mustafa değerli - 2013 - usmos 2013 makale - savunma uygulamalarında mühendislik ve yönetim İş...

USMOS 2013 ODTÜ, ANKARA

SAVUNMA UYGULAMALARINDA MÜHENDĠSLĠK VE

YÖNETĠM Ġġ SÜREÇLERĠNĠN ÇALIġANLAR TARAFINDAN

BENĠMSENMESĠ ĠÇĠN BĠR MODEL

Mustafa Değerli (a)

, Sevgi Özkan (b)

(a)

TÜBĠTAK, BĠLGEM, Ġleri Teknolojiler AraĢtırma Enstitüsü, 06800, Ankara, Türkiye,

[email protected]

(b)Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Enformatik Enstitüsü, 06800, Ankara, Türkiye,

[email protected]

ÖZ

Savunma uygulamalarında sistemlerin veya yazılımların geliĢtirilmesi ve idamesinde

iĢletilen mühendislik ve yönetim iĢ süreçleri, bu iĢ süreçlerinin üretilen ürünün kalitesini

ve baĢarısını doğrudan etkilemesi bakımından önemlidir. ĠĢ süreçleri çalıĢanlar

tarafından ne derece benimsenirse, iĢ süreçlerinin üretilen ürün üzerindeki etkisi o

derece olacaktır. Bu nedenle iĢ süreçlerinin çalıĢanlar tarafından benimsenmesi önemli

ve gereklidir. Bu bildiride iĢ süreçlerinin çalıĢanlar tarafından benimsenmesinin

sağlanabilmesi için geliĢtirilen bir model ve bu modelin geliĢtirilmesine iliĢkin detaylar

sunulmuĢtur. Model geliĢtirilirken savunma uygulamalarında sıklıkla kullanılan süreç

temelli bazı model/standartlarla (CMMI-DEV, ISO/IEC-15504, ISO-9001, ISO/IEC-

27001, NATO-AQAP-160, NATO-AQAP-2110 ve AS-9100) iliĢkili bireylerden veri

toplamak için bir anket hazırlanmıĢtır. Hazırlanan anketi iyileĢtirmek amacıyla uzman

gözden geçirmeleri sağlanmıĢ ve 60 ayrı kullanılabilir veri ile bir pilot uygulama

yapılmıĢtır. ĠyileĢtirmeler ve pilot uygulama sonrasında, geliĢtirilen anket veri toplamak

için uygulanmıĢ ve Asya, Avrupa ve Amerika’da savunma alanında mühendis, uzman,

yönetici veya danıĢman olarak çalıĢan 368 kiĢiden veri toplanmıĢtır. Toplanan veriler

çeĢitli açılardan değerlendirilmiĢ, ayrıca anketin güvenilirlik ve geçerliliği sağlanmıĢtır.

Modeli geliĢtirilmek için yapısal eĢitlik modeli yaklaĢımı kullanılmıĢ ve bu bağlamda

keĢfedici ve doğrulayıcı faktör analizleri uygulanmıĢtır. Sonuç olarak, 18 adet farklı

faktör ve bu faktörler arasındaki istatistiksel olarak anlamlı iliĢkilerden oluĢan bir model

geliĢtirilmiĢtir. GeliĢtirilen model savunma uygulamalarında mühendislik ve yönetim iĢ

süreçlerinin çalıĢanlar tarafından benimsenmesi için hem yöneticiler hem de çalıĢanlar

açısından değerli, önemli ve gerekli bilgiler sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: CMMI, ISO, iĢ süreçlerinin benimsenmesi, iĢ süreci mühendisliği,

mühendislik ve yönetim iĢ süreçleri, yapısal eĢitlik modeli


A MODEL FOR THE ACCEPTANCE OF ENGINEERING AND

MANAGEMENT BUSINESS PROCESSES IN DEFENSE

APPLICATIONS BY EMPLOYEES

ABSTRACT

Engineering and management business processes defined and implemented in the

development and maintenance of systems or software in defense applications are

imperative owing to that these business processes directly influence the quality and

success of developed products. The extent to what the business processes accepted by

employees determines the degree of influence of business processes on the developed

products. Therefore, the acceptance of business processes by employees is vital and

required. In this paper, a model which was developed to ensure the acceptance of

business processes by employees and details for the development of the model are

provided. While developing the model, a questionnaire was prepared to collect data

from people who have relations with certain process-focused model/standards (CMMI-

DEV, ISO/IEC-15504, ISO-9001, ISO/IEC-27001, NATO-AQAP-160, NATO-AQAP-

2110, and AS-9100) which are frequently used in defense applications. To refine and

improve the questionnaire expert reviews were ensured, and a pilot study was conducted

with 60 usable responses. After improvements and piloting, the questionnaire was

applied to collect data, and 368 responses were collected from people working as

engineers, specialists, managers or consultants in defense field in Asia, Europe, and

America. Here, the collected data were evaluated regarding certain aspects, and

reliability and validity of the questionnaire were ensured. Structural equation modeling

approach was applied to develop the model, and in this context, exploratory and

confirmatory factor analyses were applied. As a result, a model with 18 particular

factors and their statistically significant relationships was developed. The model

provides valuable, important, and expected information for managers, executives, and

employees to provide and ensure the acceptance of engineering and management

business processes in defense applications by employees.

Keywords: Acceptance of business processes, business process engineering, CMMI,

engineering and management business processes, ISO, structural equation modeling

1. GĠRĠġ

ĠĢ süreçleri temelli standartlar veya modeller kullanılarak yapılan iĢ süreci

iyileĢtirmelerinin takvim ve maliyet performansı, ürün veya hizmet kalitesi, yatırım

getirisi ve diğer birçok performans çıktısında iyileĢtirme sağlayabildiği artık

doğrulanmıĢtır [1]. Günümüzde birçok organizasyon, özellikle savunma alanında sistem

veya yazılım geliĢtiren ve idame ettiren organizasyonlar, bu nedenle tanımlı iĢ

süreçlerini oluĢturmakta ve iĢ süreci temelli çalıĢmaktadırlar.


Ayrıca Carnegie Mellon Üniversitesi, Yazılım Mühendisliği Enstitüsü tarafından “Bir

sistem veya ürünün kalitesi, ilgili sistem veya ürünü üretmekte ve idame ettirmekte

kullanılan iĢ süreçlerinin kalitesi tarafından yüksek oranda etkilenir.” öncülü alınmıĢ ve

kalitenin sağlanması ile ilgili birçok standart veya model bu öncül üzerine inĢa

edilmiĢtir [2]. Bu nedenlerle, iĢ süreçleri organizasyonlar açısından çok değerli ve

önemli varlıklardır. Ancak, iĢ süreçleri organizasyonlarda çalıĢanlar tarafından

benimsenmedikçe ve uygulanmadıkça, iĢ süreçleri için gösterilen tüm çabalar zaman,

kaynak ve para israfından öteye gidemeyecektir. Çünkü asıl olan iĢ süreçlerinin

çalıĢanlar tarafından benimsenmesi ve bu yolla gereklerinin tam olarak yerine

getirilmesi ve bu sayede de belirlenen bütçe, kalite, kapsam veya takvim hedeflerine

ulaĢılmasıdır [3]. Bu yüzden, çalıĢanların iĢ süreçlerini benimsemesi ve dolayısıyla bu

yolla uygulaması önemlidir. Bu bildiride iĢ süreçlerinden istenilen faydayı elde etmede

önemli bir etken olarak görülen iĢ süreçlerinin benimsenmesinin sağlanabilmesi için

referans niteliğinde bir modelin geliĢtirilmesi ve modelin detayları açıklanmaktadır.

1.1. Problemin tanımı

ÇeĢitli konuların, sistemlerin veya teknolojilerin bireyler tarafından benimsenmesinde

etkili olabilecek faktörlerin açıklanması veya araĢtırılması için yapılmıĢ çok çeĢitli

araĢtırmalar bulunmaktadır. Örneğin Rogers’in innovasyon difüzyon teorisi [4],

Fishbein ve Ajzen’nin planlı eylem teorisi [5], Davis, Bagozzi ve Warshaw’ın teknoloji

benimseme modeli [6], Thompson, Higgins ve Howell’in kiĢisel bilgisayar kullanma

modeli [7], Davis, Bagozzi ve Warshaw’ın motivasyon modeli [8], Ajzen’nin planlı

davranıĢ teorisi [9], Taylor ve Todd’un teknoloji benimseme modeli ve planlı davranıĢ

teorisini birleĢtirmesi çalıĢması [10], Campeau ve Higgins’in sosyal biliĢsel teorisi [11],

Venkatesh ve Davis’in teknoloji benimseme modelinin ikinci versiyonu [12],

Venkatesh, Morris, Davis, F. ve Davis, G.’nin teknolojinin benimsenmesi ve

kullanılması için birleĢtirilmiĢ modeli [13] ve Venkatesh ve Bala’nın teknoloji

benimseme modelinin üçüncü versiyonu [14] bu bağlamdaki önemli örneklerdir. Ancak

bu çalıĢmaların iĢ süreçlerinim benimsenmesi bağlam ve içeriğine geniĢ ve detaylı

olarak uygulanmıĢ bir hâli mevcut değildir.

Temelde sistemlerin varoluĢ amaçlarına ulaĢılması için sistemlerin kullanıcılar

tarafından benimsenmesi gerektiği kaçınılamaz bir gerçekliktir. Savunma

uygulamalarında sistem veya yazılımların geliĢtirilmesi ve idamesinde iĢletilen

mühendislik ve yönetim iĢ süreçleri, bu süreçlerin üretilen veya sunulan ürün veya

hizmetin kalitesini ve baĢarısını doğrudan etkilemesi bakımından önemlidir. ĠĢ süreçleri

organizasyonlarda çalıĢanlar tarafından ne derece benimsenirse, iĢ süreçlerinin üretilen

ürün üzerindeki etkisi de o derecede olacaktır. Bu nedenle iĢ süreçlerinin çalıĢanlar

tarafından benimsenmesi önemli ve gereklidir. Dolayısıyla iĢ süreçlerinin benimsenmesi

veya benimsetilmesi hususunda ortaya çıkacak tespitler, hem yöneticiler hem de

çalıĢanlar açısından önemli ve dikkate değer olacaktır.


1.2. ÇalıĢmanın evrimi

Öncelikle iĢ süreçleri ve benimseme konularında bir literatür araĢtırması yapılmıĢtır.

Sonrasında, buradan elde edilen bilgiler ıĢığında, organizasyonlarda mühendislik ve

yönetim iĢ süreçlerinin benimsenmesi bağlam ve içeriğinde faktörler belirlenmiĢ ve

hipotezler oluĢturulmuĢtur. Bu adımı baĢlangıç modelin geliĢtirilmesi ve önerilmesi

takip etmiĢtir. Model önerilmesini müteakip olarak, bir anket enstrümanı geliĢtirilmiĢtir.

Anketin geliĢtirilmesi ve sonrasında, anketin içerik olarak geçerliliği sağlanmıĢtır. Bu

adımdan sonra, pilot çalıĢma için anket uygulanmıĢ, bir miktar veri toplanmıĢtır ve

toplanan veriler analiz edilmiĢtir. Daha sonra, anket daha büyük kitlelere uygulanarak

veri toplanmıĢtır. Ardından toplanan veriler öncelikle tanımlayıcı istatistik açısından

analiz edilmiĢ ve daha sonra tüm toplanan veriler çeĢitli açılardan incelenmiĢtir. Bu

sırada geliĢtirilen anketin güvenilirlik değeri de test edilmiĢ ve sağlanmıĢtır.

Güvenilirlik sağlandıktan sonra, anket yoluyla toplanan veriye keĢfedici faktör analizi

uygulanmıĢ ve ardından doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıĢtır. Daha sonra baĢlangıç

model tahmin edilmiĢ ve değerlendirilmiĢtir. Ġlk tahmin ve değerlendirmeden sonra

önerilen model güncellenmiĢ ve tekrar doğrulayıcı faktör analizi gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu

adımlar sonrasında nihai model oluĢturulmuĢ ve değerlendirilmiĢtir.

2. MODELĠN GELĠġTĠRĠLMESĠ VE DOĞRULANMASI

2.1. Faktörler ve iliĢkili maddelerin belirlenmesi

Modelin geliĢtirilmesi sırasında yapılan araĢtırma prensip olarak bazı faktörleri belirli

teknoloji benimseme modelleri ve teorilerinden almıĢ, bunlara iĢ süreçlerinin

benimsenmesi bağlam ve içeriği ile ilgili kendi özel faktörlerini ekleyerek iĢ

süreçlerinin benimsenmesi için geniĢ bir benimseme modeli oluĢturmayı amaçlamıĢtır.

Özel olarak, teknoloji benimseme modelinin [12] algılanan kullanıĢlılık, algılanan

kullanım kolaylığı ve davranıĢsal niyet faktörleri, teknolojinin benimsenmesi ve

kullanılması için birleĢtirilmiĢ teorinin [13] kolaylaĢtırıcı etkenler faktörü ve teknoloji

benimseme modelinin üçüncü versiyonunun [14] sübjektif norm, çıktı kalitesi,

sonuçların gösterilebilirliği, iĢle ilgililik ve objektif kullanılabilirlik faktörleri bu

çalıĢmada içerilmiĢtir. Ayrıca iĢ süreçlerinin benimsenmesi bağlam ve içeriği ile ilgili

özel ve özgün olarak bazı faktörler tanımlanmıĢtır. Bunlar organizasyon kültürü,

denetim, uyarlama, iĢletme & bakım, kararlılık, detay seviyesi, geliĢtirmeye katılım,

eğitim, medyum ve modellemedir. Sonuç olarak iĢ süreçlerinin benimsenmesi modeli

için 19 farklı faktör tanımlanmıĢtır. Bu faktörlerin iĢ süreçlerinin benimsenmesindeki

anlamları ve karĢılıkları aĢağıda açıklanmıĢtır. Bu faktörler belirlendikten sonra, bu

faktörleri açıklayan ilgili maddeler literatürden beslenilerek oluĢturulmuĢ ve aĢağıda

belirtilen 19 faktör ile ilgili toplamda 70 adet ilgili madde belirlenmiĢtir. Bu 70 madde

veri toplamada kullanılan ankette katılımcılara yöneltilen soruları oluĢturmuĢtur.


Denetim (DNT): Bir Ģeyin dikkati bir Ģekilde kontrol edilmesi veya gözden

geçirilmesi veya iĢ ürünlerinin veya iĢ süreçlerinin belirli kriterlere göre

bağımsız bir Ģekilde incelenmesi ve değerlendirilmesi olarak tanımlanır [15].

Davranışsal Niyet (DN): Bireyin bir davranıĢı yapmak veya yapmamak

hakkındaki bilinçlilik, farkındalık ve niyet derecesi olarak tanımlanır [6].

Kolaylaştırıcı Etkenler (KE): Ġlgili teknoloji veya sistemin kullanılmasını teĢvik

etmek veya kullanılmasına yardım etmek için var olan kurumsal, teknik veya

prosedürel altyapı ve ayarlamalardır [13].

Detay Seviyesi (DS): Ġyi detay seviyesi ne çok fazla ne de çok az bilgi içermek

olarak tanımlanmıĢtır. BaĢka bir ifadeyle, süreçlerin olması gerektiği kadar, ne

fazla ne de az bilgi ve detay içermesi gerektiği kastedilmiĢtir.

Ġşle Ġlgililik (ĠĠ): ĠĢle ilgililik sistemin uygulanabilirliği ve iĢ veya görevlerle

ilgili olması anlamına gelir [12].

Medyum (MED): Medyum ile temelde üç Ģey kastedilmektedir. Bunlar iĢ

süreçlerinin dokümante edildiği dil, iĢ süreci sisteminin medyası (basılı veya

çevrimiçi) ve iĢ süreçlerinin içerdiği elementlerdir (metin, görsel öğeler, vb.).

Modelleme (MDL): Bu faktörle iĢ süreçlerinin modellenmesi kastedilmiĢtir ve iĢ

süreçlerinin modellenmesi iĢ süreci mimarisi, tasarım ve tanımlarının gösterimi

Ģeklinde tarif edilir [16]. Tanımlayıcı iĢ süreçleri ne yapılacağını, tarif edici iĢ

süreçleri ise nasıl yapılacağını belirtirler [17].

Objektif Kullanılabilirlik (OK): Bir iĢi yapmak için algılanandan daha ziyade

gerçekte harcanan zamanı ve eforu esas alır [12].

Ġşletme & Bakım (ĠB): Bu faktörle iĢ süreçlerinin iĢletimi ve bakımı için adanan

kaynak ve eforlar kastedilmiĢtir. ĠĢ süreçleri için iyi bir iĢletme ve bakım

pratiğinin yetkin ve yeterli kaynakların iĢ süreçlerinin tanımlanması,

yaygınlaĢtırılması ve bakımı için tahsis edilmesi ile mümkün olduğu

varsayılmıĢtır.

Organizasyon Kültürü (ORK): Bir organizasyonda kiĢilerin anlayıĢlarını ve

hareketlerini Ģekillendiren kolektif birikimler olarak nitelendirilebilir. ÇeĢitli

durumlardaki uygun ve kabul edilebilir hareket tarzlarını Ģekillendirir [18].

Çıktı Kalitesi (ÇK): Sistemin iĢini iyi ve beklendik seviyede yerine getirme

derecesi olarak tanımlanabilir [12].

Geliştirmeye Katılım (GK): Bu faktörle, iĢ süreçleri tanımlanırken ve

yaygınlaĢtırılmadan önce yöneticilerin, çalıĢanların ve diğer ilgili paydaĢların iĢ

sürecinin uygulanabilirliği ve uygunluğunu sağlamak üzere bu iĢlemlerin bir

parçası olarak yer almaları kastedilmiĢtir.

Algılanan Kullanım Kolaylığı (AKK): KiĢinin bir Ģeyi kullanırken hissettiği

kolaylık seviyesi ve rahatlık anlamına gelir [6].


Algılanan Kullanışlılık (AK): KiĢinin bir sistemi kullanırken veya sonucunda, iĢ

yapılıyor, gerekler sağlanıyor ve gerektiğinde performans iyileĢmesi oluyor diye

düĢünme derecesidir [6].

Sonuçların Gösterilebilirliği (SG): KiĢinin bir sistemi kullanması sonucunda,

ortaya çıkan Ģeylerin elle tutulabilir, fark edilebilir ve üzerinde konuĢulabilir

olması seviyesidir [19].

Kararlılık (KRR): Kararlılıkla iĢ süreçlerinin çok sık ve rahatsız edici derecede

güncellenmemesi ve değiĢtirilmemesi, kararlı olmaları kastedilmiĢtir. ĠĢ süreçleri

için iyi bir kararlılık düzeninde, iĢ süreçlerin sıkça ve rahatsız edici Ģekilde değil,

planlı ve gerektikçe güncellenmesi ve değiĢtirilmesi ideal olarak varsayılmıĢtır.

Sübjektif Norm (SN): Ġnsanların bir iĢi yaparken veya yapmazken kendileri için

önemli olan diğer insanların düĢünce ve davranıĢlarını önemsemeleri ve örnek

almaları durumu olarak tanımlanır [5].

Uyarlama (UYR): Uyarlama ile tanımlı iĢ süreçlerinin projelerde belirli bir amaç

için, daha önce belirlenmiĢ kurallara göre uyarlanması ve ayarlanması

kastedilmiĢtir [15].

Eğitim (EĞT): Eğitim, sınıfta iĢlenen dersler, nedensel rehberlik, e-öğrenme,

yönlendirmeli kendi kendine öğrenme, iĢ üzerinde eğitim, vb. gibi seçenekler

içeren formal veya informal aktiviteleri içerir [15]. Eğitim faktörü ile, iĢ

süreçleri, iĢ süreçlerinin amaçları, iĢ süreçleri sistemi, yapısı ve etkileĢimleri

hakkındaki eğitimlerin gerekliliğinin vurgulanması amaçlanmıĢtır.

2.2. Hipotezlerin ve ilk modelin geliĢtirme için oluĢturulması

Genel olarak benimseme modellerinde, özel olarak da teknoloji benimseme modelinde

temel olarak üç ana faktör bulunmaktadır. Bunlar algılanan kullanıĢlılık, algılanan

kullanım kolaylığı ve davranıĢsal niyettir. Hipotezler oluĢturulurken daha önce

belirlenen 19 faktörden bu faktörler dıĢında arta kalanların her biri bu üç temel faktörle

iliĢkilendirilerek hangi faktörün hangi faktör(ler) üzerinde etkili olduğunu belirlemek

üzere toplamda 51 hipotezden oluĢan bir baĢlangıç model geliĢtirilmek için önerilmiĢtir.

2.3. Uygulanan bilimsel metot

Modelin geliĢtirilmesi sırasında yapılan çalıĢmada parçalı en küçük kareler yapısal

eĢitlik modelinden yararlanılmıĢtır. Uygulanan yapısal eĢitlik modeli yedi temel

adımdan oluĢmuĢtur. Bunlar; verilerin toplanması, keĢfedici faktör analizinin

uygulanması, doğrulayıcı faktör analizinin uygulanması, baĢlangıç modelin tahmini ve

değerlendirmesinin yapılması, model modifikasyonunun yapılması, doğrulayıcı faktör

analizinin tekrar edilmesi ve nihai model tahmini ve değerlendirmesinin yapılmasıdır.

Uygulanan keĢfedici faktör analizi 11 adımda gerçekleĢtirilmiĢtir. Bunlar; örneklem

boyutu yeterliliğinin kontrol edilmesi, anti-görüntü korelasyon matrisinin analiz


edilmesi, Kaiser-Meier-Olkin ve Bartlett testlerinin uygulanması, çıkartılmıĢ

toplumluluk değerlerinin kontrol edilmesi ve adreslenmesi, faktör analizi çıkarım

modunun tanımlanması ve uygulanması, döndürme metodunun tanımlanması ve

uygulanması, madde ana yüklenmelerinin kontrol edilmesi, döndürülmüĢ bileĢen

matrisinin yaratılması, faktör sayısının belirlenmesi, açıklanan toplam varyansın

değerlendirilmesi ve analiz edilmesi ve faktörler ve faktörler için maddelerin

tanımlanması ve analiz edilmesidir.

Uygulanan doğrulayıcı faktör analizleri ise 7 adımda gerçekleĢtirilmiĢtir. Bunlar;

modelin çizilmesi, parçalı en küçük kareler algoritmasının çalıĢtırılması, faktör

yüklenmelerinin kontrol edilmesi, kompozit güvenilirliklerin kontrol edilmesi, çıkarılan

ortalama varyans değerlerinin kontrol edilmesi, yakınsak geçerliliğin sağlanması ve

diskriminant geçerliliğinin kontrol edilmesi ve sağlanmasıdır.

3. SONUÇ

Uygulanan kapsamlı metot ve yapılan detaylı analizler sonucunda, mühendislik ve

yönetim iĢ süreçlerinin organizasyonlarda çalıĢanlar tarafından benimsenmesi veya

çalıĢanlara benimsetilmesi bağlam ve içeriğinde 18 adet farklı faktör belirlenmiĢtir.

Bunlar; Organizasyon Kültürü, Sübjektif Norm, Denetim, Çıktılar & Sonuçlar, ĠĢle

Ġlgililik, ĠĢletme & Bakım, Kararlılık, Detay Seviyesi, Objektif Kullanılabilirlik,

KolaylaĢtırıcı Etkenler, Algılanan KullanıĢlılık, Algılanan Kullanım Kolaylığı,

Medyum, Modelleme, Eğitim, GeliĢtirmeye Katılım ve Süreçlerin Benimsenmesi için

DavranıĢsal Niyet’tir.

Yapılan analizler sonucunda, ayrı ayrı tasarlanan Çıktı Kalitesi ve Sonuçların

Gösterilebilirliği faktörlerinin birleĢik bir faktör gibi davrandığı tespit edilmiĢ ve yakın

ve anlamlı ortak yönleri nedeniyle bu faktörler birleĢtirilerek Çıktılar & Sonuçlar (ÇS)

Ģeklinde ifade edilmiĢtir. GeliĢtirilen modeldeki faktörlerin mühendislik ve yönetim iĢ

süreçlerinin benimsenmesi bağlam ve içeriğindeki anlam ve karĢılıkları yukarıda 2.1

bölümünde verilmiĢtir.

Mühendislik ve yönetim iĢ süreçlerinin benimsenmesi ile ilgili olarak belirlenen bu 18

farklı faktörün, organizasyonlarda çalıĢanların mühendislik ve yönetim iĢ süreçlerini

benimsemeleri ile ilgili olarak toplam %71,583 oranında açıklayıcı ve sağlayıcı nitelikte

olduğu saptanmıĢtır. UlaĢılan bu %71,583 değeri oldukça tatmin edici ve yüksek bir

değerdir [20].

Uygulanan yapısal eĢitlik modeli yaklaĢımının analizleri sonucunda, iĢ süreçlerinin

çalıĢanlar tarafından benimsenmesi bağlam ve içeriğinde tespit edilen faktörlerin

birbirleriyle olan istatistiksel olarak anlamlı iliĢkilerini tespit etmeye yönelik yapılan

hipotez testlerinin sonuçları ve tespit edilen iliĢkilerin istatistiksel olarak anlamlılık

değerleri Tablo 1’de verilmiĢtir.


Tablo 1. Faktörler arasındaki anlamlı iliĢkiler ve hipotez testi sonuçları

ĠliĢki T Ġstatistik

Değeri

Anlamlılık

Değeri

Hipotez

Testi Sonucu

DNT → AKK 2,229483 0,025 Kabul

DNT → AK 2,090902 0,025 Kabul

KE → DN 1,88016 0,05 Kabul

KE → AK 3,090622 0,005 Kabul

DS → KRR 5,292544 0,0005 Kabul

ĠĠ → ÇS 13,850943 0,0005 Kabul

MDL → DN 2,656718 0,005 Kabul

MED → DN 1,88127 0,05 Kabul

MED → AKK 4,900418 0,0005 Kabul

ORK → SN 6,726822 0,0005 Kabul

ĠB → AKK 3,610631 0,0005 Kabul

ÇS → AKK 3,647828 0,0005 Kabul

ÇS → AK 4,376938 0,0005 Kabul

OK → AKK 2,276482 0,025 Kabul

GK → DN 2,527817 0,01 Kabul

AKK → DN 2,390711 0,01 Kabul

AKK → AK 3,457146 0,0005 Kabul

AK → DN 2,933096 0,005 Kabul

SN → AKK 3,136113 0,005 Kabul

SN → AK 3,477861 0,0005 Kabul

KRR → AKK 2,064337 0,025 Kabul

UYR → ĠĠ 10,113425 0,0005 Kabul

EĞT → DN 2,216268 0,025 Kabul

GeliĢtirilen iĢ süreçleri için benimseme modelindeki faktörler ve bu faktörler arasındaki

istatistiksel olarak anlamlı iliĢkiler ġekil 1’de model olarak verilmiĢtir. Model

üzerindeki okların yönü faktörler arasındaki iliĢkileri ve yönlerini belirtmektedir.

Belirlenen tüm faktörler ve bu faktörlerin birbirleri ile aralarındaki tespit edilen

istatistiksel olarak anlamlı iliĢkiler dikkate alındığında, mühendislik ve yönetim iĢ

süreçlerinin benimsenmesi bağlam ve içeriğinde önemli sonuçlara ulaĢılmıĢtır. Savunma

alanında sistem veya yazılım ikmal eden ve geliĢtiren organizasyonların, geliĢtirilen bu

modeldeki faktörleri ve bu faktörler arasındaki anlamlı iliĢkileri, organizasyonlarda

mühendislik ve yönetim iĢ süreçleri ile ilgili tanımlama, geliĢtirme, yaygınlaĢtırma,

uygulama, bakım ve idame aĢamalarında dikkate almaları iĢ süreçlerinin çalıĢanlar

tarafından benimsenmesine önemli oranda olumlu katkı sağlayacak ve bu sayede de iĢ

süreçlerinin gerçek amaçlarına ulaĢılmasına imkân sağlayacaktır.


ġekil 1. ĠĢ süreçleri için benimseme modeli

Organizasyon

Kültürü

Sübjektif Norm

Denetim

Çıktılar & Sonuçlar

ĠĢle Ġlgililik

Uyarlama

ĠĢletme & Bakım

Kararlılık

Detay Seviyesi

Objektif

Kullanılabilirlik

KolaylaĢtırıcı

Etkenler

Algılanan

KullanıĢlılık

Algılanan Kullanım

Kolaylığı

Medyum

Modelleme

Eğitim

GeliĢtirmeye

Katılım

Süreçlerin

Benimsenmesi

için

DavranıĢsal Niyet


4. KAYNAKÇA

[1] Chrissis, M. B., Konrad, M. D. ve Shrum, S. (2006), CMMI: Guidelines for process integration

and product improvement (2nd ed.). Boston: Addison-Wesley.

[2] Gibson, D. L., Goldenson, D. R. ve Kost, K. (2006), Performance results of CMMI-based process

improvement. (Rapor Nu. CMU/SEI-2006-TR-004).

[3] Değerli, M. (2012), Identifying factors influencing the acceptance of processes: An empirical

investigation using the structural equation modeling approach. Yüksek Lisans Tezi. ODTÜ.

[4] Rogers, E. M. (2003), Diffusion of innovations (5th ed.). New York: FreePress.

[5] Fishbein, M. ve Ajzen, I. (1975), Belief, attitude, intention, and behavior: An introduction to

theory and research. Reading, MA: Addison-Wesley.

[6] Davis, F. D., Bagozzi, R. P. ve Warshaw, P. R. (1989), User acceptance of computer technology:

A comparison of two theoretical models. Management Science, 35(8), 982-1003.

[7] Thompson, R. L., Higgins, C. A. ve Howell, J. M. (1991), Personal computing: Toward a

conceptual model of utilization. MIS Quarterly, 15(1), 124-143.

[8] Davis, F. D., Bagozzi, R. P. ve Warshaw, P. R. (1992), Extrinsic and intrinsic motivation to use

computers in the workplace. Journal of Applied Social Psychology, 22(14), 1111-1132.

[9] Ajzen, I. (1991), The theory of planned behavior. OB and HD Processes, 50(2), 179-211.

[10] Taylor, S. ve Todd, P. A. (1995), Understanding information technology usage: A test of

competing models. Information Systems Research, 6(4), 144-176.

[11] Compeau, D. R. ve Higgins, C. A. (1995), Application of social cognitive theory to training for

computers kills. Information Systems Research, 6(2), 118-143.

[12] Venkatesh, V. ve Davis, F. (2000), A theoretical extension of the technology acceptance model:

Four longitudinal field studies. Management Science, 46(2), 186-204.

[13] Venkatesh, V., Morris, M. G., Davis, G. B. ve Davis, F. D. (2003), User acceptance of information

technology: Toward a unified view. MIS Quarterly, 27(3), 425-478.

[14] Venkatesh, V. ve Bala, H. (2008), Technology acceptance model 3 and a research agenda on

interventions. Decision Sciences, 39(2), 273-315.

[15] CMMI Product Team (2010), CMMI for development, version 1.3: Improving processes for

developing better products and services (Rapor Nu. CMU/SEI-2010-TR-033).

[16] Feiler, P. ve Humphrey, W. (1992), Software process development and enactment: Concepts and

definitions (Rapor Nu. CMU/SEI-92-TR-004).

[17] Wang, Y. ve King, G. (2000), Software engineering processes: Principles and applications. Boca

Raton, Fla.: CRC Press.

[18] Ravasi, D. ve Schultz, M. (2006), Responding to organizational identity threats: Exploring the role

of organizational culture. Academy of Management Journal, 49(3), 433-458.

[19] Moore, G. C. ve Benbasat, I. (1991), Development of an instrument to measure perceptions of

adopting an information technology innovation. Information Systems Research, 2(3), 192-222.

[20] Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2001), Using multivariate statistics (4th ed.). Needham Heights,

MA: Allyn and Bacon.

mustafa değerli - 2013 - usmos 2013 makale - savunma uygulamalarında mühendislik ve yönetim İş...

Business