megep sinyalizasyon merkez tesisleri

T.C.MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ

PROJESİ)

RAYLI SİSTEMLER TEKNOLOJİSİ

SİNYALİZASYON MERKEZ TESİSLERİ

ANKARA 2008

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılıKararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındakademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretimprogramlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelikgeliştirilmiş öğrenme materyalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul veKurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir veyapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine meslekiyeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerindenulaşabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarakdağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ-1 .....................................................................................................31. MERKEZ BİLGİ İŞLEM SİSTEMLERİ .............................................................................3

1.1. Merkez Bilgi İşlem Sistemlerinin Yapısı ......................................................................31.2. Merkez Bilgi İşlem Sistemlerinin Çalışması................................................................ 41.3. Merkez Bilgi İşlem Sistemlerinin Üniteleri .................................................................6

1.3.1. Merkezi Bilgi İletim Ünitesi (CDTU) Mantık Ünitesi Bölümleri ......................... 71.4. Merkezi Bilgi İletim Ünitesinin (CDTU) Hata Panelinden Arıza Tespiti .................... 8

1.4.1. Merkez Bilgi İşlem Sistemleri ile DTS Arası Arıza Tespiti .................................81.5. Merkezi Bilgi İletim Ünitesinin (CDTU) Bakım Programları ......................................8UYGULAMA FAALİYETİ ................................................................................................ 9ÖLÇME DEĞERLENDİRME........................................................................................... 10

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ...................................................................................................122. Kontrol PANELİ ve üniteleri ............................................................................................. 12

2.1. Kumanda Merkezi Kontrol Paneli CCP Yapısı ve Üniteleri.......................................132.1.1. Kumanda Konsolları............................................................................................ 132.1.2. Mozaikler ve İşar Ledleri..................................................................................... 13

2.2. Kontrol Panelinin Çalışma Prensibi ............................................................................142.2.1 Bilgilerin Panelde İzlenmesi................................................................................. 14

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 16ÖLÇME DEĞERLENDİRME........................................................................................... 17

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ...................................................................................................193. TREN TANITIM SİSTEMLERİ........................................................................................ 19

3.1. Tren Tanıtma Numarası İşletim Ünitesi (TINP) Yapısı..............................................193.1.1. Tren Numarası Mantık Bloğunun Bölümleri....................................................... 20

3.2. Tren Tanıtma Numarası İşletim Ünitesi (TINP) Çalışması ........................................213.2.1. Tren Tanıtım Numarasının Kaydırılması............................................................. 213.2.2. TLE Sisteminde Çalışan Alıcı (Receiver)- Verici (Transmitter) Cihazları .........23


ÖĞRENME FAALİYETİ-4 ...................................................................................................264. BİLGİ İLETİM ÜNİTESİ (DTS) ....................................................................................... 26

4.1. Bilgi İletim Ünitesi (DTS) .......................................................................................... 264.2. Bilgi İletim Ünitesi DTS-Amplifikatör Tipi ............................................................. 274.3. Bilgi İletim Uydusu DTS-Repetör Tipi.......................................................................28UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 29ÖLÇME DEĞERLENDİRME........................................................................................... 30

ÖĞRENME FAALİYETİ-5 ...................................................................................................315. Trengraf(Train Graph)........................................................................................................31


MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 36CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................37KAYNAKÇA......................................................................................................................... 38

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALARKOD 525MT0227ALAN Raylı Sistemler TeknolojisiDAL Raylı Sistemler Elektrik ElektronikMODÜL Sinyalizasyon Merkez Tesisleri

MODÜLÜN TANIMI

Bu modül Raylı sistemlerde kullanılan sinyalizasyon merkeztesislerini yönetme, bunların devreye bağlantısını yapmak vebu devre elemanlarının bakım onarımını yapmak ile ilgilibilgi ve becerileri kapsayan öğrenme materyalidir.

SÜRE 40 / 32ÖN KOŞUL Yok

YETERLİKSinyalizasyon merkez tesislerini ile ilgili bakım ve onarımınıyapmak

MODÜLÜN AMACI

Genel AmaçBu modül ile gerekli ortam sağlandığında, Merkez Bilgiİşlem ünitesinin, Kontrol Paneli Ünitelerinin, Tren TanıtımÜnitelerinin, Bilgi iletim ünitesinin (DTS) ve Trengrafünitesinin özelliklerini bilecek ve gerekli bakım onarımıyapabileceksiniz.Amaçlar1. Merkez Bilgi İşlem ünitesinin özelliklerini

seçebileceksiniz.2. Kontrol paneli ünitelerinin özelliklerini seçebileceksiniz.3. Tren Tanıtım ünitelerinin özelliklerini seçebileceksiniz.4. Bilgi iletim ünitesinin (DTS) özelliklerini

seçebileceksiniz.5. Trengraf çıktısını okuyabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

OrtamBu işleri yapan işletmeler.DonanımKumanda panosu, İşletmede bulunan sinyal sistemi gereçleri,Kullanma kılavuzları, malzeme katalogları, tepegöz,projeksiyon, bilgisayar.

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Modülün içinde yer alan öğrenme faaliyetlerinden sonra,verilen ölçme araçları ile kendi kendinizideğerlendireceksiniz.

Modül sonunda öğretmeniniz tarafından teorik ve pratikperformansınızı ölçme teknikleri uygulayarak modüluygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerekdeğerlendirileceksiniz.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Gelişen teknoloji içerisinde raylı sistem teknolojileri büyük yer tutmaktadır. Bu sistemiçerisinde ki araçların düzenli bir şekilde hareket edebilmesi için kumanda merkezi çokbüyük bir öneme sahiptir.

Sinyalizasyon sistemi İçinde bulunan Merkez Bilgi İşlem ünitesini, Kontrol paneliünitelerini, Trengrafı, Bilgi İletim ve Ünitelerini ve Tren Tanıtım Sistemlerinin yapılarını veçalışma sistemlerinin iyi bilinmesi gerekir. Bu sistemler sayesinde bir bilgi kumandamerkezinden trene gönderilebilir veya alınabilir.

Bu modül sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile Raylı Sistemler teknolojilerialanının Raylı Sistemler Elektrik Elektronik dalı içerisindeki kumanda merkezinden birbilginin nasıl gönderildiğini kavrayacaksınız.

Bu modülü aldığınızda, Merkez Bilgi İşlem ünitesinin özelliklerini, Kontrol paneliünitelerinin özelliklerini, Trengrafı ünitesinin özelliklerini, Bilgi İletim Ünitesininözelliklerini, Tren Tanıtım ünitelerinin özelliklerini seçebileceksiniz ve bu sistemleritanıyarak işlevini öğrenecek bakım ve onarımını yapabileceksiniz.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

Bu faaliyet sonunda gerekli ortam sağlandığında; Merkez Bilgi İşlem ünitesininözelliklerini seçebileceksiniz.

Bu faaliyet öncesinde raylı sistemler alanında faaliyet gösteren işletmelerde bulunankumanda merkezindeki Bilgi işlem ünitelerinin parçaları hakkında bilgi edininiz. Buaraştırmaları yaparken edindiğiniz bilgi birikimlerini not ederek arkadaşlarınızla paylaşınız.

1. MERKEZ BİLGİ İŞLEM SİSTEMLERİ

1.1. Merkez Bilgi İşlem Sistemlerinin Yapısı

Bir merkezden gönderilen kontrol kodu ile o merkeze bağlı birimlere kumandaetmenin söz konusu olduğu ve her türlü sinyalizasyon bilgileri ile tren trafiğinin birindikasyon paneli üzerinde izlenebildiği sistemlerde bu bilgi alış verişini temin edecekcihazlara ihtiyaç vardır. Merkez ve yol boyundaki irtibatı sağlayan iletim hattı Bilgi İşlemsistemini oluşturur.

Merkezi Bilgi İletim Ünitesi (CDTU);DTS, ATI ve TINPU arasında uyumu sağlayanbir mantık ünitesi ile DTS’ler arasında uyumu sağlayan mantık ünitesinden oluşur.

Şekil 1.1: Merkez bilgi işlem ünitesi

CDTU üzerinde her kanal için bir iletim ünitesi ve sigortasız kesici (anahtar) bulunur.Ayrıca sistem paneli, güç kaynağı üniteleri ve fanları vardır.

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

Fan Ünitesi

Sistem Paneli Güç Kaynağı Ünitesi

Soft Monitör Güç Kaynağı ÜnitesiLogic Bölüm 1

Arıza Paneli

Logic Bölüm 2

Fan Ünitesi

Şekil 1.2: CDTU’nun fiziki görünümü

1.2. Merkez Bilgi İşlem Sistemlerinin Çalışması

Kumanda edilecek olan bölgenin uzunluğuna bağlı olarak bu sistem içerisinde yeterlisayıda ve gerekli yerlerde olmak üzere yükseltici (Amplifier) ve tekrarlayıcılar da (reparator)bulunur. Ayrıca yeterli sayıda bilgi kanalları vardır.

Merkezi Bilgi İletim Ünitesi (CDTU) her istasyona yerleştirilmiş bulunan bilgi iletimuydularına (DTS) bir çift iletim hattı ile bağlanmıştır. Merkez ile kendisine bağlı noktalararasında kontrol ve indikasyon bilgileri işlemi görür. Sinyal, makas ve diğer kumandalıdonanımların kontrolü için dispeçer tarafından verilen bilgiler CDTU vasıtası ile DTS’leregönderilir. Bu kontrol işlemlerinin sonucu olarak veya tren hareketlerine bağlı olarakbölgede meydana gelen değişiklikler relay interlocking devreleri üzerinden DTS’lere veoradanda CDTU’ya gelir. Daha sonra bu bilgi izleme paneline, trengraf cihazına ve trentanıtma numarası işletim ünitesine gönderilir.

5

Led Işık GöstergeleriTren Numara

RepeatörRepatör

Dispeçer Kumanda KonsoluTren Tanıtım Ünitesi

TrengrafMer.Bilgi İletim

Saha Bilgi İletim

SahaBilgiİletimAmp.

Saha Bilgi İletim Re.

Saha RöleEvi

Teçhizatı

Merkez Kontrol Paneli

CCP

Enerji Kaynakları İletişim Hattı

AC 220 V

DTSAC 220 V

AC 220 V

Şekil 1.3: Sinyal kumanda sisteminin çalışma prensibini gösteren blok diyagramı

Merkezi bilgi İletim Ünitesi-CDTU, Saha İletim Uydusu-DTS’ ye gönderilmesigereken kontrol bilgisi olmadığı zaman indikasyon tahsis kodlarını birinci istasyondakindenson istasyondaki (her kanal için) DTS’lere devirsel olarak gönderir. İndikasyon bilgisindedeğişiklik olursa DTS İndikasyon kodunu gönderir. Değişiklik yoksa DTS sadece indikasyoncevap kodunu gönderir. Gelen bilgiler CDTU’da doğrulanırsa indikasyon bilgisi olarakalınır. Alınan bu bilgi Tren tanıtım ünitesi-TINP, Otomatik trengraf-ATI veya Dispeçerkumanda konsolu DIP’e gönderilir. Bilgiler doğrulanmazsa CDTU, sonraki tahsis kodunuiletimine geçer ve böylece bir indikasyon devri tamamlanır.

Dispeçer tarafından kontrol bilgisi oluşturulduğu zaman mevcut indikasyon devribittikten sonra kontrol devrine geçer. DTS’ ye gönderilen bilgi orada doğrulanırsa, CDTU’ya cevap gönderilirken röle anklaşman sistemlerinde deşifre olarak gönderilir. CDTU’ yagelen bilgi doğrulanırsa sistem tekrar indikasyon devrine geçer. Devamlı kontrol bilgisiolduğunda kontrol devri devam eder.

6

Şekil 1.4: CDTU’nun görünümü

1.3. Merkez Bilgi İşlem Sistemlerinin Üniteleri

İşletme Devresi: Bu devre mikro işlemci ünitesi MPU, Hafıza ROM-RAM veçevre kontrol devrelerinden meydana gelir. Girilen kontrol bilgisi iletimformatına( kodlama çevrilir ve modem devresine aktarılır. Modem devresindengelen bilgiler çevrilerek mantık ünitesine indikasyon bilgisi olarak gönderilir.

Modem Devresi: Modüle ve demodüle edici ünitelerden oluşur. Modüle ediciünite işletme devresi tarafından hazırlanan iletim bilgisini1,7±0,4kHz’edemodüle edilmiş dalgaya çevirir. Bu frekans 10 dB’ ye kadar yükseltilir veaktarılır. Demodülasyon ünitesi modüle edilmiş dalgayı yükseltir ve sonrafrekans değiştirme devresince üretilen modülasyon sinyaline dayalı olarakdalgayı,7±0,4kHz’e demodüle eder. Bu sinyal modem IC ile alınan bilgiyeaktarılır.

Frekans Değiştirme Devresi: Çoklu “frekans iletimi için gerekli olanmodülasyon sinyalini (10–70 kHz) sağlayan devredir. Bu devre farklıayarlamalara göre 5 frekansa ayrılır. Ayrıca bu devrede bir band geçiren filtreile alma ve gönderme yönleri için zayıflatıcı vardır.

7

Şekil 2.5: Sistem panelinde bulunan kartlar

1.3.1. Merkezi Bilgi İletim Ünitesi (CDTU) Mantık Ünitesi Bölümleri

İşlemci Devresi: Bu devredeki Mikro işlemci ünite-MPU hafızadan programlarıokur ve bu programlara göre işlemleri uygular.

Hafıza Devresi: Programlar ve tablolar bu devreye yazılır. Kalıcı bellek yaniyazılan bilgilerin değiştirilmediği ve sadece okunduğu hafıza-ROM veBilgilerin yazılıp silinebildiği yani hem yazılıp okunabildiği hafıza-RAMdevrelerini içeren bu devre tamamen MPU tarafından kontrol edilir.

Ölçme Paneli Giriş/Çıkış Devresi: MPU’nun kontrol ettiği bir zamanlayıcıiçerir. Zamanlayıcı üzerindeki süre dolunca MPU’ya bir ara verme komutugönderir. Hata bilgileri burada toplanır ve ölçme paneli göstergesi üzerinde hatagöstergeleri yanar. Bu devre MPU’yu izleyerek hem onun hem de temel saatinnormal olarak çalışıp çalışmadığını kontrol eder.

Hafıza Transfer Devresi: Sisteme enerji verildiğinde birimler arasında hafızakontrolleri yapılırken hafıza transferini gerçekleştirir. Transfer metodudoğrudan girişdir.

Seri Ara Uyum Devresi: CDTU, TINP, DIP, ATI giriş çıkış devrelerinin geneladıdır. Gelen bilgilere yazılım vasıtası ile ara uyum görevi yapan MPU, ROM,RAM ve çevre kontrol devrelerinden oluşur.

Yazılım Monitörü Devresi: Bu devre numaratörler, ayar anahtarları vegöstergelerden oluşur. Bu monitör devresi vasıtası ile hafızaya yazma,hafızadan silme, fonksiyonları okuma zaman ve tarih ayarı gibi birçok işlemleryapılabilir.

8

1.4. Merkezi Bilgi İletim Ünitesinin (CDTU) Hata Panelinden ArızaTespiti

CDTU hata panelinde;POWER: Güç kaynağı normal iken yanar.TRANLG: Mantıklar arası iletimin giriş devresinde ara uyum hatası olursa yanar.DIPIF: Kumanda masası ara uyum devresinde veya seviye değiştirme devresinin DC-

DC konvertöründe çıkış hatası olursa yanar.

TINPIF: TINP ara uyum devresinde ara uyum hatası olursa veya DC-DCkonvertöründe çıkış hatası olursa yanar.

TRANSIF: Gönderme ara uyum devresinde ara uyum hatası olursa veya DC-DCkonvertöründe çıkış hatası olursa yanar.

CPU: İşletme devresinde hafıza veya zaman hatası olursa veya izleme hatası meydanagelirse yanar.

SIF: Kullanılmaz

ACK: Bu anahtar çeşitli hata göstergelerinin elle sıfırlanması için kullanılır. Anahtarabasılınca hatalar sıfırlanır. Eğer hata durumu devam ediyorsa göstergeler tekrar yanar.

RESET: Bu buton bütün sistemin ilk haline gelmesini sağlar. Tüm işlemleri yokedeceğinden normal şartlarda kullanılmamalıdır.

1.4.1. Merkez Bilgi İşlem Sistemleri ile DTS Arası Arıza Tespiti

CDTU aşağıdaki durumlarda, DTS hatası olduğunu tespit eder.

İndikasyon tahsis kodu gönderildiği halde indikasyon cevap kodu veyaindikasyon kodu gelmezse

İndikasyon kodu doğrulama işleminden geçmezse Kontrol koduna cevap gelmezse Kontrol cevap koduBu hatalar ard arda üç kez tekrar ederse o DTS’ ye ait bir istasyon hatası tespit

edilir.Bundan sonra kontrol ve indikasyon devirleri arızalı DTS’ ye gönderilmez.

1.5. Merkezi Bilgi İletim Ünitesinin (CDTU) Bakım Programları

Merkezi Bilgi İletim Ünitesinin periyodik bakımları katologlarda belirtilenlerdoğrultusunda yapılır. Ünite üzerinde bulunan hata panelindeki ledler sürekli izlenerek, hatatespit edildiğinde CDTU-AMP-REP arasındaki tüm kanalların çıkış ve dönüş seviyeleri dBolarak ölçülür. Bu ölçüm değerlerine göre seviye ayarları yapılır.

9

UYGULAMA FAALİYETİAşağıdaki işlem sırasını uygulayarak raylı sistemlerin kullanım alanlarını ve çeşitlerini

inceleyiniz.

İşlem Basamakları Öneriler

Merkez Bilgi İşlem ünitelerini seçiniz.

Çalışma ortamınızı hazırlayınız. Gerekli güvenlik tedbirlerini alınız. Bu tür elektronik kartlar statik

elektrikten bozulabileceği içindokunulmamalıdır.

Merkez Bilgi İşlem ünite birimlerininözelliklerini seçiniz. Kontrol kartının özellilerini öğreniniz.

Merkez Bilgi İşlem ünitelerinin kullanımyerlerini seçiniz.

Bu tür elektronik kartlar statikelektrikten bozulabileceği içindokunulmamalıdır.

Merkez Bilgi İşlem ünitelerininkontrolünü yapınız.

Bu tür elektronik kartlar statikelektrikten bozulabileceği içindokunulmamalıdır.

UYGULAMA FAALİYETİ

10

ÖLÇME DEĞERLENDİRMEÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki çoktan seçmelisorularını cevaplandırarak belirleyiniz.

1. Aşağıdakilerden hangisi Merkezi Bilgi İletim Ünitesinin Bölümleri değildir?

A) İşletme DevresiB) Modem DevresiC) Frekans DeğiştirmeD) Hız Devresi

2. Merkezi Bilgi İletim Ünitesinin hata panelinde CPU lambası yanarsa ne olur?

A) İşletme devresinde hafıza veya zaman hatası olursa veya izleme hatası meydanagelirse yanar.

B) KullanılmazC) Güç kaynağı normal iken yanar.D) Gönderme ara uyum devresinde ara uyum hatası olursa veya DC-DC

konvertöründe çıkış hatası olursa yanar.

3. CDTU’nun İngilizce açılımı hangi şıkta doğru olarak verilmiştir?

A) Central Data Transmisson UnitB) Control Data Transmit UnitC) Control Date Transmisson UnitD) Central Date Transfer Unit.

4. ROM, ve RAM devreleri hangi devrenin içinde bulunur?

A) İşlemci DevresiB) Yazılım Monitörü DevresiC) Ölçme Paneli Giriş/Çıkış DevresiD) Hafıza devresi

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınızsorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

11

UYGULAMALI TEST

Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki kontrol listesine göre değerlendirerek, eksik veyahatalı gördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz.

Değerlendirme Ölçeği Evet Hayır

Merkez Bilgi İşlem ünitelerini seçtiniz mi?

Merkez Bilgi İşlem ünite birimlerinin özelliklerini seçtiniz mi?

Merkez Bilgi İşlem ünitelerinin kullanım yerlerini seçtiniz mi?

Merkez Bilgi İşlem ünitelerinin kontrolünü yaptınız mı?

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözdengeçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksiklikleriniziaraştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz.

Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

12


Bu faaliyet sonunda kontrol paneli ve ünitelerini seçebileceksiniz.

Bu faaliyet öncesinde aşağıdaki araştırmaları yapınız. Makas sinyali gönderme işlemiyapıldığında mozaik paneldeki değişiklikleri araştırarak rapor olarakhazırlayınız.Araştırmalarınızı internet ortamından, herhangi bir kumanda merkezini gezerek,mesleki eğitim veren kuruluşlardan (Üniversite, Endüstri Meslek Liseleri vb.) kütüphaneortamı veya her hangi bir yazılı kaynaklardan yapabilirsiniz.

2. KONTROL PANELİ VE ÜNİTELERİSinyalizasyon sisteminde merkez ile yol boyu tesisleri arasında, trenler arasında veya

tren ve merkez arasında çeşitli yollarla bilgi alışverişi yapılır.

Tren trafiğinin yürütüldüğü merkezlerdir. Bu merkezde hazırlanmış bir oda içerisindemevcut olan kumanda panelinden trenler izlenmesi ve kumandası yapılmaktadır. Ayrıca buoda içerisinde çeşitli bilgisayar üniteleri, tren tanıtma sistemleri, telefon sistemi, alternatifenerji kaynakları, trengraf, yazıcı ve kaydedici ünitelerde mevcuttur. Trenleringüzergâhlarında emniyet ve güven ile ilerleyebilmeleri için kumanda merkezleri büyük roloynamaktadır.

Şekil 2.1: Kumanda merkezi


AMAÇ

ARAŞTIRMA

13

2.1. Kumanda Merkezi Kontrol Paneli CCP Yapısı ve Üniteleri

Kumanda merkezinde mozaik panel üzerinde Tren numara göstergeleri (Train Numberİndikatör-TNİ) Makas sinyal ve işar ledleri (Led İndikatör Light) bulunur. Ayrıca bu merkeziçinde tren tanıtım ünitesi (Train Identification Number Processor-TİNP), Dispeçer kumandakonsolu (Dispatcher Desk With Keyboard) ve Trengraf (Automatic Train graph Instrument –ATI) bulunmaktadır.

Kumanda kontrol panelinden (CCP) merkez bilgi işlem ünitesinde değerlendirilenlojik bilgilerden trenlerin hareketleri, bulundukları nokta, yolun trafik yönü, yol boyundabulunan makas sinyal ve hat bilgileri gözlenebilir. Yoldaki ilgili sinyaller verilerek makasdeğişiklikleri buradan yapılır. Beklemesi gereken trenlere gerekli talimatlar bu merkezdenverilir. Kısacası bütün trenleri güvenli bir şekilde hareket edebilmeleri bu merkezden yapılankontrol ve kumandalar ile sağlanır.

2.1.1. Kumanda Konsolları

Dispeçer kumanda konsolu (Dispatcher Desk With Keyboard) aşağıdaki bölümlerdenoluşur.

Enerji kaynağı dağıtım terminalleri Keyboard ve monitör Factory computer (ara birim) Giriş çıkış birimleriKlavyeden girilen bilgiler ve komutlar ara birim üzerinden merkez bilgi işlem

ünitesine aktarılır.

2.1.2. Mozaikler ve İşar Ledleri

Mozaik panel mozaik şeklindeki parçalardan oluşmuştur. Bu parçalar üzerineyerleştirilen yol modül ledleri, tren numara gözcükleri ve sistemle ilgili bilgi ledleri (makasbilgileri, sinyal bilgileri, enerji bilgileri vb.) ile panel oluşturulur.

Şekil 2.2: Mozaik panel görünümü

14

2.2. Kontrol Panelinin Çalışma Prensibi

Arazide herhangi bir işlem (Makas sinyal tanzimi gibi) yapılacağı zaman ÖnceDispeçer (Kumanda merkezinde bilgi gönderip alan komuta kontrol elemanı) kumandakonsolunda bulunan keyboard tan yapılacak olan işlem hazırlanır. Bu işlem başlatmabutonuna basılması ile bilgi iletim ünitesine gider. Ayrıca bu bilgi sahadan bilgi gelesiyekadar ekranın sol alt köşesinde bekler. Merkezi bilgi iletim ünitesi bu bilgiyi sahadaki ilgiliistasyonun Saha İletim Uydusuna (DTS) aktarır. DTS aldığı bu bilgiyi ilgili fonksiyonrölelerine aktarır ve gerekli işlem yerine getirilir.

Daha sonra tamamlanan işlem röleler vasıtası ile DTS’ ye geri aktarılır. DTS bilgiyiMerkezi bilgi iletim ünitesine gönderir. Buradan Tren Tanıma ünitesine daha sonra Merkezkontrol paneline aktarılır. İlgili ledlerin yanması sağlanır. Sonunda ekranın sol alt köşesindebekleyen gönderme bilgisi silinir.

2.2.1 Bilgilerin Panelde İzlenmesi

Örnek olarak makasın konum değiştirme işlemi verilmiştir. Kumanda merkezindeDispeçer Makasın konum değiştirme komutunu girdikten sonra bu komut merkez bilgi işlemünitesinin lojik birimlerinde değerlendirilir. Komutun uygunluğunun tespitinden sonraişlemler örnekteki gibidir.

Şekil 2.3: Dispeçer önündeki monitörde bir görüntü

Aşağıdaki şekillerde Eskişehir’e bağlı bir istasyonda makas sinyali verilerek aktifyolların değişimi gösterilmiştir. Şekil 2.4-a’da yolun normal konumu(52DA: Biçerdekuzeyde doğu maskı A yolu), Şekil 2.4-b makas değişimi ledlerin yanıp sönmesi ilegözükmektedir. Şekil 2.4-c’de ise makaslar konum değiştirmiş hali ve son olarak tekrarmakaslara kumanda edilerek eski haline gelmiş hali ise Şekil 2.4-d’de gösterilmiştir.

15

Şekil 2.4-a Şekil 2.4-b

Şekil 2.4-c Şekil 2.4-d

16

UYGULAMA FAALİYETİKontrol paneli ünitelerinin özelliklerini seçme işlemini aşağıdaki işlem basamaklarına

göre yapınız.

İşlem Basamakları Öneriler Kontrol paneli ünitelerini seçiniz. İşlem basamaklarına uygun çalışma

düzenini sağlayınız. Kontrol paneli ünitelerinin özelliklerini

seçiniz. Mesleğinizle ilgili etik kurallara

uyunuz.

Kontrol paneli ünitelerinin kullanımyerlerini seçiniz.

Kontrol panelleri statik elektriktenetkilendikleri için üzerinizdeki statikelektriği boşaltınız.

Kontrol paneli ünitelerinin kontrolünüyapınız.

Kumanda panosunda girilecekkomutları belirleyin.


17



1. Kumanda merkez tesislerinde aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?

A) Tren numara göstergelerB) Saha Bilgi İletim ÜnitesiC) TrengrafD) Dispeçer kumanda konsolu

2. Kumanda merkezinde çalışan bilgi gönderip alan komuta kontrol elemanı ne denir?

A) KondüktörB) ŞefC) DispeçerD) Callmen

3. Makaslar konum değiştirdiği anda kumanda panelinde ledlerin durumu nasıldır?

A) Sürekli yeşil ışık verirB) Yanıp sönerek yeşil ışık verirC) Sürekli turuncu ışık verirD) Yanıp sönerek turuncu ışık verir

4. Mozaikler üzerinde aşağıdaki bilgilerden hangisi yoktur?

A) makas bilgileriB) tren hız bilgisiC) tren numarasıD) sinyal bilgileri

5. Dispeçer kumanda konsolunda aşağıdaki bölümlerden hangisi yoktur?

A) YazıcıB) Keyboard ve monitörC) Factory computer (ara birim)D) Enerji kaynağı dağıtım terminalleri

DEĞERLENDİRME




18

UYGULAMALI TEST



Kontrol paneli ünitelerini seçtiniz mi?Kontrol paneli ünitelerinin özelliklerini seçtiniz mi?Kontrol paneli ünitelerinin kullanım yerlerini seçtiniz mi?Kontrol paneli ünitelerinin kontrolünü yaptınız mı?

DEĞERLENDİRME



19


Bu faaliyet sonunda gerekli ortam sağlandığında; tren numarası ünitelerininözelliklerini seçeceksiniz.

Bu faaliyet öncesinde TLE sistemindeki alıcı ve vericilerde kullanılan frekansbantlarını araştırınız. Bu araştırmaları yaparken edindiğiniz bilgi birikimlerini not ederekarkadaşlarınızla paylaşınız.

3. TREN TANITIM SİSTEMLERİ

3.1. Tren Tanıtma Numarası İşletim Ünitesi (TINP) Yapısı

Tren tanıtım ünitesi, merkezi bilgi iletim ünitesinden gelen, tren bilgilerini kullanarak,bunu panel üzerinde tren numarası olarak gösterilmesini sağlar. Trenler merkez kumandapanelinde belirlenmiş numaralar ile gözükür. Her bir tren değişik tanıtım numarası ileadlandırılır. Bu numaraların kumanda panelinde ve hatlarda tanınmasını sağlayan üniteye iseTren Tanıtma Numarası İşletim Ünitesi (Train Identification Number Processing Unit-TINP)denir. İlk bilgi girişi klavyeden yapıldıktan tren hareket ettiği süre kumanda panelinderahatlıkla gözlenebilir.

Şekil 3.1: Tren tanıtma numarası işletim ünitesi (TINP)

TINP, Tren numarası mantık bloğu, indikasyon bloğu, röle, fan ve güç kaynağındanoluşur. Programlar ile bilgileri alan, aktaran bir mikro işlem ünitesi (Micro Processing Unit-MPU) kullanılır. Merkez bilgi iletim ünitesi (CDTU) ve kumanda konsollarından gelençeşitli bilgileri alarak izleme paneline aktarmak sureti ile tren numaralarının ilgili numaragöstergesinde gösterilmesini sağlar. Tren hareketlerine bağlı indikasyonları ve kumandakonsolundan girilerek hazırlanan güzergâh indikasyonlarını izleme paneline (CCP) aktarır.Trenler OS bölgesine girdiğinde veya yaklaştığında kumanda masalarına sesli ikaz verilmesiiçin komutları aktarır.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

20

Şekil 3.2: Tren tanıtma numarası işletim ünitesi (TINP)

3.1.1. Tren Numarası Mantık Bloğunun Bölümleri

İşlemci Devresi: Hafızadan programları okuyan ve bu programlara göreişlemleri okuyan bir mikro işlemci içerir.

Hafıza Devresi: Programlar ve tablolar bu devreye yazılır. ROM ve RAMdevrelerini içeren bu devre tamamen MPU tarafından kontrol edilir.

Ölçme Paneli Giriş/Çıkış Devresi: MPU’nun kontrol ettiği bir zamanlayıcıiçerir. Zamanlayıcı üzerindeki süre dolunca MPU’ya bir ara verme komutugönderir. MPU’yu izleyerek hem onun hem de temel saatin normal olarakçalışıp çalışmadığını kontrol eder.

Seri Ara Uyum Devresi: CDTU, DIP1, DIP2, ATI1 ve ATI2 ile ara uyumusağlayan devrenin genel adıdır. MPU, hafıza ve çevre kontrol devrelerindenoluşur.

Seviye Değiştirici Devre: sinyallerin seviyesini seri ara uyum devresi üzerindendeğiştirir.

Gösterge Çıkış Devreleri: Bu devreler CDTU, DIP1 ve DIP2’den gelen Ledgösterge bilgisi ve tren numara bilgisini hafızaya alarak gösterge gözcükleriyleuyumlar. Bu bilgiler röle ünitesi vasıtası ile izleme panelindeki yerlerineaktarılır.

Yazılım monitörü Devresi: CDTU üzerindeki yazılım monitörü ile aynı yapıdaolup tren numarası ve diğer indikasyonlarla ilgili çeşitli izleme ve kontrolişlemlerinin yapılmasını sağlayan devredir.

TINP İndikasyon bloğunun bölümleri ise mantık bloğunun bölümleri ile aynı isimliolup benzer görevleri yapmaktadır.

21

3.2. Tren Tanıtma Numarası İşletim Ünitesi (TINP) Çalışması

3.2.1. Tren Tanıtım Numarasının Kaydırılması

AT BT

Şekil 3.3: Tren numarasının kayma şekli (otomatik blok)

Şekil 3.4: 11002 Nu’lu trenin kumanda panelinde gösterimi

Tren A ray devresinden B ray devresine geçince tren tanıtım numarası da şekildegösterildiği gibi hemen bloğun yukarısına yerleştirilmiş dikdörtgen pencere kutunun içinekayacaktır.

Şekil 3.5: Tren numarasının kayması (istasyon girişi)

Tren istasyona girerken en alttaki bloğun içinde bulunan dört veya beş basamaklıteren numarası, tren üst yola geçerken, otomatik olarak en üst yoldaki dikdörtgen kutununiçine kayacaktır.

A B

22

At Bt Ct

Şekil 3.6: Tren numarasının kayma şekli (istasyon çıkışı)

Şekil 3.7: Tren numarasının kayma şekli (istasyon çıkışı)

Tren, İstasyonun hangi yolundan hareket başlayacaksa ,tren numarası da,otomatik olarak öndeki bloğu temsil eden pencereye ,tren ilgili ray devresini meşgul ettikçe,kaymaya başlayacaktır.

Şekil 3.8: Tren numarasının kayma şekli (istasyonda hat değişimi)

Başlangıç pencere Gelinen pencere Meşgul ray devresi Hat kesimi0111 0222 BT 20111 0223 BT 30212 0223 FT 3

Tablo 3.1: Tren ray devrelerini meşgul ettikçe kayan tren numarası şekildeki basit bir tablodagösterilmektedir.

0111

0222

0212 0223

AT BT

CT

ET FT GT

01

02 04

06

1

2

3

1111

1111

23

3.2.2. TLE Sisteminde Çalışan Alıcı (Receiver)- Verici (Transmitter) Cihazları

İki istasyon asında tren numaralarını göstermek için; her ray devresinde bulunan trackrölesinden alınan bilgi ile çalışan vericiler bulunur. Track rölesinin bulunduğu her noktadakivericinin frekansı farklıdır. Bu frekanslar alıcı tarafından algılanarak DTS aracılığı ilebloğun meşgul olup olamadığını merkeze iletirler. Merkez aldığı blok bilgilerine göre trennumarasının ilerlemesini sağlar.

A İstasyonu B İstasyonu

T T R T R T

Track Röle KontaklarıDTS

Verici AlıcıB TR BN N REC

BL Hattı

Şekil 3.9: TLE sisteminde çalışan alıcı-verici cihazların prensip şeması

DTS

REC

24

UYGULAMA FAALİYETİAşağıdaki işlem sırasını uygulayarak tren tanıtım ünitesi elemanlarının özelliklerini

seçme işlemini yapınız.


Tren tanıtım ünitesinin elemanlarınıseçiniz.

İşlem basamaklarına uygun çalışmadüzenini sağlayınız.

Mesleğinizle ilgili etik kurallarauyunuz.

Tren tanıtım ünitesi elemanlarınınözelliklerini seçiniz.

Tren tanıtım ünitesi elemanlarınınözelliklerini öğreniniz.

Tren tanıtım ünitesi elemanlarınınkontrolünü yapınız.



25



1. Tren Tanıtma Numarası İşletim Ünitesi (Train Identification Number ProcessingUnit-TINP) içerisinde aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?

A) RöleB) İndikasyon bloğuC) İndikasyon izleme paneliD) Güç kaynağı

2. Tren Numarası Mantık Bloğunun Bölümlerinden olan Hafıza Devresine işe yarar?

A) Programlar ve tablolar bu devreye yazılır.B) Sinyallerin seviyesini seri ara uyum devresi üzerinden değiştirir.C) Hafızadan programları okuyan ve bu programlara göre işlemleri okuyan bir mikro

işlemci içerir.D) MPU’nun kontrol ettiği bir zamanlayıcı içerir.

3. Aşağıdakilerden hangisi Tren Numarası Mantık Bloğunun Bölümlerinden değildir?A) Saha iletim devresiB) Gösterge Çıkış DevreleriC) Ölçme Paneli Giriş/Çıkış DevresiD) Yazılım monitörü Devresi

4. TLE sisteminde vericinin (transmitter) görevi aşağıdakilerden hangisidir?A) Track bilgisini DTS’e aktarmakB) Track bilgisini merkeze aktarmakC) Track bilgisini panele aktarmakD) Track bilgisini alıcıya(receiver) aktarmak

DEĞERLENDİRME



26



Bu faaliyet sonunda gerekli ortam sağlandığında; DTS’in özelliklerini seçebileceksiniz

Bu faaliyet öncesinde DTS içerinde bulunan kartları araştırarak, bu kartların anagörevlerini tespit ediniz. Bu araştırmaları yaparken edindiğiniz bilgi birikimlerini not ederekarkadaşlarınızla paylaşınız.

4. BİLGİ İLETİM ÜNİTESİ (DTS)

4.1. Bilgi İletim Ünitesi (DTS)

Bilgi iletim üniteleri Merkezi bilgi iletim ve iletim uydularından ibarettir. Bu üniteiletim devreleri ile bilgiyi iletir ve alır. Merkezi Bilgi iletim Ünitesi dispeçer masasındankontrol bilgilerini, Yol Boyundaki Bilgi iletim uydularına gönderir. Aynı zamandasinyaller,makaslar ve ray devrelerinden gelen bilgileri alır depolar ve dispeçer masasına,trengrafik cihazına ve tren tanıtım numarasına çıktı olarak verir. Bilgi İletim Uyduları kontrolbilgilerini alır ve belli bir zaman diliminde, interloking sistemine verir.

DTS içerisinde Enerji kartı (Power Supply Unit-PSU), İletişim (Transmission) ünitesive mantık(Logic) ünitesi kartlarından oluşur.

Sahalarda bulunan röle evinin içindeki DTS’ in bünyesinde Güç kaynağı, blokmesafesi ile mesafeleri gösteren alıcı ve vericiler, Saha Bilgi İletim Ünitesi (DataTransmission Satellite-DTS), Saha Bilgi İletim Ünitesi ve Ampflikatör, Saha Bilgi İletimÜnitesi ve Repeatör bulunmaktadır.

Enerji kartları üzerinde bulunan ledin yeşil yanması enerji kaynağının normalçalıştığını gösterir. İletişim bölümünün normal çalışıp çalışmadığını ise MDM-S kartıüzerinde bulunan ledler izlenebilir.

DTS ler iletişim hattına paralel bağlıdır.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

27

Şekil 4.1: DTS’nin boş görünümü

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

İletişim Mantık Güç KaynağıBölümü Bölümü Bölümü

Şekil 4.2: Bilgi iletim ünitesi bölümleri

4.2. Bilgi İletim Ünitesi DTS-Amplifikatör Tipi

DTS bölümünün çalışma şekli istasyon DTS’in çalışma şekli ile aynıdır. Ancak ilaveolarak birde Ampflikatör bölümü vardır. Ampflikatör bölümünün görevi o noktaya kadargelen tüm kanal seviyelerini seviye ayar tablosundaki değerlere göre yükseltilerek devamınısağlar.

Amplifikatör’ün normal çalışması AMP kartındaki ledlerden izlenebilir.DTS Amplifikatör cihazı iletişim hattına seri bağlanır. Amplifikatör tipinde iki adet

röle vardır.

28

4.3. Bilgi İletim Uydusu DTS-Repetör Tipi

DTS bölümünün çalışma şekli istasyon DTS’in çalışma şekli ile aynıdır. Ancak ilaveolarak birde Repetör bölümü vardır. Repetör bölümünün görevi o noktaya kadar gelen tümkanalları ayrıştırarak her kanal seviyesini ayrı ayrı seviye ayar tablosundaki gibi merkezdeğerlerine getirerek devamını sağlar.

DTS Repetör cihazı iletişim hattına seri bağlanır. Repetör tipinde her kanal için ikiadet röle vardır.

.

Şekil 4.3: DTS kapağı

Şekil 4.4: Bilgi iletim ünitelerinin bağlantısı

CDTU AMP REP

DTS DTS DTS DTS DTS DTS

29

UYGULAMA FAALİYETİAşağıdaki işlem sırasını uygulayarak bilgi iletim ünitesi (DTS) elemanlarının

özelliklerini seçme işlemini yapınız


Bilgi iletim ünitesinin (DTS) elemanlarınıseçiniz.



Bilgi iletim ünitesi (DTS) elemanlarınınözelliklerini seçiniz.

Bilgi iletim ünitelerinin özellikleriniöğreniniz.

Bilgi iletim ünitesi (DTS) elemanlarınınkontrolünü yapmak.


Bilgi iletim ünitesinde (DTS) seviyeayarlarını yapınız.

Seviye ayarlarını ölçmek için bağlantıyapılacak noktaları öğreniniz.


30



1. Aşağıdakilerden hangisi DTS içerisinde bulunan kartlarından değildir?

A) Enerji kartı (Power Supply Unit-PSU)B) Dijital ayar (digital setting) kartıC) İletim (Transmission) ünitesi kartıD) Mantık(Logic) ünitesi 24

2. Amplifikatör tipi bilgi iletim ünitesi (DTS) iletişim hattına nasıl bağlanır?

A) ParalelB) Seri-paralelC) SeriD) Karışık

3. Amplifikatör tipi bilgi iletim ünitesinin (DTS) görevi nedir?

A) Tüm kanal seviyelerinin frekans seviyelerini yükselterek devamını sağlar.B) Tüm kanal seviyelerinin frekans seviyelerini düşürerek devamını sağlar.C) Tüm kanal seviyelerinin frekans seviyelerini sabit tutarak devamını sağlar.D) Tüm kanal seviyelerinin frekans seviyelerini sınırlayarak devamını sağlar.

4. Repetör tipi bilgi iletim ünitesinde (DTS) her kanal için kaç röle vardır?

A) 4B) 3C) 2D) 1

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınızsorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.



31


Bu faaliyet sonunda Trengrafı bilecek ve uygun ortamda Trengrafı ve ilgilielemanlarını tamir edebileceksiniz.

Bu faaliyet öncesinde tren graf kayıtlarının ne amaçla tutulduğunu araştırınız. Buaraştırmaları yaparken edindiğiniz bilgi birikimlerini not ederek arkadaşlarınızla paylaşınız.

5. TRENGRAF(TRAİN GRAPH)

Trengraf Türkçeye direk olarak İngilizce okunuşundan geçmiştir. Orijinali TrainGraph kelimesidir. Birebir Türkçe karşılığı ise tren grafiği demektir. Kumanda merkezindeATI diye bilinen Trengraf tren hareketlerini yer ve zaman olarak otomatik olarak sürekli birşekilde kaydeden bir programdır. Merkez bilgi işlem ünitesi, tren hangi blokta ise o bloğa aitmeşguliyetleri alır, otomatik trengraf cihazına verir. Bu şekilde trenlerin hareketleri sürekliolarak izlenebilmektedir.

Şekil 5.1: Trengrafın bilgisayar ekranında görüntüsü

Aşağıdaki şekilde de görüldüğü gibi her bir çizgi bir trenin hareketini göstermektedir.Çizginin üzerinde bulunan numara ise trenin numarasıdır. Ekranda bu bölgede hareket edenbütün trenlerin hareketi görülmektedir. Her treninin hareketi farklı bir renk çizgisi ile süre veyer olarak sürekli olarak kaydedilmektedir. Bu bilgiler belli zaman aralıklarında çıktılarıalınarak arşivlenir. Yani hangi tren, saat kaçta, nerdeydi sorularının cevapları bu sistemsayesinde kolayca cevaplanabilir. Ekranda yatay eksende trenin hareket saati takip edilir.Dikey eksende ise trenin bulunduğu yer takip edilir.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

32

Şekil 5.2: Trengrafın bilgisayar ekranında görüntüsü

Şekil 5.3: Trengrafın cihazının blok şeması

Merkezibilgiişlemünitesi

Girişarabirim

Çıkış arabirim bloğu Kayıt

Kontrol lojiği

33

UYGULAMA FAALİYETİHer hangi bir makas sinyalini gönderme işlemini aşağıdaki işlem basamaklarına göre

yapınız.


Trengraf çıktısını alınız.

Trengraf çıktısı üzerinde yataydakibilgileri kontrol ediniz.

Trengraf çıktısı üzerinde dikeydekibilgileri kontrol ediniz.

Belirlediğiniz bir trenin hareket saatlerinikontrol ediniz.



Trengraf çıktısında yatay ve dikeyeksendeki bilgileri öğreniniz.


34



1. Aşağıdakilerden hangi şıkta trengraf doğru olarak tanımlanmıştır?

A) Trengraf tren hareketlerini yer ve zaman olarak otomatik olarak sürekli bir şekildekaydeden bir programdır.

B) Trengraf tren hareketlerini zaman olarak otomatik olarak sürekli bir şekildekaydeden bir programdır.

C) Trengraf tren hareketlerini yer olarak otomatik olarak sürekli bir şekilde kaydedenbir programdır.

D) Trenlerde kullanılan telgraftır.

2. Trengraf ekranında yatay ve dikey eksen neyi gösterir?

A) Yatay eksen trenin bulunduğu yer Dikey eksen trenin hareket saatiB) Yatay eksen trenin hareket saati Dikey eksen trenin numarasıC) Yatay eksen trenin hareket saati Dikey eksen trenin bulunduğu yerD) Yatay eksen trenin bulunduğu yer Dikey eksen trenin hızı

DEĞERLENDİRME




35

UYGULAMALI TEST



Trengraf çıktısını aldınız mı?Trengraf çıktısı üzerinde yataydaki bilgileri kontrol ettiniz mi?Trengraf çıktısı üzerinde dikeydeki bilgileri kontrol ettiniz mi?Belirlediğiniz bir trenin hareket saatlerini kontrol ettiniz mi?

DEĞERLENDİRME



36

MODÜL DEĞERLENDİRMEPERFORMANS TESTİ (YETERLİK ÖLÇME)

Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz.

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Evet Hayır

Merkez Bilgi İşlem ünitesinin özelliklerini seçebildiniz mi?

Kontrol paneli ünitelerinin özelliklerini seçebildiniz mi?

Tren Tanıtım ünitelerinin özelliklerini seçebildiniz mi?

Bilgi iletim ünitesinin (DTS) özelliklerini seçebildiniz mi?

Trengraf çıktısını okuyabildiniz mi?

DEĞERLENDİRME

Modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Modüldeki yeterliği kazanıp kazanmadığınızıölçmek için öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişimegeçiniz.

MODÜL DEĞERLENDİRME

37

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ -1’İN CEVAP ANAHTARI

1 D2 A3 A4 D

ÖĞRENME FAALİYETİ -2’NİN CEVAP ANAHTARI

1 B2 C3 D4 B5 A

ÖĞRENME FAALİYETİ -3’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 C2 A3 A4 D

ÖĞRENME FAALİYETİ -4’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 B2 C3 A4 C

ÖĞRENME FAALİYETİ -5’İN CEVAP ANAHTARI

1 A2 C

Cevaplarınızı cevap anahtarları ile karşılaştırarak kendinizi değerlendiriniz.

CEVAP ANAHTARLARI

38

KAYNAKÇA

GÜZEL M. Tesis Şefi, PINAROBA U. Mühendis, CAN N. Mühendis,ULUSOY E: Tekniker Nippon Sinyal Sistemleri Genel Bilgileri Çevirisi

NOCK O.S. Railway Signalling

YOSHİKOSHİ S, YOSHİMURA H. Railway Signal

BAİLEY C. European Railway Signalling

Elements of Railway Signaling GRS( General Railway Signal)

YAŞAR Y. Sinyalizasyona Giriş

BABACAN V.K. Yayınlanmamış Sinyalizasyon Ders Notları

KAYNAKÇA

megep sinyalizasyon merkez tesisleri

Documents