∆∆ √√ ∞∞ ªª ¶¶ ∂∂ §§ √√ ∆∆ √√ ¶¶ ππM A ´ O ™ 2 0 0 7 ∆ ∂ À à √ ™ 3 622

OINIKEΣ EΞEPEYNHΣEIΣ

H αφύπνιση της Kρήτης

Κτήµα Ταµιωλάκη Χουδέτσι

Νότια από τα Πεζά ο παλιός επαρχιακός δρόµος διακλα-δώνεται και ο ένας κλάδος συνεχίζει νότια προς Μελέσες καιΑλάγνι, ενώ ο άλλος οδηγεί νοτιοδυτικά προς Καλλονή, ΆγιοΒασίλειο και Χουδέτσι, στο οποίο φτάνει κανείς εύκολα καιαπό τις Αρχάνες µε τον καινούργιο δρόµο, που στο τµήµααυτό έχει ολοκληρωθεί. Το χωριό, αν και λέγεται ΧουδέτσιΠεδιάδας, είναι το ορεινότερο από τα τρία αυτά χωριά µεµέσο υψόµετρο περί τα 465 µ.

Εκεί, σε ένα πολύ όµορφο κτίριο, είναι το µουσικό εργα-στήρι Λαβύρινθος (τηλ.: 281 074 1027, www.labyrinthmusic.gr)του Ρος Ντέιλι (Ross Daly) µε το σηµαντικότατο µουσείοοργάνων, που έχει πάνω από 200 κοµµάτια, κυρίως έγχορδακαι όχι µόνο από την Ελλάδα. Τους θερινούς µήνες, στιςσυναυλίες που γίνονται στην αυλή του µουσείου, οι µουσι-κοί χρησιµοποιούν κάποια από τα όργανα αυτά.

Εκεί βρίσκεται και το πιστοποιηµένο από την ΑκαδηµίαΓεύσης µαγειρείο Ρούσσος (τηλ.: 281 074 2189) της ΕιρήνηςΚυπριωτάκη µε την απροσποίητη, κυριολεκτικώς σπιτικήκουζίνα (το µαγαζί είναι προέκταση του σπιτιού της), τα φρέ-σκα εποχικά υλικά και τα παραδοσιακά τοπικά φαγητά.

Στη νοτιοδυτική έξοδο του Χουδετσίου είναι η διασταύ-ρωση προς Αρχάνες και Προφήτη Ηλία και από εκεί ξεκινάένας δρόµος που, αφού διασχίσει τη βόρεια πλευρά του χωρι-ού, οδηγεί λίγο έξω απ’ αυτό, στο Κτήµα Ταµιωλάκη σε υψό-µετρο περί τα 505 µ. Από την αρχική διασταύρωση και σεόλη τη διαδροµή ευκρινείς πληροφοριακές πινακίδες δεί-χνουν την πορεία.

Παρότι λίγες ηµέρες πριν ήµουν κοντά σε δύο χιονοδρο-µικά κέντρα, έπρεπε να φτάσω στην Κρήτη για να δω το πρώ-το και µοναδικό για φέτος χιόνι. Η συγκυρία το ήθελε να είναικατά τη διάρκεια της επίσκεψης στο οινοποιείο, αλλά η φιλο-ξενία έκανε την εµπειρία απλώς πιο όµορφη.

Στο τεύχος #20 του Αµπελοτοπιού, η Νίκη Μηταρέα είχεπαρουσιάσει το κτήµα και κυρίως τους ανθρώπους του: τονπατέρα οινολόγο Μηνά Ταµιωλάκη και τα δύο παιδιά του,την επίσης οινολόγο Μαρία και τον χηµικό Μανούσο. Ακο-λουθούν κάποιες πρόσθετες πληροφορίες.

Από τα 50 στρέµµατα, που κατέχει η οικογένεια, έχουνφυτευτεί ήδη τα 30 και προετοιµάζεται η φύτευση των υπο-λοίπων. Η καλλιέργεια είναι βιολογική και πιστοποιείται απότη ∆HΩ. Έχουν φυτευτεί βηλάνα, βιδιανό, δαφνί, θραψαθή-ρι, µοσχάτο Σπίνας, πλυτό, µαλβάζια αρωµάτικα, σαρντονέκαι σοβινιόν µπλαν από λευκές ποικιλίες και κοτσιφάλι, µαντη-λάρι, καµπερνέ σοβινιόν, µερλό και σιρά από ερυθρές. ∆ενείναι ακόµα όλες οι ποικιλίες σε φάση παραγωγής, ως εκ τού-του η γκάµα των κρασιών δεν έχει οριστικοποιηθεί.

Το όµορφο οινοποιείο είναι όλο πέτρινο και το χαρακτη-ριστικό είναι πως όλες οι πέτρες, αλλά και οι ογκόλιθοι πουδηµιουργούν τους αναληµµατικούς τοίχους της πλατφόρ-µας επάνω στην οποία βρίσκεται το κτίριο, έχουν προέλθειαπό την εξυγίανση της γης που τώρα έχει τα αµπέλια. Ηπλατφόρµα δηµιουργεί µια µεγάλη εξωτερική αυλή όπουέχουν τοποθετηθεί πέργκολες και από εκεί η θέα είναι πολύόµορφη. Υπάρχει ήδη µια αίθουσα γευσιγνωσίας, αλλά οι ανα-µονές στην ταράτσα του κτιρίου υποδηλώνουν τη δυνατό-τητα και την πρόθεση προσθήκης ορόφου στο µέλλον.

Το κτήµα παράγει προς το παρόν πέντε κρασιά σε συνο-λική ποσότητα 40.000 φιαλών. Η σειρά των τοπικών κρητι-κών κρασιών περιλαµβάνει ένα λευκό από 50% βηλάνα και50% θραψαθήρι, ένα ροζέ από 50% κοτσιφάλι και 50% σιρά,και ένα ερυθρό µε την ίδια σύνθεση. Το χαρµάνι κοτσιφάλι

µε σιρά έχει δώσει έξι δείγµατα ερυθρών και τρία ροζέ κρα-σιών, όλα από το νοµό Ηρακλείου. Το ερυθρό του κτήµατοςείναι ένα από τα καλύτερα.

Το ξεχωριστό και πρωτότυπο ως χαρµάνι κρασί από 50%βιδιανό και 50% πλυτό είναι επιτραπέζιο. Την γκάµα συµπλη-ρώνει ένα ερυθρό ΟΠΑΠ Πεζά. Σύµφωνα µε τη Μαρία Ταµιω-λάκη θα κυκλοφορήσει σε λίγο ένα νέο ερυθρό κρασί, ενώέχουν προχωρήσει και σε πειραµατική οινοποίηση γλυκούκρασιού από µοσχάτο Σπίνας.

Οινοποιείο Συναδινάκη Πάνω Αρχάνες

«Ηράκλειο – Κνωσός – Αρχάνες», µια µικρή αλλά σηµα-ντική διαδροµή που δε νοείται να επισκεφθεί κανείς το Ηρά-κλειο και να µην τη διανύσει. Για τον πασίγνωστο αρχαιολο-γικό χώρο της Κνωσού κάθε παραπάνω λέξη θα ήταν περιτ-τή, για τις Αρχάνες, όµως, αξίζουν λίγα λόγια.

∆ύο χωριά, οι µεγαλύτερες Πάνω Αρχάνες και οι µικρό-τερες Κάτω Αρχάνες, είναι ουσιαστικώς δύο συνοικίες, πουσιγά – σιγά ενώνονται µε τη δόµηση κατά µήκος του δρόµουπου τις συνδέει. Ο πυρήνας των Πάνω Αρχάνων είναι το σηµα-ντικό κοµµάτι εδώ και µόνο περπατώντας τον κανείς µε ταπόδια αντιλαµβάνεται τι γίνεται. Οι Αρχάνες, που ευτύχη-σαν να έχουν µια φωτισµένη δηµοτική αρχή, έχουν βραβευ-θεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την οικιστική ανάπλασηκαι ανάπτυξή τους. Ένας περίπατος στον κεντρικό δρόµο,µε τα πολύχρωµα δίπατα, κατά κανόνα, σπίτια, τις εκκλη-σίες, το λαογραφικό µουσείο, την αρχαιολογική συλλογή, τοχώρο του ανακτορικού µεγάρου που ανέσκαψε ο ΓιάννηςΣακελλαράκης και την κεντρική πλατεία που αναπλάστηκεπροσφάτως, αρκεί για να κατανοήσει κανείς προς τι το βρα-βείο.

∆εν είναι τυχαίο πως στις Αρχάνες υπάρχουν µερικοί απότους πιο όµορφους ξενώνες στο νοµό (Αρχοντικό Αρχάνες,Βίλα Αρχάνες, Ίανθος, Νεραϊδόσπηλιος) και µερικά αξιοπρό-σεκτα εστιατόρια και ταβέρνες (Άµπελος, Λύκαστος, Μυριό-φυτο, Σπιτικό). Όντας σε περιοχή όπου ήδη τα αµπέλιακυριαρχούν ως καλλιέργεια, στη µεσαία από τις τρεις ζώνεςΟΠΑΠ του νοµού, είναι ιδανική βάση οινοτουρισµού. Ανέπαιρνε και το κρασί της περιοχής λίγο τα πάνω του, τα πράγ-µατα θα ήταν ιδανικά.

Στις Πάνω Αρχάνες, στη γειτονιά του Τίµιου Σταυρού,στη νότια έξοδο του χωριού προς Χουδέτσι και ΠροφήτηΗλία, είναι το µικρό οινοποιείο του Βαγγέλη Συναδινάκη. Οκ. Συναδινάκης είναι χηµικός–οινολόγος και έχει έξι χρόνιαπροϋπηρεσία στον τοπικό Συνεταιρισµό. Από το 1997 προ-σφέρει τις υπηρεσίες του στην εκπαίδευση και παραλλήλως,ως δηµιουργική απασχόληση, έχει ξεκινήσει την αυτόνοµηπορεία του ως αµπελουργός και οινοπαραγωγός.

Άρχισε να φυτεύει δικά του αµπέλια το 1992 και σήµεραέχει 15 στρέµµατα σε τρεις τοποθεσίες µε σαρντονέ, σοβι-νιόν µπλαν, κοτσιφάλι και καµπερνέ σοβινιόν. Το µεγαλύτε-ρο αµπέλι του είναι κοντά στους Κουνάβους, στην περιοχήτης αρχαίας Έλτυνας, το άλλο στη θέση Βαθύπετρο και τονεότερο, στο οποίο έχει βάλει µερλό, είναι νότια από τιςΑρχάνες, στη θέση Τραπέζα και σε υψόµετρο 580 µ.

Το οινοποιείο είναι πολύ µικρό αλλά και πολύ οργανω-µένο µε όλα τα απαραίτητα όπως, για παράδειγµα, σύστηµαψύξης για τον έλεγχο της θερµοκρασίας ζύµωσης και για τησυντήρηση. Το µικρό κελάρι έχει δέκα βαρέλια. Παράγονταιδύο κρασιά υπό την κοινή ονοµασία «Έλτυνα». Το λευκό είναι60% σαρντονέ και 40% σοβινιόν µπλαν µε παραγωγή από3.000 ως 3.500 φιάλες. Το ερυθρό, που περνάει ένα χρόνοβαρέλι, είναι µισό–µισό κοτσιφάλι µε καµπερνέ σοβινιόν µεπαραγωγή περί τις 2.500 φιάλες.

Ο κ. Συναδινάκης φροντίζει µόνος του τη διακίνηση τωνκρασιών του και λέει πως «διατίθενται αποκλειστικώς στην Κρή-τη, µα είµαι ικανοποιηµένος γιατί βρίσκονται σε καλά εστιατόριακαι ξενοδοχεία στο Ρέθυµνο, στο Ηράκλειο και στο Λασίθι. Θα µεενδιέφεραν όµως και δυο –τρία µέρη στην Αθήνα».

Στα βαρέλια ωριµάζει και το πρώτο του µερλό, αλλά ητύχη του δεν έχει ακόµα αποφασιστεί. «Θα δούµε, ίσως µόνοτου, ίσως µαζί µε καµπερνέ, πειραµατίζοµαι και δοκιµάζω». Το

ίδιο κάνει και µε λίγα πρέµνα τοπικών ποικιλιών και µικρο-οινοποιήσεις. Βλέπετε, η γνώση και το µεράκι δεν κρύβονται.

Οινοποιείο Τιτάκη Κουνάβοι

Στη νότια έξοδο των Κουνάβων προς Πεζά είναι η δια-σταύρωση που οδηγεί δυτικά προς Καταλαγάρι και Αρχάνες.Επάνω στο σταυροδρόµι είναι το οινοποιείο της «MediterraΟινοποιητική», όπως είναι το νέο όνοµα της Creta Olympias,και ακριβώς πίσω του το οινοποιείο του Νίκου Τιτάκη.

Τα δύο οινοποιεία προήλθαν από το χωρισµό της παλαι-άς εταιρείας Olympias. Τότε, ο κ. Τιτάκης αγόρασε το µισότµήµα, αυτό µε τις εγκαταστάσεις οινοποίησης. Από το άλλοµισό προέκυψε η Creta Olympias.

Η ενασχόληση της οικογένειας µε το κρασί κρατάει τρειςγενιές. Η ιστορία ξεκινά από τον παππού, Τίτο Καρτσωνά-κη, που από το µικρό του όνοµα απέκτησε το παρατσούκλιΤιτάκης, το οποίο εξελίχθηκε σε επώνυµο. Ο παππούς Τίτος,λοιπόν, είχε οινοποιείο στην Καλλονή. Ο κ. Νίκος είναι ηδεύτερη γενιά και τα παιδιά του Τίτος και Μαρία η τρίτη. ΗΜαρία είναι οινολόγος και τα δύο τελευταία χρόνια έχει ανα-λάβει την αντίστοιχη ευθύνη στο οινοποιείο, ενώ ο Τίτος έχειαναλάβει το εµπορικό κοµµάτι.

Το οινοποιείο, που έχει πιστοποίηση ISO 22000, είναιµεγάλο και οι εγκαταστάσεις του εντυπωσιακές. Εξίσου µεγά-λη είναι και η παραγωγή του, που φτάνει τους 10.000 τόνουςµε σταφύλια που αγοράζονται από αµπελουργούς της περιο-χής. Εδώ και χρόνια κυκλοφορούσε κρασί σε ασκό και σε pet,δραστηριότητα που συνεχίζει.

Όµως, τα τελευταία χρόνια απέκτησε 50 ιδιόκτητα στρέµ-µατα αµπελιού και από το 2005 άρχισε να εµφιαλώνει. Ωςπρώτο βήµα κυκλοφόρησαν τρία κρασιά σε συνολική παρα-γωγή 25.000 φιαλών. Τα δύο είναι τοπικά κρητικά: ένα λευ-κό από βηλάνα και ένα ερυθρό από κοτσιφάλι και µαντηλά-ρι. Το τρίτο είναι επιτραπέζιο από µερλό.

Όπως λέει η Μαρία Τιτάκη, είναι σε πλήρη εξέλιξη η ανα-βάθµιση του οινοποιείου, η οποία θα επεκταθεί και στη δια-µόρφωση των εξωτερικών χώρων. Προσβλέπουν σε συνολι-κή αναβάθµιση της ποιότητας του παραγόµενου κρασιού,ενώ είναι πιθανή και η παραγωγή νέων εµφιαλωµένων κρα-σιών από χαρµάνια κρητικών µε ξενικές ποικιλίες. Το οινο-ποιείο θα συνεργαστεί µε το ∆ONH (βλ. πλαίσιο) και γιααργότερα προβλέπονται οι υποδοµές ώστε να γίνει επισκέ-ψιµο.

Κτήµα Λυραράκη Αλάγνι

Στη δυτική µεριά του δρόµου, λίγο πριν από τη βόρειαείσοδο του Αλαγνίου από Μελέσες, είναι το οινοποιείο τουΚτήµατος Λυραράκη. Περί τα 850 µ. βορειότερα, ανάµεσαστα δύο χωριά, ήταν ο χώρος της εµφιάλωσης που τώρα έχειµεταφερθεί στο οινοποιείο. Αυτός ο χώρος, περιτριγυρισµέ-νος µε αµπέλια, επεκτάθηκε, φιλοξενεί το νέο κελάρι καιείναι πλέον επισκέψιµος µε άνετο χώρο στάθµευσης στο πλάιτου.

Τα της εταιρείας διαχειρίζονται πλέον σε µεγάλο βαθµόδύο νέοι άνθρωποι, τα ξαδέλφια Γιώργος και ΒαρθολοµαίοςΛυραράκης, µε τον πρώτο να έχει αναλάβει την εποπτεία

Teyxos_36 21-06-07 16:33 Page 22

∆∆ √√ ∞∞ ªª ¶¶ ∂∂ §§ √√ ∆∆ √√ ¶¶ ππM A ´ O ™ 2 0 0 7 ∆ ∂ À à √ ™ 3 6 23

των αµπελιών και τις πωλήσεις εντός Ελλάδας και τον δεύ-τερο τις εξαγωγές. Ο Βαρθολοµαίος έπαιξε και παίζει σηµα-ντικό ρόλο στην ίδρυση και λειτουργία του ∆ONH.

Είναι γνωστό πως η εταιρεία έχει εδώ και χρόνια σε κυκλο-φορία δύο ποικιλιακά κρασιά, ένα από δαφνί και ένα απόπλυτό, όντας πρωτοπόρα στη διατήρηση και ανάπτυξη σπά-νιων γηγενών κρητικών ποικιλιών, πρακτική που ευτυχώςβρήκε µιµητές. Επίσης, είναι γνωστό πως ήταν η πρώτη πουπαρουσίασε κρασί από το δηµοφιλές σήµερα χαρµάνι κοτσι-φάλι µε σιρά.

Τα δύο τελευταία χρόνια η γκάµα της εµπλουτίστηκε µετρία νέα προϊόντα. Αρχικώς, ένα γλυκό κρασί από δαφνί καιµοσχάτο που κυκλοφορεί σε περιορισµένη παραγωγή 700φιαλών των 500ml και στη συνέχεια το τοπικό κρητικό «Novus»,ένα πολύ φρέσκο ερυθρό από µαντηλάρι, µοσχάτο µαύρο καισιρά. Τελευταία προστέθηκε ακόµα ένα τοπικό κρητικό κρα-σί από 100% µαντηλάρι σε παραγωγή 6.000 φιαλών.

Ενδιαφέρουσα είναι η ιστορία του Novus, το οποίο βγή-κε την πρώτη χρονιά σε 1.700 φιάλες και τη δεύτερη σε 4.000,καθώς η αποδοχή του τοπικά υπήρξε πολύ ικανοποιητική.Το κρασί κυκλοφορεί στο πρώτο δεκαήµερο του Νοέµβρη,µια µε δυο βδοµάδες νωρίτερα από τα «νουβό», αλλά όχιχωρίς αιτία. Τότε γιορτάζεται στην Κρήτη ο Άγιος Γεώργιοςο Μεθυστής και παραδοσιακά στη γιορτή αυτή ανοίγονταντα βαρέλια προς δοκιµή των νέων κρασιών.

Κτήµα ΓαβαλάBοριάς

Ο καινούργιος δρόµος από τις Αρχάνες περνά δυτικά απότο Χουδέτσι και συνεχίζει νότια προς την περιοχή Μονοφα-τσίου. Λίγο πιο κάτω, µετά το Παρθένι, είναι η διασταύρωσηπου οδηγεί δυτικά προς τη µονή Αγίου Γεωργίου Επανωσή-φη. Εκεί στη διασταύρωση ολοκληρώθηκε η κατασκευή τουνέου οινοποιείου του Κτήµατος Μιχαλάκη, αδελφής εται-ρείας της οινοποιίας των Αφών Μιχαλάκη που έχει τις εγκα-ταστάσεις της στη ΒΙ.ΠΕ. του Ηρακλείου.

Το µοναστήρι είναι στο κέντρο του νοµού και από εκεί οδρόµος κατηφορίζει προς Μεταξοχώρι και Χαράκι. Γύρω σταπέντε χιλιόµετρα µετά το Χαράκι, στα όρια του δήµου Αστε-ρουσίων, είναι το µικρό χωριό Βοριάς µε 56 κατοίκους καιστις παρυφές του είναι το Κτήµα Γαβαλά. Οι αδελφοί Σταύ-ρος και Νίκος, γιοι του προέδρου του συνεταιρισµού Ηρα-κλείου Μανόλη Γαβαλά, έχουν οικογενειακές καταβολές στοναµπελοοινικό χώρο και η ενασχόλησή τους έρχεται ως φυσι-κή συνέπεια.

Ο Σταύρος Γαβαλάς διηγείται: «Ο προπάππος ήταν ο µόνοςχριστιανός στο χωριό και κατάφερε να αποκτήσει µεγάλη έκτασηγης. Παρότι είχε πολλά παιδιά µπόρεσε να κληροδοτήσει στο καθέ-να σηµαντική έκταση και από εκεί έρχεται η γη που κατέχουµε».

Πρόκειται για 300 συνολικώς στρέµµατα, εκ των οποίωντα 200 είναι ήδη σε παραγωγή. Η βόλτα στον αµπελώνα, πουέχει το µεγάλο προσόν να είναι, στο µεγαλύτερο τµήµα του,ενιαίος, είναι εντυπωσιακή. Σπάνια βλέπει κανείς τόσο περι-ποιηµένα αµπέλια. Τα κλήµατα είναι γραµµικά µε τον κορ-µό διαµορφωµένο ψηλά ώστε να αυξάνεται η ευνοϊκή επί-δραση του αέρα. Με τέτοια διαµόρφωση, ως είναι φυσικό, ταστηρίγµατα έχουν µεγάλη σηµασία και εδώ η αίσθηση είναιπως αυτός που τα έκανε έχει καλλιτεχνική φλέβα.

Έχουν φυτευτεί βηλάνα, µαλβάζια ντι κάντια, σαρντο-νέ, σοβινιόν µπλαν, κοτσιφάλι, µαντηλάρι, καµπερνέ σοβι-νιόν, µερλό και σιρά. Σε όλα τα αµπελοτεµάχια υπάρχει πλη-ροφοριακή πινακίδα µε την ποικιλία, τον κωδικό µητρώου,την έκταση και άλλες πληροφορίες. Λαµβάνοντας υπόψηκαι το καλοδιατηρηµένο δίκτυο των δρόµων, δεν εκπλήσ-σει το γεγονός πως η ξενάγηση στον βιολογικά καλλιεργη-µένο και πιστοποιηµένο από τη ∆HΩ αµπελώνα περιλαµ-βάνεται στις προσφερόµενες προς τους επισκέπτες υπηρε-σίες.

Σε επαφή µε τον αµπελώνα είναι και το σύγχρονο επι-σκέψιµο οινοποιείο. Το όµορφο κεραµοσκεπές κτίριο είναιδιαµορφωµένο σε δύο επίπεδα, ισόγειο και υπόγειο. Μόνοσε ένα τµήµα της πρόσοψης, στο οποίο γίνεται και χρήσηπέτρας, υπάρχει όροφος. Το τµήµα αυτό περιλαµβάνει ταγραφεία και την αίθουσα υποδοχής.

Μια µεγάλη µπάρα υποδέχεται τους επισκέπτες και στηνπρόσοψή της άσπρες και πράσινες φιάλες έξυπνα τοποθε-τηµένες σχηµατίζουν το λογότυπο του κτήµατος. Πίσω απ’την µπάρα εκτίθενται σε ράφια τα κρασιά. ∆εξιά µια αίθου-σα µε τραπέζια µπορεί να φιλοξενήσει εκδηλώσεις.

Ο χώρος οινοποίησης στο ισόγειο, τον οποίο οι επισκέ-πτες βλέπουν από ειδικά διαµορφωµένη υπερυψωµένη δια-δροµή, έχει σύστηµα ψύξης και αζώτου σε όλες τις δεξαµε-νές, ενώ όλο το κτίριο είναι πλήρως κλιµατιζόµενο. Επίσης,µε άζωτο υποστηρίζεται και η εµφιαλωτική. Στο υπόγειουπάρχει το κελάρι και ο χώρος αναγωγικής παλαίωσης, πουπεριλαµβάνει και τραπέζια. Στο υπόγειο είναι και η αίθουσαπροβολής. Το οινοποιείο λειτούργησε το 2006 ως µερικώςεπισκέψιµο, αλλά από το 2007 θα αρχίσει πλήρης και συστη-

µατική συνεργασία µε τουριστικά γραφεία. Το οινοποιείο έχειπιστοποιήσεις HACCP και ISO, αλλά και κατά το πρότυποBRC.

Η πρώτες εµφιαλώσεις έγιναν το 2004 και σήµερα το οινο-ποιείο εµφιαλώνει επτά κρασιά σε συνολική παραγωγή 130.000φιαλών. Η σειρά «Έφηβος» περιλαµβάνει δύο τοπικά ηρα-κλειώτικα κρασιά, ένα λευκό από βηλάνα και ένα ερυθρό απόκοτσιφάλι και µαντηλάρι. Αξίζει ειδική µνεία στο λευκό, πουως µια από τις καλύτερες βηλάνες είναι κρίµα που δεν είναιΟΠΑΠ. Ο «Ώριµος» είναι ερυθρό ΟΠΑΠ Πεζά και το ροζέ,επίσης από κοτσιφάλι και µαντηλάρι, είναι τοπικός κρητι-κός. Η γκάµα συµπληρώνεται από ένα τοπικό Κρήτης µισό– µισό κοτσιφάλι µε σιρά και δύο ποικιλιακά, ένα επιτραπέ-ζιο λευκό από µαλβάζια και ένα ερυθρό τοπικό Ηρακλείουαπό σιρά.

Σύµφωνα µε το Σταύρο Γαβαλά, του χρόνου θα κυκλοφο-ρήσουν ποικιλιακά κρασιά από σαρντονέ, σοβινιόν µπλαν καικαµπερνέ σοβινιόν και η παραγωγή προβλέπεται να ανέβειστις 170.000, όσο για τη συνέχεια «όλο και κάτι θα προκύψειγιατί υπάρχει µεγάλο µεράκι, κέφι και όρεξη για δουλειά».

Tο ∆ίκτυο Οινοποιών Νοµού Ηρακλείου (∆ΟΝΗ)Από τον Οκτώβριο του 2004 έχει συσταθεί και δραστηριοποιείται η «Ένωση Ευρωπαϊκών Νήσων Παραγωγών Κρα-

σιού Μαλβαζία», που έχει ως σκοπό τη διάδοση–προώθηση κρασιών προερχόµενων από τις διάφορες εκδοχές της ποι-κιλίας. Συµµετέχουν οινοποιεία από τα Κανάρια Νησιά, τη Μαδέρα, τη Σικελία, τη Σαρδηνία και την Κρήτη (βλ. Aµπελο-τόπι # 20). Η συµµετοχή στις εργασίες της Ένωσης, η συζήτηση και το συνέδριο για τον Μαλβαζία οίνο, τα κοινά ταξί-δια και οι συµµετοχές σε ανάλογες συζητήσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και η εξ αυτών συνεύρεση είχαν, τελικώς,ως αποτέλεσµα τη δηµιουργία του ∆ΟΝΗ.

Tον αρχικό πυρήνα των συζητήσεων αποτέλεσαν τρεις νέοι άνθρωποι, οι Νίκος ∆ουλουφάκης, Βαρθολοµαίος Λυρα-ράκης και Νίκος Μηλιαράκης συνεπικουρούµενοι από την πείρα του (κάπως) µεγαλύτερου Μηνά Ταµιωλάκη. Αυτοί προ-κάλεσαν και την πρώτη διευρυµένη συνάντηση τον Απρίλιο του 2005 στο οινοποιείο Μηλιαράκη στα Πεζά, όπου προ-σήλθαν σχεδόν όλοι οι οινοπαραγωγοί και κάποιοι αµπελοκαλλιεργητές, περίπου 60 άτοµα συνολικώς. Οι συζητήσεις καιη ζύµωση διευρύνθηκαν. Παραλλήλως, υπήρχαν σκέψεις και συζητήσεις για ίδρυση ∆ιεπαγγελµατικής Κρήτης, στις οποί-ες βεβαίως και συµµετείχαν. Στις αρχές Αυγούστου 2006 η Αναπτυξιακή Ηρακλείου δηµοσίευσε πρόσκληση για υποβο-λή προτάσεων προγραµµάτων οινικού ενδιαφέροντος µε λήξη προθεσµίας 09/09/2006. Ήταν περίοδος τρύγου και όλοιέτρεχαν. Περίµεναν µέχρι 1η του Σεπτέµβρη µήπως υπάρξει φως από την κουβέντα περί ∆ιεπαγγελµατικής και µετά ουπερδραστήριος και άκρως οργανωτικός Νίκος Μηλιαράκης άρχισε να µαζεύει υπογραφές. Τελικώς, µε τη συµµετοχή 16οινοποιείων του νοµού, κατέθεσε οριακά στις 9 Σεπτεµβρίου την πρόταση στην Αναπτυξιακή.

Το δίκτυο οργανώθηκε, απέκτησε έδρα σε γραφείο που παραχώρησε ο ∆ήµος Καζαντζάκη στο ∆ηµαρχείο, τα µέληκατέθεσαν από 2.200 € το καθένα, το γραφείο εξοπλίστηκε και ανέβηκε ιστοσελίδα στο διαδίκτυο. Τον ∆εκέµβριο του2006 η Αναπτυξιακή ενέκρινε την πρόταση, τη χρηµατοδότησε µε 116.000 € από το Leader+ και ξεκίνησε το πρόγραµ-µα «∆ρόµοι Κρασιού» για το νοµό Ηρακλείου. Στις 14 Φεβρουαρίου 2007 (του Αγίου Βαλεντίνου, αν αυτό συµβολίζεικάτι) έγινε η γενική συνέλευση του δικτύου και οι αρχαιρεσίες ανάδειξης διοικητικού συµβουλίου για τα επόµενα τρίαχρόνια. Πρόεδρος εξελέγη ο Νίκος Μηλιαράκης, γραµµατέας ο Βαρθολοµαίος Λυραράκης, ταµίας ο Νίκος ∆ουλουφάκηςκαι ως µέλη οι Ανέστης Βασιλειάδης από την Ένωση Πεζών και ο Μανούσος Ταµιωλάκης. Στη συνέλευση εγκρίθηκε καιη είσοδος δύο νέων µελών ανεβάζοντας το συνολικό αριθµό τους σε 18.

Την ανάπτυξη των δρόµων του κρασιού έχει αναλάβει το γραφείο µελετών ΕΤΑΜ µε έδρα στο Ηράκλειο. Η ΕΤΑΜ,µετά από διεθνή διαγωνισµό, έχει αναλάβει αντίστοιχο πρόγραµµα στην Κύπρο και η εµπειρία αυτή κρίθηκε θετικά απότο δίκτυο ώστε να προχωρήσει σε συνεργασία µαζί της. Η χαρτογράφηση όλων των σηµείων ενδιαφέροντος έχει προ-χωρήσει σηµαντικά και η συνεργασία του ∆ικτύου µε το γραφείο µελετών είναι συνεχής. Η τελική πρόταση αναµένεταιπρος το τέλος Μαΐου και θα εγκριθεί σε έκτακτη γενική συνέλευση, στην οποία αναµένεται και η έγκριση συµµετοχής δύοακόµα οινοποιείων, κάνοντας τον συνολικό αριθµό τους είκοσι.

Ο Νίκος Μηλιαράκης είναι ενθουσιώδης ως προς τις προοπτικές του δικτύου. Μιλά αρχικώς για κοινές εµφανίσεις σεεκθέσεις και άλλες προωθητικές ενέργειες και αναφέρει χαρακτηριστικά εκδηλώσεις που προγραµµατίζονται στον ΆγιοΝικόλαο στα τέλη Ιουνίου και στα Χανιά στα τέλη Νοεµβρίου. Αποκαλύπτει µάλιστα πως το ∆.Σ. του ∆ικτύου µελετά καιτα οικονοµοτεχνικά και τις άλλες λεπτοµέρειες, ώστε να προτείνει στα µέλη την κοινή τους εµφάνιση στην Αθήνα στηνκορυφαία οινική εκδήλωση του 2008. Μιλά, επίσης, και για κοινή συµµετοχή σε ερευνητικά προγράµµατα. Ενδεικτικώς,αναφέρει το πρόγραµµα «Α7, Κρητικός Αµπελώνας – Θεµατική προτεραιότητα: Βιοτεχνολογία», που εξελίσσεται από το2006 σε συνεργασία 4 οινοποιητικών µονάδων (Ταµιωλάκης, Μηλιαράκης, Λυραράκης, ∆ουλουφάκης) µε το Επιµελητή-ριο Κρήτης.

Πρέπει να ειπωθεί πως τόσο ο κ. Μηλιαράκης όσο και άλλα στελέχη του δικτύου µιλούσαν πάντα για Κρήτη και όχιγια Ηράκλειο, και για κρητικό κρασί και όχι για ηρακλειώτικο. Είναι, εξ άλλου, εκπεφρασµένη επιθυµία τους το ∆ίκτυο ναδιευρυνθεί και να αναφέρεται στο σύνολο της Κρήτης και όχι µόνο στο νοµό. Αργότερα, ο κ. Μηλιαράκης µας πληροφό-ρησε πως στο πλαίσιο αυτό έγιναν οι πρώτες ενηµερωτικές επαφές µε οινοποιούς των Χανίων στα τέλη Μαρτίου και τουΛασιθίου στις αρχές Μαΐου. Ένα σηµαντικό ζήτηµα που απασχολεί όλους τους παραγωγούς του νοµού, και το ∆ίκτυοκαλείται εκ νέου να αντιµετωπίσει, είναι αυτό του νοµοθετικού πλαισίου ονοµατοδοσίας τοπικών οίνων και των ποικιλιώνπου επιτρέπεται να συµµετέχουν. Χαρακτηριστικά, ο Νίκος ∆ουλουφάκης επισηµαίνει πως υπάρχουν ποικιλίες επιτρεπό-µενες και πολύ περισσότερο συνιστώµενες για το νοµό, οι οποίες, όµως, δεν περιλαµβάνονται στη σύσταση του ηρακλει-ώτικου τοπικού οίνου. Το πρόβληµα αφορά και διεθνείς ποικιλίες, αλλά είναι εµφανέστερο σε γηγενείς όπως το βιδιανό,το δαφνί και το πλυτό, στις οποίες και πολλές προσπάθειες έχουν επενδυθεί µε εµφανή αποτελέσµατα, αλλά και περαιτέ-ρω προσδοκίες. Βεβαίως, η πρόσφατη τροποποίηση της υπουργικής απόφασης 3121169/01-10-99 περί τοπικών οίνωνκαι κυρίως η κατάργηση της παραγράφου 2 του άρθρου 2 εκτιµάται ως άκρως θετική, καθώς βελτιώνει σηµαντικά τηνκατάσταση και ανοίγει το δρόµο για οριστική λύση του προβλήµατος. Σύµφωνα µε τον κ. ∆ουλουφάκη, το ∆ίκτυο θα υπο-βάλει εκ νέου αίτηµα για τη διεύρυνση της ποικιλιακής σύνθεσης του ηρακλειώτικου τοπικού οίνου, ελπίζοντας στη θετι-κή κατάληξή του αυτή τη φορά.

∆ίκτυο Oινοποιών Nοµού Hρακλείου∆ηµαρχείο ∆ήµου Νίκου Καζαντζάκη

701 00 Aγίαι Παρασκιαί AρχανώνTηλ.: 694 457 7488

www.winesofcrete.gr.

Teyxos_36 21-06-07 16:34 Page 23

∆∆ √√ ∞∞ ªª ¶¶ ∂∂ §§ √√ ∆∆ √√ ¶¶ ππM A ´ O ™ 2 0 0 7 ∆ ∂ À à √ ™ 3 624

OINIKEΣ EΞEPEYNHΣEIΣ

Μπαίνοντας στο Σκαλάνι ο δρόµος κάνει µια διχάλακαι στο δεξί παρακλάδι, προς το οινοποιείο Μπουτάρηκαι τη Μυρτιά, απέναντι από το περίπτερο σε ένα γωνια-κό κτίριο είναι το νέο εστιατόριο «Ελιά και ∆υόσµος».

Η Αργυρώ Βάρδα από την Κριτσά στο Λασίθι είναιγνωστή σε πολλούς από το ιδιότυπο µαγειρείο που για18 χρόνια διατηρούσε στην Κεφαλοβρύση Μέσα Μου-λιανών και στο οποίο η ποιότητα των φαγητών και τοαλέγκρο του χαρακτήρα της επιβραβεύονταν µε «λαϊκόπροσκύνηµα». Ο κύκλος αυτός έκλεισε και η Αργυρώ απότο 2005 αλλάζει πλήρως τόπο και ζωή.

Το 2006 µε τη συνεργασία του συµβούλου επιχειρή-σεων και νυν συνεταίρου της Γιώργου Κοκκίνη έστησαντο «Ελιά και ∆υόσµος» και προς το τέλος του χρόνου,λίγο πριν από τις γιορτές, έκαναν εγκαίνια. Στις αρχέςτου Φλεβάρη το εστιατόριο, ουσιαστικώς, ρονταριζότανακόµα. Παρ’ όλα αυτά η εντύπωση ήταν εξαιρετική καικυρίως πολλά υποσχόµενη. Η σάλα είναι µεγάλη και φωτει-νή και σε επαφή µε την ανοιχτή κουζίνα στο βάθος. Οχώρος συµπληρώνεται από δύο δωµάτια στα δεξιά, εκτων οποίων το µεγαλύτερο µε ένα µεγάλο µοναστηρια-κό τραπέζι λειτουργεί και ως κελάρι µε τα ράφια να περι-τρέχουν τους τοίχους. Τις καλές ηµέρες, και ιδίως το καλο-καίρι, θα είναι πολυάσχολη η µεγάλη βεράντα που περι-βάλλει το κτίριο.

Στην κουζίνα την Αργυρώ βοηθά ο Αλέξανδρος Σου-τάουφ, που έχει µητέρα Κρητικιά και πατέρα Γερµανό,και ο οποίος, όταν η δουλειά στην κουζίνα χαλαρώνει καιυπάρχει κατάλληλο κλίµα, παίρνει θέση στο πιάνο µιακαι οι µουσικές του ικανότητες είναι αντίστοιχες τωνµαγειρικών.

Εδώ η έµφαση δίνεται στις εποχικές πρώτες ύλες, τιςοποίες βεβαίως η Κρήτη προσφέρει άφθονες. «Κατεψυγ-µένα στο µαγαζί µας είναι µόνο τα παγωτά» λένε χαρακτηρι-στικά ο Γιώργος και η Αργυρώ. Αντιστοίχως, εποχικά καιανάλογα µε τις προσφερόµενες πρώτες ύλες διαµορφώ-νεται και το µενού και ο στόχος είναι η αλλαγή του ναγίνεται ανά δίµηνο.

Ως είναι φυσικό, τα τυπικά κρητικά πιάτα υπερέχουν,όπως οι ασκορδουλάκοι, αρκεί να σου δείξει κάποιος κρη-

τικός το σωστό τρόπο να τους φας (ας είναι καλά η Βαγ-γελιώ), οι ασκολίµπροι µε κουκιά, η µαραθόπιτα, το ξύγα-λο Σητείας, η σαλάτα της Αργυρώς και το απάκι από ταπρώτα και το αρνάκι µε σταµναγκάθι και άλλα χόρτα ή οκόκορας µε µακαρούνες από τα κυρίως πιάτα. Τα λίγο πιοµοντέρνα και δηµιουργικά πιάτα, όπως το «ψαρονέφριτων αρχαίων», µάλλον θέλουν λίγο παραπάνω ψάξιµο.

Η οµάδα του σέρβις είναι ευγενέστατη και ταυτοχρό-νως άνετη και απολύτως ενηµερωµένη για τα προϊόντακαι τα πιάτα. Ο Γιώργος Κοκκίνης πανταχού παρών στησάλα εξηγεί, αλλά και παίρνει γνώµες από τους πελάτες.Η Αργυρώ πιο διστακτική και µε πρόφαση την κουζίνατης εµφανίζεται λιγότερο.

Όσον αφορά το κρασί, εκτός από το δωµάτιο – κελά-ρι που αναφέρθηκε παραπάνω, οι συντηρητές και τα καλάποτήρια συµπληρώνουν την εικόνα. Η λίστα, την οποίαεπιµελείται ο δηµοσιογράφος οίνου, Σίµος Γεωργόπου-λος, αν και ήταν ακόµα υπό διαµόρφωση είχε καλές προ-τάσεις από όλη την Ελλάδα, που ξεκινούν από αφρώδηγια αρχή έως γλυκά κρασιά για το τέλος και σε πολύ λογι-κές τιµές. Η προφανής ανάγκη συµπλήρωσής της µεπερισσότερες επιλογές από κρητικά και ειδικώς ηρακλει-ώτικα κρασιά, έµαθα εκ των υστέρων ότι ικανοποιήθηκε.Σήµερα η λίστα περιλαµβάνει περί τις 80 ετικέτες καιµεταξύ αυτών σχεδόν όλα τα αξιόλογα κρητικά κρασιά.Και επειδή υπάρχουν ακόµα πολλοί που, παρά τις λογι-κές τιµές της λίστας, επιµένουν στο πολύ φτηνό, προ-σφέρονται µια βηλάνα και ένα κοτσιφάλι – µαντηλάριεµφιαλωµένα µε το όνοµα του µαγαζιού.

Για το τέλος τα κρητικά γλυκά καταφθάνουν άρτιφτιαγµένα και ζεστά. Ήταν όµως πραγµατικά πάρα πολύκαλό το γλυκό πορτοκάλι, που όπως είπε η Αργυρώ «είναιψηµένο εδώ» και το ε-ξαι-ρε-τι-κό αφέψηµα «Καρτερά-κι».

Μπορεί το εµβληµατικό εστιατόριο του Ηρακλείου,η «Ιωνία», να έκλεισε, αλλά κοντά στο «Μεράστρι» καιτο παραδοσιακό «Κυριάκος» η πόλη απέκτησε ένα νέοεστιατόριο που, εξ όσων φαίνονται, θα γράψει ιστορία.Και λέω η πόλη γιατί το Σκαλάνι είναι στην κυριολεξίασε απόσταση βολής. Ας σηµειωθεί ότι, σε επιβράβευσητων προσπαθειών του, το «Ελιά και ∆υόσµος» βραβεύ-θηκε από το περιοδικό «Γκουρµέ» της Ελευθεροτυπίαςως το καλύτερο εστιατόριο ελληνικής κουζίνας στην Κρή-τη.

Για όσους πετάγονται στο Ηράκλειο για δουλειές καιδεν έχουν πολύ χρόνο διαθέσιµο, µια πολύ καλή πρότα-ση οινοτουριστικής εµπειρίας είναι η επίσκεψη στο εξαι-ρετικής αρχιτεκτονικής και ενδιαφέροντος γειτονικό οινο-ποιείο Μπουτάρη στο κτήµα Φανταξοµέτοχο και στησυνέχεια γεύµα εδώ. Πολύ κοντά και το αεροδρόµιο γιατην απογευµατινή πτήση επιστροφής.«Ελιά και ∆υόσµος»: Σκαλάνι, τηλ.: 281 073 1283, www.olive-mint.com

Ελιά και ∆υόσµος: από τα καλύτερα εστιατόρια της Kρήτης

Κτήµα Πατεριανάκη Μελέσες

Ανάµεσα στο Αλάγνι και στις Μελέσες, περίπου ενά-µισι χιλιόµετρο νοτιοδυτικά από αυτές, είναι από το 1997το Κτήµα Πατεριανάκη, στο οποίο τα τελευταία χρόνιαυπάρχουν σηµαντικές αλλαγές και εξελίξεις.

Ο πολιτικός µηχανικός Γιώργος Πατεριανάκης έφτια-ξε ένα κτήµα 200 ενιαίων στρεµµάτων και σχεδίασε καικατασκεύασε ένα από τα λίγα οινοποιεία βαρύτητας στηνΕλλάδα. Όµως, τµήµα του νέου υπό κατασκευήν δρόµουΗρακλείου – Βιάννου έκοψε το κτήµα σε δύο άνισα µέρηαφήνοντας 160 στρέµµατα, µε το οινοποιείο στο µεγα-λύτερο τµήµα.

Με αφορµή µια διάλεξη για τις ιώσεις και τις ασθέ-νειες του αµπελιού, ο κ. Πατεριανάκης το 2002, µε µιαγενναία απόφαση, «ξεπάτωσε» διαµιάς 100 από τα 160στρέµµατα και άρχισε αναδιάρθρωση των αµπελιών του.Μετά από βαθιά άροση και ένα χρόνο αερισµό, ξεκίνη-σε νέες φυτεύσεις µε τις οποίες σκοπεύει την αρχική ανα-λογία 20% λευκές ποικιλίες — 80% ερυθρές, να τη φέρειπερίπου στο 50% — 50%.

Έχουν φυτευτεί έως τώρα 75 από τα 100 στρέµµαταµε βηλάνα, βιδιανό, θραψαθήρι, µοσχάτο Σπίνας, σαρ-ντονέ και σοβινιόν µπλαν από λευκές ποικιλίες και κοτσι-φάλι, λιάτικο, µαντηλάρι, καµπερνέ σοβινιόν, µερλό καισιρά από ερυθρές. Η καλλιέργεια όλων των αµπελιώνείναι βιολογική και πιστοποιείται από τη ∆HΩ.

Στο ανώτερο από τα τρία επίπεδα του πέτρινου οινο-ποιείου είναι η σταφυλοδόχος, το εκραγιστήριο και ηδεξαµενή κρυοεκχύλισης, στο µεσαίο το πιεστήριο καιοι δεξαµενές οινοποίησης και στο κατώτερο το κελάρικαι η εµφιάλωση. Παράλληλα µε τη διαµόρφωση τουπεριβάλλοντος χώρου, ολοκληρώνεται και διπλανό κτί-ριο όπου θα υπάρχει ο χώρος υποδοχής–γευσιγνωσίας

και προβολών. Όπως λέει η υπερδραστήρια σύζυγος,Πόπη Πατεριανάκη, που έχει αναλάβει τις δηµόσιες σχέ-σεις και τις πωλήσεις, προγραµµατίζεται και η κατασκευήπολυτελών διαµερισµάτων.

Η µεγαλύτερη από τις τρεις κόρες της οικογένειας,

οινολόγος Εµµανουέλλα Πατεριανάκη, που από το 2005έχει ενταχθεί στην παραγωγική διαδικασία, µιλά και γιαεπέκταση του χώρου οινοποίησης, που θα περιλαµβάνειπερισσότερες αλλά µικρότερες δεξαµενές, ώστε να είναιδυνατές επιλεκτικές οινοποιήσεις και συµπληρώνει «έχου-µε και ξενικές ποικιλίες, αλλά κύριος στόχος µας είναι η ανά-δειξη των κρητικών ποικιλιών». Όλες οι ετικέτες επανα-σχεδιάζονται από το Kώππα Studio και θα περιλαµβά-νουν τµήµα µε γραφή Braille για όσους έχουν προβλή-µατα όρασης (οι πρώτοι στην Eλλάδα που το εφαρµό-ζουν).

Σήµερα παράγονται τέσσερα κρασιά σε συνολική µέσηποσότητα 44.000 φιαλών. Η σειρά «Μελισσινός» περι-λαµβάνει τρία τοπικά κρητικά: ένα λευκό από 40% θρα-ψαθήρι µε 60% σοβινιόν µπλαν περίπου σε 9.500 φιάλες,ένα ροζέ από 70% κοτσιφάλι µε 30% σιρά σε 5.500 φιά-λες και ένα ερυθρό από 40% κοτσιφάλι και 40% µαντη-λάρι µε 20% σιρά σε 10.000 φιάλες. Το ερυθρό ΟΠΑΠΠεζά «Κτήµα Πατεριανάκη» µε 19.000 φιάλες είναι κάτιλιγότερο από τη µισή παραγωγή. Σ’ όλα τα κρασιά είναιφανερό ένα µοντέρνο στιλ και πιο σύγχρονη οινοποίη-ση σε σχέση µε την κάπως παραδοσιακή έκφραση οινο-ποίησης του παρελθόντος.

Στο µέλλον, µε την ολοκλήρωση των φυτεύσεων καιτην ένταξη σε παραγωγή όλων των ποικιλιών, αναµένο-νται αφενός νέα κρασιά και αφετέρου αύξηση της παρα-γωγής στο επίπεδο των 150.000 – 160.000 φιαλών.

Όλα τα παραπάνω ολοκληρώνονται µε ένα νέο εµπο-ρικό άνοιγµα και στο πλαίσιό του το Κτήµα Πατεριανά-κη ήταν φέτος παρών τόσο στα ∆ιονύσια όσο και στη∆ΕΤΡΟΠ. Εκεί βοηθούσαν και οι δύο νεότερες κόρες τηςοικογένειας, που σπουδάζουν στο Πολυτεχνείο. Η επερ-χόµενη αποφοίτηση της χηµικού µηχανικού Νίκης καιτης πολιτικού µηχανικού Γωγώς και η ένταξή τους στοκτήµα, θα ολοκληρώσουν τον απολύτως οικογενειακόχαρακτήρα της επιχείρησης.

Teyxos_36 21-06-07 16:35 Page 24