ministria e arsimit, shkencës dhe teknologjisë · 7. etika në shëndetësi 8. shëndeti dhe...

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL Programi 2008

Ndihmës infermier i Përgjithshëm

Niveli I dhe II

Republika e Kosovës

Republika Kosova-Republic of Kosovo Qeveria –Vlada-Government

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë- Ministarstva Obrazovanja Nauke i

Tehnologije-Ministry of Education Science &Technology

Kabineti i Ministrit /Kabinet Ministra/ Cabinet of the Minister

UDHËZIM ADMINISTRATIV ZBATIMI I PLANIT DHE PROGRAMIT PËR ARSIMIN PROFESIONAL FUSHA: SHËNDETËSI, PËR NIVELIN E PARË (X,XI,XII) NUMËR :32/2008 DATË: 19.08.2008 Në bazë të Kapitullit VI, neneve 93 (4) dhe 97 (2) të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, nenit 6.1 paragrafi (d) të Ligjit mbi Arsimin Fillor dhe të Mesëm në Kosovë, nenit 6, 8, 11 të Ligjit mbi Arsimin dhe Aftësimin Profesional si dhe nenit 25 paragrafit 7 të Rregullores së Punës të Qeverisë së Kosovës nr.1/2007, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë nxjerr këtë Udhëzim administrativ (më tutje UA): Neni 1 Qëllimi Qëllimi i këtij udhëzimi administrativ është zbatimi i planit dhe programit mësimor për shkollat profesionale, klasën e njëmbëdhjetë,dymbëdhjetë si rezultat i ristrukturimit të sistemit të arsimit fillor dhe të mesëm.

Neni 2 Planprogrami Plani dhe programi i ri për nivelin e parë (kl. X,XI,XII )fusha: Shëndetësi, profilet: Infermier i mamisë, infermier i pediatrisë, infermier i përgjithshëm, asistent i stomatologjisë, asistent i farmacisë, teknik i dhëmbëve, i është bashkangjitur këtij Udhëzimi administrativ.

2

Neni 3 Zbatueshmëria Me zbatimin e planit dhe programit të klasës së dhjetë, zëvendësohen planet dhe programet e deritashme të klasës së dhjetë. Neni 4 Hyrja në fuqi Ky udhëzim administrativ hyn në fuqi me fillimin e vitit shkollor 2008/2009.

3

PËRMBAJTJA

II. al për profilin “Ndihmës II.

III. o ale dhe përshkruesit e moduleve të nale për nivelin e I.

le, kl. 10. . Anatomi me fiziologji

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 10. 1. Struktura anatomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit

ujdesit shëndetësor jike dhe diagnostikuese te sëmundjet

onale, kl. 11.

infeksionit

. Kujdesi shëndetësorë

) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11. iagnostikuese në kirurgji

todave për kontrollin e infeksionit azave të zhvillimit

) Programet e lëndëve profesionale, kl. 12.

f) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12. 1. Përkujdesja për gruan, lehonën në gjinekologji

IV. o nale dhe përshkruesit e moduleve të esionale për nivelin e II.

I. Parathënie

Korniza e programit mësimor profesioninfermier I përgjithshëm”, niveli I dhe

Pr gramet e lëndëve profesionpraktikave profesioa) Programet e lëndëve profesiona12. Parimet e kontrollit të infeksionit 3. Kujdes shëndetësor 4. Shëndeti dhe sëmurjet te njeriu

2. Mjetet, aparatet dhe pajisjet në kabinetin e k3. Analizat laboratorike, rëntgenolog

emergjente

c) Programet e lëndëve profesi1. Parimet e kontrollit të 2. edukim shëndetësorë 3. Psikologjia e njeriut 4. Farmakologji me dozologji 56. Kirurgjia me përkujdesje 7. Etika në shëndetësi 8. Shëndeti dhe sëmurjet te fëmijët d1. Analizat laboratorike, rëntgenologjike dhe d2. Zbatimi praktik i me3. Ekzaminimi i fëmijës gjatë f e1. Kujdes shëndetësor 2. Gjinekologji me obstetrikë 3. Neuropsikiatri me kujdes

2. Përkujdesja për të sëmurët me çrregullime neuropsikiatrike

Pr gramet e lëndëve profesiopraktikave prof

4

a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 13. 1. Kujdes shëndetësor

4. kësore

) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 13. e dhe diagnostikuese te sëmundjet

2. Njohja me punë praktike në laboratorin mikrobiologjik

V. Literatura e rekomanduar

VI. Struktura e sistemit të arsimit në Kosovë

2. Shëndeti dhe sëmurjet te njeriu 3. Mikrobiologji

Biokimi mje

b1. Analizat laboratorike, rëntgenologjik

emergjente

5

at aktuale që kanë të

përfshirja e ekspert

l të punëtorit, të pajisur me dije

fesioneve të ndryshme, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qyte

t, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhv

andardeve. Shfrytëzojmë rastin ti falënderojmë të gjithë ata që me përkushtim të madh punuan në

këtë dokument dhe donatorët që kanë ndihmuar dhe përkrahur procesin e zhvillimit të planprogramit deri në këtë fazë.

Parathënie

Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t’u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme.

Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t’iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedh

bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji.

Që nga fillimi i veprimtarisë në Kosovë, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë (MASHT) reformën e vet e ka mbështetur në dy shtylla: (a)

ëve, specialistëve dhe konsulentëve vendorë për zhvillimin e strukturave të reja, dhe (b) angazhimin e agjencive ndërkombëtare e vendore, të cilat ndihmojnë Ministrinë në sajimin dhe zbatimin e programeve të reja në sistemin e ri të arsimit në Kosovë.

Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledhë dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesiona

, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat teknike e profesionale.

Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe pro

tarë të ardhshëm të një shoqërie kosovare të lirë e demokratike, të aftë për t’u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës në shkallë vendi, rajoni e më gjerë.

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistë

illimin e sistemit të Arsimit të Mesëm Profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e st

6

Korniza e programprofesional

ARSIMI PROFESIONAL

NdihmPKlasa e X-të

Niveli I dhe II

it mësimor

ës infermier i ërgjithshëm

7

Korniza e programit mësimor profesional

ëmiL : Shëndetësi ofPr ili: Ndihmës infermier i përgjithshë

Nivelim

: I dhe II . Njoftime të përgjithsI hme për shkollimin

shk-

-

i për vazhdimin e studimeve të mëtejshme.

ës

esionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me r t’u integruar me sukses në tregun e punës.

1. Struktura e shkollimit Arsimimi në profilin mësimor “Ndihmës infermier i përgjithshëm” trajtohet në kuadrin e

ollimit të mesëm të lartë dhe ofrohet në shkollat profesionale, në dy nivele: niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje tri vite mësimore (kl. 10,11 dhe 12), i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës si dhe vazhdimin e studimeve në shkallë më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punëtorit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional që lejojnë vazhdimin e shkollimit në studimet universitare. niveli i dytë, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 13) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional me mundësi të mëdha integrimi në tregun e punës si dhe me mundësJep një diplomë të përgatitjes profesionale të nivelit të punëtorit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në studimet universitare.

Ky dokument përmban kurrikulin e profilit mësimor “Ndihmës infermier i përgjithshëm”, vetëm për nivelin e I, dhe është i strukturuar në lëndë mësimore (teorike) dhe module m imore (praktike) të ndara në tri grupe kryesore: - grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve për

të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm. - grupi i lëndëve teorike-profesionale, që synojnë konsolidimin te nxënësit, të koncepteve

shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e Ndihmës infermier i përgjithshëm.

- grupi i moduleve të praktikës profkompetencat praktike të nevojshme pë

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit Qëllimi kryesor i shkollimit (dy shkallësh) për Ndihmës infermier i përgjithshëm është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vet besimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e

atishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës dhe për t’u zhvilluar individualisht në drejtimetgemocionale, intelektuale dhe profesionale. Për të realizuar këto qëllime, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë nxënësve: - Mundësitë e përshtatshme për të nxënë pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë

fizike e mendore;

8

- Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit

- të ruajtjes së mjedisit, në

- le e të perspektivës,

- ër të kuptuarit e mjedisit shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si

- kuriozitetin intelektual dhe vlerat

- o të

- e realizëm vlerat dhe potencialin e tyre dhe për të marrë

- hkëpunimit dhe besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike.

et perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit Evropian.

r i përgjithshëm”, niveli I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë

ë raste të veçanta, kur kërkesat për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa kapacitetet e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT)

ërgatit udhëzime të veçanta me kritere pranimi të posaçme për këto shkolla.

mit për profilin mësimor “Ndihmës infermier i përgjithshëm”, iveli I, i lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II (të punëtorit të kualifikuar) në

të fituar diplomën e maturës profesionale, me të drejtë kalimi në hkollimin e lartë universitar.

infermier i përgjithshëm”, niveli I dhe II, i referohet punëve në ektorin e shëndetësisë që janë aktuale. Nisur nga kjo, Ndihmës infermier i përgjithshëm i ivelit I dhe II mund të punësohet në institucione shëndetësore publike dhe private që ofrojnë hërbime shëndetësore.

e aftësimit profesional të mëtejshëm; Kushte për të njohur dhe zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e përputhje me standardet ndërkombëtare; Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuanë fushën e Ndihmës infermier i përgjithshëm; Lehtësi pdhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri. Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e disiplinës, morale; Kushte për t’u zhvilluar psiqikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që dndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme profesionale. Mbështetje për te çmuar mpërgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional. Mbështetje për të zhvilluar format e bas

- Mundësi për t’u njohur me zhvillim

3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi Shkollimin për “Ndihmës infermietë rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi. Nreale të shkollave profesionale, Ministriap 4. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Ndihmës infermier i përgjithshëm” niveli I, i lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II të këtij profili. Përfundimi me sukses i shkollintë njëjtën lami ose profil, përs 5. Mundësitë e punësimit Shkollimi për “Ndihmëssns

9

II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit 1. Kompetencat e përgjithshme Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor “Ndihmës infermier i përgjithshëm”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme të cilat do t’i shërbejnë atij në përvetësimin e me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës

lart ”, niveli II. Kështu,

- për argumentuar opinionet për çështje të ndryshme.

l

- fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të

- ike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale

- për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të

rajonale dhe globale.

- ë vendim-marrje, të tregojë vet-kontroll në ushtrimin e

- sin e të nxënit e tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për një

- t e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e objektivave të pranuara.

ë nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar dhe

nale mor “ Ndihmës

infe niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat

funksionet fiziologjike

r ndaj pacientit

mbajtja e tyre mbrojtjen e shëndetit, masat e ndihmës së parë dhe për mbrojtjen e ambientit

gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të ë gjatë kryerjes së shkollimit për “Ndihmës infermier i përgjithshëm

nxënësi do të jetë i aftë: Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e ndjenjat e tij dhe

- Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të mbledhjes dhe shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personadhe profesional. Të angazhohet ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror. Të manifestojë qasje të një kritdhe shoqërore. Të nxisë potencialin e tij të brendshëmzgjidhjeve të reja, më efektive.

- Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale,

- Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. Në kontekstin e pavarësisë nveprimtarive të tij. Të organizojë drejt procetë nxënë që zgjat gjithë jetën. Të respektojë parime

- Të vlerësojë dhe vet-vlerësojçuar më tej arritjet.

2. Kompetencat profesioMe përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në Profilin mësi

rmier i përgjithshëm”, profesionale si më poshtë: - përshkruaj strukturat themelore anatomike dhe

të organizmit të njeriut - zbatoj rregullat për kujdesin shëndetëso- zbatoj rregullat e dokumentimit në infermieri - dallojë metodat laboratorike dhe diagnostikuese - zbatoj parimet e sepsës dhe antisepsës - zbatoj rregullat për kujdesin shëndetësor ndaj fëmijës - zbatoj rregullat për kujdesin e shëndetit mental të pacientit - përdorimi i drejtë i aparateve e pajisjeve dhe mirë- - duhet të jetë në gjendje t’i nuhasë rreziqet në kontakt me makinat, aparatet dhe lëndët përpunuese, si dhe që të marrë masat mbrojtëse.

10

Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në Profilin mësimor “ Ndihmës infermier i përgjithshëm ”, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë

ivelin e kompetencave të fituara në shkallën I, si dhe do të fitojë njohuri të reja për gjistrim në Universitet.

nre

11

Plani mësimor për profilin “Ndihmës infermier I përgjithshëm”, Niveli I dhe II

ipas klasave Orët vjetore s

Niveli i parë të

Niveli idy

Nr.

X

XI XII XIII

Lëndët dhe modulet mësimore Klasa e Klasa e Klasa e Klasa e

A Lëndët e përgjithshme (Gjithësej)

15 14 15 15

1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 105 (3) 105 (3) 105 (3) 105 (3)2 Gjuhë angleze 70 (2) 70 (2) 64 (2) 64 (2) 3 Matematikë aplikative 70 (2) 70 (2) 64 (2) 64 (2) 4 Ekonomi me ndërmarrësi 35 (1) - - - 5 Teknologjia e informimit dhe

komunikimit 70 (2) 70 (2) 64 (2) 64 (2)

6 Edukatë fizike 70 (2) 70 (2) 64 (2) 64 (2) 7 Gjuhë gjermane - 35 (1) 32 (1) - 8 Fizikë 35 (1) 35 (1) 32 (1) 32 (1) 9 Kimi 35 (1) 35 (1) 32 (1) 32 (1) 10 Biologji 35 (1) 35 (1) 32 (1) 32 (1) 11 - - - 32 (1) Menaxhim i projekteve B Lëndët profesionale

(Gjithësej) 7 9 3 7

1 Anatomi &Fiziologji 105 (3) - - - 2 Parimet e kontrollit të infeksionit 35 (1) 35 (1) - - 3 Edukimi shëndetësor - 35 (1) - - 4 Psikologjia e njeriut - 35 (1) - - 5 Farmakologji me dozologji - 70 (2) - - 6 Kujdesi shëndetësor 70 (2) 35 (1) 32 (1) 32 (1) 7 Shëndeti dhe sëmundjet te njeriu 35 (1) - - - 8 Kirurgji me përkujdesje - 35 (1) - - 9 Gjinekologji me Obstetrikë 32 ) - - (1 - 10 Sëmurjet emergjente - - - 64 (2) 11 Etika në shëndetësi - 35 (1) - - 12 Shëndeti dhe sëmundjet te

fëmijës - 35 ) (1 - -

13 Neuropsikiatria me kujdes 32 (1) - - - 14 64 ) Mikrobiologji - - - (215 64 Biokimi mjekësore - - - (2) C Modulet e praktikës

profesionale (Gjithësej 13 8 6 9

1 tomike dhe 70 - - Struktura ana

12

funksionet fiziologjike të organizmit

(11,6K)

2 Mjetet,aparatet dhe pajkabinetin e kujdesit s

isjet në hëndetësor

35 (5,8K) - - -

3 ike dhe

ndjeve

175 (29K)

- - 256 (42,6K)

Analizat laboratorike, rëntgenologjdiagnostikuese të sëmuemergjente

4

ji

- 175 (29K) - - Analizat laboratorike, rëntgenologjike dhe diagnostikuese në kirurg

5 Zbatimi praktik i metodave për kontrollin e infeksionit

- 35 (5,8K) - -

6 Ekzaminimi i fëmijës gjatë fazave të zhvillimit

- 35 ( K) 5,8 - -

7 Përkujdesja për gruan, lehogjinekologji

nën në 288 ) - - (48K -

8 Përkujdesja për të sëmurët neuropsikiatrik

- - 1 (21,.3K)

28 -

9 Njohja me punën praktilaboratorin mikrobiologjik

ke në - - - 32 (5,2K)

Gjithsej orë në jave (C+D) 525 (15) 560 (16) 512(16) 512 (16) E Gjithësej A+B+C 1050(30) 1050 (30) 1037 (31) 1037 (31)

aportet kohore

III. R : Lëndët e përgjithshme – 32,3%; Teoria profesionale – 24,7% dhe Praktika rofesionale – 43

L ër të gjitha profilet arsimore dhe programet e detajuara çantë të MASHT.

– 32 javë.

kreditit (K), i e). Praktikat profesionale do si më poshtë:

p IV. Udhëzime për zbatimin e kornizës së programit mësimor profesional: ëndët e përgjithshme janë të njëjta p

të tyre parashtrohen në një dokument të veJavët mësimore sipas klasave: - Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë. - Klasa 12 – 32 javë dhe Klasa e 13 Java mësimore ka 5 ditë x 6 orë/ditë = 30 orë mësimore në javë. Një orë mësimore është 45 minuta. Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore do të përdoret koncepti icili do të jetë i baras vlefshëm me 6 orë mësimore (1 ditë praktiktë realizohen si ditore ose gjysmë ditore (6 orë ose 3 orë në ditë), Klasa 10: Praktikë – 1,3 ditë në javë dhe Teori – 3,7 ditë në javë Klasa 11: Praktikë – 1,2 ditë në javë dhe Teori – 3,8 ditë në javë Klasa 12: Praktikë – 1,5 ditë në javë dhe Teori – 3,5 ditë në javë

13

Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në vartësi të kushteve dhe situatave specifike në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të

ohet që modulet praktike t’i realizojë në formë të bllok-orëve, si e

në kapitujt dhe temat mësimore të paraqitura në programet e detajuara të lëndëve

ne më të detajuara ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete.

në mbarim të secilës prej të dy shkallëve të përgatitjes në o të organizohet në formë provimesh, të

odalitetet e vlerësimit të nxënësve me nota, të provimeve përfundimtare dhe të përmbajtjes SHT.

etoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin maksimalisht të nxënit

ndësitë reale

e me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën

praktikën e profesionit.

mpetencat kyçe, të

moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke u munduar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre. Shkolla duhet të mundvetmja mënyrë e zbatimit të suksesshëm të metodës me projekte. Kjo duhet të realizohet kah fundi i vitit mësimor. Mbështetur profesionale, mësuesit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësuesit e praktikave profesionale përgatisin plaNjëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve. Vlerësimi përfundimtar i nxënësve,Profilin “Ndihmës infermier i përgjithshëm”, dfokusuara në tri drejtime kryesore: - Provimi për lëndët e kulturës së përgjithshme. - Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale. - Provimi i integruar për praktikën profesionale. Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në certifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy shkallët e përgatitjes. Msë certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MA V. Udhëzime të përgjithshme didaktike Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe maktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme. E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, muqë ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimdhënëse etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues e mësimdhënës të shkollës. Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësvnjë mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësuesit dhe instruktorët e praktikave. Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë meParimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit Ndihmës infermier i përgjithshëm. Mësuesit dhe duhet të përdorin metoda të tilla të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar ko

14

nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi. Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënit nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna

etodë që rekomandohet sidomos në stadet

, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë

e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e ësuesit nga lektor i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së ënësve.

kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm. Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësuesit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga instruktori, praktika e mbikëqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve (metoda katër shkallësh). Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një mpërmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës. Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe të pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësuesit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim, vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësuesi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionalevlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, të testuar në situata pune reale apo të simuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që mnx

15

rogramet e lëndëve profesionale dhe Ppërshkruesit e moduleve p

ARSIMI PROFESIONAL

Niveli I

rofesionale

16

Klasa 10

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Anatomi me fiziologji” Lëmi: Shë

rofilindetësi

P : Ndihmës infermier i përgjithshëm iveliN : I

Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë pjesët e skeletit dhe topografinë e tyre të saktë. - Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë muskujt e caktuar, funksionin e tyre në raport me

skeletin dhe sistemet e organeve. - Shpjegojë rëndësinë e anatomisë topografike dhe raportet reciproke ndërmjet organeve

at homeostatik të sistemeve funksionale.

bimit

jinë e SN; SNQ, SNP (autonom dhe somatik) t e përgjithshme të receptorëve ndijor (lëkurës, syri, veshi, uhatja).

dhe sistemeve të organeve të ndryshme. e - Shpjegojë, përshkruajë përbërjen dhe funksionin e lëngjeve trupore dhe elementev

qelizore të gjakut si dhe rolin e tyre. - Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë mekanizm- Shpjegojë karakteristikat themelore të muskujve, ndërtimin histologjik, llojin dhe

klasifikimin e tyre. - Shpjegojë llojet e kontraksioneve muskulore. - Shpjegojë karakteristikat themelore të muskulit të zemrës dhe sistemit konduktiv

(përcjellës). - Shpjegojë karakteristikat themelore të qarkullimit sistemik, vëllimit të gjakut dhe

shtypjen arteriale; pulsin arterial dhe kualitetin e tij. - Shpjegojë karakteristikat e rrugëve të frymëmarrjes; mushkëritë, pleura dhe mekanika e

frymëmarrjes. - Shpjegojë karakteristikat e organeve të tretjes, raportet topografike, gjëndrat ndihmëse,

funksionet motorike, sekretive, digjestive dhe absortive. - Shpjegojë metabolizmin e materieve ushqyese dhe termorregullimin.

r- Shpjegojë karakteristikat e sistemit ekskretor:nefroni, proceset e filtrimit, reabsodhe sekretimit; krijimin e urinës definitive; refleksi i mikcionit (urinimit).

- Shpjegojë karakteristikat e gjëndrave endokrine; hormonet dhe veprimin e tyre. Shpjegojë anatominë dhe fiziolog-

- Shpjegojë karakteristikadrejtpeshimi, shija dhe n

I. Fondi i orëve të lëndës I

35 javë x 3 orë /javë = 105 orë

17

III. Programi i hollësishëm i lëndës

t morfologjike-funksionale të qelizës dhe indeve Kapitulli i I: Karakteristika 3 orë

- Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e transportit nëpër membranën qelizore t e llojeve të indeve të ndryshme

e transportit nëpër membranën qelizor Karakteristikat e përgjithshme morfologjike dhe funksionale të llojeve të ndryshme të

saj

uese - batojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve

em

d) - rytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime

jia

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

- Dallojë karakteristika

b) Temat e kapitullit - Mënyra - indeve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e- Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla pun

Z- Përdorë të mësuarit e bazuar në probl

Kushtet për realizimin e kapitullit Gjatë mësimit duhet shf

vizuale,grafoskop etj).

Kapitulli i II Osteolog 10 orë

tij kapitulli nxënësi duhet të: - entifikojë, përshkruajë dhe të dallojë pjesët e skeletit dhe topografinë

zis dhe diartrozis) - dërtimi i nyjës lëvizëse, llojet e lëvizjeve, nyja e krahut, bërrylit, dorës, ijëve

saj embuj dhe ushtrime konkrete

Organizojë luajtjen e roleve Përpilojë pyetësor me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kë

Id e tyre të saktë

b) Temat e kapitullit - Krijimi, zhvillimi, ndërtimi, ndarja e skeletit - Skeleti i kokës, trupit, anësive - Shkenca mbi nyjat (sinartro

N- gjurit, boshtit të kurrizit

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e- Demonstrojë ligjëratat me sh- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese --

18

d) ushtet për rea K lizimin e kapitullit: Skeleti

gji

- - CD- programet

Kapitulli i III: Miolo 10 orë

et të:

- ërshkruajë ngjitjen e tyre për skelet

it (ndërtimi histologjik)

ksionale - una dhe forca muskulore( mekanizmi i kontrakcionit, llojet e kontarkcioneve,

ulore)

Rek- fry zuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


) Kushtet për realizimin e kapitullit:

jia e përgjithshme

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duh- Numërojë muskujt e caktuar

P- Shpjegojë funksionin e tyre në raport me skeletin dhe sistemin e organeve

b) Temat e kapitull- Muskujt e skeletit - Muskuli i zemrës - Muskujt e lëmuar - Muskujt e kokës, qafës, trupit dhe anësive - Llojet e muskujve dhe karakteristikat e tyre fun

P mekanizmi energjetik dhe lodhja musk

c) Udhëzime didaktike për kapitullin

omandohet që mësuesi të: Gjatë mësimit duhet sh të

vizuale,grafoskop etj. d- Prezantimi interaktiv me slajde dhe LCD- projektor Kapitulli i IV: Fiziolog 10 orë

pore - allojë elementet qelizore të gjakut dhe rolin e tyre

rendaqelizore dhe ndërqelizore)

shqyese dhe materieve tjera ndër-

j në organizëm roli dhe ndarja eve funksionale për mbajtjen

të gjakut (eritrocitet leukocitet dhe trombocitet)

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë përbërjen dhe funksionin dhe përbërjen e lëngjëvë tru

D- Shpjegojë mekanizmat homeostatik të sisitemeve funksionale

b) Temat e kapitullit - Lëngjet e trupit (jashtqelizore, b- Dinamika kapilare (këmbimi i ujit, materieve u- mjet gjakut dhe lëngut qelizor) - Uji, origjina e ti- Homeostaza (mekanizmat homeostatik të sistem- e homeostazës - Vetitë fizike, kimike, përbërja dhe roli i gjakut - Plazma e gjakut, vetitë, përbërja - Elementet e figuruara - Homeostaza dhe ndërprerja e gjakderdhjes - Sedimentimi i gjakut

19

- Grupet e gjakut( ABO sistema dhe Rh-faktori) dhe transfusión



itullit: ogla

Prezantimi interaktiv me slajde

ia e indve ekscitabile

- Imuniteti dhe alergjia c) Udhëzime didaktike për kapitullin


vizuale,grafoskop etj. d) Kushtet për realizimin e kap- Puna në grupe të v- - Teste me shkrim Kapitulli i V Fiziologj 4 orë

të: lore të indit nervorë dhe muskulor

Përshkruajë ndërtimin histologjik të tyre

tullit

ik i indit nervor dhe muskulor ekanizmat funksional të indit nervor dhe muskulor ( llojet e kontrakcionit dhe



itullit: ogla


ogjia e sistemit kardio-vaskular

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet - Dallojë karakteristikat theme- - Shpjegojë funksionin e tyre b) Temat e kapi- Indi nervor - Indi muskulor - Ndërtimi histologj- M forca muskulore) c) Udhëzime didaktike për kapitullin


vizuale,grafoskop etj. d) Kushtet për realizimin e kap- Puna në grupe të v- - Teste me shkrim Kapitulli i VI Fiziol 10 orë

ikat themelore të muskulit të zemrës dhe sitemit përcjellës kullimit të madh të gjakut, vëllimet

dhe shtypjen arteriale Dallojë pulsin arterial dhe kualitetin e tij

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë karakterist- Shpjegojë karakteristikat themelore të qar--

20

b) Temat e kapitullit

temit përcjellës nës së zemrës (vet rregullimi, nervor dhe humoral)

orfologjike të rrjetit të enëve të gjakut

odinamikës) - i i gjakut dhe shtypja arteriale e gjakut (faktorët që e përcaktojnë)



itullit: ogla


jia e sistemit respirator

- Anatomia e zemrës - Ndërtimi i muskulit të zemrës dhe enët e gjakut të saj - Karakteristikat funksionale të muskulit të zemrës dhe sis- Rregullimi i pu- Karakteristikat m- Enët e gjakut - Trungu limfatik - Qarkullimi sistemik(ligjet e hem

Vëllim- Pulsi arterial dhe kualitetet e tij



vizuale,grafoskop etj. d) Kushtet për realizimin e kap- Puna në grupe të v- - Teste me shkrim Kapitulli i VII: Fiziolog 9 orë

et të: ëve të frymëmarrjes

Përshkruajë rolin e pleurës

se) izjet respiratore, vëllimet dhe kapacitetet mushkë-

orti i gazrave me gjak - Rregullimi i frymëmarrjes(qendrat resipratore, kimiosenzitive dhe rregullimi refle-



itullit: ogla


a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duh- Përshkruajë ndërtimin e rrug- Përshkruajë funksionin e mushkërive -- Përshkruajë mekanizmin e frymëmarrjes b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike të organeve të frymëmarrjes(rrugët e sipërme dhe të - poshtme , mushkëritë, cipa mbështjellë- Mekanika e frymëmarrjes (lëv- rore, këmbimi i gazrave në mushkëri) - Transp

ksiv)

c) Udhëzime didaktike për kapitullin omandohet që mësuesi të: Gjatë mësimit duhet sh të

vizuale,grafoskop etj. d) Kushtet për realizimin e kap- Puna në grupe të v-

21

- Teste me shkrim Kapitulli i VIII Fiziologjia e sistemit gastro-intestinal 6 orë

Përshkruajë raportet topografike të organeve të tretjes

të organeve të tretjes Proceset sekretuese, tretja e materieve ushqyese në pjesët e traktit digjestiv

grafoskop , slajde itullit:

ogla Prezantimi interaktiv me slajde

Qarkullimi i materies dhe energjisë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë karakteristikat e organeve të tretjes -- Dallojë gjëndërrat ndihmëse dhe funksionet e tyre b) Temat e kapitullit - Anatomia e organeve të tretjes - Raportet topografike të pjesëve të organeve të tretjes - Gjëndërrat ndihmëse -- dhe rregullimi i tyre c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Demonstrojë prezantimin interaktiv të lëndës - Organizojë punën në grupe të vogla - Përdorë mjete bashkëkohorë të TI (CD, d) Kushtet për realizimin e kap- Puna në grupe të v-- Teste me shkrim Kapitulli i IX: 4 orë

nësi duhet të:

Përshkruajë termorregullimin

hidratet,proteinat, yndyrat)

Metabolizmi energjetik (metabolizmi bazal) aj

sinë e tij embuj konkret

Organizojë luajtjen e roleve

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxë- Shpjegojë metabolizmin e materieve ushqyese në organizëm -- Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e mat. ushqy. në mbajtjen e homeostazës b) Temat e kapitullit - Metabolizmi i materieve ushqyese (karbo-- Temperatura e trupit dhe rregullimi i s c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndë- Demonstrojë ligjëratat me sh- Organizojë orën në grupe të vogla punuese -

22

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: ogla


e sistemit eksretor ( veshka)

- Puna në grupe të v- - Teste me shkrim Kapitulli i X.Fiziologjia 8 orë

skretor nit (filtrimin, reabsorbimin dhe sekretimin)

Dallojë formimin e urinës definitive


rfologjia e veshkës

për ruajtjen e homeostazës - Akti i urinimit (ujëqitja), fshikëza urinare, refleksi i urinimit, vetitë fizike dhe kua-


itullit:


e sistemit endokrin (hormonal)

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë karakteristikat e sistemit ek- Përshkruajë funksionin e nefro- - Shpjegojë refleksin e urinimit

- Anatomia dhe mo- Neuroni - Formimi i urinës - Roli i veshkave

litative të urinës c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndë- Demonstrojë ligjëratat me sh- Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kap- Puna në grupe të v- - Teste me shkrim Kapitulli i XI.Fiziologjia 9 orë

teristikat e tyre Numërojë hormonet e gjëndërrave endokrine Përshkruajë rëndësinë dhe veprimin e tyre

endokrine

Veprimet fiziologjike të hormoneve në indet e cakut dhe efektet e veprimit të tyre Rregullimi i tajimit të hormoneve të gjëndërrave endokrine

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë gjëndërrat endokrine dhe karak-- b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike dhe funksionale të gjëndërravë --

23

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij

embuj konkret

itullit:


Fiziologjia e organeve gjinore

- Demonstrojë ligjëratat me sh- Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kap- Puna në grupe të v- - Teste me shkrim Kapitulli i XII 10 orë

Shpjegojë karakteristikat morfologjike dhe funksionale të organeve gjinore

mërore

Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore mashkullore


itullit:


Fiziologjia e SNQ

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - - Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e spermatogjenezës dhe ovulacionit b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore fe- - Fiziologjia e organeve gjinore c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndë- Demonstrojë ligjëratat me sh- Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kap- Puna në grupe të v- - Teste me shkrim Kapitulli i XIII 12 orë

a) Në li nxënësi duhet të:

- Dallojë SNQ dhe SNP

b) it

mi i SNQ

Qëllimet e kapitullit përfundim të këtij kapitul- Shpjegojë anatominë dhe fiziologjinë e SNQ

- Përshkruajë karakteristikat e përgjithshme të receptorëve ndijorë

Temat e kapitull- Ndërti- Palca kurrizore - Truri - Fiziologjia e SNQ - Ndërtimi i SNP

24

- Nervat trunor dhe shpinor (senzitiv, motorik dhe senzomotorik) vegjetativ

mpatike

- Klasifikimi i receptorëve qisave


itullit:

ogla Prezantimi interaktiv me slajde Teste me shkrim

- Sistemi nervor autonom dhe - Pjesa simpatike dhe parasi- Sistemi i organeve shqisore

- Fiziologjia e organeve receptore- sh c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndë- Demonstrojë ligjëratat me sh- Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kap- Puna në grupe të v- -

25

Programi i lëndës

ë infeksionit” “Parimet e kontrollit t Lëmi: Shë ndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - Shpjegojë nocionin e infeksionit - Tregojë njohuri për sëmundjet që shkaktohen si pasojë e higjienës së dobët - Përshkruajë mënyrën e mirëmbajtjes së higjienës personale

s- Zbatojë aspektet e higjienës komunale dhe mbrojtjes së mjedisit përmes punëgrupore kreative

Përshkruajë efektet negative të substancave narkotike (alkoolit, duhanit dhe drogës) bipeshës, kequshqyerjes si dhe higjienës së ushqimit mshëm të mjedisit punues dhe rëndësinë e pushimit

5 javë x 1 orë/javë = 35 orë.

-- Përshkruajë shkaqet e m Përshkruajë faktorët e dë-

II. Fondi i orëve të lëndës 3 II. Programi i hollësishëm i lëndës I

Kapitulli 1: Higjiena personale 8 orë

ënyrën e mirëmbajtjes së higjienës personale t që shkaktohen si pasojë e higjienës së dobët

qiten si pasojë

ëndetit jienës personale dhe kolektive

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

rimet themelore të kontrollit të sëmundjeve infektive - Zbatojë pa Përshkruajë m-

- Përshkruajë sëmundje- Dallojë detyrat e punëtorit shëndetësorë në përparimin e higjienës personale dhe - kolektive b) Temat e kapitullit - Parimet e mirëmbajtjes së higjienës personale dhe sëmundjet që para- e higjienës së dobët Higjiena e gojës dhe e dhëmbëve (aspekti shëndetësorë dhe estetik) -

- Higjiena e veshmbathjes he aktiviteti fizik në ruajtjen e sh- Roli i faktorëve ambiental d

- Detyrat e punëtorit shëndetësorë në përparimin e hig c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

sinë e saj - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndë

26

- emonstrojë ligjëratat me shembuj konkret punuese

-

) Kushtet për realizimin e kapitullit he


D- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve

Përdorë të mësuarit e bazuar në problem

d- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) d

vizuale,grafoskop etj). Kapitulli 2: Higjiena komunale 8 orë

) Qëllimet e kapitullit itulli nxënësi duhet të:

tjes së mjedisit punues përmes punës grupore kreative

) Temat e kapitullit s dhe kërkesa higjienike për të

Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj t

unuese

Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) teknologjisë informative (CD-programe)

aNë përfundim të këtij kap- Zbatojë aspektet e higjienës komunale - Zbatojë aspektet e mbroj b- Rëndësia epidemiologjike e ujit të pije- Përbërja normale e ajrit - Hedhja e mbeturinave dhe menaxhimi i tyre c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: -- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkre- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla p- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit -- Mjetet bashkëkohore të Kapitulli 1: Higjiena personale 8 orë

rimet themelore të kontrollit të sëmundjeve infektive Përshkruajë mënyrën e mirëmbajtjes së higjienës personale

t që shkaktohen si pasojë e higjienës së dobët

qiten si pasojë

ekti shëndetësorë dhe estetik)

jtjen e shëndetit in e higjienës personale dhe kolektive

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Zbatojë pa-- Përshkruajë sëmundje- Dallojë detyrat e punëtorit shëndetësorë në përparimin e higjienës personale dhe - kolektive b) Temat e kapitullit - Parimet e mirëmbajtjes së higjienës personale dhe sëmundjet që para- e higjienës së dobët - Higjiena e gojës dhe e dhëmbëve (asp- Higjiena e veshmbathjes - Roli i faktorëve ambiental dhe aktiviteti fizik në rua- Detyrat e punëtorit shëndetësorë në përparim

27

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - emonstrojë ligjëratat me shembuj konkret

punuese

-

) Kushtet për realizimin e kapitullit e


D- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve

Përdorë të mësuarit e bazuar në problem

d- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dh

vizuale,grafoskop etj). Kapitulli 3: Higjiena mentale 6 orë


tit trupor dhe shpirtëror

) Temat e kapitullit r

nike të toksikomanive dhe sëmundjet e vartësisë ienike


unuese


aNë përfundim të këtij kap- Përshkruajë (shpjegojë) raportet e shënde- Përshkruajë efektet negative të substancave narkotike b- Raporti i shëndetit trupor dhe shpirtëro- Aspektet mentale dhe higjie- Mënyrat e profilaksës së çrregullimeve mentale higj c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: -- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkre- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla p- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit -- Mjetet bashkëkohore të Kapitulli 4: Higjiena e ushqimit 6 orë

ë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: e drejtë të ushqyerit

ushqimit

) Temat e kapitullit Proceset fiziologjike lidhur me ushqimin dhe të ushqyerit

ushqimit it

a) Qëllimet e kapitullit N- Përshkruajë mënyrën - Përshkruajë shkaqet e mbipeshës dhe kequshqyerjes - Përshkruaj mënyrat e ruajtjes dhe konservimit të b-- Rregullat e ruajtjes dhe konservimit të- Kontrolli higjienik i ushqim

28

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj

t unuese


- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkre- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla p- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit -- Mjetet bashkëkohore të Kapitulli 5: Higjiena shkollore dhe e mjedisit 7 orë

itulli nxënësi duhet të:

it

Mjedisi shkollorë si faktorë i rëndësishëm, në procesin e mbrojtjes dhe përparimit të

kollore dhe shkollore ollë


unuese

) Kushtet për realizimin e kapitullit Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kap- Përshkruajë faktorët e dëmshëm të mjedisit punues - Argumentojë rëndësinë e pushim b) Temat e kapitullit -- shëndetit të fëmijëve dhe rinisë - Higjiena e objekteve parash- Keq formimet më të shpeshta të cilat sajohen në shk c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: -- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkre- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla p- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d--

29

Programi i lëndës

“Kujdesi shëndetësorë”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të:

SH-së tën e njeriut

n shëndetësore

Dallojë llojet e enteve shëndetësore Tregojë punën dhe organizimin e brendshëm të institucioneve shëndetësore

etodat e DD-së Dallojë nevojat personale të sëmurëve të palëvizshëm

profesionale

I. Fondi i orëve të lëndës


- Tregojë definicionin e shëndetit sipas OB- Përshkruajë rëndësinë e shëndetit për je- Përshkruajë rëndësinë e infermierisë si veprimtari profesionale - Dallojë shërbimet të cilat ofrojnë mbrojtje- Dallojë organizimin e mbrojtjes shëndetësore - Tregojë nivelet e mbrojtjes shëndetësore - -- Përshkruajë masat dhe m-- Zbatojë njohuritë në punën I 3 III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli i 1: Njeriu i shëndoshë 8 orë


i veprimtari profesionale

r dhe infermieria si veprimtari profesionale

re shëndetësore

- hpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj nkret

-

aNë përfundim të këtij kap- Tregojë definicionin e shëndetit sipas OBSH -së - Shpjegojë rëndësinë e shëndetit dhe infermierisë s- Përshkruajë shërbimet që ofrojnë mbrojtje shëndetësore b) Temat e kapitullit - Shëndeti, kujdesi shëndetëso- Mbrojtja shëndetësore dhe shërbimi shëndetësor - Niveli i mbrojtjes (parësorë, dytësore, tretëso c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

S- Demonstrojë ligjëratat me shembuj ko- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve

30

- zuar në problem

Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime

ësore

Përdorë të mësuarit e ba

d) Kushtet për realizimin e kapitullit -

metodat bashkëkohore vizuale,grafoskop etj).

Kapitulli i 2. Entet dhe institucionet për mbrojtjen shëndet 10 orë


ëndetësore brojtje shëndetësore

ore

tësorë

ekomandohet që mësuesi të: htrime konkrete

- - zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit


aNë përfundim të këtij kap- Përshkruajë entet për mbrojtje sh- Përshkruajë shërbimet të cilat ofrojnë m- Përshkruajë organizimin e mbrojtjes shëndetësore b) Temat e kapitullit - Entet për mbrojtje shëndetës- Institucionet shëndetësore stacionare - Organizimi i brendshëm i institucioneve shënde c) Udhëzime didaktike për kapitullin R- Ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe us- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

Organizojë në luajtjen e roleve Formulojë pyetësorë me



Kapitulli i 3: Menaxhimi me të sëmurët e hospitalizuar 15 orë


he pozitat e tij në shtrat ioneve hospitalore

Pranimi, vendosja dhe lëshimi i të sëmurit

elore

- ) Udhëzime didaktike për kapitullin

e ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe

aNë përfundim të këtij kap- Shpjegojë pranimin e të sëmurit në spital - Shpjegojë vendosjen e të sëmurit në dhomë d- Menaxhimin në rast të infeks b) Temat e kapitullit -- Dhoma e të sëmurit dhe veçoritë them- Pozita e të sëmurit në shtrat- Burimet dhe rrugët e përhapjes së infeksionit

Profilaksa dhe eliminimi i infeksioneve intrahospitalore

cRekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimor

31

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuale,grafoskop etj).

) Kushtet për realizimin e kapitullit me prezantim të rasteve

a dat e DDD - së

d- Puna në grupe të vogla- Prezantimi interaktiv me sllajde K pitulli i 4: Masat dhe meto 15 orë

itulli nxënësi duhet të:


e ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe gjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime



lojet e kujdesit shëndetësor

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kap- Përshkruajë masat e DDD-së - Përdorë mjete e dezinfektimit b) Temat e kapitullit - Sterilizimi (metodat) - Zbatimi i metodës së asepsës dhe antisepsës

Dezinfektimi (metodat dhe mjetet)

cRekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimor

metodat bashkëkohore të teknolo

d- Puna në grupe të vogla- Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 5: Higjiena personale dhe l ë 10 orë


rëve

jdesit shëndetësor

llit ë trupit

Asistimi në mirëmbajtjen e të sëmurit të palëvizshëm

esi)

Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

aNë përfundim të këtij kap- Shpjegojë higjienën personale të sëmu- Specifikojë të sëmurët e palëvizshëm - Dallojë llojet e ku b) Temat e kapitu- Higjiena personale e pjesëve t-- Kujdesi intensiv - Kujdesi i rëndomtë (vet kujd- Kujdesi shtëpiak - Kujdesi terminal i të sëmurit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Ilustrojë me slajde ligjëratën -- Organizojë luajtjen e roleve

32

d) Kushtet për realizimin e kapitullit me prezentim të rasteve

apitulli i 6: Puna e punëtorit medicinal dhe përkujdesja për të sëmurin

- Puna në grupe të vogla- Prezantimi interaktiv me sllajde K 12 orë

: unëtorit medicinal

Materiali dhe mjetet për fashim

zitë zitë

nëtorit medicinal ndaj vizitorëve

pitullin ekomandohet që mësuesi të:

rëndësinë e tij

punuese Organizojë luajtjen e roleve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të- Përshkruajë punën dhe detyrat e p b) Temat e kapitullit - - Përgatitja e punëtorit medicinal për vi- Përgatitja e të sëmurit për vi- Kujdesi për disponim shpirtëror të të sëmurit - Vizitat për të sëmurët dhe qëndrimi i pu c) Udhëzime didaktike për kaR- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla -

33

Programi i lëndës

“Shëndeti dhe sëmundjet te njeriu”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të:

lar në sëmundjet e sistemit respirator

e tij izmale

j

- Përshkruajë lëndimet e veshit Dallojë kolikat renale dhe çrregullimet e urinimit

undjet më të shpeshta të lëkurës Dallojë manifestimet klinike të çrregullimit të glikemisë

klinike të gjëndrrës tireoid

I. Fondi i orëve të lëndës

m i lëndës

- Dallojë shenjat që përcjellin sëmundjet e sistemit kardiovasku- Dallojë shenjat që karakterizoj- Përshkruajë shenjat e abdomenit akut dhe shkaqet - Dallojë çrregullimet inflamatore dhe degjenerative reumat- Përshkruajë shenjat inflamatore të syrit dhe lëndimet e ti- Dallojë sëmundjet e traktit të sipërm inflamator

-- Dallojë alergjitë dhe sëm-- Përshkruajë manifestimet

I 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë. III. Programi i hollësishë Kapitulli i 1: Sëmundjet më të shpeshta kardiovaskulare 6 orë

ë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: ndësinë e dallimit të shenjave që përcjellin sëmundjet më të

kulare rgjithshme dhe të veçanta që përcjellin secilën prej sëmundjeve

të sëmurët me shenjat përcjellëse

iokardit Arresti kardiak

a) Qëllimet e kapitullit N- Shpjegojë rolin dhe rë shpeshta kardiovas- Dallojë shenjat e pë- Përkujdeset për b) Temat e kapitullit - Angina pektorale - Ifarkti i m-- Aritmitë - Hipertensioni arterial - Edema akute pulmonare - Anemitë

34

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - hpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj

nkret

- - zuar në problem


S- Demonstrojë ligjëratat me shembuj ko- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve Përdorë të mësuarit e ba



Kapitulli i 2: Sëmundjet më të shpeshta respiratore 6 orë

ë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: araqitjen, dhe menaxhimin e astmës në komunitet

shkaqet dhe trajtimin e pneumonisë, pleuritit, sëmundjeve kronike obstru- ore, pneumotoraksit dhe embolisë pulmonare

ësinë dhe mënyrën e përdorimit të pikfloumetrit dhe nebulizatorit

t astma

ullin

Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj nkret

- - gjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit


a) Qëllimet e kapitullit N- Kuptojë etiologjinë , p- Dallojë ktive respirat- Përshkruajë rënd b) Temat e kapitulli-- pneumonitë - pneumotoraksi - sëmundjet specifike - sëmundjet malinje c) Udhëzime didaktike për kapitRekomandohet që mësuesi të: -- Demonstrojë ligjëratat me shembuj ko- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

Organizojë në luajtjen e roleve Formulojë pyetësor me z



Kapitulli i 3: Sëmundjet më të shpeshta të lëkurës 2 orë


jë sëmundjet më të shpeshta të lëkurës ojë ato sëmundje të lëkurës

aNë përfundim të këtij kap- Përshkruajë lezionet e lëkurës - Identifiko- Menaxh

35

b) Temat e kapitullit net dhe infestimet e lëkurës

Pruritus


i ) dhe hore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime

Prezantimi interaktiv me sllajde të sëmundjeve më të shpeshta të lëkurës dhe

meve të lëkurës nga përditshmëria e tyre. Ka e

- Infeksio- Eczema - Lythat - Urtikaria - - Aknet - Psoriaza - Pityriasis rosea

Sëmundjet malinje të lëkurës

cRekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotograf

metodat bashkëko vizuale,grafoskop etj).

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - menaxhimi i tyre - Puna në grupe të vogla me diskutim të proble

pitulli i 4: Sëmundjet më të shpeshta gastrointestinal 4 orë


mbjeve abdominale djet që kanë nevojë të referohen në spital

lemet më të shpeshta gastrointestinale b) llit

bdominale

- Pankreatiti

) Udhëzime didaktike për kapitullin

- ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe e,filma,ushtrime


) Kushtet për realizimin e kapitullit la me prezantim të rasteve

eve gastrointestinale

aNë përfundim të këtij kap

- Përshkruajë shkaktarët e dhi- Dallojë gjen- Menaxhojë prob

Temat e kapitu- Dhimbja akute a- Apendiciti - Ulçera peptike

- Kolika biliare - Kolecistiti akut - Obstruksionet intestinale - Diarea dhe opstipacioni

cRekomandohet që mësuesi të:

Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-program

d

- Puna në grupe të vog- Prezantimi interaktiv me sllajde të sëmundj

36

Ka upit lli i 5: Sëmundjet urogjenitale 4 orë

Në rf li nxënësi duhet të: tomat e infeksioneve urogjenitale

jatë kateterizimit të fshikzës urinare b)

- Kolika renale


të shpeshta urogjenitale

- Organizojë luajtjen e roleve

) Kushtet për realizimin e kapitullit la me prezantim të rasteve

eve gastrointestinale

umatizmale

a) Qëllimet e kapitullit

pë undim të këtij kapitul- Dallojë simp- Asistojë mjekun g

Temat e kapitullit - Ekzaminimi i urinës - Cistiti akut - Pielonefriti akut

- Insuficienca renale - Syndroma nefrotike - Glomerulonefriti - Hemodializa dhe dializa peritoneale

cRekomandohet që mësuesi të:

- Prezantojë në formë të sllajdeve sëmundjet më- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

d

- Puna në grupe të vog- Prezantimi interaktiv me sllajde të sëmundj

Kapitulli i 6: Sëmundjet më të shpeshta re 3 orë


kaktarët më të shpeshtë të dhimbjes së nyjeve dhimbjes së shpinës

lemet më të shpeshta të çrregullimeve reumatizmale

) Temat e kapitullit


rëndësinë e tij

Organizojë luajtjen e roleve


aNë përfundim të këtij kap- Numërojë sh- Dallojë shkaktarët e - Menaxhojë prob b- Artriti akut - Dhimbjet e shpinës - Poliartiti nodoz - Skleroza sistemike c) Udhëzime didaktike për kaR- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - d- Puna në grupe të vogla

37

- Prezantimi interaktiv me sllajde të sëmundjeve gastrointestinale Kapitulli i 7: Sëmundjet më të shpeshta të syve 2 orë


kaqet e inflamacionit të syve e yndyrën për trajtimin e syve të sëmurë

Asistojë mjekun në heqjen e trupave të huaj nga syri


Organizojë kuis me slajde


e gastrointestinale

aNë përfundim të këtij kap- Përshkruajë sh- Aplikojë pikat dh- b) Temat e kapitullit - Syri i skuqur - Lëndimet e syrit cRekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë rastet e syrit të skuqur me slajde - Prezantojë problemet dhe emergjencat tjera të syrit - d- Puna në grupe të vogla- Prezantimi interaktiv me sllajde të sëmundjev Kapitulli i 8: Sëmundjet më të shpeshta në ORL 3 orë


logjinë e dhimbjes së fytit encat më të shpeshta në ORL

huaj nga hunda dhe veshi

) Temat e kapitullit


asteve me dhimbje fyti dhe veshi

Organizojë punën në grupe të vogla me prezantim të rasteve

) Kushtet për realizimin e kapitullit me prezentim të rasteve

e gastrointestinale

aNë përfundim të këtij kap- Dallojë epidemio- Përshkruajë emergj- Asistojë në heqjen e trupave të b- Dhimbjet e fytit - Dhimbjet e veshit - Lëndimet e veshit dhe hundës - Gjakderdhjen nga hunda cRekomandohet që mësuesi të: - Bëjë prezantimin interaktiv rreth anamnezës së r- Prezantojë emergjencat më të shpeshta të ORL-së - d- Puna në grupe të vogla- Prezentimi interaktiv me sllajde të sëmundjev Kapitulli i 9: Sëmundjet më të shpeshta endokrine 5 orë

38

a) Qëllimet e kapitullit itulli nxënësi duhet të:

ës

ide (hipo dhe hipertireoidizmi)


Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij t

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde të sëmundjeve gastrointestinale

Në përfundim të këtij kap- Numërojë gjëndrat kryesore endokrine - Dallojë shenjat kryesore të çrregullimit të gjëndrave endokrine - Aplikojë terapinë e insulin b) Temat e kapitullit - Çrregullimet e gjëndrës tiro- Çrregullimet e gjëndrës mbiveshkore - Çrregullimet e pankreasit c) Udhëzime didaktike për kaR- - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkre- Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve

39

Klasa 10

Përs uesit e moduleve të phkr raktikave profesionale

“Struktura anatomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit”

L

ëmi: rofili:

Shën ësi P

det Ndihmës infermier i përgjithshëm

Niveli: lasa:

I K 10

1 Numri i modulit Qëllimi i modulit

d urat an atomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit Një mo ul që aftëson nxënësin për të njohur strukt

Kohëzgjatja e modulit

11,6 kredi (70 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1 – NPërmb

- Skeleti i kokës - Skeleti i trupit

krahut, bërrylit, dorës, ijëve, gjurit dhe boshtit

xënësi duhet të njohë pjesët e skeletit ajtja

- Skeleti i anësive - Ndërtimi i nyjës lëvizëse - Nyja e

të kurrizit

RM 2 identifikoj muskujt

e caktuar, raportin, formën, pozitën dhe ngjitjen

kujt e kokës e qafës

t e trupit sive (ekstremiteteve)

RM 3 x et që përmes mullazheve të identifikoj organet e

e

kut

- Lukthi - Mëlçia - Pankreasi

Nxënësi duhet që përmes mullazheve të

Përmbajtja - Mus- Muskujt - Muskuj- Muskujt e anë

N ënësi duhnj riut Përmbajtja - Zemra - Enët e gja- Mushkëritë

40

- Shpretka - Veshkat - Zorra e hollë dhe e trashë

RM 4 ëroj elementet e gjakut, të

, hematokritin, kohën e a gjakut

- Koha e gjakderdhjes - Numërimi i leukociteve

RM 5 rekuencën e punës së

toneve të zemrës - Palpimi i pulsit

RM 6 reflekset me rëndësi

Përmbajtja - Reflekset e muskujve flekësor

Procedurat e vlerësimit

do të konsiderohet arritja e it të specifikuara për

Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:

KR it

Nxënësi duhet të dijë të numpërcaktoj sedimentacioningj kderdhjes dhe grupet ePërmbajtja - Numërimi i eritrociteve - Sedimentimi i gjakut - Hematokriti

- Përcaktimi i formulës leukocitare - Përcaktimi i grupeve të gjakut

Nxënësi duhet të dijë të përcaktoj fzemrës, frymëmarrjen, temperaturën trupore, pulsin dhe shtypjen e gjakut Përmbajtja - Auskultimi i

- Matja e shtypjes së gjakut - Matja e temperaturës trupore - Spirometria

Nxënësi duhet të dijë si egzaminohenklinike

- Reflekset e muskujve ekstenzor - Reflekset kutano-abdominale

Realizimi i pranueshëm i modulit kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimçdo rezultat të mësuarit.

RMIV

Rezultatet e të mësuarit Instrumentet e vlerësimit Kriteret e realizim

RM 1 IV gje me gojë dhe

Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjidemonstrim praktik

41

KR Nxënësi duhet të: letit të trupit

jesë të skeletit të kokës net e lëvizshme dhe të

RM 2 IV olli

KR Nxënësi duhet të dallojë:

pit ive

ik

KR tin topografik të organeve

RM 4 IV ntrolli dhe test me shkrim

KR Nxënësi duhet të përcaktojë:

gjakut

RM 5 IV st me shkrim

KR Nxënësi duhet të:

- Përcaktojë frekuencën e punë së zemrës frymëmarrjes

matjen e temperaturës trupore atjen e pulsit

RM 6 IV Vëzhgimi me listë kontrolli


- Ekzaminojë reflekset me rëndësi klinike

- Përshkruajë pjesë të ske- Përshkruajë p- Përshkruajë artikulacio

palëvizshme

Vëzhgim me listë kontr

- Muskujt e kokës - Muskujt e qafës - Muskujt e tru- Muskujt e anës

RM 3 IV Vëzhgimi me listë kontrolli, pyetje përgjigje dhe

demonstrim prakt

Nxënësi duhet të: - Tregojë rapor

Vëzhgimi me listë ko

- Numrin e eritrociteve, leukociteve dhe trombociteve - Hemostazën - Sedimentimin e- Grupet e gjakut

Vëzhgimi me listë kontrolli dhe te

- Përcaktojë frekuencën e - Demonstrojë - Demonstrojë m- Demonstrojë matjen e shtypjes së gjakut

42

Metodat e të mësuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të realizohet në kabinetin e anatomisë me fiziologji

- Mësimdhënësi duhet të përdorë demonstrim konkret përmes përdorimit të mullazheve

- Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete për klasifikimin e eshtrave të skeletit

- Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkret për përcaktimin e shenjave vitale dhe analizave themelore laboratorike

- Vlerësimi bëhet përmes demonstrimit praktik të aftësive të fituara

Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Mjedise pune për kryerjen e analizave laboratorike - Skeleti i trupit të njeriut - Mullazhet për demonstrimin e organeve dhe topografisë së tyre.

43

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

“Mjetet, aparatet dhe pajisjet në kabinetin e kujdesit shëndetësorë”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit

2

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin për përkujdesje të mirë filli ndaj të sëmurit, higjienës së tij dhe aplikimit të metodave të DDD-së


5,8 kredi (35 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të demonstrojë rregullimin e shtratit të sëmurit dhe vendosjen e tij në shtrat Përmbajtja - Uniformat e punës dhe masat e mbrojtjes personale të

pun-ëtorëve shëndetësor - Shtrati i të sëmurit (llojet dhe përbërja) - Rregullimi i shtratit të zbrazët nga dy persona - Rregullimi i shtratit të sëmurit të palëvizshëm - Pozita e të sëmurit në shtrat - Ndërrimi i pozitës së të sëmurit në shtrat - Bartja e të sëmurit

RM 2 Nxënësi duhet të kujdeset rreth higjienës së të sëmurit

Përmbajtja - Zbatimi i higjienës te i sëmuri - Asistimi në higjienën e të sëmurit të palëvizshëm - Masat preventive kundër dekubitusit

RM 3 Nxënësi duhet të dijë ti zbatojë metodat e dezinfektimit

Përmbajtja - Të përdorë mjetet e dezinfektimit - Të zbatojë teknikat e sterilizimit - Të ruajë mjetet dezinfektuese - Të zbatojë rregullat për mbrojtje personale dhe të

mjedisit

44


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli dhe test me shkrim


- Ilustrojë pranimin e të sëmurit në spital - Ilustrojë vendosjen e tij në dhomë dhe vendosjen në

shtrat - Demonstrojë aftësitë menaxhuese në rast të

infeksionit hospitalor



- Përkujdeset për higjienën personale të të sëmurit - Zbatojë teknikat e larjes së pjesëve të trupit - Demonstrojë larjen e të sëmurit të palëvizshëm - Zbatojë rregullat e mbrojtjes personale dhe të

mjedisit

RM 3 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjigje dhe demonstrim praktik


- Demonstrojë përdorimin e mjeteve të dezinfektimit - Zbatojë metodat e asepsës dhe antisepsës

- Ky modul duhet të realizohet në kabinet të kujdesit shëndetësorë - Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime - konkrete të përdorimit të drejtë të mjeteve - Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete të përkujdesit - Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Pajisjet në kabinetin e kujdesit shëndetësor - Mullazhet për demonsrim praktik

45


“Analizat laboratorike,rëntgenologjike dhe diagnostikuese te sëmundjet emergjente”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit

3

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin në marrjen e materialit për analiza laboratorike dhe teknikat diagnostikuese


23,3 kredi ( 140 orë )


RM 1 Nxënësi duhet të dijë te plotësojë dokumentacionin e të sëmurit dhe ti përcjellë shenjat vitale Përmbajtja - Organizimi i punës në reparte dhe ambulanca - Dokumentacioni – mbajtja dhe ruajtja e protokollit

ambulator - Matja e shenjave vitale - Marrja e gjakut dhe analizat tjera plotësuese - Përgatitja e repartit për vizitën e mjekëve - Asistenca mjekut gjatë kontrollit të sëmurit - Ndarja e terapisë - Ushqimi higjiena-dietetikë i të sëmurit - Përgatitja e të sëmurit për ekzaminime plotësuese - Rregullat për mbrojtje në pune dhe të mjedisit

RM 2 Nxënësi duhet të dijë të bëjë teknikat diagnostikues dhe

menaxhimin e rasteve emergjente Përmbajtja - Teknikat diagnostikuese ( EKG, Rtg, intubimi,inhalimi,

oksigjenoterapia, drenazha pleurale, gastroskopia, kolonoskopia, irigografia , rektoskopia, ndoskopia,

- kterizimi i fshkzës,dializa peritoneale dhe hemodializa). - Rregullat për mbrojtje në punë dhe mbrojtje të mjedisit

RM 3 Nxënësi duhet të dijë të aplikoj njhuritë për menaxhimin e

rasteve emergjente Përmbajtja - Përpunimi i plagëve - Anti-shok terapia

46

- Heqja e trupave të huaj nga syri, veshi, hunda, fyti dhe rrugët e sipërme të frymëmarrjes

- Rregullat e mbrojtjes në pune dhe mbrojtjen e mjedisit



RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli dhe test me shkrim, pyetje

përgjigje me gojë dhe demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - Plotësojë, mbajë dhe ruaj dokumentacionin e të

sëmurit - Pranojë të sëmurin - Përgatis repartin dhe të sëmurin për vizitën e mjekëve - Marrë gjakun dhe materialin tjetër për ekzaminime

plotësuese diagnostiko - zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe të mjedisit

RM 2 IV Vëzhgim me listë kontrolli


- Përgatitë të sëmurin për ekzaminim dhe diagnostikim - Përdorë aparatet diagnostikuese - Zbatojë teknikat diagnostikuese - Zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe mbrojtje të

mjedisit

RM 3 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjigje dhe

demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - Përgatitë dhe aplikoj anti-shok terapinë - Zbatojë rregullat e përpunimit të plagëve - Asistojë mjekun gjatë heqjes së trupave të huaj nga

syri, veshi, hunda dhe rrugët e sipërme të frymëmarrjes

- Zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe mbrojtje të mjedisit


- Ky modul duhet të realizohet në klinikën interno - Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime

konkrete të përdorimit të drejtë të mjeteve, aparateve dhe

47

teknikave diagnostikuese - Nxënësi duhet të angazhohet në pune konkrete të marrjes së mostrave të gjakut dhe materialit tjetër diagnostiko - Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Klinika Interno - Mullazhet për demonstrim praktik

48

Klasa 11


Programi i lëndës

“Parimet e kontrollit të infeksionit” Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet të: - përshkruan fazat e zhvillimit të sëmundjeve infektive (ngjitëse) - tregojë diagnozën dhe menaxhimin e tyre - përshkruaj masat që duhen ndërmarrë për preventivën e sëmundjeve infektive - dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve respiratorë, gastrointestinale, gjakut dhe

zoonozat - Përshkruajë karakteristikat e sëmundjeve të reja infektive. II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1orë/javë = 35rë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Karakteristikat klinike të sëmundjeve infektive 7 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë fazat e zhvillimit të sëmundjeve infektive - Përshkruajë diagnostikimin dhe menaxhimin e tyre b) Temat e kapitullit - Simptomatologji, evolucioni dhe ecuria e sëmundjeve infektive - Çrregullimet dhe ecuria e sëmundjeve infektive - Diagnostikimi dhe prognoza e sëmundjeve infektive - Terapia specifike dhe jo specifike e sëmundjeve infektive - Sëmundja e serumit dhe shoku anafilaktik

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

49

- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 2: Evitimi dhe pengimi i sëmundjeve infektive 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë masat që ndërmerren në prevenimin e sëmundjeve infektive - Përshkruajë zbulimin e hershëm të sëmundjeve infektive, izolimin e tyre, dezinfektimin,

kontrollin gjatë periudhës rekonvaleshente dhe imunizimin aktiv. b) Temat e kapitullit: - Evitimi i burimeve të infeksionit - Zbulimi i hershëm i sëmundjes, izolimi i të sëmurit, dezinfektimi, kontrolli gjatë

rekonvaleshencës - Mënyrat e pengimit të bartjes së infeksionit - Imunizimi aktiv dhe pasiv c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 3: Infeksionet respiratorë 4 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve respiratorë (varicella, morbili, rubela,

scarlatina, angina streptokokcike dhe herpes zoster, difteria, krupi, parotiti, meningjiti, pertusis, momonukleoza, gripi.

b) Temat e kapitullit: - Karakteristikat e përgjithshme të sëmundjeve infektive me manifestin të sistemit

respirator (ethet, varicella, herpes Zoster, rubela, angina streptokokcike dhe erizipel) - Infeksionet specifike respiratorë (gripi, krupi, pertusis, difteria). c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

50

- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 4: Infeksionet e traktit gastrointestinal 6 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve gastrointestinale b) Temat e kapitullit: - Karakteristikat e përgjithshme të sëmundjeve infektive me manifestin të sistemit

gastrointestinal - Intoksikacionet alimentare - Toksoinfeksionet gastrointestinale (salmonelozat) - Infeksionet parazitare (dizenteria, kolera, trihineloza) - Inveksionet virale (hepatiti, poliomieliti). c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 5: Infeksionet e traktit gastrointestinal 4 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve transmisive të gjakut b) Temat e kapitullit: - Rikeciozat - Sëmundja e Brillit - Malaria - Ethet hemorragjike c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

51

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 6: Zoonozat 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat specifike të zoonozave b) Temat e kapitullit: - Antraksi - Tetanusi - Rabiesi - Leptospiroza - Ethet Q - Toksoplazmoza c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 7: Sëmudjet e reja infektive 4 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dijë karakteristikat specifike të sëmudjeve të reja infektive - Mënyrën e përkijdesjes - Prevencën e tyre b) Temat e kapitullit: - SIDA (AIDS) - Ethet Lasa - Ethet Morburg - Sëmundja legjionare c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

52

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

53

Programi i lëndës

“Edukimi shëndetësorë”

Lami: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa : 11 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Përshkruajë detyrat dhe programet e punës edukativo-shëndetësore - Përshkruajë përdorimin e mjeteve konkretizuese për realizimin e tyre - Përshkruajë aplikimin e njohurive lidhur me edukimin shëndetësorë nëpër institucione të

ndryshme - Tregojë faktet themelore të zhvillimit të jetës seksuale - Tregojë mënyrat e parandalimit të shtatzënisë së padëshiruar - Dallojë sëmundjet ngjitëse seksuale dhe mjekimin e tyre

II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Qëllimi dhe principet e punës edukativo-shëndetësore 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Zbatojë detyrat në kuadër të problemeve shëndetësore specifike - Zbatojë programet e punës edukativo- shëndetësore b) Temat e kapitullit : - Qëllimet dhe principet e punës edukativo-shëndetësore - Qëllimi themelor dhe detyrat në kuadër të problematikës shëndetësore specifike - Programi i punës edukuese shëndetësore c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem

54

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,broshura,fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuele,grafoskop etj).

Kapitulli 2 : Metodat dhe mjetet konkretizuese te edukimi shëndetësorë 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Njihet me metodat individuale, grupore dhe komplekse - Aplikojë mjetet konkretizuese për edukimin e popullatës b) Temat e kapitullit : - Metodat dhe format e punës edukativo-shëndetësore - Mjetet konkretizuese të edukimit shëndetësor c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,broshura,fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuele,grafoskop etj).

Kapitulli 3 : Edukimi shëndetësorë nëpër institucione 6 orë a) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Aftësohet për organizimin e mbrojtjes shëndetësore nëpër institucione të ndryshme b) Temat e kapitullit : - Edukimi shëndetësorë në : - shtëpi të shëndetit - spital - programet e bashkësisë - organizatat para shkollore dhe shkollore c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve

55

- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,broshura,fotografi ) dhe


Kapitulli 4 : Edukata seksuale dhe rëndësia e saj 8 orë a) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë esencën e integritetit dhe faktet themelore të zhvillimit seksual - Aplikojë masat mbrojtëse të një shtatzënie të padëshiruar dhe rregullat e higjienës intime b) Temat e kapitullit : - Integriteti seksual - Faktet e zhvillimit seksual - Marrëdhënia seksuale dhe shtatzënia - Higjiena intime c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,broshura,fotografi ) dhe


Kapitulli 5 : Metodat e kontracepsionit 7 orë

a) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Diskutojë për metodat e planifikimit familjar, indikacionet dhe kundër-indikacionet e tyre - Demonstrojë përdorimin e disa metodave kontraceptive - Përshkruajë prevalencën e dhunës ndaj femrës b) Temat e kapitullit : - Metodat e kontracepsionit - Indikacionet dhe kundër-indikacionet për aplikim të mjeteve kontraceptive - Dhuna në takime dashurie - Eliminimi i shqetësimit seksual

56

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,broshura,fotografi ) dhe


Kapitulli 6 : Sëmundjet ngjitëse seksuale 8 orë

a) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë HIV / AIDS - Përshkruajë gonorenë - Përshkruajë klamidia - Përshkruajë trihomonas - Përshkruajë herpesi gjenital - Përshkruajë papilloma - Përshkruajë sifilisi - Përshkruajë shankroidi - Përshkruajë infeksionet bakteriale, mikotike të traktit urogjenital b) Temat e kapitullit : - AIDS - Gonorea - Klamidia - Trihomonas - Herpesi gjenital - Papilloma - Sifilisi, shankroidi



57

Programi i lëndës

“Psikologjia e njeriut”

Lami: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa : 11 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Tregojë njohuritë e fituara në kontaktet e përditshme me pacientet - Përshkruajë proceset psikike intelektuale dhe jo intelektuale dhe zbatimin e tyre praktikë - Sillet në mënyrë korrekte në situata dhe gjendje të ndryshme psikike dhe - emocionale të pacientëve - Shpjegojë teoritë e personalitetit dhe të aftësohet ti zbatoj ato - Dallojë personalitetin e shëndoshë prej atij të sëmur - Shpjegojë bazat e psikologjisë së fëmijës II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1:Bazat fiziologjike të psikologjisë 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë bazën fiziologjike të psikologjisë - Tregojë metodat shkencore dhe teknikat e studimit - Shpjegojë fiziologjinë e SN dhe endokrin b) Temat e kapitullit : - Psikologjia,lënda e studimit - Metodat shkencore dhe teknikat e studimit - Bazat fiziologjike të psikologjisë - SN dhe endokrin c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem

58

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 2: Proceset psikike intelektuale 6 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë veçoritë e perceptimeve dhe çrregullimet e tyre - Përshkruajë llojet e halucinacioneve - Përshkruajë kujtesën dhe çrregullimet e kujtesës - Përshkruajë të mësuarit dhe llojet e të mësuarit c) Temat e kapitullit : - Të perceptuarit dhe çrregullimet - Halucinacionet - Kujtesa dhe çrregullimet - Të mësuarit dhe llojet e të mësuarit - Harresa c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 3: Proceset psikike jo intelektuale 4 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë të menduarit në veprimtarinë teorike dhe praktike të njeriut - Përshkruajë llojet dhe çrregullimet e të menduarit - Shpjegojë çka është imagjinata dhe ëndrra b) Temat e kapitullit : - Të menduarit,llojet dhe çrregullimet e të menduarit - Imagjinata dhe ëndrra - Kujdesi dhe llojet e kujdesit ndaj këtyre personave me çrregullime c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret

59

- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli i 4: Teoritë e personalitetit 7 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Sillet në mënyre te përshtatshme në situata dhe gjendje të ndryshme - psikike e emocionale të pacientit - Përshkruajë teoritë e personalitetit dhe klasifikimin e tyre b) Temat e kapitullit : - Emocionet e thjeshta dhe të ndërlikuara - Motivet biologjike dhe sociale - Përshtatja e personalitetit - Mekanizmi mbrojtës c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli i 5: Personaliteti i shëndoshë dhe i sëmurë 6 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Dallojë personalitetin e shëndoshë prej atij të sëmurë - Dallojë llojet e temperamentit - Dallojë llojet e personalitetit të sëmurë b) Temat e kapitullit : - Inteligjenca dhe aftësitë e tjera-përshkrimi - Temperamenti, karakteri, qëndrimi,paragjykimet opsesive psikopatike, - neurozat ,neurastenia, histeria,neurozat etj.

60

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli i 6: Psikologjia e fëmijëve 7 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë bazat e psikologjisë së fëmijës - Përshkruajë fazat e zhvillimit,të folurit dhe çrregullimet e të folurit - Përshkruajë fazat e zhvillimit të menduarit dhe emocioneve - Dallojë periudhën e adoleshencës dhe pubertetit - b) Temat e kapitullit : - Zhvillimi i të folurit - Zhvillimi i të menduarit - Zhvillimi i emocioneve - Zhvillimi social - Adoleshenca dhe puberteti c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

61

Programi i lëndës

“Farmakologji me dozologji”

Lami: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa : 11 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Karakteristikat e barnave, përdorimin dhe mënyrën e aplikimit - Dallojë kohëzgjatjen e barit në organizëm, resorbimin, biotransformimin - dhe eliminimin e barit nga organizmi - Vlerësoj mekanizmat e veprimit të barnave në organizëm, dozimin, efektet - e padëshirueshme të tyre në organizëm dhe varshmërinë nga barërat - Dallojë përbërjen e barit, vetitë fiziko-kimike, veprimet e dëshiruara dhe të - padëshiruara, biotransformimin dhe përdorimin e tyre për sëmundjet e ndryshme - Njohë interaksionin e barnave dhe efektet e tyre II. Fondi i orëve 35 x 2 orë në javë / 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Farmakologjia e përgjithshme 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Dallojë karakteristikat e barnave për përdorim - Zbatojë mënyrën e aplikimit të barnave b) Temat e kapitullit : - Origjina e barërave - Format e barërave - Mënyra e aplikimit të barërave c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

62

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 2: Farmakokinetika 14 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Dallojë kohëzgjatjen e barërave në organizëm - Krahasojë resorbimin e barërave - Përshkruajë biotransformimin e barërave - Përshkruajë eliminimin e barërave nga organizmi b) Temat e kapitullit : - Karakteristikat e barërave për përdorim lokal dhe të përgjithshëm - Resorbimi i barërave (nga aparati tretës dhe rruga parenterale) - Biotransformimi - Matabolizmi dhe eliminimi c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

Kapitulli 3: Farmakodinamika 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë mekanizmat e veprimit të barnave në organizëm - Përshkruajë dozimin e barnave - Përshkruajë efektet e padëshiruara të barnave në organizëm - Dallojë varshmërinë nga barnat b) Temat e kapitullit : - Mekanizmi i veprimit të barërave - Dozimi dhe llojet e dozimit të barërave - Efektet e padëshiruara dhe varshmëria nga barërat c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

63

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 4: Farmakologjia speciale 38 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë përbërjen e barërave - Dallojë vetitë fiziko-kimike, veprimet e dëshiruara dhe të padëshiruara, biotransformimin dhe përdorimin e tyre për sëmundje të ndryshme - Përshkruajë interaksionin e barërave dhe efektet e tyre b) Temat e kapitullit : - Farmakologjia e SNQ ( relaksantët, sedativët, hipnotikët, antiepileptikët, analgjetikët - stimuluesit e SNQ, anestetikët) - Farmakologjia e SN autonom (kolinergjikët, antikolinergjikët dhe adrenergjikët) - Antiemetikët - Preparatet hormonale - Barërat antimikrobike - Kemoterapeutikët - Barërat analgjetike - Imunofarmakologjia - Interaksioni i barërave - Farmakologjia e sistemit kardiovaskular (vazodilatatorët, antiaritmikët) - Farmakologjia e traktit digjestiv (antacidet, antikolinergjikët, laksativët, antiemetikët) - Farmakologjia e traktit respiratorë (bronkodilatatorët, ekspektorantët, antitusikët, - oksigjenoterapia, inhalatorët) - Faramkologjia e sistemit urogjenital (diuretikët dhe uterotonikët) - Farmakologjia e gjakut (antikoagulantët, fibrinolitikët, antiemetikët, elektrolitët) c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe

64

Programi i lëndës

“Kujdesi shëndetësor”

Lami: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa : 11 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Zbatojë metodat për ekzaminim psikofizikë të sëmurit - Aplikojë teknikat e dhënies së barërave - Demonstrojë metodat për rikthimin e shenjave vitale - Tregojë mënyrat e marrjes për analiza laboratorike - Ndihmojë përgatitjen e pacientit për analiza rëntgenologjike dhe endoskopie - Ndihmojë pacientin për punksion - Dallojë mënyrën e të ushqyerit dhe përkujdesjen ndaj pacientëve me sëmundje të

ndryshme II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli i 1: Ekzaminimi psikofizik i të sëmurit 7 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Zbatojë metodat për verifikimin e shenjave vitale b) Temat e kapitullit : - Matja e temperaturës - Matja e pulsit - Frymëmarrja - Shtypja e gjakut - Ekzaminimii shenjave vitale - Ekzaminimi i urinës - Kateterizimi i fshikzës urinare - Klizma c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

65

- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat

bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuele,grafoskop etj).

Kapitulli i 2: Veprimet terapeutike medicinale 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Aplikojë teknikat e dhënies së barërave b) Temat e kapitullit : - Marrja e barnave nëpërmjet traktit digjestiv - Rruga parenterale e dhënies së barnave - Oksigjenoterapia - Shoku anafilaktik - Përcaktimi i grupeve të gjakut c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë në luajtjen e roleve - Përpilojë pyetësor me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat


Kapitulli i 3: Reanimacioni kardiorespirator 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Demonstrojë metodat që përshkruhen për rikthimin e shenjave vitale b) Temat e kapitullit : - Parimet themelore të reanimacionit kardiorespirator - Pozitat dhe teknikat e masazhës së zemrës - Ndërlikimet e shpeshta gjatë reanimacionit c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe, filma,ushtrime vizuele, grafoskop etj.

66

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Prezantimi interaktiv me slajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve Kapitulli i 4: Diagnostika laboratorike 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Njohë mënyrat e marrjes së materialit për analiza laboratorike b) Temat e kapitullit : - Eritrosedimentacioni i gjakut dhe përcaktimi i kohës së gjakderdhjes - Lavazha e lukthit - Marrja e materialit për analiza laboratorike c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe, filma,ushtrime vizuele, grafoskop etj. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Prezantimi interaktiv me slajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve Kapitulli i 5: Diagnostika rëntgenologjike dhe ekzaminimet endoskopike 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Ndihmojë përgatitjen e pacientit për analiza rtëntgenologjike dhe endoskopike b) Temat e kapitullit : - Diagnostika rëntgenologjike nëpër sisteme - Llojet e ekzaminimeve endoskopike c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Prezantojë me slajde ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me slajde Kapitulli i 6: Punksionet 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Ndihmojë përgatitjen e të sëmurit për punksion

67

b) Temat e kapitullit : - Detyrat e motrës medicinale gjatë punktimit c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me slajde Kapitulli i 7: Ushqyerja e të sëmurit dhe përkujdesja 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Dallojë mënyrat e të ushqyerit të pacientëve te sëmundjet e ndryshme - Përshkruajë përkujdesjen ndaj të sëmurit me sëmundje të ndryshme b) Temat e kapitullit : - Ushqyerja e metodat e të ushqyerit te sëmundjet e ndryshme - Parimet e kujdesit shëndetësor c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me slajde

68

Programi i lëndës

“Kirurgji me përkujdesje”

Lami: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm NIveli: I Klasa : 11 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Shpjegojë detyrat themelore në kirurgji. - Përshkruajë dhe të zbatojë metodat profilaktike në kirurgji. - Përshkruajë mënyrën e dhënies së terapisë - Përshkruajë mënyrën e organizimit të punës në repartin kirurgjik - Tregojë teknikat e diagnostikuese në kirurgji. - Tregojë parimet e kujdesit specifik para dhe pas operativ si dhe ndërlikimet e - mundshme. - Përshkruajë fazat e reanimacionit, metodat për ndaljen e gjakderdhjes, përpunimin - kirurgjik të plagëve dhe të menaxhoj llojet e ndryshme të infeksionit në kirurgji. II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli i 1. Njohuri të përgjithshme për kirurgjinë 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Tregojë historikun e zhvillimit të kirurgjisë - Përshkruajë detyrat themelore të personelit mjekësor b) Temat e kapitullit : - Zhvillimi historik i kirurgjisë - Detyrat themelore të kirurgjisë në kushte të paqes dhe luftës c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - P;dorë të mësuarit e bazuar në problem

69

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat


Kapitulli i 2. Profilaksa e infeksioneve në kirurgji 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Zbatojë metodat profilaktike në kirurgji b) Temat e kapitullit : - Asepsa - Antisepsa - Dezinfektimi - Sterilizimi c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat


Kapitulli i 3. Veprimet tekniko-medicinale 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përvetësojë mënyrën e aplikimit të terapisë - Përshkruajë rrugët e marjes së barnave - Përshkruajë metodat diagnostike - Demonstrojë fashimin b) Temat e kapitullit : - Rrugët e marrjes së barnave (orale, parenterale) - Sondimi i lukthit dhe zorrëve - Kateterizimi dhe klizmat - Fashimi c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuele,grafoskop etj.

70

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Prezantimi interaktiv me slajde dhe LCD- projektor

Kapitulli i 4. Organizimi i repartit kirurgjik dhe metodat diagnostike në kirurgji

4 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë mënyrën e organizimit të punës në reapartin kirurgjik - Përshkruajë aplikimin e teknikave diagnostikuese në kirurgji b) Temat e kapitullit : - Organizimi i punës në ambulancë, reparti septik dhe aseptik - Organizimi i punës në repartin intenziv - Analiza dhe ekzaminimi fizikal te fëmija - Ekzaminimet radiologjike dhe analizat laboratorike c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 5. Përgaditja paraoperative e të sëmurit dhe anestezioni 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë parimet e kujdesit specifik para operativ - Përshkruajë rolin e infermierit në përgatitjen para operative - Përshkruajë llojet e ndryshme të anestetikëve dhe mënyrën e aplikimit të tyre - Tregojë ndërlikimet e mundshme gjatë anestezionit b) Temat e kapitullit : - Përgatitja e të sëmurit para operimit - Roli i infermierit në përgatitjen para operative - Anestezioni-llojet e anestetikëve - Ndërlikimet gjatë anestezionit - c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla

71

- Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 6. Reanimacioni 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë fazat dhe metodat e reanimacionit - Përshkruajë ndërlikimet e mundshme pas operative - Dallojë shenjat e shokut dhe menaxhimin e tij - Përshkruajë metodat për ndaljen e gjakderdhjes së jashtme b) Temat e kapitullit : - Reanimacioni gjate operimit - Komplikimet pas operative - Shoku - Reanimacioni kardio-cerebro-pulmonal - Gjakderdhja dhe hemostaza - Transfuzioni i gjakut c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 7. Imobilizimi, lëndimet dhe përpunimi kirurgjik i plagës 4orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Dallojë llojet e lëndimeve dhe menaxhimin e tyre - Aftësohet për aplikimin e metodave të imobilizimit - Përshkruajë përpunimin kirurgjik të plagës b) Temat e kapitullit : - Lëndimet e hapura dhe të mbyllura - Mënyrat e imobilizimit dhe mjetet për imobilizim - Mjetet dhe metodat për përpunim të plagëve c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


72

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 8. Infeksionet në kirurgji dhe tretmani i tumorëve 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Aftësohet për klasifikimin dhe menaxhimin e infeksioneve në kirurgji - Tregojë menaxhimin e te sëmurëve me tumor b) Temat e kapitullit : - Anatomia e organeve të tretjes - Raportet topografike të pjesëve të organeve të tretjes - Gjëndrat ndihmëse të organeve të tretjes - Proceset sekretuese, tretja e materieve ushqyese në pjesët e traktit digjestiv dhe rregullimi i tyre c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Bëjë prezantimin interaktiv të lëndës - Organizojë punën në grupe të vogla - Përdorë mjete bashkëkohorë të TI (CD, grafoskop , slajde) d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim

73

Programi i lëndës

“Etika në shëndetësi” Lami: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa : 11 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Njihet me parimet themelore etike - Aftësohet për zbatimin praktik në përditshmërinë e jetës dhe punës - Zhvillojë shkathtësitë e sjelljes së ndershme dhe të përgjegjshme ndaj - pacientit, punëtorëve tjerë shëndetësorë dhe bashkësisë - Përshkruajë dallimet etike, morale, religjioze në lidhje me riprodhimin, kontra- cepcionin dhe kontrollin e lindjeve II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Parimet dhe teoritë e etikës 9 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë 4 parimet themelore të etikës mjekësore dhe teoritë etike - Përshkruajë njohurit për pëlqimin e informuar duke përfshirë edhe vlerësimin - e aftësisë së pacientit për të gjykuar dhe marrë vendim të pavarur - Kuptojë rëndësinë e konfidencialitetit dhe rastet kur justifikohet thyerja e tij - Përshkruajë faktorët vlerësues të kompetencës për vendimmarrje të pacientit jokompetent - Përshkruajë kriteret për zbulim dhe justifikimet për mbajtjen e informatave - Përshkruajë kriteret dhe mundësitë e ndërprerjes së raportit mjek pacient b) Temat e kapitullit : - Konfidenca, zbulimi i sekretit mjekësorë - Veçoritë e raportit punëtorë shëndetësorë-pacient - Fillimi dhe ndërprerja e raportit punëtorë shëndetësorë-pacient - Pacienti dhe regjistrat mjekësorë - Pëlqimi i informuar i pacientit apo familjes së tij c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj

74

- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 2: Problemet etike të përditshme 26 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë dallimet etike, morale dhe religjioze në lidhje me çështjet si: teknologjia - riprodhuese, aborti, përcaktimi i gjinisë, kontracepcioni dhe kontrollimi i lindjeve - Përshkruajë problemet etike të lidhura me pacientë pediatrik dhe prindësi - Përshkruajë implikimet e mundshme të tejkalimit të raportit dhe mardhëniet profesionale me pacient të gjinisë tjetër,pacient paliativ dhe kolegë b) Temat e kapitullit : - Vendimi për riprodhim - Probleme të ndryshme etike - Rreziqet mjekësore për punëtorin shëndetësorë dhe pacientin - Trajtimet alternative - Certifikimi i paaftësisë së pacientit - Përgjegjësia profesionale - Pacienti pediatrin - Raporti seksual ndërmjet pacientit dhe punëtorit shëndetësorë - Kujdesi paliativ - Etika e praktikës - Punëtori shëndetësorë dhe shoqëria - Raporti me punëtorët tjerë shëndetësorë - Hulumtimet - Testimet gjenetike dhe etika c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

75

Programi i lëndës

“Shëndeti dhe sëmundjet te fëmija” Lami: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa : 11 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Përcaktojë masat antropometrike të fëmijës - Përshkruajë lëndimet më të shpeshta gjatë procesit të lindjes - Shpjegojë infeksionet më te shpeshta që e përcjellin të porsalindurin - Dallojë lëndimet e qëllimta dhe të paqëllimta të fëmijës II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Ekzaminimi i të porsalindurit me peshë normale 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përcaktoj peshën, gjatësinë dhe perimetrin e kokës te i porsalinduri - Përkujdeset për të porsalindurin normal b) Temat e kapitullit : - Ekzaminimi i foshnjës së porsalindur - Observimi dhe matja - Kontrollimi për defekte të lindura apo abnormalitetet e mundshme - Kujdesi ndaj të porsalindurit - Kujdesi esencial (themelor) ndaj të porsalindurit - Procedurat profilaktike c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

76

- Mullazhe (kukull-fëmijë) Kapitulli 2: Ekzaminimi i të porsalindurit me peshë të vogël 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë definicionin për foshnjën e shëndoshë të lindur me peshë të vogël - Klasifikojë foshnjat me peshë të vogël - Tregojë menaxhimin themelor të foshnjës së lindur me peshë të vogël b) Temat e kapitullit : - Klasifikimi i foshnjave me peshë të vogël - Menaxhimi i foshnjave me peshë të vogël - Ushqyerja në gji e foshnjave me peshë të vogël c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e kapitullit për të porsalindurin me peshë të vogël d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Prezantimi interaktiv me slajde dhe LCD- projektor Kapitulli 3: Shenjat e rrezikshme më të shpeshta që e përcjellin të porsalindurin 7 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Dallojë shenjat e rrezikshme që përcjellin të porsalindurin - Masat urgjente për trajtim b) Temat e kapitullit : - Ikteri - Hipotermia - Konvulzionet - Letargjia - Ndryshimet e rënda të lëkurës - Cianoza - Shenjat hemoragjike - Vjellja c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e kapitullit - Tregojë mostra në mënyrë vizuele d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjete për demonstrim vizuel (grafoskop, projector, vizatime etj) Kapitulli 4: Lëndimet më të shpeshta të fëmijëve gjat procesit të lindjes 9 orë

77

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë lëndimet më të shpeshta gjatë procesit të lindjes - Dallojë lëndimet në kokë, eshtra, muskuj, nerva periferik dhe snq - Njohë lëndimet më të rëndësishme (shkaktarët e tyre) te fëmijët b) Temat e kapitullit : - Lëndimet gjatë procesit të lindjes - Lëndimet e fëmijës gjatë fazave të zhvillimit psiko-motorik - Strategjitë e parandalimit të lëndimeve c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e kapitullit - Tregojë mostra në mënyrë vizuele d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjete për demonstrim vizuel (grafoskop, projector, vizatime etj)

Kapitulli 5: Sëmundjet më të shpeshta te fëmijët 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Dallojë infeksionet më të shpeshta që përcjellin të porsalindurin - Dallojë infeksionet më të shpeshta që përcjellin fëmijën - Përshkruajë infeksionet më të shpeshta respiratorë - Dallojë shenjat dhe simptomat e sëmundjeve ngjitëse b) Temat e kapitullit : - Infeksionet bakteriale të mundshme - Infeksionet më të shpeshta respiratorë - Sëmundjet ngjitëse c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e kapitullit - Tregojë mostra në mënyrë vizuele - Vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim - Paraqesë shembuj konkret në mënyrë që të rrisë vëmendjen dhe përqendrimin e nxënësve

duke diskutuar gjatë gjithë kohës d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjete për demonstrim vizuel (grafoskop, projector, vizatime etj) - Ambient interaktiv në klasë

78

Klasa 11

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale

“Analizat laboratorike, rëntgenologjike, diagnostikuese në kirurgji”

Lami: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

4

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin për organizimin e punës në repartin kirurgjik dhe menaxhimin me të sëmurët para dhe pas intervenimit kirurgjik.


29 kredi (175 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të shpjegojë organizimin e punës në repartin kirurgjik dhe detyrat e tij si infermier Përmbajtja

- Salla e operacionit - Reparti për kujdesin intensiv dhe reanimim - Masat profilaktike

RM 2 Nxënësi duhet të aplikojë praktikisht teknikat medicinale dhe diagnostikuese Përmbajtja

- shpërndarja e terapisë - ekzaminimi rëntgen.

RM 3 Nxënësi duhet të zbatojë metodat e përgatitjes paraoperative të sëmurit Përmbajtja

- përgatitja para operative e të sëmurit kirurgjik akut

- përgatitja para operative e të sëmurit me rrezik të vogël operativ

- përgatitjet e veçanta para operative (operacion në lukth,në zorrë te trashë dhe të hollë)

- përgatitjen para operative të sëmurit për operim të mëlçisë, shpretkës dhe pankreasit)

- përgatitjen para operative e të sëmurit te operacionet gjinekologjike

79

RM 4 Nxënësi duhet të njihet me aparatet dhe dokumentet për

anestezion, metodat e reanimimit para dhe pas operative si dhe menaxhimin e komplikimeve të mundshme Përmbajtja

- reanimimi gjatë dhe pas operacionit - oksigjenoterapia - mbajtja nën kontroll e të sëmurit pas operativ - menaxhimi i komplikimeve të hershme dhe të

vonshme pas operative

RM 5 Nxënësi duhet të përshkruajë grupet e gjakut dhe metodat për ndërprerjen e gjakderdhjes Përmbajtja

- përcaktimi i grupit të gjakut dhe Rh faktorit - gabimet teknike dhe biologjike - teknikat e transfuzionit të gjakut - metodat dhe komplikimet e transfuzionit

RM 6 Nxënësi duhet të aplikojë praktikisht metodat e imobilizimit

Përmbajtja - imobilizimet te lëndimet kokë-fytyrë-qafë - imobilizimet e bushtit kurrizorë - imobilizimet e trungut dhe ekstremiteteve

RM 7 Nxënësi duhet të demonstrojë përpunimin kirurgjik të infeksioneve në kirurgji Përmbajtja

- infeksion lokal - infektimet anaerobe - infektimi i përgjithshëm i organizmit-sepsa





KR Nxënësi duhet të: - organizojë punën në repartin kirurgjik - vendos dhe të përkujdeset për të sëmurin në repartin - intensiv - aplikojë masat profilaktike

80

RM 2 IV Vëzhgim me listë kontrolli dhe demonstrim praktik


- aplikojë praktikisht shpërndarjen e terapisë - përgatit pacientin për ekzaminime rëntgenologjike


demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - përgatit të sëmurin para operacionit - përkujdeset për të sëmurin pas operacionit



- dallojë aparaturën për anestezion - aplikojë metodat e reanimimit para dhe pas operative



- përcaktojë grupet e gjakut dhe Rh faktorin - aplikojë metodat për ndërprerjen e gjakderdhjes



- aplikojë metodat e imobilizimit të pjesëve të ndryshme të trupit



- përgatit të sëmurin para operacionit - përkujdeset për të sëmurin pas operacionit


- Ky modul duhet të realizohet në klinikën e kirurgjisë - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime

konkrete të përdorimit të drejtë të mjeteve - Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete në realizimin

e modulit - Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara

81


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: reparti intensiv - salla e operacionit - ambulanca

82

PERSHKRUESI I MODULIT TE PRAKTIKES PROFESIONALE

“Zbatimi praktik i metodave për kontrollin e infeksionit”


5

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin të njohë specifikat e punës në repartin e sëmundjeve infektive, trajtimin e të sëmurëve, aplikimin e terapisë dhe marrjen e materialit për analiza laboratorike


11.6 kredi (70 orë)


RM 1 Nxënësi duhet njohë specifikat me rastin e pranimit të sëmurëve me sëmundje ngjitëse Përmbajtja

- izolimi struktural dhe hapësinor - mbrojtja personale e personelit - ushqyerja e të sëmurit

RM 2 Nxënësi duhet të Përshkruajë trajtimin dhe lirimin e të sëmurëve me sëmundje infektive si dhe dezinfektimin dhe dezinsektimin e repartit Përmbajtja

- trajtimi i të sëmurëve me sëmundje infektive - lirimi i të sëmurëve - dezinfektimi dhe dezinsektimi në repartin infektiv

RM 3 Nxënësi duhet të tregojë mënyrën e aplikimit të terapisë, reaksionet e padëshiruara, përgatitjen e anti shok terapisë si dhe teknikën e testeve alergjike Përmbajtja

- aplikimi i serumit dhe prova për desenzibilizim - preventiva e reaksioneve të pa dëshiruara - anti-shok terapia - teknika e testeve alergjike

RM 4 Nxënësi duhet të tregojë mënyrën e aplikimin,evidentimin dhe organizimin e vaksinave Përmbajtja

- evidenca dhe organizimi i vaksinimit - aplikimi i vaksinave

83

RM 5 Nxënësi duhet të përshkruajë përkujdesjen dhe ushqyerjen, aplikimin e terapisë dhe marrjen e materialit për analizë tek sëmundjet infektive Përmbajtja

- kujdesi, ushqyerja dhe aplikimi i terapisë te infeksionet respiratorë

- kujdesi, ushqyerja dhe aplikimi i terapisë te infeksionet e traktit gastrointestinal

- kujdesi, ushqyerja dhe aplikimi i terapisë te infeksionet e gjakut

- kujdesi, ushqyerja dhe aplikimi i terapisë te zoonozat

- kujdesi, ushqyerja dhe aplikimi i terapisë te sëmundjet infektive





- bëjë izolimin struktural dhe hapësinor të sëmurit - aplikojë masat për mbrojtjen personale - ndihmojë ushqyerjen e të sëmurit


demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - demonstrojë trajtimin e të sëmurit me sëmundje

infektive - këshillojë të sëmurin para lirimit nga klinika - aplikojë metodat e dezinfektimit dhe dezinsektimit të

sëmurit dhe dhomës

RM 3 IV Vëzhgim me listë kontrolli dhe pyetje përgjigje

KR Nxënësi duhet të: - asistojë në aplikimin e serumit - dallojë reaksionet e padëshiruara - përgatisë anti shok terapinë - asistojë në realizimin e testeve alergjike


demonstrim praktik

84


- përpilojë evidencat dhe organizimin e vaksinimit - realizojë aplikimin e vaksinave



- aplikojë terapinë - përkujdeset për të sëmurin me infeksione respiratorë,

gastrointestinale, gjakut dhe zoonoza - përkujdeset ndaj të sëmurit me HIV-AIDS


- ky modul duhet të realizohet në Klinikën Infektive - mësuesi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime

konkrete - nxënësi duhet të angazhohet në punë praktike - vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara _____________________________


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - reparti infektiv - dhoma e kujdesit intensiv - ambulanca

85


“Ekzaminimi i fëmijëve gjatë fazave të zhvillimit”


6

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që aftëson nxënësit për të dalluar fëmijën e shëndoshë nga i sëmuri


5.8 kredi (35 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të dallojë të porsalindurin e shëndoshe Përmbajtja - Matja e parametrave normal te rritjes - Mbrojtja termike - Kujdesi për kërthizën - Procedurat profilaktike

RM 2 Nxënësi duhet të dallojë të porsalindurin me peshë të vogël Përmbajtja

- Klasifikimi i foshnjës me peshë të vogël - Mbrojtja termike - Prevenimi dhe trajtimi i hipoglikemisë - Prevenimi i infeksioneve - Marrja adekuate e kalorive

RM 3 Nxënësi duhet të dallojë lëndimet gjatë procesit të lindjes dhe fazave të zhvillimit të fëmijës Përmbajtja

- Lëndimet gjatë procesit të lindjes - Lëndimet e qëllimta të fëmijës - Lëndimet e paqëllimta - Parandalimi i lëndimeve (strategjik, aktiv dhe - pasiv)

RM 4 Nxënësi duhet të dallojë shenjat dhe simptome më të shpeshta që përcjellin sëmundjet te fëmijët Përmbajtja

- Trajtimi i infeksionit të kërthizës, syrit, gojës dhe lëkurës

- Procedurat profilaktike

86





- masë parametrat normal të rritjes dhe zhvillimit - dallojë defektet e mundshme të lindura - bëjë përkujdesjen themelore ndaj të porsalindurit - zbatojë procedurat profilaktike



- klasifikojë foshnjat me peshë të vogël - përkujdeset për foshnjën me peshë të vogël - udhëzojë nënën për mënyrën e te ushqyerit me gji



- dallojë lëndimet gjatë lindjes - dallojë lëndimet e qëllimta të fëmijës - dallojë lëndimet e paqëllimta të fëmijës - shpjegojë parandalimin e lëndimeve



- bëjë trajtimin e infeksioneve të mundshme bakteriale - zbatojë procedurat profilaktike


- Ky modul duhet të realizohet në shërbimet pediatrie - Mësuesi duhet të përdorë mjete konkrete për

demonstrimin e modulit - Nxënësit duhet të angazhohen me përkushtim në punë

konkrete - Vlerësohet demonstrimi praktik i punës së nxënësit


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - shërbimi i pediatrisë - mullazhet ( kukull-fëmijë) - mjetet për zbatimin e profillaksës

87

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale

ARSIMI PROFESIONAL

Niveli I

88

Klasa 12


Programi i lëndës


Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa: 12 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësi duhet të: - Shpjegojë parimet dhe qëllimet e punës edukative-shëndetësore - Përshkruajë metodat e edukimit shëndetësor - Dallojë mjetet edukative-shëndetësore në institucionet edukative- shëndetësore - Shpjegojë punën edukative-shëndetësore (konkretizimit dhe komunikimit masiv) - Tregojë njohuri për zhvillimin e sëmurjes së TBC dhe faktorët që ndikojnë në të - Përshkruajë shkaqet e sëmurjes mentale dhe masat e parandalimit të tyre - Përshkruajë punën edukative-shëndetësore me alkoolistët, narkomanët dhe duhanpirësit II. Fondi i orëve të lëndës 32 javë x 1 orë/javë = 32 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Zhvillimi historik dhe rëndësia e edukimit shëndetësorë 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë përkufizimin dhe rëndësinë e edukimit shëndetësor - Përshkruajë parimet dhe planifikimin e punës edukative-shëndetësore - b) Temat e kapitullit - Zhvillimi historik dhe rëndësia e edukimit shëndetësor - Përkufizimi i edukimit shëndetësor dhe lidhshmëria e tij me disiplinat e tjera - Qëllimet, parimet dhe motivimi në punën edukative-shëndetësore - Planifikimi, programimi i punës edukative-shëndetësore dhe personaliteti i punëtorit

edukativ-shëndetësor


89

- Të ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Ti angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Ti zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Të përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat

bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuale,grafoskop etj).

Kapitulli i 2: Metodologjia e veprimtarisë edukative-shëndetësore 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë klasifikimet e metodave të edukimit shëndetësor - Tregojë punën edukative-shëndetësore në bashkësi (komunitet) b) Temat e kapitullit - Metodat e edukimit shëndetësor - individuale - Metodat e punës në grupe - Metodat komplekse dhe puna edukative-shëndetësore në bashkësi (komunitet)

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë në luajtjen e roleve - Përpilojë pyetësor me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe - fund të kapitullit d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat


Kapitulli i 3: Mjetet edukative-shëndetësore 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë mjetet edukative-shëndetësore - Dallojë mjetet e komunikimit masiv b) Temat e kapitullit - Mjetet edukativo-shëndetësore të shtypura - Fotografitë lëvizëse - Artikujt dhe revistat e specializuara - Motivimi dhe faktorët që ndikojnë në efikasitetin e mjeteve edukativo shëndetësore

90

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat

bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe filma,ushtrime vizuale, grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Prezantimi interaktiv me slajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve Kapitulli i 4: Puna edukative-shëndetësore në institucionet dhe grup moshat e ndryshme të popullatës 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Të përshkruajë edukimin shëndetësor në dritore dhe ordinancën e mjekut - Të përshkruajë punën edukative-shëndetësore në mbrojtjen e shëndetit të gruas, fëmijëve

dhe rinisë - Të përshkruajë punën edukative-shëndetësore nëpër organizatat punuese b) Temat e kapitullit - Edukimi shëndetësor në institucionet shëndetësore dhe realizuesit e punës edukative-

shëndetësore - Puna edukative-shëndetësore në mbrojtjen shëndetësore të grave, fëmijëve dh rinisë - Puna edukative-shëndetësore në kuadër të veprimtarisë së patronazhit dhe shërbimit

higjieno-epidemiologjik - Puna edukative-shëndetësore në entet parashkollore dhe në shkolla - Edukimi shëndetësor i punëtorëve në organizata punuese dhe i të moshuarve



d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 5: Puna edukative-shëndetësore me pacient me tuberkulozë 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Të shpjegojë faktorët që ndikojnë në zhvillimin e tuberkulozes dhe masat që duhet të

ndërmerren në luftë kundër tuberkulozes b) Temat e kapitullit - Anketa epidemiologjike, asanimi i mjedisit familjar dhe kimioprofilaksa - Puna edukative-shëndetësore me të sëmurit nga TBC

91

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me glajdë ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 6: Puna edukative-shëndetësore me të sëmurit mental 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Të përshkruajë shkaqet e sëmurjeve mentale dhe masat parandaluese ndaj tyre - Të përzgjedhë institucionet për bashkëpunim me të sëmurit mental b) Temat e kapitullit - Shkaqet, parandalimi, udhëzimi i familjes për qasjen ndaj të sëmurit mental - Bashkëpunimi me institucionet për të sëmurit mental

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 7: Puna edukative-shëndetësore në zgjedhjen e problemit të alkoolizmit, narkomanisë dhe pirjes së duhanit 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat themelore të alkoolizmit si dhe mbrojtjen shëndetësore për

zgjedhjen e problemit të alkoolizmit - Përshkruajë klasifikimin e llojeve të drogave, pasojat e përdorimit kronik dhe

parandalimin (prevencën) - Tregojë pasojat shëndetësore që shkakton pirja e duhanit si dhe masat që duhet të

ndërmerren kundër pirjes së duhanit b) Temat e kapitullit - Zbulimi i alkoolizmit (mbrojtja shëndetësore në zgjedhjen e problemit të alkoolizmit) - Klasifikimi i drogave, pasojat e përdorimit kronik dhe masat preventive - Puna edukative-shëndetësore në luftën kundër pirjes së duhanit - Puna edukative-shëndetësore në luftën kundër SIDA-së

92

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 8: Puna edukative-shëndetësore me të sëmurit kronik 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë rolin e regjimit higjieno-dietetikë te të sëmurit kronik - Dallojë përkujdesjen për të sëmurit e pavetëdijshëm dhe pjesërisht të lëvizshëm b) Temat e kapitullit - Roli i regjimit higjienë-dietetikë te të sëmurit kronik - Kujdesi për të sëmurit e pavetëdijshëm dhe pjesërisht të lëvizshëm c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde

93

Programi i lëndës

“Gjinekologji me obstetrikë”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa: 12 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësi duhet të: - Përshkruajë eshtrat e komblikut dhe të organeve gjenitale të jashtme dhe të brendshme. - Përshkruajë ciklin menstrual, pubertetin, gametogjenezën (oogjenezën). - Tregojë mënyrën e zhvillimit, frytnimit të qelizës vezë, zhvillimin e frytit gjatë

muajve të shtatzënisë dhe ndryshimet e organizmit të gruas gjatë kësaj periudhe. - Përshkruajë aktin e lindjes normale si dhe mundësitë e komplikimeve gjatë periudhës së

lindjes dhe në periudhën pas lindjes - Dallojë toksikozat e hershme dhe te vonshme të shtatzënisë ,abortit,shtatzënisë jashtë

mitre si dhe gjakderdhjet gjatë shtatzënisë dhe ne periudhën e lindjes - Dallojë sëmundjet e gjenitaleve të jashtme dhe te brendshme si dhe tumoret e organeve

gjenitale II. Fondi i orëve të lëndës 32 javë x 1 orë/javë = 32 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli i 1: Anatomia e komblikut dhe organeve gjenitale te femrës 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj eshtrat e komblikut - Përshkruaj organet gjenitale të jashtme dhe të brendshme b) Temat e kapitullit - Pelviku i femrës ,muskujt,sistemi urinar - Sistemi gjenerativ

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem

94

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat


Kapitulli i 2: Fiziologjia e organeve gjenitale te femrës 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë periudhat periudhat jetësore të zhvillimit të femrës b) Temat e kapitullit - Cikli menstrual - Periudhat jetësore - Ovulacioni dhe spermatogjeneza

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me slajde ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me slajde Kapitulli i 3 :Fiziologjia e shtatzënësisë 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë mënyrën e zhvillimit të qelizës vezë,frytnimit dhe zhvillimin e frytit gjatë

muajve të shtatzënisë b) Temat e kapitullit - Fekondimi - Pjesët përbërëse të ovulimit - Ndryshimet në trupin dhe organizmin e shtatzënës - Diagnostika, testet biologjike dhe përcaktimi i vjetërsisë së gravidancës - Situata, pozicioni, habitusi dhe vendosja e fetusit - Kohëzgjatja e gravidancës dhe shenjat e pjekurisë së të porsalindurit - Ekzaminimi i shtatzënisë dhe lehonisë - Higjiena, dietetika dhe kontrolli i shtatzënisë


95


bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuale,grafoskop).

Kapitulli i 4 :Lindja normale dhe lehonia 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë aktin e lindjes normale - Përshkruajë mundësitë e komplikimeve gjatë periudhës së lindjes - Përshkruajë komplikimet e mundshme në periudhën e pas lindjes b) Temat e kapitullit - Lindja faktorët e lindjes dhe periudhat e lindjes - Mekanizmi i lindjes dhe organizimi bashkëkohor i lindjes - Lëndimet e fetusit gjatë lindjes - Lehonia

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - Prezantojë me slajde ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 5 :Patologjia e shtatzënësisë 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë patologjitë gjatë gravidancës - Përshkruajë anomalitë gjatë lindjes - Komplikimet gjatë lehonisë b) Temat e kapitullit - Sëmundjet e organeve të brendshme te shtatzënia - Toksikozat gravidare - Aborti - Shtatzënia jashtë mitre - Gjakderdhjet gjatë shtatzënisë dhe lindje - Çrregullimet dhe komplikimet gjatë shtatzënisë dhe lindjes që i shkakton fetusi - Gravidanca e shumëfishtë dhe anomalitë në zhvillimin e fetusit - Anomalitë e kontrakcionit të mitrës dhe anomalitë e pelvikut - Operacionet obstetrike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

96

- Prezantojë me glajdë ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 6 :Anomalitë më të shpeshta të organeve gjenitale te femrës 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë anomalitë e mundshme gjatë zhvillimit të organeve të brendshme dhe te jashtme

gjenitale - Të përshkruajë tumoret e organeve gjenitale b) Temat e kapitullit - Anomalitë në zhvillimin e organeve gjenitale të femrës - Anamneza dhe ekzaminimi gjinekologjik - Pozicioni i organeve gjenitale të femrës - Traumat dhe sëmurjet e organeve të brendshme gjenitale - Steriliteti dhe kontracepsioni - Tumoret

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me slajde ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde

97

Programi i lëndës

“Neuropsikiatri me kujdes”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I Klasa: 12 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësi duhet të: - Përshkruajë zhvillimin dhe ndërtimin e sistemit nervor - Dallojë reflekset klinike dhe tonusin muskulor - Përshkruajë sëmurjet inflamatore të SNQ dhe shkaqet e tyre - Përshkruajë simptomat e sëmurjeve vaskulare të SNQ - Dallojë sëmurjet neuromuskulore të lindura dhe të fituara - Dallojë shenjat e retardimeve psikomotore si dhe simptomat klinike dhe faktorët

etiopatogjenetik të epilepsisë - Dallojë manifestimet klinike të psikozave dhe neurozave - Përshkruajë karakteristikat e sëmurjeve të vartësisë dhe llojet e tyre - Dallojë çrregullimet e shëndetit mental dhe masat preventive ndaj këtyre çrregullimeve II. Fondi i orëve të lëndës 32 javë x 1 orë/javë = 32 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli i 1: Zhvillimi, ndërtimi dhe ndarja e sistemit nervor 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë zhvillimin dhe ndërtimin e sistemit nervor - Të dallojë ndarjen e sistemit nervor - Të përshkruajë mbështjellat e strukturave nervore, enët e gjakut dhe lëngun truroshpinor

(LCS) b) Temat e kapitullit - Zhvillimi dhe ndërtimi i sistemit nervor - Ndarja e sistemit nervor në sistemin nervor qendror dhe periferik - Sistemi nervor periferik – vaskularizimi dhe LCS - Planifikimi, programimi i punës edukative-shëndetësore dhe personaliteti i punëtorit


c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret

98

- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat


Kapitulli i 2: Neurologjia e përgjithshme 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë çrregullimet motorike - Demonstrojë provokimin e reflekseve klinike - Përshkruajë çrregullimet e tonusit muskulor b) Temat e kapitullit - Sistemi motorik - Sensibiliteti - Reflekset klinike dhe tonusi muskulor


bashkëkohore të teknologjisë informative(TI) Kapitulli i 3: Neurologjia speciale 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë sëmurjet inflamatore të sistemit nervor qendror dhe shkaqet e tyre - Dallojë manifestimet klinike të këtyre sëmurjeve - Njohë mënyrat e përkujdesjes ndaj këtyre të sëmurëve b) Temat e kapitullit - Encefaliti dhe ndarja - Abscesi i trurit - Paraliza cerebrale - Encefalomieliti - Meningjiti

99

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi )dhe metodat

bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe, filma,ushtrime vizuale, grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Prezantimi interaktiv me slajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve Kapitulli i 4: Sëmurjet vaskulare të sistemit nervor qendror 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë çrregullimet e vaskularizimit të sistemit nervor qendror - Dallojë simptomat klinike të arterosklerozës, iskemisë dhe infarktit të trurit - Përshkruajë metodat e përkujdesjes ndaj këtyre të sëmurëve b) Temat e kapitullit - Arterioskleroza e enëve të gjakut në tru - Iskemia kalimtare dhe infarkti i trurit - Gjakderdhjet intrakraniale

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metoda

bashkëkohore të teknologjisë informative(TI) (CD-programe,filma,ushtrime vizuale, grafoskop etj).

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 5: Sëmurjet neuromuskulore të lindura dhe të fituara 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë sëmurjet neuromuskulore të lindura dhe të fituara - Dallojë manifestimet klinike të këtyre sëmurjeve - Dallojë mënyrat e përkujdesjes ndaj këtyre të sëmurëve b) Temat e kapitullit - Distrofia neuromuskulore - Miastenia gravis - Poliomioziti c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me glajdë ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

100

- Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 6: Retardimi psikomotor dhe epilepsia 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë shkaqet e retardimit psikomotor - Përshkruajë simptomat klinike dhe përkujdesjen ndaj këtyre të sëmurëve b) Temat e kapitullit - Retardimi psikomotor - Idioti dhe kretinizmi - Çrregullimet kromozomale (Dauwn) - Epilepsia dhe konvulsionet - Gjendjet komatoze

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 7: Funksionet psikike dhe çrregullimet e tyre 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë funksionet normale psikike dhe çrregullimet e këtyre funksioneve - Tregojë përkujdesjen ndaj të sëmurëve me çrregullime psikike b) Temat e kapitullit - Çrregullimet e të vërejturit (iluzionet, halucinacionet) - Vëmendja dhe çrregullimet e sajë - Memoria dhe çrregullimet e sajë - Çrregullimet e inteligjencës - Çrregullimet e ndjenjave dhe vetëdijes

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese

101

- Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 8: Sëmurjet mentale 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj klasifikimin e neurozave - Dallojë manifestimet klinike të psikozave b) Temat e kapitullit - Neurozat - Anksiozat - Histeria - Sëmurjet psikosomatike - Çrregullimet e personalitetit

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 9: Psikozat 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë llojet e psikozave dhe ndarjen e tyre b) Temat e kapitullit - Psikozat (skizofrenia, paranoja, mania) - Sëmurjet e vartësisë (alkoolizmi,dhe narkomania

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve

102

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 10: Higjiena mentale 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë çrregullimet e shëndetit mental dhe masat preventive të këtyre çrregullimeve b) Temat e kapitullit - Higjiena mentale ( në industri dhe gjeriatri) - Sëmurjet e vartësisë (alkoolizmi dhe narkomania)

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde

103

Klasa 12


“Përkujdesja për gruan, lehonën në gjinekologji”


7

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin në përkujdesje ndaj gruas, shtatzënës dhe lehonës


48 kredi (288 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të respektojë organizimin e punës në repartin e gjinekologjisë dhe akusherisë si dhe ambulanca gjinekologjike Përmbajtja - organizimi i punës në repartin e gjinekologjisë dhe

akusherisë - plotësimi i dokumentacionit, mbajtja dhe ruajtja e

protokolit ambulatorë - matja e shenjave vitale - përgaditja e repartit për vizitë të mjekëve - përgaditja e te sëmurit për ekzaminime klinike - rregullat për mbrojtje ne punë dhe të mjedisit - ndihmë në ndarjen e terapisë

RM 2 Nxënësi duhet të spjegojë procedurat e pranimit të gruas së

sëmurë dhe gruas shtatëzënë në repart Përmbajtja - pranimi i të sëmurës dhe lehonës në repart - pregaditja fizike dhe psikike e lehonës për lindje - lindja e parë

RM 3 Nxënësi duhet të shpjegojë higjienën dhe kujdesin ndaj gruas

me shtatzëni normale dhe toksikozë gravidare Përmbajtja - higjiena personale dhe kujdesi i ndihmësit medicinal - kujdesi ndaj të sëmures me toksikozë gravidare - aplikimi i higjienës së organeve gjenitale të gruas - kujdesi ndaj gruas me gjakderdhje në shatzëni dhe lindje

104

RM 4 Nxënësi duhet të shpjegojë përgatitjen e gruas për marrjen e

materialit për analiza diagnostike Përmbajtja - marrja e materialit me punksion të hapësirës së Duglasit - marrja e sekretit vaginal - pergaditja e të sëmurës për histerosalpingografi dhe

kolposkopi

RM 5 Nxënësi duhet të shpjegojë mënyrën e përkujdesje ndaj të sëmurës me inflamacione akute dhe kronike të vezoreve Përmbajtja - përgaditja e nxehtësisë - përgaditja e ftohtësisë

RM 6 Nxënësi duhet të tregojë metodat për aplikimin e drejtë të

mjeteve kontraceptive Përmbajtja - metodat mekaniko-kimike të mbrojtjes së gruas - metodat biologjike të kontracepsionit



RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjigjje me gojë

dhe demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - demonstrojë plotësimin e dokumentacionit dhe

ruajtjen e protokolit - argumentojë matjen e shenjave vitale - demonstrojë organizimin e punës në repartin

gjinekologjisë dhe akusherisë

RM 2 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjigjje me gojë dhe demonstrim praktik


- përshkruajë procedurat e pranimit të gruas dhe shtatzënës në repartin e gjinekologjisë dhe obstetrikës

- të demonstrojë përgatitjen psikike dhe fizike të gruas për lindje

- të shpjegojë procedurën e ndihmës gjatë lindjes së parë

105

RM 3 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjigjje me gojë dhe

demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - përshkruaj procedurat e mirëmbajtjes së higjienës

personale të gruas shtatzënë - përshkruaj procedurat e higjienës së organeve

gjenitale të gruas shtatzënë



- përshkruaj procedurat e përgatitjes së gruas së sëmurë dhe shtatzënës për marrje të materialit për analiza diagnostike


demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - demonstrojë përkujdesjen për të sëmurët me

inflamacione akute dhe kronike të organeve gjenitale



- përshkruaj metodat kontracepcionit Metodat e të mësuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të realizohet në klinikën e gjinekologjisë me obstetrikë

- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime praktike të përdorimit të drejtë të teknikave

- Nxënësi duhet të angazhohet vazhdimisht në punë konkrete të përkujdesjes

- Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - klinika e gjinekologjisë dhe akusherisë - salla e lindjes - ambulanta gjinekologjike

106


“Përkujdesja për të sëmurët me çrregullime neuropsikiatrike”


8

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin në përkujdesje ndaj të sëmurëve me çrregullime neurologjike dhe psikike




RM 1 Nxënësi duhet të tregojë organizimin e punës në repartet neuropsikiatrike Përmbajtja - Organizimin i punës në repartin neuropsikiatrik - Plotësimi i dokumentacionit- mbajtja dhe ruajtja e

protokollit ambulator - Matja e shenjave vital - Përgatitja e repartit për vizitë të mjekut - Ndarja e terapisë - Përgatitja e të sëmurit për ekzaminim klinik - Rregullat për mbrojte në punë dhe të mjedisit

RM 2 Nxënësi duhet të demonstrojë pranimin e të sëmurëve

neurologjik Përmbajtja - Përpunimi sanitar i të sëmurëve neurologjik - Organizimi i punës në bllokun e kujdesit intensiv të

sëmurëve neurologjik - Detyrat e ndihmësit gjatë mjekimit të sëmurëve

neurologjik - Rehabilitim i sëmurëve neurologjik

RM 3 Nxënësi duhet të shpjegojë mënyrën e marrjes së materialit

për analiza laboratorike dhe përgatitjen e të sëmurëve neurologjik për metodat tjera diagnostike Përmbajtja - Marrja e gjakut dhe analizat tjera plotësuese - Marrja e urinës me kateter - Përgatitja e pacientit për punkcion lumbal

RM 4 Nxënësi duhet të tregojë përkujdesjen ndajë të sëmurit me

sëmurje vaskulare Përmbajtja

107

- Përkujdesja ndaj të sëmurit me gjakderdhje akute cerebrale, iskemi dhe infarkt cerebral

- Të ushqyerit e të sëmurëve me gjakderdhje, iskemi e infarkt

- Terapia fizikale - Tretmani psiko-terapeutik - Përkujdesja ndaj të sëmurit në gjendje kromatoze

RM 5 Nxënësi duhet të përshkruajë përkujdesjen dhe ushqyerjen,

ndaj të sëmurit me sëmurje neuro-muskulore Përmbajtja - Përkujdesja për higjienën personale - Përgatitja e ushqimit për këta të sëmurë - Dhënia dhe ushqyerja me anë të sondës

RM 6 Nxënësi duhet të shpjegojë veprimet me pacientin gjatë

sulmit epileptik Përmbajtja - Njohja me pacientin me status epileptik - Përkujdesja ndaj të sëmurit me petit mal - Përkujdesja ndaj të sëmurit me grand mal - Përgatitja e këtyre të sëmurëve për elektroencefalografi - Tretmani i të sëmurëve me epilepsi

RM 7 Nxënësi duhet të tregojë mënyrën e organizimit të pranimit

të sëmurit në spitalin psikiatrik dhe përkujdesjen ndaj këtyre të sëmurëve Përmbajtja - Pranimit të sëmurit në spitalin psikiatrik - Specifikat e punës në repartin e psikiatrisë - Roli i ndihmësit teknik në ekipin psikiatrik

RM 8 Nxënësi duhet të dallojë çrregullimet psikike dhe

përkujdesjen ndajë të sëmurëve me psikoza e neuroza Përmbajtja - Përkujdesja ndaj të sëmurëve me psikoza (skizofrenia,

sindroma katatoni, sindroma depresive dhe mani) - Përkujdesja ndajë të sëmurit neurotik (të sëmurit me ankth

histeri dhe çrregullime fobike

RM 9 Nxënësi duhet të demonstrojë për përgatitjen dhe ndarjen e terapisë për të sëmurët neuropsikiatrik Përmbajtja

Përgatitja dhe shpërndarja e terapisë te të sëmurët neuropsikiatrik

RM 10 Nxënësi duhet të përshkruajë faktorët që ndikojnë në zhvillimin e

sëmurjeve të vartësisë Përmbajtja

Të demonstrojë përkujdesjen ndaj personave me sëmurje të vartësisë

108





- Plotësojë, mbajë dhe ruaj dokumentacionin e të sëmurit

- Pranojë të sëmurët - Përgatisë repartin dhe të sëmurët për vizitë mjekësore - Përgatisë ndarjen e terapisë - Përgatisë të sëmurin për ekzaminime klinike - Zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe të mjedisit



KR Nxënësi duhet të: - Përkujdeset për përpunimin sanitar të sëmurit

neurologjik - Demonstrojë organizimin e punës në bllokun e

kujdesit intensiv - Përkujdeset gjatë mjekimit të sëmurit neurologjik - Shpjegojë mënyrën e rehabilitimit të sëmurëve

neurologjik


KR Nxënësi duhet të: - Demonstrojë mënyrën e përgatitjes së të sëmurit

përmarrjen e materialit për analiza laboratorike - Marrja e gjakut, urinës, ekskreteve - Përgatitja për punkcion lumbal


demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - Demonstrojë përkujdesjen ndaj të sëmurit me

gjakderdhje, iskemi dhe infarkt cerebral - Demonstrojë mënyrën e të ushqyerit dhe terapisë

fizikale për këta të sëmurë - Shpjegojë tretmanin psiko terapeutik ndajë këtyre të

sëmurëve

109

- Demonstrojë përkujdesjen ndajë të sëmurëve në gjendje komatoze

RM 5 IV Vëzhgim me listë kontrolli dhe pyetje përgjigjje


- Demonstrojë kujdesin për higjienën personale, përgatitjen e ushqimit dhe mënyrën e dhënës së ushqimit me anë të sondës nazogastrike

RM 6 IV Vëzhgim me listë kontrolli dhe pyetje përgjige


- Demonstrojë përkujdesjen ndaj të sëmurit me sulm epileptik

- Shpjegojë përgatitjen e këtyre të sëmurëve për regjistrimin e elektroencefalografisë

- Tregojnë mënyrën e tretmanit të sëmurëve me epilepsi



- Demonstrojë organizimin e punës në repartin psikiatrik



- Përshkruajë përkujdesjen ndajë të sëmurit me - çrregullime psikotike (skizofrenia, sindromi katatoni

dhe sindromi maniakodepresiv) - Demonstrojë përkujdesjen ndajë të sëmurëve neurotik



- Demonstrojë teknikat e shpërndarjes së terapisë - Zbatojë rregullat e mbrojtjes personale dhe të

mjedisit

RM 10

IV Vëzhgim me listë kontrolli dhe pyetje përgjige


- Demonstrojë mënyrën e përkujdesjen ndajë të sëmurëve me sëmurje të vartësisë

110


- Ky modul duhet të realizohet në Klinikën e Neuropsikiatrike - Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime

konkrete të përdorimit të drejtë të teknikave të ndryshme - Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete të

përkujdesjes - Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Klinika ose spitali i Neuropsikiatrisë - Këshillimore - Prania e psikologut

111

Literatura e rekomanduar 1. Anatomia dhe Fiziologjia e njeriut: E. Saraçin, A. Zherka – Saraçin – Prishtinë, 2001 2. Kujdesi shëndetësorë : Dr. Ilir Begolli, Ajshe Berani – Prishtinë, 1999 3. Higjiena dhe edukata shëndetësore: Dr. Mihajlo Nukoliq, Radojka Kocianoviq, Dr.

Maria Pecelj – Gec, Dr. Vida Parezanoviq 4. Mjekësia Interno me kujdes: Tefik Bekteshi, Emrush Kryeziu, Ymer Elezi, Halil

Ahmetaj, Rexhep Manaj, Kelmend Pallaska, Rukije Mehmeti, Agron Kërliu, Gazmend Zhuri - Prishtinë, 1999

5. Pediatria me përkujdesje : Mujë Shala, Dr. Basri Lenjani - Prishtinë, 1999 6. Shëndeti i fëmijës : Mjekësi Familjare – Prishtinë, 2002-2004 7. Shëndeti reproduktiv : Mjekësi Familjare – Prishtinë, 2003-2004 8. Gjinekologji me Obstetrikë: Zydi Eshja, Bashkim Cenameri – 1997 9. Reanimacioni kardio- pulmonal: Dr. Basri Lenjani, Dr. Bajram Tahiri. Dr. Iljaz

Bunjaku, Dr. Shefqet Murtezi Dr. Rrusni Izairi, Dr. Hasn Kutllovci – Administrimi i medikamenteve dhe veprimet mjekësore – doracak praktik mjekësorë – Prishtinë, 2001

10. Sëmundjet akute infektive me epidemiologji: Dr. D. Dikliq 11. Edukimi shëndetësorë: Ilir Begolli – 2001 12. Shëndeti reproduktiv: Mjekësi familjare, 2003-2004 (edukim seksual) 13. Psikologjia – për kl. e II të shkollës së mesme: Prof. Dr. Pajazit Nushi 14. Farmakologjia për shkollat e mesme: Milenko Millosheviq, Vladislav Varagiq 15. Kujdesi shëndetësorë – për kl. e II të shkollës së mesme të Mjekësisë: Doc.Dr. Mujë

Shala, Dr. Basri Lenjani, 1998 16. Kirurgjia dhe përkujdesja – për kl. e III të shkollës së mesme të Mjekësisë: Dr.sci.

Nexhat Miftari, 2001 17. Sëmurjet më të shpeshta kirurgjike të fëmijëve: Dr.med. Hajredin Ukelli, 1996 18. Bioetika: Prof.Dr. naser Ramadani – Prishtinë, 2002 19. Pediatria me përkujdesjeë Mujë Shala, Basri Lenjani – Prishtinë, 1999 20. Shëndet i fëmijës: Mjekësi familjare – Prishtinë, 2003-2004 21. Kujdesi shëndetësorë – për kl. e III të shkollës së mesme të Mjekësisë: grup autorësh –

Libri shkollorë, Prishtinë 1999 22. Gjinekologjia dhe obstetrika për shkollën e medicinës: Prof.Dr. Dragomir Mlladenoviq 23. Neuropsikiatria për kl;asën e III të shkollës së mesme të Mjekësisë: Doc.Dr. Zylfie

Hundozi, Prishtinë 1998 Struktura e sistemit të arsimit në Kosovë

112


Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL

Ndihmës infermier i Mamisë

Niveli I dhe II

113

PËRMBAJTJA

VI. Korniza e programit mësimor profesional për profilin “Ndihmës infermier I përgjithshëm”, niveli I dhe II.

VII. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për nivelin e I. a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10. 5. Anatomi me fiziologji 6. Parimet e kontrollit të infeksionit 7. Kujdes shëndetësor 8. Shëndeti dhe sëmurjet te njeriu 9. Shëndeti i të porsalindurit b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 10. 4. Struktura anatomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit 5. Mjetet, aparatet dhe pajisjet në kabinetin e kujdesit shëndetësor 6. Analizat laboratorike, rëntgenologjike dhe diagnostikuese te sëmundjet

emergjente 7. Përkujdesja për të porsalinduri

c) Programet e lëndëve profesionale, kl. 11. 9. Parimet e kontrollit të infeksionit 10. Edukim shëndetësorë 11. Psikologjia e njeriut 12. Farmakologji me dozologji 13. Kujdesi shëndetësorë 14. Kirurgji me përkujdesje 15. Etika në shëndetësi d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11. 1. Analizat laboratorike, rëntgenologjike dhe diagnostikuese në kirurgji 4. Zbatimi praktik i metodave për kontrollin e infeksionit e) Programet e lëndëve profesionale, kl. 12. 4. Kujdes shëndetësor 5. Obstetrikë me kujdes 6. Gjinekologji me kujdes 7. Neuropsikiatri me kujdes f) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12. 3. Përkujdesja për gruan në gjinekologji 4. Përkujdesje për shtatzënën në obstetrikë 5. Përkujdesja për të sëmurët me çrregullime neuropsikiatrike

114

VIII. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për nivelin e II. a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 13. 5. Kujdes shëndetësor 6. Sëmundjet emergjente 7. Mikrobiologji 8. Biokimi mjekësore

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 13. 3. Analizat laboratorike, rëntgenologjike dhe diagnostikuese te sëmundjet

emergjente 4. Njohja me punë praktike në laboratorin mikrobiologjik

IX. Literatura e rekomanduar VI. Struktura e sistemit të arsimit në Kosovë

115


ARSIMI PROFESIONAL

Ndihmës infermier i Mamisë

Klasa e X-të Niveli I dhe II

116

Korniza e programit mësimor profesional Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I dhe II IV. Njoftime të përgjithshme për shkollimin 1. Struktura e shkollimit Arsimimi në profilin mësimor “Ndihmës infermier i mamisë” trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë dhe ofrohet në shkollat profesionale, në dy nivele: - niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje tri vite mësimore (kl. 10,11 dhe 12), i

përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës si dhe vazhdimin e studimeve në shkallë më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punëtorit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional që lejojnë vazhdimin e shkollimit në studimet universitare.

- niveli i dytë, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 13) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional me mundësi të mëdha integrimi në tregun e punës si dhe me mundësi për vazhdimin e studimeve të mëtejshme. Jep një diplomë të përgatitjes profesionale të nivelit të punëtorit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në studimet universitare.

Ky dokument përmban kurrikulin e profilit mësimor “Ndihmës infermier i mamisë”, vetëm për nivelin e I, dhe është i strukturuar në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike) të ndara në tri grupe kryesore: - grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve për


shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e Ndihmës infermier i mamisë.

- grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t’u integruar me sukses në tregun e punës.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit Qëllimi kryesor i shkollimit (dy shkallësh) për Ndihmës infermier i mamisë është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vet besimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e gatishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës dhe për t’u zhvilluar individualisht në drejtimet emocionale, intelektuale dhe profesionale. Për të realizuar këto qëllime, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë nxënësve: - Mundësitë e përshtatshme për të nxënë pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë

fizike e mendore;

117

- Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit e aftësimit profesional të mëtejshëm;

- Kushte për të njohur dhe zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare;

- Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në fushën e ës infermier i mamisë

- Lehtësi për të kuptuarit e mjedisit shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri.

- Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e disiplinës, kuriozitetin intelektual dhe vlerat morale;

- Kushte për t’u zhvilluar psikqikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme profesionale.

- Mbështetje për te çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional.

- Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike.

- Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit Evropian.

1. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi Shkollimin për “Ndihmës infermier i mamisë”, niveli I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi. Në raste të veçanta, kur kërkesat për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa kapacitetet reale të shkollave profesionale, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime të veçanta me kritere pranimi të posaçme për këto shkolla. 2. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Ndihmës infermier i mamisë” niveli I, i lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II të këtij profili. Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Ndihmës infermier i mamisë”, niveli I, i lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II (të punëtorit të kualifikuar) në të njëjtën lami ose profil, për të fituar diplomën e maturës profesionale, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar. 3. Mundësitë e punësimit Shkollimi për “Ndihmës infermier i mamisë”, niveli I dhe II, i referohet punëve në sektorin e shëndetësisë që janë aktuale. Nisur nga kjo, Ndihmës infermier i përgjithshëm i nivelit I dhe II mund të punësohet në institucione shëndetësore publike dhe private që ofrojnë shërbime shëndetësore.

Ndihm ;

118

V. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit 1. Kompetencat e përgjithshme Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor “Ndihmës infermier i mamisë”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme të cilat do t’i shërbejnë atij në përvetësimin e me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për “Ndihmës infermier i përgjithshëm”, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: - Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e

ndjenjat e tij dhe për argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. - Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të

mbledhjes dhe shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.

- Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

- Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.

- Të nxisë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive.

- Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

- Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. - Në kontekstin e pavarësisë në vendim-marrje, të tregojë vet-kontroll në ushtrimin e

veprimtarive të tij. - Të organizojë drejt procesin e të nxënit e tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për një

të nxënë që zgjat gjithë jetën. - Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e

objektivave të pranuara. - Të vlerësojë dhe vet-vlerësojë nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar dhe

çuar më tej arritjet. 2. Kompetencat profesionale Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në Profilin mësimor “ Ndihmës infermier i mamisë”, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë: - përshkruaj strukturat themelore anatomike dhe funksionet fiziologjike

të organizmit të njeriut - zbatoj rregullat për kujdesin shëndetësor ndaj pacientit - zbatoj rregullat e dokumentimit në infermieri - dallojë metodat laboratorike dhe diagnostikuese - zbatoj parimet e sepsës dhe antisepsës - zbatoj rregullat për kujdesin shëndetësor ndaj fëmijës - zbatoj rregullat për kujdesin e shëndetit mental të pacientit - përdorimi i drejtë i aparateve e pajisjeve dhe mirëmbajtja e tyre - mbrojtjen e shëndetit, masat e ndihmës së parë dhe për mbrojtjen e ambientit - duhet të jetë në gjendje t’i nuhasë rreziqet në kontakt me makinat, aparatet dhe lëndët përpunuese, si dhe të aplikoj masat mbrojtëse.

119

Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në Profilin mësimor “ Ndihmës infermier i mamisë ”, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave të fituara në shkallën I, si dhe do të fitojë njohuri të reja për regjistrim në Universitet.

120

121

Plani mësimor për profilin “Ndihmës infermier i mamisë”, Niveli I dhe II

Orët vjetore sipas klasave Niveli i parë Niveli i

dytë

Nr. Lëndët dhe modulet mësimore

Klasa e X Klasa e XI Klasa e XII

Klasa e XIII


15 14 15 15

1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 105 (3) 105 (3) 105 (3) 105 (3) 2 Gjuhë angleze 70 (2) 70 (2) 70 (2) 70 (2) 3 Matematikë aplikative 70 (2) 70 (2) 70 (2) 64 (2) 4 Ekonomi me ndërmarrësi 35(1) - 5 Teknologjia e informimit dhe

komunikimit 70 (2) 70 (2) 64 (2) 64 (2)

6 Edukatë fizike 70 (2) 70 (2) 64 (2) 64 (2) 7 Gjuhë gjermane - 35 (1) 32 (1) - 8 Fizikë 35 (1) 35 (1) 32 (1) 32 (1) 9 Kimi 35 (1) 35 (1) 32 (1) 32 (1) 10 Biologji 35 (1) 35 (1) 32 (1) 32 (1) 11 Menaxhim i projekteve - - - 32 (1) B Lëndët profesionale

(Gjithësej

1 Anatomi &Fiziologji 105 (3) - - - 2 Parimet e kontrollit të infeksionit 35 (1) 35 (1) - - 3 Edukimi shëndetësor - 35 (1) - - 4 Psikologjia e fëmijës - 35 (1) - - 5 Farmakologji me nozologji - 70 (2) - - 6 Kujdesi shëndetësor 70 (2) 35 (1) 32 (1) 32 (1) 7 Shëndeti dhe sëmundjet te njeriu 35 (1) - - - 8 Kirurgji me përkujdesje - 35 (1) - - 9 Obstetrikë me kujdes - - 32 (1) - 10 Gjinekologji me kujdes 32 (1) 11 Sëmurjet emergjente - - - 64 (2) 12 Etika në shëndetësi - 35 (1) - - 13 Shëndeti i të porsalindurit 35 (1) - - - 14 Neuropsikiatria me kujdes - - 32 (1) - 15 Mikrobiologji - - - 64 (2) 16 Biokimi mjekësore - - - 64 (2) C Modulet e praktikës

profesionale (Gjithësej)

1 Struktura anatomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit

70(11,6K) - -

2 Mjetet,aparatet dhe pajisjet në kabinetin e kujdesit shëndetësor

35(5.;8K) - - -

3 Analizat laboratorike, rëntgenologjike dhe

105 (17,5K)

- - 256(42,6K)

diagnostikuese të sëmundjeve emergjente

4 Përkujdesje për të porsalindurin 35 (5,8K) - - - 5 Analizat laboratorike,

rëntgenologjike dhe diagnostikuese në kirurgji

- 175 (29K) - -


- 105(17.,5K) - -

7 Përkujdesja për gruan në gjinekologji

- - 128(21,3K) -

8 Përkujdesja për shtatzënën në obstetrikë

- - 160(26,6K) -

9 Përkujdesja për të sëmurët neuropsikiatrik

- - 96 (16K) -

10 Njohja me punën praktike në laboratorin mikrobiologjik

- - - 32(5,2K)

Gjithsej orë në jave (C+D) 525 (15) 525 (16) 512 (16) 512 (16) E Gjithsej orë në javë 1050 (30) 1015 (30) 1037 (31) 1037(31)

Raportet kohore: Lëndët e përgjithshme – 32,3%; Teoria profesionale – 24,7% dhe Praktika profesionale – 43 IV. Udhëzime për zbatimin e kornizës së programit mësimor profesional:

Lëndët e përgjithshme janë të njëjta për të gjitha profilet arsimore dhe programet e detajuara të tyre parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT. Javët mësimore sipas klasave: - Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë. - Klasa 12 – 32 javë dhe Klasa e 13 – 32 javë. Java mësimore ka 5 ditë x 6 orë/ditë = 30 orë mësimore në javë. Një orë mësimore është 45 minuta. Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore do të përdoret koncepti i kreditit (K), i cili do të jetë i baras vlefshëm me 6 orë mësimore (1 ditë praktike). Praktikat profesionale do të realizohen ditore ose gjysmë ditore (6 orë ose 3 orë në ditë), si më poshtë: Klasa 10: Praktikë – 1,2 ditë në javë dhe Teori – 3,8 ditë në javë Klasa 11: Praktikë – 1,3 ditë në javë dhe Teori – 3,7 ditë në javë Klasa 12: Praktikë – 2 ditë në javë dhe Teori – 3 ditë në javë Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në vartësi të kushteve dhe situatave specifike në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke u munduar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre.

122

Shkolla duhet të mundohet që modulet praktike t’i realizojë në formë të bllok-orëve, si e vetmja mënyrë e zbatimit të suksesshëm të metodës me projekte. Kjo duhet të realizohet kah fundi i vitit mësimor. Mbështetur në kapitujt dhe temat mësimore të paraqitura në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësuesit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësuesit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve. Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilës prej të dy shkallëve të përgatitjes në Profilin “Ndihmës infermier i mamisë”, do të organizohet në formë provimesh, të fokusuara në tri drejtime kryesore: - Provimi për lëndët e kulturës së përgjithshme. - Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale. - Provimi i integruar për praktikën profesionale. Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në certifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy shkallët e përgatitjes. Modalitetet e vlerësimit të nxënësve me nota, të provimeve përfundimtare dhe të përmbajtjes së certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT. V. Udhëzime të përgjithshme didaktike Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin maksimalisht të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme. E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimdhënëse etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues e mësimdhënës të shkollës. Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësuesit dhe instruktorët e praktikave. Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit Ndihmës infermier i përgjithshëm. Mësuesit dhe duhet të përdorin metoda të tilla të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi. Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënit nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm.

123

Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësuesit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga instruktori, praktika e mbikëqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve (metoda katër shkallësh). Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në stadet përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës. Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe të pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësuesit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim, vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësuesi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, të testuar në situata pune reale apo të simuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësuesit nga lektor i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.

124


ARSIMI PROFESIONAL

Niveli I

125

Klasa 10


Programi i lëndës

“Anatomi me fiziologji”

Lëmi

: Shëndetësi

Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa: 10

I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë pjesët e skeletit dhe topografinë e tyre të saktë. - Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë muskujt e caktuar, funksionin e tyre në raport me


dhe sistemeve të organeve të ndryshme. - Shpjegojë, përshkruajë përbërjen dhe funksionin e lëngjeve trupore dhe elementeve

qelizore të gjakut si dhe rolin e tyre. - Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë mekanizmat homeostatik të sistemeve funksionale. - Shpjegojë karakteristikat themelore të muskujve, ndërtimin histologjik, llojin dhe





funksionet motorike, sekretive, digjestive dhe absortive. - Shpjegojë metabolizmin e materieve ushqyese dhe termorregullimin. - Shpjegojë karakteristikat e sistemit ekskretor:nefroni, proceset e filtrimit, reabsorbimit

dhe sekretimit; krijimin e urinës definitive; refleksi i mikcionit (urinimit). - Shpjegojë karakteristikat e gjëndrave endokrine; hormonet dhe veprimin e tyre. - Shpjegojë anatominë dhe fiziologjinë e SN; SNQ, SNP (autonom dhe somatik) - Shpjegojë karakteristikat e përgjithshme të receptorëve ndijor (lëkurës, syri, veshi,

drejtpeshimi, shija dhe nuhatja).

II. Fondi i orëve të lëndës

35 javë x 3 orë /javë = 105 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

126

Kapitulli i 1: Karakteristikat morfologjike-funksionale të qelizës dhe indeve 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e transportit nëpër membranën qelizore - Dallojë karakteristikat e llojeve të indeve të ndryshme

b) Temat e kapitullit - Mënyra e transportit nëpër membranën qelizor - Karakteristikat e përgjithshme morfologjike dhe funksionale të llojeve të ndryshme të indeve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


Kapitulli i 2: Osteologjia 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Identifikojë, përshkruajë dhe të dallojë pjesët e skeletit dhe topografinë e tyre të saktë

b) Temat e kapitullit - Krijimi, zhvillimi, ndërtimi, ndarja e skeletit - Skeleti i kokës, trupit, anësive - Shkenca mbi nyjat (sinartrozis dhe diartrozis) - Ndërtimi i nyjës lëvizëse, llojet e lëvizjeve, nyja e krahut, bërrylit, dorës, ijëve - gjurit, boshtit të kurrizit

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Demonstrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve - Përpilojë pyetësor me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Skeleti

127

- CD- programet Kapitulli i 3: Miologji 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Numërojë muskujt e caktuar - Përshkruajë ngjitjen e tyre për skelet - Shpjegojë funksionin e tyre në raport me skeletin dhe sistemin e organeve

b) Temat e kapitullit - Muskujt e skeletit (ndërtimi histologjik) - Muskuli i zemrës - Muskujt e lëmuar - Muskujt e kokës, qafës, trupit dhe anësive - Llojet e muskujve dhe karakteristikat e tyre funksionale - Puna dhe forca muskulore( mekanizmi i kontrakcionit, llojet e kontarkcioneve, mekanizmi energjetik dhe lodhja muskulore)

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuale,grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Prezantimi interaktiv me slajde dhe LCD- projektor Kapitulli i 4: Fiziologjia e përgjithshme 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë përbërjen dhe funksionin dhe përbërjen e lëngjëvë trupore - Dallojë elementet qelizore të gjakut dhe rolin e tyre - Shpjegojë mekanizmat homeostatik të sisitemeve funksionale

b) Temat e kapitullit - Lëngjet e trupit (jashtqelizore, brendaqelizore dhe ndërqelizore) - Dinamika kapilare (këmbimi i ujit, materieve ushqyese dhe materieve tjera ndër- - mjet gjakut dhe lëngut qelizor) - Uji, origjina e tij në organizëm roli dhe ndarja - Homeostaza (mekanizmat homeostatik të sistemeve funksionale për mbajtjen - e homeostazës - Vetitë fizike, kimike, përbërja dhe roli i gjakut - Plazma e gjakut, vetitë, përbërja - Elementet e figuruara të gjakut (eritrocitet leukocitet dhe trombocitet) - Homeostaza dhe ndërprerja e gjakderdhjes - Sedimentimi i gjakut - Grupet e gjakut( ABO sistema dhe Rh-faktori) dhe transfusión - Imuniteti dhe alergjia

128



d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 5: Fiziologjia e indve ekscitabile 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat themelore të indit nervorë dhe muskulor - Përshkruajë ndërtimin histologjik të tyre - Shpjegojë funksionin e tyre b) Temat e kapitullit - Indi nervor - Indi muskulor - Ndërtimi histologjik i indit nervor dhe muskulor - Mekanizmat funksional të indit nervor dhe muskulor ( llojet e kontrakcionit dhe forca muskulore) c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 6: Fiziologjia e sistemit kardio-vaskular 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë karakteristikat themelore të muskulit të zemrës dhe sitemit përcjellës - Shpjegojë karakteristikat themelore të qarkullimit të madh të gjakut, vëllimet - dhe shtypjen arteriale - Dallojë pulsin arterial dhe kualitetin e tij b) Temat e kapitullit - Anatomia e zemrës - Ndërtimi i muskulit të zemrës dhe enët e gjakut të saj - Karakteristikat funksionale të muskulit të zemrës dhe sistemit përcjellës

129

- Rregullimi i punës së zemrës (vet rregullimi, nervor dhe humoral) - Karakteristikat morfologjike të rrjetit të enëve të gjakut - Enët e gjakut - Trungu limfatik - Qarkullimi sistemik(ligjet e hemodinamikës) - Vëllimi i gjakut dhe shtypja arteriale e gjakut (faktorët që e përcaktojnë) - Pulsi arterial dhe kualitetet e tij



d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 7: Fiziologjia e sistemit respirator 9 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë ndërtimin e rrugëve të frymëmarrjes - Përshkruajë funksionin e mushkërive - Përshkruajë rolin e pleurës - Përshkruajë mekanizmin e frymëmarrjes b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike të organeve të frymëmarrjes(rrugët e sipërme dhe të poshtme

mushkëritë, cipa mbështjellëse) - Mekanika e frymëmarrjes (lëvizjet respiratore, vëllimet dhe kapacitetet mushkërore,

këmbimi i gazrave në mushkëri) - Transporti i gazrave me gjak - Rregullimi i frymëmarrjes(qendrat resipratore, kimiosenzitive dhe rregullimi refleksiv)



d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 8: Fiziologjia e sistemit gastro-intestinal 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

130

- Shpjegojë karakteristikat e organeve të tretjes - Përshkruajë raportet topografike të organeve të tretjes - Dallojë gjëndrat ndihmëse dhe funksionet e tyre b) Temat e kapitullit - Anatomia e organeve të tretjes - Raportet topografike të pjesëve të organeve të tretjes - Gjëndrat ndihmëse të organeve të tretjes - Proceset sekretuese, tretja e materieve ushqyese në pjesët e traktit digjestiv - dhe rregullimi i tyre c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Demonstrojë prezantimin interaktiv të lëndës - Organizojë punën në grupe të vogla - Përdorë mjete bashkëkohorë të TI (CD, grafoskop , slajde d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 9: Qarkullimi i materies dhe energjisë 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë metabolizmin e materieve ushqyese në organizëm - Përshkruajë termorregullimin - Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e materieve ushqyese në mbajtjen e homeostazës b) Temat e kapitullit - Metabolizmi i materieve ushqyese (karbohidratet,proteinat, yndyrat) - Metabolizmi energjetik (metabolizmi bazal) - Temperatura e trupit dhe rregullimi i saj c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 10: Fiziologjia e sistemit eksretor ( veshka) 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

131

- Shpjegojë karakteristikat e sistemit ekskretor - Përshkruajë funksionin e nefronit (filtrimin, reabsorbimin dhe sekretimin) - Dallojë formimin e urinës definitive - Shpjegojë refleksin e urinimit b) Temat e kapitullit

- Anatomia dhe morfologjia e veshkës - Neuroni - Formimi i urinës - Roli i veshkave për ruajtjen e homeostazës - Akti i urinimit (ujëqitja), fshikëza urinare, refleksi i urinimit, vetitë fizike dhe kua-

litative të urinës c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 11: Fiziologjia e sistemit endokrin (hormonal) 9 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë gjëndrat endokrine dhe karakteristikat e tyre - Numërojë hormonet e gjëndrave endokrine - Përshkruajë rëndësinë dhe veprimin e tyre b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike dhe funksionale të gjëndrave endokrine - Veprimet fiziologjike të hormoneve në indet e cakut dhe efektet e veprimit të tyre - Rregullimi i tajitjes të hormoneve të gjëndrave endokrine c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim

132

Kapitulli i 12: Fiziologjia e organeve gjinore 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë karakteristikat morfologjike dhe funksionale të organeve gjinore - Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e spermatogjenezës dhe ovulacionit b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore femërore - Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore mashkullore - Fiziologjia e organeve gjinore c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 13: Fiziologjia e SNQ 12 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

- Shpjegojë anatominë dhe fiziologjinë e SNQ - Dallojë SNQ dhe SNP - Përshkruajë karakteristikat e përgjithshme të receptorëve ndijorë


- Ndërtimi i SNQ - Palca kurrizore - Truri - Fiziologjia e SNQ - Ndërtimi i SNP - Nervat trunor dhe shpinor (senzitiv, motorik dhe senzomotorik) - Sistemi nervor autonom dhe vegjetativ - Pjesa simpatike dhe parasimpatike - Sistemi i organeve shqisore - Klasifikimi i receptorëve - Fiziologjia e organeve receptore- shqisave

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese

133

- Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim

134

Programi i lëndës

“Parimet e kontrollit të infeksionit”

Lëmi

: Shëndetësi


I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - Shpjegojë nocionin e infeksionit - Tregojë njohuri për sëmundjet që shkaktohen si pasojë e higjienës së dobët - Përshkruajë mënyrën e mirëmbajtjes së higjienës personale - Zbatojë aspektet e higjienës komunale dhe mbrojtjes së mjedisit përmes punës

grupore kreative - Përshkruajë efektet negative të substancave narkotike (alkoolit, duhanit dhe drogës) - Përshkruajë shkaqet e mbipeshës, kequshqyerjes si dhe higjienës së ushqimit - Përshkruajë faktorët e dëmshëm të mjedisit punues dhe rëndësinë e pushimit II. Fondi i orëve të lëndës


III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Higjiena personale

8 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Zbatojë parimet themelore të kontrollit të sëmundjeve infektive - Përshkruajë mënyrën e mirëmbajtjes së higjienës personale - Përshkruajë sëmundjet që shkaktohen si pasojë e higjienës së dobët - Dallojë detyrat e punëtorit shëndetësorë në përparimin e higjienës personale dhe - kolektive

b) Temat e kapitullit - Parimet e mirëmbajtjes së higjienës personale dhe sëmundjet që paraqiten si pasojë - e higjienës së dobët - Higjiena e gojës dhe e dhëmbëve (aspekti shëndetësorë dhe estetik) - Higjiena e veshmbathjes - Roli i faktorëve ambiental dhe aktiviteti fizik në ruajtjen e shëndetit - Detyrat e punëtorit shëndetësorë në përparimin e higjienës personale dhe kolektive


135

- Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem



Kapitulli 2: Higjiena komunale

8 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Zbatojë aspektet e higjienës komunale - Zbatojë aspektet e mbrojtjes së mjedisit punues përmes punës grupore kreative

b) Temat e kapitullit - Rëndësia epidemiologjike e ujit të pijes dhe kërkesa higjienike për të - Përbërja normale e ajrit - Hedhja e mbeturinave dhe menaxhimi i tyre


Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 1: Higjiena personale

-

8 orë



136

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem



Kapitulli 3: Higjiena mentale

6 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë (shpjegojë) raportet e shëndetit trupor dhe shpirtëror - Përshkruajë efektet negative të substancave narkotike

b) Temat e kapitullit - Raporti i shëndetit trupor dhe shpirtëror - Aspektet mentale dhe higjienike të toksikomanive dhe sëmundjet e vartësisë - Mënyrat e profilaksës së çrregullimeve mentale higjienike



d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 4: Higjiena e ushqimit

-

6 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë mënyrën e drejtë të ushqyerit - Përshkruajë shkaqet e mbipeshës dhe kequshqyerjes - Përshkruaj mënyrat e ruajtjes dhe konservimit të ushqimit

b) Temat e kapitullit - Proceset fiziologjike lidhur me ushqimin dhe të ushqyerit - Rregullat e ruajtjes dhe konservimit të ushqimit - Kontrolli higjienik i ushqimit


137

Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 5: Higjiena shkollore dhe e mjedisit

-

7 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë faktorët e dëmshëm të mjedisit punues - Argumentojë rëndësinë e pushimit

b) Temat e kapitullit - Mjedisi shkollorë si faktorë i rëndësishëm, në procesin e mbrojtjes dhe përparimit të - shëndetit të fëmijëve dhe rinisë - Higjiena e objekteve parashkollore dhe shkollore

Keq formimet më të shpeshta të cilat sajohen në shkollë



d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

-

-

138

Programi i lëndës


Lëmi

: Shëndetësi


I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - Tregojë definicionin e shëndetit sipas OBSH-së - Përshkruajë rëndësinë e shëndetit për jetën e njeriut - Përshkruajë rëndësinë e infermierisë si veprimtari profesionale - Dallojë shërbimet të cilat ofrojnë mbrojtjen shëndetësore - Dallojë organizimin e mbrojtjes shëndetësore - Tregojë nivelet e mbrojtjes shëndetësore - Dallojë llojet e enteve shëndetësore - Tregojë punën dhe organizimin e brendshëm të institucioneve shëndetësore - Përshkruajë masat dhe metodat e DD-së - Dallojë nevojat personale të sëmurëve të palëvizshëm - Zbatojë njohuritë në punën profesionale II. Fondi i orëve të lëndës


III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli i 1: Njeriu i shëndoshë

8 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Tregojë definicionin e shëndetit sipas OBSH -së - Shpjegojë rëndësinë e shëndetit dhe infermierisë si veprimtari profesionale - Përshkruajë shërbimet që ofrojnë mbrojtje shëndetësore

b) Temat e kapitullit - Shëndeti, kujdesi shëndetësor dhe infermieria si veprimtari profesionale - Mbrojtja shëndetësore dhe shërbimi shëndetësor

Niveli i mbrojtjes (parësorë, dytësore, tretësore shëndetësore

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

-

139

- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem



Kapitulli i 2: Entet dhe institucionet për mbrojtjen shëndetësore

10 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë entet për mbrojtje shëndetësore - Përshkruajë shërbimet të cilat ofrojnë mbrojtje shëndetësore - Përshkruajë organizimin e mbrojtjes shëndetësore

b) Temat e kapitullit - Entet për mbrojtje shëndetësore - Institucionet shëndetësore stacionare - Organizimi i brendshëm i institucioneve shëndetësorë

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë në luajtjen e roleve - Formulojë pyetësorë me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit



Kapitulli i 3: Menaxhimi me të sëmurët e hospitalizuar

15 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë pranimin e të sëmurit në spital - Shpjegojë vendosjen e të sëmurit në dhomë dhe pozitat e tij në shtrat - Menaxhimin në rast të infeksioneve hospitalore

b) Temat e kapitullit - Pranimi, vendosja dhe lëshimi i të sëmurit - Dhoma e të sëmurit dhe veçoritë themelore - Pozita e të sëmurit në shtrat - Burimet dhe rrugët e përhapjes së infeksionit - Profilaksa dhe eliminimi i infeksioneve intrahospitalore

140



d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 4: Masat dhe metodat e DDD - së

15 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë masat e DDD-së - Përdorë mjete e dezinfektimit

b) Temat e kapitullit - Sterilizimi (metodat) - Zbatimi i metodës së asepsës dhe antisepsës - Dezinfektimi (metodat dhe mjetet) c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 5: Higjiena personale dhe llojet e kujdesit shëndetësor

ë 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë higjienën personale të sëmurëve - Specifikojë të sëmurët e palëvizshëm - Dallojë llojet e kujdesit shëndetësor

b) Temat e kapitullit - Higjiena personale e pjesëve të trupit - Asistimi në mirëmbajtjen e të sëmurit të palëvizshëm - Kujdesi intensiv - Kujdesi i rëndomtë (vet kujdesi) - Kujdesi shtëpiak - Kujdesi terminal i të sëmurit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

141

- Ilustrojë me slajde ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezentim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 6: Puna e punëtorit medicinal dhe përkujdesja për të sëmurin

12 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë punën dhe detyrat e punëtorit medicinal

b) Temat e kapitullit - Materiali dhe mjetet për fashim - Përgatitja e punëtorit medicinal për vizitë - Përgatitja e të sëmurit për vizitë - Kujdesi për disponim shpirtëror të të sëmurit - Vizitat për të sëmurët dhe qëndrimi i punëtorit medicinal ndaj vizitorëve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve


142

Programi i lëndës

“Shëndeti dhe sëmundjet te njeriu”

Lëmi

: Shëndetësi


I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - Dallojë shenjat që përcjellin sëmundjet e sistemit kardiovaskular - Dallojë shenjat që karakterizojnë sëmundjet e sistemit respirator - Përshkruajë shenjat e abdomenit akut dhe shkaqet e tij - Dallojë çrregullimet inflamatore dhe degjenerative reumatizmale - Përshkruajë shenjat inflamatore të syrit dhe lëndimet e tij - Dallojë sëmundjet e traktit të sipërm inflamator - Përshkruajë lëndimet e veshit - Dallojë kolikat renale dhe çrregullimet e urinimit - Dallojë alergjitë dhe sëmundjet më të shpeshta të lëkurës - Dallojë manifestimet klinike të çrregullimit të glikemisë - Përshkruajë manifestimet klinike të gjëndrës tireoid



III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli i 1: Sëmundjet më të shpeshta kardiovaskulare

6 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e dallimit të shenjave që përcjellin sëmundjet më të shpeshta kardiovaskulare - Dallojë shenjat e përgjithshme dhe të veçanta që përcjellin secilën prej sëmundjeve - Përkujdeset për të sëmurët me shenjat përcjellëse

b) Temat e kapitullit - Angina pektorale - Ifarkti i miokardit - Arresti kardiak - Aritmitë - Hipertensioni arterial - Edema akute pulmonare - Anemitë

143




Kapitulli i 2: Sëmundjet më të shpeshta respiratore

6 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Kuptojë etiologjinë , paraqitjen, dhe menaxhimin e astmës në komunitet - Dallojë shkaqet dhe trajtimin e pneumonisë, pleuritit, sëmundjeve kronike obstru- ktive respiratore, pneumotoraksit dhe embolisë pulmonare - Përshkruajë rëndësinë dhe mënyrën e përdorimit të pikfloumetrit dhe nebulizatorit b) Temat e kapitullit - astma - pneumonitë - pneumotoraksi - sëmundjet specifike - sëmundjet malinje c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë në luajtjen e roleve - Formulojë pyetësor me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit



Kapitulli i 3: Sëmundjet më të shpeshta të lëkurës

2 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë lezionet e lëkurës - Identifikojë sëmundjet më të shpeshta të lëkurës - Menaxhojë ato sëmundje të lëkurës

144

b) Temat e kapitullit - Infeksionet dhe infestimet e lëkurës - Eczema - Lythat - Urtikaria - Pruritus - Aknet - Psoriaza - Pityriasis rosea - Sëmundjet malinje të lëkurës c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Prezantimi interaktiv me sllajde të sëmundjeve më të shpeshta të lëkurës dhe menaxhimi i tyre - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve të lëkurës nga përditshmëria e tyre. Kapitulli i 4: Sëmundjet më të shpeshta gastrointestinale

4 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë shkaktarët e dhimbjeve abdominale - Dallojë gjendjet që kanë nevojë të referohen në spital - Menaxhojë problemet më të shpeshta gastrointestinale b) Temat e kapitullit - Apendiciti - Ulçera peptike - Pankreatiti - Kolika biliare - Kolecistiti akut - Obstruksionet intestinale - Diarea dhe opstipacioni c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde të sëmundjeve gastrointestinale

145

Kapitulli i 5: Sëmundjet urogjenitale 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Dallojë simptomat e infeksioneve urogjenitale - Asistojë mjekun gjatë kateterizimit të fshikzës urinare b) Temat e kapitullit - Ekzaminimi i urinës - Cistiti akut - Pielonefriti akut - Kolika renale - Insuficienca renale - Syndroma nefrotike - Glomerulonefriti - Hemodializa dhe dializa peritoneale c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë në formë të sllajdeve sëmundjet më të shpeshta urogjenitale - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde të sëmundjeve gastrointestinale Kapitulli i VI: Sëmundjet më të shpeshta reumatizmale

3 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Numërojë shkaktarët më të shpeshtë të dhimbjes së nyjeve - Dallojë shkaktarët e dhimbjes së shpinës - Menaxhojë problemet më të shpeshta të çrregullimeve reumatizmale b) Temat e kapitullit - Artriti akut - Dhimbjet e shpinës - Poliartiti nodoz - Skleroza sistemike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve

146

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde të sëmundjeve gastrointestinale Kapitulli i VII: Sëmundjet më të shpeshta të syve 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë shkaqet e inflamacionit të syve - Aplikojë pikat dhe yndyrën për trajtimin e syve të sëmurë - Asistojë mjekun në heqjen e trupave të huaj nga syri b) Temat e kapitullit - Syri i skuqur - Lëndimet e syrit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë rastet e syrit të skuqur me slajde - Prezantojë problemet dhe emergjencat tjera të syrit - Organizojë kuis me slajde

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde të sëmundjeve gastrointestinale Kapitulli i VIII: Sëmundjet më të shpeshta në ORL

3 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Dallojë epidemiologjinë e dhimbjes së fytit - Përshkruajë emergjencat më të shpeshta në ORL - Asistojë në heqjen e trupave të huaj nga hunda dhe veshi b) Temat e kapitullit - Dhimbjet e fytit - Dhimbjet e veshit - Lëndimet e veshit dhe hundës - Gjakderdhjen nga hunda c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Bëjë prezantimin interaktiv rreth anamnezës së rasteve me dhimbje fyti dhe veshi - Prezantojë emergjencat më të shpeshta të ORL-së - Organizojë punën në grupe të vogla me prezantim të rasteve

147

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezentim të rasteve - Prezentimi interaktiv me sllajde të sëmundjeve gastrointestinale Kapitulli i IX: Sëmundjet më të shpeshta endokrine 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Numërojë gjëndërrat kryesore endokrine - Dallojë shenjat ktyesore të çrregullimit të gjëndrrave endokrine - Aplikojë terapinë e insulinës b) Temat e kapitullit - Çrregullimet e gjëndrrës tireoide (hipo dhe hipertireoidizmi) - Çrregullimet e gjëndrrës mbiveshkore - Çrregullimet e pankreasit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjeratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezentim të rasteve - Prezentimi interaktiv me sllajde të sëmundjeve gastrointestinale

148

Programi i lëndës

“Shëndeti i të porsalindurit”

Lëmi

: Shëndetësi


I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - Dallojë shenjat vitale të cilat e karakterizojnë të porsalindurin normal - Demonstrojë veprimet të cilat përdoren tek fëmijët e lindur me asfiksi - Zbatojë masat për reanimim - Tregojë planin e përkujdesjes për të penguar obstruksionin e rrugëve të frymëmarrjes - Pengojë hipoterminë - Sigurojë përkujdesje të përshtatshme të lëkurës dhe të pengojë infeksionin - Përshkruaj vaksinimin e porsalindurin - Shpjegojë anatominë dhe fiziologjinë e gjirit - Përshkruajë procesin e laktacionit - Tregojë nënës për teknikat e gji dhënies - Demonstrojë aftësitë për ndihmë nënës gjatë gji dhënies - Demonstrojë aftësitë ndihmëse për ushqim artificial të sigurt - Përgatitë familjen dhe të porsalindurin për lëshim nga spitali - Dallojë lëndimet e mundshme gjatë lindjes - Identifikojë institucionet (këshillimoret) dhe të përshkruaj rolin e tyre II. Fondi i orëve të lëndës


III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Adaptimi në jetën ekstrauterine

6 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Dallojë shenjat vitale të cilat e karakterizojnë të posalindurin normal - Tregojë veprimet të cilat përdoren te fëmijët e lindur me asfiksi - Pengojë obstruksionin e rrugëve të frymëmarrjes

b) Temat e kapitullit - Shenjat vitale te i posalinduri - Veçoritë anatomike të posalindurit - Masat antropometrike - Veçoritë funksionale dhe fiziologjike - Kujdesi ndaj të posalindurit me asfiksi - Reanimimi i të posalindurit

149

- Përkujdesja për të posalindurin në maternitet

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi, mullazhe) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 2: Kujdesi për të porsalindurin normal

4 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Pengojë hipoterminë te i porsalinduri - Sigurojë përkujdesje të përshtatshme të lëkurës – të pengojë infeksionin - Vaksinojë të porsalindurin b) Temat e kapitullit - Kujdesi esencial për të porsalindurin - Procedurat profilaktike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi, mullazhe) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 3: Lëndimet gjatë lindjes dhe sëmundjet e të porsalindurve

10 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Dallojë veçoritë të cilat manifestohen pas lindjes (verdhëza, hipotermia, konvulzionet,

letargjia, pustulla të rënda të lëkurës) - Tregojë nevojat nutritive te fëmijët me ushqim normal b) Temat e kapitullit - Lëndimet e eshtrave dhe muskujve - Lëndimet e lëkurës - Lëndimet e sistemit nervor - Verdhëza te i porsalinduri - Infeksioni i kërthizës

150

- Sepsa te i porsalinduri c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi, mullazhe) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 4: Ushqimi natyror i të posalindurit

5 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruaj procesin e laktacionit - Diskutojë me nënën për teknikat e gji dhënies - Aftësojë nënën për gjidhënie b) Temat e kapitullit - Gjidhënia - Rëndësia, cilësia dhe roli i qumshtit të nënës c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi, mullazhe) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 5: Ushqimi artificial i të porsalindurit

5 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e ushqimit artificial për të porsalindurin - Dallojë llojet e ushqimit artificial - Përshkruaj teknikat e dhënies së ushqimit artificial b) Temat e kapitullit - Qumshti pluhur - Qumshti i lopës - Teknikat e dhënies së qumshtit

151


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi, mullazhe) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

Kapitulli 6: Qendrat pediatrike

5 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruaj rëndësinë e këshillimoreve - Bashkëpunojë me nënat për mënyrën e përkujdesjes b) Temat e kapitullit - Edukimi i nënës që ka fëmiun në gji - Këshillimi i nënës në këshillimore për nëna dhe fëmijë c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi, mullazhe) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

152

Klasa 10



Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit

1

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin për të njohur strukturat an atomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit




RM 1 – Nxënësi duhet të njohë pjesët e skeletit Përmbajtja

- Skeleti i kokës - Skeleti i trupit - Skeleti i anësive - Ndërtimi i nyjes lëvizëse - Nyja e krahut, bërrylit, dorës, ijeve, gjurit dhe boshtit të

kurrizit

RM 2 Nxënësi duhet që përmes mullazheve të identifikoj muskujt

e caktuar, raportin, formën, pozitën dhe ngjitjen Përmbajtja - Muskujt e kokës - Muskujt e qafës - Muskujt e trupit - Muskujt e anësive (ekstremiteteve)

RM 3 Nxënësi duhet që përmes mullazheve të identifikoj organet e

njeriut Përmbajtja - Zemra - Enët e gjakut - Mushkëritë - Lukthi - Mëlqia - Pankreasi - Shpretka

153

- Veshkat - Zorra e hollë dhe e trashë

RM 4 Nxënësi duhet të dijë të numëroj elementet e gjakut, të

përcaktoj sedimentacionin, hematokritin, kohën e gjakderdhjes dhe grupet e gjakut Përmbajtja - Numërimi i eritrociteve - Sedimentimi i gjakut - Hematokriti - Koha e gjakderdhjes - Numrimi i leukociteve - Përcaktimi i formulës leukocitare - Përcaktimi i grupeve të gjakut

RM 5 Nxënësi duhet të dijë të përcaktoj frekuencën e punës së

zemrës, frymëmarrjen, temperaturën trupore, pulsin dhe shtypjen e gjakut Përmbajtja - Auskultimi i toneve të zemrës - Palpimi i pulsit - Matja e shtypjes së gjakut - Matja e temperaturës trupore - Spirometria

RM 6 Nxënësi duhet të dijë si egzaminohen reflekset me rëndësi

klinike Përmbajtja - Reflekset e muskujve flekësor - Reflekset e muskujve ekstenzor - Reflekset kutano-abdominale


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mesuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjigje me gojë dhe

demonstrim praktik

154

KR Nxënësi duhet të: - Përshkruajë pjesë të skeletit të trupit - Përshkruajë pjesë të skeletit të kokës - Përshkruajë artikulacionet e lëvizshme dhe të

palëvizshme


KR Nxënësi duhet të dallojë:

- Muskujt e kokës - Muskujt e qafës - Muskujt e trupit - Muskujt e anësive

RM 3 IV Vëzhgimi me listë kontrolli, pyetje përgjigjje dhe

demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - Tregojë raportin topografik të organeve

RM 4 IV Vëzhgimi me listë kontrolli dhe test me shkrim


- Numrin e eritrociteve, leukociteve dhe trombociteve - Hemostazën - Sedimentimin e gjakut - Grupet e gjakut



- Përcaktojë frekuencën e punë së zemrës - Përcaktojë frekuencën e frymëmarrjes - Demonstrojë matjen e temperaturës trupore - Demonstrojë matjen e pulsit - Demonstrojë matjen e shtypjes së gjakut



- Ekzaminojë reflekset me rëndësi klinike

155





- Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkret për përcaktimin e shenjave vitale dhe analizave themelore laboratorike

- Vlerësimi bëhet përmes demonstrimit praktik të aftësive të fituara



156




2

Qëllimi i modulit



5,8 kredi (35 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të demonstrojë rregullimin e shtratit të sëmurit dhe vendosjen e tij në shtrat Përmbajtja - Uniformat e punës dhe masat e mbrojtjes personale të

pun-ëtorëve shëndetësor - Shtrati i të sëmurit (llojet dhe përbërja) - Rregullimi i shtratit të zbrazët nga dy persona - Rregullimi i shtratit të sëmurit të palëvizshëm - Pozita e të sëmurit në shtrat - Ndërrimi i pozitës së të sëmurit në shtrat - Bartja e të sëmurit




Përmbajtja - Të përdorë mjetet e dezinfektimit - Të zbatojë teknikat e sterilizimit - Të ruajë mjetet dezinfektuese - Të zbatojë rregullat për mbrojtje personale dhe të

mjedisit


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mesuarit.

157

Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit




shtrat - Demonstrojë aftësitë menaxhuese në rast të

infeksionit hospitalor



- Përkujdeset për higjienën personale të të sëmurit - Zbatojë teknikat e larjes së pjesëve të trupit - Demonstrojë larjen e të sëmurit të palëvizshëm - Zbatojë rregullat e mbrojtjes personale dhe të

mjedisit

RM 3 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjigje dhe demonstrim praktik


- Demonstrojë përdorimin e mjeteve të dezinfektimit - Zbatojë metodat e asepsës dhe antisepsës




Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Paisjet në kabinetin e kujdesit shëndetësor - Mullazhet për demonsrim praktik

158


“Analizat laboratorike,rëntgenologjike dhe diagnostikuese te sëmundjet emergjente

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa: 10

Numri i modulit

3

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin në marrjen e materialit për analiza laboratorike dhe teknikat diagnostikuese




RM 1 Nxënësi duhet të dijë te plotësojë dokumentacionin e të sëmurit dhe ti përcjellë shenjat vitale Përmbajtja - Organizimi i punës në reparte dhe ambulanca - Dokumentacioni – mbajtja dhe ruajtja e protokollit

ambulator - Matja e shenjave vitale - Marrja e gjakut dhe analizat tjera plotësuese - Përgatitja e repartit për vizitën e mjekëve - Asistenca mjekut gjatë kontrollit të sëmurit - Ndarja e terapisë - Ushqimi higjiena-dietetikë i të sëmurit - Përgatitja e të sëmurit për ekzaminime plotësuese - Rregullat për mbrojtje në pune dhe të mjedisit

RM 2 Nxënësi duhet të dijë të bëjë teknikat diagnostikues dhe

menaxhimin e rasteve emergjente Përmbajtja - Teknikat diagnostikuse ( EKG, Rtg, intubimi,inhalimi,

oksigjenoterapia, drenazha pleurale, gastroskopia, kolonoskopia, irigografia , rektoskopia, ndoskopia,

- kterizimi i fshkzës,dializa peritoneale dhe hemodializa). - Rregullat për mbrojtje në punë dhe mbrojtje të mjedisit

RM 3 Nzënësi duhet të dijë të aplikoj njhuritë për menaxhimin e

rasteve emergjente Përmbajtja - Përpunimi i plagëve - Anti-shok terapia - Heqja e trupave të huaj nga syri, veshi, hunda, fyti dhe

159

rrugët e sipërme të frymëmarrjes - Rregullat e mbrojtjes në pune dhe mbrojtjen e mjedisit





KR Nxënësi duhet të: - Plotësojë, mbajë dhe ruaj dokumentacionin e të

sëmurit - Pranojë të sëmurin - Përgatis repartin dhe të sëmurin për vizitën e mjekëve - Marrë gjakun dhe materialin tjetër për ekzaminime

plotësuese diagnostiko - zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe të mjedisit



- Përgatitë të sëmurin për ekzaminim dhe diagnostikim - Përdorë aparatet diagnostikuese - Zbatojë teknikat diagnostikuese - Zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe mbrojtje të

mjedisit


demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - Përgatitë dhe aplikoj anti-shok terapinë - Zbatojë rregullat e përpunimit të plagëve - Asistojë mjekun gjatë heqjes së trupave të huaj nga

syri, veshi, hunda dhe rrugët e sipërme të frymëmarrjes

- Zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe mbrojtje të mjedisit


- Ky modul duhet të realizohet në klinikën interno - Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime

konkrete të përdorimit të drejtë të mjeteve, aparateve dhe teknikave diagnostikuese

160

- Nxënësi duhet të angazhohet në pune konkrete të marrjes së mostrave të gjakut dhe materialit tjetër diagnostiko - Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Klinika Interno - Mullazhet për demonstrim praktik

161


“Përkujdesja për të porsalindurin”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa: 10

Numri i modulit

4

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që aftëson nxënësit për përkujdesje në boksin e fëmijëve, përkujdesje specifike për të porsalindurin dhe fëmijëve me lëndime dhe keq formime


5,8 kredi (35 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të mësojë mbi organizimin e punës në boksin e fëmijëve Përmbajtja - Kontrollimi i shenjave vitale - Demostrimi i larjes së fëmijës - Përpunimi i kërthizës - Kujdesi për lëkurë dhe shqisa - Matja e peshës trupore - Vaksinimi - Veshja e të posalindurit

RM 2 Nxënësi duhet të dijë përkujdesjen specifike ndaj të

porsalindurit Përmbajtja - Të lindurit parakohe - Të lindurit me asfiksi - Reanimimi i të posalindurit

RM 3 Nxënësi duhet të dijë të kujdeset për metodat e të ushqyerit

të fëmiut me malformacione Përmbajtja - Ndihma e parë te konvulsionet dhe teknika e të ushqyerit

me sondë

162





- dallojë shenjat vitale si dhe të bëjë matjet antropometrike te i porsalinduri

- demonsrtojë larjen e fëmijës - përkujdeset për higjienën dhe përpunimin e kërthizës - bëjë vaksinimin e fëmijës



- demonstrojë përkujdesjen për të lindurit para kohe - dijë të asistojë te të lindurit me asfiksi - dijë të asistojë gjatë reanimimit të porsalindurit



- zbatojë ndihmën e parë te konvulsionet - zbatojë teknikat e të ushqyerit me sondë


- Ky modul duhet të realizohet në boksin e fëmijëve, si dhe në këshillimore për nëna dhe fëmijë

- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë demostrime konkrete me mullazhe (fëmijë - kukull)

- Nxënësi duhet të angazhohet me punë konkrete për përkujdesje të fëmijëve në boks

- Gjatë vlerësimit të nxënësve zbatohet demostrimi praktik i aftësive të fituara


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - boksi i fëmijëve - mullazhe (fëmijë-kukull) - CD-programe

163

Klasa 11


Programi i lëndës

“Parimet e kontrollit të infeksionit” Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet të: - përshkruan fazat e zhvillimit të sëmundjeve infektive (ngjitëse) - tregojë diagnozën dhe menaxhimin e tyre - përshkruaj masat që duhen ndërmarrë për preventivën e sëmundjeve infektive - dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve respiratorë, gastrointestinale, gjakut dhe




164

- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 2: Evitimi dhe pengimi i sëmundjeve infektive 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë masat që ndërmerren në prevenimin e sëmundjeve infektive - Përshkruajë zbulimin e hershëm të sëmundjeve infektive, izolimin e tyre, dezinfektimin,





respirator (ethet, varicella, herpes Zoster, rubela, angina streptokokcike dhe erizipel) - Infeksionet specifike respiratorë (gripi, krupi, pertusis, difteria). c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

165

- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 4: Infeksionet e traktit gastrointestinal 6 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve gastrointestinale b) Temat e kapitullit: - Karakteristikat e përgjithshme të sëmundjeve infektive me manifestin të sistemit

gastrointestinal - Intoksikacionet alimentare - Toksoinfeksionet gastrointestinale (salmonelozat) - Infeksionet parazitare (dizenteria, kolera, trihineloza) - Inveksionet virale (hepatiti, poliomieliti). c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 5: Infeksionet e traktit gastrointestinal 4 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve transmisive të gjakut b) Temat e kapitullit: - Rikeciozat - Sëmundja e Brillit - Malaria - Ethet hemorragjike c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

166

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 6: Zoonozat 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat specifike të zoonozave b) Temat e kapitullit: - Antraksi - Tetanusi - Rabiesi - Leptospiroza - Ethet Q - Toksoplazmoza c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 7: Sëmudjet e reja infektive 4 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dijë karakteristikat specifike të sëmudjeve të reja infektive - Mënyrën e përkijdesjes - Prevencën e tyre b) Temat e kapitullit: - SIDA (AIDS) - Ethet Lasa - Ethet Morburg - Sëmundja legjionare c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

167

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

168

Programi i lëndës


Lami: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa : 11

I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Përshkruajë detyrat dhe programet e punës edukativo-shëndetësore - Përshkruajë përdorimin e mjeteve konkretizuese për realizimin e tyre - Përshkruajë aplikimin e njohurive lidhur me edukimin shëndetësorë nëpër institucione të


II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Qëllimi dhe principet e punës edukativo-shëndetësore

3 orë

c) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Zbatojë detyrat në kuadër të problemeve shëndetësore specifike - Zbatojë programet e punës edukativo- shëndetësore d) Temat e kapitullit : - Qëllimet dhe principet e punës edukativo-shëndetësore - Qëllimi themelor dhe detyrat në kuadër të problematikës shëndetësore specifike - Programi i punës edukuese shëndetësore c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem

169


metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuale,grafoskop etj).


c) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Njihet me metodat individuale, grupore dhe komplekse - Aplikojë mjetet konkretizuese për edukimin e popullatës d) Temat e kapitullit : - Metodat dhe format e punës edukativo-shëndetësore - Mjetet konkretizuese të edukimit shëndetësor c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,broshura,fotografi ) dhe


Kapitulli 3 : Edukimi shëndetësorë nëpër institucione 6 orë c) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Aftësohet për organizimin e mbrojtjes shëndetësore nëpër institucione të ndryshme d) Temat e kapitullit : - Edukimi shëndetësorë në : - shtëpi të shëndetit - spital - programet e bashkësisë - organizatat para shkollore dhe shkollore c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve

170



Kapitulli 4 : Edukata seksuale dhe rëndësia e saj 8 orë c) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë esencën e integritetit dhe faktet themelore të zhvillimit seksual - Aplikojë masat mbrojtëse të një shtatzënie të padëshiruar dhe rregullat e higjienës intime d) Temat e kapitullit : - Integriteti seksual - Faktet e zhvillimit seksual - Marrëdhënia seksuale dhe shtatzënia - Higjiena intime c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,broshura,fotografi ) dhe



c) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Diskutojë për metodat e planifikimit familjar, indikacionet dhe kundër-indikacionet e tyre - Demonstrojë përdorimin e disa metodave kontraceptive - Përshkruajë prevalencën e dhunës ndaj femrës d) Temat e kapitullit : - Metodat e kontracepsionit - Indikacionet dhe kundër-indikacionet për aplikim të mjeteve kontraceptive - Dhuna në takime dashurie - Eliminimi i shqetësimit seksual

171




d) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë HIV / AIDS - Përshkruajë gonorenë - Përshkruajë klamidia - Përshkruajë trihomonas - Përshkruajë herpesi gjenital - Përshkruajë papilloma - Përshkruajë sifilisi - Përshkruajë shankroidi - Përshkruajë infeksionet bakteriale, mikotike të traktit urogjenital e) Temat e kapitullit : - AIDS - Gonorea - Klamidia - Trihomonas - Herpesi gjenital - Papilloma - Sifilisi, shankroidi



172

Programi i lëndës

“Psikologjia e fëmijës”


I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Njihet me të dhënat historike për zhvillimin psikofizik të fëmijës - Mësoj metodat që zbatohen në studimin e fëmijëve - Përvetësojë karakteristikat e veçanta të periudhave të zhvillimit psikik të fëmijës - Përshkruajë faktorët që ndikojnë në zhvillimin piko fizik të fëmijës - Përshkruajë zhvillimin motorik të fëmijës - Përshkruajë zhvillimin e emocioneve të fëmijës - Përshkruajë faktorët që ndikojnë në zhvillimin social të fëmijës - Përshkruajë fazat e zhvillimit të folurit dhe çrregullimet, zhvillimin sensorik të vërejturit, kujtesës të menduarit dhe inteligjencës. II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1 : Hyrje historike

6 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruaj të dhënat historike mbi zhvillimin psikofizik të fëmijës - Shpjegojë ndikimin e teorisë së evolucionit dhe filozofisë - Përshkruajë dhënat mbi zhvillimin e periudhës më të re në psikologjinë e fëmijëve b) Temat e kapitullit : - Ndikimi i filozofisë dhe pedagogjisë - Teoria e evolucionit dhe filozofisë - Testet mentale, testet biheivioriste, psikoanaliza në zhvillimin e fëmijës - Periudha më e re në psikologjinë fëmijërore c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

173

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 2: Metodat e studimit të fëmijëve 6 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë disa nga metodat e studimit psikologjik të fëmijës - Shpjegojë eksperimentin e të vërejturit - Përshkruajë metodat e matjes indirekte f) Temat e kapitullit : - Ecuria longitudinale dhe horizontale - Historia e rastit dhe metodat e të vërejturit - Metodat e analizës së situatës - Metodat e matjes indirekte c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 3: Periodizimi 6 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë zhvillimin psikik të fëmijës në periudha të ndryshme - Shpjegojë zhvillimin e fëmijës në periudhën paranatale - Shpjegojë konceptin mbi të porsalindurin - Përshkruajë karakteristikat e fëmijës së lindur para kohe b) Temat e kapitullit : - Periodizimi - Periudha paranatale - I porsalinduri - Fëmija i lindur para kohe (prematur) c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

174

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 4: Faktorët që ndikojnë në zhvillimin psikomotorik të fëmijëve 4 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë faktorët që ndikojnë në zhvillimin psikik të fëmijës - Përshkruajë zhvillimin motorik të fëmijës b) Temat e kapitullit : - Faktorët e zhvillimit psikik të fëmijës (trashëgimia, rrethi) - Zhvillimi motorik- të ecurit vertikal, përdorimi i dorës, të shkruarit c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 5: Zhvillimi emocional dhe social i fëmijës 6 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë zhvillimin e emocioneve të fëmijës - Përshkruajë karakteristikat e emocioneve të fëmijës - Përshkruajë format e sjelljes sociale të fëmijës - Përshkruajë faktorët që ndikojnë në zhvillimin social të fëmijës b) Temat e kapitullit : - Emocionet e të porsalindurit dhe zhvillimi i tyre - Karakteristikat e emocioneve fëmijërore (mllefi, frika, xhelozia, simpatia) - Zhvillimi social - Reaksionet e para sociale dhe format e sjelljes sociale - Faktorët që ndikojnë në zhvillimin social të fëmijës-zhvillimi sensorik c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

175

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 6: Të folurit, të vërejturit, kujtesa dhe të menduarit 7 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë fazat e zhvillimit të folurit dhe çrregullimet - Përshkruajë zhvillimin sensorik e të vërejturit sipas moshës - Përshkruajë zhvillimin e kujtesës dhe çrregullimet - Përshkruajë procesin e të menduarit dhe llojet e të menduarit b) Temat e kapitullit : - Zhvillimi i të folurit - Çrregullimet e të folurit - Zhvillimi senzorik dhe të vërejturit - Zhvillimi i ndijimeve dhe perceptimeve të fëmijës - Kujtesa dhe veçoritë specifike të kujtesës në periudha të veçanta - Të menduarit dhe zhvillimi i inteligjencës c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

176

Programi i lëndës



I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Karakteristikat e barnave, përdorimin dhe mënyrën e aplikimit - Dallojë kohëzgjatjen e barit në organizëm, resorbimin, biotransformimin - dhe eliminimin e barit nga organizmi - Vlerësoj mekanizmat e veprimit të barnave në organizëm, dozimin, efektet - e padëshirueshme të tyre në organizëm dhe varshmërinë nga barërat - Dallojë përbërjen e barit, vetitë fiziko-kimike, veprimet e dëshiruara dhe të - padëshiruara, biotransformimin dhe përdorimin e tyre për sëmundjet e ndryshme - Njohë interaksionin e barnave dhe efektet e tyre II. Fondi i orëve 35 x 2 orë në javë / 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Farmakologjia e përgjithshme

8 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Dallojë karakteristikat e barnave për përdorim - Zbatojë mënyrën e aplikimit të barnave b) Temat e kapitullit : - Origjina e barërave - Format e barërave - Mënyra e aplikimit të barërave c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit

177

- Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 2: Farmakokinetika 14 orë




178



179

Programi i lëndës



I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Zbatojë metodat për ekzaminim psikofizikë të sëmurit - Aplikojë teknikat e dhënies së barërave - Demonstrojë metodat për rikthimin e shenjave vitale - Tregojë mënyrat e marrjes për analiza laboratorike - Ndihmojë përgatitjen e pacientit për analiza rëntgenologjike dhe endoskopike - Ndihmojë pacientin për punksion - Dallojë mënyrën e të ushqyerit dhe përkujdesjen ndaj pacientëve me sëmundje të

ndryshme II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli i 1: Ekzaminimi psikofizik i të sëmurit

7 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Zbatojë metodat për verifikimin e shenjave vitale b) Temat e kapitullit : - Matja e temperaturës - Matja e pulsit - Frymëmarrja - Shtypja e gjakut - Ekzaminimi i shenjave vitale - Ekzaminimi i urinës - Kateterizimi i fshikzës urinare - Klizma c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

180







a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Demonstrojë metodat që përshkruhen për rikthimin e shenjave vitale b) Temat e kapitullit : - Parimet themelore të reanimacionit kardiorespirator - Pozitat dhe teknikat e masazhës së zemrës - Ndërlikimet e shpeshta gjatë reanimacionit c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe, filma,ushtrime vizuale, grafoskop etj.

181


a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Njohë mënyrat e marrjes së materialit për analiza laboratorike b) Temat e kapitullit : - Eritrosedimentacioni i gjakut dhe përcaktimi i kohës së gjakderdhjes - Lavazha e lukthit - Marrja e materialit për analiza laboratorike c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe, filma,ushtrime vizuale, grafoskop etj. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Prezantimi interaktiv me slajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve Kapitulli i 5: Diagnostika rëntgenologjike dhe ekzaminimet endoskopike 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Ndihmojë përgatitjen e pacientit për analiza rëntgenologjike dhe endoskopike b) Temat e kapitullit : - Diagnostika rëntgënologjike nëpër sisteme - Llojet e ekzaminimeve endoskopike c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Prezantojë me slajde ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me slajde Kapitulli i 6: Punksionet 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

182

- Ndihmojë përgatitjen e të sëmurit për punksion b) Temat e kapitullit : - Detyrat e motrës medicinale gjatë punktimit c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me slajde Kapitulli i 7: Ushqyerja e të sëmurit dhe përkujdesja 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Dallojë mënyrat e të ushqyerit të pacientëve te sëmundjet e ndryshme - Përshkruajë përkujdesjen ndaj të sëmurit me sëmundje të ndryshme b) Temat e kapitullit : - Ushqyerja e metodat e të ushqyerit te sëmundjet e ndryshme - Parimet e kujdesit shëndetësor c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezentim të rasteve - Prezantimi interaktiv me slajde

183

Programi i lëndës

“Kirurgji me përkujdesje”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa : 11

I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Shpjegojë detyrat themelore në kirurgji. - Përshkruajë dhe të zbatojë metodat profilaktike në kirurgji. - Përshkruajë mënyrën e dhënies së terapisë - Përshkruajë mënyrën e organizimit të punës në repartin kirurgjik - Tregojë teknikat e diagnostikuese në kirurgji. - Tregojë parimet e kujdesit specifik para dhe pas operativ si dhe ndërlikimet e - mundshme. - Përshkruajë fazat e reanimacionit, metodat për ndaljen e gjakderdhjes, përpunimin - kirurgjik të plagëve dhe të menaxhoj llojet e ndryshme të infeksionit në kirurgji. II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli i 1. Njohuri të përgjithshme për kirurgjinë

2 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Tregojë historikun e zhvillimit të kirurgjisë - Përshkruajë detyrat themelore të personelit mjekësor b) Temat e kapitullit : - Zhvillimi historik i kirurgjisë - Detyrat themelore të kirurgjisë në kushte të paqës dhe luftës c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - P;dorë të mësuarit e bazuar në problem

184



Kapitulli i 2. Profilaksa e infeksioneve në kirurgji 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Zbatojë metodat profilaktike në kirurgji b) Temat e kapitullit : - Asepsa - Antisepsa - Dezinfektimi - Sterilizimi c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat


Kapitulli i 3. Veprimet tekniko-medicinale 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përvetësojë mënyrën e aplikimit të terapisë - Përshkruajë rrugët e marrjes së barnave - Përshkruajë metodat diagnostike - Demonstrojë fashimin b) Temat e kapitullit : - Rrugët e marrjes së barnave (orale, parenterale) - Sondimi i lukthit dhe zorrëve - Kateterizimi dhe klizmat - Fashimi c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


185


Kapitulli i 4. Organizimi i repartit kirurgjik dhe metodat diagnostike në kirurgji

4 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë mënyrën e organizimit të punës në repartin kirurgjik - Përshkruajë aplikimin e teknikave diagnostikuese në kirurgji b) Temat e kapitullit : - Organizimi i punës në ambulancë, reparti septik dhe aseptik - Organizimi i punës në repartin intensiv - Analiza dhe ekzaminimi fizik te fëmija - Ekzaminimet radiologjike dhe analizat laboratorike c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 5. Përgatitja para operative e të sëmurit dhe anestezioni 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë parimet e kujdesit specifik para operativ - Përshkruajë rolin e infermierit në përgatitjen para operative - Përshkruajë llojet e ndryshme të anestetikëve dhe mënyrën e aplikimit të tyre - Tregojë ndërlikimet e mundshme gjatë anestezionit b) Temat e kapitullit : - Përgatitja e të sëmurit para operimit - Roli i infermierit në përgatitjen para operative - Anestezioni-llojet e anestetikëve - Ndërlikimet gjatë anestezionit - c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


186

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 6. Reanimacioni 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë fazat dhe metodat e reanimacionit - Përshkruajë ndërlikimet e mundshme pas operative - Dallojë shenjat e shokut dhe menaxhimin e tij - Përshkruajë metodat për ndaljen e gjakderdhjes së jashtme b) Temat e kapitullit : - Reanimacioni gjate operimit - Komplikimet pasoperative - Shoku - Reanimacioni kardio-cerebro-pulmonal - Gjakderdhja dhe hemostaza - Transfuzioni i gjakut c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 7. Imobilizimi, lëndimet dhe përpunimi kirurgjik i plagës 4orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Dallojë llojet e lëndimeve dhe menaxhimin e tyre - Aftësohet për aplikimin e metodave të imobilizimit - Përshkruajë përpunimin kirurgjik të plagës b) Temat e kapitullit : - Lëndimet e hapura dhe të mbyllura - Mënyrat e imobilizimit dhe mjetet për imobilizim - Mjetet dhe metodat për përpunim të plagëve c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të:

187

- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuele,grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 8. Infeksionet në kirurgji dhe tretmani i tumoreve 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Aftësohet për klasifikimin dhe menaxhimin e infeksioneve në kirurgji - Tregojë menaxhimin e te sëmurëve me tumor b) Temat e kapitullit : - Anatomia e organeve të tretjes - Raportet topografike të pjesëve të organeve të tretjes - Gjëndrat ndihmëse të organeve të tretjes - Proceset sekretuese, tretja e materieve ushqyese në pjesët e traktit digjestiv dhe rregullimi i tyre c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Bëjë prezantimin interaktiv të lëndës - Organizojë punën në grupe të vogla - Përdorë mjete bashkëkohorë të TI (CD, grafoskop , slajde) d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim

188

Programi i lëndës

“Etika në shëndetësi”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa : 11

I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Njihet me parimet themelore etike - Aftësohet për zbatimin praktik në përditshmërinë e jetës dhe punës - Zhvillojë shkathtësitë e sjelljes së ndershme dhe të përgjegjshme ndaj - pacientit, punëtorëve tjerë shëndetësorë dhe bashkësisë - Përshkruajë dallimet etike, morale, religjioze në lidhje me riprodhimin, kontra- cepcionin dhe kontrollin e lindjeve II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Parimet dhe teoritë e etikës

9 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë 4 parimet themelore të etikës mjekësore dhe teoritë etike - Përshkruajë njohurit për pëlqimin e informuar duke përfshirë edhe vlerësimin - e aftësisë së pacientit për të gjykuar dhe marrë vendim të pavarur - Kuptojë rëndësinë e konfidencialitetit dhe rastet kur justifikohet thyerja e tij - Përshkruajë faktorët vlerësues të kompetencës për vendimmarrje të pacientit jo

kompetent - Përshkruajë kriteret për zbulim dhe justifikimet për mbajtjen e informatave - Përshkruajë kriteret dhe mundësitë e ndërprerjes së raportit mjek pacient b) Temat e kapitullit : - Konfidenca, zbulimi i sekretit mjekësorë - Veçoritë e raportit punëtorë shëndetësorë-pacient - Fillimi dhe ndërprerja e raportit punëtorë shëndetësorë-pacient - Pacienti dhe regjistrat mjekësorë - Pëlqimi i informuar i pacientit apo familjes së tij

189

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 2: Problemet etike të përditshme 26 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë dallimet etike, morale dhe religjioze në lidhje me çështjet si: teknologjia - riprodhuese, aborti, përcaktimi i gjinisë, kontracepcioni dhe kontrollimi i lindjeve - Përshkruajë problemet etike të lidhura me pacientë pediatrin dhe prindësi - Përshkruajë implikimet e mundshme të tejkalimit të raportit dhe mardhëniet profesionale me pacient të gjinisë tjetër,pacient paliativ dhe kolegë b) Temat e kapitullit : - Vendimi për riprodhim - Probleme të ndryshme etike - Rreziqet mjekësore për punëtorin shëndetësorë dhe pacientin - Trajtimet alternative - Certifikimi i paaftësisë së pacientit - Përgjegjësia profesionale - Pacienti pediatrin - Raporti seksual ndërmjet pacientit dhe punëtorit shëndetësorë - Kujdesi paliativ - Etika e praktikës - Punëtori shëndetësorë dhe shoqëria - Raporti me punëtorët tjerë shëndetësorë - Hulumtimet - Testimet gjenetike dhe etika c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

190

Klasa 11




Lami: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

5

Qëllimi i modulit



29 kredi (175 orë)







- përgatitja paraoperative e të sëmurit kirurgjik akut - përgatitja paraoperative e të sëmurit me rrezik të

vogël operativ - përgatitjet e veçanta paraoperative (operacion në

lukth,në zorrë te trashë dhe të hollë) - përgatitjen paraoperative të sëmurit për operim të

mëlcisë, shpnetkës dhe pankreasit) - përgaditjen paraoperative e të sëmurit te

operacionet gjinekologjike

191






RM 4 Nxënësi duhet të njihet me aparatet dhe dokumentet për anestezion, metodat e reanimimit para dhe pasoperative si dhe menaxhimin e komplikimieve të mundshme Përmbajtja


vonshme pasoperative



RM 6 Nxënësi duhet të aplikojë praktikisht metodat e imobilizimit Përmbajtja

- imobilizimet te lëndimet kokë-fytyrë-qafë - imobilizimet e bushtit kurrizorë - imobilizimet e trungut dhe ekstremiteteve


- infeksion local - infektimet anaerobe - infektimi i përgjithshëm i organizmit-sepsa

192


KR Nxënësi duhet të: - aplikojë praktikisht shpërndarjen e terapisë - përgatit pacientin për ekzaminime rëntgenologjike


demonstrim praktik













- përgatit të sëmurin para operacionit - përkujdeset për të sëmurin pasoperacionit



konkrete të përdorimit të drejtë të mjeteve - Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete në realizimin e

modulit - Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara



193



Lami: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

6

Qëllimi i modulit













RM 5 Nxënësi duhet të përshkruajë përkujdesjen dhe ushqyerjen, aplikimin e terapisë dhe marrjen e materialit për analizë tek

194







demonstrim praktik







demonstrim praktik

sëmundjet infektive Përmbajtja






-

195

KR Nxënësi duhet të: - përpilojë evidencat dhe organizimin e vaksinimit - realizojë aplikimin e vaksinave







konkrete - nxënësi duhet të angazhohet në punë praktike - vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara _____________________________



196


Niveli I ARSIMI PROFESIONAL

197

Klasa 12


Programi i lëndës


Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa: 12 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësi duhet të: - Shpjegojë parimet dhe qëllimet e punës edukative-shëndetësore - Përshkruajë metodat e edukimit shëndetësor - Dallojë mjetet edukative-shëndetësore në institucionet edukative- shëndetësore - Shpjegojë punën edukative-shëndetësore (konkretizimit dhe komunikimit masiv) - Tregojë njohuri për zhvillimin e sëmurjes së TBC dhe faktorët që ndikojnë në të - Përshkruajë shkaqet e sëmurjes mentale dhe masat e parandalimit të tyre - Përshkruajë punën edukative-shëndetësore me alkoolistët, narkomanët dhe duhanpirësit II. Fondi i orëve të lëndës 32 javë x 1 orë/javë = 32 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës




198

- Të ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Ti angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Ti zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Të përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat






199



d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Prezantimi interaktiv me slajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve Kapitulli i 4: Puna edukative-shëndetësore në institucionet dhe grup moshat e ndryshme të popullatës 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Të përshkruajë edukimin shëndetësor në dritore dhe ordinancën e mjekut - Të përshkruajë punën edukative-shëndetësore në mbrojtjen e shëndetit të gruas, fëmijëve

dhe rinisë - Të përshkruajë punën edukative-shëndetësore nëpër organizatat punuese b) Temat e kapitullit - Edukimi shëndetësor në institucionet shëndetësore dhe realizuesit e punës edukative-

shëndetësore - Puna edukative-shëndetësore në mbrojtjen shëndetësore të grave, fëmijëve dh rinisë - Puna edukative-shëndetësore në kuadër të veprimtarisë së patronazhit dhe shërbimit

higjieno-epidemiologjik - Puna edukative-shëndetësore në entet parashkollore dhe në shkolla - Edukimi shëndetësor i punëtorëve në organizata punuese dhe i të moshuarve



d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 5: Puna edukative-shëndetësore me pacient me tuberkulozë 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Të shpjegojë faktorët që ndikojnë në zhvillimin e tuberkulozes dhe masat që duhet të

ndërmerren në luftë kundër tuberkulozes b) Temat e kapitullit - Anketa epidemiologjike, asanimi i mjedisit familjar dhe kimioprofilaksa - Puna edukative-shëndetësore me të sëmurit nga TBC

200

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me glajdë ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 6: Puna edukative-shëndetësore me të sëmurit mental 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Të përshkruajë shkaqet e sëmurjeve mentale dhe masat parandaluese ndaj tyre - Të përzgjedhë institucionet për bashkëpunim me të sëmurit mental b) Temat e kapitullit - Shkaqet, parandalimi, udhëzimi i familjes për qasjen ndaj të sëmurit mental - Bashkëpunimi me institucionet për të sëmurit mental

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 7: Puna edukative-shëndetësore në zgjedhjen e problemit të alkoolizmit, narkomanisë dhe pirjes së duhanit 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat themelore të alkoolizmit si dhe mbrojtjen shëndetësore për

zgjedhjen e problemit të alkoolizmit - Përshkruajë klasifikimin e llojeve të drogave, pasojat e përdorimit kronik dhe

parandalimin (prevencën) - Tregojë pasojat shëndetësore që shkakton pirja e duhanit si dhe masat që duhet të

ndërmerren kundër pirjes së duhanit b) Temat e kapitullit - Zbulimi i alkoolizmit (mbrojtja shëndetësore në zgjedhjen e problemit të alkoolizmit) - Klasifikimi i drogave, pasojat e përdorimit kronik dhe masat preventive - Puna edukative-shëndetësore në luftën kundër pirjes së duhanit - Puna edukative-shëndetësore në luftën kundër SIDA-së

201

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 8: Puna edukative-shëndetësore me të sëmurit kronik 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë rolin e regjimit higjieno-dietetikë te të sëmurit kronik - Dallojë përkujdesjen për të sëmurit e pavetëdijshëm dhe pjesërisht të lëvizshëm b) Temat e kapitullit - Roli i regjimit higjienë-dietetikë te të sëmurit kronik - Kujdesi për të sëmurit e pavetëdijshëm dhe pjesërisht të lëvizshëm c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde

202

Programi i lëndës

“Obstetrikë me kujdes”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa: 12 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësi duhet të: - Përshkruaj eshtrat e komblikut dhe organet gjenitale të femrës si dhe anomalitë e

mundshme gjatë zhvillimit të këtyre organeve - Përshkruaj ciklin menstrual, pubertetin dhe gametogjenezën (ovogjenezën dhe

spermatogjenezën) - Përshkruaj fekondimin e qelizës vezë, zhvillimin e frytit gjatë muajve të shtatzënësisë dhe

ecurinë e këtij procesi fiziologjik - Tregoj mënyrën e organizimit të punës në entet për mbrojtjen e gruas shtatzënë - Përshkruaj aktin e lindjes me metoda bashkëkohore si dhe mundësinë e komplikimeve

gjatë dhe pas lindjes II. Fondi i orëve të lëndës 32 javë x 1 orë/javë = 32 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli i 1: Anatomia e organeve gjenitale të femrës 5orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj ndërtimin e organeve të jashtme dhe të brendshme gjenitale - Përshkruaj sistemin nervor- hormonal dhe enët e gjakut që vaskularizojnë organet

gjenitale - Dallojë periudhat e jetës së gruas - Përshkruaj ciklin menstrual b) Temat e kapitullit - Organet gjenitale të jashtme - Organet gjenitale të brendshme - Aparati lidhës dhe sistemi i enëve të gjakut - Sistemi i nervëzimit, limfatik dhe gjëndëruat e qumështit të gruas


203

- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat


Kapitulli i 2: Fiziologjia e aparatit gjinorë femërorë 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj funksionet kryesore fiziologjike të organeve gjenitale femërore - Përshkruaj fazën e ciklit menstrual dhe higjienën e kësaj periudhe b) Temat e kapitullit - Cikli menstrual dhe ndryshimet ciklike - Cikli vezorë, mitërorë, hormonal dhe higjiena e periudhës menstruale

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me slajde ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metoda

bashkëkohore të teknologjisë informative(TI) (CD-programe,filma,ushtrime vizuale grafoskop etj).

Kapitulli i 3 : Anatomia e komblikut 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj anatomik të komblikut - Dallojë rrethin e vogël dhe të madh të komblikut - Demonstroj mënyrën e matjes së legenit b) Temat e kapitullit - Kockat, kyçet e legenit dhe legeni obstetrik - Pjerrësia e legenit, ndikimi i pozicionit të gruas, muskujt e legenit dhe hapësira e

legenit - Matjet e legenit (pelvimetria)

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve

204

- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat


Kapitulli i 4 : Fiziologjia e shtatzënësisë 11 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj fekondimin e qelizës vezë - Dallojë zhvillimin e frytit gjatë muajve të shtatzënësisë - Tregojë ecurinë e shtatzënësisë b) Temat e kapitullit - Frytnimi, nidacioni dhe zhvillimi i qelizës vezë - Pjesët përbërëse të ovulumit - Zhvillimi i frytit gjatë muajve të shtatzënësisë - Ndryshimet fiziologjike gjatë shtatzënësisë - Diagnoza e shtatzënësisë, përcaktimi i moshës së shtatzënësisë dhe ditës së lindjes - Pozita, vendosja dhe ngacmimi i frytit - Higjiena dhe dieta e gruas shtatzënë - Asepsia dhe antisepsa në obstetrikë

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - Prezantojë me slajde ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 5 : Këshillimoret për shtatzëna dhe entet për mbrojtjen e nënës 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj përgatitjen psikofizike të gruas shtatzënë për lindje - Dallojë mbrojtjen antenatale, perinatale dhe pasnatale tё gruas - Shpjegojё organizimin e punёs nё entet pёr mbrojtjen e nave b) Temat e kapitullit - Kontrollimi i gruas shtatёzёnё - Pёrgatitja psikofizike pёr lindje - Mbrojtja antenatale, perinatale dhe pasnatale e gruas - Organizimi i punёs nё entet pёr mbrojyjen e nёnave

205

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me glajdë ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi inter aktiv me sllajde Kapitulli i 6 : Lindja normale 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj fillimin, kohëzgjatjen dhe përfundimin e lindjes normale - dallojë udhëheqjen bashkëkohore të lindjes - Tregojë karakteristikat e lehonisë b) Temat e kapitullit - Shkaqet e fillimit të lindjes dhe paralajmërimi i lindjes - Mekanizmi i tkurrjes së fijeve muskulore dhe i hapjes së qafës së mitrës - Periudha e vrullshme dhe dukuritë mekanike e plastike - Periudha e placentës dhe zgjatja e lindjes


206

Programi i lëndës

“Gjinekologji me kujdes”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa: 12 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësi duhet të: - Përshkruaj anomalitë gjatë zhvillimit të organeve gjenitale të gruas - Dallojë veprimin fiziologjik të hormoneve te gruaja - Përshkruaj ekzaminimin gjinekologjik dhe marrjen e anamnezës gjatë vizitës se gruas - Dallojë pozitën normale dhe patologjike të organeve gjenitale të brendshme, shpjegojë

faktorët që ndikojnë në lëndimin e organeve gjenitale si dhe sëmurjet e këtyre organeve - Përshkruaj faktorët që ndikojnë në sterilitetin bashkëshortor - Dallojë metodat e mbrojtjes nga shtatzënia - Shpjegojë çrregullimet e gjakderdhjeve nga mitra II. Fondi i orëve të lëndës 32 javë x 1 orë/javë = 32 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli i 1: Anomalitë në zhvillimin e organeve gjenitale të femrës 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë anomalitë e mundshme gjatë zhvillimit të organeve gjenitale të femrës b) Temat e kapitullit - Rëndësia klinike e anomalive të traktit gjenital (atrezioni i himenit dhe anomalitë e

vaginës) - Anomalitë në zhvillimin e mitrës - Hermafroditizmi dhe pseudo-hermafroditizmi


207



Kapitulli i 2: Hormonet në gjinekologji 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë veprimin fiziologjik të hormoneve te gruaja b) Temat e kapitullit - Hormonet e hipofizës - Hormonet seksuale


bashkëkohore të teknologjisë informative(TI) Kapitulli i 3: Anamneza dhe vizita gjinekologjike 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj ekzaminimin gjinekologjik dhe marrjen e anamnezës gjatë vizitës së gruas b) Temat e kapitullit - Anamneza - Ekzaminimi i kombinuar gjinekologjik - Ekzaminimet plotësuese në gjinekologji



d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Prezantimi interaktiv me slajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve

208

Kapitulli i 4: Pozita e organeve gjenitale të gruas 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë pozitën normale dhe patologjike të organeve gjenitale të brendshme b) Temat e kapitullit - Descenzusi vaginal - Retroversioni dhe retrofleksioni i mitrës - Prolabimi komplet dhe jokomplet i mitrës - Inversioni i mitrës



d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 5: Sëmurjet dhe lëndimet e gjenitaleve të gruas 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Shpjegojë faktorët që ndikojnë në lëndimin e organeve gjenitale dhe sëmurjet e këtyre

organeve b) Temat e kapitullit - Perforacioni i mitrës dhe fistulat e organeve të pelvikut të vogël - Sëmurjet e organeve të jashtme gjenitale - Sëmurjet e vaginës - Sëmurjet e mitrës dhe adnekseve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me glajdë ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 6: Steriliteti bashkëshortor 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Shpjegojë faktorët që ndikojnë në sterilitetin bashkëshortor

209

b) Temat e kapitullit - Çrregullimet anatomike të organeve gjenitale të brendshme, të jashtme si dhe të organeve

endokrine - Metodat hulumtuese për vërtetimin e kalueshmërisë së tubave - Preventiva e infeksioneve të organeve gjenitale të femrës

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 7: Kontracepsioni 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë metodat mbrojtëse nga shtatzënia b) Temat e kapitullit - Metodat dhe mjetet e kontracepsionit - Metodat mekano-kimike të mbrojtjes së gruas - Metodat biologjike të kontracepsionit

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 8: Amenorea dhe gjakderdhjet e çrregullta prej mitrës 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Shpjegojë çrregullimet e gjakderdhjes nga mitra b) Temat e kapitullit - Çrregullimet menstruale - Metrorargjia

210

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 9: Tumoret e organeve gjenitale dhe ndryshimet citogjenetike në gjinekologji 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Shpjegojë llojet e ndryshme të tumoreve të organeve gjenitale b) Temat e kapitullit - Gjendjet parakancerogjene dhe distrofike në gjinekologji - Tumoret beninj dhe malinj të mitrës - Diagnoza e hershme e karcinomës së mitrës - Tumoret e vezorëve

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 10: Sëmurjet veneriane 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë karakteristikat specifike të sëmurjeve veneriane b) Temat e kapitullit - Sifilizi dhe gonorea - Ulkus molle


211

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde

212

Programi i lëndës

“Neuropsikiatri me kujdes” Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i mamisë Niveli: I Klasa: 12 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësi duhet të: - Përshkruajë zhvillimin dhe ndërtimin e sistemit nervor - Dallojë reflekset klinike dhe tonusin muskulor - Përshkruajë sëmurjet inflamatore të SNQ dhe shkaqet e tyre - Përshkruajë simptomat e sëmurjeve vaskulare të SNQ - Dallojë sëmurjet neuromuskulore të lindura dhe të fituara - Dallojë shenjat e retardimeve psikomotore si dhe simptomat klinike dhe faktorët

etiopatogjenetik të epilepsisë - Dallojë manifestimet klinike të psikozave dhe neurozave - Përshkruajë karakteristikat e sëmurjeve të vartësisë dhe llojet e tyre - Dallojë çrregullimet e shëndetit mental dhe masat preventive ndaj këtyre çrregullimeve II. Fondi i orëve të lëndës 32 javë x 1 orë/javë = 32 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli i 1: Zhvillimi, ndërtimi dhe ndarja e sistemit nervor 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë zhvillimin dhe ndërtimin e sistemit nervor - Të dallojë ndarjen e sistemit nervor - Të përshkruajë mbështjellat e strukturave nervore, enët e gjakut dhe lëngun truroshpinor

(LCS) b) Temat e kapitullit - Zhvillimi dhe ndërtimi i sistemit nervor - Ndarja e sistemit nervor në sistemin nervor qendror dhe periferik - Sistemi nervor periferik – vaskularizimi dhe LCS - Planifikimi, programimi i punës edukative-shëndetësore dhe personaliteti i punëtorit



213



Kapitulli i 2: Neurologjia e përgjithshme 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë çrregullimet motorike - Demonstrojë provokimin e reflekseve klinike - Përshkruajë çrregullimet e tonusit muskulor b) Temat e kapitullit - Sistemi motorik - Sensibiliteti - Reflekset klinike dhe tonusi muskulor


bashkëkohore të teknologjisë informative(TI) Kapitulli i 3: Neurologjia speciale 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë sëmurjet inflamatore të sistemit nervor qendror dhe shkaqet e tyre - Dallojë manifestimet klinike të këtyre sëmurjeve - Njohë mënyrat e përkujdesjes ndaj këtyre të sëmurëve b) Temat e kapitullit - Encefaliti dhe ndarja - Abscesi i trurit - Paraliza cerebrale - Encefalomieliti - Meningjiti

214



d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Prezantimi interaktiv me slajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve Kapitulli i 4: Sëmurjet vaskulare të sistemit nervor qendror 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë çrregullimet e vaskularizimit të sistemit nervor qendror - Dallojë simptomat klinike të arterosklerozës, iskemisë dhe infarktit të trurit - Përshkruajë metodat e përkujdesjes ndaj këtyre të sëmurëve b) Temat e kapitullit - Arterioskleroza e enëve të gjakut në tru - Iskemia kalimtare dhe infarkti i trurit - Gjakderdhjet intrakraniale



d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 5: Sëmurjet neuromuskulore të lindura dhe të fituara 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë sëmurjet neuromuskulore të lindura dhe të fituara - Dallojë manifestimet klinike të këtyre sëmurjeve - Dallojë mënyrat e përkujdesjes ndaj këtyre të sëmurëve b) Temat e kapitullit - Distrofia neuromuskulore - Miastenia gravis - Poliomioziti c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me glajdë ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

215

- Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 6: Retardimi psikomotor dhe epilepsia 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë shkaqet e retardimit psikomotor - Përshkruajë simptomat klinike dhe përkujdesjen ndaj këtyre të sëmurëve b) Temat e kapitullit - Retardimi psikomotor - Idioti dhe kretinizmi - Çrregullimet kromozomale (Dauwn) - Epilepsia dhe konvulsionet - Gjendjet komatoze

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 7: Funksionet psikike dhe çrregullimet e tyre 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë funksionet normale psikike dhe çrregullimet e këtyre funksioneve - Tregojë përkujdesjen ndaj të sëmurëve me çrregullime psikike b) Temat e kapitullit - Çrregullimet e të vërejturit (iluzionet, halucinacionet) - Vëmendja dhe çrregullimet e sajë - Memoria dhe çrregullimet e sajë - Çrregullimet e inteligjencës - Çrregullimet e ndjenjave dhe vetëdijes

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese

216

- Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 8: Sëmurjet mentale 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj klasifikimin e neurozave - Dallojë manifestimet klinike të psikozave b) Temat e kapitullit - Neurozat - Anksiozat - Histeria - Sëmurjet psikosomatike - Çrregullimet e personalitetit

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 9: Psikozat 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë llojet e psikozave dhe ndarjen e tyre b) Temat e kapitullit - Psikozat (skizofrenia, paranoja, mania) - Sëmurjet e vartësisë (alkoolizmi,dhe narkomania


217

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 10: Higjiena mentale 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë çrregullimet e shëndetit mental dhe masat preventive të këtyre çrregullimeve b) Temat e kapitullit - Higjiena mentale ( në industri dhe gjeriatri) - Sëmurjet e vartësisë (alkoolizmi dhe narkomania)

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde

218

Klasa 12



“Përkujdesja për gruan në gjinekologji”


7

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin në përkujdesje ndaj gruas, shtatzënës dhe lehonës




RM 1 Nxënësi duhet të respektojë organizimin e punës në repartin e gjinekologjisë dhe akusherisë si dhe ambulanca gjinekologjike Përmbajtja - organizimi i punës në repartin e gjinekologjisë - plotësimi i dokumentacionit, mbajtja dhe ruajtja e

protokolit ambulatorë - matja e shenjave vitale - përgaditja e repartit për vizitë të mjekëve - përgaditja e te sëmurit për ekzaminime klinike - rregullat për mbrojtje ne punë dhe të mjedisit - ndihmë në ndarjen e terapisë

RM 2 Nxënësi duhet të demonstrojë aplikimin e metodave të

dezinfektimit dhe sterilizimit gjatë punës rreth të sëmurit Përmbajtja - dezinfektimi dhe sterilizimi i instrumenteve

RM 3 Nxënësi duhet të shpjegojë procedurat e pranimit të gruas,

lehonës në repartin gjinekologjik Përmbajtja - pranimi i gruas dhe lehonës në repart - anamneza gjinekologjike - pregaditja fizike dhe psikike e gruas për lindje - pregaditja e gruas për vizitë gjinekologjike

RM 4 Nxënësi duhet të shpjegojë pregaditjen e gruas për intervenim

diagnostikues Përmbajtja

219

- marrja e strishos vaginale dhe cervikale - përgaditja për kolposkopi, celioskopi dhe histerioskopi - përgaditja për biopsi, kiretazh dhe abort - përgaditja për punksionin e Duglasit dhe mënjanimin e

kondilomave

RM 5 Nxënësi duhet të shpjegojë kujdesin ndaj gruas me sëmundje të organeve gjenitale Përmbajtja - desensus, prolaps, perforacion i uterusit - endometriti, metrorargjia dhe parametriti - përgaditja e gruaspër lavazh vaginal dhe vendosjen e

vaginaleteve - përcjellja e lakorës së temperaturës për ovulim - përgaditja për inseminacion - përgaditja e gruas për vendosjen e spirales





KR Nxënësi duhet të: - demonstrojë plotësimin e dokumentacionit dhe ruajtjen

e protokolit - argumentojë matjen e shenjave vitale - demonstrojë organizimin e punës në repartin

gjinekologjisë



- demonstrojë metodat e sterilizimit dhe dezinfektimit të instrumenteve


demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - shpjegojë procedurat e pranimit të gruas, lehonës në

repartin gjinekologjik - demonstojë marrjen e anamnezës gjinekologjike - shpjegojë procedurat e përgaditjes psikofizike për

220

vizitë gjinekologjike dhe lindje



- shpjegojë përgaditjen e gruas për intervenim diagnostikues: strisho vaginale, kolposkopi, celioskopi, biopsi, kiretazh, abort, punksion të Duglasit, mënjanim të kondilomave


demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - dallojë pozitat jonormaletë organeve gjenitale - shpjegojë shenjat e perforimit të uterusit dhe

inflamacioneve të uterusit - përshkruaj metodat e përgaditjes së gruas për lavazh

vaginal, inseminacion dhe vendosjen e spirales - dallojë ndryshimet e lakores së temperaturës për

përcaktimin e ovulacionit Metodat e të mësuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të realizohet në klinikën e gjinekologjisë me obstetrikë

- Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime praktike të përdorimit të drejtë të teknikave

- Nxënësi duhet të angazhohet vazhdimisht në punë konkrete përkujdesjes

- Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - klinika e gjinekologjisë - ambulanta gjinekologjike

221


“Përkujdesja për shtatzënën në obstetrikë”


8

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin në përkujdesje ndaj gruas shtatzënë në obstetrikë


26,6 kredi (160)


RM 1 Nxënësi duhet të respektojë organizimin e punës në repartin e akusherisë dhe parimet e punës në maternitet Përmbajtja - Organizimi i punës në repartin e akusherisë - Plotësimi i dokumentacionit,plotësimi dhe ruajtja e

protokollit - Matja e shenjave vitale - Përgatitjet e repartit për vizitë të mjekëve - Përgatitjet e të sëmurës për egzamini klinik - Rregullat për mbrojtje në punë dhe të mjedisit - Ndarja e terapisë

RM 2 Nxënësi duhet të demonstroj njohuritë për pranimin e

shtatzënës në repart si dhe përgatitjen psikofizike për lindje dhe abort Përmbajtja - Pranimi i shtatzënës në repart - Përgatitja psikofizike për lindje - Anamneza e gruas shtatzënë - Egzaminimi i gruas shtatzënë

RM 3 Nxënësi duhet të demonstroj teknikat e matjes së parametrave

të pelvikut Përmbajtja - Matja e legenit me pelvimetër (teknikat e matjes) - Matja e diametrit diagonal dhe të jashtëm - Matja e diametrit ndërmjet dy gungave ndenjëse dhe

teknika e vlerësimit të harkut mbivetorë - Përgatitja për ekzaminim radiologjik të legenit

RM 4 Nxënësi duhet të demonstrojë ecurinë e periudhave të

lindjes Përmbajtja - Drejtimi i periudhës së hapjes

222

- Drejtimi i periudhës së shtytjes - Rregullat e përparimit të kokës në dalje - Përpunimi parësorë i të porsalindurit - Drejtimi i periudhës së placentës - Shenjat dhe shkolitja e placentës

RM 5 Nxënësi duhet të shpjegojë metodat ndihmëse për përfundimin

e lindjes Përmbajtja - Metodat ndihmëse për përfundimin e lindjes - forcepsi - vakumi - epiziotomia - prerja cezariane





- demonstroj plotësimin e dokumentacionit, mbajtjen dhe ruajtjen e protokolit

- argumentoj matjen e shenjave vitale - demonstroj organizimin e punës në repart dhe rregullat

për mbrojtje në punë


KR Nxënësi duhet të: - Përshkruaj procedurat e pranimit të shtatzënës në

repart - Demonstroj përgatitjen psikofizike të gruas për lindje - Shpjegoj procedurat ndihmëse gjatë procesit të lindjes


- K

R - Nxënësi duhet të: - Demonstroj teknikat e matjes së legenit me pelvimetër - Përshkruaj teknikat e matjes së diametrit diagonal, të

jashtëm dhe ndërmjet dy gungave ndenjëse - Përshkruaj procedurat e përgatitjes së gruas shtatëzënë

për egzaminim radiologjik të legenit


223


- përshkruaj të gjitha periudhat e lindjes - dallojë shenjat e shkolitjes së placentës



- shpjegojë aplikimin e metodave ndihmëse për përfund-imin e metodave ndihmëse


- Ky modul duhet të realizohet në repartin e obstetrikës - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime

konkrete të përdorimit të drejtë të teknikave - Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete në realizimine



Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - reparti i akusherisë - salla e lindjes

224




9

Qëllimi i modulit



16 kredi (96 orë)




RM 2 Nxënësi duhet të demonstrojë pranimin e të sëmurëve

neurologjik Përmbajtja - Përpunimi sanitar i të sëmurëve neurologjik - Organizimi i punës në bllokun e kujdesit intensiv të

sëmurëve neurologjik - Detyrat e ndihmësit gjatë mjekimit të sëmurëve

neurologjik - Rehabilitim i sëmurëve neurologjik

RM 3 Nxënësi duhet të shpjegojë mënyrën e marrjes së materialit

për analiza laboratorike dhe përgatitjen e të sëmurëve neurologjik për metodat tjera diagnostike Përmbajtja - Marrja e gjakut dhe analizat tjera plotësuese - Marrja e urinës me kateter - Përgatitja e pacientit për punkcion lumbal

RM 4 Nxënësi duhet të tregojë përkujdesjen ndajë të sëmurit me

sëmurje vaskulare Përmbajtja - Përkujdesja ndaj të sëmurit me gjakderdhje akute

225

cerebrale, iskemi dhe infarkt cerebral - Të ushqyerit e të sëmurëve me gjakderdhje, iskemi e

infarkt - Terapia fizikale - Tretmani psiko-terapeutik - Përkujdesja ndaj të sëmurit në gjendje kromatoze

RM 5 Nxënësi duhet të përshkruajë përkujdesjen dhe ushqyerjen,

ndaj të sëmurit me sëmurje neuro-muskulore Përmbajtja - Përkujdesja për higjienën personale - Përgatitja e ushqimit për këta të sëmurë - Dhënia dhe ushqyerja me anë të sondës

RM 6 Nxënësi duhet të shpjegojë veprimet me pacientin gjatë sulmit

epileptik Përmbajtja - Njohja me pacientin me status epileptik - Përkujdesja ndaj të sëmurit me petit mal - Përkujdesja ndaj të sëmurit me grand mal - Përgatitja e këtyre të sëmurëve për elektroencefalografi - Tretmani i të sëmurëve me epilepsi

RM 7 Nxënësi duhet të tregojë mënyrën e organizimit të pranimit të

sëmurit në spitalin psikiatrik dhe përkujdesjen ndaj këtyre të sëmurëve Përmbajtja - Pranimit të sëmurit në spitalin psikiatrik - Specifikat e punës në repartin e psikiatrisë - Roli i ndihmësit teknik në ekipin psikiatrik

RM 8 Nxënësi duhet të dallojë çrregullimet psikike dhe përkujdesjen

ndajë të sëmurëve me psikoza e neuroza Përmbajtja - Përkujdesja ndaj të sëmurëve me psikoza (skizofrenia,

sindroma katatoni, sindroma depresive dhe mani) - Përkujdesja ndajë të sëmurit neurotik (të sëmurit me ankth

histeri dhe çrregullime fobike

RM 9 Nxënësi duhet të demonstrojë për përgatitjen dhe ndarjen e terapisë për të sëmurët neuropsikiatrik Përmbajtja - Përgatitja dhe shpërndarja e terapisë te të sëmurët

neuropsikiatrik

RM 10

Nxënësi duhet të përshkruajë faktorët që ndikojnë në zhvillimin e sëmurjeve të vartësisë Përmbajtja - Të demonstrojë përkujdesjen ndaj personave me sëmurje

të vartësisë

226





- Plotësojë, mbajë dhe ruaj dokumentacionin e të sëmurit

- Pranojë të sëmurët - Përgatisë repartin dhe të sëmurët për vizitë mjekësore - Përgatisë ndarjen e terapisë - Përgatisë të sëmurin për ekzaminime klinike - Zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe të mjedisit



KR Nxënësi duhet të: - Përkujdeset për përpunimin sanitar të sëmurit

neurologjik - Demonstrojë organizimin e punës në bllokun e kujdesit

intensiv - Përkujdeset gjatë mjekimit të sëmurit neurologjik - Shpjegojë mënyrën e rehabilitimit të sëmurëve

neurologjik


KR Nxënësi duhet të: - Demonstrojë mënyrën e përgatitjes së të sëmurit

përmarrjen e materialit për analiza laboratorike - Marrja e gjakut, urinës, ekskreteve - Përgatitja për punkcion lumbal


demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - Demonstrojë përkujdesjen ndaj të sëmurit me

gjakderdhje, iskemi dhe infarkt cerebral - Demonstrojë mënyrën e të ushqyerit dhe terapisë

fizikale për këta të sëmurë - Shpjegojë tretmanin psiko terapeutik ndajë këtyre të

sëmurëve

227

- Demonstrojë përkujdesjen ndajë të sëmurëve në gjendje komatoze



- Demonstrojë kujdesin për higjienën personale, përgatitjen e ushqimit dhe mënyrën e dhënës së ushqimit me anë të sondës nazogastrike



- Demonstrojë përkujdesjen ndaj të sëmurit me sulm epileptik

- Shpjegojë përgatitjen e këtyre të sëmurëve për regjistrimin e elektroencefalografisë

- Tregojnë mënyrën e tretmanit të sëmurëve me epilepsi


KR Nxënësi duhet të: - Demonstrojë organizimin e punës në repartin psikiatrik



- Përshkruajë përkujdesjen ndajë të sëmurit me - çrregullime psikotike (skizofrenia, sindromi katatoni

dhe sindromi maniakodepresiv) - Demonstrojë përkujdesjen ndajë të sëmurëve neurotik



- Demonstrojë teknikat e shpërndarjes së terapisë - Zbatojë rregullat e mbrojtjes personale dhe të mjedisit

RM 10

IV Vëzhgim me listë kontrolli dhe pyetje përgjige


- Demonstrojë mënyrën e përkujdesjen ndajë të sëmurëve me sëmurje të vartësisë


- Ky modul duhet të realizohet në Klinikën e Neuropsikiatrike - Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime

konkrete të përdorimit të drejtë të teknikave të ndryshme - Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete të përkujdesjes - Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara

228



229

Literatura e rekomanduar 1. Anatomia dhe Fiziologjia e njeriut: E. Saraçin, A. Zherka – Saraçin – Prishtinë, 2001 2. Kujdesi shëndetësorë : Dr. Ilir Begolli, Ajshe Berani – Prishtinë, 1999 3. Higjiena dhe edukata shëndetësore: Dr. Mihajlo Nukoliq, Radojka Kocianoviq, Dr.

Maria Pecelj – Gec, Dr. Vida Parezanoviq 4. Mjekësia Interno me kujdes: Tefik Bekteshi, Emrush Kryeziu, Ymer Elezi, Halil




10. Sëmundjet akute infektive me epidemiologji: Dr. D. Dikliq 11. Edukimi shëndetësorë: Ilir Begolli – 2001 12. Shëndeti reproduktiv: Mjekësi familjare, 2003-2004 (edukim seksual) 13. Psikologjia fëmijërore: Dr. Vera Smilaniq, Dr. Ivan Toliçiç 14. Farmakologjia për shkollat e mesme: Milenko Millosheviq, Vladislav Varagiq 15. Kujdesi shëndetësorë – për kl. e II të shkollës së mesme të Mjekësisë: Doc.Dr. Mujë

Shala, Dr. Basri Lenjani, 1998 16. Kirurgjia dhe përkujdesja – për kl. e III të shkollës së mesme të Mjekësisë: Dr.sci.

Nexhat Miftari, 2001 17. Sëmurjet më të shpeshta kirurgjike të fëmijëve: Dr.med. Hajredin Ukelli, 1996 18. Bioetika: Prof.Dr. naser Ramadani – Prishtinë, 2002 19. Kujdesi shëndetësorë – për kl. e III të shkollës së mesme të Mjekësisë: grup autorësh –

Libri shkollorë, Prishtinë 1999 20. Obstetrika 1 – për kl. III të shkollës së mesme të Mjekësisë (mami): Zyhdi Eshja,

Bashkim Cenameri 21. Gjinekologjia dhe obstetrika për shkollën e medicinës: Prof.Dr. Dragomir Mlladenoviq 22. Neuropsikiatria për klasën e III të shkollës së mesme të Mjekësisë: Doc.Dr. Zylfie

Hundozi, Prishtinë 1998 Struktura e sistemit të arsimit në Kosovë

230


Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL

Ndihmës infermier i Pediatrisë

Niveli I dhe II

231

PËRMBAJTJA

X. Korniza e programit mësimor profesional për profilin “Ndihmës infermier I përgjithshëm”, niveli I dhe II.

XI. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për nivelin e I. a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10. 10. Anatomi me fiziologji 11. Parimet e kontrollit të infeksionit 12. Kujdes shëndetësor 13. Shëndeti dhe sëmurjet te fëmijët 14. Të ushqyerit e fëmijës b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 10. 8. Struktura anatomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit 9. Mjetet, aparatet dhe pajisjet në kabinetin e kujdesit shëndetësor 10. Ekzaminimi i fëmijës gjatë fazave të zhvillimit 11. Teknikat dhe metodat e të ushqyerit të fëmijës

c) Programet e lëndëve profesionale, kl. 11. 16. Parimet e kontrollit të infeksionit 17. Edukim shëndetësorë 18. Psikologjia e fëmijës 19. Farmakologji me dozologji 20. Kujdesi shëndetësorë 21. Kirurgji e fëmijëve me përkujdesje 22. Etika në shëndetësi d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11. 1. Analizat laboratorike, rëntgenologjike dhe diagnostikuese në kirurgji 5. Zbatimi praktik i metodave për kontrollin e infeksionit e) Programet e lëndëve profesionale, kl. 12. 8. Kujdes shëndetësor ndaj fëmijës 9. Bazat e obstetrikës 10. Neuropsikiatri me kujdes te fëmijët f) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12. 6. Përkujdesja për shtatzënën në obstetrikë 7. Përkujdesja për të sëmurët me çrregullime neuropsikiatrike

XII. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për nivelin e II. a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 13. 9. Kujdes shëndetësor

232

10. Sëmundjet emergjente te fëmijët 11. Mikrobiologji 12. Biokimi mjekësore

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 13. 5. Analizat laboratorike, rëntgenologjike dhe diagnostikuese te sëmundjet

emergjente 6. Njohja me punë praktike në laboratorin mikrobiologjik

XIII. Literatura e rekomanduar VI. Struktura e sistemit të arsimit në Kosovë

233


ARSIMI PROFESIONAL

Ndihmës infermier i Pediatrisë

Klasa e X-të Niveli I dhe II

234

Korniza e programit mësimor profesional Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i përgjithshëm Niveli: I dhe II VI. Njoftime të përgjithshme për shkollimin 1. Struktura e shkollimit Arsimimi në profilin mësimor “Ndihmës infermier i pediatrisë” trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë dhe ofrohet në shkollat profesionale, në dy nivele: - niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje tri vite mësimore (kl. 10,11 dhe 12), i

përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës si dhe vazhdimin e studimeve në shkallë më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punëtorit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional që lejojnë vazhdimin e shkollimit në studimet universitare.

- niveli i dytë, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 13) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional me mundësi të mëdha integrimi në tregun e punës si dhe me mundësi për vazhdimin e studimeve të mëtejshme. Jep një diplomë të përgatitjes profesionale të nivelit të punëtorit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në studimet universitare.

Ky dokument përmban kurrikulin e profilit mësimor “Ndihmës infermier i pediatrisë”, vetëm për nivelin e I, dhe është i strukturuar në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike) të ndara në tri grupe kryesore: - grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve për


shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e Ndihmës infermier i mamisë.

- grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t’u integruar me sukses në tregun e punës.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit Qëllimi kryesor i shkollimit (dy shkallësh) për Ndihmës infermier i pediatrisë të zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vet besimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e gatishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës dhe për t’u zhvilluar individualisht në drejtimet emocionale, intelektuale dhe profesionale. Për të realizuar këto qëllime, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë nxënësve: - Mundësitë e përshtatshme për të nxënë pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë

fizike e mendore;

ësh

235

- Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit e aftësimit profesional të mëtejshëm;

- Kushte për të njohur dhe zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare;

- Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në fushën e ës infermier i pediatrisë;

- Lehtësi për të kuptuarit e mjedisit shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri.

- Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e disiplinës, kuriozitetin intelektual dhe vlerat morale;

- Kushte për t’u zhvilluar psiqikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme profesionale.

- Mbështetje për te çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional.

- Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike.

- Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit Evropian.

1. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi Shkollimin për “Ndihmës infermier i pediatrisë”, niveli I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi. Në raste të veçanta, kur kërkesat për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa kapacitetet reale të shkollave profesionale, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime të veçanta me kritere pranimi të posaçme për këto shkolla. 2. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Ndihmës infermier i pediatrisë” niveli I, i lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II të këtij profili. Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Ndihmës infermier i pediatrisë”, niveli I, i lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II (të punëtorit të kualifikuar) në të njëjtën lami ose profil, për të fituar diplomën e maturës profesionale, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar. 3. Mundësitë e punësimit Shkollimi për “Ndihmës infermier i pediatrisë”, niveli I dhe II, i referohet punëve në sektorin e shëndetësisë që janë aktuale. Nisur nga kjo, Ndihmës infermier i pediatrisë i nivelit I dhe II mund të punësohet në institucione shëndetësore publike dhe private që ofrojnë shërbime shëndetësore. VII. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit

Ndihm

236

1. Kompetencat e përgjithshme Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor “Ndihmës infermier i pediatrisë”, shkalla I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme të cilat do t’i shërbejnë atij në përvetësimin e me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për “Ndihmës infermier i pediatrisë”, shkalla II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: - Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e ndjenjat

e tij dhe për argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. - Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të mbledhjes

dhe shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional. - Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme

problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror. - Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe

shoqërore. - Të nxisë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të

reja, më efektive. - Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve

lokale, rajonale dhe globale. - Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. - Në kontekstin e pavarësisë në vendim-marrje, të tregojë vet-kontroll në ushtrimin e veprimtarive

të tij. - Të organizojë drejt procesin e të nxënit e tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për një

të nxënë që zgjat gjithë jetën. - Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e

objektivave të pranuara. - Të vlerësojë dhe vet-vlerësojë nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar dhe

çuar më tej arritjet. 2. Kompetencat profesionale Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në Profilin mësimor “ Ndihmës infermier i pediatrisë”, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë: - përshkruaj strukturat themelore anatomike dhe funksionet fiziologjike

të organizmit të njeriut - zbatoj rregullat për kujdesin shëndetësor ndaj pacientit - zbatoj rregullat e dokumentimit në infermieri - dallojë metodat laboratorike dhe diagnostikuese - zbatoj parimet e sepsës dhe antisepsës - zbatoj rregullat për kujdesin shëndetësor ndaj fëmijës - zbatoj rregullat për kujdesin e shëndetit mental të pacientit - përdorimi i drejtë i aparateve e pajisjeve dhe mirëmbajtja e tyre - mbrojtjen e shëndetit, masat e ndihmës së parë dhe për mbrojtjen e ambientit - duhet të jetë në gjendje t’i nuhasë rreziqet në kontakt me makinat, aparatet dhe lëndët përpunuese, si dhe që të marrë masat mbrojtëse. Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në Profilin mësimor “ Ndihmës infermier i pediatrisë ”, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave të fituara në shkallën I, si dhe do të fitojë njohuri të reja për regjistrim në Universitet.

237

238

Plani mësimor për profilin “Ndihmës infermier i pediatrisë”, Niveli I dhe II

Orët vjetore sipas klasave Niveli i parë Niveli i

dytë

Nr. Lëndët dhe modulet mësimore

Klasa e X

Klasa e XI Klasa e XII

Klasa e XIII


15 15 15 15

1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 105 (3) 105 (3) 105 (3) 105 (3) 2 Gjuhë angleze 70 (2) 70 (2) 64 (2) 64 (2) 3 Matematikë aplikative 70 (2) 70 (2) 64 (2) 64 (2) 4 Ekonomi me ndërmarrësi 30(1) - - - 5 Teknologjia e informimit dhe

komunikimit 70 (2) 70 (2) 64 (2) 64 (2)

6 Edukatë fizike 70 (2) 70 (2) 64 (2) 64 (2) 7 Gjuhë gjermane - 35 (1) 32 (1) - 8 Fizikë 35 (1) 35 (1) 32 (1) 32 (1) 9 Kimi 35 (1) 35 (1) 32 (1) 32 (1) 10 Biologji 35 (1) 35 (1) 32 (1) 32 (1) 11 Menaxhim i projekteve - - - 32 (1) B Lëndët profesionale 8(280) 8 (280) 3 (96) 7 (124) 1 Anatomi &Fiziologji 105 (3) - - - 2 Parimet e kontrollit të infeksionit 35 (1) 35 (1) - - 3 Edukimi shëndetësor - 35 (1) - - 4 Psikologjia e fëmijës - 35 (1) - - 5 Farmakologji me nozologji - 70 (2) - - 6 Kujdesi shëndetësor 70 (2) 35 (1) - 32 (1) 7 Kujdesi shëndetësor ndaj fëmijës - - 32 (1) - 8 Shëndeti dhe sëmundjet te

fëmijët 35 (1) - - -

9 Kirurgji e fëmijëve me përkujdesje

- 35 (1) - -

10 Bazat e obstetrikës - - 32 (1) - 11 Sëmundjet emergjente te fëmijët - - - 64 (2) 12 Etika në shëndetësi - 35 (1) - - 13 Të ushqyerit e fëmijës 35 (1) - - - 14 Neuropsikiatria me kujdes te

fëmijët - - 32 (1) -

15 Mikrobiologji - - - 64 (2) 16 Biokimi mjekësore - - - 64 (2) C Modulet e praktikës

profesionale (Gjithësej 7 8 13 9

1 Struktura anatomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit

70 (11,6K)

- -

2 Mjetet,aparatet dhe pajisjet në kabinetin e kujdesit shëndetësor

35 (5,8K)

- - -

3 Ekzaminimi i fëmijës gjatë fazave të zhvillimit

70 (11,6K)

- - 256 (42,6K)

4 Teknikat dhe metodat e të ushqyerit të fëmijës

70 (11,6K)

5 Analizat laboratorike, rëntgenologjike dhe diagnostikuese në kirurgji të fëmijëve

- 175 (29K)


- 105(17,5K) - -

7 Përkujdesja për shtatzënën në obstetrikë

- 288 (48K) -

8 Përkujdesja për të sëmurët me çrregullime neuropsikiatrike

- - 128 (21,3K)

-

9 Njohja me punën praktike në laboratorin mikrobiologjik

- - - 32 (5,2K)

Gjithsej orë në jave (C+D) 525(15) 560(16) 512 (16) 512 (16) E Gjithësej A+B+C 1050(30) 1080 (30) 1037 (31) 1037 (31) Raportet kohore: Lëndët e përgjithshme – 32,3%; Teoria profesionale – 24,7% dhe Praktika profesionale – 43 IV. Udhëzime për zbatimin e kornizës së programit mësimor profesional:

Lëndët e përgjithshme janë të njëjta për të gjitha profilet arsimore dhe programet e detajuara të tyre parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT. Javët mësimore sipas klasave: - Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë. - Klasa 12 – 32 javë dhe Klasa e 13 – 32 javë. Java mësimore ka 5 ditë x 6 orë/ditë = 30 orë mësimore në javë. Një orë mësimore është 45 minuta. Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore do të përdoret koncepti i kreditit (K), i cili do të jetë i baras vlefshëm me 6 orë mësimore (1 ditë praktike). Praktikat profesionale do të realizohen ditore ose gjysmë ditore (6 orë ose 3 orë në ditë), si më poshtë: Klasa 10: Praktikë – 1,2 ditë në javë dhe Teori – 3,8 ditë në javë Klasa 11: Praktikë – 1,3 ditë në javë dhe Teori – 3,7 ditë në javë Klasa 12: Praktikë – 2,2 ditë në javë dhe Teori – 2,8 ditë në javë Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në vartësi të kushteve dhe situatave specifike në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke u munduar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre. Shkolla duhet të mundohet që modulet praktike t’i realizojë në formë të bllok-orëve, si e vetmja mënyrë e zbatimit të suksesshëm të metodës me projekte. Kjo duhet të realizohet kah fundi i vitit mësimor. Mbështetur në kapitujt dhe temat mësimore të paraqitura në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësuesit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse.

239

Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësuesit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve. Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilës prej të dy shkallëve të përgatitjes në Profilin “Ndihmës infermier i përgjithshëm”, do të organizohet në formë provimesh, të fokusuara në tri drejtime kryesore: - Provimi për lëndët e kulturës së përgjithshme. - Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale. - Provimi i integruar për praktikën profesionale. Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në certifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy shkallët e përgatitjes. Modalitetet e vlerësimit të nxënësve me nota, të provimeve përfundimtare dhe të përmbajtjes së certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT. V. Udhëzime të përgjithshme didaktike Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin maksimalisht të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme. E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimdhënëse etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues e mësimdhënës të shkollës. Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësuesit dhe instruktorët e praktikave. Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit Ndihmës infermier i përgjithshëm. Mësuesit dhe duhet të përdorin metoda të tilla të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi. Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënit nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm. Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësuesit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht

240

demonstrimi nga instruktori, praktika e mbikëqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve (metoda katër shkallësh). Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në stadet përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës. Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe të pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësuesit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim, vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësuesi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, të testuar në situata pune reale apo të simuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësuesit nga lektor i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.

241


ARSIMI PROFESIONAL

Niveli I

Klasa 10

242


Programi i lëndës

“Anatomi me fiziologji”

Lëmi

: Shëndetësi

Profili: Ndihmës infermier i pediatrisë Niveli: I Klasa: 10

I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë pjesët e skeletit dhe topografinë e tyre të saktë. - Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë muskujt e caktuar, funksionin e tyre në raport me


dhe sistemeve të organeve të ndryshme. - Shpjegojë, përshkruajë përbërjen dhe funksionin e lëngjeve trupore dhe elementeve

qelizore të gjakut si dhe rolin e tyre. - Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë mekanizmat homeostatik të sistemeve funksionale. - Shpjegojë karakteristikat themelore të muskujve, ndërtimin histologjik, llojin dhe





funksionet motorike, sekretive, digjestive dhe absortive. - Shpjegojë metabolizmin e materieve ushqyese dhe termorregullimin. - Shpjegojë karakteristikat e sistemit ekskretor: nefroni, proceset e filtrimit, reabsorbimit

dhe sekretimit; krijimin e urinës definitive; refleksi i mikcionit (urinimit). - Shpjegojë karakteristikat e gjëndrave endokrine; hormonet dhe veprimin e tyre. - Shpjegojë anatominë dhe fiziologjinë e SN; SNQ, SNP (autonom dhe somatik) - Shpjegojë karakteristikat e përgjithshme të receptorëve ndijor (lëkurës, syri, veshi,

drejtpeshimi, shija dhe nuhatja).


35 javë x 3 orë /javë = 105 orë

243

III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli i I: Karakteristikat morfologjike-funksionale të qelizës dhe indeve 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e transportit nëpër membranën qelizore - Dallojë karakteristikat e llojeve të indeve të ndryshme

b) Temat e kapitullit - Mënyra e transportit nëpër membranën qelizor - Karakteristikat e përgjithshme morfologjike dhe funksionale të llojeve të ndryshme të indeve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem



Kapitulli i II Osteologjia 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Identifikojë, përshkruajë dhe të dallojë pjesët e skeletit dhe topografinë e tyre të saktë

b) Temat e kapitullit - Krijimi, zhvillimi, ndërtimi, ndarja e skeletit - Skeleti i kokës, trupit, anësive - Shkenca mbi nyjat (sinartrozis dhe diartrozis) - Ndërtimi i nyjës lëvizëse, llojet e lëvizjeve, nyja e krahut, bërrylit, dorës, ijëve - gjurit, boshtit të kurrizit

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Demonstrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve - Përpilojë pyetësor me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit d) Kushtet për realizimin e kapitullit:

244

- Skeleti - CD- programet Kapitulli i III: Miologji 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Numërojë muskujt e caktuar - Përshkruajë ngjitjen e tyre për skelet - Shpjegojë funksionin e tyre në raport me skeletin dhe sistemin e organeve

b) Temat e kapitullit - Muskujt e skeletit (ndërtimi histologjik) - Muskuli i zemrës - Muskujt e lëmuar - Muskujt e kokës, qafës, trupit dhe anësive - Llojet e muskujve dhe karakteristikat e tyre funksionale - Puna dhe forca muskulore( mekanizmi i kontrakcionit, llojet e kontarkcioneve, mekanizmi energjetik dhe lodhja muskulore)



d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Prezantimi interaktiv me slajde dhe LCD- projektor Kapitulli i IV: Fiziologjia e përgjithshme 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë përbërjen dhe funksionin dhe përbërjen e lëngjëvë trupore - Dallojë elementet qelizore të gjakut dhe rolin e tyre - Shpjegojë mekanizmat homeostatik të sisitemeve funksionale

b) Temat e kapitullit - Lëngjet e trupit (jashtqelizore, brendaqelizore dhe ndërqelizore) - Dinamika kapilare (këmbimi i ujit, materieve ushqyese dhe materieve tjera ndër- - mjet gjakut dhe lëngut qelizor) - Uji, origjina e tij në organizëm roli dhe ndarja - Homeostaza (mekanizmat homeostatik të sistemeve funksionale për mbajtjen - e homeostazës - Vetitë fizike, kimike, përbërja dhe roli i gjakut - Plazma e gjakut, vetitë, përbërja - Elementet e figuruara të gjakut (eritrocitet leukocitet dhe trombocitet) - Homeostaza dhe ndërprerja e gjakderdhjes - Sedimentimi i gjakut - Grupet e gjakut( ABO sistema dhe Rh-faktori) dhe transfusión

245

- Imuniteti dhe alergjia c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i V Fiziologjia e indve ekscitabile 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat themelore të indit nervorë dhe muskulor - Përshkruajë ndërtimin histologjik të tyre - Shpjegojë funksionin e tyre b) Temat e kapitullit - Indi nervor - Indi muskulor - Ndërtimi histologjik i indit nervor dhe muskulor - Mekanizmat funksional të indit nervor dhe muskulor ( llojet e kontrakcionit dhe forca muskulore) c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i VI Fiziologjia e sistemit kardio-vaskular 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë karakteristikat themelore të muskulit të zemrës dhe sitemit përcjellës - Shpjegojë karakteristikat themelore të qarkullimit të madh të gjakut, vëllimet - dhe shtypjen arteriale - Dallojë pulsin arterial dhe kualitetin e tij b) Temat e kapitullit - Anatomia e zemrës

246

- Ndërtimi i muskulit të zemrës dhe enët e gjakut të saj - Karakteristikat funksionale të muskulit të zemrës dhe sistemit përcjellës - Rregullimi i punës së zemrës (vet rregullimi, nervor dhe humoral) - Karakteristikat morfologjike të rrjetit të enëve të gjakut - Enët e gjakut - Trungu limfatik - Qarkullimi sistemik(ligjet e hemodinamikës) - Vëllimi i gjakut dhe shtypja arteriale e gjakut (faktorët që e përcaktojnë) - Pulsi arterial dhe kualitetet e tij



d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i VII: Fiziologjia e sistemit respirator 9 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë ndërtimin e rrugëve të frymëmarrjes - Përshkruajë funksionin e mushkërive - Përshkruajë rolin e pleurës - Përshkruajë mekanizmin e frymëmarrjes b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike të organeve të frymëmarrjes(rrugët e sipërme dhe të - poshtme , mushkëritë, cipa mbështjellëse) - Mekanika e frymëmarrjes (lëvizjet respiratore, vëllimet dhe kapacitetet mushkë- - rore, këmbimi i gazrave në mushkëri) - Transporti i gazrave me gjak - Rregullimi i frymëmarrjes(qendrat resipratore, kimiosenzitive dhe rregullimi refleksiv)



d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim

247

Kapitulli i VIII Fiziologjia e sistemit gastro-intestinal 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë karakteristikat e organeve të tretjes - Përshkruajë raportet topografike të organeve të tretjes - Dallojë gjëndërrat ndihmëse dhe funksionet e tyre b) Temat e kapitullit - Anatomia e organeve të tretjes - Raportet topografike të pjesëve të organeve të tretjes - Gjëndërrat ndihmëse të organeve të tretjes - Proceset sekretuese, tretja e materieve ushqyese në pjesët e traktit digjestiv - dhe rregullimi i tyre c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Demonstrojë prezantimin interaktiv të lëndës - Organizojë punën në grupe të vogla - Përdorë mjete bashkëkohorë të TI (CD, grafoskop , slajde d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i IX: Qarkullimi i materies dhe energjisë 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë metabolizmin e materieve ushqyese në organizëm - Përshkruajë termorregullimin - Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e materieve ushqyese në mbajtjen e homeostazës b) Temat e kapitullit - Metabolizmi i materieve ushqyese (karbohidratet,proteinat, yndyrat) - Metabolizmi energjetik (metabolizmi bazal) - Temperatura e trupit dhe rregullimi i saj c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim

248

Kapitulli i X Fiziologjia e sistemit eksretor ( veshka) 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë karakteristikat e sistemit ekskretor - Përshkruajë funksionin e nefronit (filtrimin, reabsorbimin dhe sekretimin) - Dallojë formimin e urinës definitive - Shpjegojë refleksin e urinimit b) Temat e kapitullit

- Anatomia dhe morfologjia e veshkës - Neuroni - Formimi i urinës - Roli i veshkave për ruajtjen e homeostazës - Akti i urinimit (ujëqitja), fshikëza urinare, refleksi i urinimit, vetitë fizike dhe kua-

litative të urinës c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i XI Fiziologjia e sistemit endokrin (hormonal) 9 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë gjëndrat endokrine dhe karakteristikat e tyre - Numërojë hormonet e gjëndrave endokrine - Përshkruajë rëndësinë dhe veprimin e tyre b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike dhe funksionale të gjëndrave endokrine - Veprimet fiziologjike të hormoneve në indet e cakut dhe efektet e veprimit të tyre - Rregullimi i tajitjes të hormoneve të gjëndrave endokrine c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve

249

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i XII Fiziologjia e organeve gjinore 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë karakteristikat morfologjike dhe funksionale të organeve gjinore - Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e spermatogjenezës dhe ovulacionit b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore femërore - Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore mashkullore - Fiziologjia e organeve gjinore c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i XIII Fiziologjia e SNQ 12 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

- Shpjegojë anatominë dhe fiziologjinë e SNQ - Dallojë SNQ dhe SNP - Përshkruajë karakteristikat e përgjithshme të receptorëve ndijorë


- Ndërtimi i SNQ - Palca kurrizore - Truri - Fiziologjia e SNQ - Ndërtimi i SNP - Nervat trunor dhe shpinor (senzitiv, motorik dhe senzomotorik) - Sistemi nervor autonom dhe vegjetativ - Pjesa simpatike dhe parasimpatike - Sistemi i organeve shqisore - Klasifikimi i receptorëve - Fiziologjia e organeve receptore- shqisave

250

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim

251

Programi i lëndës

“Parimet e kontrollit të infeksionit”

Lëmi

: Shëndetësi

Profili: Ndihmës infermier i pediatrisë niveli: I Klasa: 10

I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - Shpjegojë nocionin e infeksionit - Tregojë njohuri për sëmundjet që shkaktohen si pasojë e higjienës së dobët - Përshkruajë mënyrën e mirëmbajtjes së higjienës personale - Zbatojë aspektet e higjienës komunale dhe m

brojtjes së mjedisit përmes punës grupore kreative

- Përshkruajë efektet negative të substancave narkotike (alkoolit, duhanit dhe drogës) - Përshkruajë shkaqet e mbipeshës, kequshqyerjes si dhe higjienës së ushqimit - Përshkruajë faktorët e dëmshëm të mjedisit punues dhe rëndësinë e pushimit II. Fondi i orëve të lëndës


III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Higjiena personale

8 orë


b) Temat e kapitullit - Parimet e mirëmbajtjes së higjienës personale dhe sëmundjet që paraqiten si pasojë - e higjienës së dobët - Higjiena e gojës dhe e dhëmbëve (aspekti shëndetësorë dhe estetik) - Higjiena e veshmbathjes - Roli i faktorëve ambiental dhe aktiviteti fizik në ruajtjen e shëndetit - Detyrat e punëtorit shëndetësorë në përparimin e higjienës personale dhe kolektive c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj

252

- Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem



Kapitulli 2: Higjiena komunale

8 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Zbatojë aspektet e higjienës komunale - Zbatojë aspektet e mbrojtjes së mjedisit punues përmes punës grupore kreative

b) Temat e kapitullit - Rëndësia epidemiologjike e ujit të pijes dhe kërkesa higjienike për të - Përbërja normale e ajrit - Hedhja e mbeturinave dhe menaxhimi i tyre



d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 1: Higjiena personale

-

8 orë



253




Kapitulli 3: Higjiena mentale

6 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë (shpjegojë) raportet e shëndetit trupor dhe shpirtëror - Përshkruajë efektet negative të substancave narkotike

b) Temat e kapitullit - Raporti i shëndetit trupor dhe shpirtëror - Aspektet mentale dhe higjienike të toksikomanive dhe sëmundjet e vartësisë - Mënyrat e profilaksës së çrregullimeve mentale higjienike



d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 4: Higjiena e ushqimit

-

6 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë mënyrën e drejtë të ushqyerit - Përshkruajë shkaqet e mbipeshës dhe kequshqyerjes - Përshkruaj mënyrat e ruajtjes dhe konservimit të ushqimit b) Temat e kapitullit - Proceset fiziologjike lidhur me ushqimin dhe të ushqyerit - Rregullat e ruajtjes dhe konservimit të ushqimit - Kontrolli higjienik i ushqimit

254



d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 5: Higjiena shkollore dhe e mjedisit

-

7 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë faktorët e dëmshëm të mjedisit punues - Argumentojë rëndësinë e pushimit

b) Temat e kapitullit - Mjedisi shkollorë si faktorë i rëndësishëm, në procesin e mbrojtjes dhe përparimit të - shëndetit të fëmijëve dhe rinisë - Higjiena e objekteve parashkollore dhe shkollore

Keq formimet më të shpeshta të cilat sajohen në shkollë



d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

-

-

255

Programi i lëndës


Lëmi

: Shëndetësi


I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - Tregojë definicionin e shëndetit sipas OBSH-së - Përshkruajë rëndësinë e shëndetit për jetën e njeriut - Përshkruajë rëndësinë e infermierisë si veprimtari profesionale - Dallojë shërbimet të cilat ofrojnë mbrojtjen shëndetësore - Dallojë organizimin e mbrojtjes shëndetësore - Tregojë nivelet e mbrojtjes shëndetësore - Dallojë llojet e enteve shëndetësore - Tregojë punën dhe organizimin e brendshëm të institucioneve shëndetësore - Përshkruajë masat dhe metodat e DD-së - Dallojë nevojat personale të sëmurëve të palëvizshëm - Zbatojë njohuritë në punën profesionale II. Fondi i orëve të lëndës


III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli i 1: Njeriu i shëndoshë

8 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Tregojë definicionin e shëndetit sipas OBSH -së - Shpjegojë rëndësinë e shëndetit dhe infermierisë si veprimtari profesionale - Përshkruajë shërbimet që ofrojnë mbrojtje shëndetësore

b) Temat e kapitullit - Shëndeti, kujdesi shëndetësor dhe infermieria si veprimtari profesionale - Mbrojtja shëndetësore dhe shërbimi shëndetësor

Niveli i mbrojtjes (parësorë, dytësore, tretësore shëndetësore

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

-

256

- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem



Kapitulli i 2. Entet dhe institucionet për mbrojtjen shëndetësore

10 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë entet për mbrojtje shëndetësore - Përshkruajë shërbimet të cilat ofrojnë mbrojtje shëndetësore - Përshkruajë organizimin e mbrojtjes shëndetësore

b) Temat e kapitullit - Entet për mbrojtje shëndetësore - Institucionet shëndetësore stacionare - Organizimi i brendshëm i institucioneve shëndetësorë

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë në luajtjen e roleve - Formulojë pyetësorë me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit



Kapitulli i 3: Menaxhimi me të sëmurët e hospitalizuar

15 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë pranimin e të sëmurit në spital - Shpjegojë vendosjen e të sëmurit në dhomë dhe pozitat e tij në shtrat - Menaxhimin në rast të infeksioneve hospitalore

b) Temat e kapitullit - Pranimi, vendosja dhe lëshimi i të sëmurit - Dhoma e të sëmurit dhe veçoritë themelore - Pozita e të sëmurit në shtrat - Burimet dhe rrugët e përhapjes së infeksionit - Profilaksa dhe eliminimi i infeksioneve intrahospitalore

257



d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 4: Masat dhe metodat e DDD - së

15 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë masat e DDD-së - Përdorë mjete e dezinfektimit

b) Temat e kapitullit - Sterilizimi (metodat) - Zbatimi i metodës së asepsës dhe antisepsës - Dezinfektimi (metodat dhe mjetet) c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 5: Higjiena personale dhe llojet e kujdesit shëndetësor

ë 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë higjienën personale të sëmurëve - Specifikojë të sëmurët e palëvizshëm - Dallojë llojet e kujdesit shëndetësor

b) Temat e kapitullit - Higjiena personale e pjesëve të trupit - Asistimi në mirëmbajtjen e të sëmurit të palëvizshëm - Kujdesi intensiv - Kujdesi i rëndomtë (vet kujdesi) - Kujdesi shtëpiak - Kujdesi terminal i të sëmurit

258

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Ilustrojë me slajde ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezentim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 6: Puna e punëtorit medicinal dhe përkujdesja për të sëmurin

12 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë punën dhe detyrat e punëtorit medicinal

b) Temat e kapitullit - Materiali dhe mjetet për fashim - Përgatitja e punëtorit medicinal për vizitë - Përgatitja e të sëmurit për vizitë - Kujdesi për disponim shpirtëror të të sëmurit - Vizitat për të sëmurët dhe qëndrimi i punëtorit medicinal ndaj vizitorëve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve


259

Programi i lëndës

“Shëndeti dhe sëmundjet te fëmija”

Lëmi

: Shëndetësi


I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - Përcaktoj masat antropometrike të fëmijës - Përshkruaj lëndimet më të shpeshta gjatë procesit të lindjes - Mësoj infeksionet më te shpeshta që e përcjellin të porsalindurin - Të dalloj lëndimet e qëllimta dhe të paqëllimta të fëmijës II. Fondi i orëve të lëndës


III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Egzaminimi i të posalindurit me peshë normale

8 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përcaktojë peshën, gjatësinë dhe perimetrin e kokës te i porsalinduri - Përkujdeset për të porsalindurin normal

b) Temat e kapitullit - Ekzaminimi i foshnjës së porsalindur - Observimi dhe matja - Kontrollimi për defekte të lindura apo abnormalitetet e mundshme - Kujdesi ndaj të porsalindurit - Kujdesi esencial (themelor) ndaj të porsalindurit - Procedurat profilaktike

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Demonstrojë procedurat profilaktike në mullazhe (kukull-fëmijë)



260

Kapitulli 2: Egzaminimi i të posalindurit me peshë të vogël 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë definicionin për foshnjën e shëndoshë të lindur me peshë të vogël - Klasifikojë foshnjat me peshë të vogël - Përshkruajë menaxhimin themelor të foshnjës së lindur me peshë të vogël b) Temat e kapitullit - Klasifikimi i foshnjeve me peshë të vogël - Menaxhimi i foshnjeve me peshë të vogël - Ushqyerja në gji e foshnjeve me peshë të vogël c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e kapitullit për të porsalindurin me peshë të vogël



Kapitulli 3: Shenjat e rrezikshme më të shpeshta që e përcjellin të porsalindurin

7 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Dallojë shenjat e rrezikshme që përcjellin të porsalindurin - Masat urgjente për trajtim b) Temat e kapitullit - Ikteri - Hipotermia - Konvulzionet - Letargjia - Ndryshimet e rënda të lëkurës - Cianoza - Shenjat hemoragjike - Vjellja c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e kapitullit - Tregojë mostra në mënyrë vizuale

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjete për demonstrim vizual (grafoskop, projector, vizatime etj)

261

Kapitulli 4: Lëndimet më të shpeshta të fëmijëve gjatë procesit të lindjes 9 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë lëndimet më të shpeshta gjatë procesit të lindjes - Dallojë lëndimet në kokë, eshtra, muskuj, nerva periferik dhe SNQ - Tregojë lëndimet më të rëndësishme (shkaktarët e tyre) te fëmijët b) Temat e kapitullit - Lëndimet gjatë procesit të lindjes - Lëndimet e fëmijës gjatë fazave të zhvillimit psiko-motorik - Strategjitë e parandalimit të lëndimeve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e kapitullit - Tregojë mostra në mënyrë vizuale


Kapitulli 5: Sëmundjet më të shpeshta te fëmijët

6 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Dallojë infeksionet më të shpeshta që përcjellin të porsalindurin - Dallojë infeksionet më të shpeshta që përcjellin fëmijën - Përshkruajë infeksionet më të shpeshta respiratorë - Dallojë shenjat dhe simptomat e sëmundjeve ngjitëse b) Temat e kapitullit - Infeksionet bakteriale të mundshme - Infeksionet më të shpeshta respiratore - Sëmundjet ngjitëse c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e kapitullit - Tregojë mostra në mënyrë vizuale - Vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim - Paraqesë shembuj konkret në mënyrë që të rrisë vëmendjen dhe përqendrimin e nxënësve

duke diskutuar gjatë gjithë kohës


262

Programi i lëndës

“Të ushqyerit e fëmijës”

Lëmi

: Shëndetësi


I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - Tregojë nënës për rëndësinë, pozitën dhe higjienën e gjirit - Tregojë mënyrat e të ushqyerit artificial - Rekomandojë për ushqimin plotësues për grup moshat e caktuara II. Fondi i orëve të lëndës


III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Veçoritë e rritjes dhe zhvillimit të fëmijës

6 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përcaktojë rritjen e masës trupore - Shpjegojë zhvillimin e sistemit eshtëror - Dallojë zhvillimin e funksioneve motorike të fëmijës

b) Temat e kapitullit - Zhvillimi fizik ( rritja në gjatësi dhe lartësi) - Formimi i eshtrave - Zhvillimi psikomotorik i fëmijës

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Tregojë mostra në mënyrë vizuale për kapitullin - Vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Ambient interaktiv në klasë - Mjete për demonstrim vizuel (grafoskop, projector, vizatime, etj)

263

Kapitulli 2: Ushqimi natyrorë 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Tregojë rëndësinë e ushqimit në gji - Udhëzojë nënën për pozitat, higjienën dhe rëndësinë e gji dhënies - Identifikojë problemet e zakonshme të ushqyerjes në gji b) Temat e kapitullit - Ushqyerja normale (gji dhëna) - Roli, rëndësia dhe pozitat e gji dhënies - Vështirësitë dhe kundër indikacionet e gji dhënies - Vlerësimi I gji dhënies c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë për rolin dhe rëndësinë e gji dhënies - Vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Ambient interaktiv në klasë - Mjete për demonstrim vizual (grafoskop, projector, vizatime, etj) Kapitulli 3: Ushqimi artificial

12 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë llojet e ushqimit artificial (qumësht pluhur, qumësht lope, etj) - Tregojë mënyrat e dhënies së ushqimit artificial - Rekomandojë ushqimet plotësuese (biskota, çaj, pemë, perime) b) Temat e kapitullit - Nevojat e foshnjës për ushqim artificial - Qumështi i lopës dhe përbërja e saj - Qumështi pluhur - Ushqimi i përzier c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë rëndësinë e ushqimit artificial - Shpjegojë mënyrat e dhënies dhe ushqimin plotësues - Ushtrojë nxënësit në klasë me shembuj konkret

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet teknike dhe ushqimore për demonstrim Kapitulli 4: Ushqimi i fëmijës sipas moshës

5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

264

- Rekomandojë ushqimin përkatës për grup moshat e caktuara - Përshkruajë mënyrën e të ushqyerit sipas moshës b) Temat e kapitullit - Të ushqyerit prej moshës 0-6 muaj - Të ushqyerit prej moshës 7-9 muaj - Të ushqyerit prej moshës 10-12 muaj - Të ushqyerit prej moshës 12-24 muaj c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë rëndësinë e të ushqyerit sipas moshës së fëmijës - Rrisë vëmendjen dhe pjesëmarrjen e nxënësve në mësim përmes pyetjeve-përgjigjeve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Ambient interaktiv në klasë - Mjete për demonstrim vizual (grafoskop, projector, vizatime, etj) Kapitulli 5: Identifikimi i problemeve gjatë ushqyerjes

4 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Rekomandojë zëvendësimin e ushqimit gjatë çrregullimeve gastrointestinale b) Temat e kapitullit - Aerofagia - Kolikat infantile - Vjelljet - Diarea - Obstipacioni c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e kapitullit - Tregojë mostra në mënyrë vizuale - Vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim - Paraqesë shembuj konkret në mënyrë që të rrisë vëmendjen dhe përqendrimin e nxënësve

duke diskutuar gjatë gjithë kohës


265

Klasa 10




Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i pediatrisë Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit

1

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin për të njohur strukturat an atomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit




RM 1 – Nxënësi duhet të njohë pjesët e skeletit Përmbajtja

- Skeleti i kokës - Skeleti i trupit - Skeleti i anësive - Ndërtimi i nyjës lëvizëse - Nyja e krahut, bërrylit, dorës, ijëve, gjurit dhe boshtit të

kurrizit

RM 2 Nxënësi duhet që përmes mullazheve të identifikoj muskujt e

caktuar, raportin, formën, pozitën dhe ngjitjen Përmbajtja - Muskujt e kokës - Muskujt e qafës - Muskujt e trupit - Muskujt e anësive (ekstremiteteve)

RM 3 Nxënësi duhet që përmes mullazheve të identifikoj organet e

njeriut Përmbajtja - Zemra - Enët e gjakut - Mushkëritë - Lukthi - Mëlçia - Pankreasi

266

- Shpretka - Veshkat - Zorra e hollë dhe e trashë

RM 4 Nxënësi duhet të dijë të numëroj elementet e gjakut, të

përcaktoj sedimentacionin, hematokritin, kohën e gjakderdhjes dhe grupet e gjakut Përmbajtja - Numërimi i eritrociteve - Sedimentimi i gjakut - Hematokriti - Koha e gjakderdhjes - Numërimi i leukociteve - Përcaktimi i formulës leukocitare - Përcaktimi i grupeve të gjakut

RM 5 Nxënësi duhet të dijë të përcaktoj frekuencën e punës së

zemrës, frymëmarrjen, temperaturën trupore, pulsin dhe shtypjen e gjakut Përmbajtja - Auskultimi i toneve të zemrës - Palpimi i pulsit - Matja e shtypjes së gjakut - Matja e temperaturës trupore - Spirometria

RM 6 Nxënësi duhet të dijë si egzaminohen reflekset me rëndësi

klinike Përmbajtja - Reflekset e muskujve flekësor - Reflekset e muskujve ekstenzor - Reflekset kutano-abdominale



RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjigje me gojë dhe

demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - Përshkruajë pjesë të skeletit të trupit - Përshkruajë pjesë të skeletit të kokës

267

- Përshkruajë artikulacionet e lëvizshme dhe të palëvizshme


KR Nxënësi duhet të dallojë: - Muskujt e kokës - Muskujt e qafës - Muskujt e trupit - Muskujt e anësive

RM 3 IV Vëzhgimi me listë kontrolli, pyetje përgjigje dhe

demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - Tregojë raportin topografik të organeve



- Numrin e eritrociteve, leukociteve dhe trombociteve - Hemostazën - Sedimentimin e gjakut - Grupet e gjakut



- Përcaktojë frekuencën e punë së zemrës - Përcaktojë frekuencën e frymëmarrjes - Demonstrojë matjen e temperaturës trupore - Demonstrojë matjen e pulsit - Demonstrojë matjen e shtypjes së gjakut



- Ekzaminojë reflekset me rëndësi klinike Metodat e të mësuarit të rekomanduara




- Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkret për përcaktimin

268

e shenjave vitale dhe analizave themelore laboratorike - Vlerësimi bëhet përmes demonstrimit praktik të aftësive të fituara



269




2

Qëllimi i modulit



5,8 kredi (35 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të demonstrojë rregullimin e shtratit të sëmurit dhe vendosjen e tij në shtrat Përmbajtja - Uniformat e punës dhe masat e mbrojtjes personale të pun-

ëtorëve shëndetësor - Shtrati i të sëmurit (llojet dhe përbërja) - Rregullimi i shtratit të zbrazët nga dy persona - Rregullimi i shtratit të sëmurit të palëvizshëm - Pozita e të sëmurit në shtrat - Ndërrimi i pozitës së të sëmurit në shtrat - Bartja e të sëmurit




Përmbajtja - Të përdorë mjetet e dezinfektimit - Të zbatojë teknikat e sterilizimit - Të ruajë mjetet dezinfektuese - Të zbatojë rregullat për mbrojtje personale dhe të mjedisit


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:

270

RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit




shtrat - Demonstrojë aftësitë menaxhuese në rast të infeksionit hospitalor



- Përkujdeset për higjienën personale të të sëmurit - Zbatojë teknikat e larjes së pjesëve të trupit - Demonstrojë larjen e të sëmurit të palëvizshëm - Zbatojë rregullat e mbrojtjes personale dhe të mjedisit


demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të: - Demonstrojë përdorimin e mjeteve të dezinfektimit - Zbatojë metodat e asepsës dhe antisepsës




Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Pajisjet në kabinetin e kujdesit shëndetësor - Mullazhet për demonsrim praktik

271


“Ekzaminimi i fëmijës gjatë fazave të zhvillimit”


3

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që aftëson nxënësit për të dalluar fëmijën e shëndoshë nga i sëmuri




RM 1 Nxënësi duhet të dallojë të porsalindurin e shëndoshë Përmbajtja - Matja e parametrave normal te rritjes - Mbrojtja termike - Kujdesi për kërthizën - Procedurat profilaktike

RM 2 Nxënësi duhet të dallojë të porsalindurin me peshë të vogël

Përmbajtja - Klasifikimi i foshnjës me peshë të vogël - Mbrojtja termike - Prevenimi dhe trajtimi i hipoglikemisë - Prevenimi i infeksioneve - Marja adekuate e kalorive

RM 3 Nxënësi duhet të dallojë lëndimet gjatë procesit të lindjes dhe

fazave të zhvillimit të fëmijës Përmbajtja - Lëndimet gjatë procesit të lindjes - Lëndimet e qëllimta të fëmijës - Lëndimet e paqëllimta - Parandalimi i lëndimeve (strategjik, aktiv dhe pasiv)

RM 4 Nxënësi duhet të dalloj shenjat dhe simptomat më të shpeshta

që përcjellin sëmundjet te fëmijët Përmbajtja - Trajtimi i infeksionit të kërthizës, syrit, gojës dhe lëkurës . - Procedurat profilaktike


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:

272

RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit



- mas parametrat normal të rritjes dhe zhvillimit - dallojë defektet e mundshme të lindura - bëj përkujdesjen themelore ndaj të porsalindurit - zbatojë procedurat profilaktike



- klasifikojë foshnjet me peshë të vogël - perkujdeset per foshnjen me peshë të vogël - udhëzojë nënën për mënyren e të ushqyerit me gji



- dallojë lëndimet gjatë lindjes - dallojë lëndimet e qëllimta të fëmijës - dalloj lëndimet e paqëllimta të fëmijës - shpjegojë parandalimin e lëndimeve



- përshkruajë trajtimin e infeksioneve të mundshme bakteriale

- zbatojë procedurat profilaktike Metodat e të mësuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të realizohet në shërbime pediatrie - Mësuesi duhet të përdorë mjete konkrete për demonstrimin e

modulit - Nxënësit duhet të angazhohen me përkushtim në punë

konkrete - Vlerësohet demonstrimi praktik I punës së nxënësit


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - shërbimi i pediatrisë - mullazhet ( kukull-fëmijë) - mjetet për zbatimin e profillaksës

273


“Teknikat dhe metodat e të ushqyerit të fëmijës”


4

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësit për njohje dhe zbatimin e llojeve dhe metodave të ushqyerit




RM 1 Nxënësi duhet të mësoj mënyrën e gji dhënies Përmbajtja - ndihmë nënës në pozicionin e foshnjës në gji - përngjitja dhe thithja e gjirit - pasojat e përngjitjes jo të mirë në gji - vlerësimi i ushqyerjes

RM 2 Nxënësi duhet të mësoj për ushqyerjen e fëmijëve sipas grup

moshave Përmbajtja - Të ushqyerit me gji - Të ushqyerit me qumësht të lopës - Të ushqyerit me qumësht pluhur - Të ushqyerit e fëmijës para kohe

RM 3 Nxënësi duhet të mësojë për metodat e përgatitjes dhe

higjienën e ushqimit Përmbajtja - Ushqimi plotësues (teknikat e të ushqyerit me lugë) - Ushqimi antidiareik (supat e orizit) - Pregaditja e pemëve dhe perimeve para dhe pas 6 muajve - Zgjedhja e mishit sipas moshës




274

KR Nxënësi duhet të: - demonstrojë pozitat e gji dhënies - tregojë nënës pozicionim gjatë gji dhënies



- përgatisë qumshtin pluhur sipas grup moshave - përgatisë ORS



- përgatisë ushqimin plotësues sipas gruo moshave - servojë ushqimin dhe përkujdeset për higjienën e tij


- Ky modul duhet të realizohet në këshillimore për nëna dhe fëmijë

- Mësimdhënësi duhet të përdorë mjete konkret për demonstrim të modulit(mullazhë)

- Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete për pregatitjen e ushqimit

- Vlerësimi i nxënësve bëhet perms demonstrimit praktik Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: këshillimorja për ushqyerje të fëmijëve - mullazhet(kukull-fëmijë) - enët dhe ushqimet për demonstrim

275

Klasa 11

Programet e lëndëve profesionale “Parimet e kontrollit të infeksionit” Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i pediatrisë Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet të: - përshkruan fazat e zhvillimit të sëmundjeve infektive (ngjitëse) - tregojë diagnozën dhe menaxhimin e tyre - përshkruaj masat që duhen ndërmarrë për preventivën e sëmundjeve infektive - dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve respiratorë, gastrointestinale, gjakut dhe




276

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 2: Evitimi dhe pengimi i sëmundjeve infektive 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruajë masat që ndërmerren në prevenimin e sëmundjeve infektive - Përshkruajë zbulimin e hershëm të sëmundjeve infektive, izolimin e tyre, dezinfektimin,





respirator (ethet, varicella, herpes Zoster, rubela, angina streptokokcike dhe erizipel) - Infeksionet specifike respiratorë (gripi, krupi, pertusis, difteria). c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

277

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 4: Infeksionet e traktit gastrointestinal 6 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve gastrointestinale b) Temat e kapitullit: - Karakteristikat e përgjithshme të sëmundjeve infektive me manifestin të sistemit

gastrointestinal - Intoksikacionet alimentare - Toksoinfeksionet gastrointestinale (salmonelozat) - Infeksionet parazitare (dizenteria, kolera, trihineloza) - Inveksionet virale (hepatiti, poliomieliti). c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 5: Infeksionet e traktit gastrointestinal 4 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve transmisive të gjakut b) Temat e kapitullit: - Rikeciozat - Sëmundja e Brillit - Malaria - Ethet hemorragjike c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi)

278

- Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 6: Zoonozat 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë karakteristikat specifike të zoonozave b) Temat e kapitullit: - Antraksi - Tetanusi - Rabiesi - Leptospiroza - Ethet Q - Toksoplazmoza c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 7: Sëmudjet e reja infektive 4 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dijë karakteristikat specifike të sëmudjeve të reja infektive - Mënyrën e përkijdesjes - Prevencën e tyre b) Temat e kapitullit: - SIDA (AIDS) - Ethet Lasa - Ethet Morburg - Sëmundja legjionare c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

279

Programi i lëndës


Lami: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i pediatrisë Niveli: I Klasa : 11

I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Përshkruajë detyrat dhe programet e punës edukativo-shëndetësore - Përshkruajë përdorimin e mjeteve konkretizuese për realizimin e tyre - Përshkruajë aplikimin e njohurive lidhur me edukimin shëndetësorë nëpër institucione të


II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Qëllimi dhe principet e punës edukativo-shëndetësore

3 orë

e) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Zbatojë detyrat në kuadër të problemeve shëndetësore specifike - Zbatojë programet e punës edukativo- shëndetësore f) Temat e kapitullit : - Qëllimet dhe principet e punës edukativo-shëndetësore - Qëllimi themelor dhe detyrat në kuadër të problematikës shëndetësore specifike - Programi i punës edukuese shëndetësore c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem

280


metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuele,grafoskop etj).


e) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Njihet me metodat individuale, grupore dhe komplekse - Aplikojë mjetet konkretizuese për edukimin e popullatës f) Temat e kapitullit : - Metodat dhe format e punës edukativo-shëndetësore - Mjetet konkretizuese të edukimit shëndetësor c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet pë realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,broshura,fotografi ) dhe


Kapitulli 3 : Edukimi shëndetësorë nëpër institucione 6 orë e) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Aftësohet për organizimin e mbrojtjes shëndetësore nëpër institucione të ndryshme f) Temat e kapitullit : - Edukimi shëndetësorë në : - shtëpi të shëndetit - spital - programet e bashkësisë - organizatat para shkollore dhe shkollore c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve

281



Kapitulli 4 : Edukata seksuale dhe rëndësia e saj 8 orë e) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë esencën e integritetit dhe faktet themelore të zhvillimit seksual - Aplikojë masat mbrojtëse të një shtatzënie të padëshiruar dhe rregullat e higjienës intime f) Temat e kapitullit : - Integriteti seksual - Faktet e zhvillimit seksual - Marrëdhënia seksuale dhe shtatzënia - Higjiena intime c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,broshura,fotografi ) dhe



e) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Diskutojë për metodat e planifikimit familjar, indikacionet dhe kundër-indikacionet e tyre - Demonstrojë përdorimin e disa metodave kontraceptive - Përshkruajë prevalencën e dhunës ndaj femrës f) Temat e kapitullit : - Metodat e kontracepsionit - Indikacionet dhe kundër-indikacionet për aplikim të mjeteve kontraceptive - Dhuna në takime dashurie - Eliminimi i shqetësimit seksual

282




g) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë HIV / AIDS - Përshkruajë gonorenë - Përshkruajë klamidia - Përshkruajë trihomonas - Përshkruajë herpesi gjenital - Përshkruajë papilloma - Përshkruajë sifilisi - Përshkruajë shankroidi - Përshkruajë infeksionet bakteriale, mikotike të traktit urogjenital h) Temat e kapitullit : - AIDS - Gonorea - Klamidia - Trihomonas - Herpesi gjenital - Papilloma - Sifilisi, shankroidi



283

Programi i lëndës

“Psikologjia e fëmijës”


I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Njihet me të dhënat historike për zhvillimin psikofizik të fëmijës - Mësoj metodat që zbatohen në studimin e fëmijëve - Përvetësojë karakteristikat e veçanta të periudhave të zhvillimit psikik të fëmijës - Përshkruajë faktorët që ndikojnë në zhvillimin piko fizik të fëmijës - Përshkruajë zhvillimin motorik të fëmijës - Përshkruajë zhvillimin e emocioneve të fëmijës - Përshkruajë faktorët që ndikojnë në zhvillimin social të fëmijës - Përshkruajë fazat e zhvillimit të folurit dhe çrregullimet, zhvillimin sensorik të vërejturit, kujtesës të menduarit dhe inteligjencës. II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1 : Hyrje historike

6 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruaj të dhënat historike mbi zhvillimin psikofizik të fëmijës - Shpjegojë ndikimin e teorisë së evolucionit dhe filozofisë - Përshkruajë dhënat mbi zhvillimin e periudhës më të re në psikologjinë e fëmijëve b) Temat e kapitullit : - Ndikimi i filozofisë dhe pedagogjisë - Teoria e evolucionit dhe filozofisë - Testet mentale, testet biheivioriste, psikoanaliza në zhvillimin e fëmijës - Periudha më e re në psikologjinë fëmijërore c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

284

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 2: Metodat e studimit të fëmijëve 6 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë disa nga metodat e studimit psikologjik të fëmijës - Shpjegojë eksperimentin e të vërejturit - Përshkruajë metodat e matjes indirekte i) Temat e kapitullit : - Ecuria longitudinale dhe horizontale - Historia e rastit dhe metodat e të vërejturit - Metodat e analizës së situatës - Metodat e matjes indirekte c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 3: Periodizimi 6 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë zhvillimin psikik të fëmijës në periudha të ndryshme - Shpjegojë zhvillimin e fëmijës në periudhën paranatale - Shpjegojë konceptin mbi të porsalindurin - Përshkruajë karakteristikat e fëmijës së lindur para kohe b) Temat e kapitullit : - Periodizimi - Periudha paranatale - I porsalinduri - Fëmija i lindur para kohe (prematur) c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

285

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 4: Faktorët që ndikojnë në zhvillimin psikomotorik të fëmijëve 4 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë faktorët që ndikojnë në zhvillimin psikik të fëmijës - Përshkruajë zhvillimin motorik të fëmijës b) Temat e kapitullit : - Faktorët e zhvillimit psikik të fëmijës (trashëgimia, rrethi) - Zhvillimi motorik- të ecurit vertikal, përdorimi i dorës, të shkruarit c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 5: Zhvillimi emocional dhe social i fëmijës 6 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë zhvillimin e emocioneve të fëmijës - Përshkruajë karakteristikat e emocioneve të fëmijës - Përshkruajë format e sjelljes sociale të fëmijës - Përshkruajë faktorët që ndikojnë në zhvillimin social të fëmijës b) Temat e kapitullit : - Emocionet e të porsalindurit dhe zhvillimi i tyre - Karakteristikat e emocioneve fëmijërore (mllefi, frika, xhelozia, simpatia) - Zhvillimi social - Reaksionet e para sociale dhe format e sjelljes sociale - Faktorët që ndikojnë në zhvillimin social të fëmijës-zhvillimi sensorik c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

286

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 6: Të folurit, të vërejturit, kujtesa dhe të menduarit 7 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë fazat e zhvillimit të folurit dhe çrregullimet - Përshkruajë zhvillimin sensorik e të vërejturit sipas moshës - Përshkruajë zhvillimin e kujtesës dhe çrregullimet - Përshkruajë procesin e të menduarit dhe llojet e të menduarit b) Temat e kapitullit : - Zhvillimi i të folurit - Çrregullimet e të folurit - Zhvillimi senzorik dhe të vërejturit - Zhvillimi i ndijimeve dhe perceptimeve të fëmijës - Kujtesa dhe veçoritë specifike të kujtesës në periudha të veçanta - Të menduarit dhe zhvillimi i inteligjencës c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

287

Programi i lëndës



I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Karakteristikat e barnave, përdorimin dhe mënyrën e aplikimit - Dallojë kohëzgjatjen e barit në organizëm, resorbimin, biotransformimin - dhe eliminimin e barit nga organizmi - Vlerësoj mekanizmat e veprimit të barnave në organizëm, dozimin, efektet - e padëshirueshme të tyre në organizëm dhe varshmërinë nga barërat - Dallojë përbërjen e barit, vetitë fiziko-kimike, veprimet e dëshiruara dhe të - padëshiruara, biotransformimin dhe përdorimin e tyre për sëmundjet e ndryshme - Njohë interaksionin e barnave dhe efektet e tyre II. Fondi i orëve 35 x 2 orë në javë / 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Farmakologjia e përgjithshme

8 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Dallojë karakteristikat e barnave për përdorim - Zbatojë mënyrën e aplikimit të barnave b) Temat e kapitullit : - Origjina e barërave - Format e barërave - Mënyra e aplikimit të barërave c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

288

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 2: Farmakokinetika 14 orë




289



290

Programi i lëndës



I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Zbatojë metodat për ekzaminim psikofizikë të sëmurit - Aplikojë teknikat e dhënies së barërave - Demonstrojë metodat për rikthimin e shenjave vitale - Tregojë mënyrat e marrjes për analiza laboratorike - Ndihmojë përgatitjen e pacientit për analiza rëntgenologjike dhe endoskopie - Ndihmojë pacientin për punksion - Dallojë mënyrën e të ushqyerit dhe përkujdesjen ndaj pacientëve me sëmundje të

ndryshme II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli i 1: Ekzaminimi psikofizik i të sëmurit

7 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Zbatojë metodat për verifikimin e shenjave vitale b) Temat e kapitullit : - Matja e temperaturës - Matja e pulsit - Frymëmarrja - Shtypja e gjakut - Ekzaminimii shenjave vitale - Ekzaminimi i urinës - Kateterizimi i fshikzës urinare - Klizma c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

291







a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Demonstrojë metodat që përshkruhen për rikthimin e shenjave vitale b) Temat e kapitullit : - Parimet themelore të reanimacionit kardiorespirator - Pozitat dhe teknikat e masazhës së zemrës - Ndërlikimet e shpeshta gjatë reanimacionit c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe, filma,ushtrime vizuale, grafoskop etj.

292


a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Njohë mënyrat e marrjes së materialit për analiza laboratorike b) Temat e kapitullit : - Eritrosedimentacioni i gjakut dhe përcaktimi i kohës së gjakderdhjes - Lavazha e lukthit - Marrja e materialit për analiza laboratorike c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe, filma,ushtrime vizuale, grafoskop etj. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Prezantimi interaktiv me slajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve Kapitulli i 5: Diagnostika rëntgenologjike dhe ekzaminimet endoskopike 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Ndihmojë përgatitjen e pacientit për analiza rtëntgenologjike dhe endoskopike b) Temat e kapitullit : - Diagnostika rëntgenologjike nëpër sisteme - Llojet e ekzaminimeve endoskopike c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Prezantojë me slajde ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me slajde Kapitulli i 6: Punksionet 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

293

- Ndihmojë përgatitjen e të sëmurit për punksion b) Temat e kapitullit : - Detyrat e motrës medicinale gjatë punktimit c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me slajde Kapitulli i 7: Ushqyerja e të sëmurit dhe përkujdesja 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Dallojë mënyrat e të ushqyerit të pacientëve te sëmundjet e ndryshme - Përshkruajë përkujdesjen ndaj të sëmurit me sëmundje të ndryshme b) Temat e kapitullit : - Ushqyerja e metodat e të ushqyerit te sëmundjet e ndryshme - Parimet e kujdesit shëndetësor c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Organizojë orën në grupe të vogla punuese - Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me slajde

294

Programi i lëndës

“Kirurgji e fëmijëve me përkujdesje”


I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Shpjegojë problemet themelore në kirurgji të fëmijëve - Aftësohet për aplikimin e metodave të sepsës dhe antisepsës - Aftësohet për përgatitje para operative dhe kujdes pas operativ të fëmijës - Aftësohet për mbajtjen e hemostazës duke korrigjuar lëngjet dhe elektrolitet - Njohë parimet e anestezionit - Njohë llojet e lëndimeve - Njohë anomalit e lindura - Njohë sëmundjet më të shpeshta kirurgjike të traktit respiratorë, digjestiv, urogjenital dhe

sëmundjeve malinje. II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli i 1. Historiku dhe rëndësia e kirurgjisë së fëmijëve

20 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë problemet themelore në kirurgji të fëmijëve - Përshkruajë detyrat re personelit mjekësor ne repartin e kirurgjisë së fëmijëve b) Temat e kapitullit : - Zhvillimi historik i kirurgjisë - Detyrat e personelit mjekësor në repartin e kirurgjisë së fëmijëve c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem

295



Kapitulli 2. Masat aseptike dhe antiseptike në kirurgjinë e fëmijëve 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Aftësohet për aplikimin e metodave të asepsës dhe antisepsës - Njohë llojet dhe metodat e sepsës dhe antisepsës b) Temat e kapitullit : - Asepsa - Antisepsa c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë në luajtjen e roleve - Përpilojë pyetësor me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat


Kapitulli i 3. Përgatitja para dhe pas-operative e fëmijës, kujdesi dhe komplikimet e mundshme pas operative 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Përshkruajë përgatitjen para operative të fëmijës - Aftësohet për kujdes pas operativ - Menaxhojë me komplikimet e mundshme pas operative b) Temat e kapitullit : - Përgatitja para operative e fëmijës - Tretmani pas operativ - Kujdesi dhe komplikimet e mundshme c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


296


Kapitulli i 4. Korrigjimi i elektroliteve dhe transfuzioni i gjakut 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Aftësohet për kompensimin e lëngjeve të humbura - Aftësohet për mënyrën e dhënies së gjakut b) Temat e kapitullit : - Homeostaza - Faktorët patologjik që ndikojnë në të - Kompensimi i lëngjeve të humbura - Gjakderdhjet dhe llojet e gjakderdhjeve - Indikacionet dhe kundër indikacionet për transfuzion c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 5. Llojet dhe rëndësia e anestezionit 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Njohë aparatet e anestezionit lokal dhe të përgjithshëm - Përshkruajë procedurat e përkujdesjes së fëmijës pas anestezionit b) Temat e kapitullit : - Anestezioni lokal - Anestezioni i përgjithshëm - Llojet e anestetikëve dhe vetit e tyre c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim

297

Kapitulli i 6. Lëndimet e indeve të buta dhe eshtërore 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Njohë llojet e lëndimeve të indeve të buta - Njohë llojet e lëndimeve të indeve eshtërore - Përshkruajë mënyrën e dhënies së ndihmës dhe përkujdesjes b) Temat e kapitullit : - Lëndimet fizike dhe kimike - Lëndimet e mbyllura dhe të hapura - Përkujdesja për të lënduarit c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 7. Tumoret 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Njohë llojet e tumoreve - Përshkruajë përkujdesjen ndaj pacientit me tumor b) Temat e kapitullit : - Njohuri të përgjithshme për tumoret beninjë dhe malinjë - Përkujdesja për pacientët me tumor c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim Kapitulli i 8. Sëmundjet më të shpeshta në kirurgjinë e fëmijëve sipas sistemeve 6 orë a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

298

- Përshkruajë përkujdeset për pacientë me sëmundjet më të shpeshta kirurgjike b) Temat e kapitullit : - Sëmundjet më të shpeshta të traktit respirator - Sëmundjet më të shpeshta të traktit digjestiv - Sëmundjet më të shpeshta të traktit urogjenital - Sëmundjet më të shpeshta eshtërore c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Bëjë prezantimin interaktiv të lëndës - Organizojë punën në grupe të vogla - Përdorë mjete bashkëkohorë të TI (CD, grafoskop , slajde) d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde - Teste me shkrim

299

Programi i lëndës

“Etika në shëndetësi”


I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Njihet me parimet themelore etike - Aftësohet për zbatimin praktik në përditshmërinë e jetës dhe punës - Zhvillojë shkathtësitë e sjelljes së ndershme dhe të përgjegjshme ndaj - pacientit, punëtorëve tjerë shëndetësorë dhe bashkësisë - Përshkruajë dallimet etike, morale, religjioze në lidhje me riprodhimin, kontra- cepcionin dhe kontrollin e lindjeve II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Parimet dhe teoritë e etikës

9 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë 4 parimet themelore të etikës mjekësore dhe teoritë etike - Përshkruajë njohurit për pëlqimin e informuar duke përfshirë edhe vlerësimin - e aftësisë së pacientit për të gjykuar dhe marrë vendim të pavarur - Kuptojë rëndësinë e konfidencialitetit dhe rastet kur justifikohet thyerja e tij - Përshkruajë faktorët vlerësues të kompetencës për vendimmarrje të pacientit jokompetent - Përshkruajë kriteret për zbulim dhe justifikimet për mbajtjen e informatave - Përshkruajë kriteret dhe mundësitë e ndërprerjes së raportit mjek pacient b) Temat e kapitullit : - Konfidenca, zbulimi i sekretit mjekësorë - Veçoritë e raportit punëtorë shëndetësorë-pacient - Fillimi dhe ndërprerja e raportit punëtorë shëndetësorë-pacient - Pacienti dhe regjistrat mjekësorë - Pëlqimi i informuar i pacientit apo familjes së tij c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj

300

- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 2: Problemet etike të përditshme 26 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë dallimet etike, morale dhe religjioze në lidhje me çështjet si: teknologjia - riprodhuese, aborti, përcaktimi i gjinisë, kontracepcioni dhe kontrollimi i lindjeve - Përshkruajë problemet etike të lidhura me pacientë pediatrik dhe prindësi - Përshkruajë implikimet e mundshme të tejkalimit të raportit dhe mardhëniet profesionale me pacient të gjinisë tjetër,pacient paliativ dhe kolegë b) Temat e kapitullit : - Vendimi për riprodhim - Probleme të ndryshme etike - Rreziqet mjekësore për punëtorin shëndetësorë dhe pacientin - Trajtimet alternative - Certifikimi i paaftësisë së pacientit - Përgjegjësia profesionale - Pacienti pediatrin - Raporti seksual ndërmjet pacientit dhe punëtorit shëndetësorë - Kujdesi paliativ - Etika e praktikës - Punëtori shëndetësorë dhe shoqëria - Raporti me punëtorët tjerë shëndetësorë - Hulumtimet - Testimet gjenetike dhe etika c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mjetet mësimore (vizatime, fotografi) - Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

301

Klasa 11



Lami: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i pediatrisë Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

5

Qëllimi i modulit



29 kredi (175 orë)







- përgatitja para operative e të sëmurit kirurgjik akut - përgatitja para operative e të sëmurit me rrezik të

vogël operativ - përgatitjet e veçanta para operative (operacion në

lukth,në zorrë te trashë dhe të hollë) - përgatitjen para operative të sëmurit për operim të

mëlçisë, shpretkës dhe pankreasit) - përgatitjen para operative e të sëmurit te

operacionet gjinekologjike

RM 4 Nxënësi duhet të njihet me aparatet dhe dokumentet për anestezion, metodat e reanimimit para dhe pas operative si dhe

302






menaxhimin e komplikimeve të mundshme Përmbajtja


vonshme pas operative



RM 6 Nxënësi duhet të aplikojë praktikisht metodat e imobilizimit Përmbajtja

- imobilizimet te lëndimet kokë-fytyrë-qafë - imobilizimet e bushtit kurrizorë - imobilizimet e trungut dhe ekstremiteteve


- infeksion lokal - infektimet anaerobe - infektimi i përgjithshëm i organizmit-sepsa

303


KR Nxënësi duhet të: - aplikojë praktikisht shpërndarjen e terapisë - përgatit pacientin për ekzaminime rëntgenologjike


demonstrim praktik













- përgatit të sëmurin para operacionit - përkujdeset për të sëmurin pas operacionit



konkrete të përdorimit të drejtë të mjeteve - Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete në realizimin e




304




6

Qëllimi i modulit













RM 5 Nxënësi duhet të përshkruajë përkujdesjen dhe ushqyerjen, aplikimin e terapisë dhe marrjen e materialit për analizë tek

305







demonstrim praktik







demonstrim praktik

sëmundjet infektive Përmbajtja






-

306

KR Nxënësi duhet të: - përpilojë evidencat dhe organizimin e vaksinimit - realizojë aplikimin e vaksinave







konkrete - nxënësi duhet të angazhohet në punë praktike - vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara



307

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale ARSIMI PROFESIONAL

Niveli I

Klasa 12

308


Programi i lëndës

“Kujdesi shëndetësor ndaj fëmijës”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i pediatrisë Niveli: I Klasa: 12 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësi duhet të: - Shpjegojë parimet dhe qëllimet e punës edukative-shëndetësore - Përshkruajë metodat e edukimit shëndetësor - Dallojë mjetet edukative-shëndetësore në institucionet edukative- shëndetësore - Përshkruajë mënyrën e të ushqyerit të foshnjës dhe fëmijës së vogël si dhe llojet e

ushqimit - Përshkruaj shenjat vitale të fëmijës - Përshkruaj marrjen e materialit për analiza laboratorike dhe të dallojë dukjen e sekreteve - Demonstrojë shpërndarjen e terapisë II. Fondi i orëve të lëndës 32 javë x 1 orë/javë = 32 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës


edukativ-shëndetësor c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Të ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret

309

- Ti angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Ti zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Të përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat






c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi:

310

- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe filma,ushtrime vizuale, grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Prezantimi interaktiv me slajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve Kapitulli i 4: Ushqyerja e foshnjës dhe fëmijës së vogël 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë veçoritë psikofizike gjatë rritjes dhe zhvillimit të fëmijës - Përshkruaj kujdesin ndaj fëmijës në institucion dhe shtëpi - Përshkruaj mënyrat dhe higjienën e të ushqyerit të fëmijës - Përshkruaj matjet antropometrike të fëmija b) Temat e kapitullit - Rritja dhe zhvillimi psikomotorik i fëmijës - Kujdesi ndaj fëmijës në institucion dhe shtëpi (larja, prerja e thonjve, kujdesi - ndaj shqisave, kujdesi ndaj organeve gjenitale dhe mbështjellja e fëmijës) - Higjiena e ushqimit (sterilizimi i veglave për ushqim, kujdesi ndaj gjëndrave - qumështore, përgatitja e nënës dhe fëmijës për thithje, të ushqyerit me lugë - dhe shishe) - Matjet antropometrike



d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 5: Vrojtimi i fëmijës 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë shenjat vitale dhe karakteristikat e tyre b) Temat e kapitullit - Temperatura trupore - Pulsi - Presioni arterial - Frymëmarrja

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

311

- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi )dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programefilma,ushtrime vizuale, grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Prezantimi interaktiv me slajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve Kapitulli i 6: Vrojtimi i sekreteve dhe marrja e materialit për analiza laboratorike dhe teknika e ndarjes së terapisë 9 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë metodat për vrojtimin e sekreteve të fëmijës b) Temat e kapitullit - Kontrollimi makro dhe mikroskopik i masave të vjellura dhe pështymës (parimet e - marrjes she dërgimit në kontroll) - Lavazha e lukthit - Kontrollomi makroskopik dhe dërgimi në analizë laboratorike i fekalieve - Kontrollomi makroskopik dhe dërgimi në analizë laboratorike i urinës - Marrja e gjakut për analizë laboratorike - Lavazha rektale - Teknikat e shpërndarjes së terapisë


bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe, filma,ushtrime vizuale, grafoskop etj

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Prezantimi interaktiv me slajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve

312

Programi i lëndës

“Bazat e obstetrikës”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i pediatrisë Niveli: I Klasa: 12 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësi duhet të: - Përshkruaj eshtrat e komblikut dhe organet gjenitale të femrës si dhe anomalitë e

mundshme gjatë zhvillimit të këtyre organeve - Përshkruaj ciklin menstrual, pubertetin dhe gametogjenezën (ovogjenezën dhe

spermatogjenezën) - Përshkruaj fekondimin e qelizës vezë, zhvillimin e frytit gjatë muajve të shtatzënësisë dhe

ecurinë e këtij procesi fiziologjik - Përshkruaj lindjen normale, udhëheqjen bashkëkohore të lindjes dhe karakteristikat e

Lehonës - Dallojë gestozat e hershme dhe të vonshme gravidare, abortin dhe shtatzënësinë jashtë

mitre II. Fondi i orëve të lëndës 32 javë x 1 orë/javë = 32 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli i 1: Anatomia e organeve gjenitale të femrës 5orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj ndërtimin e organeve të jashtme dhe të brendshme gjenitale - Përshkruaj sistemin nervor- hormonal dhe enët e gjakut që vaskularizojnë organet

gjenitale - Dallojë periudhat e jetës së gruas - Përshkruaj ciklin menstrual b) Temat e kapitullit Organet gjenitale të jashtme - Organet gjenitale të brendshme - Aparati lidhës dhe sistemi i enëve të gjakut - Sistemi i nervëzimit, limfatik dhe gjëndëruat e qumështit të gruas


313



Kapitulli i 2: Fiziologjia e aparatit gjinorë femërorë 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj funksionet kryesore fiziologjike të organeve gjenitale femërore - Përshkruaj fazën e ciklit menstrual dhe higjienën e kësaj periudhe b) Temat e kapitullit - Cikli menstrual dhe ndryshimet ciklike - Cikli vezorë, mitërorë, hormonal dhe higjiena e periudhës menstruale

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me slajde ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me slajde Kapitulli i 3 : Anatomia e komblikut 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj anatomik të komblikut - Dallojë rrethin e vogël dhe të madh të komblikut - Demonstroj mënyrën e matjes së legenit b) Temat e kapitullit - Kockat, kyçet e legenit dhe legeni obstetrik - Pjerrësia e legenit, ndikimi i pozicionit të gruas, muskujt e legenit dhe hapësira e

legenit - Matjet e legenit (pelvimetria)

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve

314

- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi ) dhe metodat


Kapitulli i 4 : Fiziologjia e shtatzënësisë 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj fekondimin e qelizës vezë - Dallojë zhvillimin e frytit gjatë muajve të shtatzënësisë - Tregojë ecurinë e shtatzënësisë b) Temat e kapitullit - Frytnimi, nidacioni dhe zhvillimi i qelizës vezë - Pjesët përbërëse të ovulumit - Zhvillimi i frytit gjatë muajve të shtatzënësisë - Ndryshimet fiziologjike gjatë shtatzënësisë - Diagnoza e shtatzënësisë, përcaktimi i moshës së shtatzënësisë dhe ditës së lindjes - Pozita, vendosja dhe ngacmimi i frytit - Higjiena dhe dieta e gruas shtatzënë - Asepsia dhe antisepsa në obstetrikë

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - Prezantojë me slajde ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 5 : Lindja normale 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj fillimin, kohëzgjatjen dhe përfundimin e lindjes normale - dallojë udhëheqjen bashkëkohore të lindjes - Tregojë karakteristikat e lehonisë b) Temat e kapitullit - Shkaqet e fillimit të lindjes dhe paralajmërimi i lindjes - Mekanizmi i tkurrjes së fijeve muskulore dhe i hapjes së qafës së mitrës - Periudha e vrullshme dhe dukuritë mekanike e plastike - Periudha e placentës dhe zgjatja e lindjes

315

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me glajdë ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 6 : Patologjia e shtatzënësisë 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj patologjitë gjatë shtatzënësisë - Dallojë anomalitë gjatë lindjes - Tregojë komplikimet gjatë lindjes b) Temat e kapitullit - Toksikozat gravidare - Aborti - Shtatzënësia jashtë mitre - Gjakderdhjet gjatë shtatzënësisë dhe lindjes - Shtatzënësitë e shumëfishta dhe anomalitë në zhvillim e fetusit - Operacionet obstetrike


316

Programi i lëndës

“Neuropsikiatri me kujdes te fëmijët”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Ndihmës infermier i pediatrisë Niveli: I Klasa: 12 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësi duhet të: - Shpjegojë zhvillimin specifik të sistemit nervor të fëmijës - Dallojë manifestimet klinike të epilepsisë, inflamacioneve të SNQ dhe sëmurjeve neuro

muskulore - Dallojë çrregullimet psikomotore dhe intoksikimet të SNQ - Shpjegojë faktorët që ndikojnë në çrregullimet e të ushqyerit, gjumit dhe funksionet e

lagies - Përshkruaj fazat e zhvillimit psikoseksual - Dallojë manifestimet klinike të psikozave dhe neurozave - Shpjegojë çrregullimet e shëndetit mental dhe masat preventive për parandalim të tyre - Përshkruaj faktorët që ndikojnë në zhvillimin psikosocial të fëmijës - Dallojë faktorët etiologjik dhe predispozues të çrregullimeve II. Fondi i orëve të lëndës 32 javë x 1 orë/javë = 32 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli i 1: Zhvillimi psikomotor i fëmijës 7 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Përshkruaj fazat e zhvillimit psikomotor të fëmijës - Dallojë periudhën e pubertetit dhe adoleshencës b) Temat e kapitullit - Ndërtimi i sistemit nervor te fëmija dhe specifikat e tij - Zhvillimi psikomotor i fëmijës - Periudha e pubertetit dhe adoleshencës


317



Kapitulli i 2: Specifikat e çrregullimeve neurologjike 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë manifestimet klinike të çrregullimeve neurologjike - Tregojë sëmurjet neuromuskulore b) Temat e kapitullit - Epilepsia - Konvulsionet e fëmijës - Çrregullimet psikike dhe rëndësia socio-mjekësore e epilepsisë - Inflamacionet e trurit (encefaliti) - Abscesi i trurit - Paraliza cerebrale - Skleroza multiple - Kore minor - Meningjiti - Sëmurjet neuromuskulore (distrofia, miastenia)


bashkëkohore të teknologjisë informative(TI) Kapitulli i 3: Retardimi psikomotor 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Dallojë çrregullimet psikomotore të fëmijës - Përshkruaj intoksikimet e SNQ b) Temat e kapitullit - Idiotia familjare - Kretinizmi - Sindromi Dauwn - Luesi kongjenital - Sindromi i komës -

318



d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Prezantimi interaktiv me slajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve Kapitulli i 4: Psikiatria e fëmijërisë dhe rinisë 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Shpjegojë faktorët e zhvillimit të fëmijëve dhe rinisë - Dallojë çrregullimet psikomotore të fëmijës dhe rinisë - Përshkruaj manifestimet klinike të psikozave dhe neurozave b) Temat e kapitullit - Çrregullimet e funksioneve organike (të ushqyerit, gjumi, lagia dhe jashtëqitjes) - Çrregullimet psikomotore (tiket, belbëzimi) - Zhvillimi dhe çrregullimet psikoseksuale - Zhvillimi dhe çrregullimet e agresivitetit - Neurozat më të shpeshta - Psikozat më të shpeshta të fëmijërisë dhe rinisë



d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde Kapitulli i 5: Principet e përgjithshme dhe detyrat e higjienës mentale 4 a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Shpjegojë çrregullimet e shëndetit mental dhe masat preventive për parandalimin e këtyre

çrregullimeve - Dallojë përngjitjen dhe pasojat e sajë (frika ndaj të panjohurve, frikën nga ndarja dhe

sjelljen jo sociale) - Përshkruajë faktorët që ndikojnë në zhvillimin psikosocial të fëmijës(nëna, babai, familja,

shoqëria, trashëgimia) - Përshkruaj faktorët predispozues dhe etiologjik të çrregullimeve prevazive (autizmi,

Asperger) - Shpjegojë faktorët që shkaktojnë çrregullimet e sjelljes

orë

319

b) Temat e kapitullit - Zhvillimi normal i fëmijës - Zhvillimi psikosocial i fëmijës - Çrregullimet prevazive të zhvillimit - Çrregullimet e sjelljes dhe impulsivitetit - Çrregullimet e stresit postraumatik - Ankthi c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me glajdë ligjëratën - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Organizojë luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitulli - Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve - Prezantimi interaktiv me sllajde

320

Klasa 12


“Përkujdesja për shtatzënën në obstetrikë”


7

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin në përkujdesje ndaj gruas shtatzënë në obstetrikë


26,6 kredi (160)


RM 1 Nxënësi duhet të respektojë organizimin e punës në repartin e akusherisë dhe parimet e punës në maternitet Përmbajtja - Organizimi i punës në repartin e akusherisë - Plotësimi i dokumentacionit,plotësimi dhe ruajtja e

protokollit - Matja e shenjave vitale - Përgatitjet e repartit për vizitë të mjekëve - Përgatitjet e të sëmurës për egzamini klinik - Rregullat për mbrojtje në punë dhe të mjedisit - Ndarja e terapisë

RM 2 Nxënësi duhet të demonstroj njohuritë për pranimin e

shtatzënës në repart si dhe përgatitjen psikofizike për lindje dhe abort Përmbajtja - Pranimi i shtatzënës në repart - Përgatitja psikofizike për lindje - Anamneza e gruas shtatzënë - Egzaminimi i gruas shtatzënë

RM 3 Nxënësi duhet të demonstroj teknikat e matjes së parametrave

të pelvikut Përmbajtja - Matja e legenit me pelvimetër (teknikat e matjes) - Matja e diametrit diagonal dhe të jashtëm - Matja e diametrit ndërmjet dy gungave ndenjëse dhe

teknika e vlerësimit të harkut mbivetorë - Përgatitja për ekzaminim radiologjik të legenit

321

RM 4 Nxënësi duhet të demonstrojë ecurinë e periudhave të lindjes Përmbajtja - Drejtimi i periudhës së hapjes - Drejtimi i periudhës së shtytjes - Rregullat e përparimit të kokës në dalje - Përpunimi parësorë i të porsalindurit - Drejtimi i periudhës së placentës - Shenjat dhe shkolitja e placentës

RM 5 Nxënësi duhet të shpjegojë metodat ndihmëse për përfundimin

e lindjes Përmbajtja - Metodat ndihmëse për përfundimin e lindjes - forcepsi - vakumi - epiziotomia - prerja cezariane





- demonstroj plotësimin e dokumentacionit, mbajtjen dhe ruajtjen e protokolit

- argumentoj matjen e shenjave vitale - demonstroj organizimin e punës në repart dhe rregullat

për mbrojtje në punë


KR Nxënësi duhet të: - Përshkruaj procedurat e pranimit të shtatzënës në

repart - Demonstroj përgatitjen psikofizike të gruas për lindje - Shpjegoj procedurat ndihmëse gjatë procesit të lindjes


- K

R - Nxënësi duhet të: - Demonstroj teknikat e matjes së legenit me pelvimetër - Përshkruaj teknikat e matjes së diametrit diagonal, të

jashtëm dhe ndërmjet dy gungave ndenjëse

322

- Përshkruaj procedurat e përgatitjes së gruas shtatëzënë për egzaminim radiologjik të legenit



- përshkruaj të gjitha periudhat e lindjes - dallojë shenjat e shkolitjes së placentës



- shpjegojë aplikimin e metodave ndihmëse për përfund-imin e metodave ndihmëse


- Ky modul duhet të realizohet në repartin e obstetrikës - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime

konkrete të përdorimit të drejtë të teknikave - Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete në realizimine



Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - reparti i akusherisë - salla e lindjes

323




8

Qëllimi i modulit







RM 2 Nxënësi duhet të dallojë specifikat e sëmundjeve neurologjike

Përmbajtja - Veprimi te sulmi epileptik - konvulsionet - horea minor - sëmundjet neuro muskulore

RM 3 Nxënësi duhet të dallojë simptomat e retardimit psikomotorik

Përmbajtja - Përkujdesja ndaj të sëmurëve me idioti - Përkujdesja ndaj të sëmurëve me kretinizëm - Përkujdesja për të sëmurët me sindromin Down

RM 4 Nxënësi duhet të shpjegojë simptomat e intoksikimit të SNQ

Përmbajtja - Përkujdesja ndaj të sëmurit somnolent - Përkujdesja ndaj të sëmurit komatoz

RM 5 Nxënësi duhet të tregojë përkujdesje për të sëmurët me

çrregullime të funksioneve organike Përmbajtja - Anoreksia nervore

324

- Pagjumësia dhe frika e natës - Çrregullimet e urinimit dhe defekimit të pavullnetshëm - Të ushqyerit me sondë nazo-gastrike

RM 6 Nxënësi duhet të përgatisë të sëmurin për intervenime

tekniko mjekësore Përmbajtja - Marrja e gjakut dhe analizave tjera plotësuese - Marrja e urinës me kateter - Përgatitja e pacientit për funksion lumbal, EEG, CTG,

PEG, ARG, ECHO

RM 7 Nxënësi duhet të demonstrojë aplikimin e terapisë fizikale dhe medikamentoze te fëmijët me probleme neuropsikiatrike Përmbajtja - Terapia fizikale - Psikoterapia - Aplikimi i barnave te fëmija i shqetësuar - Preventiva dhe kujdesi ndaj dekubitusit

RM 8 Nxënësi duhet të përshkruaj faktorët që ndikojnë në sëmundjet

e vartësisë Përmbajtja - Përkujdesja ndaj të sëmurëve me sëmundje të vartësisë - Alkoolizmi - Narkomania

RM 9 Nxënësi duhet të dallojë manifestimin klinik të parapsikozave

dhe psikozave te fëmijët dhe të rinjtë Përmbajtja - Klasifikimi i çrregullimeve psikike



RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli, demonstrimi praktik dhe

pyetje përgjigje me gojë

KR Nxënësi duhet të: - Plotësojë, mbajë dhe ruaj dokumentet e të sëmurit - Pranoj të sëmurin - Përgatitë repartin dhe të sëmurin për vizitë të mjekëve - Ndajë terapinë - Përgatitë të sëmurin për egzaminim klinik - Zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe të mjedisit

325

RM 2 IV Vëzhgim me listë kontrolli, demonstrimi praktik dhe pyetje përgjigje me gojë


- Përkujdeset për fëmiun gjatë sulmit epileptik - Përkujdeset për fëmiun me konvulzione - Përkujdeset për fëmijën me horea minor - Përkujdeset për fëmijën me sëmundje neuro muskulore

RM 3 IV Vëzhgim me listë kontrolli dhe demonstrimi praktik


- Përkujdeste për të sëmurin em idiopati dhe kretenizëm - Përkujdeste për të sëmurin me sindromin Down

RM 4 IV Vëzhgim me listë kontrolli, demonstrimi praktik

dhe pyetje përgjigje me gojë

KR Nxënësi duhet të: - Përkujdeset për fëmijën somnolent - Përkujdeset për fëmijën komatoz



KR Nxënësi duhet të: - Përkujdeset ndaj të sëmurit me çrregullime të

funksioneve organike - Anoreksia, pagjumësia - Çrregullimet e urinimit dhe defekimit - Ushqyerja e fëmijës me sondë nazogastrike



- Demonstroj përgatitjen e të sëmurit për marrjen e gjakut dhe analizat tjera plotësuese (EEG, CTG, PEG dhe ECHO)



KR Nxënësi duhet të: - Demonstroj aplikimin e terapisë fizikale dhe

psikoterapisë te fëmijët me probleme neuropsikike - Aplikoj barnat te fëmija i shqetësuar - Përkujdeset për prevenimin e dekubitusit



326


- Përkujdeset ndaj të sëmurëve me sëmundje të vartësisë narkomani dhe alkoolizëm)



KR Nxënësi duhet të: - Përkujdeset për fëmijët me çrregullime psikike

parpsikotike dhe psikotike Metodat e të mësuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të realizohet në klinikën e neuropsikiatrisë - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime

konkrete të përdorimit të drejtë të teknikave - Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete në realizimin e




327

Literatura e rekomanduar 1. Anatomia dhe Fiziologjia e njeriut: E. Saraçin, A. Zherka – Saraçin – Prishtinë,

2001 2. Kujdesi shëndetësorë : Dr. Ilir Begolli, Ajshe Berani – Prishtinë, 1999 3. Higjiena dhe edukata shëndetësore: Dr. Mihajlo Nukoliq, Radojka Kocianoviq,

Dr. Maria Pecelj – Gec, Dr. Vida Parezanoviq 4. Mjekësia Interno me kujdes: Tefik Bekteshi, Emrush Kryeziu, Ymer Elezi, Halil




10. Sëmundjet akute infektive me epidemiologji: Dr. D. Dikliq 11. Edukimi shëndetësorë: Ilir Begolli – 2001 12. Shëndeti reproduktiv: Mjekësi familjare, 2003-2004 (edukim seksual) 13. Psikologjia fëmijënore: Dr. Vera Smilaniq, Dr. Ivan Toliçiç 14. Farmakologjia për shkollat e mesme: Milenko Millosheviq, Vladislav Varagiq 15. Kujdesi shëndetësorë – për kl. e II të shkollës së mesme të Mjekësisë: Doc.Dr.

Mujë Shala, Dr. Basri Lenjani, 1998 16. Kirurgjia dhe përkujdesja – për kl. e III të shkollës së mesme të Mjekësisë: Dr.sci.

Nexhat Miftari, 2001 17. Sëmurjet më të shpeshta kirurgjike të fëmijëve: Dr.med. Hajredin Ukelli, 1996 18. Bioetika: Prof.Dr. naser Ramadani – Prishtinë, 2002 19. Pediatria infermierore: Prof.Ass.Dr. Hito Jaze 20. Shëndet i fëmijës: Mjekësi familjare – Prishtinë, 2003-2004 21. Obstetrika 1 – për kl. III të shkollës së mesme të Mjekësisë (mami): Zyhdi Eshja,

Bashkim Cenameri 22. Deçja neuropsikiatrija sa megom 23. Specijalna nega neuropsikijatrijskih bolesnika: Dr. Jovan Bukeliq,1992-93 Struktura e sistemit të arsimit në Kosovë

328

ministria e arsimit, shkencës dhe teknologjisë · 7. etika në shëndetësi 8. shëndeti dhe...

Documents