monumentendagen in dordrecht open...het pand de gulden os dateert uit 1516 en heeft een gotische...
TRANSCRIPT
Ambachtsschool - Nieuwe LTS Dordrecht Reeweg Oost 123
Tijdens de Open Monumentendagen zijn alle alge-
mene gedeeltes geopend voor bezoek. Ook stellen
enkele bewoners hun appartement (omgebouwde
schoollokalen) open voor het publiek. Op zaterdag
kunt u deelnemen aan begeleide rondleidingen (max.
15 personen per rondleiding). Meldt u zich hiervoor
alstublieft vooraf aan via [email protected].
Op zondag geldt er vrije toegang en inloop tot de
algemene ruimtes; op deze dag zijn er geen
appartementen te bezichtigen.
1
Open Monumentendagen 2019: ‘Plekken van Plezier’
Antoniuskerk Burgemeester de Raadtsingel 45
Naast het indrukwekkende interieur kunt u kerkelijke
gewaden en liturgisch vaatwerk bekijken, of luisteren
naar muziek.
Arend Maartenshof Museumstraat
Het hof met binnenplaats is vrij toegankelijk.
Meteen rechts vindt u een klein museum: de
historische Regentenkamer. De inrichting dateert
uit 1700; bijzonder zijn de 17de eeuwse portretten,
de unieke plafondschildering en de schildering
boven de schoorsteenmantel.
Atelier Gerhard Lentink Wijnstraat 119
In dit beeldhouwatelier toont Lentink, naast een
zevental monumentale houten sculpturen, de
eerste ontwerptekeningen voor een bijna 17 meter
hoog beeld op de punt van de wijk Stadswerven,
getiteld ‘Choephore’.
Augustijnenhof Hof 15
Het Documentatie- en Kenniscentrum Augustijnen-
hof biedt een breed platform voor genealogisch,
bouw- en (kunst)historisch onderzoek in Dordrecht.
Interessant voor alle liefhebbers van monumenten
dus. Het centrum is gevestigd in een vroeg twintig-
ste-eeuws kerkelijk bijgebouw. Niet alleen de begane
grond met terrazzo vloer en wandbetegeling is een
bezoekje waard. Maar kom vooral ook neuzen door
de bibliotheek met een omvangrijke hoeveelheid
(deels zelf geproduceerde) boeken en tijdschriften
over de geschiedenis van Dordrecht. Als extraatje
wordt er een boekenmarkt georganiseerd.
Augustijnenkerk Voorstraat 126
De gehele kerk is te bezichtigen. Bewonder de
grafmonumenten, kapellen en spreekstoel. Of laat
u verrassen door de diverse (muziek)optredens.
Bibliotheek AanZet - De Gulden Os Groenmarkt 153
Het pand De Gulden Os dateert uit 1516 en heeft
een gotische trapgevel in natuursteen uit ca. 1525.
In het begin van de zestiende eeuw droeg het pand
de naam ‘Het Vlies’. Na de verbouwing rond 1525
werd het huis ‘De Gulden Os’ genoemd. Later
bevond zich in dit pand een vleeshal en was het
lang in gebruik als café-restaurant Américain.
Samengevoegd met een ander middeleeuws
pand en aangevuld met moderne nieuwbouw
vormt dit het huidige onderkomen van de Centrale
Bibliotheek, hoofdvestiging van Bibliotheek AanZet.
Binnenvaartcentrum R. Siegfried Maasstraat 13
Stap aan boord van de voormalige duwboot
RENÉ SIEGFRIED en bekijk de exposities, de
machinekamer, de stuurhut met simulator en de
LASHbak. De medewerkers leiden u graag rond.
Ook zijn er doorlopend DVD-film vertoningen
over de Europese binnenvaart. De leeszaal met
horecavoorziening is rolstoeltoegankelijk.
2
3
4
5
6
7
8
Bonifatiuskerk Wijnstraat 117
De hele kerk is te bezichtigen. En beklim vooral
ook de toren voor een prachtig uitzicht over het
centrum en het drierivierenpunt. Wilt u worden
rondgeleid door het hele pand, dat kan!
Catharijnepoort Ter hoogte van Hooikade 1
De uit natuursteen opgetrokken Catharijne- of
Katrijnenpoort moest na het graven van het
Maartensgat toegang geven tot de Hooikade en
dit deel van de stad bewaken. Bedelaars, armen
en zieken waren niet welkom, zij werden
onverbiddelijk teruggestuurd, het water op.
Christelijke Gereformeerde Kerk Singel 192
Alle vertrekken van de kerk zijn te bezichtigen.
Luister naar de doorlopende muziekoptredens
of volg een rondleiding die alles vertelt over de
gemeente en het kerkgebouw. Een team van
gastheren en -vrouwen ontvangt u!
Crimpert Salm - Restaurant De Crimp Visstraat 7
De handel werd vanaf de middeleeuwen
georganiseerd vanuit de gilden. Dit pand werd in
1607 gebouwd in opdracht van het Viskopersgilde
en heeft een van de mooiste renaissancegevels
van de stad. Vandaag de dag is er in het pand een
restaurant met dezelfde naam gevestigd: De Crimp.
Damiatebrug Ter hoogte van Kuipershaven 18
Deze brug over de monding van de Wolwevershaven
werd in 1855 gebouwd naar een ontwerp van
de stadsarchitect G.N. Itz, die het merendeel van
de Dordtse bruggen ontwierp. De brug werd
oorspronkelijk gemaakt van het makkelijk te vormen
gietijzer en geslagen ijzer. In hetzelfde jaar moest
deze echter herbouwd worden, omdat, twee
weken na ingebruikname, een van de balansen
naar beneden was gestort.
De Luthiers Voorstraat 13
De Luthiers is de benaming voor een huis van
ambacht, muziek en gastvrijheid. Op zondagmiddag
is De Luthiers een van de Muzikale Monumenten.
Tussen de concerten door is het atelier open en
kunt u het werk van gitaarbouwer Wout Bosma en
vioolbouwer Lucienne van der Lans bekijken.
De Munt van Hollandt Munt 5
Het Muntcomplex is in zijn geheel te bezichtigen.
Neem een kijkje in de stadstuin en de bibliotheek,
of bewonder de expositie over munten. De bene-
denverdieping is vrij toegankelijk, maar u kunt ook
aansluiten bij rondleidingen die u meenemen door
het hele pand. Moe gestruind? U kunt in de Munt
ook terecht voor een lekker hapje en drankje. Op
zondagmiddag is De Munt van Hollandt een van de
Muzikale Monumenten.
9
10
11
12
13
14
15
De Onbeschaamde Wijnstraat 123
Bekijk de prachtige oude keuken uit 1757 en de
rest van de benedenverdieping, met aangrenzend
de tuin met eeuwenoude beuk.
Den Witten Haen - Schefferstaete Groenmarkt 19b
Schefferstaete bestaat uit vier naast elkaar gelegen
rijksmonumenten. U kunt de diverse authentieke (ver-
gader)zalen en de hal bezichtigen en natuurlijk zijn
ook de winkel en lunchroom open. Vanaf het terras
heeft u uitzicht op de oudste boom van Dordrecht.
Achter het pand is een speeltuin aanwezig.
Distilleerderij Rutte & Zn. Vriesestraat 130
Op zaterdag is alleen de winkel open. Op zondag
leiden mini-rondleidingen u door de distilleerderij,
houtrijpingsruimte, vatenopslag en bottelarij.
Dordrechts Museum Museumstraat 40
Het Dordrechts Museum (1842), is één van de oudste
musea van ons land. Bewonder de indrukwekkende
verzameling schilderijen uit de 16de tot en met de
19de eeuw, of kies juist voor de fraaie verzameling
moderne en hedendaagse kunst. Op beide dagen
kunt u de tentoonstellingen bezoeken en deelnemen
aan rondleidingen.
Dordts Patriciërshuis - Museum a/d Maas Wolwevershaven 9
De eerste indruk van het Dordts Patriciërshuis
-voormalig woonhuis- is er één van huiselijkheid.
Gastvrije vrijwilligers leiden u er met plezier rond.
De 17de eeuwse kelder is normaliter niet geopend;
recentelijk is deze ingericht met originele 17de
eeuwse plavuizen. Vanuit de zomerkeuken heeft
u een prachtig uitzicht over het drukst bevaren
drierivierenpunt van Europa waar de Oude Maas,
Noord en Merwede samen komen. U krijgt 40%
korting op de reguliere entreeprijs van het museum;
de kelder is gratis te bezoeken.
Duitse Manschappenbunker 502 Rijksstraatweg 186
Ontdek de ingerichte leefvertrekken, de unieke flak-
opbouw voor luchtafweergeschut en de periscoop-
ruimte. Ook voelt u de geschiedenis aan den lijve
tijdens diverse rondleidingen, demonstraties en
een heuse re-enactment. Toegangsprijs: 1 euro per
persoon.
Duurzaamheidscentrum Weizigt - Koetshuis Van Baerleplantsoen 30
Op zondag 15 september van 12.00 tot 17.00 uur is
het Koetshuis geopend voor het publiek; onder
voorbehoud zijn dan de voormalige paardenstal,
met keuken en koetsruimte te bezichtigen. Iedere
zaterdag en zondag – dus ook tijdens de Open
Monumentendagen – is het terrein geopend met
onder andere de tuin en stadsboerderij. U bent hier
van 09.00 tot 17.00 uur van harte welkom!
16
17
18
19
20
21
22
Galerie Intermezzo - De Groene Weyde Voorstraat 178
In de hal is een prachtig glas-in-loodraam te zien,
maar bekijk ook het atelier met bijzonder stuc-
plafond. Verscholen achter de zijkant van het pand
ligt een enorme tuin met het terras van restaurant
Het Magazijn waar 60 tot 90 man kan zitten.
Galerie Kunst&Vorm - Henegouwen Gravenstraat 31
Dit pand herbergt een atelier en expositie voor
hedendaagse beeldende kunst. Tijdens de Open
Monumentendagen kunt u er terecht voor
bijzondere exposities en demonstraties.
Gerechtsgebouw Dordrecht Steegoversloot 36
U kunt de monumentale zittingszaal, de entreehal,
het cellencomplex, op film en de monumentale klok
uit 1613 bezichtigen. Ook zijn er diverse rondleidin-
gen door het monumentale deel van het gebouw en
het cellencomplex. De eerste start om 10.00 uur en
de laatste om 16.15 uur. Of heeft u altijd al eens een
heuse zitting willen bijwonen? Deze zaterdag kan
dat! Er zijn demonstratiezittingen om 11.00, 12.00,
13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur. Let u goed op,
want het thema van de Open Monumentendagen
wordt verwerkt in de nagespeelde zittingen.
Groothoofdspoort Tussen de Boomstraat en de Palingstraat
De Groothoofdspoort wordt onder voorbehoud
opengesteld voor bezoek. Maar ook zonder open-
stelling is de poort uw bezoek meer dan waard door
bijvoorbeeld de bijzondere bouwstijl, de koepel en
het stadswapen. Ook kunt u hier heerlijk genieten
van een hapje en drankje én natuurlijk het weidse
uitzicht.
Grote Kerk - Onze Lieve Vrouwekerk Lange Geldersekade 2
Durft u het aan? Het beklimmen van de 65 meter
hoge toren met wenteltrap van 275 treden? Stapje
voor stapje, maar de beloning is zoet: u krijgt een
prachtig beeld van Dordrecht in vogelvlucht. Op
zaterdag en zondag kunt u de toren op. Op zaterdag
maakt de Grote Kerk bovendien onderdeel uit van
de Nationale Orgeldag. Onder voorbehoud zijn er
die dag kinderactiviteiten onder leiding van de
stadsorganist(en). Op zondag om 14.00 uur is er
een optreden van Ivrietkoor Al Naharot.
Het Hof van Nederland Hof 6
In het Hof van Nederland komt de Dordtse én
vaderlandse geschiedenis tot leven. Zo ontdekt u
de geschiedenis van Dordrecht en het belang ervan
voor Nederland. Neem plaats op de eerste rij bij de
Eerste Vrije Statenvergadering van 1572. Verfilmd
door een topregisseur, met bekende Nederlandse
acteurs en te zien op de plek zelf, in de Statenzaal.
Voor kinderen is er het Grote Hofspel en de
Hofkrant. Op zondagmiddag is het Hof een van
de Muzikale Monumenten.
23
24
25
26
27
28
Het Magazijn Voorstraat 180
In dit prachtige Art Nouveau pand is sinds 1 juli 2018
‘Het Magazijn’ gevestigd. Een bijzondere samen-
werking tussen Velvet Music Dordrecht, Restaurant
Het Magazijn, FotoFilmFabriek, SBK Kunstuitleen &
Galerie en anderen. U kunt een deel van de begane
grond en eerste etage bezichtigen of een plekje
zoeken op het terras in de stadstuin. Het restaurant
is op zaterdag geopend van 10.00 tot 01.00 uur en
op zondag tot 24.00 uur. Op zondagmiddag is het
Magazijn een van de Muzikale Monumenten.
Huis Roodenburch Wijnstraat 153
De geschiedenis van het oorspronkelijke huis Roden-
burch gaat terug tot de Middeleeuwen. In dit deel
van de Wijnstraat, nabij de Gravenstraat, bevond zich
de grafelijke herberg, waar de graven van Holland
hun intrek namen wanneer zij in Dordrecht verble-
ven. Tijdens de Open Monumentendagen kunt u de
fraai gerestaureerde bedrijfsruimte van Bluebirds in
the Backyard bekijken; gelegen op de begane grond,
bel-etage en het souterrain, met aan de achterzijde
een zonnige besloten tuin. Op zondagmiddag is Huis
Roodenburch een van de Muzikale Monumenten.
Huis te Merwede Kerkeplaat
Van het Huis te Merwede staat tegenwoordig nog
maar een heel klein deel overeind. Het is het restant
van een vrij groot vierkant kasteel dat al in de 15de
eeuw tot ruïne is vervallen. Een enthousiaste vrijwilli-
ger vertelt u alles over het roemrijke verleden van
een van de oudste kasteelruïnes in Nederland.
Huis van Gijn Nieuwe Haven 30
Ga terug in de tijd met bankier, reiziger en bovenal
verzamelaar, Simon van Gijn (1836-1922). Alles wat
hij kocht kreeg een plaats in zijn huis. Van prenten,
wapens en schepen tot meubels, zilver en speel-
goed. U kunt deelnemen aan een rondleiding of
zelf uw weg vinden door de sfeervolle kamers.
In de Dolfyn Voorstraat 8
U kunt de (voor)hal en het tongewelf bezichtigen.
Op de begane grond zijn twee poppenhuizen te
bewonderen: een poppenhuis anno 1850 en ‘het
Mozarthuis’, een poppenhuis in de sfeer van Mozart.
Daarnaast is er in de hal een permanente tentoon-
stelling van figuratieve kunst.
Julianakerk Mauritsweg 286
In de kerk kunt u allerlei gebrandschilderde ramen
zien en daarnaast zijn er diverse stijlkenmerken van
de Amsterdamse School zichtbaar.
Kruiskerk Baptistengemeente Vrieseweg 64
Er zijn doorlopend rondleidingen langs de
glas-in-loodramen en ook het doopvont is geopend
voor bezoek. Op zaterdag oefent en speelt een band
en op zondag vindt om 10.00 uur een kerkdienst
plaats. Geheel passend bij de Open Monumenten-
dagen mét open deur, zodat u welkom bent om in
en uit te lopen.
Kunstgalerij EUROP’ART Grotekerksbuurt 8
De huidige bewoner ontvangt u graag in zijn 350-
jaar oude pand. De oude werk- en opslagruimtes,
het kantoor, de tuin aan de Voorstraatshaven en de
voormalige stalling voor paard en wagen zijn te be-
zichtigen. Daarnaast is er een vrije tentoonstelling
van schilderijen, tekeningen, glaswerk en sculpturen.
Merz - ‘t Suyckervat Korte Kalkhaven 3
Dit karakteristieke gebouw aan de historische havens
van Dordrecht heette oorspronkelijk ‘t Suyckervat.
Het pakhuis was -zoals de naam al doet vermoeden-
in haar beginjaren een suikerfabriek. Ongeveer 40
jaar geleden kreeg het gebouw een horecafunctie.
Het café-restaurant op de begane grond is de gehele
dag te bezoeken. Om het uur (12.00 uur, 14.00 uur
en 16.00 uur) zullen er rondleidingen verzorgd
worden waarbij meer van het pand te zien is. Op
zondagmiddag is Merz - ‘t Suyckervat een van de
Muzikale Monumenten.
29
30
31
32
33
34
35
36
3437
Dordrecht is met ruim duizend monu-menten een echte monumentenstad. De historische binnenstad met haar schilderachtige straten spreekt al tot ieders verbeelding. Wat speelde zich hier vroeger allemaal af? Maar tijdens de Open Monumentendagen ziet en hoort u juist ook wat er áchter deze mooie gevels schuilt. Door het grote aantal panden dat haar deuren openstelt, ervaart u de rijke geschiedenis aan den lijve. Tot leven gebracht door de verhalen van de trotse eigenaren, historici en vele vrijwilligers.
Niet alleen staan de deuren wagenwijd voor u open. Er worden ook speciale activiteiten georganiseerd, vaak inspe-lend op het thema van de landelijke Open Monumentendagen ‘Plekken van Plezier’. Oriënteer u, voordat u op pad gaat, op het programma. Sommige activiteiten en openstellingen zijn alleen zaterdag, andere uitsluitend op zondag.
Wilt u nog meer informatie over de monumenten in Dordrecht? Neem dan de gids Monumenten in Dordrecht mee op uw route door de stad. Verkrijgbaar in intree Dordrecht | VVV en de deelnemende panden. Deze gids biedt u meer achter-grondinformatie over ruim zeventig beeldbepalende panden in Dordrecht. Houd bovendien www.monumentenin-dordrecht.nl in de gaten voor eventuele laatste wijzigingen en een uitgebreide programma omschrijving per monument.
Welkom bij de Open Monumentendagen!
Molen Kyck over den Dyck Noordendijk 144
De ruim 300-jaar oude molen is te beklimmen tot
aan de steenzolder op de zevende etage. Tijdens de
Open Monumentendagen is het hier heerlijk toeven:
er zijn rondleidingen en (bak)demonstraties, u kunt
muziek luisteren en kinderen kunnen zelf koekjes
bakken en een speurtocht door de molen doen of
oud-Hollandse spelletjes spelen. Bij voldoende wind
draaien uiteraard de wieken.
Museum 1940-1945 Nieuwe Haven 27-28
Bekijk de grote collectie wapens, uniformen en
gebruiksartikelen uit de oorlogsdagen. Er is
bovendien een kinderspeurtocht verkrijgbaar.
De toegangsprijs is 1 euro per persoon.
Nationaal Landschapskundig Museum Reeweg Oost 145
U kunt doorlopend deelnemen aan rondleidingen
door de stijlkamers, expositieruimten en reliëftuinen
(max. 5 personen per rondleiding). De stijlkamers
tonen Art-Deco interieurs met bijzonder glas-in-
lood dat de beleving van dag en nacht symboliseert.
Nationaal Onderwijs-museum - De Holland Burgemeester de Raadtsingel 97
Op zaterdag en zondag kunt u om 12.00, 13.00 en
14.00 uur meedoen aan een rondleiding rondom
het thema ‘Plekken van Plezier’ (duur: 30-45 minu-
ten). Aanmelden uiterlijk 15 min. voor aanvang van
de rondleidingen bij de museumbalie, max. 15-20
personen per rondleiding. Maar u kunt natuurlijk ook
zelf op onderzoek uit.
Nederlandse Kazemat type P Rijksstraatweg 351
Deze Nederlandse bunker (kazemat) bij de jacht-
haven is vorig jaar in het beheer gekomen van
Bunkerbehoud Dordrecht en helemaal opgeknapt
en ingericht.
Notariaat Nonhebel Grotekerksplein 20
In dit statige pand huist tegenwoordig een notaris-
kantoor. Op zaterdag kunt u de benedenetage
bezichtigen, waaronder de wachtkamer met lemen
plafond en de keuken met originele ornamenten en
witjes. Ook kunt u een kijkje nemen in de voorste
ontvangstkamer met originele luiken en geheime
deuren, de middelste ontvangstkamer met stoffen
behang, de patio en de havenzichtkamer.
Oud-Katholieke Kerk Maria Maior Voorstraat 120
Bent u op zoek naar een oase van rust in de drukke
binnenstad? Loop dan binnen bij de Maria Maior.
Let op: mogelijk is de kerk niet toegankelijk vanwege
geplande restauratiewerkzaamheden.
Pandora - Voormalige Dordtse Schouwburg Wijnstraat 82
Pandora is gevestigd in een rijksmonument uit 1735.
In dit monumentale pand werd in 1850 de eerste
Dordtse schouwburg geëxploiteerd. Tijdens de Open
Monumentendagen kunt u de achttiende-eeuwse
38
39
40
41
42
43
44
45
stijlkamer (Lodewijk XIV en XV) en voormalige thea-
terzaal bekijken, die nu in gebruik zijn als winkel. En
meteen lekker snuffelen door een groot assortiment
aan tweedehands boeken, curiosa, kunst & antiek.
Pandorus Boomstraat 17
Dit oude winkelpand ligt op loopafstand van Pandora
en telt drie etages vol curiosa, vintage kleding, meu-
bels, design, kunst en antiek.
Remonstrantse Kerk Cornelis de Wittstraat 28
Op zaterdag biedt de kerk een gevarieerd program-
ma. Van 10.00 tot 13.30 uur worden er rondleidingen
gegeven door Marja van Bennekom. Bovendien kunt
u het monumentale Maarschalkerweerd orgel be-
spelen. Om 14.00 uur leest de bekende Dordtse
schrijver/dichter Kees Klok voor uit eigen werk. Van
15.00 tot 17.00 uur is er een afwisselend programma
van de Remonstrantse cantorij, de popdienstband en
Balletschool ‘De Singel’.
Scheffersplein Cornelis de Wittstraat 28
Scheffersplein is één van de pleinen in de binnenstad
van Dordrecht. Om en rond het plein bevinden zich
diverse horecagelegenheden van restaurants tot
cafés. In de zomermaanden wordt het plein in
beslag genomen door diverse terrassen. Het plein
is vernoemd naar Ary Scheffer, een Dordrechtse
schilder uit de 19de eeuw. Het beeld dat midden
op het Scheffersplein staat van Ary Scheffer werd
onthuld in 1862.
Schouwburg Kunstmin Sint Jorisweg 76
Schouwburg Kunstmin is een rijksmonument uit
1889 van architect Jan Verheul. Het gebouw is ge-
liefd en bekend vanwege het neo-barokke interieur
dat architect Sybold van Ravesteyn in de jaren dertig
van de vorige eeuw toevoegde. Hij ontwierp ook het
halfronde paviljoen aan de zijkant van het gebouw.
Kunstmin opent op zaterdag haar deuren voor gratis
rondleidingen door het pand, tussen 14.00-18.45 uur.
Om 18.45 uur opent Cultuurwethouder Piet Sleeking
in de Schouwburg een fraaie permanente tijdlijn met
de historie van de Schouwburg. Vanaf 19.00 uur be-
gint de zomereditie van Kunstmin Live: een gratis
toegankelijk programma met muzikale gasten in de
tuin van Kunstmin. Het Theatercafé is dan geopend.
Schroevendok Straatman Ter hoogte van Kuipershaven 169-182
Het schroevendok behoorde toe aan de machine-
fabriek L. Straatman Ketelmakerij die van 1902 tot
1996 aan de Kuipershaven gevestigd was. Het dok
werd gebruikt om schepen deels uit het water te
lichten. Zich manoeuvrerend op drijvende, houten
vlonders konden de werklieden de scheepsroeren en
schroeven repareren. Het schroevendok is recentelijk
gerestaureerd en is teruggeplaatst op zijn oude plek.
Sociëteit Amicitia Vlak 1
De herensociëteit Amicitia bestaat al sinds 1783 en
is sinds 1974 gevestigd in dit statige pand aan het
Vlak. U kunt de gehele sociëteit bezichtigen. Op
zondagmiddag is Amicitia een van de Muzikale
Monumenten.
46
47
48
49
50
51
Stadhuis Stadhuisplein 1
Het Stadhuis is in de 14de eeuw gebouwd door
Vlaamse kooplieden en ingezet als markthal, waarna
het in 1544 in gebruik kwam door de bestuurders van
de stad. In het Stadhuis is van alles te zien. Bekijk bij-
voorbeeld de cellen van de oude stadsgevangenis of
het middeleeuwse balkenplafond en metselwerk in
de Raadzaal. Het politieke centrum is dit weekend
niet te bezoeken. Op zondagmiddag is het Stadhuis
een van de Muzikale Monumenten.
Stadsbrouwerij Dordrecht - Het Schapenkopje Buddingh’plein 20
De brouwzaal is open voor het publiek. U kunt
deelnemen aan een rondleiding door de brouwerij,
waarbij het proces van bierbrouwen, bottelen en
etiketteren wordt uitgelegd. En als het allemaal te
lekker smaakt om te laten staan, dan koopt u
natuurlijk een geschenkverpakking van het
Schapenkopje bier voor thuis.
‘t Zeepaert Wijnstraat 113
‘t Zeepaert is een van de best bewaarde gotische
woonhuizen in Nederland. Bezoek de gerestaureer-
de stijlkamers, tuinkamers en gastenverblijven. De
begane grond is bereikbaar voor rolstoelen.
Teekengenootschap Pictura Voorstraat 190-192
De expositiezalen en grafische werkplaats zijn te
bezichtigen. Er zijn doorlopend demonstraties op
drukpersen.
The Movies Nieuwstraat 62
Cinema The Movies is gevestigd in een 17de eeuws
monumentaal pand. Een bijzondere reeks bewoners
ging de bioscoop voor: o.a. de Latijnse School (waar
de gebroeders De Witt les kregen), de leerlingen
van de Hogere Burger School, de Keuringsdienst
van Waren en Sinterklaas. Tijdens de Open
Monumentendagen wordt er buiten op de gevel
een korte film geprojecteerd en is er in The Movies
een bijzondere filmprogrammering te zien.
Meer informatie over de films en prijzen vindt u
op www.themoviesdordrecht.nl.
Trinitatiskapel Vriesestraat 20
Zowel het fraaie historische kerkgebouw als de
tuin zijn geopend. Op zaterdagmiddag om 15.30 uur
kunt u een concert bijwonen van Alisa van Dijk.
Villa Augustus Oranjelaan 7
Tijdens de Open Monumentendagen kunt u een
kijkje nemen in de tuinen, het pompgebouw met
de markt, het restaurant en de lobby van het hotel
in de Watertoren.
Villa Beukenhof Singel 87
Alleen de tuin is dit weekend te bezichtigen. Stap in
een groene weelde vol hoogteverschillen, open
ruimtes, beelden van de Dordtse beeldhouwer Jan
Timmer en bekijk tot slot de historische tuinkoepel.
Visser’s Poffertjessalon Groenmarkt 9
Het restaurant, een mooi stukje Dordtse Historie,
is de dag door te bezichtigen. Authentieke delen
zoals de bijna 200 jaar oude wanden en vloer, het
glas-in-lood en oud ambacht zijn de pronkstukken.
Deze authentieke details, de poffertjes en het
enthousiaste verhaal van de medewerkers dragen
bij aan een fijne dag uit met het gezin.
Vlak 6 - In den Hatert Vlak 6
Het perceel waar dit pand op is gebouwd is in 1611
gekocht door de thesaurier (rentmeester) van
Dordrecht, Leonard Sijbertsz van den Hatert. In de
voorkamer van dit zeventiende-eeuwse pand is een
kleine parfumboetiek gevestigd in Italiaanse sferen.
Bekijk de begane grond en geniet meteen van het
monumentale uitzicht over de Wolwevershaven.
Voorstraat 125 Voorstraat 125
Op het terrein waar ooit bierbrouwerij De Dissel
was gevestigd, is rond 1730 dit statige woonhuis
gebouwd. Verborgen achter de gevel bevindt zich
een uniek patriciërshuis met veel originele stijl-
elementen. U kunt op de begane grond o.a. fraai
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
stucwerk met ornamenten uit de Louis XIV-periode
bezichtigen. De eigenaar draait tijdens deze dagen
vinylplaatjes. Op zondagmiddag is Voorstraat 125 een
van de Muzikale Monumenten.
Vrijmetselaarsloge ‘La Flamboyante’ - De Munt Munt 9
Alle vertrekken op de eerste verdieping waar de
vrijmetselaren bijeenkomen zijn toegankelijk, zoals
de werkplaats (rituele ruimte), de comparitieruimte
en meesterkamer, de bibliotheek op de begane
grond en de tuin.
Wantijpark Baden Powell-laan
Dit echte stadspark is in 1937 ontworpen en aan-
gelegd door de tuinarchitect D.F. Tersteeg. Op deze
natuurlijke ‘Plek van Plezier’ vindt u schitterende
oude bomen en een enorme natuurvariatie. Ook ziet
u er gedenkbomen, een dierenverblijf en resten van
een schietmuur uit de tijd dat een deel van het park
dienst deed als oefenterrein voor militairen.
Watertoren Buitenlust Kromme Zandweg 80
De geheel in beton opgetrokken watertoren aan de
rand van wijk Dubbeldam is in 1916 gebouwd naar
een ontwerp van Visser en Smit te Papendrecht. Het
zeskantige tentdak was van oorsprong afgewerkt
met een bepleistering in zandsteenkleur door toe-
voeging van gemalen zandsteen. Tijdens de Open
Monumentendagen vinden in de watertoren rond-
leidingen en exposities plaats.
Wilhelminakerk Blekersdijk 41
Op zaterdag vinden er om 13.00 uur en 15.00 uur
muzikale optredens plaats. Ook is er een foto-
expositie ‘kerken’ van architect Tjeerd Kuipers
(1857-1942)’. De afsluitende vesper is om 16.30 uur.
63
64
65
66
...Programma
ww
w.m
on
um
en
ten
ind
ord
rec
ht.
nl
Op
en
Mo
nu
men
ten
dag
enin
Do
rdre
cht
...
ZA
TE
RD
AG
14
& Z
ON
DA
G 1
5S
EP
TE
MB
ER
20
19
TH
EM
A
Ple
kk
en
van
Ple
zier
Muzikale Monumenten
Het hele weekend kunt u genieten van bijzondere artiesten die het maken van muziek tot een kunst verheven hebben. Zo is er op zaterdag orgelmuziek in verschillende kerken in het kader van Nationale orgeldag. Zondag staat in het teken van Muzikale Monumenten. Toegang is gratis. Vol is vol!
krijtjes uitnodigend worden neergezet nemen som-
mige kinderen hun kans waar en beginnen meteen
te kleuren. Anderen nemen hun tijd om alles nog
eens goed te observeren. Even luisteren naar de zan-
ger. Even simpelweg aanwezig zijn. Het Kleurfeest is
begonnen. Een vriendelijke uitnodiging om deel te
nemen aan een kunstwerk in wording. Gaandeweg
gaan de kinderen helemaal op in deze wereld van
kleur en geluid. Communicatie zonder woorden.
Huis Roodenburch Dennis Kolen en Jop Wijlacker - Sounds Of SilenceZo. 14.30, 15.30 en 16.30 uur
Ergens in Duitsland, backstage - tijdens een
spontaan akoestisch optreden, kwamen Dennis
Kolen en Jop Wijlacker achter hun gemeenschap-
pelijke liefde voor Simon & Garfunkel. In de
theatershow die daaruit ontstond halen ze jeugd-
herinneringen op aan hun favoriete songs van het
beroemde duo: van het ingetogen ‘Sound of Silence’,
‘Scarborough Fair’ en ‘Homeward Bound’ tot mee-
zingers als ‘Mrs. Robinson’, ‘The Boxer’ en ‘Cecilia’.
De liedjes van de voorstelling Simon and Garfunkel
Acoustic worden ondersteund door sfeervolle
beelden en vertellen Jop en Dennis fraaie anekdotes
en persoonlijke herinneringen.
Merz - ‘t Suyckervat Lilian Vieira Zo. 14.15, 15.15 en 16.15 uur
Jazzcotheque, een sessie band onder leiding van
toetsenist Berthil Busstra, zal deze middag te gast
zijn bij ’t Suyckervat, in de volksmond Café Merz.
Ervan uitgaande dat het weer het toelaat zal de band
vandaag speciale gast, de bekende Braziliaanse zange-
res, Lilian Vieira (o.a. Zuco 103) begeleiden op het
terras van ’t Suyckervat. Het is moeilijk stil te blijven
zitten bij Braziliaanse muziek dus dat hoeft niet. Ver-
wacht naast Braziliaanse traditionals uit de jeugd van
Lilian ook veel groovende sambasoul ritmes, waarbij
ook de nuances en de romantiek van de Samba uit
jaren zestig en zeventig aan bod zullen komen.
Sociëteit Amicitia Doctor Bernard & The Swing CatsZo. 14.30, 15.30 en 16.30 uur
De Dordtse dokter en jazzklarinettist Bernard
Berkhout speelt met zijn kwartet Doctor Bernard and
the Swing Cats in de stijl van Benny Goodman en
Fletcher Henderson: muziek die teruggaat tot de
jaren 30 van de twintigste eeuw. Tijdloos en door vele
generaties heen uiterst dansbaar. Buiten het spreek-
uur geeft Doctor Bernard grif toe aan zijn grootste
passie, de muziek. De klarinettist werd ooit ontdekt
door Pim Jacobs en Rita Reys en onderscheiden met
een Edison, solistenprijzen van het North Sea Jazz
30
37
51
Festival, Jazz Festival Breda en Den Bosch (Jazz In
Duketown). Hij behoort inmiddels tot Nederlands
jazz-iconen en werd door weekblad Elsevier zelfs
uitgeroepen tot de Nederlandse ‘King of Swing’.
Stadhuis - Binnen Kim Hoorweg & Anton GoudsmitZo. 14.00, 15.00 en 16.00 uur
Ze staat bekend om haar slimme originelen, heldere
en aangename klankkleur en charmante manier om
vergeten nummers opnieuw te interpreteren. Ze
werkte met topmuzikanten: Trijntje Oosterhuis, Gino
Vannelli, Candy Dulfer, Chance Howard (Prince) en
Benjamin Herman. Op haar nieuwe album wordt
Kim onder andere vergezeld door Anton Goudsmit,
topgitarist in de Nederlandse jazzscene. Hij speelde
bij New Cool Collective en The Ploctones. In 2010
werd Goudsmit de VPRO/Boy Edgar Prijs toegekend.
In datzelfde jaar ontving hij het Duiveltje, de prijs
voor beste Nederlandse popgitarist.
Stadhuis - Buiten The WaltonsZo. 14.30, 15.30 en 16.30 uur
Bij The Waltons blijken de begrippen ‘subtiel’ en
‘van-dikhout-zaagt-men-planken’ uitstekend hand
in hand te gaan. De zes mannen uit Dordrecht
hebben een onnavolgbare, eigen stijl ontwikkeld
en spelen een repertoire dat voor de rechtgeaarde
muziekliefhebber niets te wensen overlaat. The
Waltons zijn een groot feest, een boerenbruiloft in
de lente, een jonge klare in een oude kroeg. Het is
muziek zoals het hoort, met hart en ziel gespeeld en
doorspekt met een stevige dosis humor. Bij deze he-
ren kunt u terecht voor texmex, polka’s, walsen, rock
’n roll, love and emotion en smartlappen in de tradi-
tie van Willy Alberti, Johnny Jordaan en de Zangeres.
Voorstraat 125 Spanjers, Planteijdt en DijsseldonkZo. 14.00, 15.00 en 16.00 uur
Eric van Dijsseldonk (gitaar), Roel Spanjers (toetsen)
en Wouter Planteijdt (gitaar) vonden elkaar in hun
liefde voor de legendarische muziek van The Band
en gaan samen op soortgelijke wijze vocaal te werk.
Drie karakteristieke leadzangers die om elkaar heen
lijken te cirkelen en dan weer prachtig samenvallen.
Onder de titel ‘The Band: Music from Big Pink to
the Last Waltz’ deden ze, met vijfmans band en
verhalen van Leo Blokhuis, een uitgebreide theater-
tour. Nu treden ze op als semi-akoestisch trio,
met een combinatie van eigen werk en zorgvuldig
gekozen covers. Denk hierbij in de richting van
Bob Dylan, Bobby Charles en Dr. John. Dit alles
met liefde en vakmanschap gebracht op piano en
gitaren, accordeon en mandoline, met natuurlijk
veel driestemmige zang.
52
52
62
De Luthiers TroisEllesZo. 13.00, 14.00 en 15.00 uur
In het atelier van De Luthiers klinkt muziek van
‘TroisElles’. Twee plus twee is drie. Dat wordt bij een
concert van TroisElles snel duidelijk. De verrassende
combinatie van fluit, klarinet en gitaar brengt een
ongehoord repertoire voor het publiek en garandeert
een intiem kamermuziekconcert waarbij ‘Plekken van
Plezier’ een centrale plaats krijgt.
De Munt van Hollandt Toma – Jessica ManuputtyZo. 14.15, 15.15 en 16.15 uur
Zangeres Jessica Manuputty heeft een missie: het
bewaren en doorgeven van de Molukse traditionals
(lagu-lagu) die ze van haar familie leerde. Ze maakte
daarom ‘TOMA’, een album met een selectie van
haar lievelingsliedjes. Tijdens de Open Monumenten-
dagen brengt Jessica de liedjes Iive ten gehore in
een kleine bezetting van zang, gitaren, ukelele en
percussie. Door het warme vintage geluid wordt u
meegevoerd naar vroegere tijden. Ondertussen ver-
telt Jessica over haar grootouders, hoe ze de liedjes
van hen leerde en wat ze voor haar betekenen.
‘TOMA!’ In een intiem vertelconcert over heimwee,
veerkracht, het zoeken naar je identiteit en de ver-
binding met je roots.
Het Hof van Nederland Het KleurfeestZo. 14.15, 15.15 en 16.15 uur
Een groot vel papier waarop de tekenaar een lijn
laat ontstaan terwijl de zanger/gitarist een mooie
melodie zingt. In afwachting zitten de kinderen
rond de tekening en volgen met hun ogen de lijn.
Een olifant! Nee, het is een vogel! Wanneer de kleur-
14
15
28
Nationaal Onderwijsmuseum - De Holland 41
Gerechtsgebouw Dordrecht25
Stadhuis - BinnenKim Hoorweg & Anton Goudsmit
52
Het Hof van NederlandHet Kleurfeest
28Duurzaamheidscentrum Weizigt - Koetshuis
22
... Open Monumenten in Dordrecht Muzikale Monumenten
A Berckepoort
B Centraal Station
C Dolhuis
D DordtYart - Biesboschhal & Kraanbaan
E Energiehuis
F Huis Bever - Schaep
G Huis Vader Tijd
H Kuipershaven 40 - Bouman GGZ
I Landgoed Dordwijk
J Leprooshuis
K Meeting House - Voormalige Spaarbank
L Nieuwkerk
M Pakhuis in Vino Veritas
N Pakhuis Van Oldenborgh
O Pelgrimshuys
P Pontonnierskazerne
Q Rondeel Engelenborch
R Regenten- en Lenghenhof
S Statenschool
T Stokholm
U Villa Rozenhof
V Voorstraat 142-144
Overige bijzondere monumenten (Niet geopend)
intree Dordrecht | VVV
Fietsenstalling
Parkeerterrein
Parkeergarage
Centraal Station
Waterbus
Kinderactiviteiten
Themawandeling Frits Baarda
...
Speciaal menu & storyteller De Crimpert Salm Kom tijdens de Open Monumentendagen naar De
Crimpert Salm. Hier kunt u op zaterdag 14 september
genieten van een speciaal ‘Open Monumentendagen
menu’. Kom luisteren naar de verhalenverteller, laat u
verrassen door verhalen over de geschiedenis van
Dordrecht en De Crimpert Salm. U kunt reserveren
via tel. 078-6145557 (reserveren is niet verplicht).
Dansworkshops in de Bibliotheek (Café Americain) Kent u het oude Café Americain aan de Groenmarkt
nog? Heeft u vroeger ook gedanst in de Blauwe
Kamer of dit altijd al eens willen doen? Dit kan tijdens
de Open Monumentendagen. Op zaterdag 14 sep-
tember (13.00-14.30 uur) wordt er een ‘Hip-hop
dansworkshop’ georganiseerd. Leuk voor alle leef-
tijden (dus ouders mogen ook meedoen). Speciaal
voor onze oudere bezoekers vindt er op deze dag
(15.00-16.30 uur) een ‘Salsa dansles’ plaats. Beide
vinden plaats in de Blauwe Kamer. Tussendoor kunt
u genieten van een hapje en een drankje in Café
Americain. U kunt zich (kosteloos) inschrijven via
http://www.debibliotheekaanzet.nl/activiteiten.
Registratie is mogelijk ongeveer 6 weken van tevoren.
Picknicken en schilderkunsten in de tuin van het Dordrechts Museum Op zondag 15 september stelt het Dordrechts
Museum (12.00-17.00 uur) haar binnentuin
1
2
23
beschikbaar voor een overheerlijke picknick. De tuin
is een ideale plek om gezellig bij elkaar te komen en
te genieten van een goed gevulde picknickmand.
Tijdens uw picknick kunt u ook genieten van de
kunstschilders die op locatie hu n kunstwerken ma-
ken. Kortom, echt een plek van plezier! U kunt reser-
veren via tel. 078-6329100 of [email protected].
Open Monumenten Café in het Magazijn Tijdens de Open Monumentendagen zal het Magazijn
op zondag 15 september tussen 12.00-17.00 uur
omgetoverd worden tot een waar ‘Open Monumen-
ten Café’. Welke muziek wilt u horen? Selecteer uw
favoriete nummers en de Dj’s gaan hier mee aan de
slag. Kom gezellig bij elkaar en geniet van een drankje,
waag een dansje en geniet samen van muzikale
toppers.
Restauratiebeurs VAKWERK (tuin van de Grote Kerk) Voor de vierde keer op rij organiseert Maison l’Art
Nouveau de Restauratiebeurs VAKWERK tijdens de
Open Monumentendagen in Dordrecht. Op de
restauratiebeurs kunnen bezoekers kennismaken
met diverse vakmensen die bij het onderhoud en de
restauratie van een monument onmisbaar zijn. Zo
kan men ontdekken hoe een decoratieschilder niet-
van-echt-te-onderscheiden marmer schildert, mee-
kijken over de schouder van een meubelrestaurator,
of zich laten informeren over het schilderen met
lijnolieverf. Andere ambachten die vertegenwoordigd
worden op de restauratiebeurs zijn restauratie
stukadoren, klassiek beeldhouwen en het restaureren
van antiek houtsnijwerk. Naast ambachtslieden zijn er
ook specialisten aanwezig die u kunnen adviseren op
het gebied van bouwhistorie en historische interieurs.
Kortom, een Erfgoed Fair voor iedereen met een
passie voor restauratie & erfgoed! De restauratiebeurs
is gratis toegankelijk.
Familiecircus Kloostertuin Speciaal voor de Open Monumentendagen is er een
familiecircus in de Kloostertuin neergestreken. Er is
een kinderkaravaan compleet met lachspiegels, een
buitenpiste met shows van verschillende artiesten en
een heus vlooiencircus. Hier zijn onder andere sterke
mannen en beeldschone koorddanseressen te be-
wonderen, ook kunnen de kinderen hier genieten van
nostalgische spelletjes en oefenen met circusmateriaal.
Door de klassieke uitstraling van dit circus worden
kinderen van alle leeftijden verleid om in een andere
wereld te stappen. Hoewel de sfeer je meeneemt naar
vroeger tijden, zijn de voorstellingen modern.
Beverwijcksplein pianoconcert Het Beverwijcksplein wordt zaterdag omgetoverd tot
een sfeervol openluchtconcert ‘Plezier aan het klavier’.
Geniet tussen 14.00 en 17.00 uur van het spel van
jonge pianovirtuozen. Zij spelen van klassiek tot jazz,
soms begeleid door lokaal zangtalent.
Kinderspeurtocht ‘Kraeck den code’ Speciaal voor kinderen van 6 t/m 12 jaar is er een
speurtocht langs diverse monumenten. Ze kunnen
zelf op avontuur aan de hand van een schatkaart en
zich lekker uitleven met vragen en opdrachten. De
route start in de tuin van de Grote Kerk en leidt door
het historisch havengebied naar het Groothoofd. De
speurtocht is op eigen gelegenheid en elk moment
van de dag te doen; u vindt de beschrijving bij intree
Dordrecht | VVV.
Rondvaarten Imbarcazione Barone Benvenuto a bordo! Twee Dordtse broers met
4
5
7
8
9
Italiaans bloed laten bezoekers de stad het liefst zien
daar waar zij het best tot haar recht komt: vanaf het
water! Inschepen kan op de steiger aan de
Pottenkade (naast de Grote Kerk). Graag even
bellen met 06-48467640 om een plaatsje te
reserveren. Kosten: 15,00 p.p. kinderen tot 16 jaar
€ 10,00 (vanaf 4 personen).
Rondvaarten ss Pieter Boele Op zaterdag en zondag kunt u tussen 12.00 en
16.00 uur (elk heel uur) een 45 minuten durende
rondvaart maken op de Pieter Boele. Tijdens de
vaart is de stoommachine te bezichtigen en de
enthousiaste vrijwilligers vertellen graag over deze
bijzondere voormalige Rijn-stoomsleper. Inschepen
op het Groothoofd. Kosten € 4,50 p.p., kinderen
4 t/m 12 jaar € 3,50.
Nationale Orgeldag Het is u vast wel opgevallen in de programma-
beschrijving van de monumenten: op zaterdag is
er steeds een beetje extra aandacht voor de orgels
in Dordrecht. Terecht, want het is weer Nationale
Orgeldag. Sinds 2002 gelijktijdig georganiseerd
met de Open Monumentendagen. Op
www.nationaleorgeldag.nl leest u alle wetens-
waardigheden nog eens rustig terug.
Voorstraat Noord Festival Dit gezellige festival staat in het teken van kunst
en cultuur. Tussen Voorstraat 220 en het einde van
de Riedijk zijn er zaterdag tal van activiteiten. Tussen
12.00 en 23.00 uur kunt u genieten van straattheater,
modeshows, singer-songwriters, kunst op straat,
workshops, kinderactiviteiten en live muziek op
verschillende podia. Dit jaar aangevuld met een
speciaal lichtprogramma voor de Open Monumen-
tendagen, vanaf 18.00 uur door de hele straat te
bewonderen. Bekijk het volledige programma op
www.voorstraatnoord.nl.
VVV Wandelingen Wilt u nog uitvoeriger worden geïnformeerd over
de historie van Dordrecht en haar monumentale
panden? Dan starten op zaterdag en zondag bij intree
Dordrecht | VVV gratis rondleidingen. Een gids neemt
u gedurende anderhalf uur mee door al het moois dat
Dordrecht te bieden heeft. De wandelingen starten
om 12.00, 13.30 en 15.00 uur. Voor deze wandelingen
reserveert u op de dag zelf. Er is een beperkt aantal
plekjes beschikbaar.
Kunstrondje Dordt In het historisch centrum bevinden zich op loop-
afstand van elkaar ruim zestig zaken, musea en
open monumenten aaneengesloten in de Dordtse
Vereniging van Kunst- en Antiekhandelaren. U vindt
er oude en moderne kunst, klassiek design, antiek,
brocante, (antiquarische) boeken en nog veel meer.
Het Kunstrondje Dordt is een wandeling langs deze
winkels (zondag tussen 12.00 en 17.00 uur). De route
is gratis verkrijgbaar bij intree Dordrecht | VVV en de
deelnemers.
Overbruggen, kunstroute Dordtse brugwachtershuisjes ‘Overbruggen’ is een tweejarig kunstproject waarin
zes zachtjes ingeslapen brugwachtershuisjes door
zes lokale kunstenaars weer nieuw leven ingeblazen
krijgen. U vindt de huisjes bij de Draaibrug, Engelen-
burgerbrug, Boombrug (2x), Riedijksbrug en Prins
Hendrikbrug. Een aantal van hen komt u al tegen
op de Open Monumentendagen route. Maar u
kunt ook langs alle huisjes lopen of fietsen. Meer
informatie leest u op http://brugwachtershuisjes.nl/
overbruggen-dordrecht/. De folder is verkrijgbaar
bij intree Dordrecht | VVV.
10
11
12
13
14
15
Naast de openstelling van tientallen monumenten vinden er dit weekend ook allerlei verrassende activiteiten plaats in de binnenstad.
Thema: ‘Plekken van Plezier’ Het landelijke thema voor Open Monumenten-
dagen 2019 is ‘Plekken van Plezier’. Een thema
dat aansluiting vindt bij het thema Arts and
Entertainment van de European Heritage Days.
Juist de plekken waar mensen voor hun plezier
en mét plezier naartoe gingen (en soms nog
steeds gaan) staan dit jaar extra in het zonnetje.
Hoe hebben mensen zich in de loop der eeuwen
vermaakt, en welke monumenten zijn daarvoor
het decor of podium geweest? In dit program-
maoverzicht leest u alles over deze bijzondere
editie van de Open Monumentendagen.
Speciale activiteiten
Speciale activiteitenWandeling Plekken van Plezier Tekst Frits Baarda
Op uitbundigheid kunt u Dordtenaren in het verleden moeilijk
betrappen. Daarvoor was de volksaard te calvinistisch en te
sober. Toch zijn er voldoende Plekken van Plezier te vinden.
Loop maar eens mee!
HofDit is een plek van nationaal belang. Als oudste stad van
Holland, met stadsrechten uit 1220, is Dordrecht de bakermat
van Nederland en van de Nederlandse taal. Dat kwam zo: in
1572 schaarde het opstandige Nederland zich onder leiding
van prins Willem van Oranje tegen de Spaanse overheersing.
Vertegenwoordigers van rebelse steden kwamen hier tijdens
de Eerste Vrije Statenvergadering in het geheim bijeen. Ze
daagden het Spaanse gezag uit. Onbedoeld legden ze zo
kiem voor de Nederlandse staat, zoals we die nu kennen. In
de ‘wieg van Nederland’ werd naderhand een reeks van kerk-
vergaderingen gehouden. Tijdens de Synode van Dordrecht
(1618 - 1619) vlogen scherpslijpers en vrijzinnige calvinisten el-
kaar in de haren. Toch viel er een belangrijk besluit. De Staten-
bijbel moest worden vertaald, de grondslag voor de huidige
Nederlandse taal. De oranjes kwamen graag naar Het Hof, ook
om er te feesten. Willem van Oranje, de latere stadhouder van
Holland, was zo van Dordrecht gecharmeerd, dat hij in 1575
besloot er zijn bruiloft te vieren. Zijn nieuwe vrouw Charlotte
de Bourbon stemde graag toe. Het stadsbestuur bood hen een
copieuze maaltijd aan. Verse vis kwam uit de Dordtse wateren,
gevogelte uit de Biesbosch, alleen de exquise wijnen moesten
ze uit Duitsland, Frankrijk en Spanje halen. Loop door poortje,
korte zijde plein
AugustijnenkerkAan de linkerkant van de steeg staat de Augustijnenkerk, uit
1293. Augustijner monniken baden en lazen in deze kerk, een
van de oudste van Nederland. Vroeg 16de eeuw begonnen ze
in ‘dit broeinest van ketterij’ al in het diepste geheim de protes-
tantse leer uit te dragen. Uit het naastgelegen klooster is Het
Hof voortgekomen. Veel gelachen werd er niet. Wel is in de
kerk morbide humor te vinden. Voormalig doodgraver A. de
Vogel liet op zijn grafsteen beitelen: ‘Hij die gewoon was het
graf met lijken te verzaden, ligt hier zelf ten spijs aan maden’.
Rechtsaf, de Voorstraat op.
Pictura (nr. 190)Het hoge bordes van een voormalige burgemeesterswoning
(nr. 190) geeft toegang tot Pictura, het oudste kunstenaars-
genootschap van Nederland. Sinds 1774 komen werkende
kunstenaars en kunstliefhebbers er samen, om te schetsen,
etsen, schilderen en al pratend en drinkend de geestelijke vrij-
heid te vieren. Het trefpunt is vanaf 1901 dit huis Oostenrijck
aan de Voorstraat, daarvóór wisselden ze vaker van plaats.
Magazijn (nr. 180)Dit pand is een feest van de architectuur, hét jugendstil-topstuk
van Dordrecht. Dat het hier staat, is te danken aan bedden-
verkoper A.J. Zwijsen. Met een heuse, transparante meubel-
showroom wilde hij opzien baren. De Dordtse architect Carel
Tenenti tekende het ontwerp. Na de opening in 1902 keken
Dordtenaren er hun ogen uit. Sinds vorig jaar is het een
trekpleister. Het Magazijn is een moderne combi van café-
restaurant, kunstuitleen en winkels, met muziekoptredens
tussendoor.
Café De Tijd (nr. 170) Bier en gezelligheid komen hier samen achter een typisch
Dordts renaissancegeveltje uit 1603. Al tientallen jaren is het
een drukbezocht café, sinds 1988 onder de naam De Tijd.
Het interieur is een charmant samenraapsel van spiegels, een
modern schilderij en ingelijste gedichten. Het belangrijkste
bevindt zich achterin: veertien (wisselende) tappunten en in
totaal meer dan 150 soorten bier op fles.
Linksaf, Nieuwbrug, met uitzichtEen brug om bij stil te staan. Het gezicht op de Wijnhaven,
waar de stad zijn oorsprong heeft, kan Dordtenaren flink
emotioneren. Dichter Kees Buddingh’ schreef eens: ‘Als ik in
Dordt op de Nieuwbrug sta en uitkijk naar de koepel van de
Groothoofdstoren in de verte, weet ik dat heel Brooklyn en
Manhattan samen mij nooit zoveel zullen doen.’ De brug
zelf is een staaltje ingenieurskunst van de hoogste orde.
De constructie ontstond in 1851 op de tekentafel van stads-
architect G.N. Itz, die acht stadsbruggen tot zijn geestes-
kinderen mag rekenen.
Rechtsaf, WijnstraatGezellige straten zijn er in Dordrecht volop, maar de titel
‘elegantste straat’ is voorbehouden aan de Wijnstraat. Het
meanderende stratenpatroon ontstond in de Middeleeuwen,
op een dijk langs het riviertje de Thure. De schoonheid van
het stratenlint was Constantijn Huygens in 1676 opgevallen,
toen hij schreef: ‘Ons Hollands eerste Stadt pronckt met een
langen Straet, die rijck en heerlijck is, maar slingert in veel
bochten’. De Wijnstraat is tegenwoordig een parelsnoer van
liefst 62 rijksmonumenten.
Wijnstraat 123/125Dit enorme huis heet De Onbeschaamde, en dat komt door
een onschuldige, blote jongen. Kijk naar boven, daar staat het
ventje onder het dak. Op een dag, begin vorige eeuw, zou
koningin Wilhelmina de stad met haar bezoek vereren. De
feestelijke rijtoer trok door de Wijnstraat. Maar de koningin
hoefde niet te blozen. Het piemeltje was op last van het stads-
bestuur afgedekt met een oranje sjerp. Het pand staat er al
sinds 1650. De beroemde bouwmeester Pieter Post tekende
voor het ontwerp.
WijnstraatDe Wijnstraat draagt zijn naam niet voor niets. De handel was
hier levendig, eerst in Duitse Rijn- en Moezelwijnen, later in
Franse wijnen. Onderin de huizen bevonden zich geschikte
koele wijnkelders. Hier werd wijn bereid, opgeslagen, maar
ook gedronken. Bijna elk huis had een wijnkelder, van waaruit
ook aan publiek werd verkocht. Sloeg een handelaar een
nieuw vat aan, dan stuurde hij een omroeper de stad in om
liefhebbers te lokken.
Pandora, nr 82-86Weinig uitdragerijen zullen zo representatief gehuisvest zijn
als Pandora. Nu is het een feestelijke warwinkel, vroeger school
achter de Louis XIV-gevel Dordts eerste vaste schouwburg.
Begin 19de eeuw speelden amateurgezelschappen er voor-
namelijk romantische stukken. Voordat het een theater werd,
was het vanaf de bouw in 1735 een woonhuis. Net buiten de
route (zie kaart, nummer 45) ligt Dordts vervlogen kwartier van
vertier. De Riedijk rook voor de een naar zedelijk verderf, voor
de ander was het een oergezellige uitgaansbuurt. De Riedijk
lokte tot na de Tweede Wereldoorlog burgers en vreemde-
lingen. Reizigers van de veerdiensten langs de Merwekade
trokken langs de kroegen, bordelen en herbergen. Schippers
vormden de harde kern van de clientèle. Nu is het een
betrekkelijk stil, maar sfeervol straatje.
GroothoofdspoortDordrecht telde ooit achttien stadspoorten. De Groothoofd-
spoort bleef gespaard. Het bouwwerk werd tussen 1440 en
1450 opgemetseld. Pas in 1640 kreeg het de naam Groot-
hoofdspoort. Die grootse naam verdiende het, want over
de oorspronkelijke laatgotische poort werd een nieuwe
renaissancepoort gebouwd. Aan de rivierzijde zetelt de Dordtse
stedemaagd in haar Hollandse Tuin, omringd door de wapens
van andere Hollandse steden. Het Groothoofd was lang de
belangrijkste toegang tot de stad. Alles en iedereen kwam
over het water. Dordtse burgers, vreemdelingen, maar ook
koningen, keizers en andere hoge gasten stapten hier aan
land. De entree paste bij hun status. Onder de erebogen door
paradeerden keizer Sigismond van Duitsland, Karel V, Philips II,
Maximiliaan van Oostenrijk, de hertog van Alva en koning
Willem II. Ook de Franse keizer Napoleon liet er kort zijn
gezicht zien. Hij negeerde de erewachten en bezocht per
sloep de stad. De laatste vorst die per schip arriveerde, was
op 27 april 2015 koning Willem-Alexander, met in zijn kielzog
koningin Maxima.
DrierivierenpuntDit is een plek van opgetogenheid. Drie rivieren vloeien bij
het Groothoofd in een machtige beweging samen, links de
Oude Maas, rechtuit de Noord en rechts de Beneden Merwe-
de. Met ruim 150.000 scheepsbewegingen per jaar is dit het
drukst bevaren rivierknooppunt van Europa. Saai is het hier
nooit. Iedere dag is anders. De kleur van het water verschiet,
de luchten erboven tonen een oneindig palet. Schilders, onder
wie Aelbert Cuyp, maakten hier of vanaf de overkant hun
mooiste werken. De Friese schrijver Theun de Vries, keerde
telkens terug, want: ‘Eén keer bij dit doelwit van zoveel
wandelingen aangeland, verstil ik vanouds in opgetogenheid
voor de aanblik van Hollands mooiste waterscheiding.’
Linksaf, DamiatebrugIedere historische stad heeft een brug waarmee het de
ansichtkaart kan sieren. Florence heeft zijn Ponte Vecchio,
Amsterdam zijn Magere Brug en Dordrecht zijn Damiatebrug,
in de volksmond de ‘diamantenbrug’ geheten. Stadsbouw-
meester G.N.Itz ontwierp de gietijzeren toegangspoort naar
de Wolwevershaven. De ophaalbrug is een feest van herken-
ning in een stadsdeel dat al zo vaak is gefotografeerd en ge-
schilderd. Ook de ingebruikname in 1855 had feestelijk moeten
verlopen. Maar de stemming werd ronduit bedroefd, toen twee
dagen na de officiële handelingen twee kettingen braken en de
brug onverwacht in beweging kwam. Een jonge Dordtenaar
overleefde het niet, een ander raakte zwaar gewond.
Brug over, linksaf WolwevershavenHadden deze kade en haven in Amsterdam gelegen, toeristen
zouden zich massaal aan zoveel historische pracht hebben
vergapen. De Wolwevershaven, de naam van straat én water,
is de verborgen parel van Dordrecht. De haven werd in 1609
gegraven. Slikwerkers vulden duizenden karretjes met bagger,
voordat de eerste schepen hier binnen konden lopen. Ze
bevoorraden de pakhuizen aan de overzijde (Kuipershaven)
voornamelijk met wijn. Ter plekke werden wijnvaten gemaakt,
het zogeheten kuipen. Met de handel en de zeevaart was
het rond 1880 in Dordrecht vrijwel gedaan. Zeilschepen en
pramen maakten plaats voor stoomschepen, waarvan enkele
hier hun laatste rustplaats hebben gevonden. Nu liggen er
oude binnenschepen, de zogeheten ‘bruine vloot’, een soort
een varend museum. De eigenaren repareren op de kade met
veel toewijding masten en zwaarden. Een enkele keer moeten
ze plaatsmaken, bijvoorbeeld voor de tweejaarlijkse manifesta-
tie Dordt in Stoom, of als Sinterklaas in Dordrecht zijn feest
begint.
Linksaf, Vader TijdOp het Vlak nr.2 kijkt vanuit het timpaan van dit grote
patriciërs huis Vader Tijd al sinds 1728 neer op ons, stervelingen.
Hij toont twee familiewapens. Op zijn hoofd draagt hij een
zandloper, als teken van vergankelijkheid en de tijdelijkheid van
het leven.
Rechtsaf, Nieuwe HavenTegenwoordig een echte plek van plezier, met tientallen
sloepen en zeiljachten die er onderdak vinden bij de Koninklijke
Dordrechtsche Roei- en Zeilvereniging (KDR & ZV). De in 1851
opgerichte ‘Roei en zeil’ is een van de oudste van Nederland.
Prins Hendrik ijverde destijds voor de oprichting (‘Voor lieden
uit den beschaafden stand’). Sinds die tijd heeft de vereniging
een band en met het koninklijk huis behouden. Lang ervoor
was de in 1410 gegraven Nieuwe Haven thuisbasis voor
houthandelaren en later visverkopers. Vanaf vlotten verkochten
ze hun waren. Ook handelaren van aardappels (Aardappel-
markt) en knollen (Knolmarkt) maakten graag van de plek
gebruik.
Museum Van GijnAan de Nieuwe Haven 30 staat het imposante Huis Van Gijn.
Wie er binnentreedt voelt zich een dwaalgast in de tijd. Het
patriciërshuis ademt de sfeer van ruim honderd jaar geleden.
Het interieur is gaaf en compleet bewaard gebleven, een
museale tijdmachine. De rijke regent Johan van Neurenberg
gaf in 1729 opdracht tot de bouw. Anderhalve eeuw later lieten
bankier en verzamelaar Simon van Gijn en zijn vrouw er hun
oog op vallen. Zij woonden er twintig jaar. Na het overlijden
van zijn vrouw bleef Van Gijn er wonen, eenzaam en alleen.
Hij zocht troost in het verzamelen van historische prenten,
schilderijen, zilverwerk en ook speelgoed. Na zijn overlijden,
zo bepaalde hij, moest zijn huis in een museum veranderen. In
1922 ging hij dood. Drie jaar later betraden de eerste bezoekers
een reusachtig poppenhuis, met bovenin een fantastische
speelgoedzolder.
Linksaf, Lange IJzeren BrugOok deze brug is een schepping van Itz. In 1856 verving de
Lange IJzeren Brug een houten voorganger. Dichter Kees
Plaisier omschreef de brug eens treffend als ‘een accolade
tussen twee kades’. Geen mooier uitzicht op de Grote Kerk
dan vanaf het hoge, beweegbare brugdeel. De bouw van de
kerk moet omstreeks 1285 zijn begonnen, op de restanten van
een tufstenen kerk. De onbedoeld hellende toren is nu het
beeldmerk van de stad. Eerder dit jaar was de kruisbasiliek in
Brabants-gotische stijl het decor van tv-spektakel The Passion.
VleeshouwersstraatAl in 1404 stond de ‘vleishouwerstraete’ in de boeken
genoemd. De kleine slagers verdwenen vrij snel, maar altijd is
‘Het leukste straatje van Dordrecht’ levendig gebleven. Tussen
1940 en 1950 zorgde Koos Versteeg hier vanuit nr. 40 voor
spetterend leesplezier. Op het hoogtepunt bestierde hij met
zeven volgestouwde panden Nederlands grootste boekhandel.
Linksaf, Café Americain in de Gulden OsDe Gulden Os rust al sinds 1523 op de gotische trapgevel van
het gelijknamige pand aan de Groenmarkt 153. Ooit liep het
pand door tot aan de Knolhaven en had het de ongelooflijke
diepte van 125 meter. Het vergulde dier herinnert aan de vele
slagers die in deze buurt werkten. Nu heeft de openbare
bibliotheek bezit genomen van het ingrijpend verbouwde
pand. Aan de voorkant is sinds kort bibliocafé Americain
gevestigd, waar men koffie met leesvoer kan bestellen.
De naam Americain roept bij oudere Dordtenaren warme
gevoelens op. Van 1920 tot de jaren ’70 draaide hier het
trendsettende, Amerikaans getinte café-restaurant Americain
op volle toeren. In een magnifieke blauwe zaal werd gedanst,
kwamen schakers samen en keurden konijnenfokkers er hun
troeteldieren.
De SleutelOp nummer 105 staat de voormalige woning (uit 1538) van
bierbrouwerij De Sleutel. Het bedrijf zou in 1433 zijn gesticht,
als eerste. Dertig brouwerijen telde de stad op zijn hoogtepunt,
maar alle verdwenen. In 2008 kwam er leven in de brouwerij
terug. Een paar mannen begonnen achter dit huis weer
ambachtelijk bier te maken, natuurlijk onder de naam
De Sleutel.
SchefferspleinHet intieme Scheffersplein werd vroeger gebruikt voor de
markt. Toen die handel zich naar het Statenplein verplaatste,
kreeg de calvinistische volksaard langzaam bourgondische
trekjes. Je kon er ook genieten! Dordtenaren houden de
stoeltjes tot diep in de herfst bezet. Hun Scheffersplein is er
tegenwoordig voor de lol. Plein is overigens een bedrieglijk
woord. Het plaveisel dat hen draagt, raakt twee oevers en dekt
water toe. Onderlangs stroomt het water van de Voorstraats-
haven. Het plein is tevens een brug, een pleinbrug dus, als dat
woord zou bestaan. De man op de sokkel, kunstschilder Ary
Scheffer (1795-1858), schonk zijn naam aan het plein.
BoterbeursIn een kromming van de Wijnstraat staat de Boterbeurs, uit
1841. In en rond het gebouw verhandelden boeren er zuivel-
waren, later bood het onderdak aan het Dordrechts Museum
en ‘s lands eerste openbare leeszaal. Sinds vorig jaar is het
omgetoverd tot een duurzaam en sfeervol loftcomplex, met
behoud van monumentale waarden.
Rechtsaf, WijnbrugDe brug biedt uitzicht op Dordts ‘gouden bocht’. Een deel van
de huizen staat er op Venetiaanse wijze met de achtergevel in
het water van de Voorstraatshaven. Vanaf de brug is goed te
zien hoe het Scheffersplein het water overspant.
Rechtdoor, steek Voorstraat over, BerckepoortGebouwencomplex Berckepoort ontleent zijn naam aan de
invloedrijke Dordtenaar Matthijs Berck, die zijn fortuin opbouw-
de met handel in wijn. In nog bestaande, hol gemetselde
kelders sloeg hij zijn alcoholische waar op. Berck mocht grote
staatslieden tot zijn vrienden rekenen. Zijn huis was logement
voor de Hertog van Alva, maar ook van diens grote vijand
Lumey (aanvoerder van de Geuzen). Ook prins Willem van
Oranje verbleef tussen 1573 en 1579 regelmatig bij hem en
proefde er graag van zijn wijnen. Uit die tijd dateert een
gedichtje van Adriaan van Nispen over de aantrekkingskracht
van de stad: ‘Te Dordt is altyd feest: men vindt er overvloet
Van bier en edel ooft en edel druivenbloet
En rijckdom en geneugt.’
Linksom, terug naar Het Hof, einde.
1 Speciaal menu & storyteller De Crimpert Salm
2 Dansworkshop in de Bibliotheek (Café Americain)
3 Picknicken en schilderkunsten in de tuin van het Dordrechts Museum
4 Open Monumenten Café in het Magazijn
5 Restauratiebeurs VAKWERK
6 Kindercircus Kloostertuin
7 Beverwijcksplein pianoconcert
8 Kinderspeurtocht ‘Kraeck den code’
9 Rondvaarten Imbarcazione Barone
10 Rondvaarten ss Pieter Boele
11 Nationale Orgeldag
12 Voorstraat Noord Festival
13 VVV Wandelingen
14 Kunstrondje Dordt
15 Overbruggen, kunstroute
Dordtse brugwachters-
huisjes
za 14 sept zo 15 sept
1 Ambachtsschool - Nieuwe LTS Dordrecht 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
2 Antoniuskerk 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
3 Arend Maartenshof 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
4 Atelier Gerhard Lentink 10.00 - 18.00 12.00 - 18.00
5 Augustijnenhof 10.00 - 17.00 Gesloten
6 Augustijnenkerk 10.00 - 17.00 12.00 - 16.00
7 Bibliotheek AanZet - De Gulden Os 10.00 - 17.00 Gesloten
8 Binnenvaartcentrum R. Siegfried 10.00 - 17.00 Gesloten
9 Bonifatiuskerk 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
10 Catharijnepoort Doorlopend
11 Christelijke Gereformeerde Kerk 10.00 - 17.00 Gesloten
12 Crimpert Salm - Restaurant De Crimp 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
13 Damiatebrug Doorlopend
14 De Luthiers Gesloten 12.30 - 16.00
15 De Munt van Hollandt 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
16 De Onbeschaamde 11.00 - 16.00 Gesloten
17 Den Witten Haen - Schefferstaete 10.00 - 17.00 Gesloten
18 Distilleerderij Rutte & Zn 09.30 - 17.00 12.00 - 17.00
19 Dordrechts Museum 11.00 - 17.00 11.00 - 17.00
20 Dordts Patriciërshuis - Museum a/d Maas 12.00 - 17.00 12.00 - 17.00
21 Duitse Manschappenbunker 502 11.00 - 17.00 12.00 - 17.00
22 Duurzaamheidscentrum Weizigt - Koetshuis 09.00 - 17.00 09.00 - 17.00
23 Galerie Intermezzo - De Groene Weyde 10.00 - 17.00 Gesloten
24 Galerie Kunst&Vorm - Henegouwen 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
25 Gerechtsgebouw Dordrecht 10.00 - 17.00 Gesloten
26 Groothoofdspoort 11.00 - 17.00 12.00 - 17.00
27 Grote Kerk - Onze Lieve Vrouwekerk 10.00 - 17.00 12.00 - 16.00
28 Het Hof van Nederland 11.00 - 17.00 11.00 - 17.00
29 Het Magazijn 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
30 Huis Roodenburch 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
31 Huis te Merwede 10.00 - 17.00 Gesloten
32 Huis van Gijn 11.00 - 17.00 11.00 - 17.00
33 In de Dolfyn Gesloten 12.00 - 17.00
34 Julianakerk 10.00 - 16.00 Gesloten
35 Kruiskerk Baptistengemeente 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
36 Kunstgalerij EUROP’ART 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
37 Merz - ’t Suyckervat 12.00 - 17.00 12.00 - 17.00
38 Molen Kyck over den Dyck 10.00 - 17.00 Gesloten
39 Museum 1940-1945 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
40 Nationaal Landschapskundig Museum 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
41 Nationaal Onderwijsmuseum - De Holland 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
42 Nederlandse Kazemat type P 11.00 - 17.00 12.00 - 17.00
43 Notariaat Nonhebel 12.00 - 17.00 Gesloten
44 Oud-Katholieke Kerk Maria Maior Doorlopend
45 Pandora - Voormalige Dordtse Schouwburg 11.00 - 17.00 12.00 - 17.00
46 Pandorus 11.00 - 17.00 12.00 - 17.00
47 Remonstrantse Kerk 10.00 - 17.00 Gesloten
48 Scheffersplein 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
49 Schouwburg Kunstmin 14.00 - 19.00 Gesloten
(aansluitend: Kunstmin Live)
50 Schroevendok Straatman Doorlopend
51 Sociëteit Amicitia Gesloten 12.00 - 17.00
52 Stadhuis 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
53 Stadsbrouwerij Dordrecht - Het Schapenkopje 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
54 ’t Zeepaert 10.00 - 17.00 Gesloten
55 Teekengenootschap Pictura 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
56 The Movies 13.30 - 17.00 12.00 - 17.00
57 Trinitatiskapel 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
58 Villa Augustus 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
59 Villa Beukenhof Gesloten 12.00 - 17.00
60 Visser’s Poffertjessalon 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
61 Vlak 6 - In den Hatert 12.00 - 17.00 Gesloten
62 Voorstraat 125 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
63 Vrijmetselaarsloge ‘La Flamboyante’ - De Munt 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
64 Wantijpark 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
65 Watertoren Buitenlust 10.00 - 17.00 12.00 - 17.00
66 Wilhelminakerk 10.00 - 17.00 Gesloten
De openstellingen en openingstijden zijn opgenomen naar de stand van zaken
van 16 juli 2019. Houd www.monumentenindordrecht.nl in de gaten voor
eventuele programmawijzigingen.
...Picknicken en schilderkunsten in de tuin van het Dordrechts Museum23
6