medeni hukuk notlar.doc

8/13/2019 medeni hukuk notlar.doc

1/26

MEDENİ HUKUKSosyal hayatı düzenleyen kurallar şunlardır:

1) Din Kuralları2) Ahlak Kuralları yaptırımları (müeyyideleri) manevidir!) "#r$ü Kuralları

%) &ukuk Kuralları⇒ yaptırımı maddidir (kendilerine uyulması devlet kuvveti yardımıyla sa'lana ilenkurallardır)Hukuk: nsanlar arasındaki ilişkileri düzenleyenmaddi yaptırımlı (uyulması zorunlu)* $enel* soyut vesürekli kurallar ütünüdür &ukuk kelimesi +eşitli anlamlarda kullanılmaktadır:1) Müspet Hukuk (Poziti !ukuk"#ürürlükte ola$ !ukuk): ,ir ülkede elli ir zamanda yürürlükte

ulunan yazılı %e yazısız !ukuk kuralları$ı$ tümü$e &irde$ %erile$ isimdir Do$matik hukuk ilimiyürürlükteki hukuku in-eler . halde müs et hukuka Sade-e yazılı olan hukuk kuralları *#rne'inkanunlar *kanun hükmündeki kararnameler*tüzükler ve y#netmelikler de'il yazılı olmayan hukukkurallarıda yani #r/ ve adet hukukuda $irer') Me%zu Hukuk: ,ir ülkede elli ir zamanda yürürlükte ulunan* yetkili ir makam tara/ındankonulmuş olan yazılı hukuk kurallarını i/ade eder 0r/ ve adet hukuku müspet hukuka dahil olup mevzuhukuk i+inde yer almaz

) a&ii Hukuk (İdeal !ukuk): .lması $ereken (de le$e /eranda) hukuk kurallarını i/ade eder*) ari!i !ukuk: ürürlükten kalkmış olan hukukturHUKUKUN D+,,+-.1) Kamu Hukuku: Devlet ile ir kişi veya di'er ir devlet arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk

kurallarına denir Devlet ile kişinin $irmiş oldu'u ir hukuki ilişkinin kamu hukukuna dahilola ilmesi i+in devletin s#z konusu ilişkiye kamu kudretinin sahi i olarak $irmesi $erekir0r Kamulaştırma işlemi ir kamu hukuku ilişkisidir ara/lar arasında altlık üstlük durumuortaya +ıkar

Kamu Hukuku$u$ +lt Dalları1) Anayasa &ukuku2) dare &ukuku!) 3eza &ukuku%4) 5sul &ukuku

a4 6edeni 5sul &ukuku4 -ra 7 /las &ukuku

-4 3eza ar$ılaması (muhakemesi) hukuku84 Devletler "enel (umumi) &ukuku94 er$i &ukuku') /zel Hukuk: ,ir kişi ile di'er ir kişi arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuktur 0zel hukukta tara/lararasında eşitlik ilkesi s#z konusudur/zel Hukuku$ +lt Dalları1) 6edeni &ukuk: 0zel hukukun en $eniş ve en #nemli dalıdır a4 Kişiler hukuku 4 Aile hukuku -4 6iras hukuku d4 ;şya hukuku2) ,or+lar &ukuku!) i-aret &ukuku

a4 i-ari şletme &ukuku 4 Kıymetli ;vrak &ukuku

-4


2/26

H+K K+ -+M. E H+KK.N 2-,E-İHak: &ukuk düzeni tara/ından kişilere tanınmış olan yetkilerdir &ukukta hak sahi i ola ilen ve or+altına $ire ilen varlıklara şahıs (kişi) denir

&aklar do'dukları hukuk kurallarına $#re kamu hakları ve #zel haklar diye ikiye ayrılır:

1) Kamu !akları: Kamu hukukundan do'an haklardır 0r Se+me4se+ilme* memur olma hakkıa)Kişisel kamu hakları

)Sosyal ve ekonomik kamu hakları-)Siyasal Kamu hakları

') /zel !aklar: 0zel hukuktan do'an haklardır 0r Ala-ak hakkı* mülkiyet hakkı* kişilik hakları* /ikrihaklar

Özel haklardan yararlanmada herkes eşit olduğu halde, kamu haklarından yararlanmada herkes eşitdeğildir. Kamu haklarından yararlanmak için vatandaş olmak ve hukuk düzenince belirlenen koşulları taşımakgerekir.

/zel Hakları$ ürleri

+) /zel !aklar ileri sürüle&ile3e4i 5e%re &akımı$da$ mutlak !aklar %e $is&i !aklar olmak üzereikiye ayrılır:

1" Mutlak Haklar: Sahi ine maddi veya $ayri maddi mallar üzerinde veya kişiler üzerinde en$eniş yetkileri veren ve herkese karşı ileri sürüle ilen haklardır

a" Mallar üzeri$deki mutlak !aklar &ukuki anlamda mal> parayla #l+üle ilen ve aşkalarına devredile ilen şeylere denir ,irkimsenin parayla #l+üle ilen hak ve or+larının tümünemal%arlı4ı(mamelek) denir Kişi #lün-e $eride

ıraktı'ı malvarlı'ı tereke ismini alıraa" Maddi mallar üzeri$deki mutlak !aklar

6addi mal> elle tutulup $#zle $#rüle ilen şeylerdir 6addi mallara hukukta e6ya denir ;şyalarüzerindeki mutlak haklara ay$i !ak denir Ayni haklar kanunda sınırlı olarak sayılmıştır Ayni haklarsa!i&i$e ta$ıdı4ı yetki$i$ kapsamı$a 78re ikiye ayrılır ,ir ayni hak sahi ine kullanma* yararlanmave tasarru/ta ulunma yetkilerinden hepsini veya azılarını verir ,u yetkilerden hepsini irdensahi ine veren ayni hak mülkiyet !akkıdır 6ülkiyet hakkına sahip ulanan ir kimse (malik) u hakkınkonusunu teşkil eden eşyayı hukukun tespit etti'i sınırlar i+inde kalmak şartıyla diledi'i $i ikullana ilir*ondan diledi'i $i i /aydalana ilir*onunla il$ili diledi'i tasarru/ta uluna ilir:0rne'in ueşyayı sata ile-e'i $i i veya a'ışlaya ile-e'i $i i u eşyayı tahrip dahi ede ilir Sahi ine kullanmave?veya yararlanma yetkisi veren ayni haklara ise sı$ırlı (ma!dut) ay$i !aklar denir Sınırlı aynihaklar kendi arasında ü+e ayrılır:1" İrti ak Haklarıa4 Ayni rti/ak &akları (0rnek :"ayrimenkul lehine tesis edilmiş olan @ "e+it &akkı

4 da da da!il di4er ki6ileri$ (0)


3/26

6addi olmayan mal> /ikir veya zeka ürünü olan mallardır ,unlara eser de denir 0r ,ireste-inin estesi* ir ressamın yaptı'ı resim üzerindeki hakları ,u +eşit mallar üzerindeki mutlak

haklara ikri !aklar denilmektedir&" Ki6iler üzeri$deki mutlak !aklar aa" Ki6i$i$ ke$di 6a!sı üzeri$deki mutlak !akları: ,u haklara kişilik hakları denir Kişilerin maddi4manevi ve iktisadi ütünlükleri üzerinde sahip oldukları haklar ki6ilik !akkı olarak isimlendirilir 0r

Kişinin vü-ut tamlı'ı* ismi* resmi üzerindeki hakları &&" Ki6i$i$ &a6kası$ı$ 6a!sı üzeri$deki mutlak !akları&ukuk düzeni irtakım nedenlerle korunmaya muhta+ durumda ulunan kimseler üzerinde

kişilere azı mutlak haklar vermiştir 0r elayet hakkı* vesayet hakkı eli ve vasi* velayet ve vesayetaltında ulunan kişilerin yasal temsil-ileridir elayet ile vesayet arasında ir takım /arklılıklar

ulunmaktadır ;n #nemlileri şunlardır:4 elayet hısımlıktan do'an ve kural olarak do'umla irlikte kendili'inden meydana $elen ir #zelhukuk kurumu oldu'u halde vesayet* azı se ep ve hallerin ulunması durumunda mahkeme kararıylado'an ve esas olarak kamu hukukuna $iren ir kurumdur4 elayet kural olarak kü+ükler* istisnaen de kısıtlanmış er$in +o-ukların korunmasına y#nelik oldu'uhalde vesayet* kural olarak kısıtlanmış er$in kişilerin* istisnaen velayet altında ulunmayan kü+üklerinkorunmasına ilişkindir4 elinin +o-u'a ilişkin yetki ve $#revlerinin kapsamı $eniş oldu'u halde* vasinin +o-u'a ait yetki ve

$#revleri daha sınırlıdır4 elinin +o-u'un mallarını kullanma hakları oldu'u halde vasinin #yle ir hakkı yoktur4 eliler kural olarak +o-u'un mallarının y#netiminde hesap ve teminat vermek zorunda olmadıklarıhalde vasiler* vesayet altındaki kişinin mallarının de/terini tutmakla ve zaman zaman u konuda rapordüzenleyerek sulh mahkemesine (vesayet makamı) hesap vermekle yükümlüdürler4 eli +o-u'u temsil yetkisini kullanırken kural olarak mahkemenin iznini almak zorunda olmadı'ı haldevasi* azı işlemleri yaparken sulh* azı işlemleri yaparken de hem sulh hem de asliye mahkemesinin(denetim makamı) iznini almak zorundadır4 elinin velayet $#revi nedeniyle ü-ret istem hakkı ulunmadı'ı halde vasinin vesayet $#revise e iyle #yle ir hakkı vardır4 elinin velayet $#revinden isti/ası s#z konusu olmadı'ı halde vasi olarak atanan kişinin şartları varsavasili'i ka ulden ka+ınma hakkı oldu'u $i i* isti/a etmesi de mümkündür')Nis&i (?a!si) Haklar

6utlak haklardan /arklı olarak an-ak tara/ları ( elli ir kişi veya kişiler) arasında ilerisürüle ilen haklardır ,u haklar #zellikle or+ ilişkilerinden do'arlar 0r ala-ak hakkı is i haklarkural olarak ü+ün-ü kişilere karşı ileri sürülemez =akat kanunda sınırlı sayıda olmak üzere elirtilenşu nis i haklar ise tapuya şerh verildikleri takdirde ! kişilere karşı da ileri sürüle ilir hale $elirler ,uhaklara ku%%etle$dirilmi6 $is&i !aklar denir ,u hakların aşlı-aları> s#zleşmeden do'an şü/ a (#nalım hakkı),ir $ayrimenkulun ü+ün-ü ir şahsa satılması halinde *hak sahi ine o $ayrimenkulu#n-elikle satın ala ilme yetkisi verir* ve/a ($eri alım hakkı) kendisine ait ir $ayrimenkulu ir aşkasınadevreden kişinin devretti'i u $ayrimenkulu daha sonra tek tara/lı ir irade eyanı ile $eri ala ilmesidir*iştira (alım hakkı)hak sahi ine tek tara/lı irade eyanı ile ir $ayrimenkulu satın ala ilmesi yetkisi verir*kira* $ayrımenkul satış vaadi* a'ışlayana rü-u (d#nme) ve ipotekte oşalan dere-eden (ser estdere-eden) yararlanma hakkı* arsa payı karşılı'ı inşaat s#zleşmesinden do'an inşaat hakkı* paylıtaşınmazlarda kullanma* yararlanma ve y#netime ilişkin kararlar* paylı mülkiyetin devamına y#neliks#zleşmeler* yasal #nalım hakkından /era$at s#zleşmesi

0) /zel !aklar kulla$ılmaları$a 78re de%redile&ile$ !aklar %e de%redilemeye$ !aklar 6ekli$deikiye ayrılır1) De%redile&ile$ !aklar

Sahi i tara/ından aşkalarına devredile ilen* miras yoluyla da miras+ılara $e+en haklarade%redile&ile$ !aklar denir ,u haklar temsil-i vasıtasıylada kullanıla ilir 6alvarlı'ı haklarının +o'u(0r Ala-ak hakkı* rehin hakkı* mülkiyet hakkı) devredile ilir niteliktedir a/aka hakkı* inti/a hakkı vesükna hakkı (oturma hakkı) ise mal varlı'ı hakkı olmasına ra'men aşkalarına devredilemezler

!

!

/-NEK:(0) ;(+) >ya &ir s8zle6me ile i6tira !akkı ta$ımı6tır 0u !ak &ir $is&i !aktır (+) &u!akkı$ı sade3e (0) >ye kar6ı ileri süre&ilir (0) &u 7ayrime$kulu (@)ye kar6ı ileri süremez +$3ak &u !ak i5i$ tapuya 6er! %erilmi6ise (0) 7ayrime$kulu$ mülkiyeti$i (@) >ye de%retmi6 olsa &ile (+) i6tira !akkı$ı kulla$arak(@) >yi 7ayrime$kulu ke$disi$e de%retme &or3u altı$a soka&ilir


4/26

') De%redilemeye$ !aklar (Ki6iye 0a4lı Haklar)0zel haklardan ir kısmı ise aşkalarına devredilemedikleri $i i miras yoluyla da miras+ıları

$e+mez ,unlara devredilemeyen (6a!sa &a4lı !aklar) haklar denir 0r Kişilik hakları* na/aka hakkı*inti/a ve sükna(oturma) hakkı

Devredilemeyen haklardan ir kısmı ise münhasıran (o kişiye sıkı sıkıya a'lı) şahsa a'lıhaklardır ,u haklar kural olarak kanuni temsil yoluyla ile dahi kullanılamayan haklardır 0rn oşanma

hakkı* nişanı ozma hakkı* nese in reddi hakkı* kazai (yar$ısal) rüşt talep etme hakkı u niteliktedir


5/26

Mede$i Hukuku$ #ürürlük Kay$akları+) +sli Kay$aklar

,unlar medeni hukuka ilişkin ir uyuşmazlı'ın +#zümünde ilk #n-e aşvurula-ak kaynaktırlar1" Ka$u$lar: 6edeni hukuk a+ısından en aşta $elen kanun % ;kim 1E29 tarihinde yürürlü'e $iren vehukuk devriminin temelini oluşturan 6edeni Kanun dur 6edeni Kanun da 3ermen hukukunun etkisi$#rülür

'" Ka$u$ !ükmü$de karar$ameler " üzükler (Nizam$ameler)*" #8$etmelikler ( alimat$ameler)A" İ5ti!adı &irle6tirme Kararları: ,unlar kanunlar $i i Cesmi "azete de yayımlanırlar ve enzerolaylarda ütün mahkemeleri a'lar0) ali (İki$3il) Kay$aklar

Asli kaynaklarda uyuşmazlı'ın +#zümünde ir hüküm ulunamazsa tali kaynaklara aşvurulur1" /r %e +det Hukuku

Alelade ir $#r$ü kuralının #r/ ve adet kuralı niteli'ini ala ilmesi i+in iki unsura ihtiya+ vardır:a" Maddi u$sur: Devamlılık veya tekrarlanma yani sürekli uy$ulama&" Ma$e%i U$sur:oplumda var olan $enel inanış Alelade adetlerin #r/ ve adet hukuku kuralıola ilmesi i+in şahısların devamlı suretle tekrarlanmakta olan u davranışa uymak zorundaolduklarına $enel olarak inanmış olmaları lazımdır ;'er toplum vi-danında u davranış i+iminde

ulunmak $ere'i hakkında ir inan+ yer etmemiş ise o adetin ir #r/ ve adet hukuku kuralı olarak yeretmesi mümkün de'ildir0r/ ve adet hukuku ikin-i dere-ede ir hukuk kayna'ıdır Kanun oşlu'unu doldurur ,una #r/

ve adet hukukunun tamamlayı-ı rolü denir'" Hakimi$ #arattı4ı Hukuk

&akim kanunda veya #r/ ve adette olaya uy$ulana-ak ir hüküm ulamazsa (hukuk oşlu'uortaya +ıkması durumunda) kendi kanun koyu-u olsaydı o olaya ilişkin nasıl ir hüküm $etire-ek idiyseona $#re karar verir* hukuk yaratır &akim kendisine tanınmış olan u yetkiyi kullanmamazlıkedemez ani $erek yazılı $erekse yazılı olmayan hukuk kaynaklarında u hususda herhan$i irkaynak mev-ut olmadı'ından en u anlaşmazlı'ı halledemiye-e'im diyemez ,una hakimin hakda'ıtmaktan ka+ınması denirki #yle ir halde zarara u'rayan tara/ hakim aleyhine tazminat davasıa+a ilir &akimin hukuk yaratırken aşvura-a'ı ilk olanak* kanunun enzer durumları düzenlemek i+inkoydu'u /akat #nündeki olayı kapsamayan ir hükümden #n-elik (evleviyet) veya kıyas (#rnekseme)

yolu ile yararlanmaktır ,aşka ir kanun hükmünden yararlanma imkanı olmasa ile kanununruhundan yararlana ilir&akim yarattı'ı hukuk kuralını olaya uy$ular ve una $#re karar verir S#z konusu karar* $erek

hukuk yaratma şartları ulunup ulunmadı'ı* $erek konulan kuralın yerinde olup olmadı'ı* $ereksekuralın uy$ulanışının uy$un olup olmadı'ı a+ısından ar$ıtay tara/ından temyiz denetimine ta itutula ilir@) #ardım3ı Kay$aklar

,aşvurulması zorunlu olmayan kaynaklardır kiye ayrılırlar:1" 0ilimsel 78rü6ler (doktri$"84reti)'" #ar7ı kararları

MEDENİ K+NUNUN 0+?,+N9.B H2K2M,E-İ1 Madde: Hukuku$ uy7ula$ması %e kay$akları

&akim #nüne $elen ir uyuşmazlıkta #n-e kanuna (her türlü yazılı hukuk kuralına) akarKanunda ir hüküm ulamazsa #r/ ve adet hukukuna $#re* u da yoksa kendisi kanun koyu-u olsaydınasıl ir kural koya-ak idiyse ona $#re karar verir Kanunda yer alan hükümlerin hepsi aynı nitelikte de'ildir Kanundaki hükümler niteliklerine$#re ü+ kısımda in-elene ilira) Emredi3i !ukuk kuralları: Aksi tara/lar-a kararlaştırılamayan* uyulması zorunlu olan kurallardır"enellikle kamu yararının* $enel ahlakın* zayı/ların* kişili'in korunmasına hizmet eden ve şekle ilişkin$etirilen hükümler* emredi-i hukuk kuralı #zelli'i taşır ,ir hükmün emredi-i nitelik taşıyıp taşımadı'ıkuralın i/ade ve yazılışı veya maddenin ama-ından anlaşılır is i emredi-i kuralların aksi ise zayı/tara/ lehine olmak koşuluyla kararlaştırıla ilir&) #edek !ukuk kuralları: ,unlar kendi arasında ikiye ayrılır:aa) amamlayı3ı !ukuk kuralları: ara/lar-a aksi kararlaştırıla ilen /akat kararlaştırılmadı'ı takdirdeuy$ulanması $ereken hukuk kurallarıdır 0r kural olarak s#zleşmelerde tara/lar i/a yerini ser est+ekararlaştıra ilirler Kararlaştırmamışlarsa ,or+lar Kanunu nun i/a yerine ilişkin tamamlayı-ı kurallarıdevreye $irer

#

#


6/26

&&) #orumlayı3ı !ukuk kuralları: ara/ iradelerinden ne anlaşılması $erekti'ine ilişkin kurallardır 0rade olarak ir ayın aşı kararlaştırılmamışsa undan kural olarak ayın irin-i $ünü anlaşılır

3) a$ımlayı3ı !ukuk kuralları: &ukuki ir kavramı ya da kurumu tanımlayan kurallardır 0r süreklikalma niyetiyle oturulan yere ikamet$ah (yerleşim yeri) denir

Kanun* s8züyle %e 8züyle (ruhuyla) de'indi'i ütün konularda uy$ulanır Ka$u$u$ s8zü(la zı); kanunun a+ık metni* a+ık+a elirli madde i/adeleridirKa$u$u$ 8zü ise* kanunun ütününe

hakim olan ilkelere $#re elirli ir kuralın taşıdı'ı anlamdır Kanunun ruhunun araştırılmasında*kanunun sistemi* kanunun hazırlık +alışmaları* hükmün ama-ı ve yorumun yapıldı'ı zamandakikoşullar dikkate alınır

Kanunun i+ermiş oldu'u hükümlerin $er+ek anlamlarını ortaya koya ilmek i+in o hükmünyorumla$ması $erekir ,ir zihinsel /aaliyet olan yorum* unu yapan or$anlara $#re yasama yorumu;&ilimsel yorum; yar7ısal yorum olmak üzere ü+e ayrılır 2% Anayasasıyla me-lise yasama yorumuyapma yetkisi verilmişti* 91 ve F2 Anayasalarında u yorum yetkisi kaldırılmıştır #orum Metodları: orumlama yaparken kullanılan y#ntemlerdir1) ,a zi (9ramatikal) #orum: Kanunun kullandı'ı kelime ve deyimlerden yararlanılarak yapılanyorumdur') Ma$tıki #orum: 6antık kurallarına $#re yapılan yorumdur

) +ma5sal (9ai) #orum: Doktrinde ve uy$ulamada ka ul edilen u yorum y#ntemi* !ükmü$ama3ı$a %e koru$ması 7ereke$ me$ aate $#re yorum yapılması esasını enimser Ama-ın tespiti

noktasında* sü Gekti/ ve o Gekti/ tarihi yorum* zamana $#re o Gekti/ yorum ve ser est yorum y#ntemleriileri sürülmüştür' Madde: Dürüstlük kuralı (o&Cekti iyi $iyet)

&erkes haklarını kullanırken ve or+larını yerine $etirirken dürüstlük kurallarına uymakzorundadır Dürüstlük Kuralı ir hak sahi inin hakkını kullanırken veya or+lunun or-unu i/aederken dürüst* makul ve orta zekalı ir insandan eklenen hareket tarzına $#re davranmasıdırDürüstlük kuralı !akları$ kulla$ılması; &or5ları$ i ası; s8zle6meleri$ tamamla$ması;yorumla$ması; de4i6e$ ko6ullara uyarla$ması (empre%izyo$); ka$u$u$ yorumla$ması %e&o6lukları$ı$ doldurulması; ka$u$a kar6ı !ile$i$ 8$le$mesi durumları$da uy7ulama ala$ı&ulur

,ir hakkın a+ık+a k#tüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz ,ir hak dürüstlük kuralınaaykırı kullanılırsa k#tüye kullanılmış olur ,ir hakkın k#tüye kullanıldı'ını ka ul etmek i+in /ailin kusurluolması #zellikle zarar verme kasdının ulunmasına $erek yoktur Ayrı-a* irine zarar verilmiş olması

veya zarar tehlikesi ulunması da hakkın k#tüye kullanıldı'ının ka ulü i+in zorunlu ir şart de'ildirDürüstlük kuralı ve hakkın k#tüye kullanılması hakim tara/ından re sen nazara alınır

Madde: ü&Cekti iyi $iyetDurumun $erektirdi'i #zeni $#sterdi'i halde* ir hakkın kazanılmasına veya aşka ir hukukisonu-un $er+ekleşmesine ait ir en$eli ilmemeye sü Gekti/ iyiniyet denir An-ak durumun $ereklerine

$#re kendisinden eklenen #zeni $#stermeyen kimse iyi niyet iddiasında ulunamaz . halde ir kimsehakkın kazanılması i+in $erekli olan unsurların mev-ut oldu'unu veya hakkın kazanılmasını #nleyen

ir hususun mev-ut olmadı'ını zannediyor*yani u hususta @ il$isizlik *veya yanlış ir il$iye sahipulunuyorsa o kimse hüsniyetlidir An-ak u il$isizli'in veya yanlış il$i sahi i olmanın izzat o

kimsenin @ kusurundan ileri $elmemiş olmasıda lazımdır . halde u kimse iraz dikkat etmiş olsaydıyanlış ir il$i sahi i olmaya-ak idiyse artık hüsniyetli sayılamaz ,u durum hakim tara/ından re sendikkate alınır

Sü Gekti/ iyi niyetda!a 5ok !akları$ de%re$ kaza$ılması$da s#z konusu olur De%re$kaza$ma ir kişinin ir hakkı sahi inden hukuki işlemle elde etmesi demektir Di'er ir deyimle uyoldan ir hak eski sahi inden yeni ir hak suGesine $irmektedir ,u ise&ir !ukuki muamele ile %eyamiras yoluyla olur /r$e4i$ ir kişinin dolma kalemini ir aşkasına satması veya a'ışlaması veteslim etmesi halinde dolma kalem üzerindeki mülkiyet hakkı alı-ı veya a'ışlanan kimse tara/ındanDevren kazanılmış olur

$

$

/r$ek:Fkulu$ ka$ti$i$de oturmakta ola$ a!met &ozuk parası olamadı4ı i5i$ arkada6ı me!met >te$AGGG lira 8dü$5 (karz) almı6 %e &or3u$u ertesi 7ü$ 8deye3e4i$i %aad etmi6tir +!met AGGG liralık &u&or3u$u ertesi 7ü$ sa&a!a kar6ı saat *


7/26

6enkul mallarda sü Gekti/ iyi niyetle ayni hakların kazanılmasında aşa'ıdaki kurallar uy$ulanıra) a!i&i$i$ eli$de$ rızası ile 5ıkmı6 menkul ir mal üzerinde emin sı/atı ile zilyedinden sü Gekti/ iyiniyetle mülkiyet veya di'er ayni haklardan irini kazanan ! kişinin u kazanımı korunur (iyi niyetin tamkoruyu-u etkisi)

&) a!i&i$i$ eli$de$ rızası dı6ı$da 5ıkmı6 (+alınmış* kay edilmiş* $asp edilmiş) menkul ir malıkazanan kimse sü Gekti/ iyi niyetli olsa ile kural olarak o malın mülkiyetini kazanamaz S#z konusutaşınırı $eri almak i+in iyi $iyetli zilyetlere kar6ı A yıl i5i$de me$kul da%ası a+ılmalıdır K#tü niyetlizilyetlere karşı ise u dava her zaman a+ıla ilir3) Sahi inin elinden rızası dışında +ıkan menkul mal* para %eya !amile yazılı &ir se$etse; ! kişi deiyi niyetliyse malın maliki olur (iyi niyetin tam koruyu-u etkisi)d) Sahi inin elinden rızası dışında +ıkan menkul ir malı iyi niyetli ! kişi ira5ık artırmada$ %eya &irpazarda$ %eya o tür e6yaları$ satıldı4ı &ir yerde$ almışsa* s#z konusu mal an-ak edeli kendisineverilmek şartıyla $eri alına ilir (iyi niyetin kısmi koruyu-u etkisi)

Kanunun iyi niyete hukuki ir sonu+ a'ladı'ı durumlarda asıl olan iyi niyetin varlı'ıdır ,unasü&Cekti iyi $iyet kari$esidenir Aksini iddia eden iddiasını ispatla yükümlüdür

Sü Gekti/ iyi niyetin etkisi eşya hukukunda oldu'u $i i or+lar hukukunda ve aile hukukunda da$#rülür

* Madde: Hakimi$ takdir yetkisiKanunun takdir yetkisi tanıdı'ı veya durumun $ereklerini ya da haklı se epleri $#z #nünde

tutmayı emretti'i konularda hakim* hukuka ve hakkaniyete $#re karar verirakdir yetkisinde kuralın i+inde ilerek ırakılan ir oşluk vardır ,oşluk +eşitleri şunlardır:

a) Kural i5i (!üküm i5i) &o6luk: Kanunda elli ir hukuki sorun i+in ir +#züm #n$#rülmüş olmasınara'men s#z konusu +#zümün somut olaya do'rudan do'ruya uy$ulanmasının mümkün olmamasıdurumunda ortaya +ıkar 0r &aklı se epler* takdir hakkı $i i kavramların kullanılmış olması* ilerek

oş ırakılan oşluklar (#r oksullu'a düşe-ek olan eş deyiminde yoksulluk tanımlanmamıştır)&) Kural dı6ı &o6luklar (ka$u$ &o6lu4u):aa) 9er5ek &o6luk" 9er5ek olmaya$ &o6luk: "er+ek oşluk* elli ir hukuki konuda* kanunda irhüküm olması $erekti'i halde* hi+ ir hükmün yer almamasıdır &akim u oşlu'u doldurmaklayükümlüdür "er+ek olmayan oşluk ise* ir konu hakkında hukuki ir sonu+ #n$#rülmesine karşın*s#z konusu sonu-un ihtiya+lara uy$un olmamasıdır ,#yle ir hükmü de'iştirmek hakimin de'il* kanunkoyu-unun $#revidir&&)0ili$5li &o6luk " &ili$5siz &o6luk:,ilin+li oşluk* kanun koyu-unun ilerek ir hukuki konuyudüzenlememesidir ,una karşılık kanun koyu-u #zen eksikli'inden dolayı* aslında düzenlemesi$ereken ir hususta hüküm $etirmeyi ihmal etmişse veya oşluk de'işen haller nedeniyle ortaya+ıkmışsa ilin+siz oşluk s#z konusu olur33) +5ık &o6luk = 8rtülü &o6luk: &ukuken +#züme varılması $ereken ir hususta uy$ulana ilirhüküm ulunmadı'ının a+ık+a elli oldu'u hallerde a+ık oşluk ortaya +ıkar Kanunda ir hüküm

ulunmasına ra'men* hükmün s#zü ile ruhunun a'daştırılması mümkün olmayan hallerde veya varolan hükmün aynı de'erde ir aşka hükümle +atıştı'ı durumlarda ya da ir hükmün s#zü ve ruhuiti ariyle tes it edilen anlamda uy$ulanmasının dürüstlük kuralı ile a'daşmadı'ı ve ir hakkın k#tüyekullanılması sayıla-a'ı hallerde ise #rtülü oşluk ortaya +ıkar

A Madde: 9e$el $itelikli !ükümler

%

%

/r$ek:Hasa$ saati$i tamir edilmek üzere &ir saat5iye &ırakmı6tır aat5i &u saati tamir

ettikte$ so$ra dükka$ı$a 7ele$ Hüseyi$ adı$daki &ir ki6iye satmı6tır 0urada so$u5Hüseyi$i$ suCekti iyi $iyetli olup olmaması$a 78re arklıdır E4er Hüseyi$ satı$ aldı4ı saati$&ir &a6kası$a ya$i !asa$a ait oldu4u$u &ilmiyorsa o$u$ saat5iye ait &ir saat oldu4u$uza$$etmi6 %e 7erekli dikkat %e 8ze$i 78stermi6 olması$a ra4me$ yi$ede 7er5ek durumutespit edememi6 ise >< u&Cekti iyi$iyetlidir< !ak sa!i&iolmaya$ &ir kimsede$ !ak kaza$maları$ı sa4lamaktadır F !alde !asa$ ( aat a!i&i)!üseyi$e &a6%urarak saati$ ke$disi$e %erilmesi$i isteyemez Bü$kü mülkiyet !akkı iyi$iyetli!üseyi$e 7e5mi6tir +$3ak aat5iye kar6ı ka$u$i yollara &a6%ura&ilir


8/26

6edeni Kanun ve ,or+lar Kanunu nun $enel nitelikli hükümleri* uy$un düştü'ü #l+üde tüm#zel hukuk ilişkilerine uy$ulanır

Madde: İspat yükü (0eyyi$e Kül eti)Kanunda aksine ir hüküm ulunmadık+a* tara/lardan her iri* hakkını dayandırdı'ı ol$uların

varlı'ını ispatla yükümlüdür spat ara+larınadelil denir 0r anık* keşi/* ilirkişi vs

ddiasını ir karineye dayandıran kimse ispat yükünden kurtulur Kari$e 6ev-ut ve ilinenol$ulardan ilinmeyen ir ol$unun +ıkarılmasıdır Karineler> kanundan do'an karineler ve /iili karinelerolarak ikiye ayrılır:a) Ka$u$i kari$e: ,ir kanun hükmünün elli ir olaydan* elli olmayan ir olayın varlı'ını+ıkarmasıdır Kanuni karineler* ir a+ıdan olay ve hak karinesi ir aşka a+ıdan da adi ve kesin karineolmak üzere ikiye ayrılırlar

Flay kari$elerde ir durum ortaya +ıkarılmaktadır 0r 0lüm ve irlikte #lüm karineleriHak kari$eleri$de * kanun* elirli ir olay veya durumda ir hakkın ya da hukuki ilişkinin

ulunup ulunmadı'ı neti-esine varır 0r aşınırın zilyedi onun maliki sayılır+di kari$eler * aksi ispat edile ilen karinelerdir 0r 0lüm karinesi* iyi niyet karinesi* a alık

karinesi vsKesi$ kari$eler ( araziye); aksinin ispatı mümkün olmayan karinelerdir 0r -azet verilmişlik

karinesi* tapu si-ilindeki kayıtların herkes+e ilindi'i karinesi

&) Iiili kari$eler: ,ir olaydan aşka ir olayın varlı'ı veya yoklu'u sonu-unun +ıkarılmasıdır ,ukarineler kanun tara/ından elirtilmemiştir 0r ,ir ardan +ıkan ve sallanarak $ezen kimsenin sarhoşoldu'u şeklindeki karine

J Madde: -esmi &el7elerle ispatCesmi si-il ve senetler* el$eledikleri ol$uların do'rulu'una kanıt oluştururlar ,unların

i+eri'inin do'ru olmadı'ının ispatı* kanunlarda aşka ir hüküm ulunmadık+a herhan$i ir şekle a'lıde'ildir

-esmi se$et; resmi ir makamın katılması ile düzenlenen senettir 0r akı/ senedi* mirass#zleşmesi* resmi vasiyetname Cesmi senet düzenleme yetkisi noterlere* tapu memurlarına ve sulhhakimlerine aittir

-esmi si3il; kanunun aleniyete intikalini arzu etti'i irtakım hukuki ilişkileri veya olaylarıkaydetmek i+in resmi makamlar-a tutulan si-illerdir 0r Do'um* #lüm kütü'ü* tapu si-ili

Cesmi el$eler sade-e /onksiyonları ve kanunen i+ermeleri ve düzenlemeleri $erekenhususlar +er+evesinde delil oluştururlar

Kİ?İ,E- HUKUKU

&ukukta hak sahi i ola ilen ve or+ altına $ire ilen varlıklara kişi (şahıs) denir &ukukdüzenimiz iki tür kişi ka ul etmiştir: "er+ek kişiler ve tüzel kişiler

. 9E-BEK Kİ?İ,E- (H+KİKİ ?+H. ,+-)"er+ek kişiler* sade-e insanlardır ,itkilerin ve hayvanların kişi olma niteli'i yoktur 1) Ki6ilik %eKi6ili4i$ 0a6la$7ı3ı:

Kişilik* kişiye a'lı ve hukuk+a korunan edeni* manevi ve hukuki nitelikteki varlıklarıntümüdür Kişilik +o-u'unsa4 olarak tamamıyla do4du4u anda aşlar Ho-u'un tamame$ do4mu6olması* onun ana rahminden tamamen ayrılarak a'ımsız ir varlık haline $elmiş olmasıdır Ho-u'unsa4 do4ması ise* ana rahminden ayrıldıktan sonra ir saniye dahi olsa yaşaması demektir aşamaka iliyetine sahip olması aranmaz

Ho-uk !ak e!liyeti$i ise sa' do'mak koşuluyla a$a ra!mi$e dü6tü4ü a$da$ iti&are$kazanır Ana rahmine düşmüş olan +o-u'a -enin denir 6iras+ılar arasında -enin varsa mirasıntaksimi onun do'umuna kadar ertelenir 6irasın a+ıldı'ı anda henüz var olmayan ir kimseye artmiras+ı ya da art vasiyet ala-aklısı olarak tereke veya tereke malı ırakıla ilir

Do'um olayı kişisel durum si-ili ile ispatlanır Do'um ir ay i+inde nü/us memuruna ildirilir') Ki6ili4i$ o$a Ermesi

"er+ek kişilik 2 halde sona erera) /lüm: 0lüm $er+ek kişili'i sona erdiren hukuki ir olaydır 0lüm* iyoloGik ( üyük hayat/onksiyonlarının durması) ve eyinsel #lüm ( eyin hü-relerinin #lümü) olmak üzere iki şekilde ortaya+ıkar 0lüm anının tespiti or$an nakli ve miras akımından #nem taşır 0lüm ile kişilik sona erer* okişinin şahsiyet hakları ve şahsa a'lı hakları ortadan kalkar 6alvarlı'ı hakları ise ir kül halindemiras+ılarına $e+er nsan -esedi eşya sayılmaz

&

&


9/26

,ir kişinin #lmüş oldu'unun ispatı undan kendi lehine ir hak sa'laya-ak kimseye düşer0lüm konusunda ispat kolaylı'ı akımından kanunumuz iki karine ka ul etmiştiraa) /lüm Kari$esi: 0lümüne kesi$ 78zle &akıla3ak &ir !alde kay&ola$ %e 3esedi &ulu$amaya$ki6i #lmüş sayılır ,u kimsenin nü/us kütü'ünün il$ili yerine mahallin en üyük mülki amirinin emriyle#lüm kaydı düşürüle ilir ,u durumda ir mahkeme kararına ihtiya+ yoktur /akat istenirse karar daalına ilir/r$e4i$ havada in/ilak ederek denize düşen ir u+akta yol-uluk etmekte olan ve -esedide

ulunamayan ir kimsenin #lmüş oldu'unu ispat etmek imkansız ola-ak kadar $ü+tür Kanun u halde@ 0lüm Karinesi ile il$ilileri ispat yükünden kurtarmaktadır&&) 0irlikte /lüm Kari$esi: ,irden /azla kişiden han$isinin #n-e veya sonra #ldü'ü ispat edilemezsehepsi aynı anda #lmüş sayılır ,u kişiler ir irlerinin miras+ısı olamazlar

0lüm ve irlikte #lüm karineleri adi karinelerdendir* unların aksi her türlü delille ispatlana ilir&) 9aiplik: ,ir kimsenin $aipli'ine iki halde karar verile ilir:aa) 0lümüne olası $#zle akıla ile-ek ir tehlike i+inde kay olan kimsenin* kay olmasından iti aren1yıl $e+tikten sonra il$ililerin tale i üzerine mahkeme-e (asliye hukuk mahkemesi) $aipli'ine kararverilir&&) Kendisinden uzun zamandan eri ha er alınamayan ir kimse hakkında* son ha er tarihindeniti aren A yıl$e+tikten sonra il$ililerin tale i üzerine mahkeme-e $aipli'ine karar verilir

6ahkeme* $aipli'ine karar verile-ek kişi hakkında il$isi ulunan kimseleri* elirli ir süredeil$i vermeleri i+in usulüne $#re yapılan ilanla +a'ırır ,u süre* ilk ilanın yapıldı'ı $ünden aşlayarak

en az 9 aydır"aiplik kararı* o kişinin #lmüş oldu'una ilişkin ir karine oluşturur "aiplik kararı* verildi'iandan iti aren de'il* $eriye d#nük olarak* $ai in #lümüne olası $#zle akıla-ak ir durumdakay oldu'u veya ondan en son ha er alındı'ı tarihten iti aren hükümlerini do'urur

"aiplik kararı ile $ai in evlili'i kendili'inden sona ermez "ai in eşi ya $aiplik davasıylairlikte veya ayrı-a a+a-a'ı ir dava ile evlili'in /eshini istemelidir

"ai in mirası teminat karşılı'ında miras+ılara teslim edilir S#z konusu teminat> #lümüne olası$#zle akıla-ak halde kay olma i+in A yıl (tereke mallarının tesliminden iti aren hesaplanır)* uzunsüreden eri ha er alınamama hali i+in 1A yıl (son ha er tarihinden aşlayarak hesaplanır) ve herhalde en +ok $ai in 1GG ya6ı$a varmasına kadar $#sterilir ,u süreler $e+tikten sonra miras kesinolarak kazanılır "aip daha sonra ortaya +ıkarsa veya üstün hak sahi i olduklarını ileri sürenler usı/atlarını ispat ederlerse* tereke mallarını teslim almış olanlar* aldıkları malları zilyetlik kurallarıuyarın-a $eri vermekle yükümlüdürler

)Kİ?İ,İ İN EH,İ#E ,E-İ+) Hak E!liyeti (Mede$i Haklarda$ #ararla$ma E!liyeti): &ak ve or+ sahi i ola ilme iktidarıdır&er insanın hak ehliyeti vardır ($enellik ilkesi) ,ütün insanlar hukuk düzeninin sınırları i+inde (eşitşartlarda olanlara eşit işlem) haklara ve or+lara sahip olmakta eşittirler (eşitlik ilkesi) aş* -insiyet*evlilik* ya an-ılık* ayırt etme $ü-üne sahip olmamak* haysiyet hayat sürme $i i hallerde hak ehliyetinin

elirli noktalarda sınırlandırıldı'ı $#rülmektedir&ak ehliyeti pasi/ ir ehliyettir Sa' do'mak şartıyla -enin ile hak ehliyetine sahiptir üzel kişiler isehak ehliyetini kanunun aradı'ı şekilde kurulmuş oldukları andan iti aren kazanırlar0) Iiil E!liyeti (Mede$i Hakları Kulla$ma E!liyeti): ,ir kişinin izzat kendi /iil ve işlemleriyle lehinehaklar* aleyhine ise or+lar oluştura ilme yetene'idir =iil ehliyeti akti/ ir ehliyettir =iil ehliyetinin*hukuki işlem yapma ehliyeti* dava ehliyeti ve haksız /iillerden sorumlu olma ehliyeti olmak üzere ü+$#rünümü vardır =iil ehliyetinin iki olumlu* ir olumsuz şartı vardıra) Flumlu ?artlar aa) emyiz kudreti$e (ayırtım 7ü3ü$e) sa!ip olma: emyiz kudreti ulunan kimseye mümeyyiz *ulunmayana ise 7ayrı mümeyyiz denir emyiz kudreti> ir kişinin /iil ve işlemlerinin se eplerini*neti-elerini* etkilerini ayırt ede ilme ve unlara uy$un olarak hareket ede ilme yetene'idir emyizkudreti nis i ir kavramdır ,ir kişinin temyiz kudretinin olup olmadı'ı her somut olayda ayrı-ain-elenmelidir

Kural olarak* yaş kü+üklü'ü* akıl hastalı'ı* akıl zayı/lı'ı ve sarhoşluk veya unlara enzerse eplerden iriyle akla uy$un davranma yetene'inden yoksun olmayan herkes temyiz kudretinesahiptir&&) -e6it olmak (er7i$ olmak): ormal rüşt yaşı 1F yaşın doldurulmasıdır =akat iki halde erken rüşts#z konusudur:aaa) E%le$me: ;vlenme kişiyi reşit kılar ormal evlenme yaşı erkek ve kadında 1I yaşındoldurulmasıdır .la'anüstü evlenme yaşı ise her iki -ins i+in de 19 yaşın doldurulmasıdır ;vlenmeile kazanılan rüşt kesindir* yani* evlenme daha sonra ortadan kalksa ile reşitlik devam eder&&&) Kazai -ü6t (#ar7ısal -ü6t): 18 yaşını dolduran kü+ük kendi iste'i ve velisinin rızası ilemahkeme-e (asliye mahkemesi) reşit kılına ilir


10/26

izni $erekir Ayrı-a kü+ü'ün men/aatinin de ulunması $erekir ar$ısal rüşt kararı kesindir* $erialınamaz ,ir kimse reşit olmakla yaş+a üyütülmüş olmaz Kazai rüştte karar vere-ek olan mahkemekü+ü'ün ikamet$ahı asliye mahkemesidir&) Flumsuz ?artaa) Kısıtlı Flmamak (Ma!3ur Flmamak): &a-ir (kısıtlama)> kanunda elirtilen se eplerden irininvarlı'ı durumunda* ir kişinin /iil ehliyetinin mahkeme kararı ile sınırlandırılması veya kaldırılmasıdır

Kısıtlama se epleri> akıl hastalı'ı ve akıl zayı/lı'ı ( aşkalarının $üvenli'ini tehlikeye sokma* süreklii+imde akıma ihtiya-ı olma veya işlerini $#rememe şartlarından irinin varlı'ı durumunda)*savur$anlık* alkol veya uyuşturu-u madde a'ımlılı'ı* k#tü yaşama tarzı ve k#tü y#netim (kendisiniveya ailesini darlık veya yoksullu'a düşürme tehlikesine yol a+ma ve u se eple sürekli korunmaya ve

akıma muhta+ olma ya da aşkalarının $üvenli'ini tehdit etme şartlarından irinin $er+ekleşmesidurumunda)* ir yıl veya daha uzun süreli #z$ürlü'ü a'layı-ı ir -ezaya mahkum olma ve yaşlılı'ı*sakatlı'ı* deneyimsizli'i veya a'ır hastalı'ı se e iyle işlerini $erekti'ini $i i y#netemeyen ir kişininistekte ulunması

Kısıtlanan kişiye (mah-ur4kısıtlı) ir vasi tayin edilir Kü+ükler kural olarak velayet altındaulundukları i+in yalnız-a er$in kişiler kısıtlana ilir elisi ulunmayan kü+ü'e kısıtlanmasına $erek

olmaksızın sulh mahkemesin-e vasi atanır

*) Iİİ, EH,İ#E İNE 9/-E 9E-BEK Kİ?İ,E-İN .N.I,+ND.-.,M+ .

+) am E!liyetliler: ,unlar /iil ehliyetinin tüm şartlarına sahip olan kimselerdir am ehliyetliler /iilehliyetinin i+eri'ine $iren ütün ehliyetlere (hukuki işlem* haksız /iillerden sorumlu olma ve davaehliyeti) sahiptirler0) am E!liyetsizler: emyiz kudretinden yoksun olan kişilerdir =iil ehliyetleri hi+ yoktur* +ünkü

unların iradeleri hukuken yok sayılır am ehliyetsizlerin hukuki işlem ehliyetleri yoktur amehliyetsizler kanuni temsil-ilerinin rızası ile dahi hi+ ir hukuki işlemi yapamazlar am ehliyetsiz kimseile işlem yapan kişi iyi niyetli olsa ile yapılan işlem yine de kural olarak $e+ersizdir ( atıldır) =akatayırt etme $ü-ü ulunmadan yapılan ir evlilik* utlan kararı verilin-eye kadar $e+erli ir evlenmeninsonu+larını do'urur Aynı şekilde ayırt etme $ü-ü ulunmadan yapılan ir #lüme a'lı tasarru/ dakendili'inden hükümsüz olmaz ptal davası a+ılması ve mahkemeden iptal kararı alınması $erekir

Ayırt etme $ü-ü ulunmayan ir kimsenin yaptı'ı hukuki işlemin utlanını ileri sürmek hakkınk#tüye kullanılması niteli'i taşıyorsa s#z konusu işlem* $e+erli imiş $i i sonu+ do'urur

&ukuk düzeninin* kişinin* sade-e /iilinin dışa akseden sonu-una hüküm a'ladı'ı durumlarda*

tam ehliyetsizin #yle ir davranışı hukuki sonu+ do'urur 0rne'in* ayırt etme $ü-üne sahip olmayankimse işleme ve karışma veya irleşme se epleriyle ir taşınır mülkiyeti kazana ilir Ayırt etme $ü-ü ulunmayan ir kişi yararına iş yapılması durumunda vekaletsiz iş $#rmeden

do'an hükümler uy$ulama alanı ulur am ehliyetsizler se epsiz zen$inleşmeden dolayı da sorumluolurlar

am ehliyetsizler şahsa sıkı sıkıya a'lı haklarını izzat kullanamazlar Kanuni temsil-ileri deu hakları onlar adına kullanamaz 0'reti ve uy$ulamada oşanma hakkının zina ve pek /ena

muamele halinde* yasal temsil-i tara/ından kullanıla ile-e'i ka ul edilmektediram ehliyetsizler haksız /iillerinden dolayı kural olarak sorumlu de'illerdir =akat kusursuz

sorumluluk hallerinde ve hakkaniyetin $erektirdi'i durumlarda temyiz kudretinden sürekli olarakyoksun olan kişiler sorumlu tutula ilir

emyiz kudretinden $e+i-i olarak yoksun ulunan kimseler ise haksız /iillerinden dolayı kuralolarak sorumludurlar =akat u kişiler temyiz kudretini $e+i-i olarak kaldıran duruma kendi kusurlarıyladüşmemiş olduklarını ispat ederlerse sorumluluktan kurtulurlaram ehliyetsizlerin dava ehliyeti de yoktur@) ı$ırlı E!liyetliler: Kısıtlanmaları i+in yeterli se ep olmamakla irlikte* korunmaları akımından /iilehliyetlerinin sınırlanması $erekli $#rülen er$in ir kişiye aşa'ıdaki işlerde $#rüşü alınmak üzere irkanuni müşavir (yasal danışman) atanır Dava a+ma ve sulh olma* $ayrimenkul alım4satımı ve unlarüzerinde ir ayni hak kurma* kıymetli evrak alım4satımı ve rehnedilmesi* ana parayı alma* ola'any#netim sınırları dışında kalan yapı işleri* #dün+ verme ve alma* a'ışlama* kam iyo taahhüdü altına$irme ve ke/il olma asal danışman kanuni temsil-i olmadı'ı i+in u işlemleri tek aşına yapamaz

Sınırlı ehliyetli kişi u işlemleri kanuni müşavirinin iznini almadan yapamaz* yaparsa tek tara/lıa'lamazlık s#z konusu olur

D) ı$ırlı E!liyetsizler: 6ümeyyiz kü+ükler ve mümeyyiz kısıtlılardır ,unlar kendilerini or+ altına sokan işlemleri

kendi aşlarına yapamazlar ,u işlemleri onlar adına kural olarak yasal temsil-ileri (veli ve vasi) yaparSınırlı ehliyetsizler u $i i işlemleri yasal temsil-ilerinin rızaları ile yapa ilirler Cıza a+ık olarak

1(

1(


11/26

verile ile-e'i $i i #rtülü olarak da verile ilir Cızanın verilmesi herhan$i ir şekle ta i de'ildir0n-eden verilen rızaya izin* sonradan verilen rızaya ise i-azet denir

Sınırlı ehliyetsiz kendisini or+ altına sokan ir işlemi* temsil-isinin izni olmadan yaparsa uişlem tek tara/lı a'lamazlık yaptırımına ta i olur S#z konusu işlemin sınırlı ehliyetsizi a'laya ilmesii+in temsil-isinin u işleme i-azet (onay) vermesi $erekir asal temsil-i onay vermeye-e'ini eyaneder veya tanınan süre i+inde onay vermezse* işlem kesin olarak hükümsüzleşir .nayın verilip

verilmedi'inin elli olmadı'ı devrede işlem askıda hükümsüz oldu'undan onay verilmezse* karşı tara/da işlem ile a'lı olmaktan kurtulur Sınırlı ehliyetsiz işlemi yaparken kendisini tam ehliyetli $i i$#stermişse* karşı tara/ın men/i zararlarını (s#zleşmeye $üvenden do'an zararlarını) tazminezorunludur

Sınırlı ehliyetsizler kendilerini or+ altına sokmayan karşılıksız kazandırı-ı işlemleri (ivazsıziktisapları) kendi aşlarına yapa ilirler 0rne'in sınırlı ehliyetsiz kendi lehine yapılan ir a'ışlamayıka ul ede ilir =akat ,K m 2!9?JJ $ere'in-e yasal temsil-inin sınırlı ehliyetsizi kendisine yapılan

a'ışlamayı ka ulden men etmek veya verilmiş şeyin $eri verilmesini emretmek yetkisi vardır ,udurumda a'ışlama $e+ersiz olur

Sınırlı ehliyetsizler şahsa sıkı sıkıya a'lı haklarını da izzat kullana ilirler =akat evlenme*nişanlanma* tanıma* ismin de'iştirilmesini isteme durumlarında yasal temsil-inin de işleme rızasıaranmaktadır

Kendisine vesayet makamı tara/ından ir meslek veya sanatla u'raşmasına a+ık+a veya

#rtülü olarak izin verilen vesayet altındaki kimse> u sanat ve mesle'in $erektirdi'i her türlü ola'anişlemleri yapa ilir ,u hüküm velinin izni ile ir meslek ve sanatla u'raşanlar hakkında da uy$ulanırelisinin rızası ile aile dışında yaşayan +o-uk* kazan-ını diledi'i $i i har-aya ilir esayet altındaki

kimse* kendi tasarru/una ırakılan malları ve vasinin izniyle +alışarak kazandı'ı malları izzaty#netmek ve kullanmak hakkına sahiptir

Sınırlı ehliyetsizler ve onlar adına kanuni temsil-ileri ke il olma; %akı kurma %e 8$emli&a4ı6lama işlemlerini yapamazlar ,unlara yasak i6lemler denir apılmışsa $e+ersizdir

Sınırlı ehliyetsizler temyiz kudretine sahip oldukları i+in haksız /iillerinden sorumludurlar Sınırlıehliyetsizler kendi aşlarına yapa ile-ekleri hukuki işlemler ve haksız /iilleriyle il$ili olarak davaehliyetine de sahiptirler

A) Kİ?İ,İ İN KF-UNM+ .: Kişinin maddi* manevi ve iktisadi ütünlü'ü üzerinde sahip oldu'u mutlakhaklara kişilik hakkı denir ,u haklar kişiye* kişi olması se e iyle tanınmış* devredilemez*

ha-zolunamaz ve miras yoluyla $e+mez &ukuk düzenimiz kişili'i hem o kişinin kendisine karşı hemde dışarıdan $ele ile-ek saldırılara karşı korumuştur+) Ki6ili4i$ da!ile$ koru$ması: &i+ kimse hak ve /iil ehliyetlerinden kısmen de olsa vaz$e+emez&i+ kimse #z$ürlüklerinden vaz$e+emez veya onları hukuka veya ahlaka aykırı olarak sınırlayamaz

An-ak yazılı rıza üzerine or$an nakli or-u altına $irmek mümkündür =akat nakil or-u altına $irenkişiye karşı i/a davası a+ılamaya-a'ı $i i maddi4manevi tazminat davası da a+ılamaz0) Ki6ili4i$ !ari3e$ koru$ması: &ukuka aykırı olarak kişilik hakları saldırıya u'rayan kimsehakimden saldırıda ulunanlara karşı korunmasını isteye ilir Kişili'i dışa karşı koruyan davalarşunlardır:a) espit Da%ası: Sona ermesine ra'men etkisi devam eden saldırının hukuka aykırılı'ının tespiti i+ina+ılan davadır ,u davada dava-ı yani şahsiyet hakları haksız saldırı sonu-unda zedelenmiş olankimse saldırının haksızlı'ının tespiti yanında $erekirse @ kararın yayınlanmasını veya @ kararın ü+ün-ükişilere de ildirilmesini @ talep ede ilir

&) Me$ Da%ası: "er+ekleşen ve halen de devam etmekte ulunan ir saldırıya son verilmesi i+ina+ılan davadır

11

11

/r$ek:0ir kimse &a6kaları tara ı$da$ ke$disi !akkı$da 6urada &urada s8yle$mi6 ola$ &irtakım s8zleri$ %eya &ası$ yoluyla kamuoyu$a ya$sıtılmı6 ola$ &azı iddia %e !a&erleri$6a!siyet !akları$a 7er5ekle6mi6 ola$ !aksız &ir saldırı oldu4u$u tespit ettirmek üzere;6ayet &u s8zler %e !a&erler kamuoyu$u !ala me67ul etmekte ya$i &ir 5ok kimse !ala &uko$uyu ko$u6makta ise tes&it da%ası a5ıla&ile3ektir 0u$a kar6ılık !a&erleri$ etkisi 7e5mi6ise tes&it da%ası a5ılamaz

/r$ek:0ir Ki6i oto4ra ı$ı$ &ir oto4ra 5ı$ı$ %itri$i$de asılı oldu4u$u 78rürse %e izi$dealı$mamı6 ise il7ili ki6i me$ da%ası ile resmi$i$ orada$ kaldırılması$ı sa4laya&ilir


12/26

3) /$leme Da%ası: &alen mev-ut olmamakla irlikte ir takım elirtilerden pek yakın ir zamanda$er+ekleşmesi eklenen haksız saldırı tehlikesine karşı a+ılan davadır Dava-ı u davalarla irlikte*düzeltmenin veya kararın ü+ün-ü kişilere ildirilmesi veya yayımlanması isteminde de uluna ilir

ukarıdaki ü+ davanın a+ıla ilmesi i+in saldırının hukuka aykırı olması şarttır =akatsaldır$anın kusurlu olması şart de'ildir Kişilik hakkı saldırıya u'rayan kimsenin hukuka uy$un rızası*üstün nitelikte #zel veya kamusal yarar veya kanunun verdi'i yetkinin kullanılması veya meşru

müda/aa $i i durumlarda hukuka aykırılık ortadan kalkard) azmi$at Da%ası:aa) Maddi azmi$at Da%ası: Kişilik haklarına yapılan saldırı nedeniyle u'ranılan /iili zarar ve yoksunkalınan kazan-ın $iderilmesi i+in a+ılan davadır&&) Ma$e%i azmi$at Da%ası: &ukuka aykırı saldırı dolayısıyla u'ranılan a-ı* elem ve ruhsal+#küntünün $iderilmesi ama-ına y#neliktir

azminat davasının a+ıla ilmesi i+insaldır7a$ı$ kusurlu olması $erekir6anevi tazminat tale i karşı tara/+a ka ul edilmedik+e devredilemez* miras ırakan tara/ından

ileri sürülmedik+e miras+ılara $e+meze) ekaletsiz İ6 98rme Da%ası: Kişilik haklarına saldırıda ulunan kimse u saldırı sonu-unda irtakım kazan+lar elde etmişse* saldırıya u'rayan a+a-a'ı u dava ile elde edilen kazan+ların kendisineverilmesini talep ede ilir

) İK+ME 9+H (#E-,E?İM #E-İ): B+ tür ikamet$ah vardır:a) İradi İkamet7a!: Sürekli kalma niyetiyle oturulan yer ikamet$ah olarak ka ul edilir Sürekli kalmaniyeti olmaksızın oturulan yere ise konut denir ,ir #'retim kurumuna devam etmek i+in ir yerde

ulunma veya e'itim* sa'lık* akım veya -eza kurumuna konulma* yeni ikamet$ah edinme sonu-unudo'urmaz&) İti&ari İkamet7a!: 0n-eki ikamet$ahı elli olmayan veya ya an-ı ülkedeki yerleşim yerini ıraktı'ıhalde ürkiye de henüz ir ikamet$ah edinmemiş olan kimsenin halen oturdu'u yer onun ikamet$ahısayılır3) Ka$u$i İkamet7a!: Kanuni ikamet$ahı olan kişiler> velayet altındaki kü+üklerle* vesayet altındakikişilerdir Kü+üklerin ikamet$ahı ana4 a asının ikamet$ahıdır esayet altındakilerin ikamet$ahı ise

a'lı oldukları vesayet makamının (sulh mahkemesinin) ulundu'u yerdirİkamet7a!ı$ a&i Fldu4u İlkeler:a) İkamet7a!ı$ 7ereklili4i ilkesi: &erkesin mutlaka ir ikamet$ahı olmalıdır eni ir ikamet$ahedinilmeden eski ikamet$ah terk edilemez&) İkamet7a!ı$ tekli4i ilkesi &erkes an-ak ir tek ikamet$aha sahip ola ilir =akat u kural sınai veti-ari kuruluşlar hakkında uy$ulanmazJ) H. .M,.K E /NEMİ: "er+ek kişiler arasında kan veya akdi ir a' dolayısıyla meydana $elenyakınlık ilişkisidira) Hısımlık ürleri:aa) Ka$ Hısımlı4ı: Kan a'ından meydana $elen hısımlıktır kiye ayrılır:aaa) Usul = üru (üst soy alt soy) !ısımlı4ı: ,ir irlerinden üreyen kişiler arasındaki hısımlıktır

&&&) @i%ar (#a$soy) !ısımlı4ı: .rtak ir k#kten $elenler arasındaki hısımlıktır 0r Kardeşlerir irlerinin -ivar kan hısmıdırlar

Kan hısımlı'ının dere-esi nesillerin sayısı ile elli olur ani ir kimse ile onun kan hısmı arasında ka+ do'um varsa hısımlık dere-esi de o kadardır&&) +kdi Hısımlık:,ir akitten do'an hısımlıktır kiye ayrılır:aaa) ı!ri (Kayı$) !ısımlık: ;şlerden iri ile di'er eşin kan hısımları aynı tür ve dere-eden kayınhısımları olur ;vlenmeyle do'an u hısımlık evlili'in ortadan kalkmasıyla sona ermez&&&) #apay ( u$i) !ısımlık: ;vlat edinme işleminin tamamlanmasıyla irlikte evlatlık ile evlat edinenarasında do'an hısımlıktır Kanun koyu-u otuz yaşını doldurmuş olan kimselere kendilerinden en azon sekiz yaş kü+ük ir kişiyi evlat edinme imkanı tanımıştır ;vlat edinme işleminin mahkeme-e verilenevlat edinme kararıyla irlikte tamamlandı'ı anda* evlat edinen ile evlatlık arasında kanundan dolayı

irin-i dere-eden ir üstsoy4altsoy hısımlı'ı meydana $elir ;vlatlık* kendisini evlat edinmiş olanınirin-i dere-eden altsoyu olur

&) Hısımlı4ı$ /$emi: &ısımlık #nemini #zellikle miras hukukunda* evlenme yasa'ında ve na/akayükümünde $#steriraa) Miras &akımı$da$: 6iras ırakanın irin-i dere-e yasal miras+ıları* onun altsoyudur kin-i dere-emiras+ıları* ana ve a ası ve onların altsoyudur B+ün-ü dere-e miras+ıları ise* üyük ana ve üyük

a aları ile onların altsoyudur;vlilik dışında do'muş ve soy a'ı* tanıma veya hakim hükmüyle kurulmuş olanlar* a a

y#nünden evlilik i+i hısımlar $i i miras+ı olurlar

1

1


13/26

;vlatlık ve altsoyu* evlat edinene kan hısmı $i i miras+ı olurlar ;vlatlı'ın kendi ailesindekimiras+ılı'ı da devam eder ;vlat edinen ve hısımları* evlatlı'a miras+ı olmazlar&&) E%le$me yasa4ı &akımı$da$: kardeşler arasında> am-a* dayı* hala ve teyze ile ye'enleri arasında*

) Kayın hısımlı'ı meydana $etirmiş olan evlilik sona ermiş olsa ile* eşlerden iri ile di'erininüstsoyu veya altsoyu arasında*

---) ;vlat edinen ile evlatlı'ın veya unlardan iri ile di'erinin altsoyu ve eşi arasında33) Na aka yükümü &akımı$da$: &erkes* yardım etmedi'i takdirde yoksullu'a düşe-ek olan üstsoyuve altsoyu ile kardeşlerine na/aka vermekle yükümlüdür (yardım na/akası) Kardeşlerin na/akayükümlülükleri* re/ah i+inde ulunmalarına a'lıdır ;vlat edinen ile evlatlık arasında da karşılıklına/aka yükümlülü'ü vardırL) İ İM E İ MİN KF-UNM+ .:

,ir kimsenin ismi üzerindeki hakkı onun kişilik haklarındandır Aynı aileye mensup olan kişileriir irinden ayırmaya yarayan isme 8z ad denir Ho-u'un ismini ana ve a ası irlikte koyarlarelayet hakkı kendilerinden alınsa ile isim koyma hakları devam eder

,ir kişinin elli ir aileye a'lılı'ını i/ade eden isme de soy isim denir ;vlilik i+inde do'an+o-uk* a asının soyadını taşır ;vlilik dışında do'an +o-uk ise anasının soyadını alır ,a asıylaarasında nesep a'ı kurulursa* a asının soyadını alır ;vlenen kadın kanundan #türü ko-asınınsoyadını kazanır an-ak isterse kendi soyadını da ko-asının soyadının #nünde kullana ilir ;vlatlık da

evlat edinenin soyadını alır An-ak* reşit olan evlatlık isterse kendi ailesinin soyadını kullana ilir,ir kişinin $er+ek ismini $izlemek ama-ıyla /aaliyette ulunurken kendisine taktı'ı isme*müstear ad veya ma!las denir ,elli ir #zelli'inden dolayı ir kimseye aşkaları tara/ından takılanisme ise lakap denir

Adının kullanılması +ekişmeli olan kişi* hakkının tespitini dava ede ilir Adı haksız olarakkullanılan kişi una son verilmesini> haksız kullanan kusurlu ise ayrı-a maddi zararının $iderilmesini veu'radı'ı haksızlı'ın niteli'i $erektiriyorsa manevi tazminat #denmesini isteye ilir

smin de'iştirilmesi an-ak haklı se eplere dayanılarak mahkemeden (asliye hukuk) istene ilirSınırlı ehliyetsiz ir kişi yasal temsil-isinin rızası ile u talepte uluna ilir sim de'iştirmekle kişiseldurum de'işmez smin de'iştirilmesinden zarar $#ren kimse* unu #'rendi'i $ünden iti aren 1 yıli+inde de'iştirme kararının kaldırılması i+in dava a+a ilir

) Kİ?İ E, H+, İ@İ,,E-İ: ,ir $er+ek kişiyi* di'er kişilerden ayıran ve hukuk düzeninin sonu+a'ladı'ı niteliklere ki6isel !al denir Do'um* #lüm* evlenme si-ili* yer de'iştirme kütü'ü $i i si-illerşahsi hal si-illeridir ,u si-iller 6K m I anlamında resmi si-ildir S#z konusu si-iller aleni de'ildir

an-ak men/aati olanlar in-eleye ilir 6ahkeme kararı olmadık+a kişisel durum si-ilinin hi+ ir kaydındadüzeltme yapılamaz Kişisel durum si-ilinin tutulmasından do'an zararlar* kusurlu memura rü-uedilmek kaydıyla devlet+e tazmin edilir

1G) @İN İ#E DE İ?İK,İ İ: 3insiyetini de'iştirmek isteyen kimse* şahsen aşvuruda ulunarakmahkeme-e -insiyet de'işikli'ine izin verilmesini isteye ilir An-ak* iznin verile ilmesi i+in* istemsahi inin on sekiz yaşını doldurmuş ulunması ve evli olmaması> ayrı-a transseksüel yapıda olup*-insiyet de'işikli'inin ruh sa'lı'ı a+ısından zorunlulu'unu ve üreme yetene'inden sürekli i+imdeyoksun ulundu'unu ir e'itim ve araştırma hastanesinden alına-ak resmi sa'lık kurulu raporuyla

el$elemesi şarttırerilen izne a'lı olarak ama+ ve tı i y#ntemlere uy$un ir -insiyet de'iştirme ameliyatı

$er+ekleştirildi'inin resmi sa'lık kurulu raporuyla do'rulanması halinde* mahkeme-e nü/us si-ilinde$erekli düzeltmenin yapılmasına karar verilir

.. 2 E, Kİ?İ,E- (H2KMİ ?+H. ,+-):,elli ir ama-ı $er+ekleştirmek üzere a'ımsız ir varlık halinde teşkilatlanan 6a!ıs %e mal

topluluklarıdır üzel kişiler ta i oldukları hukuka $#re> kamu hukuku tüzel kişileri ve #zel hukuk tüzelkişileri olarak ikiye ayrılır 0zel hukuk tüzel kişileri ise kazan+ paylaşma ama-ı $üden (0r


14/26

b) Iiil E!liyeti (Mede$i Hakları Kulla$ma E!liyeti): üzel kişilerin /iil ehliyetleri kuruluş ama+ları ilesınırlandırılmıştır ,una tahsis ilkesi (ultra vires) denir Ama-ı hukuka veya ahlaka aykırı olan kişi vemal toplulukları tüzelkişilik kazanamaz

üzel kişiler /iil ehliyetini kanuna ve kuruluş el$elerine $#re ulunması zorunlu olanor$anlarına sahip oldukları andan iti aren kazanırlar üzel kişinin iradesi or$anları ara-ılı'ıylaa+ıklanır .r$anlar* hukuki işlemleri ve di'er /iilleriyle tüzel kişiyi or+ altına sokarlar .r$anlar*

kusurlarından dolayı ayrı-a kişisel olarak sorumludurlarSona eren tüzelkişinin ehliyeti* tas/iye ama-ıyla sınırlı olmak üzere tas/iye sırasında da devameder üzelkişinin malvarlı'ının tas/iyesi* kanunda ve kuruluş el$esinde aksine hüküm ulunmadık+aterekenin resmi tas/iyesine ilişkin hükümlere $#re yapılır

üzel kişinin sona ermesi durumunda malvarlı'ı* kanunda veya kuruluş el$esinde aşka irhüküm ulunmadık+a veya yetkili or$anı aşka ir karar vermedik+e* en yakın ama-ı taşıyan kamukurum veya kuruluşuna $e+er &ukuka veya ahlaka aykırı ama+ $üttü'ü i+in kişili'i mahkeme kararıylasona eren tüzelkişinin malvarlı'ı her halde il$ili kamu kuruluşuna $e+er

') üzel ki6i$i$ ikamet7a!ı: Kuruluş el$esinde aşka ir hüküm ulunmadık+a işlerinin y#netildi'iyerdir

) DE-NEK,E-: "er+ek veya tüzel en az yedi kişinin kazan+ paylaşma dışında elirli ve ortak ir

ama-ı $er+ekleştirmek üzere il$i ve +alışmalarını irleştirmeleriyle oluşan kişi topluluklarıdırDernekte tek $aye vardır=iil ehliyetine sahip ve onsekiz yaşını doldurmuş olan $er+ek kişiler ile tüzel kişiler* #n-eden

izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir

Dernekler kuruluş ildirimini* tüzü'ünü ve di'er el$eleri yerleşim yerinin ulundu'u yerin enüyük mülki amirine verdikleri anda tüzel kişilik kazanırlar (ser est kuruluş sistemi4 ildirim sistemi)

,ir derne'in kamuya yararlı dernek sayıla ilmesi i+in* en az ir yıldan eri /aaliyetteulunması* ama-ı ve u ama-ı $er+ekleştirmek i+in $irişti'i /aaliyetlerin ülke +apında yararlı sonu+lar

vere-ek nitelik ve #l+üde olması $erekir Derne'in kamuya yararlı derneklerden sayılması* il$ili,akanlıkların $#rüşü alınarak +işleri ,akanlı'ı nın #nerisi üzerine Danıştay dari şler Kurulu nunkararına ve ,akanlar Kurulu nun onayına a'lıdır

ürkiye de kurulan dernekler* ama+ları do'rultusunda uluslar arası alanda iş irli'iyapılmasında yarar $#rülen hallerde* ,akanlar Kurulu nun izniyle yurt dışında kurulmuş dernek veyakuruluşlara üye olarak katıla ilirler

a an-ı dernekler* uluslar arası alanda iş irli'i yapılmasında yarar $#rülen hallerde vekarşılıklı olmak koşuluyla kültürel* ekonomik ve teknik konularda il$i veya teknoloGilerindenyararlanılmak üzere* ,akanlar Kurulu nun izniyle ürkiye de /aaliyette uluna ilirler* şu e a+a ilirler*üst kuruluşlar kura ilirler* kurulmuş üst kuruluşlara katıla ilirler

Dernekler kişi toplulu'u oldu'u i+in üyelik s#z konusudur =iil ehliyetine sahip ulunan her$er+ek kişi ile tüzelkişiler derneklere üye olma hakkına sahiptir &i+ kimse* ir derne'e üye olmaya vehi+ ir dernek de üye ka ul etmeye zorlanamaz &i+ kimse* dernekte üye kalmaya zorlanamaz &erüye yazılı olarak ildirmek şartıyla dernekten +ıkma hakkına sahiptir Di'er kanunların derneklere üyeolamaya-aklarını elirtti'i kişiler ile ilk#'retim ve orta#'retim #'ren-ileri dernek üyesi olamazlar

Dernek tüzü'ünde üyelerin +ıkarılma se epleri $#sterile ilir üzükte +ıkarma se epleri$#sterilmişse* +ıkarma kararına u se eplerin haklı sayılamaya-a'ı iddiasıyla itiraz edilemez üzükte+ıkarma düzenlenmemişse üye* an-ak haklı se eple +ıkarıla ilir ,u +ıkarma kararına* haklı se ep

ulunmadı'ı ileri sürülerek itiraz edile ilirDerneklerin ü+ zorunlu or$anı vardır:

a) 9e$el Kurul: Derne'in en yetkili ve en yüksek karar alma or7a$ıdır "enel kurul derne'e kayıtlıüyelerden oluşur Dernekler* tüzüklerinin $azetede yayımlandı'ı $ünü izleyen altı ay i+inde ilk $enelkurul toplantılarını yapmak ve zorunlu or$anlarını oluşturmakla yükümlüdürler .la'an $enel kurultoplantılarının en $e+ iki yılda ir yapılması zorunludur "enel kurul* y#netim veya denetim kurulunun$erekli $#rdü'ü hallerde veya dernek üyelerinden eşte irinin yazılı aşvurusu üzerine* y#netimkurulun-a ola'anüstü toplantıya +a'rılır "enel kurul* katılma hakkı ulunan üyelerin salt+o'unlu'unun* tüzük de'işikli'i ve derne'in /eshi hallerinde ü+te ikisinin katılımıyla toplanır "enelkurul kararları* toplantıya katılan üyelerin salt +o'unlu'u ile alınır üzük de'işikli'i ve derne'in /eshi

kararları ise toplantıya katılan üyelerin ü+te iki +o'unlu'uyla alına ilir&) #8$etim Kurulu: Derne'in idare %e temsil or7a$ıdır ;n az eş asıl ve 8 yedek üyeden oluşur3) De$etleme Kurulu: ;n az ü+ asıl ve ü+ yedek üyeden oluşur

1"

1"


15/26

Dernekler kendili'inden* mahkeme kararı ile ve $enel kurul kararı ile sona ererler Derneklerşu durumlarda kendili'inden sona ererler (i$ isa! se&epleri):4 Ama-ın $er+ekleşmesi* $er+ekleşmesinin olanaksız hale $elmesi veya sürenin sona ermesi*4 lk $enel kurul toplantısının kanunda #n$#rülen sürede yapılmamış ve zorunlu or$anlarınoluşturulmamış olması*4 ,or+ #demede a-ze düşmüş olması*

4 üzük $ere'in-e y#netim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hale $elmesi*4 .la'an $enel kurul toplantısının iki de/a üst üste yapılamamasıKuruluş ama+ları aynı olan en az eş derne'in* ama+larını $er+ekleştirmek üzere üye sı/atıyla

ir araya $elmeleri suretiyle /ederasyon oluşur Kuruluş ama+ları aynı olan en az ü+ /ederasyonun*ama+larını $er+ekleştirmek üzere üye sı/atıyla ir araya $elmeleri suretiyle de kon/ederasyon kurulur

4)VAKIFLAR :

"er+ek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları elirli ve sürekli ir ama-a #z$ülemeleriyleoluşan tüzel kişili'e sahip mal topluluklarıdır akı/larda üyelik olmaz* yararlanan olur akı/ irden/azla ama+ i+in kurula ilir

ak/eden $er+ek veya tüzel kişi ola ilir akı/ kurma iradesiya resmi se$etle %eya 8lüme&a4lı tasarru la (%asiyet$ame) ile a+ıklanır asiyetname yapa ilmek i+in temyiz kudretine sahipolmak ve 18 yaşını doldurmuş ulunmak $erekir

akı/* yerleşim yeri mahkemesinde nezdinde tutulan si-ile tes-il ile tüzel kişilik kazanır(normati/ tes-il sistemi)akı/ların tek zoru$lu or7a$ı y8$etim or7a$ıdır

Ama-ın $er+ekleşmesi olanaksız hale $eldi'i ve de'iştirilmesine de olanak ulunmadı'ıtakdirde* vakı/ kendili'inden sona erer ve mahkeme kararıyla si-ilden silinir asak ama+ $üttü'ü veyayasak /aaliyetlerde ulundu'u sonradan anlaşılan veya ama-ı sonradan yasaklanan vak/ın ama-ınınde'iştirilmesine olanak ulunmazsa> vakı/ denetim makamının veya -umhuriyet sav-ısının aşvurusuüzerine duruşma yapılarak da'ıtılır

ürkiye de kurulan vakı/lar* ama+ları do'rultusunda uluslararası alanda iş irli'i yapılmasındayarar $#rülen hallerde* Dışişleri ,akanlı'ının $#rüşü alınmak suretiyle +işleri ,akanlı'ının izniyle yurtdışında kurulmuş vakı/ veya kuruluşlara üye ola ilirler

ürkiye de kurulan vakı/ların* vakı/ senedinde elirtilen ama+larını $er+ekleştirmek üzereuluslararası /aaliyette ulunması ve yurt dışında şu e a+ması ile yurt dışındaki enzer ama+lı vakı/veya kuruluşlarla iş irli'i yapması* Dışişleri ,akanlı'ının $#rüşü alınmak suretiyle +işleri ,akanlı'ınıniznine a'lıdır

a an-ı ülkelerde kurulmuş vakı/lar* uluslararası alanda iş irli'i yapılmasında yarar $#rülenhallerde* karşılıklı olmak koşulu ile* Dışişleri ,akanlı'ının $#rüşü alınmak suretiyle* +işleri,akanlı'ının izniyle ürkiye de /aaliyette uluna ilirler* temsil-ilik kura ilirler* şu e a+a ilirler* üstkuruluşlar kura ilirler* kurulmuş üst kuruluşlara katıla ilirler veya kurulmuş vakı/larla iş irli'iyapa ilirler

,u vakı/lar* ürk 6edenL Kanunu hükümlerine $#re kurulan vakı/lar hakkında uy$ulananmevzuata tM idir

E?#+ HUKUKU

Kişilerin ir eşya üzerindeki hakimiyetlerinin niteliklerini ve unlar dolayısıyla di'er kişilerleolan ilişkilerini düzenleyen ir medeni hukuk dalıdır

. E?#+ E 2-,E-İ:;şya* üzerinde ireysel hakimiyet sa'lana ile-ek iktisadi ir de'er taşıyan şahıs dışı -ismani

varlıklardır nsan vü-udu hukuken eşya kavramı dışındadır Bzerinde ireysel hakimiyet kurula ile-ek*sınırlandırılmış maddi varlıklar hukuken eşya kavramına dahildir+) +?.N.- E?#+ = +?.NM+ E?#+: 0züne zarar vermeksizin ir yerden aşka ir yeretaşına ilen eşya taşınır* taşınamayanlar ise taşınmaz eşya olarak adlandırılır iteli'i iti ariyle taşınırolan $emi* -ra4 /las Kanunu akımından taşınmaz sayılmıştır0) Mİ ,İ E?#+ = 9+#-.Mİ ,İ E?#+: Alışveriş hayatında kural olarak sayma veya tartma veya#l+me ile elirli hale $elen eşya misli eşyadır ,una karşın* /erden tayin edilmesi $ereken eşya ise*$ayrı misli eşyadır Ho'u zaman misli eşya nev i or-una $ayrı misli eşya ise par+a or-una konuoluşturursa da tersi de mümkün ola ilir 6isli eşya4$ayrı misli eşya ayrımı eşyanın niteli'i i-a ı o Gekti/

1#

1#


16/26

olarak yapılan ir ayrım oldu'u halde nev i or-u4par+a or-u ise ir or+ ilişkisinde tara/larınkararlaştırdıkları edim a+ısından yapılan ir ayrımdır /r$ek: Para !amile yazılı kıymetli e%rak6arap;kuma6 misli e6yadır 0ir alı6%eri6te alı$a$ &ir ta&lo;ısmarlama yapıla$ &ir el&ise 7ayri"misli e6yadır@) 0+ İ E?#+"0İ-,E?İK E?#+"E?#+ 0İ-,İ İ: &ari+ten hi+ ir şey eklenmeksizin tek aşına varolan eşyaya asit (yalın) eşya denir ,irleşik (mürekkep) eşya ise> irden +ok yalın eşyanın ir irinden

ayrılmaz şekilde irleşmesinden oluşarak ayrı varlık teşkil eden eşyadır 0r ir kitap* ampül;şya irli'i ise* a'ımsızlıklarını kay etmeksizin ortak ir ama+ i+in ir araya $etirilmiş olan veekonomik ir ütünlük arz eden irden +ok eşyadan oluşan topluluktur 0r ir +i/t ayakka ı* ir pulkolleksiyonuD) 2KE İME (İ İH,+KE) +0İ F,+N E F,M+#+N E?#+: Kendilerinden ama-a uy$unyararlanma tüketim yolu ile olan eşya tüketime ta i eşya iken> ir süre kullanılmak suretiylekendisinden yararlanılan eşya tüketime ta i olmayan eşyadır 0r el ise* otomo il

;şyanın tüketime ta i olup olmaması esas olarak eşyanın #z$ülendi'i ama+ ile il$ilidir/r$ek: #iye3ek maddeleri ;yaka3aklar % s tüketile$ e6yadır Mo&ilya el&ise;otomo&il % stüketilemiye$ e6yadır 0ir kuyum3u$u$ satmak üzere &ulu$durdu4u takılar tüketime ta&ie6yadır Iakat satı$ ala$ kimse i5i$ o takı o $iteli4i ta6ımaz %e tüketilemiye$ e6ya sayılırE) 0/,2NE0İ,EN E 0/,2NEME#EN E?#+: &ukuki y#nden #lüne ilme* eşyanın de'erinde#nemli ir azalma olmaksızın aynı nitelikte irden +ok par+aya ayrıla ilir olmasını elirtir 0r ir -anlı

hayvan #lünemez nitelik taşırI) / E, M2,Kİ#E E +0İ F,+0İ,EN E F,+M+#+N E?#+: .rta malları (parklar* meydanlar*yollar* k#prüler $i i do'rudan do'ruya kamunun yararlanmasına tahsis edilmiş mallar)* hizmet malları(kamu hizmetlerinin $#rülmesini temin i+in tahsis edilmiş mallar) ve ta ii servetler ve kaynaklar #zelmülkiyet konusu olamaz

Kıyılar $i i tarıma elverişli olmayan arazi* kayalar* da'lar ve tepeler de devletin hüküm vetasarru/u altındadır ,u tür malların han$i şartlarla #zel mülkiyete konu ola ile-e'i kanunlarla elirlenir

,ir malın devlete ait olması o malın mutlaka #zel mülkiyet konusu olmadı'ı manasına $elmez9) +HİP,İ E?#+ = +HİP İ E?#+: ,u ayrım* #zel mülkiyete konu ola ilen eşyanın /iilen üzerindemülkiyet ulunup ulunmamasına $#re yapılan ir ayrımdır =iilen ir mülkiyete ta i ulunan eşyasahipli eşya iken> #zel mülkiyete konu ola ilen /akat henüz üzerinde hi+ ir mülkiyet kurulmamış eşya(av hayvanları* kır +i+ekleri vs) ile #n-eden ir mülkiyete ta i iken malikin kendi iste'i ile mülkiyetinden/era$at etti'i eşya sahipsiz eşyadır

Sahipli eşyada mülkiyetin kazanılması kural olarak devir yolu ile ola ilirken* sahipsiz eşyadamülkiyet aslen kazanma yolu ile kazanılır

.. İ,#E ,İK: ,ir eşyayı /iili hakimiyet altında ulundurma anlamına $elir Nilyetli'in iki unsuru vardıra) Maddi U$sur: . şey üzerinde /iili hakimiyet sahi i ola ile-ek durumda ulunma =iili hakimiyetunsurunun varlı'ının ka ul edile ilmesi i+in maddi a'lantının mutlaka da sıkı olması yani eşyanınşahsın elinin altında *yakınında ulunması şart de'ildir


17/26

vasıtalı zilyetliktir /r$ek: (+) kira3ı olarak oturdu4u daire$i$ %asıtasız zilyetidir Bü$kü daireke$disi$i$ iili !akimiyeti altı$dadır/r$ek('): Ftomo&ili$i kiraya %ermi6 ola$ kimse o$u$ üzeri$de iili !akimiyeti$i a$3ak kira3ı%asıtası ile i3ra ede&ile3e4i$e 78re >< %asıtalı ilyet< asıtasız

ilyet >< dir

3) Tek Zilyetlik – Birlikte Zilyetlik: ek zilyetlik* ir eşya üzerinde ir tek kişinin yalnız aşına zilyetolmasıdır ek zilyet* asli veya /er i zilyet ola ilir ,irlikte zilyetlik ise iki kısma ayrılır:a) Frtak (mü6terek) zilyetlik: ,ir şeye irlikte zilyet olanlardan her irinin o şeyi di'erlerinden

a'ımsız olarak tek aşına kullanmaya yetkili olmasıdır /r$ek :0ir apartma$da otura$ (+);(0);(@)%e (D) tek &ir 5ama6ır!a$ede$ yararla$maktadır + 0 @ D !er&iri &ir&iri$de$ &a4ımsız olarak5ama6ır!a$ede$ yararla$a&ilirler/r$ek(') :0ir kasa$ı$ ay$ı a$a!tarı !em (+) da !emde (0) %ar ise ikiside &ir&iri$de$ ayrı olarakkasayı a5a&ilirlerse &uradada mü6terek zilyetlikte$ s8z edilir

&) El&irli4i !ali$de (i6tirak !ali$de) zilyetlik: ,ir şeye irlikte zilyet olanların o şeyi an-ak hep irliktekullana ilmeleridir /r$ek: 0ir kasa$ı$ a5ıla&ilmesi i5i$ iki a$a!tara i!tiya5 %ardır &iri (+) da &iri(0) de ise %e ikisi a$3ak &irlikte kasayı a5a&iliyorlarsa i6tirak !ali$de mülkiyet %ar demektir*) ilyet yardım3ılı4ı: ,ir eşya üzerindeki /iili hakimiyeti aşkasının adına ve yararına kullanan

kimsenin durumunu elirtir/r$ek:E%i$ !izmet5isi !i5&ir zama$ e%deki e6yaları$ %eya e%i$ zilyedide4ildir E%i$ maliki$i$ tatile 5ıkmı6 olması !ali$de &u durum de4i6mez F zilyetyardım3ısıdır Bü$kü e6yaları e% sa!i&i$e !izmet etmek i5i$ eli$de &ulu$durmaktadır

ilyet %e zilyet yardım3ısı arası$daki arklar a) ilyet yardım3ısı asıl zilyeti$ emir %e talimatları ile !areket eder &) ilyet yardım3ısı e6yayı ke$disi i5i$ de4il mala zilyet ola$ kimse$i$ &ir !izmeti i5i$

kullla$ır 3) ilyet #ardım3ısı ile zilyet arası$daki ili6ki dı6ta$ 78rü$e&ilir olmalıdırd) ilyet yardım3ısı e6ya üzeri$de ay$i %eya 6a!si &ir !akka sa!ip de4ildir

/r$ek (') 0ir ma4azada tez7a!tar olarak 5alı6a$ (+) ilyet yardım3ısıdır:Bü$küi6%ere$i$ talimatı ile !areket etmektedir

ilyet %e ilyet yardım3ılı4ı$a arklı so$u5lar &a4la$mı6tır a) Nilyet yardım-ısından edinilen mallarda iyiniyet ilkesi korunmaz) Nilyet yardım-ısı zilyetlik davası a+amaz:an-ak meşru müda/aa halinde kuvvet kullanarak

eşyayı koruya ile-e'i ka ul edilmektedir -) Nilyet yardım-ısı zilyetin zilyetli'ini inkar eder veya malı $asp ederse kendisi malın asli

zilyedi haline $elir/r$ek (+) >$ı$ irması$da 5alı6a$ (0) di4er i6 yerleri$e (+) ya ait e6yaları irma$ı$ otomo&ili ileta6ımaktadır (0) e6yaları ta6ırke$ &u$da$ &8yle &a4ımsız 5alı6mayı dü6ü$ür %e e6yaları$üzeri$de$ irmaya ait etiketleri s8kerse irmaya ait etiketleri s8ktü4ü a$da 7asp su5u$u i6lemi6sayılır %e malları$ aslizilyeti !ali$e 7elir

Nilyetlik kural olarak an-ake6yalar üzeri$de s#z konusu olur* haklar üzerinde olmaz =akat6edeni Kanun istisnaen* taşınmaz üzerindeki irti/ak haklarında ve taşınmaz yüklerinde hakkın /iilenkullanılmasını zilyetlik olarak ka ul etmiştir

0) İ,#E ,İ İN K+ +N.,M+ .1) +sle$ Kaza$ma: ,ir eşyanın zilyetli'inin do'rudan do'ruya kazanan kişinin tek tara/lı /iili ile eldeedilmesidir /r$ek:0ir kimse orma$da$ a%ladı4ı ta%6a$ %e 78lde$ tuttu4u &alık üzeri$dezilyetli4i asle$ kaza$mı6 olur +y$ı 6ekilde &ir kimse sokakta &uldu4u &ir 5akma4ı ;sa!i&itara ı$da$ atılmı6 7azeteyi %eya 5aldı4ı &ir radyoyuda asle$ kaza$ma yolu ile zilyetli4i$e7e5irmi6 olur') De%re$ Kaza$ma: ,ir eşya üzerindeki zilyetli'in* zilyedin iste'i ile ir aşkasına devredilmesidirDevren kazanmanın türleri şunlardır:aa) eslimle kaza$ma: Nilyetli'in teslimle hazırlar arasında kazanılması> ya eşyanın /iilen teslimi ileveya ara+ların teslimiyle veya zilyetlik s#zleşmesi ile $er+ekleşir &azır olmayanlar arasında zilyetli'inteslimle devri ise> teslim-iye yapılan teslimle $er+ekleşir/r$ek(1) (+) ile (0) kitap satı6 s8zle6mesi üzeri$e (+) kita&ı (0) ye teslim ederse kita&ı$zilyetli4i e6ya$ı$ teslimi ile (0) ye 7e5er

1%

1%


18/26

/r$ek (') (Malı$ iktisap ede$i$ !akimeyet sa!ası i5i$e sokulmasıda teslim sayılır) atıla$ &irara&a$ı a$a!tarı$ı$ teslimi 7i&i/r$ek ( ) 0ir kitap5ı &a$a %erilmek üzere &ir kita&ı arkada6ıma teslim etse &u kita&ı$zilyetle4i$i arkada6ım de4il do4ruda$ do4ruya &e$ kaza$mı6 olurum&&) eslimsiz kaza$ma: Nilyetli'in teslimsiz kazanılma yolları şunlardır:

aaa) Kısa elde$ teslim: ,ir eşyayı o ana kadar ir sınırlı ayni veya şahsi hakka dayanarak /er i zilyetsı/atıyla /iili hakimiyeti altında ulunduran kişinin zilyetlik türünün ir hukuki işlemle de'işmesidir/r$ek: (+) ariyet olarak (0) ye %erdi4i kita&ı o$a satmı6tır (0) da!a 8$3e eri zilyet ike$ satı6akdi ile asli zilyet !ali$e 7elmi6tir(kısa elde$ teslim)

&&&) Hükme$ teslim: ;şyanın vasıtalı zilyetli'ini devreden kişinin #zel ir se e e dayanarak eşyaüzerindeki vasıtasız zilyetli'ini devam ettirmesidir/r$ek : (+) ;(0) de$ satı$ aldı4ı &ir takım el&isede 7erekli de4i6iklikleri$ yapılması i5i$ el&iseyi(0) de &ırakmı6 ise el&ise$i$ zilyetli4i$i$ !ükme$ teslimi s8z ko$usdur

333) ilyetli4i$ !a%alesi: ! ir kişinin vasıtasız zilyetli'inde ulunan ir eşyanın vasıtalı zilyetli'inin#n-eki zilyet tara/ından zilyetlik durumunda ir de'işiklik olmaksızın irade a+ıklamasıyla yeni zilyededevredilmesidir B+ün-ü kişi* zilyetli'i devredene karşı ileri süre ile-e'i se eplerle eşyayı zilyetli'i yeni

kazanan kişiye vermekten ka+ına ilirddd) Emtiayı temsil ede$ se$etleri$ de%ri yoluyla kaza$ma: ,ir taşıyı-ıya veya umumi ma'azayaırakılmış olan malları temsil eden kıymetli evrakın teslimi* o malların teslimi $i i sonu+ do'urur

Kıymetli evrakı iyi niyetle teslim alan kimse ile emtiayı iyi niyetle teslim alan kimse arasındauyuşmazlık +ıkarsa emtiayı teslim alan ter-ih olunureee) Miras yoluyla kaza$ma: 6irasın a+ılması ile terekeye dahil ulunan ütün eşyaların zilyetli'ikanundan #türü teslime $erek olmaksızın miras+ılara $e+er 6iras taksim edilene kadar miras+ılarterekeye dahil eşyalar üzerinde el irli'i halinde zilyet olurlar

@) ilyetli4i$ Kay&edilmesi:;şya üzerinde /iili hakimiyet kullanma imkanının sürekli olarak ortadankalkmasıdır ,u da zilyedin iradesiyle (terk) veya iradesi dışında (+alınması* kay edilmesi*$as edilmesi) olur

D) ilyetli4i$ Koru$ması:6edeni kanunumuz haksız saldırı ve $asp /iillerine karşı zilyetli'i iki yoldankorumaktadır

1) a%u$ma Hakkı: Nilyet ütün $asp ve saldırı /iillerini kuvvet kullanarak de/ede ilir ,u hakkınkullanıla ilmesi i+in zilyedin zarara u'raması $erekmedi'i $i i* saldır$anın kusurlu olması da şartde'ildir =akat zilyet* durumun haklı $#stermedi'i dere-ede kuvvet kullanmaktan ka+ınmalıdır'" ilyetlik Da%aları:aa) ilyetli4i$ iadesi (yeddi$ iadesi) da%ası: Nilyedinden $asp edilmiş olan zilyetli'in zilyede $eriverilmesini sa'layan davadır Davalı* o şeyi dava-ıdan $eri almasını $erektire-ek üstün ir hakkasahip oldu'unu derhal ispat ederse onu $eri vermekten ka+ına ilir&&) aldırı$ı$ me$


19/26

şeyi elinde ulunduran herkese karşı A yıl i5i$de ta6ı$ır (me$kul) da%ası a+a ilir K#tü niyetlizilyetlere karşı ise u dava her zaman a+ıla ilir ;'er #n-eki zilyet* zilyetli'i iyi niyetle edinmemiş ise*sonraki zilyede karşı u davayı a+amaz

I) 9E-İ E-ME İ,E #2K2M,2 F,+N İ,#EDİN F-UM,U,U U1) İyi $iyetli zilyedi$ sorumlulu4u: yi niyetli zilyet eşyaya meydana $elen zarardan (yok olmadan

veya hasardan) sorumlu de'ildir &erhan$i ir tazminat #demek zorunda de'ildir 0u zilyet e6yayı7eri %erme a$ı$da eli$de &ulu$a$ kısmı ile 7eri %ererek &or3u$da$ kurtulur E6ya i5i$ yaptı4ızoru$lu %e aydalı masra ları talep ede&ilir %e masra lar ke$disi$e 8de$i$3eye kadar o 6eyialıkoyma !akkı$a sa!iptir Oüks masra/ları ise talep edemez* /akat lüks masra/a konu olan eşya asılşeye zarar vermeksizin s#külüp alına iliyorsa onu ayırıp alma hakkı vardır

Nilyedin elde etti'i semereler (ürünler)* yaptı'ı $iderler se e iyle do'an ala-aklarından indirilir'" K8tü $iyetli zilyedi$ sorumlulu4u: ,u zilyet o şeye $elen zararlardan sorumludur ;şyayızilyetli'ine $e+irdi'i andaki durumuyla $eri vermek zorundadır ;lde etti'i veya elde etme'i ihmal etti'isemereleri de #demekle yükümlüdür An-ak zorunlu masra/ları talep ede ilir* /aydalı ve lüks masra/larıise talep edemez K#tü niyetli zilyedin alıkoyma hakkı yoktur

K#tü niyetli zilyet* eşyayı kime $eri vere-e'ini ilmedi'i süre-e an-ak kusuruyla verdi'izararlardan sorumlu olur/r$ek:( +) satı$ aldı4ı oto4ra maki$ası$ı$ 5alı$tı oldu4u$u 84re$mi6 a$3ak maki$a$ı$ kime

ait oldu4u &ulamamı6tır 0u arada maki$e 5alı$mı6tır (+) $ı$ &ir sorumlulu4u kalmamı6tır +$3ak5alı$masaydıda (+) &ilerek maki$ayı ke$di kusuru ile yere atıp kırsaydı &u durumda (+)sorumlu olurdu

K#tü niyetli zilyedin malı izzat kullanma suretiyle maldan yararlanması #zellikle /uzuli iş$alhalinde e-rimisil tazminatı #demesi $erekti'i de ka ul edilmektedir

;'er mala ilişkin ortaya +ıkan zarar ve hasar malı talep edenin zilyetle'inde ikende do'a-aksao zaman k#tü niyetli zilyet sorumlu olmaz/r$ek: K8tü$iyetli zilyet (+) $ı$ eli$deki e6ya 6e!irde 5ıka$ ya$7ı$ $ede$iyle !asar78rmü6tür +y$ı !asar iadeyi talep ede$i$ eli$dede olsa &u ya$7ı$da$ ay$ı !asarı 78re3ekidiyse k8tü$iyetli zilyet (+) $ı$ zararı tazmi$ etmesi 7erekmez

... +PU İ@İ,İaşınmazlar ile üzerindeki ayni hakların durumlarını $#stermek üzere devletin sorumlulu'ualtında tutulan resmi ir si-ildir apu si-ili ana si-iller ve yardım-ı si-iller olmak üzere aşlı-a ikiunsurdan oluşur:

+$a si3illerde$ en #nemli olanı tapu kütü'üdür 0zel mülkiyete konu olan ütün taşınmazlaru kütü'e kaydedilir ve taşınmazlar üzerindeki ayni haklar da u kütü'e yapılan tes-ille do'ar Di'er

ana si-iller ise> kat mülkiyeti kütü'ü* yevmiye de/teri ve resmi el$elerdir (plan* miras+ılık el$esi*mahkeme ilamı* vekaletname)

#ardım3ı si3iller ise mal sahipleri si-ili* aziller si-ili* düzeltmeler si-ili* kamu orta malları si-ilive di'er de/terlerdir

+) +PU İ@İ,İNE H+KİM F,+N P-EN İP,E-1) a6ı$maza sa!i e a5ılması ilkesi: svi+re4 ürk 6edeni Kanunlarının düzenledi'i tapu si-il sistemiayni sistem adı verilen* her taşınmaz i+in kütükte ayrı sahi/e a+ılması prensi ine dayanmaktadır') +5ıklık (ale$iyet) ilkesi: apu si-ili il$isi oldu'unu kanıtlayan herkes tara/ından in-elene ilen aleni

ir si-ildir &i+ kimse tapu si-ilinde kayıtlı olan ir hususu ilmedi'ini iddia edemez (kesin karine)) es3il ilkesi: aşınmazlar üzerinde ayni hakların kurulması (tesisi)* de'iştirilmesi (tadili) ve sona

ermesi (terkini) i+in tapu kütü'üne tes-il işleminin yapılması $erekir *) İlliyet (se&ep"so$u5"$ede$sellik) ilkesi: apu si-iline yapılan ir tes-ilin hukuki sonu+lar do'ura ilmesi i+in tes-ilindayandı'ı hukuki se e in $e+erli olması $erekir "e+erli ir se e e dayanmayan tes-il* yolsuztes3ildir olsuz tes-ilden hakları zedelenenler tapu si-ilinin düzeltilmesi davası a+a ilirlerA) apuya 7ü%e$ ilkesi: apu kütü'ündeki tes-ile iyi niyetle dayanarak mülkiyet veya di'er ir aynihak kazanan ü+ün-ü kişinin u kazanımı korunur

) De%leti$ kusursuz sorumlulu4u ilkesi: Devlet tapu si-ilinin tutulmasından do'an ütünzararlardan kusursuz olarak sorumludur Devlet zararı #dedikten sonra kusurlu memuruna rü-uede ilir

0) +PU İ@İ,İNE #+P.,+N İ?,EM,E-:

1'

1'


20/26

1) Kayıt: aşınmazların tapu kütü'ünün a'ımsız ir say/asına yazılması işlemine kayıt denir apukütü'üne yalnız-a taşınmazlar kaydedilir elerin taşınmaz sayıla-a'ı 6K da sı$ırlı ir şekilde

elirtilmiştir ,una $#re>arazi; ta6ı$mazlar üzeri$deki &a4ımsız %e sürekli !aklar (Bst hakkı vekaynak hakkı Süreklilik şartının $er+ekleşmesi i+in hakkın süresiz veya en az otuz yıl süreli olması$erekir) ve kat mülkiyeti$e ko$u ola$ &a4ımsız &8lümler taşınmaz olarak kaydedile ilir 0zelmülkiyete ta i olmayan ve kamunun yararlanmasına ayrılan taşınmazlar* unlara ilişkin tes-ili $erekli

ir ayni hakkın kurulması s#z konusu olmadık+a kütü'e kaydolunmaz') es3il: ,ir taşınmaz üzerinde ayni hakların do'a ilmesi* de'iştirile ilmesi ve ortadankaldırıla ilmesi i+in kural olarak mutlaka tes-il yapılmalıdır apuya tes-ili $erekli ayni haklar> mülkiyet*irti/ak hakları* taşınmaz yükleri ve rehin haklarıdıra) es3ili$ 6artları:aa) #azılı &ir tes3il tale&i$de &ulu$ulması: es-il tale i ir tasarru/ işlemi olup* şarta a'lanamaz

es-il tale i hak sahi i tara/ından yapıla ilir emsil-inin u talepte uluna ilmesi i+in kendisine ukonuda #zel ir yetkinin verilmiş olması $erekir Ayni hakkın tes-ilden #n-e kazanıldı'ı durumlarda isetes-il tale i ayni hakkı kazanmış olan kimse veya il$ili makam tara/ından yapılır&&) 9e5erli &ir !ukuki se&e&i$ %arlı4ı: "e+erli ir se e e dayanmayan tes-il yolsuz tes-ildir ,utes-ilden hakkı zedelenen kimse tapu si-ilinin düzeltilmesi davası (tapu iptal davası) a+a ilir33) İstemde &ulu$a$ı$ tasarru yetkisi$i %e !ukuki se&e&i$ 7e5erlili4i$i &el7elemesi : &ukukise e in el$elenmesi* u se e in $e+erlili'i i+in $erekli şekle uyuldu'unun ispatıyla olur

&ukuki se e e ilişkin el$eler tamam olmasına karşın* tasarru/ yetkisini elirten el$enintamamlanması $ereken durumlarda* malikin rızası veya hakimin kararıyla $e+i-i tes-il şerhi verile ilir&) es3ili$ so$u5ları (!ükümleri): Kural olarak taşınmazlar üzerinde ayni hakların do'umu*de'iştirilmesi ve sona ermesi an-ak tes-ille (kuru-u) mümkündür Miras; ma!keme kararı; 3e&ri i3ra;i67al; kamula6tırma halleri ileka$u$da 8$78rüle$ di4er !allerde * mülkiyet tes-ilden #n-e kazanılır(tes3ilsiz iktisap !alleri) An-ak u hallerde malikin tasarru/ işlemleri yapa ilmesi i+in mülkiyet tes-il( ildiri-i) edilmiş olmalıdır

Kurulması kanunen tes-ile ta i ayni haklar* tes-il edilmedik+e varlık kazanamaz (tes3ili$me$ i !ükmü) Ayni haklar kural olarak sıra ve tarihlerini tes-ile $#re alır es3ili$ etkisi * kanunen#n$#rülen el$eler isteme eklenmiş veya $e+i-i tes-il halinde el$elerin uy$un zamanda tamamlanmışolması şartıyla ye%miye de teri$e yapıla$ kayıt tari!i$de$ aşlar

apu kütü'üne yapılan tes-il $er+ek hak durumunu yansıtmasa ile iyi niyetli ü+ün-ü kişilerakımından u tes-il hüküm i/ade eder ,una tes-ilin müs et (olumlu) hükmü denir ,una $#re* tapu

kütü'ündeki tes-ile iyi niyetle dayanarak mülkiyet veya ir aşka ayni hak kazanan ü+ün-ü kişinin ukazanımı korunur

) ?er!: B+ $rupta in-elene ilir:a) ?a!si !akları$ 6er!i :


21/26

ted iren* eşlerden irinin taşınmaz üzerinde tasarru/ yetkisini kaldıra ilmesi mümkündür ,u haldehakim re sen tasarru/ kısıtlamasının tapu kütü'üne şerh edilmesine karar verir

asarru/ yetkisi kısıtlamaları* şerh verilmekle taşınmaz üzerinde sonradan kazanılan haklarınsahiplerine karşı ileri sürüle ilir3) 9e5i3i tes3ili$ 6er!i: tasarru/ yetkisini elirleyen el$elerdeki noksanlıkların sonradan

tamamlanmasına kanun olanak tanıyorsa"e+i-i tes-il şerhi* ütün il$ililerin razı olmasına veya hakimin karar vermesine a'lıdır taşınmazıneklentileri* devre mülk hakkı* kanunen kurulan daimi $e+it hakkı* yapı müteahhit ve iş+ilerin işe

aşladıkları tarih* /iil ehliyetinin sınırlanmasına ilişkin kararlar yazılır

. +#Nİ H+K,+-;şyalar üzerindeki mutlak haklara ayni hak denir +y$i !aklara !akim ola$ ilkeler 6u$lardır:

a) 0elirlilik (muayye$lik) ilkesi: ,ir ayni hakkın konusu an-ak elirli ir şey ola ilir&) Kamuya a5ıklık (ale$iyet) ilkesi: aşınırlarda zilyetlik* taşınmazlarda ise tapu si-ili ayni haklarda

kamuya a+ıklı'ı sa'lar3) 9ü%e$i$ koru$ması: 6edeni Kanun taşınmazlarda mutlak olarak $üveni korumuş* taşınırlarda iseortalama ir +#züm ka ul etmiştird) ı$ırlı sayı %e tipe &a4lılık: Ayni haklar kanunda sınırlı sayıda elirtilmiştir ara/lar yeni ir aynihak oluşturamazlar Ayni hakların i+eri'i de kanunda düzenlenmiştire) Hak dü6ürü3ü süreye %e zama$ a6ımı$a ta&i olmama ilkesi: ,u ilke* ayni haklardan /iilenyararlanılmaması halinde hakkın düşmeye-e'ini $#sterdi'i $i i* ayni hakkın herkese karşı ilerisürülmesini sa'layan talep ve davaların da zamanaşımına u'ramaya-a'ını elirtir

Ayni haklar sa!i&i$e %erdi4i yetki$i$ kapsamı$a $#re ikiye ayrılır:+) M2,Kİ#E H+KK.: Sahi ine ir eşya üzerinde kulla$ma; yararla$ma %e tasarru ta &ulu$ma

yetkilerinden hepsini veren ayni hak* mülkiyet hakkıdır 6alik* sahi i oldu'u eşyayı hukukdüzeninin sınırları i+inde istedi'i $i i kullana ilir (müspet yetki ) 6ülkiyet hakkı sahi ine*onu koruma ama-ıyla aşlı-a iki dava hakkı verir (me$ i yetki)

a) İsti!kak da%ası: 6alikinin elinden iste'i olmadan +ıkan eşyanın malike $eri verilmesinisa'layan davadır ,u dava zamanaşımına u'ramaz&) aldırı$ı$ me$


22/26

unlar /iilen #lünmemiştir Aksine ir hüküm yoksapaylar &ir&iri$e e6itsayılır 6aliklerden her irike$di payı üzeri$de di4erleri$de$ &a4ımsız olarak tasarru ta uluna ilir (payını sata ilir* rehinede ilir* ha-zettire ilir) ,una karşın pay* maddi kullanmayı hede/ alan haklara (#r $e+it irti/akı* süknahakkı* kira s#zleşmesi) konu olamaz 6ülkiyete konu olan eşyanın tamamı üzerindeki tasarru/ işlemlerii+in ise ütün ortakların rızası $erekir

Paydaşlardan !er &iri ola4a$ y8$etim i6leri$i yapmaya yetkilidir şletme usulünün veya

tarım türünün de'iştirilmesi* kira s#zleşmelerinin yapılması veya /eshi* topra'ın ıslahı $i i 8$emliy8$etim i6leri i5i$ pay %e payda6 5o4u$lu4uyla karar verilmesi $erekir Paylı malın #z$ülendi'iama-ın de'iştirilmesi* korumanın veya ola'an şekilde kullanmanın $erekli kıldı'ı #l+üyü aşan yapıişlerine $irişilmesi veya paylı malın tamamı üzerinde tasarru/ işlemlerinin yapılması ( ola4a$üstüy8$etim i6leri); oy&irli4iyle aksi kararla6tırılmadık5a; &ütü$ payda6ları$ ka&ulü$e a'lıdır Paylarüzerinde taşınmaz rehni veya taşınmaz yükü kurulmuşsa* paydaşlar malın tamamını enzer haklarlakayıtlayamazlar

Paydaşlardan her iri* #lünemeyen ortak men/aatlerin korunmasını di'er paydaşları temsilensa'laya ilir ,u temsil* teknik anlamda ir temsil de'ildir ,u a'lamda paylı malın korunması i+indava kay edildi'inde u husus* di'er ortakları a'lamaz Paydaşın hakkını korumaya y#nelik tale i

#lüne ilir nitelikte ise (#r tazminat davası) u talep payı oranında ola-aktırPaylı mülkiyette ir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını tamamen veya kısmen ü+ün-ü kişiye

satması halinde* di'er paydaşlar 8$ alım !akkı$ı kullana ilirler apılan satış* alı-ı veya satı-ı

tara/ından di'er paydaşlara noter ara-ılı'ıyla ildirilir 0n alım hakkı* satışın hak sahi ine ildirildi'itarihin üzerinden ü5 ay %e !er !alde satı6ı$ üzeri$de$ iki yıl $e+mekle düşer ,u hak* alı-ıya karşıdava a+ılarak kullanılır 3e ri artırmayla satışlarda u hak kullanılamaz

Hukuki i6lem 7ere4i$3e (paylaşmayı isteme hakkı hukuki işlemle en +ok 1Q yıllık süre ilesınırlandırıla ilir) veyapaylı malı$ sürekli &ir ama3a 8z7üle$mi6 olması se e iyle paylı mülkiyetidevam ettirme yükümlülü'ü ulunmadık+a* paydaşlardan her iri malın paylaşılmasını isteye ilirUy7u$ olmaya$ zama$da paylaşma istenemez Paylaşma* malın aynen #lünmesi veya pazarlık yada artırmayla satılarak edelin #lüşülmesi i+iminde $er+ekleştirilir&&) İ6tirak !ali$de (el&irli4i !ali$de) mülkiyet: Aralarında kanun ya da s#zleşme $ere'in-e ortaklık&a4ı kurulmuş kimselerin ir şeyin tamamına hep irlikte malik olmalarıdır 0r adi şirket* miras şirketi.rtakların hakları ve yükümlülükleri* toplulu'u do'uran kanun veya s#zleşme hükümleri ile elirlenir

Kanunda veya s#zleşmede aksine ir hüküm yoksa* $erek y#netim* $erek tasarru/ işlemlerii+in oy irli'iyle karar alınması $erekir .rtaklardan her iri* toplulu'a $iren hakların korunmasını

sa'laya ilir ,undan ütün ortaklar yararlanır;l irli'i mülkiyeti* malın devri* toplulu'un da'ılması veya paylı mülkiyete $e+ilmesiyle sonaerer Paylaştırma* aksine ir hüküm ulunmadık+a* paylı mülkiyet hükümlerine $#re yapılır

İ6tirak !ali$de mülkiyet ile mü6terek mülkiyeti$ kar6ıla6tırılması

İ? İ-+K H+,İNDE M2,Kİ#E İ,E M2? E-EK M2,Kİ#E +-+ .ND+Kİ 0+?,.@+ I+-K,+-6üşterek 6ülkiyet ştirak halinde mülkiyet&er malikin eşya üzerinde hissesi ellidir 6aliklerin hisseleri elli de'ildir Konu daima elli ir eşyadır ,irden /azla eşya ola ile-e'i $i i mal varlı'ıda ola ilir &er paydaş payı üzerinde tasarru/ ede ilir .rtaklar irlikte o mal üzerinde tasarru/ ede ilirler &er paydaşın di'erinden a'ımsız o eşyayı kullanmahakları vardır

.rtaklar malı irlikte kullana ilirler

Adi işler*#nemli işler*/evkalede işler ir irinden ayrıdüzenlenmiştir

6alın idaresi oy ir

medeni hukuk notlar.doc

Documents