1

Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie

MIĘDZYSZKOLNA LIGA PRZEDMIOTOWA

Zadania konkursowe z przyrody dla klasy IV

Opracowanie:

mgr Anna Zdunek – Sokołowska

Warszawa, kwiecień 2010

Numer kodowy ucznia:: Imię i nazwisko ucznia: Liczba uzyskanych punktów:

2

Drogi uczniu! Masz przed sobą test składający się z 22 zadań. Przeczytaj uwaŜnie kaŜde polecenie, a odpowiedzi zapisz w wyznaczonych miejscach. Odpowiedzi do zadań wielokrotnego wyboru zaznacz krzyŜykiem x. Odpowiedzi do zadań otwartych podaj we wskazanym miejscu przy zadaniach. Za test moŜesz uzyskać maksymalnie 52 pkt. Na rozwiązanie zadań masz 90 minut. Zadanie 1 Drzewo jest Ŝywym składnikiem przyrody. Dla swojego prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebuje składników nieoŜywionych. Spośród podanych wybierz te składniki i wpisz we wskazane miejsca:

gleba, woda, składniki mineralne, składniki organiczne, światło, powietrze, minerały, opady, białko, cukry:

: Zadanie 2 Nieodnawialne zasoby przyrody znajdują się w zestawie: A. węgiel kamienny, woda, ropa naftowa B. węgiel kamienny, węgiel brunatny, wiatr C. ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel brunatny D. ropa naftowa, gaz ziemny, drewno Zadanie 3 Wśród zasobów przyrody, z których korzysta człowiek są zasoby odnawialne i nieodnawialne. Wpisz w wyznaczone kratki odpowiednie litery oznaczające zalety zasobów odnawialnych: niewyczerpalność wysokie ceny eksploatacji nieszkodliwość dla środowiska niedostępność zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych zmniejszenie bezpieczeństwa energetycznego

2p

A

B

C

D

E

F

Zalety zasobów odnawialnych

1p

3p

3

Zadanie 4 Kamil wybrał się na spacer, podczas którego chciał przećwiczyć poznane na lekcji przyrody kierunki geograficzne. W tym celu narysował szkic swojej drogi i ponumerował odcinki, którymi wędrował. Opisz drogę Kamila i wskaŜ kierunki jego wędrówki.

1. z domu do iglastego drzewa wędrował w kierunku ………………………………………………….. 2. od drzewa iglastego do liściastego w kierunki……………………………………………………… 3. od liściastego drzewa do pagórka w kierunku. ................................................ 4. z pagórka nad staw w kierunki …………………………………………………….. 5. z nad stawu do liściastego drzewa w kierunku ……………………………….................. 6. Od liściastego drzewa do domu w kierunku …………………………………………………… Zadanie 5 Do wyznaczania kierunków w terenie słuŜy kompas i busola. Jeśli nie mamy Ŝadnego z tych przyrządów, posługujemy się gnomonem, czyli palikiem ustawionym pionowo do powierzchni Ziemi. Na rysunku zaznacz kierunki północ – południe, wschód – zachód. Do oznaczenia uŜyj skrótów angielskich. Zadanie 6 Jednym z czynników środowiska, od którego zaleŜy Ŝycie roślin jest woda. Na schematycznym rysunku zaznaczono strzałkami kierunki transportu wody w roślinie. Określ, jakie procesy oznaczono literami: A, B, C.

A - ------------------------------------------------- B - ------------------------------------------------- C - ------------------------------------------------

3p

2p

2p

4

Zadanie 7 Wybierasz się z klasą na wycieczkę do Warszawy. Jednym z punktów programu jest spacer po Starym Mieście i poznanie najwaŜniejszych pomników tam się znajdujących. Wasz autokar zatrzymał się na parkingu oznaczonym literą A. WskaŜ drogę swojej klasie:

N A. Z parkingu pójdziemy na południowy wschód wzdłuŜ Wisły i dojdziemy do ulicy …………………………………………………………………………………………………………………………… B. Przejdziemy tę ulicę i idąc dalej wzdłuŜ Wisły dojdziemy do ulicy …………………………. równoległej do tej, na którą doszliśmy z parkingu. C. Gdy dojdziemy do skrzyŜowania, pójdziemy prosto i wejdziemy w ulicę ……………….. D. Idąc dalej prosto dojdziemy do ulicy ……………………………………………………………….. E. Po przejściu przez tę ulicę, skręcimy w …………………………. i idąc dalej prosto (podaj stronę)

dojdziemy do pomnika Nike, który znajduje się na …………......................... od Wisły. (podaj kierunek geograficzny)

Zadanie 8 Rysunki poziomicowe przedstawiają trzy formy terenu. Rozpoznaj je i wpisz ich nazwy w prostokąty pod rysunkami:

0 200m 0 50m 0 200m

3p

50 100 150 50 100 150

a) b) c)

50 40 30

3p

Skala 1: 200.000

5

Zadanie 9 Rysunek niŜej przedstawia mapę poziomicową i połoŜenie wybranych miejscowości. 1) Odczytaj z mapy: a) wysokość bezwzględną miejscowości B………………………………………………………… b) wysokość względną miejscowości A względem miejscowości B ……………………… 2) Zmierz: a) w linii prostej na planie odległość z miejscowości B do miejscowości A ……………… 3) Oblicz: a) odległość rzeczywistą z miejscowości B do miejscowości A …………………………………

(miejsce na obliczenia)

Zadanie 10 Zadanie 11 Depresja to teren: Na mapie hipsometrycznej niziny oznacza się kolorem: A. leŜący nad poziomem morza A. Ŝółtym B. leŜący poniŜej poziomu morza B. pomarańczowym C. nisko połoŜony w kotlinie C. brązowym D. wysoko połoŜony w dolinie D. zielonym,

Skala 1:200000

400

450

300 200

100

4p

1p 1p

6

Zadanie 12 W atmosferze ziemskiej zachodzi wiele zjawisk. Podane niŜej zjawiska uporządkuj tak, aby otrzymać poprawną kolejność, w jakiej powstają opady atmosferyczne:

1. Drobniutkie kropelki tworzą chmury.

2. Pod wpływem ciepła woda z mórz i lądów paruje.

3. Para wodna unosi się do góry.

4. Drobniutkie kropelki wody łączą się w większe, cięŜsze krople.

5. Następuje opad atmosferyczny.

6. W wyniku ochłodzenia para wodna ulega skraplaniu.

5

Zadanie 13 Na podstawie opisu rozpoznaj rodzaj opadu lub osadu atmosferycznego:

a) występuje w postaci sporych bryłek twardego, częściowo przezroczystego lodu; z powodu duŜych rozmiarów moŜe być przyczyną szkód w uprawach.

Odpowiedź: …………………………………………………………… b) ma postać kropel wody tworzących się na powierzchni przedmiotów, na ziemi lub w

pobliŜu ziemi, wskutek kondensacji pary wodnej zawartej w otaczającym przezroczystym powietrzu.

Odpowiedź: ………………………………………………………….

c) tworzy gładką, cienką, przezroczystą warstwę lodu pokrywającą duŜe powierzchnie Ziemi.

Odpowiedź: …………………………………………………………

d) ma postać drobnych igiełek, puchu składającego się z drobniutkich kryształków lodu; powstaje z „zamarzniętej mgły” na cienkich przedmiotach ( np. druty, liny, gałęzie).

Odpowiedź: ……………………………………………….. Zadanie 14 Przeczytaj uwaŜnie zdania dotyczące pogody i jej składników i określ ich poprawność zakreślając kółkiem odpowiednio P – prawda lub F – fałsz; A. Temperaturę powietrza mierzy się barometrem dwa metry nad ziemią P / F B. Wynik pomiaru ciśnienia atmosferycznego podaje się w hPa P / F C. Wiatr, czyli poziomy ruch powietrza wieje zawsze od niŜu do wyŜu P / F D. Do pomiaru siły i kierunku wiatru słuŜy anemometr P / F

4p

2p

3p

7

Zadanie 15 Z mapy pogody odczytaj i zapisz trzy składniki, które tę pogodę opisują: a) ……………………………………………………………… b) …………………………………………………………….. c) ……………………………………………………………… Zadanie 16 Przeanalizuj diagram, przedstawiający rozkład opadów i temperatury w Warszawie, a następnie uzupełnij zdania:.

NajniŜszą temperaturę zanotowano w ........................................... zaś najwyŜszą w ( nazwa miesiąca)

......................... Przez …................ miesięcy zanotowano temperaturę powyŜej zera ( nazwa miesiąca) (liczba)

Opady niŜsze niŜ 5 mm zanotowano w .miesiącu………………………………………….

(nazwa miesiąca)

NajwyŜsze opady zanotowano ............................. …………………………………………. (nazwa pory roku)

Zadanie 17 Woda występuje w trzech stanach skupienia i podlega procesom fizycznym. Zaznacz X proces przedstawiony na rysunku obok: A. skraplanie C. sublimacja B. parowanie D. topnienie

2p

1p

3p

mm

m

8

Zadanie 18 Schemat przedstawia obieg wody w przyrodzie. Składa się on z ogniw, które oznaczone zostały cyframi. Rozpoznaj te ogniwa, a ich nazwy wpisz w wyznaczonym miejscu:

1. -----------------------------------------------------------------------------------------

2. -----------------------------------------------------------------------------------------

3. -----------------------------------------------------------------------------------------

4. -----------------------------------------------------------------------------------------

5. ----------------------------------------------------------------------------------------.

Zadanie 19. Uszereguj etapy procesu oddychania zachodzące w organizmie człowieka, wstawiając w kratki odpowiednio numery od 1 do 5. transport przez drogi oddechowe do płuc doprowadzenie tlenu do wszystkich komórek ciała pobranie powietrza z tlenem usuwanie dwutlenku węgla z organizmu uwolnienie energii z substancji pokarmowych

2p

1.

2

3

4 5

2p

1

9

Zadanie 20. Korzystając z poprzedniego zadania dokończ zdania: A. Proces oddychania organizmu ma na celu:………………………………………………………. B. Proces wymiany gazowej polega na………………………………………………………………… Zadanie 21 OdŜywianie się to waŜna czynność kaŜdego organizmu. Niezbędne dla Ŝycia składniki powstałe w procesie odŜywiania wchłaniane są w: A. jelicie grubym B. Ŝołądku C. jamie ustnej D. jelicie cienkim

Zadanie 22 RozwiąŜ krzyŜówkę, a dowiesz co jest potrzebne Twojemu organizmowi do wykonywania wszystkich czynności Ŝyciowych:

Znaczenie wyrazów:

1. jest gęsty i zawiera tłuszcze zwierzęce 2. wskazana po wstaniu z łóŜka 3. słodki, biały, źródło pustych kalorii 4. gęsta, oleista ciecz otrzymywana z tłuszczu wieloryba 5. podaje się ją chorym w kroplówce 6. regulują procesy w organizmie człowieka 7. jest składnikiem pokarmowym i buduje komórki organizmu

HASŁO: …………………………………………………..

2p

1p

3p

10

KARTA ODPOWIEDZI DLA NAUCZYCIELA Klasa IV

Nr zadania punktacja

Proponowane odpowiedzi Proponowana punktacja

1. (0 – 2) Składniki nieoŜywione: • gleba • woda • światło • powietrze • składniki mineralne

2p za 4 składniki 1p za 3 – 2 składniki

2. (0 – 1) C

1p

3. (0 – 3) Zalety zasobów odnawialnych: A. C, E

1p za kaŜdą zaletę

4. (0 – 3) 1 – w kierunku wschodnim 2 – w kierunku południowo – zachodnim 3 – w kierunku południowo zachodnim 4 – w kierunku wschodnim 5 – w kierunku północno – zachodnim 6 – w kierunku północno - zachodnim

3p za poprawne określenie wszystkich kierunków 2p za 5 – 4 kierunki 1p za 3 – 2 kierunki

5. (0 – 2)

2p za oznaczenie 4 kierunków 1p za 3 – 2 kierunki

6. (0 – 3) A – pobieranie wody przez korzenie B – przewodzenie wody przez łodygę C – parowanie (transpiracja) wody przez liście

1p za kaŜdy prawidłowo rozpoznany proces

7. (0 – 3) A – Świętojerskiej B – Długiej C – Miodową D – Al. Solidarności W prawo Na wschód w stosunku do Wisły

3p uzupełnienie 6 wyrazów 2p uzupełnienie 5 - 4 wyrazów 1p za uzupełnienie 3 -2 wyrazów

8. (0 – 3) a) pagórek b) kotlina c) dolina

1p za kaŜdą poprawnie rozpoznaną formę terenu

E

W

S N

11

9. (0 – 4) 1) a) 150m.np.m. b) 500 – 150 = 350m 2) a) 5cm 3) a) 1cm = 2 km 5cm = X km X = 10 km

1p za podanie wysokości bezwzględnej w m.n.p.m.

WaŜne!

1p za obliczenie i podanie wysokości względnej w m 1p za zmierzenie i zapisanie odległości na mapie 1p za poprawne obliczenie odległości rzeczywistej z wykorzystaniem skali

10. (0 – 1) B

1p

11. (0 – 1) D

1p

12. (0 – 3)

2

3

6

1

4

5

3p za poprawną kolejność wszystkich procesów 2p za wyznaczenie 5- 4 procesy 1p za 3 -2 procesy

13. (0 – 4) a) grad b) mgła c) gołoledź d) szadź

1p za kaŜdy poprawnie rozpoznany opad lub osad

14. (0 – 2) A – F B – P C – F D – P

2p za 4 stwierdzenia 1p za 3 – 2 stwierdzenia

15. (0 – 3) a) temperatura powietrza b) zachmurzenie c) siła wiatru

1p za kaŜdy odczytany z mapy i zapisany składnik

16. (0 – 2) NajniŜsza temperatura w styczniu, NajwyŜsza - w lipcu Przez 7 miesięcy W miesiącu wrześniu NajwyŜsze opady - jesienią

2p za odczytanie i wpisanie 5 – 4 wyrazów 1p za odczytanie i wpisanie 3 – 2 wyrazów

17. (0 – 1) B - parowanie

1p

18. (0 – 2) 1. opad 2. wsiąkanie 3. spływ powierzchniowy 4. parowanie z powierzchni mórz i oceanów 5. parowanie z roślin (transpiracja)

2p za 5 - 4 ogniw obiegu wody 1p za 3 - 2 ogniwa

12

19. (0 – 2) transport przez drogi oddechowe do płuc doprowadzenie tlenu do wszystkich komórek ciała pobranie powietrza z tlenem usuwanie dwutlenku węgla z organizmu uwolnienie energii z substancji pokarmowych

2p za 5 procesów ułoŜonych w kolejności 1p za 4 - 3 procesy ułoŜone w kolejności

20. (0 – 2) A – wyzwolenie energii B – dostarczenie tlenu

1 p za dokończone zdanie

21. (0 – 1) D – w jelicie cienkim

1p

22. (0 – 4) S

M A L E C

G I M N A S T Y K A

C U

I E E R

T R A N

G

L

U

K

O

Z

A

W

I

T

A

M

I

N Y

B I A Ł K O

4p za 7 haseł 3p za 6 - 5 haseł 2p za 4 - 3 hasła 1p za 2 - 1 hasło

Razem: 52 punkty

2

1

4

3

5