1 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

2 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

လ႔အခြင႔အေရးကာကြယျမင႔တငသမားအဖြ႕

Association of Human Rights Defenders and Promoters

အမတ (၈၂)၊ ပထမထပ၊ နတစငလမး၊၊ မကးတနးေျမာက/အေရ႕ ရပကြက၊ ၾကည႔ျမငတငျမ႕နယ၊ ရနကနျမ႕။

ဖနး - 09 31704727

လ႔အခြငအေရးကာကြယျမငတငသမားအဖြ႔မ ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႔ အခမးအနားသ႔တငသြငးေသာ

“အစးရသစႏင ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရးအေျခအေန”အစရငခစာ

၂၀၁၀ ႏ၀ငဘာလ(၇)ရကေန႔ အျငငးပြားဖြယ ေရြးေကာကပြၾကးအၿပး ေပၚထြကလာသည ေရြးခယခအစးရသစလကထကတြင ႏငငေရး၊ စးပြားေရးဆငရာ အေျပာငးအလအခ႕ရခေသာလညး ယခင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကသမားအားလး၀ကငးလြတခြငျပထားပါသည။ ထ႔ျပင ယခငလ႔အခြငအေရးခးေဖာက ခရသမားအား ျပနလညကစားေပးမႈလး၀မရေပ။ အစးရသစလကထကတြင ႏငငအတြငး လႊတေတာမား၊ အပခပမႈပစမားအသစမားႏင ျမနမာႏငငအမးသား လ႔အခြငအေရးေကာမရငတ႔ေပၚေပါကလာခေသာလညး လထ၏အေျခခအခြငအေရး မားက ထေရာကသညကာကြယမႈေပးရန ပကကြကဆျဖစသည။လႊတေတာမားမ ဥပေဒမားေရးဆြျပဌာနး မႈတြငလညး လထ၏အခြငအေရးမားက အေလးထား ထညသြငးေရးဆြျခငးမျပေပ။ ယခငအစးရအဆကဆက လထအားခပကငသည ဥပေဒမားအား ဖကသမးျခငး၊ ျပငဆငျခငး၊ အသစေရးဆြျခငးမားမရသ ေလာကနညးပါးလကရပါသည။ ျမနမာႏငငအမးသား လ႔အခြငအေရးေကာမရငတစရပေပၚေပါကလာ ေသာလညး လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအေပၚ ထေရာကသည ကာကြယမႈမားမေပးႏငျခငး၊ ၄ငးေကာငး ေကာမရင၏ လပပငခြငမားအား ထနးခပကန႔သတမႈမားခေနရၿပး လ႔အခြငအေရးျမငတငရန ကစၥရပမားက လညး ေဆာငရြကႏငျခငးမရ ေပ။ အစးရသစလကထကတြင ျပညတြငးၿငမးခမးေရးကစၥႏငပတသက၍ အစးရမအားထတ ေဆာငရြကသည ပစသကေရာကေသာလညး တငးရငးသားေဒသမားတြင တကပြၾကး/ငယမား၊ အျပစအခကမား ၾကမဖနမားစြာျဖစပြားေနဆျဖစပါသည။အထးသျဖင အစးရသစလကထကတြင လနညးစအခြငအေရးမား အေပၚထေရာကသည အကာအကြယေပးရနကစၥမားတြင တာ၀နပကကြကလကရေပသည။ ႏငငသားတစဥး ခငးစ၏ အေျခခအခြငအေရးမားျဖစသည ဆႏၵေဖာထတခြင၊ ေျမယာပငဆငခြင ၊မတသညဥပေဒ၏ အကာ အကြယရပငခြင၊ ႏပစကညငးပနးမႈမကငးလြတခြင၊ ႏပစကသမားအားအျပစေပးအေရးယခရျခငးမကငးလြတ ေနျခငး၊ မတသညတရားစရငမႈႏင ဥပေဒအရာတြင တနးတမႈႏငအကအညမားကငးမလကရသည။ ယခေတြ႔ရခကအစရငခစာတြငပါရေသာ သတငးအခကအလကမားသည ေဒသအသးသးရ လ႔အခြငအေရးကာကြယျမငတငသမားအဖြ႔သ႔ ေရာကရလာသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကခရသည ကာယ ကရငမားအား ကညမႈမရရသည အခကအလကမား ၊ အရပဖကအဖြ႔အစညးမား၏ သေတသနစာတမးအခ႕ ႏင သတငးမားအေပၚ အေျခခထားၿပး ျမနမာႏငင၏ လ႔အခြငအေရးအေျခအေနႏင၊ ျမနမာႏငငအစးရက ေလးစားလကနာရန တာ၀နရမႈမားႏငပတသက၍ မးေမာငး ထးတငျပထားပါသည။ ယခအစရငခစာတြင ၂၀၁၁ခႏစကလသမဂၢလ႔အခြငအေရးေကာငစ၌ ႏငငတကာအစးရမား၏ အၾကျပခကမားက ျမနမာႏငငအစးရမလကခထားသည ဥပေဒအရအပခပျခငး၊ အျပစရသမားကအျပစမ ကငးလႊတခြငျပျခငးႏင ဥပေဒစးမးေရး၊ ႏပစကညငးပနးျခငးႏင အျပစရသမားအေရးယျခငး၊ လယယာေျမ ေျမလြတ/ေျမရငး(ပဂၢလကပစၥညးဥစၥာပငဆငခြင)ႏငငေရးအကဥးသား၊ ႏငငေရးလပငနးႏငေရြးေကာကပြ လြတလပမႈ၊ ကေလးသငယအခြငအေရးႏငကေလးစစသားအသးျပမႈ၊ လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင၊ စေ၀းခြင ႏငဖြ႔စညးခြင၊ တငးရငးသားႏငလနညးစအခြငအေရးမား၊ အမးသမးအခြငအေရးႏင ဥးေဆာငမႈအခနးက႑တြင ပါ၀ငပတသကခြင၊ လကနကးမႈစသညတ႔ကအခနးလက ေဖာျပထားပါသည။

3 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

ျမနမာႏငငတြင၂၀၁၀ေရြးေကာကပြအၿပး ဥပေဒျပေရး၊ အပခပေရး၊ တရားစရငးေရးႏင ဥပေဒစးမး ေရး ေကာမတတ႔ ေပၚေပါကလာေသာလညး တရားစရငေရးသည လြတလပၿပး မနကနစြာစရငသးသပႏငသည အေျခအေနမရ၊ ပြငလငးျမငသာ မႈမရျခငး၊ တရား႐းမားမ အမႈမနေပၚေပါကေအာင ဥးတညေဆာငရြကႏငမႈ မရျခငးႏင တရားေရးရာ အေဆာကအအမားသည လညး နစနာသႏင အျငငးပြားမႈမားက မတစြာစရငေပးျခငး မရဘ အစးရအပခပသႏင ဓနရငမား (ခရနမား)အကးက ကာကြယေစာငေရာကေပးျခငးကသာ ဥးတည ေဆာငရြကသည။

ဥပမာျပရလင- ႏငငႏငအ၀မး သမးဆညးခလယယာေျမမားအတြက ျပနလညေျဖရငးေပးရန ေတာငးဆသည မလပငရငမားအား ဖမးဆးေထာငခမႈမား၊ ဥပေဒမဖမးဆးခရမႈ၊ ႏပစကညငးပနးမႈ၊ သတျဖတ မႈမားအတြက နစနာသကာယကရင မားမ တရားစြဆမႈမားအား တရား႐းမားမ လကမချခငး၊ သတျဖတမႈ မားအား သာမနလေသမႈအျဖစသာ ေျပာငးလျပစျခငးႏင သကဆငရာရစခနးမားမ နစနာသျပညသမား၏ တငၾကားမႈႏင အမႈဖြငမႈမားအား လကခေဆာငရြကေပးျခငးမရေခ။ အစးရသစသည ယခငအစးရကသ႔ပင အာဏာပငမား ကးလြနးသည အၾကမးဖကမႈမား၊ ႏပစက ညငးပနး သတျဖတမႈမားက အေရးယရနႏင အရပဖကတရား႐းမားသ႔ ပ႔ေဆာငေဖာထတရန ပကကြကဆျဖစ ေပသည။ ဥပမာအားျဖင လကပေတာငးအေရး၊ ေျမယာသမးခရသမား(ဖယရားခရသမား)၊ ဟသာၤတခရင ရားအငးကစၥမားတြင နစနာသမား၏ ျငမးခမးစြာ ဆႏၵေဖာထတမႈမားကအငအား အလြနအကၽြသး၍ ေသဆးသညအထျဖစပြားခပါသည။ ညငးပနးနပစကခရမႈမား ႏင ပတသက၍ အေရးယအျပစေပးမႈမားလး၀ မေဆာငရြကခေပ။ စစတပ၊ ရတပဖြ႔ႏင လျခေရးတပဖြ႔၀ငမားသည ဥပေဒက မကကြယျပသည ျပစမႈမားက ကးလြနဆျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ပသမရအခပစခနးတြငးမ မသနးသနးေအးႏင အမတ(၂၀၈)တပရငး မြနျပညနယမ ကပါၾကးတ႔၏ ႏပစကညငးပနးသတျဖတမႈသည ထငရားလပါသည။ တရားဥပေဒစးမးေရးအတြက၊ ဥပေဒသညသာတညမမႈျဖင လတငးအေပၚ မသကေရာကျခငး၊ ဥပေဒစကကြငးမ ကငးလြတခြငရသမား ရေနျခငး ၊ရရငးစြဥပေဒမားႏငအညေဆာငရြကမႈမရျခငး၊ တရားရးမား၊ တရားသႀကးမားႏင တရားေရး ၀နထမးမား ၏ မသမာမႈႏင အဂတလကစားမႈမား ရေနျခငး ေၾကာင ျပညသလထမာ တရားစရငေရးႏင တရားဥပေဒအားအယအၾကညကငးမ၍ အားမကးထကသည ယႏ ရားအျဖစသ႔ ေရာကရလကရေပသည။

(၁) ဥပေဒအရအပခပျခငး၊ အျပစရသမားက

အျပစမကငးလႊတခြငျပျခငးႏင ဥပေဒစးမးေရး

စစေၾကာေရးစခနး၌ ေသဆးသြားသတစဥးအား

လ႕၀ကေျမျမပမအား ေဖာထတေနစဥ

ပသမရစခနးတစခ၌ ေသဆးသြားသည

အမးသမးတစဥး

4 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

အႀကျပခက ဥပေဒမားတြင လ႔အခြငအေရးစခနးစႏနးမားႏငမကကညသည ဥပေဒမားအား သးသပျပငဆင ရန၊ ဖကသမးျခငးႏငအသစျပနလညေရးဆြရန၊ ၂၀၀၈ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအား အျခခလ႔အခြငအေရး စခနစႏနးမား ႏငအညထညသြငးေရးဆြရန၊ တရားစရငေရးမ႑ငေအာကရတရား႐းမား၊ တရားေရး၀နထမးမား၊ တရားဆြ ဆသညအဖြ႔စညးမားႏငပတသကသည လပထးလပနညးမားအား ျပငဆငေျပာငးလရန၊ တရားသၾကးခန႔အပ မႈလပထးလပနညးမားတြင ၀ငေရာကစြတဖကမႈမားမျပရန၊ ရလကစြမား ျပနလညသးသပျပငဆငေရးသားရန၊ စစသငတနးေကာငးမား၊ ရသငတနးေကာငးမား၊ ဥပေဒေကာငးမားတြင လ႔အခြငအေရးက မသငမေနရ ထညသြငးသငၾကားရနနင ဘကလကမႈရပါက လြတလပစြာတငၾကားႏငသည ယႏာရားမား ဖြ႔စညးဖြငလစေပးရန ႏင တငၾကားသမား၏လျခမႈက အာမခေပးရန ဥပေဒႏငမေလာညသည ေဆာငရြက မႈမားက ထေရာကစြာ အေရးယေဆာငရြကရန။

လကရအစးရသည ႏပစကညငးပနးျခငးႏင အျပစရသမားအား ထေရာကစြာအေရးယျခငးမားက ယခငစစအစးရ

လကထကကကသ႔ပင လစလ႐ႈထားဆျဖစသည။ အထးသျဖင အကဥးေထာင၊ အခပစခနးမားႏင ေရ႕တနး

စစစခနးမားတြင ဥပေဒမဖမးဆးခပေႏာင၍ ႐ပပငး၊ စတပငးဆငရာမားအား ျပငးထနစြာ ႏပစကညငးပနး၍

မကးလြနသည ကစၥရပမားအတြက အတငးအဓမၼ ၀နခေစခငးျခငးမား ရေနဆျဖစပါသည။ ယငးကသ႔ လမဆန

စြာ ႏပစကညငးပနးျခငးေၾကာင အသကဆး႐ႈးသြားရသညသမား ရေနဆျဖစသည။

မညသတစဥးတစေယာကကမ ဂဏသကၡာမေသာလမဆနေသာ ႏပစကညငးပနးမႈမားမျပရဟ ဆထား

ေသာလညး၊ ႏငငတကာအစးရမားႏင အဖြ႕အစညးမားမ ျမနမာႏငငတြငးရ ရတပဖြ႕ႏငရတပဖြ႕၀င တ႔အား

ပညာေပးမႈမားႏင အျခားအကအညမားေပး၍ ေဆာငရြကလကရေသာလညး ႏပစကညငးပနးမႈႏင အျပစရသ

မားအား ထေရာကသည အေရးယေဆာငရြကမႈမားမာ ႀကးမားစြာလအပလကရပါသည။

ဥပမာအားျဖင ဧရာ၀တတငး ၊ ပသမၿမ႕နယသေဘာၤကငးရစခနးတြင ဥးနနး၀ငး၊ ေဒၚသနးသနးေအး၊ ဒါးကရစခနးတြင သကပငထြနး ၊ ေျမာငးျမရစခနးတြင ဥးစးလငး ပခးတငး ပနးေတာငးၿမ႕နယ ရစခနးတစခတြင ဥးသနးထြနး၊ ျပညၿမ႕ ခလရ-၇၅မ ကေဇာမငးဥး၊ မြနျပညနယ သထရစခနးမ ဥးေမာင၀ငးဗလ ၊ ဥးေမာငငယ ၊ ဥးေအာငေကာသနး ၊ ဥးေဇာ၀တ၊ မႏေလးတငး သာစညၿမ႕နယ၊ ဟနဇာေကးရြာ ရကငးတြင ဥးေဇာထြနး မြနျပညနယ တပရငး (၂၀၈)တြငကပါႀကး(ေခၚ) ေအာငေကာနငတ႕အား လမဆနစြာႏပစကညငးပနးခၿပး ၊ မသနးသနးေအး ၊ကပါႀကး(ေခၚ)ေအာငေကာႏင၊ကေဇာမငးဥး၊ ကေဇာထြနးတ႕မ ဥပေဒမသတျဖတျခငး ကခခ ၾကရသညမာ ထငရားလေပသည။ ထ႔ျပငတငးရငးသားေဒသမားရစစပြမားအတြငး အရပသားတငးရငးသားျပည သမားအား ဥပေဒမဖမးဆးျခငး၊ သတျဖတျခငး၊ ႏပစကျခငး မားရေနဆျဖစပါသည။ အထးသျဖင ၄ငးႏပစကညငးပနးမႈ၊ သတျဖတမႈမားတြင တာ၀နရသတ႔အား ထေရာကသည အေရး ယ ေဆာငရြကမႈမားမရေခ။

(၂) ႏပစကညငးပနးျခငးႏင

အျပစရသမားအား

အေရးယျခငး

ဓါးက ရစခနးမဖမးဆးႏပစကမ

ေၾကာငေဆးကသခေနရသတစဥး

ရာဇာမငးလငးကား မႏငပတသက၍

ဖမးဆးႏပစကခရသမားထမ တစဥး

5 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

အစးရသ႔ အၾကျပခက

- ႏပစကညငးပနးမႈဆန႔ကငေသာစာခပ Convention Against Torture (CAT) ကအျမနဆးလကမတ

ေရးထးရန

- အကဥးစခနး၊ အခပစခနး၊ ရစခနးႏင စစတပစခနးမားရ တာ၀နရသမားအားလးက ႏပစကညငးပနး

မႈႏငပတသက၍ လကနာရမည တားျမစခကမား၊ ခးေဖာကမႈ (သ႔) ပါ၀ငပတသကမႈမားအတြက

ျပငးထနသည အျပစေပးအေရးယမႈမား၊ ပညာေပးမႈမား၊ ႏပစကညငးပနးျခငးႏငပတသကသည

ဥပေဒမားက CAT ပါ အခကအလက မားႏငအည ျပငဆငေျပာငးလေရးဆြရနႏင ယငးဥပေဒအား

လကေတြ႕အေကာငအထညေဖာရန၊

ယခငစစအစးရလကထက ႏစ(၂၅)နးပါး တငးရငးသားေဒသမားရ ေျမလြတ၊ေျမရငးမား၊ ဘးဘြား စဥဆက လပကငခ႔ေသာလယယာေျမ ၊ ၿခေျမ ႏင ေတာငယာေျမမားအား နငငတစ၀မးတြင ပစအမးမးျဖင အဓမၼသမးယခၾကသည။ ထ႔ျပငသမးယေျမမားအား အစးရႏငနးစပသမား ၊လပငနးရငႀကးမားလကသ႕ဥပေဒ မားကလအပသလ အသးခ၍ လယယာေျမ လပပငခြငမားက လႊေျပာငးေပးအပခသည။

ယခအစးရသစလကထကတြင လယယာေျမဥပေဒမား၊ ေျမယာအသးခမ၀ါဒမား၊ သမးဆညးခ လယယာေျမမား စစစေရးေကာမတမားေပၚေပါကလာၿပး ဒမကေရစျပျပငေျပာငးလေရးမား ေဆာငရြကေန သညဆေသာလညး လယသမားမား၏အကးစးပြားႏင အခြငအေရးမားက အေလးအနကထညသြငး ေဆာငရြကမႈ မရေခ။ အထးသျဖင နငငႏငအ၀မး သမးဆညးခလယယာေျမမား ျပနလညရရေရးအတြက လယယာေျမစစစေရး ေကာမတမ စစစၿပးတငစာေပါငး(၆၀၀၀)ေကာက သကဆငရာ၀နႀကးဌာန အသးသးသ႔ေပးပ႔ထားေသာလညး လကခေျဖရငးေပးနငမႈမာ အလြနစတပကဖြယေကာငးသည အေျခေန၌ပငရေနဆ ျဖစသည။ သမးဆညးခ လယယာေျမမား ျပနလညရရေရးအတြက ၿငမးခမးစြာ လႈပရားေဆာငရြကမႈမားႏင ေဆာငရြကသမားအား အငအားသးၿဖခြငးျခငး၊ အေရးယျခငး ၊ ဖမးဆးျခငး ၊ ေထာငချခငးမားစြာက ေဆာငရြကလာခ သည။ ဥပမာအားျဖင ကန႔ကလၿမ႕နယတြငလယသမား(၅၉) ဥးအား ဖမးဆးအေရးယ၍ ေထာငဒဏမား ကခေစခၿပး၊ ေ၀းလေသာေထာငမားသ႕ပ႕ေဆာငခသည။ ဆကလက၍လညးသမးဆညးခေျမမား ျပနလညရရ ေအာင ေဆာငရြကေနသညေထာငႏငခေသာလယသမားမားစြာတ႔မ အမႈရငဆငေနရဆျဖစသည။ တငးရငးသား ေဒသမားႏငနငငႏငအ၀မး ေျမလြတ၊ ေျမရငးမားကလညး တပပငေျမအျဖစေသာလညးေကာငး ဖြ႕ၿဖးေရး စမကနးမားအေၾကာငးျပ၍လညးေကာငး၊ လၿခေရးတပ၊ စခနးမား တးခ႕ရနအတြက ဟ၍လညးေကာငး အေၾကာငးျပကာ သကဆငရာ၀နႀကးဌာနမားႏင အပခပသမားမ သမးဆညးခၾကသည။ ထ႔ျပငအစးရသစ လကထပတြင ေပၚေပါကလာေသာ လယယာေျမဥပေဒအသးသးသည ျမနမာႏငင၏အမားစျဖစေသာ လယသမား တ႔၏အကးစးပြားႏင အခြငအေရးကထညသြငးေရးဆြမႈမရဘ ၄ငးတ႔ႏင ဆကစပလကရေသာ စးပြားေရး ကမၸဏႀကးမား(ခရနမား)၏ အကးစးပြားကသာဥးတညေရးဆြထားသည။ အကးဆကအေနျဖင နငင၏၆၀%ေကာရေသာ ေတာငသလယသမားမားမ အမားစသည လယယာေျမမားဆးရႈးလကလြတသြားျခငး ၊ အလပအကငကငးမ႕သြားျခငး ၊ ေနာကဆကတြအေနျဖင မသားစ

(၃)လယယာေျမ ၊ ေျမလြတ/ေျမရငး၊ ပဂၢလကပစၥညးဥစၥာပငဆငခြငႏင ဆငးရမြေတမႈ

တပမေတာမ သမးယထားေသာ

ဥယာဥတစခ

ကယားျပညနယတြင တပမ

သမးဆညးထားေသာ

လယယာေျမမား

6 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

ဘ၀အသကရငသနမႈႏင လျခမႈကငးမသြားျခငး ၊ ကေလးသငယမား၏ဆကလကပညာသငၾကားေရး ႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အခြငအေရးမားက လစလရႈလက ရေပသည။ အစးရသစအေနျဖင ေျမယာ ပငဆငခြငႏငပတသတ၍ ျပညသမား၏ဆးရႈးသြားေသာ လယယာေျမမားႏင တငးရငးသားေဒသမားမ ဆးရး သြားေသာ ေျမလြတေျမ႐ငးမားအား ျပနလညကစားေပးမႈမရေခ။ အစးသစလကထကတြင ဆငးရမြေတမႈတကဖကေရးအစအမမားက ကမာၻဘဏႏငပးေပါငး ေဆာငရြကေနမႈမား၊ ႏငငတကာအစးရမားႏငအဖြ႔စညးမားမ ဖြ႔ျဖးတးတကေရးအကညမားျဖင ပးေပါငး ေဆာငရြကေနေသာလညး ႏငင၏လဥးေရအမားစ၏ လယယာေျမသမးဆညးခရမႈမား၊ ပညာေရးအေျခအေန နမ႔ကမႈမား၊ ၀ငေငြ၏ရာခငႏနးမားစြာက ကနးမာေရး စားရတအျဖစ မမကယတငကခေနရသညအထ ဆး၀ါးသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈအေျခအေနမား၊ အလပကငအခြငအလမးရားပါးမႈအေျခအေနတ႔ေၾကာင ဆငးရမြေတမႈအား တကဖကရန/ေလာခရနအထးအေလးေပးေဆာငရြကရနလအပေပသည။ ဥပမာအားျဖင ရနကနၿမ႕တစၿမ႕ထတြင အမေျခမမသားစ ငါးေသာငး၀နးကငခန႔ရေနပါသည။

အႀကျပခက

စစအစးရလကထက သမးဆညးခလယယာေျမမားအား ျပနလညေပးအပရန။ ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးၾကးမား တြင တငးရငးသားျပညသမား၏ ပစၥညးဥစၥပငဆငခြငမားက ထပမသမးဆညးမႈမားမေပၚေပါကရန အာမခခကေပး ရန။ ၂၀၁၂လယယာ ေျမဥပေဒအား လယသမားမား၏ အခြငအေရးႏင အကးစးပြားမားက အာမခသည ဥပေဒအျဖငျပငဆငေရးဆြရန။ ၂၀၁၃ခနင လယသမားအခြငအေရးကာကြယေရးႏင အကးစးပြားျမငတငေရး ဥပေဒအား ဘးဘြားစဥဆက လယယာေျမအျဖစ အသကေမြး၀မးေၾကာငးျပ ခသည လယသမားအမားစ၏ အခြငအေရးႏင အကးစးပြားက ထေရာကစြာကာကြယမႈေပးႏငသည ဥပေဒအျဖင ျပငဆငေျပာငးလေရးသား ရန။တငးရငးသားေဒသမားရ တငးရငးသားနယေျမမားႏင လနညးစေတာငသမား၏ အကးစးပြားက အထးအေလးထား ကာကြယေပးရန။ ကလသမဂ၏ဆငးရမြေတမႈေလာ႔ခေရး ေထာငစႏစပနးတငအား အျပညအ၀ပးေပါငးအေကာငထညေဖာရန၊ ႏငင၏ဘတဂကခြေ၀သးစြမႈတြင ဆငးရမြေတမႈတကဖကေရး အတြက သးသန႔ရနပေငြႏင အထးရနပေငြမားသကမတသးစြရန။

သမၼတဥးသနးစနအစးရတကလာၿပေနာက ႏငငေရးအကဥးသားမား သးေထာငေကာလႊတေပး ချခငး၊

ႏငငေရး၊ စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားက ေဆာငရြကခေပသည။ သ႔ေသာအကဥးေထာငမားတြင ႏငငေရး

အကဥးသားမားကနရေနၿပး ႏငငေရးအကဥးသားဥးေရ ထပမ၍တးပြားေနဆျဖစသည။

ဤသ႔တးပြားလာေသာႏငငေရးအကဥးသားမားတြင ႏငငေရးတကၾကြလပရားသမား၊ လယယာေျမ

ဆးရးနစနာသမားႏင လယယာေျမျပနလညရရေရး ကညေဆာငရြကေပးေနသမား၊ သတငးလြတလပမႈႏင

ဖမးဆးခသတငးသမားမား လြတေျမာကေရးအတြကေဆာငရြကၾကသည သတငးမဒယာသမားမား၊ အလပ

သမားအေရးေဆာငရြကၾကသည အလပသမားႏင အလပသမားေခါငးေဆာငမား၊ ၿငမးခမးေရးအတြက

လႈပရားၾကသမား၊ ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားႏငပတသက၍လပရားေဆာငရြကၾကသမားအစရသျဖငေဆာငရြက

ၾကသမားအား တရားစြဆျပစဒဏေပးမႈမားေၾကာငလကရတြင ႏငငေရးအကဥးသား(၇၅)ဥး အကဥးေထာင

အသးသးတြငကခလကရၿပး တရားရငဆငေနရသ(၁၂၅)ဥးရေနသည။ထပမ၍လညး ႏငငေရး အကဥးသား

မားတးပြားေနဆပငျဖစသည။

(၄)ႏငငေရးအကဥးသား၊ ႏငငေရးလပငနးႏင ေရြးေကာကပြလြတလပမႈ

7 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

ျမနမာႏငငသားမားသည ၂၀၁၀ေရြးေကာကပြတြင ျပညသတ႔၏အစးရေျပာငးလခြငက ျငငးပယခခ

ၾကရၿပး၊ လကရအစးရသစလကထကတြငလညး တငးရငးသားတ႔၏အခြငအေရးမား ႏငငသားတ႔၏ ႏငငသား

ႏငနငငေရးဆငရာအခြငအေရးမားက အာမ,မခထားသည၂၀၀၈ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက ျပငဆငေျပာငးလ

ေရးက ၾကးမားစြာအဟန႔အတားျပေနဆျဖစသည။

လကရျမနမာႏငငေရးတြင လႊတေတာ၊ အပခပေရးႏင တရားစရငေရးက႑အသးသး ေပၚေပါက

လာေသာလညးႏစေပါငးမားစြာ စစဗလခပမားႏငအပခပခသည ျမနမာႏငငသည ယခထကတငစစတပက ပင

ႏငင၏အာဏဗဟခကမအျဖစ တညရေနဆျဖစသည။

လကရအစးရသစလကထကတြင ႏငငေရးအရျပျပငေျပာငးလေရးမား ေဆာငရြကရာတြင အဓက

အားျဖင၂၀၀၈ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအား စစမနသည ဒမကေရစစနစအပခပေရးေပၚေပါကရနႏင အရပသား

အစးရေအာကတြင ခငမာေတာငတငးသညျပညသ တပမေတာအျဖစေဖာေဆာငႏငရနအတြက ဖြ႔စညးပအေျခခ

ဥပေဒကျပငဆငျခငး (သ႔) ေရးဆြျခငးမားကေဖာေဆာငေပးရနလအပပါသည။

လကရေရြးေကာကပြေကာမရငတညရမႈသည (၁၉.၃.၂၀၁၂) ျပညေထာငစလႊတေတာက ျပဌာနး

အတညျပသည ျပညေထာငစေရြးေကာကပြေကာမရင ဥပေဒအရ ဖကသမး၍ ၄ငးဥပေဒသစႏငအည ျပန လည

ဖြ႕စညးျခငး မရသညအတြက ဥပေဒႏငဆန႔ကငလကရေပသည။

၄ငးဥပေဒအသစႏငအည ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒအရ ေရြးေကာကပြေကာမရငသစက သမၼတက

အားလးလကခႏငသည ေကာမရငသစတစရပက ဖြ႕စညးရမညတာ၀နရေသာလညး အေကာငအထည

ေဖာေဆာငရြကျခငးမရေပ။

လႊတေတာေရြးေကာကပြ ဥပေဒပဒမ(၉၀)အရဟဆကာ (၁.၇.၂၀၁၄) ရကေန႔တြင ေရြးေကာကပြ ဆငရာ

စညးေ၀းေဟာေျပာျခငးႏင မဆြယစညး႐းျခငးမားက အကန႔အသတမားစြာျဖင ထတျပနခၿပး ယခငမဆြယ

စညး႐းခြင ရက၆၀မ၃၀သ႔ ကန႔သတလကျခငးသည ျမနမာႏငင၏ဆကသြယေရးအရလညးေကာငး၊ ပထ၀

အေနအထားအရလညးေကာငး၊ လမးပနးဆကသြယေရးအရလညးေကာငး ခကခသည အေျခအေနမားအရ

မဆြယစညး႐းမႈက ႀကးမားစြာ အေႏာငအယကျဖစေပၚေစပါသည။

ေရြးေကာကပြဆငရာ ေဟာေျပာမႈမားျပလပရနအတြက ခြငျပမန႔မားေတာငးခရျခငး၊ ခြငျပမန႔ အတြက

၁၅ရကခန႔ေစာငဆငးရျခငးသည လြတလပစြာမဆြယစညး႐းခြငအား အလြနတရာကန႔သတထား ပါသည။

ထ႔အျပင သကဆငရာႏငငေရးပါတမားႏင ေရြးေကာကခအမတေလာငးမား၏ စညး႐းေဟာေျပာခြငက စညး႐း

ေဟာေျပာခြငရပဂၢလမားဟ ထပမ၍ကန႔သတျခငးသညလညး ေရြးေကာကပြဆငရာ လြတလပခြငမားႏင

ဆန႔ကငလကရပါ သည။

အစးရ၏လပေဆာငခက၊ ဆးျဖတခက (၁.၁၀.၂၀၁၄) ရကေန႔တြင သမၼတ၏လစဥမန႔ခြနးတြင

"တငးရငးသားမားႏင အပစအခတရပစေရး ေဆာငရြကခကမား၊ ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈမားေအာငျမငမသာလင

၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြကငးပဖ႔ရန ေသခာႏငေၾကာငး" ေျပာၾကားခကသည ၂၀၁၅ေရြးေကာကပြ အား

အခနမနကငးပႏငရနအတြက ျခမးေျခာကမႈမား အျဖစေတြ႕ျမငႏငပါသည။

ေရြးေကာကပြေကာမရငသညလညး ၂၀၁၄ၾကားျဖတေရြးေကာကပြကငးပရန ကတက၀တမားေပး ခၿပး

ေရြးေကာကပြေကာမရငဥကဌမ ခငလသညအေၾကာငးျပခကမရဘ ေရြးေကာကပြအား ဖကသမးခသည။

ေရြးေကာကပြေကာမရငသည မေပးပငခြငရသစာရငးမားျပစရာတြင ႏငငတကာအဖြ႕အစညး အခ႕ႏင ပးေပါငး

8 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

ေဆာငရြကေနေသာလညး မေပးခြငရသတငး မေပးႏငရနအတြက လေလာကေကာငးမြနသည အေျခအေန

မားအလြနနညးပါးၿပး အထးသျဖငလဥးေရ ၅သနးခန႔ေသာေရြ႕ေျပာငးလပသားမား၏ မေပးခြငမား ဆး႐ႈးရမည

အေျခအေနမားက ေတြ႕ရေနရသည။

အစးရအား အၾကျပခက

အကဥးေထာငအသးသး၌ ကနရေနေသာ ႏငငေရးအကဥးသားမားအား ခၽြငးခကမရလႊတေပးရန၊

ျပညသတ႔၏ ဆးရးနစနာသည အခြငအေရးမားအတြက ၿငမးခမးစြာေဆာငရြကၾကသမားအား၄ငးေကာငး နငင

သားႏင နငငေရးဆငရာအခြငအေရးမားအတြက တကၾကြလႈပရားေဆာငရြကၾကသမားႏင အျခားၿငမးခမးစြာ

ေဆာငရြက လႈပရားၾကသမားအား ဖမးဆးခပေႏာငအေရးယမႈမား ထပမမေဆာငရြကရန။

ႏငငေရးအရအဓပၸာယျပည၀ေသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြမားမတစဆင ျမနမာႏငငေရး၊ တငးရငးသား

အေရးကစၥမားကထေရာကသညအေျဖရာ ေျဖရငမႈမားေဆာငရြကရန၊ ႏငငေရးအရ၄ငးေကာငး တငးရငးသား

အေရးကစၥမားအရ၄ငးေကာငး လ႔အခြငအေရးအရ၄ငးေကာငး အာမ မခႏငသည ၂၀၀၈ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ

အား အျမနဆးျပငဆငေရးဆြရန သ႔ အသစေရးဆြရန။

ေရြးေကာကပြေကာမရငအား ၂၀၁၂ ေရြးေကာကပြေကာမရင ဥပေဒသစႏငအည အမားလကခႏင

သည ေကာမရငသစတစရပဖြြ႕စညးရန၊မဆြယစညး႐းခြင၊ စေ၀းခြင၊ ေဟာေျပာခြငမားက ကန႔သတထားသည

ဥပေဒအမန႔မားအားျပငဆင ေျပာငးလရန၊ေရြးေကာကပြကငးပမညေန႔ရက၊ ကာလအပငးအျခားႏငေရြးေကာကပြ

ဆငရာ သတငးအခကအလကမားက ျပညသမားအား အသေပးရန၊ ေရြးေကာကပြမားအား အခနမနကငးပရန၊

ႏငငတြငး/ပ ရ ႏငငသားတငး မေပးႏငရနအတြက ေဆာငရြကေပးရန။

၂၀၁၄ခႏစသညအျပညျပညဆငရာ ကေလးသငယမားအခြငအေရးစာခပ Convention on the Right

of the Child (CRC) ၾကးေပၚေပါကလာသညမာ (၂၅)ႏစျပညကာလျဖစသကသ႔ ျမနမာႏငငအစးရ လကမတေရး

ထးခသညမာလညး (၂၄)ႏစျပညေျမာကသည ထးျခားသညကာလၾကး ျဖစေပသည။ သ႔ေသာ ျမနမာႏငငရ

ကေလးမား၏ အသကရငရပတညႏငခြငဆငရာအခြငအေရးမား၊ ဖြ႔ျဖးတးတကမႈဆငရာအေျခခ အခြငအေရး

မား၊ အထးကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာ အခြငအေရးမားႏင ပတသက၍ အာဆယအမနးခငး ႏငငမားႏင

ႏငးယဥလငစးရမဖြယနမက ကနလကရေပသည။

ဥပမာ-ကေလးအလပသမားမား၊ လငပငးဆငရာေစာကားခရမႈမား၊လကနကးခရေသာကေလး

သငယမား၊ ျပညတြငးၿငမးခမးေရးမရျခငး၏အကးဆကအျဖစ ကေလးစစသားအသးျပမႈမား၊စစပဋပကၡေဒသ

အတြငး ျပညတြငးစစေျပးဒကၡသညကေလးသငယမား၊ တငးရငးသားေဒသမားရ ကေလးသငယမား၊ မသနစြမး

ကေလးသငယမားႏင ဘာသာ၊လမးအရလနညးစကေလးသငယမား၏အခြငအေရးတ႔ႏငပတသက၍ အစးရ

အေနျဖင အထးအေလးထား၍ အေကာငထညေဖာေဆာငရြကရန လအပလကရေပသည။

(၅)ကေလးသငယအခြငအေရးႏင

ကေလးစစသားအသးျပမႈ

လပငနးခြငတစခတြင

ကေလးလပသားမား

2013 အတြငးစေဆာငးခရေသာ ကေလးစစသားမား

9 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

ကေလးစစသားမား ျပနလညလႊတေပးေရးစမခကမား၊ ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမားႏငပးေပါငး

ေဆာငရြကျခငးမား၊ စေဆာငးေရးလပငနးမားတြင အသကစစေဆးေရးလပငနးမား၊ သကဆငရာအဖြ႕မားက

စေဆာငးေရးစခနးမားသ႔ သြားေရာကစစေဆးခြင၊ အခ႕အားေဆာငရြကေနေသာလညး သကဆငရာစစေဆး

ေရးအဖြ႕မားမလာေရာကခငအခနတြင စေဆာငးေရးစခနး၊ ေလကငေရးစခနး၊ တပစခနးမားမကေလးစစသား

မားအား ႀကတငေနရာေရြ႕ေျပာငးထားျခငး၊ ထေရာကသညအသကစစေဆးမႈမား ျပလပရမညအစား ေမြးစားရငး

မား၊ အမေထာငစစာရငးမားတြင အသကမျပညေသးသညကေလးမား၏ ေမြးသကရာဇအား ၄ငးတ႔ကယတင

ျပငဆငေျပာငးလေရးသားျခငး၊ ကေလး၏မရငးအမညႏင မဘအမညမားအားျပငဆင ေျပာငးလျခငးမား၊ ကေလး

စစသားစမခကမားခမတ၍ ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမားႏငပးေပါငးေဆာငရြကေသာလညး လကရတြင ကေလး

စစသားစေဆာငးမႈမား ရေနဆ ျဖစပါသည။

ဤသ႔ ကေလးစစသားစေဆာငးရာတြင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔စညးမားသညလညး ကေလး

စစသားမားအားစေဆာငးျခငး၊ ကေလးစစသားအျဖစအသးျပျခငးမား ရေနဆျဖစၿပး၊ အထးသျဖင တငးရငးသား

လကနကကငမားအတြငး စေဆာငးခရသညကေလးသငယမားအား သကဆငရာအဖြ႔စညး အသးသးႏင

ကလသမဂၢအဖြ႔စညးမားမ ၄ငးကေလးစစသားတ႔အားကညမႈေပးႏငသည နညးလမးမားမရသေလာကနညးပါး

ေနပါသည။ထ႔ေၾကာင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔စညးမားတြင စစမႈထမးေနရသည ကေလးမား၏ အေျခ

အေနမာ ကညသမသညအေနထားရပါသည။

ကာလအပငးအျခားအရလညးေကာငး၊ အစးရ၏ႏငငတကာခရးစဥမားႏင တကဆင၍ေသာလညး

ေကာငး ကေလးစစသားအခ႕အား အႀကမႀကမခြ၍ တပမႏႈတထြကခြငျပသည အခမးအနားမားအရ ျမနမာတပမ

ေတာတြငး ကေလးစစသားမား အသးျပလကရသညက ေတြ႕ရရပါသည။ လကရလႊတေပးေနသည ကေလး

စစသားမားသည အသက၁၈ႏစမျပညေသးသမားသာျဖစၿပး စေဆာငးခရစဥကာလတြင အသက၁၈ႏစေအာက

ကေလးျဖစေသာလညး လကရ၁၈ႏစေကာလြနသြားသည ကေလးမားအား တပမတရား၀င ႏႈတထြကခြငရရန

အတြက အစးရ၊ စစတပႏငႏငငတကာ အဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကသညစမခကမားက လး၀လစ

လ႐ႈထားပါသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ကေလးစစသားအျဖစစေဆာငးခရသမားသည တပအတြငး အေျခေန

အရပရပေၾကာင တပမထြကေျပးလာခၾကၿပး တရားမ၀ငသည စစေျပးမားအျဖစ ၄ငးတ႔၏ လမႈဘ၀၊ လျခမႈအား

ေန႔တဓ၀ ျခမးေျခာကခရလကရပါသည။

အစးရသ႔ အၾကျပခက

ျမနမာႏငင တပရငး၊ တပစခနးအသးသးရ ကေလးစစသား စာရငးအား အတအကထတျပနရန

၊စေဆာငးခရစဥကာလ (၁၈) ႏစေအာက ကေလးမားအား လကရတြင တပတြငးမ ႏႈတထြကလလင ခကျခငး

တပမ ထြကခြငျပရန၊ အစးရ၏ တပသားသစစေဆာငးမႈ ေပၚလစမားအား ေျပာငးလေရးဆြရန၊စေဆာငးသႏင

လကခသမားအား အရပဖကတရားစရငေရးျဖင ထေရာကစြာ အေရးယေဆာငရြကရန၊ကေလးသငယဆငရာ

အခြငအေရးစာခပ၊ ေနာကဆကတြစာခပမားအား လကမတေရးထးရနႏင ၄ငးစာခပပါ အခြင အေရးမားက

အာမခသည ဥပေဒမားအျဖစ ေျပာငးလ ျပငဆငေရးဆြရန၊၄ငးဥပေဒအား သက၀ငလာႏငမည လအပသည

ယႏရားမား အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရန၊ျပနလညလြတေျမာကလာသည ကေလးမား၏ ဘ၀ျပနလည

တညေဆာကေရးကစၥရပမားက အစးရမ တာ၀နယ ေဆာငရြကရန၊

10 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

၂၀၁၀ေရြးေကာကပြအၿပး အစးရအသစႏငအတ ဥပေဒျပေရးဆငရာ လႊတေတာမား ေပၚေပါကလာၿပး

၄ငးလႊတေတာမားမၿငမးခမးစြာစေ၀းခြငႏင စတနးလညလညခြငဆငရာဥပေဒ၊ သငးပငး ဖြ႔စညးခြငဆငရာဥပေဒ၊

သတငးမဒ ယာမားႏငပတသကသည ဥပေဒမားေရးဆြအတညျပျပဌာနးခပါသည။ ယခငစစအစးရလကထကနင

ႏငးယဥလငတးတကမႈအခ႕ေတြ႔ရေသာလညး အနစသာရအားျဖင ထဥပေဒမားသည လြတလပစြာဆႏၵေဖာ

ထတခြငႏငပတသကေသာ ေျပာဆခြင၊ စေ၀းခြင၊ သတငးရယခြင၊ ေရးသားခြငႏင ထတေ၀ျဖနခခြငတ႔အား

စးရမဖြယအေျခအေနတစခအထ ျခမးေျခာကအေရးယမႈ မားေပၚေပါကလက ရေပသည။

အထးသျဖင အလပသမားအခြငအေရး နစနာမႈမားႏငပတသက၍ ၿငမးခမးစြာစေ၀း ဆႏၵေဖာ

ထတမႈမား၊ လယသမားအခြငအေရးႏင သမးဆညးခလယယာေျမမားျပနလညရရရနအတြက ၿငမးခမးစြာစေ၀း

ဆႏၵေဖာထတမႈမား၊ ျပညတြငး ၿငမးခမးေရးအတြက ၿငမးခမးစြာစေ၀းဆႏၵေဖာထတမႈမား၊ ႏငငေရးအရ ၿငမးခမး

စြာစေ၀းဆႏၵေဖာထတမႈမားစသျဖင ၿငမးခမး စြာစေ၀းေျပာဆမႈႏငစေ၀းေျပာဆသတ႔အား ဥပေဒပဒမ-၁၈ ၊၅၀၅ -

ခ၊ ၅၀၅- ဂ၊ ၄၂၇၊ ၄၄၇ စသည ဥပေဒပဒမမားက ဖႏပေရး ယႏာရားျဖင တြငကယစြာ အသးခ၍ ျပစဒဏ

ေပးခေနရသမားႏငအမႈရငဆငေနရဆသမားေထာငဂဏနးမကရေပသည။

သတငးရယခြင၊ ေရးသားခြငႏင ထတေ၀ျဖနခခြငတ႔ႏငပတသက၍ ျပျပငေျပာငးလမႈမားရ

ေသာလညး သတငးမဒယာတကမားအား ၀ငေရာကစးႏငးျခငး သတငးမဒယာ သမားမားအားဖမးဆးအေရး

ယမႈမား၊ ထတေ၀ခြငကန႔သတမႈမား၊ ပတပငမႈမားႏင သတငးသမားမားအား အျပငးထနဆး အေရးယ

အျပစေပးမႈမားေပၚေပါက လကရေပသည။

ဥပမာ အားျဖင ယနတသတငးဂာနယ(Unity Journal)အမေဆာငအရာရခပႏင သတငး

ေထာက(၄)ဥး တ႔အား အျပငးထနဆးအလပၾကမးႏင ေထာငဒဏ မားခမတချခငး၊ Bi-မြနးတညေနဂာနယ၏

အယဒတာ ႏငသတငးသမား(၄)ဥးတ႔အား အျမငဆးေထာငဒဏမားခမတခသည။ ထ႔ျပငသေတာဆင သတငး

ဂာနယ၊ Eleven သတငးဂာနယတ႔အား တရားစြဆထားသျဖင အမႈရငဆငေနရသည။ သတငးသမား မားအေပၚ

ျပစမႈကးလြနသမားအား ဥပေဒမကငးလြတခြငျပထားမႈအဆးသတေရးႏငငတကာေန႔တြင ၿငမးခမးစြာစေ၀းၾက

သ(၂၀)ေကာအား ပဒမ(၁၉)ျဖငအမႈဖြင တရားစြဆလကရသည။ ခငးျပညနယအေျခစက ဟားခါးပ႔စ သတငးစာ ၊

တးတနပ႔စသတငးစာ၊ ဖလနးပ႔စသတငးစာ၊ဇလနးသတငးစာတ႔အား ခငးျပညနယ အစးရမ ပတပင ခပါသည။

လကရသတငးမဒယာအခနးက႑တြင ပဂၢလကသတငးစာနင ဂာနယမားထတေ၀ခြငႏင

လြတလပမႈေပးထားသညဟဆေသာလညး ဖမးဆးေထာငခအေရးယမႈမား တြငကယစြာေဆာငရြကလကရၿပး

ပဂၢလကပင ရပျမငသၾကားထတလႊငမႈအစစဥအေနျဖင လး၀ေမးမနလကရပါသည။ အခပအားျဖင ႏငငပင

သတငးစာႏင ရပျမငသၾကားက႑မားတြင လကရအစးရမ ခပကငထားဆျဖစသညက ျမငေတြ႔ေနရ ပါသည။

(၆) လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင၊

စေ၀းခြငႏင ဖြ႔စညးခြင

သတငးရယေရးသားမေၾကာငအျမငဆးျပစ

ဒဏ ေပးခထားရသည သတငးသမားမား

သတငးရယေရးသားမေၾကာင

တရားဆြခရစဥ သတငးသမားမား

11 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

လြတလပစြာဖြ႔စညးခြငႏငပတသက၍ လအပသညအခါတငး အသးခႏငရနအတြက တရား မ၀င

အဖြ႔အစညး ဆကသြယမႈ ပဒမ-၁၇/၁ ဥပေဒက ကငသးေနဆျဖစသည။အထးသျဖင တငးရငးသား ေဒသမားတြင

ယငးဥပေဒကအသးခ၍ ဖမးဆးျခငး၊ ခပေနာငးျခငး၊ႏပစကညငးပနးျခငး၊ အျပစေပးအေရးယျခငးမားက

ေဆာငရြကေနေပသည။ဥပမာအားျဖင ကခငျပညနယမးေကာငးၿမ႕နယ၌ ေနထငသ ေဒၚဆြမလြတလြယဂာအား

တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔စညးမားႏင ဆကသြယသညဟေသာ စြပဆြခကျဖင အစးရတပရငးတစခမ

ဖမးဆးခရာ ယခအခနထေပာကဆးေနဆျဖစသည။

အၾကျပခက

လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင၊ စေ၀းခြငႏင ဖြ႔စညးခြငနငပတသက၍ ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒႏင သကဆငရာ

ဥပေဒမားတြင ခၽြငးခကမား၊ကန႔သကခကမားကမထားရဘ ႏငငတကာစခနးမားျဖင ကကညေဆာငရြကရန

လြတလပစြာေဖာထတခြငက ကငသးသမားအား ေနာကေနးၾကန႔ၾကာေအာင လပေဆာငမႈမးမျပဘ ခြငျပရန၊

သတငးသမားမားအား ဖမးဆးမႈအေရးယမႈႏင တကခကမႈမားကခကခငးရပတန႔ေပးရန၊ လြတလပစြာ ထတေဖာ

ခြင၊ လြတလပစြာစေ၀းခြင၊ လြတလပစြာဖြ႔စညးခြငႏင မဒယာဥပေဒမားအား လ႔အခြငအေရးစမားႏငအည သးသပ

ျပငဆငေရးဆြရန။ ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငသညအခနတြင ပဒမ(၁၇)အား အျမနဆးပယဖကေပးရန။

တငးရငးသားလမးစႏင လနညးစမားသညျမနမာႏငငလဥးေရ၏ ၄၀%ေကာရၿပး ႏငငႏင အ၀မး

အထးသျဖင ျပညနယခႏစခတြင ပ႕ႏေနထငလကရၾကေပသည။

လႊတလပေရးရၿပး သမငးတစေလာက တငးရငးသားလမးစတ႔သည ဖယဒရယျပညေထာငစ

စနစ၊ တနးတအခြငအေရးႏင ကယပငအပခပခြငတ႔အတြက ေတာငးဆတကပြ၀ငခၾကေသာလညး ေခတအ

ဆကဆက ျငငးပယခခၾကရသည။

၂၀၁၀ေရြးေကာကပြအၿပး အစးရသစေပၚထြကလာသညအခါတြငလညး တငးရငးသားစညး

လးညညြတေရး၊ အမးသားျပနလညရငၾကားေစေရးႏင တငးရငးသားေဒသမားရ လကနကကငအဖြ႔စညးမား ျဖင

ျငမးခမးေရး၊ အပစအခတရပဆေရးမား ေဆာငရြကေနေသာလညး လကေတြ႔တြငမျငမးခမးႏငပ အပစ

အခတသမား ညစေနဆျဖစေပသည။

အထးသျဖင ကခငျပညနယ၊ ရမးျပညနယေဒသမားတြင ေသာငးႏငခေသာ ျပညတြငးဒကၡ

သညမား အစးရသစလကထကတြင ေပၚထြကလာေပသည။ တငးရငးသားေဒသမားတြင မတငေနထငၾကသ

မားႏင အထးသျဖင ပဋပကၡေဒသရတငးရငးသား/သမားသည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔စညးမားႏင

ပတသကသညဟေသာ စြပစြခကျဖင တရားလကလြတဖမးဆးျခငး၊ ႏပစကျခငး၊ အျပစေပးျခငးမားက

(၇)တငးရငးသားႏငလနညးစ အခြငအေရးမား

ကခငျပညနယ ျပညတြငးစစအတြငး ဒကၡသညစခနးတစခ၏ ျမငကြငး

12 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

ေဆာငရြကလကရေပသည။ဥပမာ ကခငျပညနယ စစေျပးဒကၡသညစခနးမ ဥးဘနေရာင၊ ဥးလဖငဂနတ႔အား

လကနကကငအဖြ႔စညးမားျဖင ပတသကဆကႏြယသညဟဆကာ အျမငဆးျပစဒဏမားခမတခသည။

သကဆငရာတငးရငးသားေဒသမားတြင တငးရငးသားတ႔၏ သမငးေၾကာငး၊ အမးသား

လကၡဏာ၊ ဘာသာစကားႏင ယဥေကးမႈဆငရာအခြငအေရးကလညး ၾကးမားစြာဟန႔တားပတပငထားဆျဖစ

သည။ ရခငျပညနယတြငေနထငၾကသည ကြျပားေသာယဥေကးမႈ၊ ဘာသာစကားႏင ကးကြယယၾကညမႈရ

ၾကေသာ လနညးစတ႔အားခြျခားဆကဆျခငးႏင ကာကြယေပးရနတာ၀နရမႈမားပကကြကလကရေပသည။

အလားတ မတလာ၊ မႏေလး၊ လားရး၊ ပခးတငးအေနာကဖကရၿမ႕နယမားႏင အျခားေဒသအခ႕တြငလညး

ဘာသာေရးအရ လနညးစမားအား အၾကမးဖကတကခကမႈမားက ထေရာကသည တားဆကာကြယေပးရန

တာ၀နရမႈပကကြကလကရေပသည။

အၾကျပခက

- ၂၀၀၈ဖြ႔စညးပတြင တငးရငးသားတ႔၏ ကယပငအပခပ/ျပဌာနးခြငမား တကစြာေရးဆြရန။

- တငးရငးသားေဒသမားရ သယဇာတ ထတယခြေ၀ခစားခြငမားက ခြငျပရန။

- ၂၀၀၇ခႏငက အစးရမ သေဘာတလကခထားသည ကလသမဂၢ၏ မရငးဌာေနလမးမားအခြငအေရး

ေၾကျငာစာတမးပါ အခကမားႏငဆန႔ကငေနမႈမား ရပတန႔ရနႏင စာခပကလကမတေရးထးရန။

- ႏငငသားျဖစမႈ ဥပေဒမားအား ေခတကာလႏငအည သးသပေရးဆြရန။

- လနညးစမားအတြက အထးလပေဆာငခကမားျပလပေပးရန။ဥပမာ(ပညာ/လမႈ/စးပြား)

- လကနကးအဖြ႔မားႏင လပဂ~မားအား ႏငငတကာအစးရမားႏင ထေရာကစြာပးေပါငး၍ အေရးယ

အျပစေပးရန

(၈)အမးသမးအခြငအေရးႏငဥးေဆာငမႈ

အခနးက႑တြင ပါ၀ငပတသကခြင

အမးသမးအခြငအေရးအတြက ေဆာငရြက

ေနၾကသည အမးသမးမား

13 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

လကရျမနမာႏငင၏ ျပျပငေျပာငးလေရးကာလတြင ျမနမာအမးသမးမား ဘ၀လျခမႈမရေၾကာငး ေလလာ

ေတြ႔ရရပါသည။ ျမနမာႏငငသည ကလသမဂၢတြင အမးသမးမားအားနညးမးစျဖင ခြျခားဆကဆမႈပေပာကေရး

သေဘာတစာခပ (CEDAW) က ၁၉၉၇ခႏစတြင လကမတေရးထးထားေသာလညး အမးသမးအခြငအေရး

ကာကြယေပးျခငးႏင ပတသကၿပး ေဆာငရြကမႈမားသည ထေရာကမႈမရေၾကာငးေတြ႔ရ ရပါသည။

၂၀၀၈ဖြ႔စညးပမာလညး အမးသမးအခြငအေရးအပါအ၀င ႏငငသားေတြရ႕အေျခခအခြငအေရးက ႏငင

ေတာမ အကာကြယေပးမညဟပါရသည။ ဥပေဒမားမာရၿပးျဖစေသာလညး လအပမႈမားစြာရေနသညက ေတြ႔ရ

ရသည။ ဥပမာ အမးသမးမားကနညးမးစႏငအၾကမးဖကသညကစၥမားမာလညး ရစခနးမား၊ သကဆငရာ

အပခပေရးအဖြ႔မားမ ညႏငး၍လညးေကာငး ေလာေၾကးေပး၍လညးေကာငး ေကေအးလကျခငးသည ရာဇ၀တ

မႈအသြငသ႔သကေရာကပါသည။၄ငးအမႈမားသည ေလာေၾကးႏင ေကးေအးေပး၍ရသည အမႈမားမဟတပါ။

ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနႏငလညး ႏငငတကာရတပဖြ႔မားလ ခရသမားက အမႈမဖြငရငေတာင ၄ငးတ႔ကယတငက

ဖမးဆးၿပး အေရးယျခငးမးလပေပးရမာျဖစပါသည။

လကရျမနမာႏငငတြင အမးသမးမားအား ကာကြယရန ဥပေဒမား၊ နညးဥပေဒမား ျပဌာနး

ထားသညမားရပါသည။ ယငးဥပေဒမား အသက၀ငလာရနအတြက ၾကးစားဖ႔လသညအျပင ၄ငးဥပေဒမား။

လကရအေျခအေနႏငအမနတကယကကညမႈရမရက ျပညသ႔လႊတေတာကယစားလယမား၊ ဥပေဒျပေရး အာဏာ

ရယထားသမားျပနလညသးသပရနလအပပါတယ။ယခအစးသစလကထကတြင ဥပေဒမား၊ နညးဥပေဒမားသည

အသကမ၀ငမထေရာကသညက ေတြ႔ေနရပါသည။

အစးရအေနျဖင တငးရငးသားေဒသမားရ အမးသမးမား၏လျခမႈက အာမခေပးရမညျဖစပါသည။

ရာဇ၀တမႈကးလြနသမားက ခြျခားမႈမရပ ထေရာကေသာအေရးယေဆာငရြကမႈ႔မား ျပလပရမညျဖစပါသည။

WLBအဖြ႔၏မတတမးအစရငခစာအရ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြကာလေနာကပငး ျပျပငေျပာငးလေနသည ကာလတြင

ျမနမာတပမေတာ၏ အဓမၼျပကငခရေသာ အမးသမးအမႈေပါငး၁၀၀ေကာ ရေၾကာငး၊ ယငးျဖစရပသည

တငးရငးသားေဒသတြငရ အမးသမးမားအေပၚ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈမားက စစဗဟာတစခကသ႔

အသးျပေနမႈျဖစေသာေၾကာင အဆပါျဖစရမားရပတန႔ေစရနအတြက WLBကၿပးခေသာ ဇနန၀ါရလအတြငး

အစရငခစာတစေစာင ထတျပနခပါသည။ အမးသမးမားအတြက ကာကြယေပးရန ထေရာကေသာ ဥပေဒတစရပ

လအပေနသညက ေတြ႔ရရပါသည။ တပမေတာန႔ျပညသျဖစသည အမႈကစၥ မားတြင စစခ႐းတစခတညးက

အေရးယမႈမလပဘ၊ ပြငလငးျမငသာမႈရသည အရပဘကစစေဆးမႈကလညး အသးျပရမာ ျဖစပါသည။

ထ႔ျပင အစးရအေနန႔ အမးသမးမားဥးေဆာငမႈ အခနးက႑မား၊ ဆးျဖတခကခရမညကစၥမားတြင

ေနရာေပးမထားသညကလညးေတြ႔ရပါတယ။ အပခပေရး၊ ဥပေဒျပေရးႏငတရားစရငေရးအစရေသာ အေရးၾကး

သည အခနးက႑(၃)ခတြင ဥးေဆာငမႈမားပါ၀ငခြငမေပးထားပါ။သမၼတျဖစခြငမာပင အမးသမးမားမျဖစႏင

ေအာင စစဘကဆငရာအေတြ႔ၾကရရမညစသညတ႔ထည႔သြငးထားသညကေတြ႔ရပါသည။ ၄ငးကသ႔ ကန႔သတမႈ

မးမားသည အမးသမးမားအတြက နစနာေနသညကေတြ႔ေနရပါသည။

အေရးၾကးဆးမာ လြတၿငမးခမးသားခြငျဖစစဥန႔ ပတသကေနသညကေတြ႔ရပါသည။ ယခငက

ကးလြနထားသမအားလးက လး၀လြတၿငမးခမးသာခြငေပးလကသညသေဘာမးျဖစေနပါသည။ယခငစစတပက

ကးလြနခေသာသမား၊ စစတပမာတာ၀နယခေသာသမားအား အခြငအေရးသသသာသာ ေပးလက၍ ၄ငးတ႔က

မညသကမ ဘာမလပလ႔မရေအာင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက အကာကြယေပးလကသလျဖစေနပါသည။ ၄ငးမာ

14 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

အမးသမးမားအတြက အေတာပငနစနာသညဟ ေျပာလ႔ရပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတြင အလြန

အေရးၾကးသည ၄ငးအခကအား ျပနလညျဖတပစရနလအပသညကလညး ေတြ႔ရပါသည။

ယခလကရႏငငေတာအစးရက ေဖာေဆာငေနေသာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမာလညး အမးသမး

အဖြ႔မားက ပါ၀ငခြငေပးရန အေရးၾကးပါသည။ သ႔မသာ နစနာဆးရးခခရေသာ အမးသမးမား၏ အသသည

လကရလပငနးစဥတြငပါလာမာျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင အမးသမးမားႏငပတသကၿပးအမးသမးမား၏ပါ၀ငမႈအား

အစးရအေနန႔ စဥးစားေပးရမာျဖစပါသည။ အစးရအေနျဖငျပျပငေျပာငးလမႈမား လပသညေနရာတြင ပမ

အားေကာငးလာႏငရနအတြက အမးသမးမား၏ပါ၀ငမႈအား အာေပးေထာကခရမာျဖစပါတယ။ ယငးသ႔ပါ၀ငမႈ

ေပးျခငးအားျဖင ႏငင၏ ဂဏသကၡာအတြက အမားၾကး ေရ႕႐ရာေရာကပါလမမည။

အၾကျပခက

- လႊတေတာကယစားလယေတြန႔ ျပညသလထထေတြ႔ဆကဆမႈအားေကာငးလာေအာင လပေဆာငရန။

- လႊတေတာကလညး အမးသမးအဖြ႔မားနငထေတြ႔ဆကဆၿပး ျပညသအသေတြ အမနအတငးသျမငလာ

ေအာင လပေဆာငေပးရန။

- အစးရအေနနငၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက အျမနဆးထေရာကေအာငအေကာငထညေဖာရနႏင အမး

သမးေတြ၏ပါ၀ငမႈက အသမတျပေပးရန။

- အမးသမးမားအတြက ထေရာကေသာဥပေဒမားျပဌာနးၿပးကာကြယေပးရန။

- ရာဇ၀တမႈကးလြနသမားကခြျခားမႈမရပ ထေရာကေသာအေရးယမႈမားကေဆာငရြကရန။

နငငတကာျဖတေကာရာဇ၀တမႈၾကးမားျဖစသည ေခတသစေကးကၽြနးျပမႈ/လကနကးမႈသည ကမာၻတစ

၀မးတြင ေပၚေပါကေနသကသ႔ အထးသျဖင ရာစႏစ၀တေကာ စစအပခပမႈေအာကတြင ေနထငခရေသာ၊

လမႈေရး၊ ပညာေရး၊ အဖကဖကမနမကခၿပး ၂၀၀၈နာဂစဆကကလနးမနတငးလြနကာလမားတြင အလပအကင

အခြင အလမးအလြနရာပါသည ျမနမာႏငငသည လကနကးအဖြ႔မား၊ လပဂၢလမား၏ ျပစမတသားေကာငး ျဖစလာ

ရသည။

အစးရမျမနမာႏငငလကနကးမႈတားဆးကာကြယေရး ရတပဖြ႔၊ လကနကးမႈတကဖကေရးအဖြ႔၊ နယေျမ

အလက လကနကးမႈတကဖတေရးအထးဇနမားေဖာထတလာျခငး၊ ၂၀၀၅ခႏစ စကတငဘာ ၁၃ရကေန႔တြင

လကနကးမႈ တားဆးကာကြယေရးဥပေဒတစရပ ျပဌာနးေဆာငရြကေနေသာလညး အလပကငအခြငအလမး

ေပါမားသည ျပညတြငးရၿမ႕ၾကးအခ႕၌လညးေကာငး၊ ထငးႏငင၊ မေလးရားႏငငႏင အထးသျဖင တ႐တႏငင

တ႔တြင အဓမၼလကထကထမးျမားျခငး အႏရာယအလြနမားသည စက႐အလပ႐မားႏင ပငလယေရလပသား

မားအျဖစ ခငးေစျခငး အထးသျဖင အမးသမးႏငကေလးသငယမားအား အႏပခနးႏင လငေဖာေျဖေရးလပငနး

(၉) လကနကးမႈ

(Human Trafficking)

2013 ခႏစအတြငးတရတ၏

ဇနးမယားအျဖစ လကနကးခရသ

2013 ခႏစ လကနကးသမားအား ထငး

ႏငငစကရတစခအတြငး၀ငေရာကဖမး

ဆးပ

15 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

ခြငမားတြင အတငးအၾကပ ခငးေစမႈမားရေနဆျဖစပါသည။ ထ႔ျပင ခႏာကအစတအပငးအခ႕က ထတယ

အျမတထတသည ျဖစစဥခ႕ပငေပၚေပါကလကရေနပါသည။

ျမနမာႏငင လကနကးမႈတားဆးေရးရတပဖြ႕ကလညး ႀကးပမးေဆာငရြကမႈမား ေတြ႕ရေသာ

လညး ရတပဖြ႕၀ငအေရအတြက မလေလာကျခငး၊ တငးေဒသႀကး အစးရမားကလညး ဥပေဒက ၀ငေရာက

စြပဖကမႈအခ႕ရေနဆျဖစသည။ ဥပမာ - ျပစမႈကးလြနေၾကာငး ထငရားေသာလညး လမႈေရးအရ ညႏႈငးေပးရန

ဖအားေပးျခငး၊ လကနကးမႈေျမာကေသာလညး လေမာငခမႈအျဖစသာ လကချခငးမားရပါသည။ လကနကးမႈ

တားဆးကာကြယေရးအတြကပညာေပးမႈအခ႕က အစးရမ၄ငးေကာငး၊ အရပဖကအဖြ႔စညးအခ႕ႏင ႏငငတကာ

ေအဂငစ(Agency)မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားရေသာလညး ကယကယျပန႔ျပန႔လပေဆာငရန လအပေနဆ

ျဖစပါသည။ သ႔ေသာ လကနကးမႈခရသမား၏ ျပနလညထေထာငေရးလပငနးမားမာ မရသေလာက နညးပါး

ပါသည။

လကနကးမႈျဖစစဥမားတြင အရြယေရာကၿပးသမားနညးတ ကေလးသငယမားပါ အဓကသားေကာင အျဖစပါ၀ငေနတာက အထငအရားေတြ႕ေနရပါသည။ ျမနမာႏငငတြင အရြယမေရာကေသးသည ကေလးသငယ မားသည မသားစအတြငး စား၀တေနေရးမေျပလညမႈေၾကာင လပငနးခြငထသ႔ ေစာစးစြာ၀ငေရာကေနရၿပး မဘမားအေနျဖင ပြစားမားမတဆင မမတ႔၏ကေလးမားက လပငနးခြငသ႔ေစလႊတျခငးမားသည လကနကး ျဖစစဥ၏ တစစတတစေဒသ ျဖစေနသညက ေတြ႕ေန ရပါသည။

အၾကျပခက

- ျမနမာႏငင လကနကးမႈတားဆးေရးရတပဖြ႕က ထထေရာကေရာကဖြ႕စညးၿပး ႏငငေတာမ လအပေသာ

အကအညမားေပးရန။

- ျပစမႈကးလြနသညလမားအား ထေရာကေသာ အေရးယေဆာငရြကမႈမား ျပလပရန။

- ေခတႏင မကကညေသာ ဥပေဒမားအား ျပငဆငေျပာငးလေရးဆြရန။

- အထးသျဖင လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရး နညးဥပေဒမားက ႏငငတကာစမားႏငကကည၍ အျမနဆး

နညးဥပေဒတစရပေရးဆြျပဌာနးရန။

- အရပဖကအဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ပမျမငတငေဆာငရြကရန။

- လကနကးမႈခရသမား၏ ႐ပပငးဆငရာႏင စတပငးဆငရာ ျပနလညထေထာငေရးက ႏငငေတာမ

အေလးထားေဆာငရြကရန

16 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014

ဤေတြ႕ရခကအစရငခစာႏငပတသက၍ ဆကသြယေမးျမနးလလင

ရးဖနး 09 31704727

ဥးျမငေအး အမေဆာငဒါရကတာ 09 420243125

ဥးေမာငေမာငေလး အစအစဥဒါရကတာ 09 5180212

ဥးေအာငေဇာဥး ဆကဆေရးဒါရကတာ 09 421039493

ဤအစရငခစာျဖစေျမာကေရးအတြက အဖကဖကမ ကညခၾကေသာ လပဂၢလမား၊ အဖြ႕၀ငမားႏင အခက အလက ႏင ဓါတပမတတမးအခ႕အားအသးျပခြင ျပေသာ အဖြ႕အစညးအားလးအား ေကးဇးတငမတတမးတင အပပါသည။

။ ။လ႔အခြငအေရးကာကြယျမငတငသမားအဖြ႕။ ။

17 နငငတကာလ႔အခြငအေရးေန႕အခမးအနား 10.12.2014