medenÎ kanunumuz ve tÜrkİyenÎn hukukÎ bÜnyesİ-coşkun Üçok

7/27/2019 MEDEN KANUNUMUZ VE TRKYENN HUKUK BNYES-Cokun ok

1/12

MEDEN K NUNUMUZ VE TRKYENN HUKUK BNYESYazan: Prof Dr Cokum K

Btn Osmanl imparatorluuna mil bir Meden Kanunun bulunmay , hi phe yok ki bu imp aratorluun paralanm as sebeplerininbal calar ndan bir idir . Basra krfezinden Viyana kaplar na, Ukraynailer inden Hint okyanusuna ve Habeistan snr lar na kadar yaylm bulunan bu byk imparatorlukta hi bir zaman bir hukuk bir l ii kurulamam ve XIX. yzylda milliyetilik fikirleri geliince, kk milletleristiklllerini elde etmek istemiler ve zaten mill, din, rk hi bir banbalamad bu imparatorluk yava yava er imee balamt r .XIX. yzyln banda biri hukuku, birisi de iktisat olmak zereiki byk bilgin Alman birliinin kurulabilmesi iin iki teklifte bulunmulard : 1 . Fransz meden kanunu bi le olsa, btn Almanya'ya mil birmeden kanun kabul etmek (1) ve 2. Almanya'nn bir gmrk birlii kurar ak nce ikt isaden bir lemesini temin etmek (2 ) . Alm anya'da ncegm rk birlii (1834) son ra da siyas birlik kuru ldu (1871), nih aye t1900 y l nda btn Alman ya'ya mil bir meden kanunun (BGB'nin)yrrle konmas i le de Almanya'da hukuk bir l ii temin edi lmi oldu.Bir inci cihan savandan sonra Fransa 'nn birok gayret ler ine ve Almanya iindeki separat is t ler in al malarna ramen Almanya paralanamad , nk lkenin hukuk birlii kurulmu ve bu birlik yerlemiti. imdiRuslar , Dou Almanya'y Bat 'dan ayrmak ve paralamak iin hereydennce hukuku ayrmaya, paralamaya al maktadr lar (3) .Son zama nlar tar ih i i inde Osmanl imp aratorlu un a bnye bakmndan ok benzemekle beraber hibir zaman onun kadar deiik ve birbir ine, aykr unsu ru iine almyan bir imparato rluk dah a vard : Tu naMonaris i ad veri len Avusturya - Macaris tan imparatorluu. Bu imparatorlukta da birok birbir inden ayr mil let bir ta etraf nda toplanm-

1) Bk. J . TMbaut: lber die Notwendig 'kei t e ines a l lgemeinen ibrger l ichen Rechtsfr DeutsiChland. 1814.2) Fre idr ieh List, Der Deuitsclhe Zollverein.3 ) Bk . B lomeyer ' den te r cme e tmi o lduum "Alman ya ' da S ovye t igal b lge s inde meden hukukun get l imesi" adl makaleye. Ank. ni . Huk. Fak. Dergis i , CSltVni. Say 3-4.


2/12

364 CO K UN OKlard . Ancak bunlarn bir ksmnn Slav, bir ksmnn Ural - Alatyik Macar ve bir ksmnn da Roman olmalarna karlk, ezici bir ounluuKatol ik olmak zere hepsi Hrist iyan dlar (4) . Demek ki hi olmazsa mterek bir din ve mezhep bu milletleri birbirine balyordu. Ayrca bu millet ler i birbir ine balyan ok kuvvetl i ve salam bir ba daha vard ki ,bu huku k birlii idi. 1811 de kabu l edilmi olan ve ABGB (5) d iye anlan Avusturya meden kanunu, Bu kanun, bir ok bakmlardan eski , tar ihzel l ikler i bulunan Macaris tan hari mparatorluun her taraf nda yrrlkte idi ve kk Slav milletlerinin ve talyanlarn, ayrlma yolundaki btn al malarna ramen bunlarn oturduklar lkeler i gi t t ikedaha sk bir eki lde Viyana 'ya balamaya yaryordu. Avusturyay teki leden muhtelif milletler iinde ilk nce, ayr bir hukukun yrrlkte bulunduu Macaris tan ' n, bir gerek . bir l ik ekl inde de olsa Av ustury a ' dan ayrlmas ok dikkate deer bir olaydr.

Bu gn Avusturya - Macaris tan mparatorluu paralanal 34 y loluyor. ekoslavakya bir Rus oyunu sonunda komnist olup da kanunlar n Moskova rneine uydurmak zere deit i rmeye mecbur edi l inceyekadar , eklerin btn ant ipat i ler ine ramen iPrag, hukuk bakmndanViyana 'ya bal kalmakta devam etmit i (6) . Hatta bir inci cihan savann i lk kv lcm Avusturya i le Srbistan arasnda parlad halde, savatan sonra teekkl eden Yugoslavya 'nn eskiden Avusturya 'ya ai t bulunan blgeler inde eski Avusturya hukukuna sadk kal nmt r (7) . Yanibu blgeler manen Belgrad'a deil Viyana'ya yzlerini evirmilerdir.

Osmanl mparatorluu yk ldktan sonra byle bir ba aramak nafile olur. Yalnz Suriye'de ve Irak'da Mecellenin uygulanmasna devamedildi, nk Mecelle'de topla tlm olan huk uk, A rap lar 'm kendi millve din hukuklar idi . Buna kar l k Bulgaris tan 'da, Yunanistan 'da, Romanya'da veya Yugoslavya 'nn Hrist iyan blgeler inde eski Osmanl mparatorluunun zel hukukunun izler ini aramak nafi le bir zahmet olur .nk daha mparatorluk paralanmadan bi le bu blgelerde her mil letkendi eski hukukunu, kendi mil l hukukunu uygulamakta devam etmive bu milletler bu hukuk sayesinde, mill birlik ve beraberliklerini, hi birey kaybetmeksizin uzun sren Osmanl hkimiyet i a l t nda muhafaza et-

4) 1878 de Bosna - Hersek ve Y enipaza r ' n igal i ve 1908 de de Bo sna - Heisek ' -in ihak ile i lk defa Mslm anlar da Ibu m pa rato r lu kta yer a ld lar , Museviler dank ve az olduklar i in bahse demez.5) Allg-emeines Brg;erlictes Gesetzlbudh'un ksa ltlm .6) Ek . v. Rauclhiaupt, Die Recthte Eu no pas , I. ks m , Leipaig- 1931, s. 46 v. t.7)1 Bk. v. RaucMaapt, a.g-.e. s. 56. v. t.

,,,...II .. mM.WI'>-IH 'MHMP'W H " '


3/12

M E D E N K A N U N U M U Z V E T R K Y E N N H U K U K B N Y E S 3 6 5mee muvaffak olmulard . Halbuki Osmanl mparatorluunu hergey-den nce bir hukuk ba , mterek bir hukuk bir arada tutabi l i rdi . Tabiidir ki, bu huku k da, eit eit dinlere mensu p eit eit milletlerin o-turduu bu geni mparatorlukta, ancak lik bir hukuk olduu takdirdeherkese uygulanabilirdi. Ne Mecelle, ne de Mecelle d kalm olan zelhukukumuz, deil kapitlsyonlardan faydalanan ve kendi memleketler inin hukuklarna uyruk olan yabanclara, hat ta mparatorluk uyruugayrimslimlere bi le tam mnasiyle uygulanamamt r . Bunlar i in ayrkaideler konularak aradaki ayr l k bsbtn tebarz et t i r i lmi, adeta ayrln devam iin allmtr (8).Btn vatandalara ei t bir eki lde uygulanan ve btn memleketemil bulunan bir meden kanun yaynlamak hi phesiz ki gen Cumhuriyet imizin en byk baars olmutur . Bugn iki Amerikal nn veya birngil izle bir Hollandalnn Trk memurlar nnde evlendikler ini gazetede okumak art k hibir imizde bir hayret uyandrmamaktadr . Gayrimslim Trk vatandalar mzn miras v.s . dvalar nn Trk mahkemele-r indeki durumalarnda bulunmak bize gayet tabi gelmektedir . Memleket te hukuk bir l iinin kurulmas i in gereken en byk adm at lm bulunmaktadr .

TTSon aylarda yrrle giriinin 25. yln kutladmz Meden Kanunumuza kar ynelt i len hcumlar gene de eksik olmamt r . Fakat i f t i harla syliyebiliriz ki, bu hcumlara ilm dergilerde rastlanamam, gnlk politika peinden koan baz gazete ve dergiler Meden Kanunumuzahcumu bir srm vas tas sayarak tunu is t ismarn yolunu tutmulardr. Yabanc bir dilden tercme ile dilimize mal edilmi olan Meden Kanunumuzun baz mhim tercme hatalar n iht iva et t ii veya kararlaraby k tesiri dokun acak olan baz m him kelimelerin terc me edilirkenunutulmu bulunduu, hat ta bir maddenin hemen hemen tekerrrn vemhim bir maddenin de eksikliini dourmu olan basn yanllklarn(9) ihtiva ettii bilinmektedir ve bu yolda yaplmakta olan itirazlar tabiidir ki, ok hakl ve yerindedir. Esasen bunlarn dzeltilmesi dikkatlidavranlacak olursa ok da g bir i deildir.

8) Bk . 1333/1917 tar ihl i huk uk- i a i le kara rnam esin e.9) Msl . svire Meden Kan unu nun 573. madd esine teka bl eden 552 mad de birter t ip ha tas olarak h eme n hemen 553. madd enin ayn olara k tbas lm ve bylel ikleen yakm miras lar n heps i tara f nd an reddedilen miras n ne olaca hak knd akihkm eksik kald gi lbi 553 ve 554. maddeler i le de bir tenakuz has l olmutur .


4/12

366 C O K U N U O KAyrca gerek kanunun tercme ve kabul srasnda gerek sonradan,kanun koyucu taraf ndan yaplan deiikl ikler yznden de kanunun btnnd e baz aksak lklar meydan a gelmit i r (10) , faka t bunlar da kolayca dzel t i lebi l i r ler . Esasen Meden Kanunumuza yaplmakta olan hcumlar , kanunun tmnden ok bi lhassa evlenme ve miras hkmlerinetevcih edilmekte ve bu hkmlerin memleketimizin ve milletimizin hukuk bnyesine uygun olmad iddia edilmektedir.Ancak biz henz memleketimizin hukuk bnyesinin tam mnasiyledeil az ok bile bilinmedii kanaatind eyiz. imdiye ka da r Tr kiye 'de

halk arasnda yrrlkte bulunan rf ve det hukukunun tesbi t i hususunda hi bir ey yaplmamtr. Adalet Bakanlnn 1942 ylnda Adalet dergisinde net iceler ini yaynlam bulunduu bir anketi bir yana brakacak olursak (11) bu yolda yaplm baka bir teebbs bi lmiyoruz.Durum byle olunca, nas l bir kanunun hkmlerinin memleketin hukuk bnyesine aykr dt iddia edi lebi l i r? Zannedersek bu iddiadabulunanlar daima gzler inin nnde is lm hukukunu tutmakta ve bunaaykr olan hkmleri de memleketin hukuk bnyesine aykr bulmaktadr lar . Fakat hakik durumun bununla hibir i lgis i yoktur .Evlenme:

Bir kere unu hemen tesbit etmek lzm gelir ki, islmi nikhla bugnk resmi nikh arasnda esasta ve mahiyet te hi bir fark yoktur . Heriki hukuk .sisteminde de evlenme, kadnn ve erkein karlkl rzalarnadayanmakta ve aleniyet in temini i in de bu r za beyannn iki tank huzurund a yaplmas emredilmektedir . H at ta ocuklar arasn da evlenmeyikabul eden slm hukuku, sonradan erginleen evlilerin evlilii bozma haklarn da . 'rumtr ( = Hi yar i - bu l ). ki nik hn ekil bakm ndanbirbir inden ayr ldklar nokta, meden nikhn resm memur nnde yap lmasna kar l k, is lm nikhn buna veya herhangi bir din adamnnhuzuruna iht iya duymamasdr . Kadnla erkein, iki erkek veya bir erkek iki kadn tank nnde evlenme yolunda rzalarn beyan etmeleri evlenme iin yeter say lmt r (12) . Bu i t ibarla bugn resm memur nnde evlenen bir ifti , er ' i bakmdan da evlenmi saymamak iin hi bir10) Bk. S. . Ansa y, kan un lar .m z ve adale t i ler imiz, T. Hu k. K uru mu yay nlarndan say 101, s. 10 v. t.11) Bk . Ad alet de rgisi 1942, s. 12.12) Kad na ve ri lmes i ge r eken mehr - i muacce l i s aym aya lzum gr m yor uz ,z i r a kadma b i r n i an yz takm o lan e r ke in mehr in a sga r haddin i ve r mi o la ca kabul edi lebi l i r . Zaten mehr in ver i lmemi olmas evlenmenin bat l say lmasnicap e t t i r memekted i r .

,. M U , i l' > , w . ' - . * l . H l - l m i m H - , ' i.*** * I 1 1 1 I ' H ' '* ' I


5/12

M E D E N K A N U N U M U Z V E T R K Y E N l N H U K U K B N Y E S 3 6 7sebep yoktur ve baz kimseler in resm nikhtan sonra bir de din nikhad al t nda baz merasim yaptrmalar s lm hukuku bakmndan tamamenlzumsuzdur.ki nikh arasndaki en nemli fark, meden kanuna gre kylacakolan nikhta hi bir suretle vekletin kabul edilmemesidir. Evlenme akdigibi ok mhim bir akidde veklet in kabulnn douraca zarar lar , veklet in kaldr lmasn mdafaaya lzum brakmyacak kadar akt r .

Ancak, ad geen anketi iyice incelediimiz zaman, memleketimizinbir ok yerlerinde ve bilhassa Dou blgelerinde, yuvarlak hesap 850 ylyrrlkte kalm olan is lm hukukunun dahi henz yerlememi olduunu ve birok blgelerde en iptida cemiyetlere mahsus bulunan karma,sat n alma, de itirm e evlenmelerinin ve zam anla snrl evlenmelerinmevcut olduunu teessrle grmekteyiz. Demek ki, 850 yllk bir uygulamaya ramen islm hukuku bile memleketimizin birok blgelerindeyerleememit ir . 25 y l l k bir uygulanmadan sonra nas l meden kanunun, memleketimizin henz tamamiyle mehulmz olan hukuk bnyesine yani rf ve det hukukunua aykr olduunu iddia edebiliriz

Meden kanunun bir kadndan fazla evlenmeye msaade etmemi olmas da birok kimseler in hcumuna maruz bulunmaktadr . Fakat unutulmamas lzmgelen bir nokta vardr ki, o da, gerek ok kadnla, gerekok erkekle evlenmenin balca sebebi bir memleketin nfusundaki kadnve erkek saysnn arasndaki farkn kadn veya erkek aleyhine ok olmasdr (13) . Erkekleri daim airet kavgalar veya apulculuk sonundaazalan memleketlerde ok kadnla evlenme mecburiyet i meydana kmakta, mnbit olmayan lkelerde kz ocuklarn ldrlmesi ise erkek okluu ve kadn azl neticesini dourarak ok kadnla evlenmeye sebepolmaktadr. slmiyetten nce, Arabistan'da kz ocuklarn ldrlmeleribile airet nizamlar ve apul sonunda ok azalan erkeklerle muvazeneyitemin edememi ve ok kadnla evlenmenin eitli ekilleri devam etmit i r (14) .ok kadnla evlenmeyi kabul etmi olan milletlerde yaplan aratrmalar , zaten buralarda da btn erkeklerin birden fazla kadm alamadklarn, ancak zenginlerin veya aire t iinde sivrilmi olup ayr bir mevkielde etmi bulunanlarn buna imkn bulduklarn gstermit i r (15) . Trkiye'de de Meden Kanunun kabulnden nce birden fazla kadnla evle-

13) Bk. Gntihar, Formen und Urg esch idht e der Ehe , Be rlin 1941, s. 102 v. t.14) Gene de kz ldrm e sonunda baz blgelerde kad n azl ndan tr okerkekte evlenme de glmekltedir , bk. Gnther, a.g.e. , s . 108.15 ) Gtother, a.g.e. s. 246.


6/12

368 COKUN OKnen erkek lerin saysnn zate n 1/10 nisbetin i gemedii bilinm ekted ir(16) . ok kadnla evlenmeyi tavsiye etmek istiyenlerin, memleketimizinbugnk nfus durumunu inceleyince her halde susmay tercih edeceklerini sanyoruz. Zira elimizde bulunan en son istatistie gre, Trkiye'de1945 tarih ind e 9.446.580 erke e mu kabil 9.343.594 kadn bu lun m akt aidi. Yani, Trkiye'de 1945 de 102.986 erkek fazlayd. Demek ki bir kadnla evlenme sis temine gre bi le azmsanmyacak sayda erkek evlenme imknn bulamyacaktr . 1950 is tat is t iinde bu farkn daha da ar tm olaca phesizdir. nk 1940 da 23.126 kadn fazla olduu halde 1945 de102.986 erkek fazla olm utur. Mem leketin du rum un u ne sr p birdenfazla kadnla evlenmeyi teklif edenler bu rakkamlar karsnda acaba okerkekle evlenmeyi mi teklif edeceklerdir

Eer bugn memleketimizde ok kadnla evlenmee - o da kanun dolmak zere - tesadf ediliyorsa, bunun sebebi bir kadn okluu deil,ne yazk ki memleketimizin birok yerlerinde alnmas det olan bykbalklar fakir delikanllarn verememesi, buna karlk zenginlerin bunabirka kere imkn bulmalardr ki , bunun sonunda, is tat is t iin de bizegste rdii, kadn azlndan evlenemiyecek olan erkek says da ha daar tmaktad r .

ok kadnla evlenmenin nfusu ar t t raca yolundaki iddia da yanltr. Bir kere, dnyann ok-kadnla evlenme kabul edilmi bulunan hibir yerinde nfus younluu, bir kadnla evlenmenin det olduu yerlerin-dekinden daha ok deildir. Sonra mesel 5 kadnla 5 erkein evlenmesinden hasl olacak normal ocuk saysnn 5 kadnla 1 erkein evlenmesinden hasl olacak ocuk saysndan daima daha ok olduu artk ispatedilmi bulunmaktadr. ok kadnla evlenmenin, bir erkein ok ocuksahibi olmas net icesini dourmas mmkn fakat memleketin nfusununoalmamasn ve buna kar l k bekr kalmaya mecbur olacak erkekler in adedini ar t rmasn sal yaca ise muhakkaktr .

Miras:Meden Kanunumuzun miras hakknda koymu olduu hkmlerinbaz lar da hcuma uramakta ve bu hkmlerin de memleketimizin hukuk bnyesine aykr olduklar i ler i srlmektedir . Fruu olan murisler inana ve babasna miras dmemesi hcuma urayan hkmlerin bandagelmekte, ocuklarla bir l ikte bulunan ana ve babaya da mirastan hisseayr lmas is tenmektedir .16) G ntte r, a.g-.e. s. 104.

|l ...II l .l l l , . i . t l | IH ,I:.lt(H**|. BlH- > '


7/12

M E D E N K A N U N U M U Z V E T R K Y E N N H U K U K B N Y E S 3 6 9Miras hukukunun en ok uyguland konu hi phesizki topraktr .Dier gayrimenkuller ve menkuller topran yannda ok az bir yer tu

tar lar ; hele Trkiye gibi ikt isad hayat z iraate dayanan ve nfusununbyk bir ounluu kyl olan bir memlekette kylnn alm bulunduu miras hkmleri hi phe yoktur ki , gznnde tutulmak gerekir .Kylmzn , An adolu'nun ve Tra ky a'nn muh telif blgelerinde, naslbir miras hukukuna al m bulunduu veya miras bakmndan aralar nda nasl kaideler uygulanmakta olduunu da henz bilmediimizi itirafedelim. nk Adalet Bakanlnn ad geen anketi bize, 850 yllk biryrrle ramen slm evlenme hukukunun Anadolu 'nun bir ok blgeler ine girememi olduunu gstermit i r . Oysaki s lm miras hukukuyurdumuzun topraklar nn hemen hemen 100/100 ne yakn bir okluunda hi bir zaman uygulanmamt r . nk Anadolu 'nun ve Trakya 'nntopraklar nn sylediimiz derecede byk bir ksm mir veya vakf arazi idi ve bundan tr bu topraklarda s lm miras hukukunun int ikal hkmleri ta tbik edi lmemekte, nceler i kar lm olan kanunnam elerlebunlar iin husus intikal hkmleri kabul edilmi bulunmakta idi. Mirarazi devlete ait olduundan, tabiidir ki, devlet malik sfatiyle bu arazideuygulanacak olan int ikal hkmlerini tesbi t te kendisini serbest hissetmive s lm m iras hukuk unun int ikal hkm lerinden ayr lmt . Byleceyzyl lar boyunca mparatorluun, eskidenberi mslman olmayan - yaniAraplarla meskn topraklar hari - btn topraklar nda s lm mirasnnint ikal hkmlerinden tamamiyle ayr int ikal hkmleri uygulanmt r .Bu hkmler , byk mparatorluun birbir inden muhtel if bakmdan ayrlan deiik blgeleri bulunduu iin, bazan blgelere gre ufak deiiklikler gstermekle beraber esas itibariyle ayni idiler. Mir topraklar,mutasarrfnn lm halinde srasiyle: 1) oullara, 2) kzlara, 3) erkekkardelere, 4) kz kardelere, 5) babaya, 6) anaya, 7) varsa ortana,8) toprak zerindeki mlk aalar kime kalm ise ona int ikal etmekteydiler. Bu hkmler ta 1274/ 1858 tarihli arazi kanunu kabul edilinceyekadar yrrlkte kalmlardr . Grlyor ki , yzyl larca topraklar n intikalin de bab a 5. derecede an a ise 6. derecede gelmek te, yan i bu nlar ntoprak int ikal inden is t i fadeler i hemen hemen imknszlamaktayd .

1274/1858 tar ihl i arazi kanununun kabul i le mir arazinin int ikal inde, hemen hemen bugnk miras hkmlerine yakn bir s is teme dorubyk bir adm daha at lm oldu. Bu kanuna gre int ikalde takip olunacak sra uydu: 1) Erkek ve kz ocuklar eit olarak, 2)baba, 3) ana (17),

17) Bu i ik s rad akile re araz i bedels iz olarafc ver i l i r, bund an son ra gelenler in tapu bedelini demeler i gerekir .


8/12

370 COKUN OK4) ana baba bir ve baba bir erkek karde, 5) ana baba bir ve baba bir kzkarde, 6) oullarn erkek veya kz ocuklar eit olarak, 7) sa kalan e,8) ana bir erkek ve kz karde eit olarak, 9) kzn erkek veya kz ocuklar eit olarak, 10) arazi zerindeki mlk aa veya binalar kime intikal etmi ise, onlar eit olarak, 11) arazide ortak olanlar, 12) o yerde topraa iht iyac olanlar .17 . Muharrem 1284 / 22. Mays 1867 tarihli tevsii intikal kanunu ile(18) bu sra lard a deiiklik ve geniletilme yapld. Bylece bug nk miras hukukumuza daha yakla lmt . Bu kanunun banda, muamelt n kolaylamas ve ziraat ve t icaret le bir l ikte memleket servet ve mamu-riyet inin daha da ar tmas i in bu deiikl iin kabul edi lmi olduu yaz lyd . Bu yeni ek kanuna g re dereceler u eki lde ter t ip olunm utu:1) Erkek ve kz ocuklar- eit olarak, 2) Erkek ve kz ocuklarn erkek vekz ocuklar eit olarak, 3) baba ve ana eit olarak, 4) ana baba bir vebaba bir erkek kardeler , 5) ana baba bir ve baba bir kz kardeler , 6)ana bir erkek karde, 7) ana bir kz karde (19) , 8) sa kalan e . Ayrcabu ek kanunla, intikalde torunlar iin halefiyet prensibi de kabul edilmi(2 . madde) olduu gibi nc dereceden itibaren, sa kalan ee de arazinin 1/4 i ayr lm t r (2. m add e). Bylece torunlara ana ve babad an nce yer verilerek ve 3. dereceden itibaren sa kalan ee de belli bir hisseayr larak bugnk miras hukukumuza daha da yakla lmt r .

Nihay et 21 ubat 1328/8 Mart 1913 tar ihl i ikinci ve m uva kka t birtevsii intikal kanunu ile (20) dereceler u ekilde tesbit edildi: 1) fru,2) ana ve baba ve onlarn fruu, 3) byk ana ve baba ve onlarn fruu,4) sa kalan e; ancak sa kalan e 1. derecedekilerle birlikte ayrca 1/4hisse, dierler i i le bir l ikte ise 1/2 hisse almak tadr lar . Ayrc a mu risinfruu i le bir l ikte bulunan ana ve babaya veya yalnz bunlardan bir ine1/6 hisse ayrlmaktadr (6. madde). Bylece, grld gibi bi,r ok bakmlardan bugnk int ikal hkmlerimizin hemen hemn ayn kabul edi lmi oluyordu. Ancak mir arazinin intikalinde ilk defa fru ile birliktebulunan ana ve babaya bir hisse ayrlm oluyordu. Demek ki ana ve babaya, memleketin ok byk bir ksmn teki l eden mir topraklarda birhisse ayr lmas ancak 1913 y l nda, yani meden kanunumuzun yrrlegirmesinden 13 yl nce kabul edilmitir. Yani memleketimizin nfusununbyk bir ounluunu teki l eden ve mir topraklar zerinde oturan kyl kitlesi daha bu yeni kaideye almaya vakit bile bulamadan meden ka-

18) Bk . D s tu r I . Te rtip , 1. cilt, s . 223-224.19) Sekizinci derecey e ka da r arazi bedels iz olara k int ikal e tm ekted ir .20) Bk. D stur , II . Tert ip, 5. cilt, s . 145 v. t-


9/12

M E D E N K A N U N U M U Z V E T R K Y E N N H U K U K B N Y E S 3 7 1nunumuz yrrle girmitir. O halde, fru ile birlikte bulunan ana vebabaya mirastan hisse ayr lmasnn memleketin bnyesine uygun olduunu iddia etmek tamamile yersizdir. Meden kanunumuz daima gelecek nesi l ler i dnm ve bi lhassa miras hkmlerini buna gre koymutur .Baz durumlarda ana ve babann perian olmamalar i in de zan edersekkanunumuzun nafakaya dair hkmleri yeter bir garanti teki l e tmektedirler.

Trkiyedeki rf ve det hultukunu renmek yolunda bir unket:Meden Kanu num uz, yz yllardr ge ri kalm olan mem leketimiziyksel terek i ler iye doru sevketmek iin, yzyl lardr paralaha para-lana klm olan memleketimizin birliini ve beraberliini muhafazaetmek, bu memlekette yzypllardr kurulamam olan hujkuk birliinikurmak iin kabul edi lmi modern ve stn bir kanundur. Bu kanunu,mem leketimizin huku k bnyesine uym uyor diye deitrmek dorubir hare ket deildir . Uyg ulanm akta olan yol prog ram tamam lanp,mill eitim dvamzn byk bir ksm da halledilince, mem leketimizin ken ard a kalm bir ok blgelerine, k ltr ve med eniyetle birl ikte meden kanun da girecek ve yerleecektir . Eer bugn memleketimizde meden kanunumuza aykr den f i i l durumlar mevcutsa, bunlar n bir daha meydana gelmemesi , tekerrr etmemesi i in ne lazmsa onuyapmak gerekir . Avusturya - Macaris tan mparatorluunda Slav rkndan olan ve bu itibarla her biri kendi mill rf ve det hukukuna sahipbulunan ve bu imparatorluktan ayr lmak iin al an ekler , Slovenlerve H rva tlar gibi milletlerin ABG B'nin olduka ksa s ren faka t cidd

uygulanmas sonunda nas l Avusturya hukukuna balandn grmtk. Demek ki kanunu deitirerek, onu memleketteki geri zihniyete uydurmak deil , memleketteki geri z ihniyet i or tadan kaldrmak ve kanunahkim klmak vazifemizdir. Meden kanun, hepimiz iin eriilmek istenen bir ideal kalmal ve onu btn memlekette benimsenmi grmek iinalmalyz.Ancak bir hastalk bilinmeden nasl tedavi edilemezse, memleketi

mizin muhtelif blgelerinde mevcut rf ve det kaidelerini de bilmedenbunlarla mcadele etmemize imkn yoktur. Bunun iin nce, memleket imizdeki rf ve det hukukunu tesbi t e tmemiz ve bunlar douran it i ma sebepleri arat rmamz gerekir . Bu pek byk ve uzun zaman is t i -yen bir itir. Ancak almalara nereden ve nasl balanmas gerektiinianlamak iin biz imdilik bir anket aarak baz sorular sormay faydalbuluyoruz. Memleketimizin en cra kelerine kadar yaylm bulunan


10/12

372 COKUN OKbir adl tekiltmz var. alkan yarg ve savclarmz her gn, bizcemehul bulunan ve henz derlenmemi olan rf ve det kaideleri e karlam aktad r lar . Pek ykl bulunan i ler i arasnda, aada soracam zsorulara cevap vermek imknn bulurlarsa memleketimizin hukuk bnyesini tesbit yolunda kk de olsa bir ilk adm atm olabileceimizisanyoruz.

Sorular 21): A) Aile ve ahsn hukuku:1. a) Aile baba snn kars ve ocuklar zerinde ne gibi ha kla r vardr? Bunlar mesel b) satabilir, c) rehin edebilir, d) dn olarak verebilir mi?2. a) Zamanla s nr landr lm evlenme var m dr?3. a) ok kadn la evlenme va r m dr? var sa : b) ok kadn la evlenmek umumi midir ve kimler ok kadnla evlenmektedir? c) Ka kadnakadar evleni lmektedir? d) i lk ve sonraki kadnlar n haklar arasnda farklar var mdr?

4. a) Evlenmeye engel olan akrab al k s nr lar meden kanunumuza gre dah a geni midir? y oksa daha da r mdr ve bu snr lar n elerdir?b) Gen oul veya kzn daha yal oul veya kzdan daha sonra evlenmesikaidesi var mdr? c) Bu kaideye uymamak ne gibi sonular dourmaktad r?5. a) Hangi yata n i tibaren evlenilmektedir? b) Evlenmeden ncenianlanma var mdr ve bunun hukuk net iceler i nelerdir? c) ocuk yata evlendirme, d) domadan evlendirme var mdr? ve bunlarn hukuk sonular nelerdir?6. a) Ne gibi bir evlenme merasim i y aplm aktad r?7. a) K arma evlenmesi var mdr? var sa bu kadnn r zas i le miolmaktadr? b) Karma i le bir l ikte kadn ve erkek evlenmi say lmakta-mdr lar? yoksa bel l i bir zamann gemi olmas m gerekmektedir? c)Karmaya yardm edenlerin baz haklar var mdr? Varsa bunlar nelerdir? d) Karmay hat r latan merasimler var mdr? Mesel erkek ve kadn taraf lar arasnda yalancktan dme gibi .

21) rf ve de t hu ku ku kaide s inin yr r lk te olduu i l , i le , buc ak ve kynadlar nn cevaplar n balar ma yaz lmasn ve mmlknse mahede ve tesbi t tar ihin in de ek lenmes in i r i ca ede r iz . Ayr ca cevapla r n ba na sor u la r n numar a ve h rf-ler inin konmasn da r ica eder iz .S or u la r n d nda ka lm o lan husus la r d a e lde ed i lmi o lan b ilg i va r sa , bunlar n da ceva plar n sonu na eklenm esi ok faydal olur kanaa t indey ia


11/12

M E D E N K A N U N U M U Z V E T R K Y E N N H U K U K B N Y E S 3 7 38. Sat n alma yoluyla evlenme var mdr? b) V arsa bir kadn iin

denen .bedelin en az ne kadar olmas gerekmektedir? c) Bu bedel denmezse ne gibi net iceler domaktadr? d) Kadnn babasna hizmet edi lerek bu bedelin denmesi mm kn m d r? c) Byle bir satn alnm ayhat r latan hediye takdimi mecburiyet i var mdr?9. a) De i-toku evlenmesi va r m dr? Yani bir ka erkek belli birmddet i in veya bsbtn kar lar n deit i r i r ler mi ve bunun ne gibihukuk sonular? vardr?10. a) E>eneme evlenm esi va rm d r? Yan i asl evlilik ten nce kadnla erkek bel l i bir mddet bir arada otururlar m ve bunun ne gibi hukuk net iceler i vardr?11. a) Kad n cehiz getir me kte midir? b) Cehizle sat bedeli arasndaki nisbet nedir?12 . a) Kadn m erkein evine gider yoksa, b) Erk ek mi kadn n?13 . a) Kadnn kendi mal mlk var mdr ve bunla r zerinde ta

sarruf edebil i r mi? b) Mal bir l ii mi yoksa mal ayr l m uygulanmaktad r?14. a). Du llarn duru mu ned ir? b) len erkein karde leri dul yen-geleriyle evlenmek mecburiyetinde midirler?15 . a) Boanma var md r? b) Kimin boama hakk var dr? c) Buhak mutlak mdr yoksa ar ta m baldr? d) Boanma sebepleri nelerdir? e) Bu sebeplerin var olduuna kim karar verir?16 . a) Boanmann mallar bakmnda n ne gibi net iceler i va rd r? b)Boanmann ocuklar bakmndan net iceler i nelerdir?17 . a) Kadnn kocasn terke dip ba ka erkee kam as evlilii sona erdir i r mi? b) Yoksa kadm geri gel ince erkek taraf ndan kabul edi l i rmi? c) Kadmm evlendikten sonra bir mddet baba evine dnmesi det ivar mdr?18 . a) Resm nikh yap trdktan sonra bak a kadnla yuka rdaki ekillerden her hangi biri ile evlenmek de var mdr?19 . a) Ha ngi ocuklar evlenme d say lm aktad r? b) Bun larn hukuk durumlar nedir? c) Bir kadnla resm nikh la evlenmi bulunanerkekler , baka kadnlardan doan ocuklarn resm kanlar ndan domu gibi gstermekte midir ler?


12/12

374 COKUN OK20 . a) Evl t edinme var mdr? b) Hangi durum larda evlt edini l

mektedir? c) Evlt edinmenin bir merasimi var mdr? b) Evlat l kla babal k ve anal arasndaki mnasebetler nelerdir?B) Miras hukuku:21. a) Meden Kanunu muza uym ayan bir mir as s is temi uygulanmakta md r? b) Bu s i s tem s lm miras hukukuna da uymamakta md r?c) Bu sis temin esaslar nelerdir?22 . a) M irasta erkek ocukla kz ocuk, b) lk do anla sonr a doanarasnda fark gzet i lmekte midir?23 . a) Ka n ve kocann birbir ler inin mirasnd an is ti fade etmek haklan var mdr ve bunun nisbet i nedir?24 . a) Mirasn mevzuu toprak , baka gayri menkul veya menkulolduuna gre paylama sis temi deimekte midir ve nas l?25 . a) Mirastan yabanclara da hisse ayr lm akta md r? Ayr l yorsa

kimlereC) Toprak hukuku:26 . a) Toprak, topra i leyenin mi maldr , yoksa bakasnn m ?b) Toprak sahibi i le ii arasndaki hukuk mnasebetler nelerdir?27. a) Aileye, kye, airete ai t olan top rakl ar var md r? b) Var sabunlar ne suret le ve kimin taraf ndan i let i lmektedir?

medenÎ kanunumuz ve tÜrkİyenÎn hukukÎ bÜnyesİ-coşkun Üçok

Documents