module 1: introduction to training course and rule of law · 2017-03-10 ·...

1

အစအစဥ ၁.၁: မတဆကျခငး SeSSion 1.1: orientation အစအစဥ ၁.၂: တရားဥပေဒစးမးေရးက မတဆကျခငး SeSSion 1.2: introduction to the rule of law

အစအစဥ ၁.၃: ျပညတြငးႏင ႏငငတကာမ ဖြငဆထားေသာ တရားဥပေဒစးမးေရး အဓပၸာယ ဖြငဆခကမား SeSSion 1.3: national and international definitionS of the rule of law

ေမာဂး ၁: သငတနးႏင တရားဥပေဒစးမးေရးက မတဆကျခငးModule 1: IntroductIon to traInIng course and rule of law

1

2

foundations in rule of law course: Module 1.1: orientationတရားဥပေဒစးမးေရး အေျခခသငတနးမား- ေမာကး ၁.၁ မတဆကျခငး

sessIon 1.1: orIentatIon အစအစဥ ၁.၁: မတဆကျခငး Purpose of session: to introduce participants to the content and methodology of the foundations course.

အစအစဥ၏ရညရြယခက - သငတနးမားတြင ပါဝငမညအေၾကာငးအရာမားႏင သငၾကားနညးပညာဆငရာ အေၾကာငး အရာမားက နဒါနးပးမတဆကေပးပါမည။

outcomes, skills and Methodologiesရလဒမား၊ ကၽြမးကငမႈမား ႏင သငၾကားနညးပညာမား

outcomes: ရလဒမား

as a result of this session participants will be able to:

• explain the rule of law foundations course

• interact with greater ease with fellow participants

• explain the group rules of the course

ဤအစအစဥမ သငတနးသ၊သားတ႔သည ေအာကပါတ႔က လပေဆာငႏငပါလမမည။• တရားဥပေဒစးမးေရး အေျခခသငတနးနငပတသက၍

ရငးျပႏင ပါလမမည။• သငတနးသ၊သား အခငးခငးတ႔သည အခကအခမရ

စတေပါေပါပါးပါးျဖင အျပနအလန ဆကသြယေျပာဆ ႏငလမမည။

• သငတနးတြင သငတနးသ၊သားမား လကနာရမည စညးကမးမားက ရငးျပႏငလမမည။

skills: ကၽြမးကငမႈမား

in this session participants will practice the following skills:

• communication• Self-reflection• Group collaboration• Sharing knowledge

ဤအစအစဥတြင သငတနးသ၊သားမားသည ေအာက ေဖာျပပါ ကၽြမးကငမႈမား ရရေစရန ေလကငၾကမည။

• ဆကဆေျပာဆျခငး• မမကယက ျပနလညသးသပျခငး• အပစလက ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး• အသပညာဗဟသတမား ေဝငျခငး

3


Methodologies: သငၾကားနညးပညာမား

in this session participants will practice the following training methodologies:

• each one teach one• Group discussion • Brainstorm, which is generating

ideas, suggestions and options, encouraging and accepting all options without considering their merit

ဤအစအစဥတြင သငတနးသ၊သားမားသည ေအာကေဖာျပပါ သငၾကားနညး နညးပညာမားက ေလကငၾကမည။

● တဥးမ တျခားတဥးက သငၾကားေပးျခငး။● အပစဖြ႔ေဆြးေႏြးျခငး● ႀကတငၾကဆေတြးေတာျခငး-စတကးမား၊အႀကျပခက

မားနင ေရြးစရာမားက ရရေအာငလပေပး သည။ ထ႔ျပင ထရရထားေသာ ေရြးစရာမား၏ အသး၀ငမႈ မ၀ငမႈက ထညသြငးစဥးစားျခငးမျပဘ အားေပးလကခေပးသည။

rule of law Principlesတရားဥပေဒစးမးေရးစညးမဥးမား

rule of law Principles: တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမဥးမား

not relevant for this session တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမဥးမားသည ဤအစအစဥႏင မစပဆငေသးပါ။

Preparationျပငဆငပ

Materials: သငေထာကက ပစၥညးမား၊for this session you will need:

• whiteboard/flip chart and markers• Pencils/paper for groups• name tags• camera for photos• a piece of fruit for each participant

ဤအစအစဥအတြက သငသည ေအာကပါအရာမားက လအပ ပါလမမည။

• သငပနး၊ စကခပ၊ ေျမျဖ/၊ မာကာ• ခတ၊ စက (အပစလက လပေဆာငရနအတြက)• နာမည ကတမား• ဓာတပရကရနအတြက ကငမရာ• သငတနးသ၊ သားတဥးစအတြက သစသးတလးစ

Handouts: ေဝငစာရြကမားin this session, participants will use:

• course Schedule• Pre-objective Knowledge test• 1.1.1 – written Permission Slip for

use of Photos

ဤအစအစဥတြင သငတနးသ၊ သငတနးသားမားသည ေအာက ပါတ႔က အသးျပရပါလမမည။

• အလပရေဆြးေႏြးပြ အစအစဥ• အလပရေဆြးေႏြးပြအၾကဆနးစစ သးသပခက• ၁.၁.၁ - ဓာတပမားအသးျပႏငျခငးအတြက စာျဖင

ေရးသားထားေသာ သေဘာတညခကစာရြက

4


actIVItY 1: focuser – IntroductIons (20 mins)လႈပရားမႈ ၁ : Focuser - မတဆကျခငးမား (မနစ ၂၀)Purpose of activity: this activity will introduce participants to a different style of teaching using interactive methodology

လႈပရားမႈ၏ ရညရြယခက: ဤလႈပရားမႈသည သငတနးသ၊ သားမားအား မတညေသာ သငၾကားနညး တစမးျဖစသည အျပနအလနသငၾကားနညးစနစျဖင မတဆကေပးပါမည။

Methodology: each one teach oneသငၾကားနညး နညးပညာ: တစဥးမ အျခားတစဥးက သငၾကားေပးျခငး

Handout(s): no handouts ေ၀ငစာရြကမား - ေ၀ငစာရြကမရပါ။

Materials: noneသငေထာကကပစၥညးမား

welcoMe and IntroductIons (10 mins)ႀကဆျခငးႏင မတဆကျခငးမား (၁၀ မနစ)

introduce the course and facilitators. explain that participants will begin to meet each other in the following activity. emphasize the interactive nature of the methodology used in this course.

Give all necessary announcements; go over schedule for the day and the agenda for the entire workshop, arrangements for lunch and ask them if there are any particulars (vegetarian, non-vegetarian, or halal etc).

သငတနး၏အစအစဥမားနင သငတနးနညးျပမားက သငတနးသားမားအား မတဆကေပးပါ။ သငတနးသ၊သားမားသည ေအာကပါ လႈပရားမႈတြင တစဥးနငတစဥး စတင၍သကၽြမးေတာမည ျဖစေၾကာငးကလညးရငးျပေပးပါ။ ဤသငတနးတြင အသးျပမည အျပနအလနဆကသြယသငၾကားေသာ သငၾကားနညးပညာ၏ သေဘာသဘာ၀က အေလးထားေပးပါ။ အသေပးေျပာၾကားရန လအပမညအရာအားလး-တေန႔တာျပလပမည အစအစဥမားနင အလပရေဆြးေႏြးပြတစခလး အတြက လပငနးစဥမားကေျပာျပေပးပါ။ အေကၽြးအေမြးနင သငတနးသားမား မညသညအစားအစာ (အသား) မစားသညက ေမးျမနးရပါမည။

Pre objective Knowledge test (30 mins)

ဗဟသတဆငရာႀကတငဆနးစစခက (၃၀ မနစ)

welcome participants. explain that the first thing to be done is for everyone to take the Pre-objective Knowledge test before anything else happens. explain them very carefully that the test is a tool not to evaluate their knowledge and skill but to measure effectiveness of curriculum modules. distribute objective Knowledge test and tell participants that they have 30 minutes. they do not need detailed answers. they need to answer all questions. collect all surveys.

သငတနးသ၊ သားမားက သငတနးမၾကဆပါ။ အျခားမညသညအရာကမ စတငမျပလပမ သငတနးသ၊သားတ႔သည ဗဟသတအၾက ဆနးစစသးသပခကက ဥးစြာေျဖေပးရမညျဖစေၾကာငးရငးျပေပးပါ။ ဆနးစစသးခကသည သငတနး သားမား၏ ဗဟသတနင ကၽြမးကငမႈအရညအခငးမားက အကျဖတသးသပျခငးမဟတဘ သငရး ညႊနး တမးေမာဂးမား၏ ထေရာကမႈက တငးတာဖ႔ရနအတြကသာျဖစေၾကာငး ေသေသခာခာရငးလငးေျပာၾကား ပါ။ ဆနးစစသးသပခကပစမားက ေဝေပး၍ သငတနးသ၊သားမားအားအခန ၃၀ မနစ ရေၾကာငး၊ အေသးစတ ေျဖေပးရနမလေၾကာငးႏင ေမးခြနးမားအားလး ေျဖေပးရန လအပေၾကာငးေျပာျပေပးပါ။ ေျဖၿပးလငဆနးစစခကမားကျပနသမးေပးပါ။

5


oPen sessIon (5 mins)အဖြငအစအစဥ (၅ မနစ)

write the outcomes for the session on flipchart paper. Go through and explain the outcomes for the session. discuss other announcements and concerns.

tell participants about the use of the camera and that written permission (handout 1.1.3) should be sought for all future use of footage featuring participants.

အစအစဥမ ရလဒမားက စာရြကၾကးေပၚတြင ေရးပါ။ ဤအစအစဥမ ရရမည ရလဒမားက ရငးျပေပးပါ။သငတနးသ၊ သားမားအား ကငမရာအသးျပမညအေၾကာငးနင စာနငေရးသားထားေသာ သေဘာတညခကအေၾကာငးက ေျပာျပေပးပါ ေဝငစာရြက၁.၁.၃)။ ထသ႔သေဘာတျခငးအားျဖင အနာဂတတြင သငတနးသ၊ သားမားအား အလြယတက မတမေစႏငသည။

InstructIons

tell participants that we will be using a different style of teaching involving interactive activities.

tell participants that now they are going to get to know each other. ask them to write their full names on their nametags, using their non-dominant hand, and if they use a shorter name, ask them to add it or underline it. then ask them how they feel.

explain that one of the facilitators will take each person’s picture over the next several days. this will help us remember each other’s names. (the project staff should try to get all pictures during breaks, etc., over the next two days, then print pictures and display on flipchart paper; participants can add their names later). 5 minutes.

ask participants to stand up and walk around the room and introduce themselves to at least 4 people, one at a time. they should not take notes but try to remember what they are told. they should ask the following questions of each other and be prepared to introduce one person after the activity: (10 minutes)

o what is your name?o what is your job?o tell me something personal about yourself (e.g.: your favorite food, number of

children, etc.)

ask participants to sit down and begin introductions. then ask one person to stand and tell the group about one participant they met and share the 3 things they learned. the next participant introduced then has to introduce someone different. they cannot repeat and introduce someone already introduced. continue until all participants have been introduced. (5 minutes).

6


ညႊနၾကားခကမား

● ကၽြႏပတ႔သည အျပနအလနဆကသြယရေသာ လႈပရားမႈမား မတညေသာသငၾကားနညးမားက အသးျပသြားမည ျဖစေၾကာငး သငတနးသ၊သားမားအားေျပာပါ။

● သငတနးသားမားသည တဥးႏင တဥး ခငမငရငးႏးၾကေတာမညဟေျပာပါ။ သငတနးသ၊သားမား အတြက ေပးထားေသာ နာမညကတျပားေပၚတြင ၄ငးတ႔၏ နာမညအျပညအစက မသနေသာလကျဖင ေရးေပးရနႏင နာမညအတရလငလညး ထညေရးေပးပါရန (သ႔) ထေခၚလေသာ နာမညအတေအာကတြင မဥးတားေပးရန ေျပာပါ။ ၿပးလငမညသ႔ခစားရေၾကာငးေမးပါ။

● ေနာကရကမားတြင သငတနးနညးျပတေယာကမ သငတနးသ၊သားမား၏ ပက ဓာတပရကမညဆသည

အၾကာငး ရငးျပေပးပါ။ ဤသ႔ ျပလပျခငးျဖင တဥးနာမညတဥး မတမေစပါသည။ (ေနာက ၂ ရကအတြငး ပေရာဂကဝနထမးမားမ အားလပခနမားတြင ဓာတပမားက ရကထားေပးပါ။ ၿပးလင ဓာတပကး၍ စာရြကၾကးေပၚတြင ကပ၍ ျပထားေပးပါ။ သငတနးသ၊သားမားသည ေနာကေန႔မားတြင ၄ငးတ႔၏ နာမညမားက ထဓာတပေဘးတြင ေရးေပးရပါမည။) (၅မနစ)

● သငတနးသ၊သားမားက မတတပရပခငး၍ အခနးတြငး ေလာကသြားၿပး သငတနးသား ၄ ေယာက (အနညးဆး) ႏင မမကယက မတဆကခငးပါ။ ထသ႔ မတဆကရာတြင မတစလကေရးရနမလပါ။ သ႔ေသာ သတ႔ အခငးခငး ေျပာခေသာ အေၾကာငးအရာမားကေတာ မတမေအာင မတထားရပါမည။ ထသ႔ေမးၾကရာတြင ေအာကေဖာျပပါေမးခြနးမားက တဥးႏင တဥးေမးေပးရနႏင ဤအစအစဥၿပးလင မမမ သငတနးသားမားအား မတဆကေပးလေသာသ တေယာကကလညး ျပငဆငထားပါ။ (၁၀မနစ)

o နာမည ဘယလေခၚလ။

o ဘာအလပလပသလ။

o သင၏ကယေရးကယတာအေၾကာငး နညးနညးေလာကေျပာျပေပးပါ။ (ဥပမာအားျဖင သငအၾကကဆးအစာ၊ အမေထာငရခလင ကေလးဘယႏစေယာကရသလ စသျဖင)

● သငတနးသ၊သားမားအား မမေနရာတြင ျပနထငခငး၍ အခငးခငးမတဆကေပးမႈက စတငပါ။ ထ႔ေနာက တစဥးမ မတတပရပၿပး ၄ငးမတဆက ေဆြေႏြးလာခတ သငတနးသားတစဥးအေၾကာငးက ကနေသာ သငတနးသ၊သား မားအား (သရခေသာ အခက ၃ ခကခန႔) ေျပာျပေပးပါ။ ၿပးလင ေနာကသငတနးသား တစဥးမ ထပထမ မတဆကထားေသာသ မဟတေသာ တျခားတေယာကက မတဆကေပးပါ။ သငတနးသ၊ သား အားလး မတဆကၿပးသည အခနအထ ဤအတငး ဆကမတဆကသြားပါ။ (၅မနစ)

notes to facIlItators

it is very important that the participants do not take notes during this activity. taking notes may prevent participants from listening and engaging with each other.

facilitators must make sure that all participants are introduced. introduce center staff to the participants only after they introduce each other.

7


သငတနးနညးျပမားအတြက မတစမား

သငတနးသ၊သားမားသည ဤလႈပရားမႈတြင အခငးခငးမတဆကေနစဥ မတစလကမေရးမရနမာ အလြနအေရး ၾကးသည။ မတစလကေရးျခငးျဖင သငတနးသ၊သားတ႔၏ နားေထာငမႈႏင အခငးခငး စတဝငစားမႈတ႔က ေလာ ကေစမည။ သငတနးနညးျပမားသည သငတနးသ၊သားမား တေယာကမကန အားလး အခငးခငးမတဆကမေအာင ျပလပ ေပးရမည။သငတနးသ/သားမား အခငးခငးမတဆကၿပးမသာ တရားဥပေဒစးမးေရးစငတာမ ၀နထမးမားျဖင မတဆက ေပးရမညျဖစသည။

actIVItY 2: grouP rules (10 mins)

လႈပရားမႈ ၂ : အပစစညးမဥးမား (၁၀ မနစ)

Suggest to the participants that rules need to be made for this course. ask them what rules do they think are necessary to ensure everyone’s participation and enjoyment of the session. Brainstorm with participants possible rules by first encouraging multiple responses and then writing them on a flipchart. then discuss the options suggested, reach a broad consensus of what rules seem most appropriate, and write them on flipchart paper. Post the flipchart paper in the room to be displayed for the remainder of the course.

ယခသငတနးအတြက အပစအတြငး လကနာရမယ စညးကမးေတြ လအပတယလ႔ ေျပာပါ။ ဆကရငေတြမာ သငတနးသ/သားတငး ေပာေပာရႊငရႊင ပါဝငႏငဖ႔ ဘာစညးကမးေတြလမလလ႔ ေမးပါ။ ျဖစႏငတ စညးကမးေတြ ရလာေအာင သငတနးသ၊ သငတနးသားမားႏင ႀကတငႀကဆေတြးေတာပါ။ အရငဥးဆး သငတနး သ/သားေတြဆက အေျဖမားမားရလာေအာင အားေပးပါ။ အဒေနာက စာရြကႀကးေပၚမာ ေရးခငးပါ။ အဒကမတဆင အႀကျပထားေသာ ေရြးစရာမားက ေဆြးေႏြးခငးၿပး အသငေတာဆးျဖစမယထငတ စညးကမးေတြက သေဘာတ ညမႈရယပါ။ အဒေနာက စာရြကျဖႀကးေပၚမာ ေရးခငးပါ။ ကနရေနတ သငတနးအတြကျပသဖ႔ အဒ စာရြကက အတနးထမာကပထားပါ။

actIVItY 3: self – reflectIon (10 mins)လႈပရားမႈ ၃ : မမကယကသးသပျခငး (၁၀ မနစ)

Purpose of activity: to introduce participants to the concept of self-reflection as an evaluation instrument used as part of the course.လႈပရားမႈ၏ရညရြယခက: သငတနး၏ အစတအပငးအျဖစ သးသပျခငးကရယာတစခက အသးျပ၍ မမကယက သးသပျခငး၏ သေဘာတရားက သငတနးသားမားအား မတဆကေပးရန

Methodology: fruit game and brainstormသငၾကားနညး နညးပညာ: သစသးကစားနညး နင ႀကတငႀကဆေတြးေတာျခငး

Handout(s): no handouts ေ၀ငစာရြကမား : ေ၀ငစာရြကမရပါ။

Materials: a piece of fruit for each participantသငေထာကကပစၥညးမား: သငတနးသ/သားတစဥးစအတြက သစသးတစလးစ

8


InstructIons

• ask each participant to close their eyes and keep them closed. Give them each a piece of fruit and ask them to think about all aspects of the object in their hands using all of their senses (how does it taste, how does it smell, think about the size). tell participants that they will not be sharing these thoughts and feelings with other participants because this activity is only about reflecting on their own experience. there is no wrong and right answer: this is self-reflection. 5 minutes.

• tell participants that during the course, they often will be asked to provide a reflective report on what they have been learning and experiencing. they will be given a form with some suggested questions and given a period of time to record their reflections and to hand them in. the whole group of participants will be divided between the various facilitators and only that facilitator will see the report. they will then receive individual feedback on their self-reflection. 2 minutes.

• ask what is the purpose of self-reflection? Brainstorm with the whole group some reflective questions that each participant could consider for themselves by encouraging all suggestions and discouraging negative, evaluative or judgmental responses to them. 3 minutes.

ညႊနၾကားခကမား

● သငတနးသ/သားမားက မကလးမတထားရန ေျပာပါ။ သငတနးသ/သား တေယာကစ၏ လကထက သစသးတခစ ထညေပးၿပး ထသစသး၏ သြငျပငလကၡဏာေတြအားလးအေၾကာငးက ၄ငးတ႔၏ အာ႐ခအဂၤါေတြအားလး (ဘယလအရသာ၊ အန႔၊ အရြယအစား၊ ႏးညမႈ)က အသးျပခငးၿပး စဥးစားခငးပါ။ ၄ငးတ႔၏ အေတြးမားႏင ခစားခကမားက အျခားသမားက မေဝမေျပာျပရပါ၊ ဘာျဖစလ႔လဆေတာ ဒလႈပရားမႈဟာ မမကယပင အေတြ႕ အႀကေတြကသာ သးသပျခငးျဖစလ႔ပါ။ အေျဖမနတယ၊ မားတယဆတာမရဘး ဟ သငတနးသ/သားမားကေျပာပါ။ ဒဟာက မမကယက သးသပျခငးျဖစတယ။ (၅ မနစ)

● သငတနးေပးေနစဥ အေတာအတြငး သငတနးသ/သားမား ေလလာထားေသာ၊ ႀကေတြ႕ထားရေသာ အရာမားက သးသပေသာ ရပ႔တစခ မၾကာမဏ ေရးေပးရလမမညဟေျပာပါ။ ၄ငးတ႔က အႀကျပေမးခြနး အခ႕ပါေသာ ေဖာငတခေပးပါမည။ ၄ငးတ႔၏ သးသပခကမားက မတတမးတငေရးသားရနႏင ေပးရနအခနေပးပါမည။ သငတနးသ/သားအကနလး သငတနးနညးျပမားႏင အပစခြပါမည။ သငတနးနညးျပသာလင ထရပ႔က ၾကညပါလမမည။ ထ႔ေနာက ၄ငးတ႔၏ မမကယက သးသပခကက တဥးခငးစတန႔ျပနမႈ ရရပါလမမည။ (၂ မနစ)

● မမကယက သးသပျခငး၏ ရညရြယခကက ဘာလဆတာေမးပါ။ သငတနးသ/သားအားလးက သးသပျခငး ေမးခြနးအခ႕ေပးၿပး ႀကတငႀကဆ ေတြးေတာခငးပါ။ ထေမးခြနးမားသည သငတနးသ/သား မား၏ အႀကေပး ခကအားလးက အားေပးျခငးအားျဖင၄ငး၊ အဆးျမငေသာ သးသပခက (သ႔) ၄ငးတ႔က အဆးအျဖတ ေပးတ တန႔ျပနမႈမားက အားမေပးျခငးအားျဖင၄ငး သငတနးသ/သားတေယာကစသည ၄ငးတ႔ ကယတင စဥးစားႏငမည။ (၃မနစ)

9

notes for facIlItators:

Some examples of self-reflection include:• how did you feel about the activity, were you comfortable or did it make you feel uneasy?• did you understand the content and the language? if not, what did you not understand,

and what would make it more understandable for you?• is the room too crowded, too hot, or otherwise uncomfortable? • did something make it hard for you concentrate? if so, what?• were you anxious or frightened or reluctant to speak? were you concerned that you

might look foolish or ignorant? were you worried that other participants know more than you, or speak english better than you?


မမကယက သးသပျခငး၏ ဥပမာအခ႕တြင: • ဒလႈပရားမႈက ဘယလ ခစားရပါသလ။ သင သကေတာငသကသာ ရခရ႕လား။ (သ႔) သငက မလြယဘးလ႔

ခစားေစခသလား။• သငသြားတ အေၾကာငးအရာန႔ ဘာသာစကားက သငနားလညခပါသလား။ နားမလညလင ဘာက

နားမလညပါလ။ သငပၿပး နားလညသြားေစဖ႔ ဘာက လပေပးလမမလ။ • ဒစာသငခနးက လေတြ မားလြနးသလား။ ပလြနးသလား။ (သ႔) သကေတာငသကသာ မရေစဘးလား။• သင အာ႐စကဖ႔ ခကခေအာင လပေနတာမား ရသလား။ ရလင ထအရာသည ဘာျဖစသလ။• သင စကားေျပာရန စးရမေၾကာငၾကပါလား (သ႔) ေၾကာကပါသလား (သ႔) တြန႔ဆတပါသလား။ သငသည

သငမကမသည၊ မသနားမလညသႏင တမညက စးရမပါသလား။ သငသည အျခားသငတနးသ/သားမားက သငထကပ၍ သသည၊ သငထကပ၍ အဂၤလပလ ေျပာႏငမညဟ စးရမပါသလား။

suMMarY and eValuatIon (10 mins)

အကဥးခပႏငသးသပျခငး (၁၀မနစ )

in closing, conduct the following activities designed to prompt responses and comments showing what participants learned in this session, and that provide feedback about the session:

• ask four or five participants: tell us what interests you most about participating in the rol program (and don’t repeat what others have said)

• ask four or five participants: what concerns you (and don’t repeat what others have said)

thank everyone for their participation and state that you will see them at the next scheduled meeting time.

အပတလႈပရားမႈ : ေအာကပါလႈပရားမႈမားသည ဤအစအစဥတြင သငတနးသ/သားမား ဘာေတြ ေလလာခသညဆတ အႀကမား ေပးႏငေစရနႏင ဤအစအစဥအေၾကာငး တန႔ျပနခကမား ေပးႏငေစရန ေရးသားထားသည။


10

• သငတနးသ/သား ၄ ေယာက (သ႔) ၅ ေယာကက ေမးပါ: တရားဥပေဒစးမးေရး အစအစဥတြင ပါဝငေဆြးေႏြးရာ၍ သင စတဝငစားစရာ အေကာငးဆးျဖစေသာ အရာမားက ေျပာျပပါ။ (တျခားသ ေျပာၿပးသား ျပနမေျပာရပါ။)

• သငတနးသ/သား ၄ ေယာက (သ႔) ၅ ေယာကက ေမးပါ: ဘာက သင concern ျဖစပါလ။ (အျခား သေျပာ ၿပးသား ျပနမေျပာရပါ။)

သတ႔ ပါဝငမႈအတြက ေကးဇးတငေၾကာငး ႏင ေနာက အတနးခနက ျပနဆမယဟ ေျပာပါ။


this part of the session is very important and the facilitators should be sure to leave time in every session for this summary and feedback, or debrief of entire session.


ဤအစအစဥပငးသည အလြနအေရးႀကးသည။ သငတနးနညးျပမားသည ထအကဥးခပျခငး ႏင တန႔ျပနမႈေပးျခငး၊ (သ႔) အစအစဥတခလးက သးသပျခငးအတြက အစအစဥတငးတြင အခနေပးရန လပထားရပါမည။


foundations in rule of law course: handout 1.1.1: written Permission for use of cameraတရားဥပေဒစးမးေရးအေျခခသငတနးမား - ေဝငစာရြက ၁.၁.၁ ကငမရာအသးျပခြင ေတာငးချခငး

consent to filming during foundation in rule of law courseတရားဥပေဒစးမးေရးအေျခခသငတနးတြငး ဖလငရကကးထားရန သေဘာတညခက

I consent/do not consent to being filmed during the course of Foundations in Rule of Law Course. I understand that the each session will be filmed over the full period of the workshop and that my image may appear in some or all of these films.

ကၽြနေတာသည တရားဥပေဒစးမးေရး အေျခခသငတနးအတြငး ဖလငရကကးျခငးက သေဘာတပါသည၊ /သေဘာမတပါ။ အစအစဥတခခငးစတြင အခနျပည ဖလငရကကးထားမညႏင ထဖလငမားတြင/ အခ႕ေသာ ဖလငမားတြင ကၽြႏပ၏ရပပ ပါလာမညကလညး နားလညသရထားပါသည။

I also understand and consent/do not consent to the use of these films, including my image, in public materials created following the conclusion of Foundations in Rule of Law Course.

တရားဥပေဒစးမးေရး အေျခခသငတနးအၿပးတြင ျပလပမည အမားျပညသဆငရာအရာမားတြင ဤဖလငမားက အသးျပျခငး (ကၽြႏပ၏ရပပ) ကလညး နားလညသရ၍ သေဘာတပါသည၊/သေဘာမတပါ။

Name: နာမည - Signature: လကမတ - Date: ရကစြ -

12

foundations in rule of law course: Module 1.2: introduction to rule of lawတရားဥပေဒစးမးေရး အေျခခသငတနးမား- ေမာဂး ၁.၂: တရားဥပေဒစးမးေရးက မတဆကျခငး

sessIon 1.2: IntroductIon to rule of lawအစအစဥ ၁.၂: တရားဥပေဒစးမးေရးက မတဆကျခငး

Purpose of session: to introduce participants to the concept of rule of law. အစအစဥ၏ ရညရြယခက: သငတနးသ/သားမားက တရားဥပေဒစးမးေရး အယအဆက မတဆကေပးရန

outcomes, skills and Methodologiesရလဒမား၊ ကၽြမးကငမႈမား ႏင သငၾကားနညး နညးပညာမား

outcomes: ရလဒမား။

as a result of this session participants will be able to:

• Know what a rule is

• explain why rules are important • describe different ways of creating

rules and the advantages and disadvantages of each

• identify the benefits of rule of law to society

• explain the concept of the rule of law • understand the un’s principles on

the rule of law.

ဤအလပ႐ေဆြးေႏြးပြ၏ ရလဒအျဖစ သငတနးသ/သား မားသည ….

• စညးမဥး စညးကမးတခသည ဘာလဆတာ သလာမည။

• စညးမဥး စညးကမးမား၏ အေရးႀကးပက ရငးျပတတမည။

• စညးမဥး စညးကမးမား ဖနတးျခငး/ျပလပျခငး နညးလမးအမးမးႏင စညးမဥး စညးကမး တခစ၏ ေကာငးကး၊ မေကာငးကးမားက ေဖာျပ လာႏင မည။

• လမႈအသငးအဝငး၌ တရားဥပေဒစးမးျခငး၏ အကး ေကးဇးမားက ေဖာထတလာႏငမည။

• တရားဥပေဒစးမးေရး၏ အေျခခ သေဘာတရား မားအေၾကာငး ရငးျပတတလာမည။

• တရားဥပေဒစးမးေရးႏင ပတသကၿပး ကမၻာ႔ ကလသမဂၢ၏ စညးမဥးစညးကမးမား နားလည လာႏငမည။

skills: ကြမးကငမႈမား


• analyzing legal document• doing comparative analysis• Making oral presentations• Stating your opinion • collaborating with others

ဤအစအစဥတြင သငတနးသ၊သားမားသည ေအာက ေဖာျပပါ ကၽြမးကငမႈမား ရရေစရန ေလကငၾကမည။

• ဥပေဒဆငရာ စာရြကစာတမးမားအား ခြျခမး စတျဖာ သးသပျခငး။

• ႏႈငးယဥျခငးဆငရာ ခြျခမးစတျဖာ သးသပျခငး ။• တငျပေျပာဆျခငး။• မမ၏ သေဘာထားခယခကအား ေဖာျပျခငး ။• အျခားသမားႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကျခငး ။

13


Methodologies: သငၾကားနညး နညးပညာမား


• Game• learning from demonstration• case scenario analysis• Group discussion• Small group discussion• Brainstorming• comparative analysis• think-pair-share

ဤအစအစဥတြင သငတနးသ၊သားမားသည ေအာက ေဖာျပပါ သငၾကားနညး နညးပညာမားက ေလကငၾက မည။

• ကစားနညး• ေဖာထတျပဆျခငးမ ေလလာသငယျခငး• အမႈဇာတညႊနးက ခြျခမးစတျဖာသးသပျခငး• အပစလက ေဆြးေႏြးျခငး• အပစငယအတြငး ေဆြးေႏြးျခငး• ႀကတငႀကဆေတြးေတာျခငး• ႏႈငးယဥျခငးျဖင ခြျခမးစတျဖာသးသပျခငး• စဥးစား-ႏစေယာကတြေဆြးေႏြး-ေ၀မ


Materials: သငေထာကက ပစၥညးမား၊

for this session you will need:

• candy in individual wrappers

ဤအစအစဥအတြက သငသည ေအာကပါ အရာမားက လအပပါလမမည။

• ခခဥလးမား

Handouts: ေဝငစာရြကမား

in this session participants will use:

• 1.2.1: desert island Scenario • 1.2.2: roles of people on island• 1.2.3: un definition of rule of law

2004 report by Secretary General

ဤအစအစဥတြင သငသည ေအာကပါတ႔က အသးျပရပါ လမမည။ • ၁.၂.၁ : လသအေရာကအေပါကနညးေသာ ကၽြနးေပၚမ

ဇာတညႊနး• ၁.၂.၂ : ကၽြနးေပၚရလမား၏ သ႐ပေဆာငရမည အခနး

က႑မား • ၁.၂.၃ : အေထြေထြအတြငးေရးမးခပတငျပထားေသာ

၂၀၀၄ ခႏစ ကလသမဂၢ တရားဥပေဒ စးမးေရး ဆငရာ အနက ဖြငဆ ခက။

oPen sessIon (5 mins)

အဖြငအစအစဥ (၅ မနစ)

explain the background and purpose of this session.write outcomes on flipchart paper and explain them.discuss other announcements and/or concerns.ဤအစအစဥ၏ ေနာကခအေၾကာငးႏင ရညရြယခကက ရငးျပပါ။အစအစဥသငၾကားရျခငး၏ ရလဒမားက စာရြကျဖႀကးေပၚတြင ေရးပါ။ ၿပးလင ထအရာမားက ရငးျပေပးပါအျခားေသာအသေပးေျပာၾကားစရာမား ရလငလ ေဆြးေႏြးေပးပါ။

14


reVIew (5 mins)ျပနလညေလလာျခငး (၅ မနစ)

link the outcomes and activities in this session to what has been done in previous sessions. ask 3-5 participants to remind others what the goals of the foundations in rule of law course are that they discussed in Module 1.1.

ဤအစအစဥမ ရလဒမားႏင လႈပရားမႈမားက ၿပးခသည အစအစဥမ ျပလပခသညမားႏင ခတဆကေပးပါ။ သငတနးသ၊ သငတနးသား ၃ - ၅ ေယာကမ ေမာကး ၁.၁ တြင ေဆြးေႏြးခသည သငတနး၏ ရညမနးခကမားက တျခားသမားအား ျပနအမတရေအာင ေျပာျပပါ။


explain to participants that in this session they will start to define the “rule of law”. Participants will identify key features of the rule of law in part by reflecting on their professional experiences as lawyers or otherwise – just as they did in the last session with the piece of fruit.


ဤအစအစဥတြင တရားဥပေဒစးမးေရးက စတငသတမတသြားမညျဖစေၾကာငး သငတနးသားမားအား ရငးျပပါ။ သငတနးသားမားသည တရားဥပေဒ၏ အေရးၾကးေသာ အခကအလကမားက ၄ငးတ႔ကၽြမးကငေသာ အေတြ႕ အႀကမားေပၚတြင ဆငျခငသးသပကာ ေဖာထတေလလာၾကမည။ သစသးျခမးမားျဖင အရငဆကရငတြင ေလလာခ သကသ႔ပငျဖစသည။

actIVItY 1: focuser - candY gaMe (10 mins)လႈပရားမႈ ၁: ခခဥဂမး ကစားျခငး (၁၀ မနစ)

Purpose of activity: to stimulate reflection and discussion about the nature and function of rules.လႈပရားမႈ၏ ရညရြယခကမား: စညးမဥး စညးကမးမား၏ လပေဆာငခက ႏင သေဘာသဘာဝအား ျပနလည သးသပျခငး ႏင ေဆြးေႏြးျခငးက တကတကကြကြ လပလာေစရန

Methodology: candy gameသငၾကားနညး နညးပညာ: ခခဥဂမးကစားနညး

Materials: candy in individual wrappersသငေထာကကပစၥညးမား: ခခဥလးမား

ask all participants to stand and form a circle around a small table. Place candy on the table and ask the participants to pick it up, without giving any more instructions. when all of the candy has been picked up, ask participants the following questions: (5 minutes)

15


explain what happened?

how did you decide how much of the candy to take?

did you make decisions about how much candy to take by considering how much others had or had taken?

do you think the outcome was fair?

how do you define a fair outcome regarding distribution of this candy?

ask participants to put the candy back on the table. when all the candy is back – ask participants to pick up the candy again. discuss if the decision-making and outcome was different and why? (3 minutes)

သငတနးတကေရာကသအားလးအား စားပြတစလးပတပတလည၌ စကဝငးပမတတပရပေစပါ။ စားပြေပၚသ႔ခခဥ လးမားက တငထားၿပး ဘာညႊနၾကားမႈမမေပးဘ သငတနးသားမားအားေကာကယေစပါ။ ခခဥေတြ အကနလးေကာက ယၿပးေသာအခါ သငတနးသားမားအား ထသ႔ခခဥမား ေကာကယၿပးေနာက ေအာကပါေမးခြနးမားကေမးပါ။ (၅ မနစ)

ဘာျဖစခသလ ရငးျပပါ။ခခဥ ဘယႏစလးယရမညက သင မညသ႔ ဆးျဖတခပါလ။အျခားသမား ဘယခခဥ ဘယႏစလးယၾကသညက စဥးစားၿပး သငဘယႏစလးယရမညက ဆးျဖတခ

ပါသလား။ရလဒက မတတယလ႔ သငထငပါသလား။ဤခခဥခြေဝျခငးႏင ပတသက၍ မတေသာ ရလဒတခက သင အဓပၸာယ ဖြငဆႏငပါသလား။

သငတနးသ/သားမားအား ခခဥေတြက စားပြေပၚ ျပနထားခငးပါ။ ခခဥအားလး စားပြေပၚတြင ျပနရေနေသာအခါ သငတနးသ/သားမားအား ျပနေကာကယခငးပါ။ ဆးျဖတခက ႏင ရလဒက ျခားနားသြားပါသလား။ ဘာေၾကာငဆတာ ေဆြးေႏြးပါ။ (၃ မနစ)

closing activity: (2 minutes)

ask participants the following questions (make sure to involve those participants who have not contributed as much):

what is a fair outcome for dividing this candy?how can you ensure a fair outcome? what rules would help ensure a fair outcome?

အပတလႈပရားမႈ (၂ မနစ)

ေအာကပါေမးခြနးမားက သငတနးသ/သားမားအား ေမးပါ။ (သငတနးထတြင အမားႀကး မပါဝငရေသးေသာ/ ေမးခြနးမား သပမေျဖေသးေသာ သငတနးသ/သားမားက ပါဝငေအာင/ေမးခြနးမားေျဖေအာင လပပါ)။

16


ဤခခဥက ခြေဝျခငးအတြက မတေသာ ရလဒတခသည ဘာျဖစသနညး။မတေသာ ရလဒတခဟ သငမညသ႔ ေသခာေအာင လပမညနညး။ မညသည စညးမဥး စညးကမးမားက မတေသာ ရလဒတခ ျဖစလာေအာင ကညေပးသနညး။


if participants do not name the need for rules when discussing ensuring a fair outcome, then use that term.

refer back to the ‘rules of the training’ activity done in the preceding session whenever there is a connection to the above questions regarding what outcome is fair and how that outcome can be ensured.

သငတနးဆရာမားအတြက မတစမား

မတေသာ ရလဒတခက ေသခာေအာင ေဆြးေႏြးေနေသာအခါ သငတနးသ/သားမားက စညးမဥး စညးကမးမားအတြက လအပခကက မေျပာႏငခလင ေအာကပါ စကားရပက သးပါ။

မညသည ရလဒသည မတသနညး၊ ထရလဒက မညသ႔ ေသခာေအာင လပမညနညးဟေသာ အထကပါ ေမးခြနးမားႏင သကဆငမႈရတငး ၿပးခေသာ အစအစဥတြင ျပလပခေသာ “အလပ႐ေဆြးေႏြးပြ၏ စညးကမးမား” က ျပနညႊနးပါ။

actIVItY 2: tHe sYsteM of rules (25 mins)လႈပရားမႈ ၂ : စညးမဥး စညးကမးဆငရာ စနစ (၂၅ မနစ)

Purpose of activity: to stimulate discussion on the need for a system of rules.လႈပရားမႈ၏ ရညရြယခက: စညးမဥး စညးကမးဆငရာ စနစတခအတြက လအပခကအား တကတကကြကြ ေဆြးေႏြးေစရန

Methodology: case scenario analysis; group discussion.သငၾကားနညး နညးပညာ: အမႈဇာတညႊနးက ခြျခမးစတျဖာသးသပျခငး၊ အပစလကေဆြးေႏြးျခငး

Handouts:

• 1.2.1: deserted Island scenario • 1.2.2: roles of people on the island

ေဝငစာရြကမား:• ၁.၂.၁ : လသအေရာကအေပါကနညးေသာ ကၽြနးေပၚမ ဇာတညႊနး • ၁.၂.၂ : ကၽြနးေပၚရလမား၏ သ႐ပေဆာငရမည အခနး က႑မား

distribute handout 1.2.1: deserted island Scenario to all participants. ask participants to read it. 2 minutes

17


ask the 5 participants selected to prepare to role play the instructions in handout 1.2.2 to play out their roles to the whole group. only these 5 participants receive handout 1.2.2. 5 minutes

divide all the participants into small groups and discuss the role play, identify the different approaches to making rules, and decide which one you prefer and why. 5 minutes

ask the groups to explain the reasons for the rule making approach or system they preferred and used, both of which should be explained as demonstrating an approach to governance. 5 minutesလသအေရာကအေပါကနညးေသာ ကၽြနးေပၚမ ဇာတညႊနးျဖစေသာ ေဝငစာရြက ၁.၂.၁ က သငတနးသ/သားမားက ေဝေပးပါ။ ထ႔ေနာက သငတနးသ/သားမားက ဖတခငးပါ။ (၂ မနစ)

သငတနးသ/သား ၅ ေယာကက သ႐ပေဆာငမႈက႑တြင ပါဝငရန ေရြးခယပါ။ ထ႔ေနာက ၎တ႔က ေဝငစာရြက ၁.၂.၂ တြင ပါဝငေသာ ညႊနၾကားခကအတငး ပါဝငသ႐ပေဆာငရန ျပငဆငခငးပါ။ ၄ငးတ႔သည သငတနးသ/သားအားလးက ၄ငးတ႔ ပါဝငသည က႑အတငး သ႐ပေဆာငျပရမည။ (၅ မနစ)

သငတနးသ/သားအားလးက အပစငယမား ခြပါ။ ထ႔ေနာက သ႐ပေဆာငမႈ က႑က ေဆြးေႏြးခငးၿပး စညးမဥး စညးကမးမား ခမတျခငးဆငရာ ျပလပနညး အမးမးက ေဖာထတခငးပါ။ ၿပးလင ၄ငးတ႔၏ အႀကကဆး စညးမဥး စညးကမးသည ဘာလ၊ ဘာေၾကာငလဆတာ ဆးျဖတခငးပါ။ (၅ မနစ)

အပစမားက ၄ငးတ႔ႀကကႏစသကၿပး အသးျပခေသာ စညးမဥး စညးကမးျပလပနညး (သ႔) စနစက ဘာေၾကာင ႀကကႏစသကရသညဟေသာ အေၾကာငးျပခကမားက ရငးျပခငးပါ။ ထရငးျပခကသည အပခပမႈဆငရာ ခဥးကပျခငး ေဖာျပျခငး ျဖစရမည။ (၅မနစ)


in closing ask the participants questions designed to prompt responses that show what they have learned in this activity:

how will rules benefit the people on the island? in wider society?

what types of governance, meaning system for developing, expressing, and enforcing these rules, did you discuss? (such as dictatorship, representative, and other options, and you may need to ask specific questions regarding whether these governance systems were discussed)

which governance systems would you definitely not like to see on the island?

what are some processes the islanders will have to use to be able to realize the governance system they like best?

was there disagreement within your groups? how did you handle that?

was there a sufficient “minority opinion”? did you manage to include that in your final decision?

how does this relate to Myanmar society today?

18


အပတလႈပရားမႈ (၈ မနစ)

အပတတြင သငတနးသ/သားမားကေမးခြနးမားေမးပါ။ ၄ငးေမးခြနးမားသည ဤဆကရငတြင သငတနးသ/သားမား ဘာေတြ ေလလာခတယဆတ အေျဖမားေပးႏငေစရနႏင ဤဆကရငအေၾကာငးတန႔ျပနခကမားေပးႏငေစရန ေရးသား ထားသည။

• ကၽြနးေပၚရလမားကစညးမဥးစညးကမးမားသည မညသ႔ အကးျပသနညး။ ပကယျပန႔ေသာ လ႔အဖြ႕အစညး မာေရာမညသ႔ အကးျပသနညး။

• ဘယလအပခပမႈမး (ထစညးမဥးစညးကမးမားကတးတကေစျခငး၊ ေဖာျပျခငး ႏင အာဏာတညေစျခငးစနစ ကဆလပါသည) ကသင ေဆြးေႏြးခပါသနညး။ (အာဏာရငစနစ၊ ကယစားလယထားျခငး ႏင အျခားေရြးစရာမား၊ ႏင ထအပခပမႈစနစမားမားေဆြးေႏြးခမႈမားႏင ပတသက၍ တကေသာေမးခြနးမား သငေမးရန လအပပါလမမည။

• မညသ႔ေသာအပခပမႈဆငရာစနစမားက ကၽြနးေပၚ၌ သင လးဝမေတြ႕ခငသနညး။• ကၽြနးသ၊ ကၽြနးသားမားသည ၄ငးတ႔ အႀကကဆးအပခပမႈစနစကနားလညလာႏငေစရန အသးျပမည လပငနးစဥ

အခ႕သည အဘယနညး။• သငတ႔၏ အဖြ႕အတြငး သေဘာမတညမႈမား ရခပါသလား။ သင မညသ႔ ကငတြယ ေျဖရငးခပါသနညး။• လေလာကတ “လအနညးစ၏ ထငျမငခကတခ ရခပါသလား။သငတ႔၏ ေနာကဆး ဆးျဖတခကထတြင

လနညးစ၏ ထငျမငခကက ပါဝငေအာင/ထညသြငးစဥးစားၿပး လပေဆာငခပါသလား။ • ဤအရာသည ယေန႔ေခတ ျမနမာလ႔အဖြ႕အစညးႏင မညသ႔ ဆကစပပါသနညး။

notes to facIlItators:

ask participants the above questions in ways that elicit their knowledge and experience with relevant Myanmar traditions.


ျမနမာဓေလထးတမးႏင ဆကႏြယေသာ ၄ငးတ႔၏ ဗဟသတႏင အေတြ႕အႀကမားက ထငဟပေစသည အထကပါ ေမးခြနးမားက သငတနးသားမားအားေမးပါ။

actIVItY 3: wHat Is tHe dIfference Between rules and laws? (10 mins) လႈပရားမႈ ၃: စညးမဥး စညးကမး ႏင တရားဥပေဒ၏ ကြာျခားမႈက ဘာလ။ (၁၀ မနစ)

Purpose of activity: to stimulate discussion on the need for a system of rules.လႈပရားမႈ၏ ရညရြယခက: စညးမဥး စညးကမး စနစတချဖစေပၚလာရန လအပေသာအခကေပၚတြင ေဆြးေႏြးမႈ ျပလပျခငးက လႈ႕ေဆာေပးရန

Methodology: small group discussion and brainstormingသငၾကားနညး နညးပညာ: အပစငယျဖင ေဆြးေႏြးျခငး ႏင ႀကတငႀကဆေတြးေတာျခငး

divide participants into 4 small groups. ask each following question to each group. 5 minutes(1) what is rule?(2) what are the consequences if a rule is broken?

19


(3) what is law?(4) what are the consequences if a law is broken?

and then ask all of the groups the following question?(1) what are the differences between rule and law?

ask the same groups to think about the difference between a rule and a law, and to develop a definition for law. what are the consequences of breaking a law? 5 minutes

ေအာကပါေမးခြနး ၄ ခက အပစတစစခငးစအား ေမးပါ။ (၅ မနစ)

(၁) စညးမဥးစညးကမးဆသညမာ အဘယနညး။(၂) စညးမဥးစညးကမးက ခးေဖာကခပါက ၄ငး၏အကးဆကမားမာ အဘယနညး။ (၃) ဥပေဒဆသညမာ အဘယနညး။ (၄) ဥပေဒက ခးေဖာကခပါက ၄ငး၏အကးဆကမားမာ အဘယနညး။ (၅မနစ)

ထ႔ေနာကသငတနးသားအားလးအား ေအာကပါေမးခြနးက ေမးပါ။(၁) ဥပေဒနင စညးမဥးစညးကမးတ႔၏ ကြျပားျခားနားခကမားမာ အဘယနညး။ အထကပါ လႈပရားမႈမ အပစငယအဖြ႕မားအတငးပ စညးမဥး စညးကမးတခႏင ဥပေဒတခ၏ ကြျပားမႈက စဥးစားခငးပါ။ ၄ငးေနာက ဥပေဒ၏ အနကအဓပၸာယက ဖြငဆခငးပါ။ ဥပေဒတခ ခးေဖာကခရေသာအခါ ၄ငး၏ အကးဆကက ဘာလ? (၅ မနစ)


weave this information into discussions. do not lecture it. when considering the definition of rules, ask participants to think back to the ‘candy game’. example of a definition of rules: “a set of guidelines a group or community uses to regulate the conduct of the people within it”.

difference between rules and laws: - a rule is made by a person in authority for a specific place (e.g: manager at job; parents at home, mall manager at the mall); - a law is made by a legislator (e.g.: union-level or regional parliament) for the entire community, and written down in a code.

consequences of breaking: - rule: privileges lost, freedom taken away when placed on restriction; - law: jail, probation, fine...etc.


ဒသတငးအခကအလကမားက ေဆြးေႏြးခငးပါ။ မပ႔ခပါႏင။စညးမဥး စညးကမးမား၏ အဓပၸာယက စဥးစားေသာအခါ သငတနးသ/သားမားက ခခဥကစားနညးက ျပနစဥးစားရန ေျပာပါ။ စညးမဥး စညးကမးမား၏ အဓပၸာယဖြငဆခက နမနာ- ဥပေဒဆသညမာ အပစတစ (သ႔) လ႕အဖြ႕အစညးတခက ၄ငးလ႕အဖြ႕အစညးအတြငးရ လမား၏ အျပအမက ထနးရန အသးျပသည႔ လမးညႊနခကမား ျဖစသည။

20


စညးမဥး စညးကမးမားႏင ဥပေဒမား၏ ကြျပားျခားနားခက စညးမဥး စညးကမးဆသညမာ တေနရာရာအတြက အထကအာဏာရသ တစဥးဥးက ခမတထားေသာ သကဆငရာ ပဂၢလမား လကနာရမည အရာက ေခၚသည။ (ဥပမာ- အလပတစခရ႕ မနေနဂာ၊ အမမာဆ မဘမား၊ ေစးဆငမာဆ ဆငမနေနဂာ စသညျဖင) တရားဥပေဒဆသညမာ ဥပေဒျပလႊတေတာမ ျပန႒ာနးထားေသာအရာ ျဖစသည။ ရပရြာလထတစရပလး လကနာရန အတြက ဥပေဒကမး၌ ေရးသားျပ႒ာနးထားေသာအရာ ျဖစသည။

စညးမဥးစညးကမးခးေဖာကျခငး၏ အကးဆကမား: - စညးမဥး စညးကမး: အထးအခြငအေရးမား ဆး႐ႈးျခငး၊ လြတလပမႈအစား ကန႔သတခကမား ဝငေရာကလာ။ - ဥပေဒ: ေထာင၊ ခဝနခပျဖငလြတျခငး၊ ဒဏေငြ စသညျဖင…

actIVItY 4: BuIldIng a defInItIon of tHe rule of law (10 mins)လႈပရားမႈ ၄: တရားဥပေဒစးမးေရးက အနကအဓပၸာယဖြငဆျခငး (၁၀ မနစ)

Purpose of activity: to assess participants’ preliminary understanding of rule of law. လႈပရားမႈ၏ ရညရြယခက: တရားဥပေဒစးမးေရးအေပၚ သငတနးသ/သားမား၏ ကနဥး နားလညမႈက အကျဖတျခငး

Methodology: Brainstormingသငၾကားနညး နညးပညာ: ႀကတငႀကစညေတြးေတာျခငး

in the same small groups as in the previous activity, ask participants to discuss and come up with examples of rule of law principles. ask the groups to report back while one facilitator notes down the key words in a list on the whiteboard. facilitators should not make evaluative responses to suggestions, and should not reward participants who make judgmental responses to suggestions other participants make. Brainstorming involves making suggestions and sharing ideas without evaluating them on their merits, practicality, workability, or any other assessment standard.

သငတနးသ/သားမားအား အဖြ႕သစျပနမဖြ႕ဘ သတ႔ အဖြ႕ေဟာငးအတငးပ ထားပါ။ ထ႔ေနာက ၄ငးတ႔အဖြ႕ငယ အတြငး တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမဥးမား၏ ဥပမာမား ထြတလာေစရန ေဆြးေႏြးခငးပါ။ အဖြ႕မားအား တငျပခငးပါ။ ထသ႔ တငျပေနစဥအတြငး သငတနးဆရာက သငပနးေပၚတြင အဓက စကားလးမားက စာရငးတခ ခေရးပါ။ သငတနးဆရာက သငတနးသ/သားမား၏ အႀကဉာဏမားက သးသပဆနေသာ တန႔ျပနမႈမား မေပးရပါ။ သငတနးသ/သားမားက ေျပာလကတ အႀကဉာဏအေပၚ အျခားသငတနးသ/သားမားက အကျဖတၿပး ေျပာလကတ တန႔ျပနမႈက သငတနးဆရာက ခးကးျခငး မျပရပါ။ ႀကတငႀကဆေတြးေတာျခငးတြင အႀကဉာဏေပးျခငး၊ အေတြး အေခၚမားက မေဝျခငးမား ပါဝငပါသည။ ထသ႔ မေဝရာတြင ၄ငးအေတြးအေခၚတ႔၏ အရညအေသြးျဖစေသာ လကေတြ႕ကျခငး၊ လပ၍ျဖစႏငျခငး စသညျဖင သးသပျခငးမားမျပဘ (သ႔) အျခားအကျဖတျခငးစႏႈနးက အသးမျပဘ ေဝမရပါမည။

21


actIVItY 5: coMParIson of rule of law defInItIons to tHe un’s PrIncIPles on tHe rule of law

(15 mins)

လႈပရားမႈ ၅: တရားဥပေဒစးမးေရး အနကအဓပၸာယမားႏင ကလသမဂၢ၏ တရားဥပေဒ စးမးေရး စညးမဥးမား ႏႈငးယဥျခငး

(၁၅ မနစ)

Purpose of activity: to compare the group’s definition with the un definition of rule of law.လႈပရားမႈ၏ ရညရြယခက: သငတနးသ/သား၏ တရားဥပေဒစးမးေရး အနကအဓပၸာယ ဖြငဆခကက ကလသမဂၢ၏

တရားဥပေဒစးမးေရး အနကအဓပၸာယ ဖြငဆခကႏင ႏႈငးယဥရန

Methodology: comparative analysis.သငၾကားနညး နညးပညာ: ႏႈငးယဥ၍ ခြျခမးစတျဖာ သးသပျခငး

Handout: 1.2.3: un definition of rule of lawေဝငစာရြက ၁.၂.၃: ကလသမဂၢ၏ တရားဥပေဒစးမးေရး အနကအဓပၸာယဖြငဆခက

distribute the handout 1.2.3: un definition of rule of law. in the same small groups, ask participants to read the handout and compare it to the group’s list from the previous activity.

each group reports back to the group on similarities and differences.

in a large group discussion, discuss and come to a broad, general agreement on a training list of rule of law principles that will be used throughout the remaining sessions. ask participants to compare their list with the un rule of law principles. Participant ideas and suggestions that do not directly reflect the un rules of law principles should be explored further by asking questions such as:

- is this a rule of law principle or an outcome of rule of law?

- why should it be on our list?

- does everyone agree that it should be on our list?

the agreed list is then posted up for the remainder of the course..

ကလသမဂၢ၏ တရားဥပေဒစးမးေရး အနကအဓပၸာယဖြငဆခကျဖစေသာ ေဝငစာရြက ၁.၂.၃ က ေဝေပးပါ။ ၿပးခတ လႈပရားမႈမ အပစငယေလးအတငးပထငၿပး ေဝငစာရြကက ဖတခငးပါ။ ဖတၿပးလင ၿပးခေသာ လႈပရားမႈ ၄ မ အပစမား၏ စာရငးႏင ႏႈငးယဥခငးပါ။ ထ႔ေနာက အပစတစစက တညမႈ၊ ကြျပားမႈမားအေၾကာငး တငျပခငးပါ။ အပစႀကး(တခနးလး)ျဖင ေဆြးေႏြးၾကရာတြင ကနရေနေသာ သငတနးအစအစဥမားတြင အသးျပဥးမည တရားဥပေဒ စးမးေရး စညးမဥးမားအေပၚတြင ေယဘယဆနၿပး ကယျပန႔ေသာ သေဘာတညမႈ ရယရန ေဆြးေႏြးပါ။ သငတနးသ/သားမားက ၄ငးတ႔၏ စာရငးႏင ကလသမဂၢ၏ တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမဥးမားႏင ႏႈငးယဥခငးပါ။ ကလသမဂၢ၏ တရားဥပေဒစးမးေရး စညးမဥးမားက တက႐က ေရာငျပနဟပမႈ မရေသာ သငတနးသ/သားမား၏ အေတြးအေခၚမား၊ အႀကဉာဏမားက ေအာကပါ ေမးခြနးမား ေမးျခငးျဖင ေနာကထပ အႀကဉာဏမား ရာေဖြႏငသည။

22


- ဤအရာသည တရားဥပေဒစးမးေရး စညးမဥး (သ႔) တရားဥပေဒစးမးေရး၏ ရလဒတခ ျဖစပါသလား။

- ဘာေၾကာင ကၽြနေတာတ႔၏ စာရငးတြင ရေနရသလ။

- အဒဟာက ကၽြနေတာတ႔ စာရငးထထညဖ႔ အားလးသေဘာတပါသလား။

သငတနး၏ေနာကအစအစဥမားအတြက သေဘာတညထားေသာ စာရငးက ကပထားပါ။


facilitators should be aware that some desires and goals are commonly mistaken for rule of law principles (e.g.: security, lack of corruption, social order). although these may be ‘outcomes’ of a system based on the rule of law, they are not rule of law principles because they are more usefully viewed as beneficial consequences of the more basic rules that generate them. facilitators should prompt participants to question these statements by considering them in light of the above questions in order to reach agreement on a set of principles. facilitator should explain that these rule of law principles are based on un secretary general’s report and there may be other definitions of rule of law Principles.


အခ႕ ဆႏၵမားႏင ပနးတငမားသည တရားဥပေဒစးမးေရး စညးမဥးမားအတြက မားတတၾကသညက သငတနးဆရာမား သတထားသငသည (ဥပမာ- လၿခမႈ၊ ျခစားမႈ ပေပာကေရး၊ လမႈေရးဆငရာ အမန႔မား) ထအရာမားသည တရားဥပေဒစးမးေရးက အေျခခထားသည စနစတခ၏ ရလဒမား ျဖစေသာလညး ၄ငးတ႔သည တရားဥပေဒစးမးေရး စညးမဥးမား မဟတေခ။ အဘယေၾကာငဆေသာ ၄ငးတ႔က ျဖစေပၚေစခေသာ အေျခခစညးမဥး စညးကမးမား၏ အကးရေသာ ေနာကဆကတြ အကးဆကအျဖစ ႐ႈျမငၾကေသာေၾကာင ျဖစသည။ သငတနးဆရာမား သည သငတနးသ/သားမား အထကပါေမးခြနးမားက စဥးစားၿပး စညးမဥးမားအေပၚ သေဘာတညမႈ ရရေစရန ေမးခြနးမားေမးျခငးျဖင အစေဖာေပးရမည။ယခလႈပရားမႈတြင အသးျပထားေသာ ေ၀ငစာရြကပါ တရားဥပေဒစးမးေရးမ၀ါဒမားသည ကမၻာကလသမဂၢအေထြ ေထြအတြငးေရးမးခပ၏ မန႔ခြနးပါ အခကမားသာ ျဖစေၾကာငးနင အျခားေသာ တရားဥပေဒစးမးေရးမ၀ါဒအေပၚ တြင အဓပၸါယဖြငဆခကမားလညး ရနငေသးေၾကာငးေျပာျပသငသည။

suMMarY and eValuatIon (10 mins)အကဥးခပႏင သးသပျခငး (၁၀ မနစ)

in closing ask and help students to quickly form pairs. assign each pair to prepare responses to a set of two questions assigned to them. also ask each participant to write on a piece of paper three important things that they learned during this session and one thing about which they either are confused or would like to know more. Participants should write these learning reflections briefly using only one or a few words, not complete sentences, to express each item. encourage pair

members to discuss their individual learning reflections with each other. rotate assigning pairs to develop responses to the following sets of two questions: 6 minutes

• why is rule of law important? and• which principle is the most important for you? or

23


• how does rule of law benefit society? and• what is strongest part of the un definition of the rule of law? or• Share examples of where Myanmar law and practice is consistent with rule of law

principles? and• Share examples of where Myanmar law and practice could be improved in terms of rule

of law?

rotate among pairs eliciting their responses to the sets of questions they were assigned. try to get reports from all pairs doing the first two question set before moving to pairs responding to the next two. remind everyone not to repeat something someone else already said. ask participants who are listening to raise 1 hand if they agree with the point presented, and to raise two hands if they disagree. use your judgment regarding whether available time allows asking participants who disagree to present their reasons for doing so. collect the very brief individual learning reflection documents at the end of this session. Save them for whatever evaluative value they have now and future planning uses. (4 minutes)

အပတအေနႏင ေကာငးသားမားက ႏစေယာကတစတြ ျပလပကာ ကညပါ။ တစတြခငးစက ၄ငးတ႔အားေပးထားေသာ ႏစခတြေမးခြနးတခက ထငျမငခကေပးရန ျပငဆငခငးပါ။ သငတနးသား တစဥးခငးကလညး ဤသငခနးစာတြင ေလလာခေသာ အေရးႀကးအေၾကာငးအရာ သးခႏင ရႈပေထြးသြားေသာ အေၾကာငးအရာ (သ႕) ပမသလေသာ အေၾကာငးအရာ တစခက စာရြကေပၚတြငေရးရန ေျပာဆပါ။ သငတနးသားမားသည မမတ႔၏ ေလလာသငၾကားမႈက ျပနလည သးသပရာတြင အေၾကာငးအရာတစခခငးစက စာလးတစလး (သ႔) အနညးငယမျဖင (ရႈပေထြးေသာ စာေၾကာငးမားမဟတဘ) ေဖာျပသငေပသည။ တစဥးခငး တစေယာကခငး သငယသးသပခကမားက ေဆြးေႏြးရန တကတြနးပါ။ သငတနးသားအတြမားအား ေအာကေဖာျပပါ ေမးခြနး သးစအတြက ထငျမငယဆခကေပးရန လညလည တာ၀နေပးပါ။(၆မနစ)

• ဘာေၾကာင တရားဥပေဒ စးမးေရးက အေရးႀကးတာလ။ (ႏင)

• သငအတြက ဘယစညးမဥးေတြက အေရးအႀကးဆးလ။ (သ႔ )

• တရားဥပေဒ စးမးေရးက လ႔အဖြ႕အစညးက ဘယလ အကးသကေရာကေစလ။ (ႏင)

• ကလသမဂၢ၏ တရားဥပေဒစးမးေရး အနကအဓပၸာယဖြငဆခကမာ ဘာက ခငမာ အားသာမႈ အရဆးလ။ (သ႕)

• တရားဥပေဒစးမးေရး စညးမဥးမားႏင ကကညေသာ ျမနမာဥပေဒႏင ကငထးမား၏ ဥပမာမားက ေဝမပါ။ (ႏင)

• တရားဥပေဒစးမးေရး၏ သတမတခကအရ ျမနမာ ဥပေဒႏင ကငထးမားက တးတကေအာင ျပလပႏငမည ဥပမာမားက ေဝမပါ။

သငတနးသားမားအား ႏစေယာကတစတြ ေပးထားေသာ ေမးခြနးစမားအေပၚ ထငျမငခကရရရန လပေဆာငပါ။ ပထမေမးခြနးတစစက လပေနခန၊ ကနႏစစက မလပေသးခနတြင သငတနးသားမားအားလးထမ အစရငခစာမား ရရေအာင ၾကးစားပါ။ တျခားသ ေဆြးေႏြးၿပးေသာ အေၾကာငးအရာ တစခက ထပမေျပာမေအာင သငတနးသား အားလးက သတေပးပါ။ နားေထာငေနေသာ သငတနးသားက တငျပလကေသာ အခကက သေဘာတပါက လကတစဖကေျမာက၍ သေဘာမတပါက လကႏစဖကေျမာကရန ေျပာပါ။ တငျပခကက သေဘာမတ၍ ေမးေသာ သငတနးသားအား ေမးရန အခနရမရအတြက သငဆးျဖတခကကသးပါ။ ဤအခနး၏အဆးတြင တစဥးခငးစ၏ အလြနအတခပထားေသာ ထငျမငခက စာရြကမားက စစညးပါ။ ယခရေသာ ထငျမငသးသပခကႏင ျဖစေပၚလာမညသးသကခကမားအား သမးထားပါ။ (၄မနစ)

24

foundations in rule of law course: handout 1.2.1: desert island Scenarioတရားဥပေဒစးမးေရးအေျခခသငတနးမား- ေဝငစာရြက ၁.၂.၁: လသအေရာကအေပါကနညးေသာ ကၽြနးေပၚမ ဇာတညႊနး

လသ အေရာကအေပါကနညးေသာ ကၽြနးေပၚမ ဇာတညႊနး

desert Island scenario

သေဘၤာၾကးသည ကပၸလပငလယျပငတြင ေမာငးႏငခတေမာငးေနပါသည။ ခရးသည ၄၀ ေယာကပါဝငၿပး အသကအရြယအပငးအျခား၊ အေတြ႕အၾက၊ ေယာကား၊ မနးမ အမးစ ပါဝငေလသည။ ခရးသညမားသည အားလပရကျဖစသညအတြက ပပငေသာကကငးေဝးစြာ ခရးႏငလာၾကေလသည။ ထစဥ သေဘၤာၾကးသည ရတတရက မနတငးႏင ၾကလာၿပး လမးေၾကာငးမ လြငထြကသြားကာ သတ႕အားလး လသမရသည ကြနးတစကြနးေပၚသ ေရာကရသြားၾကေလသည။ သေဘၤာမာ လြနစြာပကစးသြားၿပး ဆကသြယေရး ပစၥညးမား အားလးလညး ပကစးသြားခသည။ ခရးသညမားအေနျဖင သေဘၤာက စြန ခြါခရၿပး မညသည အကအညမလညး မရႏငပါ။ ကြနးသည လသမရေသာလညး လျခမႈရပါသည။ သတ႕အေနျဖင ခလႈရနေနရာႏင အစား အေသာကမားက လကလရာေဖြၾကသည။ ထစဥ ျငငးခမႈမား ျဖစေပၚလာၿပး မညသက အစားအစာ ရာေဖြမည၊ မညသက လျခမႈက တာ၀နယမည၊ မညသက နားေနရန ေဆာကလပေပးမညလ အစရသျဖင ျငငးခၾကၿပးလင အေျခအေနမာ ဆးရြားျပငးထနလာေလသည။အခကအတန႕ၾကာၿပးေသာ သတ႕အားလးသည စညးမဥးစညးကမးမား ခမတရနလအပေၾကာငး သေဘာတၾကၿပး သ႕မသာ လျခစတခစြာ အသကရငႏငမညက သေဘာတၾကေလသည။

ယငးေနာက သတ႕အားလး၀ငး၀နးေဆြးေႏြးတငပငရန ဆးျဖတလကၾကေလသည။

a cruise ship is sailing in the andaman Sea. there are about 40 people on board. they include people from all ages, experiences and genders. they are on vacation and have little to worry about.the ship runs into a storm, sails off course and crashes into a deserted island. the ship is badly damaged and the communications equipment is destroyed. the passengers have to abandon the ship and cannot call for help.they explore the island. the island appears uninhabited and safe. they begin to look for shelter and food. as they do this, they start to argue about who can look for food, who should stand guard and who should build a shelter. the situation becomes chaotic.

after a while, everyone agrees that they need to develop some system of rules so that they can get along with each other and live safely. they decide to sit down and talk about it.

25

foundations in rule of law course: handout 1.2.2: roles of People on islandတရားဥပေဒစးမးေရးအေျခခသငတနးမား - ေဝငစာရြက ၁.၂.၂: ကၽြနးေပၚရလမား၏ သ႐ပေဆာငရမည အခနးက႑မား

ကၽြနးေပၚရလမား၏ သ႐ပေဆာငရမည အခနး က႑မား

roles of People on Island

ေကာ- သေဘၤာမာလနမႉးသငစကားက လတငးနာခရမညဟ ယဆထားကာ သေဘၤာေပၚရ လအားလးထမာ သငသညအသကအႀကးဆး၊ ခြနအားအရဆးျဖစေၾကာငး ေျပာပါ။ ထ႔ေၾကာငလညး သငသည အားလးထကပ၍ ပညာဗဟသတရသည။ သတ႔အားကာကြယႏငရနလညး သငမာတနခးအာဏာ ရသည။ အခခနမစၿပး လတငးအတြက စညးမဥးစညးကမး ခမတမာျဖစေၾကာငး ေၾကျငာပါ။

Kyaw – the ship’s captain:

You demand to speak first. tell people that you are the oldest and the strongest. So, you have more knowledge than anyone else and more power to protect everyone. announce that from now on, you will make the rules for everybody.

ႏြယမာ- ခရးသညမားထက အသကၾကးပငးထက အမးသမး

သငအဖြ႔က ဆးျဖတခကခရာမာ ကၽြနးေပၚရ အငယဆးမစ၍ လတငးတြင တာဝနရ ေၾကာငး သငယဆ ခကက ေျပာျပပါ။ သငသည ခရးသည အေယာက ၄၀ လး ပးေပါငးညႏငး သင႔သည။ ဘယသကမ အမန႔မေပးသငဘးဟ ယဆထားသည။

nwe Mar – older woman passenger:

tell the group that you think everyone on the island, including the youngest, should take part in the decision-making. You think all 40 passengers should cooperate and no one should give orders.

မမ- စားဖမႈး

သငသည ဆးျဖတခကတငး၌ အေယာက ၄၀ လး ပါဝငဖ႔ဆတာ ခကခလြနးသညဟ ယဆထားသည။ ထ႔ျပင လတငး မမတတ ဆကဆျခငးခရမာ မဟတဘးဟ ပပနေနကာ လတငး စကားေျပာခြငရမာလညးမဟတဘးဟ ယၾကည ထားသည။ ထ႔ေၾကာင အဖြ႔ငယေလးမားဖြ႔ကာ စညးမဥးစညးကမးခမတရန အားလးက ကယစားျပနငသည႔ အေတြ႔အၾကအရဆးပဂၢလမား အား မမတ႔အားလးေရြးခယရမညဟ အၾကျပပါ။

Mu Mu – the ship’s cook:

You think it will be too hard to involve all 40 people in making every decision. You are also wor-ried that everyone will not be treated equally and will not get a say in the rules. You suggest that everyone choose a small group of the most experienced people that will represent every-one and make the rules.

26

အအ- အမေထာငမျပေသးေသာ အမးသမး

သငသည အခစကားေျပာေနေသာသမားထကပ၍ ငယရြယသည။ စညးမဥးစညးကမး ျပလပရာမာ အသကအရြယ ငယလြနးေသာသမား မပါသင႔ဘးဟ ခယထားသည။ ထ႔ေၾကာင ဒစညးမဥးစညးကမးခမတရာမာေတာ အေတြ႔အၾက ရၿပး အရညအခငးလညးရသည႔ လၾကးေတြ ကသာ တာဝနယသငသညဟ ခယထားသည။

ei ei – a young, unmarried woman:

You are a bit younger than the other people who are speaking. You think that the some of the youngest people should not get to make the rules. You think this process should be left to the older ones who have more experience and are more capable of setting rules.

ဒနး- ကေလးငါးေယာကအေဖ ခရးသညတစဥး

သငသည စညးကမးခမတရန လနညးစတစစကသာ ေရြးသငေၾကာငး သေဘာတထားသည။သ႔ေသာ ထလနညး စသည အေတြ႔အၾကရသေတြျဖစရတငမဟတဘ လအေယာက ၄၀ လးအား ကယစားျပသည ကယစားလယမား ျဖစရမညဟလညး ယၾကညထားသည။ ဘယလ စညးမဥးစညးကမးပ ခမတခမတ ထစညးမဥးစညးကမးမားသည လကနာရန ဆးျဖတခကခမတသမားကယတငလညး လကနာရမညျဖစေၾကာငး အေလးအနကတကတြနး လႈေဆာပါ။

dang – father of five children, passenger:

You agree that everyone should choose a small number of individuals to make the rules, but you think it should be representative of the 40 people, not just the most experienced. You in-sist that whatever rules they come up with, they must apply to the decision-makers, too.

foundations in rule of law course: handout 1.2.2: roles of People on islandတရားဥပေဒစးမးေရးအေျခခသငတနးမား - ေဝငစာရြက ၁.၂.၂: ကၽြနးေပၚရလမား၏ သ႐ပေဆာငရမည အခနးက႑မား

27

ကလသမဂၢႏင တရားဥပေဒစးမးေရး

ျပညတြငးနင နငငတကာအဆင႔၌ တရားဥပေဒစးမးမႈျမငတငျခငးသည ကလသမဂၢ၏ အဓကကေသာ လပငနး စဥတစချဖစသည။ တရားဥပေဒစးမးေရးအား ေလးစားျမတနးရန တညေဆာကျခငးသည ပဋပကၡအလြန ရရသည ျငမးခမးျခငး အဓြန႔ရညေရး၊ လ႔အခြငအေရးအား ထထေရာကေရာကကာကြယနငေရး၊ စးပြားတးတကမႈႏင ဖြ႔ျဖးေရး အား ဆကလကထနးထားနငေရး စသညတ႔အတြက အေျခခကေသာအရာ ျဖစေပသည။ လတစဥးခငးမသည တငးနငင တစခအတြငး မတငးေနထငၾကေသာသတငးသည အခပအေႏာငကငးမလြတလပစြာ တရားဝင ဆး ျဖတကာ တငးသျပညသ ထတျပနေၾကညာထားေသာ သာတညမ လကနာအပသည႔ တရားဥပေဒအေပၚ တာဝနရ ၾကသည။ဤအခကသည ကလသမဂၢအား မမ၏ လပငနးမား လပေဆာငရန အေျခခအကဆးေသာ တြနးအား ျဖစေပသည။

united nations and the rule of law

Promoting the rule of law at the national and international levels is at the heart of the united nations’ mission. establishing respect for the rule of law is fundamental to achieving a durable peace in the aftermath of conflict, to the effective protection of human rights, and to sustained economic progress and development. the principle that everyone – from the individual right up to the State itself – is accountable to laws that are publicly promulgated, equally enforced and independently adjudicated, is a fundamental concept which drives much of the united nations work.

ကလသမဂၢ၏ လပပငခြင႔မား၌ ထည႔သြငးေရးဆြထားေသာ တရားဥပေဒစးမးေရးမတြင နငငတစနငငနင တစနငင သငတငေလာကပတစြာ ဆကဆရမည အခကမား ပါဝငသည။ ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခႏင လျခေရး ေကာငစအပါအဝင ကလသမဂၢ အဖြ႔အစညးေတြသည ဤအခကႏငပတသကၿပး မရမျဖစအလြနအေရးၾကးေသာ အ ခနးက႑၌ ပါဝငၾကေပသည။ ဤအခကသည ကလသမဂၢ၏ လပပငခြငပဋညာဥစာတမး၌လညး ျပဌာနးထားပါ သည။

the principle of the rule of law embedded in the charter of the united nations encompasses elements relevant to the conduct of State to State relations. the main united nations organs, in-cluding the General assembly and the Security council, have essential roles in this regard, which are derived from and require action in accordance with the provisions of the charter.

ကလသမဂၢအတြက တရားဥပေဒစးမးေရးသည အပခပျခငးမက ရညညႊနးသည။ ထမ တြင တငးသျပညသားတငး အစးရအဖြ႔မား အပါအဝင ပဂၢလကႏင အမားနငဆငေသာ သးျခားဖြ႔စညးတညေထာငထားသည အသငးအဖြ႔မား၊ ခငမာေသာ ဓေလထးတမးမား၊ စသညတ႔သည အခပအေႏာငမလြတလပစြာ တရားဝငဆးျဖတကာ တငးသျပညသ ထတျပနေၾကညာထားေသာ သာတညမ လကနာအပသည တရားဥပေဒအေပၚ တာဝနရၾကသည။ ထအရာမားသည နငငတကာ လ႔အခြငအေရး စခနစညႊနးအတငးလညး အျမရရသည။ ထ႔အျပင ၎က တရားဥပေဒ၏ အျမငဆးအာ ဏာဆငရာမမား၊ တရားဥပေဒ၌ တနးတညမမႈႏင တာဝနရမႈ၊ ကငသးရာ၌ တရားမတမႈ၊ အာဏာခြေဝျခငး၊ ဆး ျဖတခကခရာ၌ ပးေပါငးပါဝငျခငး၊ ဥပေဒအရ အျငငးပြားစရာမရေစျခငး၊ တစဖကသတဆနမႈတ႔က ေရာငၾကဥျခငး၊ လပထးလပနညးညညြတျခငး ႏင ဥပေဒအရ ပြငလငးျမငသာမႈရျခငး စသညတ႔ႏငအတ အျမတေစရေနရန လအပေစသလ ေသလညးေသခာ ေစ၏။ (အကစ/၂၀၀၄/၆၁၆)

လ႔ ေဘာငအဖြ႕အစညးရ သေဘာထားကြလြမႈနင ပဋပကၡအလြန တရားဥပေဒစးမးေရးနင တရားမတမႈအသြငကးေျပာငးေရး အေပၚ အေထြေထြအတြငးေရးမး၏ အစရငခစာ

foundations in rule of law course: handout 1.2.3: un definition of the rule of lawတရားဥပေဒစးမးေရးအေျခခသငတနးမား - ေဝငစာရြက ၁.၂.၃ အေထြေထြအတြငးေရးမးခပတငျပထားေသာ ၂၀၀၄ ခႏစ ကလသမဂၢ တရားဥပေဒစးမးေရးဆငရာ အနကဖြငဆခက

28

“for the united nations, the rule of law refers to a principle of governance in which all persons, institutions and entities, public and private, including the State itself, are accountable to laws that are publicly promulgated, equally enforced and independently adjudicated, and which are consistent with international human rights norms and standards. it requires, as well, measures to ensure adherence to the principles of supremacy of law, equality before the law, accountability to the law, fairness in the application of the law, separation of powers, participation in decision-- making, legal certainty, avoidance of arbitrariness and procedural and legal transparency.”

(S/2004/616)Report of the Secretary--General on the Rule of Law and Transitional

Justice in Conflict and Post--Conflict Societies

foundations in rule of law course: handout 1.2.3: un definition of the rule of lawတရားဥပေဒစးမးေရးအေျခခသငတနးမား - ေဝငစာရြက ၁.၂.၃ အေထြေထြအတြငးေရးမးခပတငျပထားေသာ ၂၀၀၄ ခႏစ ကလသမဂၢ တရားဥပေဒစးမးေရးဆငရာ အနကဖြငဆခက

29

foundations in rule of law course: Module 1.3: national and international definitions of rule of lawတရားဥပေဒစးမးေရး အေျခခသငတနးမား- ေမာဂး ၁.၃ - ျပညတြငးႏင ႏငငတကာမ ဖြငဆထားေသာ တရားဥပေဒစးမးေရး အဓပၸာယဖြငဆခကမား

sessIon 1.3: natIonal and InternatIonal defInItIons of rule of law

အစအစဥ ၁.၃ : ျပညတြငးႏင ႏငငတကာမ ဖြငဆထားေသာ တရားဥပေဒစးမးေရး အဓပၸာယဖြငဆခကမား

Purpose of session: to familiarize participants with the rule of law principles reflected in the Myanmar constitution and key international legal instruments.

အစအစဥ၏ ရညရြယခက : သငတနးသ၊သားမားအား ျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒႏင အျပညျပညဆငရာ ဥပေဒ စာခပစာတမးမားက ေရာငျပနဟပေစသည တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမဥးမားႏင ရငးႏး ကၽြမးဝငမႈရေစရန။

outcomes, skills and Methodologiesရလဒမား၊ ကၽြမးကငမႈမားႏင သငၾကားနညး နညးပညာမား

outcomes: ရလဒမား။ as a result of this session, participants will be able to:

• identify actions that support rule of law

• explain the concept of justice• identify and analyse rule of

law principles reflected in the Myanmar constitution and international documents

ဤအစအစဥတကေရာကရျခငး၏ ရလဒအျဖစ သငတနးသ၊ သား မားသည-

• တရားဥပေဒစးမးေရးက ျဖစထြနးေစမည လပေဆာငမႈမားက ခြျခားသျမငလာမည။

• တရားမတမႈ၏ အေျခခသေဘာတရားက ရငးျပတတလာ မည။

• ျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင ႏငငတကာစာရြကစာတမးမားအေပၚတြင ထငဟပေစသည တရားဥပေဒစးမးေရး စညးမဥးမားက ခြျခမးစတျဖာ၍ သးသပႏငမည။

skills: ကြမးကငမႈမား


• collaborating• Giving concise information • analysing and explaining

legal documents

ဤအစအစဥတြင သငတနးသ၊သားမားသည ေအာက ေဖာျပပါ ကၽြမးကငမႈမားက ေလကငၾကရပါမည။

• ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး• ရငးလငးလြယကေသာ သတငးအခကအလက မားက

ေပးႏငျခငး• ဥပေဒဆငရာ စာရြကစာတမးမားက ခြျခမးစတျဖာ သးသပ

ျခငးႏင ရငးျပျခငးမား

Methodologies: သငၾကားနညး နညးပညာမား


• Jigsaw

ဤအစအစဥတြင သငတနးသ၊သားမားသည ေအာကေဖာျပပါ သငၾကားနညးပညာမားက ေလကငၾကရပါမည။

• Jigsaw

30

rule of law Principles တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမဥးမား

the relevant rule of law principles are those identified by participants in this session.

ဤအစအစဥတြင သငတနးသ၊သားမား ေဖာထတထားေသာ အရာမား သည တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမဥးမားႏင သကဆင ေသာ အရာမားျဖစၾကသည။


Materials: သငေထာကက ပစၥညးမား

for this session you will need:

• colored stickers for the participants (5 or 6 colors, depending on number of expert groups)

ဤအစအစဥအတြက သငသညေအာကပါအရာမားက လအပ ပါလမမည။

• သငတနးသားမားအတြက ေရာငစကပခြာ စာရြကမား(ကၽြမးကငအဖြ႔ အေရအတြက အလက ၅ ေရာင ၆ ေရာငခန႔)

Handouts: ေဝငစာရြကမား

in this session participants will use:

• 1.3.1: excerpt from the Myanmar constitution;

• 1.3.2: universal declaration of human rights;

• 1.3.3: iccPr• 1.3.4: Justice Project• 1.3.5: Speech of the President of

the asian development Bank* facilitators will need to do extensive self-study on the international treaties and other international documents.

ဤအစအစဥတြင သငတနးသ၊သားမားသည ေအာကပါ တ႔က အသးျပရပါမည။

• ၁.၃.၁ - ျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒမ ေကာကႏႈတခက

• ၁.၃.၂ - အျပညျပညဆငရာ လ႔အခြငအေရး ေၾကညာ စာတမး

• ၁.၃.၃- အျပညျပညဆငရာ အရပသား နယဘကႏင ႏငငေရး လြတလပခြငဆငရာ ပဋညာဥ စာတမး

• ၁.၃.၄ - တရားမတမႈဆငရာ စမကနး• ၁.၃.၅ - အာရဖြ႔ျဖးေရးဘဏ ဥကဌ၏ မန႔ခြနး

*သငတနးနညးျပမားသည ႏငငတကာသေဘာတ စာခပစာ တမးမားႏင တျခားေသာ ႏငငတကာ စာရြကစာတမးမားက မမဖာသာ ကယျပန႔စြာ ေလလာထားရန လအပလမမည။


31

oPen sessIon (5 mins)အဖြငအစအစဥ (၅ မနစ)

explain background and purpose of this session.

write outcomes on flipchart paper and explain them.discuss other announcements and/or concerns.

ဤအစအစဥ၏ ေနာကခအေၾကာငးႏင ရညရြယခကက ရငးျပေပးပါ။

အစအစဥသငၾကားရျခငး၏ ရလဒမားက စာရြကျဖၾကးေပၚတြင ေရးပါ။ ၿပးလင ထအရာမားက ရငးျပေပးပါ။ တျခားေသာ အသေပးေျပာၾကားစရာမားရလငလညး ေဆြးေႏြးေပးပါ။

reVIew (5 mins)

ျပနလညေလလာျခငး (၅ မနစ)

Link to previous session: review UN’s Principles on Rule of Law and the group’s definition of Rule of Law. ၿပးခသည အစအစဥႏင ခတဆကေပးပါ (ကလသမဂၢ၏ တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမဥးမား ႏင သငတနးသ၊သား မား ဖြငဆထားေသာ တရားဥပေဒစးမးေရးအနကဖြငဆခကမားက ျပနလညေလလာေပးပါ။)

actIVItY 1: lInKIng tHe rule of law to tHe MYanMar constItutIon and InternatIonal treatIes and docuMents

(70 mins)

လႈပရားမႈ ၁ - ျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ ႏင ႏငငတကာ သေဘာတစာခပ၊ စာတမးမားက တရားဥပေဒစးမးေရးႏင ခတဆကၾကညျခငး

(၇၀ မနစ)

Purpose of activity: to broaden participants’ understanding of the rule of law and link it to the Myanmar constitution and international treaties and documents.လႈပရားမႈ၏ရညရြယခက - သငတနးသ၊သားမား၏ တရားဥပေဒစးမးေရးအေပၚ နားလညမႈက တးျမငရနႏင ထအရာက ျမနမာႏငငဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင ႏငငတကာသေဘာတစာခပ၊စာတမးမားႏင ခတဆကေပးရန။

Methodology: Jigsawသငၾကားနညး နညးပညာ - ဂစေဆာ

Handout(s):

• 1.3.1: excerpt from the Myanmar constitution; • 1.3.2: universal declaration of human rights; • 1.3.3: iccPr• 1.3.4: Justice Project• 1.3.5: Speech of the President of the asian development Bank


32

ေဝငစာရြက(မား) –

• ၁.၃.၁ - ျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒမ ေကာကႏႈတခက• ၁.၃.၂ - အျပညျပညဆငရာ လ႔အခြငအေရး ေၾကညာစာတမး • ၁.၃.၃ - အျပညျပညဆငရာ အရပသားနယဘကႏင ႏငငေရးလြတလပခြငဆငရာ ပဋညာဥ စာတမး• ၁.၃.၄ - တရားမတမႈဆငရာ စမကနး• ၁.၃.၅ - အာရဖြ႔ျဖးေရးဘဏ ဥကဌ၏ မန႔ခြနး

explain to the participants that they will examine parts of the MYM constitution and international documents to see how rule of law principles may translate into law and policy. this is just an introduction to these documents, and we will return to them throughout the sessions. explain the methodology in this activity: each document will be studied by a group who will become ‘experts,’ and then an ‘expert’ from each group will join experts from every other group to teach each other about the key points in their documents. (5 minutes)

သငတနးသ၊သားမားသည ျမနမာႏငငဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒႏင ႏငငတကာစာတမးမားတြင ဥပေဒႏင မဝါဒ ေရးရာမားက တရားဥပေဒစးမးေရးသ႔ မညသ႔မညပ ျပနဆထားေၾကာငးက ဆနးစစၾကမည။ ဤအရာသည ထ စာတမးမားက နဒါနးပးျခငးသကသကသာျဖစၿပး အစအစဥတေလာကလးတြင ထအရာမားက ျပန၍ အသးျပသြားမညျဖစပါသည။ ဤလႈပရားမႈတြင အသးျပမည သငၾကားနညး နညးပညာက ရငးျပေပးပါ - စာတမးတခစက “ကၽြမးကငသမား” ဟသကမတထားေသာ အပစတစစမ ေလလာသငယၾကမည။ ၿပးလင အပစမ တေယာကစသည တျခားကၽြမးကငသအပစမားႏင ေပါငး၍ ၄ငးတ႔ စာတမးတြင ပါဝငေသာ အေရးၾကးသည အခကမားက အခငးခငး အျပနအလန သငေပးၾကမည။

divide participants into groups (see note to facilitatorS below). Give each group a different document and give the following instructions:

1) Study the document;

2) identify the links between the document and rule of law principles;

3) agree on 5-7 key parts to teach others – and discuss how you will teach these important points in the document you have studied.

(30 minutes)

သငတနးသ၊သားမားအား အပစမား ခြပါ။ (ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ သငတနးနညးျပမားအတြက မတစက ၾကညပါ)။ အပစတစစက မတညေသာ ေအာကပါ စာတမးမားေပးပါ။

(၁) ေပးထားေသာ စာတမးက ေလလာပါ။

(၂) စာတမးႏင တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမဥးမား၏ ခတဆကမႈမားက ေဖာထတပါ။

(၃) တျခားသမားအား ျပနလညသငၾကားေပးရန စာတမးထမ အေရးၾကးသညအခက (၅-၇) ခကက ေဖာထတပါ။ သငေလလာသငယခေသာ စာတမးထမ ထအေရးၾကးသည အခကမားက တျခားသအား မညသ႔မညပ သငၾကား ေပးမညကလညး ေဆြးေႏြးထားပါ။ (၃၀မနစ)


33

towards the end of the discussion time, give each person in each group a different colour and enough copies of their document to give out to people in their subsequent ‘teaching’ group. after their group discussion, ask participants to re-group according to their colour, bringing copies of their document with them to distribute to members of their new group.

Participants now have 30 minutes to teach the other members of their new groups about the key points in their documents (5 minutes per document).

ေဆြးေႏြးခနၿပးဆးခါနးတြင အဖြ႔တဖြ႔စတြငရေသာ တဥးခငးစက မတညေသာ အေရာငမားႏင (တျခားသမားအား ၄ငးတ႔ေဆြးေႏြးထားေသာ စာတမးက ျပနလညသငၾကားေပးႏငရန) စာတမး မတအပမား ေပးထားပါ။ ၄ငးတ႔ ေဆြးေႏြးၿပးေသာအခါတြင ေပးထားေသာ အေရာငမားအလက အဖြ႔သစ ျပနဖြ႔မညျဖစပါသည။ ထသ႔ အေရာငတသ မား အပစဖြ႔ေသာအခါတြင ၄ငးတ႔အား အပေပးထားေသာ စာတမးမားက အပစသစမ သငတနးသ၊သားမားအား ေဝေပးရန ယလာခရပါမည။

သငတနးသ၊ သားမားသည ၄ငးတ႔စာတမးအသးသးမ အေရးၾကးေသာအခကမားက အဖြ႔သစတြင အခငးခငး အျပနအလန သငေပးၾကရန အခန ၃၀ မနစရပါသည။ (စာတမးတခစက ၅ မနစစသငေပးရန)

note to facIlItators

the Jigsaw activity requires facilitators to divide the participants up into two sets of groups:

(1) the initial ‘expert’ groups – the number of groups should reflect the number of documents to be studied;

(2) the subsequent ‘teaching’ groups are made up of experts from each group – where the number of participants in each group reflect the number of initial groups.

for the Jigsaw activity to work, facilitators must plan how they will divide the participants into groups at the beginning of the session. the number of documents to be studied and number of people per group will depend on the overall number of participants. here are some examples to guide the facilitators in forming groups for each stage: (1) becoming experts; and (2) groups containing one expert about each document:

- 20 participants: (1) 5 groups of 4 participants; (2) 4 groups of 5 participants.



- 17-19 participants: (1) 4 groups of 4 with an additional person in each group; (2) 4 groups of 4 with an additional person in each group.

in order to make the divisions quick and easy for facilitators and participants, the following system is recommended:


34

(1) divide participants into initial groups by counting off (1, 2, 3, 4...), and then ask participants (2) to group together by number given to them;(3) divide participants into second groupings by giving each member of each initial group a

different coloured strip (using as many colours as groups planned for the second grouping) – then asking participants to group together with members of other groups that possess the same colour they do.

သငတနးနညးျပမားအတြက မတစမားဂစေဆာလႈပရားမႈတြင သငတနးနညးျပမားမ သငတနးသ၊သားမားအား အဖြ႔ႏစဖြ႔ခြေပးရန လအပသည။ (၁) နဂ ပထမကၽြမးကငသမားအပစ - ေလလာရမည စာတမးအေရအတြကအေပၚ မတည၍ အပစအေရအတြက က ခြေပးရန။

(၂) အပစတစစမ ကၽြမးကငသမားျဖင အခငးခငးသငၾကားေပးရန အပစမား ထပဖြ႔ပါမည။ ထသ႔ဖြ႔ရာတြင ပထမနဂက ဖြ႔ထားေသာ အပစတြင ရေသာ လဥးေရ အေရအတြက အလက အဖြ႔ ဖြ႔ေပးရပါမည။

ဂစေဆာလႈပရားမႈအတြက သငတနးနညးျပမားသည သငတနးသ၊သားမားအား မညသ႔အဖြ႕ ဖြ႕မညက အစအစဥ မစခင ကတညးက စစဥထားရမည။ စာတမးမညမက ေလလာသြားမညႏင အဖြ႔တဖြ႔တြင လဥးေရမညမ ထားရမညဆသညမာ တကေရာကေသာ သငတနးသ၊သားအားလး၏ အေရအတြကအေပၚတြင မတညသည။ သငတနးနညးျပမားအား အဆငတဆငစအတြက မညသ႔အပစဖြ႔ရမညက ေအာကေဖာျပပါ ဥပမာမားမ ညႊနျပေပးပါမည။ (၁) ပထမဆး ကၽြမးကငသမား ျဖစလာသည။ (၂) စာတမးတခစႏင သကဆငေသာ ကၽြမးကငသတဥးစျဖင ဖြ႔စညးထားေသာ အပစမား။

သငတနးသား အေယာက ၂၀ ရလင (၁) သငတနးသား ၄ ေယာကစပါေသာ အပစ ၅ စ (၂) သငတနးသား ၅ ေယာကစ ပါေသာ အပစ ၄ စ။

သငတနးသား ၁၆ ေယာက ရလင (၁) သငတနးသား ၄ ေယာကစပါေသာ အပစ ၄ စ (၂) သငတနးသား ၄ ေယာကစ ပါေသာ အပစ ၄ စ။

သငတနးသား ၁၂ ေယာကရလင (၁) သငတနးသား ၃ ေယာကစပါေသာ အပစ ၄ စ (၂) သငတနးသား ၄ ေယာကစ ပါေသာ အပစ ၃ စ။

သငတနးသား ၁၇ - ၁၉ ေယာကရလင (၁) သငတနးသား ၄ ေယာကစပါေသာ အပစ ၄ စ (သ႔ေသာ အပစတစတြင တေယာကပထညလကပါ။) (၂) သငတနးသား ၄ ေယာကစပါေသာ အပစ ၄ စ (သ႔ေသာ အပစတစတြင တေယာက ပထညလကပါ။)

သငတနးနညးျပမားႏင သငတနးသ၊သားမား အပစခြၾကရတြင ပမလြယက၍ ျမနဆနေစရန ေအာကပါ အၾကျပခကမား က ေပးထားသည။

(၁) ပထမအပစခြရာတြင (၁၊ ၂၊ ၃၊ ၄၊…) စသျဖင ေခၚ၍ ခြပါ။ ၿပးလင နပါတတသ အခငးခငးတြ ၍ အပစဖြ႔ကာ ေနခငးပါ။

(၂) ဒတယတၾကမအပစခြရာတြင ပထမအပစတြငရေသာသမားအား မတညေသာ စကအေရာငမားေပး၍ ခြပါ။ (ဒတယ အပစခြလေသာ အေရအတြကအလက ေရာငစစကမားက အသးျပႏငသည။) ၿပးလင သငတနးသ၊သား မားအား ၄ငးတ႔ရရထားေသာ အေရာငအလက အေရာငတသခငး အပစခြခငးပါ။


35


tell participants to put handouts down. then ask for one person to summarise what they learned about a document that was not their document, and which rule of law principles were linked to it. ask other participants if they agree with the participant’s summary and explanation, and what could be added to it?

Go through each document in turn. Suggest that after the session participants read the documents they did not study in the first group meeting to learn more about it.

အပတလႈပရားမႈ (၅မနစ)

သငတနးသ၊သားမားအား ေဝငစာရြကမားက ခထားရန ေျပာပါ။ ၿပးလင သငတနးသ၊သားတေယာက အားတျခားသထမ သငယထားေသာ (၄ငးတ႔၏ နဂရထားေသာ စာတမးမဟတေသာ) စာတမးအေၾကာငး အကဥးခပတငျပခငးပါ။ ၿပးလင ထစာတမးသည မညသည တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမဥးမားႏင ခတဆက၍ ရေၾကာငးကလညးေမးပါ။ တျခားေသာသငတနးသ၊သားမားအား ယခတငျပသြားေသာသ၏ အကဥးခပတငျပခကႏင စပလဥး၍ သေဘာတ သလားေမးပါ။ ၿပးလင အဘယေၾကာင သေဘာတေၾကာငး ရငးျပခငးပါ။ ထ႔ေနာကထစာတမးႏင ပတသက၍ တျခားမညသညအရာမား ထပျဖည၍ ရႏငေသးသလဟလညး ေမးပါ။

ဤအတငး စာတမးတခစက အလညကစ ျပလပသြားပါ။ အစအစဥၿပးသြားေသာအခါ သငတနးသ၊သား မားအား မမ၏ ပထမအပစတြင မေလလာခရေသာ စာတမးမားက ပမသရေစျခငးငာ ဖတရႈရနအၾကေပးပါ။

suMMarY and eValuatIon (10 mins)အကဥးခပႏင ျပနလညသးသပျခငး (၁၀ မနစ)

in closing, ask the participants to re-form the small groups they used where everyone possessed the same colour, and designating colours, ask:

- first colour designated group to develop a short definition of the concept of justice and why they chose their definition- Second colour designated group to make a short list identifying rule of law principles that are reflected in international documents that are not reflected in the Myanmar constitution- third colour designated group to make a short list identifying rule of law principles reflected in the Myanmar constitution which are not practiced in the Myanmar legal system in their experience.- fourth colour designated group to make a short list of any rule of law principles reflected in international documents which the participants believe should not apply in Myanmar, and brief explanations of whyreserve at least five minutes for a representative of each small group to briefly report their discussion results to the larger group [allowing one minute for each small group report]


36

အစအစဥ ၿပးဆးလင သငတနးသ၊သားမားအား နဂကကသ႔ အေရာငတသခငးျပနစဖြ႔ခငးပါ။ ၿပးလင ေအာကပါတ႔က ေမးပါ။

- ပထမအေရာငျဖင ဖြ႔ထားေသာ အပစသည “တရားမတမႈရျခငး၏ အေျခခသေဘာတရား” အေပၚတြင နားလညသညအတငး လရငးတရငး အဓပၸာယဖြငဆခငးပါ။ ၿပးလင အဘယေၾကာင ထသ႔ အဓပၸာယဖြငဆေၾကာငး ကလညးရငးျပခငးပါ။

- ဒတယအေရာငျဖင ဖြ႔ထားေသာအပစသည” ႏငငတကာစာတမးမားတြငသာ ထငဟပမႈရၿပး ျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒႏင ထငဟပမႈမရေသာ တရားဥပေဒစးမးေရးမား”က အကဥးခပ စာရငးျပစခငးပါ။

- တတယအေရာငျဖင ဖြ႔ထားေသာအပစသည “တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမဥးမားသည ျမနမာႏငငဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒတြငသာပါ၍ ျမနမာတရားေရးစနစ တြင အသးချခငးမရေသာအရာမား” က အကဥးခပ စာရငးျပစခငးပါ။

- စတတအေရာငျဖင ဖြ႔ထားေသာ အပစသည “ႏငငတကာစာတမးမားတြငပါဝငေသာ အခ႕တရားဥပေဒ စးမးေရးစညးမဥးမားသည ျမနမာႏငငတြင အသးမခသငဟထငေသာ (သငတနးသ၊သားတ႔၏ ယၾကည ထငျမငခက) အရာမားရလင ထအရာမားက စာရငးျပစခငးပါ။ ၿပလင ဘာေၾကာငးထငသနညးက အကဥးခပ တငျပခငးပါ။

အပစငယမားမ ကယစားလယမားသည တဥးခငး တဖြ႔စအတြက အကဥးခပတငျပမႈ ျပလပႏငရနအတြက အခန ၅ မနစခန႔ခနထားေပးပါ။ (အပစငယတစစသည အကဥးခပတငျပမႈျပလပရန အခန ၁ မနစစရရသည။)

note to facIlItatorsParticipants may suggest many different ways of defining justice. Some key words to look out and prompt may include:

• accountability• fairness• Protection of rights• Punishment of wrongs• well-being of society

သငတနးနညးျပမားအတြက မတစသငတနးသ၊သားမားသည တရားမတမႈႏင ပတသက၍ အဓပၸာယဖြငဆခကအမးမး ဖြငဆလမမည။ ၄ငးတ႔ ဖြငဆႏငရနအတြက အနညးငယ အရပအျမြတေျပာျပရမည စကားလးမားမာ -

• တာဝနခမႈ• တရားမတမႈ• အခြငအေရးမား ကာကြယပငခြင• ခးေဖာကမႈအတြက အျပစေပးမႈ• ေကာငးမြနေသာ လမႈပတဝနးကင


37

foundations in rule of law course: handout 1.3.1: national and international definitions of rule of lawတရားဥပေဒစးမးေရးအေျခခသငတနးမား - ေဝငစာရြက၁.၃.၁ ႏငငတြငးႏင အျပညျပညဆငရာမ ‘တရားဥပေဒစးမးေရး’ အဓပၸာယဖြငဆခကမား

၂၀၀၈ ျမနမာႏငငဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒမ ေကာကႏႈတခကမားexcerpts from the Myanmar constitution 2008

6. the union’s consistent objectives are:

(a) non-disintegration of the union;(b) non-disintegration of national Solidarity;(c) Perpetuation of sovereignty;(d) flourishing of genuine, disciplined, multi-party democratic system;(e) enhancing the eternal principles of Justice, liberty and equality in the union

and;(f ) enabling the defence Services to be able to participate in the national political

leadership role of the State.

11. (a) the three branches of sovereign power namely, legislative power, executive. Power and judicial power are separated, to the extent possible, and exert reciprocal control, check and balance among themselves.

(b) the three branches of sovereign power, so separated are shared among the union, regions, States and Self-administered areas.

38

18. (a) the judicial power of the union is shared among the Supreme court of the union, high courts of the regions, high courts of the States and courts of different levels including courts of Self-administered areas.

(b) there shall be one Supreme court of the union. the Supreme court of the union is the highest court of the republic.

(c) the Supreme court of the union has powers to issue writs. (d) a high court of the region or State is constituted in each region or State.

19. the following are prescribed as judicial principles : (a) to administer justice independently according to law; (b) to dispense justice in open court unless otherwise prohibited by law; (c) to guarantee in all cases the right of defence and the right of appeal under

law.


39

21. (a) every citizen shall enjoy the right of equality, the right of liberty and the right of justice, as prescribed in this constitution.

(b) no citizen shall be placed in custody for more than 24 hours without the permission of a court.

(c) every citizen is responsible for public peace and tranquility and prevalence of law and order.

(d) necessary law shall be enacted to make citizens’ freedoms, rights, benefits, responsibilities and restrictions effective, steadfast and complete.

43. no Penal law shall be enacted to provide retrospective effect.

44. no penalty shall be prescribed that violated human dignity.

219. the union Government preserves stability of the union, community peace and tranquility and prevalence of law and order.

347. the union shall guarantee any person to enjoy equal rights before the law and shall equally provide legal protection.

348. the union shall not discriminate any citizen of the republic of the union of Myanmar, based on race, birth, religion, official position, status, culture, sex and wealth.

351. Mothers, children and expectant women shall enjoy equal rights as prescribed by law.


40

352. the union shall, upon specified qualifications being fulfilled, in appointing or assigning duties to civil service personnel, not discriminate for or against any citizen of the republic of the union of Myanmar, based on race, birth, religion, and sex. however, nothing in this Section shall prevent appointment of men to the positions that are suitable for men only.

353. nothing shall, except in accord with existing laws, be detrimental to the life and personal freedom of any person.

354. every citizen shall be at liberty in the exercise of the following rights, if not contrary to the laws, enacted for union security, prevalence of law and order, community peace and tranquility or public order and morality:

(a) to express and publish freely their convictions and opinions; (b) to assemble peacefully without arms and holding procession; (c) to form associations and organizations; (d) to develop their language, literature, culture they cherish, religion they

profess, and customs without prejudice to the relations between one national race and another or among national races and to other faiths.


41

355. every citizen shall have the right to settle and reside in any place within the republic of the union of Myanmar according to law.

356. the union shall protect according to law movable and immovable properties of every citizen that are lawfully acquired.

357. the union shall protect the privacy and security of home, property, correspondence and other communications of citizens under the law subject to the provisions of this constitution.

358. the union prohibits the enslaving and trafficking in persons.

373. any person who committed a crime, shall be convicted only in accord with the relevant law then in operation. Moreover, he shall not be penalized to a penalty greater than that is applicable under that law.

374. any person convicted or acquitted by a competent court for an offence shall not be retried unless a superior court annuls the judgment and orders the retrial.

375. an accused shall have the right of defence in accord with the law.


42

376. no person shall, except matters on precautionary measures taken for the security of the union or prevalence of law and order, peace and tranquility in accord with the law in the interest of the public, or the matters permitted according to an existing law, be held in custody for more than 24 hours without the remand of a competent magistrate.


43

အျပညျပညဆငရာလ႔အခြငအေရးေၾကညာစာတမးမ ေကာကႏႈတခကမား

• အပဒ ၁ လတငးသည တညလြတလပေသာ ဂဏသကၡာျဖင လညးေကာငး၊ တညလြတလပေသာ အခြငအေရးမားျဖင လညးေကာငး၊ ေမြးဖြားလာသမား ျဖစသည။ ထသတ႔၌ ပငးျခား ေဝဖနတတေသာ ဥာဏႏင ကငဝတ သတတေသာ စတတ႔ရၾက၍ ထသတ႔သည အခငးခငး ေမတာထား၍ ဆကဆကငသးသင၏။

• အပဒ ၂ လတငးသည လ႕အခြငအေရးေၾကညာစာတမးတြင ေဖာျပထားသည အခြငအေရးအားလး၊ လြတလပခြငအားလး တ႔က ပငဆငခစားခြငရသည။ လမးႏြယအားျဖင ျဖစေစ၊ အသားအေရာငအားျဖင ျဖစေစ၊ ကား၊မ၊ သဘာဝအားျဖင ျဖစေစ၊ ဘာသာစကားအားျဖင ျဖစေစ၊ ကးကြယသည ဘာသာအားျဖင ျဖစေစ၊ ႏငငေရးယဆခက၊ သ႔တညးမဟတ အျခားယဆခကအားျဖင ျဖစေစ ႏငငႏင ဆငေသာ၊ သ႔တညးမဟတ လမႈအဆငအတနးႏင ဆငေသာ ဇစျမစအားျဖင ျဖစေစ၊ ပစၥညး ဥစၥာဂဏအားျဖင ျဖစေစ၊ မးရးဇာတအားျဖင ျဖစေစ၊ အျခားအဆငအတနးအားျဖင ျဖစေစ ခြျခားျခငး မရေစရ။ထ႔ျပင လတစဥးတေယာကေနထငရာ ႏငင၏ သ႔တညးမဟတ နယေျမေဒသ၏ ႏငငေရးဆငရာ ျဖစေစ စရငပငခြငဆငရာ ျဖစေစ၊ တငးျပညအခငးခငး ျဖစေစ၊ အဆငအတနး တခခက အေျချပ၍ေသာ လညးေကာငး၊ ေဒသနယေျမတခသည အခပအျခာအာဏာပင လြတလပသည နယေျမ၊ သ႔တညးမဟတ ကလသမဂၢ ထနးသမး ေစာငေရာကထားရမည နယေျမ၊ သ႔တညးမဟတ ကယပင အပခပခြင အာဏာတ႔ တစတတေဒသေလာကသာ ရရသည နယေျမ စသျဖင ယငးသ႔ေသာ နယေျမမား ျဖစသညဟေသာ အေၾကာငးက အေထာကအထားျပ၍ ေသာလညးေကာငး၊ ခြျခားျခငး လးဝမရေစရ။

• အပဒ ၆ လတငးတြင ဥပေဒအရာ၌ လပဂၢလတဥး အျဖစျဖင အရာခပသမးတြင အသအမတျပျခငးက ခယပငခြငရသည။

• အပဒ ၇ လအားလးတ႔သည ဥပေဒအရာ၌ တညၾကသညအျပင၊ ဥပေဒ၏ အကာအကြယက ျခားနားျခငး မခရေစဘ တညစြာ ခစားပငခြင ရသည။ ဤေၾကညာစာတမးပါ သေဘာတရားမားက ဖဆန၍ ခြျခားျခငးမ လညးေကာငး၊ ထသ႔ ခြျခားျခငးက လႈ႕ေဆာျခငးမ လညးေကာငး၊ ကငးလြတေစရန အကာအကြယက တညစြာ ခစားပငခြင ရသည။

• အပဒ ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒကေသာလညးေကာငး၊ အျခားဥပေဒကေသာ လညးေကာငး၊ လတငးအတြက ေပးထားသည အေျခခအခြငအေရးမားသည ခးေဖာကဖကဆးျခငးခခရလင ထသ႔ ခးေဖာကဖကဆးေသာ ျပလပမႈေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ နစနာခကအတြက ထသသည ႏငငဆငရာ အာဏာပင တရားရးတြင ထေရာကစြာ သကသာခြင ရႏငေစသည။

foundations in rule of law course: handout 1.3.2: excerpts from the universal declaration of human rightsတရားဥပေဒစးမးေရးအေျခခသငတနးမား - ေဝငစာရြက ၁.၃.၂ အျပညျပညဆငရာ လ႔အခြငအေရးေၾကညာစာတမး

44

• အပဒ ၁၀အခြငအေရးမားႏင တာဝနဝတရားမားက အဆးအျဖတခရာတြင လညးေကာငး၊ ျပစမႈေၾကာင တရားစြဆစရင ဆးျဖတခရာတြင လညးေကာငး။ လတငးသည လြတလပ၍ ဘကမလကေသာ တရားရးေတာ၏ လအမားေရ႕ေမာကတြင မတစြာၾကားနာစစေဆးျခငးက တညစြာခစားပငခြငရသည။

• အပဒ ၂၁(၁) လတငးတြင မမႏငင၏ အပခပေရး၌ ကယတငျဖစေစ၊ လြတလပစြာ ေရြးခယလကသည ကယစားလယမားမ တစဆငျဖစေစ ပါဝင ေဆာငရြကႏငခြင ရသည။ (၂) လတငးတြင မမႏငငရ ျပညသ႔ဝနထမးအဖြ႔၌ ၀ငေရာကႏငရန တညသည အခြငအေရးရသည။(၃) ျပညသ၊ျပညသားတ႔၏ ဆႏၵသည အပခပအာဏာ၏ အေျခချဖစရမည။ အဆပါ ဆႏၵက အခနကာလပငးျခားလက စစမနေသာ ေရြးေကာကပြမားျဖင ထငရားေစရမည။ ေရြးေကာကပြမားတြငလညး လတငးအညအမ ဆႏၵမ ေပးႏငခြင ရရမညအျပင၊ ထေရြးေကာကပြမားက လ႕ဝက မေပးစနစျဖင ျဖစေစ၊ အလားတ လြတလပေသာ မေပးစနစျဖင ျဖစေစ ကငးပရမည။

• အပဒ ၂၉(၁) မမ၏ စရကလကၡဏာလြတလပစြာ ဖြ႔ျဖးတးတကႏငသည တခတညးေသာ လ႔အသကအဝနးအတြက လတငး၌ တာဝနရသည။ (၂) မမ၏ အခြငအေရးမားႏင လြတလပခြငမားက သးစြရာတြင လတငးသည၊ အျခားသမား၏ အခြငအေရးမားႏင လြတလပခြငမားက အသအမတျပ၍ ရေသေလးစားေစရန အလ႔ငာ လညးေကာငး၊ ဒမကေရစ ကငသးေသာ လ႔အဖြ႔အစညးတြင ကယကငတရားအျပင၊ ရပရြာေအးခမးသာယာေရးႏင ျပညသ႔အကးစးပြား ျဖစထြနးေရးတ႔အတြက၊ တရားမတစြာ ကငေဆာငရန အလ႔ငာ လညးေကာငး၊ ဥပေဒက ျပဌာနးထားသည ခပခယမႈမားျဖငသာ ကန႔သတျခငး ခရမည။(၃) အဆပါ အခြငအေရးမားႏင လြတလပခြငမားက မညသည အမႈကစၥတြငမ ကလသမဂၢ၏ ရညရြယခကမားႏင လညးေကာငး၊ အေျခခမမားႏင လညးေကာငး ဆန႔ကင၍ မသးစြရ။

excerpts from the universal declaration of Human rights

• article 1All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and con-science and should act towards one another in a spirit of brotherhood.

• article 2Everyone is entitled to all the rights and freedoms set forth in this Declaration, without distinction of any kind, such as race, colour, sex, language, religion, political or other opinion, national or social origin, property, birth or other status. Furthermore, no distinction shall be made on the basis of the political, jurisdictional or international status of the country or territory to which a person belongs, whether it be independent, trust,


45


non-self-governing or under any other limitation of sovereignty.• article 6Everyone has the right to recognition everywhere as a person before the law.

• article 7All are equal before the law and are entitled without any discrimination to equal protection of the law. All are entitled to equal protection against any discrimination in violation of this Declaration and against any incitement to such discrimination.

• article 8Everyone has the right to an effective remedy by the competent national tribunals for acts violating the fun-damental rights granted him by the constitution or by law.

• article 10Everyone is entitled in full equality to a fair and public hearing by an independent and impartial tribunal, in the determination of his rights and obligations and of any criminal charge against him.

• article 21(1) Everyone has the right to take part in the government of his country, directly or through freely chosen representatives.

(2) Everyone has the right of equal access to public service in his country.

(3) The will of the people shall be the basis of the authority of government; this will shall be expressed in periodic and genuine elections which shall be by universal and equal suffrage and shall be held by secret vote or by equivalent free voting procedures.

• article 29

(1) Everyone has duties to the community in which alone the free and full development of his personality is possible.

(2) In the exercise of his rights and freedoms, everyone shall be subject only to such limitations as are deter-mined by law solely for the purpose of securing due recognition and respect for the rights and freedoms of others and of meeting the just requirements of morality, public order and the general welfare in a democratic society.

(3) These rights and freedoms may in no case be exercised contrary to the purposes and principles of the United Nations.

46

foundations in rule of law course: Module 1.3: national and international definitions of rule of lawတရားဥပေဒစးမးေရးအေျခခသငတနးမား : ေမာဂး ၁.၃-ျပညတြငးႏင အျပညျပညဆငရာ တရားဥပေဒစးမးေရးအဓပၸါယမား

International covenant on civil and Political rights (IccPr) မ ေကာကႏႈတခကမား

စာခပအပဒ - ၂

၁။ တညဆပဋညာဥစာခပအဖြ႕ဝငႏငင ပါတတငးသည လမး၊ အသားအေရာင၊ လင၊ ဘာသာစကား၊ ယၾကညကးကြယမႈ၊ ႏငငေရး (သ႔မဟတ) အျခားေသာ အျမင႐ႈေထာင၊ ႏငငသား (သ႔မဟတ) လမႈအဖြ႕ဥစၥာပငဆငမႈ၊ ေမြးဖြားမႈ (သ႔မဟတ) အျခားအေျခအေန အရပရပ စသညတ႔ ခြျခားမႈ မရဘ သကဆငရာ ပငနကႏင စရငပငခြင အတြငးရသမား၏ ရပငခြငမားက ေလးစားရမည။

၃။ တညဆပဋညာဥ စာခပအဖြ႕ဝငႏငငပါတတငးသည - (က) မညသမဆ မမ၏ ရပငခြင (သ႔) လြတလပခြငမား ခးေဖာကခရသသည တာဝနအရ လပကငေဆာငရြကျခငး ျဖစေစကာမ၊ ခးေဖာကခထားရသသည ထေရာကေသာ ကစားမႈက ခစားခြင ရသည။

(ခ) မညသမဆ မမအတြက ကစားမႈ ရပငခြငအား ခစားခြင ရရေစရန ႏငငေတာ ဥပေဒစနစအရ ေကာငးမြနေသာ တရားေရး၊ အပခပေရး (သ႔) ဥပေဒျပျခငး လပပငခြင ရသမားမ တရားေရး ကစားမႈ ျဖစေပၚေစရန ေဆာငရြကေပးရမည။

စာခပအပဒ - ၆

(၁) လသားတငးသည ေကာငးစြာ အသကရငရန အခြငအေရး ရရမည။ ဤအခြငအေရးက ဥပေဒျဖင ကာကြယေပးရမည။ (၂) ေသဒဏအမန႔က မပယဖကရေသးေသာ ႏငငမားတြင အႀကးေလးဆးေသာ အျပစမားအတြက တသကတကၽြနး ျပစဒဏက ခမတႏငသည။ သ႔ေသာ ထျပစဒဏသည အသက ၁၈ နစ ေအာကႏင ကယဝနေဆာင အမးသမးမားအတြက မျဖစေစရ။ လမးတး သတျဖတမႈမားအတြက မျဖစေစရ။ တစသကတစကၽြနး ျပစဒဏခခရေသာမညသမဆ ျပစဒဏမ လြတၿငမးခမးသာခြင (သ႔) ျပစဒဏေျပာငးလ ေလာေပါျခငးတ႔အတြက အခြငအေရး ရရမည။ ထအခြငအေရးက မညသည ျပစမႈအတြကမဆ ရရေစရမည။

စာခပအပဒ ၉

(၁) ဥပေဒႏငမညေသာ ဖမးဆးျခငး၊ ထနးသမးျခငးမ လြတကငးေစရမည။ ဖမးဆးခရပါက မညသညအေၾကာငးေၾကာင ဖမးဆးခရေၾကာငးက ဖမးဆးခရခနတြင အသေပးရမည။ မညသညအမႈျဖင စြခကတငထားေၾကာငး ခကျခငး အသေပးရမည။ ျပစမႈျဖင ဖမးဆးထနးသမးခရၿပးလငလညး တရားသ ႀကး (သ႔) တရားဥပေဒေရးရာ အခြင အာဏာရသ တေယာကေယာက၏ ေရ႕ေမာကတြင အမႈစစေဆး စရငျခငးက ခကျခငး ခေစရမည။

(၄) တရား႐းမလညး တရားဝင ဖမးဆးထနးသမးထားျခငးအေပၚ အခနဆြ ဆငးငျခငး မျပဘ ဆးျဖတ ေပးရမည။ ဖမးဆးထနးသမးျခငးသည ဥပေဒႏင မညညႊတပါက လႊတေပးရန အမန႔ေပးရမည။ မညသမဆ ဥပေဒႏင မညညႊတေသာ ဖမးဆးထနးသမးျခငး ခရသည မျဖစပါက အကးသကေရာကမႈ ရေသာ နစနာေၾကး ရပငခြင ရရမည။

စာခပအပဒ ၁၄

၁။ လသားတငးသည တရား႐းႏင ခ႐းမား ေရ႕ေမာကတြင တနးတ ျဖစရမည။ ျပစမႈဆငရာ စြခကတစခ (သ႔) တရားစြဆ ခရမႈ တစခတြင တာဝနႏင ရပငခြငမားက စရငဆးျဖတရတြင လတငးသည အရညအခငး ျပညဝေသာ၊ လြတလပမႈ ရေသာ၊ ဘကလကမႈ မရေသာ ခ႐းမားတြင မတမႈ ရေသာ ၾကားနားမႈမားက ခယခြင ရသည။ ဒမကရကတစ လ႕အဖြ႕အစညးတြင တစခါတစရ သတငးဌာနမားႏင ျပညသမားက လ႕ကငဝတအရေသာ ၄ငး၊ ႏငငေတာ လၿခေရးအတြကေသာ၄ငး

47


စစေဆးစရငျခငး ျဖစစဥတခလးတြင ျဖစေစ၊ တစစတတစေဒသျဖစေစ ပါဝငခြငရခငမရမည။ တရား႐း၏ ထငျမင ယဆခကအရ (ထးျခားေသာ အေျခအေနမားတြင) လအပသည အတငးအတာအရသာ လအမားအား သရေစျခငးသည တရားမတမႈက အထငအျမင လြေစႏငသည။

၂။ တရားစြဆျခငး ခရေသာ ျပစမႈဆငရာ မႈခငးမားတြင မညသမဆ ဥပေဒအရ အျပစရေၾကာငး မေပၚလြငမျခငး အျပစကငးစငသအျဖစ သတမတခခြင ရရမည။

စာခပအပဒ- ၁၅

မညသ႕ကမဆ ျပစမႈက မသတမတေသးေသာ ကာလက ကးလြနမခေသာ ၄ငးတ႔၏ လပရပအတြက တရားစြဆျခငး မခသငပါ။ တညဆဥပေဒအရ မတေသာ ျပစဒဏကသာ ခသငပါသည။

excerpts from the International covenant on civil and Political rights

article 2

1. each State Party to the present covenant undertakes to respect and to ensure to all individuals within its territory and subject to its jurisdiction the rights recognized in the present covenant, without distinction of any kind, such as race, colour, sex, language, religion, political or other opinion, national or social origin, property, birth or other status.

[…]

3. each State Party to the present covenant undertakes: (a) to ensure that any person whose rights or freedoms as herein recognized are violated shall have an effective remedy, notwithstanding that the violation has been committed by persons acting in an official capacity;

(b) to ensure that any person claiming such a remedy shall have his right thereto determined by competent judicial, administrative or legislative authorities, or by any other competent authority provided for by the legal system of the State, and to develop the possibilities of judicial remedy;

article 6

1. every human being has the inherent right to life. this right shall be protected by law. no one shall be arbitrarily deprived of his life. 2. in countries which have not abolished the death penalty, sentence of death may be imposed only for the most serious crimes in accordance with the law in force at the time of the commission of the crime and not contrary to the provisions of the present covenant and to the convention on the Prevention and Punishment of the crime of Genocide. this penalty can only be carried out pursuant to a final judgement rendered by a competent court.

48

[…]

article 9

1. everyone has the right to liberty and security of person. no one shall be subjected to arbitrary arrest or detention. no one shall be deprived of his liberty except on such grounds and in accor-dance with such procedure as are established by law.

[…]

4. anyone who is deprived of his liberty by arrest or detention shall be entitled to take proceed-ings before a court, in order that court may decide without delay on the lawfulness of his deten-tion and order his release if the detention is not lawful.

article 14

1. all persons shall be equal before the courts and tribunals. in the determination of any criminal charge against him, or of his rights and obligations in a suit at law, everyone shall be entitled to a fair and public hearing by a competent, independent and impartial tribunal established by law. the press and the public may be excluded from all or part of a trial for reasons of morals, public order or national security in a democratic society, or when the interest of the private lives of the parties so requires, or to the extent strictly necessary in the opinion of the court in spe-cial circumstances where publicity would prejudice the interests of justice; but any judgement rendered in a criminal case or in a suit at law shall be made public except where the interest of juvenile persons otherwise requires or the proceedings concern matrimonial disputes or the guardianship of children. 2. everyone charged with a criminal offence shall have the right to be presumed innocent until proved guilty according to law.

[…]

article 15

1. no one shall be held guilty of any criminal offence on account of any act or omission which did not constitute a criminal offence, under national or international law, at the time when it was committed. nor shall a heavier penalty be imposed than the one that was applicable at the time when the criminal offence was committed. if, subsequent to the commission of the offence, pro-vision is made by law for the imposition of the lighter penalty, the offender shall benefit thereby.

2. nothing in this article shall prejudice the trial and punishment of any person for any act or omission which, at the time when it was committed, was criminal according to the general prin-ciples of law recognized by the community of nations.


49

foundations in rule of law course: handout 1.3.4 what is rule of law?တရားဥပေဒစးမးေရးအေျခခသငတနးမား - ေဝငစာရြက ၁.၃.၄ တရားဥပေဒစးမးေရးဆသညမာ အဘယနညး။

တရားဥပေဒစးမးေရးဆသညမာ အဘယနညး။

ႏငငတကာ NGO တခ ျဖစေသာ World Justice Project က တရားဥပေဒစးမးေရးဆသညမာ ႏငငတကာတြင ကငသးေသာ ေအာကပါ မေလးခက အားေပးေထာကပေသာ စနစတခ ျဖစပါသည။

၁။ အစးရအဖြ႔ႏင ၄ငး၏အရာထမးမား၊ ကယစားလယမား အပါအဝင ပဂၢလတစဥးခငး တစေယာကခငး၊ အဖြ႔အစညး တစခခငး စသညမားသည ဥပေဒ၏ အကာအကြယေအာကတြင ရရမည။

၂။ ဥပေဒမားသည ရငးလငးၿပး အမားျပညသ သရမည။ ခငမာတညၿငမမႈရၿပး ကးေၾကာငးဆေလာ မတမႈရရမည။ တညမတေသာ ပ႕ႏ႔မႈ၊ သကေရာကမႈ ရရမည။ လပဂၢလႏင ၄ငးတ႔ ပငဆငေသာ ပစၥညးမား အပါအဝင အေျခခကေသာ အခြငအေရးမားက ကာကြယမႈ ေပးရမည။

၃။ ဥပေဒတစချပဌာနးလာေအာင ျပလပေသာ၊ စမခန႔ခြေသာ၊ သကေရာကေစေသာ ျဖစစဥသည လတငးအကးေကးဇး ခစားႏငေသာ၊ မတေသာ၊ ထေရာကမႈရေသာ ျဖစစဥျဖစရမည။

၄။ တရားမတမႈက အခနမနျပဌာနးေပးမည လြတလပၿပး ၾကားေနျဖစေသာ ကယစားလယမားသည အရညအခငး ျပညဝၿပး ကယကငသကၡာႏင ျပညစရမည။ ကယစားလယမားသည လေလာကေသာ အေရအတြကႏင ဗဟသတရငးျမစရရမည။ မမတ႔ အလပအေကၽြးျပေနေသာ လမႈအဖြ႔အစညးက ထညသြငးစဥးစားကယစားျပေပးရမည။

what is the rule of law?

the rule of law is defined by the world Justice Project as a system in which the following four universal principles are upheld:

1. the government and its officials and agents as well as individuals and private entities are accountable under the law.

2. the laws are clear, publicized, stable, and just; are applied evenly; and protect fundamental rights, including the security of persons and property.

3. the process by which the laws are enacted, administered, and enforced is accessible, fair, and efficient.

4. Justice is delivered timely by competent, ethical, and pendent representatives and neutrals who are of sufficient number, have adequate resources, and reflect the makeup of the communities they serve.

50

foundations in rule of law course: handout 1.3.5 asian development Bankတရားဥပေဒစးမးေရးအေျခခသငတနးမား - ေဝငစာရြက ၁.၃.၅ အာရစးပြားေရး တးတကမႈႏင တရားဥပေဒစးမးေရး

အာရစးပြားေရး တးတကမႈနင တရားဥပေဒစးမးေရး

Asia Development Bank ဥကဌ Takehuko Nakao ၏ ဂပနနငင တကျမ႕တြင ကငးပသည ဥပေဒ အဖြ႔အစညးမား ညလာခမ အဖြငအမာစကား (၁၀၊ ဇြနလ၊ ၂၀၁၃)

နဒါနး

မဂၤလာညေနခငးပါ။ ဒနစစဥကငးပတ ညလာခမာ စကားေျပာရန ဖတၾကားေပးသည ဥကဌ Kenji Yamagishi နင the Japan Federation of Bar Associations ကေကးဇးတငရပါသည။ အာရေဒသ စးပြားေရး တးတကမႈနင တရားဥပေဒစးမးေရးက အတတကြ ေဆြးေႏြးဖ႔ တကေရာကရသညက ဝမးသာပါသည။ Asia Development Bank ၏ စြမးေဆာငခကမားနင ဥပေဒ အဖြ႔အစညးမားအေပၚ ထားရတ ကၽြနေတာတ႔၏ အျမငမားက အထးတလညေဆြးေႏြးသြားမာ ျဖစပါတယ။ေရရညတညတသည စးပြားေရးတးတကမႈအတြက တရားဥပေဒစးမးေရးက မရမျဖစလအပသည။

Asia Development Bank သည ေဒသတြငး ေရရညတညတသည စးပြားေရးတးတကမႈအတြက တရားဥပေဒ စးမးေရးသည မရမျဖစလအပသညဟယၾကညထားသည။ ေကာငးမြနသညအပခပေရးရျခငးသညလညး ေရရညတညတ သည စးပြားေရးတးတကမႈအတြက မရမျဖစလအပသညဟ လညးနားလညသျမငထားပါသည။ အစးရသည တာဝနခ/ယလျခငး၊ ပြငလငးျမငသာမႈရျခငးျဖစရနလအပသည၊ တရားဥပေဒစညးမဥးမားအား လကနာေစျခငးရရမည၊ နငငသားမား နငငအပခပေရးတြင ပးေပါငးေဆာငရြကလာနငေစရန ေဆာငရြကပပးေပးနငျခငးရရနလအပသည။ ေကာငးမြနသည အပခပေရးတြငပါဝငသည ဤအေၾကာငးအရာတစချခငးစတြင တရားဥပေဒစးမးေရးသညပါဝငသည။တရားဥပေဒစးမးေရးသည စးပြားေရးဆငရာလပငနးမား (သ႔) စးပြားေရးတးတကမႈအတြက အေျခခကသည အေထာကအပ ကေပးသည။ တရားဥပေဒစးမးေရးသည စးပြားေရးေစးကြကအတြက အေျခခအတျမစျဖစေသာ လသားမား၏ ပငဆငမႈနင စာခပစာတမးဆငရာ အခြငအေရးမားက ကာကြယေပးသည။ ပစၥညးဥစၥာပငဆငနငခြငရျခငးသည ရငးနးျမပနမႈက အားေပး၍ ေကာငးမြနတးတကမႈက ျဖစထြနးေစသည။ မပငခြငကအသအမတျပျခငးသည သေတသနလပငနးမားနင ဖြ႔ျဖးတးတကေရးက အားေပးသည။ စာခပစာတမးမားအတြက ေကာငးမြနစြာဖြ႔စညးထားေသာ ဥပေဒစညးမဥးေဘာငတစခရျခငးသည စးပြားေရးလပငနးရငမားအတြက ၎တ႔နင စာခပ ခပမညသမား လကနာရမည တာဝနစညးကမးမားရျခငးျဖင စးပြားေရးလပငနးရငမားအား လျခေစ၍အာမခခကေပးသည။ ျပငပလပငနးမားမလညး ၎တ႔ဘကမ ရငနးျမပန႔မႈ မျပလပခင အစးရဘကမ အာဏာအလြသးစားလပသည လပရပမားနင အျခားရာဇဝတမႈမားမ ကာကြယေပးထားသည ဟသည လျခစတခမႈရေစသည။ တရားဥပေဒစးမးမႈေအာကတြင လအမားသည ၎တ႔၏ ၾကးစားအားထတမႈနင အကး ရလဒမားသည မေပာကပကနငေတာပါသညဟသည ယၾကညမႈရလာေစသည။တရားဥပေဒစးမးေရးသည ကမၻာ၏အေရ႕နငအေနာကျခမးမ နငငမားသာ ပငဆငၾကသညမဟတဘ တစကမၻာလးနင သကဆငသည အရာျဖစသညကလညး အေလးထား၍ ေျပာခငပါသည။ အာရရ နငငမားမာ ဥပေဒစနစနင အပခပခသည ဓေလအစဥအလာရခပါသည။

ဥပမာေျပာရလင ေအဒ ၇၀၁ အေစာပငးမာ ဂပနနငငမ တရတနငငက စနမနာထား၍ ျပစမႈဆငရာ ဥပေဒ၊ တရားမမႈ ဆငရာဥပေဒ၊ အပခပေရးဆငရာ ဥပေဒမားပါဝငသည (ပထမဆးျဖစသည အရာအားလးပါဝငသည ဥပေဒမား)က ထတျပနခသည။ Kamkura Shogunate စသညအခနအတြငး ေျမယာပငဆငမႈနင ပတသတသည အျငငးပြားမႈဆငရာ ျပနာမားက ေျဖရငးေပးရန Monchusho (သ႔) အျငငးပြားမႈဆငရာ ခသမာဓရးက တညေထာငလကသည။ အျခားစာတမး မားအရလညး ထေခတအခနအခါက အမးသမးမားသည ေျမယာပငဆငခြငရၿပး အျငငးပြားမႈဆငရာမားတြငလညး ပါဝငေဆာငရြကခြငရသည။

ယေန႔ေခတတြင တရားေရးဆငရာ အေၾကာငးအရာမားသည ပမရႈပေထြးလာေသာျငားလညး တရားဥပေဒစးမးေရးနင လအပသည အေျခခလအပခကမားမာ အတတပငျဖစသည။

Asia Development Bank သည၎တ႔၏ အဖြ႔ဝငနငငမား၏ မရမျဖစလအပသည ေရရညတညတေသာ အေျခခကေသာအ

51


ရာမားအားတးတကမႈရလာေစျခငးျဖငစးပြားေရးတးတကလာေစရနအတြက ေဆာငရြကေပးလက ရသည။ ထအရာမားမာ ရပဝတပငးဆငရာ အေျခခလအပခကနငအသဥာဏပငးဆငရာ၊ ကငဝတပငးဆငရာ အေျခခလအပခကမားျဖစသည။ တရားဥပေဒစးမးေရးသညလညး တစခအပါအဝငျဖစသည။ တရားဥပေဒစးမးေရးအတြက ADB မ ေထာကခထားသည အဓကအခက ၅ ခကကလညးေျပာျပခငပါသည။

ပထမဥးစြာအေနန ေျပာရလင ADB အဖြ႔ဝငမားျဖစသည အခ႕ဖြ႕ၿဖးဆႏငငမားမာ စးပြားေရးနင ပတသကသည တရားဝငျပဌာနးထားေသာ ဖြ႔စညးမႈေဘာငမရေသးပါ။ ADB သညအစးရမားကလညး ၎တ႔၏တရားေရးနင အာဏာ ထနးသမးေရး ဥပေဒေဘာငမားက တးတကလာေစေရးအတြကလညး အၾကဥာဏေပးလကရပါသည။ အကးသကေရာကမႈရေသာ စးပြားေရးဝနးကငတစခ ဖနတးနငရနအတြက အစးရမားသည ေျမယာပငဆငေရးနင အသးျပေရး၊ စာခပစာတမးပါ အခြငအေရးမား အဓပၸါယဖြငဆျခငးနင တရားဥပေဒျပဌာနးေရးနင စးပြားေရးဆငရာ လပငနးမားအား စညးစနစကစြာ ထနးသမးနငေရး အစရသည ဥပေဒမားက ျပဌာနးေပးရမည။ ျပငဆငျခငး၊ စားသးသမားအားကာကြယေပးေရး၊ ေငြေၾကးဆငရာ ထတေဖာရငလငးခကမားနင ေဒဝါလချခငး အစရသညအရာမား အားလးအကးဝငသည။ ေစးကြကစးပြားေရးအတြက အဓက အေရးၾကးဆးအခကမာ ေငြေၾကးဆငရာ Intermediation ျဖစသည။ ထနးသမးရန အာဏာအပနငးထားေသာ နယပယ၏ ေကာငးမြနသည အရညအေသြးရျခငးသည ေငြေၾကးတးတကမႈ sector အတြကအလြနပင အရးပါလသည။ ဤအေရးပါမႈသည စြမးအင၊ စကပးေရး၊ သယယပ႔ေဆာငေရး နင အျခားေသာ sector မားအတြကလညး အကးဝငသည။

ဒတယအခကမာ ျပဌာနးထားေသာ ဥပေဒမားကကငသးလကနာမသာလင ၎ဥပေဒမားမာ အသးဝငမညျဖစသည။ ADB မဤအခကက ကညေပးနငပါသည။ နငငအမားစမာ ေကာငးမြနလသည ဥပေဒမားစြာ ေရးဆြထားေသာလညး အသငးဖြ႔မား မာ အရညအခငးရစြာ၊ ယၾကညစတခစြာ မလကနာမကငသးၾကပါ။ စးပြားေရးသမားမားအတြကလညး ျပဌာနးထားသည ဥပေဒမားကသာ လကနာကငသးလမမညဆသည အာမခခကလအပသည။ အာဏာရအဖြ႔အစညးမားမလညး သငေလာေသာ စညးမဥးဥပေဒမားက ထတျပနၿပးကငသး လကနာေစရမည။ စညးမဥးဥပေဒမားက မလကနာမကငသးသမားအတြကလညး ျပစဒဏမားကလညး ပါဝငစဥးစားရမညျဖစသည။ တရားမတျခငးဆငရာဌာနမားမလညး (ရဌာနမား၊ တရားစရင စစေဆးျခငးဆငရာဌာနမား၊ တရားရးဆငရာစနစမား၊ တရားသၾကးမား) မတမႈရ၍ တရားဥပေဒက လကနာေစကာ အျငငးပြားမႈမားကလညး ေျပလညေအာငေျဖရငး ေပးနငရမည။ ထေရာကမႈရသည တရားဥပေဒက လကနာကငသးေစျခငးသည စးပြားေရးဆငရာစြန႔စားမႈမားက ကးေၾကာငးဆေလာစြာ ဆနးစစေစနငၿပး လပငနးဆငရာ ကနကစရတက ေလာကေစသည။

တတယအခကအေနျဖင တရားဥပေဒစးမးေရးသည အားလးပါဝင၍ ေရရညတညတေသာ စးပြားေရးတးတကမႈအတြက အေထာကအပျဖစသည။ ဤအခကသည ADB နင၎၏ မတဖကမားအတြက အေရးၾကးလသည ရညမနးခက လညးျဖစသည။ တရားဥပေဒစးမးေရးသည နငငသားအားလးအတြက တရားမတမႈရျခငးကလအပသည။ မတေသာ အခြငအေရးနင ကား/မ ခြျခားသည ဥပေဒမားသည တစဥးတစေယာကခငးကသာမက လ႔အသငးအဝငးတစခလး အတြကလညး အေရးၾကးလပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ၎ဥပေဒမားသည သ႔အသငးအဝငးရ အရငးအျမစမားအား တးတကမႈအတြက အသးခလာေစရန အခြငအလမးေပးသည။ အစးရနငကမၸဏမား၏ ပြငလငးျမငသာမႈရျခငး၊ တာဝနခမႈ/ တာဝနယမႈတ႔အားလအပသည ဥပေဒမားရျခငးသည ၎အစးရနင ကမၸဏမား၏ ေဆာငရြကမႈေကာငးလာေစရန တြနးအားေပးသညအတြကေၾကာင ေရရညတညတသည တးတကမႈက ေဆာငကဥးေပးသည။ ဤေနရာတြင တရားဥပေဒ စးမးေရး အတြက ျပညသလထမားပေပါငး ေဆာငရြကေစရန တြနးအားေပးသငၿပး တးတကမႈရလဒမားက ျမငတငေပး ရပါမည။

စတတအခကအေနနင အကငပကျခစားမႈသည နငငတစနငင၏ ေရရညတညတေသာတးတကမႈအတြက ရထားသည အရငးအျမစမားက ေလာကသြားေစသည။ တရားဥပေဒစးမးလာေအာငအေကာငအထညေဖာျခငးသည လမႈေရး၊ စးပြားေရး တးတကမႈ၊ နငငသားမားအား အကးျဖစထြနးေစမႈ၊ (အထသျဖင ဆငးရႏြမးပါးသမား) အစရသည အရာမားအား အသးခနငရနေစရန ကာကြယမႈေပးသည။ ဤေနရာတြငလညး လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားက အလြနအေရးပါသည အခနးက႑တြငရေနသည။

52

ပဥၥမ အခကသည တးတကမႈသည သဘာဝပတဝနးကငအတြကလညး ေရရညတညတမည တးတကမႈမးျဖစမရမည။ ဤ အခကနင ပတသက၍ သဘာဝပတဝနးကငအတြက ကာကြယေပးထားသည သဘာဝပတဝနးကငဥပေဒမားနင ၎ဥပေဒမားက လကနာကငသးေစမည တငးၾကပသည ဥပေဒစညးမားရရမည။ADB ၏ လပငနးနမနာမား

တရားဥပေဒစးမးေရးနင ပတသက၍ ADB ၏လပငနးမားက ေျပာျပလပါသည။ADB ၏အဖြ႔ဝငနငငမားမာ မတညသညတးတကမႈ အေျခအေနရေနၾကၿပး မတညသည သမငးမား၊ ယဥေကးမႈမား၊ အစးရမား နင ေမာငလငခကမားရၾကပါသည။ ျမနမာနငငမာ စြမးအငအခနးက႑နင ပတသက၍ ဥပေဒေရးရာနင ထနးခပေရးဖြ႔စညးတညေဆာကပတးတကလာေစရန ADB မနညးပညာပငးဆငရာအေထာကအပအမား ေပးလကရေသာ ကနဥးအဖြ႔ျဖစပါသည။ လပစစဓါတအားျဖန႔ေဝေပးေရး ကြနယကအတြကလညး လပစစေရးရာ ဥပေဒမားကျပနလည သးသပရန အၾကေပးလကရသညအျပင လပစစဓါတအားထတလပရန အျခားျပငပအဖြ႔မားက ဖတေခၚ၍ နငငတကာ စနႈနးနငကကညေသာ ထနးသမးေရးစနစေပၚထြကလာေစရန အၾကေပးလကရသည။ ျမနမာနငငတြင ျပနလညသးသပထား ေသာ ဥပေဒမားနင ဥပေဒသစမားအား ကငသးမႈတးတကလာေစရန (လယယာေျမဥပေဒ၊ အေသးစားေခးေငြလပငနး ဥပေဒ၊ ျပညပရငးနးျမပနမႈ ဥပေဒပါဝငသည) ဝနၾကးဌာနမားကလညး အၾကျပလကရသည။ အခ႕နငငမားမာ ဗဟခပကငမႈရသည ေစးကြကစးပြားေရးစနစမ ကးေျပာငးလာခၾကသည။ ထနငငမားအား ADB မ စးပြားေရး ဖြ႔စညးမႈေဘာငမားနင တရားဥပေဒနင ထနးသမးေရး စနစကယျပန႔လာေစရန ပပးေပးခသည။ ဥပမာ ADB မ ကေမၻာဒးယားနငင၏ ဘ႑ာေရး က႑တးတကလာေစရန ဆယစနစတစခေကာ ကညေပးခသည။ ဒအစအစဥသည ဘဏလပငနး ဥပေဒ၊ ဗဟဘဏဥပေဒမားအားလးပါဝငသည ဥပေဒမားက ေပၚထြနးလာေစသည။ အလားတပင ဗယကနမနငငအတြကလညး ျပညသလထနင ပဂၢလက ဆကႏြယေနသည စမကနးမားက လပေဆာငလာေစသည ဥပေဒဖြ႔စညးမႈတးတကလာေအာငလညး ADB မကညေနသည။ ဗယကနမမာ ADB မ အစးရပငေရးလပငနးမားက ျပျပငေျပာငးလမႈမားလပရနလညး ကညေပးခသည။

ယခအခါ ADB အဖြ႔ဝငနငငအမားစမာ အလယအလတဝငေငြရသည နငငမားျဖစေနပါျပ။ သ႔ေသာလညး ဤနငငမားမာ ဆငးရႏြမးပါးသည လဥးေရမားျပားစြာရေနေသးသည အတြကေၾကာင လ႔အဖြ႔အစညးအတြက ကာကြယေပးမည တရားဥပေဒဖြ႕စညးမႈေဘာငမားက တးတကလာေစရန လပေဆာငေပးဖ႔ ADB မာတာဝနရေနပါသည။ ဤနငငမားအတြက middle income trap ကေရာငရားၿပး ေရရညတညတသညတးတကမႈမား ရရလာရန ADB မလညး ကညေပးေနပါသည။ ဥပမာအေနနင ေရရညတညတသည တးတကမႈအတြက ေစးကြကစကယႏရားက အားေကာငးလာေစရန ADB မ တ႐တနငငအား ျပငဆငသညဥပေဒ၊ အရာအားလးပါဝငသည ဥပေဒမားက ေပၚထြကလာေစရန ကညခသည။ အလယအလတ ဝငေငြရသည နငငမားမာ သဘာဝပတဝနးကငကာကြယေရးနင အလပသမားအခြငအေရးကာကြယေရးအတြက ထေရာကမႈရသည တရားဥပေဒဖြ႔စညးမႈေဘာငရလာေစရန ကညေပးျခငးမာ မရမျဖစလအပသညဟ ယဆပါသည။ ေနာကဆးအေနနင တရားဥပေဒအား လကနာကငသးျခငးနင ပတသက၍ ADB မ ဖလစပငနငငတြငလညး တရားေရးအခနးက႑အားေကာငးလာေစရန အကအညမားေပးခပါသည။ ဖလစပငနငငအေနနင ေထာကပေရးအခနး က႑နင ေငြေေၾကးထတသးစြေရး အခနးက႑တ႔အား လပေဆာငေပးျခငးျဖင တရားေရးအခနးက႑က လြပလပေသာ က႑တစခအျဖစ အားေကာငးေစခသည။

ဥပေဒအဖြ႔ အစညးမား၏ အခနးက႑

ယေန႔ အတြက တတယေခါငးစဥတစခမာ ဥပေဒအဖြ႔အစညးမား၏ အေရးၾကးေသာ အခနးက႑ျဖစသည။ အျပငေရ႕ေနမား သညေရရညတညတသည စးပြားေရးတးတကမႈအတြက အေရးပါလသည ဥပေဒေရးရာဆငရာ ကၽြမးကငမႈမားရေနၾကသည။ ထေရ႕ေနမားမာ တရားဥပေဒစးမးေရးက အားထားေနရေသာ လထမားအတြက၊ ကမၸဏမားအတြက၊ ရငးနးျမပနသမား အတြက အေရးၾကးလသည အေၾကာငးအရာမားႏင အရငးအႏးဆးသမားျဖစပါသည။ ဥပေဒအဖြ႔အစညးမားသည ထအေရးၾကးလသည အၾကာငးအရာမားအတြက ပညာေပးေရးႏင ၎တ႔၏ အဖြ႔ဝငမားအား ထအေရးၾကးေသာအေၾကာငးအရာမားတြင ပါဝငေစျခငးျဖငရပတညပါမည။


53

ပ၍ တတကက ေျပာရလင ဥပေဒအဖြ႔အစညးမားသည တရားဥပေဒစးမးေရးအတြက အခနးက႑ ေလးခ အေနႏင ပါဝငပါမည။ ပထမဥးစြာ ဥပေဒအဖြ႔အစညးမားသည ျပျပငေျပာငးလေရးလပေဆာငေနေသာ အစးရမားအတြက ဥပေဒနင ပတသကသည အသအျမငရလာေစရန ကညေပးႏငသည။ ေရ႕ေနမားအေနႏင အမႈသညမားအား ဥပေဒမားက မညသ႔ လကနာရမည၊ အျငငးပြားမႈမားအားမညသ႔ ေျဖရငးရမညဆသည အၾကဥာဏမားႏင လပေဆာငခကမားက ဆးျဖတခကေပးႏငသည။ ေရ႕ေနမားသည ျပနာမားနင တရားဥပေဒဖြ႔စညးမႈ ေဘာငအတြငးမ လအပခကမားက ခြျခမးစတျဖာသရနငေသာ အားသာခကတစခရသည။

ဒတယအခကအေနႏင ဥပေဒအဖြ႔အစညးမားသည ျပညသလထမားအတြက (ဆငးရႏြမးပါးသည လထမားလညးပါသည) တရားေရးကညေပးသည အစအစဥမားျဖင ဥပေဒနင ပ၍ လြယကစြာထေတြ႔လာေစရန ေဆာငရြကေပးနငသည။တတယအခကအားျဖင ဥပေဒအဖြ႔အစညးမားသည အစးရ၏ အာဏာရငဆနေသာ အျပအမမားက စစေဆးတားဆးနင၍ လ႔အသငးအဝငးရ အလႊာေပါငးစမ ျပညသမားအတြက မတေသာ ဥပေဒစနစက ရရေစသည။ေနာကဆးအေနႏင ဥပေဒအဖြ႔အစညးမားသည တရားဥပေဒအခနးက႑နင တရားကၽြမးကငပညာရငမား၏ အရည အေသြးက လညးျမငတငေပးနငသည။

နဂး

တကေရာကလာၾကေသာ ဧညသညေတာမားခငဗားADB ဥကဌ အေနႏင စးပြားေရးတးတကမႈႏင တရားဥပေဒစးမးေရး အေၾကာငးမားနင ပတသက၍ကၽြနေတာ၏ အေတြးအျမငမားက ဖလယခြငရရသညက အလြနဝမးသာစရာေကာငးသည အခြငအေရးတစခအျဖစျမငပါသည။ADB အေနႏင အာရနငငမားတြင တရားဥပေဒစးမးေရး အတြက ဥပေဒအဖြ႔အစညးမားႏင ပေပါငးနငမညဟ ေမာလငပါသည။ ADB ႏင ဥပေဒအဖြ႔အစညးမားသည စးပြားေရးတးတကမႈ၊ အားလးပါဝငမႈ၊ ေရရညတညတမႈ နင အာရနင ပစဖတေဒသရ လသားမား၏ ေကာငးကးအတြက တညသညဆႏၵ (သ႔) စတဝငစားမႈရမညဟလညး ယၾကညေသာေၾကာငျဖစပါသည။ေကးဇးတငပါသည။

asian development Bank (adB)economic development in asia and rule of law

Keynote address by adB President takehiko nakao on 10 June 2013 at the annual Meeting of the conference of Presidents of law associations in asia in tokyo, Japan(as drafted)

IntroductionGood evening ladies and gentlemen. i would like to thank President Kenji Yamagishi and the Japan federation of Bar associations for inviting me to speak to you at your annual conference. it is my pleasure to be here with you tonight to discuss the important topic of economic development in asia and the rule of law. i will also highlight asian development Bank’s work in this area, and how we view the role of law associations.

the rule of law is essential to sustainable economic developmentat the asian development Bank, we believe the rule of law is essential to the economic development of our region. we see good governance - in its broader sense - as indispensable for economic development that is inclusive and sustainable. Governments need to be accountable


54

and transparent, provide predictability in the application and enforcement of rules, and facilitate participation in governance by citizens. each of these aspects of good governance involves the rule of law. as you all know, the rule of law primarily refers to having a comprehensive and transparent framework of laws by which all persons and entities must abide - including the government itself. the rule of law also means competent, reliable and fair enforcement of those laws.

the rule of law provides the basic underpinnings of all economic activity, and thus of economic development. it secures property and contract rights - the fundamental building blocks of market economies. the right to own property encourages investments to enhance productivity. recognition of intellectual property rights encourages activities in research and development. and a well-established framework for enforcing contracts assures entrepreneurs that contracting parties will comply with their obligations. Private parties need to feel secure from abuses of government and private crimes before investing their time and capital. under the rule of law, people can trust that the benefits of their efforts will not be lost or stolen. here, i would like to emphasize that the rule of law is a universal value, not one belonging to the east or west. asian societies have long traditions of governing through legal system. for instance, in Japan, as early as in ad 701, the first comprehensive laws, “taihorit suryo”, covering criminal, civil and administrative laws, were established modeling after china. during Kamakura Shogunate started in 1192, “Monchusho” or the dispute tribunal was established to take care of disputes between people especially regarding land ownership. according to remaining documents, in those days, women were also entitled to land ownership and could be parties for disputes. in today’s world, legal issues can be complex, but the importance of rule of law and its fundamentals remain the same. adB facilitates economic development by helping its member countries develop the essential elements of sustainable growth. these include both physical infrastructure and soft infrastructure. Soft infrastructure encompasses, among others, the rule of law. i would like to mention five elements of the rule of law which are supported by adB. first, in some of adB’s developing member countries, the legal framework for business is still lacking. adB advises governments in establishing and improving their legal and regulatory frameworks. to create a conducive business environment, governments must enact laws for managing land ownership and use, defining and enforcing contract rights, and regulating economic activity. laws concerning competition, consumer protection, corporate financial disclosure, and bankruptcy all fall under this umbrella. an important component of a market economy is financial intermediation. the quality of the regulatory environment iscrucial to development of the financial sector. this is also true of energy, agriculture, transportation and other major sectors.

Second, of course, laws are useful only when they are enforced. this is where adB can also help. Many countries have excellent laws on the books, but their institutions still do not competently, reliably and predictably implement and enforce these laws. economic actors need assurance that the entire legal system will function as mandated. regulators must issue sound regulations pursuant to laws and must enforce them, including through the imposition of penalties for non-compliance. Justice sector institutions such as the police, prosecutors, court systems and judges must be fair and efficient in enforcing laws and resolving disputes. effective law enforcement allows business risks to be assessed rationally and lowers transaction costs.


55

third, the rule of law supports the inclusiveness and sustainability of economic growth that are increasingly important objectives of adB and other development partners. the rule of law requires that all citizens have effective access to justice. laws providing equal opportunity and gender equality are important not only to individuals but to society as a whole, because they enable society to tap all of its resources for development. laws requiring transparency and accountability of governments and public companies facilitate their better performance, and hence, promote sustainable growth. in all these areas, civil society participation should be encouraged to support the rule of law and improve development outcomes.

fourth, corruption is a scourge that drains a country’s resources available for sustainable development. implementation of the rule of law safeguards precious resources for use in social and economic development, for the benefit of all citizens, especially the poor. here again, civil society organizations have an important role to play.

fifth, growth must also be environmentally sustainable. this requires a strong legal framework for environmental protection, including strong environmental laws and diligent enforcement of them.

examples of adB worklet me now highlight some of adB’s concrete work in promoting the rule of law. adB’s developing member countries are in different stages of development and have different histories, cultures, governments and expectations. we work with governments to provide assistance tailored to each country’s needs in strengthening both its legal framework and legal institutions.

for example, some countries are at basic stages of opening and establishing market economies. in Myanmar, adB is the lead development partner providing technical assistance to develop the legal and regulatory structure of its energy sector. we are advising on revision of the electricity law to support development of transmission and distribution networks, allow private sector participation in electricity generation, and establish a regulator consistent with international best practices. in Myanmar, we are also advising ministries in other fields on how to improve implementation of many new and revised laws, including the land law, microfinance law, and foreign direct investment laws.

Some other countries have been in transition from centrally controlled to market oriented economies. adB has supported them in developing basic frameworks for business and broadening legal and regulatory systems to address specific issues. for example, adB has supported cambodia’s 10-year rolling financial Sector development Strategy for more than a decade. this program is comprehensively developing and updating the laws regulating the banking sector, including the central bank law and the banking law.

Similarly, adB is assisting Viet nam to improve its legal framework to facilitate public-private partnership or PPP projects. in Viet nam, adB has also supported a large program to reform state-owned enterprises. Many adB members are now middle income countries. however,


56

these countries still have large numbers of absolute poor in them, so helping them strengthen legal frameworks for social protection remains a very important task for adB. adB also supports middle income countries to enhance sustainable growth to avoid the “middle income trap”. for example, to strengthen market mechanisms for sustaining growth, adB has worked with the People’s republic of china to develop its competition law and a comprehensive competition policy. in middle income countries, we regard assisting development of legal systems for effective environmental protection and labor rights protection is also essential for sustaining growth. finally, regarding enforcement of law, adB has provided support to countries such as the Philippines to strengthen their judicial sectors. the Philippines strengthened the independence of the judiciary by providing increased funding to the sector and ensuring budget releases.

role of law associationsMy third topic today is on the importance of law associations. lawyers in private practice possess expertise that is critical to sustainable economic development. they are closest to the specific issues that are important to people, to companies and to investors, who all rely on the rule of law. law associations fill the essential function of educating and engaging their members in these important issues. More specifically, law associations can promote the rule of law in four ways: first, law associations can help raise awareness with governments of needed reforms in the laws. as lawyers conclude transactions and advise their clients on how to comply with applicable laws and resolve disputes, they have a natural advantage to identify problems and gaps in the legal framework.

Second, law associations can help make the law more accessible to all people, including the poor, by supporting legal assistance programs.

third, law associations can ensure that arbitrary use of discretionary powers by the government is checked and that the legal system delivers justice to all segments of society.

finally, law associations can lead in developing the capacity of legal professionals and the judicial sector.

concluding messageladies and gentlemen, this has been a tremendous opportunity for me, as President of adB, to share my thoughts about the interaction of economic development and the rule of law with you.

i hope adB can partner with law associations to advance the rule of law in all asian countries. for i believe, adB and law associations have a shared interest in promoting economic development, inclusiveness, sustainability, and the welfare of the people in asia and the Pacific.

thank you very much.


module 1: introduction to training course and rule of law · 2017-03-10 ·...

Documents