ZAKLINCZ PSW

RozDzIA B. Cry nie moemy po prostu wsppracowa? ...,,,.229Proste rady na szczliwe cie z twoim psem

nozDzIA 9. Spenione cie psw i ludzi.......... ,,.259Glosariusz Cesara ......,...,263Ksiki polecane do przeczytaa........,........ ........267Organizacje, do ktrych mona si nlrci o pomoc ..,,,,,.....,269

Polskie organizacje, do krych mon-a si a,lrci o pnmoc........27l

Prpisy ,......272

"\&&

ds

podziekowflnia

To moja pietwsza ksiqka i ma dla mnte szczeglne znaczenie,dlatego czuj si zobolniqzany podzikoua wszystkim osobom, ktre

mi wpw na moje ycte, Dziki nim dotaem do miejsca, ulkt-rym maglem fakty cznie zrealizoloa swoje mnrzenie o napisaniu ksiqkt!

Pomimo tego, e nie poznaem ichuszystkich osobicie, to oni pomogli

mi w ksztatonantu mojego sposobu mylenia i podejcia do praql.

Ptenszq z tych osb jest Jada Pinkett Smith, ktra staa si kim

uicej nt tytko ktientkq - zostaa take mojq mentorkq, przeuod-niczkq oraz wzorem. Dzikuj Ci za hq ujmujqcq obecno i zapokazanie, n& czym polega bezwarunkozaa przyja.

Chciabym podzikolna Jayowi Realousi za zazicie mnie podslaoje skrzyda oraz nuczanie o zasadach, granicach i ogranicze-niach ul uiecie interesw. Jay, jeste czowiekiem honoru. wiedzia_

e instynktounie, kiedy mnte poprol,uqdzi, a kiedy pozwoli mi na

opuszczenie b ezptecznego gniazda i rozpoczcie samodzielnego y cia,

Zalsze bd Ci za to udztczny.Chciabym runie podzikowa dwm kobietom, ktre proua-

dziy psi salon piknoci u San Diego i day mt pr&c z&raz po tym,kiedy przybyem do Stanu Zjednoczonych. Wybaczcie, e nie pa-

mitam Waszych nazlnisk, ale w tamtym czasie nie znatem jeszcze

angiekkiego, a zapamitante nannisk en tym jzyku byto dla mnie nie

lada wzlaantem, Jeli czytacie t kstqk, chc Wam plniedzie, enigdy nie zapomn tego, co dla mnie zrobitycie. Jestecie moimi pienn-

szymi (cho nie ostatnimi) amerykaskimi anioami strami.Media czsto bagatelizujq zdnie ekspertu od rozuoju osobi-

stego oraz autorw ksiqek na ten temat, ale ja winien jestem kilku

z nichpodzikolnania zamj obecny sukces. OprahWinfrEl wpyn-a na mnie, zanim miaem zaszczyt pozna jq osobicie, a nastpniezajmolna si jej psami. Telelizyjny progr&m Oprah ,,HouD to SayNo" zmieni moje ycie ju napoczqtkukariery, gdy miaem nayczaj

ZAKLINACZ PSW

mwi ,nie" czonkom ultasnej rodzirly, natomtast ,,tak" pozostaymludziom. Oprah, dzikuj Ci za mqdro. Dla mnie na zut)sze pzo-staniesz ucielenieniem spokojnie aseunej energii, ktrq emanu-jesz zaruno u yciu, jak i la pracy, Jeste lnybitnq przylodczyniqstada w obrbie ludzkiej rasy!

Pragn take wspomnie i poleci kilka osb, ktre miay wpywzaruno na moje ycie, jak i na sposb prcy z psami. Anthony Rob-btns pokaza m jak wznacza cel, jak skupia si na zadantachpotrzebnych do jego realizacji i jak go osiqga. Dr Wallne er na-uczy mnie o sile pynqcej z intencji, Deepak Chopra pomg! mi zro-zumie, n& czym polega runowaga pomidzy ciaem a duszq orazczym sq zwiqzki ze zaiatem natury i ducha. Dr Phil McGraw na-uczy mnie, jak wagodrry sposb przekazywa ludziom informncj,ktrej mogq nie chcie usysze. Dziki niemu zrozumitem runie,e moje ral nie sq dla uszystkich. Ksiqka, napisana przez psycho-loga Johna Graya, ,Mczyni sq z Marsa, a kobiety z Wenus" po-mogla uratowa moje maestuo.

W swoim yciu dowiadczyem chutli, gdy zastanaloiaem si,czy nie npariowaem, sqdzqc, e jestem jedynq osobq na &tiecie,ktra wierzy, e mona pomaga psom z problemami, skupiajqc sina psychologii psa, a nie na tresurze. Ksiqki dr. Leona F. Whitneya,,Dog Psychologl: The Basics of Dog Training' orz dr, Bruce' Fo-gle'a ,,The Dog's Mind" byy pozycjami, ktre uratoway mnie odszalesha i pomogly si upeuni e krocz u:taciwq ciekq.

W 2002 r gazeta,,LosAngelesTimes" opublikowaa aku o mo-jej dziaalnoci. Odtqd Centrum Psychologii Psa zostao osczoneprzez stado holuoodzkich producentu, ktrzy obiecywali zotegry za usyraenie zgody na fiImousanie oraz przekazanie praw &u-torskich. Jedynie Kay Sumner i Sheila Emery ni.czego ode mnie niechciay, ale nte obiecyway runie tak wiele. Dzikuj im za zpro-uladzenie mnie do grupy MPH Entertainment, do ktrej naleq JimMilio, Melissa Jo Peltier oraz Mark Hufnail. Zesp MPH usraz z Eme-ry i Sumner sprzedali mj program ,,DogWhisperer uith Cesar Mil-lan" stacji National Geographic Channel. W przecilieshpie do innych

PODZIKOWANIA

znanych mi producentla partnerzy z MPH nie chcieli mnie zmie-nia, Nigdy nie prosili mnie o to, bym udalaa kogo, kim nie jestem.Chcieli mnie pokaza dokadnie takiego, jakim jestem - bez adnychozdbek czy guiazdorstwa - tylko czystq esencj. Kay, Sheila oraztrjka partneru z MPH (nazyuam ich moim ,,telewizyjnym sta-dem") pomogli ugruntowa i zrunoway mojq pozycj w biznesie,u ktrym nouicjusze ahoo tracq poczucie runouagi.

Szczeglnie chciabym podzikowa moim dwm ulyjqtkouymdzieciakom, Andre i Caluinowi. Mojq ojca oddanego ekstremalnieslaojej misji, ktra czsto zabiera mu czas, jaki mgby spdzi ra-zem ze sllsoimi dzieni, Kiedy dorosnq, chctabym, eby lniedzieli, eu kadej sekundzie, ktrq spdzamy osobno, myIami jestem z nimi.Moi wspaniali chopcy, to dzikiWam nie poddaj si iWam dedy-kuj kady lad, jaki zostalniam na tej ziemi. Chc, ebycie dora-stali w rodzinie, gdzie ceni si honor i mam nadziej, e zawszebdziecie pamita i cent swoje korzenie.

Najwaniejszym rdem siy oraz wsparciem jest maja ona I]u-sion Wilson Millan. Jestem przekonany, e naj szcz liw szym m czy znqjest ten, za ktrym stot kobieta popierajqca go la 700o/o. Spotkao mnietakie bogosalniestwo, Ilusion ta ze mnq, zanim cokohniek osiq-gnqem i zostaem ,,kim'. (Jkazaa mi prawdzhe znaczenie bezwa-runkouej mioci i przeprowadzta ze mnq proces rehabilitacji.Urodziem si z pczuciem rodzinnych uartoci, ale zanim wziIinrylub, staemsi samolubny i straciem z oczu daune poryte:.Ilusionuryznaczya mi zasady, grantce oraz ograniczenia. Zausze walczyao to, co jej zdaniem bya najlepsze dla naszego zloiqzku irodziny.Kochc. ludzi, tak, jak ja kocham psy. Na pczqtku swojej kariery z a-twociq umniejszaem t cz relacji czowieka i psa, za ktrq odpo-uiada czkruiek. Ilusion nachmiast zaullaya, e to jednak czottliekpolninien co zrozumie, aby pies mg! sta si szczlhlry. Moja onajest take najmniej samolubnq i najbardzi.ej przebaczajqcq ze zn-rrych mi osb, Wie, czym jest praudziwe przebaczenie - nie chodzio scLme scnna, ale o akt urybaczania, DIa niej znaczyio to wybaczyludziom, ktrzy byli odpowiedzialni za najbardztej traumaczne

10 ZAKLII\ACZPSW

wdrzenia la jej yciu. Taki akt sam u sobie stanoui dla mnie inspi,racj. Ilusion, kadego dnia po przebudzeniu jestem dumny i zaszczy-

cony tym, e jeste mojq onq.

Wreszcie psy. Gdybym by drzelem, uszyscy wspanialt ludzie,ktrych spotkaem, mieliby ulpyw na mj ,uzrost, ale psy wciq po-

zostayby korzeniami. To one mnie ugruntolllujq. W kadym psie

ll:idz yuego ducha mojego dziadka, czolnieka, ktry mia naj-wikszy wpW na cel mojego ycia. To on jako pietwszy uprowadzimnie do uiata nierzqt i innych cudw Matki Natury. Psy nie czy-tajq ksiqek, zatem niniejsze podzikowanie nic dla nich nie znaczy,Mam jednak nadziej, e zawsze uyczujq, energi mojej ntekoczq-cej si wdzicznoci za to, czym mnie obdarolay.

MELISSA JO PELTIER DZIKUJE: _Laureen Ong Johnoui Fordolni, Colette Beaudry, Mike'olai Bel-

Ieroui oraz Michaelolui Cascio z kanau National Geographic, jakrunie Russelowi Holnardolni i chrtsoltli Albertoloi z dziau rekla-my; naszej zaodze oraz ludziom z produkcji serialu ,,DogWhispe-rer with Cesar Millan" za ichnieustajqcqperfekcj; Scottoli Millerolniz TdentMedia Group zauiar i cierpliwo, a niezrulnanemu Ro-naldoui Kesslerotai, za enprouadzenie mnie do firmy Trident; KimMeisner i Juli Pastore z Harmony Books za fachouo; Heather Mtt-chell za badanta i sprawdzenie zgodnoci ze stanem faktycznym;Kay Sumner i Sheili Emery za spranoienie, e Cesar pojaui siu na-szym yciu; Ilusion Millan za jej uiar i przja; Jimowi Milio i Mar-koui Hufnail za dziesi niesamolaitych lat oraz za ksigolno;Euclidolni J. Peltierolai (Tato), za inspiracj; ukochanej Caitlin Gro-otni, za cierplitoo lykazanq podczas letnich miesicy pisanta; orazJohnowi Grayoli, mioci mojego ycia - Ty wszystko zmienie.

Cesarze, a Tobie dzikuj za to, e zaszczycie mnie, pozuala-jqc, abym stata si czciq Twojego celu.

Pamici moj ego dziadka,Teodora Millana Anglla

t

mojego ojca, Fellipe Millana Gutllena.Obu dzikuj za t e nauczyli mnte,u jaki sposb naley szczerze ceni,szanowa i kocha Matk Natur.

Szczeglne podzikowania dla mojej mamy,Mai Teresy Faaeli d'Millan,

.ktra przekazaa mi wiedz o snach.

Pinkett

Pozulcie, e przedstawi zaoenia psychotogiipsa wedug Cesra MiIIana, dziki. ktrym dowiectesi bardzo duo zaruno o sobie, jak i o swoim psie.Zrozumcie, e my, ludzie zatraciiimy pojcte natu-ralnego porzqdku, u jakim Zylq psy, Nteulied.za natemt natury i potrzeb naszych puptli odaa je z in-slnktu, ktrego uyuajq do pretnania. Zuierzakistay si niezrwnowaone i nieszczIhne, przez coich wtaciciele odczuwajq czciej il g\oury, a nterado_. Cesar pomaga nam zrozumie porzqdek, we-dugktrego yjq nasze psy, tak aby stay si bardziejzrunowone i szczIiwsze. Kiedy psy znajdq siju. w tym stanie, bdziemy mt"lt szansi na rozwija-nie z nimi zdrolszej relacji,

lziki swojej cierpliwoci i mqdroci Cesar stasi bogosawiestwem dla mojej ,id"iry, psu i dlnmnie. Teraz uy, nastpni uczniowie otwrzcie si nanauk nowch rzeczy i bqdcie bogosawieni.

Przedmowa Martina lleelev'ag ionals*

Pomimo tego, e obecnie mamy dostp d.o ksiqek,przyrzqdu szkoleniowch, rnych pomocy t

"orozuikszq uug n,racamy na odpouiednie traktow-nie naierzqt, nigdy wczeniej nie byo tak uielu lewychouarrych psu. sponujemy rodkami, aby w-chourywa grzeczne psy, ale brk nam

"ryrror""o1q-cego zrozumienia natury czworonogu. Chociawikszo z nas jest kochajqcymt utctcielami psu,ten brk zrozumient moe by rdem uteiu pi-uszechnych problemu naszych zwierzqt. Muiqcwprost, psy to nie mli ludzie. One nie mySlq 1ikludzie, nie zachowujq si jak ludzie t nt" pt

"q'r,ouiat tak jak my. Psy pozostanq psami i misimy sza-nowa je jako

_psy. Wyuiadczam im niedwiedziq

przysug, traktujqc je jak ludzi, a to prowadzi dopwstania wi,elu niepoqdarrych zachousa, jakie ob-seruujemy dzisiaj.

Kiedy po raz pienszy ujrzaem Cesara Millanapracujqcego z psami w programie ,,Dog Whisperer'',wiedziaem, e on rozumie t koncepcj. To uyjqtko-u4l czowiek, ktry nie obawia si bycia potiq,cznieniepopraury;lm i mui mio o przyudztwie wrdpsla lub koryguje zachowanie zwierzcia, jeli piestego urymaga. Ciqgle jestem pod wraeniem sposobu,w jaki Cesar oddziauje na psy oraz ich wacicieli.Potrafi im tytumaczy przyczyny psich problemw

" Midmarodowe Stowarzyszenie Specjalistw od Psw (tfum. wasne)

14 zAKi.INACZ PS\^/

u) cakiem zrozumiay sposb. Ujmujqca osobouo,ciepo i poczucie humoru Cesara polaodujq, e podupywem jego uroku nannet najbardziej oporni uta-ciciele czuoronogw suchajq jego rad i chcq zmieniswoje postpowanie, Cesar nie tylkouryjania, na czympolega sytuacja, on take moe ronaiqza problem1l,Pies podporzqdkouuje si Cesarolni, zmieniajqc suo-je zachowante i postawQ, pmimo e ten ograniczakomunikaty uerbalne do minimum- Psy reagljq naspokojne i peune siebie podejcie Cesara. Ten czo-utek napraud uie, jak rozmauia z psami.

Cesar uryjania u tej ksiqce, e najwaniejszqczciq szkolenia psa jest budolaanie zdruaej relacjize zwterzciem" w ktrej granice pomidzy czowte-kiem t jego pupilem sq uryrnte okrelone. Z uiasnegodo&lsiadczeniauiem, e to ma deqldujqce znaczenie.Mj pienszy pies, Kim nigdy nie urykazywa agresjii nie zachouyua si nteodpouiednio wrd ludzi lubkiedy odlaiedzali mnte znajomi. Dzisiaj ludzie mo-gliby powiedzie: ,,Co za dobrze u4lszkolony pies".Nie by to jednak rezultat szkolenia. Kluczem byazdrowa relacja oparta na trzech elementach, o kt-

rych pisze w tej ksiqce Cesar Sq to: &aiczenia, dys-qplina i czutoci.

Cesar pkazuje nam, jak zbudowa ciury rodzajrcIacji i pomaga lepiej nozumie nasze psy, Pona.dto ury-jni jakmoe zmieni si pstma i zachowanie psa,jeIi bdziemy mieli do niego odpolniednie podejcie.To niezurykle ltnna informacja dla kadega kto chceproladzi spokojniejsze ycie u) towarzystuie swoje-go w sp ania e go c zu or ono ga.

Wstp

f twj pies doprowadza ci do szalestwa? Czy jest agresywny,\-,nerwowy, zalkniony albo po prostu sztywny znapicia? A mo-e twj czworonony przyjaciel ma na jakim punkcie obsesj: ska-czelua goci lub zamcza ci nieustannymi probami o aportowaniestarej, oblinionej pieczki tenisowej?

A moe wierzysz, e masz idealnego psiaka, lecz chciaby po-prawi wasze relacje? Naprawd chcesz si dowiedzie, co kierujetwoim psem? Chciaby wnikn do jego umysfu, eby wzmocniwaszwi?

Jeli dasz *vierdzc odpowied na ktrekolwiek z powyszychpyta, znaczy, e trafie pod waciwy adres.

Jeli jeszcze nie widziae mnie w telewizyjnym serialu zao-wanym ,,ZaHinacz psw"l , emitowanym na kanale National Geo-graphic, pozlvI, e si przedstawi. Nazywam si Cesar Millanibardzo chciabym podzieli si dowiadczeniem, ktre zdobyemw cigu caego mojego ycia, zajmujc si rehabilitacj pswi opiek nad nimi - wczajc sice prrpadkw uznanych zabeznadziejne.

Jeeli chodzi o moj histori, przybyem do Stanw Zjednoczo-nych z Meksyku w 1990 roku. Nie miaem ani grosza w kieszeni,ale zata kierowa mnmalzeai pragnienie,by zosta najlepsrmna wiecie treserempsw Pocztkowo jedynie opiekowaem si psami

16 ZAKLINACZPSW

i szkoliem je, ale ju po niespena dziesiciu latach pracowaemz nadmiernie agresywn;rmi rottweilerami, w t},ryn ze zvierztami na-Iecymido cudownej pary, o ktrejby moe syszelicie, czyliWillai Jady Pinkett Smith. Will i Jada jako odpowiedzialni wacicielepsw byli pod sporym wreniem mojego wrodzonego talenffi,. Zeszczeroci serca polecali mnie swoim znajom},rn i przyjacioom, wrdktrychbyo wiele saw Nigdy si nie reklamowaem, a wieci o moichusfugach rozchodziy si pocz pantoflow.

Wkrtce moja firma zaczabatdzo dobrze prosperowa i mo-gem otworzy Centrum Psychologii Psa w poudniowej czci LosAngeles. Opiekuj si stadem trzydziestu, czasem czterdziestu psw,kt4rmi nikt inny nie chce si zajmowa. Wikszo zch nvie-rzt uratow aem ze s chronisk, a take z r ny ch organizacj i zajmu-jcych si opiek nad porzuconymi n+lierztami, gdy tam uznanoje za nieprzystosowane lub zostay odtrcone przez dochczaso-wych wacicieli ze wzgldu na swoje zachowanie. Zuwagi na to,e w wikszoci schronisk takie nlierzta s eliminowane, rw-nie i te psy czeka eutanazja. A czworonogi uratowane przezemnie, po rehabilitacji, staj si szczliwyrni czonkami stada. Duaich liczba odnajduje po jakim czasie kochajc, odpowiedzialnrodzin. Wiele zch psw ktre unikny wyroku mierci, prze-bywajc w moim stadzie, nauczyo si by gospodarzami i dawaprzykad zwierztom prprowadzanp do Centrum przez moichklientw.

Amerykaskie psy majszczegln potrzeb, ktr miaem oka-zj dostzec w ich oczach i wyczu w energiach ju od pierwszej chwilipo przekroczeniu granicy Stanw. Tskni za tym, co jest udziaemwikszoci psw rrjrych na wolnoci, a mianowicie za moliwo-ci bycia po prostu psem, ciaw stabilnym, zriwnowonym sta-dzie. Amerykaskie psy borykaj si zproblemem nieznanymwikszoci psw na wiecie - musz zniechci swoich wacicielido nieustannych, motywowanych gbok mioci, lecz w gruncierzeczy destukryjnych wysikw zmierzajqrch do przeksztaceniapsw w czworonogich, pokrytych sierci ludzi.

17

Kiedy byem dzieckiem i mieszkaem w Meksyku, ogldaemfilmy ,,Lassie wr" oraz ,,Rin Tin Tin". Marzyem o tym, eby zostanajlepsn na wiecie treserem psw. Jednak tego, crm si obecniezajrnuj, nie nazywam ,,tresur". Na wiecie jest bardzo wielu trese-rw - ludzi, ktrzy naucz twojego psa sucha polece, takich jak,,siad" ,,zosta", ,,cho&" czy ,,do nogi". Ja tego nie robi. Zajmuj sirehabilitacj najciszych prz5padkw Pracuj nad psychi psw i sta-ram si nawiry,a kontakt z umysem zsierucia, z jego naturalnymiinst}mktami, aby pomc mu w skorygowaniu niechcianego zachowa-nia. Nie urvamswanikomend- Korzystam z energii i dotyku. Kie-dy pojawiam si w domu klienta, myli on zazllyczaj, e ma kopotz psem. Jednak z mojego dowiadczenia wynika, ena og problemdoczy klienta. Czsto powtarzam moim klientom: ,,Zajmuj sirehabilitacj psw, ale trenuj lldzi".

Istota mojej metody streszcza si w tym, co nazywam,,si sta-da". Wychow}rvaem si na farmie w otoczeniu zslierzt, bdrychpsami pracujcymi, a nie pokojowymi pudelkamiiprzez lata obser-wowaem, jak zachowuj si w swoim naturaln}..rn, stadnym rodo-wisku spoecznym. Pojcie ,,stada" jest wdrukowane w psie DNA.W stadzie s tylko dwie role: prrwdry i podzajcego zanim czon-ka stada. Jeli nie okaesz si pr4rwdc stada, do ktrego naletwj pies, to on wejdzie w t rol i sprbuje ci zdominowa. WAme-ryce waciciele rozpieszczaj swoich pupilw iotaczaj ich ciguwag, sdzc, e psu to wystarczy. Ale to zamao, W psim wiecienadmiar troski zabllrza naturaln rwnowag. Dziki temu, e luczmoich klientw, w jaki sposb mwi jzykiem psa - jzykiem stada- otwieram przed nimi cakowicie nowy wiat. Pracujc z klientami,stawiam sobie za cel zdrowie i wiksze szczcie zariwno czowie-ka, jak i psa.

W Ameryce yje ponad 65 milionw pswz. W ostatnich dzie-siciu latach biznes nastawiony na zsaierzta domowe podwoi swo-je rozmiary i osign przychid w wysokoci 34 miliardw (tak,miliardw) dolarw! Amerykascy waciciele psw obdarowujswoich pupilw takimi prezentami, jak zielona torebka podrina

ZAKLINACZ PSW

z krokodylej skry dla miniaturowego yorkshire terriera za 5 700dolarw czy polisa na cie za 30 000 dolarw3. Waciciele pswwydaj na jednego ulubieca w cigu caego jego cia rednio 11000 dolarw a nawet wicej. Ten kraj ma z pewnoci najbardziejrozpieszczone psy na wiecie. Ale czy s z tego powodu najszcz-liwsze?

Moim zdaniem zdecydowanie nie.Mam nadziej, e wyniesiecie z tej ksizki praktycznwiedz na

temat technik, ktre pomogroziry.a problemy waszego psa. Jed-nak dla mnie waniejsze jest, ebycie zyskali gbsze zrozumienietego, w jaki sposb wasz pies postrzega wiat oraz jakie s jego praw-dziwe potrzeby i zachcianki. Ich zaspokojenie pozwala na prowa-dzenie spokojnego, szczIiwego i zrwnowaonego ycia. Jestemprzekonany, e prawie wszystkie psy przychodzna wiat wstaniedoskonaej rwnowagi, s dopasowane do otoczenia i w zgo-dzie z srm}Tn sob. Dopiero cie wrodowisku ludzi sprawia, epojawiaj si u nich problemy z zachowaniem, ktre naz}rvam ko-potami. A skoro juprry nich jestemy -ktn z nas ich nie ma? Kiedyzastosujesz opisane tutaj techniki, moesz nawet zacz lepiej rozu-mie siebie. Popatrzysz na swoje zachowanie z innej perspektywyizauwasz, jak zmienia si twj stosunek do dzieci, maonka czyszefa. W gruncie tzeczy ludzie rwnie s zwierztami stadnynri!Jak wynika zlicznych wypowiedzi, moje techniki przydary si za-rwno ludziom, jak i psom! Wemy na przykad fragment lista przy-sanego przez jedn z osb ogldajrych mj program telewizyjny:

Drogi Cesarze!

Wielkie dziki za Twj show ,,Zaklinacz psln".Zabaulne, e spowodolaae zmiany, ktre zaszy

zarumo,we mnie, jak i u mojej rodzinie, a my newetnte mamy psa,

Jestem czterdziestoj ednoletniq matkq dw jki dzie-ci (picioletni syn i crka w uieku szeciu lat). Mia-

WSTP

am ulielkie trudnoci z ich zdyscyplinousaniem (do-usiedziaam si, e nie znajq granic t nie majq ad-nych ogranicze). Dzieciaki doprolaadzay mnie doszu - zaruno l domu, jak i zn miejscach publicz-nych. No i zatedy zobaczyam Twj program.

Od tego czasu laicz na sobie sztuk stauania sibardziej asertyunym rodztcem, korzystajqc z energiilaikszego autorytetu, domagam si wtkszej przestrze-

ni dla siebie i poszanowania mojej uladzy rodzictel-skiej. Nauczyamsi take, e nie naley prosi, a mbardziej baga,lecz uyranie muli, co majq zrobi(na przykad posprzqta pokj, uporzqdkowa jadal-ni i zante brudne rzeczy do pralni). Zmienio sizaruno moje, jak i ich ycie. Ku mojemu zdumteniudzieci stay si bardziej zdyscyplinouane (a takemniej si kcQ, a ja zauuayam, e one tak na,prausd lubiq snoje obowiqzki. Sq dumne z wykona-nego zadania, a mnie uuczas przechodzq dreszczezadowolenia.

Uczysz nte tylko tego, jak radzi sobie z psami,ale take pokazujesz, jak ludzte mogq radzi sobie zesobq.

Ogromnie dzikuj!W imieniu rodziny Capino

Mam bardzo duo psw Oczywicie powiciem im cae zycie,ale moja wdzicnto dla nich jest ntacze gbsza. To psom za-wdczammoj rwnowag. Jestem im wdziczrry za dowiadczenicbezwarunkowej mioci otaz zdolno przezslycienia samotnoci,gdy byem chopcem. Dziki nim rozumiem, jak funkcjonuje psi:rrodzina i to one naaczy mnie, jak by bardziej zrwnowaonytltprzywidc stada w relacjach zmoj on i dziemi. Psy daj narrrtak duo, ale czy my w rzeczywistoci im co dajemy? Miejsce drlspania, jedzenie, uczucia... czy to wystarczy? One s tak czyste i bcz-

l9

ZAKLINACZ Ps\./

interesowne w dzieleniu si z nami swoim ciem. Czy nie mogliby-my zgbia ich umysw i serc, aby odkry, czego naprawd po-trzebuj?

Czasem sdz, e niektlrzy ludzie wcale nie chc uszczliwiswoich psw, poniewaboj si, e zaburzy to ukad, wktrym topies ich uszczliwia. Ale czy w idealnym zslizku nie powinno bytak, e zaspokajane s potrzeby kdej ze stron?

Mam nadziej, e ta ksika pomoe moim czytelnikom zlvr1cichoby uamek licznych darw ofiarowanych im przez psy.

luotka o rnicachdotyczcych plci

T\orastaem w Meksyku, w kulturze, ktr mona okreli ter-IJ*ir,"- ,,macho". Ludzie ryicyw Ameryce moguwa jzaseksistowsk. Bez wzg|du na naTv jest to kultura, w ktrej niedocenia si kobietw takim stopniu, w jakim s one szanowane w Sta-nach Zjednoczonych. W Meksyku kobiety ceni si jako matki, aleprawie nigdzie nie docenia si ich osobistych zaletw zakresie, w ja-kim powinno si to czylll, Nie zachca si kobiet do podtrrnywa-nia poczucia wasnej wartoci ani do odczuwania wagi swojegoisbrienia w spoeczestwie.

Dziki temu, e przyjechaem do Ameryki i oeniem si z Ame-

rykank, zyskaem wiedz pozu,alajcverzy w to, e adna kul-tura nie bdzie zdrowa, dopki nie znajdzie przestrzeni dla wartocinalenych kobietom. Jeli chodzi o jzyk, jakim pisana jest ta ksi-ka, bardzo wanebyo dla mnie zagadnienie rwnouprawnienia pci.Dlatego wTaz ze wspautork postanowilimy rozwiza ten pro-blem w nastpujcy sposb.

W co drugim rozdziale bdziemy stosowa zamiennie mskiei eskie formy przyniofirikiw oraz zaimkw w odniesieniu do lu-dzi. Rwniew co drugim rozdziale pospimy tak samo w prrpad-ku opisw psw. Dziki temu w t}Tn sam}ryn rozdziale,,on" bdzie

ZAKLINACZ PSW

oznacza psa, za ,,ona" doczy bdzie czowieka. W nastpnlmrrozdziale nast4Fi zmiana- zaimek ,,ona" bdzie okrela psa, a ,,on''- czowieka i tak dalej.

Skadam wqazy podzikowania mojej piknej onie,Ilusionwilson Mill an za otlorzenie mi oczu, dzil

ZAKLINCZPSW

Wszystkie psy si terq.z przemieszczajq, a ich instynkty ,q *y-czulone w zuiqzku ze zmianq miejsca. Czasami nryl, e to samodzieje si ze mnq. Bior g!boki wdech - poloietrze jest czyste i przej-rzyste, nie u4lczuuam ant odrobiny smogu z Los Angeles. Czuj sizjednoczony z pdem, to oylcze uczucie. Myl, e molizao sp-dzgnia czasu ?,t) taki sposb jest ui,elkim bogosawieshpem. Podob-nie jak cieszenie si tym czsem, ktry jest zarltsno czasem mojejpracy, jak i spenianiem mojej yciowej mtsji.

Mj typowy dzie pracy zacTqa si o 6 rano. Wyjedam z do-mu w Inglewood w Kalifomii i docieram do Centrum Psychologi Psaw poudniow;n Los Angeles. Razem z Geovanim w}puszczamy psyna podwrko, gdzie po nocnyln wypocmku mog rozprostowakoci. Niedfugo potem adujemy je do samochodu i nie plniej nio 6:30 jestemy w grach. Tam spdzamy okoo czterech godzin.Prowadzimy rne intenspyne oraz agodne vczenia, nie zapomi-najc o chwilach odpocmku.

Podczas wicze pro w adz stado, obejmujc rol wilka alfa, a psypodaj za mn. Jest to bardzo pstrokata ekipa: mieszanina pswporanionych, odrzuconych, porzuconych, znalezionych i uratowa-nych razem z psami moich klientw ktre znala si tutaj, abypowrci do swoich korzeni w psim rozumieniu tego pojcia. Stadoskada si z pitbulli, rottweilerW owczarkw niemieckich oraz in-nych silnych ras, a opr1cz nich s te spaniele, charciki woskie,buldogi i chihuahua. Gdy biegam, spuszczam wikszo psw zesmyczy. Jeli jaki pies potrzebuje by na smyczy, zajmuje si tyrnmj asystent. Gdy pojawiaj si jakiekolwiek wliwoci co do tego,czy pies moebyposusznym czonkiem stada, zostawiam go w do-mu i wicz z nim w inny sposb. Chocia psy mog si od siebiekracowo rni, zawsze pracuj razemjako stado. Ich najgbszy,najbardziej podstawowy instpkt ke im poda za mrr, przy-

PIESKIE ZYCIE

wdc stada, sucha mnie i wsppracowa ze sob. Za kadgnrazem, gdy wykonamy razem wiczenie, jeszcze bardziej si z nimizwizllj. To wanie w taki sposb natura zaprojektowaa dziaariepsiego stada.

Warto zaznaczy, e kiedy spacerujemy lub biegamy, trudnoodrni od siebie psy rnych ras. Stanowi jedno stado. Dopieropodczas odpoczynku wida podzia na rasy. Rottweilery formaj sirazem. Wsplnie wykopi jam, w ktrej odpoczn. Pitbulle poosi razem ito zawsze porodku stada, na socu. Owczarki niemiec-kie odejd na bok, eby schowa si w cieniu pod drzewem. Kadaz ras ma swj styl. Gdy pniej znw nadchodzi czas na bieganie,nlszaj,jakby nie istni midzy nimi adne rnice. Kiedy croro-nogi maj podj si powanego zadania migracji, nierzce orazpsie insqrkty bior gr nad ras. Kadego dnia, ktry spdzamTazem z psami, dowiaduj si od nich czego nowego. Zawszystko,co robi, eby im pomc, tysickrotrrie si odwdziczaj,

O 70:45 wTacamy do Los Angeles. Po czterech godzinach inten-syr,rnych cscze w grach psy s gotowe, eby napi si wody i od-

Rothn eilery odpoczyw aj qce w splnie po dcz as wy ciec zki

ZAKIINACZ PSW

pocz. Wracaj do Centrum i odpoc,rvaj w cieniu dwupifoowe-go poku, liciastego drzewa lub w tajskich chatkach, jak nazwa-em rzd piciu malutkich budek dla najmniejszych pieskw Niektreznajaktywniejszych psw lubi ochodzi si wjednej znaszychsadzawek.

Podczas odpocmku, od okoo 11 do pofudnia, przeprowadzamkonsultacje i przyjmuj nowe p y do Centrum. Najlepsn czasemna wprowadzenie nowego, niespokojnego psa do ustabilizowanegostada jest chwila, gdy psy s bardzo zmczone.

Kiedy psy pogimnastykoway si i odpocz, nadchodzi porajedzenia... tak samo jak miaoby to miejsce w naturze. Lubi samprzygotowywa posiki, odmierza i miesza go\rmi rkami, abyw psim jedzeniu obecny by zapach przywdcy stada. Rynra kar-mienia w Centum Psychologii Psa zajmuje od ptorej do dwchgodzin i stanowi dodatkowe psychologiczne wynanie dla psw -sdyby zastosowa ludzkie kryteria, monaby u okrelenia ,,wi-czenie si woli". Psy ustawiaj si przede nm w kolejce i czekaj,Najagodniejszy, najspokojniejszy i najbardziej zrelaksowany piespierwszy dostanie jedzenie. Dziki temu pozostae zlvierzta dowia-duj si, e im s spokojniejsze i agodniejsze, tym prdzej dostanto, czego pragn. Psy musz je obok siebie bez walk czy dominacji.Dla psa jest to ogromne wyzwanie, ale porwala si take upewni, ew stadzie wszystko przebiega tak, jak powinno.

Po jedzeniu i odpoczyrrku psy s gotowe do kolejnej porcji wi-cze. Jak wida, jestem wielkim wznawc intensyrmej, szczeglo-wo zaplanowanej aktywnoci fizycznej, pomagajcej psom osigntaki rodzaj rwnowagi, jaki osignby, M" na wolnoci, bez wp-wu ludzi.

Nasz kolejn aktywnoci, najintensy,,rmiejsz w cigu dnia jestjazdanarolkach, Moecie wierzy lub nie, ale wikszo psw uwiel-bia za mn biega, kiedy jed na rolkach - za wszelk cen chcdotrryma kroku prnvdry stada! Mog jedzi na rolkach maksy-malnie z dziesicioma psami naraz, wic musz zrobi co najmniejtrzy bd cztery sesje pod rzd. Po poudniu aktywnoci fizyczne si

PtI.]sKII,] zYcll,]

kocz. Podobnie jak ja psy s ju wyczerpane. Kiedy przezko|ej-nych kilka godzin odpocrwaj, zajmuj si konsultacjami telefo-nicznlni i prac biurow. W Centrum Psychologii Psa trzydzieci,a nawet czterdzieci psw moe aportowa t sam pik bez adnejawantury czy wzajemnego gryzienia. Wanie takie stosunki nazy-wam si stada wpywajcna dobre zachowanie jego czonkw.

Kiedy soce zacTwa si za,stado przechodzi w trwajc judo koca dnia faz odpocmku. Jest to najlepszy czas na pracindywidualn,krtrzeba wykona z riekryni psami. Na przykadBeauty to wymerowana suczka rasy owczarek niemiecki, ktra wy-kazuje silne objawy agresji wywoane strachem. Jeli kto chce si doej zbl, suka podkula ogon, kurczy si i albo si wycofuje, alboatakuje. eby przyczepi jej smycz do obro musiaem j zapa,fizycze zmczy i czeka a si podporzdkuje. Musiaem powta-rza ten ryfua tysice razy, a zronlrnia, e gdy wycigam rk,najlepsrm wyjciem jest podejcie do mnie. Poniewa Beauty wi-czya przez c dzie ze stadem, znajduje si teraz w najleps,,rnstanie umysfu, eby popracowa nad swoimi problemami.

Dzisiaj, dziesi lat od otwarcia Centrum Psychologii Psa, pra-cuje tutaj oprcz mnie kilka osb: moja ona Ilusion oraz czu,rkaoddanych pracownikw. Zajmujemy si rednio trzydziestom a - czter-dziestoma psami jednoczenie. Wiele psw ze stada w nas,,rn Cen-trum jest znar od samego pocztku. Niektre z nich s nasrrnirodzinnymi psiakami i co wieczr wracaj z nami do domu. Jestemytakbardzo przywizani do wikszoci z nich, e musimy wybiera,ktre w danpn dniu bd u nas nocowa. Inne psy s starmi go-mi i wracaj co pewien czas, gdy ich waciciele - nasi dugolenriklienci * uznaj, e dot:rze im zrobi rlwnowace dziaanie psiegostada. Klienci ciprzywodo nas swoje psy, kiedywyrrrszajw pod-16. Dla ich psw, ktre s zrwnowone pod wzgldem psychicz-

ZAKLINACZPSW

nym, odwie dzny i przebyrranie w stadzie s jak wyjazd na obz i spo-tkanie ze sta4rmi przyjacimi.

Pozostae psy s chwilowymi gomi, ktrzy przybyli tutaj, abyodzyska zdrowie. Stosunek staych czonkw stada do t}rmczaso-wych wynosi 50:50. Niektrzy z chwilowych przybyszw psw toczworonogi uratowane ze schroniska, przeznaczone do eutanazji,jeIi szybko nie udaoby si ich zamieniw zslierzta uspoecznione.Pozostae psy nale do naszych klientw. Lubi powtatza, e psyod pryrvaUrych klientw s tymi, ktre pozwalaj mi prowadzi inte-res, za psy ze schronisk umoliwiaj popraw mojej karmy. Wik-szo prywatrych klientw nie potrzebuje wysya swoich zslierztdo Centrum, tak jakwikszo ludzi nie potrzebuje terapii grupowej,eby lpora si ze swoimi problemami. W wikszoci pr4rpadkwzajmuj si psami, ktre potrzebuj jedynie silniej zaakcentowanegoprzyw6dztwa ze strony wacicieli oraz zasad, wznaczenia granic,ogranicze i konsekwencji w postpowaniu we wasn},,rn domu. Sjednak rwnie inne prpadki, w ktrych najlepsn rozuiryartiemjest pozwolenie, aby pies otrna wsparcie oraz znala si podwpywem przedstawicieli tego samego gatunku, dziki czemu b-dzie mg na nowo zrozumie, co znaczy by psem.

Poniewa bardzo wiele psw przybywa do nas z orgarvai zaj-mujcych si ratowaniemzs,iev| mnstwo z nich maza sob tragicz-ne plzecia. a niekre dowiadczyy niewiarygodnych okruciestw,jakich ludzie dopaszczaj si na rwierztach. Jednym z takich pswjest Rosemary Jako mieszaca pitbulla tresowano j do udziafu w nie-legalnych walkach psw Kiedy przegraa swoj ostafiri war walk,waciciele oblali j benzyn i podpalili. Uratowali j ludzie z orga-zacji opiekujcej si zl,ierztam| ale najwyraniej jej przerajcedowiadczenie sprawio, e staa si niebezpieczn}n i agresyrmlrmpsem. Zacza glylud. Usszaem, e Rosemary pogryza pew-nych starszych ludzi i natychmiast zaoferowaem swoj pomoc. Za-proponowaem, e zabiorj do Centrum i poddam rehabilitacji.

Opowiedziano mi, e Rosemary jest miertelnie gron suk.Jednak kiedy zabralimy j do Centrum, okazao si, e zmiana jej

PIESKIE ZYCiE

zachowania nie sprawiaa najmniejszych trudnoci. eby odzyskazaufanie do ludzi, suczka potrzebowaa jedy,rrie bezpiecznego miej-sca i wyranego przywdztwa. Kiedy zasffaszanaprzezludzi, terazpostanowia przej inicjaw. To dlatego atakowaa. Gdyby tegonie zrobta, zgodnie ze swoim dowiadczeniem, doznaaby krzywdyze strony zblajcej si do niej osoby Potrzebowaem niecch dwchdni, aby zasa na jej zaufanie. Wkrtce potem okaza si naj-gtzeczniejsrym i najposuszrriejs4rm psiakiem, jakiego moecie so-bie wyobrazi. Nie bya urodzonzabjczyni. Staa si ni w wynikudowiadcze zludmi. Gdy tylko zamieszkaa w Centrum, otoczonaenergi zrwnowaonych, stabilnych psw, okazaa si wyjtkowoagodnym przypadkiem.

Rosemary mieszka tetaz zrodzin, ktra j zaadoptowaa, a ko-chajry j nowi waciciele nie s w stanie uwierzy, e mogabykiedy agresywna w stosunku do ludzi. Okazaa si jednym z naj-lepszych ambasadorw Centrum Psychologii Psa.

Popeye, podobnie jak Rosemary, zosta znaleony naulicy przezorganizacj zajmujc si ratowaniem zlvierzt Trafi do Centum,poniewa ludzie ze schroniska nie mogli sobie z nim poradzi. Po-peye jest czystej krwi pitbullem. Straci oko w nielegalnych walkachpsw, a poniewa sta si niepenosprawny, dotychczasowi waci-ciele porzucili go na ulicy. Przystosowujc si do widzenia wiatatylko jednym okiem, Popeye bybardzo podejrzliwy w stosunku doinnych psw. Ze wzgldu na znacze zawone pole widzenia czusi bezbronny. Sta si bardzo agres},\Mny wobec innych psw, odsamego pocztku prbowa je zastaszy, co zawsze koczyo siawantur. Plniej zacz atakowa ludzi. Kiedy do nas przylech,by bardzo wadczy, dominujry i napity. By znacznie trudniejszymprpadkiem, bowiem emanowa tak siln energi, e przebyvajcw poblu, zawsze musiaem by czujny i ostrony. Obecnie jest tojeden z wielu agodnych, wartych zalfania czonkw stada. Nikt tenie znca si nad nim z tego powodu, e ma tylko jedno oko.

W nasz}rn stadzie jest duo pitbulli, bprajmniej nie dlatego, es bardziej niebezpieczne ni inne psy, ale poniewanaledo grona

ZAKLINACZ PSW

najsilniejszych ras, pTzez co osobom pracujcym w schroniskachnajtrudniej jest sobie z nimi poradzi, gdy dany pies ma na przykadproblemy zwizane z agresj. Na nieszczcie dla pitbulli wielu lu-dzi trenuje te psy do nielegalnych walk lub tryma jedo celw obron-nych, przez co wzmacniane zostaj agres}nwre aspekty ich natury

preston jest take pitbullem, i to olbrz}rmim. Mieszka z osiem-dziesiciolettimmczyzn i cae zycie spdzi zamknity w miesz-kaniu staruszka. Poniew Preston jest psem znatary agodnym,nigdy nie przejawia zachowart destrukryjnych - prmajmniej do-pki zy jego waciciel. Kiedy zmar jego pan, Preston przebywaw mieszkaniu, gdzie zosta znaleziony przez waciciela kamieniry,kry zadrwoni do Fundacji Amanda. Ludzie z fundacji stwierdzilipo predzie, e pies jest bardzo niemi. Takie psy czsto sodpowiednimi kandydatami do przyjmowania agresywnej postawy,ktra bierze si z lku. Kiedy wsadzili Prestona do kojca, a potemprbowali go stamd wycign, zacz$. si na wszystkich rzuca.Poniewa jest to wielki pies, opiekunowie si wystraszyli. Jednak juwkrtce po jego prz1edzie do Centrum zobaczyem, e jest jakza-lkniony i pozbawiony poczucia bezpieczestwa chopiec. By jed-nymz lch nieliczrrych psw, ktre odtazl aklimatyzuj si w stadzie.Dziki temu, e Preston znablry by spokojnym facetem, m6gbeztrudu podczy si do zrelaksowanej, stabilnej energii innych czon-kw stada i prawie na lchmiast sta si taki sam jak pozostae psyUspokoi si i chocia niektrzy z naszych goci nadal si go boj, japoznaem jego tajemnic - to naprawd agodny olbrrw.

Chocia nie mam ulubiecw wrd psw przebyrvajcych w na-srm Centrum, jednak malutka czarno-biaa Scarlett, francuskabuldoka jest suczk, do ktrej bardzo si przyrvizem. Czstojedzi ze lcrrt do domu, a moi q,,rrowi uwaaj j za nasz domowpupilk. Scarlett bya najnowsrm nabytkiem w domu , gdziemiesz-kao duo psw i innych zlvierzaklw. Waciciel ftr.rrnrra takze kr-liki i gdy jeden z nich wyskoczy zklatki, Scarlett go zaatakowa,uszkadzajc mu oko. Przyjechaem do domu waciciela i pracowa-em ze Scarlett. Nie bya psem, ktry potrzebowaby pob},tu w Cen-

PIESKIE ZYCIE

trum. Problem nie lea po stronie Scarlett, lecz po stronie jej waci-cieli. W ryn domu nie byo dysrypliny, adnych regu czy okrelo-nych granic, lub choby ogranicze. Na dodatek waciciele rzadkokiedy si tam pojawiali, aby skontolowa, co si dzieje, a ich licznenvierzta biegay bez najmniejszego nadzoru po caej posiadoci.Postawiem przed wacicielami wiele zada do wykonania w do-mu,lecz oni nie przeprowadzili adnych zmian. Kilka tygodnip-niej Scarlett pogryza nog mieszkajcego Tazem zni chihuahua.Poniewa Scarlett bya nowa w stadzie, a zau,:azem najbardziej agre-s}nyna, waciciele zrzucili na ni ca win. Stwierdziem , e w tyrndomu nie ma dla niej adnej nadziei i zaproponowaem, e j za-adoptuj. Teraz jest tak sodka i spokojna, e mog j wszdzie zesob zabiera. Kiedy jest mi potrzebny dodatkowy ut szczcia , g}asz-cz jpo brzuszku jak Budd. Jeszcze nigdy mnie nie zawioda.

Oliver i Dakota to dwa browo-biae springer spaniele. Obacierpi na dolegliwoci frzyczne wy,rrikajce zprzerasowienia, naprzykad takie jak nawracajce infekcje oczu iuszu, Dakota jestw gors/Tn stanie. Uwaam, ekady pies pojawia si w twoim cia,eby ci czego nauczy. Dakota przekaza mi wiedz na tematdolegliwoci neurologicznych - problemu, ktrego nie potrafi roz-wika. Dakota nie ma zbyt wiele energii. Wszystko, co robi - odszczekaniapo sposb, w jaki ugania si za cieniami - jest niezrwno-waone. Poniew pod adnym pozorem nie pozwalam na akty agresjiw stadzie, pozostae psy nie robi jej krvdy i dziki temumoe w spokoju. W naturze najprawdopodobniej staaby si ze wzglduna swoj sabo celem atakw iraczej zbyt dfugo by nie pozya.

Chciabpn przedstawi wam wszystkie psy z mojego stada, po-niewkady z nich ma za sob fasqmujc histori. Pomimo tegoczy je jedna cecha, a jest ni poczuci e prrynalenoci do wasnegogatunku. Bycie czonkiem rodziny ludzkiej nie ma dla nich tak du-ego znaczenia. Wrd ludzi miby wygodnie, moe nawet zosta-yby rozpieszczo,ne. Jednak w ich zyciu zabrakoby podstawowegosensu. Psy czuj si spenione w chwili, gdy maj bliski kontakt zeswoim gatunkiem * bez wzgldu na ras.

31

ZAKLTNACZ PSlVV

Chciab}..rn, aby wszystkie psy w Ameryce i na ca\n wieciemogy by tak zrwnowaone i spenione w swoim zyciu, jak psyz mojego stada. Moim zyciowpn celem jestpomaganie w rehabilita-cji tak wielu psom z problemami, jak tylko jest to moliwe.

Wraz ze zmierzchem nadchodzi czas powrotu do domu, do mo-jego ludzkiego stada - ony llusion i naszych dwch synw: Andrei Calvina. Geovani zostanie na noc, dbajc o potrzeby psw i zamy-kajc je w budach, kiedy przyjdzie pora snu. Po siedmiu - omiugodzinach vcze psy s gotowe do snu. Jutro cay cykl powtrzysi albo zemn, albo z ktrym z kolegw z Centrum. To moje zycie- pieskie cie - i jest ono dla mnie najwiksrrn z bogosawiestw

Pragn was zaprosi do wsplnego dowiadczenia takiego zycia.

Moja rodzina na farmie w lxpalino. Od lewej do prawej: moja mama, bab-cia, siostra, kuzynka, dziadek i ja

ROZDZIA 1

Ilorastaic z p aniPatrzc z tamtei t]Ony granicy

f\budzilimy si przed wschodem soca - typowy lebri poranekl._r/ na farmie. Na wsi nie byo elekEycznoci, wic l

ZAKLINACZPSW

Chciaem te zrozumie jego wntrze. Nigdy nie mylaem, e stakie jak my, ale te nigdy nie uwaaem, e s czym gorszym.Zawsze byem bezgranicznie zafasqmowany i zachwycony wzajem-nymi rnicami. Moja matka cigle powtarza, e odkd potrafiemwycign rk i dotknzwierzcia, chciaemwszystkiego si o nimdowiedzie.

Psy praktycznie od zawszeby zwierztami, do ktrych najbar-dziej mnie cigno. W naszej rodzinie posiadanie psw byo rwnieocrwiste, jak to, e woda suzy do picia. Od najwczeniejszej mo-doci psy s moimi towarzyszami i nie sposb przeceni, jak wielkrol odegrayw moim rozwoju. Nie umiabym wyobrazi sobie wia-ta, w ktrym nie byoby psw. Szanuj godno psw, widzc w nichdumne i wspaniae zlvierzta. Podziwiam ich lojalno, konsekwen-cj, elastyczno i si. Rozwijam si duchowo, badajc ich zwizekz Matk Natur,ktaty pozosta nienaruszony pomimo tysicy lat zyciau boku czowieka. Strvierdzenie, e ,,kocham psy", nawet w przybli-eniu nie opisze moich najgbszych uczu i oddania, jakie wobecnich nvi.

Miaem cudowne dziecstwo i na dodatek mogem je prue-wa w bliskoci psw oraz innych zslierzt. Poniewa dorastaemw Meksyku, w kulturze zupenie innej ni pnocnoamerykaska,zyskaem przywilej spojrzenia na Stany oraz pamljce tl z*yczajez punktu widzenia przybysza z zewrrfiz, Chocia nie jestem wetery-Ilalzem, doktorem czy biologiem, na przestrzeni ostatrrich lat z po-wodzeniem przeprowadziem proces rehabilitacji tysicy psw.Z rnoich obserwacji wlmika, e psy w Ameryce nie s w takim stop-niu szczliwe czy zrwnowaone, w jakim jest to moliwe. Chcia-bym wam zaproponowa bardziej zrwnowaony i zdrowszy sposbkochania waszych czworonogw Sposb, dziki ktremu nave-cie taki gboki rwizekz przedstawicielem innego gatunku, o jakimzawsze marzylicie. Mam nadziej, e po tym, jak podziel si z wa-mi histori mojego ciaksztatowanego przez nizki z psami, za-czniecie postrzega z innej perspektywy relacje czce ludzi i ichpsich przyjaci.

ROZDZ|^ 1. DORASTAJC Z PSAMI

farma

Urodziem si i spdziem wikszo cia w Culiacan, jednpnznajstarszych miast wMeksyku, pooonym okoo 1 034 km odstoliry kraju. Jednak z czaslw dziecistwa naj,rviej wspominamwakacje oraz weekendy spdzone na farmie mojego dziadka w lxpa-lino, nieca godzin drogi od miasta. W meksykaskim regionieSinaloa fu*y takie jak ta,I7a ktrej mieszka dziadek, funkcjono-w w sys temie zblonym do feudalne go. Wa cici elami farrn ls dranczby petrones - najbogatsze rodziny w Meksyku. Mj dziadekby jednym zlicznych robotnikw rolnych, zwanych campensinos,mieszkajcy ch na ranczach wraz z rodzinami, wynajmuj cych ejidos- dziaki i utrrmujcych si z niewielkiego dochodu, jaki prmosi-a ziemia, na ktrej pracowali. Rodziny chopskie tworzy wsplno-ty, poniewa ziemia, na kt pracowali, bya wsplna. Gwn},rnzadaniem mojego dziadka bya opieka nad tuzinem krw, codzien-ne,bezpieczne odprowadzanie ich na pastwisko i do wodopoju.

Hodowalimy take kurczaki oraz inne zwierzta, gwnie nawasne potrzeby. Dom by zoczony. Wski, dugi, zbudowany z ce-gie i gliny. Byy tam tylko cztery pokoje i zrobio si naprawd cia-sno, gdy urodzi si moje sios i brat, a zlvaszcza gdy odwiedzalinas kumi. Miaem czternacie lub pitrracie lat, kiedy do domudoprowadzonobiecwod. A jednak nigdy nie czuem si biedny.W tej czci Meksyku klasa robobriczabya wikszoci. W moichmodych oczach farma bya em. Wolabym mieszka na farmieni na Magicznej Gtze. Na farmie zawsze czuem, e mog byw peni sob. W qrm miejscu odczuwaem prawdziwy z-tlizekz przy-rod.

Przezc czas gdzie w tle obecne byypsy. Zazwyczajw lu-nln stadzie, od piciu do siedmiu z:vierzt. Nie by dzikie, ale niebyy rwnie psami domowymi. W wikszoci byy to mieszacernych ras, z ktrych duaczprrypominaa co pomidzy owczarkiem niemieckim, labradorem a basenji. Psy zawsze byy czcinaszej rodziny, jednak nie byy pupilkami we wspczesn}rrn amery-

ZAKLINACZ PS\/

kaskim rozumieniu. Wszystkie psy na farmie musiay pracowa,eby dosta jedzenie. Pomag pilnowa zslierzt. Kiedy dziadekprowadzi stado krw bieg}y obok niego albo za nim i pilnoweby krowy nie zes ze cieki. Psy peni te inne funkcje, takiejak ochrona naszej ziemi i wasnoci. Jeli kto z pracowniklw zo-stawi na polu kapelusz, mona byo by pewnyrn, e ktry z pswzostanie i bdzie przy nim warowa, a waciciel wrci po swojenakrycie gowy.W naszej rodzinie psy opiekoway si take kobieta-mi. Jeli moja babcia sza na pole, eby zae obiad robonrikomw porze lunchu, zawsze szed z ni jeden lub dwa psy, na wypadekgdyby pojawia si jaka agresy\ma winia chcca zabra jej jedze-nie. Psy zawsze nas ochrani,

^ my uwaalimy to za cakowicie

naturaln rzecz. Nigdy te ticzego ich nie uczylimy, prmajmniejnie w rozumieniu psiej tresury z jakzazslyczaj mamy do czynienia.Nie wykrzykiwalimy polece, jak to czyni treserzy, ani nie nagra-dzalimy ich ciastkami. Nigdy te nie stosowalimy przemocy frzycz-nej, aby wpnusi posfuszestwo. Psy po prostu wykonyw prac,ktr mi do zrobienia. To, w jaki sposb nam pomaga, zdawosi by zakorzenione w ich rratuTze lub byo przekazywane z poko-lenia na pokolenie. W zamian za dotry,rnywanie nam towarzystwarzucalimy im co pewien czas kawaek burito. W przeciwnym raziegrzebaby w miebrikach lub polowa na mniejsze zwierzta.Ichinterakcje z nami byy pene radoci, jednak psy miay te wasny,odmienny styl zycia - swoj wasn kultur, jeli mona to takokreli.

Te mieszkajce na naszej farmie pracujce psy byy moimi praw-dziwymi nauczycielami psiej psychologii.

Od zawszeuwielbiaem obserwowa psy Przlpus zczam, e prze-cibre amerykaskie dziecko bdzie biega i bawi si w aportowa-nie ze swoj psi towarzyszk, rzuca jej frisby, bawi siw przeciganie liny albo siowa w trawie. Mnie za od najmod-szych lat cieszyo samo obserwowanie psw Kiedy psy nie bawiysi z nami ani nie zajmowa si innl,rrni zsierztami na farmie, pa-trzyem,jak bawi si ze sob. Bardzo wczenie nauczyem si ich

ROZDZIA, 1. DORASTAJC Z PSAMI

mowy cia,na przykad ukonu do zabawy, kiedy jeden pies zapra-sza drugiego do wsplnego baraszkowania. Pamitam, jak ap siza uszy i tarua po ziemi. Czasem biegay i razem bad teren, in-nW razem grupowo rozkopyway nork susa. Kiedy koczy dzieitpracy, niektre z psw wskakiw do strumyka, eby si ochodzi.Najmniej miae w stadzie |e nabrzegl i obserwow pozostaepsy. Ich codzienny wzorzec i rytm tworzy pewien rodzaj kulturyPsie matki dyscyplinoway swoje dzieci, wic szczeniaki szybko i wbardzo mod},rn wieku ,Jczyy si zasad panujrych w stadzie. Ichstada oraz rodziny funkcjonuj jak dobrze zorganizowane spoecze-s&va, zvrrwnymi zasadami i granicami.

Im wicej godzin spdzaem na ogldaniu psw, tym wicej py-ta przychodzio mi do gowy. W jaki sposb organizuj swoje ak-tywnoci? Jak komunikuj si ze sob? Do wczenie zauwaem,e spojrzenie jednego psa moe w uamku sekundy zmieni dy^.-mik caego stada. Co si wwczas dziao? Co i w jaki sposb dosiebie mwi? Szybko zattwaem, e ja rwnie mog na nie od-dziawa. Jeeli czego od nich chciaem - naprzykad, eby jedenz psw poszed za mrr na pole - wystarczyo, e sformuowaemtak myl w gowie, pomylaem, w ktr stron chciaem wyrrrszy,a ktra z suk nachmiast odcz}tywaa moje zarriary i bya gotowado drogi. Skd o tym wszystkim wiedziaa?

Fascynowaa mnie take nieskonczonaliczba rueczy, jakich psymetod prb i bdw potrafiy si nauczy. Zastanawiaem si, czyto, czego dowiadyw si o prnodzie, nie byo tak naprawd cz-ci ich wrodzonej wiedzy. Ogrom informacji, jakimi dysponowna temat rodowiska oraz umiejbro przetrwanta zdawa si po-chodzi zarwno od natury jak i edukacji. Na przykad doskonalepamitam, jak para dorastajrych szczeniakw podchodzia do skor-piona. Najprawdopodobniej rob to po raz pierwszy w zyciu. Naj-wyraniej byy zafasclmowane dziwaczn kreatur i ostronie sido niej zb|i, wystawiajc do przodu nosy. Kiedy zanadto pode-szy, skorpion ruszy w ich stron, wic szczeniaki automatycznieodskoczyy do tyfu, Pniej szczeniaki znowu zacz wszy wok

Z/\l(l,|N/\(,:/ |,|i(.)\

sl

4(| Z^l(|.lN^( ,Z l,|il)W

zpsw wszczerzy zby zawarczalub wykaza agresywne zacho-wanie w stosunku do mojego dziadka. podobnie adne z dzieci ni-gdy nie zostao skr,vdzone ani t}.rn bardziej ugryzione przez psa.przykad mojego mdrego dziadka oraz dowia dczeniazokresu zyciana farmie przekon mnie, e kiedy psy i ludzie mieszkaj r.dzem,lqodnierysfuszny stan psychiki jest najleps,rn z moliwych dla psa.zyemi dorastaem razemzrodzinwrd psw ktre mi wanietaki stan umysfu inasz zwiryek z nimi bycrymnieskalan, zrelak-sowan harmoni. Psy rwnie by szczliwe, rozluone i zado-wolone. Nie wyka4,rv napicia ani zachowa wskazujrych nalk. Byy to zdrowe, zrwnowaone psy, dokadnie takie, jaki stwo-rzya je natura.

Me chciablmr prpisywa w caoci wspaniaego i wyjtkowe-go dziecistwa wycze dziadkom. Mj ojciec by najszczeTsTwi najbardziej prawym czowiekiem, jakiego znem. Nauczy mnieuczciwoci. Za to od mamy nauczyem si cierpliwoci i powice-a. Zawsze mwia, jak wane s marzenia i e nawet najwikszez nich mog si speni. Jednak podobnie jak niektre o.oty jo.u-stajce w towarzystwie zlvierztzawsze czuem si irrny od pozosta-ych dzieci. zwierzta byy mi blisze n hdzie. poczucie izolacjiwzroso, gdy zaczlimy czciej przebywaw nadmorskim miecieMazatlan, spdzajc coraz mniej czasu na farmie dziadkw Prze-prowadzka bya spowodowana foos taty o nasze wyks ztacenie.Ojciec by tradyryjnpn meksykaskim synem - bardzo oddanymswoim rodzicom, Jednoczenie dobrze wiedzia, e w pobliu ranczanie ma adnej szkoy. czasami predalinauczyciele i prowadzilizajcia dla dzieci z kilku farm, ale czsto pomidzy ich kolejnymiwizytami upywao bardzo duo czasu. Mj tata chcia, ebymytraktowali powaniej nasz edukacj i dlatego przeprowadzilimysi do Mazatlan, ktre jest drugim co do wielkoci meksykaskimmiastem zlokalizowanyrn nad morzem, atake celem wakaryjnychw}rpraw. Miaem wtedy sze albo siedem lat.

l

l

l

"I

ll( t/.l r,/,l Al. l, l X )l^|i,l ^.l(,

Z l,|i^M l

Zycie w niecie: za wszelk cen

l)amitam nasze pierwsze mieszkanie w Mazatlan. Uwierzcie mi,t,rl takiego nigdy nie znalazoby si na okadce pisma o piknychrlrltnach. Mieszkalimy na pierwsrrn pitrze budynku przy CalleMtlrelos, w zatoczonej, robobriczej czci miasta. Mieszkanie byolltrdzo dugie i wskie - salon, kuchnia, hol i dwie sypialnie: jednarrldzicw, a druga dzieci. azienkabya wykorzystywana take w cha-ritkterze pralni. Ojciec pracowa jako dostawca plasy, a my codzien-rrie chodzilimydo szkoy, ubiec siw rzeczy,w ktrychwczeniejchodzio ju starsze rodzestwo.

W miecie najgorszy dla mnie by brak towarzystwa psw Kiedyr,acz|imy tryma psy w nasz/Tn mieszkaniu, poavolilimy im za-rnieszka w przedpokoju. Jednak brzydko pachni za my niernielimy do poczucia obowizku , eby po nich sprzta. (Prbo-walimy take hodowa w przedpokoju kurczaki, ale mierdziayieszcze gorzejl.). Nie moglimy ich w;puszczana dw bo na ulicymogy wpa pod bardzo szybko jedce samochody. Przyzllycza-ilimy si do tego, e psy biegaj bez smyczy dookoa domu orazsame si o siebie troszcz. Nic nie wiedzielimy o wyprowadzaniupsw na spacer ani o prawidowej opiece nad nimi w rodowiskumiejskim. Szczetze mwic, pokazalimy, e jestemy leniwi. Noi dzieciz ssiedztwa nie potrafiy si bawi z psami. Wikszo pswna uliry biegaa samopas i grzebaaw mieciach . Zattwaem, e tepsy nie byy tak chude, jak te na farmie, ale za to byy znaczniebardziej wystraszone, nelwowe i niepewne siebie, Po raz pierwszyw zyciu zobaczyemte, jakludzie zncajsi nad psami. Na wsi conajwyej Wzyczano na psy lub je odganiano, jeli zdarzyo im sizaatakowa kurczaki czy podkra jedzenie nalece do ludzi.W wikszoci byy to zdzicze psy albo kojoty. Mieszkajce znamiczworonogi nigdy nie zachowa}yby si w taki sposb. W mieciewidziaem jednak, jak ludzie rzucaj kamieniami, celujc w psy,przeklinaj je, nawet jeli tylko przechodziy obok samochodu alboprzebiegay nieopodal sklepu czy stoiska z owocami. Widzcto, czu-

ZAKLINACZ PS\/

em si zdruzgotany.Takie zachowanie nie byo dla mnie naturalne,

Tylko w tamtym okresie nie mieszkaem z psami i myl, e waci-

wie nie zyem peni cia.Byem dzieckiem i ju wtedy miasto ograniczao moj naturaln

dziko, podobnie jak dzieje si to z prawdziw natur psw w ro-

dowisku miejskim. Na wsi mogem by godzinami w ruchu, space-

rujc dookoa farmy, chodzc za ojcem, dziadkiem czy innymipracownikami i zawsze za nami poda jakie psy. Wszdzie mo-

gem doj na piechot. W miecie muuna baa si pozwoli namnawet na samodzielne przejcie do pierws zego slzyowania i z po-

wTotem. Ocrwicie baa si zarwno pory\Maczy izboczecw jak

i Baby-Jagi, ktr straszy si dzieci, Czuem si wolny jedynie pod-

czas weekendw ktre spdzalimy na farmie, ale ten czas zawsze

trwa zbyt krtko.Pamitam jedn dobr rzecz, jaka spotkaa mnie w miecie: to

wanie tamzobaczyem pierwszego w zyciu psa czystej rasy. W na-

srm ssiedzwie pewien lekarz. Narwa si dr Fisher. Czstospacerowa ze swoj suczk, seterem irlandzkim - pierws,rn raso-wym psem, jakiego do tej pory widziaem. Kiedy zobaczyem jej

lnic, rud sier, poczuem si jakbym by zahipno zowany. A todlatego, e bya taka zadbana i tak odmienna od pospolitych mie-

szac6w, z jakimi miaem do cmienia. Nie mogem przesta si na

ni gapi, a w mojej gowie pojawia si myl: ,,Musz mie takiego

piknego psa!". Poszedem za dr. Fisherem, eby zobaczy, gdzie

mieszka. Pniej codziennie tam przychodziem i patrzyem, jak

wychodzi z suczkna spacer. Pewnego dnia suczka si oszczenia,To byo to. Zdobyem si na odwag i postanowiem przedstawi si

panu Fisherowi. ,,Czy mgby mi pan da jednego szczeaka?" ,sp},taem. Popaazy na mnie, jakbym by wariatem. Sta przed ninljaki obry dzieciak i chcia, eby mu odda wartociowego, rasowe-

go szczeniaka, za ktrego bogaci ludzie zapaciliby setki dolarw,Sdz jednak, e zdoawyczyta w moich oczach, jak bardzo byrlto dla mnie wane.Naprawd chciaem mie takiego psa! Patrzy nir

mnieprzezduszchwil, po crm odrzek: ,,moe.,.". O rany! Moc!

ROZDZIA 1. DORASTAJC Z PSAMI

Dwa lata p6ej faktycznie da mi suczk z jednego z miotw Na-zlvemj Saluki. Wy,rosa ztrjej dla, pikna i cakowicie oddanadziewczynka. Nie rozstawalimy si prawie przez dziesi lat. Na-uczyamnierzeczy, ktre okaz si bardzo wane w mojej obecnejpracy z psami i ich wacicielami. Bez wzgldu nato, czy jest to piesrasowy, czy kundel, pies wiejski czy domowy pupilek, syberyjskihusky czy te owczarek niemiecki bd seter irlandzki s one przedewszystkim zvyczajnymi psami, ubranymi w rne fataaszki. Nadalszych stronach tej ksiki bd jeszcze pisa, dlaczego moimzdaniem zbyt wiele osb uwaa, e za problemy zuizane z zacho-waniem ich psw win ponosi rasa. Kochana Saluki nauczya mnie,e zarwno psy czys rasy, jak i mieszne kundelki s w gbi du-sry dokadnie Wm samym, czyliprzede wszystkim psami.

Pomimo e miaem Saluki, nie czuem si najlepiej z dziemiw szkole. Wszystkie one urodzi si w miecie i zosta wychowanedo cia w tym rodowisku. Od pierwszego dnia byo dla mnie ja-stle, e ich stosunek do zycia nie ma nic wsplnego zmojpostaw.W aden sposb tego nie osdzam, po prostu wyczuwaem, e nielrrielimy ze sob zbyt wiele wsplnego. Jednak podobnie jak to jestt.t, zvierztami stadnymi , zdawem sobie spraw z tego, e jeli chclr;rdal mieszka wmiecie, kto musi zmieni swoje zachowanie.7. 1lewnoci nie dotyczyo to innych dzieci. To one tworzy stado,,r iir staraem si do nich dostosowa. Musz przyzna,e nie wycho-rlzio mi to zbyt dobrze. TrzJrmaem si ich, chodziem na pla,111,1rlem w baseball i pik non, ale gboko w sercu czuem, e,,;rllt siebie oszukuj. Nigdy nie byo tu tak jak na farmie, gdzie goni-lrsrrty za abami, apalimy wietliki do soikw a potem je wypusz-, rlimylub po prostu siedzielimypod gwiazdami, sfuchajc rykania,,rvit,rszczy. Natura cigle ofiarow}aa mi co nowego do nauki, colll)wcgo do przemylenia. Uprawiaem sport, eby zrobi co z nad-lllli|l,cm energii i dopasowa si do innych.

|)ierwsze lata zycia na farmie odcisny gbokie piUro na mojej,lrlszy. Naprawd szczliwy czuem si jedynie na dworze, na onie;,r zylrldy, gdzie nie byo betonowych cian, ulic czy budynkw w kt-

ZAKLINACZ PS\,V

rych mnie zamykano. Musiaem ukrywa prawdziw natur swojej

duszy, aby zosta zaakceptowanppruez inne dzieci, jednak nad-miar energii i frustracji musia znaIe gdzie ujcie. Po jakim cza-

sie zamienio si to w agresj, ale mj gniew najczciej ujawnia si

w domu. Zaczemsi bi z siostrami i lciz mam. Rodzice umielisobie z t5n poradzi - zapisali me na treningi judo. To by idealnysposb na skanalowanie mojego gniewu i przeksztacenie tej ener-

giiw co zdrowego i konstuktywnego, co nauczyomnierzeczy,d"ikiktrm dzisiaj osignem sukces.

Majc sze lat, po Tazpierwszy znalazem si w sali, gdzie wr-

czono judo. Pnriej , a do czternastego roku ,cia, sze razy z rz,

du zdobywaem mistrzostwo. Moja agresja musiaa by jakoprzekierowana, a ja znalazem prawdziwego mentora w osobie mo-jego misftza judo, Joaquima. Powiedzia mi, e jego zdaniem posia-

dam szczegln waciwo - wewnfrzny ogie - jak to naz,v.Wzi mnie pod swoje skrzyda i opowiada historie o Japonii i o tym,

e riwtie w tamtym kraju ludzie s w dobryrn kontakcie zMatkNatur. Opowiada o japoskich technikach medytacji: oddychaniu,

skupieniu orazwykorrystywaniu siy umysfu do osigania celu. To

Na treningl judo

ROZDZIA 1. DORASTA"]C Z PSAMI

dowiadczenie przypomniao mi dziadka i jego wrodzon mdro.Wiele technik, ktre wiczyem, renujc judo - takich jak zerodko-wanie, samokontrola, uspokojenie umysfu, gboka koncen&acja -to umiejtnoci, z ktrych nadal korzystam i odkryr,vam, e s nie-zwykle przydatrre w pracy z niebezpiecznymi, bndzo agresyr-nymipsami. Polecam tb techniki take moim klientom, aby nauczyli sisprawowa kontrol nad sobq, dziki czemu ich psy bd si lepiejzachowyra. W tamtym okresie ycia moi rodzice nie mogli zna-le dla mnie niczego lepszego. Przez dugie lata nie zwariowaemtylko dziki judo, gdy przez ca dzie oczekiwaem na weekend,kiedy wyjedalimy na farm. Tam mogem chodzi po grachalbo spacerowa z psami. Byem w kontakcie z sam}n sob jedy-nie wwczas, gdy przebywaem na onie Matki Natury lub wiczy-em judo.

El Perrero4

Kiedy miaem jakie czternacie lat, mj ojciec zacz pracowajako fotograf dla agencji rzdowej. Zaoszczdzi wystarczajc ilopienidzy, aby kupi pikny dom w bardzo dobrej dzielniry Mieli-my ogrdek, a pla bya a za nastpnym skrzyowaniem. Dopie-ro wtedy zaczem si toch lepiej czu we wasnej skrze. Rwniew tamtym czasie zaczem dostrzega zarysy mojej misji yciowej.Wszyscy moi przyjaciele mwili o tym, kim zostan, jak dorosn.Nie miaem najmniejszej ochoty by strakiem, lekarzem, prawni-kiem czy kim podobn;.n. Nie wiedziaem dokadnie, crm bd sizajmowa, ale byem pewien, ebdzieto zawdzwizany z psami.Przypominam sobie czasy, kiedy kupilimy sobie pierwszy telewizor.Moimi ulubionymi filmami byy powtrki ,,Lassie" i,,Rin Tin Tin"w czarno-biaej wersji, z hiszpaskim dubbingiem.

Poniew dorastaem w towarzystwie psw, w ich naturalnymrodowisku, wiedziaem, e Lassie nie rozumiaa ani sowa z tego,co Timmy do niej mwi. Zdawemsobie rwnie spraw ztego,e

46 ZAKI"INACZPSW

normalne psy nie speni co dzie ta-kich heroicznych uc4mkw. Kiedy si do-wiedziaem, e poza zasigiem kamery stalitreserzy i kontrolowali zachowanie psw,zaczem ich idealowa. C to za wspa-ni wycm zamieni zwyke psy w takwspaniae gwiazdy! Rozumiejc w sposbnaturalny psy rjce na farmie, instynk-townie czuem, e bez fudu mgbym !vy-szkoli psy i naaczy je tych samychimponujcych szhrczek, ktre zn Las-sie i Rin Tin Tin. Te dwa telewizyjne obra-zy by$ inspiracj mojego pierwszego,wielkiego marzenia - przeprowadzki doHollywood i zostania najlepsrm na wie-cie trenerem psw. Skoczyo si na t}Tn,

e staem si nieco kim innym - ale o tym napisz troch p6niej.Kiedy w mylach powiarzaem sobie to marzenie, czuem, e jest

jak najbardziej waciwe. Gdy mwiem do siebie: .Bd pracowaz psami i zostan najlepszym na wiecie treserem", czuem, jakbymwypija szklank obywczej wody w chwili, gdy miaem ju umrzez pragnienia. Czuem, e jest to naturalne, atwe i naprawd dobre.Nagle przestaem kci si z innymi. Poznaem ciek, po ktrejbd kroczy ku przyszoci.

Pierws4rm krokiem na drodze do realizacji mojego celu byozdobycie pracy w gabinecie weterynarza. Nie przypomina on w ad-nej mierze piknych, sterylnych gabinetw, z jakimi mamy do czy-nienia w Stanach. Byo to poczenie duej hodowli psw z opiekweterynaryjn. Miaem dopiero pitrracie lat, ale moi pracodawcyodrazu zalwali, e nie boj si psw i potrafi zapa te, do kt-rych nawet weterynarz wola si nie zblria. Zaczem od posadypomocnika - myem podogi i sprztaem po zsierztach. Pniejzostaem opiekunem ibardzo szybko awansowaem na stanowiskotechnika weterynaryjnego. Jako technik trrmaem psa i uspokaja-

Rin Tin Tin

ROZDZIA,1, DORASTAJC Z PSAMI

em go, gdy weterynarz daw mu zastrzyk. Strzygem psy przedoperacj, kpaem, bandowaem i robiem wszystko, co jest po-mocne w pracy wetemarza.

Mniej wicej w tym czasie - kiedy chodziem do szkoy redniej- dzieci zacz nazywa mnie el petTero, co znaczy ,,chopak odpsw", W miecie Mazat]an to wcale nie by komplement. WAme-ryce Pnocej i Europie Zachodniej ludzie, ktlrzy maj bardzo do-bry kontakt ze zslierzami, stawiani s na piedestaach. Na przykaddr Dolittle, zakJ;inaczkoni,Zygfryd i Roy.. a nawet owca Krokody-li! Wszysry, zarlwno postacie fikcyjne, jak i prawdziwe, staj sibohaterami, poniew posiadaj niezwy talent porozumiewaniasi ze zslierztami. Jednak w Meksyku miejskie psy uwaa si zaco gorszego i nieczystego, a poniewa si nimi zajmowaem, mnierwnie kojarzono z crym gorsrm, Czy si tym przejmowaem?Nie. Miaem misj, Jednak chc pokaza,jak bardzo r6nie postrze-ga si psy w Stanach i Meksyku. Pochodz z kraju, w ktry.rn psyprzedstawiajznacznie mniejsz warto, dziki czemu mog lepiejzrozllmie, w jaki sposb bardziej je szanowa,

Zasadniczo nigdzie na wiecie do psw nie odnosi si tak jakw Ameryce Pnocnej i Europie Zachodniej. WAmeryce Poudnio-wej i Afryce psy traktuje si podobnie jak w Meksyku - s to przy-dabri pomocniry na wsi, ale trudne do zniesienia brudasy w miecie.W Rosji docenia si psy, ale w bardzo biednych regionach biegajluzem w dzikich stadach i s niebezpieczne nawet dla ludzi. WChi-nach i Korei psy gotuje si i zjada. Moe nam si to wydawabarba-rzystwem, ale pamitajmy, e ludzie mieszkajcy w Indiach mognas postlzega jako barbarzycw, poniewa zjadamy woowin,miso z ich witych krw! Zuwagi na to, e dorastaem w jednejkulturze, a potem zoem rodzin w innej, zrozumiaem, e niepowinnimy osdza czyjego stylu zycia - prmajmniejbez podej-mowania wczeniejszych wysikw zmierzajcych do zrozumienia,sd wzi si takie, odmienne od naszych, postawy. To dziaa w obiestrony, poniew kiedy przybyem do Stanw, byem naprawd ogrom-nie zaskoczony, jak wielkimi wzgldami darzy si psy w m kraju!

j

48 ZAKLINACZ PSW

Przekraczaic gtanic

Miaem dwadziecia jeden lat, kiedy w kocu zawadno mnpragnienie realuacjimojego marzea, Pamitam to bardzo dobue toby 23 grudnia. Poszedem do mamy i powiedziaem: ,,Jad do Sta-nw Dzisiaj". ,,Chyba zwariowae! Ju prawie wita! A my moemyda ci tylko sto dolarw!" - pada odpowied. Nie zrraem angielskie-go. Moja rodzna e zna nikogo w Kalifornii. Jeden z moich wuj-kw przeprowadzi si do Yumy w Aronie, ale to nie by mj kierunekpodr6zy. Moim celem byo Hollywood. Wiedziaem,emonasi tamdosta, jadcprzez Tijuan. Matka kcia si ze mn, bagaa. Wcinie wiem, jak to wyjani - prrmus wlmrszenia do Stanw Zjedno-czonych w tamtej cluili by silniejszy od wszystkiego. Widziaem, emusz mu si podda.

Nie jest tajemnic i nie ws{dz si do tego ptzyzna, e dosta-em si do Stanw nielegalnie. Obecnie mam kart staego pobytrr,zapaciem spor grlw-n za nielegalne przekroczenie graniry i ubie-gam si o ob}rvatelstwo. Nie znam innego kraju, w ktrym bardziejchciabym mieszka. Szczerze wierz w to, ejest to najwspanialszykraj na wiecie. ycie iwychowywanie tutaj dzieci jest dla mnieprawdziwym bogosawiestwem. Jednak dla biednych ludzi z Mek-syku nie ma innej drogi dostania si do Stanw n nielegalna. Dlameksykaskiego rzdu licz si tylko znajomoci oraz posiadanepienidze. eby dosta wiz, musisz zapaci urzdnikom astrono-miczne sumy. Moja rodzina nie miaa tyle pienidzy. Takwic z setkdolarw w kieszeni w;mrszyem do Tijuany, aby zorientowa si,w jaki sposb mona przedosta siprzez granic.

Nigdywczeniej nie byemw Tijuanie. To doprymiwne miej-sce. S tam bary oraz kanmy pene pijakw, dilerw narkotykwi kryminalistw To ludzie, ktlrzy bez zmruenia oka ci skrzywdzi tylko czekaj, eby wykorzysta kogo, kto chce przedosta si nad-g stron graniry, Na szczcie miaem praciela, ktry praco-wa w bardzo znarrp w Tijuanie barze Seor Frog's. Mieszkaem

RoZDz|A 1. DO&STAJC Z PSAMI

u niego, na tyach baru przez dwa tygodnie, poszukuj c w tyn cza-sie okazji oraz sposobu na przekroczenie granicy.

Pamitam, e prawie codziennie pada deszcz, a ja kadego dniawychodziem na dwr bada sytuacj na granicy. Chciaem zaosz-czdzi moje sto dolarw i staraem si przej przez granic samo-dzielnie. Prbowaem tzy razy, ale bezskutecznie.

Po okoo dwch tygodniach byem gotw sprbowa jeszcze raz.Bya 2300 - deszczowo , zimno i wietrznie. Niedaleko stoiska zkaw,gdzie gromadzili si ludzie prbujcy si troch ogrza, podszed domnie chudy facet - jeden z tych, ktrych narywaj kojotami - iza-gai: ,,Kto mi powiedzia, e chcesz przej". ,j[o prawda" - odpo-wiedziaem. ,lV porzdku. To bdzie kosztowa sto dolarw".Przeszed mi po plecach dreszcz. Czy to nie zdumiewaj ce, e chciadokadnie tyle, ile posiadaem? Doda jeszcze tylko: ,,ChodzeInn.Zabior ci do San Ysidro". I tak ruszyem zanim na wschd.

Cz drogi bieglimy i musielimy przystawa ze zmczenia.Mj kojot pokazna czelwone wiata migoczce w oddali - Migras(patrol s1la granicznej). ,,Musimy nfiaj zosta, dopki nie ruszz miejsca" - powiedzia. Siedzielimyw kauzy. Czekaem przezcanoc, a woda podesza mi na wysoko klatki piersiowej. Byemprzernarznify, trzsem si, ale si nie poddawaem. W kocu mjkojot powiedzi: ,\ porzdku. Czas rwsza". Pobieglimy na p-noc -po bocie, przez mietrisko, przekroczylimy autostad i wbie-glimy do tunelu. Na drugim jego kocu bya stacja benmowa. Mjprzewodnikpowiedzia: ,,Wezw dla ciebie takswk i pojedziesz nido San Diego". Nawet nie syszaem o San Diego. Jedpte naTwy,ktre mi co mwiy, to San Ysidro i Los Angeles. Kojot da kierowrytakswki dwadziecia dolarw z mojej setki, czy mi szczciai nrikn. Na szczcie takswkarzm6wt po hiszpasku, poniewawtedy nie umiaem jeszcze ani sowa po angielsku. Podwiz mniedo San Diego i zostawi na chodniku - ociekajcego wod, brudne-go, godnego, z butami pokrytymi warstw bota.

Byem najszczliwsrrn cowiekiem rra Ze mi, Znalazemsi w USA.

50 ZAKLINACZPSW

an lliego

Po pierwsze smycze. Wszdzie smycze! Kiedy mieszkaemw Meksyku, widziaem smycze zaclszka, na ktrych wyprowa-

dzano psy, ale nigdy skrzanych czy nylonowych, ani q,rn bardziej

elastycznych i powszechnie unvany ch przez Amerykanw smyczy

rozciganych. Rozgldaem si dookoa izadawem sobie pytanie:

, dziesi podzia wszystkie psy wdrujce po ulicach?". Do du-go musiaem przynvyczaja si do idei oruz przepisu nakazujcego

wyprowadza psy wycze na smyczy. Na farmie dziadka j"dyn

lzeczpodobn do smyczy byy grube kawaki liny, ktrymi obwi-

zywalimy szyje niektrych, wyjtkowo trudnych zvierzt, AIe robi-

IiSmy tak rylko do czasl, a nie zrozumiy, e to my penimy rol

ptrywdczw stadzie. p'niejwszystko wracao do naturalnego sta_

nu, a smycz e bya wicej potrzebna. Wizah u,rvao si w przy-

padku muw alrlasze psy zan\yczaj robi to, o co je poproszono,

Smycze i wyszukane obroe byy zaledwie pocztkiem mojego szo-

ku kulturowego. Czekay na mnie jeszcze wiksze przecia,jak to

bywa w prrpadku wieo upieczonego imigranta,

Kiedy przybyem do Stanw Zjednoczonych, miaem w kieszeni

zaledwie kilka dolarw i nie znemjzyka. ocrwicie moje marze_

nie brzmiao tak samo w kdlrm jzyku. Przyjechaem tutaj, ezostanajlepsz)rm na wiecie treserem psw. pierwsze sowa, jakich

nauczyem si po angielsku, brzmi, ,,Czy macie pastwo prac?",Po jakim miesicu ycia na ulicach San Diego, wycierania chod-

nikw tymi samlrmi butami, w ktrych przekroczyem granic, do-

staem prac. Trudno lwierzy, ale bya to praca w wybranej przezc

mnie dziedzinie! Stao si to tak szybko, e zakawo na cud, Niel

wiedziaem , gdzie poszukiwa pracy zulizanej z psami - przecienie znalazbym tego nawet w ksice telefonicznej, Jednak pewnego

R0ZDZ|A 1. DOMSTAJC Z PSAMI

tlnia, kiedy chodziem po okoliry - wci podekscytowany faktem,tnalezienia si w tym kraju - zobaclem szyld ,,Psi salon pikno-t,i". Zapukaem do drzwi i z trudem skleciem kilka sw pytajcwlacicielki, czy nie maj jakiej pracy. Ku mojemu zdumieniu zo-sllrem natychmiast zatrudniony

Pamitajcie, w ogle nie mwiem po angielsku, miaem zlloszo-lrr., hrudne ubranie i byem bezdomny. Dlaczego te kobiety miabynli zaufa? A one day mi nie tylko prac, ale rwnie 50o/o zysku odklicntW ktrych przysporz salonowi! Po kilku dniach zorientowa-lv si, e jestem bezdomny i pozwoliy mi mieszka w salonie!

I'o dzi dziefinarryam te kobiety moimi amerykaskimi anioa-r r ri strami , Zaufa mi i zachowyva si tak, jakby mnie znay odrvit,lu lat. Znalaz si na mojej drodze zwanego powodu i zawszellt;tl im wdziczny, mimo e dziju nie pamitam ich nazwisk.

Nie wierzcie nikomu, kto mwi, e Amerykanie nie maj w ser-,,;rt,lt rczliwoci, Nie bybym wmiejscu, wkt.m jestem dzisiaj,11tlyby nie bezinteresowne wsparcie oraz zaufanie wielu osb, ktre1lltlry mi pomocn do. Te dwie wspaniae panie z San Diego by1llr.twsze, ale nie ostatrrie.

'Ihk wic majc dwadziecia jeden lat, zaczemprac w salonie;rit;l

ZAKLINACZPSW

cie, sftzyenie oraz zabiegi upikszajce dla swoich psw, bya dlamnie objawieniem. Po raz pierwszy ztozumiem, co Amerykanieczuj do swoich psw Kiedy mieszkaem w Meksyku, sszem, eAmerykanie traktuj psy jak ludzi, ale teraz zobaczyem, jak to wy-glda w praktyce i pocztkowo byem naprawd w szoku. Najwy-raniej nic nie mogo by wystarczajco dobre dla psw rjcychwAmeryce.

Cho psi salon piknoci by pocztkowo crq cakowicie miobcym, od pierwszej chwili pokochaem prac w n miejscu. Wa-cicielki byy dla mnie bardzo mie, a ja szybko zyskaem reputacjosoby potraficej uspokoi najtrudniejsze zps6w. Stali k]ienci za-crynali omnie pya, gdy zobaczyli, wjaki sposb zajmuj si ichpupilkami. Ja z kolei wci nie rozumiaem, dlaczego ich psy byyznacznie grzeczniejsze w moim towarzystwie ni w obecnoci innychpracownikW a czasem nawet i wacicieli. Myl, e zacrqaempojmowa r6c, ale nadal nie potrafiem jej wyakuowa.

W salonie piknoci dla psww San Diego znajdowao si o wielewicej pwyrzdw i specyfikw, n miaem okazj widzie pracu-jc z psami w Meksyku. Byy tam masmki do sEzyenia, aromaty-zowane szampony i na przykad specjalnie zapektowane dla pswsuszarki z agodnym nawiewem. Niesamowite! Poniewa uczyemsi u wete4rnarza wMazat|an, nigdy nie arywaem maszynki dostzyenia, ale za to bardzo dobrze radzlem sobie, pracuj cnocz-kami. Wacicielki salonu by naprawd zachwycone, kiedy zoba-czy jak szybko i sprawnie strzyg, korzystajc tylko z noczek.Wkrtce trafia do mnie cocker-spaniele, pudle, teriery sowemwszystkie psy, ktrych sier bya trudna w utrz}rnaniu i za ktrewaciciele najwicej pacili. Salon bra I2O dolarw za sfrzyelieredniej wielkoci pudla, co oznaczo, e 6O dolarw trafiao domnie! To bya dla mnie manna z niebios. Wydawaem tylko kilkadolarw dziennie. ywiemsi dwoma hot dogami na niadanie i nakolacj po 99 centwza sztuk. Reszt zarobkw oszczdzem. Pla-nowaem ruszy do Hollyrood ju pod koniec roku - to mia bykolejny krok na drodze do realizacji mojego matzenia.

ROZDZIA 1. DORASTAJC Z PSAMI

Prohlemy z zachowanism

Po predzie do Ameryki moje zdumienie budzi psy prowa-tlztlne na modnych smyczach, ubrane weleganckie obloe, zza-tlllrn, drog zur. Jednak w pewnym sensie dziki efektowil lrlllyrvood, czyli ogldaniu filmw w kinie i telewji, byem cz-t,iowo przygotowany na takie widoki. To byo tak, jakby od urodze-rria opowiadano ci o tym, jak jestw cyrku, a w kocu wybraby si(ltm osobicie. Jednak bya jedna rzecz,ktlra mn do gbi wstrz-srra. Chodzio o dziwaczne zachowania, przejawiane przez dlliczb psw. Nawet mnie, osobie dorastajcej w towarzystwie psw,

l)cwTle ,problemy", jak to tetaznazywam, byy cakowicie obce. Kie-tly pracowaem w salonie piknoci dla psw widziaem najpik-lriejsze psy, jakie tylko mona sobie wol:lrazi - zachwycajcych1lrzedstawicieli danej rasy, o bszczcych oczach oraz sierci, zdro-wych i doskonale orwionych. A jednak wystarczyo, e lepiej siimprrzaem i od razu vedziem, e ich psychika nie jest w naj-lepszej formie. Jeli dorastasz ze mtlierztami, zacrwasz automa-tycznie wyczllwa, kiedy ich energia znajduje si na optgnalnym1nziomie. Ten zdrowy, zrlwnowaony stan umysu mona zaobser-wowa u kadego stworzenia - jest on taki sam w przypadku konia,kurczaka, wielbda, a nawet dziecka. Od razu zauwaem, e teamerykaskie psy byy wystawione na dzianie batdzo dziwnej,nienaturalnef energii. Nawet pracujc u weterynarza wMazatlan,nigdy nie spotkaem psw, ktre byby tak znerwicowane, podeks-c}towane, wystraszone i napite. No i te skargi wacicieli! Nie mu-siaem zna angielskiego, eby zrozlmie, dlaczego te psy by t"kagresywne, ogarnite obsesj i doprowadz wacicieli do szale-stwa. Wygldao na to, e psy ,yW * podobny sposb jak ich waci-ciele. O co wtym chodzio?

Wracajc mylami na farm mojego dziadka w Meksyku, prry-pominaem sobie, e aden pies nie wykaryw niewaciwego za-chowania ani nie prbowa pokaza swojej dominacji nadczowiekiem. I nie wynikao to bynajmniej zuywaa si czy kar

53

I

l

ii

l

,l

ZAKLTNACZ PSW

cielesnych. Dziao si tak dlatego, iludzie wiedzieli, e sludmi,a psy wiedzi e s psami. Nie byo najmniejszych wliwoci,kto wydaje polecenia, a kto ich sfucha. To proste rozrnienie istrrie-je od tysiry, amoe dziesitkw sicy lat relacji pomidzy czo-wiekiem a psem. Od czasw, gdy praprzodek psw trafi do ludzkiegoobozowiska i zorientowa si, e tutaj prdzej moe liczy na ksstrawy, n jeli bdzie cmi dniami polowa. Granice midzy ludnia psami byy proste i ocrwiste. Psy, ktre poznaem w Meksyku,byy * naturalny sposb zrwnowaone. Nie okarywa zmian oso-bowociowych w rodzaju nadmiernej agresji czy fiksacji. Czsto byywychudzone, parchate i niezbyt pikne, ale zdawa si zy w har-monii, ktr obdarzy ich Bg i Matka Natura. W intuicyjny sposbwchodzi w interakcje zarwno z przedstawicielami wasnego ga-tunku, jakiz ludmi. Awic co byo nie tak z piknymi psami ,j-cymi wAmeryce?

Fakt, e tak wiele amerykaskich psw ma problemy, poruszymnie jeszczebardziej po przeprowadzce do Los Angeles, kiedy za-czS,em pracowa jako opiekun w centrum szkolenia psw Chcia-em si dowiedzie, jak zosta trenerem psw, a to podobno byonajlepsze miejsce do nauki tego fachu. Wiedziaem, ebogaciludziepac spore kwoty za pozostavenie psa w tej szacownej instytucji.Podrzucali tutaj psy na dwa tygodnie, eby rwierzta mog nauczysi wykonyrva takie polecenia, jak: ,,siad", ,,zolta", ,,chod" i ,,donogi".

Kiedy zaczemprac w t}.rn orodku, byem zdumiony, w jakimstanie znajdowa si psy, ktre do nas trafi Pod wzgldem fi-zycznym niczego im nie brakowao. Byy dobrze odrrione, wypie-lgnowane, a blask sierci ujawnia doskonay stan zdrowia. Jednakpod wzgldem emocjonaln;rm wiele z nich byo w tragicznej formie.Niektre mi lki i si ukryrva inne byy nieprzewidywalnebdwykazpv niekontrolowan agresj. Jak na ironi, waciciele przy-wozili te psy w nadziei, e szkolenie ponvoli pozby si tych neuro-tycznych zachowa. Byli przekonani, e gdy tylko pies nauczy sisucha komend, jego niepokj, lki czy inne problemy w cudowny

ROZDZIA 1. DORASTAJC Z PSAMI

sposb znikn. To do powszechne, a|e i grone w skutkach niepo-rtrzumienie. Nie mam wliwoci, e w prrylladku suczki, ktra odtrrodzenia cechuje si agodn i radosn natur, tradyryjna tresuraInoe pomc j uspokoi i sprawi, e wszystkim bdzie si atwiej

o. Ale w odniesieniu do suczki, ktra jest nerwowa, napita, po-budzona, pochliwa, aglesy\jna, dominujca, skoruta do paniki i nie-zrwnowaona, tradycyjna tresura moe przynie wicej szkd nil

ZAKLINACZ PSW

ny w przn)adku ludzi, ale dla psw moe by czasarni szkodliwy.Kiedy dzi o ty,rn myl, pojmuj, e wanie wtedy moje pierwotrremarzenie zaczo nabiera nowego ksztatu. I znowu pojawia sizmiana, ktra zaisbriaaprzez prpadek. Wol jednak ufa, e nieby to czysty prpadek, araczej przeznaczenie.

Powstanie metody Cesara

Pracujc w orodku szkolenia psw, ponownie zyskaem opinifaceta, ktry potrafi zapanowa nad przedstawicielami najbardziejagrespvalych i najsilniejszych ras, takich jak pitbulle, owczarki nie-mie ckie czy rottweile ry. Zacrynaem do s tawa bzika na punkcie tychras - fasqmowaa mnie ich brutalna sia, Pracow tamjeszcze je-den pomocnik, ktry dobrze sobie radzi zrni silnymi rasami, alee chcia pracowa z psami nerwowymi i lkliwymi, Zatemto mnieprrypada w udziale opieka nad nimi - bv to zaz:,ltyczaj najbar-dziej zabwzone prz}rpadki. Zamiast lzycze na agres}nwr bdwystraszon suk, jak to cmili inni pracownicy, podchodziem doniej bez sowa. adnego gadania, dotykania czy kontaktu wzroko-wego. Kiedy widziaem tak suczk, otwieraem bramk, a potemodwracaem si plecami, jakbym mia odej w drug stron. Ponie-w psy wykamj naturaln ciekawo, nllierz wkocu do mniepodchodzio. Zakadaem smycz dopiero wwczas, gdy suczka domnie dotara. W qrm momencie byo to atwe, poniew utrrmyrra-em z ni kontakt oparty na spokojnej, asernej dominacji, czylitaki sam, w jaki psy wchodz w naturaln},,rn rodowiskll. Zacrwa-em niewiadomie stosowa psychologi psw, ktrej si nauczy-em, obserwujc z:lvierzta na farmie mojego dziadka. Wchodziemwinterakcje zpsami wtaki sam sposb, w jaki psy komunikowsi midzy sob. To by narodziny metody rehabilitacji, ktr obec-nie stosuj. Nie potrafibym wyjani sowami - ani po angielsku,ani po hiszpasku - co takiego wwczas robiem. Wszystkie mojedziania wypyway ze mnie insqmktownie.

ROZDZIA 1. DORSTAJAC Z I,SAMI

I )ziki kolejnemu, przeomowemu,,prz}apadkowi'', ktry wyda-l,zy si w orodku szkoleniowyrn, zaczem rozumie potg stada,prr,ydatn w rehabilitadi niezrwnowaonych psw. Pewnego dniarlvszedem na podwrze, trry,rnajc jednoczenie na smyczy dwarr lllweilery owczarka niemieckiego i pitbulla. w tamtym miejscu tylko1,r 1lrbowaem czego podobnego. wikszo pracownikw myla-|,l, e jestem wariatem. W firmie nie pozwalano pracowa z psamirv sladzie. Podobne prby denerwow kierownictwo. Ale gdy od-|.1,ycm t metod, zrozumiaem, jak skutecznym ipomocn}n na-,zr;tlziem w leczeniu psa z problemami moeby stado. zwrciemllw.lg, e kiedy wprowadzi si nowego, niestabilnego psa do grupy,rv kt utworzyy si ju zdrowe vry, stado wprienaprzybysza,rlziki czemu zyska on zrwnowaony stan umysfu. Moje zadanie1xllcgao na rm, eby interakcje pomidzy nowyn psem a pozosta-|vrrli czonkami stada nie byy zbyt silne. Na pocztku monitorowa-lt,rrr i powstr4nlvaem wszystkie agres}M.lre, wykluczaj ce bdllllltlnne zachowania ktrejkolwiek ze stron, apo pewnFn czasiellrlwy pies dostosowywa swoje zachowanie, tak aby pasowao d_o1xlzostaych czonkw stada. Ludzie, podobnie jak psy, a waciwie1lll< wszystkie gatunki stadne, s genetycznie ukierunkowani na do-1llrsowyrvanie si do innych, aby jak najlepiej wspdziaa z osobni-li;rrni tego samego gafunkus. udao mi si wykorzysta ten naturalny,1it,netyczny kierunek. pracujc z psami w stadzie, zaobserwowaem,zt, potrafi one w znacznie wiksrm stopniu ni czowiek przyspie-szy proces wzajemnego uzdrawiania.

Wkrtce zyskaem w orodku opini rzetelnego, solidnego pra-t,rlwnika. e im bardziejrozwijaem wasne idee dotyczce psycho-lr lgii psw, tyrn bardziej byem niezadowolony w miejscu pracy Sdz,t, nie udawao mi si w peni ukry tego niezadowolenia. Jedenz klientw, dobrze prosperujcy biznesmen, by szczeglnie poru-sztlny moim podejciem i sposobem opieki nad jego golden retrieve-l. m. obserwowa mnie przez jaw czas i by pod wraeniem zarwnolIroich umiejtnoci, jak i etyki oka,rvanej w prary. Pewnego dnia1xldszed do mnie i powiedzia: ,,Nie wygldasz tutaj na szczliwe-

ZAKLINACZ PS\/

go. Moe chciaby pracowa dla mnie?". Zapytaem, co miab}rynrobi, sdzc ocrwicie, ebdzie to miao co wsplnego z psami.

Jednak troszk mi szczka opada, kiedy powiedzi: ,,Bdziesz mylimumy. Mam ca flot takich aut".

Ho, ho. Nieza oferta. Ale ja przyjechaem do Ameryki, eby zo-

sta treserem psw. Pomimo tego uwaem, etobardzo imponuj-cy mczyzna - rodzaj silnego, pewnego siebie bnesmena, jakimsam chciabym zosta w przyszoci.

Pniej osodzi mi gorycz, dodajc, e jako jego pracownik do-

stan samochd. W tamtym czasie nie sta mnie byo na samochd,a w Los Angeles, jeli kto nie ma swojego auta, to tak, jakby niemia ng. Potrzebowaem kilku tygodni, eby podj deryzj, alew kocu si zgodziem. Po raz kolejny pojawi si anio str, ktry

nawet mnie nie znajc, pomg w realizacji kolejnego etapu mojejpodr.

Marketing zeptany

Mj nowy szef by wymagajcym, ale sprawiedliqn przeoo-nym. Pokaza mi, jak funkcjonuje jego biznes, ale rwnie, jak nale-

zy my jego limumy. Mia wyjtkowo czue oczy, potrafice dostrzec

nawet najmniejsze plamy na karoserii. Mycie aut mogo si wyda-wa trudn ptacfrzyczn, ale mnie to nie przeszkadzo, poniewa

byem i nadal jestem perfekcjonis. Jeli miabgn na stae zaj si

myciem samochodw, chciabl,m rwnie i w tym fachu by najlep-

szy na wiecie. Jestem wdziczny temll mczynie za wspanianauk, ktra mi pokaza, jak budowa solidne podstawy dobrzeprospenrjcego biznesu.

Nigdy nie zapomn dnia, w ktryrn odebraem swj sfubowy sa-

mochd. Tak, to by tylko samochd - chewolet asftovartz 19BB roku

i naprawd nie przesadz, kiedy powiem, e wanie wtedy po lazpierwszy poczuem, earzdzi,em si w Ameryce. Tego samego dnia

uruchomiem swj wasny interes - firm szkolenia psw pod naz\/v

ROZDZIN. 1. DORASTAJC Z PSAMI

l'irc:ific Point Canine Academy. Miaem tylko logo, kurtk, pospiesz-lrit, wydrukowane wizytwki, ale co najwaniejsze: miaem jasnrr"izj tego, |mzamierzamzosta. Ju nie chciaem by najlepsrmlrlr wiecie treselempswwystpujrych w filmach. Teraz moim pra-gllicniem byo niesienie pomocy jak najwikszejliczbie psw z pro-lllt,lnami, ktrych tak wiele widziaem od chwili mojego przylazdutlrl Ameryki. Czuem, e wyjtkowa histoa mojego cia orazwro-rlztlna znajomo psiej psychiki mog pomc zarlwno psom, jakr wacicielom budowa lepsze wzajemne rwizkr oraz da nadziejrllI 1lrzyszo. W przygnbienie wpdzaa mnie wiadomo, e wiele1.lak nvanych zch psw, ktrych nie udao si wyedukowa w -1rrlwych szkoach tresury moe czeka eutanazja,jeli ich wacicie-|r, stwierdz, e ju nie daj sobie z nimi rady. W gbi sercarvit,dziaem, e te psy zasfugiw na cie w takim samym stopniu,rt, jllkim i ja na nie zasugiwaem. Mj optymizm doczq ptzyso-,;r,i ptyn z gboko ugruntowanego przekonania, e w Ameryce jestll;rt,tlzo duo psw potrzebujrych pomory. Dziki szczodroci no-

,\ltlju pienasza furgonetka oraz firmowa kurtka Pacific Point K-9 Academry

ZAKLII\ACZPSW

wego pracodawry moja wia zacza przybiera konkretrre ksztaty,szybciej n mogem to sobie wyobrazi.

Opinia przekarywana ustrie jest czym zdumiewajcym. Nawetw miecie tak wielkim jak Los Angeles popularna plotka czy wiado-mo roznosz si z prdkoci nieopanowanego poaru. Miaemszczcie, bo mj nowy szef znabardzo wielu ludzi i nigdy nie kr-powa si wychwalania moich umiejtnoci. Telefonowa do swoichprzylaci i mwi: ,,Mam tutaj wspaniaego faceta z Meksyku, ktrywyczlmianiesamowiterzeczyzpsami.Pakujnvierzal

ZAKLINACZ PSW

Kobieta spytaa mnie, c4 mog zaj si su i trzy tygodniepntej znalazem si w jej domu. Dtnvi otlorzy nie kto inny, tylkosam Will Smith, znany aktor. Niemal straciem mow. Dopiero terazprzypomniaem sobie, gdzie widziem t kobiet - w kinie, w filmie

'A Low Down Dirty Shame". Moj klientk bya JadaPinkett Smith!Pomylcie lko: jestem w Ameryce zaledwie od trzech lub czte-

rech lat, prowadz dobrze prosperujcy biznes i wanie zacrryamplac z psem Jady Pinkett i Willa Smith.

Jada i Will wyjanili mi, e Jay Leno wanie podarowa im dwarottweilery i te psy wymagaj troch pracy, podobnie jak to miaomiejsce w przypadku Saki. Stwierdzenie ,,troch pTacy" nie oddajewiernie tego, zcTWw rzecz}rristoci mielimy do cz}mienia: p y-chika psw bya w fatalnlrm stanie. Na szczcie Jada bya jednzch rzadko spofkanych klientek, ktre natychmiast pojy mojetechniki i filozofi pracy. To idealna wacicielka psa - pragnie tego,co jest najlepsze dla zlvierzcia i zrobi wszystko, co w jej mocy, abypsy byy szczliwe i spenione.

Ten dzie okaza si pocztkiem jedenastoletniej ptzylani,ktra trwa do dzi. Jada i Will polecili mnie swoim przyjacioomz Hollyrvood, a byli wrd nich: Ridley Scott, Michael Bay, BarryJosephson i Vin Diesel. Ale nie to byo najcenniejsrm z dar6w otrzy-manych od Jady. Najwaniejsze, e zostaa moim mentorem. Spe-cjalnie dla mnie wynaja nauczyciela, ktry przez rok intensywnieuczy mnie jzyka angielskiego. Przede wszystkim we mnie verzya.Moim marzeniem l:yo zdoby saw dziki temu, cz}Tn si zajmuj.Ale kady podarunek ma swoj cen. Moje ciebardzo si skom-plikowao. Pojawi si nowe dylematy: komu zaufa,a na kogo trze-ba uwaa, ktry kontrakt jest dobry a ktry powinien trafi doniszczarki. Takich rueczy nie nauczysz si na farmie w lxpalino,w Meksyku. Kiedy natykaem si na p7tania, na ktre nie znaemodpowiedzi, wiedziaem, e mog liczy na Jad. Jest ona nie tylkojednz najhojniejszych osb, jakie spotkaem, ale take jednznaj-mdrzejszych. taem na przykad: ,,Jada, co si dzieje? Co terazrobi?", a ona natychmiastmnie uspokajaa, mwic: ,,Wporzdku,

ROZDZIA,I. DORASTAJCZ PSAMI 3

('csarze, to jest tak i tak...". Czuem, e mam kogo, kto o wiele wi-t,cj ode mnie wie na temat gry w pierwszej lidze i zawsze znajdziet,lrwilk w swoim przeadowanym grafiku, aby mi pomc. Jada byatlla mnie kim wicej ni nyl

Centtum Psychologii Psa we wczesnej fazie rozwoju

jednego, ani drugiego. Po prostu mnie zostawia, Kiedy odesza,

dotaro do mnie, e to nie ar\ ipo raz pierwszy w zyciu musiaem

spojrze prawdzie w oczy. Nie chciaem jej straci. Nie chciaem,

Z"ry po"o*r,ie wysza za m iel:.y inny mczyzna wychowywa

-oj"!o ma. Ilusion zgodzi.a si na powrt do mnie pod dwoma

warunkami: po pierwsze pjdziemy na terapi rodzinn, po drugie

obiecam by rwnorzdnyrn parblerem w zr,vizku. zgodziem si

nie bez wahania. Nie sdziem, e bd w stanie aIe si nauczy.

Jednak si myliem. Ilusion poddaa mnie rehabilitacji w taki sam

sposb, w jaki ja rehabilituj niezrwnowaone psy. pokazaa mi,

jakim darem s silna parfirerka i rodzina, a take jak wane jest,"et:y kady zna|az swoje miejsce w rodzinie. Dzisiaj ruwam, e

Ilusion, Andre i calvin s moim najwiksrm bogosawiestwem,

kiedy staraem si by coraz leps4,m partnerem w maestwie,

dziki pomocy lud,zi takich jak szef zwypoczalni limu"rr i Jadir

bnes rozrasta si i powoli przewacza moje fizyczne moliwoci.

Ludzie z otganizacji zajmujcych si ratowaniem zvierut zacz|i

ROZDZIA 1, DORSTAJC Z PSAMI

1lrtlsi mnie o pomoc w ocaleniu psw skazanych na upienie. Na-glc staem si wacicielem stada wyleczonych,lecz osieroconych

1lsw. Potzebowaem wikszej przestrzeni, wic wynajem zanie-tlllan nieruchomo w przemysowej dzielniry w poudniowej cz-st,i [,os Angeles. Razem z Ilusion odnowilimy jiprzeksztacilimyw CenEum Psychologii Psa - rodzaj psiego hostelu, w ktryrn odby-wlr si terapia grupowa dla psw. Rwnolegle pracowaem nad spo-

sr lbem wyjaniania moich metod w taki sposb, aby byo to przystpne

t lllr przecitlrego waciciela psa.

Amerykanie ipsy:ludzie, ktrzy kochaj zbyt nocno

Kiedy jako c}ropiec ogldaemw Meksyku filmy,,Lassie wr" oraz

,,ltin Tin Tin", byem 7,anroczony przygodami tych supergwiazd, alertlirwaem sobie spraw z tago,e s to jedynie wytwory hol\voodzkiejl l r rrtazji! Kiedy Lassie szczekna cztery razy, a Timmy zapyta:,,O co,,ltrldzi Lassie? Ogie? W domu... e, czy pali si stodoa? Dzikuj

;licsku, ruszajmy!", to wiedziaem izaLadem, e wszysry majswiadomo, i prawdziwe psy tak si nie zachowuj. Jednak kiedy

1ll,zyjechaem do Ameryki, byem zszokowany odkryciem, e wielulvlrcicieli psw wierzyo, e Lassie rzeczyvcie rozamia, co Tim-lrry do niej mwi! Nauczyem si, e tutaj powszechnie uwaa si, e

wslrystkie psy s takie jak Lassie - jak ludzie w psiej sierci. Potrze-lxlwaem troch czasu, eby to do mnie dotaro, ale kiedy pomiesz-l

ZAKLINACZ PSW

zwierztami! W kraju wolnoci, gdziekady ma prawo w peni wy-korzysta swj potencja, psom tego zabroniono|. Z pewnoci do-

skonale si nimi opiekowano - miay najlepsz rrryro, wspaniaedomy, wieOr opiek i duo mioci. Ale to nie wszystko, czegopragn. One po pTostu chc by psami!

Prpomniaem sobie, czego nauczyem si wMeksyku, kiedyspdzaem dugie godziny na obserwacji najlepszych treserw, czylisamych psw Gdy mylaem o moim naturaln}rm rwiry,ka z psami,

zacrqem rozumie, w jaki sposb mog pomc amerykaskimczworonogom, by stay si szczliws,rmi, zdrows4,tni stworzenia-

mi, aprzy okazji ich wacicielom. Moja metoda to nie operacja na

otwarm m6zgu. To nie ja j stworzyem, lecz Ma&a Natura. Mojarecepta jest prosta: eby mie zrwnowaonego, zdrowego psa, czo-

wiek musi dzieIi znim wiczenia, dyscyplin i uczucia, dokadniew takiej, a nie innej kolejnoci! Porzdek jest spraw zasadnicz i b-

d jeszcze o nim pisa.Niestety wikszo spotkanych przeze mnie wacicieli psw

w Ameryce nie ma pojcia, jak ma wyglda ten rodzaj porzdku.Dla nich numeTem jeden s uczucia. Zasadczo wielu wacicielipsw nie daje swoim psom niczego pozalczuciami, uczuciami i jesz-

czetazuczuciami! Wiem, e chcdobrze, ale ich dobre chci mog

w rzeczyrvistoci szkodzi, TaL

ROZDZIA 2.

Gdybymy mogli rozmawia z psamiJzyk energii

akiego sposobu komunikacji lbywasz,porozumiewajc si ze swo-im psem? Czybagasz go o to, eby do ciebie przyszed, podczas

gdy on nie sucha, gonic za wiewirk z ssiedztwa? Czy mwisz1lieszczotliwie do swojego pieska po tym, jak uciek z twoim ulubio-rrym pantoflem, ktry bezskutecznie starasz si odzyska? Czy z ca-lcj sry krzyczysz na swojego psa, chcc eby zszed z mebla, a ontylko patrzy na ciebie jak na wariata? Jeli ktry z powyszychprry-l

1sobie, e patrzycie na ziemi oczami szybujcego ptaka, poruszacie

si, korzystaj c ztrljwymiarowej echolokacji podobnie jak wielory-

by lub odbieracie rzecrywisto prry pomocy fal dvikowych, jak

czlnito nietoperze.kt6z nas nie marzy o takich moliwociach?

Najbardziej pocigajca w historii dr. Dolittle l:ya zgodanato, eby

zslierzta zaisbri na wielkim ekranie.Co bycie powiedzieli, gdyby tajemnica dr. Dolittle bya crym

wicej ni tylko twlrczfikcj?By moe wy obrasz sobie t tajemnic z ludzkiej perspektywy,

zastanawiasz si, czy prpadkiem nie chc ci powiedzie, e isbrie_je sposb na werbaln komunikacj z psami. Moe z wykorzysta-niem sownika, ktry tamaczy odpowiednie sowa na psi j,yk?

Zastanawiasz si, jak mgby wyglda taki jzyk, jakie miabybrzmienie? Cry * tym jzyku byby obecne takie sowa jak siad,zosta, chod, do nogi? czy wykrzykiwaby przetfumaczone sowa,

czy ra