi żadnej winy”,
przejął tę myśl od Mojżesza, gdyż Mojżesz starszy jest od wszystkich
pisarzy greckich. Filozofowie i poeci, mówiąc na temat nieśmiertelności
duszy, zapłacie po śmierci, oglądaniu rzeczy niebieskich, a także innych
temu podobnych, brali za punkt wyjścia myśl proroków i dopiero dzięki
temu mogli je pojąć oraz wyjaśniać”.
Justyn
Chrystologia anielska.
Św. Justyn Męczennik, Dialog z Tryfonem 128:
„A że Chrystus jest Panem i Bogiem, Synem Bożym, i tym, który dawniej
objawiał się w mocy jako Człowiek i Anioł, i w chwale ognia w krzewie,
jak też objawił się w wyroku wykonanym na Sodomie, w pełni zostało już
ukazane w tym, co było powiedziane”.
Justyn
Kto się ukazał w krzewie gorejącym?
Justyn, Dialog z Żydem Tryfonem 60:
„Nawet gdyby tak było, moi przyjaciele, że to anioł i Bóg jednocześnie
byli widziani przez Mojżesza w tej wizji, jak to już zostało wam
udowodnione poprzez wcześniej zacytowane fragmenty, to nie Stwórca
wszystkich rzeczy był owym Bogiem, który powiedział do Mojżesza, że
jest Bogiem Abrahama i Bogiem Izaaka, i Bogiem Jakuba.
Nawet ktoś mało pojętny nie ośmieli się stwierdzić, że Stwórca i Ojciec
wszechrzeczy, porzucając wszystkie sprawy niebiańskie, stał się widzialny
na małym skrawku ziemi”.
Justyn
Niecielesne zrodzenie Logosu.
Justyn, Dialog z Żydem Tryfonem 61:
„Kiedy wypowiadamy jakieś słowo, dajemy mu początek, jednakże nie
przez oderwanie, jakby słowo w nas miało się zmniejszać, kiedy je
wypowiadamy;
ale tak jak widzimy, że ma to miejsce w przypadku ognia, który nie
zmniejsza się, gdy inny się od niego podpala, ale pozostaje taki sam, a
ten, który został podpalony od niego, podobnie okazuje się istnieć sam
z siebie, nie umniejszając tego, od którego został odpalony”.