1

Naam: Mathijs NijhofKlas: E4HBInlever datum: 10-02-2017Docent: Mevrouw Brons

InhoudBasisgegevens:..........................................................................................................................3

Titel/Titelverklaring:..............................................................................................................3

Schrijver:............................................................................................................................... 3

Jaar van uitgave:................................................................................................................... 3

De uitgeverij:.........................................................................................................................3

Motto:................................................................................................................................... 3

Opdracht:..............................................................................................................................4

Gelaagdheid:.........................................................................................................................4

Engagement:.........................................................................................................................4

Samenvatting:........................................................................................................................... 5

Recensies:................................................................................................................................. 9

Recensie 1:............................................................................................................................9

Recensie 2:..........................................................................................................................11

Mening + uitleg.......................................................................................................................14

Bronnen:................................................................................................................................. 14

Verwerkingsopdracht:.............................................................................................................15

2

Basisgegevens:

Titel/Titelverklaring:

De titel van het boek is De Weldoener.

De titel “De weldoener” is een verwijzing naar de redding van het meisje dat Beertje heet door Sierk. Sierk vond een Beertje in de kerk, die zichzelf door middel van pillen het leven wilde beëindigen. Hij heeft haar naar het ziekenhuis huis gebracht, daarna besluit hij Beertje voor zich zelf te houden. Want hij is haar redder en daarmee ook haar weldoener. Beertje denkt daar echter anders over. Sierk gaat te ver in zijn pogingen tot beschermen. Uiteindelijk offert hij zich ook voor haar op.

Schrijver:

De schrijver van het boek “De Weldoener” is P.H. Thomése.

Jaar van uitgave:

Het jaar van uitgave is september 2010

De uitgeverij:

De uitgeverij is Contact.

Motto:

Het roman heet een Engelstalig motto.

“No, no, no! Come, let’s away to prison:We two alone will sing like birds i’ the cage:When thou dost ask me blessing I’ kneel downAnd ask of thee forgiveness: so we’ll live,And pray, and sing […]And take upon ‘s the mystery of things”

Het motto komt ui King Lear van Shakespeare Act V Scene III.

3

De uitleg van het motto: het motto verwijst naar het huwelijk dat Sierk heeft met Ghislaine. In het verhaal beschrijft hij het als een gevangenis. Het huwelijk stelt niet veel meer voor. De gevoelens zijn weg. En door de afstand die zich steeds verder ontwikkeld spreken ze tegen elkaar Frans.

Opdracht:

De schrijver draagt het boek op aan een andere Haarlemse schrijver Louis Ferron.“In memoriam Louis Ferron (1942-2005), mijn gids in het schimmenrijk van H***”

Het boek is opgedragen aan Louis Ferron, omdat hij een collega was die nu is overleden. Ik denk dat P.F. Thomése de dood van Louis heeft willen verwerken in het boek. Ik denk dat de hoofdpersoon karaktereigenschappen van de overleden Louis heeft. Bijvoorbeeld Beertje redden met het gevolg dat Sierk zelf dood gaat.

Gelaagdheid:

De boodschap is het verhaal alledaagse werkelijkheid is of kan zijn. De schrijver wil ook benaderukken dat dromen werkelijkheid kunnen worden. De schrijver geeft aan dat je dingen moet loslaten en opnieuw moet beginnen. Je moet slechte dingen achter je laten en het gewoon opnieuw proberen. Er zijn genoeg kansen in je leven. Kansen zijn er ook om van te leren. Je mag fouten maken in het leven. Als je maar van je fouten leert.

Engagement:

Het boek speelt zich af rond Pasen. De schrijver heeft hier rekening mee gehouden, want hij gebruikt soms Bijbelse teksten. De hoofdstukken verwijzen ook naar een gebeurtenis uit de Bijbel. Omdat het verhaal zich rond Pasen afspeelt duurt het verhaal ongeveer 3 a 4 dagen.

4

Samenvatting:De vijftigjarige koordirigent en stadscomponist Sierk Wolffensberger gaat in de Lijdensweek naar de kerk waarin zijn door hem zelf gecomponeerde werk Duisternissen zal worden opgevoerd op Goede Vrijdag. Het verhaal speelt in H****. In H*** kunnen we gemakkelijk de provinciehoofdstad Haarlem zien. In 19e-eeuwse boeken is het een literaire gewoonte om zo’n stad typografisch met sterretjes weer te geven. Het geeft meteen aan dat er sprake is van fictie. Het verhaal begint met een alleswetende verteller.

Sierk heet eigenlijk Theo Kiers, maar die naam vond hij jaren daarvoor een te gewone naam. Nadat hij een Luxemburgse barones heeft geschaakt met wie hij getrouwd is, heeft hij besloten zijn naam te veranderen. Dat geeft hem een voornamer imago, maar de lezers weten dan meteen dat ze met een “loser” te maken hebben: wanneer je het van een andere naam moet hebben. Het huwelijk van Sierk en Ghislaine stelt niet veel meer voor: hij voelt zich in een soort gevangenis beland. (zie ook het motto dat hierboven is beschreven). En om de afstand tussen hen te benadrukken: ze spreken steeds Frans tegen elkaar. Sierk heeft ook een 19-jarige zoon. Deze Théophile is een nietsnut die op zijn kamer alleen maar jonge meisjes neukt.

Maar is Sierk eigenlijk wel zo’n held: wat te denken van een componist die de mening heeft “dat Jezus bij lange na niet kan tippen aan de muziek die er voor Hem wordt gecomponeerd, dat Hij die muziek in het geheel niet waard is, Jezus Christus, loser der losers, superloser der mensheid, aan een paar spijkers opgehangen, zoals een dooie kat aan zijn staart gekruisigd als een vleermuis op een verrotte staldeur.Een superloser die Jezus een superloser durft te noemen.

Sierk heeft het niet getroffen in het leven: hij is een man-van-net-niet. Geen goede echtgenoot, heeft geen leuke zoon, hij is geen goede vader, geen goede componist. Dat kun je goed zien aan de vergelijking met zijn Amsterdamse tegenhanger Lou Wehry die een begenadigd componist is, aan de weg timmert en daarvoor nauwelijks moeite hoeft te doen. Eigenlijk haat Sierk Wehry en die haat komt voort uit een soort jaloezie dat het die ander allemaal zo gemakkelijk afgaat.

Sierk is dus op weg naar de kerk, de Sint Anthonius van Padua. Sierk heeft vaak het gevoel dat “hij de uitvoerder is van een verhaal dat door iemand anders wordt geschreven, hij slechts de stappen naloopt die in gedachte al voor hem zijn gezet “

Wanneer hij de deur van de kerk opendoet, krijgt hij het gevoel dat hij niet alleen is. Hij ontdekt een meisje in de rommel kamer van de kerk (het schoonmaakhokje), dat zich

5

levenloos gedraagt. Het meisje heeft pillen genomen om zich zelf van het leven te beroven. Hij voelt zich een soort dodenopwekker, gebedsgenezer en hij brengt haar in zijn grote Volvo naar het ziekenhuis. Daar wordt haar maag leeggepompt, waarna hij haar weer mee mag nemen.. Ze zegt dat ze niet terug kan naar haar familie, omdat ze die afscheidsbrieven over haar zelfdoding heeft gestuurd. Die zullen de dag erna bezorgd worden.Het meisje laat zich “Beertje” noemen. Ze is achttien jaar oud. Ze kent de stadsdirigent wel. Sterker nog, later blijkt dat ze een koorlid van hem is. Ze heet Wehry met haar achternaam, de achternaam komt overeen met de Amsterdamse componist aan wie hij zo’n hekel heeft. Hier uit heeft hij geconcludeerd dat het meisje de dochter van de componist is. Hij besluit het meisje voor zichzelf te houden en hij rijdt in eerste instantie van Haarlem naar Zandvoort, waar ze wat eten. Ze kan niet terug naar huis en Sierk brengt Beertje onder in een motel langs de A4 nabij Schiphol. Zelf moet hij snel terug naar Haarlem om de repetities van zijn koor te leiden. A.s. Goede Vrijdag is namelijk de opvoering van zijn eigen werk ‘Duisternissen” en er moet nog flink worden gerepeteerd.

Maar tijdens de repetities gaat het niet goed: hij mist een koorstem. De andere koorleden zeggen dat het de stem van Alicia Valstar is. Ze bellen haar, maar ze neemt haar mobiel niet op. De koorrepetitie wordt daarom niet vervolgd. Sierk die eigenlijk naar huis moet, wil het liefst naar Beertje. Hij moet Ghislaine wat wijsmaken en hij vertelt haar de halve waarheid over een ziek koormeisje, dat hij moet bezoeken. Het is Liesje Valstar, een naam die Ghislaine bekend voorkomt. Het is het ex-vriendinnetje van Théophile, maar die heeft al zo veel meisjes in bed gehad.

Sierk rijdt daarna meteen naar het motel langs de A4. Hij heeft eerst enkele problemen met de receptionist die hem geen toegang wil verschaffen. Wanneer hij uiteindelijk toch naar binnen mag, is Beertje niet meer op haar kamer. Hij gaat ontredderd in zijn Volvo zitten op het parkeerterrein van het motel. Dan belt Ghislaine op zijn mobiel. Ze wil weten waar hij is: ze heeft de moeder van Liesje Vlastar aan de lijn gehad en daar is hij namelijk nooit geweest. Wat voert hij in zijn schild? Hij vertelt dat hij stress heeft van de opvoering van zijn werk in de Lijdensweek en dat hij tijd voor zichzelf nodig heeft. Hij wil naar zijn componeerhutje en overnacht in zijn auto.

Maar dan wordt hij gebeld door Beertje die ineens bij de grensovergang in Hazeldonk staat. Ze heeft het mobieltje geleend van een vrachtwagenchauffeur. Ze is meegelift met Poolse

6

chauffeurs: ze rookt namelijk Poolse sigaretten. Hij rijdt er in één uur heen (dat moet een snelheidsrecord zijn) Hij ziet haar in een dun jurkje staan, geheel ontredderd, trekkend aan een sigaretje. Ze stapt bij hem in de auto en opnieuw gaan ze naar een hotelletje. Het is een spoort containerhotel, kaal en somber. Beertje moet een douche nemen. Daarna neemt Sierk een douche en hij heeft zichzelf een aardige beloning in het vooruitzicht gesteld. Het meisje is van hem, omdat hij haar weldoener is. Maar als hij uit de douche komt, slaapt ze. Hij neemt haar in zijn armen en overdenkt wat ze heeft uitgehaald met Poolse chauffeurs. Hij raakt haar verder niet aan. Hij is toch haar redder en daarmee ook haar weldoener.

Koor; Tegenstemmen De moeder van Liesje Valstar ontvangt de zelfmoordbrief van haar dochter. Ze belt naar de mobiel van Liesje, maar ze krijgt geen gehoor. Ze vertelt over haar ex, Lou Wehry, die eerst zijn benen uit zijn gat voor haar liep, maar nadat ze zwanger was geworden, liet hij haar stikken voor een jongere vrouw Monica. Hij was een man van de wereld, en hij had veel andere vrouwen. Ze wil niet aanvaarden dat Alicia (Liesje/ Beertje) dood is. Dan belt Monica, de vrouw van Lou op en vraagt wat de bedoeling is van de zelfmoordbrief die ook zij hebben ontvangen. Ze had zich ook hetzelfde afgevraagd van waarom Lou haar een zelfmoordbrief zou hebben laten sturen.De enigszins arrogante componist Wehry vertelt over zijn dochter die niet zijn naam draagt, maar misschien wel zijn genen heeft. Via zijn connecties bij de televisie doet hij een oproep op de televisie om zijn vermiste dochter op te sporen. Ghislaine herkent na de oproep op de televisie het meisje en ziet dat het een ex-vriendinnetje van Théophile is. Ze denkt verder na over de relatie met Theo (Sierk). Over hoe ze elkaar ontmoet hebben, welke vrijheid ze hem heeft gegeven om zijn werk te kunnen blijven scheppen. Tot nu toe vertrouwt ze Sierk wel, maar ze heeft wel haar bedenkingen tussen Sierk en het koor meisje. Maar alle drie (Xandra Valstar, Lou Wehry en Ghislaine) voelen aan dat Alicia/Beertje nog niet dood is. De afscheidsbrief is zeker niet definitief. Ze denken dat het meer een roep om aandacht is.

II De vlucht

7

Sierk neemt Beertje mee naar zijn “hermitage” (zijn buitenwoning) en ze wil er graag blijven. Sierk moet boodschappen doen en hij rijdt langs Ghislaine die hij niet veel wijzer maakt.Daarna koopt hij kleding voor Beertje, o.a. lingerie en een t-shirt. Ze slapen in het buitenhuisje. Beertje voelt aan als zijn dochter en als zijn geliefde. Hij wil haar wel hebben, maar hij wil zichzelf ook reinigen. Daarom gaat hij zich weer wassen. ’s Nachts masturbeert hij in de wasbak en hij krijgt weer zin in haar als hij haar opzoekt in bed. ’s Morgens vraagt ze hem van alles. Ze vertelt hem dat ze ook Théophile heeft gekend en dat ze ook Ghislaine kent. Dat is wel beschamend voor hem. Op Goede Vrijdag gaat hij naar Haarlem, want hij moet zijn compositie opvoeren. Eigenlijk wil hij liever bij Beertje in zijn huisje blijven.Wanneer hij in de kerk loopt, gaat hij toch ineens terug om haar te halen. Beertje stapt meteen in zijn auto en ze wil naar de opvoering kijken. Het is natuurlijk een heel toepasselijke tijd: de opstanding uit de dood en dat is Beertje net overkomen. Ze horen dat het koor nog aan het repeteren is. Hij laat Beertje hoog in de kerk op een stiekeme plaats achter en hij gaat zelf de kerk weer binnen. Daar is dan ineens Ghislaine en die heeft de afscheidsbrief die Beertje aan Théophile heeft gestuurd bij zich. Haar zoon zou de schuld zijn van de poging tot zelfdoding, omdat hij haar heeft laten zitten. Sierk vindt dat maar een banale gedachte van haar: zijn liefde van hem voor haar is van een veel hogere orde dan die van zijn vreemde zoon: die is bijna heilig. Hij gaat zijn compositie in de kerk dirigeren, maar het gaat niet goed. Hij voelt zich onwel worden en hij zakt op het podium in elkaar. Théophile komt bij hem en brengt hem naar het ziekenhuis. Het lijkt erop alsof hij een hartaanval heeft gekregen. Maar als hij daar aankomt, is hij al aardig bijgekomen. De artsen kunnen ook niks vinden. Hij krijgt een recept mee voor medicijnen die hij zal moeten slikken.Ze rijden weer terug naar huis en daar laat Sierk zijn familieleden achter. Hij wil weer naar Beertje. Hij gaat haar zoeken op de geheime plek in de kerk en hij vindt haar. Hij wil samen met haar naar een chalet in Zwitserland vluchten. Dat lijkt Beertje in eerste instantie ook wel wat. Ze moeten eerst langs een apotheek om de medicijnen voor hem te halen en ze wil perse sigaretten hebben. Daarna gaan ze op weg naar Zwitserland.

III Het offer Ze gaan onderweg met de auto naar Zwitserland. Het gaat als het ware allemaal in een roes en in een soort droom. Wanneer Sierk in de auto slaapt, neemt de alleswetende verteller het weer duidelijk van hem over. Ze komen in Zwitserland in het hooggebergte en Sierk weet dat zijn schoonfamilie een chalet op een camping heeft. Hij zegt dat hij Toussaint heet en uit Brussel komt en dat betekent dat hij toegang krijgt tot het chaletje. Hij verkeert nog steeds in de droomwereld dat hij een jong meisje heeft gered dat hem nu zijn beloning zal geven. Maar wanneer hij Beertje ook maar even dreigt aan te raken, begint ze te gillen. Dat had hij niet verwacht en vindt hij ook “niet eerlijk “ van haar. Nu het duidelijk wordt dat Beertje eigenlijk niks van Sierk wil weten en al helemaal niet zijn minnares zal worden, is het leven van Sierk doelloos geworden.

Ze komen in het gesprek op de zelfmoordpoging van Beertje die inderdaad hoopte dat ze door iemand gevonden zou worden, waarmee de poging dus eigenlijk wordt afgedaan als

8

een poging om aandacht te krijgen. Ze zegt dat hij ook zijn pillen die de arts heeft voorgeschreven, moet innemen. Hij heeft nogal zware pillen gekregen en ook Beertje heeft nog pillen van haar poging over. Ze nemen allebei pillen in en gaan met een sigaret in de hand op bed liggen. Dat kan natuurlijk niet goed gaan. Wanneer Beertje wakker wordt, en haar beddengoed in brand ziet staan, besluit ze op te staan en het huisje uit te lopen. Ze maakt zich geen zorgen om de man die naast haat ligt. Maar die wordt ook wakker van de schroeipijn op zijn huid, maar hij loopt verdwaasd door de pillen naar de verkeerde kant in het huisje de badkamer in. Hij stikt en dat is het offer dat hij aan zijn geliefde Beertje heeft gebracht. Hij zit in een granaat die in honderdduizend stukjes uit elkaar is gespat.

Beertje rent het huisje uit, niemand ziet haar. “Ze beseft het nog niet helemaal,. maar ze heeft nog een heel leven voor zich.

Recensies:

Recensie 1:

Schrijver: P.F. ThoméseJaar van uitgave: 2010Bron: Het ParoolPublicatiedatum: 06-10-2010Recensent: Arie StormRecensietitel: Een dirigent op drift

In het licht van de dood, of liever gezegd in de duisternis ervan, ziet alles er ineens anders uit. Met deze zin begon ik al eens een stuk over het oeuvre van P.F. Thomése. Dat was nog voor zijn romans Vladiwostok! (2007) en ]. Kessels: The Novel (2009); romans waar alles aan is gedaan om ze, en dan vooral de laatste, zo lollig mogelijk in de markt te zetten. Daar kwamen dan ook prompt rare mensen op af. En dat terwijl humor en een soort ingetogen overdrijving - overdrijving zonder dat je merkt dat wordt overdreven - in alle boeken van Thomése terug te vinden zijn, niet alleen in die laatste twee. Het zijn substantiële elementen in zijn ook meer ingetogen fictie.Tot die meer ingetogen fictie hoort De weldoener, zijn nieuwste. Hoewel ook nu van een zekere uitzinnigheid met de rem erop sprake is. Dat is al aan te wijzen in het onderwerp van deze roman, de omgeving ervan en de wijze waarop die wordt opgeroepen. Hoofdpersoon is het type van de Bijbelse aansteller: 'Theo Kiers heette hij vroeger, voordat hij zich om artistieke redenen Sierk Wolffensberger is gaan noemen, wat toch heel wat beter klinkt.'Dat wordt moeilijk om deze man serieus te nemen.

In onze tijd heeft hij een enigszins ouderwets aandoend beroep: hij is plaatsvervangend stadskoordirigent in de provinciestad een stadje waar overigens zonder al te veel problemen Haarlem in te herkennen is. Maar onze Theo, of Sierk, beschouwt zichzelf eigenlijk als een

9

groot componist, een groot kunstenaar. Hij heeft zojuist een groots muziekwerk gecomponeerd, getiteld Duisternissen.Het wordt steeds moeilijker deze man serieus te nemen.En dan is hij natuurlijk ook ongelukkig getrouwd.De problemen van deze hoofdpersoon worden nog maar even samenvattend snel geschetst voordat de roman echt op gang komt: 'Deze functie, deze stad, het beklemmende huwelijk: dit hele keurslijf is te krap voor hem, voor de grootheid die binnen in hem op uitbreken staat.'Intussen kondigt zich al iets aan wat deze roman redt, meer dan redt. Dat is de toon ervan. Want hoewel De weldoener speelt in het hier en nu, zit er een fraaie negentiende-eeuwse alwetende verteller in, die ervoor zorgt dat het moderne vreemd, ja, vervreemdend overkomt.Door die verteller tuimelen de gebeurtenissen de realiteit van alledag uit en belanden ze in die mysterieuze, maar o zo aantrekkelijke wereld van de literatuur, met haar eigen wetten en gebruiken. De lezer weet al snel niet zo goed meer waar hij het zoeken moet, zozeer wordt hij door Thomése binnengevoerd in een volstrekt eigen domein.En dat gebeurt ook op een andere manier. Onze componist vindt in een verborgen nis in de kerk, waar Duisternissen zal worden uitgevoerd, een meisje, 'Beertje', dat een zelfmoordpoging heeft gedaan. Door zijn tussenkomst gaat ze niet dood. Maar Theo, alias Sierk, heeft wel het gevoel dat hij nu met dit meisje een grens heeft overschreden. Ze zijn in een ander gebied beland, een gebied dat zich ergens na het leven bevindt, en daar ziet alles er anders uit. Als in een droom gaat hij er dan ook met dat meisje, aanvankelijk nog enigszins halfslachtig, maar later voluit, vandoor.En daar is Thomése op zijn best, in het oproepen van de droom van de verwarde componist. Dan komen ook die kenmerkende zinnen van Thomése, met tientallen tegelijk: 'Hij bestaat niet, dat moet het zijn, en door niet te bestaan maakt hij de gebeurtenis mogelijk. Het gebeurt door hem en tegelijk buiten hem om.'Het zal niet goed aflopen, maar via de duisternis die Thomése weet te creëren, en via de blikken die we via die betoverende verteller krijgen in het hoofd van de ontspoorde koordirigent, krijgen we wel degelijk weer een andere kijk op onze eigen werkelijkheid. Met deze roman is het Thomése wederom gelukt alles er anders uit te laten zien dan je dacht dat het was.

Recensie 2:

10

SchBrijver: P.F. ThoméseJaar van uitgave: 2010Bron: Nederlands DagbladPublicatiedatum: 05-11-2010Recensent: Herman VeenhofRecensietitel: Stuurse schepper van stilte

P.F. Thomése was toe aan zijn elfde boek. Het is een meesterwerk, maar net zoals bij de hoofdpersoon, moetje dat hem niet vertellen. Met Boudewijn de Groot: hij wordt er alleen maar slechter van.Nee, laat Thomése lijden, pureer hem met pijn en miskenning en 's mans apodictisch venijn brengt hem terug naar die ene constante, een heel merkwaardige voor een ongelovig auteur: ergens is er die eindafrekening, dat oordeel, die verre, afstandelijke instantie die sommigen God noemen, het mechaniek dat alles registreert, niets over het hoofd of door de vingers ziet, de alles doorgrondende ondoorgrondelijke. Leuker kunnen we het niet maken, rechtvaardiger wel, lijkt Thomése te zeggen. Of andersom natuurlijk.De alziende, ongenaakbareGek, hoor. Thomése is agnost - als atheïst zou je te veel dingen zeker moeten weten - en slechts scherend langs reformatorische dreven opgevoed, met vooral letters en beschaving. Kind van een uitgever in Zaltbommel, nooit drukker geworden dan zijn vader. Op de derde bladzijde verschijnt al een soort opperwezen, in de gedachten van een af en toe opduikende verteller, die de hoofdpersoon op wat neerbuigende manier inkadert. 'God de alziende, in zijn persoonlijk kloteleven, want Hem ben je zelf, als je je maar ver genoeg van jezelf verwijdert'.Het is niet de mooiste zin, maar de herkansingen komen snel en vaak voorbij. Van de tien, twaalf alinea's die reflecteren op geloven en God, Jezus en de rest is het middendeel verbaasd nadenkend, maar de boekensteunen links en rechts spotternij, gecentreerd in de lijdensweek, want daarin moet de componist die hoofdpersoon is zijn paasei kwijt. In de Rooms-Katholieke Kerk zijn altaar en beeltenissen met doeken afgedekt op Goede Vrijdag. 'God is er niet, Hij is ergens aan het doodgaan.' De Verlosser mag het falen niet zien, Jezus, de 'loser der losers' gekruisigd als een vleermuis aan de schuurdeur. Maar toch, een wonder geschiedt, moet zelfs de verbaasde ironie melden, 'deze elk jaar weer cruciale transfiguratie van mens tot God, waarbij het de dood wordt die het leven mogelijk maakt, wonderbaarlijke omkering van de waarheid, die ervoor zorgt dat de leugens kunnen worden uitgewist en dat wat fout was plotseling goed wordt - de waarheid als een hogere vorm van liegen. De totale ontkenning van al het bestaande. Een nieuwe, blanco bladzij waar gewoon - of het niks is - een heel ander verhaal begint. Geloven is breken met het bestaande leven, het is de wereld doodverklaren en opnieuw beginnen'.

Door de zuurgepiste steeg

11

Na twee uiterst vermakelijke, soms onverhoeds diepzinnige, maar ook met gevloek - aan de eventuele functionaliteit ervan doet deze krant niet - en cafetariageneugten doorspekte boeken (Vladiwostok! en J. Kessels: The Novel) en een helaas door velen gemiste bundel beschouwingen (Nergensman. Autobiografieën) is er nu een stadsgids, hij woont er en ondertekent zijn laatste zin ook vanuit die plaats, tegelijk provinciaal en hoofdstedelijk. De geografie van het boek is zo echt als het kabinet-Wilders: de Sint Antonius van Padua staat inderdaad aan de Nieuwe Groenmarkt, een neoclassicistisch gebouw uit 1844 met wat barok, met bakstenen zijbeuken, een witgepleisterd schip en een waterstaatstijlachtig torentje; ooit huisden er paters Franciscanen en sinds 1984 doen ze er modern. Je komt er inderdaad vanuit de Jansstraat door de 'zuurgepiste' Caeciliasteeg.De inhoud van het boek is uiteraard fictie, hoewel de benauwende gemeentelijke coterie, de danse macabre tussen musici, componisten, koor- en kantorijdirigenten en de subsidieruif een allegorie moet zijn op het literaire wereldje waarvan Thomése de deur al lang geleden met enkele snoeiharde essays dichtsmeet. Hoofdpersoon van de roman is de componist Sierk Wolffensberger; die heet eigenlijk Theo Kiers, maar zijn naam moet zwier verlenen aan een loopbaan die even bol staat van de meesterwerken als van de miskenning. Zijn Herdenkingsmis en het hoog reikende Tenebrae (Duisternissen) worden niet of verkeerd door dilettanten uitgevoerd. Monkelend leeft Sierk voort, zonder problemen want zijn vrouw Ghislaine is niet alleen voorzien van een dubbele Franse achternaam maar ook van oud geld. Zoon Théophile doet niet veel anders dan wippen in zijn jongenskamer boven. Nee, dan Lou Wehry, de plaatselijke concurrent! Een gevierd man, vaak in de media, geliefd bij de vrouwtjes. Hij componeert platte deunen, maar ze verkopen als een tierelier. Hij componeert vooral goed zijn eigen image. Een Haarlemse André Rieu en dan nog een stuk kwaadsappiger ook. Wehry heeft zijn vrouw van de hand gedaan ten faveure van een jonge blom, de tweede leg is bekroond met twee jonge kinderen. Zijn onbestorven weduwe Xandra Valstar moet het redden als de Bleke Bet van de bibliotheek, 'continu beschikbaar, maar onzichtbaar', in een 'absent bestaan'. Haar dochter Alicia, Liesje, gaat haar eigen weg.Alle wegen kruisen zich in de stoffige zolderruimten van de Sint Antonius van Padua, waar een man een meisje redt en 'besluit haar voor zichzelf te houden'. Hij wil verdwijnen met haar, gekrenkt maar triomfant in absentie. Een stuurse schepper in stilte. De roman ontvouwt zich rondom die fatale beslissing. De plot is spannend genoeg om die voor de lezer te laten.

Mooi verliezen

12

Waar het om gaat zijn die prachtige zinnen en korte, bijna aforistische beschouwingen, die bij Thomése altijd via de muziek gaan. Was dat de autoradio in zijn reisboeken, de zwetende moerasblues in het zuiden van de Verenigde Staten, een fado van droefenis en verraad op huiskamerformaat en plattere rock bij de melodielijnen elk hun eigen weg kunnen gaan. Het eenentwintigste-eeuwse denken daarentegen tuft nog steeds zijn rondjes op het enkelspoor van de binaire begrippen. Alles moet worden teruggebracht tot overzichtelijke categorieën: iets is goed of fout, waar of onwaar, mooi of lelijk. Vereenvoudiging van de oneindigheid tot overzichtelijke typeringen. Iets eindigt in dit denken altijd kleiner dan de denker zelf, een handzaam pakketje dat hij onder zijn arm kan steken terwijl hij op de bus staat te wachten.'Thomése kiest ook nu zijn componisten goed. Beethoven is de klassieke componist waarop Wolffensperger lijkt. Soms teder, maar ook onbeholpen en bijna altijd onevenwichtig en kwaad. De Missa Solemnis van het doof wordende genie was immers helemaal niet eerbiedwaardig en toegewijd aan de Allerhoogste, maar als hommage aan een vroeg en plots gestorven vriend vervuld van vuurspuwende woede jegens een god die hem zoiets durfde te flikken. 'Iemand moet aansprakelijk gesteld worden.' Maar ja, 'als er niet iets op tijd kapot wordt gemaakt, kan er ook nooit iets van waarde ontstaan'. Bach blijft buiten beschouwing, te onomstreden. Lou Wehry mag de driekwartsmaten en de walsen van Strauss hebben, als hij zijn iets slepende instrumenten maar op onnavolgbare zestienden krijgt.Wolffensberger moet zich verliezen, verdwijnen om tot iets te komen. Pas spoorloosheid brengt waarheid voort. 'Dan kun je eindelijk terugvinden wat je nog nooit zo mooi verloren had.' Zo'n zin is prachtig én ontzettend tragisch. Echte schoonheid zit in het onhaalbare, het onherhaalbare. Een eenmaal bereikte droom spat uiteen in een banale kater. Het met haar halve instemming ontvoerde meisje is onverklaarbaar afwezig bij de omgeving die haar nooit echt opmerkte, maar de hoofdpersoon brandt op bij het vleselijk maken van zijn hunkering naar ongereptheid. 'Zijn vingers schrijven op haar rug een eindeloze brief die nooit aankomt.'Je denkt bij Thomése aan Schaduwkind, zijn doorbraak en gouden strop (want elke wezenloos geworden vader of moeder zwemt in de fuik van dat kleine boekje), maar in feite is het Izak, het verloren rondlopende jongetje in het Indonesië van 1945. Het zijn raakvlakken, meer niet. Een schrijver als Thomése herhaalt zich slechts ten dele en nooit precies. De tragiek van De weldoener is niet zwaar, niet gezocht. De verteller zorgt met korte stoten ironie voor een plaatsbepaling; hij is het gps-systeem van de roman. En ja, onzichtbaar. Geen autobiografie, geen goed en kwaad; Thomése is bezig met een eigen oeuvre en lijkt al minder op iemand. Alleen die broodnodige miskenning, daar komt het nooit meer goed mee.Hij is gedoemd tot blijvertje.

Mening + uitleg

13

Ik vind het een moeilijk boek om te lezen. Dat komt omdat er Bijbelse teksten worden gebruikt en ik heb niks met de Bijbel. Dat maakt het wel moeilijk, maar niet minder leuk. Ik vind het ook jammer dat het boek zo overdreven is beschreven. Wat mij betreft had het boek de helft dunner gekund. Het verhaal duurt immers ook maar 3 a 4 dagen. Ik vind dat Sierk het heeft verdiend om gestikt te worden. Ik begrijp waarom Beertje de keuze heeft gemaakt om Sierk te laten liggen op bed. Ik begrijp dit, omdat zij meerdere malen heeft aangegeven niks van hem te moeten hebben. Ik denk dat er ook wel het één en ander mis is in het hoofd van Sierk. Hij is er zo van overtuigd dat hij het beste deed voor haar, het redden van haar leven was een goede daad, maar hij denkt alleen vanuit zich zelf en als hij het beste voor haar wil moet hij vanuit haar denken. Maar het boek is goed geschreven, ondanks dat ik het een moeilijk boek vind, hield het wel mijn aandacht vast.

Bronnen:- Van der Pool, K. (02-01-2011). De weldoener door P.F. Thomése, geraadpleegd op 9

februari 2017, https://www.scholieren.com/boek/11057/de-weldoener/zekerwetengoed

- Hagenberg, H. (2010). De Weldoener, geraadpleegd op 9 februari 2017, http://www.boekpraat.nl/Genres/Literatuur/De_Weldoener

Verwerkingsopdracht:

14

Gedicht: De taal

- Ik ben ongeveer degene die schuilgaat binnen de muren en uitvloeit achter de ramen van de blauwe achterkamer.

Deze strofe vind ik passen bij het meisje Beertje. De strofe verwijst naar de gevangenschap van Beertje. Ze mag door niemand gezien worden. Daarom heb ik deze strofe gekozen want in de strofe staat dat degene zich schuil houdt in een kamer.

Gedicht: Jiddish

- Ik zing dezelfde woorden weer heimwee fladdert in mijn keel heimwee naar wat ik heb.

Deze strofe vind ik passen bij Beertje. Dat komt doordat Sierk Beertje voor zich zelf houdt. Terwijl ze zelf naar huis wil. Ik denk dat Beertje heimwee heeft, ook al wilde ze zelfmoord plegen. Ik denk dit doordat ik mezelf even in Beertje heb verplaatst. Ik zou wel mijn ouders missen en graag naar huis willen. Niet door iemand gevangen worden gehouden. Ook al wil diegene het beste voor je.

Gedicht: Jiddish

- Verdrietige intieme taal het spijt me dat je in dit hoofd verschrompelde. Het heeft je niet meer nodig maar het mist je wel.

Deze strofe gaat over Sierk. Als ik dit aan de hand van het boek moet vertalen dat komt het er op neer dat Sierk om vergeving vraagt. Omdat hij dacht dat hij het goede voor haar deed, maar hij deed het tegenover gestelde. Hij hield Beertje voor zich zelf. Hij had haar terug moeten brengen naar huis. In deze strofe zegt hij: het spijt me voor alles wat ik je heb aangedaan. Ik hou van je. Je zit in mijn hoofd, sorry daarvoor. Je hebt me niet meer nodig, maar ik ga je we missen.

Gedicht: Repeteergedicht

- (Tot het onlosmakelijk) met ons is verweven en met de werkelijkheid tot waarheid is verdicht.

Ik vind dat Sierk dit letterlijk kan zeggen. Hij bedoeld hiermee dat je sommige dingen opnieuw moet doen en andere dingen helemaal niet moet doen. Elke keer het zelfde weer. Totdat het een onderdeel van je leven wordt en dat de werkelijkheid de waarheid is. Kort gezegd dromen is altijd mooier dan de waarheid. Je mag dromen maar je moet wel in de werkelijkheid blijven leven. Het is oké dat Sierk van Beertje houdt maar het moet wel realistisch blijven, Beertje moet er geen last van hebben.

Gedicht: Jiddish

15

- Mijn vader zong de liedjes die zijn moeder vroeger zong later voor mij, die ze half verstond.

Deze strofe gaat over Beertje. Het gaat over de dingen de Sierk nu voor haar doet, die vroeger haar moeder deed. Dus onder andere het verzorgen van Beertje. Maar Beertje begrijpt niet waarom Sierk nu voor haar zorgt, zij wil gewoon thuis zijn bij haar ouders. Ik snap wel dat ze op het laatst Sierk heeft laten stikken. Hij had moeten luisteren naar haar. Zij had al vaak genoeg aangeven dat ze het niet wilde. Ik weet niet of ik hetzelfde gedaan had, maar ik begrijp het wel.

16