Luljeta Lleshanaku

Aus dem Albanischen von Andrea Grill

tradukita poezioPoesie aus Südosteuropa

Kinder der Natur

Deutsche Erstausgabe© Edition Korrespondenzen, Reto Ziegler, Wien 2010© Luljeta Lleshanaku 2006, 2010

Die albanischen Originaltexte folgen der Ausgabe Fëmijet e natyrës, Tirana: ombra GVG 2006, und wurden von der Autorin um vier Gedichte ergänzt: Realitete vertikale, Meshkuj, I zoti I televizorit und Me fatin e shkruar në fytyrë.

Lektorat: Anja Utler Gestaltung und Satz: MVD Austria, Michael Rieper, Christine SchmauszerGesetzt aus der Minion ProFoto: Soela ZaniGesamtherstellung: Remaprint, Wienwww.korrespondenzen.at

ISBN 978-3-902113-74-0

Kinder der Natur Fëmijët e natyrës

Meiner Mutter, Kumrije Kupi, gewidmet Ia kushtoj mamës sime, Kumrije Kupi

Auch ein Grashalm hat einen eigenen Schatten Publilius Syrus

Edhe një fije bari ka hijen e vet Publilius Syrus

8 9

Një rruajtje pas pune, e përse duhet?!!Njëlloj si im atë, shumë kohë më parë,para një pasqyre të venitur, plasa-plasasi një kaçamak i gatuar pa yndyrë.Edhe ai rruhej, tamam në këtë orë,më një brisk që rrëshqiste nga lart-poshtë,duke hapur një shteg të pastër nga tëmthat në mjekërsi fjalët e apostullit. E ndërsa gjuha e mbështjellë kërmillzbrazte njërën faqe dhe mbushte tjetrën,e folura e tij më vinte rikoshet përmes xhamit:“Fuqia e burrit, bir, matet me gjërat që nuk bën.Pasioni mbahet fshehur, si fruti i rrepës!”

Ishte njëlloj si të thyeje një rregull, kur unë, vite më vonënë mëngjes herët, pa zënë punë me dorënxirrja ferrën time nga lëkuraduke përdorur fshehtas veglat e tim eti.

Kur dora filloi të më dridhej, unë kërkova një zot, Nuk qe e vështirë. Njëlloj si të kërkosh një berber, në atë lagje që e njeh në pëllëmbë të dorës.Ai nuk e ka zakon të të pyes: “Ç’farë mund të bëj për ty djalosh?”Kryqi është më i vjetër se njeriu.

Sich nach der Arbeit rasieren, wozu?!Wie mein Vatervor langer Zeitvor einem matten Spiegel, voller Risse,wie fettlos gekochte Polenta.Auch er rasierte sich zu dieser Stunde,die Klinge bahnte sich einen sauberen Weg von oben nach unten,von den Schläfen bis zum Kinn,wie die Worte des Apostels. Mit zur Schnecke gerollter Zungefüllte er die eine Wange, leerte die andere,durchs Glas hörte ich seine Worte:„Die Kraft eines Mannes, mein Kind, misst sich an den Dingen, die er nicht tut.Man muss die Leidenschaft versteckt halten, wie die Frucht der Rüben!“

Es war wie eine Regel brechen,als ich, Jahre später,früh am Morgen zuallererstden Dornbusch von meiner Haut entfernte,still und heimlich, mit dem Werkzeug meines Vaters.

Als meine Hand zu zittern begann, suchte ich nach einem Gott.Es war nicht schwierig. Wie die Suche nach einem Friseur,in einem Stadtteil, den man wie die eigene Hosentasche kennt.Er fragt nicht: „Was kann ich für Sie tun, junger Mann?“Das Kreuz ist älter als der Mensch.

Meditim me shkumë në fytyrë Gedanke mit Schaum im Gesicht

10 11

Dhe ja, ku jam, pa asnjë prerje, i ndriçuar nga llamba e hipofizës në zverk.Një rruajtje e pastër – siç i thoshte im atë – i cili, kur vdekja erdhi ta merrte,të merrte fytyrën e tij të parruar prej ditëshsi një grumbull milingonash rreken të përmbysin në vrimë një kokërr gruri,mblodhi shuk retinat, siç mbledh shuk pecetën fëmija, kur e detyrojnë të ngrihet i pangopurnga tryeza.

Und schau mich an! Ohne mich geschnitten zu haben,im Nacken von der Hypophyse ausgeleuchtet.Eine saubere Rasur, hätte mein Vater gesagt;als der Tod ihn holen kam,sein tagelang nicht rasiertes Gesicht,wie Ameisen, die einen Stein in ein Loch werfen,und er zerknüllte schnell seine Netzhäute, wie ein Kind die Serviette,wenn man es zwingt, hungrigvom Tisch aufzustehen.

12 13

Po afron kohakur poetët u rikthehen sërish stinës së zogjveduke fshirë me mëngë gjurmët e karbonit mbi letër.

Ne njohim veç vendqendrimet e tyre;harku është i ikshëm. Të njëjtin harkbën edhe shkopi në duart e ciceronit në muzeduke u ndalur çdoherë në të njëjtat pika:Vaterlo, Itakë, Kajro e Berlin …

Atje ku historia, e imja dhe e gjithkujtndalet një hop dhe merr frymë thellëkoha frenon.Koha tjetër është veç tymëra, bagazhe që zbresin e ngjitenflamuj të vegjël konduktorësh.Koha tjetër është veç imagjinatë …

Unë s’e mbaj mend se kur ka qenë hera e funditqë mbajta frymën.Ishte verë. Gusht. Qielli i gërvishturme vija të freskëta, të kuqe, si pëllëmbë kopshtari.Të sapomartuarit silleshin gjithë gaz rreth shtëpisë sime.Erdhi frymëmarrja. E vetmja pemë që fërgëllonte në fushëi shndërroi ata në dy copa të mëdha letrei dënoi në laradashe të përjetshme.

Es naht die Zeit,da die Dichter zu den Jahreszeiten der Vögel zurückkehren,mit dem Ärmel die Kohlespuren auf dem Papier verwischen.

Wir kennen nur ihren Aufenthaltsort;der gezogene Bogen ist vergänglich. Denselben Bogenzieht der Stock in der Hand des Fremdenführers im Museum,wenn er Mal für Mal an denselben Stellen innehält:Waterloo, Ithaka, Kairo, Berlin …

Dort wo die Geschichte, meine und die von uns allen,einen Moment lang innehält und tief Atem holt,bleibt die Zeit stehen.Dann ist die übrige Zeit nur mehr Rauch, aus- und eingeladenes Gepäck,die Fähnchen der Schaffner,dann ist die übrige Zeit nur imaginär …

Wann habe ich zum letzten Malden Atem angehalten?Es war Sommer. August. Am Himmel Kratzer,frische Linien, rot, wie die Handfläche eines Gärtners.Rund ums Haus lief lachend ein frischvermähltes Paar.Das Atemholen kam wieder.Ein einzelner am Feld hin und her wogender Baumverwandelte die beiden in zwei große Papierstücke,verurteilte sie zum Purzelbaumschlagen; lebenslänglich.

Zogj dhe karbon Vögel und Kohle

14 15

Portreti im nuk ka ndryshuar edhe aq,me kokën pak të anuar sikur kërkon ndjesë. Ndjesë për se, ndjesë për cfarëndjesë se ndodhesha në vendin e gabuar, në kohën e duhurapo në vendin e duhur, në kohën e gabuarapo të dyja bashkë? Ndjesë se isha prani atëherëkur më ishte kërkuar të isha e padukshme.Mos e kërcit lugën kur ha, mos ëndërro me zë, atje ku digjesh – mos bëj tym, atje ku lahesh – mos bëj shkumë,atje ku shkërmoqesh – pendët merri me vete,atje ku shpirti rrëzohet me lastik të këputur nëpër këmbë, ik e mos i dil për zot,dhe, besomë, jeta është më e lehtë nëse je i padukshëm. Dhe unë ndoqa atë rrugë që mu tha. Qelq. Fillimisht isha xhami plot sharje i dritareve të shkollës fillore,që lexohej veç në ditë pluhuri.Më pas një monokël – ajo ç’ka besonte njëri sy, tjetri e vinte në dyshim.Dhe vonë fillova të shkruaj … Isha xhami i trashëi një teleskopi,që yjet t’i jep në pëllëmbë të dorës. Syri i njeriut po ai – i lodhur,dhe yjet po ato – miliona vite dritë larggjithsesi unë nuk jam një lajm i rremë, por, veç i parakohshëm,mashtrimi im është vetëm distancë.

Mein Selbstporträt hat sich auch nicht groß verändert,mit dem Kopf ein wenig zur Seite geneigt, als würde ich um Entschuldigung bitten.Entschuldigung warum, Entschuldigung wofür?Entschuldigung, weil ich zur rechten Zeit am falschen Ort war,oder am rechten Ort zur falschen Zeit,oder beides zusammen? Entschuldigung, weil ich da war,als ich unsichtbar hätte sein sollen.Klappere nicht mit dem Löffel, wenn du isst, träum nicht laut.Wo du brennst, hinterlasse keinen Rauch, wo du dich wäschst, keinen Schaum,wo du zerbrichst, sammle die Federn ein,wo dir die Seele um die Knöchel schlottert, geh, ignoriere es einfachund glaub mir, das Leben ist leichter,wenn du nicht auffällst.Und ich bin dem Weg gefolgt, der mir gegeben wurde.Glas. Zuerst war ich die Fensterscheibe in der Volksschule, mit den vielen Schimpfwörtern,die man nur an den staubigen Tagen lesen konnte,dann ein Monokel, was das eine Auge glaubte, bezweifelte das andere.Spät begann ich zu schreiben … und wurde die dicke Scheibeeines Teleskops,das die Sterne auf den Handteller bringt.Dasselbe müde menschliche Auge,dieselben Sterne, Millionen Lichtjahre weit,trotzdem bin ich keine falsche Nachricht, nur meiner Zeit voraus,ich betrüge mit Distanz.

Autoportret në silic Selbstporträt in Silizium

16 17

Mbase ndonjëherë nuk do të jem më qenia e padukshme, kufiri dredhacak midis dy botëve,do të kem zë, ngjyrë, e lexueshme edhe në një ditë me shiunë që e di mirë se një përkulje e ndrojtur koke para fotografitështë vetëm alibi.

Irgendwann werde ich vielleicht nicht mehr das unscheinbare Wesen sein,die unberechenbare Grenze zwischen zwei Welten,ich werde eine Stimme haben, eine Farbe, auch an einem regnerischen Tag lesbar,denn ich weiß genau, das verlegene Neigen des Kopfes vor dem Fotografenist nur ein Alibi.